ali ibn ebu talibi a.s ii - dr. saade a kanzo

8/14/2019 ALI IBN EBU TALIBI A.S II - Dr. Saade A Kanzo

http://slidepdf.com/reader/full/ali-ibn-ebu-talibi-as-ii-dr-saade-a-kanzo 1/198

Imam Ali Ibn Ebi Talib a.s.



Imam Ali Ibn Ebi Talib a.s.Titulli në gjuhën kroate:EHLUL-BEJT A.S II“ALI IBN EBI TALIB A.S”

Përktheu dhe përgatiti nga arabishtjaDr. Mr. SAADE A. KANSO M.D

Përgaditi dhe përshtati në gjuhën kroate

Myftiu Shevko Omerbashiq

Botoi: MESHIHATI I BASHKËSISË ISLAME TË KROACISË

Kryeredaktor dhe redaktor përgjegjësProf. Nuredin Ahmedi

Përktheu nga kroatishtja në gjuhën shqipeAhmed Ramadani

Lektor: Ahmed R.Ramadani

Recenzent:

Korektor:Senad Ahmedi

Tetovë. 2002

EHLUL-BEJTI A.S II

ALI IBN EBU TALIBI A.S

Përktheu nga kroatishtja:Ahmed R Ramadani

Tetovë

DËSHMI DHE KUJTIME PËR UDHËHEQËSIN E BESIMTARËVEALI IBN EBU TALIBIN A.S

EMIRUL MUËMININALI IBN EBU TALIBI A.S(Pjesa e parë)

PËRKUSHTIM:

« GJYSHIT TIM HAXHI HAFËZ IS’HAKUTI CILI ME URTËSINË DHE MENÇURINË E TIJQYSH NË FËMIJËRI MË EDUKOI DHE MËKOIME MËSIMET E PASTRA ISLAME DHEATDHEDASHURINË E ZHARRTË ! »




ALLAHU E PRANOFTËNË MESIN E ROBËRVE TË TIJ TË DASHUR, AMINPËRKTHYESI.

Dituria është lumë,Urtësia det,Dijetarët rreth lumit përshkojnë,Të utrët mes detit notojnë,Ndërsa njohësit në anijet eshpëtimit lundrojnë.

(Imam Ali ibn Ebu Talib)*

*Usul El- Kafi 2:70, ulema (dijetari) Kulejni (All-llahu) xh.sh e ndriçoftë varrin e tij)

Udhëzimi i qartë:

I dërguari i All-llahut xh.sh ka thënë:

<< Shenjë e besimtarit të vërtetë është dashuria ndaj Ali ibn Ebu Talibit>>*

<<Ai që dëshiron të jetoj jetën time, dhe të vdes siç vdiqa unë e të jetoj banorë iKopshtit të Parajsës (Xhenetit) të cilin Zoti im e ka mbjellur, le ta ndjek Ali ibn EbuTalibin dhe ata që e ndjekin atë, dhe le ti ndjek imamët pas meje-ngase rrjedhin nga

prejardhja ime, dhe zotërojnë mençuri dhe dituri. Keq do ta kenë ata rrenacakë tëummetit tim që nuk do ti pranojnë meritat dhe përparsitë e tyre(imamëve), ndërsa ataqë me to do t’i shkëpusin lidhjet, kanë shkëputur lidhjet edhe me mua, All-llahu xh.shua shkëputtë të drejtën e shefa’atit tim.>> (Ndërmjetësimi i Pejgamberit a.s Ditën eGjykimit)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------*Tarih Bagdad 4:40, ulema dhe halif Hatibi Bagdadit




**Huljetul-Evlija 1:86 ulema dhe halif Ebu Nuajm El Aëali2:191, ulema El-Tusi

Përkushtim :

Nuk kam menduar të gjejë person tjetër më meritor të cilit do t’ia kisha përkushtuar këtë vepër se sa Emirul-Mumininit Ali ibn Ebu Talibit a.s bartësit tëflamurit(bajrakut) të besnikërisë-lojalitetit ndaj të Dërguarit të All-llahut xh.sh,ngaseimam Aliu është edhe bartës i flamurit(bajrakut) të xhihadit, zbatues I të Vërtetës sëAll-llahut xh.sh dhe baba i të gjithë imamëve të Ehlul-Bejtit a.s>>O Udhëheqës, edhe ne edhe fëmijët tanë na ka shtypur fatkeqësia; kemi sjell pak gjëra çmuara, por Ti na jep merita të shumta dhe na e lësho mëshirën, ngase vërtet

All-llahu i shpërblen ata që ndajnë mëshirë”<<.Ky libër është I vogël por megjithatë vepër e çmuar dhe njëherit paraqet edhe shenjëlojalitetit tim ndaj Emirul-Muëmininit Ali ibn Ebu Talibit a.s.All-llahu xh.sh e pranoftë, e bëftë mirë kabull dhe na dhashtë të mira në këtë botë dhenë ahiret, ngase All-llahu vërtet I shpërblen ata të cilët janë të dhënë (lojal) ndajrobërve të Tij besnikë!

S.A.K.




Zot! Bëje që vendimet tona të jenë në rrugë të mirë, le të jetë ndihmaYte e plotë!

Mos lejo që vetëm vetvetes t’i mbështetemi ngase ne nuk mundemi ta përmirsojmë atë që e prishim!

Zot, Ti je bujar dhe I realizon shpresat dhe të priturat e mia,

Mirësisë tënde ia zgjas duartë dhe vetëm Ty të drejtohem!

Secila shpresë bie thevabin(shpërblimin), të cilin vetëm Ti (Zot) e din,qoftë gjithnjë mbi (thevabin) tim, mbrojtaj Jote!




Parathënie-Vështirë është sot të shkruashë qoftë madje edhe në gjuhën arabe,diç të re për Ali ibnEbu Talibin, halifin e katërt dhe kushëririn e afërt të të Dërguarit të Zotit, Muhamedita.s. Mirëpo, nga ana tjetër,çdo vepër e re mbi halifin-Aliun, paraqet interesim të

jashtëzakonshëm, madje edhe tek lexuesit e thjeshtë. Rast i këtillë do të jetë edhe melibrin e Dr. Saadea Kansa-it, i cili ka përmbledhur(përzgjedhur) tekste të autorëve tëndryshëm arab, i ka përkthyer dhe përgatitur ato, dhe nëpërmjet tyre e ka prezentuar halifin-aliun drejt lexuesve tanë.-Ali ibn Ebu Talibi a.s është i vetmi musliman i cili qysh nga fëmijëria i ka takuar fesë islame. Si gjastëvjecar ishte dëshmitar i Spalljes së parë, dhe që atëherë gjer egjer në vdekjen e dhunshme, ai palodhshëm punoi për të mirën e përgjithshme tëislamit dhe muslimanëve. Karakeristika e tij e përgjithshme njerëzore ishte e njohur nëpërmjet besimit të pakursyer në fe dhe përkushtimit absolut ndaj All-llahut xh.sh

dhe pejgamberisë së të Dërguarit të Zotit, Muhamedit a.s. Detyrat, të cilat as-habëttjerë, akëcilin shkak, nuk mundënin t’i kryenin, ai i pranonte mbi supet e tij të njoma-djaloshare pa asnjëfarë hezitimi duke mos manifestuar kurrë pezëm. Ndoshta edhe mëtepër se çdo as-hab tjetër i Muhamedit a.s me gjithë zemër dëshironte që çdo urdhëreskur’anore ta shëndroj në zbatim në jetën e përditshme, kështu duke eshëndruar islamin në fe të gjallë e të vërtetë.- Ali ibn Ebu Talibi a.s edhepse i afërt me Muhamedin a.s si për nga fisi ashtu edhe

për nga meritat, nuk ishte në në rrethin e atyre sahabëve të cilët bashkë meMuhamedin a.s bënin vendime madhore për fatin e islamit dhe të shoqërisë islame.Më tepër dëshironte të jetë zbatues i vendimeve dhe propagandues(davetxhi) I islamit.Po edhe përkundër natyrës së këtill të tij, muslimanët e atëhershëm mu për

përkushtimin e tij ndaj islamit dhe të të Dërguarit a.s lartë e çmonin dhe fuqishëmlidheshin me të emocionalisht.- Në një rast i Dërguari Muhamedi a.s shkoi nën përcjelljen e as-habëve dhe

bashkëpunrorëve në Uhud, që t’i vizitojë varret e luftëtarëve, të cilët u vranë në luftëkundër mushrikëve mekas. Iu drejtua Omerit, Osmanit dhe Aliut duke ju thënë sevdekja e tyre do të jetë jonatyrore dhe tragjike.E shikoi Aliun, i cili ishte paksa më i vjetër se njëzetvjecar, dhe i cili nuk kuptoi gjer në fund fjalët e të Dërguarit të All-llahut ngase ishte i mahnitshëm me islamin dhe ientuziazmuar me ardhmërin e rendit të ri të drejtësisë.- Ali ibn Ebu Talibi a.s kur nevojitej, në çaste ishte njeri i vendimeve dhe veprave tëmëdha. Të përmendim vetëm rolin e tij gjatë kohës së tij të Hixhretit të Muhamedit

a.s. Kur i Dërguari i All-llahut u paralajmërua gjatë shpalljes së sures Jasin semushrikët në krye me Ebu Lehebin kuvendojnë në klubin e tyre pagan në Qabe,se sit’i japin fund jetës dhe pejgamberis e urdhëroi Aliun që të flej në shtratin e tij, ndërsaai me rrënien e territ të parë doli nga Meka dhe me shokun e tij dhe halifin e parë EbuBekrin, u nis rrugës me plot të papritura drejt Medinës. Rrallë kush do ta kishte

pranuar një detyrë kaq të rëndë, përpos Aliut, që ti pret gjakatarët pagan në shtrarin eatij të cilin e kishin dënuar me vdekje. Aliu këtë e bëri fare pa u shtrënguar dhehamendur.- Pasiqë u shpërngul në Medinë, vërsuljet e ushtarëve pagan ndaj Muhammedit a.sdhe muslimanëve ndodhnin përçdo vit. Cakun kryesor e kishin Muhammedin a.sngase e dinin fare mirë se kur ta likuidojnë atë, me muslimanët do ta kenë më lehtë.Para luftës në Bedër, Muhammedi a.s e pyeti Aliun a do të pranonte detyrën e rëndëqë në dyluftim me mushrikët ta përfaqësoj të Dërguarin e Zotit. Pa hamendje krejt Ientuziazmuar e pranoi detyrën. Në disa nga ato dyluftime, Ali ibn Ebu Talibi vrau




mushrikët më të njohur ( më me famë). Shpata e tij me dy teha –Dhulfikkar e veshime të zeza establishmentin pagan mekkas, dhe mu kjo më vonë, kur të gjithë kaluannë islam, kurrë nuk iu harua, dhe këtu pa mëdyshje duhet kërkuar shkakun e

problemeve të tij me Muaviun dhe bashkëmendimtarët e tij, gjatë kohës së hilafetit tëAliut. Tepër i respektonte ata të cilët i respektonte Muhammedi a.s. Kurrë ndonjëherënuk tregoi ndaj ndonjërit prej tyre mosdurim.

Edhepse i ri, plot energji dhe emocione të forta, të gjithë as-habët nemendimin se edhe vetëm shikimi i të Dërguarit të zotit e kthjellonte dhe e kthente nërealitetin e islamit.

- I Dërguari i Zotit, Muhammedi a.s shumë e donte.Kështuqë nga kyshkak kërkoi nga axha i tij i ati i Aliut, Ebu Talibi, që t’ia dorëzon atë, meqëllim ta përmbaj dhe edukoj në shtëpin e vet, që njëherit edhe Ebu Talibit t’ialehtësojë përkujdesjen ndaj anëtarëve të shumtë të familjes së tij.- Gjatë kohës së udhëheqjes së pushtetit islam të tre para-ardhësve të tij,Ali ibn Ebu Talibi a.s plotësishtë përmbante dhe përmbushte çdo detyrë paasnjë farë kundërshtimi. Në këtë kontekst vlen vetëm të përkujtojmë rolin e tijgjatë mbledhjes dhe kompletimit të Kur’anit në mus’hafin e parë në kohën e

halifit Osman , ose rolin e tij në luftën kundër renegatëve islam(murtedëve)me në krye Musejlem Kedh-dhabiun, apo pjesëmarjen e tij në fushatatluftarake të ushtrisë islame kundër Bizantit dhe Persisë.- Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte njeri i shkencës. Falë mendjemprehtësis,ne sot citojmë shumë të dhëna nga koha kur shkenca islame bënte hapat e sajtë para të zhvillimit komentimet e tij të Kur’anit, thëniet e shumta tëMuhammedit a.s të shëndruara në hadithe, komentimi i përcaktimeve tëSheriatit, gjithë këto janë meritë e halifit të katërtë Ali ibn Ebu Talibit a.s.Përshkrimi i tij bërë pamjes fizike të Muhammedit a.s është aq i fortë, sa që nesot me vërtetësin më të madhe mund t’ia paraqesim vetvestes.

- Në tefsir, meritat e Aliut a.s janë tejet të jashtëzakonshme dhe të papërcaktura.

- Me problemet më të mëdha jetësore, Ali ibn Ebu Talibi a.s u ballafaqua gjatë kohës së udhëheqjes së shtetit islam. Për shkak të trazirave nështet, nuk pati mundësi t’i përkushtohet zgjerimit të kufijve të shtetit islam, siç

patën mundësi paraardhësit e tij. Fort brengosej dhe vuante për shkak tëndasive brenda shtetit, ndërsa ndërgjegja e tij islame nuk I lejonte përdorimine forcës kundër kundërshtarëve të tij. Shumëkush këtë e konsideronte si dobësitë tij, ndërsa besnikët e tij që nga koha e haxhit lamtumirës së të Dërguarit të

Zotit, akoma e kishin të kthjellët në memorien e tyre, thënien e Muhammedita.s kur i porositi muslimanët >>Ju përbetoj(bëjë be)juvë që më kurrë të mos ilejoni vetvetes që të vriteni ndërmjet jush dhe kështu që ktheheni sërish nëmosbesim. Ai (Aliu) më me ëndje pozicionohej për zgjidhje çfardoqoftë

paqësore, gjë që të cilën fatkeqësishtë kundërshtarët e tij nuk e posedonin osenuk donin apo nuk e kuptonin një gjë të tillë. Për shkak të kësaj >>dobësie <<,që sot paraqet vlerën më të madhe islame, Ali ibn Ebi Talibi a.s e dha edhe

jetën.

- Gjatë kohës kur si imam e falte namazin e sabahut në mesxhidin eKufes, atentatori (vrasësi) e masakroi me thikën e helmosur, duke realizuar kështu rrugën e komplotit të Haraxhinjëve. Bashkëluftëtarëve të tij që nga aikërkonin jo mëshirën ndaj kundërshtarëve të tij.




- Dhe në fund t’i kthehemi mbi librin dhe përgatitësin e tij. Nuk kadyshim se ki libër do ta zgjojë kërshërinë e atyre lexuesve të cilët dëshirojnët’i njohin figurat historike madhore islame, e Aliu në mesin e tyre zë vendinmë të lartë. Citatet e shumta, që Dr. Saade Konso i paraqet, në të vërtet janëdëshmi e e rolit madhor të Ali ibn Ebu Talibit a.s në fillimin e zhvillimit tëislamit. Literatur e tillë në gjeneratat e hershme gjatë shekujve ka qenë mëtepër prezente, se sa që është sot.- Në kolekcionin e Orientalistikësë HAZ në Zagreb, edhe sot e kësaj diteekzistojnë disa vepra ne gjuhën turke, arbe dhe pesishte, të cilat i kanë shkruar

paraardhësit tanë të mençur në Knin, Sinj, Hrvac, Gjakovo dhe Pozhegëmbifigurën e Ali ibn Ebu Talibit. (Literaturë e tillë shkruar në gjuhët orienatle dheatë shqipe për imam Aliun gjendet anekënd trojeve etnike shqioptare: vërejtjee përkthyesit)

Kështuqë vepra e Dr.Saadea Kanso-s paraqet freski dhe retrispektivë të kujtimit dhe borxhit që kemi ndaj njërit prej njerëzve më meritor në islam.Dr. Saade Konsa e hetoi nevojën e dhe dëshirën që nga veprat e shumta dhe autorët e

ndryshëm të na ofrojë këto kujtime mbi Aliun a.s. Edhepse me profesion mjek, ai(autori) këtë e bënë duke kujtuar thënien e Ali ibn Ebu Talibit, I cili pas luftës sëBedrit kur Muhammmedi a.s e udhëhoqi fushatën e arsimimit të muslimanëve, iudrejtua robërve pagan mekas me fjalët>>Kush nga ju ma mëson vetëm edhe njëshkronjë të vetme, me plot dëshirë do ti bëhem shërbetor<<.

Myftiu Shevko Omerbashiq

President i Meshihatit të Bashkësisë

Islame të Kroacisë

Fjala e redaktorit

Me emrin e All-llahut mëshiruesit, mëshirbërësit!- Falënderuar qoftë All-llahu nga shikimi i të Cilit një qiell nuk mbulon qiellin tjetër, eas një tokë tjetrën!-Përmbajtja e pasur e kësaj vepre paraqet karakteristikat themelore të personalitetit tëEmirul-Muëmininit, Ali ibn Ebu Talibit a.s, njeriut më të lartësuar që e ka shënuar historia- kuptohet pas Pejgamberit të pastër Muhammedit a.s; në çështjen e imamit,devotshmëris (takvallëkut), trimërisë, drejtësisë, diturisë, mirësisë, modestisë,shqaurjes dhe sakrificës në rrugën e të Dërguarit të Zotit. Cilësitë e tilla të rralla bënëqë të jetë më i merituari në mesin e atyre që promovonin (paraqitnin) islamin nëmedrese (shkollën e pejgamberisë) dhe të cilët përjetuan edhe vuajtje edhe shpresë.




Vuajti dhe u sakrifikua në rrugën e pejgamberisë me sakrificën më të madhe, gjer sanuk u bë shembull i atyre që e shihnin personalitetin islam, i cili u brumos në frymëne të Dërguarit, Muhammmedit a.s e që manifestohej në formën e ndërgjegjes, logjikësdhe udhëheqjes (sundimit).Kjo vepër e ndriçon personalitetin e Emirul-Muëmininit Ali ibn Ebu Talibit a.s, anëne tij të ibadetit (adhurimit), e cila paraqet kushtin e parë të përkuljes (nënshtrimit) ndajAll-llahut xh.sh dhe në themelet e të së cilës realizohen detyrat e besimtarit të vërtetnë besimin e drejtë pa asnjëfarë dileme dhe diskutimi. Gjithashtu, kjo vepër paraqet

planet e tij të urta dhe udhëzimet e ndërgjegjshme në fushën e udhëheqjes, furnizimitdhe harxhimeve, si dhe përgaditja e planeve dhe rrugës së transetimeve të thirjes sëZotit dhe mbrojtjes së popullit.

- Emirul-Muëminini Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte pishtarë ndriçues i diturisë dhemargaritari i mendimeve, që ndiqte natyrën e kërkesave të jetës plotësishtë në

përputhshmëri me rregullativat e Sheriatit. Rruga jetësore dhe personaliteti i imamAli ibn Ebu Talibit a.s ishin shembëlltyrë për të pastruar shpirtërat e besimtarëvedhe zemrat e të devotshmëve, të cilët rendin pas tij, si dhe paraqitënmuzë(inspirim) për besimtarin islam.

- -Njohësi i shkencave të historisë silame vëren se Ehlul-Bejti a.s (Familja e tëDërguarit a.s), ithtarët e tij si dhe ata që ishin lojal ndaj tyre, janë përparavëllezërve të tjerë muslimanë, sa u përket çështjeve të mbledhjes (koleksionimit)dhe komentimit të Kur’anit dhe diturisë të tij, si dhe rruajtjes së rregullave islame.

Ndaj është krejt e natyrshme që imam Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte i parë qëmblodhi, komentoi Kur’anin dhe shkroi rregullativat islame, gjë që do ta shohimmë vonë në libër. I përshkruajti ngjarjet që do të pasojnë në të ardhmen e që ariti t’injohë me anë të mençurisë së tij të thellë, të kuptuarit, dijes së jashtëzakonshme,zemrës së pastër, shpirtit të qetë, ndërkaq e tërë kjo ishte dhunti dhe inspirim nga iMadhi Zot.- -Në fund le t’i ruajmë mësimet e tij, këshillat e urta, të cilat do t’i ndriçojnë

breznitë e ardhshme dhe udhëzimet e tij do t’i udhëzojnë ata që do të obligohen nenjëshmërinë e All-llahut dhe do të pranojnë që islami është fe e jetës.- Caku ynë kryesor është që edhe gjeneratat tona si dhe të ardhshmet të fitojnë

dobi të mirë, duke e lutur All-llahun e Lartëmadhëruar për ndyhmë ndaj nesh nëqëndrueshmërinë tonë në rrugën e Tij si dhe në kërkimin e të së vërtetës së drejtënë historitë e islamit.

Duke marë parasysh se rruga më e mirë e njohjes së shtigjeve tëvërtetuara, në afrimin kah e vërteta mbi imamin Aliun a.s, vendosëm t’indjekim hulumtimin e jetës dhe veprës së tij. Kështuqë ky libër është njëkombinim i shumë introduktave metodologjike. Një pjesë e teksteve është vënë në përkthim, një pjesë është interpretim i veprave

të ndryshme në funksion të shpjegimit më të gjërë, ndërsa një pjesë është sirrjedhim i gjykimeve dhe përfundimeve vetjake. Ndaj, nisur nga kjo, shënimet nëfund të tri pjesëve, nuk janë strikt të vendosuar, siç ndodh rëndom sipas rregullavetë shkruara të shkencës. Funksioni primar i tyre-shënimeve, është që atyre të cilëteventualisht dëshirojnë t’i zgjerojnë njohuritë e tyre, t’u japin informacion mbiautorët dhe veprat të cilët kanë shkruajtur për këtë çështje. Prandaj, nisur nga kjo,lus lexuesit e nderuar, që mos të gjykojnë rreptë për lëshimet eventuae!Veçantinë e tërësisë së pjesës së tretë të librit e përbëjnë citatet nga thëniet dhe

hutbet e Aliut a.s sipas librit >>Shtegu i Elokuencës<<->>Nehxhul-Belaga<<- në përkthim të Rusmir Muhametxhejahiqit, botim i B.I., Zagreb,1994. (përkatësishtë>> Shtegu i Elokuencës<<- >>Nehxhul-Belaga<<, fjalimet, letrat, fjalët të urta-

përkthyer dhe botuar nga Bashkësia Islame >> Ehli-Bejti << ,Prizren, 1998, -vërejtje e përkthyesit).




-Rruga e imanit, anëtarit të Ehlul-Bejtit a.s, është rruga e të Dërguarit dhe shtegu ishpalljes së Zotit-Vahjit si dhe rruga e Melaqeve.-Zot! Na bëjë neve të jemi të dashurit dhe pasuesit-ndjekësit e tyre në këtë botë,

ndërsa në Ditën e Gjykimit lëshoje shefa’atin e tyre mbi ne!

HYRJE E REDAKTORIT DHE PËRKTHYESIT

Me Emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirbërësit




- O Zot! Falënderimi qoftë mbi Ty, Madhërisë dhe Fuqisë së të cilës i janë të nënshtruar të gjitha zemrat, Ty që shikimet tona nuk mund të të arrijnëe që me fuqinë tënde mbisundon botën!- Falënderimi qoftë mbi Ty Zot! Të madhërojmë për të mirat me të cilatna ke rrethuar dh epër Përkujdesjen që na ke ofruar! Bëje të kënaqur atë që tëofrohet, ashtu siç ke shpallur në Kur’anin e Shenjtë:>> Dhe u jep gjithçka ngaAi që kërkon, dhe sikur dhuntitë e All-lahut do t’i kishit numëruar, kurrë nuk do t’i kishit arritur t’i numëroni<<.- Falënderimi të takon Ty, ngase neve na ke pastruar nga

papastërtia(ndytësia) e mosbesimit dhe na ke treguar-rrëfyer drejtimin eUdhëzimit dhe mënyrën se si të të nënshtrohemi, dhe kur na e dërgovePejgamberin më famëmadh (Muhammedin a.s) e drejtove me Librin Tënd tëShenjtë-Kur’anin duke thënë:>> All-llahu I përfshin me mëshirën e Tij

besimtarët, kur njërin nga mesi i tyre e dërgoi si Pejgamber, që fjalët e Tij, t’irrëfej, t’i pastojë, dhe me Librin e urtësisë t’i mësojë, ngase para kësaj ishin nëhumbje të dukshme<<.- O i Lartësuar! Qofsh Falënderuar, që na ke rrethuar me dhuntitë e Tua,

dhe plotësove fenë tonë, duke emëruar për Emirul-Muëminin Ali ibn EbuTalibin a.s vëllain(jo në kuptim klasik të fjalës, vërejtje e përkthyesit) ePejgamberit a.s dhe babain e pasardhësve të Pejgamberit, si dhe anëtarët edalluar (famshëm) të Familjes së Pejgamberit a.s dhe pasardhësit e tij, kur na ezbrite ajetin kur’anor:>>Sot jua kam përkryer fenë dhe kam plotësuar begatinëTime ndaj jush, dhe Jam i kënaqur që për ju islami të jetë fe<<.(El Maide,3)- O i Lartësuar! Falënderimi të takon Ty, që na ke bërë pasardhës-pasuestë Pejgamberit Tënd të Zgjedhur dhe ndjekës të ndjekësit të tij në mësimeummetit të tij. Na e dërgove Kur’anin e Shenjtë, na e preferove Pejgamberina.s dhe Familjen e Tij, për të cilën na obligove ta nderojmë dhe duam, ashtusiç shpalle në Kur’anin e Shenjtë:>>Nuk kërkoj prej jush asnjëfarë shpërblimi

tjetër përpos atij që bën vepra të mira, ngase vërtet All-llahu shumë fal dhe ifalënderuar është<<.- Njëra nga ngjarjet më vendimtare në Gadishullin Arab është paraqitja etë Dërguarit të All-llahut, e cila falë jetës shembullore të të Dërguarit-Muhammedit a.s dhe familje së Tij të pastër (a.s), udhëhoqën popullin eatëhershëm drejt jetës, qytetërimit dhe kulturës më të mirë. Jeta dhe rruga etyre, e spikatur me madhështi dhe trimëri të pashiqe, pati rëndësi të madhe nëhistori, kështuqë si rrjedhoj-kjo histori u shëndrua në udhërrëfyes,mësuese dhekujdestare e cila i nxorri njerëzitprej erësirës në dritë. Thyrrja e Pejgamberita.s në islam pati përkrahjen e fortë të Benu Hashimëve (fisit të Pejgamberita.s). Kjo thirrje filloi në Gadisullin Arab, përkatësisht në Mekë-Shtëpinë e

Zotit si qendër e thirrjes së lartëmadhërueshme, pasiqë shoqëria e atëhershmeishte e rrethuar nga idhujtaria, ndasitë etnike dhe përkatësia fisnore. Kjomënyrë jetese, bëri që të humbet mësimi dhe ghurmët e njësmërisë së fesë sëIbrahimit, dhe që Shtëpia e Zotit të shëndrohet në qendër të idhujtarisë dhe t’ihumbas çdo gjurmë e vlerës së Zotit, vlefshmëria dhe humaniteti. Në këtomomente, kur netët e errëta dhe mugujt e paditurisë mbulonin qyellin mbiTempullin e Zotit- Mekën, All-llahu xh.sh e dërgoi Pejgamberin e Tij tëShenjtë a.s që sërish të ftojë në njëshmërinë e Zotit: All-llahu Ekber!- Jetërrëfimi i Pejgamberit a.s dhe Familjes së tij të nderuar a.s atyre tëkatërmbëdhjetëve që erdhën njëri pas tjetrit, e shndërrisin(ndriçojnë) rrugën eislamit gjatë gjithë këtyre katërmbëdhjet shekujve. Historiku I asaj Familjejetë nderuar, mbeti sikur ylli nriçues që i udhëheq njerëzit përmes natës së errtë,drejt rrugës së shpëtimit, të vërtetës dhe jetës së amshueshme. Kjo histori ështëe karakterizuar me dijen, imamin, devotshmërin (takvallëkun), xhihadin,




pastërtinë dhe ndreshmërinë shpirtërore, ngase Ata ishin të vetmët udhërrëfyesqë nuk u bënën lajka dhe nuk i trimëronin udhëheqësit e shtrembër, dhe të cilëtnë asnjë mënyr çfardo qoftë ajo nuk lajthitën nga udhëzimet dhe rruga e Zotit.Anëtarët e Ehlul-Bejtit a.s (Familja e Pejgamberit) ishin për njerëzit sikur anijanë detin e xhahilijjetit (injorancës), sikur që i nderuari Pejgamber-Muhammedia.s tha :>>Familja ime është sikur anija e Nuhit, kush noton në të- ka shpëtuat,ndërsa ai që e lëshon- do të përmbyset(zhytetit).<<- Numër i madhë dijetarësh kanë studiuar jetën e Ehlul-Bejtit a.s dhekanë shkruar për jetën dhe veprat e tyre, të cilat karakterizoheshin në mirësinë,madhështinë, dhe fisnikërinë dhe mjeshtërisht e kanë përshkruar rolin dhedijen e Tyre në ndërtimin e shpirtit sakrifikues të besimatrëve te drejtë. Caku ityre parësor ishte mbrojtja e drejtësisë-pejgamberia burimore e Muhammedita.s. Ja si Emirul-Muëminini Ali ibn Ebu Talibi a.s e ka parë të udhës se për ruajtjen e fesë së re islame është e nevojshme të sakrifikohesh. Që feja islametë jetë e mbrojtur, ekspozoi vetëvetën drejtë rrezikut dhe dëshirës për t’usabufikuar. Kur fisi Kurejsh palnifikoi mbrojtjen e të Dërguarit, Muahmmedita.s Imam Aliu a.s ishte shtrirë në shtratin e të Dërguarit a.s duke u paqëtuar me

caktimin e Zotit dhe i gatshëm i sulmuar. Përkitazi me këtë All-llahu xh.sh ezbriti ajetin e mëposhtëm kur’anor:>>Ka nga njerëzit, i cili për hirë të All-llahut e flijon vetveten, e edhe All-llahu është shumë i mëshirshëm për robtë evet.<< (El-Bekaretu, 207)- Mes komenatorëve të Kur’anit dhe përçjellësve të hadithevem, është enjohur që ky ajet kutr’anor ka të bejë enkas për Imam Ali ibn Ebu Talibin a.sdhe rastin e mësipërpërmendur, përkatësishtë shtrirjen në shtratin eMuhammedit a.s me qëllim që ai t’i ekspozohej sulmit në vend të Pejgamberita.s* Kështu Imam Aliu a.s vepronte edhe në të gjitha betejat në të cilat meMuhammedin a.s morri pjesë.

----------------------------------------------------------------------------------------------

• El –Munakib 2:41, Ibn Sheher Eshvab.

Kur I Dërguari I Zotit a.s u shpërngul në ahiret, Imam Aliu a.s e hetoi (vërejti)nevojën e jashtëzakonshme për mbrojtjen e fesë islame dhe komentimin e Librit tëAll-llahut, ndaj nuk doli nga shtëpia e tij gjersa e tuboi tërë Kur’anin. Lidhur mekëtë dëshmon thënja e Aliut a.s e cila është shënuar dhe përcillet gjer në ditët e

sotme=>>Unë u betova se nuk do ta lauj këmbën asnjë hap(nuk do të dal ngashtëpia) gjersa: të gjithë fletët e Kur’anit nuk i tubou në një tërësi<<*

- Pas kalimit të Pejgamberit a.s në ahiret, as-habët e Pejgamberit emorrën pushtetin, edhe pse Aliu a.s veten e tij e konsideronte për pasardhës tëvërtetë të Muhammedit a.s. Mu për këtë, Imam Aliu a.s nuk iu betua (nuk i

bej’at) Ebu Bekrit menjëherë, por këtë e bëri tek pas gjashtë muajsh. Për këtëvetë Imam Aliu a.s ka folur kështu :>> E mbaja dorën shtrënguar, gjer safillova të shoh se shumë njerëz por largohën nga islami, duke u thirrur nëshkatërrimin e fesë së Muhammedit a.s. Atëherë fillova të frikësohem, se nësenuk e ndihmoj islamin dhe ndjekësit e tij, dhe në qoftë se në te (islamin,vërejtje e përkthyesit) paraqiten plasaritje dhe ndasi, e që për mua kjo do të

paraqiste fatkeqësinë më të madhe se sa humbja e pushtetit që veçmë kishtengjarë, e qe parë nga çdo aspekt- është e shkurtër, pas së cilës gjithçka kalonashtu siç kalon iluzioni (ajo që të paraqitet si fanitje), apo siç shkapërderdhet




mjegulla. Ndaj edhe pranoj këtë që ndodhi, përderisa gënjestar nuk shkatërrohet e del shushazi dhe feja e arrin paqen dhe sigurinë.<<- I Dërguari i Zotit(a.s) në shumë raste ka përmenduar dhe rekomandaur Ehlul-Bejtin a.s për të cilën dëshmojnë shumë burime të vërteta e tëverifikuara islame. Imam Muslimi në Sahihun e tij (4, hadithi nr. 1873,transmeton nga as-habi i Pejgamberit, Zejdi, biri i Arkames, si vijon:>> Njëditë Pejgamberi a.s në vendin e quajtur Khum, mes Mekkës dhe Medines,mbajti një hutbe, dhe pasiqë falënderoi All-llahun xh.sh tha :>>Së shpejti do tëthirrem dhe do të iki nga kjo botë në ahiret. Ua lë amanet dy vepra të rënda,Librin e All-llahut i cili përmban udhëzimet e dritën, dhe Familjen Time ndajshikoni në to që të më ndiqni mua>>.- El-Hakim El- Nisaburi transmeton nga Zejdi i biri i Arkamit sePejgamberi a.s ka thënë :>>Së shpejti do të thirrem nag kjo botë për në ahiret.Ua lë amanet dy gjëra të rënda, njëra e përmbush tjetrën; Librin e All-llahutdhe Familjen Time, ndaj shikoni në to që të më ndiqni mua, ndërsa ata nuk dotë ndahen( Libri i All-llahut dhe Familja Ime, vërejtje e përkthyesit) gjer nëDitën e Gjikimit.<<

Pejgamberi a.s më pas shtoi >> All-llahu i Lartëmadhëruar është mbrojtësi im,ndërsa unë jam mbrurojë e çdo muslimani.<< Dhe pas këtyre fjalëve iDërguari-Muhammedi a.s e mori dorën e Imam Aliut a.s dhe tha >>Mburojë e kujtë jam unë, edhe Aliu është mburojë e tij. O Zot! Bëhu mik i atijqë është miku i Aliut, dhe armik i atij që është armiku i Aliut.<<*-Dijetari Amin El-Nexhafi në veprën e tij voluminoze >> El-Gadir<< 10:278transmeton dyzet thënie të Pejgamberit a.s mbi rëndësin dhe cilësit e Imam Aliibn Ebu Talibit a.s :**El-Mustadrik në dy sahihët 3=109, alim El-Nisaburi

>> Aliu është Emirul-Muëminini (prijësi i besimtarëve), imami i të devotshmëve,udhëheqës i besimtarëve në xhennetin e botërave të Zotit. Do të shpëtojë ai që në të

beson, ndërsa i shkatërruar do të jetë ai që nuk beson në të<<.>>Kush më don mua, le ta dojë Aliun, e kush e urren Aliun, më ka urrejtur mua,

ndërsa kush më urren mua, ka urrejtur ka All-llahun, e kush All-llahun e urren, All-llahu do ta hudhë në xhehennem.<<>>Lum për atë që ty të do dhe në ty beson dhe mjerr për atë që ty të urren dhe të

konsideron për gënjeshtar.<<-Cilësit e Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s janë të shumënumërta dhe ato janë

shkëndija të dritës, të së vërtetës, drejtësisë dhe udhëzimit, cilësi këto që e kanëkarakterizuar personalitetin e Imam Aliut a.s.-Dijetarët, Ibn Huxhr El-Askalani në veprën e tij >>Tahzib El-Tahzib<< 10:42

dhe hafidh Xhemaluddin Jusuf El-Mezi në veprën e tij >> Tahzib al-Kamal<<4:542 transmetojnë nga Ibn Abasi se Muhammedi a.s mbi cilësitë e Imam Aliut a.ska thënë =>>Sikur drunjtë lapsa të ishin, e deti ngjyrë, të gjithë xhinët të tubuar,ndërsa njerëzit shkrues, nuk do të ishin në gjendje t’i numërojunë kurrë cilësitë eImam Ali ibn Ebu Talibit a.s<<.

- Shumë dijetarë të rëndësishëm transmetojnë hadithin e Pejgamberit a.snë të cilin flitet për cilësit e Imam Aliut a.s në të cilin thuhet:>> Vërtete All-llahu i Lartëmadhëruar e pajisi vëllaun tim Ali ibn Ebu Talibin me shumëcilësi të mira që nuk mund të numërohen. Kush e përmend një cilësi nga cilësite tij, duke e pranuar (atë cilësi, vërejtje e përkthyesit), All-llahu xh.sh para dhe

pas do t’i falë mëkatet; ksuh e përshkruanë një cilësi nga cilësitë e tij, melaqet




për të do të kërkojnë nga all-llahu xh.sh falje gjersa ai përshkrim të mbetet nëletër; kush e dëgjon- rrespekton një nga cilësitë e tij, All-llahu xh.sh do t’iafalë mëkatet e bëra me anë të dëgjimit; ndërsa kush e shiqonë librin në të cilingjenden cilësit e Aliut, All-llahu xh.sh do t’ia fal mëkatet e bëra të të pamurit(syrit).<<- Mes transmetuesve të rëndësishëm të hadithit të sipërpërmendur janëedhe dijetarët: Ahtab El-havarizmi në veprën >> El- Manakib<<*, dijetari dhemuhadithi El- Xhuajn El- Horosani në veprën

* El-Manakib :3, Ahtab El- Havarizmi

e tij,>>Faraid El-Samtejn, “1:18; dijetari dhe hafidhi El-Kanxhi El-Shafi nëveprën >> Kifajat El- Talib”: 252; dijetari El-Kanduzi në veprën e tij >> Janabin’

El-Mevada “:121 dh të tjerë.Sipas transmetuesve të njëjtë , i Dërguari Muahmmedi a.s ka thënë edhe këtofjalë: >>Shikimi në Ali ibn Ebu Talibin është ibadet, të përmendurit e tijgjithëashtu është ibadet; ndërsa All-llahu xh.sh nuk do ta pranojë besimin(imanin)e robit të Tij, e as të robërve, nëse ato(robërit) nuk i kanë qëndruar lojal atij(Alit)dhe nuk janë distancuar nga armiqtë e tij<<-Dijetari Ahmedi ibn Hanbeli, Imami dhe themeluesi i medh-hebit hanbelit

(vdekur në vitin 241 hixhrijj) transmeton Ibn Abasi i cili transmeton nga i Dërguarii All-llahut xh.sh i cili mbi cilësit e Imam Aliut a.s ka thënë si vijon: >> Askushnga as-habët e Pejgamberit (a.s) nuk ka patur cilësi të çmuara aq sa ka patur Ali ibnEbu Talibi. <<*

Dijetari Muhammed i biri i Idris Esh-Shafiut, Imamit dhe themeluesit të medh-hebit shafiit(vdekur më 304 hixhrijj), ishte mësuesi i Imam Ahmed ibn Hanbelit nëlëminë e fikhut dhe hadithit.

* Vakai’ El-Ajam 3: 474, Hajabani i cili e përcjell nga vepra>> El-Enver El-Bahija<< dhe >> Inshad El-Kulub”:21, të alimit Dejlemij.




-Kur Imam Shafiun e pyetën mbi cilësitë e Imam Aliut a.s ai tha:>>Çfarë mund tëthem për cilësitrë e tij, kur armiqtë e tij I kanë fshehur cilësitë e tij,për shkak tëurrejtjes dhe zilisë, ndërsa pasuesit-ndjekësit e tij I kanë mbuluar cilësitë e tij, dukeu frikësuar për veten e tyre nga përndjekjet dhe vuajtjet, mirëpo megjithatë për kundër këtyre dya fakteve, cilësitë e tij të çmuara prapëseprap dolën në shesh dhe e

mbushën tërë botën.<<-Dijetari Ali Muahmmed Esh-Shafi, i cili është i njohur si alim Ibn Magazili Esh-Shafi në veprën e tij >>Manakib Ali ibn Ebu Talibi a.s<< 468 thëniet ePejgamberit a.s mbi cilësitë (vlerën) e Familjes së Tij a.s (Imam Aliun, hazrtetiFatimenë,Hasanin dhe Husejnin a.s ), e posaçërisht mbi cilësitë e Imam Ali ibnEbu Talibit a.s transmeton si vijon:>> Abbasi biri i Fejruzit transmeton nga Enesibn Maliku se Muhammedi a.s ka thënë:>>Kush dëshiron ta njohë diturinë eAdemit a.s dhe fikhun e Nuhit a.s le ta shikojë Imam Ali ibn Ebu Talibin<<*

*El-Bidaja Ve El-Nihaja, 7:357, Ulema Ibn Kethiri- Lisan El-Mizan 6:24, ulema ibn Hud El-Askalani

- Mizan El- I’tadal 4:99, ulema Muhammed El-Dhehebi

-Alimi Bejhekiu në >>Sahihun<< e tij dhe Imam Ahmed ibn Hanbeli në>>Musnedin<< e tij, ka thënë :>> Kush dëshiron ta njohë Nuhin a.s nëvendoshmërinë e tij, Ademin a.s në në dijen e tij, Ibrahimin a.s në mirëbërësinë etij, Musan a.s në urtësinë e tij, Isain a.s në thjeshtësinë (modestinë) e tij –le tashohë Imam Ali ibn Ebu Talibin.<<-Me një rast Imam Aliu a.s fliste për vështirësitë edhe hekat të cilat i përjetoi gjatë

jetës së tij si dhe rrëmujat që do të pasojnë pas vdekjes së tij, e tha :>>Askush ngaky ummet(popull) nuk ka nuk ka vuajtur aq sa kamë vuajtur unë.<<




-Aliu, me ndihmën e All-llahut, devotshmërinë e tij të fortë si dhe vendos-shmërinë e pashoqe, arriti që drita(shkëlqimi) i tij, t’i kapërcejë të gjitha pengesatdhe mugujt e errësirës së atëhershme e të sotshme dhe kundër të gjithëve, tashkëlqejë-shndërrisë botën, sikur që dielli shndërrit ditën e kthjellët.-Duke e analizuar hadithin e Pejgamberit a.s të cilin e transmetojnë ulematë:

Ahtab El-Havarizmi në veprën e tij « Manakib » fq 34 ; El-Kanduzi »Janabin El-Mevada » fq 149 ;150 Ibn Huxhr El-Askalani El-Shafi në veprën El-Isaba 1:541;

për pozitën e Imam Aliut a.s dhe pasardhësit e tij të ndershëm ; do të kuptojmë sePejgamberi a.s i ka konsideruar nga më të mençurit e ummetit, hadithi është sivijon : »Kush dëshiron të jetoj ashtu siç jetova unë dhe të vdesë siç vdiqa unë, e tëhyjë në Xhennetin në të cilin mua ma ka premtuar All-llahu im, e që ështëXhenneti i përhershëm ; le ta ndjek Aliun, ndërsa pas Aliut pasrdhësit e tij ; ngaseata juve nuk do t’ju zbrapsin nga udhëzimi i Drejtë e as që do t’ju shpiejnë nëhumbje. »-Që Emirul-Muëminini-Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte i vetëdijshëm për pozitën e vet

tek All-llahu xh.sh, dh tek Pejgamberi a.s. I nderuar, si dhe në zemrat e besimtarëve të devotshëm, e vërtetojnë fjalët në të cilat vet ai e përshkruajti pozitën

e vet tek Pejgamberi a.s « Dijeni, vërtetë vendi im është te Pejgamberi a.s nga faktii farefisnisë dhe pozitës posaçërisht. Kur isha fëmijë (Pejgamberi, vërejtje e përkthyesit) më merte në krahët e tij. E kishte për zakon të më merte (shtrëngonte)në krahërorin e tij dhe të më vendoste pranë tij në shtratin e vet. E ofronte trupin etij pranë trupit tim kështu që më mundësonte të ndjejë aromën e tij të këndshme.Zakonishtë kur përtipte diçka, më jepte edhe mua kafshore pas kafshoreje.Asnjëherë nuk gjeti gënjestër në të folurit tim, e as dobësi në cilëndo nga veprimete mija… Ndërsa unë e ndiqja ashtu siç ndjek vogëlushi gjurmët e mëmës së vet.Çdo ditë më tregonte, nëpërmjet diturisë së tij, disa nga cilësitë e tij dhe mëurdhëronte t’i ndjek. Çdo vit shkonte e vetmohej në Hira (shpellau ku i’u shpallVahji, vërejtje e përkthyesit) ku askush tjetër nuk e shihte, përveç meje. Atëbotë

isami nuk ishte i pranishëm, në asnjë shtëpi, përveç në shtëpinë e të Dërguarit tëZotit a.s dhe Hadixhesë. Isha i treti pas tyre. E pashë shkëlqimin e Shpalljes dhe ethitha aromën e Pejgamberisë. »*

*Manakibi i Imam Aliut a.s: 3; hafidhi dhe ulema Ali ibn Muhammed El-Shafi, icili është i njohur si Ibn Magazili

Pamë se si Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s e përshkruajti pozitën e vetqë kishte tek iDërguari Muhammedi a.s. Ai në një fjalim, gjithashtu e përshkroi edhe pozitën eFamiljes së Pejgamberit a.s; duke thënë: « Ne jemi trungu i Familjes, vendi i

përhershëmi mesazhit, vendlëshimi për melaqet, mimëra të dijes, burimi i urtësisë.Ai i cili na ndyhmon dhe na donë neve le të presë mëshirë, ndërsa armiku ynë dheai që na urren, le të presë hidhërimin.-Ne jemi mbrojtesit dhe ruajtja e portës së Ehlul-Bejtit. Në shtëpi hyhet vetëm

nëpërmjet portës së tyre, kush tjetërfare hyn, e jo nëpërmjet portës, konsiderohetvjedhës. »

- Dijetari i nderuar dhe i madh, i cili i përket pasardhësve të Familjes sënderuar të Pejgamberit a.s dhe është shërbetor i përhapjes së diturisë së saj :Sahibuldin Ebu El-Ma’ali El-Husejni El-Marshi En-Naxhafi, All-llahu xh.shia ndriçoftë varrin e tij dhe e lartësoftë pozitën e tij në Ahiret; kathënë : »Vërtetë cilësitë (vlerat) e imamit të të devotshmëve; Imam Ali ibnEbu Talibit a.s ; udhëheqësit të famshëm të të shtypurve dh të dobtëve,margaritarit të kurorës së islamit, babait të shpirtit të Pejgamberit a.s (Hasanitdhe Husejnit), vëllait të Pejgamberit a.s bashkëshoriti të hazreti Fatime




Zehrasë, nderit të islamit dhe krenarisë ; janë të shumënumërta, të cilat kurrëne kurrës nuk do të zhduken.*- Ndërsa vetë Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s për vetveten dhe Familjen ePejgamberit a.s ka thënë si vijon: »Pasha All-llahun! Fitova dituri nëtransmetimin e thirrjes(mesazhit), përmbushjen e premtimit dhe dëshmitë t’ivërtetojë. Ne Familja e Pejgamberit a.s ruajmë dyert e urtësisëdhe ndriçimin e

pejgamberisë. Kini kujdes, vërtetë ligjet e fesë janë një, dhe rrugët e saj tëdrejta. Ai i cili i mban, arrinë dhe mbiarrinë, kurse ai i cili është larguar nga to,është i humbur dhe i bërë pishman.

* >>Shtegu i Elokuencës.

- Ehlul-Bejti është jetë për diturinë dhe vdekje për injorancë. Ëmbëlsira

e tyre ju flet për diturinë e tyre, ana e jashtme për brendësinë e tyre, ndërsaheshtja e tyre flet mbi urtësinë e të folurit të tyre. Nuk atakojnë të Vërtetën, eas që ndahen prej saj. Janë mbështetës të Islamit dhe strehim për të mbrojturit.Me ato E Vërteta është kthyer në pozitën e vet, kurse gënjeshtra ështe zhdukur nga vendsterhimi i vet, ndërsa gjuha e saj është prerë nga rrënjët. Ato e kanëkuptuar fenë me kujdes dhe vëmendje, e jo me anë të ruajtjes dhetransmetimit, ngase vërtetë transmetues të fesë ka plotë, por shumë pak kambrojtës së saj.*

__________________________________________________________________ *Manakibi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s-komenti i Muahmmed Baker El-Bahbudi-botuar në Bejrut në >> Dar El-Adva, viti 1983

- Vërtet cilësitë e Imamit të të devotshmëve dhe prijësit të besimtarëveAli ibn Ebu Talibit a.s janë të mëdha dhe të shumta. Për to kanë shkruar dijetarët e mëdjenj të drejtimeve sunite dhe shiite.Nëse i shfletojmë librat e

proviencës sunite, do të hasim mbi dyzet vepra për cilësitë dhe vlerën e ImamAliut a.s mes autorëve të cilëve do vërejmë vetëm ca nga emrat e e njohur tëulemave siç janë: Ahmed ibn Hanbeli, Ahmedi i biri i Shuajb El-Nisaijut,Xhelaluddin Abdurrahman Et-Taberiu, Muhammedi i biri i Ibrahim El-Hamavinit, Ebu Nuajmi, Ahtab El-Havarizmi, Thabit ibn Kajjim El-Xhavziju,

Kalani biri i Muhammed El-Balaki El-Kandusit, Muhammed Muëmin El-Shalabandi dhe ulema tjerë të njohur. Duke ia shtuar kësaj edhe përshkrimët ehaditheve të Pejgamberit a.s në gjashtë Sahihët e botës islame, si dhe veprat tëcilat i kanë shkruar ulematë shiitë përgjatë katëmbëdhjetë shekujve, do ta

plotësojnë fotografinë mbi cilësitë dhe vlerat e Ali ibn Ebu Talibit a.s- Besnikëria (lojaliteti) dhe dashuria ndaj Ehlul-Bejtit a.s është enevojshme për dashurinë dhe besnikërinë ndaj Pejgamberit të nderuar a.s, ekjo njëherit nënshtrim ndaj All-llahut xh.sh, për të cilën dëshmon fjalimi iPejgamberit a.s kur i’u drejtua ummetit duke i thënë:>> Duajeni All-llahun për dhuntitë (niëmetet) me të cilët u ka rrethuar, më duani mua për dashurinë ndaAll-llahut xh.sh duajeni familjen time për dashurinë ndaj mua.<<- >> Do të përpiqem-ndërhyj për ju në Ditën e Gjykimit, ndaj kush ështëarmik imi, All-llahu do të jetë gjithashtu armik i tij, e kujt All-llahu i ështëarmik, atë All-llahu do ta hudhë në Xhehennem.<<*




- Në fund, siç është e dijtur, garanca më e mirë që e pret njeriun në Ditëne Gjykimit është-Besimi në njëshmërinë e All-llahut xh.sh (tevhidi, vërejtje e

përkthyesit) dhe në Ditën e Gjykimit; nënshtrimi ndaj All-llahut tëLartëmadhëruar; besimi në pejgamberinë e Muhammedit a.s të Dërguarit tëAll-llahut xh.sh; dashuria dhe lojaliteti ndaj Familjes së Pejgamberit a.s e cilaështë mbajtur fort për litarin e

*Mustadrek në dy sahihët (Buahri dhe Muslimi) 3:150, ulema El-Vakem El- Nishapuri.*Isa’f El-ragibin në komentim të veprës >>Nur El-Absar<<: 114, alim IbnShalabandi.All-llahut, shtegun e qartë dhe rrugën e drejtë. Dobia më e madhe për të cilënnjeriu shpreson në Ditën e Gjykimit është shefa’ati (ndërmjetësimi) i tyre tek All-llahu xh.sh në ditën kur asgjë nuk do t’ju sjell dobi, madje as bijtë e juaj, vetëm aiqë me zemrën e pastër do të vijë para All-llahut, do të jetë i shpëtuar<<… Qoftë

bekimi i All-llahut mbi mësuesin tonë Muhammedin a.s vulën e Pejgamberëve icili shpie drejt rrugës më të mirë; mbi Familjen e tij të ndershme, ndriçuesit eudhëzimit dhe anijet e shpëtimit; mbi as-habët e tij të ndershëm, yjet e besimit të

fortë!- All-llahu xh.sh e pranoftë këtë vepër tonën e cila do ta ndriçojë rrugëne Zotit dhe bukurinë e Islamit! Bekimi i All-llahut qoftë mbi Pejgamberin tonëMuhammedin a.s dhe Familjen e tij të ndershme! All-llahu xh.sh e kthjelloftëmendjen tonë dhe i gëzoftë zemrat tona! All-llahu xh.sh na shpërbleftë për këtë vepër në këtë botë dhe në ahiret !- Vërtet All-llahu xh.sh është dhurues i Cili dhuron dhe falës i cili falë!- Ne dëshiruam atyre që në tokë ishin të shtypur, t’i mbulojmë memëshirë dhe udhëheqës e trasgëgimtarë t’i bëjmë. ( nga Kur’ani).- Gjithë falëndrimi i takon All-llahut, Zotit të botërave, i cili e Dërgoi tëDërguarin e Tij-Muhammedin a.s të birin e Abdull-llah El-Mustafe, mëshirë

për botërat. Falëndrimi i qoftë All-llahut! Më Fisnikut, i Cili i dha njerëzimitudhëheqës që do të na udhëheqin drejt rrugës së vërtetë, ndërsa pas vdekjes sëPejgamberit a.s do të përpiqen për ne…- Kjo ide e udhëheqjes është quajtur imamat ( udhëheqësi) dhe pasvdekjes së saj, askush nuk mund të shpresojë në kënaqësinë e All-llahut,

përkundër lutjeve ndaj Tij apo veprave të mira në këtë botë, si dhe në botën eardhshme.- Aq është i rëndësishëm imamati, sa që nëse nuk besoni në udhëheqësitdhe nuk i ndiqni ata, ju nuk mund të shpresoni jetë të rehatshme pas vdekjes.- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s është përmendur shumë herë në Kur’anine Madhnueshëm. Gjithë këto përmendje ja pozitive të shoqëruara me lavdërim

dhe rrespekt. Si është e mundur që Fjala e Fundit e All-llahut xh.sh të ishtefalënderimi ndaj këtij Imami, ndërsa ai gjatë shekujve të jetë i mallkaur ngamimberi i xhamive përskaj mbretërive muslimane? Përgjigja ndaj kësaj

pyetjeje do të mund të gjendej vetëm nëpërrmjet hulumtimeve të sinqerta dheobjektive, të cilës duhet qasur me zemër të hapur dhe dëshirë të sinqertë, tëarrihet dhe të del në shesh e vërteta.- Sa u përket muslimanëve, ata ishin të larguar nga pikëpamjet e drejta,ndaj vetëm me ndihmën e All-llahut, mund t’i hudhin dhe flakërrojnë tejaleancat dhe komplotet për thirje në të kaluarën, e cila nuk çon askundi pos nëatë që më pas edhe pendimi nuk do të mundet t’u sjell dobi. Vetëm All-llahuxh.sh për hir të mëshirës ndaj Pejgamberëve të Tij, dhe imamëve, mund t’inxjerr nga errësira ku kanë rënë, njësoj sikur edhe mosbesimi, injoranca,madje madhësia, zilia dhe kryeneçësia.




