การเขียนกวีนิพนธ์ · 2018-09-04 ·...

การเขยนกวนพนธ

กวนพนธ

• กวนพนธ คอ งานเขยนประเภทรอยกรอง ซงงานประเภทนมบทบาทกบคนไทยมาตงแตอดต เพราะคนไทยมนสยรกในการกวหรอทเรยกกนวาคนไทยเปน “คนเจาบทเจากลอน”

• เมอพบสงใกลตวกมกจะพดเปนค าคลองจองและเรยงรอยถอยค าขนจนกลายเปนระเบยบแบบแผน ท าใหวรรณกรรมรอยกรองมอายยนยาว

กวนพนธ

• รปแบบของงานเขยนรอยกรองในปจจบนจะแตกตางไปจากอดต คอ เปนบทสนๆไมใชเรองขนาดยาว ใชค าเขาใจงายแตมพลงและลกซงกนใจ

• สวนเนอหาสาระจากทเปนพธการหรอสดดพระเกยรต หรอเรองราวเกยวกบความรกทพลดพราก หรอเรองราวในแนวนทาน กกลายเปนรอยกรองท มงเนนถายทอดความคดและอารมณความรสกในสงคมและวฒนธรรมแหงยคสมยมากขน

สรปความหมายของกวนพนธ

กวนพนธ (poetry) คอ งานเขยนประเภทรอยกรอง เกดจากจนตนาการทเกยวกบโลกและมนษยดวยการเรยงรอยถอยค าอยางมจงหวะ การเลอกสรรภาษาทสรางจนตภาพเพอใชแสดงออกถงความคดและความรสกอนลกซง

สรปความหมายของกวนพนธ

งานกวนพนธเปนงานเขยนทมรปแบบฉนทลกษณตามทก าหนดไวแตโบราณ และสามารถคดรปแบบขนใหมตามความคดสรางสรรคของผเขยนหรอกวแตละยคสมย

งานกวนพนธจงมการพฒนาทงรปแบบ เนอหา และความคดอยตลอดเปนระยะเวลาอนยาวนาน

กวนพนธ อาจมชอเรยกไดหลายชอ เชน “บทกว” “ค าประพนธ” “บทรอยกรอง” ในอดตเรยก กลอนบาง กาพยบาง

ลกษณะบงคบของกวนพนธ

1. คณะ

2. สมผส 5. ค าเปนค าตาย

4. ค าเอก-โท

6. เสยงวรรณยกต 3. ค าครและลห

7. พยางค

9. ค าสรอย

8. ค าน า

คอ ขอก าหนดเรองจ านวนค า วรรค บาท บท เชน กาพยยาน 11 ก ำหนดคณะไววำ 1 บท จะม 2 บำท แตละบท จะประกอบดวย 2 วรรค วรรคแรก 5 ค ำ วรรคหลง 6 ค ำ

1. คณะ

2.1 สมผสสระ คอ ค ำทใชสระตวเดยวกนหรอเสยงเดยวกน ถำมตวสะกดตองอยในมำตรำเดยวกน เชน รก-ศกด มด-จด เปนตน 2.2 สมผสอกษร (สมผสพยญชนะ) คอ ค ำทใชพยญชนะตน ตวเดยวกนหรอเสยงเดยวกน โดยไมค ำนงถงสระและวรรณยกต เชน เรยม-แรม-รอน, แกว-เกด-แกม เปนตน

2. สมผส

2.3 สมผสนอก เปนสมผสทสงและรบสมผสกนนอกวรรค คอ สงจำกค ำสดทำยของวรรคหนำไปยงค ำใดค ำหนงในวรรคตอๆไป สมผสนอกเปนสมผสบงคบในรอยกรองทกชนดจะขาดไมได และก าหนดใหใชแตสมผสสระเทานน

2.4 สมผสใน เปนสมผสทคลองจองกนอยภำยในวรรคเดยวกน เปนสมผสไมบงคบ ถำใชจะชวยเพมควำมไพเรำะใหแกบทรอยกรองซงมทงสมผสสระและสมผสอกษร

2. สมผส

เปนค าทบงคบใชในการแตงรอยกรองประเภทฉนทเทานน

3. ค าครและลห

คร ลห - ค าทมเสยงหนก

- ค าทกค าทมตวสะกด

- ค าทประสมกบสระเสยงยาว

- ค าทมสระอ า สระไอ สระเอา ซงถอวาเปนเสยงมตวสะกด

- ค าทมเสยงเบา

- ค าทไมมตวสะกด

- ค าทประสมกบสระเสยงสน

- ค าทใชพยญชนะตวเดยว เชน บ ณ ธ

เปนค าทบงคบใชในการแตงโคลง

4. ค าเอก-โท

ค าเอก ค าโท - ค ำหรอพยำงคทมรป

วรรณยกตเอก เชน วำ กลำว ไม ใช

- หมำยถงกำรใชเอกโทษดวย เชน หลำ เปลยนเปน ลา,

ถำ เปลยนเปน ทา

- ค ำตำยทงหมด เชน เจบ ตำย รก

- ค ำหรอพยำงคทมรปวรรณยกตโท เชน แจง แลว หนำ

- หมำยถงพยำงคทใชโทโทษดวย เชน เลน เปลยนเปน เหลน

5. ค าเปนค าตาย

ค าเปน ค าตาย - ค ำทประสมดวยสระเสยงยาว

เชน มำ ลำ ป

- ค ำทมตวสะกดในแม กง กน กม เกย เกอว เชน นำรำยณ จนทรแรม แพรว

- ค ำทประสม อ า ไอ เอา

- ค ำทประสมดวยสระเสยงสน เชน ขรขระ มะล กะป

- ค ำทมตวสะกดในแมกก กด กบ เชน มำศ เอก ภพ

เสยงวรรณยกตทง 5 เสยง ไดแก เสยงสามญ เสยงเอก เสยงโท เสยงตร เสยงจตวา

เสยงวรรณยกตเปนเสยงส ำคญทใชบงคบในกลอนและกาพยบำงชนด

6. เสยงวรรณยกต

ตวอยางเสยงวรรณยกต ใน กลอนแปดสภาพ วรรคสดบ ใชไดทกเสยงวรรณยกต ควรเลยง เสยงสามญ ดวย

ไพเราะนอยทสด

วรรครบ นยมใชเสยง เอก โท จตวา หามใชเสยงสามญ

วรรครอง นยมใชเสยง สามญ ตร ควรเลยงเสยง เอก โท จตวา

วรรคสง นยมใชเสยง สามญ ตร ควรเลยงเสยง เอก โท จตวา

ตวอยางเสยงวรรณยกต ใน กลอนแปด

• เสยงทเปลงออกมำครงหนงอาจมความหมาย หรอไมมความหมายกได

• ในกำรแตงรอยกรองถอวำพยางคคอค า • รอยกรองแตละชนดมกำรก ำหนดพยำงคไวแนนอนวำแตละ

วรรคจะมกพยำงค

7. พยางค

• ค าทใชขนตนบทรอยกรองบางประเภท เพอบอกใหทราบวาขนเรองใหมตอนใหม หรอบอกชนดของบทรอยกรอง เชน

กลอนสกวาใชค าวา “สกวา” ขนตน กลอนดอกสรอยใชค าซ าโดยมค าวา “เอย” มาคน เชน “วงเอยวงเวง”

กลอนบทละครใชวล เชน “เมอนน” “บดนน” “มาจะกลาวบทไป”

8. ค าน า

• เปนค ำทใชตอทำยวรรค ทำยบำท หรอทำยบทในรอยกรองประเภทโคลงและราย

• เพอเพมควำมไพเรำะหรอท ำใหควำมเตม นยมใหลงทำยดวยค ำดงน เฮย แฮ ฮา รา ฤา นา นอ พอ แม พ เอย ฯลฯ เชน แลแม พเอย เรยมฤๅ

9. ค าสรอย

ตวอยางการใชค าสรอยในโคลงสสภาพ

วทยาศาสตรวเศษไซร สารพด จรงฤๅ

ถอมนอตตาถนด แนวไหว

นวเคลยรวาวเศษจด เปนหนง

ถงแกมลางโลกไหม จอมมวยมนษยสมย

ประเภทของกวนพนธ

1. กาพย 2. กลอน 3. โคลง

4. ฉนท 5. ราย 6. กลอนเปลา

1. กาพย

• เปนค ำประพนธทก ำหนดคณะ พยำงค และสมผส • มลกษณะคลำยฉนทแตไมไดก าหนด คร-ลหเหมอนฉนท

• กำพยทนยมใช ไดแก กาพยยาน 11 และกาพยฉบง 16 กาพยสรางคนางค 28

ตวอยางกาพยสรางคนางค 28

ตวอยาง: จากบท “เฉลมจรรโลงโมล” ใน ในเวลา ของแรค า ประโดยค า วา

เปลยนแปรเปลยนแปลง เหลองดวนส าแดง แซมใบระบาย เหมอนแซมเศราโศก วปโยคเหลอหลาย รวงฟากระจาย หมใหธรณ

รวงไปรวงไป รวงรอยอาลย อดตเคยสดขจ รางสนสมทม ประชมโศก เทวษรอนทว ทนแลงระทม

• เปนรอยกรองทบงคบคณะและสมผส • ควำมไพเรำะของกลอนอยทสมผสนอก สมผสใน ซงมทงสมผสสระและสมผสอกษร

• ตองค ำนงถงเสยงของค ำลงทำยวรรคแตละวรรคในบทกลอน • กลอนทนยมใช ไดแก กลอน 8, กลอน 6, กลอน 4

2. กลอน

ตวอยางกลอน 8

ตวอยำง ในบท “เดอนดบในดวงตา” ใน ค ำหยำด ของเนำวรตน พงษไพบลย

ใหคดถงเพยงใดใจจะขาด กมอาจไปตามความคดถง

หามมาหาแตอยาหามความคะนง จะดอดงโดยถอยรอยร าพน

.............................................. ........................................

