beyin biyokimyasi ve davranis
Post on 25-May-2015
4.792 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
BEYİN BİYOKİMYASI ve DAVRANIŞ
Prof. Dr. Nevzat YükselGÜTF Psikiyatri Anabilim Dalı
Beynin karmaşıklığı
Beyinde yaklaşık 10.1010 (yüz milyar) nöron vardır.
Her nöron 1000-10000 kadar sinaps yapar.
50’den fazla nörotransmitter vardır.
Nöronlararası taşıma
ReseptörlerSinapslar
Sinaptik iletimde üç aşama
Kimyasal ileticilerin sentezlenmesiİletimiDepolanması
Sinapslar
AksodendritikAksoaksonikAksosomatikDendrodendritik olabilir.
Nöron yapısı ve bağlantıları
Sinaps ve sinaptik yapılar
PRESİNAPTİK UÇ
Ranvier düğümü
Miyelin kılıfı
Presinaptik uç
Hücre Dışı
Hücre İçiPasif Geçişler(Sızıntı Akımlar)
Sodyum Kanalı(İstirahatte Kapalıdır)
Potasyum Kanalı(İstirahatte Açıktır)
Sodyum-Potasyum Pompası(32 Değişimi)
HÜCRE ZARINDA İYON KANALLARI
Zarın elektriksel özellikleri
İstirahat halinde zarın iki yüzü arasında 60-70 mV kadar negatif potansiyel farkı vardır.
Dış yüzde sodyum, kalsiyum ve klor fazladır.
İç yüzde potasyum ve negatif yüklü büyük moleküller yoğundur.
İyon kanallarının çalışması
Kanallar açıldığında iyonlar düşük yoğunluklu alana doğru akar.
İyon akımı potansiyel farkını değiştirir.
Postsinaptik potansiyel
İyon kanallrının açılması ile elektriksel potansiyel değişimi olur.
Bu değişimle hücre içine Na+ ve Ca++ girmişse uyarıcı postsinaptik potansiyel
Klor girmiş veya K+ çıkmışsa inhibitör postsinaptik potansiyel olur.
Bu potansiyeller artarak aksiyon potansiyeli oluşturur.
Aksiyon potansiyeli akson ucuna ulaşınca nörotransmitter salınır.
SODYUM-POTASYUMPOMPASI
Bu yolla dış ortamdaki yüksek konsantrasyon nedeniyle hücre içine sızan Na+’un fazlası hücre dışına pompalanırken K+ hücre içine alınır. Böylece iyon dengesi korunur.
Gereken enerji hücre membranında yer alan Na+-K+-ATPaz enzimi ile hidrolize edilen ATP’den sağlanır.
AKSİYONPOTANSİYELİ (AP)
Hücre içine giren Na+
iyonları depolarizasyon oluşturarak istirahat membran potansiyelini –70 mV’dan +30 mV’a çıkarır.Bu aksiyon potansiyelinin çıkan kolunu (spike) oluşturur (depolarizasyon).
Daha sonra Na+’un fazlası hücre dışına pompalanırken, membranın K+ geçirgenliği artar ve hücre içine K+alınır. Bu durum aksiyon potansiyelinin inen kolunu oluşturur (repolarizasyon) ve iyon dengesi yeniden sağlandığında istirahat membran potansiyeli yeniden oluşur.
Bunu AP’nin ilk oluştuğu bölgeye komşu diğer bölgelerin depolarize olması ile diğer AP’leri izler.
Bu depolarizasyon ve repolarizasyonlar (AP’leri) akson boyunca ranvier boğumları (miyelinsiz bölgeler) üzerinden atlayarak ilerlerler.
NÖROKİMYASAL İLETİM
Nörokimyasal iletim
1.Sentez
2.Depolama
3.Salınım
6.Enzimlerleİnaktivasyon
4.ReseptörleEtkileşim
5.Gerialım(reuptake)
Triptofan
Nörotransmitterler
Klasik kimyasal taşıyıcılardır. Etkilerini pre ve postsinaptik zarda gösterirler. Özgül reseptörlere bağlanarak işlev görürler. Nörotransmitterler aracılığıyla bilgi aktarımı
genellikle kısa olmakla birlikte bazıları daha uzun süreli etkilere neden olurlar.