- Kjo vepër, që tani ju mbani ner duart e juaja lexues të nderuar, ështënjë përpjekje modeste dhe e vogë për të shpjeguar personalitetin e Emirul-Muëmiminit-Ali ibn Ebu Talibita.s dhe të prezentojë të vërtetën mbi të, ndërsatë gjitha pyetjet që e rrethojnë këtë

Njeri të madh bazohen vetëm në një fjalë: drejtësi.- Është e rëndësishme, gjithashtu të shpjegohet dallimi mes rëndësisë së Imamit

dhe Halifit. Emëritmi Imam i drejtohet dhe ekskluzivisht i atribohet Imam Aliut, birit të Ebu Talibit dhe bijëve të tij, Imam Hasanit dhe Husejnit a.s si dhe nënët bijve të cilët rrjedhin nga Imam Husejni a.s Ata ishin të zgjedhur nga All-llahuxh.sh e jo nga njerëzit. Ndërsa, nga ana tjetër Halifët zgjidheshin nga nëpunësitadministrues, për funksione politike.

- Fatkeqësihtë, ashtu siç nuk ndahet politika dhe dini (feja) në Islam,

kështuqë të zgjedhurit nuk janë përherë të kualifikuar të komentojnë qëndrimetdhe rregullat e fesë, ndaj ka ngjarë, madje fatkeqësisht edhe sot po ngjettëhuajësimi në shoqëritë muslimane. Mirëpo, fatmirësisht besimtarëtmusliman me ndihmën e All-llahut xh.sh edhe përkundër ngjarjeve tësipërpërmendura, ishin në gjendje të shohin (njohin) të vërtetën. Duke jufalënderuar kësaj, pozita e Imam Aliut a.s sa vinte e bëhej më e çmuar, për tëcilën do të kuptoni duke e lexuar këtë libër të vogël.- Historia e Islamit është padyshim njëra nga më të tronditshmet dhe mëtë mjegulluarat-fatkeqësisht, përplot zënka, mistere, por gjithashtu për t’gjithakëto fatmirësisht ka argumente të qarta. Muslimanët, por edhe gjithë të tjertëqë janë të interesuar për islam, për të pasur fotografinë e qartë të kuptimit të

islamit që nga themelet, duhet ta njohin historinë e tij (islamit, vërejtje e përkthyesit). Pak fe të tjera ka, ku janë të përziera shumë ndodhi të fshehta dhesjellje të njerëzve, të cilat kanë shkaktuar ripërtërim të rregullave konformcaktimeve te Zotit, të cilat i ka përcjellur i Dërguari Muahmmedi a.s, dhe nuk ka asnjë fe tjetër që të ketë siguri kaq të shpejtë. ( në ruajtjen e mësimeveislame burimore- nga këndëvështrimi i ndryshëm, vërejtje e përkthyesit).- Duke e studjur historinë e Islamit do të vërtetohemi se për asnjë persondhe emër nuk është diskutuar kaq shumë, sa për Emirul-Muëminin-Aliun a.s të

birin e Ebu Talibit. Për të janë thënë plotë të vërteta të shumta, por, edhe të pavërteta, kështuqë si rrjedhojë e kësaj shpes vie gjer te paqartësitë rreth personalitetit dhe rolit të tij në ndodhitë e asaj periudhe kohore.

- Shkrimtarët islamë janë përpjekur të japin fotografinë e qartë për tëdhe ngjarjet historike që e kanë shoqëruar nga lindja gjer në vdekje. Dialogjetë shumta janë bërë mes sekteve të ndryshme për të. Akoma e kemimundësinë, që kur të flasim për Imam Aliun a.s, vetëm të prekim>>majën e

bregut të akulltë.>>- Menjëherë pas vdekjes së Pejgamberit a.s të nderuar pozita e ImamAliut filloi të anashkalohet dhe ai me vetëdëshirë nisi të izolohej. Ai ështëzgjedhur nga All-llahu xh.sh, në vendin e quajtur Gadir Hum, PejgamberiFisnik e emëroi që ta merr udhëheqjen pas tij. Më shumë se 100.000muslimanë ishin dëshmitarë të asaj zgjedhjeje (nga Pejgamberi a.s vër.e

përkth.) dhe emërtimi, ndaj ia shfaqën lojalitetin atij (Aliut) në atë kohë dhevend. Kjo ndodhi 25 vjet përpara se ta mërrte pozitën që i takonte sipasrregullës. Ai udhëhoqi më pak se pesë vjet përpara se të vritej tragjikisht ngadora e dorasit të paguar. Në moshën 63 vjeçare u shua drita e tij e kësaj bote,




ndërsa iu hap drita (nuri) i Ahiretit. Rrethi i tij ishte i jashtëzakonshëm ngasenjëkohësisht ishe edhe Imam edhe Halif I muslimanëve. Pasardhësit e tij ishinImamë të udhëheqjes së muslimanëve në çështjet fetare, por nuk e kishinmundësinë që vërtetë ta merrnin pozitën e Halifit si udhëheqës politik.Kurdoherë dhe kurdoqoftë kur qartazi dukej se ata ( pasardhësit e Aliut a.s vër.e përkth.) mund të zgjidheshin për Halifë për shkak të popullaritetit të tyre qëgëzonin në popull, pamëshirshëm vriteshin kryesishtë nga prita ( prapashpine), përveç të fundit prej tyre, Imam Mehdiut a.s të cilin ne jemi duke e

pritur.- Ne e përbetojmë Imam Aliun a.s që të na ndihmojë në prezentimin ehistorisë së jetës së tij, ayre që nuk dijnë asgjë për të si dhe për ata që ekontestojnë të drejtën e tij.- Pjesa e parë e këtij libri do t’i vë në pah të dhënat më të rëndësishme

për të kuptuarit e prejardhjes së tij, vendin e tij te I Dërguari a.s I All-llahutxh.sh si dhe në mesin e muslimanëve.- Në pjesën e dytë të biografisë së Imam Aliut a.s në rrjedhën e

biografisë së Ehlul-Bejtit a.s do ta shqyrtojmë Imamatin dhe Halifatin e

prijësve të besimtarëve, Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s. Urtësia e tij e paaritshme por edhe e pavërejtur gjatë kohës së tre halifëve, gjë që ështëshpjegaur në pjesën e parë. Gjatë kohës së udhëheqjes si Halif i zbatoiqëndrimet e tij, më fisnike të dijes së tij, gjë që e vendosi në krye të vendit,ndërsa sundimi I tij ishte i karakterizuar me seriozitetin më të madh nëkundërshtim ndaj armikut, butësinë ndaj të shtypurve, mëshirës ndaj tëvarfërve, dorëdhënien ndaj të mjerëve (miskinëve). Ishte i ndershëm ndajobligimeve, dha dashurisë që kishte për fëmijët e tyre.- Ne dëshmojmë se nuk ka Zot tjetër pos All-llahut Një të Vetmit, dhe seMuhammedi a.s i biri i Abdull-llahut është Pejgamber i Tij, si dhe Imam Aliuna.s biri i Ebu Talibit është trashëgimtar i Pejgamberit a.s

- Lusim All-llahun xh.sh Mëshiruesin më të Madh t’i dërgojë selame tëDërguarit të Tij-Muhammedit a.s dhe Emirul-Muëmininit-Ali ibn Ebu Talibita.s!- E lusim All-llahun xh.sh Të Ghithëmëshirshmin, për ndihmë në këtëvepër!- Me All-llahun xh.sh vijnë ndihma dhe suksesi!

I Dërguari Muhammedi alejhisselam ka thënë:>> O Ali, ti ishte i pari prej muslimanëve që më besuan, Ti ishte i pari prej

muslimanëve që e pranove Islamin. Ti je për mua sikur Haruni për Musain .(1)




Emirul-Muëminini--Ali ibn Ebu Talibi

« Askush asnjëherë nuk ka vuajtur nga ummeti i tij, ashtu siç kam vuajtur unë ».(2)

(Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s)

- Asnjë personalitet i lartë historik nuk ka duruar aq padrejtësi dhe tëkëqija, siç duroi Ali ibn Ebu Talibi a.s gjatë jetës së tij si dhe pas shpërnguljessë tij nga kjo botë. Jeta e tij ishte e mbushur përplot trimëri dhe famë, por

prapëseprapë padrejtësia iu vërsul atij dhe e ndoqi gjatë gjithë jetës si dhe pasvdekhes. Një kohë bukur të gjatë pas shahidllëkut ( martirizmit) të tij, ai ishte I

privuar nga e drejta më e thjeshtë, të ketë biografinë e tij dhe vendin e tij tëmerituat në historinë e shkruar e të sinqertë. Shumë gjenerata të ummetitislam i ishin ekspozuar gënjeshtrës së paparë dhe dredhive të pashembullta,

pas vdekjes së Imamit, kështuqë ekzistonte rrezik të harrohej Imam Aliu a.sdhe roli i tij i dobishëm në hapat e para të lëvizjes islame që më vonë rezultoidrejt madhështisë dhe famës. Ato bëma të Aliut a.s që nuk kishin mundur tëharrohen, ishin shtrembërruar dhe paraqitnin fotografinë e rrjshme për të.- Gjithashtu duhet ditur edhe ajo se për dekada me rradhë folësit nëpër faltore rrejshëm informonin popujt muslimanë, duke fyer e folur keq për ImamAliun a.s dhe rolin e tij të rëndësishëm në histori. Këtë, ato e konsideroninmënyrë më perfide për të ndikuar në popull. Ky dënim ishte i merituar ngaarmiqtë e islamit, në shenjë hakmarrjeje ndaj humbjeve që dikur pësuanidhujtarët në betejën e Bedrit.- Gjatë kohës së sundimit të rregjimit të Emevitëve, namazxhinjtë (ato

që falnin namaz) për shembull, në fillim të xhumasë e mallkonin Aliun a.s mefjalë të cilat madje edhe historia ka refuzuar t’i shënojë në faqet e saja (3). Kyakt i shtrembërimit të fesë, fort e njolloste fotografinë dhe karakterin e ImamAliut a.s e që ndihmohej fort dhe dhunshëm nga rregjimi, ndërsa këtë lojë tëfëlliqtë e luanin folësit e paguar, tradicionalistët, historianët e oborreve të

pallateve etj.- Përkundër tendencave të këtilla të ndërpritet e vërteta, asnjëherë askushnuk mundi t’a ndal të vërtetën e cila nëpërmjet mjegullave të komplotit doli nëdritë, kjo falë natyrës heroike të Islamit dhe drejtësisë së tij. Gënjeshtrat dheintrigat ishin të shkurtëra ashtu siç ishte edhe komploti i gatuar më dyftyrësi.Kështuqë grupi i komplotistëve bashkë me shkrimtarët e tyre të parapaguar

tentuan ta shtrembërojnë biografinë e Imam Aliut a.s sipas tekeve të tyre tëshëmtuara, interesave meskine, qëllimeve të dëmshme e të këqija, ngase atosiç duket e kishin harruar faktin se e vërteta nuk mundet përgjithnjë të fshihet:>> Kjo gënjeshtër u hoq nga sipërfaqja.<<- Lënda e studimit është rregulluar në dy pjesë, nga të cilat, ashtu siçedhe e përmendëm më sipër, e para është biografia e shkurtër e Emirul-Muëmininit-Ali ibn Ebu Talibit a.s gjatë jetës së Pejgamberit-Muhammedit a.sdhe kohës së sundimit të tri Halifëve të parë. Pjesa e dytë e sundimit shkoqitvetë jetën e tij, përkatësisht periudhën kur Imam Aliu a.s u morr meudhëheqjen e bashkësisë islame.- Jemi përpjekur ta rrëfejmë heroizmin dhe fisnikërinë e tij në fushën e

politikës, administratës dhe ekonomisë së shoqërisë, si dhe udhëheqjen gjatëkohës së paqes dhe luftës.




- Segmenti i tretë, i publikuar në pjesën e dytë, përcakton karakteristikate spikatura ( të veçanta) të Emirul-Muëmininit-Aliut a.s si dhe prezentimi iafërsisë së tij me All-llahun xh.sh dhe popullin rreth tij.- Lusim All-llahun xh.sh për udhëzim, mbrojtje, udhëheqje dhe ndihmënë përpjekje që t’i forcojë të gjitha energjitë tona, dhe mundësinë e sinqertë të

besimit se konfliktet e sotshme ideologjike të ummetit Islam dhe të armiqëvetë përbetuar të Islamit, do të tejkalohen dhe përfundimisht do të mposhten.Ai All-llahu vërtetë dëgjon lutjet tona dhe Ai është Mbrojtësi më i Mirë!

Lindja- E premte, 13-ti i maujit të bekuar Rexhep, dymbëdhjetë vjet para caktimit të

Muhammedit a.s për të Dërguar të All-llahut. Fatimeja e bija e Asedit ndje sedo të lind fëmijë. Ajo erdhi në Qabe dhe duke e përshkruar, iu lut Zotit tëMadhërishëm:>> o All-llah! Unë besoj në Ty, në të Dërguarin Tënd, në librin e Shenjtë që e

ke zbritur. Unë besojë në atë që ka thënë ghyshi im Ibrahim El-Halili a.s i cilie ndërtoi Shtëpinë e Shenjtë-Qabenë. Kështuqë për hirë të ndërtuesit të kësajShtëpie dhe për hirë të fëmijut që e kam në bark, të lutem ty që dhimbjet elindjes të m’I lehtësosh<<(4)- Fatimeja bija e Asadit u mbështet në murin e Qabes për të pushuar.Çuditërisht muri u hap, dhe Fatime bint Asad hyri brenda , dhe muri prapë umbyll pas saj.- Axha I Muhammedit a.s, Abbas ibn Abdul-Mutalibi e vërtetoi këtëçudi. Ai dhe shokët e tij u vërsulën drejt dyerve të mbyllura të Shtëpisë sëShenjtë, duke u përpjekur më kot që t’i hapin.- Duke kupruar se kjo është një ndodhi e jashtëzakonshme, ata ndalën

tentimin e tyre për të hyrë në Qabe.- Lajmi për këtë ngjarje të çuditshme sa era u përhap në qytetin e Mekes.

- Imam Aliu u lind në Qabe me sytë e mbyllur, ndërsa trupin e tij tënjomë solemnisht e paralajmëroi All-llahi i Plotëfuqishëm.- Fatimeja në Qabe kaloi tri ditë, ndërsa të katërtën ditë doli dukembajtur në duart e saja fëmijën e vet dhe shkoi drejt te Muhammedi që të

pasalindurin ta vëjë në duart e tij besnike. Atëherë Muhammedi a.s e lexoiezanin dhe tekbirin në veshët e fëmijut.- Lindja e Imam Aliut a.s në brenda Qabesë së Shenjtë është e vetmjalindje e tillë në botë. Asnjë Pejgamber nuk është bekuar dhe nderuar kësisoji.Fakti i pakontestueshëm se Qabeja është vendi i lindjes së Ali ibn Ebu Talibita.s është i njohur në të gjitha historitë.(5)- Lajmet e bekuara dhe të gëzuara ju përcollën Ebu Talibit (6) dhe

banuesve të shtëpisë së tij, dhe ato fflitnin se si e kanë parë Muhammedin-Mustafanë a.s duke e mbajtur Aliun në duartë e tij, dhe se është nisur drejtshtëpisë së Ebu-Talibit, shtëpi në të cilën edhe ai vetë kishte jetuar dhe ishteedukuar.- Me këtë rast u shtrua një gosti e madhe. U therën shumë dele në shenjëtë të posalindurit. U shprehën përgëzime nga të gjithë si dhe nderime tëshumta për bajraktarin e tyre të Benu Hashimëve Ebu Talibin dhe fëmijun e

tyre.- Ditët iknin shpejtë, ndërsa fëmija i bekuar rritej e merrte shtat në duarte prindërve të tij dhe kushëririt të tij Muhammedit a.s i cili e vizitonte shtëpinëe axhës së tij, shtëpi në të cilën ai më parë përjetoi shqetësimet e ngrohat




djaloshare dhe thithi nga burimi i sinqeritetit dhe përkushtimit qysh në vitet efëmijërisë dhe rinisë. Muhammedi a.s gjithnjë e vizitonte shtëpinë e axhës sëtij edhe atëherë kur ishte i martuar me gruan e tij Hadixhenë, me të cilën

jetonte në shtëpinë e vet. Ai e ushqente Aliun dhe e mbulonte me dashurinëdhe përkujdesej me devocion për të, duke e marrë në krahë dhe duke ia

përkundur djepin.(7)

ALIU NËN MBROJTJEN (PËRKUJDESJEN) E TËDËRGUARIT-MUAHMMEDIT A.S

Kaluan gjashtë vjetë nga lidja e Aliut. Kurejshët, fisi nga i cili rrjedh Muahmmedi

a.s përjetuan krizë të thellë ekonomike e cila fort ndikoi (e goditi) Ebu Talibin, icili si kryefamiljar i popullit të varfër, i cili I drejtohej atij për ndihmë, ngaqë

përfaqësonte personalitet eminent në shoqërinë e Mekës, i ndihmonte familjes sëmadhe me aq sa mundej.

- Vetëm Pejgamberi a.s dhe fisi i tij Benu Hashim e kuptojnë situatën e

rëndë të udhëheqësit të vet. Ndaj, mu për këtë Pejgamberi a.s shkoi tek El-Abbas bin Abdul-Mutalibi, më pasaniku i fisit Benu Hashim, dhe i thotë : >>O xhaxha! Vëllai yt Ebu Talibi ushqen familje të madhe, ndërsa populli ështëtejet i pikëlluar me situatën. Vemi t’ia lehtësojmë brengën, ngase ai edhe nevena ka ushqyer.<<(8)- Propozimi i Pejgamberit a.s u prit me zemërgjërësi nga xhaxhai i tij El-Abbasi dhe së shpejti të dy u nisën për te Ebu-Talibi, dhe e lajmëruan për atëqë kishin biseduar. Ebu Talibi në gjithë këtë u shpreh:>> Nëse Akilin dheTalibin m’i punësoni e kështu ata më ndihmojnë, unë do t’ju lejoj juve tëmerni gjithçka nga unë që ju pëlqen.<<(9)- El-Abbasi e morri Xhaferrin, ndrësa Pejgamberi a.s morri Aliun, i ciliatëbotë ishte vetëm gjashtëvjeçar.(10) Me zgjedhjen e Aliut a.s Pejgamberia.s tha :>>Unë e zgjodha atë që All-llahu ma caktoi nga ju, Aliun <<(11)- Kështu Aliu a.s që nga fëmijëria e hershme jetoi nën mbrojtjen e tëDërguarit të All-llahut xh.sh, u rrit nën mbikëqyrjen e tij dhe nga vetë burimithithi butësinë dhe kreativitetin sakrifikues për Islam. I dërguari i All-llahutxh.sh si mbrojtës dhe përkujdesës i tij e mësonte dhe ushqente vetë. Ai kurrënuk u nda nga ai gher sa u shpërngul tek All-llahu i Lartëmadhëruar.

FRYTI I EDUKATËS SË PEJGAMBERIT A.S- Imam Aliu a.s ka pohuar, se pjesën më të madhe të diturisë e ka fituar-nxënë

nga mësuesi i tij, Pejgamberi a.s.- Në njërin nga fjalimet e tij, të njohur me emirin El-Kasiah (fjalimi iqorimit) ka thënë: >> E dini mirë vendin tim pranë Pejgamberit a.s-duke pasur

parasysh afërsinë gjinore dhe pozitën e posaçmë. Kur isha fëmi, ai më merrtenën mbrojtjen e tij. E kishte zakon të më shtrëngonte në kraharor dhe t’mëvendoste pranë në shtratin e tij, ta afronte trupin e tij pranë trupit tim dhe mekëtë t’më mundësonte ta shijojë aromën e këndshme të tij. E kishte të

përtypte diçka dhe mandej t’ma jepte pak nga pak. Kurrë nuk ka gjetur gënjeshtër në fjalët e mia, e as dobësim në çfarëdo veprimi tim. Që nga kohakur ate-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi pasardhësit e tij! e ndanënga sisa, All-llahu pranë tij e caktoi melaqen më të madhe të Vetin për tëudhëhequr edhe ditën edhe natën rrugës së mirësisë dhe mirësjelljes sënjerëzve. Kurse unë e kam ndjekur pas si mëz i deves i cili ndjek gjurmët e




nënës së tij. Për çdo ditë më tregonte, me shembuj, disa nga vetitë e tij dhe mëurdhëronte t’i ndjeki. Ç’do vjet shkonte në izolim në Hira, ku e kam parë, por ku askush tjetër nuk e ka parë. Atëbotë Islami nuk ka qenë i pranishëm nëasnjë shtëpi pos në Shtëpinë e Pejgamberit të Zotit-Selami i All-llahut qofshinmbi te dhe mbi Familjen e tij! dhe Hadixhes.Kam qenë i treti pas atyre dyve. Ekam shikuar dritën e Shpalljes dhe Porosisë dhe e kam shijuar aromën e

pejgamberllëkut.”(12)- Teksti i mësipërm me vetë fjalët e tij, rrëfen, se si Imam Aliu a.s qyshnë fëmijëri kishte trajtim të veçantë nga ana e Pejgamberit a.s. Kujdesi,dhembshuria dhe përkujdesi vetëmohues i Pejgamberit a.s madje edhe përtypjae ushqimitë të cilën Aliut ia jepte në gojën e tij, duke e mbajtur gjithnjë nëduart e tij, qartë na tregon se Pejgamberi a.s e ndjente sikur djalin e tij të dytë.- Gjatë kohës së fëmijërisë dhe rinisë së Aliut a.s, Pejgamberi a.sinvestoi mund të madhë në formimin e personalitetit të tij, gjithnjë duke emësuar të punojë sikur ai dhe ta ndjek shembullin e tij. Ç’do ditë i tregonteshembuj të ri të moralit të tij të lartë, gjë që Aliu a.s hap pas hapi e ndiqte.

Ndaj nuk është gabim të thuhet apo të besohet se Aliu a.s qysh në fillim ishte

zgjedhur gjithnjë për të komentuar Pejgamberin a.s, në dijen e tij,qëndrueshmërinë e tij, qëndrimet e tij të ndryshme në çështjen e udhëheqjes po bile edhe në të ecurit.(13)- Imam Aliu a.s ishte shumë i pastër në shpirtë, i ndershëm dhe imoralshëm në ndjekjen e shembullit të Pejgamberit a.s. Shumë hije të fshehtaqë do të ndoshin në të ardhmen, ishin të ndriçuara përpara tij. Ai thotë:>> Kur Pejgamberi a.s e shpaloi Shpallje e parë, e kamë dëgjuar vajtimin e shejtanit,ndaj pyeta: >>Ç’është ky vajtim (rënkim)? Ai (Pejgamberi a.s) u përgjegj :>>Ky është shejtani i cili e humbi shpresën se do t’i nënshtrohemi. Nëdëshprimin e tij vajton për shansin e humbur. O Ali, vërtetë ti dëgjon atë qëdëgjojë unë dhe sheh atë që shoh unë, vetëm që ti nuk je Pejgamber. Ali ti je

ndihmësi im dhe ti gjithnjë do të jeshë në anën e të së vërtetës dhedrejtësisë.<<(14)- Rrugë kjo, të cilën e arrijti duke e ndjekur rrugën e madhërishme tëAll-llahut xh.sh. Ky ishte rol që ishte i ndarë nga roli i Muhammedit a.s por atij (Aliut) i ishte dërguar sikur thirrje. Kështuqë ai plotësisht e meritoi të jetëndihmës i Pejgamberit a.s. I tillë ishte Imam Aliu a.s.

NËN HIJEN E SHPALLJES

-Edhepse Imam Aliu a.s jetoi gjashtë vjet nën përkujdesjen e të jatit dhe vëllezërve tëtij, rolin kyç në përkujdesjen e tij e pati Muhammedi a.s, dhe kjo paraqet një detyrë tëveçantë dhe kthesë vendimtare në formimin e personalitetit të tij, gjë të cilën e kemi

përmendur më herët në libër, përkatësihtë ardhjen e tij në shtëpinë e Pejgamberit a.s për shkak të krizës që e kishte goditur të atin e Aliut.a.s Ebu Talibin. Që nga kjo kohëImam Aliu a.s jetoi gjithnjë me Pejgamberin a.s duke duruar vështirësitë, që i

përjetoi në rininë e tij të hershme si dëshmitarë i drejtëpërdrejtë i gjithë atyrendodhive që ndodhnin në jetën e të Dërguarit të All-llahut xh.sh. Ndaj nisur kjo,edukimi dhe arsimimi i Imam Aliut a.s nuk ishte i rëndomtë dhe i natyrshëm, sikur qëdo të ishte po të edukohej nga i ati dhe vëllezërit e tij. Përvojën dhe mësimin e merrte

duke u kënaqur nga ajo që si hije e ndiqte Pejgamberin a.s madje edhe gjatë kohës kur ai (Muhammedi a.s) izolohej në shpellën Hira, shpellë në të cilën iu rrëfyen dhe hapënfshehtësitë e mendjes dhe shpirtit, dhe me të cilat i Dërguari i All-llahut xh.sh e nisirrugëtimin e tij pejgamberik.




- Imam Aliu a.s i kujton ato ditë vendimtare të periudhës së jetës së tij,duke i kujtuar:>>Çdo vjet Pejgamberi a.s shkonte në izolim në shpellën Hira,ku e kam parë, dhe vetëm unë kam qenë me të e askush tjetër.(15)- Po, ai ishte vetëm Aliu a.s i cili tregoi ndryshimet e mëdha shpirtëroretë cilët ndodhën në shpirtin e Muhammedit a.s. Falë shpirtëgjërësisë dhevetive të forta morale e shpirtërore, që shpirti i tij i arriti duke e ndjekur Shpalljen që i zbriste Pejgamberit a.s, Imam Aliu a.s thellë i ndjeu ndryshimetqë do pasonin, e që ishin në botën e padukshme, në të cilën shejtani i mallkuar

pasiqë pësoi humbje dhe shpresë se do të adhurohet, ishte përfundimisht ihumbur. Ai-Imam Aliu a.s i vërejti parashenjat e pejgamberllëkut të cilat nënjë mënyrë tjetër e më të vogël se sa Mësuesit të tij-Muhammedit a.s iudëftuan, para se drita hyjnore të shndërrit nëpërmjet ajeteve të Para tëShpalljes, udhërrëfyesin e tij Pejgamberin a.s që ia shpallën misionin e tij për mbarë njerëzit, pra ajetet e para:>>Lexo, me emrin e Zotit tënd, i Cilikrijoi(çdo gjë). Krijoi njeriun prej një gjaku të ngjizur (në mitrën e nënës).Lexo! Se Zoti yt është më bujari! Ai që e mësoi (njeriun) të shkruaj me pendë.I mësoi njeriut atë që nuk e dinte.<< (El-Alek, 1-5).

BESIMTARË E PARË- Duke e marë Shpalljen e parë të shpenjtë, dhe zbritjen e shpalljes, i Dërguari

Muhammedi a.s e informoi Imam Aliun a.s për Shpalljen menjëherë pasi ukthye në shtëpi.(16). Imam Aliu a.s këtë e pranoi me besueshmërinë dhevërtetësinë më të madhe, njësoj siç veproi edhe gruaja fisnike eMuhammedit a.s hazreti Hadixheja, duke e mbështetur fort burrin e saj. Ngakëto dhe këtu filloi qeliza e bashkësië së besimtarëve në sipërfaqen e tokës.Është veçanërisht e rëndësishme të theksohet se Pejgamberi a.s kurrë nuk ethiri në Islam Imam Aliun a.s ashtu siç veproi më vonë me njerëzit e tjerë,ngase ai-Aliu a.s veçmë ishte musliman me lejen e All-llahut, nga ana efamiljes së tij. Asnjëherë nuk e kaploi injoranca e xhajilijjetit, dhe kurrë nuk ushoqërua me injorantët, e as që ndonjëherë ishte kyçur në ndonjë vepër tëshëmtuar. Kështuqë, kur i Dërguari i All-llahut xh.sh e informoi Imam Aliuna.s për Vahjin që iu shpall dhe thirrjen islame, ai palëkunshëm menjëherë

besoi në vërtetësinë e Shpalljes dhe u vu në disponim të urdhëresave tëMuhammedit a.s.- Kjo ishte leja që e dha All-llahu xh.sh. >>Keramull-llahu Vexh-huhu<< (All-llahu xh.sh e bekoftë fytyrën e tij) dhe kështu Aliut a.s iu bë njënder i madh. Kjo ishte një suprizë ne ndriçimin e të së Vërtetës, ngase ImamAliu a.s ishte akoma fëmijë dhjetëvjeçar.

- Imam Aliu a.s, astu siç thamë, ishte i parapërgaditur që ta ndjek Pejgamberin a.s dhe gjithnjë në këtë fytyrë e ndërtoi karakterin dhe personalitetin e tij si dhe i thelloi bazat e vetive dhe moralit të lartë. Asnjë e renuk është shtuar në kallëzimet që Imam Aliu nuk i morri me befasi duke




dëgjuar për Shpalljen e bekuar. Ngase, ai siç dijmë, jetoi nën mbrojtjen dhe përkujdesjen e Muhammedit a.s, i cili i lutej dhe e madhëronte vetëm All-llahun xh.sh, dhe ndryshoi botëkuptimin e gabuar të të kuptuarit të gjërave dheudhëheqjes, si dhe sjelljen iracionale të periudhës paraislamike, periudhë parashpalljes ë Sures së parë të Kur’anit të Madhnueshëm.- Imam aliu a.s dinte gjithçka për të Dërguarin e All-llahut xh.sh, për fenë dhe zbatimin e saj, shumë bukur , ashtu siç i dinte dhe njihte vetitë e tij të

jashtëzakonshme mendore e shpirtërore. Lutej bashkë me të, e ndiqte dhe punonte siç punonte ai (Pejgamberi a.s vër. e përkth.), madje edhe në ditët e tijtë rinisë së hershme. Kurdoherë kur Muhammedi a.s fliste për Shpalljen eShenjtë, ai-Aliu a.s çdoherë atë e pranonte me gjithë zemër, si deh me tërëtrupin, pa asnjë lloj hezitimi dhe ngurrimi.- All-llahu xh.sh kur ia besoi Shpalljen e Tij të Shenjtë, Muhammedi a.se urdhëroi që thirjen islame ta fillojë nga të afërmit e tij përkitazi me këtë IbnHisham, në veprën e tij >>Es-siretu<< thotë:>>Atëherë i Dërguari i All-llahutxh.sh filloi ftesën e tij për në rrugën e Zotit dhe Pejgamberllëkun e tij,fshehurazi duke i thirrë dhe kumtuar familjarëve të tij, që më tepër u besonte.

(17)- Kështu ai e nisi thirrjen duke filluar me Imam Aliun a.s dheHadixhenë, duke ua rrëfyer Shpalljen, ndërsa më vonë edhe Zejdin birin eHarithit. Askush përveç këtyre dhe disa familjarëve tjerë të tij nuk dinte asgjë

për këtë.- Imam Husejni biri i Aliut a.s në fjalimin e tij mbajtur në lidhje meIslamin e babait të tij-Ali ibn Ebu Talibit a.s ka thënë:>>…edhe ai besonte nëAll-llahun e Lartëmadhëruar dhe në Pejgamberin e Tij. Ai tri vjet ua tejkalontetë tjerëve në imanin ndaj All-llahut xh.sh, Pejgamberit të Tij, si dhe në faljen enamazit.<<(18)- Për pranimin e tij të hershëm të Islamit, vetë Imam Aliu a.s për

vetveten thotë:>>… unë isha i treti prej ne të treve që e pranuam Islamin(Pejgamberi-Muhammedi a.s, Hadixheja dhe unë), kur askush tjetër në botënuk e kishte pranuar Islamin. Unë madje e kam dritën e Shpalljes dhe Porosisëdhe kam shijuar aromën e Pejgamberrllëkut.<<- Pejgamberi a.s duke e patur rrethin e familjarëve që e pranuanShpalljen, atëherë filloi ta zhgjerojë hallkën e thirrjes në Islam, drejtuar

personave tjerë potencial, të cilëve u besonte dhe të cilët ishin të përshtatshëm për thirrjen e tij. Kështuqë një pjesë e popullit e pranoi Islamin. Shumica prejtyre ishin djelmosha të rinj mekkas, që u ndalohej besimi dhe u ekspozoheshintorturimeve. Ata mblidheshin për ta mësuar Kur’anin e Madhnueshëm dhe tëmerrnin lajme mbi shpalljet e All-llahut xh.sh që ia zbritte fesë së Lartësuar.

Këto në atë kohë ishin ndryshimet më të mëdha avangarde-revolucionare.

I PARI NGA THIRRËSIT NË ISLAM - All-llahu xh.sh i tha Pejgamberit të Vet a.s t’i thirrë në fe edhe anëtarëte tjerë të fisit të tij.>>Benu Hashim<<, me një porosi më të gjërë:

>> Dhe tërhiqu vërejtjen farefisit tënd më të afërt. E të jeshë i butë ndaj besimtarëve që të preanuan ty. E nëse ato (jobesimtarët) të të kundërshtojnë, tithuaj:>> Unë jamë i pastër nga ajo që punoni ju.<< (El-Shuara, 214-216)

- Kur Pejgamberi a.s e morri urdhërin nga All-llahu i Lartësuar t’ua

tërheq vërejtjen farefisit të afërt, e caktoi Aliun a.s që ta ftojë fisin në gosti.Erdhën dyzet prej tyre në shtëpinë e Pejgamberit a.s. pas ngrënies I Dërguari-Muhammedi a.s iu drejtua me fjalët:>>O Bijtë e Abdul-Mutalibit! All-llahu




xh.sh më dërgoi mua që të gjitha krijesave, e posaçërisht juve- më tha Ai (All-llahu) t’ua tërheq vërejtjen, fisit tuaj dhe farefisit më të afërt.- Kështuqë unë ju thërras t’i thoni dy fjali, fjali të lehta në gjuhë, ndërsame peshë në peshore; me të cilat fjali do t’i pushtoni popujt arabë dhe të tjerëqë juve do t’ju ndjekin dhe me të cilat fjali ju do të hyni në Xhennet dhe do tëshpëtoni nga Xhehennemi:>> Dëshminë se nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut,dhe se unë jamë I Dërguari i All-llahut. Secili që këtë e pranon dhe më përkrahmua në kryerjen e misionit, do të jetë vëllai, zëvendësi, ndihmësi,kryembrojtësi dhe trashëgimtari im.<< (19).- Përderisa Ebu Lehebi e kritikoi dhe ia tërhoqi vërejtjen Pejgamberit a.skundër shpalljes së pejgamberrllëkut të tij, nga ana tjetër Ebu Talibi ia dha

përkrahjen e tij duke i thënë Pejgamberit a.s:>> Ec përpara me thirrjen(mesazhin) tënd! Për Zotin, unë asnjëherë nuk do të heq dorë për të tëmbrojtur dhe do të jem mburoja jote.(20)- Në këtë kohë, më i riu nga të gjithë të pranishmit, Ali ibn Ebu Talibi uçua dhe tha:>> O I Dërguari i All-llahut! Unë do të të ndihmoj në rolintënd.<<

- Pejgamberi a.s e urdhëroi që të ulet. Aliu duke parë se askush nuk përgjigjet, u çua sërish dhe përsëri ia ofroi ndihmën e tij, për ta përkrahur embrojtur, por Pejgamberi a.s përsëri e urdhëroi të ulet.- Pejgamberi a.s prapë i përsëriti fjalët e tij. Dhe sërish askush nuk u

përgjigj përveç Imam Aliut a.s zëri i vetëm i cili dëgjohej si përgjigje pohuesendaj thirrjes së të Dërguarit a.s, duke ia ofruar përkrahjen e plotë kësaj të mire( Fesë Islame, vërej. e përkth.) Ky ishte vendimi i fortë i tij, dhe besimi i ciliendërpreu heshtjen që mbretëronte. Kur edhe për herën e tretë nuk kishtë asnjë

përgjigje nga askush, përveç Imam Aliut a.s, nga i cili u kthye Pejgamberi a.sduke i thënë:>> Ulu, ti je vëllai im, përfaqësuesi, ndihmësi, ndjekësi dhetrashëgimtari im. (21)

- Vizitorët u çuan të shkojnë dhe në mënyrë ironike iu drejtuan EbuTalibit:>> Urime për pranimin e fesë së nipit tënd, i cili e përcaktoi djalin tëndnë komandantin tënd.<<

KUNDËRSHTIMI I JOBESIMTARËVE- Pas refuzimit të thirrjes nga anëtarët e fisit të vet, Pejgamberi a.s iLartësuar a.s ishte në gjendje kritike dhe tepër kundërshtuese. I parikundërshtim ishte me Ebu Lehebin dhe gruan e tij, të cilët filluan ta sulmojnëPejgamberin a.s dhe t’i shkaktojnë vështirësi në rrugën e tij, duke i bërëshantazhe që t’i ndryshojë mendimet dhe të heq dorë nga misioni i tij fisnik.- Thirrja e All-llahut shpejtoi në sqarimin e rrugës për shoqërinë nëkohën e injorancës. Thirrja për ta pranuar Islamin, nga mënyra e të thirruritfshehurazi kaloi haptazi. Pejgamberi i All-llahut xh.sh doli para Qabesë dhehaptazi zëshëm ia shpalli popullit të vet, atë që All-llahu xh.sh ia shpalli siPejgamber.- Suksesi i përhapjes dhe pranimit të Islamit, sa vinte e shtohej nganumri i të rinjve, që shumica ishin nga shoqëria mekase. Sa vinte e shtohejnumri i

besimtarëve, aq më tepër ashpërsohej qëndrimi i jobesimtarëve, të cilët madje

futën në përdorim taktikën e terrorit. Secili fis si dhe familje e filluan fushatën e përndjekjes së besimtarëve, edhepse ishin anëtarë të tyre. I torturonin dhe me çdokusht tentonin ta shtypnin besimin e tyre, mirëpo, ata-besimtarët ishin të vendosur dhe kishin besim të patundshëm, si dhe udhëzimin e së Vërtetës përcjellur nga




fjalët xhevahir të të Dërguarit të All-llahut xh.sh-Muhammedit a.s, fjalë këto tëcilat thellë ishin ngulitur në zemrat e tyre, dhe ishin të etshëm për të bërë vepra tëmira. Pejgamberi a.s me qëllim që t’i lirojë nga torturimet brutale fizike besimtarët,të cilët, sa vinin e ashpërsoheshin, i udhëzoi dhe i lejoi të shpërngulen në Abisini(Etiopinë e sotshme, vërej. e përkth.) nën udhëheqjen e Xhafer ibn Ebu Talibit,vëllait dhjetë vjetë më të vjetër të Imam Aliut a.s. Xhaferi me urtësinë e tij i ndaloi

planet e Kurejshëve, të cilët tentonin të ndikojnë te mbreti i Abisinisë, me qëllimqë ky i fundit të ndërrojë mendjen dhe qëndrimin e tij ndaj emigrantëve muslimanëdhe t’i dëbojë nga vendi i tij.

KUNDËRSHTIMI I EBU TALIBIT NDAJARMIQËVE TË ISLAMIT

- Edhepse Kurejshitët i kundërshtonin pasuesit e Islamit me anë tëdhunës dhe torturave, prapëseprapë nuk mundnin t’i bëjnë dëm të Dërguarit-Muhammedit a.s, i cili ishte udhëheqësi i ndryshimeve dhe zbritjes sëShpalljes. Ata e dinin se Ebu Talibi është kryetari i Benu Hashimëve dhe ainuk jepte asnjëfarë leje për çfarërdoqoftë lloj terrori ndaj të Dërguarit të All-llahut xh.sh. Ebu Talibi udhëhiqej dhe gëzonte rrespekt të madh, jo vetëm mesanëtarëve të Benu Hashimëve por tek të gjitha fiset e Mekkës. Ai ishtembrojtës i vendosur i pejgamberllëkut dhe qëndronte si mur i pakapërcyeshëmkundër armiqëve në mbrojtje të Muhammedit a.s, nga e keqja edhe tërbimi ityre. Kurejshitët shumë mirë e dinin këtë gjë, ndaj edhe pranuan metodën e

bisedimit, pazarllëqeve dhe provokimeve.- Kurejshitët e përdornin ndikimin e tyre te Ebu Talibi, me qëllim që aitë heq dorë nga përmbajtja që kishte për Pejgamberin a.s. Ata-Kurejshitët iofronin pasuri dhe pushtet të Dërguarit –Muhammedit a.s vetëm e vetëm tandërpresë thirrjen e tij hyjnore, ndaj për gjithë këto oferta ta bisedonin me EbuTalibin dhe ia tërhiqnin vërejtjen në konfrontim të ashpër fizik mes tij dheKurejshëve, nëse ai më tej vazhdon ta mbrojë të Dërguarin-Muhammedin a.s.Mirëpo, përkundër gjithë këtyre presioneve dhe shantazheve e kërcënimeve,

Ebua Talibi qëndroi stoikisht i palëkundur në mbrojtjen e të Dërguarit-Muhammedit a.s dhe e mbrojti përkundër rreziqeve nga më të mëdhajat që uekspozohej e që mund t’i kushtoni shtrenjtë madje edhe me viktima të shumta.

EBU TALIBI ME TË DËRGUARINE ALL-LLAHUT NË RRETHIM

- Kur Kurejshitët dështuan pëkatësisht nuk ia arijtën qëllimet qëPejgamberin a.s t’a ndalojnë nga misoini i tij-thirrja Islame, udhëheqësitkurejshitmbajtën mbledhje urgjente në « Daru-n-Nevada » (« Shtëpia embledhjeve ») në shtëpinë e Kasij ibn Kilabit, ku filluan të diskutojnë për




ngjarjet dhe çështjet kyçe që ngjanin në shoqërinë e tyre. Aty ata ranë në ujdiqë t’i bojkotojnë Benu Hashimët dhe çdo kënd që do të kishte punë me to.Ranë në ujdi dhe sollën vendime që t’i izplojnë ekonomikisht dhe t’i leçitin nëshoqëri, që do të thoshte se askush me to (muslimanët, vërej. e përkth.) nuk katë drejtë as të bisedojë, tregtoj qoftë në blerje apo shitje, madje as që do tëkishte të drejtë marrjeje e dhënie martesore me anëtarët e Hashimitëve.- Këtë marrëveshje e vërtetuan dyzet Kurejshitë eminent. Për ta mbrojtur vetveten nga Kurjeshitët, anëtarët e Beni Hashimëve, nën urdhërin eudhëheqësit të tyre Ebu Talibit, u vendosën në kodrinën « Shoub Ebu Talib ».- Një kohë bukur të gjatë ata nuk guxonin të futen në Mekë, përveçse nëdy raste : gjatë kohës së vizitës së Qabesë dhe Umres. Kjo mënyrë e jetesës,filloi edhe më tepër t’i acarojë marrëdhëniet mes Benu Hashimëve dheKurejshitëve. Ebu Talibi e përforconte rrethinën e Shoubit me qëllim që mostë befasohej nga sulmet e papritura të Kurejshëve.- Kështu, Kurejshitët në këtë gjendje qëndruan bashkë me Pejgamberina.s, Imam Aliun a.s plot tri vjetë, ndërsa sipas disave katër vjet, vjet këto të

jetës së rëndë ku hoqën të zinjtëe ullirit, të rrethuar me varfëri, mjerim, duke

përjetuar mynxyrë të hatashme dhe pikëllim në zemër.- Me qëllim që gjendja të përkeqësohet edhe më tej, Kurejshitët eshtrënguan rrethimin skajmërisht duke e ndërprerë furnizimin apo dyfishuar çmimet, kështuqë edhe disa ishin miq të Benu Hashimëve, prapseprapë nuk,mundnin asgjë të shitnin. Ndaj, gjithë kjo leçitje-izolim, Benu Hashimëthiqnin vuanin nga skamja (varfëria), historia ka shënuar se fëmijët qanin metë madhe prej urisë sa që dëgjohej tepër larg vaji i tyre.- Pas kalimit të atyre tri viteve të rënda e të dhimbshme, Pejgamberi a.s itha xhaxhait të tij Ebu Talibit, se marrëveshja e Kurejshitëve me të gjitha

padrejtësitë e saja, që ishte vënë në formë të shkruar në murin e Qabesë, ështëshkyer (ngrënë nga krymbi, vërej e përkth.) përveç fjalëve « …në emrin Tënd,

O Zot » (23).- Ebu Talibi vrapoi drejt Kurejshitëve duke ju thënë : » Nipi im më kathënë, se letrën e juaj të marrëveshjes e ka ngrënë krimbi, përveç pjesës ku

përmendet emri i All-llahut. Kështuqë ai (Muhammedi) është në të drejtë,ndërsa ju keni gabuar dhe keni bërë të keqe të madhe me vendimin e jauj,mirëpo, nëse ai nuk e ka thënë të vërtetën, atëherë vet unë me duart e mia dot’ua dorëzoj juve. »- « Ti plotësisht je i qartë «- thanë Kurejshitët dhe e morrën letrën. Kur filluan ta shikojnë panë se letrën e kishte grisur krimbi tamam siç u kishtethënë Ebu Talibi. Filloi nje diskutim vendimtar, pjesa tjetër e letrës u copëtaunë grim ca, dhe bojkotit e rrethimit i dhanë fund. Humbja e bojkotit ishte fitore

e jashtëzakonshme për shumë e shumë simpatizues dhe ndihmës të Shpalljesqë gjendeshin në Mekë.- Të tilla ishin sakrificat e Familjes së Imam Aliut a.s për rrugën e All-llahut xh.sh.- Gjersa Imam Aliu i pari iu përgjigj ftesës së të Vërtetës dhe qëndroistoikisht si luftari më i shquar i frontit islamik gjatë gjithë jetës, i ati i tij EbuTalibi, e sakrifikoi madje edhe pozitën e tij shoqërore që gëzonte tek Kurejshitët, duke përjetuar vështirësi të hidhura në mbështetje të Shpalljes sëMadhe të All-llahut. Ai, në të vërtetë ishte mbrojtësi i Pejgamberit a.s nëmisionin e tij të thirrjes, përkundër pozitës që kishte në shoqëri si dhe rolin etij prej kryepari të fisit, e cila i ndizte të gjithë të tjerët.- Xhafer ibn Ebu Talibi e filloi jetën e tij e të jetuarit në Islam, me rastine mbajtjes së fjalimit madhështor, që e mbajti kur ishte në krye të emigrantëvemuslimanë në Abisini. Më pas, kulminacionin e tij e arrijti, me sakrificën e tij




të pashoqe në Betejën e Mut’es, kur sakrificën e tij e kurërizoi me hubjen e dyduarve, ndaj ishte i njohur me emrin « Xhaferi Fluturues », d.m.th ai i cili nëXhennet fluturon me melaqet, ashtu siç e emërtoi vetë i Dërguari i All-llahut,Muhammedi a s.- Pejgamberi, Muhammmedi a.s shumë e donte, dhe kur Xhaferi u kthye

prej Abisinie në Medinë, e cila përputhet me çlirimin e Mekës, Muhammedia.s e shtrëngoi fort dhe e puthi në ballë duke i thënë : »Unë nuk di për çfarë të

jem më tepër i gëzuar : për kthimin e Xhaferit apo çlirimin e Hajberit. »(25)

KTHIMI NË TERITORIN E ISLAMIT (MEKË)

- Vdekja e Ebu Talibit sihte humbje e madhe për Islamin. Konflikti iashpër mes Thirrjes së Bekuar të All-llagut dhe injorancës dhe jobesimtarëvevazhdoi edhe gjatë kësaj periudhe, përkatësisht ngjarjes së dhimbshme-vdekjes së Ebu Talibit, gje që e pikëlloi Pejgambein a.s. I dërguari i All-llahut,Muhammedi a.s fort mirë e dinte se Kurejshitët donin ta përshpejtonin dhe

forconin fushatën e tyre kundër tij dhe pejgamberrllëkut të tij. Kurejshitët tëcilët i frikësoheshin Ebu Talibit i cili gëzonte reputacion të thellë, tani pasvdekjes së tij, nuk kishin pengesë për të vepruar, ngase e kishin të qartë seMuhammedi a.s kishte humbur mbështetësin që e kishte në personalitetin eEbu Talibit. Të njëjtin vit I Dërguari i All-llahut xh.sh, Muhammedi a.s pësoiedhe një godiyje tjetër të fortë, vdekjen e gruas së tij besnike hazretiHatixhenë, ndaj këtë vit e quajti « Viti i Dëshprimit » (« Senetul-Huzni » vëreje përkth.)- Vdekja e Ebu Talibit ndikoi në ngecjen e Thirrjes së Lartësuar, lidhur me këtë Pejgamberi a.s është shprehur « Kurejshitët qëndroni larg nga unë,gjer sa vdiq Ebu Talibi. »(26)

- Kurejshitët kohë pas kohe vërsuleshin ndaj të Dërguarit të All-llahutxh.sh dhe ithtarëve të tij të parë. Nisur nga kjo Pejgamberi a.s kërkonte njëvend tjetër kudoqoftë jashtë Mekës, ku do të mundej të rriste Drurin eUdhëzimit. Ai nisi hulumtimin duke vënë kontakte me fiset, duke lajmëruar

popullin që jetonte rreth Mekës për detyrën e tij. Ai e vizitonte Taifin dhe bisedoi me kryetarin e fiseve, por ata refuzuan, askush nuk iu përgjigj thirrjessë tij. Mirëpo ai, prapëseprapënuk u dëshpruar, përkundrazi vazhdoi t’u

përcillte mesazhin e tij popujve jashtë Mekës.- Gjatë haxhit (vizitës së Qabesë, që arabët i bënin në kohën e injorancësvërej e përkth) u takua me disa nga popujt (fiset) e Medinës. Ai u foli atyre për thirrjen-mesazin e tij, ndërsa ata menjëherë pa ngurruar pranuan Thirrjen eAll-llahut. Ata u kthyen në Medinë duke marrëme vete në shtëpitë e tyreUrdhëresat e All-llahut dhe ua shpërndanë popullit të vet. Dymbëdhjetë njerëznga Medina erdhën për t’i dhënë besën Muhammedit a.s në besimin e tij, dukee marrë kështu mesazhin e të Dërguarit të All-llahut xh.sh. Ai bashkë me to eçoi Musejb ibn Umejrin që t’ua mësoj ligjet e fesë së All-llahut xh.sh, që t’iudhëzoj në thirrjen e Tij dhe t’ua mësoj Kur’anin. Mus’abi qëndroi me to njëvit, ndaj një numër tejet i madh i medinasve e pranoi Thirrjen e Bekuar dhe

pranoi Islamin.- Gjatë kohës së Haxhit tjetër një grup më i madh prej tyre erdhën nëMekë, të prirë nga Mus’ab ibn Umejri, që t’i bashkangjiten Pejgamberit a.s

dhe njëherit i premtuan ndihmë nëse ai shpërngulet në qytetin e tyre.- Ndërkohë erdhi edhe Urdhëri nga ana e All-llahut xh.sh si sprovë për besimtarët që të shpërngulen prej Mekës, pas së cilës ata u nisën në drejtim tëvenbanimit të ri, të jetojnë pa pasurinë e tyre, pronën dhe familjet e tyre, të




gatshëm të sakrifikohen për rrugën e All-llahut. Gjersa Islami po hynte nëfazën e re të përparimit, udhëheqësit Kurejshit u mblodhën në « Dar-El-

Nadva » që të bëjnë një marrëveshje për Pejgamberin a.s, she unanimisht tëgjithë ranë në ujdi dhe sollën vendim që ta vrasin. Ranë në ujdi që çdo fis tëçojë nga një anëtarë të vetin, që likuidimin ta bëjnë natën, ndërsa synimi i njëmënyre të tillë të organizimit të vrasjes, kishte për qëllim që të mos akuzohejasnjë fis i vetëm për aktin e kryer. Melaqja e Medhe, Xhibrili a.s e lajmëroiMuhammedin a.s për komplotin e Kurejshitëve, me këtë rast u shpall ajeti imëposhtëm i kur’anor : »Përkujto (o i Dërguar) kur ata që nuk besuan thurrninkundër teje ; të ngujojnë, të mbysin ose të dëbojnë. Ata bënin plane, e All-llahu asgjësonte, se All-llahu është më i miri për që asgjëson (dredhitë). » (El-Enfalë, 30)

KURTHI PËR PEJGAMBERIN S.A.V.S - Xhibrili a.s i tha të Dërguarit të All-llahut xh.sh se All-llahu është ikënaqur me idenë e tij të shpërnuljes për në Medinë. Kur u lëshua errësira,komplotistët shpejtuan ta rrethojnë shtëpinë e Pejagmberit a.s dhe ta ndalojnëikjen e tij. Atëherë i Dërguari i All-llahut, Muhammedi a.s e lajmëroi ImamAliun a.s për gjithçka që kishte ngjarë. Ai e pyeti Imam Aliun a.s a do të

pranonte të shtrihej në shtratin e Pejgamberit a.s dhe të mbështillet membulojën e tij ? Imam Aliu a.s u përgjigj se po do të dëshironte, nëse me njëakt të tillë do të jetë i sigurtë Muhammedi a.s, gjë që Muhammedi a.s u

përgjigj pozitivisht. Imam Aliu a.s pa asnjëfarrë komenti pranoi që të veprojsiç e urdhëroi Muhammedi a.s, të shërbej si kurthë për jobesimtarët. AtëherëMuhammedi a.s e lëshoi shtëpinë e vet dhe kaloi fare pranë rrethimit dukelexuar zëshëm ajetin kur’anor : »Ne u kemi vënë edhe para tyre pendë e edhembrapa tyre pendë dhe ua kemi mbuluar sytë, prandaj ata nuk shohin. »(Jasin,9)- Dhe vërtet askush prej jobesimtarëve nuk e pa.- Në të gdhirë të ditës, në agim komlptistët u futën në shtëpinë ePejgamberit a.s për të kryer aktin kriminel që e kishin ndërmend. Kur u futën

brenda në dhomën e Pejgamberit a.s, Imam Aliu a.s kërceu nga shtrati duke ju bërtitur : »Ç’është ?, Çfarë kërkoni ? »

- « Ku është Muhammedi «-pyetën ata.« A më keni caktuar ju mua për ta ruajtur ? Jo, nuk më keni caktuar ! Ju e keni përzënë nga qyteti juaj. Tani ai juve u ka lëshuar (ka ikur, vërej e përkth ) » (27)

- Koploti i tyre dështoi dhe ata e lëshuan shtëpinë pa korrur sukses.Meqë, e tërë kjo ngjau, ata filluan të hulumtojnë përkatësishtë të kërkojnëPejgamberin a.s nëpër fusha e male. Për këtë qëllim ata e morrën me vete AbuKarzan, i cili ishte ekspert për gjurrmët (ndjekjen e gjurrmëve të shkretëtisë,vërej e përkth) që t’i zbuloj hapat e Pejgamberit a.s. Ai këtë e bëri deri sambërritën në kodrën Theur, dhe u tha se ai është aty brenda, në të kundërtën,nëse jo, d.m.th ose ka flturuar në qiell ose është zhytur në tokë.(28)- All-llahu i Lartëmadhëruar e dërgoi një marrimangë, e cila sa po

Muhammedi a.s dhe as-habi tij Hazreti Ebu Bekri hyrën në shpellë, lëshoirrjetin e vetnë hyrje të shpellës. Komplotistëve nuk u shkonte ndërmend qëdikush mund të futej në shpellë e të mos këputeshin fijet e holla të rrjetit apovetë marrimanga, ndaj edhe ndaluan përndjekjen. Atëherë nën mbrojtjen e




tërrit të natës Imam Aliu a.s me Hind ibn Ebu Halou shpejtuan për kah shpella për ta parë të Dërguarin e All-llahut xh.sh. Muhammedin a.s. Pejgamberia.s bisedoi me Imam Aliun a.s se çfarë do të duhej që ai të bëjë gjatë kohës sëqëndrimit të tij (Muhammedit a.s vërej e përkth) në Medinë. I tha Imam Aliuta.s që të kthehet në Mekë, t’ua kthejë amanetet që i kishte në ruajtje popullit,dhe më pas të niset pas tij për në Medine duke e marrë me vete edhe HazretiFatimenë dhe gratë e tjera të Ehlul-Bejtit a.s.

