ALTERNATİF DİSİPLİN ALTERNATİF DİSİPLİN

YÖNTEMLERİYÖNTEMLERİ

Yrd. Doç. Dr. Sema Bengi GÜRKANYrd. Doç. Dr. Sema Bengi GÜRKANHasan Kalyoncu Üniversitesi Hasan Kalyoncu Üniversitesi

Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim DalıPsikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı

ÇOCUK EĞİTİMİNDE DİSİPLİNÇOCUK EĞİTİMİNDE DİSİPLİN

Disiplin, çocuk eğitiminin önemli bir Disiplin, çocuk eğitiminin önemli bir parçasıdır. Disiplinin ilgi alanı ise davranışı parçasıdır. Disiplinin ilgi alanı ise davranışı etkili bir şekilde ele almaktır; bu nedenle etkili bir şekilde ele almaktır; bu nedenle disiplin çocuğun psikolojisinde ve çocuk disiplin çocuğun psikolojisinde ve çocuk gelişiminde önemli bir rol oynar.  gelişiminde önemli bir rol oynar. 

Disiplin, bir eğitim aracı olarak düşünüldüğünde Disiplin, bir eğitim aracı olarak düşünüldüğünde korkutma, utandırma, gururunu kırma gibi kavramlarla iç korkutma, utandırma, gururunu kırma gibi kavramlarla iç içe olmamalıdır. Disiplinin iki temel amacı vardır;içe olmamalıdır. Disiplinin iki temel amacı vardır;

Birincisi, çocuğa anlaşılır, kesin ve sınırları olan, güvenli Birincisi, çocuğa anlaşılır, kesin ve sınırları olan, güvenli bir ortam sunmaktır. Bu ortam çocuğun sağlıklı gelişimi bir ortam sunmaktır. Bu ortam çocuğun sağlıklı gelişimi için gereklidir. için gereklidir.

Disiplinin ikinci amacı ise, çocuğun kendi kendini Disiplinin ikinci amacı ise, çocuğun kendi kendini yönetme yeteneği yani özdenetim kazanmasıdır. Çocuk yönetme yeteneği yani özdenetim kazanmasıdır. Çocuk denetim altında değilken de öğrendiklerini denetim altında değilken de öğrendiklerini uygulayabilmeli, kurallara uymayı sürdürebilmelidir. uygulayabilmeli, kurallara uymayı sürdürebilmelidir. Anababası yanındayken kurallara uyan, ama denetim Anababası yanındayken kurallara uyan, ama denetim kalkınca çığırından çıkan çocuk özdenetim yeteneği kalkınca çığırından çıkan çocuk özdenetim yeteneği kazanmamış demektir. kazanmamış demektir.

Disiplin İçin Önemli İlkelerDisiplin İçin Önemli İlkeler1. Tutarlılık disiplin için en önemli ilkelerden biridir. Anababa çocuğu 1. Tutarlılık disiplin için en önemli ilkelerden biridir. Anababa çocuğu uygun olmayan bir isteğine birkaç kez "Hayır" dedikten sonra sonunda uygun olmayan bir isteğine birkaç kez "Hayır" dedikten sonra sonunda "Evet" diyorsa,çocuk ısrar etmesinin işe yaradığını öğrenecektir."Evet" diyorsa,çocuk ısrar etmesinin işe yaradığını öğrenecektir.

2. Anababanın sözbirliği ve işbirliği yapması disiplin için gereklidir. Anne 2. Anababanın sözbirliği ve işbirliği yapması disiplin için gereklidir. Anne çocuğa "Dışarı çıkmadan önce oyuncaklarını topla" dediğinde baba çocuğa "Dışarı çıkmadan önce oyuncaklarını topla" dediğinde baba "Bırak gitsin,arkadaşları bekliyor" diyorsa çocuk işine gelen kuralı "Bırak gitsin,arkadaşları bekliyor" diyorsa çocuk işine gelen kuralı dinleyecektir.dinleyecektir.

3. Anababa davranışlarıyla çocuğa örnek olduğunu unutmamalıdır. Anne 3. Anababa davranışlarıyla çocuğa örnek olduğunu unutmamalıdır. Anne baba öğrettikleri kuralları kendilerinin de sergiliyor olması gerekir. baba öğrettikleri kuralları kendilerinin de sergiliyor olması gerekir. Kardeşine vurduğu için çocuğunu döven bir baba "kimsenin kimseye Kardeşine vurduğu için çocuğunu döven bir baba "kimsenin kimseye vurmaması gerekir” kuralını önce kendisi bozmuş olur. Çocuklar vurmaması gerekir” kuralını önce kendisi bozmuş olur. Çocuklar anababaların birbirilerine nasıl davrandıklarını gözlemlerler. Eşini sürekli anababaların birbirilerine nasıl davrandıklarını gözlemlerler. Eşini sürekli eleştiren ya da ona alaycı bir şekilde yaklaşan bir babanın yanında eleştiren ya da ona alaycı bir şekilde yaklaşan bir babanın yanında çocuğun kardeşine olumlu ve saygılı davranması beklenemez.çocuğun kardeşine olumlu ve saygılı davranması beklenemez.

