เปรียบเทียบรูปแบบและองค์...
Post on 06-Mar-2020
3 Views
Preview:
TRANSCRIPT
ศลปกรรมสาร 75
เปรยบเทยบรปแบบและองคประกอบการแสดงหนงใหญ
แบบราชส�านกและแบบพนบาน
A Study of Comparing Forms and Components of Royal
Nang Yai Performance and Local Nang Yai Performance
1นกศกษาระดบบณฑตศกษาสาขาวชานาฏศลปไทยคณะศลปนาฏดรยางคสถาบนบณฑตพฒนศลป
บทคดยอ
การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาความเปนมาและเปรยบเทยบรปแบบ
การแสดงหนงใหญแบบราชส�านกทสบทอดมายงกรมศลปากร และแบบพนบาน
ตามรปแบบของคณะหนงใหญวดขนอน จงหวดราชบร เพอวเคราะหแนวทาง
ในการพฒนาการแสดงหนงใหญ โดยศกษาจากเอกสาร สมภาษณผทรงคณวฒ
สงเกตการณและฝกปฏบตการแสดงหนงใหญจากศลปนพนบานผลการศกษาพบวา
มลกษณะทแตกตางกน ไดแก 1) การคดเลอกคนเชด กรมศลปากรคดเลอกจาก
ขาราชการสวนวดขนอนคดเลอกจากเยาวชนในทองถน2)ทาเตนและการเชดหนง
กรมศลปากรใชทาเตนทสบทอดมาจากกรมมหรสพ เนนการใชหนาหนง มหลก
การเชดคลายกบการแสดงโขน สวนวดขนอนใชทาเตนทสบทอดกนในทองถน
ซงมลลาเฉพาะ 3) ดนตรประกอบการแสดง ใชวงปพาทยไมแขงเชนเดยวกน
แตกรมศลปากรมเครองดนตรพเศษ 3 ประเภท คอ ปกลาง โกรง และกลองตง
สวนวดขนอนใชปในและโกรง แตไมใชกลองตง 4) เครองแตงกายของคนเชดม
ลกษณะคลายกน แตวดขนอนไมสวมหมวกหกระตาย 5) เครองแตงกายของ
คนพากย-เจรจากรมศลปากรสวมชดราชปะแตนสวนวดขนอนแตงกายเชนเดยวกบ
คนเชด 6) การพากย-เจรจา กรมศลปากรแบงหนาทกนพากยตามบทบาท ม
แบบแผนและด�าเนนเรองชาสวนวดขนอนจะมลลาแบบทองถนด�าเนนเรองรวดเรว
คนพากย-เจรจาตองพากยไดทกบทบาท 7) ทศทางในการแสดงตรงกนขามกน
ยทธนา อมระรงค1
The Fine & Applied Arts Journal76
8) กรมศลปากรไมมผก�ากบการแสดง สวนวดขนอนมผจดหนงท�าหนาทคลาย
ผก�ากบการแสดง จากการเปรยบเทยบสามารถสรปไดวาองคประกอบหลกของ
การแสดงเชนตวหนงรปแบบการแสดงไมควรเปลยนแปลงสวนองคประกอบอนๆ
เชนจอการใหแสงเครองดนตรเครองแตงกายสามารถเปลยนแปลงไดตามยคสมย
ค�าส�าคญ :หนงใหญ,หนงใหญแบบราชส�านก,หนงใหญแบบพนบาน,หนงใหญ
วดขนอน
Abstract
The purpose of this research is to compare forms and
componentsofroyalNangYaiperformancesbyFineArtsDepartment
and localNangYaiperformancesbyWatKhanon (Khanon temple)
troupe,Ratchaburi.AndtriedtofindoutprocesstodeveloptheNang
Yaiperformance.Researchmethodologiesaredocumentaryresearch,
interviews, observations from live performances and trainingwith
danceexpert.Theresultshowsbotharedifferent.Thedifferencesare
1)puppeteerselection:theFineArtsDepartmentselectstheperformers
fromgovernmentofficers,whileWatKhanonselectthosefromteenagers
living inthecommunity,2)performance:theperformingpatternof
the Fine Arts Department is inherited from the Arts Department
inthepastwhichfocusesontheexpressionofthepuppetslikeKhon
performance,butthepatternofWatKhanonhasitsuniquemovement
whichisinheritedfromthelocal,3)Thaimusicalinstrumentsplayedin
theperformance:intheThaiClassicalEnsemble,theFineArtsDepartment
playsPiKlang(akindofThaireedpipe),Krong(aThaibamboopercussion)
andKlongTing(aThaidrum),whileonlyPiNaiandKrongareplayed
intheensembleofWatKhanon,4)thecostumesofthepuppeteers
inbothperformancesaresimilar,butthepuppeteersofWatKhanon
ศลปกรรมสาร 77
donotwearhats,5)thecostumesofthenarratorsoftheFineArts
DepartmentwearofficialclothescalledRajaPattern,whilethoseof
WatKhanondresslikethepuppeteers,6)thenarratorsoftheFineArts
Departmenthavetheirowndialoguesandrunthestoryslowly,while
thoseofWatKhanonhavetobeabletoreciteineverydialogueor
characterandrunthestoryfast,7)thedirectionsofbothperformance
aredifferent,and8)thereisnodirectorintheperformanceoftheFine
ArtsDepartment,while intheperformanceofWatKhanonthere is
onewhomanageanddirecttheperformance.Incomparisonshows
themainelementsasthepuppets,performancepatternsshouldbe
conseved.Butotherelementsasscreen,lighting,musicalinstruments,
costumescanbedeveloped.
