bolum6-belirsizlik ve risk değerlendirmesiiso 14064-1: 5.4 belirsizliğin değerlendirilmesi ve...
Post on 07-Mar-2020
25 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Sera Gazı Emisyonlarının Takibi (İzlenmesi, Doğrulanması ve Raporlanması)
Belirsizlik ve Risk Analizi
ISO 14064-1: 5.4 Belirsizliğin değerlendirilmesi ve azaltılması
• Emisyon ve uzaklaştırma faktörleri ile ilgili olan belirsizlikler de dahil olmak üzere, sera gazı emisyonları ve uzaklaştırmaları için belirsizlik değerlendirmelerini tamamlanmalı ve dökümante edilmelidir.
Sera gazı envanterlerindeki belirsizlikler genelde “bilimsel” ve “tahmin” olarak ikiye ayrılır. Bilimsel belirsizlik genelde gerçek emisyon prosesinin bilimi tam olarak anlaşılmadığında ortaya çıkar. Tahmin belirsizliği sera gazlarının her hesaplanışında ortaya çıkar. Bütün emisyon veya uzaklaştırma tahminleri bununla alakalıdır. Model ve parametre belirsizliği olarak ikiye ayrılır
Hesaplama bazlı yaklaşım için belirsizlik değerlendirmesi
Ø Kullanılanölçümcihazlarınaaitbelirsizlikler,cihazınverilenbelirsizlikdeğeri,kalibrasyonileilgilibelirsizlikveölçümcihazınınpra>ktekullanımıilealakalıolabilecekdiğerbelirsizliklerdenoluşur.
Ø Faaliyetverilerininbelirlenmesindekibelirsizliklerileilgilikanıtlargösterilmelidir.Ø Kuruluşhesaplamayıölçümcihazlarıüre>cisinintekniközelliklerinedayandırmalıdır
BELİRSİZLİK
BİLİMSEL TAHMİN
MODEL PARAMETRE
Belirsizlik Çeşitleri Bilimselbelirsizlik,emisyonunarkasındayatanbilimintamolarakanlaşılmadığızamanortayaçıkarTahminbelirsizliği,seragazıemisyonmiktarınınherbelirlenişindeortayaçıkar,dolayısıylahertüremisyonveyauzaklaşDrmatahmini,tahminbelirsizliğiniyanındage>rir.
Modelbelirsizliği,matema>kselformüllerleilgiliolanbelirsizliklerParametrebelirsizliği,tahminmodellerindekullanılanfaaliyetverileri,
emisyonfaktörlerigibiverilerinbelirlenmesiileilgilibelirsizliklerEmisyonenvanterlerindekibelirsizliğibelirlemekisteyenkuruluşlarınanaodaknoktasıparametrebelirsizlikleriniölçmekvebuölçümleredayanarakkaynakkategoribelirsizliklerinitahminetmekolmalıdır.
Belirsizlik ile karıştırmayalım!
• Doğruluk• Örneğinölçümcihazlarınındoğruluğu.• doğruluknicelolmaktanziyadenitelbirterimdir.• Bircihazsistema>kbirhatadandolayıdoğrusonuçvermiyorsa,kalibrasyonveyaayarlamayapılmasıgerek>ğihaDrlanmalıdır
Belirsizlik ile karıştırmayalım! Tekrarlanabilirlikveyakesinlik
• bağımsızsonuçlararasındakiyakınlık• Doğruolansonuçlardatekrarlanabilirdirfakattekrarlanabilirolansonuçlarherzamandoğruolmayabilir.
Iyikesinlikiyitekrarlanabilirlikge>rir
düşükkesinlikdüşüktekrarlanabilirlikge>rir
iyitekrarlanabilirlikiyikeskinlikolmayabilir
Ölçüm Belirsizliği
Ø “MiktarölçümüyapDğımızda,eldeeMğimizsonuçmiktarailişkingerçekvedoğrudeğerdeğildir;yalnızcadeğertahminidir”.
Ø Çünkühiçbircihazınmükemmeldeğildir;hertürölçümsonucunailişkinherzamanbirşüphepayıolacakDr.