รทงรวารกจกใหทกข ใจยงรกเราหลอกใหบอกเขา

ชางไมเขดหรอไรนะใจเรา เขามเจาของแลวในแววตา

• เปนรอยกรองทมระเบยบเรยงถอยค ำเขำคณะ มก าหนดค าเอก ค าโท และสมผส เปนส าคญ

• โคลงทนยมใช ไดแก โคลงสสภาพ โคลงกระท และโคลงดนบาทกญชร

3. โคลง

• ตวอยำง ในบท “บนทก” ใน บำงกอกแกวก ำศรวล ขององคำร กลยำณพงศ วนหนงรบขาวสาร สลดจตร

คอแมเสยชวต ปวยไข

สอนใจเรงฉกคด ไตรลกษณ

อนพระพทธเจาได เปลงไวสจจธรรม ฯ

กรรมเกาเหตหามสราง ผลสนอง

ไหลหลงอสสชลนอง ตราบมวย

ชพกวนเปนของ นรกอน ดงฤๅ

แรงแตพษรายดวย เรารอนผอนไฉน ฯ

ตวอยางโคลงสสภาพ

• เปนบทรอยกรองทมระเบยบบงคบ คร-ลห เปนส ำคญและบงคบคณะ พยำงค และสมผส

• ฉนทเปนรอยกรองทแตงยำก อำนยำก ปจจบนไมปรำกฏวำมผใดแตฉนทเปนเรองรำวเหมอนในอดต จะมเพยงบทสนๆ

• ฉนททนยมใช ไดแก อนทรวเชยรฉนท 11, วสตดลกฉนท 14, สททลวกกฬตฉนท 19

4. ฉนท

ตวอยางฉนทมความสมพนธกบเนอหา

• วสตดลกฉนท 14 เหมำะส ำหรบเนอหำในเชงพรรณนำควำมงดงำมของสงตำง ๆ เชน ชมบำรมพระมหำกษตรย ชมพระบรมมหำรำชวง ชมบำนเมอง วดวำอำรำม ชมธรรมชำต ชมควำมงำมของสตร และค าฉนทนนบวามความไพเราะทสดและมกใชในการแตงเกยวกบบทโศก

• สททลวกกฬตฉนท 19 เหมำะกบเนอหำทเปนบทอำศรวำท บทไหวคร ทเรยกวำ บทประณามพจน หรอจะกลำวถงบคคลและสงศกดสทธหรอบทสดดตำง ๆ

• มาณวกฉนท เหมำะส ำหรบเนอควำมทสนกสนำน รำเรง ตนเตน เรำใจ ผจญภย ผำดโผน

• กวนพนธสมยใหมจะปรบเปลยนลลาของฉนทกบเนอหาทสอดคลองกบสงคมและวฒนธรรมในปจจบนมากยงขน

• ดงตวอยำง กวไทยสมยใหมน ำลลำของวสนตดลกฉนท 14 มำแสดงค ำคร ำครวญเพอสอถงควำมเศรำโศกของชวตเดกทตองพลดพรำกจำกบำนเนองมำจำกกำรขำดไรปจจยพนฐำนในกำรด ำรงชวต ใน วนวยในชวต ของคมทวน คนธน ความวา

เดกนอยพเนจรขนด กลสตวกระเซงเดน

เกดมาอนาถ(ะ)และเผชญ วปโยคบหยดเหน

วยเรยนมเรยนเพราะธนะไร ผวจะไขวกล าเคญ

เรยนหวและโหดประลประเดน อวชานะชมชม

• เปนรอยกรองทบงคบคณะ สมผส พยำงค ค ำเอกและค ำโทดวย • การแตงรายจะแตงยาวเทาไรกไดเพยงแตใหมสมผสทกวรรค

และจบลงตำมขอบงคบ • ค ำประพนธประเภทรำยมกใชในกำรเลำเรองรำวและให

รำยละเอยดเปนส ำคญ • รำยมอย 4 ชนด คอ รายโบราณ รายสภาพ รายดนและรายยาว

5. ราย

ยอดอาคารสงระดบ ใกลใกลกบโพยมกวาง ทาเวงวางโดยรอบ โดดเดนตอบหาวหน ทาลมบนทกกระแส ทาลมแปรรอนเยน วหคเหนสะดงปก รบบนหลกเตมตระหนก ดวยสะทกสะทานสถาน ยอดอาคารคงมน ไมประหวนเพลงอาทตย จวนเทยงฤทธรอนกลา อบอาวฟาคมหนต เทยงทงนนงสงบ ราวไมสยบยอมระยอ ทรหดตอรอนแสลง ส าแดงทรงเปนศร ตรงปฐพเสถยรสถต ราวรงสฤษฏมาพเศษ ใจกลางเขตนครเจรญ

ตวอยำง ในบท “มหามหรสพ” ใน ในเวลำ ของแรค ำ ประโดยค ำ ควำมวำ

ตวอยางโคลงรายยาว

• กลอนเปลำ เปนบทกวทไรสมผสและฉนทลกษณ มลกษณะคลำยรอยแกว

• โดดเดนในดำนเสยงของค ำและจงหวะทลงตว • ผเขยนรนใหมนยมกลอนเปลำ เพรำะสำมำรถแสดงอำรมณ

ควำมรสก สอควำมคด และควำมหมำยทแทจรงของชวตอยำง ไมมขอบเขตจ ำกดซงเหมำะกบสภำพของโลกปจจบน

6. กลอนเปลา

ขอสงเกต

• กำรเขยนกลอนเปลำจะเขยนเปนวรรคๆวรรคละบรรทด • บทหนงจะมกวรรคกได • ผเขยนจะเนนทควำมคด ค ำทสอนนมกจะแฝงควำมหมำย

โดยนยไว

6. กลอนเปลา

ตวอยางกลอนเปลา

กลอนเปลำทชอวำ “ลวงหนา” ของ ละไมมำด ค ำฉว ควำมวำ ดอกไมโรยแลว

รวงหลดจากกง

ทงกลบกบใบหญา

ดอกไมรเวลา

ไมคอยทาใหใครบอก

แมตนทผลดอก

กไมออกปากถามใหเขลา

การสรางสรรคกวนพนธ: การปรงแตงเสยง ค า และความ

• กวนพนธหรอบทรอยกรองตองใชภำษำเปนวสดในกำรเขยน • ผเขยนจ ำเปนตองเรยนรธรรมชำตของภำษำอยำงถองแท และ

เลอกใชเสยง ค ำ และควำมเปนเครองมอในกำรถกรอยตวบทใหสมบรณ สำมำรถสงสำรทำงอำรมณและควำมนกคดอนเขมขน ดงน

1. การปรงแตงเสยง

2. การปรงแตงค า

3. การปรงแตงความ

1. การปรงแตงเสยง

• ผเขยนตองใหควำมใสใจในเรองเสยงเปนพเศษ เพรำะถอเปนหวใจของกำรสรำงและกำรประเมนคำกวนพนธ

• วธกำรสรำงควำมงำมทำงเสยงทนยมมำกคอ

- การเลนเสยงสมผสในมทงสมผสสระและสมผสพยญชนะ

- การเลนเสยงวรรณยกต เปนกำรเลนเสยงสงๆ ต ำๆ คลำย ผนเสยงวรรณยกต ค าทเลนเสยงวรรณยกตตองม 2 หรอ 3 ค าและตองมเสยงสระและพยญชนะทำยมำตรำสะกดเดยวกน เชน ทองทองทอง