Nörotransmitterler eksitatör veya inhibitör olabilirler.
Özellikleri
Nöronda sentezlenmiş olmalıdır. Sinaps öncesi uçta var olmalıdır. Sinaps aralığına sinaps sonrası nöronda
etki yaratacak miktarda salıverilmelidir. Dışarıdan verildiğinde endojen salıverilen
nörotransmitterle aynı etki elde edilmelidir.Etki yerinden uzaklaştırılması için bir
düzeneğin olduğunun gösterilmesi gereklidir.
Reseptörler
İyonotropik: Hızlı bilgi işleme bu reseptörlerle olur.
Metabotropik reseptörler: Daha uzun süreli etkiler oluşur. Etkileri daha çok modülatör niteliktedir.
Metabotropik reseptörler
Devreye giren proteine göre G proteini bağlantılı Reseptör tirozin kinazlar
Hücre içine sinyal iletimi
G proteinleriİkinci habercilerAtipik haberciler
G proteinleri
GDP ve GTP ile çalıştığı için bu antidepresanlar verilmiştir.
Dopamin, serotonin (5HT3 hariç), noradrenalin, ve nöropeptidler G proteinleri ile bağlantılıdır.
Bütün G proteini ile bağlantılı reseptörler hücre zarını 7 kez geçen tek bir proteinden oluşur.
Uyarılmadığında GDP ile bağlıdır. 3 altbirimi vardır (α, β, γ) Adenilil siklazı uyararak cAMP’i arttıran α altbirimi içeren
Gs olarak adlandırılır. Adenilil siklazı inhibe eden Gi’dir. Fosfolipaz C’i
etkinleştiren ise Gq’dur.
Nörötransmitter Reseptörü Aktive Eder
G - ProteiniAktive Olur
G - ProteiniAktive Olur
G - ProteiniAktive Olur
G - ProteiniAktive Olur
G - Proteini
Aktive Olur
Adenilat Siklaz İnhibe
Olur
Adenilat Siklaz Aktive
Olur
cAMP Azalır cAMP Artar
Protein Kinaz Aktivitesi
Azalır
Protein Kinaz Aktivitesi
Artar
İyon KanallarınınÖzellikleri
Değişir
Kanal Fosforilasyo
nu Azalır
Kanal Fosforilasyo
nu Artar
Membran Yük Dağılımı Değişir
Sinaptik Potansiyel
Fosfolipaz A2 Aktive
Olur
Fosfolipaz C Aktive Olur
Araşidonik Asid Salınır
İnozitol Trifosfat Salınır
Diaçilgliserol Salınır
Hücre İçinde
Depolanan Ca++ Salınır
Protein Kinaz
Aktivitesi Artar
Kanal Fosforilasyo
nu Artar
İkinci haberciler
Siklik AMPİnozitol trifosfat (IP3)
Diaçilgliserol (DAG)Araşidonik asitKalsiyum
İkinci habercilerin hücre içindeki etki düzeneği
İkinci haberciler nöron içindeki etkilerini kendilerine bağımlı protein kinazları aktifleştirerek
İyon kanallarının etkinliğini değiştirerek gösterirler.
İkinci habercilerden bazılarının etkileri
IP3 ve DAG hücre zarındaki fosfatidil inozitol 4, 5 bifosfattan fosfolipaz C ile sentezlenir.
DAG protein kinaz C’yi aktifleştirir. IP3 özgül reseptörleri aracılığı ile hücre içinden
Ca++ salınmasını sağlar. Araşidonik asit fosfolipaz A2 ile oluşur.
Araşidonik asit siklooksijenazlar aracılığı ile prostoglandinler ve tromboksana çevrilir.
NSAI ilaçlar bu enzimi bloke ederler.