Belirsizliğin ifadesi BirölçümeilişkinbelirsizlikşüphepayınınbüyüklüğüneeşiMr;aslındaölçümünkalitesineilişkinbirdeğerlendirmedirBirölçümünsonucunutamolarakifadeetmekiçin:1. Ölçülendeğer..2. Ölçümeilişkinbelirsizlik.3. Belirsizliğeilişkingüvenseviyesi
Faaliyet verilerinde belirsizlik
İşletmetaraVndantespit,kurulumabağlıdır• Hesaplamatemelli,• Kendikontrolündeolupolmadığı• Cihazlarınulusalmetrolojikkontroletabiolupolmadığı• Kurulumortamınınkullanımşartlarınauygunolupolmadığı• İmalatçıtaraVndansağlananbilgiolupolmadığı• İşletme/dışarıdanbirimtaraVndanKaliteGüvencesi/KaliteKontrolüEnzorlayıcıolan:spesifikbelirsizlikdeğerlendirmesi
• HatabirikimininyansıDlması
Belirsizlik nasıl hesaplanır
• (ÖlçümdeBelirsizliğinİfadeEdilmesiiçinKılavuz)belirsizlikanaliziiçinATipiveBTipiolaraksınıflandırılanikiayrıyöntemvardır.
• ATipi->aynıölçümünbirdenfazlaokumasınınista>s>kselanalizinedayalıdır
• BTipi->temeldeista>s>kselolmayanbiryaklaşımdır.Çoğuanalizdebirçözümeulaşmakiçinikiyönteminkarışımınıuygulamakgereklidir.
A tipi Analiz Dağılımveyastandartsapma• Birölçümse>ninortalamadeğerininyanısıra,ölçümlerindağılımınıdagörmekfaydalıdır.Bu,ölçümünbelirsizliğineilişkinbirfikirvermektedir.
• DağılımınölçümüneilişkinyöntemlerdenbirienbüyükölçümdeğerindenenküçükölçümdeğeriçıkarDlarakeldeedilenaralıkDr.Buyöntem,verilerinçoğunukapsamamaktavebunedenlese>ndağılımınatekabületmemektedir.Dağılımıölçmeninenyaygınkullanılanyöntemlerindenbirtanesi,alınannoktasayısınadayalıolarakstandartsapmanınhesaplanmasıdır.
B tipi analiz Belirsizliğinboyutunutekrarlananölçümlerledeğerlendirmekgenellikleimkansızdırvebaşkayöntemlerkullanılarakölçülmesigereklidir.Örneğin,şunlarkullanılabilir:
• Birkalibrasyonser>fikasındabelir>lenbelirsizlik• Ölçümsistemideneyiminedayalıolarakmühendislikgörüşü• Üre>cininaçıklamaları.• B>pideğerlendirmeleryaparken,belirsizliklerinkarşılaşDrılabilmesive
birleş>rilebilmesiiçintümölçümlerinaynıgüvenseviyesindeolmasıgereklidir.• Bu,genelliklenormalbirdağılımiçinstandartsapmayaeşdeğerstandartbir
belirsizlikolacakDr
Münferit ölçümün belirsizlik değerlendirme süreci
1.Adım.Ölçümüntümgirdilerivenihaisonucuarasındakiilişkiyitanımlayın.Örneğin,birölçümcihazınınkalibrasyonuveçözünürlüğüaşamasındabelirsizlikolabilir.
2.Adım.Ölçümünbelirsizliğinekatkıdabulunduğunudüşündüğünüztümfaktörlerinbirlistesinihazırlayın.Bu,ölçümüyapanvesistemieniyibilenişletmeyedanışmanızanlamınagelebilir.
3.Adım.Belirlediğinizherbelirsizlikkaynağıiçinbelirsizliğinboyutunuhesaplayın.
Münferit ölçümün belirsizlik değerlendirme süreci
4.Adım.1.ADIM’dabelir>lenilişkiiçin,hergirdininölçümsonucuüzerindekietkisinihesaplayın.
5.Adım.Nihaisonuçtagenelbelirsizliğeulaşmakiçinuygunmetodolojiyikullanaraktümgirdibelirsizliklerinibileş>rin.
6.Adım.Genelbelirsizliği,ölçülendeğerincivarındabulunanvegerçekdeğerinbelirlibirgüvenseviyesidahilindeiçerisindebulunduğubiraralıkolarakifadeedin.
