az3rba ycan respublikasinin madaniyyat va turizm nazirliyi · 2014-02-20 · 218 sayh 28.04.2010...
Post on 30-Jun-2020
2 Views
Preview:
TRANSCRIPT
llllll lllllllllllllllllll 0066900031
AZ3RBA YCAN RESPUBLiKASININ MaDaNiYYaT va TURiZM NAZiRLiYi
AZ 1000, Bak1 ~;:~h., Hokiim;:~t evi, O.Hac1b;:~yov kiic;:., 40
Elektron poc;:t: mct@mct.gov.az tourism@mct.gov .az
internet s;:~h.: www.mct.gov.az
Tel.: (+99412) 493-43-98 (+99412) 493-30-02
Faks: (+99412) 493-56-05
" .f 3 " r9 :J__ 20 1 ~il -----=-----·
To whom it may concern
With this letter, we officially confirm that the Kelaghayi art with registration nu·mber FT01 0100040 is included into the Traditional Crafts > Traditional decorative art section of the Register of Intangible Cultural Heritage of the Republic of Azerbaijan approved in 2010.
Enclosed: An excerpt from the Register referring to the Kelaghayi art and the list of intangible elements included into the State Register of Intangible Cultural Heritage of the Republic of Azerbaijan are attached to this document.
Vas if Eyvazzade~· · Head ) --------International Re a 1ons and Cultural Programmes Department Ministry of Culture and Tourism Republic of Azerbaijan
MINISTRY OF CULTURE AND TOURISM OF THE REPUBLIC OF AZERBAIJAN AZ 1000, Baku, Government House, U.Hajibayov str. , 40
A A ... Azarbaycan Respublikas1 "'<:)1'9' Medaniyyat va Turizm Nazi rliyi
AZ8RBAYCAN QEYRi-MADDi MaDaNi iRS N0MUN8L8RiNiN DOVL8T REYESTRi
Bolmanin adr
BAYRAM, M9RASiM, AYiN
M9D9Ni M9KANLAR
FOLKLOR
Azarbaycan Respub/ikas1 Madaniyyat va Turizm Nazirliyinin 218 say/1 28.04.2010 tarixli emri ita tasdiq edilmi9dir
Seksiya, sub-seksiya N2 Elementin adr Elementlarin
novlari
AYiN V9 M9RASiML9R ( 1 ). <;ay destgah1
(2). Ham am sosial faaliyyat, medeniyyeti ayinlar va bayram
(3). Sun net tadbirlari
(4). Yas
(5). Turkegare tabiat va kainata aid biliklar va faaliyyat
XALQ BA YRAMLARI (6). Qurban
(7). Novruz 9ifahi ananalar va
ifadalar (8). Orucluq
XUSUSi M9D9Ni M9KANLARIN (9) . Lah1cm medeni
aNaNavi siLiKLaRi va mekan1
S9N9TKARLIGI (1 0). Nicin medeni ananavi sanatkarilq, mekan1 tabiat va kainata aid
( 11 ). 01rm1z1 biliklar va faaliyyat
Qesebenin medeni mekan1
MUSiQi (12). A91q seneti
(13). Mugam seneti ifa incasanati
(14). Meyxana
R9QSL9R (15). Yall1
OYUN- Ati.isti.i oyunlar (16). Altunqabaq
TAMASA> (17). Ati.isti.i gule9 OYUNLAR
(18). Baharbend
(19). Papaq oyunu
(20). <;ovqan
Darvi~ oyunlan (21 ). Aylan19 sosial faaliyyat, ayinlar va bayram
(22). Dovran tadbirlari
U~aq oyunlan (23). Ben6v9e
(24). C1z1gtopu
Zorxana oyunlan (25). Gule9me
(26). Pehlevanl1q
h A .... Azarbaycan Respubllkas1 "()T{y Madaniyyat va Turizm Nazirliyi
OYUN- Qaravalli TAMASA> tama~alan TAMA$ALAR
Meydan tama~alan
Oyuq (Kukla) tama~alan
Sabih tamasalan . '
S8N8TKARLIQ 8N8N8Vi-DEKORATiV S8N8T
TiKM8
XALQ T8SViRi S8N8Ti
XALQ T8TBiQi S8N8Ti
MiLLi MUSiQi iDIOFONLU <;ALGI AL8TL8RiNiN AL8TL8RiNiN HAZIRLANMA V8 iFA<;ILIQ S8N8Ti HAZIRLANMA va iFA<;ILIQ S8N8Ti
(27).