Okulöncesinde  Sosyalleşme ve Okulöncesinde  Sosyalleşme ve Disiplin SorunuDisiplin Sorunu

Okulöncesindeki çocuğun bebeklik Okulöncesindeki çocuğun bebeklik

döneminden farklı olarak 2 ayrı döneminden farklı olarak 2 ayrı sosyal dünyası vardır. Bunlardan sosyal dünyası vardır. Bunlardan biri akranlarla, diğeri de biri akranlarla, diğeri de yetişkinlerle ilişki içinde olunan yetişkinlerle ilişki içinde olunan dünyalardır.dünyalardır.

Yetişkinlerle olan ilişkide  güç Yetişkinlerle olan ilişkide  güç ve sınırlamalar genellikle ve sınırlamalar genellikle yetişkinden gelir. Yetişkin, yetişkinden gelir. Yetişkin, çocuğun davranışlarına rehber çocuğun davranışlarına rehber olur, onu yönlendirir ve ona olur, onu yönlendirir ve ona öğretir. Çocuk bu işbirliğini öğretir. Çocuk bu işbirliğini çoğunlukla arar fakat bazen de çoğunlukla arar fakat bazen de bu tür bir birlikteliğe direnir.bu tür bir birlikteliğe direnir.

Çocuğun arkadaşlarıyla ilişkisi Çocuğun arkadaşlarıyla ilişkisi karşılıklılık ve işbirliği içerirken karşılıklılık ve işbirliği içerirken yetişkinlerle  daha fazla  yetişkinlerle  daha fazla  koruma ve sınırlama içerir. Bir koruma ve sınırlama içerir. Bir çocuğun yetişkinle ilişkisi onu, çocuğun yetişkinle ilişkisi onu, akranlarla olan ilişkiye hazırlar akranlarla olan ilişkiye hazırlar ve her ikisi de  çocuk için ve her ikisi de  çocuk için gereklidir.gereklidir.

Çocuğun yetişkinle ilişkisi Çocuğun yetişkinle ilişkisi özellikle kültürel değerlerin ve  özellikle kültürel değerlerin ve  sosyal kuralların aktarılmasında sosyal kuralların aktarılmasında oldukça kritiktir (Başkasının oldukça kritiktir (Başkasının eşyasına zarar verilmez, eşyasına zarar verilmez, selamlamaya karşılık selamlamaya karşılık verilmelidir, başkaları giyinir verilmelidir, başkaları giyinir veya soyunurken seyredilmez veya soyunurken seyredilmez vb).vb).

Akranlarla etkileşimde ise Akranlarla etkileşimde ise paylaşma, yardım etme ve paylaşma, yardım etme ve sempati gösterme gibi olumlu sempati gösterme gibi olumlu davranışlar daha az; saldırgan davranışlar daha az; saldırgan ve bencilce etkileşimler daha ve bencilce etkileşimler daha fazladır. Fakat akranlarla fazladır. Fakat akranlarla paylaşma ve diğer olumlu paylaşma ve diğer olumlu davranışlar 4-12 yaşları davranışlar 4-12 yaşları arasında hızla gelişir.arasında hızla gelişir.

Okulöncesindeki yıllar Okulöncesindeki yıllar çocukların hızla sosyalleştikleri çocukların hızla sosyalleştikleri yıllardır. Çocuklar çevrelerini yıllardır. Çocuklar çevrelerini araştırmak, yeni beceriler araştırmak, yeni beceriler geliştirmek ve bağımsızlıklarını geliştirmek ve bağımsızlıklarını ortaya koymak üzere ortaya koymak üzere programlanmışlardır.programlanmışlardır.

Ana baba olarak bunu Ana baba olarak bunu

unutmamalı ve çocuğun unutmamalı ve çocuğun patronu olmak yerine onunla patronu olmak yerine onunla işbirliği içinde olmaya işbirliği içinde olmaya çalışmalısınız. Çocuğun çalışmalısınız. Çocuğun davranışlarını sınırlama ve ona davranışlarını sınırlama ve ona kurallar koyma kolay kurallar koyma kolay olmayacaktır.olmayacaktır.