PRITJA NË KUBÂ

- Pas disa ditësh rrugëtimi, karvani arrijti në Kubâ. Në këtë vendPejgamberi a.s e ndërrtoi xhaminë « Kubâ ». Derisa po priste arrdhjen e ImamAliut a.s, Pejgamberi a.s i dërgoi një letër të diktuar (ngase Muhammedi a.snuk dinte shkrim-lexim, vërej e përkth.) dhe e ftonte për t’iu bashkangjitur.Letrën e rregulloi dhe e dërgoi Ebu Vakid El- Laithi.- Nga ana tjetër Imam Aliua.s veçmë i kishte kryer ato që e kishte

porositur Muahammedi a.s. Amanetet përkatësishtë gjërat që populli ia kishte besuar Muhammedit a.s për t’i ruajtur ua kishte kthyer. Pastaj i bëri ulëset mbisupet e elefantit, ku do të uleshin gratë : hazreti Fatimeja-bija e Muhammedita.s, Fatimeja-bija e Asadit, Fatimeja-bija e Hamzës dhe Fatimesë, bija eZubejrit. Ky karvan u quajt »Karvani i katër Fatimeve »- Imam Aliu. Atëherë caktoi që disa besimtarë ta lëshojnë qytetin natën,ndërsa ai, gratë dhe Ebu Vakid El-Laithi udhëtuan ditën,(në pikë të drekës,vërej e përkth)(31). Për disa ditë udhëtimi karvani mbërrijti në Kubâ. Kështu,aty u takuan me të Dërguarin e All-llahut xh.sh. Ai e përqafoi Imam Aliun a.sdhe filloi të qajë për shkak të vështirësive dhe mynxyrave që ata kishin

përjetuar.- Gjatë rrugëtimit nëpër rërën e nxehtë përcëlluese të shkretëtirës,shputat e Imam Aliut a.s ishin mbuluar me gjak, përkatësisht i kishin palsur,këshuqë Muahmmedi a.s u lut për shëndetin e tij, gjë që i ndihmoi shumë dheia lehtësoi dhembjet.- Të premten e 16.rebbiul-evelit, Pejgamberi, Muhammedi a.s e lëshoiKubânë dhe u nis për në Medinë, e cila është larg rreth 3-4 kilometra larg nëveri. Karvani i të Dërguarit të Al-llahut xh.sh pritej ngrohtësishtë dhe me njëmirëseardhje të paparë, në shumicën e vendeve dhe rajoneve ku kalonte, ashtusiç u prit edhe në Medinë. Kur Muhammedi a.s kapërceu nëpër vendin kuluftoi, më vonë u ndërtua Xhamia e Pejgamberit a.s. Ky ishte vendi ku deveja,

me të cilën udhëtonte Muhammedi a.s u ndal dhe pikërisht aty në atë vend uul. Atëherë Pejgamberi a.s zbriti nga deveja dhe shkoi tek Ebu Ejub El-Ensariu(All-llahu qoftë i kënaqur me të) si mysafir i tij.- Më vonë, vetë Muahammedi a.s caktoi që në atë vend të ndërtohetxhamia bashkë me objektin për banim ku do të vendosej ai me gjithë Familjen,ndërsa dhomën e tij e ndërtoi afër dhomës së hazreti Aliut a.s.

DETYRAT PAS SHPËRNULJES (HIXHRETIT)

- Me ardhjen e të Dërguarit të All-llahut xh.sh në qytetin e Medinesë,Medineja hyri në një epokë të re historike. Këtu u vërtetua Kur’ani dhe fitoi




përkrahës të denjë, ku si flakadan ndriç rrugën e të Vërtetës, duke eshkatërruar errësirën e mosbesimit të asaj kohe. Pas Hixhretit pejgamberllëkuu kthye në administratë shtetërore, duke siguruar pasuri, mbrojtje dhe famë.Mirëpo, kjo nuk do të thoshte edhe fundi i rreziqeve që vinin nga armiqtë dhekoplotet e errëta, që për synim dhe aspiratë tyre kishin shuarjen e dritës sëIslamit kudoqoftë dhe në çfarëdo mënyre. Kështuqë forcat e injorancës me

pikëpamjet kundër Islamit dhe shtetit të tij. Shumë fise hyrën në luftë kundër Islamit dhe të Dërguarit të All-llahut xh.sh me qëllim të rrezikimit tëekzistencës së Islamit dhe mënyrës së jetesës që vendos Islami. Tani Islamiishte organizuar në Shtet, i cili kishte udhëheqës dhe ushtri për mbrojtje,nëpërmjet rë së cilëve ishte siguruar arritja e synimit të tij.- Ishte e tmerrshme më shumë se kurrë që idhujtarët ta sundojnëArabinë. Ndaj, periudha pas Hixhretit përpara muslimanëve vinte detyra tëmëdha e të rëndësishme :përforcimin e Shtetit, mbrojtjen e tij, ndërtimin eshoqërisë dhe forcimin e saj zbrapsjen e armiqëve si dhe përhapjen-përcjelljene thirrjes (mesazhit) Islam dhe rregullimin e mënyrës islame të të jetuarit.

Natyra lufturake e individëve dhe fiseve rrënjësisht u ndryshua, ngase ata kur

pranuan mesazhin islam, u shndërruan në paëqsore dhe i lanë veset e moçmengatërestare, dhe nuk posedonin asgjë tjetër me aq kënaqësi sa besimin e tyrenë All-llahun xh.sh në sajë të cilit besimin e tyre në All-llahun xh.sh në nësajë të cilit besim fituan edhe vlera të tjera. Organizimi i fushatave ushtarakedha atyre mbrojtëse u shndërrua në interes të përgjithshëm, për t’i arrijtur disaaspirata nga njëra anë, ndërsa nga ana tjetër lulëzimin e madh të Islamit.Kështuqë rreziku që ekzistonte të shkaërrojë Islamin dhe konfliktet ushtarakeqë do të pësojnë më pas, u shndërruan në rrugë të pashembullt në historinë etij.- Sa për të ilustruar më mirë rrethanat në kohën e shpalljes së Kur’anit,njofton vetëm e dhëna se gjatë dhjetëvjetëve të qëndrimit të Muhammedit a.s

në Medinë, kishte dymbëdhjetë luftëra qofshin këto mbrojtëse apo ofanzive,në të cilat muslimanët patën shumë viktima. Duke u ballafaquar me të gjithamënyrat e vështirësive, ata mposhtën ekzistimin e fundit të injorancës arabe,me cka Shteti Islam përfshin tërë Gadishullin Arab.- Duke ndjekur historin kritike të viteve të hershme të mesazhit të fundittë All-llahut xh.sh, shohim se roli i Imam Aliut a.s ishte i pashmangshëm. Nëtë gjitha luftat ai dilte fitimtar, ndërsa në guximin dhe sakrificën vetëmohueseua tejkalonte gjithë të tjerëve. Shkathtësia e tij luftarake, heroizmi dhe

pamoshtëmëria veçmë ishin të njohur për arminjtë e tij, ndaj edhe i iknin ballafaqimit me të në fushat e betejës. Është me rëndësi të tregohen disa luftatë bëra mes foracave islame dhe atyre armike, të asaj peëriudhe kohore dhe

rolin e rëndësishëm që Imam Aliu a.s luajti në secilën luftë nga to.

.

LUFTA E BEDRIT

- Bedri shtrihet në largësi rreth 200 milje prej Mekës, dhe rreth 80 milje prejMedinës. Ki është vendi ku u zhvillua lufta e parë mes foracave islame dheatyre të kufrit (mosbesimit).- Muslimanët ishin të pakët në numër në raport me kundërshtarin,

kështuqë proporcioni i forcave ishte 3:1 në dobi të mekasve pagan, tëudhëhequr nga Ebu Xhehli. Në dimrin e dytë pas Hixgretit, ushtria e tij u nisnë drejtim të Medinës, kështuqë Muhammedi a.s u detyruara të nxjerr grupin evet prej 313 njerëzve që t’u kundërvihet me qëllim të parandalimt të




gjakderdhjes, brenda për brenda territorit të vetë qytetit. Përgaditja (armatimi)i muslimanëve ishte i pakët. Tri-katër njerëz posedonin një deve, dukekalëruar në ndrime. Shembullë i jashtëzakonshëm në ato grupe të vogla ishteImam Aliu a.s dhe rreth tij edhe një kalorës tjetër, Mikdad ibn Esved-Kindi.Disa muslimanë ishin të armatosur vetëm me shtiza druri të bëra nga palmat.- Luftimi aso kohe ishte krejtësisht ndryshe nga i sotmi. Para se tëfillonte lufta kryesore, kryhej një dyluftim mes luftëtarëve të të dy palëve. Kur muslimanët mbërritën në fushën pjellore të Bedrit, vend i mrekulluar përplotme ujë, në të cilin vend shërbeheshin karvanet rrugës për në Mekë, që ishte nëveri, Pejgambei a.s e caktoi ndalimin dhe marrjen e pozitioneve rreth ujit tërrjedhshëm freskues. Të nesërmen, përkatësisht ditën e premte tështatëmbëdhjetën e Ramazanit, armiku me anë të zërit që dilte nga buria iafrohej muslimanëve. Tre luftëtarët mosbesimtarë : vjehrri Sufjan Utbe, vëllaii tij Shejbe dhe El-Velidi, dolën nga rradhët e tyre dhe në mënyrë arrogantefilluan t’i provokojnë muslimanët. Fill pas këtij provokimi, tre Ensarë ngaMedina menjëherë dolën rradhët e tyre dhe pranuan t’i sfidojnë provokimet etyre (Ebu Sufjanit, Shejbes dhe El-Velidit, vërej e përkth). Mirëpo, mekkasit u

ndien të fyer dhe refuzuan të luftojnë kundër Ensarëve duke ju thënë: »Ne nuk kemi ardhur të luftojmë medinasit, ngase ne ata nuk i urrejmë. Ne i provokojmë banorët e Mekës, kush do të kishte guxim të na kundërvihetneve . »- Duke e parë gjithë këtë, Imam Aliu a.s dhe Ubejdi, të dy kushërinj tëPejgamberit. Muhammedit a.s dhe Hamza, xhaxhai i tij, iu përgjigjën një

provokimi të tillë.- Zotëri Thomas Bodhi (1545-1613), diplomat anglez dhe themeluesi i

bibliotekës së Bodhijt, thotë : »Kurejshtiëve plotësisht të përgatitur i pari iuturr Imam Aliu nga taborri muslimanvë, i cili sihte veshur me një pancir ndriçues dhe helmetënë kokë. Atë menjëherë e pasoi Ubejd ibn El-Harithi,

kushëriri i Muhammedit, dhe Hamza i cili mbante një pendë në pjesën esipërme të pancirit.- Gjithë këta të tre ishin në lidhje farefisnie të afërtme Pejgamberin ,Muhammedin dhe kështu u plotësua kërkesa për gjakun Hashimit. »- Në rrëfimin e tij Thomas Bodhi vazhdon : » Gjithë këta tre luftëtëtarëishin të shpejtë. Hamza e mbyti Shejben, ndërsa Imam Aliu e mbyti El-Validin, birin e Utbes.- Ubejdi u plagosë rrëndë, gati për vdekje por para se të binte, ImamAliu dhe Hamza patën mundësinë që ta shpëtojnë. Hamza u vërsul mbiHudbashin dhe me një të rënë të shpatës ia preu kokën. Për një kohë tepër tëshkurtër, tri luftëtarët më eminentë mekkas u dërguan që ta gjejnë të vërtetën e

Xhehennemit, gjë tq cilën Pejgamberi Muhammed ua kishte premtuar më parë.« (32).- Pas kësaj, të nxituar dhe trimërruar nga ushtria e Ebu Xhehlit, e

provokuan Imam Aliun a.s dhe Hamzanë. Edhe ata tre gjithashtu ranë përdhetë vdekur nga shpata e Islamit. Më pas edhe tre të tjerë përjeëtuan të njëjtin fat.

Në ato momente hamendjeje që mbizotronte te armiqtë, Pejgamberi a.s elëshoi ushtrinë e vet në sulm masiv. Muslimanët, me ndihmën e të Madhit Zoti cili ua ofroi ato ditë, dhe me pjesëmarrjen e melaqeve, të cilët iu përgjigjënlutjes (duanë), e mundën-shkatëruan armikun. Në Kur’anin e Madhënueshëmthuhet : »Pëkujtoni kur kërkuat ndihmë prej Zotit tuaj, e ai ju është

përgjigjur : » Unë do t’ju ndihmojë me njëmijë melaqe që vijnë një pas një(grup pas grupi). « (El-Enfalë, 9).- Rradhët e Kurejshitëve filluan të shkatërrohen ndërsa një numër i madhi ushtarëve të zgjedhur u vranë. Filluan turpshëm të ikin-zbrapsen. Në atë




rrëmujë që u krijua ata lanë pajisjet luftarake bashkë me kafshët kalëruese,çadrat (tendat) e tyre si dhe pajisjet e tjera. Lufta mbaroi me vdekjen e 70

jobesimtarëve, nga të cilët, gati gjysmën prej tyre i vrau vetë Imam Aliu a.s .(33)

LUFTA E UHUDIT- Trembëdhjetë muaj më vonë, i Dërguari i All-llahut xh.sh Muhammedia.s ia dha flamurin e tij e të shpërnulërve përsëri Imam Aliut a.s. Kësaj here nëUhud. Kjo ngjau më 7 sheval, të vitit të tretë pas Hixhretit. Sërish ushtarëtmuslimanë u ndeshën me Kurejshitët nga Meka.- Kurejshitët udhëhiqeshin nga Ebu Sufjani, në formën e një rrethi që ingjante gjysmëhënës, me kalorësit në anën e djathtë, të cilët i udhëhiqte Halidibn Velidi, luftarëtari me nam të keq. I pari i mekasve Ebu Amri dukehapëruar përpara me 50 shigjetarët i gjuajti muslimanët, të cilët menjëherë iu

kundër përgjigjën. Kështu filloi lufta. Më pas shigjetarët mekkas u tëhoqënmbrapa, ndërsa bartësi i flamurit të tyre Talha ibn Abu Talha, me daljet e tij përpara vazhdonte t’i provokojë muslimanët. Atëherë Imam Aliu a.s doli ngarradhët e ushtrisë dhe ia preu këmbën. Ai u përmbys në tokë, ndërsa njëluftëtar tjetër e morri flamurin. Këtë të dytin e mbyti hazreti Hamza, ndërsakur i treti sa po e morri flamurin, edhe atë prap Imam Aliu a.s e mbyti.- Imam Aliu a.s dhe Hamza, të parët e Luftës së Bedrit, duke moskursyer të dy mbytjen e armiqëve, filluan të bëjnë kërdinë në rradhët eushtrisë. Por, Hamza gjersa ishte duke luftuar me Shejbe ibn Abd-El-Uzzondhe me një luftëtar mekkas, u vra nga prapa shpine. Këtë sulm prej qyqari ekreu Vahshiu, rob Etiopian, i cili për ta arrijtur qëllimin e tij, ishte fshehur

mbas një druri. Për një akt të tillë, atij i ishte premtuar lirianga Hindi, gruaja eEbu Sufjanit, e cila merrte pjesë në këtë luftë dhe e shikonte me admirimhakmarrjen për vdekjen e babait dhe të vëllait të saj, të vrarë në luftë me ImamAliun a.s dhe hamzën në Bedër.- Imam Aliu siç shihet, me heroizmin e tij të pashoq, vetëm me dyluftëtarë, e ndëshkoi armikun. Fuqia e ndëshkimit e ndërpreu kordonin earmiqëve dhe ai rrëshqiti (i shkanë këmbët). Atëherë Imam Aliu a.s ia doli ta

pushtojë kampin e e kundërshtarit, dhe si rrjedhojë mekkasit filluan të ikin ngafusha e betejës. Pas kësaj, muslimanët u kthyen ta përfundojnë luftën në favor të vetin, mirëpo, një grup prej luftëtarëve muslimanë, të cilët Muhammedi a.s ikishte urdhëruar që ta mbrojnë prapavijën e ushtrisë nga mali Uhud, duke e

parë humbjen e jobesimtarëve të etshëm që edhe ata të marrin plaçkë lufte, elëshuan pozicionin e tyre. Kjo gjendje i dha rast të mirë Halid ibn Velidit i cilie shftritëzoi për t’i sulmuar mu nga ajo pozitë që e lëshuan, prapa malit.- Kësaj here situata filloi të kthehet kundër muslimanëve në favor të

jobesimtarëve. Muslimanët atëherë humbën shumë nga luftëtaërt më të mirë.Madje edhe vetë Muhammedi a.s u plagos në fytyrë. Filluan të përhapen zëratse i Dërguari i All-llahut xh.sh është vrarë. Muslimanët u tmerruan nga kjo.Ata, në konfuzion dhe pa roje, duke qenë të frikësuar për jetën e prijësit tëtyre, u gjendën të rrethuar nga mekkasit. Disiplina muk mundej të vihej. Disaflisnin se Muhammedi si Pejgamber nuk mund të vritet ngase ai është i vërtetë.

Të tjerët propozonin t’i kërkojnë falje Ebu Sufjanit dhe të vihen nën mbrojtjene tij. Rreth kësaj ndodhie, muslimanëe u zbritën ajetet e mëposhtme tëKur’anit të Madhnueshëm :




« Muhammedi nuk është tjetër vetëm se i Dërguar. Edhe përpara tij pati tëdërguar (që vdiqën ose u vranë). E nëse ai vdes ose mbytet, a do të ktheheshit ju prapa(nga feja ose nga lufta) ? E kushdo që kthehet prapa, ai nuk i bën dëm All-llahutaspak, kurse All-llahu do t’i shpërblej mirënjohësit »(Ali-Imran, 144).

« O besimtarë, nëse u nënshtroheni jobesimtarëve, ata ju kthejnë prapa aty kuishit (në kufr) dhe atëherë do të jeni të humbur » (Ali-Imran, 149).

« Dhe kur largoheshit e nuk përfillshit as njëri-tjetrin, ndërsa i Dërguari juthërriste mbrapa. Atëherë u goditi me dëshprim për dëshprim (që i shkaktuatPejgamberit), ashtu që të mos pikëlloheni për atë që u shpëtoi (prej luftës) e as për atëqë u goditi. All-llahu është i njohur hollësisht me atë që veproni. (Ali-Imran, 153).

- Këto ajete flasin për sjelljet dhe veprimet e muslimanëve në luftën eUhudit. Hulumtimet më të detajuara qartë treguan se kush është në Islam nëlidhje me marrëdhëniet, informacionet, shoqërinë në luftë për Islamin dhemuslimanët, ndaj u dasht të tregohet valideti i domosdoshmërisë së tëshoqëruarit me Pejgamberin a.s.Shumë të tjerë me lutjet e tyre vetjake tentuantë bëhen udhëheqës t’muslimanëve ndaj edhe i mashtruan ata në çështjetfetare.

- Edhe përkundër mendimit se Pejgamberi i tyre i dashur alejhisselamishte vdekur, shumë besimtarë me besimin e tyre të sinqertë e të paluhatshëm,vendosën të luftojnë dhe nëpërmjet kësaj (luftimit) ta shuajnë etjen për mednimet që i kishin ndjerë në lëkurën e tyre. Kur i Dërguari (a.s) i All-llahutxh.sh, Ebu Dan’ahi dhe Sahl Bin Hunejfi e mbështjellën (rrethuan)Muhammedin a.s për ta mbrojtur nga sulmet e e luftëtarëve të Ebu Sufjanit.(34). Imam Aliu a.s me këmbëngulje luftonte për Pejgamberin a.s dhe Islamin.Heroizmi i tij ishte aq madhështor sa që melaqja kryesore Xhibrili a.s, zërin etë cilit e dëgjoi edhe vetë Aliu a.s, thoshte : » Këtu Aliut nuk i ndihmoi riniafitimtare ! Këtu shpata nuk është arma e sukses-shme, këtu është« DHULFIKKARI » (shpata e Imam Aliut a.s).

- Në këtë luftë Imam Aliu a.s morri gjashtëmbëdhjetë plagë, nga të cilatkatër ishin tejet serioze, sa që edhe u rrëzua kali. Në gjithë këtë, rinia e tij evrullshme i jepte impuls për të ecur përpara, për t’u ngritur sërish në shalën ekalit, dhe qetësohej kur dëgjonte një zë : » Shko në luftë trim ! All-llahu dhe iDërguari i Tij i vlerësojnë shërbimet e tua ».- Ky nuk ishte akush tjetër pos melaqja Xhibrili i cili e falënderontePejgamberin a All-llahut, për besnikërinë dhe devotshmërinë kur shumëkush elëshoi.- Pejgamberi a.s i tha Xhibrilit a.s « Aliu më vjen mua, ndërsa nuk ishkoi atij ».- Në këtë Xhibrili a.s hetoi se ai sërish u vjen të dyve. (Gjithçka është

krijuar nga e njëjta Dritë).- Pas marrjes vesh të lajmit se Pejgamberi a.s ishte vetëm i plaguar, e jo ivrarë, muslimanët filluan të tubohen sërish rreth tij. Mekkasit më nuk patënguximin që sërish t’i shpartallojnë, kështuqë mbetën të kënaqur nga fitorja ekorrur e lëshuan fushëbetejën duke i deformuar kufomat e muslimanëve dheato të plagosurve. Duke u ndalë në Rauhi, tetë milje larg nga Uhudi, EbuSufjani u ndje i pakënaqur dhe i dëshpruar nga humbja e madhe e njerëzve tëtij, dhe konstatoi se është i kotë luftimi i tij. Filloi të mendonte për të sulmuar Medinën.- Muhammedi a.s duke dyshuar në tradhëtinë, vendosi që të merr diç dheqë të nesërmen në mëngjes vërtetoi se Hamra El-Asadi i kishte lajmëruamekkasit për afrimin e tyre dhe ishte kthyer në shtëpi.




LUFTA E AHZABIT (ALEATËVE)

- Sërish në muajin sheval, pas dy vjetësh, në vitin e pestë të Hixhretit një luftë tëmadhe fillluan çifutët në aleancë me jobesimtarët e Mekës, të udhëhequr nga

Ebu Sufjani, fiset beduine Gatafan, Solaim, Benu Kuajs dhe Benu Asad, si dheme çifutët e Hajberit, gjithë këto me një qëllim të vetëm : shkatërrimin eIslamit dhe Pejgamberit a.s.- Kjo ishte një luftë e rëndësishme historike, për nga natyra dhe mënyrae shkëlqyeshme e mbrojtjes dhe demonstrimit të shkathtësive të të Dërguarit tëAll-llahut xh.sh. Kjo luftë njihet me emrin lufta e « Hendekut », për shkak tëvendosjes së strategjisë së re luftarake përkatësisht hapjes së kanaleve(hendeqeve) prej pesëmbëdhjetë shputave të këmbës në gjërësi dhe po aq masënë thellësi, në pjesën e pambrojtur veriore të qytetit.- Armiqtë duke iu afruar qytetit, kur e panë formacionin përkatësishtstategjinë e mbrojtjes, gati sa nuk u çmendën nga befasia. Kjo mënyrë e

mbrojtjes gjer atëherë ishte e panjohur për arabët, ndaj edhe nuk e dinin se sita mposhtin një pengesë të tillë.- Medineja ishte e rrethuar me 10.000 ushtarë jobesimtarë të fiseve tëndryshme. Benu Kurejshi atëherë e ndërpreu marëveshjen e bërë mePejgamberin a.s dhe iu bashkangjitkolonës së jobesimtarëve. Muslimanët ishintejet të frikësuar, Kur’ani i Madhnueshëm e përshkruan këtë gjendje, duketheksuar : » Kur ata u erdhën juve edhe prej së larti edhe prej së poshti, dhekur shikimet u shtangën, e zemrat arritën në fyt, e ju sajonit mendime tëllojllojshme për All-llahun » (ElAhzab, 10).- Kaluan më tepër se katërmbëdhjetë ditë, gjersa një çetë kalorësish ezbuluan një pjesë më të ngushtë e të dobët të hendekut. Amr ibn Abd Vidi,

Nafal ibn Abdullahu dhe Xherar ibn Al-Khattabi, të prirë nga Ikrime ibn EbuXhehli, kërcyen me kuajt e tyre atë vend dhe u turrën drejt muslimanëve. Amr ibn Abdi duke kalëruar dhe lavdëruar heroizmin e tij, iu drejtua muslimanëveduke bërtitur ashpër : » A ka aty dikush nga ju që do të më dal në dyluftim ? »- Imam Aliu a.s e pyeti Muhammedin a.s që t’i lejojë ta pranojë

provokimin e kundërshtarit, por Pejgamberi nuk e lejoi duke i thënë : »Ulu, aiështë Amri ».- Abdu Vidi sërish vazhdoi me provokimin e tij, duke nënçnuar e

bërtitur : » Ku e keni atë Xhennetin për të cilin flisni se do të shkoni nësevriteni ? Nëse është kështu, atëherë pse nuk dilni në dyluftim me mua ? »

- Kur askush prej muslimanëve nuk shprehi dëshirë ta sfydojë thirrjen etij, Aliu a.s e përsëriti kërkësën e vet : « Unë jam për te, o i Dërguari i All-llahut ! »- Pejgamberi Muhammedi a.s sërish i tha : » Ulu, ai është Amri ! »- Imam Aliu a.s nuk kishte rrespekt për Amrin dhe të ngjajshmit me te,ndaj tha : » Çka se ai është Amri ?! »- Në atë çast i Dërguari i All-llahut xh.sh u pajtua dhe e lejoi për të dalë.Ai ia dha Imam Aliut a.s shpatën e tij « Dhulfikkar », e veshi me pancirin e tij,ia vëndoi turbanin e vet në kokë, dhe tha : »O All-llah ! Ai është vëllai dhekushëriri im, ndaj o Zoti im, mos lejo të mbetem vet. Ju jeni më i mirë setrashëgimtari ».

- Imam Aliu a.s doli në fushën e betejës, dukei bërtitur Amrit : » Ti u betove në Zot se asnjërit nga Kurejshitët nuk do t’i kishe lejuar dy provokime përveç nëse ti e zgjedh një prej tyre ».- « Vërtet u përgjigj Amri, » Ç’është ajo ? »




- Unë të thëras ty në All-llahun, Pejgamberin e Tij dhe Islamin » u përgjigj Imam Aliu a.s.- « Mua kjo nuk më duhet (nevojitet) » ia priti Amri.- « Atëherë unë të ftoj në luftë »- i tha Imam Aliu a.s.- « Kthehu », u përgjigj Amri. » Kishte miqësi të madhe mes meje dhe

babait tënd, ndaj unë nuk dua të të vras ».- « Por, me ndihmën e All-llahut, unë dëshiroj të të mbys ty ! »-sërish u

përgjigj Imam Aliu a.s.- Amri u hidhërua dhe u vërsul ndaj Imam Aliut a.s i cili me plot guximu kthye kundër tij, dhe si zakonosht, e mbyti. » (35)- Më pas u dëgjua zëri i Imam Aliut a.s : »All-llahu Ekber ! » (All-llahuështë më i Madh), që me fjalë të tjera do të thoshte fitore…- Kur Imam Aliu a.s u kthye nga fusha e betejës, Resulull-llahu s.a.v.s e

pranoi dhe i tha : »Lufta e Ali ibn Ebu Talibit me Amr ibn Vidin, është më emadhe me përmasa, se sa i tërë aktiviteti i gjithë Ummetit tim gjer në Ditën eKijametit.(36)- Pas vrasjes së Amrit, Imam Aliu a.s u vendos në boshllëkun e hendekut

ku Amri kaloi dhe u pozicionua në atë vend, me qëllim që t’i kundërvihetçdokujt që do të tentonte ta kalojë hendekun (37). Ndrësa aspiratat e ushtërisësë jobesimtarëve, e cila numëronte mijëra ushtarë ishte që t’i mundninmuslimanët dhe ta marrin qytetin e Medinësë. Heroizmi i pashoqë i ImamAliut që tregoi në luftën e Ahzabi, ishte stimulsi më i fortë që rezultoi nëfitoren e bindshme të muslimanëve dhe në paralizimin e ushtrisë së

jobesimtarëve. Vdekja e Amrit ndjelli frikë në zemrat e armiqëve, ndaj edhefilluan të tërhiqen grupe-grupe nga fushëbeteja. Më pas edhe vetë Ebu Sufjaniu tërhoq.- Disfata e plotë në luftë dhe vrasja e Amrit nga dora e Imam Aliu a.s aqfort paralizoi forcat e tyre dhe krenarinë, sa që as u shkonte më ndërmend të

futen në Medine. Kjo luftë njëherit u tregoi se me çfarë vetëmohimi e sakrifice janë të pajisur luftëtarët e pamposhtur siç ishte Imam Aliu a.s, të cilët embronin Pejgamberin a.s dhe thirrjen e tij në Islam, dhe se e pamundur ështëmposhtja e tyre, ngase Islami vjen të jetojë edhe pas luftës .- Rasti i Luftës së Ahzabit dhe disa luftërave më të vogla, bënë që famae Imam Aliut a.s të ndjell frikë në zemrat e sicilit që do të merrte guximin t’ikundërvihet në luftë. Shumë prej luftëtarëve të mëdhenjë refuzonin t’i dilninImamit në dyluftim. Ndonjëherë Imam Aliu a.s me dëshirën e flaktë që kishte

për të përfunduar luftën, fshihej natën dhe ashtu i padukshëm i sulmontekundërshtarët befas. Luftëtarët në Benu Kurejdha, Benu Mustalek dhe Fedek

janë vetëm disa nga to.

LUFTA E HAJBERIT

- Hajberi, i cili ndodhet rreth 100 milje në verilindje nga Medineja, ështëvend plotësisht i vërtetuar. Çifutët nga Hajberi, paraqitnin kërcënim serioz për muslimanët. Ata, duke i humbur luftërat që i bënin kundër Pejgamberit të All-llahut xh.sh, filluan ngadalë dhe fshehurazi të përgatitën dhe të nxitin një luftë

të madhe kundër muslimanëve.- Fusha dhe rripi i Hajberit konsideroheshin një ndër oazat më pjellore tëshkretëtirës. Fiset çifute, teritor i të cilit ishte Hajberi, me xhelozi i ruanintrungjet e mëdha të pallmave të moçme. Fusha e Hajberit ishte e rrethuar me




fortesa të forta, të vendosura në bregore, e që ishin afro dhjetë sosh. Shumica etyre konsideroheshin të pamposhtura. Çifutët e Hajberit njiheshin për luftëtarëtrimadhe kishin dëshirë të madhe për ta mposhtur Islamin. Duke llogaritur nënumrin e tyre të madh, guximin e tyre dhe pozitën e vendbanimit, vendosën qëtë luftojnë. Kur i Dërguari i All-llahut xh.sh u lajmërua për këtë, u nis me 1400muslimanë në sulm. Çifutë kishte, shumë më tepër, afro 10.000, të armatosur mirë dhe të fortifikuar në fortesat e tyre. Mirëpo, kur ca prej fortesave urrethuan, pas një apo dy sulmeve, nuk rezistuan fortë dhe u tërhoqën.Muslimanët i pushtonin fortesat një nga një, deri tek e fundit, e cila dukej e

pamposhtme.- Çifutët ishin të tubuar rreth mbretit të tyre të kombit Kinan ibn AliRab-ës, i cili gjendej na atë fortesën më të fortë të Hajberit, të ashtuquajturënAl-Kvamus, e ndërtuar me gurë në një vend tepër strategjik, kështuqë ushtriamuslimane u ndal pas tri sulmeve të pasukseshme. Më në fund, i Dërguari iAll-llahut xh.sh e dha kushtrimin e njohur, i cili njëherit paraqiste mirënjohjenmë të shkëlqyeshme për Imam Aliun a.s.- Duke paraqitur pamundësinë, e udhëheqësve muslimanë për ta

pushtuar këtë fortesë të fundit të çifutëve, e cila njëherit ishte edhe pozicionimi i tyre kyç, Pejgamberi a.s duke e ngritur bajrakun e ushtrisëmuslimane tha »Nesër këtë bajrak do t’ia jap njeriut që sulmon

pamëshirshëmdhe kurrë nuk zbrapset. Ai e don All-llahun e Lartësuar dhePejgamberin e Tij, por edhe All-llahu dhe Pejgamberi i Tij e duan atë, dhe ainuk do të kthehet prapa gjersa All-llahu nuk ia dhuron fitoren.(38)- Kjo deklaratë ndezi dëshirën në rë gjitha zemrat e të pranishmëve prejmuslimanëve, gjitha atyre që besonin në All-llahun xh.sh dhe të Dërguarin eTij. Ata që më tepër e aspironin një nderë kaq të madh ishin Saad ibn Vekkasidhe Omer ibn Hattabi. Askush nuk mendonte në Imam Aliun a.s kushëririndhe zëvëndësin e Pejgamberit a.s, heroin e të gjitha luftërave të mëparshme, i

cili mu ato ditë vuante nga dhimbja e syvendaj edhe nuk shihte asgjë.- Imam Aliu a.s i cili kishte mbetur në Medinë ngase për shkak tësëmundjes nuk mund të qëndronte në Hajber. Mirëpo, përkundër humbjes së të

pamurit shkoi Hajber, mbërriti në mbrëmje tamam në atë ditën e madhe, pristetë del mëngjesi, por Pejgamberin a.s askushi nuk e kishte lajmëruar për këtë.Kur Pejgamberi a.s pyeti për Imam Aliun a.s, të gjithë iu përgjigjën se ai ështëlarg, lëngon nga sëmundja dhe nuk sheh fare. Por Muhammedi a.s prapëurdhëroi që t’ia sjellin Imam Aliun a.s. Në kërkesën e tillë, Imam Aliu a.s u

paraqit vetë, i prirë nga Selma ibn Aku-u, ngase ai nuk e shihte as rrugën ngaecën. I Dërguari i All-llahut xh.sh e vëndoi kokën e Imam Aliut a.s në krahët etij dhe me pështymën e tij ia lau sytë, duke e lutur All-llahun xh.sh që t’ia

kthejë të pamurit. Në të njëjtin çast, sytë e tij u kthjelluan, kështuqë filloi tëshohë, ndërsa më vonë ka thënë se prej atij çasti, kurrë më nuk ka patur

probleme me sytë.- I Dërguari i All-llahut xh.sh erdhi tek Imam Aliu a.s me bajrakun engritur, e caktoi atë, e armatosi me « dhulfikkarin », sikur njeriun që e donAll-llahun xh.sh dhe Pejgamberin a.s. Ai- Pejgamberi a.s e udhëzoi ta udhëheqluftën dhe të sulmojë gjersa çifutët nuk mposhten. Imam Aliu a.s më pas ungjit me një grup luftëtarësh në një dru përpara fortesës me qëllim që ta vëjë

bajrakun në majën e saj, njëherit duke u shpjeguar muslimanëve që asesi tëmos e largojnë, gjersa nuk pushtohet fortesa. Çifutët fill pas kësaj, menjëherëu turrën në sulm që t’i zbrapsin muslimanët poshtë. Rabini çifut e pyeti e pyetiImam Aliun a.s se si e ka emrin, ndërsa Aliu a.s iu përgjigj se quhet : Ali ibnEbu Talib i ashtuquajturi Hajdar. Duke e dëgjuar emrin, rabini ua tërhoqivërejtjen njerëzve të vet, se ki njeri (Imam Aliu a.s, vërej e përkth) nuk do të




tërhiqet pa e pushtuar kështjellën. Mirëpo, prijësi çifutë Harithi, i cili fort urezistonte sulmeve të mëparshme të muslimanëve, doli përpara duke mbytur disa muslimanë. Kur e pa këtë, Imam Aliu a.s kërceu dhe e mbyti Harithin nënjë luftë të barabartë gjoks më gjoks.- Vëllai i Harithit, gjithashtu ishte luftëtar i hatashëm dhe konsiderohej i

pathyeshëm në mesin e çifutëve.- Për t’u hakmarrë vdekjes së vëllait të vet, u paraqit i mbështjellur me

pancir të dyfishtë. Mbante një helmetë për mbrojtjen e goditjeve të shpatave,që përbëhej me lidhëse nga të dyja anët. Filloi të afrohet drejt muslimanëve menjë shtizë prej tri majave. Duke ecur pranë aradhave çifute, provokonteluftëtarët në dyluftim duke bërtiur :

« Unë jam Marhabi, luftëtari më i madh në botë ».- Askush prej muslimanëve nuk merrte hapin për t’i dalë ballë. ImamAliu a.s vetë u afrua duke mbajtur në vete tesha të leckosura dhe pancirin,duke folur :

« Unë jam ai që nëna më ka emëruar Hajdar, luani i shkretëtirës. Unë i matiarmiqtë e mi me madhësinë e thjeshtësisë. »

- Fjalët e Imam Aliut a.s nuk ishin pa kuptim. Ai e dinte se ato kishinndikim tek Marhaba në shqetësimin, të cilin filloi ta ndjejë, nga ëndërra e pardokohshme, kur iu shfaq se e shndreëon (copton) luanin në copa-copa.Kështuqë ata të dy u afruan fare pranë njëri-tjetrit. Marhaba kishte besim seImam Aliu a.s do ta shpërthejë me shtizën e tij prej tri majave. Imam Aliu a.s ieskivoi goditjes së tij, dhe para se Marhabi ta rimarë vetveten, ai e cotoi me« dhulfikkarin » e tij, me çka ia shkyu pancirin, kaloi pranë helmetës së tij,drejt gjoksit të tij, duke e ndarë (coptuar)në gjysma-gjysma. Marhabi ra nëtokë i vdekur, ndërsa fitimtari-Imam Aliu a.s e shpalli fitoren e tij në mënyrëne tij të rëndomtë duke bërtitur : » All-llahu Ekber » !- Atëherë muslimanët filluan të sulmojnë përpara, gjatë së cilit sulm

gjashtë çifutë ranë nga shpata e Imam Aliut a.s. Çifutët duke qenë të ndjekur nga muslimanët, filluan të tërhiqen në fortesë. Gjatë luftimit, një çifutë i dhanjë goditje në dorë Imam Aliut a.s duke ia nxjerrë shtizën nga dora, të cilënnjë tjetër ia hudhi përtoke. Imam Aliu a.s tepër u revoltua në këto çaste, duke

bërë një përpjekje mbinjerëzore dhe terguar heroizëm të pashoqë. Dukekërcyer hendekun, arrijti deri te dyert e hekurta të fortesës , të cilat i lëvizi dhenë rrjedhën e mëtutjeshme të luftës i përdori si mburojë.- Ebu Rafe , njëri prej atyre i cili bashkë me Imam Aliun a.s e morrënfortesën, hulumtoi dyert pas luftimeve, dhe u përpoq bashkë me shtatë njerëztë tjerë t’i lëviz ato, por nuk ia arriti.- Fortesa u morr, dhe me këtë u arrit fitorja.

- Çifutët në këto luftime humbën 93 njerëz, ndërsa pala muslimanehumbi vetëm 19 veta.- Sipas dijetarit, Sujutiut, në vepërn e tij »Tarihul-hulefa »(Historia e halifëve), Imam Aliu a.s ato dyer i ka mbajtur me një dorë, kështuduke ju ju mundësuar luftëtarëve të vet kalim në anën tjetër të hendekut. Pasfitores, Pejgamberi-Muhammedi a.s e përqafoi Imam Aliun a.s dhe e puthi në

ballë duke i thënë :« Ali ! U frikësova se muslimanët ty do të rrepsektojnë siç të krishtertët errespektojnë Jezusin. Dëshiroj të them për ty gjithçka që ke bërë për muslimanët,duke të rrespektuar dhe duke e parë pluhurin në këmbët e tua. Ky është njërrespekt i denjë dhe ka hije të të them se ti je pranë meje, e unë jam pranë teje. Ti

je i rëndësishëm për mua ashtu siç jam edhe unë për ty, ashtu siç ishte Haruni për Musanë. Ti lufton për të mirën time dhe ti do të jesh i afërti im në Ditën eGjykimit. Ti do të jesh me mua në burimin e Kevtherit. Armiqësia ndaj teje,




njëherit paraqet armiqësi edhe ndaj meje. Lufta kundër teje është luftë kundër mua. Miku yt është edhe mik imi. Siguria jote është edhe siguria ime. Trupi ytnjëherit është edhe trup imi, ashtu siç është gjaku yt edhe gjak imi. Kush të

pendohet ty është njësoj sikur të më pendohet mua. E vërteta gjendet në mendimintënd, zemrën tënde si dhe gjuhën tënde. Ti beson në All-llahun, ashtu siç besojedhe unë. Unë do të lutem nëpërmjet udhëzimeve, me të cilat miqtë e tu do të jenëtë shpërblyer në qiej, ndërsa armiqtë e tu do të ghykohen në Xhehennem » (39).

LUFTA E HUNEJNIT- Siç duket muaji sheval, ishte muaj veçse i luftërave.- Përsëri në këtë muaj, Fiset Benu Huajdha dhe Benu Thekif, të cilët

jetonin jashtë Mekës, ishin jashta zhvillimit të Shtetit Islam. Ata filluan t’imobilizojnë forcat e tyre kundër muslimanëve dhe kështu mblodhën 20.000njerëz. Muslimanët iu kundërvunë me 12.000 ushtarë. Jobesimtarët u fshehënnë rajonin bregor të Hunejnit, mes Taifit dhe Mekës.

- Kur muslimanët arritën herët në mëngjes, jobesimtarët befasisht isulmuan nga kurtha. Muslimanët e papërgaditur u dekurajuan dhe në rradhët etyre u paraqit konfuzioni. Filluan të ikin, ndërsa me Pejgamberin-Muhammedin a.s mbetën vetëm Imam Aliu, El-Abbasi dhe disa familjarë tëafërt të Muhammedit a.s nga Ehli-Bejti a.s. (40). Ata qëndruan dhe meshembullin e tyre që nuk u lëkundën aspak , me vetë qëndrimin stoik të tyre, utreguan muslimanëve të tjerë që të kthehen në luftë, të cilën sukses-shëm e

përfunduan.- Këto ca shembuj të heroizmit dhe përpjekjeve mbinjerëzore të ImamAliut a.s janë të shënuara gjatë ditëve të para të Islamit, kur Pejgamberi,Muhammedi a.s ishte në momentet kritike të jetës së tij.

- Imam Aliu a.s kështu pranë të Dërguarit të All-llahut xh.h morri pjesënë të gjitha luftërat që u zhvilluan atëherë, përveç asaj të Tebukut, kur meurdhërin e të Dërguarit të All-llahut xh.sh abstenoi. (41). Ai në të gjitha atoluftëra luajti rolin kryesor dhe jashtëzakonisht ishte i sukses-shëm. Secilihulumtues, duke e parë jetën e Imam Aliut a.s e veçanërisht luftërat që zhvilloiai, e pamundur është të mos përmendet dhe të potencohet heroizmi i tij, dhesakrifica e tij vetëmohuese. Vetëm heroizmi si cilësi nuk ishte karakteristikëdalluese e tij, por përdorimi i këtij heroizmi në rrugën e All-llahut xh.sh, nëxhihad ishte përcaktimi i tij strategjik e i pashoq. Aspekti më i rëndësishëm iheroizmit të tij ishte përkushtimi i tij i plotë ndaj All-llahut xh.sh dhesakrifica në rrugën e All-llahut xh.sh. Besimi i Aliut a.s në All-llahun xh.shishte motivi i vetëm i heroizmit të tij, dhe që historia e Islamit e ka shënuar nëfaqet e saja më të ndritura dhe ngjashëm si për të, nuk është shkruar për askënd tjetër. (42)- Shumë nga udhëheqësit eminent arab nuk i flisnin popullit të thjeshtë

për rrethanat e shumta të luftërave, për dobësitë apo humbjet, të cilat kishin të bëjnë me Imam Aliun a.s (përkatësisht i kishin pësuar nga Imam Aliu a.s,vërej e përkth.), ngase shënimet historike janë tejet të qarta dhe decide kur flasin për atë që qëndrueshmëria dhe vendos-shmëria e tij e pashembullt kanëdalë në spikamë në cilat do rrethana qofshin, qoftë kur muslimanët kanëndejtur bashkë në luftime me të, apo e kanë lëshuar, përkatësisht e kanë lënë

vet, në disa çaste betejash. Ky fakt mund të shpjegohet vetëm nëpërmjetcilësive të Imam Aliut a.s, i cili ishte shpërblyer me besimin e vërtet, duke umbështetur vetëm në ndihmën e të Madhit Zot. Ai i shërbente vetëm All-llahutxh.sh dhe asgjë tjetër nuk pranonte përveç Tij, All-llahut të Madhëruar. Përveç




kësaj, Imam Aliu a.s posedonte përkatësisht ishte i pajisur me guximin,vendos-shmërinë, paluhatshërinë dhe fisnikërinë.

VËSHTRIMI ISLAM NDAJ IMAM ALIUT A.S- Askush tjetër asnjëherë, në historinë e Islamit nuk ka fituar vlerë dhe

madhështi, përkatësisht nuk ka zënë vend të çmuar, ashtu siç ka zënë ImamAliu a.s. Ndaj nisur nga kjo, del si imperativ porosia që kërkohet prej pasuesve, që atë (Imamin, vërej e përkth.) ta çmojmë, ta duam dhe tandjekim ç’do gjurmë të jetës së tij. Kur’ani i Madhnueshëm, tradita dhe tekstetautotentike historike si dhe librat e ndryshëm, me rrëfime të vërteta, të cilatduke e lavdëruar dhe ngritur lart pozitën e Imam Aliut a.s, shkëlqejnë simadalje në gjoksa, të cilat shërbejnë për të spikatur dhe vënë në pah rregullatdhe urdhërat, duke i obliguar muslimanët që ta ndjekin dhe pasojnë rrugën etij. Nga shpërblimet që Imam Aliu a.s ka marrë nga All-llahu i Lartësuar dhePejgamberi i Tij a.s mund të përmendim mbase edhe atë të fundit : »… All-llahu ka për qëllim që nga ju, o familje e shtëpisë (së Pejgamberit)

të largojë ndytësinë e mëkateve dhe t’ju pastroj deri në skaj » (El-Ahzabë, 33)- Komentatorët e këtyre ajeteve thonë se ky ajet ka të bëjë përkatësishtë idedikohet të Dërguarit të All-llahut xh.sh Muhammedit a.s, Imam Aliut a.s,hazreti Fatimesë, Hasanit dhe Husejnit, të cilët, Pejgamberi a.s njëherë në njërast të gjithë së bashku i mbuloi me jorganin e tij. Kur u shpall ky ajet, UmmuSeleme, bashkëshortja e Pejgamberit a.s e pyeti Pejgamberin : » A bëj pjesëedhe unë në anëtarët e familjes » ? Jo », u përgjigj Pejgamberi a.s » por ti je nërrugën e drejt » (43)

« E kush të kundërshton ty në çështjen e tij (Isait) pasi të është bërë e ditur evërteta, ti thuaj : »Ejani i thërrasim bijtë tanë dhe bijat tua, gratë tona dhe gratëtuaja, vetë ne dhe vetë ju, mandej sinqerisht të lutemi për mallkim, dhe mallkimin

e All-llahut ta hedhim kundër gënjeshtarëve ! » (Ali-Imran, 61)-Të gjithë mufesirët dhe komentatorët e hadithit pohojnë se ky ajet është shpallur kur Pejgamberi a.s e dërgoi Imam Aliun a.s, Fatimenë, Hasanin dhe Husejnin, për ti takuar të krishterët e Naxhranit, për shkak të mospaguajtjes së obligimit(xhizjes, vërej e përkth.). Kur të krishterët e panë Pejgamberin a.s se vjenë bashkëme familjen e tij, ata filluan të frikësohen dhe filluan të arsyetohen për mospagesën e tyre, dhe premtuan se këtë oblogim do ta kryejnë për hir tërrespektit ndaj Pejgamberit a.s (44)« Dhe ushqimin ua jepnin, edhepse vet e dëshironin-të varfërit, bonjakut dherobit. » Ne juve ju ushqejmë vetëm për hir të dashurisë ndaj All-llahut, nga ju nuk kërkojmë as falënderime as lavdërime, ne i frikësohemi Zotit tonë, atë ditë kur fytyrat do të jenë të errësuar dhe të mëzitura. »Dhe atyre, atë ditë All-llahu frikën do t’ua largojë dhe mirëqenie e gëzim do t ‘u

jep. » (Ed-Dehr, 8-11).

- Njohësit e tefsirit dhe hadithit unanimisht pajtohen se këto ajete janëshpallur për nderë të Aliut, Fatimesë, Hasanit dhe Husejnit a.s, kur Hasani dhe

Husejni ishin të sëmurë, ndërsa Aliu, Fatimeja dhe Fiddah (amvisja e tyre) u betuan ndaj All-llahut xh.sh se do të agjërojnë tri ditë, nëse dy vogëlushat dotë shërohen nga sëmundja e tyre. Vogëlushat u shëruan ndaj ata të treagjëruan.




- Para perëndimit të diellit, një ditë një i varfër trokiti në derën e tyre,dhe ata ia dhanë një bukë prej elbit, të vetmen që e kishin. Të nesërmen, ditëne dytë sërish një fukara trokiti në derën e tyre, dhe ata përsëri e ushqyen. Ditëne tretë të agjërimit të tyre, një rob lufte gjithashtu kërkoi prej tyre ushqim, dheata ia dhan atë që e kishin. Kështuqë, Kjo Familje a.s agjëroi tri ditë duke mosngrënë asgjë, pos asaj që pinë vetëm ujë. Për shkak të kësaj ngjarjeje, ushpallën ajetet fisnike, të cilët i lavdërojnë ata dhe vepërn e tyre, duke jutreguar si shembull ndjekësve të tyre…

« A mos e konsideruat dhënien e ujit haxhinjëve dhe kujdestarinë ndaj Xhamisësë Shenjtë, si besimin e atij që i besoi All-llahut dhe ditës së fundit dhe që luftoinë rrugën e All-llahut ? Jo, ata nuk janë të barabarta te All-llahu. Popullin mizor All-llahu nuk e vë në rrugë të drejtë. (Et-Tevbe, 19)

- Ndërsa, ky ajet i mësipërm u shpall kur Talha ibn Shejbe e lavdëroiAbbas ibn Abdul-Muttalibin duke i thënë : »Unë kamë kompetenca më tëmëdha ndaj Qabesë, ngase unë jam përgjegjës për furnizimin e haxhinjve meujë dhe çelësi i Qabesë është në duart e mia. »- Pikërisht në këto çaste Imam Aliu a.s qëlloi të kaloi pranë tyre dhe i

pyeti :« Me cka lavdërohesh ti » ? Kur e morri përgjigjen, Ai-Aliu a.s tha : » Kur ishafëmijë, isha i zgjedhur, gjë që askush prej jush nuk është. »« Çfarë është ajo » ?- e pyetën ata. Ai u përgjigj : » Unë i pari jam lutur nëIslam, dhe jam i pari që kam zhvilluar në rrugën e All-llahut. »

- Që nga ai çast, zbritja e ajeteve ishte lavdërim i dinjitetit të Imam Aliuta.s (46)- Veç nderimit të madh të Imam Aliut a.s që i bën Kur’ani iMadhnueshëm, duke rrespektuar traditën, Pejgamberi a.s fletë për të si vijon :

1. » Unë jam qyteti i diturisë, ndërsa Aliu porta e atij qyteti. » (47)- Rresull-llahu a.s gjithashtu ka thënë, duke iu drejtuar Imam Aliut a.s :

2. ti je për mua ashtu siç ishte Haruni për Musanë a.s veçse pas meje nuk ka pejgamber. » (48)3. « Vetëm besimtarët do të duan ty, ndërsa dyftyrëshit do të urrejnë »(49)- Në ditën e vëllazërimit të muhaxhirëve me ensarët, Pejgamberi a.s i thaImam Aliut a.s « Ti je vëllau im, ndërsa unë jam vëllau yt. Nëse dikush të

pyet thuaji : » Unë jam rob i All-llahut dhe vëlla i të Dërguarit të Tij. Nësedikush këtë cilësi do t’ia përshkruante vetes së tij, ai ka gënjyer. » (50)- Këto ishin disa nga shembuj me të cilat është lavdëruar Imam Aliu a.s.Për tekste të tjera lidhur me këtë çështje, duhet shikuar : »Fada’il KamsahMin », « Al Sihah Al Sittah », »Yanabi’u Al-Mevada », « Ahmed ibn

Hanbel « , « Musned, » dhe Dala’il Al-Sadik, »vepërn « Fadail EmirulMuëmininin » dhe argumentet e imamatit të tij.

VIRTYTET E IMAM ALIUT A.S

- Si burim i cili potencon të qenit besnik ndaj Imam Aliut a.s siudhëheqës të muslimanëve, mund ta theksojm ajetin vijues:

« Mik (i afërt) juaji është vetëm All-llahu, është I Dërguari i Tij dhe ata që besuane që falin namazin dhe japin zeqtin duke bërë rukuë (duke qenë respektues) ». (El-

Maide, 55)- Komentatorët e Kur’anit thonë se ky ajet posaçërisht është shpallur për Imam Ali ibn Ebu Talibin a.s duke pohuar se ai detyrimisht mbetet si imam,autoritet ideologjik, dhe lider politik e shoqëror I komunitetit.(51)




- Kjo ështa shpallur atëherë kur Imam Aliu a.s e nxorri unazën e tij prejgishti duke u falur dhe ia dha një fukaraje si sadaka. Ajeti u shpall tamam nëkëtë rast të rëndësishëm dhe e vërtetoi imamatin e Imam Aliut a.s.

FJALIMI-HUTBEJA NË « GHADIR »

- Ky është fjalimi, që i Dërguari i All-llahut xh.sh ua mbajti muslimanëve nëvendin e quajtur « Ghadir Khum », në kthimin e tij nga haxhi i fundit prejMekës, për të cilin Bera bin Azibi thotë : » Ne erdhëm me Pejgamberin a.s nëvitin e tij të fundit të haxhit, në vendin, ku ai thirri gjithë popullin në njënamaz të përbashkët, »dhe më pas iu drejtua popullit me këto fjalë :

« A jam ndaj jush më tepër përhjegjës ndaj jush se sa ju vetë? »« Po »- iu përgjigjën të pranishmit.

- Atëherë Pejgamberi a.s e ngriti dorën e Aliut a.s dhe tha :« Ai është evlija, mbrojtësi i të cilit jam unë. All-llahu xh.sh e mbroftë secilin tëcilit ai- (Imam Aliu a.s, vërejt e përkth) i është evlija. All-llahu qoftë armik i atij

që është armik i Imam Aliut a.s. »(52)- Apo, në përputhje me thënien e Ahmed ibn Hanbelit, kur Pejgamberia.s ka thënë : Çfarëdo qoftë përgjegjësie që kam unë, ka gjithashtu edhe Aliu.O Zot ! Ndihmoji atij që e ndihmon atë, ndërsa bëhu armik i atij që ështëarmik i tij ». (53)- Pejgamberi-Muhammedi a.s ka thënë :

« Aliu është me të Vërtetën ashtu siç është edhe e Vërteta me të. Ata (Ali dhe eVërteta, vërejt e përkth) nuk do të ndahen gjersa Aliu nuk më bashkangjitet…(ndërron jetë, vërejt e përkth)…(54)

- Në një rrëfim tjetër, duke iu drejtuar Ammar ibn Jasinit, Muhammedia.s i tha : » dhe sikur i gjithë populli të shkojë një lugine, ndërsa Aliu tjetrës,

shko luginës që shkon Aliu, mos u bazo në popullin… »(55)- Pejgamberi a.s gjithashtu ka thënë : » Secili pejgamber ka pasur zëvendësin dhe trashëgimtarin… » (56)- Kjo që u theksua më sipër, është vetëm një pjesë nga veprat evërtetuara islame, të dëshmuara nga të gjithë muslimanët. (57).