Keywords:Thaishadowplay
ความเปนมาและความส�าคญของปญหา
การเลนหนงเงาโดยการใชแผนหนงสลกเปนรปบคคลสตวสถานทและ
สงประกอบตางๆน�ามาวางทาบกบจอผาขาวทมแสงไฟสองจากดานหลงจนเกดเปน
เงาอยบนจอโดยมผเชดตวหนงประกอบกบบทพากยและเสยงดนตรไดถอก�าเนด
ขนราว 2,000 ปลวงมาแลวในแหลงอารยธรรมตางๆ เชน อนเดย จน ตรก
อยปตฯลฯแตไมมหลกฐานแนชดวาชนชาตใดเปนตนแบบและไมอาจสรปไดวา
ชาตใดไดรบอทธพลมาจากชาตใด(ราศบรษรตนพนธ,2551,น.6)อยางไรกตาม
พบวาการเลนหนงเงาเปนมหรสพนนแพรหลายไปทวทกมมโลก เชน วายงกลต
ของชวาหนงใหญของไทยหนงคาราโกสของตรกหนงเงาของจนและหนงเงาของ
อนเดย แมแตในทวปยโรปกมการเลนเงาทเรยกวา Silhouette เกดขนราว
ครสตศตวรรษท18(ปรตตาเฉลมเผากออนนตกลอางถงในชวสทธบณยเกยรต,
และคนอนๆ,2549,น.6)
The Fine & Applied Arts Journal78
การเลนหนงเงาทเกาแกทสดของไทยคอการเลนหนงใหญซงมมาตงแต
กอนสมยกรงศรอยธยาดงทกฎมณเฑยรบาลสมยสมเดจพระรามาธบดท1(พระเจา
อทอง) ป พ.ศ. 1901) บนทกไววา “...เลยงลกขนแลฝายในฝายนอก มโมงครม
ซายขวากลาตไมเลนแพนไตเชอกหนงลอดบวงพงหอกยงธน...”(กรมศลปากร,
2521, น. 72) นอกจากนยงมบนทกทกลาวถงการเลนหนงเปนมหรสพใน
พระราชพธอกหลายครง แสดงใหเหนวาการเลนหนงนนเปนทนยมมาตงแตสมย
กรงศรอยธยาตอนตนแลวสนนษฐานวาเรมแสดงเรองรามเกยรตมากอนเนองจาก
มบทพากยส�านวนกรงเกาเปนหลกฐานตอมาจงไดแตงเรองสมทรโฆษค�าฉนทและ
อนรทธค�าฉนทขนในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช(พ.ศ.2099-2131)แตกไม
ปรากฏวาเปนทนยม การเลนหนงทตกทอดมาถงสมยรตนโกสนทรจงมเพยงเรอง
รามเกยรตและการแสดงเบกโรงชดตางๆเชนจบลงหวค�าเทานน(ราศบรษรตนพนธ,
2551,น.9-10)
หนงใหญซงเปนมหรสพในพระราชพธและอยภายใตการดแลของราชส�านก
สบเนองมาแตสมยกรงศรอยธยาจนถงกรงรตนโกสนทร ไดมการสบทอดตอเนอง
มาจนถงปจจบน ซงอยภายใตการดแลของกรมศลปากร ในขณะเดยวกนกมคณะ
หนงใหญของสามญชนซงแพรหลายจากราชส�านกไปสสามญชนในเมองตางๆเชน
เพชรบรอางทองสงหบรฯลฯตงแตสมยรชกาลท3โดยไดรบการอปถมภจากวด
ซงเปนศนยกลางของชมชน(เอนกนาวกมล,2546,น.269)และเจรญแพรหลาย
มากขนในสมยรชกาลท5มคณะหนงใหญทมชอเสยงไดแก
1.หนงใหญวดขนอนต�าบลสรอยฟาอ�าเภอโพธารามจงหวดราชบร
2.หนงใหญวดสวางอารมณอ�าเภอเมองจงหวดสงหบร
3.หนงใหญวดบานดอนอ�าเภอเมองจงหวดระยอง
4.หนงใหญวดตะเคยนต�าบลทายตลาดอ�าเภอเมองจงหวดลพบร
5.หนงใหญวดพลบพลาชยอ�าเภอเมองจงหวดเพชรบร
6.หนงใหญวดตะกอ�าเภอบางบาลจงหวดพระนครศรอยธยา
ศลปกรรมสาร 79
เปนทนาเสยดายวามเพยงคณะหนงใหญวดขนอน วดสวางอารมณ และ
วดบานดอนเทานนทยงคงสบทอดการแสดงมาจนถงปจจบน สวนคณะหนงใหญ
วดตะเคยนวดพลบพลาชยและวดตะกไมมผสบทอดรปแบบการแสดงคงเหลอ
เพยงตวหนงททางวดเกบรกษาไวเทานน(เอนกนาวกมล,2546,น.296-297)
นอกจากการเลนหนงใหญแลว ยงมชาวควนพราวแขวงจงหวดพทลงได
คดประดษฐตวหนงขนาดเลกเลยนแบบตวหนงชวา แตเลนดวยเรองราวอยางไทย
มลลาการเลนทรวดเรวและสนกสนาน เปนทนยมแพรหลายกนในภาคใต เรยกวา
“หนงควน” ไดมโอกาสแสดงถวายหนาพระทนงพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา
เจาอยหวทพระราชวงบางปะอนเมอปพ.ศ.2419จนเปนทนยมและเปนทรจก
ของชาวกรงเทพฯ ในชอ “หนงตะลง” ซงสนนษฐานวาเพยนมาจากหนงพทลง
(สทธวงศ พงศไพบลย, ม.ป.ป., น. 2) ตอมาจงมผคดดดแปลงเรองราวทใชแสดง
ภาษาของบทพากยและดนตรประกอบใหเหมาะสมกบวฒนธรรมของตนเกดเปน
คณะหนงตะลงทองถนเลนกนอยางแพรหลายทงในเขตพระนครและจงหวดอนๆ
เชน เพชรบร ราชบร นครปฐม อยธยา และอทยธาน แมกระทงในภาคอสาน
กเกดคณะหนงตะลงอสานขนในจงหวดอบลราชธานเมอป พ.ศ. 2469 เรยกวา
“หนงปราโมทย หรอ หนงปะโมทย” ซงแพรหลายไปยงจงหวดใกลเคยงในเวลา
ตอมา(รถพรซงธาดา,2526,น.15-21)
การเลนหนงเงาของไทยทสบทอดมาจนถงปจจบน จงแบงออกเปน
2รปแบบไดแก
1. การเลนหนงเงาแบบราชส�านก ไดแก หนงใหญ ซงสบทอดมายง
กรมศลปากร
2.การเลนหนงเงาแบบพนบานไดแก
2.1 หนงใหญ ปจจบนเหลอคณะทสบทอดและจดการแสดงเพยง
3คณะไดแกหนงใหญวดขนอนหนงใหญวดสวางอารมณและหนงใหญวดบานดอน
2.2 หนงตะลง ซงมถนก�าเนดมาจากภาคใตและแพรหลายมายง
ภาคกลาง
2.3 หนงปราโมทยซงไดรบอทธพลจากหนงตะลงในภาคกลาง
The Fine & Applied Arts Journal80
ส�าหรบการแสดงหนงใหญในปจจบนนนมการสบทอดทง 2 รปแบบคอ
แบบราชส�านกทสบทอดโดยกรมศลปากรและแบบพนบานทสบทอดโดยคณะหนง
ใหญเอกชนทมไดมการสบทอดจากราชส�านกโดยตรงแตสรางสรรคการแสดงขน
ใหมโดยไดรบอทธพลจากราชส�านกในสมยรชกาลท5โดยเฉพาะหนงใหญวดขนอน
ซงเปนคณะทมประวตความเปนมายาวนานและมชอเสยงมากทสดผวจยจงมความ
สนใจทจะศกษาเปรยบเทยบเพอวเคราะหแนวทางในการพฒนาการแสดงหนงใหญ
ตลอดจนน�าไปสการสรางสรรคการแสดงเกยวกบหนงเงารปแบบอนในอนาคต
วตถประสงคของการวจย
ผวจยเลอกใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)
ซงมขนตอนในการด�าเนนการวจยดงน
1.ศกษาคนควาขอมลจากหนงสอบทพากยบทเจรจางานวจยวทยานพนธ
และเอกสารทางวชาการตางๆทเกยวของ
2.สมภาษณนกวชาการศลปนและผทรงคณวฒดานการแสดงหนงใหญ
โดยการสมภาษณแบบไมมโครงสรางซงมเกณฑในการคดเลอกผใหขอมลหลกดงน
2.1 คณาจารยจากวทยาลยนาฏศลป สถาบนบณฑตพฒนศลป
กระทรวงวฒนธรรม ทมประสบการณเกยวกบการแสดงหนงใหญแบบราชส�านก
ไมนอยกวา10ป
1)นายจตพรรตนวราหะศลปนแหงชาต
2)นายประสทธปนแกวศลปนแหงชาต
3)นายสมศกดทดตผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย
4)นายวโรจนอยสวสดผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย
5)ดร.นวฒนสขประเสรฐผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย
6)นายไพฑรยเขมแขงผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย
7)รองศาสตราจารยดร.ศภชยจนทรสวรรณศลปนแหงชาต
8)นายเกษมทองอรามผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย
9)นายนฐพงศโสวตรผทรงคณวฒดานดรยางคไทย
ศลปกรรมสาร 81
2.2กลมศลปนพนบานวดขนอนต.สรอยฟาอ.โพธารามจ.ราชบร
ทมประสบการณเกยวกบการแสดงหนงใหญไมนอยกวา10ป
1)นายสะอาดถาวรนกลพงศผฝกสอนการเชดหนงใหญ(นายหนง)
2)นายจฬรรณถาวรนกลพงศผจดการคณะหนงใหญวดขนอน
3)นายทศพรแพทองผเชดและผพากย-เจรจาประจ�าคณะหนงใหญ
วดขนอน
4)นายสชาตนมอนงคผฝกสอนดนตรไทยประจ�าคณะหนงใหญ
วดขนอน
2.3ผอปถมภคณะหนงใหญพนบานวดขนอนต.สรอยฟาอ.โพธาราม
จ.ราชบร
1)พระครพทกษศลปาคมเจาอาวาสวดขนอน
3.สงเกตการณแบบมสวนรวมโดยฝกปฏบตการเชดหนงใหญแบบพนบาน
จากนายทศพร แพทอง ผเชดและผพากย-เจรจาประจ�าคณะหนงใหญวดขนอน
อ.โพธารามจ.ราชบรพรอมทงชมการแสดงสาธตหนงใหญณวดขนอนเมอวนท
14กมภาพนธพ.ศ.2559
4.สนทนากลมยอย(FocusGroup)เพอตรวจสอบและยนยนความถกตอง
ของขอมลจากผทรงคณวฒโดยมหลกเกณฑในการคดเลอกดงน
4.1ศลปนผฝกซอมผก�ากบการแสดงหนงใหญตามรปแบบราชส�านก
และแบบพนบานซงเปนทยอมรบในวงวชาชพนาฏดรยางคศลปไทยและ/หรอ
4.2ผทรงคณวฒนกวชาการทมความรความสามารถมผลงานทาง
การแสดงหรอผลงานทางวชาการทเกยวของกบการแสดงหนงใหญแบบราชส�านก
และแบบพนบาน
ผทรงคณวฒทมคณสมบตตามหลกเกณฑดงกลาวประกอบดวย
1)พระครพทกษศลปาคมเจาอาวาสวดขนอนอ.โพธารามจ.ราชบร
2)นายจตพรรตนวราหะศลปนแหงชาต
3)นายประสทธปนแกวศลปนแหงชาต
The Fine & Applied Arts Journal82
4)นายสมศกดทดตผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนยกษ)
สถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม
5)นายวโรจนอยสวสดผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนลง)
สถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม
6)ดร.นวฒนสขประเสรฐผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนลง)
สถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม
7)นายไพฑรยเขมแขงผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนพระ)
วทยาลยนาฏศลปสถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม
8)รองศาสตราจารยดร.ศภชยจนทรสวรรณศลปนแหงชาต
9)นายเกษมทองอรามผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนลง)
วทยาลยนาฏศลปสถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม
10)ดร.ไพโรจนทองค�าสกนกวชาการละครและดนตรช�านาญการ
ส�านกการสงคตกรมศลปากรกระทรวงวฒนธรรม
11)นายนฐพงศโสวตรผทรงคณวฒดานดรยางคไทย
สถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม
12)นายสะอาดถาวรนกลพงศผฝกสอนการเชดหนงใหญ(นายหนง)
วดขนอน
13)นายจฬรรณถาวรนกลพงศผจดการคณะหนงใหญวดขนอน
14)นายทศพรแพทองผเชดและผพากย-เจรจาประจ�าคณะหนงใหญ
วดขนอน
15)นายสชาตนมอนงคผฝกสอนดนตรไทยประจ�าคณะหนงใหญ
วดขนอน
5.วเคราะหขอมลเชงพรรณนาโดยประมวลขอมลจากการศกษาเอกสาร
การสมภาษณการสงเกตการณและการฝกปฏบตเพอเรยบเรยงสรปเปนเอกสาร
ทางวชาการ
ศลปกรรมสาร 83
ผลการวจย
ผลการวจยพบวาการเลนหนงใหญของประเทศไทยไดรบอทธพลจาก
วฒนธรรมอนเดยโดยรบผานทางวฒนธรรมขอมมาอกทอดหนงปรากฏหลกฐาน
ในบนทกสมยกรงศรอยธยาตอนตนตงแตรชสมยสมเดจพระรามาธบดท1(พระเจา
อทอง) เปนตนมา วามการฉลสลกหนงววขนาดใหญใหเปนภาพตวละครในเรอง
รามเกยรตแลวยกขนเชดทาบจอผาขาวใหเกดเงาเลาเรองราวผานการพากย-เจรจา
ประกอบวงดนตรปพาทยเรยกกนวา“หนง”มฐานะเปนมหรสพหลวงซงอยภายใต
การอปถมภของราชส�านกใชแสดงในพระราชพธทส�าคญสบมาจนถงกรงธนบรและ
กรงรตนโกสนทร ตอมาในสมยรชกาลท 5 ไดมชาวพทลงคดการเลนหนงเงา
ขนาดเลกขนใหมเรยกวา“หนงตะลง”จงเกดค�าเรยกตอทายการเลน“หนง”ทม
มาแตกรงศรอยธยาวา“หนงใหญ” เพอใหมความแตกตางกนนอกจากนอทธพล
ของหนงตะลงยงไดแพรกระจายไปอยางกวางขวางทงในภาคกลางและภาคอสาน