ตวอยางการปรงแตงเสยง

• ตวอยาง การเลนเสยงสมผสสระ

คลองบางหลวงลวงไหลไปเลยวลด ถงคลองคดน าไมคดคงรสฉ า

แตน าเนาวนนนสช า เกดจากน ามอคดขบถคลอง

สงสารปลาเปนแพแชน าพษ วปรตไปสนฟาดนหมอง

วชาการกาวเกนประเมนมอง ไมไตรตรองจองแตเหนแกตว

(กรงเทพทรำวด จำรกไวในปท 200 แหงกรงรตนโกสนทร)

ตวอยางการปรงแตงเสยง

• ตวอยาง การเลนเสยงสมผสพยญชนะ

สงคมชางเฟะฟอน เราราวรอนและลมหลง

คนฆากนตรงตรง เราจงลงบญชตาย

รนแรงและเรารอน ราวรอนเสยเหลอหลาย

เรอยเรอยและเรยงราย ไรรางกายรายลลา

(แรค า: รวมบทกวมฉนทลกษณ)

2. การปรงแตงค า

• ผเขยนตองใสใจปรงแตงถอยค ำดวยควำมประณตพถพถน ซง

ตองผำนกระบวนกำรคดกลนกรองเลอกเฟนและสรำงสรรคมำกเปนพเศษยงกวำภำษำสำมญทใชกนอยในชวตประจ ำวน แบงได 3 ประเดน

2.1 การสรรค า

2.2 การเลนค า

2.3 การซ าค าและซ าความ

• คอ กำรเลอกสรรค ำมำเรยงรอยเปนบทกวเพอใหสอสำรไดอยำงมประสทธภำพสงสดตำมจดมงหมำยของกวหรอผเขยน

• ผเขยนควรเลอกใชค าทมความหมาย มความสมบรณในแงของการสอสาร ทงกำรสอภำพและสออำรมณ

2.1 การสรรค า

ตวอยางการสรรค า

อรารานราวแยก ยลสยบ

เอนพระองคลงทบ ทาวดน

เหนอคอคชซรอนซรบ สงเวช

วายชวาตมสดสน สฟาเสวยสวรรค

(ลลตตะเลงพาย)

ชดค ำกรยำ รำน รำว แยก เสนอภำพของกำรปรแตกของกลำมเนอใหเหนอยำงชดเจน แมกระทงภำพพระสรระทกระตกเสอกดนในเฮอกสดทำยของลมหำยใจ

ชวำตม เปนค ำสมำส ประกอบศพท ชว กบ อำตม

• กำรน ำค ำทมรปหรอเสยงพองกนหรอใกลเคยงกนมำเลนในเชงเสยงและควำมหมำย แบงเปน

- การเลนค าพองรปพองเสยง

- การเลนค าหลายความหมาย

2.2 การเลนค า

• ตวอยาง การเลนค าพองรปพองเสยง

สายหยดหยดกลนฟ ง ยามสาย

สายบหยดเสนหหาย หางเศรา

กคนกวนวาย วางเทวษ ราแม

ถวลทกขวบค าเชา หยดไดฉนใด

(ลลตตะเลงพาย)

ตวอยางการเลนค า

• ตวอยำง กำรเลนค ำหลำยควำมหมำย

ไมเมาเหลาแลวแตเรายงเมารก สดจะหามจตคดไฉน

ถงเมาเหลาเชาสายกหายไป แตเมาใจนประจ าทกค าคน

(นราศภเขาทอง)

** “เมาเหลา” คอดมสราเมามาย ไมไดสต

** “เมารก” “เมาใจ” สอความหมายวา ลมหลงในความรก

ตวอยางการเลนค า

• การซ าค า คอ การใชค าเดยวกนกลาวซ าหลายแหงในบทกวหนงบทหรอหลำยบท กำรซ ำค ำในแงวรรณศลปมกจะซ ำค ำทส ำคญเพอย ำควำมทกวตองกำรสอสำรใหหนกแนนขน

• การซ าความ คอ การใชค ามากกวาหนงค าหรอประโยคสนๆกลาวซ ากนหลายแหงในบทประพนธหนงบทหรอหลำยบทกได เพอชวยสรำงควำมชดเจนของอำรมณควำมรสกทลกซงและชวยเนนย ำสำรส ำคญของเรองทกวตองกำรน ำเสนอ

2.3 การซ าค าและซ าความ

ตวอยางการซ าค า

• ตวอยาง ในบท “ขอทาน” ใน เจานกกว ของไพวรนทร ขาวงาม ยามจน ทนชพใช อนาถา ขอเถด ยตธรรมา มอบบาง ขอความปลอดภยครา ครองชพ ขอศกด ขอศรสราง สทธบางเถดหนอ ขอเถด อสรภาพใช ชวต ขอพบสนตภาพสถต ทวหลา ขอ ขอ ยงขอคด ขอทกข เทวษฤๅ เหนแตเงา เฝาควา คว าควางกะลาเหงา ฯ

ความรกกจกลด เมอรกหมดโปรโมชน ความรกกจกรน เมอมโปรโมชนใหมใหม แรกตำปงกน โปรโมชนกม ผำนไปไมทนถงป ทเคยใหมกไม (ไมรเลยวำรก, 2554, น. 13) • กวซ ำควำมบำงสวนวำ “ความรกกจก...เมอ...” ซงเปนลกษณะของ

ประโยคควำมรวมทมเนอควำมสอดคลองกน

ตวอยางการซ าความ

• กำรเขยนกวนพนธยงตองค ำนงถงกำรปรงแตงเนอควำมใหมควำมลกซงซงสำรและอำรมณ โดยอำศยเครองมอส ำคญคอ

3. การปรงแตงความ

3.1 การใชภาพพจน

3.2 การใชสญลกษณ

• “ส ำนวนภำษำรปแบบหนง เกดจำกกำรเรยบเรยงถอยค ำดวยวธกำรตำงๆ ใหผดแผกไปจำกกำรเรยงล ำดบค ำหรอควำมหมำยของค ำตำมปรกต เพอใหเกดภำพหรอใหมควำมหมำยพเศษ” (รำชบณฑตยสถำน, 2539, น. 109)

3.1 การใชภาพพจน

อปมา อปลกษณ

อตพจน บคคลวตหรอบคลาธษฐาน

ปฏพจน ปฏทรรศน ภาวะแยง

สมมตภาวะ

• ภำพพจนจงเปนวธกำรส ำคญประกำรหนงทผเขยนควรน ำมำสรำงสรรคกวนพนธ เพรำะ

• กวนพนธมควำมส ำคญอยทอำรมณควำมรสกทลกซงและควำมคดทซบซอน การแสดงออกถงสงทเปนนามธรรมเหลำน ผเขยนกวนพนธจงตองอาศยการใชภาพพจนเปนสอถำยทอดอำรมณและควำมคดใหเปนรปธรรม

• ท ำใหเกดภำพในใจและเกดอำรมณสะเทอนใจแกผอำน ตลอดจนน ำไปสกำรเขำใจในสำรทกวตองกำรน ำเสนอไดอยำงเดนชดยงขน

3.1 การใชภาพพจน (ตอ)

• กำรเปรยบเทยบสงหนงเหมอนอกสงหนง โดยมค ำเชอมโยง เชน เหมอน ดจ ดง เชน ปำน ประหนง กล เพยง ฯลฯ

ตวอยำง จำกเรองลลตพระลอ

ครนวางพระโอษฐน า เวยนวน อยนา

เหนแกตาแดงกล ชาดยอม

หฤทยระทดทน ทกขใหญ หลวงนา

ถนดดงไมรอยออม ทาวทาวทบทรวง

อปมา

• คอ การน าเอาสงทตางกน 2 สงหรอมากกวา แตมคณสมบตบางประการรวมกนมาเปรยบเทยบกน โดยเปรยบเทยบวำสงหนงเปนอกสงหนงโดยตรง มกมค ำเชอมวำ คอ เปน

ตวอยาง ในบท “บพการ” ใน ปณธานกว ของเนาวรตน พงษไพบลย ความวา

ใครแทนพอแมได ไปมเลยทำน คอคจนทรสรยศร สวำงหลำ สนทำนทวปฐพ มดหมน หมองมงขวญซอนหนำ นงน ำตำไหล ฯ

อปลกษณ

• คอ การกลาวทเกนจรง ภำพพจนประเภทนมไดมงใหเหนภำพทเปนจรงตำมตวหนงสอ แตตองกำรสรำงพลงแหงอำรมณควำมรสกทอยเหนอเหตผลใหผอำนไดรสก

ตวอยาง จากเรองนราศนรนทร

ตรำบขนครขน ขำดสลำย ลงแม

รกบหำยตรำบหำย หกฟำ

สรยจนทรขจำย จำกโลก ไปฤๅ

ไฟแลนลำงสหลำ หอนลำงอำลย

อตพจน

• การสมมตสงไมมชวต ความคด นามธรรม หรอสตวใหมสตปญญา อารมณ หรอกรยาอาการเยยงมนษย ทงนเพอสรำงควำมกระทบอำรมณควำมรสกและควำมคดใหแกผอำน