PERIUDHA E HILAFETIT- Pejgamberi a.s u shpërngul në Ahiret me kokën në krahët e Imam Aliut

a.s. Shkoi tek All-llahu xh.sh mu në kohën kur akoma brengosej për Thirrjendhe popullin.- Kjo dëshmohej gjatë vizitës së tij që ua bërri varrezave « Baki », nëkohën e sëmundjes së tij të pashërueshme, kur pranë varreve u shpreh : »Esselamu Alejkum, Ehlul-Kabur (banorë të varrezave). Gëzohem që jeni ndryshe

prej popullit që do t’u vijnë trazira si netë të errëta prej pasuesve të tyre të parëdhe të fundit ». (59)- Ai pandërprerë kërkonte nevojën e përmabajtjes pas dy gjërave më tërëndësishme, Librit të Madhnueshëm-Kur’anit dhe ndjekjes së familjes sëPejgamberit a.s (60)- Në çastet e fundit të jetës së tij, ai kërkonte që t’i sjellin një letër dhe

penë, që në të t’i shkruajë popullit çka duhet të ruhet nga haresa, dhe që të moskthehet në rrugë të shtrembër pas ndrimit jetë të tij. (61)- Këto dhe shinjat e tjera, qartë tregojnë se Pejgamberi-Muhammedi a.s

brengosej për ardhmërinë dhe zhvillimin e Islamit dhe forcimin e komunitetit




përpara sfidave dhe trazirave që do të pasonin më vonë. Para se shpirti iMuhammedit a.s ta lëshojë trupin e tij të pastër, Imam Aliu a.s dhe anëtarët eFamiljes së tij filluan përgatitjet rreth xhenazes së tij.- Në ndërkohë, ensarët dhe disa prej muhaxhirëve mbanin një mbledhjenë « Thakifa benu Said El-Ensarrij », për të caktuar trashëgimtarin i cili do tiudhëheq më tutje muslimanët. Pas një debati të gjatë dhe diskutimi të ashpër në një atmosferë të tendosur, nën zërat e ashpër dhe grindjeve, hazreti Omer ibn Hatabi, tentonte të fitojë të pranishmit për betimin e tij në dhënien e

besimit për Ebu Bekrin si halif dhe trashëgimtar të Pejgamberit-Muhammedita.s, dhe kërkonte që një gjë të tillë ta bëjnë edhe ata, ashtu siç e bëri vetë ai(62).- Imam Aliu a.s asgjë nuk dinte për atë që po ndodhte, por lajmi i erdhinga zhurma që ishte shkaktuar kur populli e kishte lëshuar « Thakifa benuSaid-in » dhe ishte nisur drejt Xhamisë së Pejgamberit a.s. Imam Aliu a.s dheFamilja e tij akoma ishin të zënë rreth përgatitjes së trupit të Pejgamberit-Muhammedit a.s i cili u mbajt tri ditë pa u varrosur, me qëllim që ndjekësit etij edhe më tej ta shohin.(63). Kështuqë Imam Aliu a.s besonte në të drejtën e

tij legjitime për hilafetin, duke mos e dijtur se çfarë po ngjet jashtë. GjersaImam Aliu a.s ishte i zënë me përgatitjen e xhenazes së Pejgamberit a.s të pranishmit në « Thakifa benu Saida » pranuan propozimin e Omer ibn Hatabit për pranimin e Ebu Bekrit si halif të muslimanëve.- Duke marrë parasysh faktin se Imam Aliu a.s dhe Familja e tij, nuk ishin të pranishëm në atë zgjedhje, nukme dhanë bej’atin (betimin) për halifine posazgjedhur. Krahas Imam Aliut a.s dhe Benu Hashimëve, edhe një numër

bukur i madh i disa muslimanëve eminentë dhe as-habëve besnikë nuk iadhanë bej’atin (besimin) e tyre. Mes tyre ishin :1. Abbas ibn Abdul-Muttalibi2. Utbe ibn Ebi Lehebi

3. Selman El-Farisiju4. Ebu Dherr El-Giffariju5. Ammar ibn Jasiri6. El-Mukdadi7. El-Ber’a ibn Azibi8. Ubej ibn Kabi9. Saad ibn Ebi Vekasi10. Talha ibn Abdullahu11. El-Zubejri12. Hudhejme ibn Thabiti13. Farva ibn Amr el-Ensariu

14. Halid ibn El-As El-Amaviu15. Saad ibn Ubejde-ja16. El-Fadl ibn Abbasi. (64).- Ai vetë atëherë u tërhoq nga shoqëria dhe iku larg nga njerëzit dhezënkat e tyre, ndaj për gjastë muaj zëri i tij nuk u dëgjua në të ashtuquajtërën« periudh të ndarjes »(65).- Incidentet e atëhershme që vërtetë po ngjanin, e rrezikonin dhe e vunëIslamin në rrezik, aq më tepër që mu në këtë periudhë, filluan të paraqiten

pejgamber të rrejshëm e të vetëshpallur nëpër Gadishullin Arab, siç ishin »Musejleme El-Kedhabi, Talha ibn Huvejlid El-Affaku, Si’ah ibn El-HarthDe’alah, e të tjerë, të cilët seriozisht i shkaktonuan dëm Islamit.- Njëkohësisht, paralel me këtë, munafikët filluan të forcohen nëMedine, si dhe pushteti i tyre, ndërsa nga ana tjetër romakët dhe persianët




filluan të vënë jurtha për muslimanët. (66) Pas gjithë këtyre, filluan të paraqiten grupime dhe klane të ndryshme si rezultat i betimit të Tjekifes.- Marrja e Aliut a.s me çështjen e hilafetit ishte në përputhje meinteresin e Islamit, në interes të mbrojtjes së vetvetes dhe unitetit tëmuslimanëve, e në kundërvënien përkatësisht ndalimin e ndarjes-coptimit tëshoqërisë në grupacione dhe në vënien me përkushtim të realizimit tësynimeve madhore Islame, për të cilat ai luftoi. Në një nga letrat e asaj kohe,Imam Aliu a.s kështu i përshkruante rrethanat e atëhershme :

« Dhe tani ! All-llahu i Lartësuar e dërgoi të Dërguarin Muhammedin a.s si parlajmërues për të gjitha botërat, dhe dëshmitarë për të gjithë pejgamberët. Kur Pejgamberi-Selamet e All-llahut qofshin mbi te dhe mbi familjen e tij !- ushpërngul në Ahiret, muslimanët filluan të ndahen pas vdekjes së tij. Pasha All-llahun ! Kurrë nuk më është dukur dhe as që kam menduar se arabët pas tij do tëlargohen nga përfaqësuesit e Shtëpis së tij të Pastër, e as që do të më tëhuajsojnëmua pas tij. Por befas pashë njerëzit të cilët e rrethonin njeriun duke iu betuar. Embaja shtrënguar dorën e betimit, gjersa fillova të shoh se si njerëzit me të madhe

braktisnin Islamin, duke thirrur në shkatërrimin e fesë së Muhammedit-Selamet e

All-llahut qofshin mbi te dhe mbi Familjen e tij !- Atëherë fillova të frikohem se,nëse nuk i ndihmojë Islamit dhe pasuesve të tij, dhe nëse në të paraqiten ndasi dhe përçarje, atëherë fatkeqësia do të jetë më e madhe se sa humbja e pushtetit tuaj, ecila, shikuar në cilindo aspekt është afatshkurtër, pas së cilës gjithçka kalon ashtusiç kalon famitja (vegimi) apo siç shkapërderdhen retë. Ndaj pranoj në këtorrethana të qëndroj, gjersa gënjeshtra nuk shpartallohet dhe shkatërohet, dhe gjersafeja nuk arrinë paqenë dhe sigurinë. » (67).

- Mirëpo, zëri i Imam Aliut a.s filloi të dëgjohet vetëm atëherë kur pyetej rreth ndonjë mendimi. Ai përpiqej në këtë relacion ta kahëzojë jetënislame në përputhshmëri me mësimet e të Dërguarit të All-llahut xh.sh dheurdhërave më të larta të Kur’anit të Madhnueshëm. Në ndjekjen e përpiktë të

mësimeve të historisë së jetës së Imam Aliut a.s lehtë dhe menjëherë vërehenqindra situata dhe ndodhi gjatë qeverisjes së hilafetit të Ebu Bekrit, halifitOmer dhe halifit Osman, që ai-Aliu a.s i sqaronte dhe i zgjidhte plotësishtë në

përputhshmëri me mësimet islame.- Të tre halifët kërkonin mendimin dhe këshilla prej Imam Aliut a.s nëçdo rrethanë kur gjendja vërtet ishte ngushtë dhe pa shtegdalje. Nga gjithë kjoshihet veprimtaria e tij si udhërrëfyes gjatë eliminimit të zbatimit të Islamit,njohës i fortë i të cilit ishte vetë ai, dhe dhënia e mendimeve të tij udhëheqëse,të cilat qartë na e prezentojnë personalitetin e tij idealeve të larta islame. Roli itij konstruktiv ishte padyshim tepër domethënës, që argumentohet në shumëshembuj gjatë udhëheqjes së tri halifëve para tij.

HILAFETI I EBU BEKRIT- Ebu Bekri mendoi njëherë t’i sulmojë romakët. Gjatë konsultimit meithtarët e tij, këto të fundit hamendeshin të jepnin mendimin e tyre.- Kur u këshilluan me Imam Aliun a.s ai, qartë iu përgjigj :

« Nëse e bën atë (luftën, vërej e përkth), do të jesh fitimtar ».- Ebu Bekri ishte i kënaqur nga përgjigja e tij, dhe iu drejtua me fjalët :

« Ti vërtet je në gjendje të japish këshillë të mirë, » dhe pas kësaj përgjegjësinëe udhëheqjes ia besoi Halid ibn Seidit. (68)

- Me një rast tjetër dëshironte ta dënoj një pijanec, mirëpo ky i fundit iu përgjigj :




« Unë kam pirë, por ama nuk e ka dijtur se është e ndaluar ». Ebu Bekri dërgoinjë njeri që të pyes se çfarë duhet të bëjë, përkatësisht si të veproj, Emirul-Muëminini Ali ibn Ebu Talibi a.s u përgjigj :« Lejoi njeriut që t’i gjejë dy musliamnë të besueshëm, një ensarij dhe jë prejmuhaxhirëve, që të pyeten, në qoftë se dikush prej tyre e ka lajmëruar për ajetin endalimit të alkoolit apo e ka njoftuar përkitazi me këtë çështje sipas urdhëresës sëPejgamberit-Muhammedit a.s. Nëse ato dy njerëz dëshmojnë se ky njeri nuk kaqenë i njoftuar, atëherë thuaji që më kurrë të mos e bëjë një gjë të tillë dhe lëshojetë shkojë ».

- Halifi veproi tamam kështu dhe e vërtetoi se njeriu e ka fol të vërtetën ,ndaj edhe e liroi njeriun (69).- Muhammedd el-Munkadiri rrëfen se Halid ibn Velidi i shkroi një letër Ebu Bekrit, se si e ka takuar një arab i cili ka kryer marrëdhënieintimedhunshëm me një njeri tjetër, ndaj Ebu Bekri shkurtimisht i informoidisa prej ithtarëve të Muhammedit a.s ndërmjet të cilëve edhe Imam Aliuna.s, i cili ia kumtoi fjalët më të rrepta : » Ky është krim i paparë ndonjëherë,

përpos asaj që njëherë e ka kapluar popullin e Lutit. Ju e dini se si All-llahu

xh.sh i dënoi ata. Mendoj se ky mëkatar do të duhej të privohet nga jeta. (70).Ebu Bekri i shkroi Ibn Velidit që të veprojë kësisoji, pra ta dënojë me vdekje.- Udhëheqësi suprem i të krishterëve bashkë me një numër të njerëzve tëtij, i parashtroi disa pyetje Ebu Bekrit. Halifi dërgoi një njeri për ta thirrëImam Aliun a.s me qëllim që ky i fundit të përgjigjet. Ky njeri e pyeti ImamAliun a.s si duket fytyra e Zotit dhe ku gjendet Ai. Aliu a.s urdhëroi të bëjnëca drurë para se ai të vijë. Atëherë filloi ta ndez zjarrin, dhe kur u ndez flaka ,Imam e pyeti udhëheqësin krishter :

« Më thuaj ku është ana e përparme e këtij zjarri « ?- I krishteri u përgjigj se në të gjitha anët, është ana e përparme.Imam Aliu a.s i tha :

« Kësaj flake që njeriu e bëri, askush nuk është në gjendje ta dijë se ku është anae përparme, ndaj edhe për Krijuesin nuk mundemi të themi, përveç asaj se All-llahut i takojnë edhe Lindja edhe Perëndimi, dhe nga do që të kthehesh, ti je-gjendesh përpara All-llahut xh.sh dhe përpara Atij asgjë nuk është e fshehur. (71)

- Perenadori romak e dërgoi përfaqësuesin e vet tek Ebu Bekri, duke ia parashtruar pyetjen se cili është njeriu që asnjëherë nuk ka shpresa se do tëhyjë në Xhennet. Nuk i është frikësuar All-llahut ndaj edhe nuk i është lutur.Asnjëherë nuk është përkulur. E han coftinën dhe pin gjakun. Dëshmon për ngjarje të cilat kurrë s’i ka parë, e don fitnen (përçarjen) dhe e urren tëVërtetën. Ebu Bekri u konsultua me Imam Aliun a.s dhe në përgjigjen e tijtha :

« Ky njeri është rob i mirë i All-llahut xh.sh. Ai nuk ka shpresuar në Xhennetin,ndërsa Xhehennemit nuk i është frikësuar, por All-llahut i është frikësuar. Ai kurrënuk është frikësuar nga « padrejtësia » e Zotit, përkundrazi ai është frikësuar ngadrejtësia e Tij. Ai nuk është falur e as që ka rrënë në gjunjë në xhenazet. Ai han

prej kafshëve brinore, peshkun dhe mëlçinë e bardhë. Ai e don pasurinë dhefamiljen. Fëmijët e juaj dhe familja janë fitneja e juaj… »« Ai ka dëshmuar se ekziston Xhenneti dhe Xhehennemi, të cilët kurrë nuk i ka

parë, ndërsa e ka urrejtur vdekjen e cila është realitet » (72) Këto ishin disaaspekte të rolit të tij në përparimin e Islamit, gjatë qeverisjes së Hazreti EbuBekrit, si dhe kjo na e pasqyron urtësinë e tij të jashtëzakonshme që posedontedhe përdorte tamam në situatat kur duhej dhënë gjykim të drejtë rreth dukurivedhe gjërave të ndryshme.




HILAFETI I OMER IBN EL-HATTABIT

- Sikundër hazreti Ebu Bekri, edhe halifët tjerë kërkoni mendimin dhe këshillëne Aliut a.s në situatat delikate. Kështu, kur Omer ibn El-Hattabi donte tasulmojë Perendorinë Romake, ai u konsultua me Imam Aliun a.s i cili e

këshilloi që ai vetë (d.m.th hazreti Omeri, vërej e përkth) të mos i prijëushtrisë, por e këshilloi :« …Cakto udhëheqës me përvojë që t’i prijë ekspeditës dhe t’i vëjë nënkomandën e tij gjithashtu ushtarët me përvojë, të cilët sukses-shëm mund t’ikundërvihen cilësdo rrethanë qoftë dhe të cilët kanë përvojë në luftë. Nëse All-llahu xh.sh ua dhuron atyre fitoren, ti do ta arrrijshë synimin tënd. Por, nëse në tëkundërtën ata e humbasin luftën, ti do të mbetesh në vendin ku duhet t’indihmohet shtetit Islam. (73)- Njëherë në arkën shtetërore erdhën një sasi shumë e madhe të hollash nga

Bahrejni. Omeri ua shpërndau muslimanëve, duke mbajtur një sasi rezervashnë arkën e shtetit. Ai i thirri Ensarët dhe Muhaxhirët dhe i pyeti se çfarë të

bëjë me tepricën e të hollave, ata u përgjigjën :« O Emirul Muëminin ! Ne e dijmë se tepër je i zënë me punët tona, ndaj kjoedhe nuk të le të qënrosh pran familjes, tregëtisë dhe punës tënde vetjake, ndajmerri ato rezerva për vete ».- Omeri iu drejtua Imam Aliut a.s dhe e pyeti :« Çfarë thua ti në këtë ? »« Ata veçmë tu përgjigjën- i tha Imam Aliu a.s« Ti më thuaj mua »- sërish iu drejtua Omeri.- Atëherë Imam Aliu as. U përgjigj :« Përse e morre mbi vete dyshimin dhe e lëshove qetësinë dhe sigurinë » ?- Atëherë Imam Aliu a.s i rrëfeu një ngjarje të ngjajshme nga jeta e

Pejgamberit-Muhammedit a.s dhe në fund i sugjeroi që këto rezerva t’ushpërndajë fukarave.

« Unë të këshilloj që nga ato asgjë të mos marrish, por gjithë ato shpërndajvafukarave. »- i tha Imam Aliu a.s.- Halifi Omer tha : » Pasha All-llahun, ti ke të drejtë. » (74)- Ibn Abbasi citon se si Omer ibn El-Hattabi ka thënë :« Unë nuk do ta lë atë pasuri në Qabe. Unë do ta nxjerr atë prej aty dhe do tashpenzojë në rrugën e All-llahut, pra në rrugën e hajrit. »- Imam Aliu a.s e dëgjoi këtë. Ndaj, Omeri e pyeti » Pasha Zotin, çfarë thua ti

në këtë ? Nëse ti më trimëron unë ashtu do të veprojë. »- Imam Aliu a.s i tha : » Si do mundje që atë të na japish neve, kur pronari i saj

është njeriu qëë do të vijë në fund të kohës « (kështu ai mendoi në ImamMehdiun a.s) (75)

- Sikur të kishte vepruar ndryshe, Omeri do të shpallej fajtorë, ngase e ka prekur pasurië e Qabesë.

- Ebu Ubejde ibn Xherrahu dhe Berah ibn Raman El-Kalbi i shkruan Omerit : »Këtu në Sham popullin e pin verën. Ne kemi dënuar nja dyzet prej tyre, por mendojmë se kjo nuk do të na sjell dobi. »

- Omeri e pyeti popullin, kurse Imam Aliu a.s i tha : Unë jam i mendimit seduhet t’i dënojmë me gjobë siç përshkruhet ai që nuk i dëgjon urdhërat, d.m.thme shtatëdhjetë të rëna. Ngase nëse njeriu pin verë ai vetëm llomotitet, e me

këtë ai nuk bënë çrregullim. »(76)- Kështuqë Omeri e morri në konsideretë këshillën dhe i shkroi Ebu Ubejdes, sesi të njëjtën gjë ta zbatojë në Sham (Dmask).




- Tregohet se një natë Omer ibn Hattabi pa se si një burrë dhe grua (kurvëri). Tënesërmen në mëngjes ai i tha popullit : »Nëse Udhëheqësi sheh se si bëjnë zinanjë burrë dhe grua, dhe ai i dënon ata ashtu siç e ka përshkruajtur Sheriati,çfarë thoni ju në këtë ? »

- Të pranishmit u përgjigjën : »Ti je Imam (Udhëheqës) » ! Por, Imam Aliu a.siu drejtua Omerit me këtë fjalë :

« Ti nuk ke të drejtë një gjë të tillë ta bësh, ngase me një akt të tillë ti do ta kishedënuar vetveten tënde. All-llahu nuk është i kënaqur me këtë punë, nëse për këtënuk dëshmojnë katër dëshmitarë. »(77)- Omeri një kohë bukur të gjatë e la mënjanë këtë ngjarje, ngase ishte i

vetëdijshëm dhe e kuptonte se përcaktimet e Sheriatit edhe për të që ështëEmirul-Muëminin, vlejna njësoj sikur edhe për muslimanët e tjerë. Ndaj,sërish përkitazi me këtë çështje e pyeti popullin, i cili përsëri iu përgjigj si më

parë, kurse edhe Imam Aliu a.s prap qëndronte në përgjigjen e mëparshme.- Halifi Omer, më në fund pranoi mendimin e Imam Aliut a.s.- Pas miratimit të Ibn Sirinit, Omer ibn El-Hattabi e pyeti popullin : »Sa gra

mund të ketë robi » ? Më pas u kthye kah Imam Aliu a.s dhe i tha : »Unë e

pyes njeriun që mban veshur xhybenë (d.m.th Imam Aliun a.s) ? »- Imam Aliu u përgjigj : »Dy » !- Pas marrjes së Shamit nga ana e muslimanëve, Ubejde ibn Xherrahu e

mblodhi popullin dhe filloi t’i pyes a të shkohet në Bejtul-Makdis (Jerusalem)apo në Kisarij.

- Muadh ibn Xhebeli, propozoi që t’i shkruajnë Emirul-Muëmininit Omerit për këtë çështje. Kur hazreti Omeri e lexoi letrën, u këshilluan me muslimanët nëmesin e të cilëve ndodhej edhe Imam Aliu a.s i cili tha : »Thuaji njeriut tënd të

bëjë sulm me ushtrinë e tij në drejtim të Jerusalemit. Pas marrjes, atëherëmund të shkohet në drejtim të Kisrasë, e cila do të pushtohet pas Bejtul-Makdisit Insha-All-llah ! Kjo është ashtu siç ka thënë vetë Pejgamberi a.s »

- Omeri tha : »Në rregull është gjithçka që ka caktuar Resulull-llahu, dhe ti ke tëdrejtë o Ebul-Hasan. »(79)- Atëherë i shkroi Ebu Ubejdes të veprojë ashtu siç u tha Imam Aliu a.s.- Pas fitores së muslimanëve ndaj Persianëve, gjatë qeverisjes së Omerit, Omeri

bëri marrëveshje me pasardhësit e Muhammedit a.s rreth rajonit të Kufes.- Disa prej tyre i thanë : » Ta ndajmë këtë hapësirë mes nesh . »- Hazreti Omeri atëherë pyeti për mendimin e Aliut a.s, i cili u përgjigj : » Nëse

ju e ndani këtë sot, nesër nuk do të mbetet asgjë për ata që do të vijnë pasnesh. Ndaj, lëshoi ata ta caktojnë tokën në dobi të tyre, dhe në këtë rast do tëketë edhe për ne edhe për ata që do të vijnë pas nesh. »

- Halifi Omeri i tha Aliut a.s :

« Mund që All-llahu atë ta bëjë të mirë. Ke të drejtë. » (80)- Historiani Taberijn në vepërn e tij »Tarih » (« Historia »), citon Seid ibn

Musejbin se ka thënë : » Omer ibn El-Hattabi e tuboi popullin ta llogaritinkalendarin Islam » ?

- Në këtë pyetje, Imam Aliu a.s u përgjigj :« Prej ditës kur Pejgamberi i All-llahut u shpërngul prej idhujtarëve tëMekkës. » (d.m.th nga Hixhreti, vërejt e përkth)- Omeri e pranoi një propozim të tillë që koha të fillojë të llogaritet nga ajo

ngjarje, pra viti i Hixhrijj. (81)- Këto ishin disa cilësi që e karakterizonin personalitetin dhe veprat e Imam

Aliut a.s gjatë periudhës së hilafetiti të hazreti Omerit.

HILAFETI I OTHMAN IBN AFFANIT




- Tradita Islame gjithashtu përmend një numër buku të madh të ngjarjeve, tëcilat dëshmojnë për urtësinë dhe drejtësin e Aliut, gjatë kohës së qeverisjeshalifti Othman. Shembujt e mëposhtëm, këtë e ilustrojnë më së miri :

1. Një burrë plak u martua me një virgjëreshë. Ajo mbeti me shtatëzënë, ndërsa plaku filloi ta akuzojë për tradhëti bashkëshortore, duke pohuar se ai nuk kafjetur organikisht me të.

- Othmani e pyeti gruan : » Ky plaku a ta ka marrë virgjinitetin ? » Jo » - u përgjigj ajo. Atëherë asaj Othmani i caktoi dënimin e paraparë me Sheriat.

- Mirëpo, Imam Aliu a.s pati vërejtje në këtë, duke thënë : » Gruaja ka dyhapje ; njërën për pastrimin mujor (menstruacionet) dhe tjetrën për urinim.Sipas gjitha gjasave plaku plaku ka nxjerrë mjaftë spermë kështuqë sperma etij ka mbërijtur në hapjen e saj të menstruacioneve dhe kështu ajo ka ngelur shtatëzënë.

- Plaku pohoi se, duke thënë : »Unë jam zbrazur mbi organin e saj, por jo gjer në atë masë sa t’ia virgjinitetin asaj. »

- Imam Aliu a.s tha : » Shtatëzënia ka ngjarë nga kjo, ndaj edhe fëmiju është itij, dhe mendoj se ai është dashur të dënohet. » (82)

2. Një as-hab i rëndësishëm i Malikut, duke e cituar Bajah bin Badr Juhamiun, itha halifit Othman ( Zoti qoftë i kënaqur me të) se një grua ka mbetur shtatëzënë para martesës, ngase ajo ka lindur fëmijë vetëm gjashtë muaj passhtatëzënisë. Halifi Omer e dënoi me gurëzim (rexhm), por Imam Aliu a.s : »

Nëse ajo ta thotë të kundërtën, në pëjtim me librin e All-llahut (Kur’anin), ajodo të fitojë ngase All-llahu i Lartësuar thotë : »… në mbajtjen e fëmijut dhelargimin e tij nga të ushqyerit (ghidhënies) ka tridhjetë muaj… dhe All-llahu

poashtu thotë : » Nënat duhet t’i ushqejnë fëmijët e tyre dy vite të plota, e cila(kohë) mjafton për ata që plotësisht dëshirojë ti ushqejnë.

- Kështuqë dy vjet janë periudhë e të ushqierit, ndërsa gjashtë muaj mund të jenëtë shtatzanisë. Othmani atëherë tha : » Lëshojeni të shkojë ! » (83)

PËRMBYLLJE E SHKURTËR

- Këto që u përmendën ishin vetëm disa shembuj të përgjegjësisë së madhe, tëcilat i kishte mbi vete personaliteti dhe figura e Imam Aliut a.s e që duhej t’ishpjegonte gjatë periudhës së tri halifëve, të colët shpesh-herë i drejtoheshin

për konsultim rreth dhënies së përgjegjeve dhe gjykimit vendimtar për ndonjëçështje. Ai e ka theksuar se një gjë të tillë e ka bërë për hir të lidhjes së fortë

që ka pasur me Muhammedin a.s dhe porosinë e tij që ta ruajë unitetin Islamdhe ta mbrojë Islamin nga shtrembërimet dhe devijimet e ndryshme.- Halifi i dytë (Omer ibn El-Hattabi) tepër i çmonte veprat e Imam Aliut a.s dhe

gjithnjë në këtë frymë synonte t’i jetësojë mendimet e tij.- Disa herë e ka falënderuar dhe lavdëruar, si dhe me plotë dëshirë i pranonte

këshillat e tij. Në situata të ndryshme, nuk ngurronte ta përmend këtë, ndajedhe është shënuar se ai (Omeri, vërejt e përkth) ka thënë : » E lus All-llahuntë më mbrojë nga shoqëria ku nuk je ti, o Ebul-Hasan »(84) dhe « Të mos ishteAliu, Omeri do të ishte shkatërruar. » (85)

SHËNIME 1. Ansab el-Ashraf 2:170 ; El-Balazri




2. Ansab el-Ashraf 2:177 ; El-Balazri3. Sharh- komentimi i Nehxhul-Belaga (Shtegu i Elokuencës) 4:561 ; Ibn Ebi

Hadid; Dar Ehja El-Kutub Arabi Kajro/Egjipt.4. Manakib Ali ibn Ebi Talibi (a.s):7, Ibn Magazili;5. Keshf El-Gima 1:60, El-Arbali, El-Kitab El-Islami;6. El-Fusul El-Muhima :14; Ibn Sabag El-Meliki-El Sharh Nehxhul-Belaga

1:151, Ibn Ebi Hadid7. Bihar El-Envar 35:18, Mexhlisi8. El-Fusul-El-Muhima :14 ; Ibn Sabag El-Meliki-Sharh Nehxhul-Belaga 1:151,

Ibn Ebi Hadid9. Sira Ibn Hisham :263, Ulema ibn Hisham ; Dar ehja’el-turas el-arabi, Bejrut.

Bihar El-Envar 35:44 ; Maxhlisi (Hadithi është përcjellur nga vepra « KanzEl-Umal » nga Mutaki El-Hudi) Sharh Nehxhul-Belaga 1:15 ; Ibn Ebi Hadid

10. Sharh Nehxhul-Belaga 1:15 ; Ibid11. Shahr Nehxhul-Belaga 1:15, njësoj (Hadithi është përcjellur nga vepra e ulema

El-Balazri dhe Isfahani)12. Nehxhul-Belaga :300, komenti i Dr. Subhi Salijj, Bejrut 1967.

13. Ali ibn Ebi Talib (a.s) 1:39 ; Abdulfettah Maksud, dijetarë eminentë i El-Az-harit, Kajro Egjipt.14. Nehxhul-Belaga 2:137, komenti i Muhammed Abduhusë, Kajro.15. Nehxhul-Belaga 2:137, njësoj.16. Tarihul-Hulefa: 185 ; Xhelaluddin Abdurrahman Es-Sujuti El-Shafij.17. el-Mustadrik 3:136 ; El-hakim El-Nisaburi. Tarihul Kebir 2:81 ; Hatibi El-

Bagdadi-Hiljetul-Evlija 1:66 ; Ebu Nuajm.El-Sira El-Halabija 1:268 ; Taberi.El-Sira El-Nebevijj 1:173 ; Zejni Dahlan.18. El-Sira El-Nebevijje 1:259 ; Ibn Hisham.19. El-Kafi 8:399, Kulejni

- Mustadrik El-Hakim 3:111 ; El-Hakim el-Nisaburi- Zahair El-Ukba :60, Ulema Muhibulddin El-Taberi- El-Rijad El-Nadira 2:158, Muhibulddin El-Taberi- Kitab Sifin :100 ; Naser Ibn Huzahem- Vepra El-Gadir 3:221-240 ; Abdul-Husejn El-Amini En-Nexhafi.20. Musned Ibn Hanbeli 1:111, 159, Ahmed ibn Hanbel- El-Sirah El-Halabija 1:381 ; Taberi- Kanz El-Umal 13:114 ; El-Mutaki El-Hindi- El-Irshad :11 ; Mufid- El-Murada’t :124 ; Abdul Husejn Sherafuddin (Këtë hadithë etransmetojnë në veprat e tyre : Ibn Is-haku, Ibn Xheriri, Ibn Ebi Hatimi, Ibn

Murdavajhi, Ebu Nuajmi, dijetari Bejhekiu në veprat Sunen dhe Delail ; El-Salabija dhe Taberiu në tefsirët e tyre.21. El-Kalem Fi El-Tarih 2:24 ; Ibn Esir - Fikh El-Sirah:102 ; Muhammed El-Gazali22. (Njësoj sikur në numrin 9)23. Tarih El-Taberi 2:217 ; El-Taberi- El-Kamel fi El-Tarih 2:22, dijetar dhe i njohur - Ibn Esir El-Sira El-Halebija 1:381, dijetari Taberi- Musned Ibn Hanbeli 1:111, Imam Ahmed Ibn Hanbeli- Kanz El-Umal 13: hadhithi nr. 36371 (Këtë hadith e transmetojnëBejhekiu në Sunen dhe Delail ; El- Sal’abi dhe Tabeiu në komentimet

përkatësisht tefisët e sures së Kur’anit Ash-Shuara)24. Bihar El-Envar 19:3, Mexhlisi ;- Tabakat Ibn Saad 1:173, 192




- Sira Ibn Hisham 1:399-404-Ibn Hisham,- Ujun El-Ahbar 2:151, Ibn Kutejbe- Tarih Ibn Kethir 3:84, 96, 97, Ibn Kethiri- El-Sirah El-Halabija 1:343, dijetar Taberi,- El-Kausel Fi El-Tarih 2:36, ulema Ibn Esir,- El-Gadir 7:363-366, dijetar Abdul-Husejn El-Amini El Naxhafi.25. Bihar El-Envar 21:62, Mexhlisi- Tabakat Ibn Saad 4:23, Ibn Saad.- Asad Ibn Gaba 1:287, Ibn Esir - Sherh Nehxhul-Belaga 3:407, Ibn Ebi Hadid- El-Bidaje ve En-Nihajai 4:256, Ibn Kethir-El-Istiab 1:81, Ibn Kethir El-Istiab 1:81, Ibn Abdel Bari- Makatil El-taberiju:10, Ebu Feraxh El-Isfahani26. Bihar El-Envar 21:63, ulema Mexhlisi27. Tarih El-Taberi 2:222, ulema El-Taberi- Tarih Ibn Assaker 1:284, Ibn Assaker - El-Mustadrik El-Hakim 2:622, El-Hakim El-Nisaburi

- El-Gadir 7:367 ; Abdul-husejn El-Emini El-Naxhafi- Kashf El-Gama 1:16, Arbili28. El- Mizan (Komentimi i Kur’anit të Madhnueshëm) 9:80 filozofiMuhammed Husejn El-Tabatabai29. El-Mizan 9:80, po ashtu30. Ajn El-Shia’t 1:237, Muhsin El-Amin El-Amili31. El-Fusul El-Muhema , 52 Ibn Sabag El-Maliki32. Ansab El-Eshraf 2:91,94 El-Balazri- Mustedriku i dy sahihëve 3:111, El-Nisai- Tabakat Ibn Saad 3:15, Ibn Saad33. El-Magazi 1:152, El-Vakidi

34. Tarih El-Taberi 3:17, El-Taberi- El-Sirah En-Nebevija , 3:134, Ibn Hisham- Dalael Es-sidk 2:357, Muhammed Hasan El-Muzafer - Hajat (jeta) e Emirul Muëminin Ali ibn Ebi Talibi (a.s) :236, Sejjid El-Sadr - El-Irshad : 52, Mufid35. Es-Sira En-Nebevijjeh 2:122, Zejni Dahlan- Mustedriku në dy sahihët 3:32, El-Nisai36. Mustedriku në dy sahihët 3:32, (ky sahih është transmetuar nga SufjanEl-Theurijju)- Tarih (Historia) Bagdadi 3:19, Hatibi Bagdadi

37. El-Irshad : 58, Mufid- El-Sirah En-Nebevijj 2:112 Zejni Dahlan38. Ansab Al-Ashraf 2:93, 94, El-Balazri (ky hadith transmetohet nga EbuHurejrja dhe Ibn Abbasi)- Hasais (cilësit) Imam Ali ibn Ebi Talib a.s :939. El-Sirah En-Nebevijj, Zejni Dahlan40. Sirah Er-Resul 1:279, Muhsin El-Amini- Tefsiri Al-Mizan :10, komentimi i sures At-Tevbe ajeti 25.- El-Irshad :74, Mufid41. Ansab Al-Ashraf 2:92, El-Balazri- Mustedreku në dy sahihët 3:111, dijetari Ibn Saadi.- Tahzib Al-Tahzib 3:475, Ibn Hudr El-Ashkalani- El-Fusul El-Muhema 2:309, Ibn Sabag El-Meliki




- Kthehuni në literaturën e veprës (veçoritë e të pestëve- familja ePejgamberit a.s në gjashtë Sahihët 2:309)42. Tarih El-Hulefa :118, Sujuti43. Mustedrik El-Hakim 3:147, El-Hakim El-Nisaburi- Sunen El-Bejheki 2:149, El-Bejheki- Sunen El-Tirmidhi 2:209, Tirmidhi- Tahzib Al-Tahzib 2:297, Ibn Haxher El-Askalani- Fadail El-Hamsa fi sahih El-Sitte 1:270.44. El-Fusul El-Muhemma :25, Ibn Sabag El-Meliki45. Kashaf 2: kapitulli : » Shkaku i zbritjes së ajeteve kur’anore- Madman El-Bejan, kapitulli tefsiri i Sures Ed-Dehr, Tabrusi- El-Ukud El-Farid 3:42, Ibn Abdarbahu- El-Rijad El-Nadira 2:207, taberiu- El-Mizan 20:132, Muhammed Husejn Tabatabai- Kashf El-Gamma 1:302, El-Arbali- El-Gadir 3:107, Abdul-Husejn El-Amini En-Nexhafi46. Tefsiri i Kur’anit të Madhnueshëm 10:59, Taberi

- Esbab En-Nuzuli (Shkaqet e Shpalljes) :182, El-Vahidi- Komentimi i Kur’anit të Madhnueshëm 8:91, El-Kutubi- Komentimi i Kur’anit të Madhnueshëm 4:422, Er-Razi- Komentimi i Kur’anit të Madhnueshëm 2:211, El-Hazem- El-Dur El-Mensur 3:218, Sujuti- Xhenaibu El-Mevada :93, El-Kanduzi El-Hanefi47. Mustedriku i dy Sahihëve 3:126, dijetari El-Nissai- Kanz El-Umal 6:401, dijetari El-Mutaki El-Hindi- Assad El-Gaba 4:22- Tarih Bagdadi 4:348, ulema Hatibi Bagdadi- Fadail El-Hamselfi el-Sihah el-Sitta 2:250

48. Musnedi i Ibn Hanbelit 1:174, Imam Ahmed Ibn Hanbel,- Musned Ebi Davud 3:280, Ebi Davudi49. Sahih Tirmidhi 5 ; Kapitulli « manakib Ali ibn Ebi Talib a.s »- Musned Ahmed ibn Hanbel 6:292, Ahmed Ibn Hanbeli- Mustedreku në dy Sahihët 3:128, Nissai- Fadail El-Hamsa fi El-Sihah Es-Sitte 2:20950. Sahih Tirmidhi 5 : kapitulli » Cilësit e Imam Ali ibn Ebi Talibit a.s »- El-Hasais :3,18 Nissai- Mustedriku në dy Sahihët 3:14, El-Hakim El-Nisaburi- Musned ibn Hanbeli 1:159, Ahmed Ibn Hanbel51. Tefsiri i Kur’anit të Madhnueshëm 6:165, Taberiu

- Asbab En-Nuzul :148, El-Vahidi- Tefsir Ebu Barakut El-Nasafi 1:496, Ebu Barakut En-Nesafi- Tefsiri i Kur’anit të Madhnueshëm 3:461, El-Nisaburi- El-Svavaik El-Muhreka :25, Ibn Haxh El-Askalani- A’jan El-Shiat 1:368 « Dar Et-Tearuf » Bejrut52. Sahih Ibn Maxhe :12, Ibn Maxhe53. Musned Ibn Hanbeli 4:281, Ahmbed Ibn Hanbel- Kanz El-Umal 1:48, Mutaki El-Hindi- Mustdriku në dy Sahihët 3:109, El-Hakim El-Nisaburi-Mexhmaul-Zavaid 9:103,109 ; El-Hajthemi- El-Gadir 1:213, Abdul-Husejn El-Amini El-Naxhefi54. tarih Bagdad 14:321, Hatibi Bagdadi- Mexhmual-Zavaid 7:235, El-Hajthemi- Kenz El-Umal 6:157, Mutaki El-Hindi




- Ali ve Vasija :13, Nexhmuddin Xhefer ibn Muhammed El-Askeri55. Tarih-Bagdadi 13:186, Hatibi Bagdadi- Mexhmual Zavaid 7:238, El-Hajthemi- Kanz El-Umal 6:155, Mutaki El-Hindi- Manakib Ali ibn Ebi Talib :57, El-Havarizmi56. Xhanabiul-Mevada :79, kapitulli : »Porositë e të DeërguaritMuhammedit a.s, Imam Aliut a.s si mbrojtës ».- Mexhmual-Zavaid 9:113, El-Hajthemi- Kanz El-Umal 6:154, ulema Mutaki El-Hindi- Zahair El-Ukba :71, ulema El-Taberi- Ali ve Vasija (Aliu dhe porositë e Muhammedit a.s) :194 Nexhmuddinel-Askeri (ky hadith është përmendur në këto vepra :Mizan El-I’tiad, El-Zahabija, El-Sa’ali, Sujuti, Kunuz El-daka’k, Dajlavije, Manakib, Ahmed IbnHanbeli)57. Kush dëshiron t’i thellojë njohuritë për këtë çështje le t’u referohetveprave në vijim :Xhanaibu El-Mevaida, El-Kanduzi El-Hanefi, El-Fusul El-Muhema, Ibn Sabag El-Maliki, Fadail El-Hamsa fi El-Sihah El-Sittah, Fejruzi

Abadi, Musned Ibn Hanbel-Imam Ahmed Ibn Hanbeli, El Murad’at, AbdulHusejn Serafudin, Ali ve Vasija Nexhmuddin El-Askeri…58. Musned Ibn Hanbeli 2:300, Ahmed Ibn Hanbel- Zahair El-Ukba :72, Muhibuddin El-Taberi- Ali ve Vasija :206-211, Nexhmuddin el-Askeri59. Sunen En-Nissai 4:93, Nissai60. Kanz El-Umal 1:44, Mutaki El-Hindi- Musned Ibn Hanbeli 5:182-189, Ahmed Ibn Hanbel- Mustedrik në dy Sahihët 3:148, El-hakim El-Nisaburi61. Sahih El-Buhari 1:39, El-Buhari- Sahih Muslim 3:259, Muslim

- Musned Ibn Hanbeli 1 : kapitulli i porosive të Pejgamberit a.s62. Tarih El-Taberi , El-Taberi- Tarih ibn Ethir, Ibn Ethir 63. Sahihul-Buhari 5:8, Buhari- El- Sakifa , ulema Muhammed Rida El-Muzafer - Sherh El-Nahexh, Ibn Ebi Hadid64. El-Ukd El-Farid 4:259-260, Ibn Abd Rabahu, botimi i dytë.- Abdullah Ibn Sab’a 1:105, Murteda el-Askeri- Sherh Nehxhul-Belaga 1:131-134, Ibn Ebi Hadid El-Mua’tezili, botimii parë, Egjipt.- El-Gadir 7:76-77 ;5:370-371 ; Abdul-Husejn El-Amini El-Naxhafi

- Muruxh El-Zahab 2:301, Mes’udi- Assad El-Gabba 3:222, Ibn Ethir - Tarih El-Taberi 3:208, Taberi- El-Kamil fi Et-Tarih, 2:325-331 Ibn Ethir - Tarih El-Jakubi 2:103-105 El-Jakubi- Semt El-Nuzum El-Avali 2:244, Abdul-Melik El-Mekki- El-Sirah El-halabija 3:35665. El-Sakifa :160, Muzafer, Bejrut, 197366. El-Maraxhat :302, Abdul-Husejn Sherafuddin El-Amili67. Nehxhul-Belaga : letra nr. 62 Imam Ali ibn Ebi Talibit a.s bashkësiaIslame, Zagreb 199468. Tarih El-Jakubi 2:111, El-Jakubi69. Manakib Familja e Ali ibn Ebi Talibit a.s 2:356 Ibn Sharh Esh-Shvab70. Ali ve El-Hulefaa :63, Nexhmuddin El-Askeri




- Kanz El-Umal 3:99, Mutaki El-Hindi71. Ali ve Hulefa’a : 60, Nexhmuddin El-Askeri- Kada Emirul Muëminin Ali ibn Ebi Talib a.s :86, Tastari, botimi i dytëEl-A’lami, Bejrut72. Manakib i Fmiljes së Ali ibn Ebi Talibit a.s 2:358, Ibn Sherh El-Ashvab73. Ali ve El-Hulefa :83 ulema Nexhmuddin El-Askeri- Musned Ahmed Ibn Hanbeli 1:94, Ahmed ibn Hanbel- Kanz El-Umal, 7:147, Mutaki El-Hindi74. Shiko në Nehxhul-Belaga75. Kanz El-Umal 7:147 Mutaki El-Hindi- Sharh El-Meuta 4:25, El-Zarkani- Ali ve El-Hulefa :98, Nexhmuddin El-Askeri (Ky fjalim gjendet nëveprat : Suneni i Bejhekiut dhe Tarihu i Taberiut)76. Kanz El-Umal 3:96, Mutaki El-Hindi- El-Futunat El-Islamijja 2:482, Zejni Dehlan- Ali ve El-Hulefa: 9, Nexhmuddin El-Askeri

77. Manakib i Familjes së Ali ibn Ebi Talibit a.s 2:370, ulema ibn Shehr Ashvab78. Ali ve El-Hulefa :133, Nexhmuddin El-Askeri79. Ali ve El-Hulefa :239 njësoj80. Tarih El-Taberi, 2:253, Taberi- Ali ve El-Hulefa :240, Nexhmuddin El-Askeri(Ky fjalim gjendet edhe në vepart vijuse :Kanz El-Umal, Mutak El-Hindi;Tarih El-jakubi; El-Jakubijje; Mustedriku në dy Sahihët; El-Hakim En-

Nisaburi; El-Kamil fi Et-Tarih, Ibn Ethiri etj)81. Manakib i Familjes së Ali ibn Ebi Talibit a.s 2:371; ulema Ibn Shahr Eshvab

- Axhaib Ahkam Emirul-Muëminin :43; Muhammed ibn Ali El-Komi82. Mankib i Familjes së Ali ibn Ebi Talibit a.s 2:371, Ibn Shehr Ashvab- Tefsir Ibn Kethir 4:57; Ibn Kethir - Sunen El_bejheki 7:442, El-Bejheki83. Ed-Dur El-Mensur 3:144 Sujuti El-Shafi- Siretu ulema Omer Ibn Hattab; 106 Ibn Kijjim El-Xhevzijj- El-Futuhat El-Islamijjeh 2:486, ulema Zejni Dahlan- Mankib i Familjes së Ali ibn Ebi Talibit a.s 2:361, Ibn Shahr Eshvab- El-Gadir 6,7 El-Amini En-Nexhafi84. Faraid Es-Samtajn 65, kapitulli; El-Hamavini Esh-Shafi- Manakib i Familjes së Ali ibn Ebi Talibit a.s 15, El-Hamavini

- Kifajat Et-talib :96, El-Kani Esh-Shafi.

-IMAM ALI IBN EBU TALIBI A.S

(Pjesa e dytë)

IMAM ALI IBN EBU TALIBI A.S SI HALIF- Pas vrasjes së halifit të tretë hazreti Omerit, birit të Affanit, populli musliman

e propozoi Imam Aliun a.s për halif të ri, ndaj edhe ia dhanë tij bej’atin




(betimin) d.m.th e zgjodhën për halif. Meqë ndaj Imam Aliut a.s tepër uentuziazmuan dhe I shprehën dëshirat më të mira, Ai u përgjigj:»Më leni dhe kërkoni një tjetër »- Imam Aliu veproi kështu pasiqë nuk dëshirontetë ishte peng dheinstrument I emocioneve të disa njerëzve, të cilët e kundërshtonin halifin emëparshëm Osman ibn Affanin, ndaj nisur nga kjo ato i shprehnin ndjenjat etyre dhe qëllimet e mira në adresë të Imam Aliut a.s.- Imam Aliu a.s nuk dëshironte që hidhërimi i tyre (ndaj Osmanit, vërejte përkth) të lindte simpatinë ndaj tij. Ç’është e vërteta, Imam Aliu a.s nuk ishte

prej atyre që e tërhiqnin pozita apo titulli i lartë, dhe si rrjedhojë e kësajmenjëherë ta pranoj hilafetin, përkundrazi, siç do të shihet edhe në fjalimin etij të mëposhtëm të cilin e mbajti me rastin e bej’atit, të cilin muslimanëtvendosën t’ia japin pas vdekjes së Osman ibn Affanit, me çrast Imami ushpreh :

« Më leni dhe kërkoni një tjetër. Po ballafaqohemi me çështjen e cila posedonfytyra dhe ngjyra, të cilën asnjë zemër nuk mund ta përballojë dhe asnjë nuk mundta pranojë. Me të vërtet horizontet janë mjegulluar, ndërsa Rruga e Vërtetë është e

humbur… »- Nisur nga kjo, Imam Aliu a.s në fillim nuk pranoi ftesën e popullit parase ta vërtetojë zgjedhjene tyre të vërtetë dhe aftësinë e tyre për ta pranuar rrugën e tij dhe planet e tij të drejta. Mirëpo, përkundër gjithë kësaj,muslimanët e kryeqytetit të botës islame-Medinës u tubuan dhe me kënbëguljei shprehnin dëshirat e tyre të thella për zgjedhjen e tij si halif.- Ai me vëmendje të posaçme i vështroi insistimet e popullit musliman,dhe më pas atyre iu drejtua me fjalimin e mëposhtëm, fjalim ky në të cilinduke i shpjeguar cilësitë e halifit dhe udhëheqësit të ummetit islam, i

parashtroi edhe kushtet e veta për pranimine hilafetit :

« O njerëz mendimesh të ndryshme dhe zemrash të ndara, trupar e të cilëve janëtë pranishëm, por zemrat e të cilëve nuk janë të pranishme. Po u prij drejt sëVërtetës, mirëpo ju po ikni nga ajo, siç ikin dhitë dhe delet nga ulurima e luanit !Sa vështirë më vjen t’ua zbuloj fshehtësitë e drejtësisë ose t’ua drejtojshtrembërimet e së vërtetës ! O Zoti im ! Ti e din se atë që e bëmë nuk ka qenë për të kërkuar pushtet, as për të fituar diç nga kotësia e kësaj bote. Më me dëshirëdeshëm, që sërish të rivendosim sombolet e besimit Tënd dhe të rivendosim

përparim në qytetet Tua, ashtu që të shtypurit nga krijesat Tua të mund të jenë tësigurt dh të mund të vendosen në kufijtë Tu të braktisur. Zoti im ! Zoti im ! Jam i

pari i cili jam orientuar dhe i cili ka dëgjuar dhe është përgjigjur. Asnjëri nuk mëka udhëhequr më tutje, pos Pejgamberit të Zotit- Selami i All-llahut qoftë mbi te

dhe mbi pasardhësit e tij ! Dhe nëse ma jepni bej’atin sipas kushteve të mia, unëdo ta pranoj hilafetin. » dhe më pas shtoi : » Ta dini se, nëse i përgjigjem kërkesëssuaj, do t’u prijë siç di vetë dhe nuk do të dëgjoj çka thot dhe kritikon dikush.

Nëse më braktisni, atëherë unë jam i jëjtë si edhe ju. Mund të ngjajë që më tëmirët nga ju t’i dëgjoj dhe t’i bindem atij të cilin ju e zgjidhni për të udhëhequr.Më mirë për ju të jem si këshilltar, se si sundimtar. » (2)

- Në këto momente ummeti pranoi kushtet e Imam Aliut a.s duke ishprehur dëgjueshmërinë e plotë dhe bej’atin, ndërsa ai-Imami i pranoi detyrate tij si halif dhe imam (udhëheqës) për ta udhëhequr ummetin islam drejtshpëtimit. Detyra e parë të cilën e kishte për obligim që ta bëjë ishte drejtimi isituatës së shtrembër e cila mbretëronte në jetën islame dhe të bëjë reformarrënjësore të bazuara në themelet e burimit të Zotit. (Kur’anit dhe Hadithit,vërejt e përkth). Ndaj, mu për këtë Imam Aliu a.s e hartoi planin për rrugën nëtë cilën i dërgoi mëkëbësit e vet anekënd botës islame. Synimin e tij e drejtoi




kah dy faktorët apo planet kyçe: atë politiko-udhëheqës dhe ekonomiko-reformator.

PLANI POLITIK DHE UDHËHEQËS

- Imami dhe udhëheqësi, Ali ibn Ebu Talibi a.s i caktoi cilësitë për mëkëmbësdhe nënpunësit e shtetit, të cilat i rekomandon islami që t’i kenë dhe posedojnëata që udhëheqin me ummetin islam, patjetër. E si duhet të jenë ato cilësi, ai idefinoi me fjalimin vijues : »Ju e dini se vërtet, ai cilit i janë besuar nderi, jeta,

preja e luftës, dispozitat ligjore dhe udhëheqja e muslimanëve nuk guxon të jetë dorështrënguar, meqë makutëria e tij e orienton drejt pasurisë së tyre; nuk guxon të jetë as injorant, meqë në atë rast do ta mashtronte me paditurinë evet; nuk guxon as të punojë padrejtë me pasurinë e vet duke i dhënë përparësinjë grupi ndaj një grupi tjetër; nuk guxon as të pranojë mito gjersa sjellvendime, meqë do të shpërdorte të drejtat dhe do t’i mabnte pa përfunduar;

dhe nuk guxon të lë pas dore rrugën e Pejgamberit, meqë do të prishtenjerëzit. » (3)

- Politika e drejtë të cilën e drejtonte Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s në botënislame, qartë vërehet edhe nga këshilla që ia dha shokut të vet besnik Malik El-Ashtar El-Nahaijut, kur e dërgoi për mëkëmbës (vali) në Egjipt dherrethinën e tij. Malikut iu drejtua duke i rekomanduar takvallëk dhedëgjueshmëri ndaj All-llahut xh.sh me këto fjalë :

« Në emër të All-llahut, Mëshiruesit Mëshirbërësit !…- (Kjo është ajo që robi i All-llahut, Aliu-Emirul Muëminini, i urdhëroi Malik

ibn Eshterit dhe këshillimi i tij, kur e zgjodhi atë për mëkëmbës të Egjiptit, meqëllim të mbledhjes së zekatit, xhihadi kundër armiqve të tij, kërkimin emirëqenies për banorët e atyre viseve si dhe përparimin e rajonit! E urdhëroi të

jetë i ndërgjegjshëm dhe i vetëdijshëm ndaj All-llahut xh.sh, t’i jep përparësi përuljes ndaj All-llahut, dhe ta ndjek atë që Ai e urdhëron në Librin e Tij(Kur’anin) dhe ndjekjen e domoshdoshme të principeve dhe urdhërave të Tij,

pa ndjekjen e së cilave, askush nuk do të ishte i lumtur, ndërsa në të kundërtën, përkatësisht në mohimin dhe mosrespektimin e tyre, njeriu shkatërrohet dheështë jo i lumtur; gjithashtu e urdhëron që All-llahut të Madhëruar t’indihmojë (shërbej) me gjithë zemrën, dorën dhe gjuhën e tij, kjo për faktin seAi-I Lartësuar është emri i Tij !- e merr për obligim t’i ndihmojë atij që që endihmon All-llahun dhe e forcon atë që e madhëron All-llahun ! Gjithashtu ia

tërhoqi vërejtjen që t’a largojë shpirtin e tij prej epshit dhe ta frenojë kur ajo tëdel në spikamë. Dhe vërtetë shpirti të bie të këqia, përveç atij shpirti që All-llahu e fal dhe mëshiron…)- ; (pra)

… Pastaj, dije o Malik, se po të dërgoj në vendin në të cilin para teje ka pasur administratime edhe të drejtë edhe tiranzues. Njerëzit tani do të shikojnë mevëmendje veprimet e tua, siç ke shikuar edhe ti me vëmendje veprimet eadministratorëve para teje. Dhe do të flasin për ty po ate çka ke folur ti për ata.Të ndershmit, natyrisht, janë të njohur për nga autoriteti i mirë i tyre, të cilinAll-llahu e ka lëshuar të qarkullojnë për ta përmes gjuhës së robërve të Tij.Rezerva më e mirë le të jetë rezerva e veprave të mira. Prandaj kontrollo

pasionet e tua dhe përmbaju ndaj asaj që nuk është e lejuar, ngase të

përmabjturit e shpirtit nënkupton të mbajturit e tij në rrugën e mesme,ndërmjet asaj çka adhuron dhe asaj çka nuk adhuron…… Shpërblej ata me faljen dhe amnistinë tënde bjësoj siç do të dëshiroje që All-llahu të të shpërblej ty me falje dhe mëshirë, ngase ti je mbi ta, kurse ai i cili të




porositë për këtë është mbi ty, gjersa All-llahu është mbi atë i cili të emëronadministrator. Ai kërkon nga ti të administrosh punët e tij dhe provon përmestyre…… Ruaju nga të krahasuarit me Zotin në madhështinë e Tij dhe imitimin e Tij në

pushtetin e Tij, ngase All-llahu vërtet e poshtëron çdo tiran dhe turpëron çdomburravec mendjelartë. Bëhu i drejtë ndaj Zotit dhe ndaj njerëzve si ndaj vetestënde, ndaj familjes tënde dhe atyre nga besimtarët e tu pr të cilët ke simpati,sepse nëse nuk vepron kështu do të jesh i padrejtë, ndërsa All-llahu, në emër tërobërve të tij, ëshrë kundërshtar i atij i cili është i padrejtë ndaj robërve të Zotit…… Adhuroje më së shumti atë që është më e ekuilibruar në të drejtë, më e

përgjithësuarnë drejtësi dhe më gjithpërfshirëse duke marrë parasysh kënaqësinë e besimatrëve, ngase pakënaqësia e njerëzve të zakonshëm merr me vete kënaqësinëe njerëzve të shquar, kurse pakënaqësia e njerëzve të shquar mund të lihet pasdorenëse ekziston kënaqësia e njerëzve të zakonshëm…… Ruaju nga vrasjet dhe gjakderdhja pa arsyetim, meqë asgjë nuk e shtondënimin e All-llahut dhe nuk është më i madh për nga pasojat dhe më i fuqishëm

për zhdukjen e mirësive dhe shkurtimit të afatit, siç është gjakderdhja e

pajustifikueshme. All-llahu i Madhëruar në Ditën e Gjykimit marrjen në pyetje tënjerëzve do ta filloj me rastet e gjakderdhjeve që i kanë bërë…… Ruaju nga vetëkënaqësia dhe besimi në atë që të duket e mirë… Ruaju ngadëshira për lavdërim të tepruar, meqë kjo është rasti më i sigurt për shejtanin që tëzhdukë veprat e mira, të njerëzve të devotshëm. Ruaju nga qortimi i shtetasve për mirësinë tënde, shtimin e veprave tua, ose t’u premtosh e pastaj ta prishësh

premtimin, ngase qortimi e zhdukë mirësinë, vetëlavdimi shuanë dritën e sëVërtetës, kurse prishja e premtimit shkakton urrejtjen e Zotit dhe njerëzve. All-llahu i Lartëmadhëruar thotë :« Tek All-llahu është shumë e urrejtur ta thoni atë që nuk e punoni ! » (Kur’an;Es-Saff, 3)

… E ke për detyrë të kujtosh atë që të ka parapri, qoftë ajo administratorë edrejtë, rrëfim i bukur ose shembull i Pejgamberit tonë-Selami i All-llahut qofshinmbi te dhe mbi të tijët !- ose dispozitë nga Libri i All-llahut. Prandaj, bazohu nëatë që na ke parë neve duke bërë dhe përpiqu ta pasosh atë që të kam urdhëruar nëkëtë porosi, duke shterruar argumentin tim kundër ty, ashtu që ti nuk ke pretekstkur shpirti yt të sulet drejt pasionit tënd.