จนเกด“หนงปราโมทย”หรอ“หนงตะลงอสาน”ซงเปนตวหนงขนาดเลกขนอก
ประเภทหนงในตนรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวรชกาลท7
ความนยมในการเลนหนงของสามญชนเจรญแพรหลายเปนอยางยงใน
สมยรชกาลท5นอกจากคณะหนงตะลงทองถนแลวยงมคณะหนงใหญเกดขนอก
หลายคณะโดยอยในความอปถมภของวดซงเปนศนยกลางชมชนในปจจบนนยงม
การสบทอดการแสดงอย3คณะไดแก
-หนงใหญวดสวางอารมณอ�าเภอเมองจงหวดสงหบร
-หนงใหญวดบานดอนอ�าเภอเมองจงหวดระยอง
-หนงใหญวดขนอนอ�าเภอโพธารามจงหวดราชบร
ในขณะเดยวกนหนงใหญของราชส�านกนนกลบไดรบความนยมนอยลง
คงมเพยงการแสดงในพระราชพธส�าคญเทานนจนกระทงภายหลงการเปลยนแปลง
การปกครองพ.ศ.2475นายธนตอยโพธอดตอธบดกรมศลปากร(พ.ศ.2499-
2512)จงเชญหลวงวลาศวงงาม(หร�าอนทรนฏ)อดตโขนหลวงในสมยรชกาลท7
มารวมกนฟนฟการแสดงหนงใหญโดยถายทอดรปแบบการแสดงใหแกกรมศลปากร
The Fine & Applied Arts Journal84
มการคดเลอกนกเรยนนาฏศลปทมพนฐานการแสดงโขนเขามาฝกหดตามบทบาท
ของตวหนง การเชดหนงใหญแบบราชส�านกจงยงคงมการสบทอดมาถงปจจบน
การแสดงหนงใหญทปรากฏอยทกวนนจงม 2 รปแบบ ไดแก การแสดงหนงใหญ
ตามรปแบบของราชส�านกซงสบทอดมายงกรมศลปากร และการแสดงหนงใหญ
แบบพนบานของสามญชนซงพบวามลกษณะบางประการทแตกตางจากการแสดง
หนงใหญแบบราชส�านก
การแสดงหนงใหญแบบราชส�านกของกรมศลปากรไดรบการถายทอดจาก
ครหลวงวลาศ-วงงาม(หร�าอนทรนฏ)อดตขาราชการกรมโขนสมยรชกาลท5ซง
รบราชการเปนโขนหลวงสบเนองมาจนถงรชกาลท 7 เปนครโขนทมชอเสยงมาก
ทานหนงและนาจะมประสบการณเกยวของกบการแสดงหนงใหญของราชส�านกดวย
นายธนต อยโพธ อดตอธบดกรมศลปากรในสมยนน จงไดไววางใจใหทานเปน
ผฝกหดและถายทอดการแสดงหนงใหญแบบราชส�านกใหแกกรมศลปากร ดงนน
รปแบบการแสดงลกษณะและองคประกอบในอดตกบปจจบนจงมความคลายคลงกน
เปนสวนใหญแตกยงมขอแตกตางอยบางดงน
1.การคดเลอกคนเชดซงเปลยนจากการฝกหดมหาดเลกภายในพระราชวง
เปนการคดเลอกจากนาฏศลปนซงเปนขาราชการส�านกการสงคต กรมศลปากร
และนกเรยนนกศกษาจากวทยาลยนาฏศลป สถาบนบณฑตพฒนศลป กระทรวง
วฒนธรรม
2.รปแบบการแสดงตดทอนขนตอนและระยะเวลาในการแสดงใหสนลง
เพอใหสอดคลองกบวถชวตของผคนเปลยนแปลงไปมการด�าเนนเรองทรวดเรวขน
3.พนทส�าหรบแสดงสามารถแสดงไดทงกลางแจงและในโรงละคร
4.การใหแสงเปลยนแปลงจากการใชใตจดไฟบนรานเพลงเพอใหแสงสวาง
มาเปนดวงไฟสปอตไลท(Spotlight)
5.เรองทใชแสดงแตเดมมเรองทใชแสดงหลายเรองทงเบกโรงและจบตอน
ปจจบนนยมแสดงเพยงเบกโรงชดจบลงหวค�า และจบตอนเรองรามเกยรตชด
สทธาสร-วรญจ�าบง
ศลปกรรมสาร 85
6. ลลาในการพากย-เจรจา ปรบปรงใหมความกระชบ ด�าเนนเรอง
อยางรวดเรวโดยใชแบบแผนการพากย-เจรจาเชนเดยวกบการแสดงโขน
7.ผก�ากบการแสดงหรอผทอดหนงกลายเปนหนาททไมจ�าเปนเนองจาก
มการฝกซอมการแสดงลวงหนาโดยแบงหนาทกนชดเจน ผเชดจงรบทบาทและ
ล�าดบการแสดงเปนอยางด จงไมจ�าเปนตองมผทอดหนงซงเปนผจดเตรยมและ
คอยรบ-สงตวหนงใหแกผเชดตามล�าดบเรองราวเสมอนผก�ากบการแสดง มเพยง
ครผใหญคอยควบคมเทานน
ภาพท 1 พธเบกหนาพระกอนการแสดงหนงใหญของกรมศลปากร แสดงใหเหนลกษณะของตวหนง
การแตงกายของผเชด และการตกแตงจอหนง
ทมา : ส�าเนาภาพจาก ไพฑรย เขมแขง
สวนการเลนหนงใหญแบบพนบานของวดขนอนนน มการจดแสดงขนใน
สมยรชกาลท5โดยการรเรมของพระครศรทธาสนทร(หลวงปกลอม)เจาอาวาส
วดขนอนในขณะนน(พ.ศ.2430-2458)และมการสบทอดการเลนหนงใหญมาจนถง
ปจจบน โดยมการปรบเปลยนรปแบบและลกษณะบางประการเพอใหเขากบ
สภาพสงคมทเปลยนแปลงไปตามยคสมยการเลนหนงใหญของวดขนอนในปจจบน
จงมความแตกตางไปจากอดตดงน
The Fine & Applied Arts Journal86
1.วธการเตนเรมมการน�าลกษณะของการแสดงหนงใหญแบบราชส�านก
ตลอดจนการแสดงโขนบางประการมาประยกตใช เชน การขนลอย เปนตน
แตยงคงรกษาหลกวธการเตนอนเปนภมปญญาทองถนทไดรบการถายทอดกนมา
แตอดตเปนส�าคญ
2.รปแบบการแสดงมการปรบปรงการแสดงใหกระชบยงขนโดยตดทอน
การแสดงบางชวงทยดเยอและซ�าซอนออกไป จงสามารถแสดงจบตอนไดภายใน
เวลา1-2ชวโมง
3.พนทส�าหรบแสดงสามารถแสดงไดทงลานกลางแจงและโรงละคร
4. จอหนง หากแสดงเฉพาะหนงใหญ จะใชจอผาขาวตามแบบโบราณ
หากตองจดการแสดงหนงใหญรวมกบการแสดงประเภทอนๆ จงมการตกแตง
ดานขางและดานหนาของจอใหสวยงามรวมทงเปลยนมาใชโครงสรางจอทเปนเหลก
แทนการใชไมไผอยางในอดต
5. การใหแสง ปจจบนทางวดขนอนยงคงอนรกษการใชกะลามะพราว
เผาไฟแบบดงเดม แตบางโอกาสกใชไฟสปอตไลท (Spotlight) เพอความสะดวก
ในการจดแสดง
6. เรองทใชแสดง นยมแสดงเรองราวทสนกสนาน สามารถสอดแทรก
มกตลกขบขนและใชตวหนงทสวยงามตนตาตนใจในปจจบนนยมแสดงเพยง5ตอน
ไดแกหนมานถวายแหวนจนถงเผากรงลงกาศกนาคบาศศกพรหมาสตรศกทศกณฐ
ครงท5และหนมานอาสา
7. เครองแตงกายของคนเชด มการเปลยนแปลงมาหลายรปแบบตาม
