araling panlipunan baitang 8, yunit 5 kabihasnang …
Post on 24-Dec-2021
132 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Copyright © 2018 Quipper Limited
1
ARALING PANLIPUNAN
BAITANG 8, YUNIT 5
Kabihasnang Klasiko sa Europa TALAAN NG NILALAMAN
Introduksyon 3
Aralin 1: Kabihasnang Minoan 4
Layunin Natin 4
Subukan Natin 5
Alamin Natin 6
Pag-aralan Natin 6
Suriin Natin 9
Sagutin Natin 10
Pag-isipan Natin 10
Gawin Natin 10
Aralin 2: Kabihasnang Mycenaean 12
Layunin Natin 12
Subukan Natin 13
Alamin Natin 14
Pag-aralan Natin 14
Suriin Natin 18
Sagutin Natin 19
Pag-isipan Natin 19
Gawin Natin 19
Aralin 3: Kontribusyon ng mga Kabihasnang Minoan at
Mycenean sa Daigdig 21
Layunin Natin 21
Subukan Natin 22
Alamin Natin 23
Pag-aralan Natin 23
Copyright © 2018 Quipper Limited
2
Suriin Natin 26
Sagutin Natin 27
Pag-isipan Natin 27
Gawin Natin 27
Karagdagang Kaalaman 29
Pagyamanin Natin 30
Paglalagom 32
Dapat Tandaan 33
Dagdag Sanggunian 33
Gabay sa Pagwawasto 34
Sanggunian 37
Copyright © 2018 Quipper Limited
3
BAITANG 8 | ARALING PANLIPUNAN
YUNIT 5
Kabihasnang Klasiko sa Europa
Sa pagitan ng 1600 at 1400 BCE (Before Common Era), umusbong ang kabihasnan sa mga
pulo at baybayin ang Aegean Sea, sa Silangang Mediterranean. Ang maunlad na uri ng
pamumuhay rito ay nakasentro sa pulo ng Crete, na itinuturing na duyan ng kabihasnang
Europa, kasama ang Greek Peninsula.
Ang kabihasnang Minoan at Mycenaean ay itinuturing ng mga historyador bilang
pinagmulan ng kabihasnan sa Gresya. Ang kultura at pamumuhay sa mga kabihasnang ito
ay nagkaroon ng impluwensiya sa umusbong na kabihasnang Gresya.
• Ano-ano ang elemento ng kabihasnang Minoan at Mycenaean?
• Ano ang pagkakaiba ng kabihasnang Minoan at Mycenaean?
• Bakit naging mahalaga sa kasaysayan ang kabihasnang Minoan at Mycenaean?
• Paano maipakikita ang pagpapahalaga sa mga ambag ng kabihasnang Minoan at
Mycenaean?
Pindutin ang Home button para bumalik sa Talaan ng Nilalaman
Lokasyon ng mga Kabihasnang Klasiko sa Europa
Copyright © 2018 Quipper Limited
4
Aralin 1
Kabihasnang Minoan
Tinawag na kabihasnang Minoan ang unang kabihasnang nabuo sa Crete. Hinango ang
pangalan nito sa hari ng pulo na si Minos, na ayon sa alamat, ay isa sa mga anak ni Zeus,
ayon sa alamat. Sinasabing nasimula ang kabihasnang ito nang makarating sa Crete noong
4000 hanggang 3000 BCE and mga mahuhusay na mandaragat na.
Sa araling ito, ating sasagutin ang sumusunod na tanong:
• Ano ang kasaysayan ng kabihasnang Minoan?
• Ano ang larawan ng pulitika, ekonomiya, at lipunan ng kabihasnang Minoan?
• Paano nakaimpluwensiya ang kabihasnang Minoan sa sumunod pang kabihasnang
Kanluranin?
Layunin Natin
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang nasusuri ang mga
elemento ng kabihasnang Minoan.
Mga Labi ng Lungsod ng Knossos
Copyright © 2018 Quipper Limited
5
Hanapin sa kahon at lagyan ng guhit ang mga salitang nasa listahan. Ang ayos ng
bawat salita ay maaaring pahalang, pababa, pahilis, o pabalik.
MINOAN FRESCO
CRETE LINEAR A
KNOSSOS EUROPA
G E E C E T I F E R E K K
A R P O R T U R U L E E N
R E M I N O S E P E U U A
I O L F N Y A S H S R P S
N U T R P S C C R P O S S
A C R E T E T U T E P O A
O R G S L I N E A R A S S
N T R C P I P P S Y O S M
I A I O E U R O P E M O E
M E S O P O T A M I A N R
L I N A R B O W W A R K O
Subukan Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
6
Ang kabihasnang Minoan ay natuklasan ni
Arthur Evans, isang arkeologong Ingles.
Si Evans na rin ang nagbigay ng pangalang
“Minoan” sa kabihasnang ito alinsinunod kay
Haring Minos na nagmula sa mitolohiya ng
mga Griyego. Ito ang unang kabihasnang
umusbong sa rehiyong Aegean.
Kasaysayan ng Kabihasnang Minoan Ang kabihasnang Minoan ay umusbong sa isla
ng Crete sa dakong timog-silangan ng
tangway ng Balkan noong 2800 BCE. Dahil sa
lokasyon ng Crete na malapit sa kalakhang
Europa, hilagang Aprika, at kanlurang Asya,
naging masagana ang kabihasnang Minoan
dahil sa pangangalakal nito sa iba’t ibang
kaharian sa ibayong dagat.
Noong 2000 hanggang 1450 BCE, naabot ng
kabihasnang Minoan ang tugatog ng
kanilang kaunlaran at nanguna sila sa
pangangalakal sa silangang bahagi ng
Dagat Mediterranean. Subalit noong 1450
BCE, ayon sa mga historyador, nagsimula
ang pagbagsak ng kabihasnang Minoan
dahil sa isang malakas na pagsabog ng
bulkan sa isla ng Thera na sumira sa mga
siyudad sa hilagang bahagi ng Crete.
Bagamat sinubukan ng mga Minoan na
muling itayo ang kanilang mga siyudad,
sinakop ng mga Mycenaean ang mga
pangunahing sentro ng kanilang
kabihasnan.