- I lutem All-llahut me rrahmetin dhe mëshirën e Tij dhe madhështinë e pushtetit të Tij për dhënjen e aftësisë së mirë, me të cilën Ai mund të më nxitëedhe mua edhe ty të paraqesim arsyetim të qartë para Tij dhe krijesave të Tijnë mënyrën me të cilën mund të joshet kënaqësia e Tij bashkë me mirënjohjene mirë ndër njerëz, rezultat të mirë në pasuri, shtimin e begatisë dhe ngritjen e

famës, si dhe që Ai më në fund, t’na mundësojë të vdesim me vdekje tëvirtytshme dhe dëshminë e së Vërtetës me jetrat tona; »…Ne jemi të All-llahutdhe ne vetëm tek Ai kthehemi ! » (El-Bekare, 156)

- Selam Pejgamberit të All-llahut !- Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi pasrdhësit e pastër dhe të ndërshëm

të tij ! Edhe shumë selame !- Selam ! » (4)- Në bazë të këtyre parimeve, Imam Aliu a.s ka përshkruar shërbimet e

administratës, përkatësisht qeverisjes ashtu siç e lyp Islami në të vërtetë. Meqëdisa prej mëkëmbësve që udhëhiqnin në vise të ndryshme Islame, veçmëkishin gabuar, nuk iu kishin përmbajtur këtyre parimeve, Imami i shkarkoi ato

prej posteve. Sipas mendimit të disa historianëve, Imam Aliu a.s këtëshkarkim nuk e bëri i shtyrë nga ndonjë motiv hakmarrës apo diç tjetër,

përkundrazi ai këtë e bëri vetëm e vetëm për hir të gjeneratave të ardhshme, të




reja të cilëve duhej t’ju sigurohej fotografia e drejtë dhe e pastër e SheriatitIslam, të cilën All-llahu xh.sh e caktoi në Kur’anin e Tij të Madhënueshëm.

PLANI EKONOMIK DHE REFORMAT EKNOMIKE

- Kur Imam Aliu a.s i bëri reformat politike, atëherë u kthye kah reformatekonomike, kështuqë e ndryshoi sistemin e vjetër të ndarjes së pasurisë islamedhe të dhënave. Me këtë, njëherit bëri edhe një hap tejet të rëndësihsëm nëdrejtësi. Vuri risi në mënyrën e ndarjes së të mirave materiale të shtetitndërmjet njerëzve, duke i trajtuar të barabartë, ashtu siç i trajtonte edhe vetëPejgamberi a.s. Hudhi poshtë çfarëdo lloj qoftë diskriminimi në ndarjen edrejtësisë mes njerëzve. Takvallëkun, zgjuarsin islame, xhihadin dhe afërsinë etij me Pejgamberin a.s, nuk i konsideronte përparësi mbi të cilat dikush mundtë ishte i priviligjuar në këtë botë, falë këtyre, por, jo, Imami këto cilësi dhemerita i konsideronte për bazë të shpërblimit te All-llahu xh.sh në Ahiret, ku

All-llahu i Lartëmadhëruar çdo vepër do ta peshojë dhe për të do të jepshpërblim (sevap). Këtu, në këtë botë, mbi sipërfaqen e këtij dheut, njerëzitAliu a.s i konsideronte të barabartë, si para drejtësisë ashtu edhe para gjyqit,detyrimeve si dhe obligimeve. Politikën e tij ekonomike, ashtu edhe sishumicën e çështjeve me të cilat merrej, gjithashtu e shfaqi përkatësishtelaboroi në paraqitjen e para ummetit islam dhe atyre që u interesonte kjoçështje :

« … Por disa prej muhaxhirëve dhe ensarëve, as-habëve të Pejgamberit a.s,konsideronin se kishin përparësi ndaj të tjerëve për shkak të shoqërimit të tyre mePejgamberin a.s. Kjo është një përparësi e shkëlqyer tek All-llahu xh.sh, dhesevapi për veprat e tyre gjithashtu është i madh tek All-llahu xh.sh.

- por dikush i përgjigjet All-llahut xh.sh, Pejgamberit a.s dhe fesë sonë,dhe e pranon fenë tonë dhe falet në drejtim të Qabes sonë (Mekës), si dhe ikryen obligimet e tjera islamike, i meriton të gjitha të drejtat. Ju jeni robër tëAll-llahut, ndërsa pasuria është pronë e All-llahut, ndaj do ta kisha ndarë drejtmesh jush. Askush nuk ka përparësi ndaj të tjerëve, ndërsa i devotshmi(takvaja) tek All-llahu xh.sh do ta fitojë kompenzimin dhe shpërblimin mëfisnik. Por, All-llahu xh.sh të devotshmëve (takvave) nuk u jep kompenzimdhe shpërblim përkatësisht dhuratë në këtë botë, përkundrazi, ajo që është nëvetë All-llahun xh.sh-është më e mira. » (5)- Duke u frikësuar nga pakënaqësitë, shokët e tij më të mirë e mëbesnik,

veçanërisht Malik EL-Eshteri, e këshillonte që me rastin e ndarjes së pasurisëislame, përparësi-prioritet t’ju jep kryetarëve të fiseve dhe as-habëve tëResulullahit a.s Imam Aliu e refuzoi një gjë kategorikishtë duke u përgjigjur:

« Më rekomandoni që patjetër të kërkoj ndihmë, duke shkelur mbi ata të cilët jam zgjedhur për udhëheqës. Pasha All-llahun, nuk do të veproj kurrë kështugjersa të zgjasë kjo botë dhe gjersa madje edhe një yll çon drejt qiellit tjetër. Posikur edhe pasuria të ishte pronë e vetjake e imja, përsëri do ta kisha ndarë barabar mes tyre, e jo më për këtë pasuri që është në pronësi të All-llahut. Kini kujdes,vërtet dhënia pasuri dikujt që nuk e meriton është e prishur dhe harxhim i kotë. Aiqë vepron kësisoji ngrihet lartë (merr fozitë, famë, vërejt e përkth) në kët botë, por do të jet prej të përbuzëve në botën tjetër-ahiret. Ajo e ngrit përpara njerëzve, por

e turpëron në sytë e All-llahut. Nëse njeriu ia jep pasurinë e vet personit që nuk eka të drejtë për të apo nuk e meriton, All-llahu atë njeri e len pa dashurinë e tyredhe përveç kësaj dashuria e tyre do të jetë për të tjerët. Ndaj, atëherë kar ai të bie(gjendet) në vuajtje a vështirësi dhe tamam kur i nevojitet ndiham e atyre që u




ndihmoi, ata as që do ta ndihmojnë, por do të shndërrohen në armiqtë dhemospërfillësit më të këqinjë. »

- Në këtë mënyrë Imam Aliu a.s e caktoi statusin e pasurisë islame nëmesin e muslimanëve dhe e praktikoi këtë ndarje të drejtë pa asnjëfarëkushtëzimi. Drejtësia ishte parimi kryesor që udhëhiqej edhe në segmentet etjera të jetës. Posaçërisht ishte kundër çdo keqpërdorimi dhe anashkalimi:

« Pasha All-llahun ! Më me ëndje do ta kisha kaluar natën pa gjumë me njëstuhi të llahtarshme apo do të zvarritesha nëpër zinxhirët si marinar i përmbysur,se sa ta takoj All-llahun dhe Pejgamberin e Tij-Selamet e All-llahut qofshin mbi tedhe familjen e tij!- si torturues ndaj ndonjë personi kushdoqoftë ai apo si privues idikujt nga të nga të mirat e kësaj bote! E si mund t’i hyjë në hak dikujt për hir tëatij që ecën rrëmbimthi drejt mosekzistimit dhe i cili gjatë do të presë në sipërfaqetë tokës ?!

- Pasha All-llahun! Sikur edhe të më jepet gjithçka që gjendet mes shtatëqiejve dhe sipër tyre, për tu larguar nga dëgjueshmëria ime ndaj All-llahutxh.sh madje kjo qoftë sa edhe një fletë e mizës, kurrë një gjë të tillë nuk do ta

bëja. Për mua vërtetë kjo botë është e pavlerësikur një gjeth në gojën e

karkalecit që e përtyp. Ç’i duhen Aliut pasuritë dhe kënaqësitë që nuk do tëzgjasin përgjithmonë ?! Kërkojmë mbrojtje nga All-llahu prejmendjemadhësisë dhe gabimeve. Vetëm nga Ai ndihmë kërkojmë ! »- Ky fragment nxjerrë nga fjalimet e tij, qartë tregon qëndrimin e tij ndajdrejtësisë; në të kupruarit e udhëheqjes dhe sundimit; në mënyrën eudhëheqjes sipas udhëzimeve të Pejgamberit a.s; si dhe cilësitë e veçanta tëAliut a.s ndaj urdhërave të All-llahut xh.sh si dhe dhënien përparësi të miravedhe shpërblimeve të botës tjetër-ahiretit kundrejt të mirave relative e tëkalueshme të kësaj bote.

SHTEGU I REFORMAVE

- Ashtu siç veçmë pamë, Imam Aliu a.s vendosi një plan të përgjithshëm tëreformave dhe rilindjes së pushtetit islam, posaçërisht në segmentet edrejtësisë dhe ekonomisë.- Rreth këtij plani d.m.th planit të reformave të cilat Emirul MëmininiAli ibn Ebu Talibi a.s e udhëhoqi, ummetin islam përfitoi dobi të madhe nërevitalizimin e ligjeve islame, principeve si dhe rilindjes së veprave të tyre.

Nisur nga kjo, Imam Aliu a.s për punonjës të administratës dhe mëkëmbës qëdo të udhëhiqnin botën islame, zgjodhi njerëz që ishin shembull i

jashtëzakonshëm në punën mendorë dhe sjelljen e tyre shpirtërore, dhe qëishin plotësisht të dorëzuar ndaj All-llahut xh.sh, dhe njerëz të cilët gjatë gjithëveprave të veta i venin në zbatim rregullat e All-llahut xh.sh. Në mesin e tyreishin Osmani biri i Hanifit, Muhammedi biri i Ebu Bekrit, Maliku biri i Eshter El-Nehajiut si dhe shokët e tjerë besnik të Muhammedit a.s. Udhëheqësve dhemëkëmbësve të vet u caktoi një detyrë tejet me rëndësi, e ajo ishte: tëkëshilluat e robërve të Zotit dhe ta përhapin drejtësinë në mesin e tyre, si dhet’i largojnë dhe eliminojnë të gjitha forcat lokale që ndikojnë, përkatësisht

paraqesin pengesë në zhvillimin e drejtë dhe të mbarë të rrugës dhe jetës sëdrejtë islame, gjë që shihet edhe në udhëzimin e tij që ia jep mëkëmbësit të vetdhe udhëheqësit Muhammedit birit të Ebu Bekrit, me rastin e emërimit për nëEgjipt :

« Tregohu ndaj tyre i njerëzishëm, i butë dhe fytyrqeshur. Sillu ndaj tyre nëmënyrë të drejtë, ashtu që fisnikët të mos presin padrejtësi në favor të tyre dhe që




të dobëtit të mos e humbin shpresën në padrejtësinë tënde ndaj tyre. All-llahu iMadhëruar ! O bashkësi e robërve të Tij, me siguri do t’ju pyesin mbi veprat etuaja, të vogla e të mëdha, të dukshme e të fshehta. Nëse Ai ju ndëshkon, kjo do të

bëhet ngase keniqenë tiranë, e nëse Ai ju falë, kjo do të bëhet për atë se është më iMëshirshmi…(6)

- Në mesin e këtyre njerëzve Imam Aliu a.s i zgjodhi më të mirët të jenë përkrah tij, ata të cilët ishin të aftë dhe të devotshëm (takva), ndërsa nga ana etij, ai-Imam Aliu a.s i furnizonte me këshillat dhe udhëzimet e tij, me qëllimqë sa më mirë t’i udhëzojë drejt jetës dhe klasave të ndryshme të ummetit metë cilat do të udhëhiqnin. Ai u caktoi dhe i urdhëroi mëkëmbësit e tijqë të jenëabsolutisht të dhënë pas All-llahut xh.sh, duke ju këshilluar mëshirë dhezbatim të përpiktëtë drejtësisë, disponim të këndshëm dhe qëndrim miqësor ndaj ummetit të tyre; që me pozitën e tyre që e gëzojnë, të mos shfaqinmendjemadhësi karshi të tjerëve; që të mos shprehin efektin e ashtuquajtur « tëforcës së madhe » dhe padrejtësisë në shoqëri, ngase pikërisht veprat e këtillae ngadalësojnë përkatësisht e pamundësojnë zbatimin e drejtësisë. Detyra etyre ishte përhapja e drejtësisë shoqërore, dhe vendosja e e drejtësisë së

individit dhe secilit musliman, dhe e tërë kjo përparësi qartë shihet nëpërmesletrave të cilat Imam Aliu a.s u dërgonte mëkëmbësve të tij :« Priti njerëzit fytyrqeshur, lejo që të vizitojnë lirisht dhe komuniko urdhëresatme zemërgjërësi. Dije se nga Zjarri të largon krejt ajo që të afron te All-llahu dhese zjarri të afron krejt ajo që të largon nga All-llahu. »(7)

- Këto ishin vetëm ca pjesë fragmentesh prej udhëzimeve që Imam Aliua.s ua dërgonte shokëve të tij besnikë e të devotshëm dhe udhëheqës të drejtë,ai iu përkushtua i tëri udhëzimeve dhe këshillave mbi sundimin dhe sjelljen etyre ndaj ummetit. Kështuqë ai i i ndiqte veprat e tyre dhe mënyrën e sundimitgjithnjë duke insistuar në zbatimin e drejtësisë islame, dhe kur ndodhte të

paraqitejndonjë gabim; qoftë ia spontan apo i rastësishëm; ai menjëherë dinte

si të intervenojë për ta përmirësuar rrugën e tyre, qoftë kjo nëpërmjetkësillimit a udhëzimit apo tërheqjes së vërejtjes ose largimit të tyre nga detyre.Kjo më së miri shihet nëpërmjet letrës së tij drejtuar mëkëmbësit të vet nëBasër, Osmanit birit të Hunejf El-Ensariut, kur Imam Aliu a.s morri lajmin se

banorët e Basrës e kanë ftuar atë në gosti dhe ai i është përgjigjur një ftese tëtillë. Imam Aliu a.s duke supozuar veprat e këtilla mundët që Osmanin talargojnë nga veprat e mira, duke u nisur nga ajo se Osmani në të ardhmenmund atyre njerëzve që e kanë ftuar në gosti t’u jep përparësi dhe favorizimetë tjera, të cilat mund të prishin autoritetin e tij si dhe atë të halifit musliman,ai dërgoi letrën vijuese:

« Dhe tani ! O biri i Hunejfit, kam marrë vesht se një nga të rinjtë e Basrës të ka

ftuar në gosti dhe se ti ke ngerendur me te. U shtruan gjellëra të ndryshme për tydhe të u afruan pjata të mëdha. Kurrë nuk kam menduar se do të pranosh gostinë enjerëzve të cilët i dëbojnë lypësit dhe ftojnë të pasurit. Mendo për kafshatat të cilati merr, lëri ato në të cilat dyshon dhe merr ato për të cilat je i sigurt se janësiguruar në mënyrë legjitime (hallall).

- Dije mirë se çdo besimtar e ka imanin të cilin e pason dhe kërkon tëndriçohet me dritën e diturisë së tij. Dije mirë se ju nuk jeni në gjendje tëveproni në këtë mënyrë. Por më ndihmoni me virtytshmërinë, përpjekjet

personale, nder dhe drejtësi…… Prandaj , o biri i Hunejfit, ki frikë nga Zoti dhe kënaqu me kothere të bukës,në mënyrë që të spëtosh nga Zjarri ! » (8)

- Letër, gati me përmabjtje të njëjtë, Imami dhe Halifi i besimtarëve-Aliibn Ebu Talibi a.s i dërgoi në Ardeshir mëkëmbësit të tij Hurra Maskali ibn




Hubejre Esh-Shejbaniut, duke ia tërhequr vërejtjen për veprat që i ka bërë, dhenë bazë të cilave e meriton largimin nga posti-detyra:

« Jam informuar për ty për gjëra me ta cilat-nëse i ke bërë-e ke zemëruar All-llahun dhe ia ke mohua ndëgjesën Imamit tënd. Ti në mesin e arabëve të fisit tënd,të cilët të përkrahin, e shpërndan prenë luftarake të muslimanëve që e kanë fituar me heshtat dhe kuajt e tyre dhe për të cilën është derdhur gjaku i tyre.

- Pasha Atë, i Cili bën që fara të mbijë dhe krijon qenie të gjalla, nësekjo është e vërtet, do të poshtëroheshe në sytë e mi dhe do të humbje vlerën

për mua. Prandaj mos u sjell me mendjelehtësi ndaj të drejtës së Zotit tënd dhemos e përmirëso këtë botë duke rrënuar besimin tënd, dhe të jesh nga ata rëcilët me veprat e tyre janë në humbje… » (9)- Letra të ngjajshme u drejtonte edhe mëkëmbësve të tij të tjerë:

« Dhe tani! Kam marrë vesht për ty gjëra me të cilat-nëse i ke bërë- e kezemëruar Zotin tënd, nuk iu ke bindur Imamit tënd dhe ke tradhëtuar betimin tënd.

- Kam marrë vesht se ke shkatërruar vendin dhe ke grabitur çdo gjë qëka rënë nën këmbët e tua dhe ke gëlltitur çdo gjë që ka qenë në duart e tua. Mëdërgo një raport dhe dije që të dhënurit e llogarisë para All-llahut do të jetë më

e ashpër se para njerëzve. (10)- Imam Aliu a.s ashtu siç dinte ti udhëzojë dhe këshillojë mëkëmbësit etij të cilët i emëronte anekënd trojeve islame, ashtu dinte edhe të udhëheq dhedrejtojë ushtrinë duke ia shpjeguar rrugën e drejtë, si dhe atë se çfarë duhet të

bëjnë e si të sillen kur të ballafaqohen më armikun.- E ndaloi torturimin, nxitjen dhe fillimin e konfliktit, por rekomandoi

për durim (sabër), kontroll ndaj vetvetes si dhe të jenë tejet të ndërgjegjshëmedhe kur janë mbrojtës përkatësisht luftëtar. Por, kur armiku filloi t’i

provokojë dhe sulmojë, atëherë kanë të drejtë absolutë për t’u mbrojtur, dhekur të korrin fitore, nuk duhet të bëhën mendjemëdhenj. Për fitoren e arrijtur ndaj armikut dhe nuk kanë të drejtët’i ndjekin ushtarët kundrështar që janë në

tërheqje e sipër nga fushbeteja, ashtu siç edhe nuk kanë të drejtëtë varosin të plagosurit, e as që t’i fyejnë e demigrojnë civilët e pafajshëm siç janë gratë,fëmijët dhe pleqtë. Se si duken në të vërtet disa prej rekomandimeve dheudhëzimeve të Emirul-Muëmininit Ali ibn Ebu Talibit a.s drejtuar ushtrisë sëvet dhe komandantëve që i caktonte, tregojnë fjalët e mëposhtme të ImamAliut a.s :

« Mos luftoni gjersa ata të mos fillojnë! Ngase-Zotit i qofshim falë-ju vërtet kenitë drejtë. Ndërsa fakti që i lejoni atyre të fillojnë luftën do të jetë argument

plotësues kundër tyre.Kur armiku, me vullnetin e Zotit, të mposhtet, mos i vrisni ata të cilët sprapsen,mos i goditni personat e pafuqishëm, mos i ekzekutoni të plagosurit dhe mos i

bezdisni femrat nëse ato atakojnë nderin tuaj dhe fyejnë prijësat tuaj, ngase janë tëdobëta për nga fuqia, karakteri dhe mendja… » (11)« Nga robi i All-llahut Aliu, biri i Ebu Talibit, Prijësi i besimtarëve, për oficerët

përgjegjës të garnizoneve në pozicionet mbrojtëse !…… Dijeni mirë se ju vërtet keni të drejtë nga unë, të mos fshehë nga ju asnjëfshehtësi pos në luftë, as të vendos për ndonjë gjë e të mos këshillohem me ju, posnë dispozitat fetare, as të shtyjë çfarëdo të drejtë tuajën nga vendi i saj, as tëndalem gjersa nuk e përmbushi tërësisht, si dhe që për mua të gjithë jemi të

barabartë në të drejta. Kur të gjitha këto t’i kryej, atëherë për ju është obligim tafalënderoni Zotin për këto begati, si dhe të më bindeni dhe të mos ngurroni kur tëftoheni, as të mos i leni pas dore veprat e mira, por të ballafaqoheni me vuajtje për hir të asaj çka është e drejtë… » (12)




- Sigurimi material, e drejta e individit në ekonomi dhe mbrojtja e jetës private është faktori tepër i rëndësishëm në ekonominë islame dhe njëherit paraqet themelin e politikës shtetërore islame.- Sasia e tatimeve (të dhënave) të përcaktuara me Sheriat i siguronte

burimet e të mbuluarit të detyrimeve shtetërore në lëmenjt e segmenteve politike, sociale dhe ushtarake, si dhe sektorëve të tjerë shtetërorë, për të cilatshteti bën përkujdesjen. Kështuqë mbledhësit e tatimeve (fjala është për zekatin, vërejt e përkth) kishin një rol të veçantë në shtet, ngase njëkohësishtishin edhe rojëtar të thesarit. Duke u nisur nga ky rol si dhe specifika embledhjes së tatimeve, e cila mund të dilte jashtë kontrollit, Imam Aliu a.s ikushtoi vëmendje të jashtëzakonshme kësaj çështjeje. Vëmendja e tij nuk

përqëndrohej në atë që të mblidhen sa më shumë të ardhura në kuptiminmaterial pra, por ai vëmendjen plotësisht e përqëndronte drejt asaj që sistemi imbledhjes plotësisht të jetë në pajtim dhe përputhshmëri me fisnikërinë edrejtësisë islame për të cilën Imam Aliu a.s çdo herë insistonte dhe e zbatontenë shoqërinë islame. Kështuqë Imam Aliu a.s tepër ishte i vëmendshëm qënënpunësit e tij dhe mbledhësit e tatimeve të jenë të butë, të dashur dhe të

drejtë si dhe të posedojnë moral të lartë dhe sens për një përgjegjësi të tillëspecifike. Sipas tij, detyra e tyre nuk ishte vetëm mbledhja e pasurisë për pasurimin e shtetit, por sigurimi në kryerjen e obligimeve ndaj së Vërtetës,ndërsa nëpërmjet sjelljes së mirë me ummetin ta vë në pah përkatësisht të delnë shesh fytyra e vërtet e fesë Islame. Gjatë misionit të tyre të mbledhjes,targambledhësit nuk kishin të drejtë të detyrojnë njerëzit me dhunë të japin tëdhënat, e as të mos i paguanin borxhlinjtë, ta akuzonin dikë rreyh të hollave, tëdëmtonin pasurinë e muslimanëve si dhe të atyre të tjerëve që jetonin në botënislme. Gjithashtu nuk kishin të drejtë askënd ta detyrojë të shesi ndonjë gjë tëmirë që atyre t’ua shlyejë borxhet; e as që dikush nga mbledhësit kishte tëdrejtë të kërkojë diç më tepër se ajo që ishte përshkruar e caktuar në Kur’anin

e Madhnueshëm; e as më tepër që rreptësisht e kishin të ndaluar të sillenmendjmëdhenj, apo dikjt t’ia ndalojnë përshëndetjen; por me butësi, buzëqeshje dhe dinjitet të silleshin ndaj të obliguarve; gjë që më së miri e pohon udhëzimi i Imamit a.s:

« … Prandaj, bëhuni të drejtë ndaj njerëzve dhe punoni me durim në pikëpamje tënevojave të tyre, ngase ju vërtetë jeni thesarët e besimtarëve, përfaqësues tëBashkësisë dhe mëkëmbës të Imamit.

- Mos e ndani asnjërin nga nevoja e tij! Mos pengoni asnjërin në tëkërkuarit e saj! Kurrsesi mos ua shitni njerëzve veshjen e verës ose dimrit, osekafshët me të cilat punojnë, ose robërit, në mënyrë që të realizoni pagimin etatimit. Mos e fshikulloni kurrsesi ndonjërin, madje as për një para të vetme.

Mos veni dorë kurrsesi në pasurinë e ndonjë personi, qoftë musliman ose jomusliman… » (13)

… « Nisu në rrugë me përkushtim ndaj Zotit Një, i Cili nuk ka shok. Kurrë mosia kall tmerrin muslimanit. Mos iu afro kurrsesi nëse ai këtë nuk e dëshiron. Mosmerr nga ai kurrë më tepër seç është e drejta e Zotit nga pasuria e tij. Kur tëshkosh te ndonjë kabile, qëndro afër puseve të tyre në vend që të futesh në shtëpitëe tyre. Pastaj nisu drejt tyre qetas dhe me dinjitet, gjersa të arrish në mesin e tyre.Mandej jepju selamdhe mos përto t’i përsëndetësh si duhet. Pas kësaj thuaju:« O robët e Zotit, mëkëmbësi i Zotit dhe halifi i Tij më dërgoi te ju për tëmbledhur hisen e Zotit nga pasuria e juaj. A ka diç nga hisja e Zotit në pasuritëtuaja ? Nëse ka, dorëzojani atë mëkëmbësit të tij! »

- Nëse thot : » Nuk ka! » Nëse ndonjëri të përgjigjet pozitivisht, shko mete. Në ndërkohë mos u kanos, as mos rëndo… » (14)




ASPEKTI ISLAM I DREJTËSISË SHOQËRORE

- Caku I programit të reformave të Imam Aliut a.s kishte të bëjë me tëgjitha fushtat e shtetit islam konform rregullave të drejtësisë silame. Kjo ishtevazhdimësi e politikës të cilën e filloi dhe zbatoi Pejgamberi-Muhammedi a.s.Imam Aliu a.s duke studjuar dhe hulumtuar gjithë atë që ishte arrirë gjer

atëherë si dhe nën dëgjueshëmrinë e plotë ndaj fjalëve të All-llahut xh.shvëndosi parime të caktuara për të cilat ishte I bindur se përbëjnë kushtet esuksesit. Ai personalisht në jetë u përmbahej këtyre parimeve apo edhe indërtonte, gjë që i jepte të drejtë që me këmbëngulje t’i kërkojë edhe nga tëtjerët, përkatësisht shokët dhe mëkëmbësit e tij.- Kushtet që kërkonte mund të përmblidhen në katër më kryesorët:drejtësia dhe qëndrimi miqësor në jetën e përditshme; kontrolli i punësimit dhetregut; vetësakrifikimi në emër të Bashkësisë; si dhe barabarësia.

- DREJTËSIA DHE TË QENIT MIQËSOR

- Shoqëria islme në periudhën e Ali ibn Ebu Talibit a.s përjetoi gjendjetepër të lakmueshme, përjetonte lulëzim, drejtësi dhe përkujdesje ndajnjerëzve dhe ajo që ishte më e veçantja-drejtësia në ndarjen e të miravemateriale përkatësisht-pasurisë së Zotit. Vetë Imami personalisht përkujdesejtepër për këtë çështje dhe e kontrollonte gjendjen në shtetin islam:

« Pasha All-llahun ! Me siguri do t’i ndihmoj atij që i është bërë e padrejtë që tafitojë të drejtën e tij karshi personit që e ka bërë padrejtësinë, dhe të jemi të sigurtëse shtypësin do ta ndjek të lidhur me hallkë gjersa nuk e çoj tek burimi i sëvërtetës qoftë ai edhe marrëzisht rrebelohet. » (15)- Ummeti islam të cilin e udhëhoqi Emirul-Muëminini Ali ibn Ebu Talibi a.s, në

gjithë fushat e jetës e ndjeu drejtësin, vëmednjen, mëshirën e cila ummetit isiguroi një nderë të madh, krenari, lumturi dhe liri. Rasti në vijim dëshmon për këtë.- Shoku i Aliut a.s El-Hakemi rrëfen : »Një ditë Imam Aliu a.s morridisa enë plotë me mjaltë të mbushura dhe i thirri jetimët (bonjakët) e utha : »Hani dhe kënaquni ». Atëherë kur e pashë gjithë këtë, dëshirova që edheunë të isha jetim e të kisha mundësi të hajë me to. Pjesën tjetër që mbeti prejmjaltit e dërgoi në Xahminë e Pejgamberit që aty të ndahet. »- Haruni, biri i Autarit nga Zazani përcjell ngjarjen vijuese : » Isha meKamberin, shërbetorin e Imam Aliut a.s, kur ky shkoi tek Imam Aliu a.s e i

tha : » O Emirul-Muëminin ! Eja me mua, unë kam ruajtur diç për ty ».Atëherë Imam Aliu a.s e pyeti : » E çka ke ruajtur ? » Kamberi e morri mevete gjer tek shtëpia e vet. Kur ç’të shohim, aty kishte një thes plot të mbushur me ar dhe argjend, dhe Kamberi iu drejtua : »O Emirul-Muëminin ! E di sevetes nuk i ke lënë asgjë prej asaj që më parë e ke ndarë, ndaj edhe lash diçnga kjo pasuri për ty. » Mjerr për ty »-tha Imam Aliu a.s « Ti dëshiron nështëpinë time të futish një zjarr të madh. » De më pas Imam Aliu a.s e morrishpatën e tij dhe e coptoi në pjesë të vogla arin dhe argjendin, dhe i thirrinjerëzit, duke urdhëruar që barabar të ndahet mes tyre. Pastaj shkoi drejt nëarkën e shtetit dhe e ndau gjithë atë çka kishte aty. » (17)- El-Hakemi transmeton : » Imam Aliu a.s e ndante shegën ^ në mesin e

njerëzve kurse Xhamia jonë mori shtatë copa. Imam Aliu a.s atëbotë tha : »Onjerëz ! ne fitojmë sasi e cila na duket neve se është e mbushur, mirëpo kur atëe ndajmë atëherë na duket e vogël, ndërsa unë ndaj gjithçka që kam ». Kur për

pagë merrtë copëzat të arit, e coptonte atë dhe e shpërndante. »




- Ali ibn Rabi’a rrëfen : » Ibn Et-Tajahu erdhi te Imam Aliu a. dhe i tha :« O Emirul-Muëminin ! Thesari (arka) e shtetit është e mbushur përplot me ar dhe argjend ». Ndërsa Imam Aliu a.s u përgjigj : »All-llahu Ekber ! » dhe u ngritnga vendi duke u mbështetur në duart e Ibn Et-Tajahut. Më pas, hyrën në arkën eshtetit dhe i ftoi njerëzit dhe ua ndau gjithë atë që gjendej brenda, duke thënë :« O e verdhë dhe e bardhë (d.m.th ar dhe argjend, vërejt e përkth), mashtroni tëtjerët, ndërsa mua jo ! » Dhe kur Imami a.s e shpërndau tërë atë që kishte, e

pastroi dyshemenë dhe i fali dy rekate namaz. »- Përkujdesja dhe brengosja e Imam Aliut a.s për ummetin e tij ishtetejet e madhe, ai përpiqej t’i eliminojë të gjitha llojet e varfërisë dhe vuajtjet eummetit të tij, gjë që qartë shihet qysh në fjalimin e tij të parë kur e mbajti merastin e zgjedhjes për halif, duke thënë :

« … Po të dëshiroja, kam mundur të shkoj rrugës e cila shpie midis pastërtisë sëgurit të begatshëm, dhe veshjes prej mëndafshit, por nuk ka ndodhur që pasionet emia të më pushtojnë dhe që lakmia të më shpie në të zgjedhurit e gjellërave, gjersanë Hixhaz ose Jemen ndoshta ka ndonjë i cili nuk ka shpresë në sigurimin e njëcope të bukës, ose ndonjë që kurrë nuk ka hëngër gjersa është ngopur. A të

shtrihem me barkun plot gjersa përqark mund të ketë stomakë të urriur dhe banorëtë etshëm ?! Ose a të bëhem ashtu siç thotëpoeti :« Gjersa populli pranë teje për një kothere bukë lakmon, ti sëmundjen në

brendinë e staomakut e shton ».- A duhet të jem i kënaqur me atë që më thuhet : » Ky është Prijësi iBesimatrëve !-ndonëse me njerëzit nuk i ndaj vuajtjet e jetës ? Nuk jam ikënaqur për të qenë i brengosur me të ngrënurit e ushqimit të mirë, si shtaza elidhur, brenga e vetme e së cilës është ushqimi i vet, ose si shtaza e pangopur ecila hallapië. Ajo mbushë stomakun e vet me ushqim, por nuk përfill qëllim

pas saj. A do t’i qasem kullosës së shfrenuar të lirë ? Ose do ta heq zvarrëlitarin e devijimit ? Ose do të bredh pa qëllim shtigjeve të hutimit ?… (19)

KONTROLLI I RREPTË NDAJ TREGUT

- Imam Aliu a.s tepër me vëmendje i zbatoi ndryshimet ekonomike, ekuptoi se nuk mundet gjithçka t’i lehet vetëdijes dhe ndërgjegjes së individit.Konsideronte se edhe për drejtësin në të gjitha fushta e jetës, duhet të vendosetnjë mekanizëm i cili do të siguronte atë…

Në këtë drejtim, bëri edhe planin e ndjekjes së tregut me qëllim që në formimin eçmimeve të nderohet kërkesa dhe oferta, si dhe kualiteti i mallit; kështuqënëpërmjet kësaj të pengohet manipulimi gjatë peshimit, çmimeve apo

parandalohet mashtrimet e natyrshme të ndryshme. Lidhur me këtë Imam El-Bakiri a.s transmeton :« Emirul-Muëminin Ali ibn Ebu Talibi a.s për çdo mëngjes e kishte zakon tëkalojë pranë tregut të Kufes duke e mbajtur shkopin e tij mbi supe duke folur : » OTregëtarë ! preferojeni mirësinë, bekohuni me thjestësi, afrojuni mushterinjve,zbukurohuni me urtësi, largojuni nga gënjeshtra, ikni nga e keqja dhe jini të drejtëndaj të lënëve pasdore (skamnorëve), assesi mos e merrni kamatën, peshoni drejtëedhe në kandar edhe në litra dhe mos ua pakësoni njerëzve gjërat e tyre e as mos

bëni të keqe nëpër tokë duke krijuar rrëmujë (kaos) » (20)- Ebu En-Nevari transmeton : » E kam parë Imam Aliun a.s kur e katakuar një rrobaqepës, dhe iu ka drejtuar me fjalët : » O rrobaqepës, shtrëngoje

perin, kopsat dhe qep fortë. Unë e kam dëgjua Resulullahun a.s kur katëhën : » Në Ditën e Gjykimit do del rrobaqepësi mashtrues duke mbajtur teshat të cilat i ka qepur keq, ndaj edhe do të jetë i turpëruar par të gjithëve, »




dhe më pas Imami a.s shtoi : » O rrobaqepës, kujdesu edhe për mbeturinat ematerialit të qepur, ngase pronari i materialit ka më tëpër të drejtë se sa ti… »(21)- Kështu Imam Aliu a.s e zbatonte drejtësinë në sjoqërinë islame nëmënyrën më adekuate, duke treguar këtë personalisht dhe praktikisht me vetësjelljen e tij. Njëkohësisht edhe ndaj ummetit sillej me shumë mirësi dhendjenja të sinqerta, i ngjallte tek njeëzit shpresat e tyre dhe ua largonte atyrevuajtjet gjersa ata nuk e fitonin frytin e drejtësisë në historinë e tyre barabar dhe ashtu siç e përjetonin edhe me Pejgamberin a.s.

SAKRIFIKICA VETËMOHUESE NË DOBI TË UMMETIT TË VET

- Modestia dhe sinqiriteti ishin dy komponentat që Imam Aliun a.s iakëmbyen të gjitha shijimet të paskrupullt dhe shijimet të kënaqësive të kësaj

bote. Emirul-Muëminini Ali ibn Ebu Talibi a.s jetonte në një shtëpi jashtëzakonisht të thjeshtë e cila aspak nuk dallonte nga shtëpitë e më tëvarfërve të ummetit të tij, hante bukë prej elbi të cilën e përgatiste ai apogruaja e tij. Vishej me tesha tepër të thjeshta. Parimi i tij themelor shihet edhenga fjalimi i tij vijues :

« … Dije mirë se Imami juaj është i kënaqur me dy copa të vjetëruara të veshjesnga gjithë bota dhe me dy rriska bukë për ushqim. Dije mirë se ju nuk jeni nëgjendje të veproni në këtë mënyrë. Por më ndihmoni me virtytshmërinë, përpjekjet

personale, nder dhe drejtësi. Ngase-për All-llahun ! unë nuk kam tubuar kurrfarrëari nga kjo botë e juaj, as kam grumbulluar pasurinë e bujshme të saj, as kammbledhur veshje tjetër pos kësaj të vjetëruar, as kam grabitur ndonjë pëllëmbë të

tokës së saj, as kam marrë prej saj më shumë seç është racioni i gomaritlëkurërjepur. Ajo (kjo botë) në sytë e mi është më e dobët dhe më e ligësht dhe mëe parëndësishme se lendeja e idhët… (22)

- Politikën e drejtë të Imam Aliut a.s mundemi ta ndjekim pikërisht nëzbatimin e gjithë asaj që ka folur dhe kuvenduar duke jetësuar tek anëtarët efamiljes së tij dhe vetja e tij. Veten e tij dhe familjen nuk e liroi nga asnjëdetyrim që ua ngarkonte anëtarëve të tjerë të ummetit islam, gjithnjë duke

patur synim përfundimtar mirësinë e përgjithshme. Harun Ibn Antari lidhur mekëtë transmeton : » Gjatë dimrit hyja në shtëpinë e Imam Aliut a.s kur jetontenë Harnak. Për shkak të veshjes së hollë që mbante mbi trupin e vet, qartëshihej se i tëri ishte i ftohur, d.m.th ishte i mbërthyer me të ftohtë, ndaj i

thashë : » O Emirul-Muëminin! All-llahu xh.sh ty dhe familjes tënde u kadhënë një pjesë (hise) nga pasuria, ndaj për çfarë shkaku bën kështu ngavetvetja ?! » Atëherë Imam Aliu a.s më shikoi dhe tha : » Pasha Zotin! Nuk dotë dëgjoj fjalët e tua, këto janë teshat që i kam marrë me vete prej Medines ».- Një ditë Asim ibn Zejdi iu drejtua Imam Aliut a.s duke i thënë :

« O Emirul-Muëminin! Edhe ti ke veshur tesha të ashpra dhe han ushqim tëthjeshtë », Imam Aliu a.s iu përgjigj : » Mjerr për ty! Vërtet, nuk jam sikur ti. All-llahu i Madhëruar vërtet i ka urdhëruar prijësit e drejtësisë ta mbajnë veten e tyrenë nivelin e njërzve më të thjeshtë, kështuqë të varfërin mos ta mbisundojëvarfëria e tij. » (24)

- Suajid ibn Xhafla transmeton për mënyrën e jetesës së Imam Aliut a.ssi vijon : » Një ditë hyra në shtëpinë e Imam Aliut a.s ku nuk pashë asgjë tjetër

pos Imamit a.s i cili qëndronte ulur në dysheme, ndaj edhe iu drejtova : » OEmirul-Muëminin! Ti je « mbret » i muslimanëve, sundimtar dhe mbrojtës i




thesarit të shtetit, ndërsa pranon mysafirë dhe ambasadorë në këtë gjendje… »Atëherë Imam Aliu a.s m’u përgjigj : » O Suajid! Çfarë të duhet rregullimi ishtëpisë në këtë botë, kur së shpejti do ta braktisim, dhe kur ajo më nuk do tëna nevojitet në botën tjetër-ahiret, ne-në botën tjetër-me vete do ti marrimvetëm veprat tona dhe atje së shpejti do të shpërngulemi. (25)- Imam Aliu a.s vetë shkonte në treg për ta shitur shpatën e vet meqëllim që të blejë diçka ushqim për familjen e tij, këtë e bënte edhe kur ishtehalife dhe udhëheqës islam dhe pranonte pasuri të madhe dhe tatime nga tëgjitah anët e botës islame. Ebu Raxha’ transmeton : » Një ditë, Imam Aliu a.se nxorri shpatën e tij në treg dhe tha : »Kush dëshiron ta blejë këtë shpatë ngaunë ? Pasha All-llahun në dorën e të Cilit është shpirti im, nuk do ta kishashitur kurrë këtë shpatë, sikur të kisha diç tjetër për të blerë xhuben. »Athëherë iu drejtova : » Unë do ta shes xhuben hua gjersa ta marrish rogën. »Kështuqë kur Emirul-Muëminini e morri rogën, menjëherë ma pagoi

borxhin. » (26)- Imam Aliu asnjëherë asgjë nuk ka marrë prej pasurisë së muslimanëve.Kur udhëtonte nga një vend në vendin tjetër, ai kishte me vete vetëm atë që e

kishte marrë nga Medineja; siç është fjala vjen: deveja, ulësjae saj dheshëbetori i tij.- Bekr ibn Issa transmeton : » Imam Aliu a.s u thoshte banorëve tëKufes : » O banorë të Kufes, nëse ndonjëherë e lëshoj qytetin tuaj, dhe nëseme vete marrë diçka tjetër pos shërbetorit tim dhe deves sime si dhe ulëses sësaj-atëherë dijeni se ju kam tradhtuar-mashtruar ».- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s dinte që nafakën e vet ta fitojë nga pasuriae tij që kishte në Xhenbu’ë afër Medines. Kur ndodhte që të fitonte nga kjo

pasuri, ai atëherë ma ato fitime i ushqente të varfërit me mish dhe bukë, ndërsavetë ai e bashkë ma familjen ushqehej me bukë të lyer me vaj. Gjithnjëkujdesej që me drejtësinë dhe modestinë e tij me përpikshmëri përherë ta

ndjek rrugën e Muhammedit a.s. Në lidhje me këtë Akabe ibn Akva thotë : » Njëherë shkova tek Imam Aliu a.s dhe e pashë duke ngrënë bukë të thatë medhallë, gjë që më erdhi habi, ndaj edhe e pyeta : »O Emirul-Muëminin! Po ti akështu han, në këtë mënyrë ? » Imam Aliu a.s mu përgjigj : » O Abul-Xhanube, Pejgamberi i All-llahut-Selami i All-llahut gjithnjë qoftë mbi te dhembi familjen e tij !hante edhe më keq se kjo që hajë unë, Ai-Selami i All-llahut qoftë mbi te dhe mbi familjen e tij !-vishej me tësha më të vjetërruara sesa të miat, ndërsa nëse unë nuk sillem sikur që sillej ai, kam frikë se nuk do tëmeritojë të jem me të bashkë në ahiret. » (27)- Për veprat e tij të mira të bëra nda ummetit, Abdullah ibn Husejni IbnHasani, transmeton si vijon : » Imam Aliu a.s gjatë kohës së Resulullahut a.s

liroi mijëra robër (sklevër) me të hollat që vetë i fitoi me pasurinë dhe djersëne tij. Ndërsa kur u zgjodh halife, pasuria e botës islame gjendej në duart e tij. »- Sufjan Eth-Thevriju transmeton nga Omer ibn Kajsi si vijon : » E kanë

parë Imam Aliun a.s të veshur me xhuben e arrnuar, ndaj edhe për këtë iatërhoqën vërejtjen, Ai-Imam Aliu a.s u përgjigj : » Në situata të këtilla zemrado të jetë e nënshtruar, ndërsa besimtari do ta pasojë atë. » (28)- Në këtë thellësi të modestisë dhe të vetëmohimit për hir të kënaqësisësë All-llahut xh.sh, Imam Aliu a.s në shumë raste është shprehur :

« Pasha Zotin! Unë aq shumë herë e kam arrnuar xhuben time, sa që kam filluar të turpërohem prej atij që ma arrnonte. Disa më thonin që ta ndërrojë, mirëpo unëu përgjigjesha : » Keq do të jet për ju, mos insistoni më në kët, ngase ai që heqvështrësi dhe vuajtje në këtë botë, me siguri do të jetë i kënaqur në botën eardhshme. (29)




- Më lartë u theksuan vetëm disa nga veçoritë (cilësitë) e Imam Aliut a.stë cilat qartë na pasqyrojnë besimin e tij të patundshëm në drejtësinë Islame, tëcilës plotësisht iu përkushtua me qëllim të ndjekjes së udhëzimeve dhe rrugëssë Pejgamberit të All-llahut xh.sh, Muhammmedit-Selami i All-llahut qoftëgjithnjë mbi te dhe mbi familjen e tij !

BARAZIA E TË GJITHË PJESTARËVE TË UMMETIT

- Standardi i jetësës së gamiljes së Imam Aliut a.s përafërsisht ishte injëjti si vetë standardi dhe mënyra që vetë Imami jetonte. Jetesa e tyrendërtohej mbi parimin e drejtësisë në raport me të tjerët sa i përket të drejtavedhe obligimeve. Shto kësaj edhe atë që detyra e tyre në mbrojtjen e

pejgamberllëkut të të Dërguarit a.s, zhvillimin e saj, sihte shumë më e madhese të gjithë të drejtat tjera të cilin e fitonin apo pranonin.- Imam Aliu a.s ishte i kujdhesshëm dhe i rreptë ndaj familjes së tij dhefisit, kur ishin në pyetje të drejtat e tyre. Ai-ato i trajtonte njësoj sikur

muslimanët tjerë apo njerëzit e thjeshtë dhe nuk preferonte dhënien eçfarëdoqoftë benificioni, e as në asnjëfarë mënyre në cilindo aspekt nuk u jepte privilegje. I mësonte ata dhe insistonte në atë që të mësojnë duke ndjekur gjurmët dhe rrugën e tij, ndërsa ndonjëherë ishte edhe i ashpër ndaj ndonjërit

prej tyre duke ia rrëfyer rrugën e vet të drejtë e cila shpie drejtë drejtësisë.Lidhur me këtë Muslim Sahib El-Hana transmeton : » Pasiqë Imam Aliu a.s e

përfundoi luftën në Basër, luftën rreth devesë, u kthye në Kufe, hyri në arkën eshtetërore të muslimanëve dhe tha :

« Oj pasuri, sprovoj të tjerët, ndërsa mua jo ! » dhe e ndau pasurinë në mesintonë. Atëherë hyri një vogëlushe, e Hasanit apo e Hysejnit, nuk jam i sigurt dhemorri diçka. Imam Aliu vrapoi pas saj dhe ia morri atë senda nga dora. Ne i

thamë : » O Emirul-Muëminin ! Ajo ka të drejtë të marrë diçka ». Ndërsa iu na u përgjigj : » I ati i saj e morri të drejtën e tij (atë që i takonte, vërejt e përkth), le ti jep asaj sa të dojë ! (30) Harun ibn Saidi gjithashtu transmeton një shembullidentik :« Abdullah ibn Xhafer ibn Ebu Talibi i tha Imam Aliut a.s : » Më jep ndonjëndihmë apo sadaka, ngase nuk kam me çla të jetojë, përveçse ta shes gomarintim » Imam Aliu a.s i tha : » Jo, pasha All-llahun, nuk mundem të të jap asgjë,veçse ta urdhërosh djalin e axhës tënd Aliun, të vjedh e të të jep diçka (31)

- Njëherë Akil ibn Ebu Talibi, i cili ishte i verbër, erdhi tek vëllai i vetImam Aliu a.s dhë kërkoi pak më tepër miell se sa merrte prej thesarit tështetit. Erdhi disa herë dhe e përsëriti kërkesën e tij. Duke dashur që vëllait të

vet Akilit, Imam Aliu a.s e skuqi me zjarr një copë prej hekurit dhe e vendosinë trupin e Akilit. Kur Akili e ndjeu hekurinë e zjarrtë, u largua anash, atëherëImam Aliu a.s i tha : » Le të vajtojnë ata që vajtojnë o Akil ! Ti po bërtet par këtij hekuri të skuqur nga njeriu vetëm sa për shaka, kurse mua më fut në zjarr të cilin i Plotëfuqishmi e ka ndezur nga zemërimi i Tij !? Ti të çirresh ngadhembja, e unë të heshti para asaj flake ?!… (32)- Transmetohet se Shurejh ibn El-Harithi i cili ishte gjykatës i halifit dheImam Aliut a.s dhe gjersa duke e kryer detyrën e gjykatësit, bleu një shtëpi

prej tetëdhjetë dinarësh. Kur Imam Aliu a.s morri vesht për këtë, e thirriShurejhin dhe i tha : » Kam dëgjuar se ke blerë një shtëpi prej tetëdhjetëdinarësh dhe për këtë ke hartuar një shkresë në të cilën ke futur dëshmitarë !- Shurejhu u përgjigj : » Po, o Prijësi i besimtarëve, ashtu është ». ImamAliu e shikoi me zemërim dhe i tha !




« O Shurejh ! Së shpejti do të arrijë ai i cili nuk do të shikojë shkresën tënde, asdo të kërkojë nga ti argument të qartë, por do të nxjerrë nga ajo, ndrësa shikimi dotë jetë i shtangur dhe do të dorëzojë në varrin tënd fare të vetmuar. Prandaj kikujdes, o Shurejh, nëse shtëpinë e ke bërë nga paratë që nuk janë tuat ose ke

paguar këtë çmim nga ndonjë burim ilegjitim, atëherë e ke humbur edhe këtë edhe botën tjetër. Po të më kishtë ardhur me rastin e blerjes së asaj që ke ke blerë, do tashkruaja në shkresë në po këtë letër dhe atëherë ti nuk do ta kishte blerë atë shtëpias edhe për një dëshmi edhe më pak se kjo.

- Ajo shkresë është si vijon :« Kjo është ajo që ka blerë robi i përvuajtur nga një tjetër, i cili është ishqetësuar nga largimi i shpejtë !

- Ai prej tij ka blerë njërën nga shtëpitë e mashtrimit në viset e tëvdekshmëve dhe vendin a tyre që i nënshtrohet shkatërimit. Kjo shtëpi kakatër kufij, si vijon : Kufiri i parë është i afërt me burimet e fatkeqësive : kufirii dytë përpjeket me kufijt e mjerimit; kufiri i tretë paraqet me pasionin i cilishkatërron; kufiri i katërt arrinë gjer te shejtani, i cili çon në rrugë të prapë,dhe drejt saj hapen dyert e kësaj shtëpie.

- Këtë shtëpi e ka blerë ai që është i mashtruar me shpresa nga ai i ciliështë i shqetësuar prej vdekjes, duke dalur kështu prej nderit të kënaqësive dheduke hyrë në poshtëri të kërkimit të lutjes. Nëse ky blerës has në ndonjë pasojënga kjo kontartë afariste, atëherë kjo është nga Ai i Cili zbulon trupat esundimtarëve, shtypë jetat e tiranëve, shkatërron pushtetine faraonit si Kisradhe Cazari, Tuba dhe Himjara dhe gjithë atyre që grumbullojnë pasuri mbi

pasuri dhe vazhdojnë me shtimin e saj, ndërtojnë, ngrisin dhe stolisin,grumbullojnë dhe krijojnë rezerva të bindur dhe me supozim se kjo është për

pasardhësit, për ti dërguar në vendin e prezentimit dhe llogaritjes, dhe nëvendin e shpërblimit dhe dënimit. E kur vendimi të shpallet me drejtësi të

plotë do të jenë të humbur « … kur të vijë koha e caktuar nga All-llahu,

zbatohet gjykimi me drejtësi dhe aty atëherë dështojnë ata të katit. » (Gafir,78)- Këtë e dëshmon mendja e liruar nga prangat e pasionit dhe e shpëtuar nga pemgesat e kësaj bote. » (33)- Në këtë mënyrë Imam Aliu a.s e trajtonte familjen e tij, shokët duke etreguar qëndrimin e tij, dhe kurrë nuk ua nënçmoi përkatësisht shkeli çfarëdoqoftë të drejte që kanë muslimanët dhe në llogari të ummetit të vet. Ai tentonteqë ti mësojë ata se si ta ngritin moraline tyre mbi parimet e tyre të modëstisë,shquarjes së sakrifikimit në rrugën e All-llahut dhe dobisë së shoqërisë islame.Parimet e tij ishin të qarta, pa asnjëfarë fshehtësie , larg rënies nën ndimimin eçfarëdo lloj qoftë emocioni dhe kompromisi. Edhe kjo shihet nga fjalët e tij : »

Pash All-llahun ! Më me ëndje do ta kisha kaluar natën pa gjumë me një stuhita llahtashme apo do të zvarritesha nëpër zinxhirët si marinari i përmbytur, sesa ta takojë All-llahun dhe Pejgamberin e Tij-Selamet e All-llahut qofshinmbi te dhe mbi Familjen e tij ! si torturues ndaj ndonjë personi kushdoqoftë aiapo si privues i dikujt nga të mirat e kësaj bote ! E si mund t’i hyjë në hak dikujt për hir të atij që ecën rrëmbimthi drejt mosekzistimit dhe i cili do të

presë në sipërfaqe të tokës ?! (34)- Këto ishin principet e Imam Aliut a.s të cilat i mbajti dhe zgjodhi për moto të jetës së tij kretive. Imam Aliu a.s me të vërtetë paraqet një shkallë tëlartë të drejtësisë së shoqerisë islame, të cilën e udhëhoqi dhe realizoi në jetëne njerëzimit, si dhe shembull i moralit të lartë që mund të posedojë njëmusliman.