สมยนยมในปจจบนนยมแตงกายรปแบบเดยวกนเพอความเปนระเบยบเรยบรอย
โดยนงผาโจงกระเบนสแดง สวมเสอแขนยาวสแดง ตกแตงดวยแถบผาสเหลอง
ผกผาคาดเอวสแดงเขมมลวดลาย
8.เครองแตงกายของคนพากย-เจรจาแตเดมผพากย-เจรจานนแตงกาย
แบบใดกไดตามความสะดวกแตในปจจบนเปลยนมาแตงกายเชนเดยวกบคนเชด
ศลปกรรมสาร 87
สรปไดวาการเปลยนแปลงของหนงใหญแบบราชส�านกและแบบพนบาน
มการปรบเปลยนเพยงองคประกอบการแสดงเทานนสวนรปแบบและวธการแสดง
ทเปนหลกของการแสดงหนงใหญยงคงสบทอดกนมาตามจารตประเพณโดยไมม
การเปลยนแปลงแตอยางใด
นอกจากนเมอเปรยบเทยบการแสดงหนงใหญทง 2 ส�านก ยงพบวาม
ความคลายคลงและแตกตางกนทนาสนใจดงน
1.ลกษณะทคลายคลงกนไดแก
1.1 วธการฝกหด โดยเรมฝกหดเบองตนเชนเดยวกบการแสดงโขน
เชนเตนเสาถบเหลยมถองสะเอวจากนนจงฝกหดใหเชดตวหนง
1.2 รปแบบการแสดง ม 3 ขนตอน คอ พธเบกหนาพระ เบกโรง
และจบตอน
1.3 เรองทใชแสดงคอ เบกโรงชดจบลงหวค�า และจบตอนในเรอง
รามเกยรต
ภาพท 2 การสาธตการแสดงหนงใหญของเยาวชนวดขนอน แสดงใหเหนลกษณะของตวหนง
ทาทางในการเชด และการแตงกายของผเชด
ทมา : http://zeekway.com
The Fine & Applied Arts Journal88
1.4ลกษณะของตวหนงและการเรยกชอประเภทตวหนง
1.5พนทส�าหรบแสดงซงแสดงไดทงลานกลางแจงและโรงละคร
1.6 จอหนง กรณแสดงเฉพาะหนงใหญจะใชเพยงจอผาขาว แตใน
โอกาสพเศษเชนมการเลนหนงตดตวโขนหรอมการแสดงอนๆสลบกบการแสดง
หนงใหญ จะมการตกแตงพนทดานขางและดานหนาจอใหสวยงาม มซมประต
ดานขางส�าหรบเปนทางเขาออก
1.7บงเพลงปจจบนไมนยมใชเนองจากไมสะดวกในการตดตงและ
ขนยาย
1.8 การใหแสง แตเดมใชไตหรอกะลามะพราวเผาไฟ ปจจบนใช
แสงจากไฟสปอตไลท(Spotlight)
1.9 เพลงทใชแสดง ใชเพลงหนาพาทยประกอบอารมณและกรยา
อาการตางๆโดยมความหมายเชนเดยวกบการแสดงโขน
2.ลกษณะทแตกตางกนไดแก
2.1การคดเลอกคนเชดโดยทกรมศลปากรจะคดเลอกจากขาราชการ
ส�านกการสงคต กรมศลปากร และนกเรยนนกศกษาวทยาลยนาฏศลป สถาบน
บณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรมซงมพนฐานทางนาฏศลปไทยอยแลวมการฝก
โดยแบงแยกบทบาทตามตวหนงอยางชดเจน ในขณะทวดขนอนจะคดเลอกจาก
เยาวชนเพศชายทมความสมครใจ และฝกหดใหสามารถเชดตวหนงไดทกบทบาท
ทงพระนางยกษลง
2.2 ทาเตนพนฐาน กรมศลปากรใชทาเตนทคลายกบพนฐาน
การแสดงโขนสวนวดขนอนจะมทาเตนทมลกษณะเฉพาะ ไดแกทาเตนทาหลก
(ทายางสามขม)และการเชดตามบทบาทตวหนงคอพระนางยกษลง
2.3ลลาการเชดหนงฝายกรมศลปากรจะถอตวหนงโดยใชนวหวแมมอ
คอยบงคบและเนนการยกเยองตวทเรยกวา“การใชหนาหนง”ในขณะทวดขนอน
จะถอตวหนงโดยใชนวชคอยบงคบและเนนการเคลอนไหวหวไหลและเอวเพอให
ตวหนงเคลอนไหวไดมากยงขน
ศลปกรรมสาร 89
2.4วธการเชดหนงกรมศลปากรจะมลกษณะใกลเคยงกบการตบท
ของโขน สวนวดขนอนเนนการเชดใหตรงกบอารมณในบทพากย ซงคดคนและ
สบทอดกนภายในทองถน
2.5ดนตรประกอบการแสดงใชวงปพาทยไมแขงเครองคเปนหลก
วดขนอนจะใชปในและมโกรงเปนเครองก�ากบจงหวะในขณะทฝายกรมศลปากร
ใชปกลางแทนปใน มโกรงเปนเครองก�ากบจงหวะ และมเครองดนตรพเศษ คอ
กลองตงเพมเขามา
2.6 เครองแตงกายของคนเชดกรมศลปากรจะนงโจงกระเบนดวย
ผาลาย สวมเสอแขนกระบอกคอตงสแดงลายรว ผกผาคาดเอวสแดง สวมหมวก
หกระตายซงเปนเครองแตงกายแบบทหารมหาดเลกสวนวดขนอนนงผาโจงกระเบน
สแดงสวมเสอแขนกระบอกสแดงผกผาคาดเอวสแดงเขมมลวดลายไมสวมหมวก
หกระตาย
2.7 คนพากย-เจรจา กรมศลปากรมการแบงหนาทกนพากยอยาง
ชดเจน ในขณะทคนพากย-เจรจาของวดขนอนคนเดยวจะตองพากย-เจรจาใหได
ทกบทบาทและทกอารมณ
2.8 ลลาในการพากย-เจรจา กรมศลปากรจะมลลาทเปนแบบแผน
แนนอนและแชมชาสงางามเชนเดยวกบการแสดงโขนในขณะทวดขนอนจะมลลา
การพากย-เจรจาทกระชบ ด�าเนนเรองอยางรวดเรว และมเอกลกษณพเศษอยท
การเปลยนลลาและน�าเสยงพากยใหเหมาะสมกบอารมณสถานการณและลกษณะ
ตวละคร
2.9 เครองแตงกายของคนพากย-เจรจา ฝายกรมศลปากรสวมชด
ราชปะแตนสวนฝายวดขนอนจะแตงกายเชนเดยวกบผเชดหนง
2.10ทศทางในการเขาออกและต�าแหนงของกองทพกรมศลปากรจะ
เชดตวหนงออกทางดานขวาของจอและหลบตวหนงเขาทางดานซายของจอตลอดจน
ก�าหนดใหกองทพฝายพลบพลาอยทางดานขวาของจอ กองทพฝายลงกาอยทาง
ดานซายของจอสวนวดขนอนจะปฏบตตรงกนขามกบกรมศลปากรทกประการ
The Fine & Applied Arts Journal90
2.11ผก�ากบการแสดงฝายวดขนอนมผทท�าหนาทคลายกบผก�ากบ
การแสดง เรยกวา “ผทอดหนง” คอยจดเตรยมและรบ-สงตวหนงใหแกผเชด
ตามล�าดบเรองราวแตกรมศลปากรไมมผท�าหนาทในลกษณะดงกลาว
จากการศกษาเปรยบเทยบลกษณะและองคประกอบการแสดงหนงใหญ
ทง2รปแบบดงกลาวผวจยสามารถสรปแนวทางการเปลยนแปลงได2ลกษณะคอ
1.องคประกอบทคลายคลงกนอาจเปนสงทยอมรบนบถอกนวาดอยแลว
หรออาจเปนสงทปรบปรงไดยากจงควรอนรกษไวไมควรเปลยนแปลงเชนตวหนง
รปแบบการแสดงเปนตน
2. องคประกอบทแตกตางกนนนเกดจากการปรบเปลยนไปตามปจจย
ตางๆทงสภาพสงคมเทคโนโลยและความสนใจของผชมเปนตนแสดงใหเหนวา