Belirsizliğin birleştirilmesi Ø Herbirkaynağınbelirsizliğibirleş>rilmedenönceaynıbirimdeolmalıdır.Bu,normaldebelirsizliklerinçıkDmiktarıolarakifadeedilmesianlamınagelmektedir.
Ø Herbirkaynağınbelirsizliğininaynıgüvenseviyesindeifadeedilmesigereklidir.Ø Herkaynağınbelirsizliğininyanispi(veyayüzde)olarakyadamutlakolarakifadeedilmesigereklidir.Normaldebelirsizliklermutlakdeğerlerolarakhesaplanmaktavenispiveyayüzdeselşekildebelir>lmektedir.
Ø Ölçümüngenişle>lmişbelirsizliğine,birleş>rilmişstandartbelirsizliğinkapsamfaktörüyleçarpılmasıylaulaşılır.Bufaktörgenelliklenormalveridağılımları(Gaussiandağılımları)için2’yeeşitolarakalınır.2değerindekibirfaktör,doğrudeğerinkapsandığınailişkin%95’likbirih>maletekabületmektedir(%95’likbirgüvenaralığı)
Hata birikimi kuralı Korelasyon• Girdimiktarlarıiçinşuayrımlarınyapılmasıgereklidir:
• Korelasyonsuz(bağımsız)girdimiktarlarıve• Korelasyonlu(bağımlı)girdimiktarları.
• Tekrarlananölçümleryapmakiçinaynıcihazıkullanıyorsanız,alınanherölçümdecihazınkalibrasyonunedeniyleortayaçıkanhataherdurumdaaynıolacakDr.
Hata birikimi kuralı Korelasyon• Örnek1:Birgazakışıölçümu,ayrıölçümcihazlarıileölçülensıcaklıkvebasınçdagözönündebulundurularakm3’tenNm3’edönüştürülmektedir.Buparametrelergenelliklekorelasyonsuzolarakdüşünülebilir.
• Örnek2:Birkömürsantralininyıllıkkömürtüke>mi,yıliçerisindeteslimedilenpar>lerinağırlığınınaynıbantlıkantarileölçülmesiylebelirlenir.OperasyonsırasındauygulamadameydanagelensürüklenmeetkilerivebantlıkantarınkalibrasyonuileilgilibelirsizliklernedeniyleağırlıkölçümününsonuçlarınailişkinbelirsizliklerkorelasyonluolacakDr.
Hata birikimi kuralı Korelasyonsuz– Toplam
• Prosesbuharıüre>miiçinbuharkazanı,gazınyakıtolarakısıDlmasıylaişle>lir.Kullanılanısıtmagazı,onfarklıboruylakazanaaktarılır.GazmiktarıENISO5167’yagöreonfarklıstandartorifisplakailebelirlenir.Toplam(nispi)belirsizlik,ısıtmagazınınyıllıktüke>mininbelirlenmesiilebağlanDlıdır:
Hata birikimi kuralı
Korelasyonsuz–Çarpım• Tüke>lenyıllıkmiktar,merkezitransferistasyonunda(kazanlaradağıDlmadanönce)birtürbinmetre,ayrıbirbasınçölçülmüveayrıbirsıcaklıkölçümündenoluşanbirölçümsistemiylebelirlenir.Doğalgazınbelirlenmesineilişkintoplam(nispi)belirsizlik:
Hata birikimi kuralı
BelirsizlikHacim 1,50% BelirsizlikSıcaklık 0,30% BelirsizlikBasınç 0,50%Toplam 1,61%
Hata birikimi kuralı Korelasyonlu–toplam
Kömürleçalışanbirtermiksantralde,yıllıkkömürtüke>mi,yıliçerisindeteslimedilenpar>lerinağırlığınınaynıbantlıkantarileölçülmesiylebelirlenir.OperasyonsırasındauygulamadameydanagelensürüklenmeetkilerivebantlıkantarınkalibrasyonuileilgilibelirsizliklernedeniyleağırlıkölçümününsonuçlarınailişkinbelirsizliklerkorelasyonluolacakDr.Bunedenle,kömürün(birtoplamailişkinbelirsizliğin)belirlenmesiileilgilibelirsizlikşuformüllehesaplanır:
Hata birikimi kuralı
Korelasyonlu–çarpımBirmadenişletmesi,yanmadankaynaklanankaybıürünüyakmasürecindenöncevesonramasaüzeribasküldetartarakbelirlemektedir.Yanmadankaynaklanankayıp,yanmasüreciöncesindevesonrasındailkağırlığailişkinkütleoranıdır.TartmaişlemininsonuçlarıilebağlanDlıbelirsizliklerkorelasyonludurçünküaynımasaüzeribaskülükullanılmışDr.