REAGIMET POLITIKE

- Duke qenë se Kurejshitët gjatë kohës së halifes së mëparshme (hazretiOsmanit, vërejt e përkth) kishin përjetuar privilegje dhe përparësi të

panumërta, e kishin të vështirë të pranonin rrugën që e caktoi Imam Aliu a.s, posaçërisht në ndjekjen e drejtësisë mes muslimanëve sipas parimeve tëdrejtësisë shoqërore ashtu siç kishte urdhëruar All-llahu xh.sh, parime këto qëai iu qas me përkushtim duke u përpjekur t’i sendërtojë në shoqërinë islame.Zubejr ibn Avami dhe Talha ibn Ubejdullahu protestonin kundër kësaj politiketë re, duke konstatuar se kjo është larg nga tradita me të cilën ishin mësuar njerëzit. Imam Aliu a.s i pyeti : » Çfarë nuk ju pëlqen tek unë, ndaj edhe jenikundër meje ? » ; Ndërsa ata iu përgjigjën : » Ti e barazove të drejtën tonë(pasurinë) me të tjerët dhe na barazove me ata që nuk janë të rangut tanë,ndërsa atë që e fitojmë nga thesari (pasuria) e shtetit është fryt i luftës tonë dhe

punës të cilën e kemi investuar me qëllim të forcimit të thirrjes së All-llahutdhe atë që ne me forcë e kemi fituar është prej atyre që nuk i janë nënshtruar fesë islame. » (35)

- Imam Aliu a.s në lidhje me këtë iu përgjigj të dyve :« Të dytë varni buzët për vogëlima, ndërsa leni anash atë që është e madhe. Amund të thoni për diç që keni të drejtë ndërsa unë ua kam ndaluar, ose për kontributin i cili është juaji ndërsa unë ua kam mohuar, ose për ndonjë musliman icili ka paraqitur ndonjë të drejtë para meje dhe unë kam qenë i aftë të vendosi për këtë, ose ta kem lënë pas dore, ose të kem bërë gabim lidhur me këtë ?

- Për Zotin nuk kam pasur kurrëfarë dëshire për hilafet, as kurrfarënevoje për sundim. Por ju vetë më keni ftuar për këtë dhe më keni bindur për këtë. Ndërsa kur e morra hilafetin në dorë, jam kujdesur për Librin e All-llahutdhe për çdo gjë që Ai na ka urdhëruar përmes tij dhe ka përcaktuar në mënyrëqë siaps tij-Kur’anit-të gjykojmë. Dhe kësaj i jam përmbajtur. Ndërsa po

kështu kam vepruar me atë që Pejgamberi-Selamet e All-llahut qofshin mbi tedhe mbi familjen e tij !- na ka porositur me Pasardhësit të tij. Dhe i jam

përmbajtur. Në këtë nuk kam pasur nevojë për mendimin tuaj dhe mendimin ekujdoqoftë tjetër, as ka pasur ndonjë dispozitë për të cilën nuk kam pasur njohuri ose për të cilën është dashur të kërkoj këshillë nga ju ose vëllezërit emi musliman. Po të ishta kështu nuk do t’ua ktheja shpinën juve ose të tjerëve.- Sa i përket insistimit tuaj për çështjen e barazisë, kjo është diç për çkaunë nuk kam vendosur sipas mendimit tim, as kam bërë sipas dëshirës sime,

porse e kam kuptuar-madje edhe ju e keni kuptuar-se çdo gjë që e ka sjellur Pejgamberi-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi familjen e tij ! ka qenëtërësisht e zbatuar. Prandaj nuk kam ndjerë kurrfarë nevoje që t’u drejtohem

lidhur me atë që All-llahu e ka përcaktuar dhe për të cilën ekziston dispozita eTij. Prë këtë arsye, pasha All-llahun, ju dy. Ose kushdo qoftë tjetër, nuk mundtë keni kurrfarë përparësie te unë. All-llahu i përqëndroftë zemrat tona dhetuajat në të Vërtetën dhe na dhuroftë edhe juve edhe neve durim ! »- Kurse pastaj Imami a.s tha : » All-llahu e mëshiroftë njeriun i cili, kur e vëren të vërtetën, e përkrah atë, ose kur e vëren të padrejtën, e refuzon atë,dhe kështu me të vërtetë e ndihmon ate i cili është me të Vërtetën ! » (38)- Sundimi i Imam Aliut a.s sipas urdhëresave të Zotit dhe të Pejgamberittë Tij-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi familjen e tij !- ishte shkaku ikonfortimit konceptual dhe parimor me ata që për premisa të tyre merrnininteresat vetjake. Mirëpo, synimi i ruajtjes dhe zhvillimit të principeve të

pejgamberrllëkut, të cilat vetë Muhammedi a.s i urdhëroi dhe vuri në zbatim, e jo interesi material e përfitues që fare shkurtë do të qëndronin-ishin synimi




parësor dhe caku përfundimtar i Imam Aliut a.s, dhe pikërisht këto ekarakterizonin portretin madhështor të Imamit a.s.

KUNDËRSHTIMI I MUAVIJE IBN EBU SUFJANIT

- Kur u përhap lajmi se Imam Aliu a.s u zgjodh halife dhe u bë udhëheqës iummetit islam, Muaviu i biri i Ebu Sufjanit u frikësua nga hilafeti i ImamAliut a.s dhe e shpalli kundërshtimin e tij për këtë. Muaviu fill pas kësaj, morrinjë letër nga Amr ibn Asi i cili ia paraqiti situatën e re të posa krijuar nëqytetin e Pejgamberit a.s nëpërmjet një shkrese ku thuhej : » Prej Amr ibn Asit

për Muavi ibn Ebu Sufjanin : Dhe tani, bëjë çfarë dëshiron të bësh, por Ali ibnEbu Talibin të xhveshi nga gjithçka që posedon ashtu siç xhveshet (qërohet)shkopi nga lëkuar e tij » (37)- Në atë kohë Imam Aliu a.s duke mos dëshiruar ndarjen përkatësisht

përçarjen në mes muslimanëve, i shkroi një letër Muavi ibn Ebu Sufjanit, duke

e ftuar që të vijë në Medine. Muaviu nuk iu përgjigj ftesë e as që shkroi përgjigje Imam Aliut a.s (38). Tre muaj pas vresjes së halifit të tretë Osmanitdhe ushtrimit të detyrës për halife të Imam Aliut a.s, Muaviu e ngriti zërin e tijdhe thirri për një kryengritje kundër halifit dhe imamit të zgjedhur. Prë

pretekst e morri kërkesën e tij për gjakmarrje ndaj vdekjes së halifit Osman.Protesta dhe kryengritja e tij filloi me ekspozimin e këmishës së përgjakur tëhalifit të vrarë Osman dhe ca qimeve të mjekrrës së tij, në zhaminë kryesore tëDamaskut. Muaviu filloi t’i nxitë bashkëpunëtorët e tij dhe banorët eDamaskut që të ngriten në kryengritje për shkak të gjakmarrjes së halifes dhehakmarrjes ndaj vrasësve të tij. Pos kësaj, Muaviu nëpërmjet një të autorizuarittë vet i dërgoi një letër Imam Aliut a.s. I autorizuari kur arrijti në Medine, ua

tregoji jerëzve letrën e Muaviut në mbulojën e saj shkruante : » Nga Muaviu për Aliun. » Kjo filloi të bëhet objekt i habisë së madhe tek njerëzit, ngase njëshkrim i tillë lente përshtypjen e mos respektit dhe paprëgjegjshmërisë ndajhalifit të muslimanëve. Kur Imam Aliu a.s e morri letrën e Muaviut, brendagjeti letrën e pastër, pa asnjë shkrim (bosh) ? Personi që e solli letrën, kërkoinga Imam Aliu a.s mbrojtje për sigurimin e jetës së tij, nëse ia thotë tëvërtetën. Imam Aliu a.s ia dha besën e fortë se do ta ketë mbrojtjen dhesigurinë e plotë, atëherë lajmëtari i tha : » Kam lënë pas vete njerëz të cilëtthonin : » Ne nuk do të jemi të kënaqur gjersa nuk hakmerremi. « Imam Aliua.s e pyeti : » Kujt t’i hakmerren ? » Personi që e solli letërn iu përgjigj : »

Njerëzit thonë : Imam Ali ibn Ebu Talibit » ; Në Damask kam lënë 60.000

pleq të cilët qajnë mbi këmishën e Osmanit, e cila qëndron e varrur nëminberin e Xhamisë, ndërsa në këmishë rrin varrur gishti i Nailes, gruas sëOsmanit ». Imam Aliu a.s krejt i habitur u përgjigj :

« Mua do të më hakmirren për vrasjen e Osmanit. All-llahu e di se unë jam i pafajshëm rreth derdhjes së gjakut të Osmanit » (39)

PRAPASKENA E KËRKESËS SË HAKMARRJESPËR OSMANIN

- Të mos shkojmë më tutje, përkatësisht të mos largohemi nga çështja e

hakmarrjes, më mirë do të ishte të japim një përgjigje strikte që vetë pyetjangërthen në vete, bonorët d.m.th njerëzit nga Damasku dhe Basra a dëshironinsinqerisht dhe në të vërtetë hakmarrje për Osmanin apo jo? Përgjigjen më tëmirë e rreth kësaj pyetje na e pasqyrojnë rrethanat për atë se çka dhe si ndodhi




ngjarja dhe se çfarë ishte qëndrimi i asaj pale rreth kryengritjes e cila çoi gjer te vrasja e halifit të tretë. Muaviu i dinte të gjitha detajet dhe rrethanat që çuannë vrasjen dhe kundërshtimin ndaj halifit të tretë hazreti Osamnit. Gjatë kohëssë bllokadës në medinë, halifi Osman i kërkoi ndihmë Muaviut, por Muaviu asqë iu përgjigj një kërkese të tillë. Ai-Muaviu në ndërkohë e nisi një ushtri nëdrejtim të Medines nën kamandimin e Jezid Ibn Asad El-Kasrijut, duke e

porositur : » Kur të mbërrijshë te vendi i quajtur –Dhul-Hushub- vend qëgjendet jashtë Medinës, qëndro aty me ushtrinë tënde dhe mos e lësho atëvend. Dhe mos mendo se të pranishmit do ta shohin atë çka e shohin të

pranishmit, ngase unë jam i pranishëm ndërsa ti je i papranishëm. » (40)- Komandanti El-Kasriju qëndroi me ushtrinë e vet në vendin ku e caktoi

Muaviu. Kur Osmani u vra, Muaviu i bëri thirrje ushtrisë së tij të kthehet nëDamask. Ky është edhe njëri nga shumë qëndrimet që Muaviu kishte ndajhalifit Osman të birit të Affanit gjatë periudhës së pushtetit dhe tragjedisë sëtij. Mirëpo, ç’është e vërteta, kërkesën e tij për hakmarrje ndaj vrasësve tëOsmanit ishte një kurthë nëpërmjet së cilës dëshironte të fitojë simpati dhe tëtubojë njerëz rreth vetes. Shkaku i nj qëndrimi dha akti të tillë qënrdonte në

mospranimin e planit të reformave të Imam Aliut a.s, reforma këto qëshkatërron interesat e shoqërisë elite, privilegje dhe përparësive që disa igëzonin në llogari të shoqërisë islame. Me fjalë të tjera, e rrëononte autoritetin,forcën dhe pasurinë që Muaviu e gëzonte gjatë kohës së sundimit të Osmanibn Affanit, dhe në fund, e çrrënjoste që në start prerendimin vetjak të Muaviut

për halif.- Nga ana tjetër, Imam Aliu a.s e tregoi pafajësinë e vet në lidhje me vrasjen e

halifit Osman, duke u shprehur : » o Zot ! Unë jam i pafajshëm për vrasjen eOsmanit, pasha All-llahun ! Vrasësit e Osmanit nuk do të shpëtojnë, por kur All-llahu xh.sh vendos për diçka, Ai vetëm thotë : » Bëhu ! dhe ajo menjëherë

bëhet. » (41) Ndërsa kur Imam Aliu a.s e morri lajmin se edhe Benu Umejjët

(familja e Ebu Sufjanit) e akuzon atë për mbytjen e Osmanit tha : » E ditura eUmejjëve për mua nuk i ka ndalur Umejjët për të më akuzuar e madje edhe përparësia ime nuk i ka zbrapsur ata të padijshëm të më akuzojnë ?! Vërejtjet eAll-llahut u janë më të qarta se fjalimet e mia. Unë jam luftëtar me argumentekundër atyre që largohen nga feja dhe jam ndjekës i atyre që i paraprijnëdyshimit. Paqartësitë duhet vënë prapa Librit të All-llahut. Ndërsa njerëzit dotë shpërblehen sipas asaj që kanë brenda në zemrat e tyre ». (42)

- Qëndrimi i Imam Aliut a.s qartë shihet edhe nga letra që ia dërgoi Muavi ibnEbu Sufjanit, ku mes tjerash i shkruan »… Ti i zë në gojë (përmend) shumëshpesh dorasit e Osmanit. Më parë përqafo atë që e kanë përqafuar njerëzit.Dhe pastaj thirr njerëzit para meje, ashtu që edhe ty edhe ata t’i ballafaqoj me

Librin e All-llahut të Madhëruar. Por ajo që ti po përgatit është vetëmmashtruese që i jipet fëmijut në ditë e para të ndarjes nga sisa.

- Selam atyre që e meritojnë !… » (43)




QËNDRIMI I IMAM ALIUT A.S GJATË KOHËS SË KRYENGRITJESKUNDËR HALIFIT OSMAN

Kur halifi Osman ibn Affani ishte i rrethuar, Abdull-llah ibn Abbasi i solli një letër Ali ibn Ebu Talibit a.s prej halifit Osman, në të cilën letër halifi Osmanshprehte dëshirën që Imam Aliu a.s të shkojë në çiflikun e tij Janba, në

mënyrë që të heshtej propozimi që ai të zgjidhet halif. Imami a.s lidhur me këtë Ibn Abbasit i tha : » O biri i Abbasit! Osmani dëshiron tëveprojë me mua si me deven e cila nxjerr kovën e madhe me ujë, ashtuqë të skojë para dhe prapa. Njëherë më dërgoi fjalë se duhet të shkoj.Pastaj më dërgoi fjalë se do të duhej të kthehem. Tani sërish më dërgonfjalë që të shkoj. Për All-llahun, do të vazhdoj ta mbaroj gjersa nuk kamfrikë se do të bëhem mëkatar » (44)

Kur njerëzit u rebeluan kundër halifit Osman, Imam Aliu a.s tentonte të bindë halifen për domosdoshmërinë e reformave të cilat njerëzit i lypin dhe iu drejtuaOsmanit me këto fjalë : » Njerëzit qëndrojnë pas meje dhe më kanëcaktuar përfaqësues për ndërmjetësim mes teje dhe atyre. Mirëpo, për

All-llahun, nuk di ç’të them. Nuk di asgjë që nuk e din edhe ti, as mundtë të udhëzoj diç për çka nuk je i vetëdijshëm. Ke shikuar siç kemishikuar edhe ne, dhe ke dëgjuar siç kemi dëgjuar edhe ne. Ke qenë shok i Pejgamberit-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi të tijët! siçkemi qenë edhe ne. Biri i Ebu Kuhafës (Ebu Bekri, vërejt e përkth) dhe iHattabit (Omeri, vërejt e përkth) nuk kanë qenë më shumë se ti tëdetyruar të veprojnë në harmoni me të vërtetën, meqë sipas lidhjesfamiljare je më afër Pejgamberit të All-llahut-Selami i All-llahut qofshinmbi te dhe mbi pasardhësit e tij! nga ata të dy dhe nga ana e gruas kearritur afri me të (Pejgamberin, vërejt e përkth) të cilën ata nuk e kanë

pasur.Pra, nga All-llahu, nga All-llahu ti ki frikë për vete !… Dije se robi më i nderuar i All-

llahut para All-llahut është prijësi i drejtë i cili është udhëzuar dheudhëzon, i cili përmbahet Kur’anit të Madhnueshëm dhe çrrënjosë risitëe panjohura. Drejtimet vërtet janë të qarta dhe kanë udhërrëfyes, ndërsarisitë vërtet janë të qarta dhe kanë shenja… Të përbej në All-llaghun qëtë mos bëhesh aso udhëheqësi i kësaj bashkësie të cilën do ta mbysin,

pasiqë është thënë : » Një prijës i kësaj bashkësie do të vritet pas kësajvrasjet dhe luftat ata do t’i shkatërojnë gjer në Ditën e Gjykimit,kështuqë do të ngatërrohen lidhjet e tyre dhe do të përhapen vuajtje nëmesin e tyre. Prandaj ata do të dallojnë të vërtetën nga e pavërteta. Do të

lëkunden si valët dhe do të humbin rrugën tërësisht ». Për këtë arsyemos u shndërro kurrsesi në shtazë bartëse për Mervanin, ashtu që tëtërheqë nga të dëshirojë edhe përkundër pleqërisë tënde dhe moshëstënde shkuar. »

Atëherë Osmani i tha : » All-llahu qoftë i kënaqur me te! Thuaju njerëzve të më japinkohë gjersa t’i eliminojë keqtrajtimet nga ankesat e tyre. » Pas kësajImam Aliu a.s u përgjigj : » Sa i përket Medinës, problemi i kohës nuk ekziston. Sa i përket viseve të largëta, afati është gjersa urdhëri yt tëarrijë atje : » Halifi Osman ia ktheu : » Mirë, por sa i përket Medinës,më jep afat prej tri ditësh. »

Imam Aliu a.s doli përpara njerëzve dhe ua përcolli premtimet e halifes. Gjithashtu

shkroi edhe një marrëveshtje mes halifes dhe popullit, ndërsa për këtëdëshmuan disa prej muslimanëve eminentë nga rradhët e muhaxhirëvedhe ensarëve.




Mirëpo, kur halifi nuk mundi t’i përmbush premtimet e veta, situata sërish u keqësua.Kur kryengritësit egjiptas morrën vesht për letërn të cilën halifi Osmania kishte dërguar mëkëmbasit të tij në Egjipt, nëpërmjet së cilës eurdhëronte që t’i dënojë me vdekje kryengritësit, ndërsa kundërshtarëttjerë me burgim, revolta u ashpërsua edhe më tej. (47) Kryengritësit dhetë gjithë ata që kishin interesa për hilafet përsëri e rrethuan halifen nështëpinë e tij dhe ia ndaluan madje edhe ushqimin edhe ujin. HalifiOsamn disa herë ka kërkuar ndihmë prej Imam Aliut a.s, i cili përkundër rrethimit dhe bllokadës e furnizoi Osmanin me ushqim. (48) Pas dyzetditëve aq sa zgjati bllokada ndaj Osmanit, muslimanët kërkuan ngaImam Aliu a.s që t’i udhëheq në namaz si imam kryesor, gjë të cilën aikategorikisht e refuzoi. Atëherë Talha, si imam, i udhëhoqi njerëzit gjatënamazit në Xhaminë kryesore, Xhaminë e Pejgamberit a.s

Një qëndrim dhe sjellje e këtillë e Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s ndaj halifit Osman,qartë tregon qëndrimet e pastra dhe fisnike të tij, përkatësisht lojalitetine tij ndaj Osmanit, po marrë parasysh se kjo a priori nuk do të thotë seImam Aliu a.s ishte i kënaqur me politikën e halifit, udhëheqjen dhe

qeverisjen e tij që ndiqte në botën islame (49) Sidoqoftë në asnjë mënyrëImami a.s nuk kishte dorë në ekzekutimet me vdekje që zbatonte halifi.Dhe ajo çka është më tragjike Imam Aliu a.s tërhoqi vërejtejn se mbytjae halifit do të ishte një rrezik i madh dhe sfidë që do të rezultonte me

pasoja të rënda dhe ta paparashikura, të cilat pasoja do ta shkatërroninunitetin islam, gjë që edhe për fat të keq ndodhi pas vresjes së halifitOsman.

LUFTE NË BASRA

- Talha dhe Zubejri ishin në krye të kryengritjes që u çuan kundër tëhalifit Osman dhe politikës së tij. në fakt, në krye të rrebelimit qëndroni

persona të cilët ia dhanë bej’atin (besatimin) Imam Aliut a.s pas vresjes sëhalifit Osman, mirëpo ata prapëseprapë u ngritën edhe kundër Imam Aliut a.sngase lëvizja dhe dhe programi që i ndiqte halifi i ri pra Imam Aliu a.s buk ikënaqte interesat e tyre personale. Ata u rreshtuan kundër Imam Aliut a.s

pasiqë ai duke mos pasur besim të plotë në to, e refuzoi kërkesën e Talhasë qëImami a.s ta emërojë për mëkëmbës dhe administrator në qytetin e Basrës; sidhe kërkesën që Zubejrin ta emërojë po në të njëjtat poste në Kufe dhe viset

për rreth. Menjhëherë pas kësaj, ata të dy u vunë në krye të rrebelimit kundër Imam Aliut a.s duke marrë me vete edhe një grup muslimanësh. Rezultati i

këtij konflikti ishte dëmi dhe pasojat e mëdha që pësuan muslimanët e qëvërtetë ishin tepër të mëdhaja, fatkeqësisht… Ata madje arrijtën ta bindin edhehazreti Aishenë, të venë e Muhammedit a.s përkatësisht vajzën e Ebu Bekrit,që ehde ajo me ta të shkoj në Basër dhe të filloj kundërshtimin ndaj ImamAliut a.s.- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s dha një punë dhe mund të

pakrahasueshëm që t’i ik këtij konflikti nëpërmjet të cilave ua tërhiqtevërejtjen për pasojat dhe rezultatet në rast se fillon lufta-mjerisht nuk ia doli tëarrijë. Në përpjekjen e tij që ta evitojë më të keqen, Imam Ali ibn Ebu Talibia.s iu drejtua me këto fjalë : » Dhe tani! O Talha, O Zubejr, ju të dytë e dini sevërtetë nuk iu kam drejtuar njerëzve gjersa, ata nuk më janë drejtuar mua dhese nuk kam kërkuar të më betoheni gjersa ata nuk u betuan. Kurse ju të dytëishit midis atyre që më kërkuat dhe që më dhatë besiminpër besnikëri. Ju këtënuk e bëni nga presioni. O Zubejr, ti je hero i Kurejshitëve ndërsa ti Tlha




udhëheqës i muhaxhirëve. Nëse ju duket se është vështirë ta tërhiqni bej’atin(besatimin) dijeni se nuk është aspak. Më e lehtë është të hiqni dorë se sa kur mu betuat. Familja e Osmani ka prioritet më të madh në kërkimin e hakmarrjesndaj vrasjes së halifit Osman. Ju jeni vetëm dy njerëz, përfaqësues tëmuhaxhirëve, dhe përveç kësaj ia dhatë të drejtën vetvetes që nënën tuaj dhenënën e të gjithë besimtarëve (ummul-Muëmini), gruan e Pejgamberit-Muhammedit a.s ta nxirrni jashtë shtëpisë së vet, ndërsa ate All-llahu iMadhëruar e kishte urdhëruar që të mos lëshojë shtëpinë » (50)- Në Basër, Imam Aliu a.s i këshillonte muslimanët përgjegjës t’ilargohen përkatësisht ta evitojnë gjakderdhjen mes muslimanëve. Lidhur mekëtë Imam Aliu a.s e mbajti hutben vijuese :

« Falënderimi i përket vetëm All-llahut, nga shikimi i Cilit një qyell nuk mundtë fsheh tjetrin, as një tokë nuk mund ta fshehë tjetrën.

- Dikush më tha : » Ti, biri i Ebu Talibit e dëshiron këtë ». Pas kësaj unëu përgjigja : » Në realitet, pasha All-llahun ju jeni më lakmitarë, ndonëse jenimë të largët, kurse unë jam edhe më i denjë deh më i afërt. E kërkojë këtë si tëdrejtën time, gjersa ju ndërhyni mes mua dhe asaj, si dhe më privoni nga ajo.

« Kur trokita me argument në veshin e tij, në mesin e atyre që ishin të pranishëm, ai kërceu sikur të ishte i dehur dhe nuk dinte çfarë përgjigje dot’më ipte për këtë…- … Ata dy dolën (Talha dhe Zubejri) duke tërhequr gruan ePejgamberit te All-llahut-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi

pasardhësit e tij!–mu ashtu siç e tërheqin rrebëreshën për ta shitur, duke enisur drejt Basrës. Ata dytë i kishin mbyllur gratë e tyre, ndërsa gruan ePejgamberit të All-llahut-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi

pasardhësit e tij !-ia ekspozuan vetes dhe të tjerëve në ushtri, në të cilën ushtrinuk kishte asnjë njeri i cili nuk ma kishte shprehur besimin e tij dhe nuk mëishte betuar në besnikëri, vullnetarisht dhe pa kurrfarë detyrimi. » (51)

- Pëkundër tentimeve dhe përpjekjeve të mëdha të Imam Aliut a.s që tashmang konfortimin pra luftën, pala tjetër filloi të terrorizonte banorët eBasrës, duke krijuar turbullira dhe incidente serioze. Lufta në Basër filloi,ndërsa Imam Aliu a.s reagoi me këto fjalë : » Arritëm te mëkëmbësi im nëBasra dhe rrojet e thesarëve (pasurisë) të muslimanëve dhe banorët tjerë të saj,duke i asgjësuar ashtu që disa i futën në burgje, në të cilët vdiqën, gjersa tëtjerët i mbytën në pabesi. Pasha All-llahun! Nëse e kanë mbytur qëllimishtqoftë edhe një njeri të vetëm nga muslimanët pa kurrfarë faji, për mua do tëishte legale asgjësimi i tërë kësaj ushtrie, meqë kam qenë pjesmarrës në këtë,(vrasje, vërejt e përkth) mirëpo nuk kanë shprehur pakënaqësi për këtë, as ekanë ndaluar këtë me gjuhë ose me dorë, e të mos flasë për ata që njëmend

kanë mbytur nga muslimanët aq njerëz sa kanë qenë kur u vërsulën mbi ta »(52). Imam Aliu a.s gjithashtu u dërgoi një dorëzan të tij, me qëllim që të

pajtohen (të ndaletluftimi, vërejt e përkth) por qëllimi i tij nuk pati sukses…- Pasiqë filloi lufta në rrethinën e Basrës, Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s ekërkonte Zubejrin në rradhët e ushtrisë, me qëllim që t’i a përkujtojë disa ngandodhitë që kishin ngjarë gjatë kohës së Pejgamberit Fisnik s.a.v.s Kur utakuan, Imam Aliu a.s e pyeti Zubejrin: » Ç’të shtyri ta bësh këtë që e bëre ? »- « Hakmarrja për mbytejen e Osmanit, » Po të jesh i drejtë (sinqertë)ndaj vetvetes, do të pranojë se ti dhe shokët e tu e keni vrarë halifin Osman. Të

përbej në All-llahun o Zubejr kujtohu kur Pejgamberi s.a.v.s të pyeti: « OZubejr, a e don Aliun ? », ndërsa ti u përgjigje: » E pse mos ta dua » ? Ai ështëdjali i xhaxhait tim » ; dhe atëherë Pejgamberi s.a.v.s të tha: » Së shpejti do t’i

bëhesh armik dhe ai që do ta mundosh. »; O Zot kjo është e vërtetë, kështu kaqenë »- u pëgjigj Zubejri. Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s sërish i tha: » Të përbej




në All-llahun e Madhëruar ! A të kujtohet dita kur Pejgmberi Selamet e All-llahut qofshin mbi te dhe mbi pasardhësit e tij !- erdhi nga Aufi. Ishte nëshoqëri me Pejgamberin-Selami i All-llahut qoft gjithnjë mbi te dhe mbifamiljen e tij !-dhe ai të kapi për dore. Unë ju të dyve u prita, Pejgamberin e

përshëndeta, ndërsa ai më buzëqeshi pastaj i buzëqesha edhe unë. Atëbotë tiZubejr the: » Aliu, nuk mundet që të mos jetë mendjemadh ! » Resulull-llahus.a.v.s atëherë t’u drejtua me fjalët: » Ngadalë Zubejr, Aliu nuk ështëmendjemadh. Një ditë me siguri do ta braktisësh dhe atëherë do ta shtypësh »O Zot ! » tha Zubejri dhe shtoi: « Unë e kam haruar këtë, por pasiqë makujtove, gjithë këtë unë do ta lëshoj (do të largohem nga kjo që jam duke bërë,vërejt e përkth) (53) Në atë çast Zubejri vendosi që ti tërheq njerëzit e tij, por djali i tij Abdull-llahu i tha se nëse e bën një gjest të tillë, atëherë ai ështëqyqar. Pasiqë Zubejri u tërhoq nga beteja, shokët e tij e vazhduan luftën gjersanuk vdiqën 1700 luftëtarë prej palës të ushtrisë së Imam Aliut a.s dhe 16.790luftëtarë të palës tjetër.

QËNDRIMET HUMANE TË ALI IBN EBU TALIBIT A.S - Imam Aliu a.s qëndroi pranë durimit (sabrit) të tij, tolerancës dhemoralit të lartë human. Në fillim të betejës, pasiqë e investoi gjer nëmaksimum përpjekjen dhe punën e tij për ta ndaluar gjakderdhjen në mes tëmuslimanëve, iu drejtua shokëve të vet duke u thënë që të shërbehen memoralin dhe karakterin e tyre më të mirë, të cilat All-llahu xh.sh i ka

përcaktuar në vështtirësitë përkatësisht telashe e luftës e luftës duke u thënë: »… O njerëz! Ju përbej në All-llahun, mos i vrisni ato të cilët zbrapsen (ikin),mos i goditni personat e pafuqishëm, mos i ekzekutoni të plagosurit e asrobërit, mos ua grabitni armët dhe as pasurinë që e posedojnë… » (54) Kështu,

në këtë mënyrë Imam Aliu a.s e tregoi Sheriatin e All-llahut ndaj besimtarëve.Më pas iu drejtua All-llahut të Madhëruar që ta mbrojë nga fitneja e disamuakisunëve (të bërë pishman). Në fund iu drejtua Zotit të Madhëruar duke iulutur: » O All-llah ! Talha dhe Zubejri ma kanë dhënë bej’atin me vetëdëshirë,dhe më pas i ngritën njerëzit kundër meje. O All-llah ! Vërtetë për to je imjaftueshëm, vepro me to kur dhe si të duash. » (55)- Aq sa betejës i afrohej fundi, fitorja bindshëm i takoi Imamit a.s dheushtrisë së tij, ndërsa Imam Aliu a.s shpalli falje-amnesti për të gjithëmuslimanët dhe i liroi të gjithë robërit e luftës.- Disa nga ushtarët e tij, e pyetën Imam Aliun a.s » Si na lejon tëluftojmë kundër tyre, ndërsa nuk na i lejon (për robëresha, vërejt e përkth)

gratë e tyre? Imam Aliu a.s u përgjigj: » Kështu janë rregullat, përkatësishtkëto rregulla vlejnë kur lufta është kundër muslimanëve. » Mirëpo, disa prejushtaërve të tij dëshironin të merrnin më shumë plaçkë lufte se sa që u lejoiImam Aliu a.s. Kurse sipas urdhërit të tij, ata nuk kishin të drejtë të merrninasgjë tjetër më tepër, pos kuajve dhe ca armëve. Atëherë një njeri iu drejtuaImam Aliut a.s duke i thënë: » Pasha Zotin, nuk e ke ndarë plaçkën e luftës, eas që ke qenë i drejtë ndaj nesh. » Imam Aliu a.s e pyeti njeriun: » Sipas tejeç’duhej të bëja ? » Njeriu u pëgjigj: « diçka në të vërtetë ndave, por i le

pasuritë, gratë dhe fëmijët e tyre. »- Imam Aliu a.s atëherë filloi t’ia shpjegojë filozofinë e asaj pyetje, dheqëndrimin e tij human, duke iu drejtuar sërish njeriut më këto fjalë: « Ovëlla i fisit Bekër, ti je njeri shkurtëpamës. A e din ti se nuk i fajësojmë fëmijët

për shkak të gabimeve të prindërve të tyre, e as të dobëtit për shkak të më tëfortëve ?! Para luftës pasuritë e tyre u takonin atyre, ata u martuan sipas




rregullave të Sheriatit, fëmijët janë nisur (formësuar në barqet e nënave tëveta, vërejt e përkth) në islam dhe si rrjedhojë ata janë muslimanë. Juve utakon ajo që gjendet në sipërfaqe ku zhvillohet beteja, ndërsa ajo që ata e

posedojnë në shtëpitë e tyre, ajo u përket pasardhësve të tyre. Atë i cili neve nasulmoi në mënyrë jo legjitime, ne do ta ndëshkojmë për gabimet e tij, mirëpo,nëse ai e ndërpret sulmin atëherë ne nuk do ta ndëshkojmë për mes jush, ashtusiç ka ghykuar Resulull-llahu-Selami i All-llahut qoftë gjithnjë mbi te dhefamiljen e tij !- në ditën e çlirimit të Mekes, ndërsa ai atëbotë ndau vetëm atëqë ndodhej mbi sipërfaqe, ndërsa në këtë rast, unë nuk kam vepruar ndryshe,

pos që vetëm atë (Pejgamberin s.a.v.s) e kam ndjekur.- Këto ishin vetëm disa prej qëndrimeve të jashtëzakonshme të

përmendura më sipër të cilat Imam Aliu a.s i zbatoi ndaj armiqëve të tijgjithnjë duke ndjekur urdhërat e All-llahut në përputhshmëri me SheriatinFisnik. Qëndrimi i tij ishte larg ndjesive për të qenë hakmarrës dhe urrejtës.Me këto qëndrime Imam Aliu a.s e zbatonte më përpikshmëri drejtësinëAbsolute të All-llahut xh.sh. Askush nuk mundte ta zbatojë aq bukur dhe aq

përpiktë drejtësinë e të Madhit Zot, pas ndërrimit jetë të Muhammedit s.a.v.s,

se sa që e vinte në praktikë dhe jetësonte Imam Aliu a.s. Përveç Imam Aliuta.s nuk kishte tjetër që mund ta bënte këtë. Imam Aliu a.s aktet e tij i vazhdoiedhe më tej, sidomos ndaj »muakisunëve » duke ju treguar aktin më të shenjtëdhe moralin më të lartë kur me plotë dinjitet, ashtu siç i ka hije dhe e meriton,nënën e të gjithë besimatërve-hazreti Aishenë e ktheu në qytetin e Medinesë,duke ia dhënë asaj-nënës së besimatërve-për përçjellës gjatë rrugës vëllain esaj Muhammed ibn Ebu Bekrin, heroin dhe udhëheqësin e pashoqë të ushtrisësë vete.- Kështu lufta në Basra përfundoi në dobi të Imam Aliut a.s i cilidëshironte ta rruajë hilafetin dhe sërish ta tubojë ummetin (popullin), duke iangritur atij famën e shenjtë të integritetit.

LUFTA E SIFFINIT- Pas fitores në Basra, Imam Aliu a.s u kthye në qytetin e Kufes, me qëllim që ta

forcojë ushtrinë e tij dhe vazhdoi rrugëtimin drejt Damaskut (Sirisë), kësajhere për ta ndalë rrebelimin që kishte nxjerrë kokë me në krye Muavije ibnEbu Sufjanin. Ai-Imam Aliu a.s bashkë me ushtrinë e tij u nis në drejtim tëSirisë. Së shpejti lajmi i nisjes së tij, mbërrijti tek Muaviu, kështuqë ky i fundite dërgoi ushtrinë e vet në Siffin, që atje ta presë ushtrinë muslimane dhe t’ikundërvihet. Imam Aliu a.s akome vazhdonte t’i vë në përdorim të gjithametodat e tjera, vetëm e vetëm që nëpërmjet këshillave dhe mirëkuptimit ta

evitojë luftën.- Imam Aliu a.s dërgoi një delegacion prej tre anëtarësh, me qëllim qëMuavijen ta ftojnë për në « takva » (devotshmëri) dhe në ruajtjen e unitetit tëummetit islam, si dhe në pranimin e hilafetit të atij që vetë muslimanët e kanëzgjedhur. Duke e dërguar delegacionin e tij, Imam Aliu a.s iu drejtua mefjalët: » Shkoni tek ki njeri-Muaviu dhe thirrnie në detyrimin dhedëgjueshmërinë që duhet ta ketë ndaj All-llahut xh.sh. Ndoshta All-llahu xh.shdo ta udhëzojë, dhe ummeti ynë do të bashkohet! » (57). Delegacioni u takuame Muavijen, ia transmetoi qëllimin dhe dëshirat e Imam Aliut a.s dhe e

përbetuan në emër të All-llahut duke ia tërhequr vërejtjen në aktin e tij qëështë duke bërë, mirëpo Muaviu insistonte në qëndrimin e vet, dhe më pas utha: » Dilni jashtë! Unë nuk kam përgjigje tjetër, përveç shpatës. » (58).- Pa marrë parasysh qëndrimin e Muvijes, Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s

përsëri tentonte të mbetet i përmbajtur dhe tolerant. Nuk ngutej me fillimin e




luftimeve, dëshironte si e si ta shmang gjakderdhjen dhe tu ik vrasjeve të në tëdyja palët.- Qëndrimi i tij human dhe durimi (sabri) i tij tejet i fortë, i shtuanaspratat e tabarrit kundërshat, kështuqë forcat e tyre tentuan ta bllokojnërrugën e cila çon tek lumi Eufrat, me qëllim që ushtria muslimane të mosmund t’i afrohet ujit përkatësisht lumit. Imami a.s me këtë rast, Muavijes iadërgoi një dorëzan i cili ia dërgoi një shkresë me këto fjalë: » Nuk kemi ardhur këtu për shkak të ujit, ndërsa edhe po të mbërrimim të paërt në atë vend,

përpara jush, prapëseprapë ujin nuk do t’ua ndalnim. » Muavije ibn EbuSuffjani u përgjigj: » Jo, pasha All-llahun! Asnjë pikë uji nuk do të merrni.Vdisni nga etja! » (59) Imam Aliu a.s pas këtyre fjalëve e kuptoi se nëçfarëdoqoftë mënyre duhet të arrijë tek uji. Kur një çetë e Imam Aliut a.s u nisnë drejtim të ushtrisë së Muavijes, kjo e fundit (ushtria e Muavijes, vërejt e

përkth) iku menjëherë nga vendi. Ndërsa kur bregu i lumit ra në duart eushtrisë së halifit, Imam Aliu a.s armikut ia lejoi shfrytëzimin e ujit. Me njëakt të tillë Imam Aliu a.s tregoi një zemërgjërësi të pashoq, të cilin akt vetislami ia rekomandonte. Imam Aliu a.s është më i lartësuar se sa luftëtarë i

ndershëm, ai gjithashtu është më i zgjedhur se sa udhëheqës me njëzemërgjërësi të pashoq…- Ashtu siç ishte i përmbajtur dhe i vëmendshëm në evitim egjakderdhjes dhe ruajtjen e unitetit të muslimanëve, kërkoi nga Muaviu që tëluftojnë vetëm ata të dy, pra i kërkoi dyluftim, pa konfrontimin e ushtrive dheme kusht që hilafeti do t’i përkas atij që do të fitojë dyluftimin; Imami a.s iudrejtu me fjalët: » O Muavije, pse njerëzit të vriten mes vete ? Eja dhe lufto!Mbroji jetërat e njerëzve, ndërsa fitimtari nga ne të dytë, le ta merr pushtetin »(60)- Kuptohet që Muaviju e refuzoi këtë propozim të Imamit a.s ngasekishte frikë të madhe nga humbja, për shkak se ai e njihte fort mirë Imam

Aliun a.s dhe xhihadin e tij përkushtues në islam. Ai e dinte gjithashtu se Aliua.s kurrë nuk e kishte humbur asnjë dyluftim. Taktika e Imam Aliut a.s ishteajo që të mos e humbte kontrollën ndaj vetvetes, kështuqë edhe jepte

propozime që lufta të mbetet individuale edhe ndërmjet ushtarëve, njërikundër njërit (61)- Para fillimit të luftimeve, Imam Aliu a.s u mbante fjalim udhëheqësvedhe ushtarëve, ku u thoshte: » Mos luftoni gjersa ata të mos fillojnë! Ngase-All-llahut i qofshim falë!- Ju vërtetë keni të drejtë. Ndërsa fakti që i lejoniatyre të fillojnë luftën do të jetë argument plotësues kundër tyre.- Kur armiku, me vullnetin e Zotit, të mposhtet, mos vritni ata të cilëtzbrapsen (ikin), mos i goditni personat e pafuqishëm, mos ekzekutoni të

plagosurit dhe mos i bezdisni femrat nëse ato atakojnë nderin tuaj dhe fyejnë prijësat tuaj, ngase ata janë të dobëta për nga fuqia, karakteri dhe mendja…(62)- Pos përpjekjeve të shumta dhe këmbëngulëse të Imam Aliut a.s dhekomandantëve të tij që të mbizotrojë paqja, Muaviju nuk pranoi asgjë,kështuqë filloi lufta e cila zgjati afro 15 ditë, dhe në të cilën luftë u mbytënnjë numër tejet i madh i muslimanëve nga të dyja palët, që njëherit do tëthoshte edhe fillimi i tragjedisë për islamin në përgjithësi. Kur filloi lufta, dhekur rrjedha e saj filloi të anojë në fitoren e taborrit të Imam Aliut a.s dhehumbja e ushtrisë së Muaviut ishte çështje kohe, atëherë, duke e nuhatur këtëMuaviu, sipas këshillës së Amër ibn Asit u tha ushtarëve të tij: » Ngritni nganjë kopje të Kur’anit në kokat e shigjetave dhe shpatave (Si mashtrim) që tadetyrojmë Imam Aliun dhe muslimanët e tjerë që të gjykojnë sipas Librit tëAll-llahut » (Kur’anit, vërejt e përkth)




- Një akt i tillë, vërtetë ndërroi rrjedhën e betejës. Filloi diskutimi mesushtarëve të ushtrisë së Imam Aliut a.s. Gjë që në ato çaste u kushtoi shumështrenjtë. Mijëra ushtarë vendosën ta lëshojnë fushbetejën duke mos dashur tëatakojnë, përkatësisht sulmojnë Librin e All-llahut. Imam Aliu a.s menjëherëkuptoi se fjala është për mashtrim dhe tentonte që ushtarëve të tij t’uashpjegojë qëllimet e Muaviut duke u shpjeguar se fitorja është afër fare në

prag, por më kot… Njerëzit të cilët ishin të dhënë pas asaj që gjykohet meKur’an, nuk dëshironin më që t’i dëgjojnë këshillate tij. Pas gjithë këtyre

përpjekjeve dhe tentimeve Imam Aliu a.s të pranishmëve u tha: » Ne vërtetënuk i kemi caktuar njerëzit për gjykatës, por e kemi marrë Kur’anin për gjykatës. Kur’ani është libër i shkruar mes dy kopertinave dhe i cili nuk fletme gjuhë. Prandaj ai patjetër duhet të ketë komentues. Vetëm njerëzit mund të

jenë komentues të tillë. Pasi njerëzit na ftuan ta caktojmë Kur’anin si gjykatësmes nesh, ne nuk kemi mundur të jemi grup që ia kthen shpinën Librit të All-llahut Famëmadh thotë: »… Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje atëherë

parashtrojeni atë të All-llahu ( te Libri i Tij dhe te Pejgamberi… » ( En- Nisa, 59)

- T’i drejtohesh All-llahut do të thotë të vendosësh në bazë të Librit tëTij; (Kur’anit, vërejt e përkth) gjersa t’i drejtohesh Pejgamberit do të thotë tëndjekësh rrugën e tij. (Pejgamberit s.a.v.s vërejt e përkth) Dhe për këtë arsye,nëse gjykimi në mosmarrëveshje vërtet zgjidhet në bazë të Librit të All-llahut,

prej të gjithë njerëzve ne do të ishim më të drejtë; dhe nëse do të vendosej në bazë të rrugës së Pejgamberit të All-llahut (Sunnetit)-Selami i All-llahut qoftëmbi te dhe mbi familjen e tij!- ne do të ishim më të afërt dhe më të drejtë për këtë…- … Prandaj, ku jeni humbur dhe nga jeni sjellur ?- Bëhuni gati të shkoni në drejtim të njerëzve të cilët janë larguar nga eVërteta dhe nuk shikojnë, të cilët janë ngatrruar në keqëbërje dhe nuk

përmirësohen. Ata janë larg nga Libri dhe kanë lëshuar Rrugën. Ju nuk meritoni të mbështetem në ju, as jeni mbajtës të fjalës së nderit për t’u ndjakur pas. Ju jeni shumë të dobët në ndezjen e zjarrit të luftës. Të mjerët tu! Mëduhet të duroj shumë hidhërime nga ju atëherë kur u ftoj dhe atëherë kur u flasnë besim. As nuk jeni njerëz të lirë në kohën e thirrjes, as nuk jeni vëllezër

besnikë në kohën e bisedimit në besim. » (63) Pas kësaj Imam Aliu a.s udetyrua që Ashas ibn Kajsin ta dërgojë tek Muaviju që ta pyesë se çfarënënkupton me gjykimin dhe si mendon atë ta zbatojë ?! Dorëzani u kthye tek Imam Aliu a.s me lajmin se Muaviju dëshiron të gjykojë sipas Kur’anit…- Pjesa e dytë e tragjedisë doli në skenë, kur rrëmuja që u shkaktua nëtaborrin e ushtrisë së halifit-Imamit a.s, kundër dëshirës së Imam Aliut a.s e

zgjodhi Ebu Musa El-Esh’ariun si përfaqësues të halifit. Imam Aliu a.s nuk iaofroi besimin, ngase ky i fundit ( Ebu Musa El-Esh’ariu, vërejt e përkth) kishteshfaqur kundërshtimin e tij për zgjedhjen e Imam Aliut a.s për halif, pasvrasjes së halifit Osman, ndaj edhe nuk mund të pritej nga ky person lojaliteti i

plotë ndaj halifit të ri d.m.th Imam Aliut a.s. Përveç kësaj, argument imosbesimit ndaj tij i Imamit a.s ishte edhe ajo që Ebu Musa El-Esh’ariu, për shkak të mosbesimit vetjak, e kishte shkarkuar menjëherë mëkëmbësin eKufes. (64)- Përveç gjithë këtyre që i përmendëm më sipër, Imam Aliu a.s EbuMusanë e konsideronte si bashkëbisedues të pazotë në krahasim me

bashkëbiseduesin e palës tjetër Amr ibn Asit, të cilin Muaviju e kishte caktuar për përfaqësues të vetin.- Imam Aliu a.s ishte i mendimit tjetër, ai dëshironte që për përfaqësuesrë vetin ta zgjedh Abdull-llah ibn Abbasin, mirëpo grupi i madh që shkaktoi




rrëmujën brendapërbrenda toborrit të ushtrisë së halifit, këmbëngultekategorikisht për zgjedhjen e Ebu Musa El-Esh’ariut, pa marrë aspak nëkonsiderim vërejtjet e Imam Aliut a.s për dobësitë e Ebu Musasë dhesubjektivitetin e tij ndaj vetë Imam Aliut a.s. Ndaj, nisur nga kjo, Imam Aliua.s iu drejtua ushtarëve të vet, duke ua tërhequr vërejtjen: » Nuk më kenidëgjuar (kur kam folur, kur kam përmendur mbi gjykimin dhe mbi ndërprerjene luftës), ndaj tani mos e refuzoni propozimin tim. Unë e di se Ebu Musa El-Esh’ariu është i dobët karshi Amr ibn Asit dhe dinakërisë së tij. » (65)- Mirëpo më kot, taborri rrebelues insistonte që Ebu Musa El-Esh’ariu të

jetë përfaqësues i tyre.- Ngjarjet e mëvonshme do të tregojnë se e gjithë kjo nuk ishte e rastit,

përkundrazi Sigurisht ekzistonte ndonjë marrëveshje rreth trikit që përdoriushtria e Muaviut kur e vëndoi Kur’anin mbi shigjeta dhe shpata dhe lëvizjesrrebeluese në vetë rradhët e taborrit të Imam Aliut a.s, marrëveshje kjondoshta tepër e fshehtë…- Pas afro 15 ditë luftimesh lufta mbaroi. Rezultati përfundimtar ishtembytja e 36.000 ushtarëve, nga të dyja palët.

- Më e tmershme ishte në natën e ashtuqujatur « harira », kur Muaviuhumbi 523 luftëtar nga më të famshmit, ndërsa luftimet u ndërprenë atëherëkur ranë në ujdi të gjykojnë sipas Librit të All-llahut. Kjo ngjau të mërkurën e13 Saferit, të vitit 37 sipas hixhretit. Dy gjyqtarët-përfaqësuesit pas dy muajveu takuan në vendin e qujatur Demmat El-Xhandal. Imam Aliu a.s me ushtrinëe tij u bë gati të nisej për në Kufe, por rrebelët nga rradhët e tij nuk dëshironint’i bashkangjiten Imamit a.s gjersa nuk mbahet gjykimi. (66). Një grup i vogëli muslimanëve të cilët nuk dëshironin të presin gjykimin, u larguan nga rradhëte ushtrisë së Imam Aliut a.s ndaj edhe u quajtën « harixhi ». udhëheqësi i tyreishte Shabes ibn Rubi’j El-Tamiu, ndërsa kërkesa e tyre ishte zgjedhja e njëhalifi të dytë, një halifi kryesisht tjetër… Imam Aliu a.s atyre »harixhinjëve »

ua dërgoi Ibn Abbasin që t’i bind për t’u kthyer në rradhët e ushtrisë së halifit, por pa sukses. Në ditën e caktuar për gjykim, Imam Aliu a.s e dërgoi EbuMusa El-Esh’ariun, Ibn Abbasin dhe Shurejh Ibn Hanin, bashkë me katërqindushtarë, dhe njëkohësisht, në ndërkohë edhe Muaviu nga Damasku e dërgoinga ana e tij, Amr ibn Asin, Abdullah ibn Omerin, Ibn Hattabin, Abdurrahmanibn El-Harithin, Mugire ibn Sheuben bashkë gjithashtu me katërqind ushtarë.Kur u takuan në vendin e caktuar, Amr ibn Asi me shkathtësinë (dinakërinë) etij, filloi t’i japë komlimente dhe me mirësjellje të lartë, iu drejtua Ebu MusaEl-Esh’ariut me fjalët: » Unë asnjëherë nuk mund të jem para teje, as parafjalëve të tua as para hapave të tua. Ti je njeri më përvojë, posedon plot dituri,dhe përkundër gjithë këtyre, ti je madje njëri prej as-habëve të Pejgamberit

s.a.v.s. »- Ebu Musa u besoi fjalëve të këtilla duke u nisur nga hijeshia dhe thënia(shprehja) e tyre në mënyrë bindëse, ndaj edhe e kishte shpirtin dhe zemrën eqetë ndaj Amrit, duke mos dijtur asgjë për qëllimet dhe dinakërinë e tij. ebuMusa El-Esh’ariu e pranoi një argument të dobët të sjellë nga Amr ibn Asi,ndërsa lidhur më këtë Ibn Abbasi ia tërhoqi vërejtjen Ebu Musasë në

jovaliditetin e atyre argumenteve, mirëpo ai vazhdoi bashkëbisedimin. Pas njëkohe të shkurtër Amr ibn Asi arrijti ta bind Ebu Musa El-Esh’ariun që secili

prej tyre të heq dorë nga ai që e përfasëon, si dhe që gjithashtu edhe Muavijudo të largohet nga posti i tij, me qëllim që zgjedhja e re për halif të bëhetsërish me një shura (votim) që do të përsëritet. Para fillimit të marrëveshjes

publike dhe gjykimit të ri, Amr ibn Asi ia doli mbanë që ta bind Ebu Musanëqë i pari të shfaq vendimin e tij. Ibn Abbasi duke ia tërhequr vërejtjen sërishEbu Musasë iu drejtua përfaqësuesië të delegacionit që edhe ai ta shpreh të




vetin, kam frikë se ka përgaditur ndonjë kurthë dhe nuk jam i sigurtë se të kadhënë përgjigje të sinqertë, (fjalën e kishte për Amr ibn Asin, vërejt e përkth)ngase kur ti i pari e flasish tënden, ai atëherë mund të flas të kundërtën » EbuMusa i vetëbindur u përgjigj:» Ne bëmë marrëveshje, jemi të kënaqur memarrëveshjen dhe këtu nuk ka asnjëfarë gënjeshtre (dredhie) Ebu Musa ishtenjeri i nderdshëm por ama edhe naiv.- Fjalimin e tij e filloi me lavdërimin ndaj All-llahut xh.sh dhe më passhtoi:» O njerëz! Ne e kemi parë të arsyeshme se ummetit tonë i duhet njëmarrëveshje e paqes dhe e unitetit. Amr Ibn Asi dhë unë bëmë marrëveshje qët’i largojmë të dy njerëzit ( Imam Aliun a.s dhe Muavijen) me dëshirën më tëmirë që ummeti musliman sërish të zgjedh një person tjetër më të mirë dheaftë. Unë largohem nga Aliu dhe Muaviu, ndaj ju zgjidhnie atë që është mëmeritori. »- Më pas Amr ibn Asi e gjithashtu morri fjalën, shprehi lavdërimin ndajAll-llahut xh.sh dhe më pas shtoi:» O njerëz! Ashtu siç dëgjuat, Ebu Musa utërhoq nga halifi i tij Aliu. Gjithashtu edhe unë jam larguar (nuk e pranoj,vërejt e përkth) halifin e tij, por qëndroj dhe e përmbaj halifin tim Muavijen,

ngase ai është përgjegjës për hakmarrjen ndaj vrasësve të Osmanit dhe mëmeritor për pozitën e tij. »- Kur Ebu Musa e pa dredhinë e Amrit, i tha:» Më premtove dhe eshkele fjalën tënde! », dhe atëherë Ibn Abbasi iu drejtua Ebu Musasë :» Nuk ke ti faj, por faji është i atyre që të kanë zgjedhur në një pozitë të tillë »- Pas një diskutimi të shkurtër dhe akuzave, Ebu Musa e morri deven etij dhe u nis në drejtim të Medines, duke shqiptuar fjalët :» Ibn Abbasi matërhoqi vërejtjen për dredhitë e Amrit, mirëpo mua fjalët e tij-Amrit mëdukeshin të sigurta, ndaj edhe mendova se ky intrigant (dhelpërak) ia dëshirontë mirën dhe dobinë muslimanëve.- Delegacioni i Muavijut në krye me dinakërinë e Amr ibn Asit,

mbërrijtën në Damask, ndërsa delegacioni i halifit mbërrrijti në Kufe dhe elajmëroi Imam Aliun a.s për rezultatin dhe atë se çfarë kishte nngjarë. ImamAliu a.s rreth dy gjykatësve tha si vijon :

« Pala juaj morri vendimin që të caktojë dy gjyqtarë, andaj ne i obliguam që tëveprojnë në harmoni me Kur’anin dhe të mos i largohen atij, dhe gjuhët e tyre të

jenë me te, dhe që zemrat e tyre ta ndjekin atë. Mirëpo, ata u larguan nga ai, e braktisën të vërtetën edhe pse e kishin parë. Të vepruarit e padrejtë ishte dëshira etyre, ndërsa të lëshuarit e Rrugës ishte sjellja e tyre e vërtetë, ndonëse jemi marrëvesht me ta që të veprpjnë në bazë të drejësive, të punojnë në pajtim me tëvërtetën dhe të mos ngatërrojnë të menduarit e gabuarit dhe gjykimin e padrejtë tëtyre. Tani kur ata e lëshuan rrugën e të së Vërtetës dhe u paraqitën me atë që është

tërësisht në kundërshtim me atë që jemi marrur vesht, kemi argumente të forta për vete. » (68)

- Imam Aliu a.s edhe në raste të tjera pas kësaj ngjarjeje (gjykimit, vërejte përkth) shprehej me këto fjalë:

« Tërë falënderimi i përket vetëm All-llahut, edhe nëse koha sjell ndonjë mjerimshfarosës dhe ngjrje të madhe! Dëshmoj se nuk ka Zot pos All-llahut Një, se nuk ka bashkëpuntor për te, as ekziston me Te ndonjë zot tjetër pos Tij, dhe seMuhammedi është rob i Tij dhe Pejamberi i Tij!