(28).
(29) .
(30).
(31 ).
(32).
(33).
(34).
(35).
(36).
(37).
(38).
(39).
(40).
(41 ).
(42).
(43).
(44).
(45).
(46).
(47).
(48).
(49).
(50).
(51).
(52).
(53) .
(54).
(55).
(56).
(57).
(58).
(59).
(60).
{61 ).
(62).
Kosa-galin
$irvan Oaz1s1
Ay1oynatma
Xoruz doyu~durme
c;om<;agalin sosial faaliyyat,
ayinlar va bayram
Dazgah $ahsalimi tadbirlari
8rusak
8za
Qat!
Mazhak-$abih
Azarbaycan xal<;a<;1llgl
ipak<;ilik
$abaka<;ilik
Kalagay1
Doldurma
Gulabetin
Muncuqlu
Pilak
Takalduz
Heykaltara~l1q
Xattatllq ananavi sanatkarl1q
Qrafika
Miniatl.ir
Rangkarl1q
Agaci~lama
Dulu~<;uluq
Badii metal
Bazadilme usullan
Damir<;ilik
Misgarlik
Zargarlik
$Li~a saneti
Ag1z qopuzu
Kaman ananavi sanatkarl1q ,
c;an ifa incasanati
Hovsar
A A-.. Azarbaycan Respubllkas1 ...,~{y Medemyyat va Turizm Nazirliyi
N9F9S CALGI AL9TL9Ri
SIMLI CALGI AL9TL9Ri
Z9RB CALGI AL9TL9Ri
(63).
(64).
(65).
(66).
(67).
(68) .
(69).
(70).
(71 ).
(72).
(73) .
Karanay
Mizmar
Musiqar
Nay
Balaban
Tar enenevi sanatkarl1q , ifa incasanati
Saz
Kamanc;:a
Oaf
Dumbak
Qaval
k .A .... Azarbaycan Respubllkas1 V(jr.qt' Madaniyyat va Turizm Nazirliyi
STATE REGISTER OF INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE ELEMENTS OF AZERBAIJAN
Name of grand sector
HOLIDAYS AND CEREMONIES
CULTURAL SPACES
FOLKLORE
Approved by the order No. 218 of the Ministry of Culture and Tourism of Azerbaijan Republic on 28.04.2010
Section, sub-section N!! Title of the
Type of the element element
RITUALS AND CEREMONIES ( 1 ). Tea destgah
(2). Hamam tradition
(3). Sunnet, ritual social practices, rituals and
circumcision festivities
(4) . Yas mourning ritual
(5). Traditional knowledge and practices quackery concerning nature and the
universe
FOLK HOLIDAYS (6). Qurban
(7). Novruz oral traditions and
expressions (8). Orujluq
TRADITIONAL KNOWLEDGE AND (9). Cultural space of
CRAFTSMANSHIP OF CULTURAL Lahij knowledge and practices
SPACES (1 0) . Cultural space of concerning nature and the Nij universe, traditional
( 11 ). Cultural space of craftsmanship
Qirmizi Qasaba
MUSIC (12). Ashuq Art
(13). Mugham performing arts
(14). Meykhana
DANCES (15). Yalli
GAMES, Horse riding (16). Altunqabaq
PERFORMANCES games (17) . Horse wrestling
>GAMES (18). Baharbend
(19). Papakh game
(20). Chovqan
Darvishs' (21 ). Aylanish social practices, rituals and festivities traditional (22) . Dovran
game
Children's (23). Benovshe
games (24) . Jizigtopu
Zorkhana (25). Guleshme
games (26). Pehlevanliq
A A .... Azarbaycan Respublikas1 V()T{y Madeniyyat va Turizm Nazirliyi
GAMES, PERFORMANCES
> PERFORMANCES
Joke performances
Square performances
Puppet performances
Shebih performances
TRADITIONAL TRADITIONAL DECORATIVE ART CRAFTS
EMBROIDERY
FOLK FINE ARTS
APPLIED ARTS
(27).
