7. Ünİte - beslenme İlkelerini fiziksel aktivite
Post on 24-Nov-2021
11 Views
Preview:
TRANSCRIPT
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Vitaminler ve Mineraller
Makro besin maddelerine oranla çok daha az miktarlarda ihtiyaç duyulmaları nedeniyle vitamin ve mineraller mikro besin
maddeleri olarak adlandırılır. Bununla birlikte, diyetimizde küçük miktarlarda bulunmalarına rağmen özellikle kimyasal reaksiyonların
gerçekleştirilmesinde vitamin ve mineraller anahtar roller üstlenirler.
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Vitaminler
Vitaminler vücudun çok küçük miktarlarda ihtiyaç duyduğu kalori içermeyen yaşamsal besinlerdir. Bazı metabolik fonksiyonlar için
gereklidir ve yeterli miktarlarda alınması vitamin eksikliğine bağlı rahatsızlıkları engeller.
Vitaminlerin birçoğu vücut tarafından üretilemez bu nedenle beslenme yoluyla alınmalıdır. Buna karşın D vitamini ve K vitamini
vücut tarafından sentezlenebilir. D vitamini sentezi için güneş ışığı gereklidir, K vitamini ise kalın bağırsaktaki bir bakteri türü
tarafından üretilir.
Vitaminler özellikle enerji üretimi faaliyetlerinde hayati role sahiptir. Bununla birlikte vitaminler büyümeyi, bağışıklık sistemini, sinir
sistemini ve hormon üretimi yapan sistemlerin işleyişini destekler.
Vitaminler hayvansal ve bitkisel besinlerden elde edilebilir. Vitaminlerin sınıflandırılması çözündüğü ortama göre yapılır. Böylece
A,D,E,K vitaminleri yağda eriyen vitaminler; C, K ve B grubu vitaminler suda eriyen vitaminler olarak adlandırılır.
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Vitaminler – Yağda Eriyen Vitaminler
Etki alanları
• Görme Sistemi
• Büyüme ve gelişme
• Cilt, epitel doku ve mukoza
yenilenmesi, onarımı
• Belirli salgı bezleri (tiroit)
• Üreme sistemi
• Bağışıklık sistemi
• Serbest radikallerin önlenmesi (Beta-
Karoten)
Risk Grupları
• Hamile ve emziren kadınlar
• Bebekler ve çocuklar
• Beslenme güçlüğü çeken toplumlar
Kaynakları
Ciğer, yumurta sarısı, tereyağı, süt, peynir,
kavun, kayısı, yeşil yapraklı sebzeler,
havuç, balkabağı, palm yağı…
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Vitaminler – Yağda Eriyen Vitaminler
Etki alanları
• Kalsiyum ve fosfor metabolizması
• Kemik gelişimi ve sağlığı
• Bağışıklık sistemi
Risk Grupları
• Beslenme güçlüğü çeken toplumlar
Kaynakları
Gün ışığı vasıtasıyla deri, yağlı balıklar,
yumurta sarısı, mantar…
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Vitaminler – Yağda Eriyen Vitaminler
Etki alanları
• Bağışıklık sistemi
• Hücre duvarı, protein ve DNA’ların
korunması
• Üreme sistemi
Risk Grupları
• Yeni doğan (özellikle prematüre)
bebekler
• Uzun süre sinir-kas hastalığı
yaşayanlar
Kaynakları
Süt, tereyağı, yumurta, bitkisel yağlar,
buğday rüşeymi, sebzelerin birçoğu,
fındık…
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Vitaminler – Yağda Eriyen Vitaminler
Etki alanları
• Kanın pıhtılaşması
• Kemik sağlığı
• Kardiovasküler sistem
Risk Grupları
• Yeni doğan (özellikle prematüre)
bebekler
