ali murat kirik - egesem.orgegesem.org/userfiles/513033040_241 alİ murat kirik.pdf · 2 marmara...

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430

Ali Murat KIRIK1

Abdullah DOMAÇ2

SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN TELEVİZYON REYTİNG

ÖLÇÜMLERİNİN ANALİZİ: TWİTTER ÖRNEĞİ*

Özet

İnternet teknolojisinin gelişim göstermesi ile birlikte iletişim altyapısı

köklü bir şekilde değişikliğe uğramıştır. İnternet teknolojisi ile birlikte ortaya çıkan

sosyal paylaşım ağları ise bireysel ilişkilerin değişmesine neden olmuştur. Bu

çalışma, Twitter baz alınarak sosyal medya kullanımının televizyon izleme

(reyting) oranlarına etkisinin ne ölçüde olduğunu ortaya çıkarmak üzerine

yapılmıştır. Çalışmayı nesnel bir hale getirebilmek adına geleneksel TV izleyici

ölçüm sonuçları ve Twitter ölçüm sonuçları ayırt edici yanlarıyla ele alınarak

analiz edilmiştir. Twitter üzerinden yapılan reyting ölçümü, TNS’in geleneksel

reyting ölçümü ve anket sonucunda elde edilen ölçüm sonuçları karşılaştırılarak,

sosyal medya verilerinin televizyon programlarının izlenilirliğine dair nasıl bir rol

üstlendiği irdelenmiştir. Ortaya çıkan bulgular çerçevesinde ise önerilerde

bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Twitter, Reyting, Reyting Ölçümleri, Yeni

Medya.

THE ANALYSIS OF TELEVISION RATING MEASUREMENT

ON SOCIAL MEDIA: THE CASE OF TWITTER

Abstract

Internet technology has changed the communication infrastructure. Social

networks have been modifying in dividual relationships. This study is made to

show that how much effects of rate of watching tv, thought base of twitter of using

of social media. Different features of result of rate of traditional watching tv and

1Yrd. Doç. Dr., Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi, Radyo, TV ve Sinema Bölümü,

[email protected] 2 Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo TV Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi *Bu çalışmanın bir bölümü Abdullah Domaç’ın “Sosyal Medyada TV Reyting Ölçümlerinin

Analizi:Twitter Örneği” isimli yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430

415

Sosyal Medya Üzerinden Televizyon Reyting Ölçümlerinin Analizi: Twitter Örneği

Twitter are analysed for this study becomes objective. Compared rating of Twitter,

traditional rating of TNS and rate of poll, how the role is datums of social media

concerning to watching TV programs is examined. And suggestions are found to be

based of findings.

KeyWords: Social Media, Twitter, Rating, Rating Measurement, New Media.

1. GİRİŞ

İnsanlık tarihinin doğuşundan itibaren iletişim olgusu kendini açık bir şekilde

göstermiştir. Enformasyon akışı hayatın her safhasında bireylerin karşısına çıkmıştır. Gerek

kişilerarası, gerekse de kitle iletişimi teknolojik gelişmelerin ortaya çıkmasıyla birlikte

değişikliğe uğramıştır. İnternet teknolojisinin kitle iletişim araçlarına doğrudan etki etmesi ile

birlikte; radyo, televizyon, gazete, dergi… vb. kitle iletişim araçları çehrelerini değiştirmiştir.

Sayısallaşma ve internet teknolojisinin gelişim göstermesiyle birlikte ortaya çıkan yeni

iletişim ortamları, geleneksel medyadan yeni medyaya dönüşüme zemin hazırlamıştır. İnternet

tabanlı uygulamalarla birlikte ortaya çıkan sosyal medya, Web 2.0 denilen konseptin

kullanımıyla birlikte tek yönlü bilgi aktarımı yerini çok yönlü ve eş zamanlı bilgi paylaşımına

bırakmıştır. Sosyal medyanın sunmuş olduğu etkileşim imkânı, çok yönlü iletişimin olanak

tanımıştır. Zaman ve mekân sınırlarını ortadan kaldıran, tartışma ve paylaşmaya dayalı sosyal

paylaşım ağları arasında; Facebook, Twitter, Vine, Flicker, PhotoBucket, YouTube, LinkedIn,

MySpace… vb. yer almaktadır.

İnternetin sunmuş olduğu uygulamalarla birlikte kullanıcılar tek taraflı bilgi akışından

sıyrılarak oylama, yorum yapma ve geri bildirim sağlama imkânına kavuşmuştur. Sayısallaşma

ve internet teknolojisinin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan IPTV ve Sosyal TV gibi yayın

formatları insanların gerek televizyon izlemesine, gerekse de aynı anda sosyal medya

gruplarındaki arkadaşlarıyla içerik paylaşabilmesine olanak tanımaktadır. Akıllı ve mobil

cihazların yaygınlaşmasıyla televizyon yayınlarını izleyen birey, sosyal ağlar üzerinden de

yayına ilişkin görüş ve eleştirilerini paylaşabilmiş ve ‘ikinci ekran’ denilen bu kavram sayesinde

etkileşim sağlanabilmiştir.

Televizyon yayıncılığında ekonomik faktörler ön planda yer almaktadır. Her program

ve içerik bir kazanç sağlama aracı olarak sunulmaktadır. Özellikle özel televizyon kanallarının

kurulması ve yayın çeşitliliğin artmasıyla birlikte; reklam gelirlerini arttırmak isteyen yayın

kuruluşları için reyting kaygısı ön plana çıkmaya başlamıştır. Yeni medya teknolojileriyle

ortaya çıkan sosyal paylaşım ağları aracılığıyla ölçüm ve analiz yapma imkânı doğmuştur. Çok

fazla maddi külfete gerek kalmadan ve kolaylıkla ulaşılabilen sosyal medyadaki veriler,

programların izlenilebilirlik oranlarının analizine büyük katkı sağlamaktadır. Örnek vermek

gerekirse; bir televizyon programına dair her türlü bilgi eş zamanlı olarak, sosyal medya

ortamındaki kullanıcı verileriyle karşılaştırılıp analiz edilebilmekte ve böylelikle alternatif

reyting ölçümleri sağlanabilmektedir. Bu çalışmada popüler bir sosyal paylaşım ağı olan Twitter

üzerinden alternatif bir reyting ölçüm metodu oluşturulmaya çalışılacak ve elde edilen veriler

televizyon reyting ölçümleri ile karşılaştırılacaktır. Sosyal medyanın televizyon izlenilirliğine

olan etkisinin ne yönde olduğu ve sosyal medyanın geleneksel reyting ölçümlerinin yerini tutup

tutamayacağı araştırma sonuçlarıyla ortaya konmaya çalışılacaktır.


416

AliMurat Kırık – Abdullah Domaç

2. YENİ MEDYA ÇERÇEVESİNDE SOSYAL MEDYA KAVRAMI

Geleneksel medyadan yeni medyaya dönüşüm süreci gerek Türkiye’de, gerekse de

dünyada çok hızlı bir şekilde gerçekleşmiştir. Özellikle internet teknolojisinin tüm dünya

genelinde yaygınlaşması yeni medya kavramının oluşmasını sağlamıştır. Thompson’un (1995:

132-140) bakış açısına göre ise yeni medya “Bilgiişlem teknolojisi aracılığıyla yetenekleri

artmış, kullanımıkolaylaşmış ve ya olası genişletilebilirlik potansiyelini bünyesinde barındıran

iletişim araçlarıdır.” Anlaşılacağı üzere yeni medya hali hazırda değişen ve gelişim gösteren bir

olgudur. Yeni medyanın teknolojik olduğu kadar ekonomik boyutları da bulunmaktadır. Manuel

Castells, teknolojik devrimin yeni medya çağıyla birlikte had safhaya ulaştığını belirtmiş ve

toplumun maddi alt yapısının buna göre biçimlendiğinin altını çizmiştir. Bilginin yeni medya

teknolojileriyle yeni baştan üretildiğini ifade eden Castells, yeni medyanın kapitalizmle birlikte

gelişim gösterdiğini vurgulamıştır (Alioğlu, 2011: 59).