Atipik haberciler
Nitrik oksitKarbon monoksitEndokanabinoidlerReseptör tirozin kinazlar
NO Biyosentezi
L-arginin (NO prekürsörü)
O2, Ca++ / CaM
Arginin-OH
Ca++
CaM
O2
NADPH
Citrulline + NO
NOS
Beyinde NOS aktivitesi gösterilmiş bölgeler
Serebellum (en yüksek)HippokampusStriatumKortexHipotalamusOrta beyinMedulla (en düşük)
NOS inhibitörlerinin santral davranışsal etkileri
Antikonvulsan AnksiyolitikNosisepsiyonun modülasyonuÖğrenme ve belleğin modülasyonuYeme ve içme davranışında inhibisyon
NOS inhibitörleri (deneysel çalışmalarda)
Alkol yoksunluk sendromunu hafifletir Nalokson ile presipite edilmiş opioid yoksunluk sendromu
belirtilerini hafifletir Mekamilamin ile presipite edilmiş nikotin yoksunluk
sendromu belirtilerini hafifletir Amfetamin ve kokain gibi psikostimulanlarla indüklenen
lokomotor hiperaktiviteyi bloke eder Genetik olarak alkol tercih eden sıçanlardaki alkol alımını
azaltır Alkol ile pekiştirilmiş yanıtları (etanol reinforced
responding) bloke eder NO prekürsörü L-arginin bu etkileri önlerken, NO
donörleri (ISDN, molsidomin vb.) yukarıdaki etkileri potansiyalize eder
SSS’nde NO aracılı glutamaterjik modulasyon
Endokanabinoidler
Hepsi araşidonik asit metabolizması ürünüdürler. En iyi bilineni anandamit’dir. Esrar ve marihuananın beyinde bağlandığı CB1
denen kanabinoid reseptörlerine bağlanır. Etkisi inhibitördür. Bu reseptörler
Korteks Bazal gangliyonlar Serebellum Ve hipokampusta gösterilmiştir.
Reseptör tirozin kinazlar
Sinir büyüme faktörü (NGF), insülin vb. gibi peptidlerin etkilerine aracılık eden hem enzim hem de reseptör işlevi gören proteinlerdir.
Hücre içine bakan bölümlerinde tirozinn kinaz etkinliği gösterirler.
NGF bağlanması ile hücrenin canlı kalması, değişmesi ve gelişmesine katkıda bulunur.
Protein kinazlar
Bu enzimler ile proteinler fosforlanır.Bu şekilde başka moleküllerle daha kolay
etkileşir veya etkileşmesi azalabilir. Afinite artışı Afinite azalması Transkripsiyon faktörleri artabilir. Transkripsiyon faktörleri azalabilir.
Protein kinazlar
4 tane protein kinaz vardır. cAMP bağımlı (protein kinaz A)cGMP bağımlı (protein kinaz G)Kalsiyum-kalmodulin bağımlı (protein kinaz K)Kalsiyum/fosfatidilserin bağımlı (protein kinaz
C)Bu fosforilasyon işlevi protein fosfatazlar aracılığı
ile tersine döndürülebilir.
Gen ifadelerinin değişmesi
Dış uyaranlar yeterince güçlü ise gen ifadeleri değişir.
Protein kinazların fosforladığı proteinlerden biri cAMP yanıt elemanına bağlanan proteindir (CREB).
CREB fosforlanması mRNA sentezini başlatabilir veya arttırabilir.
Bu şekilde artan protein sentezi bir aktiviteyi arttırır.