(28).
(29}.
(30).
(31 ).
(32).
(33}.
(34} .
(35).
(36) .
(37).
(38).
(39).
(40).
(41 ).
(42).
(43).
(44).
(45).
(46}.
(47).
(48).
(49}.
(50).
(51) .
(52).
(53).
(54) .
Kosa-gelin
Shirvan Qazisi
Ayioynatma
Khoruz doyushdurme
Chomchegelin social practices, rituals and festivities
Dezgah Shahselimi
Erusek
Eza
Qetl
Mezhek-Shebih
Azerbaijani carpet weaving
Sericulture
Shebeke making
Kelaghayi art
Doldurma embroidery
Gulebetin embroidery
Munjuqlu embroidery
Pilek embroidery
Tekelduz embroidery
Traditional traditional craftsmanship sculpture
Azerbaijani Traditional calligraphy
Graphics
Miniature making
Azerbaijani folk painting
Traditional woodwork
Traditional pottery
Artistic metalwork
Traditional Azeri ornamentation
A> A,.. Azarbaycan Respublikas1 VQT(y Medaniyyat va Turizm Nazirliyi
CRAFTSMANSHIP IDIOPHONE MUSICAL AND PERFORMING INSTRUMENTS ART OF NATIONAL MUSICAL INSTRUMENTS
WIND MUSICAL INSTRUMENTS
STRINGED MUSICAL INSTRUMENTS
PERCUSSION MUSICAL INSTRUMENTS
(55).
(56).
(57).
(58).
(59) .
(60).
(61 ).
(62).
(63).
(64).
(65).
(66).
(67).
(68).
(69) .
(70).
(71 ).
(72).
(73).
Blacksmith's art
Copper products making traditional craftsmanship
Jeweler's art
Glass art
Aghiz qopuzu
Kaman
Chan
Hovser
Kerenay
Mizmar
Musiqar
Nay traditional craftsmanship, performing arts
Balaban
Tar
Saz
Kamancha
Def
Dumbek
Qaval
SoNoTKARLIQ > oNoNoVi-DEKORATiV SoNoT
FT010100040 11 Kalagay1 sanati
Azarbaycan Respublikasmm Qeyri-Maddi Madani Irs Ni.imunalarinin Dovlat Reyestrindan
« Kalagay1 sanati »na dair q1sa c;1xar1~
Reyestr Azarbaycan Respublikas1 Madaniyyat va Turizm Nazirliyinin 218 sayh 28.04.2010 tarixli amri ila tasdiq edilmi§dir
(09.07 .2013 tarixli alavalarla)
1. Elementin ad1
Reyestrda bbl m a si:
Kalagay1 sanati
ananavi-dekorativ sanat
Alt bblma: Sanatkarhq
2. Elementin novi.i
D qeyri-maddi madani irsin D ifa incasanati vasitasi kimi ~ifahi ananalar va ifadalar, 0 cumladan dil
[8J tabiat va kainata aid biliklar va [8J ananavi sanatkarhq faaliyyat
D digar(lari)
3. Elementin cografi movqeyi
$aki ;;ahari, ismay1lll rayonunun Basqal qasabasi
4. Aidiyyati icmalarm va qruplarm ad1.
l:8l sosial faaliyyat, ayinlar va bayram tadbirlari
D madani makanlar
$aki ;;aharinin va ismay1ll1 rayonunun Basqal qasabasinin usta ailalari (toxucular, boyaq<;;1lar, qalib<;;ilar va kalagayi<;;ilar), xususila $afiyev, Tallbov, asgarov, $amilov ailalari va ba;;qalan, eyni zamanda kalagay1lann brtOrlan qadinlar.
Kalagay1 sanati ila ma;;gul olan birliklar va qeyri-hbkumat ta;;kilatlan: Azarbaycan Rassamlar ittifaq1, $aki Sanatkarlar Assosiasiyas1, "inki;;af".