Yeni iletişim teknolojilerinin var oluşuyla ve internet kullanımının yaygınlaşmasıyla

birlikte farklı platformlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Geleneksel olarak tabir edilen medya

yerini yeni medyaya bırakmıştır. Web 2.0 ile birlikte sanal topluluklar oluşmaya başlamış;

wikiler, bloglar, fotoğraf-yer imi paylaşımları ve online sosyal ağlar gibi topluluk uygulamaları

yeni medyanın temelini oluşturmuştur (Bojars vd., 2008: 21). Web 2.0 teknolojisi, internet

kullanımını da kolaylaştırmıştır. Böylece web materyalleri sitelere rahat bir şekilde eklenebilmiş

ve içerikler zenginleşmiştir (Thompson, 2007: 1). Günümüzde bilgisayar tabanlı sistemlere

sahip olan herkes Web 2.0 teknolojisinden faydalanabilmektedir.

Farklı kitle iletişim araçlarının tek bir araç şeklinde hareket etmesini sağlayan

yakınsama (yöndeşme) olgusu ile birlikte bilgi akışı da değişikliğe uğramıştır. Yeni medyada

haber-bilgi akışı daha kolay ve sorunsuz bir şekilde gerçekleştiğinden sanal ortam bireylere

daha demokratik bir katılım imkânı sunmaktadır. Ancak; dezenformasyon yeni medyanın en

temel sorunları arasında yer almaktadır. Kimi bilgi ve veriler yeni medyada kasıtlı ya da kasıtsız

bir şekilde ortaya atılabilmektedir. Dezenformasyon sorunu daha çok sosyal paylaşım ağlarında

ortaya çıkmaktadır. Yeni medyanın en temel unsurlarından olan sosyal paylaşım ağları gerek

bireysel, gerekse de kitlesel iletişime olanak tanımaktadır.

Sosyal medya üzerine çeşitli tanımlar yapabilmek mümkündür. Kim’e (2010: 216) göre

sosyal medya; içeriğin kullanıcılar tarafından oluşturulduğu ve paylaşıldığı sanal topluluklar

olarak ifade edilmektedir. Comm ve Burge (Comm ve Robbins, 2010: 2) sosyal medyayı; kendi

izleyicileri tarafından meydana getirilen içerik, Evans (2008: 33) ise bu kavramı içeriğini

bireylerin oluşturduğu haber, fotoğraf, video ve podcastlerin Web 2.0 teknolojisi vasıtasıyla

sunulduğu, katılımcı online medya şeklinde ifade etmektedir. Sosyal paylaşım ağları, elektronik

meydanın kapsama alanına girmektedir. Ayrıca bireylerin sosyal medyada var olabilmesi için

herhangi bir engel bulunmamaktadır. Sosyal paylaşım ağlarının birçoğuna üyelik ücretsiz

olduğundan dolayı kitleler sanal topluluklarda var olabilmektedir (Mora, 2011: 54). Sosyal

medya, Web 2.0 tabanlı hizmetlerin üretilmesine ve yaygınlaşmasına imkan veren, kullanıcılar

tarafından oluşturulan içeriğin üretimine ve paylaşımına imkan tanıyan internet tabanlı yeni

iletişim ortamlarına verilen genel bir addır (Kırık, 2013: 75).

Sosyal medyanın temelleri her ne kadar da 1991 yılında, “World Wide Web’in (www)

kamuya açılmasıyla birlikte atılmış olsa da, Web 2.0 ile günümüzdeki yapısına kavuşmuştur.

Gürsakal (2009: 23), sosyal medyanın niteliklerini; katılımcılar, açıklık, karşılıklı konuşma,

topluluk ve bağlantısallık olarak 5 madde ile ifade etmiştir. Facebook, Foursquare, Google+,


417


Myspace, Twitter, YouTube, Vine, Foursquare, Instagram gibi pek çok sosyal ağ, her yaştan her

kesimden bireyin ilgisini çekmektedir. Eğlence, iş, ticaret, reklam, medya, kültür, sanat, spor ve

müzik gibi çeşitli alanlarda yoğun bir kullanım ağına sahip olan sosyal medya gelişim

gösterdikçe kapsama alanını arttırmaktadır.

Sosyal medya araçlarının giderek yaygınlaşması ve bireylerin bu ağlarda paylaşımlarda

bulunması etkileşim seviyesini yükseltmiş ve bu durum araştırmacıların yoğun ilgisini

çekmiştir. Sosyal medyanın bu denli kapsama alanını genişletmesi ölçüm yapma zorunluluğunu

ortaya çıkarmıştır. Kimi araştırmacılar sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen ölçümleri

“çıktı”, “hariç tutulanlar” ve “sonuç” başlıkları altında sınıflandırmışlardır (Aytekin ve Değerli,

2014: 131).

3. SOSYAL MEDYADA ÖLÇÜMLEME

En genel tanımıyla ölçümleme, “varlık veya olayların belirli bir nitel ya da nicel

özelliğe sahip oluş derecelerini belirleme” şeklinde ifade edilmektedir (Özçelik, 1998: 13).

Daha genel bir bakış açısıyla ölçümleme; “ölçme işlemi sonucunda elde edilen verilerin sayısal

ya da sembolik bir biçimde aktarılması”dır. Ölçüm; her alanda yapılabilecek bir belirleyici

kriter iken, sosyal medya da, yapısı ve özellikleri itibariyle ölçüm imkânına sahip bir

durumdadır. Kullanıcıların isimlerinden yaşlarına, işlerinden okudukları okula, izledikleri

televizyon programından beğendikleri duyup eleştirdikleri her türlü konunun sosyal medya

üzerinden belirlenebilmesi mümkündür. Sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen ölçümleme

uygulamalarına değinmeden önce geleneksel medyada reyting ölçümleri konusuna değinmek

yerinde olacaktır.

3.1.Geleneksel Medyada Reyting Ölçümleri

Geleneksel medya organlarını oluşturan televizyon, radyo, gazete gibi kitle iletişim

araçları; haber almanın yanında toplumsal iletişimin de temelinde yer almaktadır. Geleneksel

medya organları, ortaya çıkışlarından günümüze kadar çeşitli evrelerden geçmiştir. Hali hazırda

varlığını sürdüren radyo, televizyon, dergi, gazete vb. gibi kitle iletişim araçları içinde gerek

hitap ettiği yaygın kitlesi, gerekse de ekonomik boyutları göz önüne alındığında televizyon bir

adım öne çıkmaktadır.

Geleneksel medyadaki yayıncılığın hızlı bir şekilde gelişimi sonucunda izleyici

ölçümleri zorunlu bir hale gelmiştir. Kitle iletişim araçlarının ve özellikle televizyonun

gelişimiyle birlikte izleyici ölçümü araştırmaları ilk olarak Amerika Bileşik Devletleri’nde

ortaya çıkmıştır. Nielsen araştırma firmasının 1939’da izleyici ölçümleri için geliştirdiği

“audiometer” cihazının ardından 1987 yılında ulusal televizyon kanalları için günlük izleme

verisi elde etmeyi sağlayan “peoplemeter” kullanılmıştır (Mytton, 2007: 16-17). Türkiye’de ise

televizyon izleyici ölçümleri ilk olarak 1989 yılında, AGB İtalya Grubu’nun Türkiye ortağı olan

AGB Anadolu Şirketi tarafından gerçekleştirilmiştir (Nielsen, 2014). 2010 yılında ise TNS

(Taylor Nelson Sofres) firması ihaleyi kazanarak reyting ölçümlerini üstlenmiştir.