ตวอยาง ในบท “วมานน าคาง” ใน ปณธานกว ขององคาร กลยาณพงศ

น าคางดงดกดนสะอนโศก ชลเนตรโลกวปโยคหรอไฉน

หมมนษยนอยอหงกำรฆำใคร ฆำพภพสบสมยสดสมำนยฯ

ไมรกทะนถนอมคณคำโลก จะทกขโศกไปตรำบฟำอวสำน

ยคมนษยจะสดสนมชำมนำน เปนพยำนเถอะสำยธำรทจำบลย

บคคลวตหรอบคลาธษฐาน

• กำรเจรจำหรอกลำวกบสงของ สถำนท นำมธรรม ขอคดเหน บคคลทถงแกกรรมไปแลว หรอบคคลทมไดปรำกฏตวอยในทนน เสมอนวำเปนสงมชวตหรอปรำกฏตวอยในทนนดวย

ตวอยางในนราศกรงเกา

แขกเตำไตเตำ ตำมลม ไปรำ

เปนแขกไปเยอนผทม ทช

แถลงสำรวำเรยมกรม ใจนก ณ แม

ใหอนงคนชร เรองรอนเรยมถวล

สมมตภาวะ

• การน าเอาค าทมความหมายไมสอดคลองกนและดเหมอนจะขดแยงกนมารวมไวดวยกนเพอใหเกดผลเปนพเศษ

ตวอยาง ในบท “จารกไวในหนผา” ใน กวนพนธ ขององคาร กลยาณพงศ วา

แจมจนทรเจำเขำเมฆ วเวกหวนใจไปรหำย

โลกรำงเอวบำงนำงไม จนหมนไหมในใจเรำ ฯ

จะโดดเดยวเปลยวจตร มผดไมดงพงเขำ

ตายทงยนซบเซำ หงอยเหงำเปลำสนวญญำณ ฯ

ปฏพจน

• การน าเอาขอความทมองแลวจะขดกนเอง หรอไมนาจะเปนไปไดมาประสานกลมกลนกน เพอใหเกดควำมหมำยลกซงและเปนไปได

ตวอยาง ในบท “พนธนาการใหม” ใน ฤดกาล ของไพวรนทร ขาวงาม ความวา

ปฏทรรศน

ยงกาวยงยาวนาน ยงเหมอนยงอยจ านน

พรอมพรอมทขาร เรยนไปสการเรมตน

ยงรยงอบจน ยงอบใจในทศทาง พรอมพรอมทขาคด วาชวตจะปลอยวาง ยงวางยงอางวาง ยงผกมด ยงรดใจ

ขามเสรหนง เพอจะถงพนธะใหม

วงวนมพนไป จากขอบเขตแหงเสร ขาเปนขาเจบปวด ขาราวรวดในชว ทนไดโดยดษณ ตอความเปนทจะเปน

• กลกำรประพนธทใชค ำหรอขอควำมทมควำมหมำยตรงกนขำม หรอแตกตำงกนมำเทยบกนเพอใหควำมหมำยคมชดขน

ตวอยำง ในบท “บนบำประสำใบ” ใน วเคราะหวรรณกรรม วจำรณวรรณกร ของคมทวน คนธน ควำมวำ

โลกนรายนกดวย ความด

พบพายจนผดผ ผดเสน

ใครมทรพยยอมม มอมาก มายเฮย

ใครขาดถกบบเคน บบคนบนแขน

ภาวะแยง

• กำรใชภำพพจน ปฏพจน ปฏทรรศน และภำวะแยงมลกษณะใกลเคยงกนมำก พอจะสรปเปนตำรำงเพอใหเขำใจไดงำยขน ดงน

ปฏพจน

(oxymoron) การใชค าทมความหมายขดแยงกนน ามาคกนได

อยางกลมกลน

ปฏทรรศน (paradox)

กำรใชขอควำมทดขดแยงกนมำประสำนกลมกลน

ภาวะแยง(antithesis)

กำรใชค ำหรอขอควำมทมควำมหมำยตรงกนขำมหรอแตกตำงกนมำเทยบกน

• กำรใชสงหนงแทนอกสงหนง เปนกำรสรำงจนตภำพซงใชรปธรรมชกน ำไปสควำมหมำยอกชนหนง สวนใหญมกจะเปนทเขำใจในสงคม เชน

ใชดอกไมแทนผหญง เพรำะมคณสมบตรวมกน คอความสวยงามและบอบบาง

ใชราชสหแทนผมอ านาจ เพรำะรำชสหและผมอ ำนำจตำงมคณสมบตรวมกนคอความเกรงขาม

• สญลกษณมลกษณะทเปนทงลกษณะสำกลและลกษณะเฉพำะ

3.2 การใชสญลกษณ

สญลกษณทเปนลกษณะสากล

“นกพราบ” แทน

“รง” แทน

“หมอก” แทน

“ฤดใบไมผล” แทน

สนตภาพ ความหวง ก าลงใจ

มายา อปสรรค

การเรมตนหรอความเบกบาน

สญลกษณทเปนลกษณะเฉพาะตว

• กวหรอผเขยนตองอำศยบรบทในกำรตควำม

ตวอยาง ในบท “โลก” ใน กวนพนธ ของ องคาร กลยาณพงศ ความวา โลกนมอยดวย มณ เดยวนา ทรายและสงอนม สวนสราง ปวงธาตต ากลางด ดลยภาพ

ภาคจกรพาลมราง เพราะน าแรงไหน ฯ

ภพนมใชหลา หงสทอง เดยวเลย

กากเจาของครอง ชพดวย

เมาสมมตจองหอง หนชาต

น ามตรแลงโลกมวย หมดสนสขศานต

ขอควรค านงถงการเขยนกวนพนธ

• กำรเขยนกวนพนธนน ผเขยนจ ำเปนตองค ำนงถงองคประกอบหลำยอยำง ดงน

1. ผเขยนควรค ำนงถงลกษณะบงคบทำงฉนทลกษณ รจกประเภทของกวนพนธ 2. ผเขยนควรค ำนงถงจดมงหมายในการแตงวำจะใหอะไรแกผอำน เชน - มงใหความเพลดเพลน - มงใหสาระความร แงคดตำงๆ

ขอควรค านงถงการเขยนกวนพนธ

3. ผเขยนตองวางโครงเรอง ซงประกอบไปดวย กำรเรมเรอง กำรด ำเนนเรอง และกำรจบเรองเชนเดยวกบกำรเขยนงำนทวๆไป ไมวำบทกวนนจะสนหรอยำว

ผเขยนจ ำเปนตองรจกวธเปดเรอง-ปดเรองใหเหมำะสมโดยถอหลกวำ

การเปดเรองตองเปดใหนำสนใจ เพอเรำควำมสนใจใหผอำนอยำกตดตำมอำนตอไป

การปดเรองตองท ำใหผอำนประทบใจ รวมทงกระตนเรำใหเกดขอคดในแงมมใดมมหนง จงควรจบดวยค ำหรอควำมทหนกแนนและลกซงกนใจ

4. ผเขยนตองค านงถงลกษณะทางเนอหา ดงน

เนอหาเปนสากล

เนอหาเสนอมมมองแปลกใหม หรอลกซงกวาธรรมดา

เนอหาสอสะทอนความจรงอยางเทยงธรรม

เนอหาตองสรางความงอกงามในจตวญญาณของผอาน

เนอหานนตองไมลอกเลยนใคร

ขอควรค านงถงการเขยนกวนพนธ

การตงชอเรองกวนพนธ

• ผเขยนตองค านงถงการตงชอเรอง ซงมแนวคดในการตงชอ

ชอเปนปรศนา

ชอทฟงดหวานและคม

ชอประชดประชน

ชอมความสงาอลงการ

• เปนกำรตงชอเพอกระตนควำมอยำกรอยำกเหนใหผอำนสนใจ

• ตวอยาง

กำรตงชอเรอง “อยน! อยไหน!” ในงำนของไพวรนทร ขำวงำม ซงท าใหผอานอยากรวาผเขยนตองการคนหาสงใดอย

เปนกำรตงชอสอดคลองกบเนอควำมของบทกวทผเขยนตองกำรถำมหำสนตภำพ เสรภำพ และสนทรยภำพ

ชอเปนปรศนา

• ตวอยาง

กำรตงชอเรองวำ “ใหมไมรสด” ในงำนของแรค ำ ประโดยค ำ ซงท าใหผอานอยากรวาอะไรใหม และเรองทไมรจกสนสดนนคออะไร