Nörotransmitter İyon Kanalları
Reseptör
İkincilUlaklar
Kinazlar
TranskripsiyonFaktörleri
Hücre Çekirdeği
Genİfadelerinde değişiklikler
HücreselSüreçlerde
Değişiklikler
UyarılabilirliğinDeğişmesi
OlgununSüresi:
•Saniyeler
•DakikalarSaatler
•DakikalarSaatler
“Kalıcı Etki”
Küçük moleküllü nörotransmitterler
Nörotransmiter
Reseptörü Hücre içi mekanizması
Amino asitler
Glutamat AMPA, Kainat, NMDA, Metabotrofik mGluR1,5mGluR 2,3,4,6,7,8
Na kanalıNa, Ca, kanalıGq proteinleriGi proteinleri
GABA GABA-AGABA-B
Cl kanalıGi proteini
Glisin Glisin Cl kanalı
Küçük moleküllü nörotransmitterler (2)
Amin nörotransmiterlerNoradrenalin/adrenalin
1A,1B,1D, 2A,2B,2C, 1,2,3
Gq proteiniGi proteiniGs proteini
Dopamin D1, D5D2, D3, D4
Gs proteiniGi/o proteini
Serotonin (5-HT) 5-HT1A, 1B, 1D, 1E, 1F, 2A, 2B, 2C, 5-HT3, 5-HT4, 5-HT5A, 5B, 5-HT6, 5-HT7
Gi/o proteiniGq proteiniNa, K kanalıGs proteiniGs proteini
Asetilkolin M1, M3, M5M2, M4Nikotinik
Gq proteiniGi/o proteiniNa, Ca kanalı
Histamin H1, H2, H3
Gq proteiniGs proteiniGi/o proteini
Küçük moleküllü nörotransmitterler (3)
Pürinler
Adenozin, adenin dinükleotid
P1 grubu; A1, A3 A2a, A2bP2Y grubu, P2X grubu
Gi/o proteiniGs proteiniGq proteiniNa, K, Ca kanalı
Nöropeptidler-1
Opioid peptidlerEndorfinEnkefalinDinorfinNosiseptin
TaşikininlerP maddesiNörokinin ANörokinin B
Nöropeptidler-2
Barsak ve beyinde bulunan peptidler
KolesistokininGalaninGastrinGlukagonİnsülinNörpeptid YPeptid YYPankreatik polipeptidVazoaktif barsak peptidi (VIP)
Nöropeptidler-3
Hipofiz hormonu Nöropeptidler
Adrenokortikotropik hormon (ACTH)Büyüme hormonuFolikül uyarıcı hormon (FSH)Lüteinleştirici hormon (LH)Melanosit uyarıcı hormonOksitosin ve vazopresinProlaktinTiroid uyarıcı hormon (TSH)
Hipotalamik Salıverici Faktörler
Kortikotropin salıverici faktör (CRF) ve ürokortinGonadotropin salıverici hormon (GnRH)Büyüme hormonu salıverici hormon (GHRH)SomatostatinTirotropin salıverici hormon (TRH)
Diğer Nöropeptidler
AnjiyotensinBradikininKalsitoninKalsitonin geniyle ilişkili peptidNörotensinOreksin (Hipokretin)
Nöropeptidler-4
Nörotrofik faktörler
Nörotrofinler
Sinir büyüme faktörü (NGF) Beyinden elde edilen nörotrofik faktör (BDNF) Nörotrofin-3 Nörotrofin-4
Glia hücrelerinden elde edilen nörotrofik faktörler (GDNF)
GDNF Nörturin Persefin
Siliyer nörotrofik faktörler (CNTF)
CNTF Lösemi inhibitörü faktör İnterlökin-6
Nörotrofik faktörler-2
Efrinler
Epidermal büyüme faktörleri (EGF)
EGF Değiştirici büyüme faktörü (TGF) Nörogulinler
Diğer büyüme faktörleri
İnsülin İnsülin benzeri büyüme faktörü Fibroblast büyüme faktörü (FGF) Trombositten elde edilen büyüme faktörü (PDGF)
Glutamat
Uyarıcı sinapsların % 90 kadarında bulunur. Temel uyarıcı nörotransmitterdir. Esansiye aminoasittir. Nöronlarda glukozdan sentezlenir. Salınımını ardından astrositler tarafından geri
alınır. Glutamine çevrilir Aktif taşıma ile nörona geri alınır. Glutaminaz ile glutamata çevrilir.
Glutamat reseptörleri
İki gruptur. İyon kanalı içeren reseptörler G proteinleri ile bağlantılı reseptörler
AMPA Kainat NMDA
Öğrenme, uzun süreli güçlendirme (LTP) Psikoz oluşumunda önemli
GABA
Major inhibitör nörotransmitterdir.İnhibitör nöronal iletimin yaklaşık % 50
kadarını oluşturur.
