Цэвэр монополь

Цэвэр монополь

Микро эдийн засаг хичээлА.Гэлэгжамц

2009 он

ЗЗ-ийн өрсөлдөөн

Зах зээлийн бүтэц

Төгс өрсөлдөөн

Цэвэр монополь

ЗЗ-ийн өрсөлдөөний

хэлбэр

Монопольт Олигополь

Монополь ЗЗ-ийн тухай

Төгс өрсөлдөөнт

Цэвэр монопольМонопольт Олигополь

ЗЗ-ийн 4-н загварЦэвэр монополь:• Ганц худалдагч• Орлуулах боломжгүй• Үнэ тогтоогч• Нэвтрэхэд маш хэцүү• Үнийн өрсөлдөөн үгүй

Монополь яагаад үүсдэг вэ?• Үйлдвэрлэлийн гол түүхий эдийг нэгпүүс эзэмшдэг.

• ЗГ зарим нэг бүтээгдэхүүнийүйлдвэрлэлийг нэг пүүст дангаарэзэмшүүлсэн.

• Бүтээгдэхүүний өртөг нь олонпүүсийн үйлдвэрлэснээс нэг байх ньашигтай байх.

Монополийн жишээ төрөлЦэвэр монопольЗохицуулалттай монопольЕрдийн монопольДараах 2 асуудал нь...

• Монополь ЗЗ-ийн үйл ажиллагаа

• Бусад пүүсээс ялгагдах нь

Нэвтрэх саад бэрхшээлЭдийн засгийн үр өгөөж

• Ердийн монополийн кейс• Хамгийн бага үр өгөөж

Хуулийн хязгаарлалт• Патент • Лиценз

Эзэмших буюу хянах ...Чухал нөөцҮнэ болон бусад бодлого Нэвтрэх хязгаарлалт

Дундаж

ний

т зардал

мян

.₮

Тоо хэмжээ

20

15

10

0 50 100 200

ATC

Хэрвээ тоо хэмжээ нэмэгдэж байхад ATC нь буурч байвал –

ердийн монополь байна.

Ердийн монополийн шалтгаан

МОНОПОЛИЙН ЭРЭЛТ3 нөхцөлийг дэвшүүлье:

• Монополийн статус байнгийн• ЗГ-ын оролцоогүй• Пүүс нэгж борлуулалт бүрийн үнийг удирдах

ЗЗ-ийн эрэлтийн муруй ньпүүсийн эрэлтийн муруй байна.

Мононполийн эрэлт

1 2 3 4 5 6

P

Q

142132

D

Үнэ 142 м.₮ -өөс 132 м.₮болж буурвал...

алд = 30 мян.₮

Орлого = 132 мян.₮

энд нэмэгдэж зарагдсан нэгжийн хэмжээгээр орлого нэмэгдэх боломжтой.

Мононполийн эрэлт

1 2 3 4 5 6

P

Q

142132

D

Үнэ 142 м.₮ -өөс 132 м.₮болж буурвал...

алд = 30 мян.₮

Орлого = 132 мян.₮

энд нэмэгдэж зарагдсан нэгжийн

хэмжээгээр орлого нэмэгдэх

боломжтой.

Ахиу орлого142 - 30 = 102м.₮132м.₮-өөс багаар

буурч болно.

Монополийн орлого ба зардал

Ахиу орлого

0

Тоо хэмжээ

Үнэ (дундаж орлого)

TRАхиу зардал

Ашиг +эсвэлалд -

172 0 - 100

Дундаж нийт зардал

Нийт зардал

100

ОРЛОГО ЗАРДАЛ

x = - =

0 172 0 - 10010001

90172162

0162 162 - 100

- 28190.00100190] ]x = - =

MR = 162 – 0 = 162 MC = 190 – 100 = 90MR > MC

Дараагийн нэгж үйлдвэрлэлд алдагдал -100 мян.₮-өөс -28 мян.₮ болон буурч байна.