Geleneksel reyting ölçümlerinin güvenilirliği sürekli tartışma konusudur. Bu konu sıkça

çeşitli medya kuruluşlarında haber olarak da yer almıştır. Bu nedenle geleneksel reyting

ölçümlerine alternatif üretmek önem kazanmıştır. Reyting ölçümlerinin yapılmasındaki temel

amaç; reklam ve neticesinde kazanç elde etmeye yöneliktir. Reklam verenler, reklam ajansları,

medya planlama şirketleri ve televizyon kanalları tarafından yapılan ölçümlere göre planlarını

şekillendirmektedir. Reklam veren şirketler, ürününün ya da hizmetinin tanıtımını yapıp


418


pazarlama karını artırmak istemekte, reklam ajansları ve medya planlama şirketleri de reklam

verenler adına televizyon izleyicilerine erişmek gayesindedir. Televizyon kanalları ise

yayınlarıyla birlikte reklamcıların beklentilerini karşılayacak miktarda izleyiciye (hedef kitleye)

ulaşma amacı taşımakta ve kazanç sağlama amacındadır. Görüldüğü gibi zincirin ilk

halkasından son halkasına kadar, mesajın etkili iletimi ve neticesinde elde edilen maddi kazanç

ön plana çıkmaktadır. Üretilen ürün ve sunulan hizmetlerin kitlelere doğru bir şekilde, en kısa

zamanda ve en ucuz biçimde ulaşabilme arayışı içinde olan reklam verenler, bu isteklerine

medyanın hangi unsurları ile cevap verebileceğine, izleyici araştırmaları sonuçlarına göre karar

verebilmektedir (Tolungüç, 2003: 7). İzleyici ölçümlerinin gerçekliği yansıtması bu sebeple

önemlidir.

Günümüzde araştırma şirketleri genel olarak peoplemeter (izleyici ölçer) yöntemini

kullanmaktadır. Önceden belirlenen hanelerdeki televizyonlara takılan peoplemeter cihazlarıyla,

kumandada basılan tuştan, hangi kanalın ne kadar izlendiğine kadar bütün veriler merkez

bilgisayarda depolanmaktadır. Bu yöntemde, belirlenen hanede bulunan kişilerin yaş, cinsiyet,

eğitim ve gelir durum bilgileri kaydedilmekte ve kumanda üzerindeki özel tuşlar

numaralandırılıp aile bireylerine verilmektedir. Kimin, hangi kanalı ne kadar izlediği, kumanda

üzerindeki tuşa basmasıyla belirlenmektedir. İzleyici ölçüm araştırmaları; Veri Tabanı

Araştırması, Panel Seçimi ve Yerleştirilmesi, Panel Ölçümü, Analiz ve Raporlama

aşamalarından oluşmaktadır. Bu aşamalar sonucunda reyting ölçüm işlemi

gerçekleştirilmektedir.

İzleyici ölçümü konusunu daha iyi kavrayabilmek için bazı kavramlara değinmek

gerekmektedir. Bu kavramlar; televizyon izlenme oranı (reyting), toplam televizyon izleyici

oranı (TVR), izlenme payı (share), erişim oranı (reach), ortalama televizyon izleyici süresi

(ATS) ve brüt izlenme oranı (GRP) şeklindedir. Yapılan ölçüm araştırmaları, bu kavramlar

vasıtasıyla ifade edilip anlamlandırılmaktadır. Bir program diliminde veya zaman diliminde her

bir dakikaya düşen ortalama izleyici yüzdesini gösteren reyting, belirli bir zaman dilimi ve

demografik grup dâhilinde televizyonda dakika başına düşen ortalama izleyici oranını temsil

etmek için kullanılmaktadır (Başal, 1998: 61).

3.2. Sosyal Medyada Reyting Ölçümü

Teknolojik yakınsamanın bir sonucu olarak günümüzde televizyon ile sosyal medya

birbirini etkilemektedir. Özellikle televizyon izlerken sosyal medya hesapları aracılığıyla anlık

tartışmalara katılım, diziler hakkında yorum yapma ya da programlardaki reklamlarda geçen

ürünlerle ilgili araştırma yapma gibi işlevler ikinci ekran kavramı ile ortaya çıkmıştır. İkinci

ekran (Second Screen) ile izleyiciler seyrettikleri programlara interaktif bir şekilde yorum

yapabilmekte, diğer izleyicilerin görüşlerini inceleyebilmekte ve yayın içeriklerini kontrol

edebilmeyi sağlamaktadır (Maviş, 2013: 28).

Sosyal ağ sitelerinin yaygın kullanımı ve etkileşim gücü; araştırma şirketlerinin yoğun

ilgisini çekmiştir. Bu ağlar arasında özellikle Twitter, televizyon izleme araştırmalarında ön

plana çıkmaktadır. Özellikle televizyonun en çok izlendiği zaman dilimi (saat 19:00-23:00 arası)

olarak adlandırılan prime-time ile Twitter’ın kullanımının en yoğun olduğu zamanların birbirine

paralellik göstermesi dikkat çekmektedir. Sosyal medya uzmanı Yasin Kesen, Twitter’da atılan

tweet sayısı ile televizyon izlenme oranları arasındaki yakın ilişkiye dikkat çekmekte ve prime

time diliminde saatte 800 bine yakın tweet atıldığını ifade etmektedir. Kesen, atılan tweet


419


sayısının programdan programa değişim gösterdiğinin de altını çizmektedir

(www.sosyalmedya.in, 2014).

Günümüzde neredeyse her medya kuruluşunun ve medyada ön plana çıkan dizi,

program, yayıncı, yapımcı, dizi oyuncusu, program sunucusu, sanatçı, sporcu, gazeteci,

siyasetçi gibi birçok ismin Twitter hesabı bulunmaktadır. Twitter’ın etkileşim ve iletişim

gücünü keşfeden medya kuruluşları, dizi ve programlarında hashtag (etiket) kullanıp

paylaşımlarda bulunarak, sosyal mecra kullanıcılarını programlarına çekebilmeyi

amaçlamaktadır. Örneğin; bir TV dizisi yayını esnasında ekranın kenarında gösterilen dizi

isminin ya da bölüm konusunun yer aldığı hashtag (#diziadı, #bölümadı vb. gibi) izleyicinin

Twitter üzerinden yorum ve görüşlerini ortak bir havuzda toplamaktadır. Belirlenen etiket,

dizinin sevenleri ve izleyicilerin attığı tweetlerle birlikte en çok konuşulanlar listesi olan

TrendingTopic’e girebilmekte ve böylece o an diziyi izlemeyen kullanıcıların da etiketi

görmesiyle dikkatini çekebilmektedir. Aynı durum haber, tartışma programları, talk show,

yarışma ve spor müsabakaları için de geçerlidir.

Televizyon izleme alışkanlıklarının değişmesi ve sosyal medyanın TV izleme

üzerindeki etkisinin anlaşılması üzerine 17 Aralık 2012’de global bir araştırma ve ölçüm şirketi

olan Nielsen, Twitter ile 2013 yılının sonbaharından itibaren bir anlaşmaya varmış; böylece

Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanacak olan “NielsenTwitter TV Rating” projesi ortaya

çıkmıştır (TwitterBlog, 2012). Tamamen Twitter verilerine dayalı olarak yapılan ölçümler,

kullanıcıların demografik özelliklerini, etkileşim seviyelerini göz önünde bulundurarak

ölçümleme yapmaktadır. Nielsen’in geleneksel reyting ölçümleri pasif bir niteliğe sahipken,

sosyal medya üzerinden yapılan ölçümler etkileşimli bir özelliğe sahiptir. Ayrıca sosyal medya

üzerinden yapılan ölçümlerde toplanan kişi verisi ile programlar hakkında etkileşime geçen

kullanıcıların diğer programlara olan ilgileri de ölçümlenebilmektedir (Maviş, 2013: 41).