Risk Analizi Ø İşletmetaraVndanriskanalizisüreciØ DahilirisklerintanımıØ RiskörnekleriØ KontrolfaaliyetleriØ Kontrolfaaliye>örnekleri
Risk analizi atılacak adımlar
Adımlar Yapılacaklar SorularDahiliRiskler
1 Tespitetme Veriizindeneredehatalarveyasapmalaroluşabilir?
2 Değerlendirme Yıllıkemisyonlarlailgiliburisklerinolasılığıveetkisinedir?
3 Enazaindirme
Burisklerinenazaindirilmesiamacıylakaçınmavekontroleyönelikhangitedbirinuygulanmasıgerekir?
Risk analizi atılacak adımlar-devam
Adımlar Yapılacaklar SorularKontroleilişkinRiskler
4 Tespitetme 3.adımdauygulanantedbirlerleilgilirisklernelerdir?
5 Enazaindirme
Belirlenenkontroleilişkinrisklerienazaindirmekonusundahangitedbirleryardımcıolmaktadır?
6 Raporlama
Hatalarınnedenleri-Yöntem:risknasıltespitedilmişvedeğerlendirilmiş>r-Kontroleilişkintedbirlerinriskleriazaltmakiçinnedenyeterliolduğunuaçıklayınız
Risk analizi-Dahili Riskler
• Tanım:Dahilirisk,işletmeninraporundakibirparametreninonunlailişkiliherhangibirkontrolfaaliye>ninetkisinihesabakatmadan,tekbaşınaveyadiğerhatalıbildirimlerlebirarayageldiğindeönemliolabilecekhatalıbirbildirimeyatkınlığıdır.
• dahiliriskler,buriskleriazaltmakiçinilgilikontrolfaaliyetlerininolmadığınıvarsayanveişletmeninkontrolortamınıgözönündebulundurmayan,veriakışfaaliyetleriylebağlanDlırisklerdir
• tamamenişletmeninveriakışlarınınboyutveözellikleriyleilişkilidir
Risk analizi-Örnek 2: Üretim sürecinde meydana gelen aksaklıklar, durmalar ve değişiklikler
Durum Dahilirisk SonuçAksaklık:azalDlanüre>m
Üre>mebağlıolaraktahsisedilenemisyonlar
…tahsisçokyüksekolabilir
Durma:anaekipmanınbakımdaolması
Kullanılanekekipman Ekölçümaletlerinindüşükdoğrulukoranı
Aksaklık: alevlemenin gerçekleşmemesi
Doğal gaz veya atık akışı yanma yerine salınmakta
Emisyonlar kısmen raporlanmamış
KontrolFaaliye>:KaliteYöne>mSistemininkurulması,budönemdeyapılanölçümünaçıklamasıdadahilolmaküzereaksaklıklarınvedurmalarınraporlanması
Risk analizi-Örnek 3: Yeni emisyon kaynaklarının eklenmesi ya da mevcut olanların kaldırılması/kapatılması
Durum Dahilirisk SonuçDestek amaçlı yağ ile çalışan bir kazan kurulumu
Veri yönetim sisteminin güncellenmemesi
Emisyonlar kısmen raporlanmamış
Yakıt değişimi
Doğruluk ve ölçüm hala önceki emisyon kaynağına göre
Emisyonlar yanlış bir şekilde rapor edilmiş
KontrolFaaliye>:KaliteYöne>mSistemi,sistemsınırlarınındüzenliolarakkontroledilmesi,içdene>mlerveincelemeler
Risk analizi-Örnek 4: Önemli manuel transferler ve veri girdisi
Durum Dahilirisk SonuçManuel sayaç okumaları Yazım yanlışları veya
sayaç eksikliği Yanlış raporlama – çok yüksek veya çok düşük
Verilerinbirelektroniksistemdendiğerinetransferi,ör.emisyonraporu
Yazım yanlışları Yanlış raporlama
KontrolFaaliye>:tümtransferlerveokumalariçindörtgözilkesi
Risk analizi-Risk değerlendirmesi
Hatalıbildirimesebepolmaolasılıklarınaveraporlananverilerüzerindekietkilerinegöreriskler;yüksek,ortavedüşükolarakderecelendirilir.