Fakat her şeye rağmen Fakat her şeye rağmen çocuklar, özellikle kendi çocuklar, özellikle kendi güvenliklerini sağlamayı güvenliklerini sağlamayı öğrenmede isteklidirler. Bir öğrenmede isteklidirler. Bir başka deyişle aslında disipline başka deyişle aslında disipline muhtaçtırlar. Ancak disiplin, muhtaçtırlar. Ancak disiplin, çocuğa emirler verme ve çocuğa emirler verme ve uymadığında cezalandırma uymadığında cezalandırma değildir.değildir.

Disiplin, sayısız farklı koşuldaDisiplin, sayısız farklı koşulda ve durumda tekrarlarla çocuğa ve durumda tekrarlarla çocuğa nasıl davranacağını öğretme ve nasıl davranacağını öğretme ve kendini kontrolü sizden ona kendini kontrolü sizden ona geçirme işlemidir.geçirme işlemidir.

Çocuğa ne yapacağını Çocuğa ne yapacağını öğretirken emir vermek yerine öğretirken emir vermek yerine onaylayabileceğiniz seçenekler onaylayabileceğiniz seçenekler sunun ve emirlerinizle onu sunun ve emirlerinizle onu çileden çıkarmak yerine karar çileden çıkarmak yerine karar alma becerisini geliştirin.alma becerisini geliştirin.

Çocuğa nasıl davranacağını Çocuğa nasıl davranacağını öğretme işi tam bir sabır işidir. öğretme işi tam bir sabır işidir. Bu konuda size yardımcı Bu konuda size yardımcı olabilecek bazı altın kurallar olabilecek bazı altın kurallar şöyle sıralanabilir:şöyle sıralanabilir:

Siz de onun davranmasını istediğiniz gibi davranın:

Çocuk sizin ona Çocuk sizin ona gösterdiğinizden daha fazla gösterdiğinizden daha fazla anlayış, işbirliği ve ilgiyi size anlayış, işbirliği ve ilgiyi size göstermeyecektir. Meşgul göstermeyecektir. Meşgul olduğunuzu söyleyerek olduğunuzu söyleyerek bulmacasına yardım bulmacasına yardım etmezseniz o da size masa etmezseniz o da size masa hazırlarken yardım hazırlarken yardım etmeyecektir.etmeyecektir.

İyi davranışı ödüllendirin, İyi davranışı ödüllendirin, kötülerini değil:kötülerini değil:

Markette şeker için ağlayan Markette şeker için ağlayan çocuğu susturmak amacıyla çocuğu susturmak amacıyla şeker almayın, fakat şeker için şeker almayın, fakat şeker için ağlamadığında ödüllendirin.ağlamadığında ödüllendirin.

Genelde olumlu bir dil kullanın:Genelde olumlu bir dil kullanın: ““Yap” sözcüğü “yapma” Yap” sözcüğü “yapma”

sözcüğünden daha etkilidir. sözcüğünden daha etkilidir. Çocuğunuza neyi yapmaması Çocuğunuza neyi yapmaması gerektiğini değil, gerektiğini değil, neyi yapmasıneyi yapması gerektiğini söylemeye çalışın. gerektiğini söylemeye çalışın. Örneğin bisikletini koridorun Örneğin bisikletini koridorun ortasında bırakma yerine bisikletini ortasında bırakma yerine bisikletini şu duvarın kenarına bırak böylece şu duvarın kenarına bırak böylece takılıp düşmezsin deyin.takılıp düşmezsin deyin.

İletişiminizde açık ve anlaşılır olun:İletişiminizde açık ve anlaşılır olun: Çocuğu yönlendirici ifadeleriniz Çocuğu yönlendirici ifadeleriniz

olumlu olsa bile açık değilse işe olumlu olsa bile açık değilse işe yaramaz. Örneğin,  “terbiyeli yaramaz. Örneğin,  “terbiyeli davran” olumlu bir ifadedir. Ancak davran” olumlu bir ifadedir. Ancak kastettiği şey, “sevmediğim şeyleri kastettiği şey, “sevmediğim şeyleri yapma” dır. Bazen siz kendiniz bile yapma” dır. Bazen siz kendiniz bile kararsız iken çocuk neyi sevip neyi kararsız iken çocuk neyi sevip neyi sevmediğinizi nereden bilecektir.sevmediğinizi nereden bilecektir.

Açıklama yapın:Açıklama yapın: Yapmasını istediğiniz bir Yapmasını istediğiniz bir

davranışın nedeni için çocuğa davranışın nedeni için çocuğa “çünkü ben öyle istiyorum” “çünkü ben öyle istiyorum” derseniz, çocuk bu açıklamadan derseniz, çocuk bu açıklamadan hiç bir şey öğrenmeyecektir. Oysa hiç bir şey öğrenmeyecektir. Oysa “Makası yerine koymalısın. Eğer “Makası yerine koymalısın. Eğer koymazsan sivri olduğu için koymazsan sivri olduğu için batabilir.”  Açıklaması o yaşlardaki batabilir.”  Açıklaması o yaşlardaki çocuklara nasıl davranması çocuklara nasıl davranması gerektiğini  anlatan bir açıklamadır.gerektiğini  anlatan bir açıklamadır.