Günümüzde, sosyal ağlar üzerinden gerçekleştirilen ölçümler, Twitter ile televizyon

izleyicisi arasında özel bir bağın olduğunu ortaya koymaktadır (www.ynklabs.com, 2014).

Twitter üzerinden yapılan reyting ölçümleri; TV kanalları, TV program yapımcıları, reklam

verenler ve ajanslar için, ürünlerinin ya da hizmetlerinin milyonlarca kişi üzerindeki etkisini

eşzamanlı görebilecekleri son derece değerli pazarlama ipuçları barındıran bir sosyal ağ

otomasyonu sağlamaktadır. Sosyal medyanın gelişen ve genişleyen kitle ve etkisi zamanla

kendini hissettirdikçe; Türkiye’de de izleyici ölçümlerini sosyal medya üzerinden gerçekleştiren

çeşitli şirketler (YNKLabs, Kimola, Somera gibi) kurulmuştur.

Sosyal medya üzerinden, özellikle Twitter’dan atılan tweetler vasıtasıyla TV

programlarının günlük reyting ölçümünü yapan şirketler, sosyal medyayı bir araştırma sahası

olarak sürekli gözlemleyip, tüketici davranışlarını analiz etmektedirler. Sosyal medya verileri

üzerine odaklanan sosyal medya ölçüm şirketleri, program ve reklamların sosyal medyadaki

varlıklarını değerlendirerek, etkileşimlerini ölçüp kanal, yapımcı ve reklam verenin ihtiyaçları

doğrultusunda sonuçlar sunmaktadır.

4. TWİTTER ÜZERİNDEN TV REYTİNG ÖLÇÜMLERİNE YÖNELİK BİR

UYGULAMA

Bu bölümde TV reyting ölçümlerinin popüler bir sosyal paylaşım ağı olan Twitter

üzerinden karşılaştırılmasına yönelik araştırmaya değinilecektir.


420


4.1. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmada, çağın popüler sosyal paylaşım ağlarından biri olan Twitter’ın

televizyon izlenme oranlarının ölçümlemesini sağlayan reyting analizinde üstlenebileceği rol ele

alınmaktadır. Çalışmada, anlık iletilerin ve veri paylaşımının yapıldığı Twitter’ın, TV

programlarına etkisi göz önüne alınacak, TNS araştırma şirketi tarafından gerçekleştirilen

televizyon ölçüm sonuçları, Twitter’dan ve izleyicilerden elde edinilen veriler vasıtasıyla

karşılaştırılacaktır. Yeni bir ölçüm mecrası olacağı düşünülen Twitter’ın artıları ve eksileri

üzerinde durularak analizlerin tutarlılığı sorgulanacaktır.

4.2.Araştırmanın Yöntemi

Bu çalışmada iki farklı araştırma yolu izlenmiştir. İlk olarak bilimsel araştırma

tekniklerinden “anket araştırma modeli” kullanılmıştır. Tesadüfi (Rastlantısal Örnekleme)

olarak seçilen kullanıcılara, çoktan seçmeli ve kapalı uçlu sorular yöneltilerek, elde edilen

veriler analiz edilmiştir. Anket araştırmasında örneklem sayısı 300 kişi ile sınırlandırılmış ve

internet üzerinden ‘online anket’ düzenlenerek toplam 7 soru sorulmuştur. Sorular, TNS izleyici

ölçüm sonuçlarına göre, ‘Total 100’ sıralamasında yer alan 1 Şubat 2014 Cumartesi ile 7 Şubat

2014 Cuma tarihleri arasındaki televizyon programları ve diziler baz alınarak hazırlanmış ve her

bir gün için “En uzun süreyle izlediğiniz program hangisidir?” şeklinde bir soru yöneltilmiştir.

Verilerin sağlandığı 300 kişiye elektronik ortamda ulaşılmıştır. Anket yöntemiyle elde edilen 7

günlük soru ve 100’er seçenek içerisinden, sonuçlara göre sadece bir haftalık zaman dilimindeki

ilk 10 program değerlendirmeye alınmıştır. Elde edilen veriler kişi ve oranlara göre sıralanarak

tabloya yerleştirilmiştir.

Araştırmada ikinci olarak izlenen yol ise Twitter istatistikleriyle yapılan analizdir. TV

reyting ölçümlerinin analizini yapabilmek için literatürde yer alan veri toplama yöntemleri

incelenmiş, fakat araştırmayı tam olarak niteleyen bir model bulunamamıştır. Bu bağlamda

araştırma, evrenini Türkiye sınırları içerisinde bulunan ve sosyal paylaşım ağı Twitter’da hesabı

olan kullanıcılar baz alınarak yapılmıştır. Türkiye’de sosyal medya arşivlemesi yapan

Sosyalreyting.com isimli web sitesinin kullandığı çeşitli yazılım ve uygulamalar vasıtasıyla,

TV’de yayınlanan programlara ilişkin Twitter verileri istatiksel olarak elde edilmiştir.

(www.sosyalreyting.com, Erişim Tarihi: 21.05.2014) TNS’in geleneksel reyting ölçüm

sonuçları, Twitter üzerinden elde edilen sosyal medya reyting ölçüm sonuçları ve anket reyting

ölçüm sonuçlarında yer alan ilk 10 program karşılaştırılmış ve tablolarda gösterilmiştir.

4.3.Araştırmanın Ana Problemi ve Hipotezler

Araştırmada, sosyal medya kullanıcılarının TV yayınlarına rağbet göstermesine rağmen,

program izlenilirliklerine etki edemediği ve sosyal reyting ölçümlerinin, geleneksel reyting

ölçümleri kadar doğru sonuç vermeyeceği savunulacaktır.

4.4. Araştırmaya Yönelik Bulgular

Çalışmanın evrenini Türkiye’de Twitter kullanan 16 milyon civarındaki kişi ve anket

sorularına cevap veren 300 kişi oluşturmaktadır. Çalışma, sosyal medya üzerinden

gerçekleştirildiği için tüm katılımcıların Twitter hesabı bulunmaktadır. Çalışmanın sınırlılığını

ulaşılan kitle oluşturmakta olup bu kitlenin Türkiye’nin genelini yansıttığı varsayılmaktadır.


421


Tablo 1: 1 Şubat 2014 Cumartesi Reyting Ölçüm Analizi

1 Şubat 2014 Cumartesi günü yapılan üç tür reyting ölçümünde ön plana çıkan

noktalara bakıldığında, ölçümlerin birbirinden oldukça farklı sonuçlar verdiği görülmektedir.

Twitter ölçüm listesindeki 10 programın sadece 4 tanesi TNS’in yaptığı geleneksel reyting

ölçüm sıralamasına girmiştir. Ve bu iki ölçümde yer alan programlar ise farklı sıralama ve

izleme oranlarına sahiptir. Sadece “Yetenek Sizsiniz Türkiye” programının iki ölçüm türünde de

3. sırada yer aldığı görülmektedir. Ayrıca Twitter reyting ölçüm sıralamasındaki programlar

arasındaki oranlar birbirinden neredeyse yarı yarıyla farklıyken, geleneksel reyting ölçümünde

% 1’lik farklarla sıralamanın oluştuğu göze çarpmaktadır. Twitter ölçümüyle, anket araştırması

arasında da tıpkı geleneksel ölçümde olduğu gibi bir ilişki olduğu görülmektedir. İki ölçüm

arasında da sadece 4 program sıralamaya girebilmiş ve yine “Yetenek Sizsiniz Türkiye”

programı 3. sırada yer almıştır. Gerek Twitter reyting ölçümünde gerekse de anket sonuçlarında

ilk beş sıralama arasındaki izlenme oranı farkı yüksekken, sonrasındaki programlar arasındaki

makas daralmıştır. TNS’in reyting ölçümüyle sonuçlarındaki sıralama listesi birbirine benzerlik

göstermezken iki listede de 5 aynı program yer almaktadır.