MAKUL
DÜŞÜK
YÜKSEK
Risk analizi-Kontrol mekanizması
Riskanalizitemelindegeliş>rilecekkontrolsistemiİşletmenin,gereklikontrolfaaliyetleriniveprosedürlerinibelirlemekamacıyladahilirisklerivekontrolrisklerinideğerlendirmesigerekir
MAKUL
DÜŞÜK
YÜKSEK
Risk analizi-Olasılık örneği
Riskdeğerlendirmesi:riskinçokdüşük,düşük,orta,yüksekveyaçokyüksekolmasımatema>kiledeğil,tesisinkarmaşıklığıileilgilidir:biryıliçindesayaçarızasıolasılığışuşekildeolabilir:
Olasılık RiskoluşumuÇokdüşük BirdefadanazDüşük Enfazla4defaOrta Enfazla12defa Yüksek Enfazla24defaÇokYüksek 24defadanfazla
Risk analizi-Etkisi örneği
Riskdeğerlendirmesi:riskinraporlananemisyonlarüzerindekietki
Etki DurumÇokdüşük Ölçümlerüzerindeönemlibiretkiyok
Düşük Etkilermaksimum%0,1oranındabirhatalıbildirimenedenolmaktadır
Orta Etkilermaksimum%0,4oranındabirhatalıbildirime
nedenolmaktadır Yüksek Etkilermaksimum%1oranındabirhatalıbildirime
nedenolmaktadır
ÇokYüksek Etkilermaksimum%1’denfazlabirorandahatalıbildirimenedenolmaktadır
Risk analizi-yeniden değerlendirme
Ø İşletme,kalanrisklerinönemlihatalıbildirim(ler)içermeyenEmisyonRaporuhazırlamakiçinyeterlidüzeydedüşükolduğunakanaatge>renekadarriskdeğerlendirmesiyenidendeğerlendirmelidir.
Ø Mevcutrisklertemelindeişletmeşunlarıuygulayabilir:ü birdurumunolmaolasılığınıazaltankontrolfaaliyetleriü birdurumunetkisiniazaltankontrolfaaliyetleriü ikisininkombinasyonu
Risk analizi-Uygulamada dikkate alınması gerekenler
Ø Verieldeetmeolasılığınınartması,başarısızlıkolasılığınıazaltmaktadır
Ø Birsayacınokunmasayısınınveyaanalizdekitemsilederniteliktekinumunelerinsayısınınaryrılmasıetkiyiazaltmaktadır
Ø İlişkiliancakbağımızolarakizlenenverikaynaklarınadayanankontrolfaaliye>ölçümleridahakullanışlıdır(ör.yakıtgirdisinin/çıkDsınınizlenmesi)
Ø Veriakışındakikri>knoktalar,diğerkontrolfaaliyetlerininolumluetkisiniortadankaldırabilmektedir(ör.verilenbirITsistemindetutulduğu,yedeklenmediğivebaşkabirbirincilkaynakverisibulunmayandurumlarda)
Risk analizi-Kontrol faaliyetleri: yazılı prosedürler
Ø KontrolfaaliyetleriyazılıprosedürlerlebelirlenirveizlemeplanındakontrolfaaliyetlerineaDzabulunulur
Ø Kontrolfaaliyetleri,enazındanşunlarıkapsamaktadır:a)ölçümekipmanınınkalitegüvencesi;b)Süreçkontrolbilgisayarteknolojisinideiçerecekşekilde,veriakışıfaaliyetleriiçinkullanılanbilgiteknolojisistemininkalitegüvencesi;c)Gerekliyetkilerinyöne>mininyanısıraveriakışfaaliyetlerivekontrolfaaliyetlerigörevlerininayrılması;d)İşletmeiçigözdengeçirmeveverilerinvalidasyonu;e)Düzeltmelervedüzel>cieylemler;f)Hizmetalımıilegerçekleş>rilenfaaliyetlerinkontrolu;g)Belgeyöne>minideiçerecekşekilde,kayıtvebelgelerinsaklanması.