- Dhe pastaj! Mosbindja ndaj këshilltarit të mëshirshëm, i cili posedondituri dhe përvojë, njëmend sjell dëshprim dhe si pasojë ka ndëshkimin. Jukam dhënë urdhëra lidhur me këtë gjykim dhe kam prezentuar para juve

pikëpamjet e mia intime- ah sikur të ishin përmbushur urdhërat e Kasirit !?-mirëpo i keni refuzuar si armiq të vrazhdë dhe rrebelues të padëgjueshëm,gjersa vetë këshilltari nuk ka rënë në dyshim për këtë botë, andaj urari pushoi




së prodhuari xixa. Pozita ime dhe juaja është bërë sikur në vargjet eHavazinit :

Ju dhashë urdhër në mes të Mun’arixhu-l-Livit,Mirëpo nuk më kuptuat gjer në drekën e nesërme ! » (69)

LUFTA E NEHREVANIT- Pas ndodhisë së gjykimit, Imam Aliun a.s e befasoi dalja e një grupi të

ushtarëve të pakënaqur prej taborrit të tij. rreth 4000 ushtarë dhe luftëtarëshpallën kryengritje ndaj Aliut a.s në shenjë revolte ndaj gjykimit. Vajtën nëvendin e quajtur Harura dhe i zunë pozitat e tyre. Plotësisht ishte e qartë se nëgrupin kryengritës bënin pjesë pikërisht ata njerëz të cilët Imam Aliu a.s edëtyruan në ndërprerjen e luftimeve dhe gjykimin në Sifin. (70)- Tani, kjo grupë e kundërshtonte Imam Aliun a.s duke e detyruar ta

pranojë gjykimit, duke bërtitur me fjalët:» Gjykimi i takon vetëm All-llahut.

Nuk duam që njerëzit të na sundojnë në fenë e All-llahut. All-llahu e këdërguar Muavijun dhe pasardhësit e tij drejt vdekjes, gjersa nuk e pranojnëgjykimin tonë kundër tyre. Ç’është e vërteta, faji ynë qëndron në atë se i kemi

pranuar të dy gjykatësit, mirëpo tani i jemi penduar All-llahut, jeni kthyer,ndaj kthehu edhe ti Ali, sikur që jemi kthyer ne, ose në të kundërtën do tëlikuidojmë » (71). Atëherë Imam Aliu a.s iu përgjigj njërit prej Harixhinjëve,që quhej Burxh ibn Mushir El-Tai e që tha:» Gjykimi i takon vetëm All-llahut » ; më këto fjalë:» Hesht, All-llahu të gjymtoftë, o dhëmbëprishur!

Ngase pasha All-llahun, kur e vërteta doli në shesh, madje edhe atëherë personaliteti yt ka qenë i dobët, ndërsa zëri yt i ngjiruar. Mirëpo, kur e pavërteta nisi të bërtasë me të madhe, ti atëherë dole sikur brirët e sqapit. »

(72)- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s atëherë u shpjegoi se bazamenti

përkatësisht shtylla mbi të cilën ngritet Islami është të përmbushurit e premtimit:» Ne ua dhamë fjalën e nderit (besën, vërejt e përkth) për armëpushim në kohëzgjatje prej një viti si marrëveshje për të dyja palët; dhemë pas shtoi:» Mjerë për ju! Ju dëshironi që unë ta thyej (shkel) fjalën time

pasiqë u kam dhënë besë dhe premtim solemn. A e dini se All-llahu xh.sh kathënë:» Dhe përmbajuni premtimeve të cilave me emrin e All-llahut ua kemidhënë dhe mos e prishni besimin kur e keni dhënë fort dhe All-llahu për dëshmitar tuajin e keni marrë, ngase vërtetë All-llahu e din atë çka punoni… »( nga Kur’ani i Madhënueshëm, vërejt e përkth).

- Fitneja atëbotë injoronte këshillat dhe udhëzimet e Imam Aliut a.s,fitneja dhe trazirat e tyre-harixhinjëve-nga dita në ditë forcoheshin dhe vetëmvinin duke u shtuar, e sidomos kur një numër bukur i madh i njerëzve ju

bashkangjit. Atëherë, me të madhe filluan t’i kundërshtojnë ushtrinë dheshokët e halifit, Imam Aliu a.s, dhe pa asnjëfarë hezitimi, fare lirshëm filluanta derdhin gjakun e tyre…- Imam Aliu a.s duke e parë sjelljen e tyre të këtill dhe rrëmujat e fitnetqë shkaktonin, u dërgoi një letër me përmbajtjen vijuese:

« Shtërngata ju shkatërroftë dhe mos lashtë asnjë nga ju për mbarësim! Vallë mëduhet të tregoj mosbesim pas besimit në All-llahin dhe pas luftës në rrugën e All-llahut dhe Pejgamberit të All-llahut ?!« Unë nuk ndjeki dëshirat tuaja, pse atëherë do ta isha i humbur

e jo prej të udhëzuarve (në rrugë të drejtë). » El-En’am (56)




- Dhe për këtë arsye zini vendin më të keq të kthimit dhe kthehuni prapa.Kini kujdes; Me siguri, pas meje do të përjetoni shumë poshtërime, me shpatatë mrehta dhe egoizëm, të cilin tiranët do ta zbatojnë si mënyrë e sjelljes ndaj

jush. » (73)- Mendimi dhe iniciativa e Imam Aliut a.s ishte që të mos i provokojëata, por që t’u jepet mundësia që seriozisht dhe me mendje kthjelltësi tëmendojnë, përkatësisht rezonojnë rreth asaj se çfarë kanë ndër mend të bëjnëdhe veprojnë. Imami a.s shpresonte se mund të vetëdijesohen dhe të kthehennë rrugën e vërtetë, dhe se ashtu siç janë komplet mund t’i ktheheshin luftës sëdrejtë kundër Damaskut. (luftës kundër Muavijut, vërejt e përkth) Veçanërishtshpresonte në këtë pas mos-suksesit të gjykatësit në takimin nga kjo si dhemungesa e gjykimit sipas Librit të All-llahut për të cilin ishin marrë vesht qëmë parë, Imami a.s akoma vazhdonte të shpresojë…- Mirëpo, për fat të keq, rreziku i parë i brendshëm për hilafetin veçmëfilloi dhe dhuna ishte rëndë për t’u shmangur… Kundërshtarët-harixhinjëtfilluan të vrasin njerëz të pafajhshëm, kudo që venin ndjellnin frikë dhe tmerr,kështuqë e prishën paqen. Dhuna e tyre arrijti gjer aty sa që e vranë edhe as-

habin e Resulull-llahut s.a.v.s Abdull-llah ibn Hababin dhe ia çanë barkungruas së tij shtatzënë… Gjithashtu vraën edhe tre gra po të të njëjtit fis, si dhegruan Um Sanan El-Sidavijen. Meqë situata sa vinte e keqësohej, Imam Aliua.s e dërgoii shokun e tij Harith ibn Mura El-Abdiun në mision që t’ua tërhek vërejtjen dhe t’ua ndal hovin valës së vrasjeve, por ata (harixhinjtë) e vraënedhe Harithin. (74) Kur Imam Aliu a.s mori vesht për këtë, u kthye menjëherënga grunaja, vendi ku e kishte tubuar ushtrinë e tij për të marrshuar drejtDamaskut. Kur parakaloi pranë foracave të fitexhive dhe rrebelëve(harixhinjëve, vërejt e përkth) sërish u pëpoq ta qetësojë situatën pa dëshiruar që të derdhet gjaku i muslimanëve. Kërkoi prej tyre që t’ia dorëzojnë vrasësitëe Abdull-llah ibn Hababit, Harith ibn Mura El-Abdiut dhe të tjerëve, duke ju

premtuar se nëse ata ia dorëzojnë vrasësit, atëherë ai-Imami a.s do t’i lëjë tëqetë. Mirëpo, ata me kryelartësi njëzëri u përgjigjën:» Ne të gjithë, ata i kemivrarë. » Imam Aliu a.s atëherë ua dërgoi as-habin e njohur (eminent) tëPejamberit s.a.v.s Kajs ibn Saadin, që t’i këshillojë dhe sërish tua rëheqvërejtjen për qëndrimin e tyre të gabueshëm, duke i lutur që t’i lëshojnëkuptimet e shtrembëruara ndaj fesë Islame dhe derdhjen e kotë gjakutmusliman pa apsur ndonjë shkas a justifikim.(75) Imam Aliu a.s vazhdonteedhe më tej me qëndrimet e tija humane dhe me argumentimin racional për atrë se çfarë janë duke bërë e vepruar. Më pas, kushedi për të satën herë, uadërgoi edhe as-habin tjetër eminent të Pejgamberit s.a.v.s Ebu Ejjub El-Ensariun, i cili pas këshilës që ua drejtoi atyre (harixhinjëve) e ngriti flamurin

e paqes dhe bërtiti me zë të lartë: « Ai i cili vjen në këtë anë, dhe nuk kamarrë pjesë në mbytjen e njerëzve të pafajshëm, do të jetë i shpëtuar. Ne nuk kërkojmë asnjërin prej jush, përveç se vrasësve të vëllezërve tanë » (76)- Ftesa për paqe, deri diku pati sukses dhe njerëzit filluan të dalin ngataborri i harixhinjëve, gjersa numri i tyre prej 12000 nuk u zvogëlua në 4.000.- Mirëpo, ata 4.000 që mbetën filluan ta sulmojnë ushtrinë e halifit. Nëkëtë rast, si zakonisht, Imam Aliu a.s e urdhëroi ushtrinë e vet që të mos fillojëe para të sulmojë, por të pres që këtë gjë e para ta bëjë pala tjetër. Dhe kur atafilluan sulmin, ushtria e halifit, Imam Aliut a.s i rrethoi në të katë anët dhe me

plotë meritë i mundi duke i shkatërruar për një. Kjo ishte Lufta e Nahrevanitkundër «havarixhëve » të cilën luftë Pejgamberi-Muhammedi s.a.v.s e kishte

paralajmëruar duke e quajtur « El-marikin » të cilën ia përmend në një hadith,as-habit të tij Ebu Seid El-Hudriu i cili thotë:» E kam dëghuar Pejgamberins.a.v.s kur ka thënë:» Do të ketë nga ky ummet një grup njerëzish që do të




dalin nga feja ashtu siç dek shigjeta nag harku » (77) (Në këtë hsdith,Muhammedi s.a.v.s qartë aludon për harixhinjtë, vërejt e përkth).

MBI AMANETIN E ALL-LLAHUT - Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s e përfundoi luftën në Nahrevan kundër harixhinjëve dhe u kthye për në Kufe, me qëllim që ta organizojë ushtrinë evet për luftën që do të bëhej në Damask, pasiqë edhe për herë të dytë dështuan

bisednimet përkatësisht çështja e gjykimit që pati një rezultat të disfavorshëm.- Imam Aliu a.s shpalli një mobilizim të përgjithshëm tek populli dhenjëherit i shpalli luftë opozitës kryengritëse me në krye Muavi ibn EbuSuffjanin. Me rastin e mbajtjes së fjalimit në Kufe, që atëherë ishte shndrruar në kryeqitet të botës islame, e ftoi ummetin musliman në xhihad (luftë nërrugë të All-llahut xh.sh.) duke ju thënë të pranishmëve

« Falënderimi i qoftë All-llahut, te Cili kthehet çdo gjë dhe përfundon çdo gjë !I falënderojmë Atij për madhështinë e mirësisë së Tij, mëshirën e argumenteve tëTij, shtimin e bagatisë dhe të mirave të Tij-me falënderin i cili do ta kënaqë të

drejtën e Tij, do t’i përshtate meritave të Tij, do ta afrojë shpërblimin e Tij dhe dotë jetë efikas në shtimin e mirësisë së Tij. dhe kërkojmë ndihmën e Tij, si ai qëështë plotë shpresë në mirësinë e Tij, i etshëm për të mirat e Tij, i sigurt nënmbrojten e Tij, i cili pranon shpërblimet e Tij dhe i bindet Atij edhe me gjalë edheme vepër. I besojmë Atij me besimin e atij i cili shpreson në Te me besim të fortë,i drejtohet si besimtarë, i dorëzohet me përulësi, beson sinqerisht në Njësinë e Tij(Tevhidin), e lartëson Ate duke e lavdëruar dhe duke punuar me përkushtim, meadmirim kërkon shtrehim te Ai.

- I Madhëruari nuk është i lindur ashtu që ndonjëri të ketë hise nëtëlartësuarit e Tij, as e ka lindur ndonjëri për të qenë i trashëguar dhe kalimtar.Koha dhe lashtësia nuk kanë ekzistuar para Tij. Nuk e dëmton as zmadhimi as

zvogëlimi. Ai i zbulohet mendjeve përmes asaj që ua zbulon nga shenjateudhëheqjes së përsosur dhe qëllimit përfundimtar. Ndër argumentet e krijimittë Tij ëdhtë krijimi i qiejve të cilët janë vendosur për shtylla dhe qëndrojnë pambështetje. Ai e ftoi dhe ata iu përgjigjën thirjes me përulësi e bindje dhe nuk shprehën plogështi ose keqardhje. Sikur të mos e kishin pranuar Hyjninë e Tijdhe të mos iu kishin bindur. Ai nuk do t’i kishte bërë vend të Fronit të Tij,vendbanim të melekëve të Tij dhe shkallë e skajshme të ngritjes së fjalës së

bukur dhe veprës së mirë të robërve të Tij…… Po ju lë amanet, o robët e All-llahut, të jeni të vetëdijshëm për All-llahun, i Cili u ka dhënë veshje të mirë dhe u ka shpërblyer me paisje të

begatshme. Po të ekzistonte ndonjë tjetër që do të mund t’i sigurontë shkallët drejt

jetës së amshueshme, ose të gjejë mënyrën për ta larguar vdekjen, ai do të ishteSulejmani biri i Davudit-Alejhisselam! të cilit pos misionit dhe pozitës së lartë, iështë dhënë pushtet mbi xhinët dhe njerëzit. Mirëpo, kur ky e shpenzoi nozulliminqë i është dhënë dhe kur përmbushi afatin e vet, harku i kalueshmërisë e goditi meshigjetën e vdekjes. Shtëpitë e tij mbetën të shkreta, ndërsa vendbanimet tëzbrazëta. Ato i trashëguan të tjerët. Me të vërtetë, në brezat e kaluar keni mësim!… O njerëz, vërtetë po ju paraqes këshilla me ta cilat të dërguarit i kanëkëshilluar popujt e tyre dhe po u transmetoj atë që të dërguarit ua kanëtransmetuar atyre që kanë ardhur pas tyre…… Dijeni mirë, ajo nga kjo botë që ka ardhur-tani më ka shkuar, ndërsa ka ardhur ajo prej saj që ka devijuar. Robët e ndërshëm të Zotit tanimë kanë vendosur tëudhëtojnë. E kanë shitur një pjesë të vogël të kësaj bote e cila nuk zgjatë

përgjithmonë, për një pjesë të madhe të botëstjetër e cila nuk ka mbarim.




- Çfarë durimi (sabri) përjetuan vëllezërit tanë, gjaku i të cilëve ështëderdhur në Siffin, me atë që sot nuk janë gjallë? Vetëm për atë që nuk pësojnëfyerje, të cilët ta zëjnë frymën dhe që nuk pijnë ujë të ndotur! Pasha All-llahun! Ata me siguri e kanë takur All-llahun dhe Ai i ka shpërblyer medhuratën e Tij dhe i ka vendosur në shtëpi të sigurta pas frikës së tyre… »- Pastaj Prijësi i besimatërve-Imam Aliu-Alejhisselam!- e kapi me dorëmjekrrën e tij të respektuar dhe elegante dhe qajti e qajti një kohë të gjatë…Pastaj foli:» Ah, Vëllezërit e mi të cilët kanë mësuar nga Kur’ani dhe kanësjellur vendime në bazë të tij, që kujtonin obligimet e tyre dhe i zbatonin ato,që rringjallnin Sunnetin-Rrugën e Pejgamberit dhe eliminonin risitë-bid’atet!Kur u ftuan në xhihad, u përgjigjën: Patën besim në prijësin e tyre dhe pasuanate. »- Atëherë Prijësi i besimatërve-Imam Aliu a.s bërtiti me aq zë sa kishte:

« Xhihad! Xhihad! O robët e Zotit! Diejni mirë se po e tuboj dhe përgatitiushtrinë. Ai i cili dëshiron të përparojë drejt All-llahut le të dalë një hap para! »(78)

- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s filloi ta organizojë ushtrinë, t’i caktojë

udhëheqësit e bataljoneve, ndaj edhe caktoi të birin e vet Hasanin për udhëheqës të bataljonit të parë, Ebu Ejjub El-Ensariun për të dytin, ndërsaKajs ibn Saadin për udhëheqës të bataljonit të tretë. Gjersa Imam Aliu a.s ishtei preokupuar dhe zënë me mobilizimin e popullit i cili duhej t’i printe luftëskundër Muaviut dhe komplotistëve të tij në Damask, Muaviju fshehurazi

planifikonte t’i bëjë atentat halifit të athëreshëm-Ali ibn Ebu Talibit a.s.- Një grup armiqësh, veçanërisht harixhinjtë, u takuan në qytetin eShenjtë të Mekkës, me qëllim të fillimit të së keqes më të madhe të kësaj bote,duke mos llogaritur aspak pasojat. Marrëveshja e bërë ishte që t’i bëhet atentatImam Aliut a.s, ndërsa për ekzekutues të atentatit e caktuan Abdurrahmanin

birin e Mulxhem El-Muradit. Gjithë kjo po ndodhte në kohën më të keqe që po

përjetonte islami dshe rruga e tij e vërtetë, pikërisht në kohën kur ummetiislam priste luftën përfundimtare dhe fitoren bindëse kundër rrebelëve dhekomplotistëve të cilët kontribuan për përçaren dhe ndasitë në mesin emuslimanëve.- Dora mëkatare e Mulxhemit e goditi Imam Aliun a.s me shpatë, ditën edymbëdhjetë të muajit të ramazanit, në vitin e 40 sipas hixhretit. Kjo ndodhigjatë kohës së bërjes sexhde në namazin e sabahut në xhaminë e Kuffes.- Atentati ngjau në kohën më të admiruar dhe rrethanat më madhështore,d.m.th gjatë kohës kur Imam Aliu a.s ishte agjërueshëm, kur ndodhej nënamaz si dhe kur kokën e tij e kishte lëshuar në tokë, kur i bënte sexhde All-llahut të Madhëruar, duke e kryer veprimin e tij më fisnik; si dhe gjithashtu në

kohën e përgatitjeve të mëdha për xhihad dhe si kulminacion i gjithë kësajatentati ndodhi në xhaminë e Kuffes (d.m.th në shtëpinë e All-llahut xh.shvërejt e përkth). Qoftë gjithnjë i lavdëruar dhe shijoftë shpërblimin e Zotit tëMadhëruar e Fisnik!- Eliminimi përkatësisht likuidimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s gjithnjëdo të mbetet si vepër më e keqe, kriminale dhe stër-shëmtuar, ngase vrasja etij, nuk ishte e drejtuar vetëm kundër një njeriu të rëndomtë, por vrasja ishtekundër halifit musliman më racional për ndërrimit jetë të Pejgamberit s.a.v.s.Me atentatin ndaj Imam Aliut a.s gjithashtu doli në skenë, u shfaq haptazi ndaj

pejgamberllëkut, historisë, qytetërimit, si dhe kundërshtimit ndaj gjithëummetit të cilin Imam Aliu a.s e përfaqësonte. Me një akt të këtillë, ummetiislam humbi një udhëheqës përparimtar të rrugës së Pejagemberit s.a.v.s dheqytetërimit dhe rastin më të mirë për t’u udhëhequr mbas bdërrimit jetë tëPejgamberit s.a.v.s.




- Imam Aliu a.s vuajti nga plagët tri ditë. Gjersa rrinte i shtrirë nështartë, e caktoi birin e vet Hasanin për halif dhe udhëheqës të ummetit islam,duke ia besuar kështu një funksion udhëheqës në jetën ideologjike dheshoqërore. Gjatë këtyre tri ditëve, ashtu sikur edhe gjatë gjithë jetës së vet,Imami a.s nuk u ndal së përmenduri All-llahun xh.sh dhe Madhërimin ndajTij, kështu në këtë mënyrë duke e shprehur kënaqësinë ndaj urdhërit dhecaktimit të Tij. Gjithashtu, gjatë këtyre ditëve, nuk u ndal së dhënuri këshilladhe udhëzime të urta të cilat shpiejnë rrugës së drejtë, rrugës së mirësisë dheshpëtimit. Ftonte me të madhe në mbrojtjen dhe kryerjen e obligimeve të Zotit,duke ua tërhequr vërejtjen për pasojat e mosndjekjes së këtyre obligimeve.- Ja në vijim, një pjesë prej këshillës së Imam Aliut a.s drejtuar djemëvetë tij, -nipërve të Pejgamberit s.a.v.s; familes së tij, farefisit dhe ummetit,shprehur më këto fjalë:

« Ju lë amanet të jeni të vetëdijshëm ndaj All-llahut dhe të mos e gjakoni këtë botë edhe nëse ajo këtë e dëshiron nga ju. Mos t’ju vijë keq për asgjë që u ështërefuzuar nga ajo. Folni të vërtetën dhe punoni për shpërblim. Bëhuni kundërshtarëtë tiranit dhe ndihmës për të shtypurin.

- Ju lë amanet juve dhe krejt fëmijëve të mi dhe anëtrave të familjes timedhe çdonjërit te i cili arrinë kjo porosi e shkruar që të jeni të përkushtuar ndajZotit, që t’i kryeni si duhet punët tuaja dhe t’i eliminoni mosmarrëveshjetmidis veti, ngase e kam dëgjuar gjyshin tuaj ( Pejgamberin, vërejt e përkth)-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi dhe mbi të tijët!- duke thënë:»Përmirësimi i marrëdhënieve të ndërsjella është më i mirë se namazi i

joobligueshëm dhe agjërimi i paobligueshëm. »- Keni frikë Zotin, dhe sërish, keni frikë Zotin lidhur me jëtimët! Moslejoni të jenë të uritur dhe që në praninë tuaj të keqtrajtohen. »- Keni frikë Zotin, dhe sërish keni frikë Zotin lidhur me fqinjët tuaj,ngase ata janë amanet i Pejgamberit! Aq ka porositur për sjellje të mirë ndaj

tyre sa që menduam se do ta bëjë që ta trashëgojnë njëri-tjetrin.- Keni frikë Zotin, dhe sërish keni frikë Zotin sa i përket Kur’anit!Askush të mos ua kalojë në të vepruarit sipas tij!- Keni frikë Zotin, dhe sërish keni frikë Zotin në lidhje me shtëpinë eZotit tuaj! Mos e braktisni gjersa të jeni gjallë, ngase nëse ajo braktiset, as junuk do të jeni ata të cilët duhet marrë si shembull!- Keni frikë Zotin, dhe sërish keni frikë Zotinnë pikëpamje të xhihaditme pasuritë tuaja, jetët dhe fjalët në rrugën e All-llahut!- Jeni të vendosur në miqësinë e ndërsjellë dhe flijimin e disave për tëtjerët. Dhe ruajuni nga grindja dhe ndarja e ndersjelle. Mos hiqni dorë ngathirrja për vepra të mira dhe largimin nga ato të këqijat, ashtu që të ligët nga ju

të administrojnë mbi ju, kur do të luteni, por nuk do të miartohet. »- Prandaj, Imam Aliu sërish u tha:

« O bijtë e Abdul-Mutalibit! Vërtet nuk dëshiroj t’u shoh se si shkelni vrazhdëmbi gjakun e muslimanëve duke bërtitur:» Është vrarë Prijësi i besimatërve! »Keni kujdes! Mos e vritni kurrsesi asnjërin për mua, pos vrasësit tim!

- Pritni! Nëse unë vdes nga kjo goditje e tij, atëherë goditnie edheatë.goditje për goditje. Dhe mos e shëmtoni njëriun, ngase e kam dëgjuar Pejgamberin e All-llahut-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi të tijët!duke thënë:» Ruajuni nga të shëmtuarit ( Pra, mos shëmtoni askënd, vërejt e

përkth) edhe nëse është fjala për qenin e tërbuar. »- Kështu në këtë mënyrë e përfundoi jetën e tij heroike ky kalos injerëzimit. Pejgamberllëku dhe ummeti pësuan humbje tëpër të madhe pashumbjes që pësuan me vdekjen e Resulull-llahut s.a.v.s.




- Me vdekjen e Imam Aliut a.s ummeti musliman humbi: heroizmin i ciliu shndërrua si këngë e kohës, guximin përkatësisht trimërinë për të cilënhistoria madje as që kishte ëndërruar; Urtësinë dhe mençurinë që askush nuk e

posedonte, kuptohet përveç All-llahut të Madhëruar; pastërtinë të cilën askushnuk e posedonte përveç Mhammmedit s.a.v.s; modëstinë të cilën askush nëkëtë botë nuk e kishte përpos evlijave të Zotit; elokuencën e të folurit e cila

buronte pëkatësisht inspirohej nga Libri i All-llahut xh.sh; njohësinë e fikhut( Sheriatit të All-llahut xh.sh) të cilën e quajtën » porat e qytetit të diturisë sëPejgamberit s.a.v.s; diturinë dhe autoritetin të cilat Imami a.s e shndërruan nesimbol të mbrojtes së udhëzimeve të ummetit islam në të gjitha aspektet dherrethanat që gjendej dhe kalonte jeta e tij vetëmohuese e sakrifikimit për fenë eAll-llahut xh.sh; simboli i njeriut që me tërë qenien e vet gjithë jetën gjersavdiq e vuri në shërbim të fesë së All-llahut xh.sh.

SHËNIME:

1. Nehxhul-Belaga: 136; komentues: Dr. Subhi Es-Salih2. Nehxhul-Belaga: 136, njësoj;3. Nehxhul-Belaga: 136, njësoj;4. Nehxhul-Belaga: 136, njësoj;5. Nehxhul-Belaga: 1:269; komentues nga Muhammed Abduha,Kajro6. Nehxhul-Belaga: 383; komentues nfa Dr. Subhi Es-Salih7. Nehxhul-Belaga, njësoj; botuar në Bejrut8. Nehxhul-Belaga, 416, njësoj;9. Nehxhul-Belaga: 415, njësoj;

10. Nehxhul-Belaga: 512, njësoj;11. Nehxhul-Belaga, fjalimi nr.4 fq.343 komentuar nga Dr.SubhiSalih12. Nehxhul-Belaga, fjalimi nr.50 fq.42413. Nehxhul-Belaga, fjalimi nr.51 fq. 42414. Nehxhul-Belaga, fjalimi nr.2115. Madhështia e Nehxhul-Belagës: Xhorxh Gabdek (krishter ngaLibani)16. Ansab El-Ashraf 2:136, El-Balazri17. Komentim i Nehxhul-Belagë 2:198, 199; dijetari Ibn Hadidkomentuar nga Ebu El-Fadil Ibrahim, botuar më 1378 hixhrijj18. Tadhkeret El-Havas:117; Sebet ibn Kajjim El-Xhevzijj19. Nehxhul-Belaga, fjalimi nr.45 fq 418 komentuar nga Dr. SubhiSalih20. Bihar El-Envar 41:104; Mexhlisi

- Tadhkeret El-Havas:134; Ibn Kajjim El-Xhevzijj- Ansab Al-Ashraf 2:129; Balazri ;

21. Tadhreket El-Havas; Sebet Ibn Kajjim El-Xhevzijj;22. Nehxhul-Belaga, fjalimi nr.45 komentuar nga Dr. Subhi Es-Salih23. Abkarijjat Imam Ali a.s « Gjenialiteti » : 16; nga Abbas

Mahmud El-Akadi botuar në Bejrut më 197624. Nehxhul-Belaga, fjalimi nr.209, fq. 324 komentuar ngaDr.Subhi Es-Salih25. Tadhreket El-Havas:68; Sebet Ibn Kajjim El-Xhevzijj




26. Nehxhul-Belaga 2:200; komentuar nga Ibn Ebi Hadid El-Muëtezili27. Nehxhul-Belaga 2:201, 202; komentuar nga Ibn Ebi Dadid El-Muëtezili28. Tadhreket El-Havas:121; Sebet Ibn kajjim El-Xhevzijj29. Tadhreket El-Havas:125; Sebet Ibn Kajjim El-Xhevzijj30. Ansab El-Ashraf 2:132; El-Balazri31. Nehxhul-Belaga2:200; komentuar nga Ibn Ebi Hadid El-Muëtezili32. Manakib Ali ibn Ebu Talibi a.s 1: kapitulli : » Modestia e ImamAliut a.s; Ibn Magazili33. Nehxhul-Belaga; komentuar nga Muhamed Abduhu34. Nehxhuk-Belaga 2:216, njësoj35. Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s- Shikim i Ri:32; Dr. MuhammedAhmed Halefullah dhe të tjerë36. Nehxhul-Belaga, fjalimi nr.205; komentuar nga Dr. Subhi Es-Salih

37. Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s ve Fadalihi, botuar nga Dar El-Hajat;Bejrut38. El-Fusul-El-Muhimme; 50; Ibn Sabig El-Maliki39. El-Fusul-El-Muhimme; 51, njësoj40. Nehxhul-Belaga 16:154; komentimi i letrave të Imam Aliut a.sdrejtuar Muaviut, nr.3741. El-Fusul-El-Muhimme: 51; Ibn Sabig El-Maliki42. Nehxhul-Belaga, 1:125; komentuar nga Muahmmed Abduhu43. Nehxhul-Belaga 3:75; komentuar nga Muahmmed Ebu FadilIbrahim44. Nehxhul-Belaga 2:232; komentuar nga Muhammed Abduhu

45. Nehxhul-Belaga 2:68; njësoj46. Nehxhul-Belaga 2:68; njësoj47. Hadith Ummul-Muëminin (Nëna e besimatërve-Hazreti Aisha):98; këto hadithe janë transemtuar nga Tarihu i Taberiut, Ibn Kethiri,dijetari Murteda El-Askeri48. Hadith Ummul-Muëminin; transmetuar nga Taberiu, Ansab El-Ashraf, El-Balazri- në vepërn »El-Maërif », dijetari Ibn Kutejbe49. Komentimi i Nehxhul-Belagës 9:5-6; Ibn Ebi Hadid El-Muëtezili50. El-Fusul-El-Muhimme; 55; dijetari Ibn Sabig El-Maliki51. Nehxhul-Belaga; 2:84; Imam Ali ibn Ebu Talib a.s kometuar

nga Muhammed Abduhu52. Nehxhul-Belaga; 2:84; Imam Ali ibn Ebu Talib, komentim iAbduhusë53. Tadhreket El-Havas; 77; Sebet Ibn Kajjim El-Xhevzijj-komentimi i Nehxhul-Belagës 2:167; Ibn Ebi Hadidi54. El-Fusul-El-Muhimme ; 62, Ibn Sabig El-Maliki55. El-Fusul-El-Muhimme; 62 njësoj56. Hadith Ummul-Muëminin Aishe, 1:181; transmetuar ngaTarihu i El-Jakubit dhe Kanz El-Ummal, dhe El-Mutaki El-Hindi57. El-Fusul-El-Muhimme; 70,71- Ibn Sabig El-Meliki58. El-Fusul-El-Muhimme; 70,71, njësoj59. Komentim i Nehxhul-Belagës 1:23; Ibn Ebi Hadid; komentuar nga Muhammed Ebu Fadil Ibrahim; botuar më 1959 në Sh.b »Dar El-Ihja El-Kutubu-Arabijjetu »




60. El-Fusul-El-Muhimme: 90, Ibn Sebig El-Maliki61. El-Fusul-El-Muhimme: 90, njësoj62. Nehxhul-Belaga 3:14; komentur nga Muhammed Abduhu63. Nehxhul-Belaga 2:5; Imam Ali ibn Ebu Talib a.s komentuar nga Abduhu64. Tadhreket El-Havas:103; Ibn Kajjim El-Xhevzijj65. Tadhreket El-Havas:79; komentuar nga El-Xhevzijj66. El-Fusul-El-Muhimme: 98; Ibn Sabig El-Maliki67. El-Fusul-El-Muhimme: 103,104,105,106; komentuar nga El-Maliki68. Nehxhul-Belaga 2:96; Imam Ali ibn Ebu Talib, komentuar ngaMuhammed Abduhu69. Nehxhul-Belaga; 1:94 ; Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s,komentuar nga Abduhu70. El-Havarixh « (harixhinjtë) ve Esh-shiatu:32, XhulimmsFilhausen; përkthyer nga Abdurrahman Bedevi, botimi i II, Kuvajt1972

71. « Vaka (Lufta) e Siffinit »:517 ;-Naser ibnMuhazim,botimi idytë, viti 1382 hixhrij.72. Nehxhul-Belaga, 2:144; Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s.,komentuar nga Muhammed Abduhu;73. Nehxhul-Belaga 1:106, fjalimi nr.57; komentuar nga Abduhu74. El-Fusul-El-Muhimme: 92; komentuar nga Maliki75. El-Fusul-El-Muhimme: 108; Ibn Sabig El-Maliki76. El-Fusul-El-Muhimme :93; Ibn Sabig El-Maliki, A’jan Esh-Shuatu 3:20; dijetari Muhsin El-Amin ; botuar në Bejrut77. Sahihul-Buhari

- Ansab El-Ashraf 2:376

- Hasaisu En-Nisaijj, dijetari Nisaijju78. Nehxhul-Belaga II, 103, fjalimi nr.182; Imam Ali ib Ebu Talibia.s; komentim i Muhammed Abduhusë79. Nehxhul-Belaga 3:421, Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s;komentuar nga Muhammed Abduhu

P.S Gjatë përkthimit në gjuhën shqipe jamë shërbyer me:1-« Kur’ani- Përkthim me komentim në gjuhën shqipe », përktheu dhekomentoi: H.Sherif AHMETI, Medinë, 1992 ; dhe2- « Nehxhul-Belaga (Shtegu i Elokuencës) »- fjalimet, letrat, fjalët e urtatë Hz.Imam Ali ibn Ebu Talibit-; Përktheu dhe botoi Redaksia eBashkësisë Islame »Eh-li Bejt », Prizrenë 1998.




IMAM ALI IBN EBU TALIBI A.S(PJESA E TRETË)

Pejgamberi Muhammedi s.a.v.s ka thënë:

« Aliu është me drejtësinë dhe drejtësia është me Aliun,dhe nuk do të ndahen gjersa nuk më takojnë mua

te burimi i kthjellët në Ditën e Gjykimit. » (1)

ME EMRIN E ALL-LLAHUT MËSHIRUESIT, MËSHIRBËRËSIT !

- Ndjekësi i jetës së Emirul-Muëmininit Ali ibn Ebu Talibit a.s fare lehtë mund

të vërejë ndikimin dhe rolin e të Dërguarit të All-llahut xh.sh-Muhammedits.a.v.s në përgatitjen dhe brumosjen e personalitetit të Imam Aliut a.s që ngafëmijëria e tij e hershme e gjersa u shndërrua në « fotografi » të Pejgmanberits.a.v.s nëpërmjet urtësisë, mençurisë, drejtësisë dhe besimit e veprës. VetëImam Aliu a.s këtë natyrë të ngjashme me atë të Resulull-llahut s.a.v.s e ka

përshkruar me fjalët vijuese:« … E dini mirë vendin tim pranë Pejgamberit-Selami i All-llahut qofsshin mbite dhe mbi familjen e tij!- sa i afërt ka qenë, duke pasur parasysh afërsinë gjinoredhe pozitën e posaçme. Kur isha fëmijë, ai më merrte nën mbrojtjen e tij. e kishtezakon të më shtrëngonte në kraharor dhe t’më vendoste pranë në shtratin e tij, taafronte trupin e tij pran trupit tim dhe me këtë t’më mundësonte të shijojë aromën

e e tij të këndshme. E kishte zakon të përtypte diç dhe mandej t’ma jepte pak nga pak. Kurrë nuk ka gjetur gënjeshtër në fjalët e mia, as dobësim në çfarëdo veprimtimin. Që nga koha kur atë-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe familjen e tij !-e ndanë nga sisa, All-llahu pranë tij e caktoi Melekun më të madh të Vetin për taudhëhequr edhe ditën edhe natën rrugës së mirësisë dhe mirrësjelljes ndajnjerëzve. Kurse unë e kam ndjekur pas si mëz i deves i cili ndjek gjurmët e nënëssë tij. për çdo ditë më tregonte, me shembuj, disa nga vetitë e tij dhe mëurdhëronte t’i ndjeki. Çdo vjet shkonte e veçohej në shpëllën Hira, ku e kam parëvetëm unë e askush tjetër pos meje. Atëbotë Islami nuk ka qenë i pranishëm nëasnjë ahtëpi pos në shtëpinë e Pejgamberit-Selami i All-llahut qofshin mbi dhembi mbi familjen e tij!- dhe Hatixhesë. Kam qenë i treti pas atyre të dyve. E kam

shikuar dritën e Shpalljes dhe Porosisë dhe e kam shijuar aromën e pejgamberllëkut.




- Kur atij-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi familjen e tij!-izbriti Shpallja, e kamë dëgjuar përloshjen e shejtanit. Atëherë i thashë:» OPejgamber i All-llahut ç’është kjo përloshje ? » Kurse ai m’u përgjigj:

« Ky është shejtani i cili ka humbur çdo shpresë se do t’na bëjë robër të tij! Tivërtet dëgjon çka dëgjoj edhe unë, dhe shikon çka shikoj edhe unë, pos që ti vërtetnuk je i dërguar (Pejgamber), por ti je ndihmës, dhe ti, me siguri je në rrugë tëmbarë !… » (2)

- Ky është një argument i mirë që historia na e sjell dhe na e rrëfen përgatitjen e bekuar që Imam Aliu a.s e pati qysh në fëmijëri nga ana ePejgamberit s.a.v.s, me qëllim të ndjekjes së rrugës së tij, vazhdimit të saj,duke e shndërruar në mësues për muslimanët dhe muxhtehid i tyre pandërrimit jetë të Resulull-llahut s.a.v.s.- Pejgamberi Muhammedi s.a.v.s filloi ta edukojë Aliun a.s qysh ngafëmijëria e tij e hershme. Ishte kujdestar dhe mësues i cili i kushtoi njëvëmendje të posaçme, vëmendje që askush tjetër nuk e pati pas tij. kështu qëImam Aliu a.s ishte krah Pejgamberit s.a.v.s qysh si fëmijë, ishte me te edhe

pas zbritjes së Shpalljes së Zotit, ashtu siç ishte me te vazhdimisht, gjersa

Resulull-llahu ndërroi jetë.- Imam Aliu a.s ishe tepër i vëmedshëm ndaj Pejgamberit s.a.v.s. Emerrte Pejgamberin si shembull dhe mësues, duke i kushtuar vëmendje dhekoncetrim të madh. Pejgamberi s.a.v.s rrinte me Aliun a.s me orë të tëra, ditë enatë, me qëllim që ta mësojë dhe forcojë trurin dhe të kuptuarit e gjëravëe, sidhe e mësonte që në frymën e pejgamberrllëkut të gjitha mësimet t’ishndërrojë dhe jetësojë nëpërmjet veprave në jetën e përditshme. Shumëtransmetues të haditheve kanë folur për këtë dhe i kanë pohuar këto qëndrimetë Pejgamberit s.a.v.s ndaj Aliut a.s.- Dijetari En-Nisaiu transmeton nga Abdullahu i biri i Amrit, ky i biri iHudra-El-Xhamaliut, nga Imam Aliu a.s se ka thënë:» Kurdoherë që e kam

pyetur Pejgamberin s.a.v.s ai më është përgjigjur, ndërsa kur kam heshtur Pejgamberi s.a.v.s ka filluar të flasë. » (3)- Ibn Abbasi transemton nga Aliu a.s se ka thënë:» Unë dhe Pejgamberis.a.v.s kisha dy termine për takim, njërin gjatë ditës e tjertin gjatë natës. »- Ebu Seid El-Hudriu transmeton:» Aliu e kishte një trajtim të posaçëmtek Muhammedi s.a.v.s, që askush tjetër nuk e kishte përpos tij. »- Abdull-llah ibn Jahja transmeton nga Aliu a.s se ka thënë:» Çdoherëkur kam ardhur tek Pejgamberi s.a.v.s gjatë natës kur falej, e fillonte metesbih, ndërsa kur nuk falej atëherë më lejonte të hyjë. » (4)- Ummu Selemi (Gruaja e Pejgamberit s.a.v.s) thotë: « Betohem në All-llahun xh.sh se Aliu ishte më i afërt për nga pozita me Muhammedin s.a.v.s. »

- Pune e Pejgamberit Fisnik s.a.v.s rreth përgatitjes së personalitetit tëAliut a.s nxorri fryte. Imami a.s e meritoi që pas Muhammedit s.a.v.s ta marrëudhëheqjen e plotë të ummetit islam si politikisht ashtu edhe shpirtërisht.Tradita islame në forma të ndryshme dhe të drejtëpërdrejta e ka pohuar aftësinë e tij për udhëheqjen e ummetit Islam, nëpërmjet lavdërimeve dhefalënderime të cilat Imam Aliu a.s vërtetë i meritoi me anë të punës dheveprave të tij te Pejgamberi Muhammedi s.a.v.s.

VEÇORITË DHE POZITA E IMAM ALIUT A.S TEK

PEJGAMBERI MUHAMMEDI S.A.V.S- Pejgamberi Muhammedi s.a.v.s në shumë thënie të tij e dha qëndrimin e tij

mbi Aliun a.s




1. « Aliu është sikur Qabeja … » (6), kjo do të thotë se Imam Aliu a.sështë sikur Qabeja. Ashtu sikur të gjithë njerëzit gjatë kohës së faljes sënamazit i kthejnë fytyrat e tyre në drejtim të Qabesë, ashtu edhe ne jemi tëobliguar të veprojmë ndaj udhëzimeve dhe porosive të tij.2. « Aliu është porta e diturisë sime dhe udhëheqës i ummetit tim pasmeje. Dashuria ndaj tij është imani (besimi) i plotë, kurse urrejtja ndaj tij ështëdyftyrësi. » (7)3. unë jam qyteti i diturisë, ndërsa Aliu është porta e atin qyteti. » (8)- Imam Aliu është rruga e drejtë të cilën ummeti islam duhet ta ndjekëdhe ta njohë Zotin dhe tefsirin, si dhe vënien në praktikë të rregullave islame,d.m.th praktikimin e tyre4. « O Ebu Bekër, hiseja ime dhe hiseja e Aliut janë të njëjta në drejtësi. »(9)5. « Aliu është gjykatësi (ndarësi i drejtësisë, vërejt e përkth) më i mirëndër pjesëtarët e ummetit tim. » (10)- « Ky është një tregues dhe argument i besueshëm, që Imam Aliu a.s sigjykatës është më i afti, si dhe ai që më së miri i njeh ligjet islme dhe që ato

lirisht mund t’i zbatojë përkatësisht parimet islame në çdo sferë të jetës.6. « Aliu është me drejtësinë dhe drejtësia me është me Aliun, dhe këtotë dy nuk do të ndahen gjer në Dytën e Gjykimit. » (11)- Pasiqë Imam Aliu a.s është simbol i drejtësisë dhe të drejtës, All-llahue dërgoi atë për të gjithë robërit që ta ndjekin, ngase ai dhe e drejta nuk do tëndahen, pra do të jenë bashk gjer në Ditën e Gjykimit.7. « Pas meje do të ndodhin ngatërresa (turbullira), dhe kur ato turbulliratë vijnë, mbahuni për Ali ibn Ebu Talibin, ngase ai është i pari që mua do tëmë shohë në Ditën e Gjykimit dhe i pari që mua do të më përshëndet në qyejte lartë, ai është prej meje dhe ai është faruk (ndarës) i të drejtës nga e padrejta(e keqja) » (12)

- Sa i pëket besimit (imanit) të Aliut a.s dhe lidhjes së tij me All-llahun eMadhëruar, Pejgamberi Muhammedi s.a.v.s ka thënë:« Sikur ta vëndoni imenin e të gjithëve që janë në tokë e qiej, në peshojë nganjëra anë dhe në anën tjetër të peshojës imanin e Aliut, ana e peshoresh ku gjendetimani i Aliut do ta rëndonte anën tjetër. « (13)« Shpallja e Zotit dhe udhëzimet e Muhammedit s.a.v.s tregojnë dhe dëshmojnë

për immamatin e Ali ibn Ebu Talibit a.s dhe aftësitë e tij për udhëehqjen eummetit islam.

- Historianët dhe transmetuesit e hadithit, përcjellin se ajeti kur’anor iSuretu El-maide, 55-56:» Mik ( i afërt) juaji është vetëm All-llahu, është iDërguari i Tij dhe ata që besuan e që falin namaz dhe japin zekatin duke bërë

rukuë (duke qenë respektues). E kush ka për mik All-llahun, të Dërguarin e Tijdhe ata që besuan, s’ka dyshim se ana (pala-krahu) e All-llahut ështënganjyese; ka zbritur për shkak të lojalitetit të Imam Aliut a.s. Ky ajet tregonse si ummeti islam është i obliguar ta përmbajë (ndjek) Imam Aliun a.s siudhëheqës, muxhtehid në fe dhe në politikë pas Pejgamberit s.a.v.s. Shkaku iardhjes së këtij ajeti është: kur një i varfër hyri në xhami, Pejgamberi s.a.v.s iftoi njerëzit për t’i ndihmaur (varfanjakut, vërejt e përkth), kurse ata të gjithë udrejtua kah Imam Aliu a.s gjersa ky i fundit ishte duke u falur. Më pas, ImamAliu a.s tregoi (bëri me shenjë) në unazën që e mbante në gisht, dhe i varfëri emorri unazën e Aliut a.s si sadaka. (14)- Veçmë është e njohur hutbeja El-Ghadir të cilën Pejgamberi,Muhammedi s.a.v.s e mbajti gjatë kthimit të tij prej Mekkes për në Medinë. IDërguari Muhammedi s.a.v.s bashkë me haxhinjtë e arrijti në vendin e quajtur Ghadir Khum, vend ku ndahen rrugët të cilat çojnë në viset tjera arabe. Në




këtë vend, Muhammedi s.a.v.s i ndali haxhinjtë në atë ditë që ishte tepër enxehtë, përcëllonte nga dielli me qëllim që të pranishmëve t’ua kumtojë njëShpallje të rëndësishme të Zotit, nëpërmjet hutbes, e cila kishte të bëjë meImam Aliun a.s. Pejgamberi s.a.v.s tha:» O njerëz! All-llahu është Mbështetësiim, kurse unë jam mbështetësi juaj, ndërsa atij të cilit unë i jam mbështetës,mbështetës i është edhe Aliu. Zot! Duaje atë që e don Aliun dhe urreje atë që eurren Aliun. » (15)- Ahmed ibn Hanbeli transmeton nga Pejgamberi s.a.v.s se ka thënë: »Mbështetës i kujat jam junë, mbështetës i tij është edhe Aliu. Zot! Duaje atë qëe don Aliun dhe bëhu armik i atij që ësshtë armik i Aliut. » (16)- Ummi Seleme ( Gruaja e Pejgamberit s.a.v.s) transmeton sePejgamberi s.a.v.s ka thënë :» All-llahu xh.sh për secilin pejgamber e kazgjedhur trashëgimtarin e tij, ndërsa trashëgimtari im është Aliu, trashëgimatar i familjes së tij, fisit dhe ummetit. » (17)- Këto që u përmendën më sipër, janë vetëm disa prej dëshmive,argumenteve dhe porosive të All-llahut xh.sh dhe Pejgamberit të Tij s.a.v.s për

pozitën dhe rolin e Ali ibn Ebu Talibit a.s si udhëheqës në botën fetare,

politike dhe shoërore. » (18)

IBADETI (ADHURIMI) I IMAM ALI IBN EBU TALIBIT A.S

- Vërtetë ishte dëshira e All-llahut që Pejgamberi Muhammedi s.a.v.s t’ikushtojë vëmendje Imam Aliut a.s që ta mësojë dhe edukojë në frymën eKur’anit, dhe kështu në te-Imamin a.s të mbjellë cilësitë e veçanta, karakterindhe moralin e lartë të cilët do t’i praktikonte denjësisht në këtë botë. Synimi ikësaj pune ishte që Imam Aliu a.s të shndërrohet në hije besnike përkatësisht« fotografi » e Pejgamberit s.a.v.s në çfarëdo kuptimi, qoftë në atë mendor, të

urtësisë etj, si dhe në udhëzim, me qëllim që ta merr qëndrimin e njëjtë që ekishte edhe Muhammedi s.a.v.s.- Hadithi i Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s që ka të bëjë me ImamAliun a.s, qartë tregon se Imam Aliu a.s ishte i pastruar prej mëkateve, dhe seishte Haruni i ummetit të vet. Kur Pejgamberi s.a.v.s e ndanë drejtësinë, ai(Aliu a.s) është ndjekës i drejtësisë dhe drejtësia dhe ai-Aliu, kurrë nuk do tëndahen njëri prej tjetrit, si dhe ai gjithashtu është edhe porta e qytetit të Zotit.(19). Këto janë cilësitë dhe veçoritë që e karakterizojnë dhe zbukurojnë jetën eImam Aliut a.s, dhe njëherit janë edhe argument i qartë për pozitën dhe rolin etij që e kishte në botën reale. Këto cilësi dhe veçori të jashtëzakonshme që ekarakterizonin portretin e Imam Aliut a.s s’do mend se ishin rezultat dhe fryt i

punës dhe vëmendjes së Muhammedit s.a.v.s që kishte ndaj tij, gjer në ditën efundit të jetës së tij s.a.v.s.

LIDHJA E IMAM ALIUT A.S ME ALL-LLAHUN XH.SH

- Lidhja e Imam Aliut a.s me All-llahun xh.sh ishte njësoj sikurse lidhjae çdo muslimani-besimtar që ka me All-llahun xh.sh, e pa kufizuar dhe e

përhershme.- All-llahu xh.sh i përshkruajti dhe i ërcaktoi ato lidhje për të gjithë

robërit, nëpërmjet udhëzimeve dhe rregullave, e që janë:- PËRKUSHTIMI I PLOTË ndaj All-llahut xh.sh në çdo lëvizje të çdo pjese të trupit tonë dhe në çdo frymë të frymëmarrjes së shpirtit tonë, si fjalavjen gjatë namazit, agjërimit, haxhit, ibadetit, largimit prej kënaqësive të kësaj




bote, mbajtjes së lidhjeve farefisnore dhe raporteve në shoqërinë, besimit nëkaderin (caktimin) e Zotit si dhe në Ditën e Gjykimit dhe gjithë atë që pason

pas saj.- Kur’ani i Madhënueshëm i përcaktoi lidhjet nëpërmjet njeriut dheZotëriut të tij të Madhëruar-All-llahut xh.sh sipas ajetit të shpallur në vijim: »Thuaj: « Namazi im, sakrifikica ime, jeta ime, dhe vdekja ime janë thjesht për All-llahun, Zotin e botëve »! (El-En’am, 162). Ky ajet në tegon qartë neve seobligimet madhore në islam siç janë:namazi, agjërimi, haxhi dhe të tjera, janëthjesht të përkushtuara ndaj All-llahut xh.sh dhe të cilat e përfshijnë gjithënjerëzimin. Mirëpo, kryerja e këtyre obligimve me devocion çon deri tek kënaqësia e All-llahut xh.sh gjatë kryerjes së tyre në kohë dhe hapësirë tëcaktuar pa asnjëfarrë mangësie apo shtese.- Një obligim i tillë, siç është fjala vjen martesa apo aktiviteti ekonomik të cilën All-llahu e ka përcaktuar në suaza të përkushtimit ndaj Tij, gjithashtu

bën pjesë në suaza të jetës sonë, sjelljes, pa marrë parasysh se nuk ështëekuivalent i ndonjë ibadeti tjetër të njeriut. Martesa, fjala vjen, të cilën Islami eka përcaktuar është mburojë prej zinasë (kurvërisë). Feja Islame, konsideron

se martesa është plotësimi i gjysmës së fesë, kurse legjitimiteti i martesësështë një lidhje e bukur dhe e mirë mes burrit dhe gruas si dhe njëherit edheobligim i secilit musliman. Ndaj, nisurr nga kjo martesa dhe puan janëobligime të secilit musliman që vetvetes t’i sigurojë ekzistencë të mirë dhe tësigurtë.- Shembullin e besimtarit të vërtetë dhe raportin e tij me All-llahun xh.she shohim dhe ndjekim tek Imam Aliu a.s; ngase ai është fryt i punës dhe

përpjekjes së Muhammedit s.a.v.s, i cili qysh në fëmijërin e tij të hershme të jetë sikur ai s.a.v.s dhe kjo qartë vërehet dhe shihet edge prej ibadetit(adhurimit) të Imam Aliut a.s.