องคประกอบดงกลาวมความยดหยนเปนอสระจากการแสดงและสามารถปรบเปลยน
ไปตามสถานการณได เชน ทาเตน วธการเชดหนง จอหนง การใหแสง ดนตร
ประกอบการแสดงเรองทใชแสดงบทพากย-เจรจาวธการพากย-เจรจาตลอดจน
เครองแตงกายเปนตน
ภาพท 3 การแสดงหนงใหญแนวอนรกษของวดขนอน เนนการแสดงในรปแบบจารตดงเดมโดยไมม
การเปลยนแปลงองคประกอบการแสดงใดๆ
ทมา : https://nathpong.wordpress.com
ศลปกรรมสาร 91
ภาพท 4 การแสดงหนงใหญแนวประยกต โดยอนรกษองคประกอบหลก เชน ตวหนง วธการเชด
แตปรบเปลยนองคประกอบอนๆ เชน การใหแสง การจดต�าแหนงผเชดใหมมตทแตกตางไปจากเดม
ทมา : https://www.youtube.com
อภปรายผลการวจย
จากการวเคราะหเปรยบเทยบพบวาการแสดงหนงใหญตามรปแบบ
ราชส�านกของกรมศลปากรและแบบพนบานของวดขนอนนนมขอแตกตาง และม
การปรบเปลยนองคประกอบการแสดงทนาสนใจซงสามารถน�ามาอภปรายผลเปน
ประเดนตางๆดงตอไปน
1. การแสดงหนงใหญตามรปแบบราชส�านกของกรมศลปากรและแบบ
พนบานของวดขนอนมความแตกตางกนดงน
1.1 ทาเตนและวธเชดหนง เนองจากกรมศลปากรคดเลอกผเชด
จากขาราชการในสงกด และนกเรยนนกศกษาวทยาลยนาฏศลป สถาบนบณฑต
พฒนศลปกระทรวงวฒนธรรมโดยอาศยพนฐานทาทางจากการแสดงโขนเปนหลก
แบงบทบาทการเชดตามประเภทตวหนงอยางชดเจน ในขณะทวดขนอนคดเลอก
เยาวชนเพศชายทมความสมครใจแตไมมพนฐานการแสดงโขนมาฝกหดดวยพนฐาน
ทาเตนและวธการเชดทสบทอดกนในทองถนและยงฝกใหเชดตวหนงไดทกบทบาท
ทงพระ นาง ยกษ ลง ดงนนการแสดงหนงใหญของวดขนอนจงมวธการเชดและ
The Fine & Applied Arts Journal92
ทาเตนทแตกตางจากกรมศลปากรสอดคลองกบงานวจยของนวฒนสขประเสรฐ
(2524) ศกษาเรอง“หนง” ซงพบวากรมศลปากรจะคดเลอกผแสดงเพศชายทม
พนฐานในการฝกหดโขน สวนวดขนอนนนไมมบคลากรทมพนฐานทางนาฏศลป
จงคดเลอกจากเยาวชนทอาศยอย ในชมชน และสอดคลองกบงานวจยของ
เปรมรศมธรรมรตน(2552)ซงศกษาเรอง“การวเคราะหคณคาและการด�ารงอย
ของศลปวฒนธรรมพนบาน:กรณศกษาหนงใหญวดขนอนอ�าเภอโพธารามจงหวด
ราชบร” พบวาคนเชดหนงของกรมศลปากรนนสามารถแสดงทาเตนไดอยางเปน
ระเบยบและสวยงามเนองจากคนเชดมพนฐานดานการแสดงโขนละครอยแลวและ
มการฝกหดตามบทบาทตวหนงคอพระนางยกษลงโดยไมปะปนกนเชนเดยวกบ
การแสดงโขนสวนคนเชดหนงของวดขนอนนนฝกหดจากเยาวชนทไมมพนฐานทาง
นาฏศลป และมการสบทอดตอกนมาในลกษณะภมปญญาทองถน วธการเชดจง
ไมหลากหลายอยางการแสดงหนงใหญแบบราชส�านก ซงลกษณะการแสดงเชนน
ยงมความคลายคลงกบการแสดงหนงใหญรปแบบพนบานคณะอนๆ อกดวย ดงท
อนกลโรจนสขสมบรณ (2542)ไดศกษาเรอง“การเชดหนงใหญวดสวางอารมณ
จงหวดสงหบร”พบวากรมศลปากรมการฝกหดคนเชดหนงตามพนฐานความรดาน
การแสดงโขนของแตละคนกลาวคอผทเคยฝกหดโขนยกษจะตองไปเชดหนงตวยกษ
ผทเคยฝกหดโขนพระจะตองไปเชดหนงตวพระและตวนาง เปนตน ในขณะท
การฝกหดของคณะหนงใหญวดสวางอารมณนนจะฝกใหผเชดสามารถเชดหนงได
ทกบทบาททงพระนางยกษลงซงตรงกบวธการฝกหดของคณะหนงใหญวดขนอน
1.2การใหแสงพบวาการแสดงหนงใหญของราชส�านกเดมนยมใช
“ไต” ในการสมไฟเพอใหแสงสวาง ในขณะทการแสดงหนงใหญของวดขนอนนน
นยมใชกะลามะพราวเปนเชอเพลงและไดปรบเปลยนมาใชไฟสปอตไลท(Spotlight)
ตามเทคโนโลยทพฒนาไปตามยคสมยสอดคลองกบงานวจยของอษฎาภทรปรชาวทย
(2550)ซงศกษาเรอง“หนงใหญ :กรณศกษาหนงใหญวดบานดอนอ�าเภอเมอง
ระยองจงหวดระยอง”และเปรมรศมธรรมรตน(2552)ซงศกษาเรอง“การวเคราะห
คณคาและการด�ารงอยของศลปวฒนธรรมพนบาน:กรณศกษาหนงใหญวดขนอน
อ�าเภอโพธาราม จงหวดราชบร” ซงพบวาการใหแสงส�าหรบการแสดงหนงใหญ
ศลปกรรมสาร 93
ในปจจบนไดมการปรบเปลยนมาใชหลอดไฟฟาแบบสปอตไลท (Spotlight)5-7
ดวงในการใหแสงสวางเนองจากมความสะดวกกวา
1.3ดนตรประกอบการแสดงจากการศกษาพบวาดนตรประกอบ
การแสดงของกรมศลปากรนนใชวงปพาทยไมแขงเครองคหรอเครองใหญ และม
เครองดนตรพเศษ3ประเภทเพมเขามาคอปกลางโกรงและกลองตงซงยดถอกน
เปนแบบแผนมาแตโบราณในขณะทดนตรประกอบการแสดงหนงใหญของวดขนอน
นนใชวงปพาทยไมแขงเครองคเปนหลกเชนกนแตไมใชปกลาง(ใชปในแทน)มโกรง
เปนเครองก�ากบจงหวะ แตไมใชกลองตง นอกจากนยงสามารถปรบลดหรอเพม
เครองดนตรไดตามความเหมาะสมสอดคลองกบงานวจยของเปรมรศมธรรมรตน
(2552) ไดศกษาเรอง “การวเคราะหคณคาและการด�ารงอยของศลปวฒนธรรม
พนบาน : กรณศกษาหนงใหญวดขนอนอ�าเภอโพธาราม จงหวดราชบร”พบวา
ดนตรประกอบการแสดงหนงใหญของวดขนอนยงคงใชวงปพาทยไมแขงเครองค
เปนหลก แตสามารถปรบลดหรอเพมจ�านวนเครองดนตรใหเหมาะสมกบโอกาส
และสถานทได
1.4วธการพากย-เจรจาผวจยพบวามความแตกตางกนอยางเหนไดชด
นบตงแตเคาโครงบทพากยซงทางกรมศลปากรนนอาศยเคาโครงบทพากยรามเกยรต
พระราชนพนธในรชกาลท2สวนทางวดขนอนนนอาศยเคาโครงบทพากยรามเกยรต
พระราชนพนธในรชกาลท 1 และไดผสมผสานกบภมปญญาทองถนจนมถอยค�า