““Hayır” demeden önce düşünün:Hayır” demeden önce düşünün: Bir davranışa gerçekten engel olmak Bir davranışa gerçekten engel olmak

ya da bir hareketi yasaklamak ya da bir hareketi yasaklamak istediğinizde bir kez daha düşünerek istediğinizde bir kez daha düşünerek bu sözcüğü kullanın ve hayır bu sözcüğü kullanın ve hayır dedikten sonra geri dönmeyin. dedikten sonra geri dönmeyin. Çünkü bu sözcük çocuk ile aranızda Çünkü bu sözcük çocuk ile aranızda en fazla çatışma yaratan sözcüktür.  en fazla çatışma yaratan sözcüktür.  Sadece çocuğun güvenliği ile ilgili Sadece çocuğun güvenliği ile ilgili konularda katı olmakta yarar vardır.konularda katı olmakta yarar vardır.

Beklentileriniz çocuğa uygun olsun Beklentileriniz çocuğa uygun olsun ve ona güvenin:ve ona güvenin: Çocuktan Çocuktan yapabileceğinden daha fazlasını yapabileceğinden daha fazlasını beklemeyin ve yapabilecekleri için beklemeyin ve yapabilecekleri için de ona güvenin. Örneğin kendi de ona güvenin. Örneğin kendi kendine bakabileceğinden kendine bakabileceğinden eminseniz  bir arkadaşının evine eminseniz  bir arkadaşının evine gitmesine izin verin. Değil ise gitmesine izin verin. Değil ise göndermeyin. Gönderirken göndermeyin. Gönderirken yapacağınız uyarılarla onun işini yapacağınız uyarılarla onun işini zorlaştırmayın.zorlaştırmayın.

Tutarlı olun:Tutarlı olun: Aile içi yaşamı düzenleyici Aile içi yaşamı düzenleyici temel kurallar getirin ve bunlara tüm ev temel kurallar getirin ve bunlara tüm ev halkı olarak uyun. Kararlı olduğunuz halkı olarak uyun. Kararlı olduğunuz davranışlar için de kesin kurallar davranışlar için de kesin kurallar koyabilirsiniz; ancak çocuk,  koşullar koyabilirsiniz; ancak çocuk,  koşullar değiştiğinde kuralı esnetmenizi değiştiğinde kuralı esnetmenizi bekleyebilir ve bunu, duruma özgü bir bekleyebilir ve bunu, duruma özgü bir değişiklik olarak değerlendirebilir. değişiklik olarak değerlendirebilir. Örneğin, sizlerle yatması Örneğin, sizlerle yatması yasaklanmışsa bu, örneğin babaannesi  yasaklanmışsa bu, örneğin babaannesi  geldiğinde onunla da yatamayacağı geldiğinde onunla da yatamayacağı anlamına gelmemelidir.anlamına gelmemelidir.

Hatalı olduğunuzda hatanızı kabul Hatalı olduğunuzda hatanızı kabul edin:edin: Siz çocuğa model olduğunuz Siz çocuğa model olduğunuz için hatanız olduğunda özür için hatanız olduğunda özür dilemeniz, ona da hatalı olduğunda dilemeniz, ona da hatalı olduğunda özür dilemeyi öğretecektir. Çocuk, özür dilemeyi öğretecektir. Çocuk, herkesin hata yapabileceğini herkesin hata yapabileceğini anlarsa ne siz, ne kendisi ne de anlarsa ne siz, ne kendisi ne de arkadaşları için yüksek standartlar arkadaşları için yüksek standartlar geliştirmeyecek ve her hangi bir geliştirmeyecek ve her hangi bir hatanızda hayal kırıklığı hatanızda hayal kırıklığı yaşamayacaktır.yaşamayacaktır.

Yukarıda önerilen davranışların asıl Yukarıda önerilen davranışların asıl amacı, çocuğun davranışını kontrol amacı, çocuğun davranışını kontrol etme ve davranışları için etme ve davranışları için sorumluluk almasını sağlamaktır. sorumluluk almasını sağlamaktır. Eğer çocuğunuz sizin koyduğunuz Eğer çocuğunuz sizin koyduğunuz sınırlamalara uymamakta direnir, sınırlamalara uymamakta direnir, başkalarına zarar veren saldırgan başkalarına zarar veren saldırgan davranışlar gösterirse tüm bu davranışlar gösterirse tüm bu davranışlarının sonuçlarına da davranışlarının sonuçlarına da katlanmayı öğrenmelidir.katlanmayı öğrenmelidir.