Монополийн орлого ба зардал

Ахиу орлого

Тоо хэмжээ

Үнэ (дундаж орлого)

TRАхиу зардал

Ашиг +эсвэлалд -

Дундаж нийт зардал

Нийт зардал

ОРЛОГО ЗАРДАЛ

0123456789

10

90807060708090

110130150

172162152142132122112102928272

0162304426528610672714736738720

162142122102826242222

- 18

- 100- 28+ 34+ 86

+ 128+ 140+ 122+ 74- 14

- 142- 310

190.00135.00113.33100.0094.0091.6791.4393.7397.78

103.00

100190270340400470550640750880

1030

]]]]]]]]]]

]]]]]]]]]]

Монополийн орлого ба зардал

Ахиу орлого

Тоо хэмжээ

Үнэ (дундаж орлого)

TRАхиу зардал

Ашиг +эсвэлалд -

Дундаж нийт зардал

Нийт зардал

ОРЛОГО ЗАРДАЛ

0123456789

10

90807060708090

110130150

$172162152142132122112102928272

$ 0162304426528610672714736738720

$162142122102826242222

- 18

- $100- 28+ 34+ 86

+ 128+ 140+ 122+ 74- 14

- 142- 310

$190.00135.00113.33100.0094.0091.6791.4393.7397.78

103.00

$100190270340400470550640750880

1030

]]]]]]]]]]

]]]]]]]]]]

Бид хамгийн их ашгийг хэрхэн тодорхойлох вэ?

MR > = MC

Монополийн орлого ба зардал

Ахиу орлого

Тоо хэмжээ

Үнэ (дундаж орлого)

TRАхиу зардал

Ашиг +эсвэлалд -

Дундаж нийт зардал

Нийт зардал

ОРЛОГО ЗАРДАЛ

0123456789

10

90807060708090

110130150

172162152142132122112102928272

0162304426528610672714736738720

162142122102826242222

- 18

- 100- 28+ 34+ 86

+ 128+ 140+ 122+ 74- 14

- 142- 310

190.00135.00113.33100.0094.0091.6791.4393.7397.78

103.00

100190270340400470550640750880

1030

]]]]]]]]]]

]]]]]]]]]]

Монополийн орлого ба зардал

Ахиу орлого

Тоо хэмжээ

Үнэ (дундаж орлого)

TRАхиу зардал

Ашиг +эсвэлалд -

Дундаж нийт зардал

Нийт зардал

ОРЛОГО ЗАРДАЛ

Монополийн орлого ба зардал

Мян

.төг

Мян

.төг

200

150

200

50

750

500

250

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Q0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Q

Монополийн орлого ба зардал

Мян

.төг

Мян

.төг

200

150

200

50

750

500

250

MR

Мэдрэмжтэй

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

DQ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

TR

Q

Монополийн орлого ба зардал

Q

Мян

.төг

Мян

.төг

200

150

200

50

750

500

250TR

MR D

Мэдрэмжгүй Мэдрэмжтэй

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18Q

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Q

Мян

.төг

Мян

.төг

200

150

200

50

750

500

250

MR

Мэдрэмжтэй

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18Q

D

TR

мэдрэмжгүй

Нэгж мэдрэмж

Эрэлт, MR, TR: Төгс бус өрсөлдөөний үеийн пүүс

Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь

Зардлын өгөгдөлMR = MC дүрэмМонополь нь“S”-ийн муруй үгүйМонополийн үнийн талаарх буруу төсөөлөл• Тийм ч хэт өндөр үнэ биш• Нийт, нэгжийн бус, ашиг• Алдагдал бий болох боломжтой графикаас…

Монополь ашгийг МАХ байлгах нь

D

MC

ATC

MR

94

122Ашиг

MR = MC

Нэгж тутмын ашиг

Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь

Q

200

175

150

125

100

75

50

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Үнэ,

зарда

л, орл

ого

MR=MC дүрмийг биелүүлэх нь?

Монополь ашгийг МАХ байлгах нь

D

MC

ATC

MR

94

122Ашиг

MR = MC

Нэгж тутмын ашиг

Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь

Q

200

175

150

125

100

75

50

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Үнэ,

зарда

л, орл

ого

Remember the MR=MC Rule?

Монополь алдагдлыг MIN байлгах нь

D

MCATC

MR

APm

Алдагдал

MR = MC

Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь

Q

200

175

150

125

100

75

50

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Үнэ,

зарда

л, орл

ого

AVC

Qm

V

AVC-ээс Pm хүртэл пүүс үйлдвэрлэл явуулна

Монополь алдагдлыг MIN байлгах нь

D

MCATC

MR

APm

Алдагдал

MR = MC

Нэгжийн алдагдал

Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь

Q

200

175

150

125

100

75

50

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Үнэ,

зарда

л, орл

ого

AVC

Qm

V

Монополь алдагдлыг MIN байлгах нь

D

MCATC

MR

APm

Алдагдал

MR = MC

Нэгжийн алдагдал

Тоо хэмжээ ба үнийг тодорхойлох нь

Q

200

175

150

125

100

75

50

25

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Үнэ,

зарда

л, орл

ого

AVC

Qm

V

Монополийн эдийн үр ашиг гэж юу вэ?