Expertlar: Cahangir Salimxanov, Ertagin Salamzada, Togrul afandiyev, Rana Ibrahimbayova
icmalarm i$tirakl barada malumat: GbrO;;Iar: $akida 5 gbrO;; (15.09.2009, 19.09.2009, 20.10.2009, 02.12.2009,
15.01.2010, toxucular, boyaq<;;1lar, qalib<;;ilar va kalagayi<;;ilar, $aki Sanatkarlar Assosiasiyasl); Basqalda 4 gbrO;; (19.01.2010, 20.01.2010. 14.03.2010, 15.03.2010; toxucular, boyaq<;;1lar, qalib<;;ilar va kalagayi<;;ilar); Bak1da va Qubada 2 gbrO;; (27.03.2010, 29.03 .2010, qadm masalalari Ozra assosiasiya va qeyri-hbkumat ta;;kilatlan).
Faylm kodu: 0125893 Nazirliyin amri (nbmrasi): N9 00285
5. Element haqqmda malumat
Kalagay1 ipak sapdan toxunmu~ dbrdkUnc formal! qadm ba~ brtUyUdUr. Ya~ll va qoca qadmlar kalagaym1 c;alma 1 yaxud dinga baglay1r1 cavan qadmlar va q1zlar isa brpak kimi istifada edirdilar. Qadmlar indilarda da yas marasiminda qara 1 toy marasiminda isa alvan nax1~1i kalagay1lar brtUrlar.
Kalagaymm arsaya galmasi bir nec;a marhaladan ibaratdir. Birinci marhala kalagaymm sapmm (ipak sap) istehsalid1r. Kalagay1 Uc;Un c;ox nazik ipak sap talab olunur. Kalagaymm haz1rlanmas1 ham da uzun zaman talab edir. al dazgahmda gUn arzinda Uc; kalagay1 toxumaq mUmkUndUr. Kalagayll1q mahsul dazgahda toxunduqdan sonra qayc;1 ila 150-160 sm . blc;UsUnda dogran1r. Sonra onu soda qat1lm1~ suda 20-30 daqiqa qaynad1rlar. Kalagaym1 suda bi~dikdan sonra s1ra ila dUzUimU~ 2-3 vannada nbvba ila1 yani 2-3 dafa soyuq suda yaxalay1r1 yUngUica s1x1r1 asaraq qurudurlar. Qurutduqdan sonra nax1~lama i~i ba~lan1r.
Kalagaym1 armud 1 qoz1 c1r alma agacmdan haz1rlanan1 Uzari bbyUk ustallqla oyulmu~ nabati 1 handasi va kosmoqonik tasvirlardan ibarat qaliblarla nax1~lay1rlar. Qaliblara nax1~lanna gbra mUxtalif adlar verilir ( «gUna~» 1 «pullu qalib»1 «simayi-~ams» 1 « ha~iya» 1 «~ah » (bbyUk buta) 1 «buta» (kic;ik buta) 1 «gbbak» 1 «madahil»1 «xan bUibUI»1 «xatayi»1
«kapanak» 1 «herat1» 1 «<;obanyast1g1» 1 «<;iyalak» 1 «aypara» 1 «tika~» 1 «is pi ray» va s.).
Kalagaymm nax1~lanmas1 Uc; marhalada apanhr. Birinci marhalada kanifol 1 parafin 1 solidol (araba yag1) bir-birina qan~d1nlaraq bi~irilir . Almm1~ qat1~1qla kalagaymm nax1~lan va ha~iyasi bas11ir. ikinci va Uc;UncU marhalalarda ranglara bat1nlm1~ qaliblarla i~i ba~a c;atd1nrlar.