เปนกำรตงชอทเหมำะกบเนอควำมในบทกวทกลำวถงเรองชวตของมนษยทเปนเหมอนนองใหมในสงคมอยตลอดเวลำ แมจะฝำฟนอปสรรคทำงดำนกำรศกษำมำแลวกยงตองเรยนรกำรใชชวตใหมอยไมรสนสด

ชอเปนปรศนา (ตอ)

• กำรตงชอดวยถอยค ำทใหควำมรสกทงหวำน และคมคำยเปนเสนหชวนใหคดวำ บทกวนนคงจะหวำนไพเรำะและคมคำยดจชอ

• ตวอยาง

กำรตงชอเรองวำ “ขอรก” ในงำนของเนำวรตน พงษไพบลย

ซงเหมำะสมกบเนอควำมทกวกลำววำชวตของตนอำจอยไดไมนำนจงแสดงค ำรองขอควำมรกจำกนำงเพอใหตวเองไดมวนรนรมย และกวพรอมจะสละชวตใหแกนำงอนเปนทรกนน

ชอทฟงดหวานและคม

• ตวอยาง

กำรตงชอเรองวำ “ลมพดรวงขาว” ในงำนของไพวรนทร ขำวงำม ซงเปนกำรตงชอเหมำะกบเนอควำมทกวกลำวถงภำพบรรยำกำศของทงนำทมลมหนำวพดรวงขำวจนเหนเปนคลนสทองเตมผนนำ และใหภำพของชำวนำก ำลงกมเกยวขำว แตภำพบรรยำกำศนกลบเปนภำพของทงนำทงสดทำยทจะเปลยนแปลงไป ซงเปนผลจำกกำรควำมแปรเปลยนของระบบเศรษฐกจ กวทมควำมผกพนกบวถชนบทจงพรรณนำดวยควำมรสกเศรำและอำลยรกในทงรวงทองทจะกลำยเปนสสำนกวำงใหญ

ชอทฟงดหวานและคม (ตอ)

• กำรประชดประชนอยำงมศลปะเปนสงทำทำยผอำน ซงกวนพนธแนวการเมองและสงคมมกจะตงชอในเชงเสยดส ประชดประชนเพอกระตนเรำอำรมณและควำมคดของผอำน

• ตวอยาง

กำรตงชอเรองวำ “สนดานดบ” ในงำนของแรค ำ ประโดยค ำ

เพอจะสอความถงการประชดประชนเสยดสพฤตกรรมของมนษยทมงหวงแตเสวยสข มควำมเหนแกตวเกนจะหยดได

ชอประชดประชน

• ตวอยาง

กำรตงชอเรองวำ “ขาวยากหมากแพง” ในงำนของสจตต วงษเทศ

เพอจะสอความถงปญหาของชาวนาทตองตกอยในชวงขำวยำกหมำกแพง แมขำวสำรจะขำยรำคำแพงแตชำวนำกลบไดรำยไดจำกกำรขำยขำวในรำคำถก

ชำวนำยงตองทกขยำกล ำบำกไมมอำหำรทดกนเพรำะหม ปลำ ไก และผกมรำคำแพงไปหมด ชำวนำจงหมดสทธจะซอไดแกกนผกบงรมทำงกบเกลอ

ชอประชดประชน (ตอ)

• ควำมสงำควำมอลงกำรนนท ำใหเกดควำมเกรงขำม ขลง และศกดสทธ

• ตวอยาง

กำรตงชอเรองวำ “แกวมณแหงชวต” “พทธารมณ” “เจยระไน” ในงำนขององคำร กลยำณพงศ

ชอมความสงาอลงการ

*** การตงชอกวนพนธไมวาจะเลอกแนววธใดกตาม ชอนนไมควรบอกความกระจางชดของเนอหาจนหมด

*** การหยบยกเอาวลหรอความในวรรคใดวรรคหนงของบทกวนนมาเปนชอกเปนการชวยใหการตงชองายขน

*** ชอทดตองเปนเสมอนแกนหรอหวใจของเรองเสมอ

ขอค านงถงการตงชอเรองกวนพนธ

คณสมบตของผเขยนกวนพนธ

1. มความคดรเรมสรางสรรค

2. เปนตวของตวเอง

3.สามารถถายทอดอารมณ

4. รจกถอยค า 5.รจกเลอกประเดนมาเขยน

6. สามารถสรางความเปนเอกภาพในเนองาน

7. มประสาทสมผสทางเสยงทด

1. มความคดรเรมสรางสรรค

สำมำรถเขยนหรอแสดงออกทำงกำรประพนธไดแตกตำงจำก

กวในอดต สำมำรถน ำงำนประพนธในอดตมำสรำงสรรคใหมใหเขำกบ

บรบทงำนของตน

• ตวอยาง ในบท “บนทกปาแกว” ใน บางกอกแกวก าศรวล ขององคาร กลยาณพงศ ทน าโคลงสยามมานสต มาดดแปลงเพอสอความใหม ดงเปรยบเทยบเปนตาราง

บางกอกแกวก าศรวล

หำกฝรงยงอยยง ยนยง ไทยถอยเสมอทำสคง ชพดวย หำกฝรงไมวนำศลง ลอกกำก กนเยยวขฝรงมวย หมดสนโคตรสยำม

โคลงสยามมานสต

หำกสยำมยงอยยง ยนยง เรำกเหมอนอยคง ชพดวย หำกสยำมพนำศลงเรำอย ไดฤๅ เรำกเหมอนมอดมวย หมดสนสกลไทย

สอความถงอานภาพความเปนสยามวาจะ “ยนยง” หรอ “พนาศ” ขนอยกบพลงของประเทศหรอประชาชน

สอถงวถไทยทกลายเปน “ทาส” ของวฒนธรรมตะวนตกจนสญสนความเปนไทย

2. เปนตวของตวเอง

• ผเขยนสำมำรถสรำงสรรคบทกวโดยไมลอกเลยนหรอองรปแบบของ

ผอน • ตวอยาง งานขององคาร กลยาณพงศ จะมลลำใชถอยค ำทรนแรง มพลง

เพอสะทอน เสยดส ประชดประชนดำนมดของสงคมและพฤตกรรมอนเลวรำยของคนในสงคม

• อกตวอยางหนง คอ งานของเนาวรตน พงษไพบลย จะมลลำกำรใชถอยค ำทออนหวำน นมนวล และยดรปแบบฉนทลกษณตำมขนบนยมเลนเสยงสมผสใน เนอหำสวนใหญของบทกวจะเปนเรองเกยวกบ ควำมรก กำรเมอง ตลอดจนปรชญำทำงพทธศำสนำ

• ตวอยางใน ล าน าภกระดง ขององคาร กลยาณพงศ วา

งกโลภบาอ านาจวาสนา เกงกลาแตโกงกนหลากหลาย

รกชาตบงหนานาอบอาย มากมายแลววระบรษไทย

.....................................

ชชกกลบชาตเกดใหม กนเมองไทยเสยจนบาคลง

รอยลานพนลานหวานอรอยจง ทงโคตรขาดศลธรรมจรรยา

• บท “หยด” ใน ไมรเลยวารก ของเนาวรตน พงษไพบลย วา

หยดเดอนดาวมใหพราวในราตร หยดรวมใหสองหองเวหา

หยดคนวนมใหเลอนเคลอนเวลา หยดชวามใหมแมชวต

หยดทกสรรพสงไดในจกรวาล หยดบนดาลทกขสข หยดถกผด

แตมอาจหยดพกแมสกนด คอหยดคดถงเธอ...คดถงเธอ

3.สามารถถายทอดอารมณ

• กวหรอผเขยนสำมำรถถำยทอดอำรมณใหผอำนเกดควำมสะเทอนใจหรอ

รวมรสกไปกบกวได

• ดงตวอยางในบท “คนขายความหวาน” ใน แรค า: รวมบทกวมฉนทลกษณ ของแรค า ประโดยค า ทพรรณนารปลกษณะและพฤตกรรมของตวละครทตองทนทกขหาบเรขายของดวยความยากล าบาก

กยเฮง, หมอฮอมลวนซอมซอ ชนเหงอเหลอพอเกนรอได หมวกสำนเกำเกำอำจเขำใจ จงอบเหงอเอำไวมไหลรน เรขำยควำมหวำนทกบำนชอง เหมอนขำยควำมหมนหมองไมหมดสน ผซออำจปลมเมอดมกน แตผขายหนำยลนทรองชวน กวาจะเปนน ำตำลสดทกหยดหยำด ชางยากเขญเหลอคำดไดถกถวน กวาน ำตำลจะเปนเงนเกนทบทวน ชางยากเขญทกสวนกระบวนกำร ตองหำบหมอด ำด ำจนค ำคลอย หำบอยำงเลอนลอยทกหยอมยำน ขมชวตเหลอขมขมน ำตำล ขมควำมหวำนเหลอลนจนหวนกลว