Bunun için çocuk Bunun için çocuk cezalandırılabilir ancak ceza,cezalandırılabilir ancak ceza, çocuğa gerçekten bir şey çocuğa gerçekten bir şey öğretmelidir. Cezalandırmayla öğretmelidir. Cezalandırmayla ilgili olarak aşağıdakiler ilgili olarak aşağıdakiler önerilmektedir:önerilmektedir:

Cezayı davranışın hemen üstüne Cezayı davranışın hemen üstüne verin. Eğer aradan zaman geçerse verin. Eğer aradan zaman geçerse çocuk, hangi davranışının çocuk, hangi davranışının cezalandırıldığını cezalandırıldığını hatırlamayacaktır.hatırlamayacaktır.

Fiziksel ceza vermeyin. Dayağın Fiziksel ceza vermeyin. Dayağın kendisi bir saldırganlık gösterisidir kendisi bir saldırganlık gösterisidir ve üstelik dayak yiyen çocuklar ve üstelik dayak yiyen çocuklar niçin dövüldüklerini niçin dövüldüklerini hatırlamamaktadırlar.hatırlamamaktadırlar.

Dayak, çocuk ile olan Dayak, çocuk ile olan işbirliğinizi elinizden işbirliğinizi elinizden almaktadır.almaktadır.

Çocuğu aptal ve çaresiz Çocuğu aptal ve çaresiz hissettiren cezalar vermeyin.hissettiren cezalar vermeyin.

Sizin davranışını Sizin davranışını onaylamadığınızı belirten bir onaylamadığınızı belirten bir hareket veya ifade en iyi hareket veya ifade en iyi cezadır.cezadır.

Ceza olarak bir şeyi Ceza olarak bir şeyi yasaklıyorsanız, bunu bağırarak yasaklıyorsanız, bunu bağırarak değil, yavaşça ve kibar bir dille değil, yavaşça ve kibar bir dille söyleyin.söyleyin.

Çocuğa verilecek en iyi cezalardan Çocuğa verilecek en iyi cezalardan biri, çocuğu çok kısa bir süre için biri, çocuğu çok kısa bir süre için aile içi etkileşimden ya da yaptığı aile içi etkileşimden ya da yaptığı etkinlikten men etmedir. Bu cezada etkinlikten men etmedir. Bu cezada çocuk, bağırıp çağırmadan çocuk, bağırıp çağırmadan uyarıcısız bir ortama (kendi odası uyarıcısız bir ortama (kendi odası veya evin belirli bir köşesi) veya evin belirli bir köşesi) gönderilir ve kaç yaşında ise o gönderilir ve kaç yaşında ise o kadar dakika bekletilir. Çocuktan kadar dakika bekletilir. Çocuktan bu sırada, yaptıkları hakkında bu sırada, yaptıkları hakkında düşünmesi istenir.düşünmesi istenir.

Okulöncesi dönemdeki Okulöncesi dönemdeki çocukların önemli bir özelliği de çocukların önemli bir özelliği de çok hareketli ve saldırgan çok hareketli ve saldırgan olmalarıdır. Bununla birlikte olmalarıdır. Bununla birlikte çocuklardaki saldırganlığın bir çocuklardaki saldırganlığın bir ölçüde ana babanın çocuk ölçüde ana babanın çocuk yetiştirme tutumlarıyla da ilgili yetiştirme tutumlarıyla da ilgili olduğu bulunmuştur. olduğu bulunmuştur.

Örneğin; her zaman izin verici Örneğin; her zaman izin verici davranan, çocuğu serbest davranan, çocuğu serbest bırakan fakat her zaman da bırakan fakat her zaman da cezalandıran annelerin cezalandıran annelerin çocukları en saldırgan çocuklar çocukları en saldırgan çocuklar olurlar.olurlar.

Genellikle izin verici davranıp çok Genellikle izin verici davranıp çok az cezalandırıcı olan anneler ile az cezalandırıcı olan anneler ile genellikle izin verici olmayan ve genellikle izin verici olmayan ve cezalandırıcı olan annelerin cezalandırıcı olan annelerin çocuklarında orta düzeyde bir çocuklarında orta düzeyde bir saldırganlık, daha az izin verici ve saldırganlık, daha az izin verici ve daha az cezalandırıcı olan daha az cezalandırıcı olan annelerin çocuklarında ise en az annelerin çocuklarında ise en az düzeydedüzeyde saldırgan davranış saldırgan davranış gözlenmektedir.gözlenmektedir.