Pag-aralan Natin
Alamin Natin Tandaan at gawing gabay ang
kahulugan ng sumusunod na
salita:
• tangway – peninsula; bahaging
lupa na halos napaliligiran ng
bahaging tubig
• tugatog– pinakamataas; rurok
• palikuran – kasilyas; comfort
room
• luwad – clay
• enggrande – magarbo,
maringal
• labyrinth – sala-salabat;
masalimuot
• alulod – paagusan ng tubig
Ang kasalukuyang Crete ay bahagi ng Greece.
Copyright © 2018 Quipper Limited
7
Pagkakatuklas ng Knossos Noong 1899, nagsagawa ng paghukay sa Knossos, isang matandang lugar na nabanggit ni
Homer, ang sikat na manunulat ng Iliad at Odyssey. Nahanap ni Evans ang mga gumuhong
estruktura ng malaking palasyo. Ang naturang palasyo ay yari sa makikinis na bato.
Marami itong palapag na pinatitibay ng malalaking haligi. Ang mga dingding ay may
dekorasyong makukulay na larawang ipininta nang madalian subalit pulido at mahusay
ang pagkakagawa. May sistema rin ng padaluyan ng tubig sa silong ng palasyo at ang isa sa
mga silid nito ay may sariling paliguan at palikuran. Ang punong lungsod ng Crete ay ang
Knossos, na matatagpuan sa hilagang bahagi ng pulo.
Kasanayan at Sining Mahihinuha na napakaganda ng palasyo dahil ang mga Minoan ay mahuhusay na
tagatapyas ng bato gamit ang mga kasangkapang yari sa tanso. May kasanayan din sila sa
paggawa ng mga paagusan ng tubig o drainage upang maiwasan ang pagbaha sa tuwing
uulan nang malakas sa panahon ng taglamig. Ginamit din nila ang pinag-aagusan ng tubig
upang matipon ang tubig-ulan para naman magamit sa panahon ng tag-init.
Sa dalawang paraan o larangan, ipinakita ng mga
Minoan ang kanilang kasanayan sa pagpinta. Una, sa
pamamagitan ng ng mga fresco (larawang mabilisan
subalit mahusay na ipininta) at ikalawa, sa
pamamagitan ng mga palayok. Madalas na inilalarawan
ng fresco ang bull dancing na may layuning mahawakan
ng manlalaro o mananayaw ang mga sungay ng toro
hanggang makasakay sa likod nito. Samantala, sa
paggawa ng palayok, ang malimit na disenyo ay tungkol
sa kapaligiran lalo na sa mga bagay na nasa dagat dahil
malaki ang pagpapahalaga nila rito bilang bahagi ng
kanilang pamumuhay.
Sistema ng Pagsusulat Sa ginawang paghuhukay sa Knossos, maraming lapida ang natagpuan. Gawa ang mga ito
sa luwad. Sa mga lapidang ito, nakita ni Evans ang dalawang sistema ng pagsulat. Binigyan
niya ito ng katawagang Linear A at Linear B. Ayon sa isang cryptologist, ang Linear A ay ang
paraan ng pagsulat ng mga Minoan, na hindi pa rin naiintindihan hanggang sa ngayon.
Ang Linear B naman ay ang ginamit ng sumunod na kabihasnan.
Mga Galamay ng Pugita,
Halimbawa ng Fresco Painting
Copyright © 2018 Quipper Limited
8
Kalakalan at Kabuhayan Dahil sa heograpiya, madaling maunawaan
na ang mga Minoan ay mangingisda,
mandaragat, at mangangalakal. Madaling
umunlad ang Crete dulot ng
pakikipagkalakalan sa ibayong dagat.
Pangunahing produktong ikinakalakal nila sa
ibang lugar ay ang kanilang mga palayok at
mga armas na gawa sa tanso. Kapalit ng mga
ito ang mga ginto, pilak, at mga pagkaing
wala sa kanilang islang mabato at hindi
mataba ang lupa. Nakarating hanggang sa
mga baybayin ng Dagat Aegean, Cyprus, at
Ehipto ang mga kalakal ng mga Minoan.
Pulitika, Pananampalataya, at Lipunan Ang kabihasnang Minoan ay nakasentro sa ilang
siyudad katulad ng Knossos, Phaestos, at Mallia.
Pinamunuan ito ng mga hari na namalagi sa palasyo
sa kabiserang Knossos. Ang enggrandeng
estrukturang palasyo ng Knossos ay nagmimistulang
labyrinth, kung kaya naman inihalintulad ito ni
Arthur Evans sa labyrinth na ipinatayo ni Haring
Minos sa alamat ng minotaur. Binubuo ang palasyo
ng daan-daang kuwarto, mga sala, pagawaan,
paliguan na may mahuhusay na alulod, at mga
imbakan ng mga bagay na ipinambayad bilang
buwis sa mga hari. Ang mga larawang nasa palasyo
ay nagpapakita ng mga diyosa, magagandang
hardin, mga palaro (katulad ng boksing at bull
dancing), at mga hayop katulad ng mga unggoy,
kambing, at toro. Ayon sa mga gawang sining, ang
relihiyon ng mga Minoan ay nakasentro sa mga
diyosa. Pinaniniwalaan na pantay ang pagturing sa
mga babae at lalaki sa kabihasnang ito, at maaaring
gawin ng mga babae ang trabaho at mga aktibidad na ginagawa ng mga lalaki.
Ruta ng Kalakalan
Larawan ng
Babaeng Minoan
Copyright © 2018 Quipper Limited
9
A. Isulat sa patlang kung TAMA o MALI ang bawat pangungusap o pahayag.
____________________ 1. Ang kabihasnang Minoan ay umusbong sa isla ng Crete sa Greece.
____________________ 2. Ang kabisera ng Crete ay ang Knossos na matatagpuan sa hilagang
bahagi ng pulo.
____________________ 3. Ang fresco ay mga dekorasyong makukulay na larawang ipininta
nang madalian subalit pulido at mahusay ang pagkakagawa.
____________________ 4. May sariling sistema o paraan ng pagsulat ang mga Minoan bago
nawala ang kanilang kabihasnan.