Risk analizi-Kontrol faaliyetleri: yazılı prosedürler
Ø KontrolfaaliyetleriişletmetaraVndandahiliriskleriazaltmakamaçlıyapılantümuygulamalarvealınantümönlemlerdir.
Ø Örneğin:Ø BilgiteknolojisistemlerininkalitegüvencesiØ KullanılanölçümcihazınınkalitegüvencesiØ GörevlerayrılığıØ İşletmeiçigözdengeçirmefaaliyetleriØ Kontrolfaaliyetlerininanalizivekontrolfaaliyetlerininsağlamlığıveyeterliliği(kontrolriskdeğerlendirmesi)
Risk analizi-Kontrol faaliyetleri: Örnek
Ø Birkireçişletmesindekidoğalgazyakıtakışı,akışölçeryardımıylaölçülmektedir.Birkontroltedbiriolarakikinci(yedek)birgazakışölçeryerleş>rilebilir.Butedbir,olumsuzbirdurumunoluşmaolasılığınıetkilemektedirçünkubudurumdabüyükbirsayaçhatasındankaynaklıfaaliyetverisikaybıyaşanmasıiçinikiölçümcihazınındabozulmasıgerekmektedir.
Ø Bircihazınbozulmaolasılığı%10ise,budurumdabirraporlamadönemiiçindeikicihazınbirdenbozulmaolasılığı(%10)2=%1’dir.
Ø Başkabirsöylemle:“ikiölçümcihazınınbirdenbirraporlamadönemiiçindeciddibirşekildebozulmasıher100yıldabirolmaktadır”.
Risk analizi-Kontrol faaliyetleri: Örnek
• Örnektesistenalınanbirlotkirecinlaboratuvardayapılananalizisonucundanumuneninkontamineolduğufarkedilmiş>r.Sonuçolarak,bulotunemisyonfaktörükaybedilmiş>r.
• Ancak,kontroltedbiriamacıyla,alınanikiznumuneleriyilaboratuvaruygulamalarınagörelaboratuvardasaklanmaktadır.Bulo|analınannumuneleryenidenanalizedilebileceğiiçinbirlotunemisyonununtamamenkaybedilmesiolasılığıbüyükölçüdeazalmaktadır.
Risk analizi-Kontrol faaliyetleri: Örnek
• Örnekkireçtesisindekivardiyamüdüru,aylıkdoğalgazfaturasıalmasınaekolarakgazsayacınıdahazalıkveha|agünlükolarakokumaktadır.Birölçümcihazındaciddiarızaih>malihala%10olacakDrancakasıldahiliriskinetkisisırasıylayalnızca1/4veha|a1/30olacakDr.
• Birdurumunoluşmaolasılığınıazaltmakonusundaetkiliolandiğerbirveha|amuhtemelenenönemliuygulamagüvenlik(çapraz)kontrolleridir.Bukontroller,verilerlekarşılaşDrmayıiçermektedir,ör.ısı,elektrikveyaürünüre>mininyanısırailişkiliparametrelerdenveyaeskitrendlerdeneldeedilenveriler.
Risk analizi-Kontrol faaliyetleri: Örnek
• Buörnekteişletme,kirecinemisyonfaktörünu(İzlemeYöntemiA:KarbonatGirdisi)akrediteolmayankendilaboratuvarındabelirlemektedir.EmisyonfaktörününhesaplanmasınayönelikverileriiçerenkayıtdezerininkaybolmasıdurumundaemisyonfaktörudekaybolacakDr.
• Böylebirdurumileilişkilendirilendahilirisk,,enkötudurumda(ör.beklenenenkötukalitedekireçvarsayılarak)madendençıkarılankirecinyaklaşık0.4tCO2/temisyonfaktörubarındırdığıgözönünealınarakhesaplanmaktadır.BudasafCaCO3‘dan(EF=0.44tCO2/t)yaklaşık%10oranındasapmaktadır.
• Buvarsayımlargözönünealındığında,kireçtaşınındekompozisyonundankaynaklananyıllıkemisyonunaetkioranı%10olabilmektedir,ör.7.500tCO2.Bunedenle,örnektekietkiseviyesi5’>r(>5.000tCO2).Birkontroltedbiriolarak,kayıtdezerindeyeralanverilerenazhazadabirkereelektroniksistemeaktarılmaktaveböylelikle,buşekildebirkaybınyıllıkdeğereoranı1/52’yeindirilmektedir.
top related