Kaynakları
Peynir türleri, et, ciğer, yeşil yapraklı
sebzeler, fermente soya fasulyesi…
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
Etki alanları
• Enerji metabolizması
• Karbonhidrat, yağ ve protein
metabolizması
• Kardiovasküler sistemde yer alan kas
ve sinirler
Risk Grupları
• Aşırı alkol kullananlar
Kaynakları
Sakatatlar (kalp, ciğer, böbrek), balık, et,
tahıllar, yapraksı sebzeler, kurutulmuş
meyveler, yağlı tohumlar…
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
Etki alanları
• Karbonhidrat yağ ve protein
metabolizması
• Doku ve organlardaki mukoza sağlığı
• Büyüme ve üreme
• Görme mekanizmaları
• B6 ve B3 vitaminlerinin işlevsel hale
gelmesi
Risk Grupları
• Yetersiz beslenenler
• Yaşlılar
• Kronik hastalığı bulunanlar
• Diyetlerinde süt ve süt ürünleri
bulundurmayanlar
Kaynakları
Sakatatlar (kalp, ciğer, böbrek), süt, peynir,
tahıl, sebze, bira mayası…
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Etki alanları
• Enerji gereksinimi olan tüm metabolik
faaliyetler
• Büyüme süreci
Risk Grupları
• Aşırı alkol kullananlar
• Sürekli mısır ve arpa tüketenler
• Hartnup rahatsızlığı olanlar
Kaynakları
Sakatatlar (kalp, ciğer, böbrek), balık, et,
tahıllar, meyveler (avokado, incir, hurma,
erik urusu), yağlı tohumlar…
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Etki alanları
• Koenzim A ve asil taşıyıcı protein (ACP)
sentezi
• Karbonhidrat, yağ ve protein
metabolizması
• Doku ve hücre sağlığının korunması ve
onarımı
• Yara ve berelerin iyileşmesi
• Kan lipit düzeylerinin normalleşmesi
Risk Grupları
• Diğer B vitaminleri açısından fakir
beslenenler.
Kaynakları
Sakatatlar (kalp, ciğer, böbrek), balık, et,
tahıllar, meyveler (avokado, incir, hurma,
erik urusu), yağlı tohumlar…
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Etki alanları
• Amino asit metabolizması
• Antikor üretimi
• Nörotransmiter sentezi
• Kırmızı kan hücresi formasyonu
Risk Grupları
• Hamile ve emziren kadınlar
• Yaşlılar
• Zayıf bireyler
• Aşırı alkol kullananlar
Kaynakları
Tavuk, ciğer (sığır), balık (sardalye, ton,
somon, pisi, ringa), yağlı tohumlar, mısır,
tambuğday ürünleri, sebze ve meyveler…
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Etki alanları
• Birçok hücre içi reaksiyonda
• Karbonhidrat, yağ, protein
metabolizmaları
• Saç ve tırnak hücrelerinin yapımı
Risk Grupları
• Suni yolla beslenenler
• Çok miktarda çiğ yumurta beyazı tüketenler
• Hemodiyaliz hastaları
• Diyabet hastaları
• Uzun süre antikonvülzan tedavisi görenler
Kaynakları
Tavuk, ciğer (sığır), balık (sardalye, ton,
somon, pisi, ringa), yağlı tohumlar, mısır,
tambuğday ürünleri, sebze ve meyveler…
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Etki alanları
• Nükleik asit ve hücre üretimi (Ör;
kırmızı ve beyaz kan hücreleri, sinir
hücreleri)
Risk Grupları
• Yaşlılar
• Zayıf bireyler
• Aşırı alkol kullananlar
Kaynakları
Ciğer, mandıra ürünleri, süt, yumurta
sarısı, koyu yeşil yapraklı sebzeler, yulaf,
turp, buğday rüşeymi, fındık…