____________________ 5. Pinamumunuan ng mga diyosa ang kabihasnang Minoan.
B. Isa-isahin ang hinihinging sagot.
Dalawang uri ng pagpapakita ng sining ng kabihasnang Minoan
1. ________________________________
2. ________________________________
Tatlong tanyag na kalakal ng mga Minoan
3. ________________________________
4. ________________________________
5. ________________________________
Suriin Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
10
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Sino ang nagsagawa ng paghukay ng mga labi ng kabihasnan sa Knossos?
2. Bakit maganda at organisado ang pagkakagawa ng natagpuang mga labi ng palasyo
ng mga Minoan?
3. Paano mabilis na umasenso ang ekonomiya ng kabihasnang Minoan?
Anong praktikal na aplikasyon sa buhay ang maaari nating matutunan sa estado o
kalagayan ng pamumuhay ng kababaihan sa kabihasnang Minoan?
Basahin ang kuwento ni Haring Minos at ang Alamat ng Minotaur mula sa
mitolohiyang Griyego. Ipakita ang resulta na iyong pagninilay-nilay tungkol sa
alamat sa pamamagitan ng tsart o grapikong pantulong na bumabalangkas sa
sumusunod:
1. Mga katangian ng kabihasnang Minoan na masasalamin mula sa kuwento o alamat
na ito
2. Bumuo ng konklusyon patungkol sa kabihasnang Minoan
Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay:
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa
ng Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay Marka
Nilalaman Hindi naipakita
ang mga
katangian ng
kabihasnan; tila
hindi
May pagsisikap
na ipakita ang
ang mga
katangian ng
kabihasnan,
Malinaw na
naipakita ang
ang mga
katangian ng
kabihasnan;
Napakalinaw
na naipakita
ang mga
katangian ng
kabihasnan;
Sagutin Natin
Pag-isipan Natin
Gawin Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
11
naiintindihan
ang paksa;
walang saysay
ang nabuong
konklusyon
subalit kinulang
sa ibang
detalye; may
palatandaan na
nauunawaan
ang paksa; may
nabuong
konklusyon
may
natutuhan sa
paksa; may
saysay ang
nabuong
konklusyon
tiyak na tiyak
na naunawaan
ang paksa;
napakahusay
at tumpak ang
nabuong
konklusyon
Kaayusan at
Kalinisan
Walang
kaayusan at
napakadumi ng
output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi o
pagkakamali
Kailangang
matutong
maging maayos
at malinis sa
paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at
malinis ang
output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang
output; walang
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa ng
output sa loob
ng ilang
minuto/oras/
araw/linggo
matapos ang
itinakdang
panahon ng
pagpapasa dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa
ng output sa
loob ng ilang
minuto/oras/
araw/linggo
matapos ang
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng output sa
itinakdang
minuto/oras/
araw/linggo ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng output bago
pa ang
itinakdang
minuto/oras/
araw/linggo ng
pagpapasa
KABUUAN
Copyright © 2018 Quipper Limited
12
Aralin 2
Kabihasnang Mycenaean
Mga Guhong Pader ng Troy
Ang mga Mycenaean ay mga taal na nanirahan sa paligid ng Dagat ng Caspian. Noong
1900 BCE, iniwan nila ang sariling lugar at tumungo sa Gresya at dito ay nagtatag sila ng
sariling siyudad. Nang lumakas ang kanilang puwersa, sinalakay at pinabagsak nila ang
Knossos at iba pang siyudad sa Crete. Ipinagpatuloy ng mga Mycenaean ang kabihasnang
Minoan.
• Ano ang kasaysayan ng kabihasnang Mycenaean?
• Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba sa pulitika, ekonomiya, at lipunan ng mga
kabihasnang Mycenaean at Minoan?
• Paano naging makabuluhan sa kasaysayan ng Europa ang kabihasnang Mycenaean?
Layunin Natin
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang nasusuri ang mga
elemento ng kabihasnang Mycenaean at naihahambing ito sa kabihasnang Minoan.
Copyright © 2018 Quipper Limited
13
Bigyang pansin ang salitang nakasalungguhit. Ibigay ang sariling pakahulugan ayon
sa pagkakagamit sa pangungusap.
1. Pinalawak ng mga
Mycenaean ang kanilang
teritoryo sa pamamagitan
ng pakikidigma, at isa sa
mga sinakop nila ay ang
mga Minoan sa Crete.
2. Sinalakay ng mga
Mycenaean ang Troy
hanggang ito ay bumagsak.
3. Tinatawag na cyclopean
ang istilo ng mga pader ng
Mycenae, dahil sinasabing
mga higanteng cyclops
lamang ang may kayang
magtayo nito.
Sariling pakahulugan:
Sariling pakahulugan:
Sariling pakahulugan:
4. Natagpuan ang mga
produkto ng mga
Mycenaean sa iba’t ibang
pook katulad ng Ehipto,
Italya, Sicily, at iba pa.
5. Nagkaroon din ng
impluwensiya ang ibang
kabihasnan sa mga
Mycenaean.
6. Ang mga Mycenaean ay
nakidigma sa mga karibal
na grupo, at humina sila
dahil sa patuloy na
pakikipaglaban.
Sariling pakahulugan:
Sariling pakahulugan:
Sariling pakahulugan:
Subukan Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
14
Ang kaalaman ukol sa kabihasnang Mycenaean
ay pangunahing nagmumula sa mga nahukay
na pook ng kanilang kabihasnan at kay Homer,
isang bulag na makata. Ang pook ng Mycenae
ay unang natuklasan ng Alemang arkeologo na
si Heinrich Schliemann. Ang Mycenae ay
itinuturing na unang estadong Griyego na
yumabong mula 1600 BCE hanggang 1100 BCE.
Katulad ng kabihasnang Minoan,
pinangunahan ng kabihasnang Mycenaean ang
klasikong kabihasnan sa Gresya.