Kalagay1 nax1~land1qdan sonra onun boyanmas1 i~i ba~lan1r . Bu i~ boyaqc;1l1q emalatxanasmda gbrUIUr. Boyaqc;11iq emalatxanas1 «kUp dam1>> adlan1r. Boyag1 saragan 1
valas1 nannc agaclanndan 1 hayat sUpUrgasinin kbtUyUndan 1 Clr alma agacmm qab1gmdan alda edirlar. Clr alma agacmm qab1gmdan san rangi allrlar. Ranglari alda edarkan daha tUnd va ac;1q rang almaq Uc;Un tur~udan da istifada edilir. Bu maqsadla mahlula tur~u alava edib mUayyan mUddat saxlay1rlar. Boyama i~ina ba~lamazdan avval bas1lm1~ nax1~lann ranglarinin qan~mamas1 Uc;Un parafinla brtUr1 sonra boyagm ic;arisina sallrlar. Kalagaym1 boyad1qdan sonra soda va paltar sabunu ila qan~d1nlm1~ 70-80 daraca istiliyi olan suda bir nec;a dafa yaxalay1rlar. Belalikla 1 onun Uzarindaki yag tabaqasi tamizlanir. Bu amaliyyatdan sonra kalagaym1 yenidan soyuq su ila U<; dafa 1 an sonda isa sabunlu soyuq suda yaxalay1r va ipdan asaraq qurudurlar. Qurutduqdan sonra manganada s1x1rlar. Bu amaliyyat «UtUiama» adlamr. UtUianmi~ kalagay1lar kitab ~aklinda qatlanaraq Ust-Usta y1g11ir va yenidan manganada SIXIIIr. Bu prosesi «kitab elama» adland~nrlar.
6. Elementin oturulmasina dair malumatlar
Kalagay1 sanati qeyri-maddi madani irsinin nUmunasi kimi ancaq ~ifahi yolla btUrUIUr. Kalagay1 istehsalmda ~agirdlik mUddati il yanmdan iki iladak c;akir. Elementin haz1rlanmasmm har bir marhalasinda (toxunma 1 nax1~lama 1 boyanma) 1 ~agird bUtUn texnoloji prosesslari mU~ahida edib manimsayir. Adatan bir il kec;andan sonra ~agirda kalagaymm yelanina qalib qoymaq texnikas1 byradilir. Bu yolla ~agird boyaq istehsalinin mUrakkab prosesslarini tadrican manimsayir.
7. Elementin can praktikasmm saviyyasi
D ala D orta D zaif D c;ox zaif
8. Elementin tacili qorunmaya ehtiyaci (agar varsa)
D vard1r ~ yoxdur
9. Madaniyyat va Turizm Nazirliyinin aidiyyati $Oba(lar)nin ad1
• ;iaki ~ahar Madaniyyat va Turizm ~bbasi • ismaylll1 rayon Madaniyyat va Turizm ~bbasi
Translation of the invent my file into English
TRADITIONAL CRAFTS > TRADITIONAL DECORATIVE ART
FTO 1 0 100040 KELAGHAYIART
A short extract from the Register of Intangible Cultural Heritage of the Azerbaijan Republic, regarding the Kelaghayi Art
1. Name of the element
Section
Sub-section
2. Category of the element
The Register was approved by the Ministry of Culture and Tourism of Azerbaijan Republic by Order No. 218, dated 28.04.2010
(Updated on 09.07.2013)
Kelaghayi art
Traditional Decorative Art
Kelaghayi Art
_ oral traditions and expressions, including language as a vehicle of the intangible cultural heritage _ performing arts K.._social practices, rituals and festive events K.._knowledge and practices concerning nature and the universe K.._traditional craftsmanship _ cultural spaces
other
3. Geographic scope of the element
Sheki city, Basgal settlement of Ismayilli region
4. Name of community
Master families of Basgal village (lsmayilli) and Sheki city (weavers, dyers, woodblock carvers and printers), particularly the families Shafiyevs, Talybovs, Asgerovs, Shamilovs and others, as well as women wearing kelaghayi.
Associations and non-governmental organizations dealing with the art of kelaghayi making: Azerbaijan Union of Artists, Sheki Craftsmen Association, Inkishaf NGO, Azerbaijan Women & Development Centre Experts: Jahangir Selimkhanov, Ertegin Salamzade, Togrul Efendiev and Rena lbrahimbeyova.
Data on community involvement: Meetings held: 5 meetings in Sheki (15.09.2009, 21.09.2009, 20.10.2009, 02.12.2009, 15.01.2010,
weavers, dyers, woodblock carvers and printers, Sheki Craftsmen Association); 4 meetings in Basgal (19.01.2010, 21.01.2010. 14.03 .2010, 15.03 .2010; kelaghayi weavers, dyers and woodblock carvers) 2 meetings in Baku and Guba (28.03.2010, 30.03 .2010, women associations and NGOs).