GABA
(Shiah ve Yatham, 1998)
GABA BDP reseptör kompleksi
(Uzbay, 2002)
Kanalın yapısı- GABA ve benzodiazepin bölgeleri
GABA reseptörleri
GABAA
GABAB
GABAC
Bu reseptörler
Nöbet oluşumu Nöbetlerin önlenmesi Alkolün etkileri Bunaltı oluşumu Bunaltı giderici Sedasyon Hipnotik etki Kas gevşetici etkilerinden sorumludur.
Glisin reseptörleri
NMDA reseptör kompleksinde yer alır.Uyarıcı özellik gösterir.
Amin nörotransmitterler: Dopamin
Tirozin hidroksilasyon yolu ile L-Dopa'ya bu da dekarboksilasyon yolu ile dopamine (DA) döner. Monoamin oksidaz (MAO) Katekol-O-metil transferaz (COMT) yıkılır.
Reseptörleri
Dopamin işlevi eksitatör veya inhibitör olabilir.
D1 ve D2 olmak üzere iki temel alt tipi vardır.
Bazı sınıflandırmalarda 5 alttipe ayrılmaktadır.D1 ve D5, D1 grubuna; D3 ve D4'ün D2 grubuna
ait olduğu ileri sürülmektedir.
Beyin Yolları
Nigrostriatal yolMezolimbik ve mezokortikal yollarTuberoinfindibülar (tuberohipofiziyal) yolMedüller periventriküler yolİnsertohipotalamik yol
Nigrostriatal yol
Bu yolun hücre gövdeleri substantia nigranın pars kompaktasındadır.
Bu nöronlar n. kaudatus, putamen ve korpus striatuma gider.
Nigrostriatal yol hareketlerin başlatılmasında ve koordinasyonunda önemli rol oynar.
Bu yolda dopamin ve asetil kolin arasında dinamik bir denge vardır.
Mezolimbik ve mezokortikal yollar
Bu yolu oluşturan dopaminerjik nöronlar ventral tegmental alandadır.
Nöronlar amigdalanın n. akkumbens, septum, singulat girus, serebral kortekse (öncelikle de frontal loblar olmak üzere) ve limbik sisteme projekte olur.
Bu yolların insanda affekt, bilişsel işlevler, motivasyon, sosyal davranışlar ve davranışların kontrolünde önemli olduğu kabul edilmektedir.
Tuberoinfindibülar (tuberohipofiziyal) yol
Bu yoldaki dopaminerjik nöronlar arkuat nukleus ve hipotalamusun periventriküler nukleusunda yer alır.
Hipotalamusun eminentia medialisine ve pituiter bezin arka bölgesine projekte olur.
Dopaminin bu yol aracılığı ile prolaktin inhibe eden faktör gibi işlev gördüğü düşünülmektedir.
Bu yol melanosit uyarıcı hormon salınımını da etkilemektedir.
Medüller periventriküler yol
Bu yola ait dopaminerjik hücre gövdeleri vagus motor çekirdeğinde ve soliter yol çekirdeğinde bulunur.
Periventrikül ve periakuaduktal gri alanlara, retiküler formasyona ve spinal kord gri alanlarına projekte olur.
Gıda alımı ve yeme davranışı ile ilgili olduğu sanılmaktadır.
İnsertohipotalamik yol
Zona insertadaki küçük bir grup nöron hipotalamusun dorsal posteriorundan dorsal anteriora ve septuma projekte olur.
İşlevi ise bilinmemektedir.
MezokortikalYolak
Tubero-hipofizyalYolak
DOPAMİNERJİK YOLAKLAR
MezolimbikYolak
NigrostriatalYolak
Amin nörotransmitterler: Norepinefrin (NE)
Dopamin, dopamin ß hidroksilaz aracılığı ile norepinefrine döner.
Epinefrin norepinefrinden sentezlenir, birincil olarak da adrenal medullada bulunur.
Fizyolojik ve psikolojik strese yanıt olarak salgılanır.. Epinefrin beyinde yalnızca alt beyin sapında küçük
bir grup nöronda bulunur. Az miktarda da lokus seruleusta bulunmaktadır.
Norepinefrin (NE)
Metabolizması MAO (daha çok da MAO A) ve katekol O metil transferaz aracılığı ile olur.
Norepinefrinin metaboliti olan 3- metoksi-4-hidroksifenilglikol (MHPG) ve 3-metoksi-4-hidroksimandelik asit (VMA) plazma ve idrarda ölçülebilmektedir.