Kasaysayan ng Kabihasnang
Mycenaean Ang mga Mycenaean ay nagmula sa pamilyang
Indo-European na kumalat mula sa gitna ng
Asya patungo sa Iran, India, at timog at
silangang Europa. Ang isa sa mga grupong
Indo-European ay pumasok sa teritoryong Gresya
noong 1900 BCE. Ang kabisera ng Mycenae ay
matatagpuan sa tangway ng Peloponnesus, at
sinakop din ng Mycenae ang mga isla sa Dagat
Aegean, katulad ng Crete at Cyclades. Pinalawak ng
mga Mycenaean ang kanilang teritoryo sa
pamamagitan ng pakikidigma, at isa sa mga sinakop
nila ay ang mga Minoan sa Crete. Nang masakop nila
ang Crete, nakuha na rin nila ang kontrol sa
pangangalakal sa Dagat Mediterranean. Muli rin
nilang itinayo ang palasyo sa Knossos, ngunit
dinagdagan nila ito ng mga higanteng batong pader.
Pag-aralan Natin
Alamin Natin
Tandaan at gawing gabay ang
kahulugan ng sumusunod na
salita:
• nomadiko – lagalag; walang
pirmihang panahanan
• monarkiya – pinamumunuan
ng hari
• alyansa – kasunduan; pangkat;
kapanalig
• geometriko – may kaugnayan
sa konsepto ng geometry
Haring Agamemnon
Copyright © 2018 Quipper Limited
15
Ayon sa epiko ng Iliad, nakipagdigma ang mga Mycenaean (pinamunuan ni Haring
Agamemnon) sa mga taga-Troy noong 1250 BCE. Pinaniniwalaan ng mga historyador na
ang digmaang ito ay dulot ng kompetisyon sa pangangalakal sa Dagat Aegean. Nakita ang
ebidensiya ng bumagsak ang kabihasnang Mycenaean simula noong
1190 BCE.
Ang Mycenae ay nasunog at ang ibang sentro ng kabihasnang Mycenaean ay nasira dahil
sa ibang Griyegong mananakop mula sa hilaga. Ang mga Mycenaean ay nakidigma sa mga
karibal na grupo, at humina sila dahil sa patuloy na pakikipaglaban. Nasakop sila ng mga
Dorian, mga nomadiko mula sa hilaga.
Pagsakop sa Troy Nang magpatayo ng mga lungsod ang mga Mycenaean, kanilang pinalibutan ang mga ito
ng malalaki at matitibay na pader. Matatagpuan sa loob ng mga pader ang palasyo ng hari.
Pinakamalaki sa mga lungsod ay ang Mycenae na pinamunuan ni Haring Agamemnon.
Natuklasan ni Schliemann ang mga guhong labi ng Mycenae noong 1876. Samantala, ang
Troy ay isang makapangyarihang siyudad sa Turkiya malapit sa Hellespont. Nasa baybayin
ito ng Dagat Mediterranean kung saan puwede nitong kontrolin ang pakikipagkalakalan sa
kanila ng mga Mycenaean. Subalit iba ang naging ihip ng kapalaran. Sinalakay ng mga
Mycenaean ang Troy hanggang ito ay bumagsak.
Bahagi ng Dating Makapangyarihang Troy
Copyright © 2018 Quipper Limited
16
Sistema ng Pagsulat Kagaya ng nabanggit na, ang mga Mycenaean ay may sariling paraan ng pagsulat. Sa mga
lapidang natagpuan, nakita ni Evans ang dalawang sistema ng pagsulat—Linear A at Linear
B. Ang Linear A ay ang paraan ng pagsulat ng mga Minoan, samantala ang Linear B ay ang
ginamit ng mga Mycenaean. Naiintindihan o nababasa na sa kasalukuyan ang sistema ng
pagsulat ng mga Mycenaean, hindi katulad ng Linear A ng mga Minoan.
Pulitika, Relihiyon, Kabuhayan, at Lipunan Ang kabihasnang Mycenaean ay binuo ng ilang malalakas na monarkiya na nakasentro sa
malalaking palasyong pinalilibutan ng matitibay at malalaking mga pader. Tinatawag na
cyclopean ang istilo ng mga pader na ito, dahil sinasabing ang mga higanteng cyclops
lamang ang may kayang magtayo ng ganoong kataas at kalaking mga pader.
Ang pamilya ng hari ay nakatira sa loob ng mga pader, samantala ang mga karaniwang tao
ay nakatira sa labas nito. Ang mga sentro ng kapangyarihan ay maaaring bumuo ng isang
alyansa ng malalayang estado. Ang Mycenae ang itinuturing na pinakamakapangyarihan
sa mga ito.
Pader ng Mycenea
Copyright © 2018 Quipper Limited
17
Ang lipunan ng kabihasnang Mycenaean ay binuo ng ilang pangkat ng tao.
Sa pinakatuktok ay ang hari, kasunod ang mga komandanteng hukbo, mga pari, at mga
burukratiko. Kasunod naman ang malalayang mamamayan, katulad ng mga manggagawa,
mga kawal, at mga artisano. Nasa pinakamababang uri o pangkat ang mga alipin.
Ang mga Mycenaean ay mga mandirigmang nagbigay ng halaga sa kahusayan sa
pakikipaglaban. Bukod sa pakikidigma, nakipagkalakalan din ang mga Mycenaean sa Dagat
Mediterranean, natagpuan ang kanilang mga produkto sa iba’t ibang pook katulad ng
Ehipto, Italya, Sicily, at iba pa.
Ang mga Mycenaean ay naniniwala sa isang makapangyarihang diyos, si Zeus, na
naghahari sa isang pamilya ng mga diyos at diyosa.
Nagkaroon din ng impluwensiya ang ibang
kabihasnan sa mga Mycenaean. Ang ilang
aspektong kultural ng mga Mycenaean ay maaaring
hiram mula sa ibang kabihasnan. Halimbawa nito
ang paggamit ng gintong maskara sa paglibing ng
mga namatay na hari na maaring impluwensiya ng
Ehipto. Katulad ng mga Minoan, gumawa rin ng mga
fresco, palayok, at mga alahas ang mga Mycenaean.
Bagamat maraming pagkakatulad ang gawang sining
mga Minoan at Mycenaean, mayroon ding
pagkakaiba sa pagitan ng dalawang kabihasnan.
Halimbawa, ang mga Minoan ay mas realistiko ang
estilo, samantalang ang mga Mycenaean ay mahilig
sa mga larawang geometriko at hindi gaanong
realistiko.