4. รจกถอยค า

• ผเขยนตองมควำมรมรวยทำงภำษำหรอมคลงค ำศพทมำก สำมำรถ

เลอกค ำมำใชแตงกวนพนธใหตรงกบควำมหมำยและควำมรสกไดเปนอยำงด เชน

• ค ำเรยก “ผหญง” กวสำมำรถเลอกใชค ำเรยกวำ เยาวมาลย ดวงสมร ยอดสรอย เนอนวล สายสวาท

• ค ำวำ “น า” กวสำมำรถเลอกใชค ำเรยกวำ ชลธาร มหรรณพ อทก สนธ ละหาน

• ดงควำมในบท “พลำปพไรครวญ” ใน ในเวลำ ของแรค ำ ประโดยค ำ วำ

เปลยวจตจ ำเจเอกา อบเฉำเหยำอรำ เปลยวเปลาเหงาหมองครองวย เปลาวำงรำงกำรงำนใด เปลาเปลองคดไป อางวางอำรมณจมคะนง คดเลหเสนหำตรำตรง ระก ำร ำพง วงเวงวาเหวเสนหลวง คดอดตขนขมระทมทวง ช าชอกยอกทรวง เจบอดตล ำดบอประมำณ

5.รจกเลอกประเดนมาเขยน

• ผเขยนตองมมมมองภำพชวตทแปลกแตกตำงไปจำกคนธรรมดำ

สำมำรถเลอกน ำเอำสงแวดลอมรอบตวทเกดจำกกำรสงเกตมำเปนประเดนในกำรเขยนได

• ผเขยนตองสรำงสรรคงำนกวใหเกดควำมสอดคลองกลมกลนกนหรอเกดควำมเปนอนหนงอนเดยวกนของรปแบบและเนอหำ

6. สามารถสรางความเปนเอกภาพในเนองาน

7. มประสาทสมผสทางเสยงทด

• ผเขยนกวตอง • รจกจงหวะ • รเสยงสงต ำหรอเสยงวรรณยกต • รน ำหนกเสยงของค ำ • ซงกำรเขยนบทกวใหมควำมไพเรำะสำมำรถฝกฝนไดจำกกำร

อำนออกเสยงและสงเกตลลำจงหวะสมผสทสงและรบกนวำม “เสยงเสนาะ” หรอไม เพอจะไดขดเกลำถอยค ำใหสละสลวยยงขน

ตวอยำงค ำประพนธเรองกนกนคร

หำแถงแงฟำหำงำย เบอหนำยบงนกพกตรผน หำเดอนเพอนเถนเดนดน คอนลนยนำหำดำย เพญเดอนเพอนดนสนหำ เพญเดอนเลอนฟำหำงำย เดอนเดนแดนดนนลพรำย เดอนฉำยเวหำศปรำศนล

• ผประพนธคอ พระราชวรวงศเธอ พระองคเจารชนแจมจรส กรมหมนพทยาลงกรณ” หรอพระนามแฝงททรงใชคอ “น.ม.ส.” มาจากอกษรตวสดทายในพระนาม “รชน-แจม-จรส”

• ตองท ำควำมเขำใจกอนวำ วรรณคดไทยจะมขนบ (ขนบ หมำยถง แบบแผนกำรประพนธ) ซงกวนยมกระท ำสบตอกนมำจนเปน แบบแผน เชน

• กำรชมควำมงำมของผหญง กจะชมวำมดวงหนำงำมรำวกบ ดวงจนทร หรอจนทรเพญ

• (เพญ เปนค ำเขมร แปลวำ เตม จนทรเพญ กคอ พระจนทรเตมดวง)

ตวอยำงค ำประพนธเรองกนกนคร

• ถำพจำรณำดกจะเหนวำ บทนเปนกำรชมควำมงำมของผหญง ถำหำกจะแปลแยกไปทละวรรค กจะไดวำ

“หำแถงแงฟำหำงำย เบอหนำยบงนกพกตรผน” “แถง” แปลวำ “บง” แปลวำ “ผน” แปลวำ

ถำจะมองหำดวงจนทรบนทองฟำ กมองเหนไดงำย ท ำใหรสก เบอหนำยทจะมอง จนอยำกจะหนหนำหน

เปลยนทศทำง

มอง

ดวงจนทร

ตวอยำงค ำประพนธเรองกนกนคร

“หาเดอนเพอนเถนเดนดน คอนลนยนาหาดาย”

“เพญเดอนเพอนดนสนหา เพญเดอนเลอนฟาหางาย”

เมอผนหนำจำกดวงจนทรบนฟำ กหนมำหำดวงจนทรบนดน (ดวงหนำของนำง) ซงมดวงตำงำมด ำขลบรำวกบนล

ดวงจนทรบนดน (หมำยถงควำมงำมของนำง) นนยำกทจะหำ แตดวงจนทรบนฟำนนหำงำย (แคมองไปกเหน)

ตวอยำงค ำประพนธเรองกนกนคร

“เดอนแดนเดนดนนลพราย เดอนฉายเวหาสปราศนล”

“พรำย” แปลวำ “เวหำส” แปลวำ

แวววำว ทองฟำ

ดวงจนทรทเดนดนนนมดวงตำทงดงำมแวววำวรำวกบนล แตดวงจนทรทฉำยอยบนทองฟำนนหำไดมดวงตำทงดงำมรำวกบนลไม

ตวอยำงค ำประพนธเรองกนกนคร

คณคาของกวนพนธ

แมในปจจบนกวนพนธจะไดรบควำมนยมนอยกวำงำนเขยนประเภทรอยแกว แตกวนพนธชนดกใหคณคำตอผอำนหลำยประกำร คอ 1. ชวยใหเขาใจผอน กำรอำนกวนพนธจะชวยใหผอำนรบรอำรมณควำมรสกของมนษยทมทงรก โกรธ เกลยดชง เศรำ เหนอกเหนใจ อนจะน ำไปสควำมเขำใจตนเองและเขำใจปญหำของผอนไดงำย

คณคาของกวนพนธ

2. ชวยใหเกดความคด กำรอำนกวนพนธจะท ำใหผอำนเหนสำระส ำคญของเรองหรอควำมคดเหนของกวทมตอสงคม ธรรมชำต กำรเมอง ชวต ตลอดจนพทธธรรม กวนพนธจงชวยเสรมสรำงสตปญญำใหกบผอำนดวย

3. ชวยสรางจนตนาการ สงหนงทผแตงกวนพนธแสดงออกคอ จนตนาการ ในบทกวจงชวยชใหผอำนสงเกตในสงทไมเคยเหนหรอมองขำมไป และไดคดในสงทไมเคยนกถงมำกอน บทกวจงชวยเสรมสรำงจนตนำกำรและชวยยกระดบจตใจของผอำนไดอยำงด

4. ชวยใหเกดความเพลดเพลน กวนพนธท ำใหผอำนไดพบบรรยำกำศทแปลกใหม ซงชวยใหเกดควำมเพลดเพลนและผอนคลำยควำมตงเครยดภำยในจตใจไดเปนอยำงด 5. ชวยใหรคณคาของวรรณศลปไทย กวหรอผแตงมกจะแสดงฝมอในกำรสรำงสรรคบทกวดวยกลวธทำงวรรณศลปทง ตามแบบแผนหรอขนบนยม

การสรางสรรคผลงานอนเปนลกษณะเฉพาะโดยไมทงรากเหงาทางวรรณศลปของไทย

การค านงการเลอกใชค ามาสรางความงามทางเสยง

คณคาของกวนพนธ

ดงนนผอำนจะไดเรยนรและซมซบกลวธทำงวรรณศลปของไทยจนรคณคำและเกดควำมหวงแหนตอภมปญญำของกวไทยทสงสมมำอยำงยำวนำน หรออำจสรปไดวำกวนพนธทมคณคาตองมความสมบรณดวยหลก 3 ประการ คอ

มความคดดคอ มการแสดงความคดออกมาด

กระตนเราอารมณความรสกของผอาน

มความไพเราะท าใหเกดผลทางสนทรยภาพ

แนวคดส าคญในกวนพนธ

• กวนพนธเกดขนจำกผสรำงงำนทเรยกวำกวหรอนกประพนธ ซงม

คณสมบตคอ เปนผมความรอบรจากการสงเกต คนควา ศกษาเรยนรหรอเปนผทสงสมประสบการณชวตจนสำมำรถใชภำษำมำถำยทอดควำมร ควำมคด และอำรมณควำมรสกทลกซงของตนทมตอโลกและชวตไดอยำงมชนเชงทำงศลปะ