İdrardaki MHPG'nin % 30-50 kadarı beyinde oluşur.
Reseptörleri
Dört tip noradrenerjik reseptör vardır: α1α2β1Β2Hepsi G proteinleri ile bağlantılıdır.
Beyin yolları
Beyinde iki temel noradrenerjik nöronal yol vardır: İlk grup lokus seruleustan kaynaklanır. Bu, ponsun merkezi gri alanında üst tarafta lokalize,
4. ventrikül boyunca uzanan bir pigmente nöron kümesidir.
Bu çekirdek projeksiyonlarını serebelluma, omuriliğe ve orta ön beyin demeti ile hipokampusa, hipotalamik ve talamik çekirdeklere, ventral striatuma, tüm limbik sisteme ve tüm serebral kortekse yollar.
İkinci noradrenerjik yol
İkinci grup yol, yan ventral tegmental alandan kaynağını alır. Septum ve amigdala gibi bazal ön beyin alanlarına ve hipotalamusa projekte olur.
NORADRENERJİK YOLAKLAR
Medial ÖnbeyinDemeti
Traktus SolitariusunNukleusu
Spinal Kanal
Epinefrin
Epinefrin içeren nöronlar lateral tegmental alanda noradrenerjik nöronlarla birlikte ve dorsal medullada bulunur.
Lokus seruleus, mezensefalon ve hipotalamusa projekte olur.
Lokus seruleus nukleus traktus solitarideki epinefrin içeren nöronlar kan basıncının kontrolünde önemli rol oynarlar.
Amin nörotransmitterler: Serotonin
Serotonin, triptofandan sentezlenir. Serotonin yıkımı MAO (öncelikle MAO-A)
aracılığıyla amino grubunun oksidasyonu ile olur. Metaboliti ise 5-HIAA’dir.
Serotonin nöronlarının major işlevi uyku ve uyanıklık döngüsünün kontrolüdür (sirkadyen ritim).
Ağrı algısı, duygudurum, şizofreni, depresyon, anksiyete, gelişimsel bozukluklar ve yeme bozukluklarında rol alır.
Serotonin (2)
Serotonin düzeyi değişiklikleri duygudurum değişikliklerine de neden olur.
Beslenme, motor aktivite ve ısı kontrolü ile seksüel davranışta da önemlidir.
Prolaktin, kortizol, büyüme hormonu ve olasılıkla da β endorfin nöroendokrin sistemini de etkiler.
Kan basıncı, kalp hızı, solunum, ısı regülasyonu ve iştahı da kontrol eder.
Dopaminerjik sistemle etkileşir.
Beyin yolları
Beyindeki önemli serotonerjik nöronlar pons orta ve dorsal Raphe çekirdeği’nde, kaudal lokus seruleus, postrema alanı ve interpedinküler alanda mezensefalonda yoğunlaşmıştır.
Medial ve dorsal nöronlar talamus, hipotalamus ve bazal ganglionlara projekte olur.
Medial nöronlar aynı anda amigdala, piriform korteks ve serebral kortekse projekte olur.
Bu gruptan inen lifler spinal kordu inerve eder. Bu özelliği ile de ağrı girişini modüle eder.
Spinal Kanal
Raphe Nukleusu
SEROTONERJİK YOLAKLAR
Histamin
Histidinden L-histidin dekarboksilaz enzimi aracılığı ile sentezlenir.
Histamin metilhistamine metile olarak metabolize olur.
Ardından ise 1, 4-metilimidazolasetik asite okside olur.
Reseptörleri
H, H2 ve H3 olmak üzere üç tip histamin reseptörü vardır.
H1 bloku sedasyon, kilo alma ve hipotansiyona neden olur.
H1 ve H2 uyanıklık, bilişsel işlevlerH3 otoreseptördür. Histamin salınımı yanında
monoamin salınımını da inhibe eder.Histaminin uyanıklık, su alınması, vazopressin
salınması, ısı düzenlenmesi ve kardiyovasküler işlevlerde önemli olduğu düşünülmektedir.