Pintang Mycenean sa fresco
Copyright © 2018 Quipper Limited
18
A. Hanapin sa Hanay B ang hinihingi o inilalarawan ng Hanay A.
Hanay A Hanay B
1. Nanakop sa mga Minoan
A. Schliemann
2. Isa sa mga hari ng kabihasnang
Mycenaean
B. Homer
3. Kinilalang diyos ng mga Mycenaean
C. Zeus
4. Makapangyarihang lungsod na nasakop
ng mga Mycenaean
D. Agamemnon
5. Nag-aral ng tungkol sa kabihasnang
Mycenaean
E. Troy
F. Mycenaean
G. Knossos
B. Isa-isahin ang hinihinging sagot.
Ang kaalaman ukol sa kabihasnang Mycenaean ay pangunahing nagmumula sa:
1. ________________________________
2. ________________________________
Ang malalayang mamamayan ng Mycenae ay binubuo ng:
3. ________________________________
4. ________________________________
5. ________________________________
Suriin Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
19
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Saan nagmula ang mga Mycenaean?
2. Ano ang pagkakaiba ng sistema ng panulat ng mga Minoan at Mycenaean?
3. Ano ang patunay na naimpluwensiyahan ng kabihasnang Ehipsiyo ang kabihasnang
Mycenaean?
Bakit mahalagang pag-aralan at paghambingin ang kasaysayan at kultura ng kabihasnang
Minoan at Mycenaean? Ano ang kinalaman nito sa paghubog ng kasalukuyang
kabihasnan?
Punan ang tsart upang malinaw na makita ang paghahambing ng mga kabihasnang
Minoan at Mycenaean.
Minoan Mycenaean
Pagsikat (Rise)
Kultura:
a. Pananampalataya
b. Pulitika
c. Lipunan
d. Ekonomiya
Pagbagsak (Fall)
Sagutin Natin
Pag-isipan Natin
Gawin Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
20
Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay:
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa
ng Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay Marka
Nilalaman Sinubukang
maghambing,
maraming mali;
hindi nag-isip;
tila walang
natutunan sa
aralin
Sinubukang
maghambing,
may ilang mali;
nag-isip nang
bahagya; may
kaunting
natutunan sa
aralin
Mahusay at
malinaw ang
paghahambing;
pinag-isipan
ang kasagutan;
halatang
natuto sa aralin
Napakahusay at
napakalinaw ng
paghahambing;
pinag-isipang
mabuti ang
kasagutan; tiyak
na tiyak na
natuto sa aralin
Kaayusan at
Kalinisan
Walang
kaayusan at
napakadumi ng
output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi o
pagkakamali
Kailangang
matutong
maging maayos
at malinis sa
paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at
malinis ang
output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang
output; walang
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa
ng output sa
loob ng ilang
minuto/oras/
araw/ linggo
matapos ang
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
dahil ipinaalala
ng guro
Nakapagpasa
ng output sa
loob ng ilang
minuto/oras/
araw/ linggo
matapos ang
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng output sa
itinakdang
minuto/oras/
araw/linggo ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng output bago
pa ang
itinakdang
minuto/oras/
araw/linggo ng
pagpapasa
KABUUAN
Copyright © 2018 Quipper Limited
21
Aralin 3
Kontribusyon ng mga Kabihasnang Minoan at
Mycenean sa Daigdig
Ang mga kabihasnang Minoan at Mycenaean ay itinuturing na pundasyon ng kabihasnang
Griyego, dahil sa mga ambag ng mga kabihasnang ito sa umusbong na kabihasnan sa
Gresya, mga 300 hanggang 400 na taon ang lumipas pagkatapos bumagsak ang
kabihasnang Mycenaean.
• Ano ang mga pamana o ambag ng mga Minoan at Mycenaean sa daigdig?
• Paano maipakikita ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng kabihasnang klasiko
sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan?
Layunin Natin
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang napahahalagahan ang
mga kontribusyon ng kabihasnang klasiko sa pag-unlad ng pandaigdigang
kamalayan.
Isang Fresco na Naglalarawan ng Pagtalon at Pagsakay sa Ibabaw ng Toro
Copyright © 2018 Quipper Limited
22
Tukuyin at ilagay o isulat sa tamang kahon ang sumusunod na mahalagang
kontribusyon:
Linear A Linear B
Alamat ng Minotaur
Sistemang
alkantarilya
Pagtalon sa ibabaw ng toro
Realistikong sining
Malalaking pader Chariot
Cyclopean style
Minoan Mycenaean
Subukan Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
23
Bawat kabihasnan ay may pamana sa
sangkatauhan. Ang mga ambag na ito ay
ginagamit, pinakikinabangan, at pinauunlad
pa ng sumunod na kabihasnan at
nagpapatuloy ang ganitong kalakaran.
Mas tumitingkad ang halaga ng isang
kabihasnan dahil sa mahahalagang
kontribusyon nito sa mundo.
Mga Ambag ng Kabihasnang Minoan Ang mga Minoan, sa kanilang
pakikipag-ugnayan sa Ehipto ay
natutong magsulat gamit ang
mala-heiroglyphic na sistema. Ngunit
nang lumipas ang panahon, nagkaroon
sila ng sariling sistema ng panulat na
tinatawag na Linear A. Katulad ng Linear
B ng mga Mycenaean, ang Linear A ay
isinusulat gamit ang mga linya, sa halip
na mga mala-kunyas na karakter ng
cuneiform. Bagamat hindi pa
naiintindihan ang Linear A sa
kasalukuyan, pinaniniwalaang may
impluwensiya ang wika ng mga Minoan
sa bokabularyong nabuo ng mga
Mycenaean na naipasa sa sumunod na
mga kabihasnan sa Gresya.
Bukod sa kanilang wika, ang kahusayan ng mga Minoan sa arkitektura at sining ay
sinasabing nagbigay ng inspirasyon para sa literatura katulad na lamang ng kuwento ni
Haring Minos at ang Minotaur. Ayon sa ilang historyador, maaaring nagmula ang
kuwentong ito sa komplikadong estruktura ng palasyo sa Knossos at sa mga larawan ng
mga toro na nakaguhit sa mga pader ng mga palasyo.