• กวในฐานะเปนสวนหนงของสงคมยอมไดรบอทธพลในกำรรบรตควำมปรำกฏกำรณตำงๆ ทงทำงสงคม วฒนธรรม สงแวดลอม เศรษฐกจ กำรเมอง และสอ “สำร” ควำมคดเหลำนผสำนกบกำรถำยทอดอำรมณควำมรสกสะเทอนใจเพอชใหเหนปญหำของมนษยและสงคมทเปลยนแปลงไปตำมบรบทแหงยคสมย

• การอานกวนพนธจงท าใหผอานเขาใจควำมคดของกวและเขำใจอำรมณควำมรสกของมนษย ตลอดจนมองเหนปญหำหรอสภำพกำรณของสงคมทเปลยนแปลงไป

แนวคดส าคญในกวนพนธ

แนวคดส าคญในกวนพนธ

1. แนวคดเกยวกบสงคมและวฒนธรรม

2. แนวคดเกยวกบธรรมชาต

3. แนวคดเกยวกบการเมองการปกครอง

4. แนวคดเกยวกบพทธธรรม

1. แนวคดเกยวกบสงคมและวฒนธรรม

• การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมในรอบหลายปทผานมา

ประเทศไทยตองปรบตวตามโลกตะวนตกโดยรบเอำ “ภมปญญำใหม” เขำมำเปลยนแปลงวถชวตเพอให “ทนสมย” เทำเทยมนำนำอำรยประเทศตำมมำตรฐำนของชำวตะวนตก

• โดยกำรจดท ำแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำตขน ซงใหความส าคญในการพฒนาอตสาหกรรมเปนอนดบหนง เพอสนบสนนควำมเตบโตทำงเศรษฐกจ สวนนโยบำยดำนกำรเมองและสงแวดลอมไดใหควำมส ำคญในอนดบรองลงมำ

• กำรพฒนำประเทศใหทนสมยเพอใหเปนทยอมรบนบถอนนเปนปจจยหนงทน ำไปสกำรเปลยนแปลงของสงคม และไดสงผลกระทบตอระบบคณคำของวฒนธรรมไทยดงเดม ซงปรำกฏกำรณดงกลำวยงคงเกดขนในปจจบน

• กวในฐำนะเปนสวนหนงของสงคมไดรบรและตควำมปรำกฏกำรณดงกลำวโดยกำรถำยทอดมมมองควำมคดอำรมณควำมรสกทลกซงผำนบทกว

1. แนวคดเกยวกบสงคมและวฒนธรรม

การพฒนาสการเปลยนแปลงทางสงคม

ตวอยำงใน ขำงคลองคนนำยำว กระบวนท 1 ของเนำวรตน พงษไพบลย วำ

สนแมใหญนำใหญกยำยแยก ทละแปลงเปลยนแปลกเปนรนรน

คนใหมใหมมำกมำยชลมน ทงโรงงำนควนกรนกตงโรง

บำนจดสรรรำนคำกมำถง รถตะบงแลวตะบนควนโขมง

พอกบแมจำกนำมำอยโยง ชวตโคลงเคลงเคลอนเหมอนเรอลอย

การพฒนาสความหลงลมวฒนธรรมไทย

ตวอยำง ในบท “มกรำคม: ซมซำนสงควำมสข” ใน นรำศ 12 เดอน ฉบบไพร ของสจตต วงษเทศ วำ เถลงศกมกรำคมมำถง เปนเดอนซงสรำงรสนยมสญ ทรพยทสะสมไวไดมำกมน เอำมำทนทงขวำงอยำงมำกมำย ทงทจนขนแคนถงแสนเขญ กมำเนนกนปปนจนเสยหำย ตำงซอหำสำระพนอนตรำย เศรษฐกจกรอบตำยกนเดอนน แยงกนสง ส.ค.ส. ขอควำมสข แตคนสงแสนทกขเพรำะเปนหน ครนไมสงกไมไดเหมอนไมด ธรรมเนยมสรำงมำอยำงนจงท ำไป ......................................... ............................................... ธรรมเนยมสอนงสมมานมนาน ตองซมซานเสรมตามสงคม

เอาฝรงเขามาเนนกนเปนฝรง ไมยบยงสบเสาะความเหมาะสม

ความเหลอมล าทางสงคมในกระแสการพฒนา ดงตวอยำงใน พอสอนลก ของเนำวรตน พงษไพบลย วำ ทคนท ำตร ำตรำกอยดกดำน ไมอำจตงมำตรฐำนกำรขำยได เปนผซอก ำหนดทกบทไป ชำวนำไรไรหลกจกประกน คนก ำรวงแตมไดก ำไรดวย กนขำวสวยแตไมชวยใหสวยสวรรค ขำวเปลอกปอนปำกยกษตกตวงตน ยกษมำรมนก ำชะตำผนำชน ................................................. ............................................. จงทกนถนเกำเคยเครำครอง เขำเอำเงนมำกองกตองขำย ทตกบเปลยนเปนทตกอลฟกรำย บำนจดสรรเรยงรำยขยำยเมอง เคยก ำรวงกรำนกร ำมำก ำเหลก โรงงำนใหญใจเลกมนเศกเครอง เอำคนเปนสำยพำนเปนฟนเฟอง นคอเรองขนขมสงคมไทย

ความตกต าทางจตวญญาณของมนษย (การลมหลงในกระแสวตถนยม)

ตวอยำงในบท “โฉนดของฉนอยปรโลก” ใน บำงกอกแกวก ำศรวล ขององคำร กลยำณพงศ วำ วหคเหนหำวบเชำซอฟำ มจฉำมเชำน ำอยำสงสย แตมนษยสำมญในเมองไทย นำยทนใหญขดเลอดทกนำท ฯ ตองเชำดนกนเดนเชนหม คดครยงจงหรดผ ยำยบำนแสบแทบทกเดอนป ไมมทดนทรพยสนตนเอง ฯ คำนยมยงใหญคอเงนทอง หยงผยองยดเงนชวโฉงเฉง รอนพษเศรษฐกจหมนอลเวง ขมเหงชวตอยนจนรนดร ฯ สะดงตนขนขมบรมอปสรรค ทกขหนกทงตนและหลบฝน โลกนมโฉนดทำนทงนน โฉนดฉนอยปรโลกโชคทมฬ ฯ

2. แนวคดเกยวกบธรรมชาต

• ในกวนพนธสวนใหญกวจะสอแนวคดเกยวกบควำมสมพนธระหวำงมนษยกบธรรมชำตในฐำนะทมนษยเปนสวนหนงของธรรมชำต โดยจะสอสำรวำธรรมชาตมความยงใหญและมอทธพลตอการด ารงชวตของมนษย

• กวยงชใหเหนวำเมอสงคมเปลยนแปลงไปตำมกระแสแหงการพฒนา จะกอใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตอยางฟมเฟอยและสรางผลกระทบตอธรรมชาตและระบบนเวศนอยำงรนแรง

• กวยงสอสำรควำมคดแกผอำนถงควำมสมพนธระหวำงมนษยกบธรรมชำตในแงของการเปนสอแสดงความจรงใหมนษยไดเรยนรถงกฎธรรมชาตผานความเสอมสลายของธรรมชาตทเปลยนแปลงไป ดงน

ธรรมชาตมอ านาจเหนอมนษย

ดงตวอยำงในบท “บทเพลงแหงปศำจ” ใน ค ำหยำด ของเนำวรตน พงษไพบลย วำ เสยงโหยเสยงไหม คอเสยงผทวโหวย สมโภชองโอดโอย ลอลมหนำวระรำวรก นครจะไดยำก และบำงจำกจะไดทกข ปำกพนงจะสนก ตะลมพกจะเปนวง ลมบำทรหวล ชะเลครวญสะพดคลง เพลงพลำนบนดำลดง ประเลงฟำและฟำกดน พนองผองเพอนเอย แลสเหวยดำวทกษณ ละโหยละไหยน ประหนงเปรตทเรศไทย

ธรรมชาตถกท าลายจากโลภจรตของมนษย ดงตวอยำง กำรสอถงกำรกระท ำของมนษยทพยำยำมเขำมำควบคมและครอบครองธรรมชำตเพอตอบสนองควำมโลภของตนจนสงผลใหเกดควำมเสอมโทรมของธรรมชำต ปรำกฏใน ซบทรวงเปนสรวงสรอย ของคมทวน คนธน เหมอมองแลวหมองหมน ทวคนทวคณ โลกสวยพลนมวนสญ มหอมหวำนเชนวำนวน ถอสขใยถกสำป ใหเหนภำพแหงเผำพนธ พฤกษ – สตวโดนคดสรร สงเวยคนเพอผลคาว หมอกมวสลวเมอง ทกรำวเรองมเรองรำว ใจเหนบจงเจบหนำว แลหดหมรหำย