1 Şubat 2014 Cumartesi Günü TV Program ve Dizileri

Sıra TNS Reyting Total 20 Twitter Reyting Saha Araştırması

SONUÇLAR Rating Share SONUÇLAR Tweet Kişi SONUÇLAR Kişi Oran

(%)

1 ŞEFKAT TEPE 7,7 18,44 FATH HARBİYE 6.056 3.420 ARKA

SOKAKLAR 76 25%

2 ARKA

SOKAKLAR 7,67 18,43

ADINI KALBİME

YAZDIM 3.026 240 ŞEFKAT TEPE 50 17%

3 YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKIYE

6,51 15,65

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

2.588 2.300

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

30 10%

4

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKIYE

(ÖZET)

5,39 13,95 ARKA

SOKAKLAR 1.611 1.030 FATİH HARBİYE 22 7%

5 ARKA

SOKAKLAR

(ÖZET)

5,27 13,82

HAFTASONU

AKŞAM

RAPORU

607 539 TOM VE JERRY 9 3%

6 FATİH

HARBİYE 4,96 12,03 KÜÇÜK AĞA 533 455

KİM MİLYONER

OLMAK İSTER 8 3%

7 BUGÜNÜN

SARAYLISI 4,95 11,93

AYKIRI

SORULAR 294 227

SAMANYOLU

ANA HABER 8 3%

8 KİM MİLYONER

OLMAK İSTER 4,91 15,3

KİM MİLYONER

OLMAK ISTER 291 245

BEN BİLMEM

EŞİM BİLİR 7 2%

9 KANAL D

HABER 4,67 13,52

BUGÜNÜN

SARAYLISI 219 161 LALE DEVRİ 7 2%

10 ŞEFKAT TEPE

(ÖZET) 4,55 12,32 İNSANOĞLU 184 157 AYI YOGİ (Y.S) 6 2%


422


2 Şubat 2014 Pazar Günü TV Program ve Dizileri

Sıra

TNS Reyting Total 20 Twitter Reyting Saha Araştırması


(%)

1

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKIYE

9,23 21,16 BASKA

ŞEYLER 3.492 2.940

YETENEK SİZSİNİZ

TÜRKİYE 29 10%

2 KÜÇÜK GELİN 9,04 20,51 GÜNEŞİ

BEKLERKEN 3.469 2.900 KÜÇÜK GELİN 26 9%

3

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE - ÖZET

5,61 13,87 CİNAYET 2.441 2.100 GÜNEŞİ

BEKLERKEN 18 6%

4 BEN BİLMEM

EŞİM BİLİR 5,33 17,89

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

1.916 1.670 BEN BİLMEM EŞİM

BİLİR 17 6%

5 KANAL D

HABER 5,32 14,27

AŞK EKMEK

HAYALLER 1.443 516 SMOKİN (Y.S) 16 5%

6 GÜNEŞİ

BEKLERKEN 5,29 12,23

HAFTASONU

AKŞAM

RAPORU

418 362 AŞK EKMEK

HAYALLER 14 5%

7 KÜÇÜK GELİN

(ÖZET) 4,31 11,14 SMOKİN 410 353 STADYUM 13 4%

8 SMOKİN (Y.S) 3,91 11,02 BİR YUSUF

MASALI 329 245

NİHAT HATİPOĞLU

İLE KUR'AN VE

SÜNNET

13 4%

9

GÜNEŞİ

BEKLERKEN

(ÖZET)

3,62 9,17 CESUR

HEMŞİRE 180 47 SHOW ANA HABER 12 4%

10 ATV ANA

HABER 3,58 9,68 BAKIŞ AÇISI 179 171

SANA BİR SIR

VERECEĞİM 9 3%

Tablo 2: 2 Şubat 2014 Pazar Reyting Ölçüm Analizi

2 Şubat 2014 Pazar günü yapılan üç tür reyting ölçümünde dikkat çeken hususlar

değerlendirildiği zaman, yine ölçümlerin birbirinden oldukça farklı sonuçlar verdiği

görülmektedir. Twitter ölçüm listesindeki 10 dizi ve programın sadece 3 tanesi TNS’in yaptığı

geleneksel reyting ölçüm sıralamasında, 4 tanesi de anket sıralamasında yer edinebilmiştir.

Diğer yandan TNS ölçümü ve anket sonuçlarındaki 10 programdan 5 tanesinin benzerlik

gösterdiği tablodan anlaşılmaktadır. Bu programlardan sadece 3 tanesinin aynı sırayı paylaştığı

iki ölçümde de görülse de TNS ve anket sonuçları, Twitter ölçümüne göre aynı sonuçlara daha

yakın ve birbiriyle paralellik göstermektedir. Üç farklı tür reyting ölçümünün sonuçlarının yer

aldığı tabloya bakıldığında, ilk iki program sonrasında izlenme yüzdesinin yarı yarıya azaldığı

görülmektedir. TNS ve anket sonuçlarında programların izlenme oranların bazen % 1’lik, bazen

de daha küçük miktar farklarla sıralanmaktadır. Twitter ölçümünde ise izlenme farkı daha

geniştir.


423


3 Şubat 2014 Pazartesi Günü TV Program ve Dizileri

Sıra



(%)

1 KARADAYI 10,77 25,83 TARAFSIZ

BÖLGE 8.085 4.7 KARADAYI 44 15%

2

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

9,11 21,39 KARADAYI 3.925 2.170 İKİ DÜNYA

ARASINDA 20 7%

3

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE ÖZET

6,66 16,12

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

3.833 3.4

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

17 6%

4 KİM MİLYONER

OLMAK İSTER 5,27 20,08

ARKADAŞIM

HOŞGELDİN 3.459 3.16 BENİ AFFET 17 6%

5 BENİ AFFET 5,23 16,50 HER SEVDA BİR

VEDA 1.882 1.04 UNUTMA BENİ 13 4%

6 KANAL D

HABER 4,53 12,54

BENİ BÖYLE

SEV 1.400 445

KİM

MİLYONER

OLMAK İSTER

12 4%

7

FATİH

PORTAKAL İLE

FOX ANA

HABER

4,46 12,71

OKAN

BAYÜLGEN

SUNAR: BEYİN

BEDAVA

1.339 842 KANAL D

HABER 11 4%

8

ARKADAŞIM

HOŞGELDİN

(TKR)

4,44 10,45 AYKIRI

SORULAR 704 630

ECE ÜNER İLE

SHOW HABER 11 4%

9 STAR ANA

HABER 4,40 12,36

BURADA LAF

ÇOK 481 332

FATİH

PORTAKAL İLE

FOX ANA

HABER

10 3%

10 İKİ DÜNYA

ARASINDA 4,39 10,79 5N1K 440 380 DENİZ YILDIZI 10 3%

Tablo 3: 3 Şubat 2014 Pazartesi Reyting Ölçüm Analizi

3 Şubat 2014 Pazartesi günü yapılan üç tür reyting ölçümünde dikkat çeken hususlar

değerlendirildiği zaman, Twitter ölçümünde listede yer alan 10 programdan sadece 3 tanesinin

TNS’in ölçüm listesinde bulunduğu görülmektedir. Bu günün sonuçları incelendiğinde sosyal

medyada yer alan etkileşim ve atılan tweetlerin izlenme oranlarına doğrudan etki etmediği

anlaşılmaktadır. Diğer yandan, Twitter ölçümü ve anket sonuçlarında yer alan iki programın

ortak olduğu görülmektedir. TNS ile anket sonuçlarında aynı 7 program listeye girmiştir. Bu

sonuçlar da geleneksel reyting ölçümüyle anket sonuçlarının birbirine benzerlik gösterdiğini,

Twitter ölçümünde ise daha farklı veriler elde edildiğini ortaya koymaktadır.