Pag-aralan Natin
Alamin Natin
Tandaan at gawing gabay ang
kahulugan ng sumusunod na mga
salita:
• bokabularyo – talasalitaan
• komplikado –masalimuot
• mag-ensayo – magsanay
Linear A
Copyright © 2018 Quipper Limited
24
Ayon sa mga gawang sining ng kabihasnang Minoan, ang mga Minoan ay nagbigay
ng pagpapahalaga sa mga palaro katulad ng boksing, wrestling, at pagtalon sa ibabaw ng
toro (bull-leaping). Pinaniniwalaan na nagsisimulang mag-ensayo sa murang edad ang mga
Minoan. Pinaniniwalaan din na ang mga palarong ito ay may kaugnayan sa mga ritwal sa
kanilang relihiyon, katulad na lamang ng olimpiyada na ginanap sa kabihasnan sa Gresya
na may kaugnayan sa mga pista para sa diyos na si Zeus. Bukod sa mga larawan ng palaro,
malaki rin ang ambag ng mga Minoan sa sining ng pagpipinta, na makikita sa realistiko
nilang paglalarawan ng kalikasan, lipunan, at paniniwala.
Bukod sa sining, mayroon ding mga ambag sa larangan ng teknolohiya ang mga Minoan.
Ang sistemang alkantarilya o agusan ng tubig na ginamit ng mga Minoan ay isa sa mga
pinakamahusay noong panahong iyon. Ang unang kubeta na maaaring i-flush gamit ang
tubig sa mga palayok ay natagpuan sa palasyo ng Knossos. Ang ilan sa paagusan ng tubig
mula sa panahon ng mga Minoan ay ginagamit pa hanggang sa kasalukuyan sa isla ng
Crete.
Sistemang Alkantarilya
Copyright © 2018 Quipper Limited
25
Mga Ambag ng Kabihasnang Mycenaean Katulad ng mga Minoan, ang kaunlaran
at kahusayan ng kabihasnan
Mycenaean ay naging inspirasyon para
sa literatura, katulad ng epikong Iliad.
Ang antas ng sibilisasyon ng mga
Mycenaean ay madaling makita sa
kanilang mahuhusay na arkitektura.
Bukod sa kanilang matatatag na pader,
nagpatayo rin sila ng matitibay na
tulay, libingan, at mga palasyo gamit
ng kanilang estilong cyclopean.
Ang arkitektura nila ay itinuturing
bilang pinagmulan ng estilong
arkitektura ng mga templo sa
panahong klasikal ng kabihasnang Griyego.
Ang wika ng mga Mycenaean na nakasulat
sa Linear B at napatunayan bilang wikang
Griyego ay isa rin sa mga
pinakamahalagang ambag ng kanilang
kabihasnan. Mahalaga ang mga teksto ng
mga Mycenean sa pagpapanatili ng
sinaunang mga tula at mitolohiyang
Griyego. Ang kakayahan ng mga
Mycenaean sa pakikidigma ay mahalaga
rin sa sumunod na kabihasnan. Nagpakita
ang mga Mycenaean ng kahusayan sa
paggamit ng chariot, isang dahilan ng
kanilang tagumpay sa pakikidigma. Katulad
ng panahon ng kabihasnang Mycenaean,
ang mga digmaan ay naging isang
mahalagang bahagi sa pakikipag-ugnayan
ng mga lungsod-estado ng Gresya.
Linear B
Pader Gamit ang Estilong Cyclopean
Copyright © 2018 Quipper Limited
26
Isa-isahin ang hinihingi ng sumusunod na pangungusap.
A. Anim na ambag ng kabihasnang Minoan sa daigdig:
1. ______________________________
2. ______________________________
3. ______________________________
4. ______________________________
5. ______________________________
6. ______________________________
B. Apat na kontribusyon ng kabihasnang Mycenaean sa mundo:
1. ______________________________
2. ______________________________
3. ______________________________
4. ______________________________
Suriin Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
27
Sagutin ang sumusunod na mga tanong:
1. Bakit mahalaga ang Linear A sa pagbuo ng kabihasnang sa Gresya kahit hindi pa ito
nauunawaan hanggang sa kasalukukuyan?
2. Ano ang matibay na patunay na nakaiimpluwensiya ang mga ambag ng kabihasnang
Minoan sa kasalukuyang kabihasnan?
3. Paano nakahihigit ang kabihasnang Mycenaean sa Minoan pagdating sa arkitektura?
Sa iyong palagay, ano ang maaaring kakulangan o kahinaan ng kasalukuyang kabihasnang
Europeo o ng mundo kung hindi nagsumikap tungo sa kasakdalan ang mga pinuno at
mamamayan ng kabihasnang Minoan at Mycenaean?
Punan ang tsart.
1. Piliin at itala ang pinakamahalagang pamana, ambag, o kontribusyon ng bawat
kabihasnang klasiko sa Europa.
2. Pagkatapos, ipaliwanag kung bakit ito ang napili.
3. Suriin ang tatlong itinalang pinakamahahalagang pamana at ang isinulat na
paliwanag. Pumili ng isang pinakanamumukod-tangi at pinakamaimpluwensiya sa
buong mundo.
4. Ipaliwanag kung bakit ito ang napili.
Minoan Mycenaean
1. Pinakamahalaga
2. Paliwanag
Sagutin Natin
Pag-isipan Natin
Gawin Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
28
3. Pinaka namumukod-tangi
4. Paliwanag
Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay:
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay Marka
Nilalaman Malabo at
magulo ang
talahanayan,
kulang ng
maraming
detalye; wala o
kulang ang
kasanayan sa
pagsusuri at
pagpapaliwanag
Medyo malinaw
ang talahanayan,
kulang ng
maraming
detalye;
kailangang
masanay sa
pagsusuri at
pagpapaliwanag
Kumpleto at
malinaw ang
talahanayan,
kulang ng ilang
detalye;
naipakita ang
kakayahan sa
pagsusuri at
pagpapaliwanag
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama ang
nilalaman ng
talahanayan;
naipakita ang
husay sa
pagsusuri at
pagpapaliwanag
Kaayusan
at Kalinisan
Walang kaayusan
at napakadumi
ng output;
napakaraming
nakitang bura,
dumi o
pagkakamali
Kailangang
matutong
maging maayos
at malinis sa
paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at
malinis ang
output; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang
output; walang
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa ng
output sa loob ng
ilang minuto/
oras/araw/ linggo
matapos ang
Nakapagpasa ng
output sa loob ng
ilang minuto/
oras/araw/ linggo
matapos ang
Nakapagpasa ng
output sa
itinakdang
minuto/oras/
Nakapagpasa ng
output bago pa
ang itinakdang
minuto/oras/
Copyright © 2018 Quipper Limited
29
itinakdang
panahon ng
pagpapasa dahil
ipinaalala ng
guro
itinakdang
panahon ng
pagpapasa
araw/linggo ng
pagpapasa
araw/linggo ng
pagpapasa
KABUUAN
Makikita sa larawan sa ibaba ang Trojan Horse habang hinihila papasok sa Troy. Ito ay
isang malaking kabayong gawa sa kahoy na may malaking espasyo at butas. Sa loob nito
nagtago ang mga Griyegong kawal upang lihim na makapasok sa Troy.
