แนวทางการพัฒนาจิต

แนวทางการพฒันาจติ

ช่วงเวลาสั้นๆเพื่อความเขา้ใจที่ถูกตอ้ง

สู่การปฏิบตัิที่ถูกทางDr.Somchai V.

แนวคิด

Dr.Somchai V.

สิ่งแวดล้อม

- เรียนรู้ และสืบทอดภมูปิัญญาจากอดีต

- ฝึกฝนพฒันาและต่อยอดเพ ื่อปัจจุบัน

ปัจจยัพืน้ฐานของชีวติ

- ดนิ นํา้ อากาศ ชัน้บรรยากาศ

- ธรรมชาต ิ( ความหลากหลายทาง

กายภาพ & ความหลากหลายทางชีวภาพ )- อาหาร - ที่อยู่อาศัย

- เครื่ องนุ่ งห่ม - ยารักษาโรค

ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ-โทรศัพท์มือถือ

-ดาวเทยีม

-คอมพวิเตอร์ / อนิเตอร์เน็ท

-CD / DVD / MP3 / MP4

ระบบความปลอดภยั

ในชีวติและทรัพย์สิน

ระบบวัฒนธรรม-ปรัชญา

-แนวคดิ

-ความเชื่อ

-ศลิปวัฒนธรรมประเพณี

-วถิีช ีวติ

อ ื่นๆ

ระบบประกันสังคม

และการบริการ - การศกึษา

- สาธารณสุข

- ประกัน

อ ื่นๆ

ระบบสิ่งอาํนวยความสะดวก- สาธารณูปโภค

- โลจีสตกิส์

สังคมและวฒันธรรม

เศรษฐกิจ

คุณภาพชีวิต

ปัจจยัทีจ่าํเป็นต่อชีวติ

ปัจจยัทีส่ําคญัต่อการพฒันาชีวติ

Dr.Somchai V.

ภูมปิัญญาเพื่อชีวติที่เป็นสุข

ระบบภูมิปัญญา

ระบบนเิวศระบบวฒันธรรม

ชีวิต

เศรษฐกิจ

สังคม & วฒันธรรมสิ่งแวดล้อม

ปัจจัยพ ืน้ฐานของชีวติปัจจัยท ี่จาํเป็นต่อชีวติ

ปัจจัยท ี่จาํเป็นต่อการพฒันาชีวติ

Dr.Somchai V.

ภูมปิัญญาภายใน

ชีวติ

โลก / จกัรวาล

โรงเรียน / ที่ทํางาน

บ้าน / ครอบครัวหมู่บ้าน / ชุมชน / ประเทศ

Dr.Somchai V.

พฒันาภูมปิัญญา…เพื่อ…..@ แก้ไขปัญหา@ ปรับปรุงพฒันา

@ นวตักรรม

รู้…ว่า…รู้ !

รู้…ว่า…ไม่รู้ !

ไม่รู้…ว่า…ไม่รู้ !

มี !ความรู้ / ประสบการณ์ / ความสามารถ

Dr.Somchai V.

ไม่มี !ความรู้ / ประสบการณ์ / ความสามารถ

ความรอบรู้, รู้ทัว่, เข้าใจ, รู้ซึ้งWisdom, knowledge, understanding

ปัญญา

สุตมยปัญญา

จนิตามยปัญญา

ภาวนามยปัญญา

ปัญญาเกิดแต่

การสดบั

การเล่าเรียน

ปัญญาเกิดแต่

การคดิ

การพจิารณาหาเหตุผล

ปัญญาเกิดแต่

การฝึกอบรม

ลงมือปฏิบัติ

น.สพ.สมชยั วเิศษมงคลชยั

จติ

Type of Knowledge

• Explicit Knowledge • Tacit Knowledge

Recorded Knowledge Embedded Knowledge

• Sensible Knowledge

• Knowledge from study

• Academic

• Hidden Knowledge

• Knowledge from practice

• Wisdom

Dr.Somchai V.

ความจริงท ี่ต้องยอมรับ

1. สรรพสิ่งล้วนมคีวามเกีย่วข้องสัมพนัธ์กนั

2. สรรพสิ่งล้วนมกีารเปลีย่นแปลงไปตามเงื่อนไขปัจจยั

3. มนุษย์เป็นเพยีงส่วนหนึ่งของธรรมชาตทิั้งมวล

4. สิ่งทีม่นุษย์ทาํได้คือ เรียนรู้ ทาํความเข้าใจ เข้าถงึธรรมชาตแิละ

กฎแห่งธรรมชาตเิท่านั้น

5. มนุษย์ใช้ความรู้ความเข้าใจในธรรมชาตแิละกฎแห่งธรรมชาตนิั้นๆ

มารับใช้มนุษย์และธรรมชาตแิวดล้อมทั้งมวล

6. ความเป็นจริงภายใต้เงื่อนไขอนัจํากดัแห่งการยอมรับได้

- การยอมรับได้ทางชีวติ(กายและใจ)- การยอมรับได้ทางสังคม

- การยอมรับได้ทางธรรมชาติ

น.สพ.สมชยั วเิศษมงคลชยั

4 คาํถามพืน้ฐานของชีวติ

1) ชีวติคืออะไร ?