424


4 Şubat 2014 Salı Günü TV Program ve Dizileri



(%)

1 KÜÇÜK AĞA 12,96 30,29 KAÇAK 6.586 4.979 KAÇAK 34 11%

2 YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

7,11 16 KÜÇÜK AĞA 6.047 4.323 KÜÇÜK AĞA 30 10%

3 KAÇAK 6,12 13,86 DÖRT BİR

TARAF 3.945 3.184 KANAL D HABER 16 5%

4 KÜÇÜK AĞA

(ÖZET) 5,94 15,35 SON SÖZ 2.758 1.159

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

15 5%

5 BENİM İÇİN

ÜZÜLME 5,53 12,59

YETENEK

SİZSİNİZ

TÜRKİYE

2.506 2.219

EKİP 1-NİZAMA

ADANMIŞ

RUHLAR

12 4%

6 ÇALIKUŞU 5,46 14 DERİN

ANALİZ 1.500 1.244 ESRA EROL’LA 11 4%

7 BENİ AFFET 5,37 16,51 5N1K 912 771 STAR ANA

HABER 11 4%

8 KANAL D

HABER 4,97 13,68

BURADA LAF

ÇOK 802 242

CHARLİE’NİN

MELEKLERİ 11 4%

9 ARKA

SOKAKLAR

(TKR)

4,55 15,92 GÜLEN

ADAM 789 517 ÇALIKUŞU 10 3%

10

FATİH

PORTAKAL İLE

FOX ANA

HABER

4,28 11,98

BENİM HALA

UMUDUM

VAR

566 401

FATİH

PORTAKAL İLE

FOX ANA HABER

9 3%

Tablo 4: 4 Şubat 2014 Salı Reyting Ölçüm Analizi

4 Şubat 2014 Salı günü yapılan üç tür reyting ölçümünde dikkat çeken noktalara

bakıldığında; Twitter ölçümündeki sıralamada bulunan 7 programın, TNS ve anket sonuçlarında

yer almadığı görülmektedir. Ayrıca 10 programlı listede, TNS’de bulunan ve anket sonuçlarında

ortaya çıkan 3 program Twitter ölçümüyle ortak durumdadır. Twitter ölçümünde ilk iki sırada

yer alan programların anket ölçümüyle paralellik gösterdiği görülmüş, bunun haricinde herhangi

bir benzerlik tespit edilmemiştir. Karşılaştırmalardan da anlaşıldığı üzere bugüne ait izleyici

ölçümlerinde, Twitter ile TNS’in birbirinden büyük oranda farklı sonuçlar verdiği ve sosyal

medyadaki paylaşımların televizyon izlenmesine fazlaca katkısının olmadığı görülmüştür.


425


5 Şubat 2014 Çarşamba Günü TV Program ve Dizileri

Sıra



(%)

1 MUHTEŞEM

YÜZYIL 8,72 20,66

OKAN

BAYÜLGEN

SUNAR: BEYİN

BEDAVA

6.340 4.05 MUHTEŞEM

YÜZYIL 41 14%

2 BENİ AFFET 5,35 16,53 MUHTEŞEM

YÜZYIL 3.899 3.13

ZEYTİN

TEPESİ 19 6%

3

KİM

MİLYONER

OLMAK İSTER

4,99 12,3 KIZILELMA 3.501 2.290 İKİ DÜNYA

ARASINDA 18 6%

4 ZEYTİN

TEPESİ 4,77 11,33 ZEYTİN TEPESİ 3.012 1.54

KANAL D

HABER 18 6%

5

FATİH

PORTAKAL

İLE FOX ANA

HABER

4,71 12,92 MERHAMET 2.704 1.88

FATİH

PORTAKAL

İLE FOX ANA

HABER

17 6%

6 İKİ DÜNYA

ARASINDA 4,58 11,16

TARAFSIZ

BÖLGE 1.946 1.090

KİM

MİLYONER

OLMAK İSTER

13 4%

7 KANAL D

HABER 4,57 12,23

REAL MADRİD -

ATLETİCO

MADRİD

1.380 1.13 BENİ AFFET 12 4%

8

ARKA

SOKAKLAR

(TKR)

4,35 15,55 DOKSANLAR 1.080 578 ÇOCUKLAR

DUYMASIN 12 4%

9

MUHTEŞEM

YÜZYIL

(ÖZET)

4,33 10,6 BURADA LAF

ÇOK 982 358 KIZILELMA 11 4%

10 ESRA EROL’LA 4,22 14,91 ESKİ HİKAYE 675 314 ESRA EROL’LA 10 3%

Tablo 5: 5 Şubat 2014 Çarşamba Reyting Ölçüm Analizi

5 Şubat 2014 Çarşamba günü yapılan üç tür reyting ölçümünün sonuç tablosuna göre,

Twitter üzerinden yapılan reyting ölçümünde bulunan 10 program içinden 8 tanesinin TNS

sıralamasına, 7 tanesinin ise anket ölçüm sıralamasına giremediği görülmektedir. Twitter’daki

sonuçlarla TNS ve anket sonuçları karşılaştırıldığında, sadece “Zeytin Tepesi” dizisinin TNS ile

Twitter’da 4. sırayı paylaşarak benzerlik gösterdiği görülmüştür. Ölçüm listelerinde bulunan 10

programdan 7’si hem TNS sıralamasında, hem de anket sonuçlarında yer almaktadır. TNS

listesindeki ilk sıradaki program ile anket sonuçlarında ilk sırada bulunan programın aynı

olduğu görülmekte, Twitter ölçümünde ise ilk sıradaki programın diğer ölçüm sıralamalarında

olmadığı anlaşılmaktadır. Verilerden yola çıkarak, TNS ile anket ölçümünün paralellik

gösterdiği, Twitter’ın ise farklı doğrultuda olduğu söylenebilmektedir. Bugüne dair, atılan tweet

sayısının, TV izlenmesine katkısının yüksek olmadığı ortaya çıkmaktadır.


426


6 Şubat 2014 Perşembe Günü TV Program ve Dizileri

Sıra



(%)

1 KURTLAR

VADİSİ PUSU 14,25 32,49

ARKADAŞIM

HOŞ GELDİN 37.52 30.84

KURTLAR

VADİSİ PUSU 48 16%

2 ARKADAŞIM

HOŞGELDİN 7,1 18,81

KURTLAR

VADİSİ PUSU 6.727 2.401

ARKADAŞIM

HOŞGELDİN 33 11%

3

KURTLAR

VADİSİ PUSU

(ÖZET)

6,94 16,87 DÖRT BİR TARAF 4.622 3.937 ARAMIZDA

KALSIN 19 6%

4 ARAMIZDA

KALSIN 5,51 12,35

FATİH

PORTAKAL İLE

TÜRKİYE'NİN

TRENDLERİ

3.339 1.767 KANAL D

HABER 17 6%

5 BENİ AFFET 5,47 17,38 ÇALGI ÇENGİ 2.297 2.132 ÇOCUKLAR

DUYMASIN 15 5%

6 ZENGİN KIZ

FAKİR OĞLAN 4,9 10,94

NİHAT

HATİPOĞLU İLE

DOSTA DOĞRU

1.120 787 BENİ AFFET 14 5%

7 KANAL D

HABER 4,79 13,1

ARAMIZDA

KALSIN 1.099 663

İKİ DÜNYA

ARASINDA 13 4%

8

ARKA

SOKAKLAR

(TKR)

4,61 16,71 PİS YEDİLİ 1.054 508

ZENGİN KIZ

FAKİR

OĞLAN

11 4%

9 İKİ DÜNYA

ARASINDA 4,58 11,08

AŞK EKMEK

HAYALLER 941 437

ÖTESİZ

İNSANLAR 9 3%

10

MÜGE ANLI

İLE TATLI

SERT

4,05 21,66 360 DERECE 911 558 STAR ANA

HABER 8 3%

Tablo 6: 6 Şubat 2014 Perşembe Reyting Ölçüm Analizi

6 Şubat 2014 Perşembe günü yapılan üç tür reyting ölçümünün karşılaştırılması

sonucu dikkat çeken noktalara bakıldığında; Twitter ölçümündeki 3 programın diğer iki ölçüm

türüyle ortak olarak listede yer aldığı görülmektedir. Bugüne dair yapılan ölçümler neticesinde

atılan tweet sayısının, genel olarak izlenme oranlarına yüksek bir katkı sağlamadığını

göstermektedir. TNS ölçümüyle anket sonuçlarında yer alan programların 7 tanesinin benzerlik

göstermesiyle, bu iki ölçüm sonucunun ortak noktada yer aldığı söylenebilmektedir.