Ang Trojan Horse ay ipinagawa ni Odysseus
sa isang Griyegong manlililok. Nang matapos
na, sumakay sa loob nito ang
pinakamatatapang na mandirigmang
Griyego patungo sa Troy, habang ang iba ay
naglayag sa karagatan, ani mo’y pauwi na ng
Gresya. Nang matanaw ng mga taga-Troy
ang kabayong kahoy, inakala nila na ito ay
tanda ng pagsuko ng mga Griyego sa
labanan. Ang ilan ay nag-akala na ang
kabayo ay isang alay para sa kapayapaan na
ibig dalhin ng mga Griyego papasok sa mga
tarangkahan ng Troy. Dahil sa laki nito,
kinailangang baklasin ang bahagi ng pader
na nakapaligid sa Troy. Nagbunyi ang mga
taga-Troy nang maipasok na ang higanteng kabayong kahoy.
Habang mahimbing na natutulog ang mga tagaroon, lumabas mula sa loob ng kabayo ang
mga Griyegong kawal. Sinalakay nila ang mga kaaway. Dumating din ang mga barkong
pandigma ng mga Griyego at natupok ng apoy ang buong Troy.
Karagdagang Kaalaman
Copyright © 2018 Quipper Limited
30
Bumuo ng dalawang pangkat. Isagawa ang inaasahang pagganap (performance task).
Kayo ay mga eksperto sa iba’t ibang larangan o disiplina: kasaysayan, sosyolohiya,
arkeolohiya, at iba pa. Magsasagawa kayo ng isang komprehensibo at sistematikong pag-
aaral o pagsusuri tungkol sa mga kabihasnang klasiko sa Europa (pumili ng isa):
• Minoan
• Mycenaean
Ang pangkalahatang layunin ng gagawing pag-aaral na matalakay o masuri nang malalim
ang kasaysayan, kultura, at mahahalagang pamana ng mga kabihasnang klasiko sa
sangkatauhan. Inaasahang pagkatapos maipahayag sa buong mundo ang resulta ng pag-
aaral ay higit na mauunawaan ng mga tao ang mahahalagang kaalaman o impormasyon
tungkol sa mga nabanggit na kabihasnan, at higit na mapahalagahan ang mga
kontribusyon ng bawat isa sa kasalukuyang panahon.
Para higit na maunawaan ang inaasahang pagganap, narito ang GRASPS:
Tunguhin
(Goal)
Magsagawa ng makabuluhang pag-aaral o pagsusuri
tungkol sa mga kabihasnang klasiko sa Europa
Gampanin
(Role)
Mga eksperto sa iba’t ibang larangan o disiplina:
kasaysayan, sosyolohiya, arkeolohiya, at iba pa
Tagatanggap
(Audience) Buong mundo
Kalagayan
(Situation)
Dahil sa limitadong kaalaman, dapat maipaunawa sa
mga tao ang mahahalagang impormasyon tungkol
sa mga kabihasnang klasiko
Bunga at Pagganap
(Product and Performance)
Pagganap: Pagtatanghal (talakayang panel, debate,
talk show, pagbabalita, at mga katulad nito)
Pamantayan
(Standard) Rubrik
Pagyamanin Natin
Copyright © 2018 Quipper Limited
31
Mahalagang paalala: Gagampanan ng mga mag-aaral ang kani-kaniyang gampanin
o role bilang mga nasa wastong gulang (adults). Hayaan silang unawaain ang kabuuan ng
inaasahang pagganap, gagabayan lamang ng guro kung kinakailangan.
Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay:
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa
ng Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay Marka
Pagtatanghal Napakagulo ng
ipinamalas na
pagganap;
nakaaantok
panoorin;
walang malinaw
na tunguhin at
hindi
napalutang ang
pangunahing
layunin; walang
gumanap ng
tamang role
Medyo magulo
ang ipinakitang
inaasahang
pagganap;
medyo walang
ganang
panoorin; hindi
nakamit ang
pangunahing
layunin; hindi
nagampanan
ng ilan ang
kani-kaniyang
role
Nairaos nang
maayos ang
inaasahang
pagganap;
bahagyang
nakahihikayat;
natamo ang
pangunahing
layunin;
nagampanan
ang kani-
kaniyang role
Napakaayos,
napakahusay,
at napakalinaw
ng pagganap;
tunay na
nakahihikayat;
natamo ang
pangunahing
layunin;
nagampanan
nang buong
husay ang kani-
kaniyang role
Pagpapahalaga Nangailangan
ng paggabay
kahit sa
simpleng
gawain;
madaling
umayaw;
umaasa sa iba
Nakayang
gawin ang
madadaling
bahagi,
nangailangan
ng paggabay;
ginawa muna
ang mahihirap
na bahagi,
maaaring
umayaw kung
walang
paggabay
Nakayang
gawin ang
mahihirap na
bahagi,
nangailangan
ng paggabay;
ginawa muna
ang mahihirap
na bahagi, kaya
pa ring
magpatuloy
kahit walang
paggabay
Pinaghirapan at
pinaghandaang
mabuti ang
gawain, hindi
na
nangailangan
ng paggabay;
madaling
nakaugnay at
natapos sa oras
ang gawain
Copyright © 2018 Quipper Limited
32
Pakikilahok ng
Bawat
Indibidwal
Hindi nakilahok
at walang
interes sa
paghahanda at
pagsasakatupa
ran ng gawain
May
naipakitang
kaunting
interes at
pakikilahok sa
paghahanda at
pagsasakatupa
ran ng gawain
Nagpakita ng
interes subalit
hindi gaanong
nakilahok sa
paghahanda at
pagsasakatupa
ran ng gawain
Nagpakita ng
masidhing
interes at
aktibong
pakikilahok sa
buong
paghahanda at
pagsasakatupa
ran ng gawain
KABUUAN
Kabihasnang Klasiko sa Europa
Minoan Crete
MycenaeanTimog ng Greece at Kanlurang Turkey
Mga Ambag sa Daigdig
Epiko, malalaking pader
Paglalagom
Copyright © 2018 Quipper Limited
33
Ang sumusunod na link ay maaaring tingnan para sa karagdagang impormasyon o mas
malalim na pagtalakay:
• “Ancient Worlds: The Minoans” ng witch.ie
(https://www.youtube.com/watch?v=prwtx7C8hQU)
• “Mycenaean Greece” ng Thersites the Historian
(https://www.youtube.com/watch?v=T3SwmL5dHSs)
• “Mycenaeans The Civilization Of Heroes {DOCUMENTARY}” ni Nicolas Thierry
(https://www.youtube.com/watch?v=NZRbotD3sok)
DAPAT TANDAAN
• Ang kabihasnang Minoan ay umusbong sa isla ng Crete noong 2800 BCE.