Ana babanın çocuk üzerinde Ana babanın çocuk üzerinde hem sağduyulu bir denetimi hem sağduyulu bir denetimi hem de özerkliği hem de özerkliği cesaretlendiren tavırları birlikte cesaretlendiren tavırları birlikte yer aldığında, bu koşullarda yer aldığında, bu koşullarda yetişen çocuklar  meraklı, aktif, yetişen çocuklar  meraklı, aktif, girişken, uyumlu ve diğerlerine girişken, uyumlu ve diğerlerine göre daha az olumsuz davranış göre daha az olumsuz davranış gösteren çocuklardır.gösteren çocuklardır.

Eğer özerkliğin desteklenmediği Eğer özerkliğin desteklenmediği bir ortamda çocukların bir ortamda çocukların davranışı üzerinde yüksek bir davranışı üzerinde yüksek bir kontrol var ise bunun da kontrol var ise bunun da çocukta merakın, girişkenliğin, çocukta merakın, girişkenliğin, orijinalliğin ve hayalin orijinalliğin ve hayalin olmamasıyla ilişkili olduğu olmamasıyla ilişkili olduğu bulunmuştur.bulunmuştur.

Anne babaların çocuğa, onu olduğu Anne babaların çocuğa, onu olduğu gibi kabul ederek, anlayarak, sevgi gibi kabul ederek, anlayarak, sevgi göstererek ve destekleyerek göstererek ve destekleyerek yaklaştıkları, daha fazla açıklamada yaklaştıkları, daha fazla açıklamada bulundukları koşullarda da bulundukları koşullarda da çocuklar, kuralları ve çocuklar, kuralları ve düzenlemeleri daha  kolay düzenlemeleri daha  kolay içselleştirmekte ve kendilerini içselleştirmekte ve kendilerini kontrol etmeyi daha kolay kontrol etmeyi daha kolay başarmaktadırlar.başarmaktadırlar.

Ayrıca böyle bir tutum ebeveyn ile Ayrıca böyle bir tutum ebeveyn ile çocuğu yaklaştırmakta, etkileşimi çocuğu yaklaştırmakta, etkileşimi artırmakta ve böylece çocuktaki artırmakta ve böylece çocuktaki kaygı azalmaktadır. Ebeveyn-çocuk kaygı azalmaktadır. Ebeveyn-çocuk ilişkisi daha az korkulu ve daha az ilişkisi daha az korkulu ve daha az güç yönelimli bir ilişki haline güç yönelimli bir ilişki haline gelmektedir. Bu koşullarda gelmektedir. Bu koşullarda çocukların özsaygıları yüksektir ve çocukların özsaygıları yüksektir ve olumlu davranışlar daha fazladır.olumlu davranışlar daha fazladır.

DİSİPLİN EĞİTİM DEMEKTİRDİSİPLİN EĞİTİM DEMEKTİR

Belki bir çoğumuz “disiplin” Belki bir çoğumuz “disiplin” kavramını cezayla aynı anlamda kavramını cezayla aynı anlamda kullanma yanılgısına düştük. kullanma yanılgısına düştük. Oysa ceza kavramı disiplini Oysa ceza kavramı disiplini karşılamaz, sadece disiplin karşılamaz, sadece disiplin yöntemlerinden biridir. Peki yöntemlerinden biridir. Peki disiplin gerçekte neyi anlatır.disiplin gerçekte neyi anlatır.

Disiplin çok basit olarak Disiplin çok basit olarak “eğitim” demektir. Yanlış “eğitim” demektir. Yanlış okumadınız! Yani çocuk okumadınız! Yani çocuk eğitiminin temel dinamiğidir eğitiminin temel dinamiğidir disiplin. Daha doğru anlamıyla disiplin. Daha doğru anlamıyla ise “öğretici, düzenli davranış ise “öğretici, düzenli davranış ve yetkinlik kazandırıcı ve yetkinlik kazandırıcı yetiştirme “ demektir. yetiştirme “ demektir.

Yapıcı özelliklere ve özdenetime Yapıcı özelliklere ve özdenetime sahip çocuklar yetiştirebilmek sahip çocuklar yetiştirebilmek için çocukların zihinsel, için çocukların zihinsel, toplumsal ve duygusal toplumsal ve duygusal gelişimlerindeki eğitim sürecine gelişimlerindeki eğitim sürecine verilen addır.Bu eğitim verilen addır.Bu eğitim sürecinde anne babalar görev sürecinde anne babalar görev uygulayıcı değil, sadece birer uygulayıcı değil, sadece birer yol gösterici olabilir.yol gösterici olabilir.