Dr.Somchai V.

2) อะไรคือกลไกของชีวติ ?3) อะไรคือเป้าหมายของชีวติ ?4) จะบรรลุเป้าหมายของชีวติได้อย่างไร ?

ชีวติคืออะไร ?

Dr.Somchai V.

น.สพ.สมชยั วเิศษมงคลชยั

ชีวติส่วนจิตชีวติส่วนกาย

ชีวติ

• จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว

• จิตคดิจงึสั่งกายให้พูด จิตคดิจงึสั่งกายให้กระทํา

• กาย หากปราศจากจิต ชื่อว่า ไม่มชีีวติ

• การมอียู่ของกาย หากปราศจากจิตไปรับรู้ ก็ไม่มคีวามหมาย

• จิตเป็นใหญ่ จิตเป็นประธาน

• โลกวจิิตร ด้วยจิตที่วจิิตร

• โลกเป็นไปตามเจตจาํนงของมนุษย์

ชีวิต/ขนัธ ์5ส่วนประกอบ 5 อย่างทีร่วมเข้าเป็นชีวติ

Dr.Somchai V.

วญิญาณ

สัญญา

สังขารเวทนา

รูปขนัธ์

ความนึกคดิปรุงแต่งต่างๆ

ความรับรู้ในอารมณ์ต่างๆ

ความรู้สึกต่างๆ

ความจาํได้หมายรู้

กาย จิต

กองรูป,ส่วนที่เป็นรูป,ร่างกาย

พฤตกิรรมและคุณสมบัตติ่างๆ

ของส่วนที่เป็นร่างกาย

กองเวทนา,ส่วนที่เป็นการเสวยรสอารมณ์,ความรู้สึก สุข ทุกข์

หรือเฉยๆ

กองสัญญา,ส่วนที่เป็นความกําหนดหมาย,ความกําหนดได้หมายรู้ในอารมณ์ 6

กองสังขาร,ส่วนที่เป็นความปรุงแต่ง,สภาพที่ปรุงแต่งจิตให้ดหีรือชั่วหรือเป็นกลางๆ

กองวญิญาณ,ส่วนที่เป็นความรู้แจ้งอารมณ์,ความรู้อารมณ์ทางอายตนะทั้ง 6

ไตรลักษณ์ลกัษณะ 3 ประการ แห่งสงัขารธรรมทั้งหลาย

เรียกอีกอย่างหนึง่ว่า สามญัลกัษณะ ลกัษณะทีเ่สมอกนัแก่สงัขารธรรมทั้งปวง

Dr.Somchai V.

จติกาย

สภาพแวดล้อม

สิ่งอันถูกปรุงแต่ง ย่อมต้อง

ปรวนแปรไปในท่ามกลาง

สิ่งอันถูกปรุงแต่ง ย่อมไม่อาจ

ดาํรงอยู่ในสภาพเดมิได้

สิ่งอันถูกปรุงแต่ง

ย่อมไม่อาจบังคบับัญชาได้

เราดูแลรักษาชีวติของเราอย่างไร ?

ชีวติ

กาย จติ

- กิน

- อาบนํ้า

- ออกกาํลงักาย

- พกัผอ่นนอนหลบั

แล้วจิตล่ะ ! ทําอะไรบ้าง?

Dr.Somchai V.

ปลีกตวัหาความสงบ (Retreat)

กระบวนการขบัสารพษิ

(Detoxification)

ทาํให้สดชื่น (Refresh)

ทาํให้ผ่อนคลาย (Relax)

การสร้างเสริมพลัง (Repower)

ความสัมพนัธ์ระหว่างกายและจติ

กาย จตินอนไม่หลับ

Dr.Somchai V.

สับสนPsycho-Somatic Effect(ผลกระทบทีจ่ติส่งถงึกาย)ไมเกรน

โรคกระเพาะ

ความดนัสูง

มะเร็ง

เหงา

พฤตกิรรมเบี่ยงเบน

ซึมเศร้า

เครียด

ความผดิปกตทิางจติ

ความสัมพนัธ์ระหว่างกายและจติ

กาย จติ

ยิม้ หัวเราะ

Dr.Somchai V.

