ayhan kaygusuz sunumubhi.nku.edu.tr/basinyonetim/resim/images/editorresimleri/... · 2014. 7....

205.03.2014

Kapsam

• Açık erişim tanımında erişim ve kullanım • Sözleşmeler, lisanslar• Yayıncı politikaları• Yayın versiyonları• Hemen depolama• Arşivlemede kontrol noktaları

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

305.03.2014

Açık erişim nedir?

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

• Budapeşte, Bethesta ve Berlin Açık Erişim Deklarasyonları açık erişimin üç yaygın tanımını içerir. 

• Dijital, online, ücretsiz, telif hakkı ve lisans sınırlamalarından arınmış literatür bu tanımların ortak noktalarını oluşturur. 

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

405.03.2014

Açık erişim;

• Herkesin erişebildiği bir literatürü ifade eder. • Yazar paylaştığı yayın versiyonunun elektronik ortamda 

paylaşım hakkında sahiptir. • Okuma, kaydetme, kopyalama, paylaşma, depolama, 

harmanlama izniniz vardır. 

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

505.03.2014

Telif hakkı 

• Kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklardır.

• Telif yönetiminde yazar ve yayıncı dengesi;• Yazarın haklarının tümünü devretmediği; kendi yayını 

istediği gibi kullanma, geliştirme hakkının olduğu;eğitim ve araştırma için erişimi kısıtlamayan ve yayın kullanıldığında doğru atıf yapılmasını gerektiren bir yapıdadır. 

• Yayıncı açısından finansal hakları içeren, yazarın istediği hakları kendinde tutabilmesini sağlayan ve yayını gelecek teknolojilere hazır etmeyi gerektirir. 

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

605.03.2014

Yazarlar yayınlarının kullanım haklarına sahip mi? 

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye’de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s. 179 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/130.pdf

705.03.2014

Yazarlar nasıl olması gerektiğini düşünüyor?

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye’de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s. 181 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/130.pdf

805.03.2014

Yazarlar nasıl hareket ediyor?

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye’de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s. 182 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/130.pdf

905.03.2014

Telif sözleşmeleri, kullanım lisansları

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

• Yayıncılar ile yapılan anlaşmalar• Yazar ek anlaşmaları (SPARC Author Addendum)• Açık lisanslar: Creative Commons Atıf Lisansı (CC‐BY)

www.creativecommons.org.tr

1005.03.2014

Yayıncı politikalarıyayıncıların 70%’i, dergilerin 90’ı arşivlemeye izin veriyor

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

Yeşil 30%

Mavi 33%

Sarı 8%

Beyaz 30

1105.03.2014

Yayıncı politikaları

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

1205.03.2014

Ön baskı, son baskı, yayıncı baskısı

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

• Ön baskı (pre‐print): makalenin yayınlanmak üzere dergiye gönderilen, hakem/editör değerlendirmesi öncesi ilk hali

• Son baskı (post‐print): makalenin hakem/editör değerlendirmesinden geçmiş, yayına hazır son hali.

• Yayıncı baskısı: makalenin dergide yayınlanmış format

1305.03.2014

ID/OA: Hemen depolama, seçimli erişim 

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

• “Immediate deposit, optional access”• Yayın kabulünden sonra son baskının kurumsal açık bir 

açık arşive hemen konması.• Maksimum 6 aylık bir ambargo uygulanması.• Metadatanın (üst veri) hiç beklemeden arşivlenmesi. • Tam metni açılamayan yayınlar için istek butonu 

“request print”

1405.03.2014

Bir yayını kurumsal arşive koyarken yasal kontrol noktaları: 

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

• Elektronik ortamda paylaşım koşulları• Yazarın elektronik ortamda paylaşım, kullanım hakları• Yayıncı politikası• Fon sağlayıcı kuruluşun politikası; ambargo varlığı• Yayının son baskısının arşivlenmesi• Metadata kaydının tamlığı ve doğruluğu• Yayıncı baskısına link verilmesi

TEŞEKKÜR EDERİZ…

05.03.2014 153, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA