หลักการจัดองค์ประกอบศิลป์ในการออกแบบphuketvc.ac.th/download/61/chapter308052561.pdf ·...

หลกการจดองคประกอบศลปในการออกแบบ

องคประกอบศลป เปนค ำทมำจำกภำษำละตน “Composition Comp” หมายถงการรวมเขาดวยกน

Post หมายถง การจดวาง ดงนน Composition เกดจากการเอาสวนประกอบของศลปะมา

รวมเขาดวยกน

หลกการจดองคประกอบ

1. การซา (repetition) 2. จงหวะ(rhythm) 3. การลดหลน(gradation) 4. ทศทาง(direction) 5. ความกลมกลน (harmony) 6. การตดกน หรอความขดแยง(contrast) 7. การประสาน หรอความกลมกลน(transition)

1.การซ า (repetition)

การซา (repetition) เกดจากองคประกอบทมลกษณะเหมอนกน ตงแต 2 หนวยขนไป วางอยในทวาง โดยม ทคนอยระหวางหนวยองคประกอบทจะนามาวางซาเหลาน ไดแก จด เสน นาหนก รปราง รปทรง ส ลกษณะผว

รปแบบของการซ า

1.1 การซ าแบบเหมอนกน เปนการซาขององคประกอบทมขนาด นาหนก หรอลกษณะเดยวกน เรยงตอเนองกนไป 1.2 การซ าแบบลดหลน เปนการซาขององคประกอบทมขนาด นาหนก หรอลกษณะแตกตางกน เรยงจาก มากไปนอย หรอนอยไปมาก 1.3 การซ าเปนจงหวะ เปนการซาของชดองคประกอบทมลกษณะเหมอนกนเรยงตอเนองกนไป ซงภายใน ชดองคประกอบ 1 ชดน จะประกอบดวยหนวยยอยทมขนาด นาหนก หรอลกษณะแตกตางกน 1.4 การซ าแบบไมเปนจงหวะ เปนการซาของชดองคประกอบลกษณะหนงๆ อยางอสระ

2. จงหวะ(rhythm)

จงหวะ (rhythm)เกดจากการซากนอยางตอเนอง และมเอกภาพขององคประกอบพนฐาน ทมลกษณะ เหมอนกนตงแต 2 หนวยขนไปบนทวาง

รปแบบของจงหวะ 1. จงหวะซ า เปนจงหวะขององคประกอบทมลกษณะเหมอนกนเรยงตอเนองกนไป 2. จงหวะสลบ เปนจงหวะขององคประกอบทมลกษณะสลบกนไปมาอยางเปนระเบยบ 3. จงหวะแปร เปนจงหวะขององคประกอบทมการเปลยนแปลงของลกษณะไปทละเลกละนอย

3. การลดหลน(gradation)

การลดหลน (gradation)คอ การจดลาดบขององคประกอบตางๆ เชน เสน รปราง รปทรง ส ลกษณะผว ฯลฯ ใหเกดการเปลยนแปลงไปตามลาดบ เชน ระดบสออนไปสแก ลกษณะผวเรยบไปสขรขระ รปทรงเลกไปหารปใหญ

4. ทศทาง(direction)

ทศทาง (direction)หมายถง ความรสกเคลอนไหวทเกดจากการพจารณาองคประกอบในงานศลปะ ซงองคประกอบตางๆ ไมวาจะเปนเสน รปราง รปทรง ฯลฯ สามารถชกนาสายตาใหเกดความรสกเคลอนไหว

5.ความกลมกลน (harmony)

ความกลมกลน (harmony)หมายถง การนาองคประกอบพนฐานทมความคลายกน หรอเหมอนกนมาจดวาง อยางสมพนธกน เกดการประสานกนอยางเหมาะสม และลงตวในผลงานดแลวไมขดตา

ลกษณะของความกลมกลน

1. ความกลมกลนขององคประกอบพนฐานทคลายกน 2. ความกลมกลนตามธรรมชาตหรอประโยชนใชสอย 2.1 ความกลมกลนตามธรรมชาต เชน การออกแบบตกแตงสวน 2.2 ความกลมกลนดานประโยชนใชสอย เชน บานเมองทอยใน เขตรอนควรปลกบานใหมใตถนสง หลงคาโปรงทรงสง

6.การตดกน หรอความขดแยง(contrast)

การตดกน (contrast) หรอการขดแยงกน หมายถง การจดองคประกอบพนฐานทมคณสมบตตางกนมา ไวดวยกน ความแตกตางกนนน มหลายระดบตงแตเลกนอยจนถงแตกตางกบอยางสนเชง จนทาใหงานเกด ความขดแยงไมเปน

ระเบยบ การตดกนถาหากใชดวยความเหมาะสม จะทาใหเกดความเดนปรากฏชดเจนขนในผลงาน กลายเปนจดรวมของความสนใจ (focal point) นอกจากน

ยงชวยลดความนาเบอจากความกลมกลนทมมากเกนไป

7.การประสาน หรอความกลมกลน(transition)

การประสาน (transition)คอ การทาใหองคประกอบตางๆ เกดความเชอมโยง และมความกลมกลนกน เปนหลกการพนฐานในการทางานศลปะทชวยลดปญหาความขดแยงลง

ความสมดล (Balance)

ความสมดล (balance) หมายถง ความเทากนในนาหนกของสงตางๆ ระหวาง 2 สวนความสมดลในทางศลปะ หมายถง ความเทากนตามความรสก (sensible equilibrium) โดยการแบงภาพ หรอผลงานออกเปน 2 สวน โดยใชเสนแบงครงกลางของผลงาน เรยกวา เสนแกน (axis) แลวเปรยบเทยบนาหนกขององคประกอบพนฐานอนๆ ทอย 2 ดาน ของเสนแกนวาสมดลหรอไม เปนความสมดล ตามความรสกทางการเหน (visual weight)

ประเภทของความสมดล

1. ความสมดลแบบสองขางเทากน (symmetrical balance) หรอความสมดลแบบ

สมมาตร จดวาง โดยมรปราง รปทรง หรอนาหนกเทากนเหมอนการสองกระจก ความสมดลแบบนใหความรสก สงางาม มนคง แขงแรง เปนทางการ หยดนง (static) 2. ความสมดลแบบสองขางไมเทากน (asymmetrical balance) หรอความสมดลแบบอสมมาตร ความสมดลแบบนจะพบเหนไดทวไปในธรรมชาต ใหความรสกเคลอนไหว (dynamic) อสระ มพลงในทางศลปะ

เอกภาพ

เอกภาพ (unity) หมายถง 1. ความเปนอนหนงอนเดยวกน หรอความเปนระเบยบของภาพ 2. ความกลมกลนขององคประกอบพนฐาน 3. ความสมดลของภาพ 4. การรวมกนของรปทรงในภาพเปนจดเดน

วธการรวมกลมของรปทรงเพอใหเกดเอกภาพ

การรวมกลมเปนการทาใหรปทรงตางๆ เกดความใกลชดกน ม 2 วธ 1. การสมผส (touching)หมายถง การนารปทรงตอรปทรงมาจดใหสมผสกนเพยงจดใดจดหนง หรอดานใดดาน หนงของเสนรอบนอก 2. การซอน (overlapping)หมายถง การนารปทรงตางๆ ตงแต 2 รปทรง มาซอนทบ เกยวเกาะกน เหลอมลากน เมอดแลวจะเกดความรสกเปนหนวยเดยวกนไดดกวาการสมผส

การแกปญหาเรองเอกภาพในการเขยนภาพ

บางครงในการปฏบตจรงอาจประสบปญหาในเรองเอกภาพ โดยเฉพาะงานจตรกรรม หรองานภาพพมพ

จะมองคประกอบทกระจดกระจายทาใหขาดดลยภาพ ความกลมกลน และเอกภาพได ในบางครงอาจจะมการเปลยนมม

ภาพ หรอจดกลมองคประกอบ เหลานนเสยใหม

กฎเกณฑหลกของเอกภาพ 1. กฎเกณฑของการขดแยง (Opposition) ในธรรมชาตนนแบงออกเปน 2 ฝาย หรอ 2 ขว เปนคกน

เสมอ เชน เวลากลางวนกบกลางคน แรงดงดดกบแรงผลกดน ชายกบหญง ขาวกบดา เปนตน 2. กฎของการประสาน (Transition) คอ การทาใหเกดความกลมกลน เปนการสรางเอกภาพ จากการรวมตวกนของสงตางๆ ทเหมอนกนเขาดวยกน ซงมอย 2 วธ คอ 2.1 การเปนตวกลาง (Transition) 2.2 การซา (Repetition)

กฎเกณฑรองของเอกภาพ 1. ความเปนเดน (Dominance) คอ การเพมหรอลดความสาคญ หรอความนาสนใจในหนวยใดหนวยหนง ของคทขดแยงกน ซงหากตองการเนนสงใดเปนสาคญกเพมสงนนมากขน และลดความสาคญของสงตรงกนขาม ใหนอยลง 2. การเปลยนแปร (Variation) คอ การเพมความขดแยงลงในหนวยทซากนเพอปองกนความจดชดหรอนาเบอ ซงทาไดดวยวธการเปลยนแปรของรปรางลกษณะ การเปลยนแปรของขนาด การเปลยนแปรของทศทาง และ การเปลยนแปรของจงหวะ