Reference code of the file: 0125893 Ministry Order: .N2 00285
5. Information about of the element
Kelaghayi art consists in making and wearing silk thread woven square-shaped headscarves. Aged and elderly women usually wear the headscarves in the forn1 'chalma' or 'dinge' , young women and girls use it as a kerchief. Black kelaghayis are worn on the occasion of a mourning ceremony, while
colourful kelaghayis with various patterns are used as various social activities, such as wedding ceremonies. Women choose to wear kelaghayi in different styles, depending on their aesthetic elements in clothes and their age.
Kelaghayi making consists of several stages. The first stage is choosing silk threads for kelaghayi. For kelaghayi, very thin silk threads are needed. It takes a long time to weave a cloth for kelaghayi. Weavers can weave up to three cloths for kelaghayi on loom. As soon as the cloths are woven, weavers cut them in squares of the size 150-160 cm with scissors. Then the kelaghayis are put into soda water and boiled for 20-30 minutes . After the boiling, kelaghayis are put in smal12-3 bathtubs with cold water (2-3 times) and then dried. After drying, the work of dyers and woodblock masters begins.
Kelaghayis are decorated with floral , geometric and cosmogony patterns made with the help of specific woodblocks, which woodblock-makers skilfully prepare from various kinds of trees: pear-tree, walnuttree and apple tree. Woodblocks have different names (gunesh , pullu qelib, simayi-shems, hashiye, shah (boyuk buta), buta (kichik buta), gobek, medahil, xari bU!bU!, xetayi, kepenek, herati, 9obanyastighi, chiyelek, aypara, tikesh, ispirey and others).
The decoration process of kelaghayi is carried out in three stages. In the first stage, rosin, paraffin and solido! are mixed and boiled together. At the second stage, woodblock printers then soak the wooden stamps in the mixture. At the final stage, the stamps are soaked into dyes of various colours.
After the work of the woodblock printers, the work of dyers starts. This work is carried out in specific dyeing workshops, which use natural material only. These workshops are usually referred to as "kup dami". The dyes of different colours are obtained from various types of natural materials: cotinus, cypress and orange trees, as weii as bark of the wild apple tree. The latter gives yellow colour. In order to get darker or lighter colours, masters use natural acids. For this purpose, the acid solution is added to the dye and kept aside for a certain period of time. Prior to the process of dying the kelaghayis, masters put the wooden stamps in paraffin again to avoid mixing of colours on the surface of kelaghayi themselves, and then soaked into the dyes. Upon completion of the dyeing process, kelaghayis, together with soap and soda are soaked into water (70-80°C), while taking it out and putting it back in for several times. This way the layer of oil from the used materials is taken away. After this process, masters soak the kelaghayis in cold water three times, put the cloths into soapy cold water and dry them on a hanging rope. After drying, masters squeeze out the kelaghayis - this process is usually called "utuleme". Finally, masters fold the headscarves as books- this process is called "kitab eleme" (bookmaking) .
6. Information on transmission of the element
As an example of intangible cultural heritage, the Kelaghayi art is transmitted from one generation to another by the word of mouth only. For apprentices, it takes up to two years and a half year to master the weaving of silk threads. It usually takes less time (from one year to one year and a halt) to learn the skiiis of woodblock carving, printing and dyeing. At each stage of the preparation of the kelaghayis, apprentices are required to learn though observation the basic technological processes before masters entrust them to perform simple actions. Usually a year later, the students are taught the basics of woodblock decoration. In this way, apprentices gradually acquire the complex process of dyeing and woodblock decoration of kelaghayis. Elderly women transmit the knowledge about kelaghayi wearing to younger women within families.
7. Level of viability of the element
Exceilent 2L_Good _ Average
Weak _ Veryweak
8. Need to urgent safeguarding (if any)
Yes X No
9. Names of concerned departments of the Ministry of Culture and Tourism
• Department of Culture and Tourism of the Sheki city • Department of Culture and Tourism of the Ismayilli region
top related