ส�านวนทเปนภาษาชาวบานซงเขาใจงาย นอกจากนยงมวธการพากย-เจรจาท
แตกตางกน สอดคลองกบงานวจยของ นวฒน สขประเสรฐ (2524) ศกษาเรอง
“หนง”ซงพบวากรมศลปากรนนใชเคาโครงจากบทพากยรามเกยรตพระราชนพนธ
ในรชกาลท2เปนหลกมลกษณะการพากยเปนระเบยบแบบแผนโดยแบงการพากย
ออกเปน5ลกษณะไดแกพากยเมองพากยรถพากยโอพากยชมดงและพากย
เบดเตลดแบบแผนในการเจรจาม2ลกษณะไดแกพากยท�านองพดและพากย
ท�านองบรรยายสวนวดขนอนนนน�าเคาโครงบทพากยรามเกยรตในรชกาลท1มาใช
เปนหลกผสมผสานกบรปแบบการพากยหนงใหญแบบราชส�านกแตมการปรบปรง
The Fine & Applied Arts Journal94
เปลยนแปลงเนอหาใหกระชบ ด�าเนนเรองไดรวดเรวโดยใชถอยค�าส�านวนแบบ
ชาวบานจงมรปแบบการพากย-เจรจาเปนเอกลกษณเฉพาะแตกตางจากราชส�านก
1.5เครองแตงกายของคนเชดหนงและคนพากย-เจรจามลกษณะท
แตกตางกน โดยคนเชดหนงของกรมศลปากรจะแตงกายโดยนงโจงกระเบนดวย
ผาเกยวซงมลวดลายสวยงาม สวมเสอแขนยาวคอตงสแดงลายรว ผกผาคาดเอว
สแดง และสวมหมวกหกระตายสแดง สวนคนพากย-เจรจาจะแตงกายดวยชด
“ราชปะแตน” ซงยดถอเปนรปแบบกนสบมาโดยไมมการเปลยนแปลงแตอยางใด
ในขณะทคณะหนงใหญวดขนอนแตเดมนนไมมรปแบบการแตงกายทตายตว
แตคอยๆปรบเปลยนใหมความเรยบรอยสวยงามตามสมยนยมจนกระทงในปจจบน
มการแตงกายทคลายกบราชส�านกคอนงโจงกระเบนสแดงสวมเสอแขนยาวสแดง
ตกแตงดวยแถบผาสเหลอง ผกผาคาดเอวสแดงเขมมลวดลาย แตไมสวมหมวก
หกระตายขอคนพบนสอดคลองกบอาคมสายาคม(2525)ซงกลาวไวในหนงสอ
ศลปวฒนธรรมไทยเลมท7หนา99-124วาการแตงกายของคนเชดหนงนบแต
กรมศลปากรฟนฟการแสดงหนงใหญขนมานนนยมนงผาเกยวโจงกระเบนสวมเสอ
แขนกระบอกคอตง ผกผาคาดเอวสวมหมวกหกระตาย เพอใหเกดความสวยงาม
และดเปนระเบยบ ในขณะทเครองแตงกายของคนเชดหนงแบบพนบานนนจะ
นงผาโจงกระเบน ใสเสอคอกลมแขนสนหรอแขนสามสวน มผาคาดเอวเพอ
ความทะมดทะแมง ไมมรปแบบทตายตวหรอพถพถนมากนก อาศยความสะดวก
มากกวาความเปนระเบยบเรยบรอย
2.การปรบเปลยนองคประกอบการแสดงหนงใหญตามรปแบบพนบาน
ของวดขนอน
จากขอคนพบทไดจากการวจยพบวาการแสดงหนงใหญของไทยนนม
การปรบปรงเปลยนแปลงเรอยมาทละเลกทละนอยโดยเฉพาะในสมยกรงรตนโกสนทร
ซงเรมรบอทธพลจากตะวนตกและมความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย การแสดง
หนงใหญทสบทอดมาอยางยาวนานเรมเสอมความนยมลงจงจ�าเปนตองปรบตวเพอ
ศลปกรรมสาร 95
ใหเขากบสงคมสมยใหมการแสดงหนงใหญของราชส�านกไดมการสบทอดมาจนถง
กรมศลปากร ซงเปนหนวยงานภาครฐทมหนาทหลกในการอนรกษ และรกษา
มาตรฐานอยางเกาไว จงไมปรากฏวามการปรบเปลยนรปแบบและองคประกอบ
การแสดงมากนกแตในขณะเดยวกนคณะหนงใหญวดขนอนซงเปนคณะหนงใหญ
ของเอกชนนนจ�าเปนตองปรบเปลยนรปแบบการแสดงเพอใหตอบสนองตอรสนยม
ของผชมทเปลยนไปดงทจฬรรณถาวรนกลพงศไดกลาวไวในการสนทนากลมยอย
(FocusGroup)เนองในงานวจยฉบบนเมอวนท5เมษายน2559วาวดขนอนม
แนวทางการพฒนารปแบบการเลนหนงใหญแบบพนบานโดยการเลอกใชเทคโนโลย
สมยใหมมาสรางความนาสนใจใหกบการแสดงอยางหลากหลาย เชน ระบบแสงส
และสอผสมเทคโนโลยคอมพวเตอรสมยใหมตลอดจนปรบปรงทาเตนทาขนลอย
ใหมความนาตนตาตนใจปรบปรงบทการแสดงใหมความกระชบทนสมย รวมถง
มการจดสรางตวหนงส�าหรบแสดงในเรองใหมๆดวยแตในขณะเดยวกนยงคงมงมน
ทจะรกษารปแบบการแสดงและองคประกอบดงเดมทสบทอดกนมาไดแกตวหนง
วธการเชดหนงรปแบบการแสดงวธการพากย-เจรจาซงเปนหวใจหลกของการแสดง
ไวไมใหสญหายผลการวจยในครงนสอดคลองกบงานวจยของเปรมรศมธรรมรตน
(2552) ซงศกษาเกยวกบการวเคราะหคณคาและการด�ารงอยของศลปวฒนธรรม
พนบาน:กรณศกษาหนงใหญวดขนอนอ�าเภอโพธารามจงหวดราชบรพบวาการแสดง
หนงใหญของวดขนอนในปจจบนมการปรบเปลยนรปแบบการแสดงโดยปรบบท
ทใชในการแสดงใหมเนอหาทกระชบ ด�าเนนเรองอยางรวดเรว เพอใหเหมาะสม
กบขอจ�ากดดานเวลาและเปนการเราความสนใจของผมาชมแตยงคงยดโครงเรอง
รามเกยรตแบบฉบบเดมในดานลลาการเชดหนงใหญกมการพฒนาทาทางการเชด
โดยเอาทาทางจากโขนมาประยกตกบการแสดง มการปรบเปลยนจอการแสดง
การใชไฟฟาแบบสปอตไลท (Spotlight) มการปรบเปลยนรปแบบการเรยนร
น�าจตวทยาเขามาชวยสอนใหเยาวชนรจกการแสดงหนงใหญ และมจตส�านกใน
การรกและหวงแหนมรดกวฒนธรรมของชมชน
The Fine & Applied Arts Journal96
นอกจากนงานวจยของ อษฎา ภทรปรชาวทย (2550) ซงกลาวไวใน
วทยานพนธเรองหนงใหญ:กรณศกษาหนงใหญวดบานดอนอ�าเภอเมองจงหวด
ระยอง ยงไดกลาวถงการตระหนกในความเปลยนแปลงทางสภาพสงคมของคณะ
หนงใหญพนบานอกแหงหนงคอคณะหนงใหญวดบานดอนซงไดจดเตรยมโครงการ
ในการจดสรางตวหนงทมคณภาพเพมเตมจากทมอยเพอเพมตอนแสดงใหหลากหลาย
มากขนและปรบเปลยนองคประกอบของการแสดงหลายดานเชนปรบปรงรปแบบ
การแสดงใหมความนาสนใจ ปรบเปลยนการใหแสงสวางแกตวหนงโดยใชระบบ
ไฟฟาททนสมยตลอดจนปรบเปลยนการแตงกายของผแสดงใหเปนไปตามสมยนยม
ซงเปนการเปลยนแปลงตามสภาพสงคมเปนหลก