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Etki alanları
• Kırmızı kan hücrelerinin üretimi
• Büyüme faktörü
• Folatın yenilenmesi
• Yağ ve karbonhidrat metabolizması
• Sinir dokusu kemik iliği ve
gastrointestinal bölgesdei koenzim
fonksiyonları
Risk Grupları
• Vejetaryenler
• Yaşlılar
Kaynakları
Sakatat (ciğer, böbrek, kalp, beyin), et,
yumurta, balık, süt ürünleri…
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Etki alanları
• Kolojen sentezi
• Demir emilimi
• Karnitin ve tirosin formasyonu
• Serbest radikallerin önlenmesi
• Bağışıklık sisteminin güçlenmesi
Risk Grupları
• Aktif ve pasif sigara içicileri
• Vitamin açısından zayıf beslenenler
Kaynakları
Süt, ciğer, meyveler (özellikle turunçgiller),
sebzeler, marul, kıvırcık…
Mikro Besinler – Vitaminler – Suda Eriyen Vitaminler
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller
Minerallerde vitaminler gibi kalori içermeyen ancak hayati açıdan önem taşıyan mikro besinlerdir. Mineraller vücudun ihtiyaç
duyduğu miktara göre sınıflandırılır. Kalsiyum gibi diğerlerine göre daha fazla ihtiyaç duyulan minerallere makro mineraller adı
verilirken, bakır ya da selenyum gibi çok az miktarda ihtiyaç duyulanlara eser mineraller adı verilir. Ancak şu nokta
unutulmamalıdır; makro ya da eser mineraller önemi alındığı miktara göre değişiklik göstermez. Tüm mineraller kemik doku, bağ
doku, enzim ve hormon metabolizması gibi alanlarda sağlığın korunması açısından benzer önem taşırlar.
Mineraller
Makro Mineraller
Eser MinerallerDemir, Çinko, Manganez, Bakır, Florit, Molibden, Lodine,
Krominyum, Selenyum
Sodyum, Klor, Potasyum, Kalsiyum, Fosfor, Magnezyum, Sülfür
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Makro Mineraller
SODYUM
Etki alanları:
• Sıvı dengesinin düzenlenmesi
• Sinir iletimi
• Kas kasılması
Kaynakları:
Sofra tuzu, soya sosu, işlem görmüş gıdalar, süt (az miktarda),
ekmek, sebze, işlem görmemiş et
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Makro Mineraller
KLOR
Etki alanları:
• Sıvı dengesinin düzenlenmesi
• Midede Ph dengesinin korunması
• Oksijen ve karbondioksitin taşınması
• Ozmotik basıncın ayarlanması
Kaynakları:
Sofra tuzu, soya sosu, işlem görmüş gıdalar, süt (az miktarda),
ekmek, sebze, işlem görmemiş et
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Makro Mineraller
POTASYUM
Kaynakları:
Et, süt, taze meyve ve sebzeler, yağlı, tohumlar, baklagiller.
Etki alanları:
• Sıvı dengesinin düzenlenmesi
• Sinir iletimi
• Kas kasılması
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Makro Mineraller
KALSİYUM
Kaynakları:
Süt ve süt ürünleri, konserve balık (sardunya, somon), koyu yeşil sebzeler (brokoli, lahana vb.), baklagiller
Etki alanları:
• Kemik ve dişlerin gelişimi, onarımı
• Kas kasılması ve gevşemesi
• Sinir sistemi
• Kanın pıhtılaşması
• Kan basıncının ayarlanması
• Bağışıklık sistemi
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Makro Mineraller
FOSFOR
Kaynakları:
Et, Süt ve süt ürünleri, yumurta, balık, yağlı tohumlar, tahıllar.