Bu noktada, anne babaların Bu noktada, anne babaların davranışları çocuğa örnek davranışları çocuğa örnek olacaktır. Anne baba iyi davranış olacaktır. Anne baba iyi davranış örnekleri toplumsal kuralları örnekleri toplumsal kuralları çocuğa benimsetmeye çalışır. çocuğa benimsetmeye çalışır. Burada aile çocuğun gösterdiği Burada aile çocuğun gösterdiği olumlu davranışları desteklemeli, olumlu davranışları desteklemeli, olumsuzları gidermeye çalış-olumsuzları gidermeye çalış-malıdır. Böylece çocuğun kendine malıdır. Böylece çocuğun kendine güveni artırılırken kuralları da güveni artırılırken kuralları da öğrenmesi sağlanır. öğrenmesi sağlanır.

Bu süreçte, çocuğun gelişim Bu süreçte, çocuğun gelişim dönemi ve yetenekleri göz dönemi ve yetenekleri göz önünde tutulmalı, çocuk önünde tutulmalı, çocuk gerektiğinden çok kollanmamalı gerektiğinden çok kollanmamalı ya da yeteneklerini aşacak ya da yeteneklerini aşacak ölçüde zorlan-mamalıdır. ölçüde zorlan-mamalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken Burada dikkat edilmesi gereken nokta özgürlük- sevgi- disiplin nokta özgürlük- sevgi- disiplin dengesinin iyi kurulmasıdır. dengesinin iyi kurulmasıdır.

Çocuklara kuralları öğretmek Çocuklara kuralları öğretmek yeterli değildir. Önemli olan bu yeterli değildir. Önemli olan bu kuralların çocuk tarafından kuralların çocuk tarafından sindirilmesi ve uygulanmasıdır. sindirilmesi ve uygulanmasıdır. Çocuk anne babanın yanında Çocuk anne babanın yanında değilken de kurallara değilken de kurallara uyabiliyorsa, bu özdenetime uyabiliyorsa, bu özdenetime sahipse, işte o zaman amaca sahipse, işte o zaman amaca ulaşılmıştır. ulaşılmıştır.

Anne baba her arkasını Anne baba her arkasını döndüğünde, çocuk hiç de o döndüğünde, çocuk hiç de o görünen karaktere uymayan görünen karaktere uymayan davranışlar gösteriyorsa, bir davranışlar gösteriyorsa, bir yerlerde bir yanlışlık var yerlerde bir yanlışlık var demektir. Çünkü gerçekten bazı demektir. Çünkü gerçekten bazı çocuklar bunu yapıyorlar. çocuklar bunu yapıyorlar.

Anne baba varken onların Anne baba varken onların sözünden hiç çıkmayan, sözünden hiç çıkmayan, olumsuz davranışlarda olumsuz davranışlarda bulunmayan çocuk, otorite bulunmayan çocuk, otorite boşluğunda farklı davranışlar boşluğunda farklı davranışlar sergileyebiliyor. sergileyebiliyor.

Bu durumları anne babalara Bu durumları anne babalara anlatmak zor, çünkü onlar anlatmak zor, çünkü onlar gördüklerine inanıyor. Anne gördüklerine inanıyor. Anne babalar böyle durumlarla babalar böyle durumlarla karşılaşınca hemen karşı karşılaşınca hemen karşı çıkmasınlar fark ettirmeden çıkmasınlar fark ettirmeden çocuklarını takibe alıp çocuklarını takibe alıp gözlemlerde bulunsunlar ondan gözlemlerde bulunsunlar ondan sonra karar versinler. sonra karar versinler.

Yani “biz çocuğumuza Yani “biz çocuğumuza güveniyoruz, o sizin bu güveniyoruz, o sizin bu dediklerinizi yapmaz” deyip dediklerinizi yapmaz” deyip geçmeyin. Tabii olarak her geçmeyin. Tabii olarak her ebeveyn çocuğuna güvenmeli. ebeveyn çocuğuna güvenmeli. Fakat çocuklar insanları çok Fakat çocuklar insanları çok kolay bir şekilde oyuna kolay bir şekilde oyuna getirebilirler. Çok güzel getirebilirler. Çok güzel oyunlarla aldatabilirler.oyunlarla aldatabilirler.

Bir çok anne babadan şöyle Bir çok anne babadan şöyle söylemler duyarsınız;” ailem söylemler duyarsınız;” ailem çok otoriterdi, çocukluğumu, çok otoriterdi, çocukluğumu, gençliğimi yaşayamadım. gençliğimi yaşayamadım. Arkadaşlarımla gezmeme izin Arkadaşlarımla gezmeme izin vermediler. Çok baskı altında vermediler. Çok baskı altında büyüdük. Ben çocuğuma büyüdük. Ben çocuğuma bunları yaşatmak istemiyorum, bunları yaşatmak istemiyorum, çocuğumun özgür olmasını çocuğumun özgür olmasını istiyorum. istiyorum.