427


7 Şubat 2014 Cuma Günü TV Program ve Dizileri



(%)

1 KARAGÜL 12,07 28,91 MEDCEZİR 32.75 21.95 MEDCEZİR 44 14%

2 MEDCEZİR 8,3 19,48 MAKİNA

KAFA 9.683 7.275 KARAGÜL 38 12%

3 KARAGÜL

(ÖZET) 7,65 18,07

HUZUR

SOKAĞI 8.358 3.682 BENİ AFFET 26 8%

4 MEDCEZİR

(ÖZET) 5,43 13,65

HABERTÜRK

ÖZEL 1.827 1.636 DİLA HANIM 18 6%

5 BENİ AFFET 5,29 17,27 DİLA HANIM 1.089 360 DENİZ YILDIZI 16 5%

6 İKİ DÜNYA

ARASINDA 5,2 12,95

HABERE

DAİR 938 790 BEYAZ SHOW 12 4%

7 KANAL D HABER 4,57 12,8 MACERACI 583 446 KANAL D HABER 11 4%

8 FATİH

PORTAKAL İLE

FOX ANA HABER

4,41 12,68 GÖNÜL

HIRSIZI 288 96

FATİH

PORTAKAL İLE

FOX ANA HABER

11 4%

9 DENİZ YILDIZI 4,25 10,78 EĞRİSİ

DOĞRUSU 284 204

İKİ DÜNYA

ARASINDA 7 2%

10 ARKA

SOKAKLAR

(TKR)

4,01 14,88 BEYAZ

SHOW 282 217

ARKA

SOKAKLAR

(TKR)

7 2%

Tablo 7: 7 Şubat 2014 Cuma Reyting Ölçüm Analizi

7 Şubat 2014 Cuma günü yapılan ölçümler karşılaştırıldığı vakit; Twitter ile TNS

sıralamasındaki 9 programın birbirinden farklı olduğu, anket ve TNS listelerindeki 8 programın

ise ortak olduğu görülmektedir. Tablodan da anlaşılacağı üzere Twitter ölçümüyle geleneksel

TNS ölçümü sonuçları arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Twitter üzerinden atılan

tweetlerin, televizyonda yayınlanan ve en çok izlenenler sıralamasındaki programlara herhangi

bir katkısının olduğunu söylemek pek mümkün değildir. Buna karşın anket ölçümüyle TNS

ölçümü arasında benzerlikler fazla olmakla birlikte bu iki ölçümün birbirleriyle paralellik

gösterdiği söylenebilmektedir.

5.SONUÇ

Yeni nesil ölçüm çalışmaları sosyal medyanın ortaya çıkışıyla birlikte gündeme

gelmiştir. Özellikle Twitter kendine özgü yapısı ve analiz kolaylığı nedeniyle ölçümlerde sıkça

tercih edilen bir durumda yer almaktadır. Bu çalışmada TNS şirketinin reyting ölçümleri,

Twitter üzerinden atılan tweetler ve anket yöntemi neticesinde izleyicilerden elde edilen

sonuçlar karşılaştırılmıştır. 7 günlük yapılan inceleme neticesinde Twitter’da atılan tweet sayısı

ile TNS’in açıkladığı reyting sonuçları birbiriyle örtüşmemiştir. Hemen hemen her gün TNS

verilerine göre en çok izlenen program veya dizi Twitter’da ilk 10 sıra içerisinde bile yer

alamamış ya da alt sıralarda kendisine yer bulmuştur. Öte yandan Twitter’dan elde edilen

verilere göre de sosyal ağlarda en çok konuşulan programların bile geleneksel TV reyting

sıralamasına ilk 10’una bile giremediği veya alt sıralarda yer aldığı söylenebilmektedir.


428


Geleneksel ölçümde listenin üst sıralarında çoğunlukla diziler ve yarışma programları

bulunurken, Twitter ölçümünde ise dizilerle birlikte haber ağırlıklı tartışma programları ve talk

show programları yer almaktadır. Buna sebep olarak sosyal ağlardaki etkileşim imkanını, zaman

ve mekan fark etmeksizin anlık gerçekleştirilen paylaşım özelliğini gösterebilmek mümkündür.

Akıllı telefonlar günümüzde pek çok kişide bulunduğu için, ikinci ekran kullanımı ortaya

çıkmaktadır. Televizyon izleyen kişi aynı zamanda sahip olduğu mobil iletişim cihazlarıyla

sosyal ağ üzerinden yayına dolaylı olarak katılım gösterebilmektedir. Böylelikle bir kullanıcı

tarafından paylaşılan mesaj, etkileşim sayesinde anında yayılabilmektedir.

“Atılan tweet sayısının mı programların izlenilirliğini etkilediği, yoksa programların mı

Twitter’dan atılan tweetlere etki ettiği’ konusu çok hassas bir noktadadır. Elde edilen veriler

neticesinde programların Twitter üzerinden atılan tweet sayısına doğrudan etki ettiğini; ama

sosyal ağdaki paylaşımların programların izlenilirliğine aynı ölçüde yansımadığını

göstermektedir. Örneğin günlere göre Twitter’da en çok konuşulan ve listelerin ilk sıralarında

yer alan Arkadaşım Hoşgeldin sahne gösteri programıyla ilgili 37.522 tweet, Medcezir dizisiyle

ilgili 32.745 tweet, X Factor yarışma programıyla ilgili 48.791 tweet, Tarafsız Bölge

programıyla ilgili 23.573 tweet, Kardeş Payı dizisi ile ilgili 32.613 tweet atılması; kullanıcıların

bu program ve dizilerdeki bir sahneye, konuya, konuğa, sunucuya veya oyuncuya dair ilgisini

çeken detaylarla ilgili beğenilerini ve eleştirilerini yazmasıyla meydana gelmektedir.

TNS’in TV izleyici ölçümlerinde yer alan sıralamayla, Twitter’ın sosyal medya reyting

ölçümündeki programların aynı doğrultuda olmadığı yapılan analizler sonucunda ortaya

çıkmıştır. TNS verileri ile anket neticesinde ise birbirine benzeyen sonuçların daha fazla olduğu

görülmekle birlikte, ankette yer alan programların TNS listesi baz alınarak katılımcılara

uygulanması nedeniyle cevap veren kişilerin bu durumdan etkilediği düşünülmektedir. Ayrıca

yapılan karşılaştırmayla birlikte, Twitter reyting ölçümünün, geleneksel reyting ölçümünün

yerini tutamadığını söylemek mümkündür.