Q

Цэвэр монополийн үр ашиггүй байдалP

DMR

S = MC

Pc

Pm

QcQm

MR=MC үед монополист нь өрсөлдөөнm

үнээс илүү өндөр үнэ тогтооно.

Төгс өрсөлдөөний зах зээлд уг тэнцвэр дээр тэнцвэр хангагдана

Q

P

DMR

S = MC

Pc

Pm

QcQm

MR=MC үед монополист нь өрсөлдөөнm

үнээс илүү өндөр үнэ тогтооно.

Монополийн үнэ бүрдэлтийн байдал нь худалдан авагчдын орлого худалдагч руу шилждэг!

Цэвэр монополийн үр ашиггүй байдал

Зардлын хүндрэлДунда

ж ний

т зард

ал

Тоо хэмжээ

Дундаж нийт зардал

X

X’

Q1 Q2

ATCx

ATC1

ATC2

ATCx’

Эдийн засгийн үр ашигНэг дор /цөм/ зарцуулалтХарилцан хамааралтай үр ашигX-үр ашиггүй Үр ашиггүй дотоод

үйл ажиллагаа нь зардлыг ихэсгэдэг.

НөхцөлМонополь хүчЗЗ-ийг сегменчлэхДамжуулан худалдахгүйҮр дагаварХэт ашигХэт үйлдвэрлэл

Үнийн ялгаварлал

график…

QDMR

MC

ATC

P

Q1

Үнэ ба

зарда

лЭдийн засгийн ашиг

MR=MCүнэ

Үнийн ялгаварлал

Шийдэл: Монополийн ашиг ба алдагдал

E

MR10,000

40

MC

32

Нийт ашиг

ATC

D

E

Нийт алд

AVCATC

MR10,000

40

MC

D

50

Мян.₮(a)

Тоо хэмжээ

Мян.₮(b)

Тоо хэмжээ

QD

MC

ATC

P

Q1

Үнэ ба

зарда

л

Q2

Төгс ялгаварлалын монополист MR=D,

Хэт үйлдвэрлэл илүү ашиг!

MR=D

Үнийн ялгаварлал

QD

MC

ATC

P

Q1

Үнэ ба

зарда

лҮнийн ялгаварлалын үр дүнд бий болсон

ашиг

Q2

MR=D

Үнийн ялгаварлал

Аргагүй монополиудТарифын зохицуулалтНийгмийн үр ашигтай үнэ

P = MCТааламжтай өгөөжийн үнэ

P = ATCЗохицуулалтын сонголт

Зохицуулагдсан монополь

График…

Зохицуулагдсан монополь

Q

DMR

MCATC

PҮнэ ба

зарда

лМонополь үнэ

MR = MC

Qm

Pm

Зохицуулагдсан монополь

Q

DMR

MCATC

PҮнэ ба

зарда

л

Тааламжтай өгөөжийн үнэЗөвхөн хэвийн ашиг/ү.а

Qf

Pf

Зохицуулагдсан монополь

Q

DMR

MCATC

PҮнэ ба

зарда

л

Нийгмийн үр ашигтай үнэ

P = MC

Qr

Pr

Зохицуулагдсан монополь

Q

DMR

MCATC

PҮнэ ба

зарда

лMR = MC

Тааламжтай өгөөжийн үнэ

Нийгмийн үр ашигтай үнэ

Qm Qf Qr

Зохицуулалтын алийг нь сонгох вэ?

Pm

Pf

Pr

100,000

E10₮

D

S

1,000

ATCMC

d10₮

Q тоо хэмжээ

Үнэ(a) Өрсөлдөөнт ЗЗ (b) Өрсөлдөөнт пүүс

Үнэ

Q тоо хэмжээ

Шийдэл: Монодоль болон төгс өрсөлдөөний харьцуулалт

100,000

E10₮

D

S

1,000

ATCMC

d10₮

Q тоо хэмжээ

Үнэ(a) Өрсөлдөөнт ЗЗ (b) Өрсөлдөөнт пүүс

Үнэ

Q тоо хэмжээ

2. Пүүс бүрийн үйлдвэрлэл 1,000 нэгж дээр P = MC.

1. ЗЗ-д 100 пүүс байдаг, тэнцвэрийн үнэ нь 10₮

3. ...Хуучин нийлүүлэлтийн

муруй . . .

Шийдэл: Монополь болон төгс өрсөлдөөний харьцуулалт

100,000 Q тоо хэмжээ

Үнэ

E10

D

(c) Монополь

S = MC

60,000

MR

15 F

6.Төгс өрсөлдөөнтэй харьцуулахад өндөр үнэ, бага үйлдвэрлэл.