Beyin yolları
Histamin, hipotalamusta yüksek yoğunluklarda bulunur. Uzantıları hipokampus, talamus, korpus striatum, n. akkumbens ve serebral kortekse projekte olur.
Asetil kolin
Asetil kolin, kolin asetil transferaz enzimi ve asetil CoA aracılığı ile kolinden sentezlenir.
Asetil kolin periferik sinir sisteminde nöronlarca salınan temel nörotransmitterdir.
Asetil kolin esteraz tarafından inaktive edilir. Merkezi sinir sisteminde asetil kolin ile dopamin
arasında bir denge vardır.
Asetil kolin (2)
Muskarinik (M1, M2, M3, M4, M5)Nikotinik olmak üzere iki tip reseptörü vardır
REM uykusu, uyanıklık, ağrı algısı, öğrenme, bellek, duygudurum, affekt, dikkat, hareket ve susuzluğu düzenler.
Demans olgularında genel olarak temporal neokorteks, hipokampus ve amigdalada asetil kolin düzeyinde bir azalma bulunmaktadır.
Bilişsel işlevler üzerindeki etkileri NGF ile bağlantılıdır.
StriatalNöronlar
BazalNukleus
SeptohipokampalYolak
KOLİNERJİK YOLAKLAR
Pürinler
AdeninGuanin /nükleozidleri bu gruptandır.
Pürin reseptörleri
P1 A1 A2 A3 olmak üzere 3 reseptör alttipi var.
P2 P2y G proteinleri ile bağlantılıdır.P2x iyon kanalı içerir.
Adenozin
SedasyonBunaltıKonvulziyon oluşumunda rol alır.
Nöropeptidler
Nörotransmitter olarak görev yapar.Küçük moleküllü protein yapısındadırlar.
Nörotransmitter ile nöropeptid arasındaki farklar
• Büyük moleküllüdür (400-4000 dalton)
• Sentezlendikten sonra sinaptik uca yavaş ulaşır
• Presinaptik uca geri alınamazlar
• Etkilerini çok düşük konsantrasyonlarda oluştururlar
• Etkileri uzun sürer
• Uzun mesafelere taşınabilirler
• Peptidazlarla parçalanırlar.
• Küçük moleküllüdür (< 200 dalton)
• Sinaptik uca hemen ulaşır
• Presinaptik uca geri alınabilirler (re-uptake özelliği)
• Etkilerini nöropeptidlere göre daha yüksek konsantrasyon-larda oluştururlar
• Etkileri daha kısa sürer
NöropeptidNörotransmitt
er
Nörotrofik faktörler
Nöronun gelişmesiniFarklılaşmasınıHayatta kalmasını sağlayan nöropeptid
yapısında maddelerdir.Alzheimer Hastalığı’nda BDNF azalır.Stres ile BDNF azalır.Antidepresanlar ilaçlarstres ile olan
değişiklikleri geri döndürür.
Kaynaklar
1- Rezaki M, Dalkara T (2003): Davranışın biyokimyasına giriş. “Psikofarmakoloji”de. Çizgi Tıp Yayınevi, Ankara.
2- Uzbay T (2002): Beyin biyokimyası ve davranış. 38. Ulusal Psikiyatri Kongresi, 22-27 Ekim, Mares Otel, Marmaris.
3- Yüksel N (2002): Antidepresan ilaçlar. Psikofarmakoloji kursu. 38. Ulusal Psikiyatri Kongresi, 22-27 Ekim, Mares Otel, Marmaris.
4- Yüksel N (2002): Bunaltı giderici ilaçlar. Psikofarmakoloji kursu. 38. Ulusal Psikiyatri Kongresi, 22-27 Ekim, Mares Otel, Marmaris.
5- Yüksel N (2003): Bunaltı giderici ilaçlar. Psikofarmakoloji”de. Çizgi Tıp Yayınevi, Ankara.
6- Yüksel N (1998): Beyin biyokimyası ve davranış. Psikofarmakoloji”de. Bilimsel Tıp Yayınevi, Ankara
7- Stahl SM (2000): Esential Psychopharmacology. Neuroscientific basis and practical applications. Second edition, Cambridge University Press.
top related