Bumagsak ito noong 1450 BCE dahil sa pananakop ng mga Mycenaean. Ang
mga Minoan ay mga mandaragat at mangangalakal.
• Ang Mycenae ay itinuturing na unang estadong Griyego na yumabong mula
1600 BCE hanggang 1100 BCE. Ang kabihasnang Mycenaean ay kilala dahil
sa husay sa digmaan.
• Ang ilan sa ambag ng mga Minoan ay ang Linear A, mga gawang sining tulad
ng fresco, at ang pagsasagawa ng mga palaro.
• Ang ilan sa ambag ng mga Mycenaean ay ang Linear B, ang cyclopean na
arkitektura, at ang kanilang kahusayan sa pakikidigma.
Dagdag Sanggunian
Copyright © 2018 Quipper Limited
34
Aralin 1: Kabihasnang Minoan
Subukan Natin
Suriin Natin
A.
1. Tama
2. Tama
3. Tama
4. Tama
5. Mali
B. Walang tamang pagkakasunod-sunod:
1. fresco
2. palayok
Gabay sa Pagwawasto
Copyright © 2018 Quipper Limited
35
Anuman ang pagkakasunod-sunod:
3. palayok na yari sa luwad
4. armas na gawa sa tanso
5. mga yamang dagat
Aralin 2: Kabihasnang Mycenaean
Subukan Natin
Malayang sagot
Halimbawa:
1. teritoryo – sakop na lupain
2. bumagsak – nasakop
3. cyclopean – malaki
4. natagpuan – nakita; ikinalakal
5. impluwensiya – ambag; kontribusyon; pamana
6. humina - bumagsak
Suriin Natin
A.
1. F
2. D
3. C
4. E
5. A
B.
Anuman ang pagkakasunod-sunod:
1. mga nahukay na pook ng kanilang kabihasnan
2. kay Homer
Anuman ang pagkakasunod-sunod:
3. manggagawa
4. kawal
5. artisano
Copyright © 2018 Quipper Limited
36
Aralin 3: Kontribusyon ng mga Kabihasnang Minoan at Mycenean
sa Daigdig
Subukan Natin
Suriin Natin
A.
1. sistema ng pagsulat (Linear A)
2. makakapal na pader
3. fresco
4. Kuwento ni Haring Minos
5. palaro (boksing, wrestling, at pagtalon sa ibabaw ng toro)
6. sistemang alkantarilya
B.
1. literatura (epikong Iliad)
2. arkitektura (estilong cyclopean)
3. sistema ng pagsulat (Linear B)
4. chariot
Copyright © 2018 Quipper Limited
37
"Aegean Civilizations." Miami University. Nakuha mula sa http://www.users.miamioh.edu/
vascikgs/hst121/Frankforter_Chapter_3.pdf
"Minoan Civilization." Encyclopedia Britannica. Nakuha mula sa
https://www.britannica.com/topic/Minoan-civilization
"Minoan Crete." Foundation of the Hellenic World. Nakuha mula sa
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/en/102.html.
"Mycenaean Civilization." The MET Museum. Nakuha mula sa
http://www.metmuseum.org/toah/hd/myce/hd_myce.htm.
"Mycenaean Greece." Foundation of the Hellenic World. Nakuha mula sa
http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/en/mg/achievements/index.html
Cartwright, Mark. "MinoanCivilization." Ancient History Encyclopedia. Nakuha mula sa
http://www.ancient.eu/Minoan_Civilization/
Cartwright, Mark. "Mycenaean Civilization." Ancient History Encyclopedia. Nakuha mula
sa http://www.ancient.eu/Mycenaean_Civilization/
De Feo, Giovanni, George Antoniou, Hilal Franz Fardin, Fatma El-Gohary, XiaoYunZheng,
Ieva Reklaityte, David Butler, Stavros Yannopoulos, and Andreas N. Angelakis. "The
Historical Development of Sewers Worldwide." Sustainability 6 (2014). Nakuha mula
sa http://www.mdpi.com/2071-1050/6/6/3936/pdf
Renfrew, Colin. "Word of Minos: the Minoan Contribution to Mycenaean Greek and the
Linguistic Geography of the Bronze Age Aegean." Cambridge University Press.
Nakuha mula sa https://www.cambridge.org/core/journals/cambridgearchaeological-
journal/article/div-classtitleword-of-minos-the-minoan-contribution-tomycenaean-
greek-and-the-linguistic-geography-of-the-bronze-ageaegeandiv/
6A78513BAB977B89449965B0961D9349.
Spielvogel, Jackson. Western Civilization, 9th Ed. USA: Cengage Learning, 2015.
Waters, Tommi."Minoan Civilization: Social Structure & Political Organization."
Study.com. Nakuha mula sa http://study.com/academy/lesson/minoan-
civilizationsocial-structure-political-organization.html.
Sanggunian
top related