4.Монополийн өмнөх MC муруй.

5.Монополийн үйлдвэрлэл MR = MC,

Шийдэл: Монополь болон төгс өрсөлдөөний харьцуулалт

MC

MR

Эрэлт

Өрсөлдөөнт тэнцвэр

Монополист тэнцвэрPM

PC

Шийдэл: Монополь болон төгс өрсөлдөөний харьцуулалт

MC

MR

Эрэлт

Өрсөлдөөнт тэнцвэр

Хэрэглэгчийн илүүдэл

Үйлвэрлэгчийн илүүдэл

PM

PC

Шийдэл: Өрсөлдөөнт ЗЗ дэх үр ашиг

MC

MR

Эрэлт

Шийдэл: Монополиос бий болох нийгмийн алдагдал

Үйлдвэрлэг-чийн илүүдэл

Хэрэглэгчийн илүүдэл

Үл буцах алдагдал: DWL

PM

PC

Монополь болон төгс өрсөлдөөнийг харьцуулах нь

Төгс өрсөлдөөн Монополь

Пүүсийн сонголт Q P эсвэл Q

Ашиг хамгийних байлгах

P = MC MR=MC

Хамгийн их ашиг

Богино хугацаанд ашиг/алдагдалтай, урт хугацаанд тэг ашигтай

ажиллана

Урт/богино хугацаанд ашиг/алдагдалтай

ажиллана, төгс өрсөлдөөнт ЗЗ-тэй харьцуулахад Q нь бага, P нь өндөр байна

ШинжБүтээгдэхүүний шинж чанар

ижил, нэвтрэхэд хориг саадгүй, олон тооны пүүс

Зөвхөн нэг пүүс, хориг саад, онцгой бүтээгдэхүүн

Технологийн үр ашиг

Тэг хүртлэх ашиг; ихэвчлэнP буурах ба Q нэмэгдэнэ

Өндөр ашиг; P болон Q нь өөрчлөгдөхгүй

ЭЗ-ийн үр ашиг

Маш их;ЭЗ-ийн үр ашигтай Үл буцах алдагдал

А.Бакей “Микро эдийн засгийн ухаан” 2009 он УБ хотВ.Норжванчиг “Эдийн засгийн ухаан” 2005 он УБ хотБ.Баяраа, Д.Гансүлд “Микро эдийн засаг” 2006 он УБ хотС.Авирмэд “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотЦ.Цэцэгмаа “Жижиг үйлдвэрийн эдийн засаг, менежмент” 2004 он УБ хотД.Энх-Амгалан “Микро эдийн засаг гарын авлага” 2002 он УБ хотМ. Фогил “Микро эдийн засаг” 2002 он УБ хотБ.Алтанцэцэг ба бус “Микро экономикс” 2001 он УБ хотЛ. Г.Рейнольдс “Микро эдийн засгийн ухаан” 1992 он УБ хотБ.Баярдаваа “Микро экономикс” 2005 он УБ хотБ.Батбаяр “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотТ.Нарантуяа Микроэкономикс сэдэвчилсэн тайлбар толь” 2006 он УБ хотС.Алтангэрэл “Микро эдийн засгийн ухаан” 2007 он УБ хотКэмпбелл Р.Макконнелл, Стэнли Л.Брю “Экономикс” 2005 он УБ хот N.Gregory Mankiw “Essentials of economics” 2004 Hal R. Varian “Intermediate Microeconomics” Sixth EditionWalter Nicholson “Microeconomic Theory”William A. McEachern “Microeconomics”Robert S. Pindyck, Daniel L. Rubinfeld “Microeconomics” 5th EditionJeffrey Perloff “Microeconomics” 5th Edition 2008Joseph Nellis, David Parker “Principles of Business Economics” 2006Saul Estrin, Laidler David, Michael Dietrich “Microeconomics” 2008Hugh Gravelle, Ray Rees “Microeconomics” 3th Edition 2004Krister Ahlersten “Essentials of Microeconomics: Exercises” 2008R.Preston McAfee, J. Stanley Johnson “Introduction to Economic Analysis” 2005David A.Dilts “Introduction to Microeconomics” 2003Ariel Rubinstein “Lecture Notes in Microeconomic Theory” 2006Guoqiang Tian “Lecture Notes on Microeconomic Theory” 2008Nolan H. Miller “Notes on Microeconomic Theory” 2006Libby Rittenberg, Timothy Tregarthen “Principles of Microeconomics” 2009ГЭХ МЭТ ...

Ашигласан ном, сурах бичгийн жагсаалт