diabeti

1) DiabetiPo thuajse dokush e njeh dik q ka diabet. M shum se 350 milion njerz n bot (sipas t dhnave t Organizats Botrore t Shndetsis), jan t prekur nga diabeti, nj smundje serioze, jetgjat. Kjo do t thot rreth 0.5 pr qind e popullats botrore ose 1 n 200 persona vuajn nga diabeti. Ndrkoh n disa vende t zhvilluara prqindja sht shum m e lart, dhe n SHBA pr shembull arrin n gati 8 pr qind.Diabeti sht nj rregullim i metabolizmit t glukozs, si rezultat i t cilit kjo substanc mblidhet n sasi t larta n gjakun e njeriut.Shumica e ushqimeve t cilat njerzit i han zbrthehet n glukoz, nj form e thjesht e sheqerit n gjak. Glukoza sht burimi kryesor i energjis pr organizmin. Pas tretjes, glukoza kalon n qarkullimin e gjakut, ku prdoret nga qelizat pr tu rritur dhe pr energji. Q glukoza t arrij n qeliza duhet patjetr t jet e pranishme insulina. Insulina sht nj hormon i prodhuar nga pankreasi, nj gjndr e madhe e vendosur prapa stomakut.Kur njeriu ha, pankreasi automatikisht prodhon sasin e nevojshme t insulins pr ta larguar glukozn nga gjaku n qeliza. Te njerzit me diabet, pankreasi ose prodhon pak ose aspak insulin, ose qelizat nuk prgjigjen si duhet ndaj insulins s prodhuar. Kshtu, glukoza mblidhet n gjak, rrjedh n urin dhe del nga organizmi prmes urins. Kshtu, organizmi humb burimin kryesor t energjis, edhe pse gjaku prmban sasi t mdha t glukozs.

2) Format e diabetitDiabeti i tipit 1- Diabeti i tipit 2 dhe- Diabeti gestacional (I shtatzanisw)Diabeti shfaqet n tre forma t ndryshme. N gjuhn mjeksore kjo smundje mund t shfaqet n tre forma q njihen si diabeti tip1, diabeti tip 2 dhe diabeti gjat shtaznais. N varsi t ktyre prcaktimeve udhzohet edhe trajtimi q duhet ndjekur pr t mbajtur nn kontroll kt smundje, e cila nse ka kaluar n stad kronik sht vshtir q t kurohet. Megjithat me pak kujdes mund t mbahet nn kontroll dhe t bhet nj jetes e shndetshme. Sa i takon formave t shfaqjes, Diabeti tip 1, haset n rreth 10-15 pr qind t smurve. Ai shkaktohet nga mungesa totale e prodhimit t insulins. Pacientt me kt lloja diabeti, nuk mund t jetojn pa insulin, ndaj ky tip diabeti sht quajtur insulinovarts. Diabeti tip 1 takohet kryesisht tek fmijt dhe moshat e reja. Ky tip diabeti zhvillohet n prgjithsi papritur, shpejt, zakonisht mbas ndonj gjendje virale, zbulohet me lehtsi, sepse shoqrohet me shenjat klinike karakteristike, q e shqetsojn t smurin dhe e ojn te mjeku apo e detyrojn t bj analizat. Kohwt e fundit, si shkaktare tw diabetit tip 1 te fwmijwt e vegjwl po akuzohen edhe vaksinat.Diabeti tip 2, sht shum m i shpesht. Ai haset n rreth 90 pr qind t rasteve me diabet. N kt tip diabeti kemi prodhim jo n sasin e duhur apo n kohn e duhur t insulins. Diabeti tip 2 shfaqet zakonisht pas moshs 40 vje, por ai po haset gjithnj dhe me shpesh edhe tek fmijt dhe t rinjt me mbipesh dhe obez. Ky lloj diabeti prparon shum ngadal, shpesh her i heshtur, pa treguar shenja pr shum vjet me radh dhe zbulohet m me vshtirsi. Ky tip diabeti nuk krkon mjekim me insulin por krkon zhbllokimin e insulins s trupit nga faktort q e pengojn at t veproj, si mbipesha, obeziteti etj. Gjithashtu diabeti krcnon edhe grat shtatzana. Diabeti q shfaqet gjat shtatzanis ndodh n 2%-5% t grave shtatzana dhe mund t avancoj ose t zhduket pas lindjes. Diabeti i shtatzanis sht plotsisht i kurueshm, por krkon nj mbikqyrje mjeksore gjat shtatzanis. Rreth 20-50 % e grave t prekura zhvillojn diabet t tipit t dyt apo kan rrezik t lart pr t br diabet tip 2 m von n jet. Grat shtatzna duhet t kontrolloj gjithmon glicemin, sidomos nse n familje kan nj diabetik. Kujdesi n dietn ushqimore, ndjekja e aktiviteteve fizike sipas rekomandimeve t mjekut, po ashtu edhe kontrolli i vazhdueshm tek mjeku specialist jan ndr kshillat baz q nuk duhen neglizhuar pr t mbajtur nn kontroll komplikacionet e rnduara q mund t vijn nga smundja e diabetit.