O istediği her şeyi yapabilir” vb. O istediği her şeyi yapabilir” vb. Söylenenlerde haklı olan yanlar Söylenenlerde haklı olan yanlar olabilir ama bizlerin aşırı kısıtlı olabilir ama bizlerin aşırı kısıtlı yetiştirilmemiz çocuklarımız özgür yetiştirilmemiz çocuklarımız özgür olsun diye onları başıboş, olsun diye onları başıboş, kontrolsüz bırakmamız doğru kontrolsüz bırakmamız doğru olmaz. Onlar sınırların nerede olmaz. Onlar sınırların nerede başlayıp bittiğini bilemez ve biz başlayıp bittiğini bilemez ve biz verdikçe daha fazlasını isterler. Biz verdikçe daha fazlasını isterler. Biz onları kontrolde tutmalı ama onları kontrolde tutmalı ama kontrol etmemeliyiz.kontrol etmemeliyiz.

Ebeveynlerin en çok yaptığı Ebeveynlerin en çok yaptığı yanlışlar;yanlışlar;

Çocukları hep kendi isteklerini Çocukları hep kendi isteklerini yapmaya zorlamak. Bu tutum yapmaya zorlamak. Bu tutum çocuğun içe kapanmasına , çocuğun içe kapanmasına , isyan etmesine, sinirli olmasına isyan etmesine, sinirli olmasına yol açabilir.yol açabilir.

Sürekli kontrol etmek (biz Sürekli kontrol etmek (biz çocuklarımızı kontrol de çocuklarımızı kontrol de tutmalıyız ancak kontrol tutmalıyız ancak kontrol etmemeliyiz yani onların etmemeliyiz yani onların yapabileceği işlere müdahale yapabileceği işlere müdahale etmemek gerekir.) etmemek gerekir.)

En küçük hataların hemen En küçük hataların hemen cezalandırılması.cezalandırılması.

Tehdit etmek. (baba ile, anne Tehdit etmek. (baba ile, anne ile, öğretmen ile vb.)ile, öğretmen ile vb.)

Çok sıkı kurallar ve bunlara Çok sıkı kurallar ve bunlara uyulmasının istenmesi.uyulmasının istenmesi.

Çocuğun kalıplara sokulması.Çocuğun kalıplara sokulması.

Çocuğa söz hakkı Çocuğa söz hakkı verilmemesi.verilmemesi.

Çocuğun sürekli eleştirilmesi.Çocuğun sürekli eleştirilmesi. Cezaya dayalı disiplinin daha Cezaya dayalı disiplinin daha

çok kullanılması.çok kullanılması.

Anne babanın çocuğu Anne babanın çocuğu eğitirken tutarsız olması. eğitirken tutarsız olması. (birinin evet dediğine diğerinin (birinin evet dediğine diğerinin hayır demesi gibi)hayır demesi gibi)

Çocuklarla yeterince sohbet Çocuklarla yeterince sohbet edilmemesi. (daha çok TV ile edilmemesi. (daha çok TV ile meşgul oluyorlar) meşgul oluyorlar)

Çocukların alaya alınması.Çocukların alaya alınması.

Çocuklara söylediklerini Çocuklara söylediklerini kendilerinin yapmaması.kendilerinin yapmaması.(yalan, sigara, dedikodu vb.)(yalan, sigara, dedikodu vb.)

Sevgi, güven, cesaret ve Sevgi, güven, cesaret ve disiplinle yaşayın.disiplinle yaşayın.

ÇOCUK NE YAŞIYORSA ONU ÖĞRENİR

Eğer, bir çocuk sürekli eleştirilmişse; Kınamayı ve ayıplamayı öğrenir.

Eğer, bir çocuk kin ortamında büyümüşse; Kavga etmeyi öğrenir.

Eğer, bir çocuk alay edilip aşağılanmışsa; Sıkılıp, utanmayı öğrenir.

Eğer, bir çocuk sürekli utanç duygusuyla eğitilmişse; Kendini suçlamayı öğrenir.

Eğer, bir çocuk hoşgörüyle yetiştirilmişse; Sabırlı olmayı öğrenir.

Eğer, bir çocuk desteklenip, yüreklendirilmişse; Kendine güven duymayı öğrenir.

Eğer, bir çocuk övülmüş ve beğenilmişse; Takdir etmeyi öğrenir.

Eğer, bir çocuk hakkına saygı gösterilerek büyütülmüşse; Adil olmayı öğrenir.

Eğer, bir çocuk güven ortamı içinde yetişmişse; inançlı olmayı öğrenir.

Eğer, bir çocuk kabul ve onay görmüşse; Kendini sevmeyi öğrenir.

Eğer, bir çocuk aile içinde dostluk ve arkadaşlık görmüşse; Bu dünyada mutlu olmayı öğrenir.

Dorothy Law Nolte