สมาธิPsycho-Somatic Effectผ่อนคลาย

บุคลิกภาพดี

เพิม่ประสิทธิภาพการเรียน การทําหน้าที่การงาน

กระตุ้นและเสริมสร้างภูมคิุ้มกัน

ปิติ

สร้างพลังการรักษาตวัเอง

สุข

อํานาจพลังจติ ความรู้แจ้งเห็นจริง

ความสัมพนัธ์ระหว่างกายและจิต

กาย จิตDr.Somchai V.ป่วย

ป่วยหนัก

ป่วย

กาย จิตป่วย

ไม่ป่วยหนักขึน้ ทรงตวั

ไม่ป่วย ทรงตวั

กาย จิตป่วย

รักษาโรคทางกาย

ไม่ป่วย ฝึกฝนพฒันาจติ

กาย จิตป่วย

ละวางในชีวติ

ใช้อํานาจพลังจติ

ไม่ป่วย มปีัญญาเข้าใจชีวติ

รู้แจ้งแทงตลอดในชีวติ

อะไรคือกลไกของชีวติ ?

Dr.Somchai V.

•ความสมัพนัธร์ะหว่างจิต อารมณแ์ละอายตนะ(ทวาร, ช่องทาง)

กลไกธรรมชาติของชีวิต

Dr.Somchai V.

อายตนะอารมณ์จติ

- ธรรมชาตทิี่ถูกรู้

- เป็นรูปธรรมและนามธรรมก็ได้

- ทวาร - ทางรับรู้อารมณ์

•ปฏิสมัพนัธร์ะหว่างจิตกบัอารมณโ์ดยผ่านอายตนะ

รู้ รู้สึก นึกคดิ จดจาํ

ความกระทบ

ความประจวบกันแห่งอายตนะภายใน อายตนะภายนอก และวญิญาณ

จติจมู กใจ

จิต – อายตนะ - อารมณ์อายตนะภายนอกแดนต่อความรู้ฝ่ายภายนอก

อายตนะภายในแดนต่อความรู้ฝ่ายภายใน

ความรู้อารมณ์ทางหู

ความรู้อารมณ์ทางจมูก

ความรู้อารมณ์ทางลิน้

ความรู้อารมณ์ทางตา

ความรู้อารมณ์ทางใจ

ความรู้อารมณ์ทางกาย

Dr.Somchai V.

อะไรคือเป้าหมายของชีวติ ?

ความสุข

Dr.Somchai V.

ความเป็นอิสระความรู้แจ้งเห็นจริง

จะบรรลุเป้าหมายของชีวติได้อย่างไร?

Dr.Somchai V.

การพฒันาจติ

สมถภาวนา วปิัสสนาภาวนา

สมาธิ ปัญญา

Dr.Somchai V.

• พลัง

• สงบ

• ใส

• ควรแก่การงาน

สมาธิจติ

Dr.Somchai V.

นวิรณ์

สมาธิ

กามฉนัทะพยาบาท

ถนีะ มิทธะ

อทุธจัจะ กกุกจุจะวิจิกิจฉา

อุปสรรคที่ขวางกั้นมใิห้จิตมคีวามก้าวหน้าในการพฒันา

Dr.Somchai V.

สตปิัฏฐาน 4

สติ

กาย

เวทนา

จิต

ธรรม

มสีต ิตามรู้ตามดูที่กาย

มสีต ิตามรู้ตามดูที่เวทนามสีต ิตามรู้ตามดูที่จติ

มสีต ิตามรู้ตามดูที่ธรรม• ลมหายใจ

• อิริยาบทต่างๆ

• ความเคลื่อนไหวต่าง ขๆองกาย

• ทุกขเวทนา

• สุขเวทนา

• อทุกขมสุขเวทนา

โลภ หรือ ไม่โลภ

โกรธ หรือ ไม่โกรธ

ซึมเศร้า หรือ ไม่

ฟุ้งซ่าน หรือ มสีมาธิ

• ขนัธ์ 5

• นิวรณ์ 5

Dr.Somchai V.

กฏกตกิาของการฝึกปฏบิัติ

1)อยา่ส่งจิตออกนอก2)ควบคุมใหจ้ิตอยูภ่ายใน3)เพียงความรู้สึก ไม่นึกคิดใดๆ

4)ไม่มีตวัเรา ไม่มีของเรา5)อยา่ตึงเครียด หรือ หยอ่นยานเกินไป

Dr.Somchai V.

ท่านั่ง

Dr.Somchai V.Cross-legged sitting Meditation

ท่ายืน

Dr.Somchai V.

ท่าเดนิ

Dr.Somchai V.

ท่านอน

Dr.Somchai V.

ท่าเคลื่อนไหวแบบต่างๆ

Dr.Somchai V.

Qigong

Tai Ji

Yoga

Hermit’s Art of Relaxation

จติ & ม้าป่าม้าป่า

เร็ว & พลังแรงฝึกม้าป่าอย่างไร?

ถ้าประสบความสําเร็จ !ใช้พลังและความเร็วของม้า ขีไ่ปสู่จุดมุ่งหมาย !

Dr.Somchai V.

การฝึก & แก้วนํา้

Dr.Somchai V.

เรียนรู้ทีจ่ะถือแก้วนํา้อย่างพอดี !

ไม่บีบแรงและค่อยเกินไป !

มาฝึกฝนกันเถอะ !

เรียนรู้จากการปฏบิัต ิ!

Dr.Somchai V.