Etki alanları:
• Kemik ve dişlerin gelişimi, onarımı
• Vücutta Ph dengesinin korunması
• Enerji metabolizması
• Birçok madde ve enzimde anahtar
element
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Makro Mineraller
SÜLFÜR
Kaynakları:
Balık, yumurta, süt, baklagiller, kümes ayvanları, fındık
Etki alanları:
• Amino asit, vitamin, insülin metabolizması
• Birçok enzim sistemi
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Makro Mineraller
MAGNEZYUM
Kaynakları:
Balık, yumurta, süt, baklagiller, kümes ayvanları, fındık
Etki alanları:
• Kemik ve kıkırdak oluşumu
• Birçok enzimin anahtar aktivatörü
• Kas ve sinir sistemi
• Hücre içi Ph dengesinn korunması
• Enerji metabolizması
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Eser Mineraller
DEMİR
Kaynakları:
Sakatat, et, balık, kümes hayvanları, midye, yumurta sarısı, tohumlar, kutulmuş meyveler, koyu yeşil yapraklı bitkiler, tahıllar
Etki alanları:
• Oksijenin taşınması
• Birçok enzim sistemi
• Elektron transferi
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Eser Mineraller
İYOT
Kaynakları:
Deniz ürünleri, iyotlu toprakta yetişen ürünler, ekmek , süt ürünleri
Etki alanları:
• Protein ve genetik materyallerin üretimi
• Tat alma
• Yaraların iyileşmesi
• Anne karnındaki gelişim
• Sperm üretimi
• Büyüme ve cinsiyet olgunlaşması
• Bağışıklık sitemi
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Eser Mineraller
SELENYUM
Kaynakları:
Et, deniz ürünleri, yağlı tohumlar.
Etki alanları:
• Oksidatif stresin engellenmesi
• E Vitaminin emilimi
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Eser Mineraller
BAKIR
Kaynakları:
Baklagiller, fındık, fıstık, yağlı tohumlar, sakatat, içme suyu
Etki alanları:
• Yükseltgenme-indirgenme reaksiyonları
• Demir metabolizması
• Kırmızı kan hücrelerinin yapımı
• Pigmentasyon
• Miyelin kılıf oluşturulması
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Eser Mineraller
MANGANEZ
Kaynakları:
Deniz ürünleri, fındık, yağlı tohumlar, ekmek (tam buğday), ıspanak, lahana
Etki alanları:
• Fosfat transferi
• Kemik oluşumu
• Çeşitli enzim sitemleri
• Kırmızı kan hücrelerinin yenilenmesi,
• Karbonhidrat metabolizması
• Üreme sistemi
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Eser Mineraller
FLOR
Kaynakları:
Florit açısından zengin içme suyu, balık, çay
Etki alanları:
• Kemik ve dişlerin oluşumu
• Diş çürüklerinin önlenmesi
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Eser Mineraller
KROMİNYUM
Kaynakları:
Florit açısından zengin içme suyu, balık, çay
Etki alanları:
• İnsülin metabolizması
• Karbonhidrat metabolizması
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
Mikro Besinler – Mineraller – Eser Mineraller
MOLİBDEN
Kaynakları:
Lahana, ekmek, buğday, yapraklı yeşil sebzeler, süt, ciğer
Etki alanları:
• Bazı enzimlerin yapı taşı
7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak
Bölüm Görevleri
Bu bölümde sizlere mikro besinler (vitaminler ve mineraller) hakkında temel bilgiler verildi. Edindiğiniz bilgileri göz önünde
bulundurarak;
1- Bir önceki görevde oluşturduğunuz 24 saatlik besin tüketim anketindeki besinlerin;
- İçerdiği vitaminlerden 8 tanesini, yağda ve suda eriyen vitaminleri ayrı ayrı belirterek,
- Eksik olduğunu düşündüğünüz 4 vitamini ve bu vitaminlerden yoksun diyetlerin ne gibi rahatsızlıklara sebep olacağını
- İçerdiği minerallerden 10 tanesini, makro ve eser mineralleri ayrı ayrı belirterek,
- Eksik olduğunu düşündüğünüz 5 minerali ve bu minerallerden yoksun diyetlerin ne gibi rahatsızlıklara sebep olacağını
yazınız.
Unutmayın!
Rahatsızlıkları yazarken, ders notları dışındaki kaynakları kullanmanız gerekmektedir.
Bölüm -2- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
16
top related