ธรรมชาตสอความจรงแทของชวต

ตวอยำง กำรสอแนวคดเกยวกบธรรมชำตโดยเฉพำะความเปนอนจจงหรอความไมเทยงของชวตทยอมแปรเปลยนไปตามกาลเวลา ซงกวเปรยบชวตมนษยผำนควำมเสอมสลำยของใบไม ในบท “เกวยนคร ำ” ใน น ำพรง ของ แรค ำ ประโดยค ำ ควำมวำ บำงกซดจำงตำงจำกหม บำงเหลองพอดอยเปนหยอม บำงกเหลองเขมเหลองเตมตรอม บำงเกอบจะพรอมยอมน ำตำล เรยรำยรำรำงอยอยำงนน หมแสงตะวนอนออนหวำน เงยบจนหงอยเหงำเงยบรำวรำน นงในหมอกมำนหวำนละไม อำกำศยงชมยงอมชน เงำไมพลกฟนยงตนไหว น ำคำงพรำงระยบยงวบไว แตไมรวงทกใบไมไหวตง

3. แนวคดเกยวกบการเมองการปกครอง

ในกวนพนธสวนใหญพบวำ • กวพยำยำมชใหเหนควำมบกพรองของระบบกำรเมองกำรปกครองท

ไรประสทธภำพในกำรบรหำรประเทศ • รฐบำลมนโยบำยทไมเออประโยชนตอประชำชนสวนใหญ • เจำหนำทของรฐหรอนกกำรเมองขำดศลธรรมในกำรปฏบตหนำท เหน

แกอ ำนำจและประโยชนสขสวนตวและพวกพองมำกกวำกำรค ำนงถงประโยชนสขสวนรวม

• ประชำชนชำวไทยไมมสทธและเสรภำพตำมระบอบประชำธปไตยอยำงแทจรง

อ านาจและผลประโยชนทางการเมอง

ดงตวอยำงในบท “กำรเมองเลนกำรเมอง” ใน เลนค ำอ ำนำจ ของไพวรนทร ขำวงำม

การเมองคอ ชงตอรอง ผลประโยชน? การเมองคอ โลภหลงโทษ โกรธแคนเขญ?

การเมองคอ ควำมชวรำย ทจ ำเปน? การเมองคอ แขงคดเหน เลนเลอดเนอ?

ประชำธปไตย แบบไทยไทย หลำยทศวรรษ อ ำนำจรฐ อ ำนำจรำษฎร รำยกำจเหลอ

ประวตศำสตร ชนะ-พำย ตำยเปนเบอ ประชำชน ยงเปนเหยอ เพอกลกน

เพอกลโกง เพอกลก สอ ำนำจ อดมกำรณ เพอชำต อำจเดอดดน

เพอบำนเมอง เพอประชำ เพอฟำดน ค ำขวญสวย อำจเพอสน แผนดนไทย

ประชาธปไตยทไมเปนธรรม ดงตวอยำงในบท “มถนำยน: 2475 ร ำลก” ใน นรำศ 12 เดอนฉบบไพร ของสจตต วงษเทศ วำ โอประชำธปไตยเมองไทเอย ยงไมเคยรรสควำมสดชน ชำงไมมจรงไมย งยน เพรำะวำคนถอปนเขำไมยอม ประชำชนคนไทกใจหำย ตองถกคนสนตะพำยเหมอนควำยผอม บำงทถกลงโทษจนโตรดตรอม ถกกนลอมควำมคดถกปดตำ

4. แนวคดเกยวกบพทธธรรม

• กวจะใชธรรมะหรอหลกธรรมค าสอนของพระพทธเจามำเปนกรอบควำมคดเพอสอแสดง “สำร” ส ำคญผำนบทกว

• พรอมทงกระตนเตอน ชน า และแนะแนวทางใหมนษยทกคนเรยนรและเขาใจจนน าหลกธรรมค าสอนนนมาใชในทางปฏบตดวยตนเองเพอเปนประโยชนในกำรด ำเนนชวตทงแกตนเองและผอน

• ในกวนพนธสวนใหญ กวจะสอแนวคดเกยวกบพทธธรรมในแงของมนษยเขาไปสมพนธกบโลกและชวตดวยกเลสตณหาและอปทานจนกอใหเกดควำมทกขโศก

มนษยไมตระหนกรถงความเปนจรงของชวต

ดงตวอยำงในบท “สนทรยแหงชวตของมนษย” ใน ปณธำนกว ขององคำร กลยำณพงศ ควำมวำ

กระจรดมรแจงธลผง คอองคอตตาตณหามหำศำล

หลงใหลตดพษอวชชาชำนำน อดมกำรณไมมทหมำยใด

อนจจำนหรอคอชวต ธลนอยนดวำยสำยน ำตำไหล

จะจอมจมวนเวรมดมำมดไป ไมพบพทธเจำเศรำโศกนก

กเลสตณหาทท าใหมนษยอยในหวงแหงความทกขโศก

ดงควำมใน ซบทรวงเปนสรวงสรอย ของคมทวน คนธน วำ

โลก “เยน” นนเหนยำก เพรำะแรงอยำกคนแผลงยง ควำมเศรำจงเขำสง- สถตรมแสนรมรอน ดวยในหวใจนน มแรงฝนคอไฟฟอน ตณหำอทำหรณ ดงฟนเสรมใสเตมซ ำ

กวนพนธในนตยสาร

• กวนพนธทน ำเสนอผำนนตยสำรจะมขนำดสนไมเกน 8 บท • มงใหเปนบทกวทกระตนเราใหใชสมองพรอมกนกบเราอารมณอน

ประณต เพรำะบทกวของไทยแตเดมนน มกจะเรำอำรมณเปนสวนใหญ

• ในดานรปแบบ จะมกำรดดแปลงรปแบบฉนทลกษณบำง ไมเครงครดฉนทลกษณ รวมทงมกำรคดฉนทลกษณขนมำใหม แตโดยสวนใหญยงคงรปแบบฉนทลกษณเดม เชน ผสมผสานระหวางกาพยกบกลอน บทกวบำงบทบอกไมไดวำเปน กำพยยำน 11 หรอกลอนหก เพรำะจ ำนวนค ำก ำกงกน บำงบทมลกษณะกำพยยำน บำงบทเปนกลอนหก

• สวนกลอนสภำพมค ำอยระหวำง 7-9 ค ำ กอำจจะมค ำในบำงวรรค 6 ค ำ บำงวรรค 10 ค ำ

• บำงบทกวมกำรใชรปแบบเพลงพนบำนหรอกลอนเปลำ ควำมไมตำยตวจงเปนเสนหของบทกวไมท ำใหผอำนเบอ

กวนพนธในนตยสาร

• ในดานเนอหา บทกวในนตยสำรมเนอเรองกวำงขวำง แตมกเกยวของกบชวตและสงคมเปนสวนใหญ เชน

• เรองเกยวกบปญหาของคนในสงคมไมวำจะเปนควำมไมเทำเทยมกน ควำมยำกจน ควำมเหนแกตว ลมหลงในวตถเงนทองตำมระบบกระแสพฒนำและเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปอยำงรวดเรว

• เรองเกยวกบการเมอง • เรองเกยวกบศลปวฒนธรรมทเสอมสญไปเพรำะถกครอบง ำจำกกระแส

โลกตะวนตก • เรองเกยวกบธรรมชาตทงภยแลง ฝนตก น ำทวม เรองเกยวกบชวตหรอ

สภำพกำรณปจจบนทเกดขนในสงคม

กวนพนธในนตยสาร

• ในนตยสำรจะจดบทกวเปนคอลมนทมชอตำงๆกน บำงครงมภำพประกอบบทกวเพอเพมควำมนำอำนขนอก

• นตยสำรบำงฉบบสงเสรมกำรเขยนบทกว โดยจดหนำส ำหรบบทกวโดยเฉพำะ เพอเปนสนำมใหนกเขยนหนำใหมไดแสดงฝมอในเชงกำพยกลอนและยงสงเสรมใหคนไทยไดรวมกนรกษำมรดกทำงวฒนธรรมไทยสบไป

กวนพนธในนตยสาร

แบบฝกหด

• ใหนกศกษารวมกลมกนแตงกวนพนธดวยรปแบบค าประพนธใดกได

เชน กลอน 8, กาพยยาน 11, โคลงสสภาพ อยางนอย 3 บท โดยเลอกค า

มาใชอยางนอย 3 ค าตอไปน

• อยาลมตงชอกวนพนธ

• อยาลมเขยนกวใหมแนวคดดวยนะคะ

ทกข เวลา

เงน

ไลน

รก

ใจ

อาหาร เทยว ขนม กน ไทย

มอถอ

สงคม วฒนธรรม อนรกษ

เฟสบค

ยากจน

ธรรมชาต กเลส สข แชร

เชคอน/ check in ลมลอง ชมรส