จากผลงานวจยทเกยวของดงกลาวแสดงใหเหนวาแนวโนมในการพฒนา
การแสดงหนงใหญนนมไดมเพยงคณะหนงใหญวดขนอนจงหวดราชบรเทานนแต
ยงมคณะหนงใหญพนบานคณะอนทมความคดเหนเปนไปในทางเดยวกนวาควรจะ
อาศยเทคโนโลยททนสมยมาชวยในการพฒนาการแสดงหนงใหญใหมความนาสนใจ
มากยงขน แตกจ�าเปนตองอาศยความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของและภาค
ประชาชนดวยสอดคลองกบแนวคดของชนศราชางหลอ (2557)ซงกลาวไวใน
วทยานพนธเรองรปแบบและกระบวนการจดการในการสบทอดหนงใหญวดบานดอน
จงหวดระยองวาการสบทอดการแสดงหนงใหญนนจ�าเปนตองอาศยความรวมมอ
จากหลายภาคสวนทงภาครฐและภาคเอกชน โดยวธใหการศกษา การสงเสรม
และเผยแพรในเชงการทองเทยว การสบทอดในเชงอนรกษ นอกจากนยงควรม
การบรณาการ และการประดษฐคดคนพฒนา ซงจะชวยกอใหเกดการปรบตวให
เขากบสภาพสงคมและสงเสรมใหการแสดงหนงใหญมความทนสมยมากยงขนแต
ในทางกลบกนกอาจตองยอมสญเสยลกษณะบางประการเพอแลกกบการด�ารงอย
ศลปกรรมสาร 97
จากขอสรปดงกลาว อาจเปนแนวทางทจะน�าไปสการพฒนาการแสดง
หนงใหญตอไปในอนาคต โดยควรรกษาองคประกอบหลกและรปแบบการแสดง
ดงเดมไวเปนส�าคญไดแกตวหนงวธการเชดหนงรปแบบการแสดงวธการพากย-
เจรจา เปนตน และเลอกพฒนาเฉพาะองคประกอบการแสดงทมความยดหยน
โดยการเลอกใชเทคโนโลยสมยใหมมาสรางความนาสนใจใหกบการแสดงอยาง
หลากหลายเชนระบบแสงสและสอผสมเทคโนโลยคอมพวเตอรสมยใหมเปนตน
ขอเสนอแนะ
ขอเสนอแนะทวไป
ปจจบนการแสดงหนงใหญไมไดรบความนยมจากประชาชนเทาทควร
จงควรมการใหขอมลและการศกษาในเชงอนรกษแกเยาวชนในชมชน เพอสราง
รากฐานทางความรเกยวกบการแสดงหนงใหญใหมนคง เพอใหเกดความรก เหน
คณคา และหวงแหนการแสดงหนงใหญ ตลอดจนใหขอมลและแนวคดใน
การพฒนาการแสดงหนงใหญใหมความทนสมยและนาสนใจ เพอใหการแสดง
หนงใหญสามารถด�ารงอยตอไปในอนาคตทงนหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชน
ควรใหการสนบสนนในการสบทอดและการพฒนาการแสดงหนงใหญ
ขอเสนอแนะเพอการวจย
งานวจยฉบบนเปนเพยงการศกษาวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตาง
ระหวางการแสดงหนงใหญตามรปแบบของกรมศลปากรกบวดขนอนเทานนควรม
ผศกษารปแบบการแสดงทาเตนและกลวธการเชดหนงใหญของวดขนอนโดยเฉพาะ
ตลอดจนน�าขอคนพบในงานวจยไปทดลองพฒนาและสรางสรรคการแสดงทเกยวของ
กบเงาในรปแบบตางๆใหเปนรปธรรมแลวสรปผลเพอใหทราบถงความเปนไปได
และปญหาทอาจเกดขนซงจะไดแกไขใหมความสมบรณยงขน
The Fine & Applied Arts Journal98
บรรณานกรม
งาน 1 ทศวรรษ เทศกาลหนงใหญวดขนอน ในเทศกาลสงกรานต 13-14 เมษายน
2558.สบคนจากhttp://zeekway.com/๑-ทศวรรษ.
ชนศราชางหลอ.(2557).รปแบบและกระบวนการจดการในการสบทอด
หนงใหญวดบานดอน จงหวดระยอง.วทยานพนธปรญญารฐประศาสน-
ศาสตรมหาบณฑต,วทยาลยการบรหารรฐกจ,มหาวทยาลยบรพา.
ชวสทธบณยเกยรต,และคนอนๆ.(2549).หนงใหญวดบานดอน.กรงเทพฯ:
ศนยมานษยวทยาสรนธร(องคการมหาชน).
นวฒนสขประเสรฐ.(2524).หนง.วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรบณฑต,
คณะนาฏศลปและดรยางค,วทยาลยเทคโนโลยและอาชวศกษา.
เปรมรศมธรรมรตน.(2552).การวเคราะหคณคาและการด�ารงอยของ
ศลปวฒนธรรมพนบาน : กรณศกษาหนงใหญวดขนอน อ�าเภอโพธาราม
จงหวดราชบร.วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต,
บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยศลปากร.
รถพรซงธาดา.(2526).หนงปะโมทย:หนงตะลงภาคอสาน.ม.ป.ท.:ศกดโสภา
การพมพ.
ราศบรษรตนพนธ.(2551).“หนงใหญ:เงาอดตททอดยาว.”ในเหลยวหนา
แลหลง ดหนงใหญ,หนา5-12.กรงเทพฯ:กรมศลปากร.
ศลปากร,กรม.(2521).กฎหมายตราสามดวง.กรงเทพฯ:ม.ป.ท..
สธวงศพงศไพบลย.(ม.ป.ป.).หนงตะลง.สงขลา:มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ
สงขลา.
หนงใหญวดขนอน.สบคนจากhttps://nathpong.wordpress.com/2013/06/16/
หนงใหญ-วดขนอน.
หนงใหญวดบานดอน จ.ระยอง (ทพลง).สบคนจากhttps://www.youtube.
com/watch?v=MKuqV7Exi-Q.
ศลปกรรมสาร 99
อนกลโรจนสขสมบรณ.(2542).การเชดหนงใหญวดสวางอารมณ จงหวด
สงหบร.วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต,สาขาวชา
นาฏยศลปไทยคณะศลปกรรมศาสตร,จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
อาคมสายาคม.(2525).“หนงใหญ.”ในศลปวฒนธรรมไทย เลม 7
นาฏดรยางคศลปไทย กรงรตนโกสนทร,หนา99-124.กรงเทพฯ:
กรมศลปากร.
อษฎา ภทรปรชาวทย. (2550).หนงใหญ : กรณศกษาหนงใหญวดบานดอน
อ�าเภอเมองระยอง จงหวดระยอง. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร-
มหาบณฑต,บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
เอนกนาวกมล. (2546). หนงตะลง-หนงใหญ. รวมสารคดวาดวยหนงตะลง
ทวประเทศและหนงใหญภาคกลาง.พมพครงท2.กรงเทพฯ:พมพค�า.
top related