Sosyal medya üzerinden yapılan Twitter reyting ölçümü, TNS’in yaptığı geleneksel

reyting ölçümlerine nazaran bir takım artılar ve eksiler barındırmaktadır. Twitter ölçümünde

verilerin elde edilmesi noktasındaki maliyetin düşük olması sistemin artısıdır. Anlık olarak

ulaşılabilen sonuçlar, en çok konuşulan listesine (TrendingTopic) yansıyan etiket ve

hashtag’lerle teyit edilebilmekte ve güvenilirliği daha yüksek olabilmektedir. Demografiden

farklı olarak görüş ve düşüncelerine ulaşılabilen kullanıcılarla ilgili, yapılan yayınlardan, reklam

verenin ürünlerine kadar birçok konuda fikir edinilebilmesi büyük bir avantajdır. Yayıncı ve

reklam verenlerin, kişilere ulaşması kolaylaştığı için, onların isteklerine yönelik bir politika

izlenebilmesi imkanı bulunmaktadır. Geleneksel ölçümlerde ise bu verileri elde edebilmek

oldukça güçtür. Fakat Twitter’dan elde edinilen verilerin resmi olarak herhangi bir kuruluş

tarafından denetlenmemesi ve birçok farklı şirketin bulunması sistemin eksi haznesinde yer

almaktadır. Medya kuruluşlarına yakın, ya da belli ücretler karşılığı sonuçları dezenforme

edebilecek ölçüm şirketlerinin mevcut olması güvenilirliğe gölge düşürmektedir. Ayrıca

Twitter’da yer alan sahte (fake) hesaplar veya yumurta denilen henüz sosyal ağa yeni katılmış

ve sosyal medyada para karşılığı yapılan kampanya çalışmasında kullanılan hesaplar tutarlı

sonuçlara ulaşılmasını engelleyebilmektedir.

Elde edinilen bulgular ve çıkan sonuçlar neticesinde Twitter üzerinden gerçekleştirilen

reyting ölçümlerinin, henüz geleneksel reyting ölçümlerinin yerini tutabilecek düzeyde olmadığı

görülmektedir. İlerleyen yıllarda yapılacak çalışmalar ve teknolojinin getireceği yeniliklerle


429


Twitter ve diğer sosyal ağlar üzerinden daha güvenilir sonuçlara ulaşılabileceğini söyleyebilmek

mümkündür. Ancak; şimdilik yeni nesil ölçüm sistemlerinin, medya sektörü ve reklam dünyası

üzerindeki büyük ekonomik pazarın beklentilerine karşılık veremeyeceğini söylemek doğru

olacaktır.

Son olarak; Twitter üzerinden yapılacak reyting ölçümlerinden güvenilir ve objektif

sonuçlar elde edilebilmesi için şu noktalara dikkat etmek gerekmektedir:

*Öncelikle ölçümler sistemli bir şekilde yapılması ve kullanılan yöntemlerin

beklentileri karşılayabilmesi birincil derecede önemlidir.

*Çeşitli şirketler tarafından ölçüm yapmak yerine, ilgili kesimlerin bir araya gelip

kuracağı bir denetleyici kuruluş oluşturulmalı ve bu kuruluş tarafından çerçevesi keskin hatlarla

çizilmiş yöntemler üzerinden sonuç elde edilebilecek tarafsız bir kuruluş oluşturulmalıdır.

*Sosyal ağların sadece birkaçı değil, tümü üzerinden ölçüm sonuçları elde edilmelidir.

*Sahte kullanıcı hesapları ve çeşitli ajanslar tarafından yapılabilecek kampanyaların

ölçüm analizini etkilemesini engellemek için, tutarlı bir filtreleme yöntemi ve program

kullanımı sağlanmalıdır.

*Sadece başlı başına sosyal ağların ölçüm için yeterli olmayacağı düşünülürse,

geleneksel ölçüm yöntemiyle birlikte değerlendirilip ortak sonuçlar veren bir sistem

geliştirilmeli ve hemen hemen her kesimin mutabık kalabileceği bir yol izlenmelidir.

KAYNAKLAR

ALİOĞLU, Nazan (2011). Yeni Medya Sanatı ve Estetiği (Yeni Medyanın İlkeleri –

Geleneksel ve Yeni Medya), İstanbul: Papatya Yayıncılık.

AYTEKİN, Çiğdem ve DEĞERLİ, Alper (2014). “Etki Bağlamında Sosyal Medyada

Ölçümleme Çalışmalarına Bakış: Türkiye’deki Ajanslar Üzerine Bir

Araştırma”, Karadeniz-Blacksea-ЧерноеМоре, Yıl:6 Sayı:21, ss. 127-141.

BAŞAL, Bilgen (1998). Medya Planlaması, İstanbul: Çantay Kitabevi.

BOJARS, Uldis vd. (2008). “Using TheSemantic Web ForLinkingAndReusing Data

Across Web 2.0Communities”, Journal Of Web Semantics, Volume:6, Issue:1.

COMM, Joel ve ROBB INS, Anthony (2010). “TwitterPower, How toDominateYour

Market OneTweet at a Time”, John Wiley&SonsInc, Wiley.

EVANS, Dave (2008). Social Media Marketing An Hour A Day, Indiana:Wiley

Publishing Inc.

GÜRSAKAL, Necmi (2009). Sosyal Ağ Analizi,Bursa: Dora Yayıncılık.

KIRIK, Ali Murat (2013). “Gelişen Web Teknolojileri ve Sosyal Medya Bağımlılığı”,

Sosyal Medya Araştırmaları 1 “Sosyalleşen Birey” (ed.AliBüyükaslan ve Ali

Murat Kırık), Konya: Çizgi Kitabevi, ss.69-101.

KİM, Won vd. (2010). “On Social Web Sites”, Information Systems, Volume: 35, Issue:

2, ss.215–236.


430


MAVİŞ, Mert. (2013). “Sosyal Medya ve Yeni Nesil Reyting Ölçümleri,

https://itunes.apple.com/us/book/sosyal-medya-ve-yeni-

nesil/id736567744?mt=11, Erişim Tarihi: 08.05.2014.

MORA, Necla (2011). Medya Çalışmaları, Medya Pedagojisi ve Küresel İletişim,

İstanbul: Nobel Yayınları.

MYTTON, Graham (2007). “Handbook on RadioandTelevisionAudienceResearch”.

http://www.cba.org.uk/audience_research/documents/ar_handbook_2007_comple

te.pdf, Erişim Tarihi: 23.04.2014.

NİELSEN (2014). “WhereWeAre”. http://www.agbnielsen.net/whereweare/dynPage.

asp?lang=local&id=375&country=Turkey, Erişim Tarihi: 24.04.2014.

ÖZÇELİK, Durmuş Ali (1998). Ölçme ve Değerlendirme, Ankara: ÖSYM Yayınları.

SOSYALMEDYA.İN (2014). “Twitter Bankası

Kuruldu”,http://www.sosyalmedya.in/twitter-bankasi-kuruldu/, Erişim Tarihi:

08.05.2014.

SOSYAL REYTİNG (2014). “Twitter Reyting Sonuçları”,

http://www.sosyalreyting.com/, Erişim Tarihi: 21.05.2014.

THOMPSON, John (1995). The Media andModernity: A SocialTheory of the Media,

California, Stanford UniversityPress.

THOMPSON, John (2007). “Is Education1.0 Ready For Web 2.0 Students?”,Innovate:

Journal of Online Education, Volume:3, Number:4.

TOLUNGÜÇ, Ahmet (2003). İzleyici Ölçümleri: Yuvarlak Masa Toplantısı. Ankara:

RTÜK Yayınları, Cilt: 7.

TWİTTER BLOG (2012). “ComingSoon: NielsenTwitter TV Rating”.

https://blog.twitter.com/2012/coming-soon-nielsen-twitter-tv-rating, Erişim

Tarihi: 08.05.2014.

YNKLABS (2014). “Hakkımızda”, http://www.ynklabs.com/about-us/, Erişim Tarihi:

12.05.2014.

ali murat kirik - egesem.orgegesem.org/userfiles/513033040_241 alİ murat kirik.pdf · 2 marmara...

Documents