NAMAZI DHE LUTJA E IMAM ALIUT A.S

- Imam Aliu a.s ishte nxënës i Pejgamberit të All-llahut xh.shMuhammedit s.a.v.s ndaj edhe çdo herë gjendej në ibadet ( adhurim), falejgjatë dhe lexonte lutje të shumta (dova), kështuqë në këtë mënyrë t’i afrohejZotit të tij xh.sh. Irva ibn Zubejri transmeton nga Ebu Derda, këtë në vijim:

« Isha me Imam Aliun a.s, kur ai u larguaprej nesh dhe filloi të falej nën njëdrunjë të ngushtë dhe me një zë të mallëngjyeshëm duke qarë e lexoi lutjenvijuese:« O All-llah! Sa cilësi të mira më ke dhuruar nga Falja jote dhe sa gjunahe m’ike mbuluar me Mirësinë Tënde.! O Zot! Sa gjatë zgjat mosdëgjueshmëria imendaj Teje dhe gjunahet e mia janë të mëdha në Librin dhe mëshirën Tënde, ndërsaunë shpresoj vetëm në faljen Tënde dhe mëshirën Tënde dhe nuk kërkoj asgjëtjetër përveç kënaqësisë Tënde! »

- Ebu Derda thotë :» Isha në dilemë, zëri i kujt është ky, ndaj edhefillova të shkoj në drejtim të zërit, kur ç’të shoh ai sihte Aliu. Qëndrova gjatë

pa lëvizur. Imam Aliu a.s vazhdoi gjatë e gjatë të falet në atë natë të errët, dhekur e përfundoi namazin, sërish ra në sexhde duke qajtur mallëngjyeshëm dheduk e lexuar lutjen vijuese: » O All-llah! Kur mendoj në faljen Tënde, atëherëmë lehtësohet shprti, ndërsa kur kujtoj ndëshkimin Tënd, atëherë më duket se

gjynahet e mia janë të mëdhaja. O Zot! Kur në Librin Tënd të shohësh ndonjëgjynah që pavetëdije e kam bërë, Ti atëherë do t’u thuash melaqeve :» Mernie,keq do ta ketë ai që askush nuk do të mundet ta shpëtojë e as që për te dikushdo të përpiqet atëherë kur të vijë Dita e Gjykimit, nga Zjarri i cili do t’i




shkatërrojë zemrat dhe ndjenjat, mjerr për atë i cili do të bjerrë në te(zjarrin) »- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s vazhdoi të lutej, lexoj me tërë

përkushtimine vet lutje, dhe të qajë mallëngjyeshëm, dhe pas kësaj, sërish ranë sexhde, ndërsa Ebu Derda lidhur me këtë thotë :» U afrova tek Aliu, ndërsaai ishte bërë si dru i ngujuar… Atëherë i thirra as-habët tonë, të cilët e didhingjendjen e tij të këtillë. Ata morrën ujë dhe e lëshuan mbi kokën e Imam Aliuta.s. Atëherë Imami a.s u zgjua, erdhi në vete, kurse unë e pyeta :» Çfarë jeduke bërë kështu me vetveten » ?- ndërsa Aliu m’u përgjigj :» O Ebu Derda simendon, çfarë do të bëhet kur do të thirrem para gjykimit të Zotit, kur do t’më

pranojnë melaqet e rënda dhe të forta, kurse unë do të qëndrojë përpara All-llahut, Krijuesit të Madhëruar, pasiqë të më kenë përcjellur nga kjo botë për nëahiret. Atëherë, vështirë është t’a fitosh mëshirën e Atij i Cili i din të gjithafshehtësitë. » Ebu Derda, vazhdon të rrëfejë edhe më tej dhe thotë:» Betohemnë emrin e All-llahut xh.sh se asnjëherë nuk kam parë asnjë nga as-habët etjerë të Pejgamberit s.a.v.s në një gjendje të tillë, siç ishte Aliu. » (20)- Hazreti Fatimeja gjendjen e Imam Aliut a.s e ka përshkruar me këto

fjalë:» Kjo ishte frika që ai e kishte prej All-llahut xh.sh. »- Nauf El-Bikali transmeton:» Një natë fjeta tek Emirul-Muëminini Aliibn Ebu Talibi a.s dhe e pashë se si u çua nga shtrati, e drejtoi shikimin ngayjet dhe më tha:» O Neuf, a flen apo je i zgjuar ? » I zgjuar jam »- iu përgjigja.Atëherë më tha:» O Neuf, lum për ata që largohen nga kjo botë dhe gjakojnë

për botën tjetër-ahiretin. Këto janë njerëzit që botën e mbajnë të ekuilibruar, pluhurin e saj e kanë shtroje dhe ujin pasurin ëmë të çmuar të saj. Kur’anin elexojnë me zë të ulët, ndërsa lutjet me zë të lartë. Përveç kësaj, ata kalojnë(jetojnë) në këtë botë sikur Isa a.s. » Neufi thotë:» Imam Aliu a.s ishte nëlidhje të thellë me All-llahun xh.sh, duke ndjekur gjurmët e Pejgamberëve tëZotit, ai në ibadetin (adhurimin) e tij sihre njësoj siku Pejgamberi-

Muhammedi s.a.v.s ndërsa sa i pëket thjeshtësisë, përkatësisht modëstisë ishtesikur Isa a.s i biri i Merjemes. » (21)- Imam Aliu a.s e ka falur namazin e natës gjatë gjitha jetës së tij ndërsaEbu Ja’la në « Musnedin » e tj transmeton se Imam Aliu a.s ka thënë:» Kurrënë jetën time nuk e kam lënë pa e falur namzin e natës, që atëherë kur Pejgamberi-Selami i All-llahut qoftë gjithnjë mbi te dhe pasardhësit e tij! më

pat thënë se namzi i natës është dritë. » Ibn El-Kava e pyeti:» Edhe gjatë kohëssë luftës nuk e ke lënë namazin e natës ? »- Imam Aliu a.s u përgjigj :» Po, asgjatë kohës së luftës nuk e kam lënë pa e e falur. » (22)

TAKVALLËKU (DEVOTSHMËRIA) DHE IBADETI II FALËNDERUESIT

- Mbi të dhënurit e Imam Aliut a.s ndaj Zotit dhe devotshmërinë e tij,shkruan në « Tefsirin » e tij dijetari El-Kajsheri:» Kur afrohej koha e namazit,Imam Aliu a.s e ndryshonte ngjyrën e fytyrës dhe fillonte të dridhej, ndërsakur e pyetnin në lidhje me këtë, Imam Aliu a.s përgjigjej:

« Tani ka ardhur koha e amanetit, ngase All-llahu i Madhëruar ua kishte afruar (amanetin) qiejve dhe tokës që ta pranojnë kurse ata e kishin refuzuar, ndërsanjeriu përkundër dobësive të veta e pranoi-amanetin, ndaj nuk e di nëse e kam

mbajtur mirë apo keq amanetin.» (23)- Sulejman ibn Mugireja transmeton nga nëna e tij, e cila transmeton ngaUmmu Saidi, mbi namazin e Imam Aliut a.s gjatë muajit të ramazanit:» Imam




Aliu a.s në muajin e ramazanit si dhe në atë të shev-valit, falej gjatë gjithënatës. » (24)- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s e çmonte All-llahun e tij të Madhëruar,kështuqë ibadeti i tij u shndërrua në ndjenjë të dashurisë dhe respektimit ndajAll-llahut të Madhërishëm, e ja ndaj dikuj tjetër.- Kështuqë Imam Aliu a.s nuk e luste All-llahun xh.sh për shkak tëfrikës ndaj Tij dhe dënimit të tij, as që falej duke e aspiruar xhennetin, e as për diç tjetër që All-llahu i Madhëruar ua kishte premtuar besimtarëve të Tij, por këtë thjesht e bënte për shkak të përkushtimit ndaj Tij. Lidhja e Imam Aliut a.sndaj All-llahut xh.sh ishte e lartësuar dhe qëndronte në një shkallë të lartë gatisikur ajo e mësuesit të tij jetësor-Pejgamberit Muhammedit s.a.v.s. Vetë ImamAliu a.s e zbuloi cakun e lidhjes së tij me All-llahun duke thënë :» O All-llah!

Nuk të kam shërbyer për shkak të frikës dhe dënimit Tënd, e as duke easpiruar shpërblimin Tënd, por të kam shërbyer për shkak të Madhërisë Tëndedhe Madhështisë Absolute që ke. » (25) Pikërisht besimi më i denjë dhe i

papërsëritshëm është ky që u pohua nga vetë goja e Imamit Fisnik a.s.- Imam Aliu a.s sipas sjelljes së njerëzve i përcaktoi llojet e ibadetit në

këtë mënyrë:» Vërtetë disa njerëz i shërbejnë All-llahut duke aspiruar shpërblimin e Tij. Ky është shërbimi i tregtarit! Disa njerëz i shërbejnë All-llahut shkaku i frikës. Ky është shërbimi i robërve. Ndërsa disa njerëz ishërbejnë All-llahut xh.sh për hir të falënderimit. Ky është shërbimi i të lirëve.- Ibadeti i tij a.s ishte rezultat i ndjenjave se i shërben All-llahut xh.shngase vërtetë vetëm Ai- All-llahu i Madhëruar e meriton një adhurim tëkëtillë. Ndërsa sikur ibadeti të bëhej për t’u fituar sevapi (shpërblimi); atëherëkjo do të ishte punë tregëtie; dhe këtu për ibadetin kërkohet çmim dheshpërblim… Ndërsa dallimi është i madh në mes të synimit të falënderimit dhelavdërimit të All-llahut xh.sh dhe tregtarit kur vëhen në peshoren e Zotit.- Namazi të cilin e kryente Imam Aliu a.s ishte pjesë e ibadetit të tij të

madh dhe në mënayrën se si atë e kryente Pejgamberi s.a.v.s dhe e përmendtevetë All-llahun xh.sh.- Mutrafi biri i Abdull-llahut rrëfen:» Isha duke u falur me Umran ibnHusejnin mbas Ali ibn Ebu Talibit a.s. Dhe kur e përfunduam namazin,Umrani më kapi për dore dhe më tha:» Aliu e fali namazin ashtu siç e faltePejgamberi s.a.v.s »- dhe atëherë vërtet edhe unë u kujtova se si Pejgamberis.a.v.s e kryente namazin e tij. »- Imam Aliu a.s insistonte në kryerjen e obligimeve, e kjo ishte namazi i

përditshëm, duke ua rekomanduar shokëve të vet dhe ithtarëve të tij faljen enamazit në kohë, duke ju thënë:»

« Obligojeni veten me namaz dhe qëndroni të vendosur në të (namaz) duke e

ruajtur atë. Praktikojeni atë sa më shumë që të jetë e mudur dhe kërkoni afri përmes tij, meqë « besimatartë janë porositur që ta praktikojnë atë « namazin » nëkohë të caktuar. » (En-Nisaë, 103)

- A nuk keni dëgjuar për përgjigjen e banorëve të Xhehennemit kur u pyetnë:

« Cka ju solli juve në Sekar (zjarrin e tmershëm) » ?!Ata thanë:» Nuk kemi qenë prej atyre që faleshin (që bënin namaz) » (El-

Muddeththir, 42,43)- Të faurit (namazi) vërtet bën që mëkatet të bijnë sikur rënia e gjethevedhe i heq siç hiqet litari nga qafët e bagëtisë. Pejgamberi i All-llahut-Selami iAll-llahut qofshin mbi te dhe mbi pasardhësit e tij!- e krahasonte ate me banjotë nxehtë pranë derës së një personi i cili në të pastrohet pesë herë në gjatëditës dhe natës. Vallë do të mbetet në te pas kësaj ndonjë ndytësirë ?!




- Obligimet e namazit e pranojnë ata besimtarë të cilët as stolitë e pasurisë, as përvuajtësia e syve për shkak të fëmijëve dhe begative nuk mundt’i largojnë nga ai. All-llahu i Madhëruar thotë:

« Ata janë njerëz që nuk i pengon as tregtia e largët e as shitblerja në vend për ta përmendur All-llahun, për ta falur namazin dh për ta dhënë zeqatin, ata ifrikësohen një dite kur do të tronditen zemrat dhe shikimet. » (En-Nurë, 37)

- Madje edhe pai e kishte marrë lajmin e gëzuar se i ishte siguruar Xhenneti, Pejgamberi i Zotit-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi

pasardhësit e tij!-këputej duke u falur në harmoni me urdhërin e Zotit tëMadhëruar:» Urdhëro familjen tënde të falë namazë, dhe ti vetë zbatoje atë,ngase Ne nuk kërkojmë prej teje ndonjë furnizim (për ty as për familjentënde), Ne të furnizojmë ty (dhe ata), ardhmëria e mirë është e atij që ruhet. »(Ta-Ha, 132)- Prandaj, ai (Pejgamberi, vërejt e përkth) e urdhëronte familjen e tij takryejë namazin dhe vetë ishte i vendosur në këtë… » (26)- Imam Muhammed El-Bekiri a.s në lidhje me ibadetin e Imam Aliut a.sthotë:» Sikur Imam Aliu a.s të ballafaqohej me dy mundësi në Rrugën e All-

llahut, ai-a.s çdo herë do të zgjidhte mundësinë fizike më të rëndë për te. »(27)- Imam Aliu a.s thotë:» Çdo herë jam përpjekur që shpirtin tim ta mësojnë atë shkallë të ndërgjegjes ndaj All-llahut xh.sh, kështuqë në Ditën efrikësimit (Gjykimit) më të madh, shpirti im të ishte plotësisht i qetë. »- Denar ibn Damra e përshkroi personalitetin e Imam Aliut a.s tek Muaviju, me këto fjalë:» Betohem në All-llahun se agjëronte tërë ditën, dhefalej gjatë gjithë natës.»- Imam Aliu a.s kështu e ka përshkruar takvallëkun-devotshëmrinë:»Dijeni, o robër të All-llahut se takvallëku është vetëdija për ekzistimin e All-llahut xh.sh, shtëpi e mbrojtjes, ndërsa harresa është shtëpia e dobët, e cila nuk

mund t’i mbrojë fëmijët e saj dhe nuk i jep siguri atij që në te kërkon mbrojtje.Dijeni se therra e gjynahut ta nxjerr vetëdijen mbi Zotin dhe se caku përfundimtar arrihet nëpërmjet dëshmisë së besimit. »

MODESTIA E IMAM ALI IBN EBU TALIBIT A.S

- Modestia e Imam Aliut a.s është njëra ndër karakteristikat më kryesoretë personalitetit të tij. ky është një zbukurim që All-llahu ia dhuroi Imam Aliuta.s. Amar ibn Jasiri, njëri ndër as-habët më të ngushtë të Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s, transmetonse Pejgamberi s.a.v.s i ka thënë Imam Aliut

a.s:» All-llahu xh.sh ty o Ali të ka zbukuruar me një zbukurim që asnjëherëaskënd nga robërit e tij nuk e ka zbukuruar, ndërsa zbukurim më të mirë se kynuk ka, e kjo është mirësia dhe modestia në këtë botë pët të cilat nuk turpërohesh, e as që kjo botë ty të turpërohet. All-llahu xh.sh të dhuroi dashurindaj të varfërve dhe të dobtëve, që me ato të jeshë i kënaqur si pasardhës kurseato me ty si Imam. » (28)- Imam Aliu a.s ishte tejet modest në këtë botë, qoftë ajo në paratë,

pushtetin, harxhimin, veshmbathjen etj. Jetonte në një shtëpi të thjeshtë,ngjashëm me ato shtëpi të cilët i posedonin njerëzit e varfër, hante sa mëthjeshtë që mundej dhe gjithnjë të njëjtin ushqim edhepse ishte halif dhe mevetë këtë post e posedonte gjthë pasurinë e muslimanëve në duart e tij. Shkakuqë jetonte thjeshtë qëndronte në atë, se ai-a.s vetë konsideronte se Imami duhettë jetë shembull si për të varfërit ashtu edhe për të pasurit. Gjithë jetën e tij e

jetoi në mënyrën më modeste bashkë me familjen e tij, kështuqë edhe kur u




zgjodh për halif dhe kishte mundësitë të jetojë në pallatin të cilin të gjithë iaofruan në qytetin e Kufes. (29), ai këtë e refuzoi.- Lidhur me modestinë e Aliut a.s, Imam Xhafer Es-Sadiku a.stransmeton:» Emirul-Muëminini, Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte i afërt për ngakarakteri me Pejgamberin-Muhammedin s.a.v.s, dinte të hajë bukë të thatë,uthëll dhe vaj, si dhe bukë të thjeshtë me mish dhe mjaltë. » (30)- Ndërsa Imam Muhammed El-Bakiri a.s në lidhje me këtë thotë:» ImamAliu a.s e udhëhoqi pesë vjet, e nuk vuri asnjë tullë përmbi tullë (d.m.th, nuk ndërtoi asgjë), nuk u dha të vetëve (të afërmëve) asnjëfarë dhurate, e as që lambas vete diç të bardhë apo të verdhë, d.m.th as ar as argjend. » (31)- Halifi Omer ibn Abdulazizi transmeton:» Kurrë nuk kemi dëgjuar për ndonjë njeri në mesin e këtij ummeti të jetë aq modest sikur që ishtePejgamberi-Muhammedi s.a.v.s, përveç Imam Aliut a.s, i cili kur nuk vuritullë përmbi tullë (d.m.th nuk ndëroi asgjë) e as që vuri ndonjë kashtë përmbikashtë. » (32)- Ahnaf ibn Kajsi për ata të cilët silleshin ndryshe nga Aliu a.stransmeton:» Kur isha tek Muaviju, më ofroi për të ngrënë diç të ëmbël dhe të

tharrët si dhe disa lloje të ushqimeve të ndryshme të cilat për mua ishin të panjohura , dhe kur e pyeta se çfarë janë këto, Muaviju m’u drejtua:» Këto janë rosa të mbushura me trurë , shqindë* dhe sherbet »- Atëherë fillova të qajë, kurse Muaviju më pyeti se për çfarë qajë, andaji thashë:» All-llahu e bekoftë birin e Ebu Talibit, ai për veten e tij e punon atëqë askush nuk e ka dëgjuar. » Muaviju më pyeti:» Çfarë ? »- kurse unë ithashë:» Njëherë isha tek Imam Aliu a.s gjatë kohës së iftarit, ndaj edhe mëftoi që të hamë bashkë iftar me Hasanin dhe Husejnin, ndërsa ai shkoi për t’ufalur. Kur e përfundoi namazin, morri prej thesit pak thekër* e përziu me ujëdhe kështu hëngrën iftar, dhe më pas e mbylli fort thesin, ndaj edhe i thashë:»

Nuk të njohim për dorështrënguar, por shumë fort e mbylle thesin. » Imam

Aliu a.s m’u përgjigj:» Nuk është ashtu siç mendon, por kam frikë që fëmijët emi Hasani dhe Husejni mos ta përziejnë atë me vaj apo gjalpë. » Kjo a është endalur » e pyeta, Imam Aliu a.s m’u përgjigj:

« Jo, por udhëheqësit e të drejtës (Imamët) duhet që vetveten e tyre ta bëjnë samë modest në të ushqyerit dhe që ndërmjet tyre të mos ketë asnjëfarrë dallimi,kështuqë kur t’i shohin të varfërit, atëherë do të jenë të kënaqur ndaj All-llahut meatë që e posedojnë, ndërsa kur do t’i shohin të pasurit, ata para All-llahut do të

jenë modest dhe falënderues. » (33)- Suajd ibn Gafla, vazhdon për modestinë e Imam Aliut a.s dhe thotë:»Kur njëherë isha tek Imam Aliu a.s në Kufe, e pashë tek hante për darkë njëcopë bukë thekrri të zezë e të fortë dhe një gotë me dhalltë. Më erdhi keq kur e

pashë në këtë gjendje, ndaj edhe e luta shërbetoren e tij që të jetë edëgjueshme dhe ta shkoj miellin nëpër sitë, d.m.th ta sitë, kurse ajo mu

përgjigj:» Kurrë nuk jemi mësuar që ta sitim miellin. » Imam Aliu a.s atëherështoi:» Dije o Suajd! Familja e Pejgamberit-Selami i All-llahut qoftë mbi tedhe familjen e tij gjithnjë!- ka qenë e urrijtur për tri ditë rresht dhe prapë kurrënuk kemi shkajtur miell nëpër sitë. »- Sufjan Eth-Thevrijju transmeton nga Amri, biri i Kajsit, si vijon:» Ekanë parë Ali ibn Ebu Talibin të veshur me rroba të arrnuara, ndaj edhe e kanë

përgojuar. Athëreë Imam Aliu a.s është përgjigjur:« Zemra e njeriut atëbotë do të jetë e pikëlluar, por besimtarët do të jenë tëkënaqur, kurse unë do të jem shembull për ta. »

- Ebu Hamid El-Gazali, filizofi i njohur musliman, në veprën e tij »El-Ihja… » thotë:» Imam Aliu a.s kurrë nuk ka huazuar asgjë nga « Bejtul-Mali »(pasuria shtetërore), dhe kur me të vërtetë i nevojitej ndonjë gjë, ai atëherë e




shiste shpatën e tij. Kur Imam Aliu a.s e arrnonte xhubenë e vet, duhej ta pristearnimin e saj ngase nuk kishte tjetër për të veshur. » (34)- I tillë ishte Imam Aliu në jetën e tij, përplotë me modesti, larg ngazbukurimet e kësaj bote dhe kurthat e kësaj bote të kalushme. Ishte i njëjtë nëqëndrimin e tij sikur që ishte Pejgamberi s.a.v.s dhe gjithashtu ishte i njëjtësikur Pejgamberi s.a.v.s në raport me të varfërit dhe të dobëtit e ummetit të tij.- A njeh apo a përmend historia edhe ndonjë njeri tjetër (përveç ImamAliut, vërejt e përkth) i cili i fitonte të hollat si nga Lindja ashtu edhe ngaPerëndimi, që jetonte në qytetin e Kufes, në pjesën më të pasur të botësislame, ndërsa vetë ishte simbol i asaj që quhej-MODESTI ?- Përgjigjen në këtë pyetje si dhe shpjegimin për qëndrimin e tij ndaj

pasurisë, vetë Imam Aliu a.s e jep nëpërmjet këtyre fjalëve:» Betohem në All-llahun se nuk kam grumbulluar asnjëfarë ari nga kjo botë, e as që kam tubuar ndonjë pasuri të saj, e as që grumbulluar tesha të tjera përveç këtyre që i kamshtrënguar në kollanin, e as që kam marrë ndonjë copë toke të saj, e as që kammarrë nga kjo botë diçka tjetër më tepër se ajo që e përtyp gomari me këmbëtë shtrembërta. Kjo botë në sytë e mi është më e pavlerë se sa teshja e dhisë ».

• rosë-Anas-lat, vërejt e përkth• shqindë-Pistacia lentiscus, vërejt e përkth• thekër- Secale cereale-lat, vërejt e përkth

MËSHIRA E IMAM ALIUT A.S

- Mëshira e Imam Aliut a.s është treguar peaktikisht nëpërmjet sadakasë e cilaështë lavdëruar edhe në ajetet e Kur’anit të Madhnueshëm me lavdërimin mëtë bukur. E gjithë kjo më së miri na e pasqyron vlerën e tij që e kishte tek shpërblimi i All-llahut xh.sh të cilën vlerë vetëm All-llahu mund ta çmojë. Kyshpërblim (sevap) të cilin All-llahu xh.sh ia ka premtuar robit të tij Emirul-muëmininit, shihet edhe nëpërmjet këtyre ajeteve:

« Ato janë që për hir të Tij (All-llahut) u japin ushqim të varfërve, jetimëvedhe të zënëve robër. Ne po ju ushqejmë vetëm për hir të All-llahut dhe prej

jush nuk kërkojmë ndonjë shpërblim e as falënderim. Ne i frikësohemi(dënimit të) Zotit tonë në një ditë që fytyrat i bën të zymta dhe është shumë evështirë. Po All-llahu i ruajti ata prej sherrit të asaj dite dhe u dhuroi shkëlqim

në fytyra e gëzim të madh. Dhe për shkak se ata duruan, i shpërbleu mexhennet dhe me tesha mëndafshi. » (El-Insan, 8-12)- Shumë historianë përcjellin se sipas terfsirëve të një numri të madh të

dijetarëve islam, këto ajete kanë zbritur për Imam Aliun a.s dhe familjen e tij,ngase ata i ushqenin të varfërit, jetimët, skamnorët, dhe të përvuajturit. Gjatëkohës së agjërimit ndodhte që nga tri ditë të mbeteshin pa ushqim. (35) Nuk ishte me rëndësi se sa u jipej atyre njerëzve, e rëndësishme ishte që ajo pjesë endarë, d.m.th sadakaja shkonte drejt synimit, përkatësisht qëllimit

përfundimtar, arritjes së vëmendjessë Zotit, e jo për shkak të ndonjë shkaku ashpërblimi të kësaj bote. E këtillë ishte edhe sadakaja e tij a.s gjatë kryerjes sënamazit të tij, kur e nxorri unazën prej gishtit dhe e dha për sadaka, lidhur me

këtë ngjarje, zbritën edhe këto ajete kur’anore të Sures El-Maide, 55-56, kuthuhet:« Mik (i afërt) juaji ëhstë vetëm All-llahu, është i Dërguari i Tij dhe ata që

besuan e që (e) falin namazin dhe japin zeqatin duke bërë rukuë (duke qenë




respektues). E kush ka për mik All-llahun, të Dërguarin e Tijdhe ata që besuan,s’ka dyshim ana (pala-krahu) e All-llahut është ngadhënjyese. »

- Nga këto ajete të mësipërme, mund të shohim qartë se mirësia është erëndësishme tek All-llahu xh.sh, pa marrë parasysh sasinë. Nuk është merëndësi se sa do të japish, por e rëndësishme është që ajo vepër e mirë të jetënë emër të arritjes së kënaqësisë së All-llahut dhe kënaqësisë së Rrugës së Tij.- Imam Xhaffer Es-Sadiku a.s përmend:» Emirul-Muëminini Ali ibnEbu Talibi a.s punonte palodhshëm, e rrëmihte tokën me qëllim të fitim të

parave, kurse ai nga vetë puna e tij liroi më tepër se njëmijë robër. » (36)- Ejjub ibn Atije El-Hiza, përcjell nga Xhaffer Es-Sadikua.s se kathënë:» I Lartësuari, Pejgamberi i All-llahut xh.sh Muhammedi s.a.v.s uandante tokën muslimanëve, kështuqë edhe Imam Aliu a.s e fitonte hisen e tij.kur e morri tokën, Imami e hapi një pus nga ku dilte ujë, ndaj Imam Aliu a.satëherë tha:» Ky pus do të jetë sadaka për kalimtarët dhe haxhinjtë, dhe nuk është as për shitje e as për trashëgimi. Ndërsa ai që e shet apo e dhuron këtë

pus, le ta mbërrijë mallkimi i All-llahut, mallkimi i melaqeve të Zotit dhe i tëgjithë njerëzve. » (34)

- Imam Ahmed ibn Hanbeli në veprën e tij « El-Fadail » transmeton:»Kur Imam Aliu a.s kishte në posedim njëmijë denarë ai atëherë jepte sadaka. »(38)- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte dorëdhënës për ummetin e tij mëshumë se sa që shiu lëshon pika uji, gjithashtu i pakufizuar ashtu siç ishte i

pakufizuar edhe përkushtimi i tij ndaj All-llahut xh.sh për hir të ruajtjes së pejgamberllëkut dhe rrëgëtimit historik të Islamit, duke ua shtuar gjithë këyreedhe heroizmin dhe trimërinë e tij të pashoqe të treguar në të gjitha betejat që izhvilloi për Rrugën e Islamit. Mëshirën, përkatësisht dorëdhënien e tij a.s e

pranonin edhe kundërshtarët e tij më të rrept, siç ishte fjala vjen Muaviju biri iEbu Sufjanit, i cili një kohë tepër të gjatë thurri komplote dhe shkaktoi trazira

(fitne) kundër Imam Aliut a.s, i cili megjithatë i pranoi cilësitë e Imamit a.sdhe dorëdhënien e tij a.s, kur i erdhi Muhfi El-Dabiju, duke iu drejtuar meironi:» Po vij nga njeriu më i lumtur Aliu biri i Ebu Talibit » Muaviju atëhërëiu drejtua : » Çfarë po flet kështu ?! Sikur Aliu të kishte shtëpi prej arit dheshtëpi prej kashte, jam i bindur se më parë ai do ta ndante arin se sa kashtën. »(39)- Dijetari Esh-Shabiu duke e përshkruajtur karakterin e Imam Aliut a.sthotë:» Ishte më dorëdhënësi (më i mëshirshmi) në mesin e njerëzve. Ai ishtenjë karakter që All-llahu xh.she e dëshironte, dorëdhënës dhe mirëbërës, ngasekurrë nuk ka bërë vaki që dikush prej tij të kërkojë ndihmë, e ai të mos i ketëndihmuar. » (40)

XHIHADI NË RRUGËN E ALL-LLAHUT XH.SH

- Jeta e Imam Aliut a.s është e karakterizuar me veçimin e tij në xhihad nërrugën të All-llahut xh.sh që nga fillimi i misionit të pejgamberllëkut tëMuhammedit s.a.v.s e gjer në formimin e shtetit islam. Në fillim u sakrifikuaduke u shtrirë në shtratin e Pejgamberit s.a.v.s në natën e bekuar të Hixhretitme qëllim të vënies në kurthë të gjakpirësve të xhahilijjetit. Pas Hixhretit, nëMedine Imam Aliu a.s u bë simbol i xhihadit dhe heroizmit kurdo qoftë dhe

kudo qoftë në luftë kundër mushrikëve. Roli i tij në luftë ishte sigurimi ifitores, duke e mbrojtur kështu pejgamberllëkun prej rrezikut i cili i kanosejfesë së re Islame. Në luftën e Uhudit dhe atë të Ahzabit, Imam Aliu a. s i ktheushpresat në fitore, kur e mbyti luftëtarin më të madh kundërshtar të asaj kohe,




Amr ibn Abid Ved El-Amiriun. Në luftën e Hajberit vetë i ngriti dhe i hapi portat e kështjellës më të madhe. Kështuqë për Imam Aliun a.s dhe xhihadin etij është shënuar se ai është « fotografia » e kthjellët e cila pasqyron dhendriçon nderin, dinjitetin, madhështinë dhe besimin-imanin e thellë. Për shkak të gjithë kësaj Kur’ani i Madhërueshëm e lavdëron shpirtin e tillë të Emirul-Muëminininit Ali ibn Ebu talibit a.s i cili luftoi dhe u pëtrpoq që fjala e All-llahu të jetë më e lartësuara në sipërfaqe të dheut.- Kur’anin i Madhërueshëm e lavdëroi Imam Ali ibn Ebu Talibin a.s nëditën kur Imam Aliu a.s e propozoi veten e tij (e dorëzoi, flijoi, sakrifikoi,vërejt e përkth) për sakrificë në vend të Pëjgamberit, Muhammedit s.a.v.s. NëKur’anin e Madhënueshëm thuhet:

« Ka nga njerëzit, i cili për hirë të All-llahut flijon vetveten, e edhe All-llahuështë shumë i mëshirshëm për robët e vet. » (El-Bekaretu, 207)

- Këhtu All-llahu xh.sh në Kur’anin e Tij të Madhënueshëm e vërtetoi sesakrifica e Imam Aliut a.s si dhe heroizmi i tij-xhihadi për lartësimin e fjalëssë All-llahut në faqen e dheut, si aktin më të madh, dhe nuk pranoi që ciladoqoftë tjetër vepër e mirë është më e çmuar se sa xhihadi, ngase çmimi i

sakrificës së Tij-Imamit a.s në rrugën e All-llahut është tepër madhore, përkatësisht madhështore.- Nga ajeti që pason në vijim, shohim pozitën e Imam Aliut a.s:

« A mos e konsideruat dhënien e ujit haxhinjëve dhe kujdëstarinë ndaj xhamisësë shenjtë, (njësoj) si besimin e atij që i besoi All-llahut dhe Ditës së Fundit dheqë luftoi në rrugën e All-llahut ? Jo, ato nuk janë të barabarta te All-llahu (ndërsa)Popullin mizor All-llahu nuk e vë në rrugë te drejtë. » ( Et-Tevbe, 19)

- Ky ajet zbriti pas një diskutimi në mes Talha ibn Shibasë dhe Abbasit birit të Abdul-Mutalibit, kur Talha tha:» Unë jam përgjegjës për xhaminë elartësuar, ngase çelësat e saj janë në duart e mia, ndërsa Abbasi iu përgjigj:»Unë jam më ppërgjegjësi, ngase unë haxhinjtë i furnizojë me ujë.» Me këtë

rast kaloi Imam Aliu a.s dhe me krenari u tha të dyve:» Unë All-llahut xh.sh i jam falur para të gjithë njerëzve, dhe unë jam i pari i cili ka bërë xhihad nërrugë e All-llahut xh.sh » (42)

DREJTËSIA E IMAM ALIUT A.S

- Ndjekësi besnik i jetës së Imam Aliut a.s mundet që logjikisht ta analizojë përshkrimin e Imam Aliut a.s që i bëri nga ana e tij Derar ibn Damra, kur ky ifundit, pra Derari ishte i pranishëm tek Muaviju-i cili e pranoi postin e halifit

pas dorëheqjes së Imam Hasanit a.s.- Muaviju insisonte që Derari ta përshkruaj karaktertin eImam Aliut a.s por Derari refuzonte. Muaviju pandërprer e luste dhe insistonteme të madhe. Derari lëshoi pe, dhe pasi e lavdëdoi dhe falënderoi All-llahunxh.sh tha:

« Ishte njeri që kishte vizion për të ardhmen, me ndenja vitale, me fjalime të jashtëzakonshme (elokuente) dhe gjykonte drejt pa i hyrë në hak askujt. Dituria buronte prej tij nga të gjitha anët, ndërsa urtësia e fjalëve të tij gjendej në dhëniene këshillave të Zotit, ndjehej i vetmaur në këtë botë, i braktisi të gjitha stolitë ekësaj bote ndjehej në gjithë tepër i gëzuar jur binte terri d.m.th nata sepse drejtohejai atëherë i drejtohej All-llahut xh.sh. Betohem në All-llahun xh.sh, se kur e

përmendte All-llahun All-llahun ai qante e qante qetë, shumë mendonte, tepër lexonte lutje (dua), gjithnjë mbante veshur tesha të lira ndërs edhe në ushqim gjatëngrënies ishte modest.




përgjegjësi për mbrojtjen dhe rujatjen e Sheriatit dhe ummetit. Imam Aliu a.sishte tejet i vetëdijshëm rreth këtij qëndrimi si dhe pasojave që rezultonin nganjë konceptim i tillë i gjërave. Nisur pikërisht nga kjo, Imami a.s refuzoimarrejn e postit udhëheqës të hilafetit islam pas vrasjes së halifit Osman, dukeu shprehur:» Më leni mua dhe kërkoni një tjetër. Po ballafaqohemi meçështjen e cila posedon fytyra dhe ngjyra, të cilën asnjë zemër nuk mund ta

përballojë dhe asnjë mendje nuk mund ta pranojë. Me të vërtetë, horizontet janë mjegulluar, ndëra Rruga e Vërtetë është humbur… »- Mirëpo, muslimanët e Medines, Irakut dhe Egjiptitinsistonin me të madhe dhe këmbëngulnin që Imam Aliu a.s ta pranojëcaktimin e tyre dhe shu^ranë (legjistlacionin më të lartë, vërejt e përkth) që ekishte zgjedhur për halif. Atëherë Imam Aliu a.s e pranoi postin e halifit por ama me një kusht të cilin vetë e caktoi:»… Ta dini se, nëse i përgjigjemkërkesës suaj, do t’ju prijë siç di vetë dhe nuk do të dëgjoj çka thotë dhekritikon dikush… »- Synimi i Imam Aliut a.s ishte forcimi i drejtësisë shoqërorenë mesin e njërzve dhe udhëzimi i muslimanëve në rrugën e drejtë me qëllim

të ndërtimit të shoqërisë së drejtë. Për këtë shkak Imam Aliu a.s vendosi një politikë të re financiare të administrimit shoqëror, me të vetmin synim që tandërrojë politikën e cila sundonte përpara ardhjes së tij si halif. Politika e re e

prirë nga Imam Aliu a.s ishte e njëjtë me politikën të cilën e udhëhoqiPejgamberi-Muhammedi s.a.v.s. Imam Aliu a.s insistonte në politikën e tij tëdrejtë në punën e tij ngase ai e dinte se ajo ishte çelësi kryesor për drejtësinëdhe suksesin e mëtutjeshëm: Për këtë qëllim edhe urdhëroi:- Shkarkimin e të gjithë mëkëmbësve dhe administratorëve tëcilët e kishin keqpërdorur pozitën, përkatësisht postin e tij, dhe ishin larguar nga rregullat e Zotit dhe kishin kapërcyer shtegun (kufirin) që All-llahu xh.shua kishte përcaktuar robërve të Tij;

- Kthimin e gjithë pasurisë të fituar në mënyrën jolegale(jolegjitime) të cilën Ummejët e kishin fituar nga Bejtul-Mali (pasuria emuslimanëve, thesari/arka shtetërore);- Vendosi drejtësinë dhe barazinë në të drejtat dhe ndihmënnë të holla të njerëzve, pa marrë parasysh ngjyrën e lëkurës, racën,nacionalitetin dhe klasat shoqërore; dhe lirisht kjo mund të konsiderohet

përpjekja/forma e parë e barazisë shoqërore. Vetë Imam Aliu a.s në lidhje mekëtë është shprehur:»… Madje edhe po të ishte kjo pasuri e imja, do ta ndajames tyre, e le më kur kjo është pasuri e All-llahut. Kini mendjen, vërtetëdhënia e pasurisë atij i cili nuk ka të drejtë në këtë është shpenzim i tepërt dhe

plangprishje. Kjo ate i cili vepron në kët mënyrë e ngritë në këtë botë, mirëpo

e poshtëron në botën tjetër-ahiret. Kjo e nderon para njerëzve, por e ç’nderon para All-llahut… » (44)- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte principiel nëdhënien/ndarjen e drejtësisë ndaj të gjithë njerëzve në të gjitha segmentet dhendarjen e detyrave ndaj atyre që e meritonin dhe ishin të zotë për ato obligimeqë u caktoheshin. Në të njëjtën mënyrë, tamam kësisoji ndahej drejtësia dhe

jepej detyra gjatë kohës së Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s . Që Imam Aliua.s vërtet i përmbahej kësaj dhe e ndiqte këtë politikë, tregon edhe fjalimi i tijvijues:

« Pasha All-llahun! Më me dëshirë do ta kaloja natën pa gjumë në murrizin eegër me gjemba ose të lidhem me zinxhir si i burgosur, se sa ta takoj Zotin osePejgamberin e Tij-Ditën e Gjykimit si tiranizues i cilitdo person ose shpërdorues indonjë gjësendi nga Rrahmeti tokësor…




- … Për Zotin! Edhe po të mi ofronin të shtatë hapësirat meatë që është në qyejt e tyre për ta braktisur përkushtimin ndaj Zotit meshpërdorimin e vetëm të një kokrre të elbit nga thnegla, këtë nuk do ta bëjë!Për mua kjo botë është më e pavlerë se gjethi që përtypet në gojë të karkalecit.Ç’i nevojitet Aliut pasuria e cila është kalimtare dhe kënaqësia e cila nuk do tëzgjasë përjetë ?! Të kërkojmë mbrojtejn e Zotit nga plogështia e mendjes dhe

prapësia e gabimeve. Nga Ai të presim ndihmë! » (45)- Njeriu i nënçmuar tek unë është i lartësuar, gjersa atij t’ikthehet e drejta që i është mohuar. »- Si teorikisht, ashtu edhe praktikisht, Imam Aliu a.s eudhëhiqte procesin e drejtësisë në të gjitha fushat e shtetit islam. VërtetëEmirul-Muëminini-Aliu a.s mbante veshur tesha të arrnuara, kurse madje edhedisa herë pohoi se i vjen turp (turpërohet) ta çojë te qepësi t’ia arrnojë. Disaherë e ka shitur shpatën e tij për të blerë ushqim për fëmijët e tij, kurse me

pozitën e tij të lartësuar ishte në krye të shtetit të pasur islam… Hante bukë ecila nuk ishte prej miellit të mirë, ndërsa shumica e ngrënies së tij përbëhej

prej bukës së thekrrës, dhalltit dhe ujit. Kishte vetëm një këmishë, ndërsa kur e

lante, nuk kishte se çka të veshë… (46) Modestia e tij ishte aq e thjeshtë, sa qëarin dhe argjendin ua ndante njerëzve. U jepte atyre mish, mjaltë dhe bukë, meqëllim që të varfërit t’i shpëtojë nga uria.- Kurdoherë dhe kudoqoftë kur arrinte Bejtul-Mali, ImamAliu a.s nuk hezitonte që menjëherë të fillojë ta ndajë dhe secili e fitonte hisene tij. Kjo ishte rruga e tij dhe shtegu që ndiqte gjatë ndarjes së pasurisë sëmuslimanëve.- Njëherë Imam Aliu a.s iu drejtua Talhasë dhe Zubejrit, kur këta dy lypën më tepër pasuri, me këto fjalë:» Për Zotin, dijeni se edhe unëedhe shërbetori im jemi në të njëjtën pozitë. » (47)- Asim ibn Majsami ishte një njeri plak ndaj edhe iu drejtua

Imam Aliut a.s për një shumë më të madhe të pasurisë/parave, kurse ImamAliu a.s iu përgjigj:» Për Zotin, këtë pasuri as që e kam fituar me punën time,e as që e kam trashëguar nga prindërit, por kjo është amanet i All-llahut nëduart e mia. » (48)- Abdull-llah ibn Zam’a-i i cili ishte njëri prej ndjekësve tëImam Aliut a.s, gjatë hilafetit të tij, erdhi për ta pyetur për disa të holla, në tëcilën pyetje Imam Aliu a.s iu përgjigj:

« Kjo pasuri, në të vërtetë nuk është as e imja por as e jotja, por ajo është plaçëluftee fituar nga muslimanët dhe e fituar me anë të shpatave të tyre. Ndaj, nësemerr pjesë në luftë bashk me ta, atëherë të takon hise njësoj sikur qëu takon atyre.

Në të kundërtën, fitimi që është bërë me duart e tyre, nuk mund të jetë për të tjerët,

d.m.th t’i takojë tjetër kujt pos gojëve të tyre. » (49)- Amr ibn Asi një natë jozyrtarisht ktheu tek Imam Aliu a.skur ky gjendej në Bejtul-Mal, dhe Imam Aliu e shuajti flakadanin që e kishtendezur në dorë. Të dy qëndruan nën rrezet e dritës së hënës dhe vazhduan të

bashkëbisedojnë. Ky ishte një rast i rrallë ku qartë shihej edhe në natën më tëerrët se si Imami a.s tepër kujdesej për muslimanët gjë që e vuri përpara çdodetyrimi tjetër dhe i tëri me gjithë qenien e tij ishte vënë në shërbim tëummetit islam, pa dhanë asnjë shenjë lodhjeje dhe josinqeriteti… Nga ky rastshihet se Imami a.s nuk dëshironte që gjatë bisedës private me Amrin, taharxhojë kandilin që i përkiste shoqërisë islame ngase një gjë të tillë ekonsideronte (pra përdorimin e kandilit për bisedë private, vërejt e përkth)thyerje të pasurisë së Zotit dhe hyrje në hak ndaj muslimanëve…- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte kurdoherë i gatshëm t’undihmojë të dobtëve dhe t’i mbrojë ata, si dhe të udhëheqë luftë kundër




shkeljes së dinjitetit të njeriut dhe vjedhjes së pasurisë, lidhur më këtë ështëshprehur:» Mos u bëj rob i huaj/tjetërkujt, ngase All-llahu të ka krijuar tëlirë. »

« … Ju e dini se vërtet, ai të cilit i janë besuar nderi, jeta, preja e luftës,dispozitat ligjore dhe udhëheqja e muslimanëve nuk guxon të jetë dorështrënguar,meqë makutëria e tij e orienton drejtë pasurisë së tyre; nuk guxon të jetë asinjorant, meqë në atë rast do ta mashtronte me paditurinë e vet; nuk guxon as të

punojë padrejtë me pasurinë e vet duke i dhënë përparësi një grupi ndaj një grupitjetër; nuk guxon as të pranojë mito gjersa sjell vendime, meqë do të shpërdorte tëdrejtat dhe do t’i mbante pa përfunduar; dhe nuk guxon ta lë pas dore rrugën ePejgamberit (Sunnetin), meqë do t’i prishte njerëzit. » (50)

- Imam Aliu a.s e mbante detyrën e tij nëpërmjet zbatimit tëdrejtësisë në botën islame, pa marrë parasysh pozitën e individit, racën dhengjyrën. Kjo bile më së miri shihet kur ai-a.s dhe një i krishter ishin në gjyq qëgjykatësi të gjykojë, përkatësisht të sjell vendim për një mburojë. Imam Aliua.s i tha gjykatësit:» Kjo mburojë është e imja, as e kam shitur po as që e kamdhuruar! » Gjykatësi e pyeti të krishterin:» Çfarë thua ti ? » ndërsa i krishteri u

përgjigj:« Kjo mburojë është e imja kurse Imam Aliu a.s gënjen. » Atëherë gjykatësikërkoi prej Imam Aliut a.s të sjell dëshmitarë; kurse Imam Aliu a.s buzëqeshiqetë, dhe u përgjigj se nuk ka asnjë dëshmitarë; gjë që ndikoi që gjykatësi të jepgjykimin në favor të krishterit, i cili e fitoi mburojën dhe shkoi. Nuk vonoi shumë,

pas një kohe fare të shkurtër i krishteri u kthye duke thënë:» Dëshmoj se këtorregulla janë rregulla të Pejgamberit Muhammed, ngase Emirul-Muëminin Ali ibnEbu Talibi mua më paditi në gjyq që ta kthejë mburojën e vet, dhe më pas ikrishteri shtoi:» Për Zotin, kjo mburojë është e jotja, kurse unë kam gënjyer nëaktakuzën time. » (51)

- Kjo ngjarje të theksojmë se ndodhi atëherë kur Imam Aliu

a.s ishte halif-Emirul-Muëminin (prijës i besimdrejtëve).

REKOMANDIMET DHE POROSITË (UDHËZIMET) E IMAM ALI IBN EBU TALIBIT A.S DREJTUAR

SHOKËVE TË VET

- Imam Aliu a.s shokëve të tij, udhëheqësve,administratorëve dhe mëkëmbësve u drejtonte rekomandime, udhëzime, dheshkresa në raste dhe rrethana të ndryshme. Ja, në vijim disa prej fjalimeve dhe

udhëzimeve të tij:« Kush fillon t’i mësojë njerëzit në lidhje me besimin (imanin), së pari le tëfillojë ta mësojë vetveten e pastaj të tjerët. Mësimi i vetvetes duhet të fillojnëpërmejt veprave konkrote e më pas nëpërmjet gjuhës. Atij që e udhëzon dheedukon-mëson vetveten, i takon e drejta më e madhe e të nderuarit se sa atij që iudhëzon dhe mëson të tjerët, kuptohet po e bënë njëherë këtë me vetveten. »

- Porosia e shkruar Malik El-Eshterit, kur e caktoi për mëkëbës në Egjipt:

« Në emër të All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbrësit!- Pastaj, dije o Malik, se po të dërgoj në vendin në të cilin

para teje ka pasur administratime edhe të drejta edhe tiranizuese…

- … Bëhu i drejtë ndaj Zotit dhe ndaj njerëzve si ndajvetvetes tënde, ndja familjes tënde dhe atyre nga besimtarëve të tu për të cilëtke simpati, sepse nëse nuk vepron kështu do të jeshë i padrejtë, ndërsa All-




llahu në emër të robërve të Tij, është kundërshtar i atij i cili është i padrejtëndaj robërve të Zotit…- … Le të jetë për ty më e dashur ajo që është më eekuilibruaur në drejtësi, më përfshirëse në drejtësi dhe më e drejtë, ngasekënaqësia e të dhënurit është moskënaqësi e botës dhe njëherit bie kënaqësi

për atë që nuk është i dhënë pas kësaj bote. Kurse moskënaqësia e atij që egjakon këtë botë mund të tejkalohet nëse ekziston kënaqësia e robërve tjerë tëthjeshtë. Kështuqë fitimi yt më i këndëshëm-le të jetë vepra e mirë.- … Ruaju nga barazimi i Zotit në madhështinë e Tij dhe nëqëndrimin e Tij ndaj Fuqisë së Tij, ngase vërtetë All-llahu e nënçmon tiranindhe e turpëron çdo mendjemadh…- … Para teje nuk duhet të jenë të njëjtë ai i cili kryen vepratë mira dhe ai i cili kryen vepra të këqia me të vërtetë, në këtë qëndron largimii mirëbërësit nga mirëbërësia dhe inkurajimi i kryerësit të veprave të liga për

prapësi. Mbaje çdonjërin prej tyre në vendin të cilin e meriton…- … Krahas kësaj, lidhur me njerëzit që vijnë nga prejardhjae mirë, shtëpi të ndershme dhe me të kaluar të mirë.

- … Pastaj lidhur me njerëzit guximtar, bujarë, zemërgjërëdhe bamirës, ngase ata janë pasuria e shenjtë dhe burimi i çdo të mire…- … Përkujdesu për jetimët dhe pleqët që nuk kanë asnjë tëardhur, dhe të cilët nuk janë të dhënë pads lypjes. Kjo është një brengë emadhe për sundimtarin; në të vërtetë, e drejta e çdo kujt është e rëndë. All-llahu ua lehtëson njerëzve të cilët e dëshirojnë botën tjetër-ahiretin, ndaj ata

janë durimtar dhe besojnë në të vërtetën e premtimeve që All-llahu ua ka premtuar…- … Ruaju nga vrasjet dhe gjakderdhjet pa arsyetim, meqëasgjë nuk e shton dënimin e Zotit dhe nuk është më i madh për nga pasojat dhemë i fuqishëm për zhdukjen e mirësive dhe shkurtimit të afatit, siç është

gjakderdhja e pajustifikueshme. All-llahu i Madhëruar në Ditën e Gjykimitmarrjen në pyetje të njerëzve do ta fillojë me rastet e gjakderdhjes që i kan bërë… »- Këto pjesë të shkëputura nga njëra perj porosive të ImamAliut a.s janë tejet të bukura dhe madhështore, sa që lirisht mbi parimet ekëtyre fjalëve mund të ngritet kushtetuata e shtetit islam…- Në vazhdim po sjellim porosi që Imam Aliu a.s e kishtezakon t’i shkruajë secilit që e caktontë për ta mbledhur (tubuar) zekatin:

« Nisu në rrugë me përkushtim ndaj All-llahut Një, i Cili nuk ka shok. Kurrëmos ia kall tmerrin muslimanit. Mos iu afro kurrsesi nëse ai këtë nuk e dëshiron.Mos merr nga ai kurrë më tepër seç është e drejta e Zotit nga pasuria e tij. kur të

shkosh te ndonjë kabile, qëndro afër puseve të tyre në vend që të futesh në shtëpitëe tyre. Prandaj nisu drejt tyre qetas dhe me dinjitet, gjersa të arrishë në mesin etyre. Mandej jepju selam dhe mos përto t’i përsëndësish si duhet. Pas kësajthuaju:» O robët e Zotit, mëkëmbësi i Zotit dhe halifi i Tij më dërgoi te ju për tëmbledhur hisen e Zotit nga pasuria juaj. A ka diç nga hisja e Zotit në pasuritëtuaja ? Nëse ka, dorëzojani atë mëkëmbësit të tij! » Nëse ndonjëri të përgjigjet

pozitivisht, shko me te. Në ndërkohë mos u kanos, as mos rëndo. Dhe merr nga arie argjendi atë që të jep. Nëse ka kafshë dhe deve mos iu afro atyre pa lejen e tij,ngase pjesa më e madhe është e tij. Nëse u afrohesh, atëherë mos iu afro si dikushqë ka pushtet ndaj tyre ose me dhunë. Kurrë mos e frikëso asnjë shtazë, mos eshqetëso dhe mos i bënë ndonjë të keqe pronarit të tyre lidhur me to… » (52)

- Porosia e Imam Aliut a.s dhënë luftëtarëve të tij para ballafaqimit me armikun në lyftën e Siffinit: » Mos luftoni gjersa ata të mos




fillojnë! Ngase- All-llahut i qofshim falë!- ju vërtet keni të drejtë. Ndërsa faktiqë i lejoni atyre të fillojnë luftën do të jetë argument plotësues kundër tyre.- Kur armiku me vullnetin e Zotit, të mposhtet, mos i vraniata të cilët sprapsen (ikin), mos i goditni personat e pafuqishëm, mos iekzekutoni të plagosurit dhe mos i bezdisni femrat nëse ato atakojën nderintuaj dhe fyejnë prijësat tuaj, ngase ato janë të dobëta për nga fuqia, karakteridhe mendja. Ne jemi të obliguar të përmbahemi edhe atëherë kur ato (femrat,vërejt e përkth) janë shërbetore të idhujve. Madje edhe në kohën e xhahilijjetit,mashkulli i cili e ka goditur femërn me gurë ose shkop ka qenë i përbuzur

bashkë me pasardhësit e tij. » (53)- Këto janë udhëzimet, porositë e Imamit të drejtësisë, ImamAli ibn Ebu Talibi a.s të dhëna dhe të përmbledhura gjatë historisë. Ky ështëImam Aliu a.s i cili kishte një zemër të madhe e cila i përfshinte të gjithënjerëzit të cilëve u afronte drejtësi, dhe të cilëv ua mbjellte ndjenjën ekrenarisë, njerëzisë, duke ju dhënë paqe dhe siguri në shoqëritë e barabarta,DREJTËSI dhe JETË DINJITOZE.

ZEMËRGJËRËSIA E IMAM ALI IBN EBU TALIBIT A.S

- All-llahu xh.sh e bëri që modestia të jetë një llojë ibadeti tëcilin Islami e rekomandon si lidhje të mirë të sjelljes mes krijesave të Tij.modestia është faktor i cili eliminon dhe çrrënjosë çdo dallim mes klasave tëndryshme në shoqëri në qëndrimin e përbashkët, i cili qëndrim rezulton me

përhapjen e dashurisë dhe moralit e karakterit të lartë. Imam Aliu a.s ishte pasardhës i Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s në aspektin e modestisë dhezemërgjërësisë si dhe aspektet e tjera.- Imam Xhaffer Es-Sadiku a.s për veçoritë e personalitetit tëImam Aliut a.s thotë:» Emirul-Muëminini Ali ibn Ebu Talibi dinte të mbajë(bukur) hutbe, të mbajë ujë, pastrojë shtëpinë, kurse hazreti Fatimeja a.s dintetë bluaj miell, të përgatis gjellë dhe të pjekë bukë. » (54)- Imam Aliu a.s dinte të blejë gjithçka që i duhej dhe inevojitej familjes së tij dhe personalisht ato t’i sjell nga tregu, (vëmendje: aiishte halif-udhëheqës i shtetit islam!) pa ndihmën e askujt. Vetë ecte rrugëvetë qytetit pa roje dhe shërbetorë, duke ju dhënë tregëtarëve këshilla dhe dukekërkuar prej tyre zbatimin e sjelljes së mirë, matjes (peshojës) së drejtë, si dheme zë të lartë e lexonte ajetin Kur’anor:» Atë vend të përjetshëm (Xhennetin)ua kemi përcaktuar atyre që nuk duan as mendjemadhësi e as ngatërresa në

tokë, (ndërsa) përfundim i këndshëm u takon atyre që i frikësohen All-llahut (El-Kasas, 83)- Njëherë Imam Aliu a.s u nis në drejtim të Sirisë, dhe gjatërrugës e takuan banorët e Anbarit; kur e panë, filluan të vrapojnë, dhe më pasu nisën në drejtim para tij. Ai i pyeti:» Përse veproni kështu ? » Ata u

përgjigjën:» Kjo është mënyra jonë e respektit të cilën ua shprehim të parëvetanë. » Në lidhje me këtë Imam Aliu a.s u përgjigj:» Për Zotin! Kjo nuk ushërben të parëve tu. Vërtetë ju mundoheni në këtë botë dhe kështu fitonivarfëri për botën tjerë-ahiretin. Ah, sa i rrezikëshëm është mundi pas të cilitvjen ndëshkimi dhe sa e bukur është qetësia e mirë në të cilën ekzistonmbrojtja prej zjarri. » (55)

- Modestia e Imam Aliut a.s vërehej në qëndrimin/sjelljen etij, veshjen, ushqimin, thjeshtësinë në jetë (p.sh, kur qëndronte në gjyq si njerii rëndomtë). Amr ibn Asi, duke u përpjekur që ta nënçmojë dhe t’i pakësojëcilësitë e tij të veçanta, foli njëherë në Damask se Imam Aliu a.s e kishte




dijetarët e tij të këqinjë të cilët e kishin shitur ndërgjegjen e tyre për një jetëmë të mirë në këtë botë.- Sabri (durimi), falja dhe mëshira e halifit Ali ibn EbuTalibit a.s ishin të pranishme në të gjitha fushat e jetës, posaçërisht kur ushtriae Muavijut e okupoi rrugën që çonte tek lumi Eufrat, me qëllim që ushtriamuslimane të mbetej pa furnizim me ujë.- Më pas halifi Aliu a.s ishte i detyruar që me forcë ta lirojështegun që çonte drejt Eufratit, dhe i urdhëroi ushtarët e tij që t’u lejojnëfritëzimin e ujit ushtrisë kundërshtare, duke u thënë:» Merrni ujë për nevojat e

juaja dhe kthehuni në kampin tuaj, lëshoni ata (ushtarët kundërshtarë, vërejt e përkth) tek uji, ngase All-llahu i Madhëruar juve ua ka dhënë fitoren për shkak të dhunës dhe tiranizimit (terrorit) të tyre. » (60)- Imam Aliu a.s mundej lirisht atyre t’ua ndalojë ujin për shkak të padrejtësisë që ata ia bënë, por karakteri i tij i lartë që e posedonte nëshpirt dhe e çonte drejt rrugës së Vërtetë, rrugës së hidajetit, të karakterit tëshëndosë dhe punës në rrugë të përkushtimit të paluhatshëm ndaj All-llahutxh.sh dhe pikërisht kjo e tregon dallimin që kishte karakteri i tij prej karakterit

të Muavi ibn Ebu Sufjanit.- Imam Aliu a.s një ditë e thirri shërbetorin e tij i cili nuk ikushtoi vëmendje thirrjes së tij. Atëherë Imam Aliu a.s e ftoi për rregullorenduke i thënë:» Pse nuk paraqitesh » ? Shërbetori iu përgjigj:» M’u mërzit të të

përgjigjem, dhe isha i sigurt se nuk do të më ndëskosh. »- Imam Aliu atëherë tha:» falënderimi i qoftë All-llahut, iCili ka bërë që nga unë të jenë të sigurtë dhe qetë krijesat e Tij; Dil dhe je i lirë

për hir të All-llahut xh.sh » (61)- Në jetën e Imam Aliut a.s shihen shumë shembuj të tillë të

panumërt të cilat qartë na e pasqyrojë humanitetin e tij, i cili ishte definicionimë sublim që e ndoqi Imami a.s gjatë gjithë jetës-prej lindjes e deri në vdekje.

- Humaniteti, shpirtgjërësia dhe bujaria e tij fare qartë mundtë vërehen edhe në qëndrimin e tij që pati ndaj Abdurrahman ibn Mulxhemit-harixhiut, i cili e goditi Imam Aliun a.s me shpatë në kokë, një qëndrim tëkëtillë human mund të shprehin vetëm Pejgamberët e All-llahut xh.sh. Vallë ae njeh historia njerëzore dhe a ka shënuar ndonjëherë ndonjë njeri të silletkësisoji ndaj vrasësit të tij, ashtu siç u soll Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s ?- Imam Muhammed El-Bakiri transmeton:» Në mesin e

porosive të fundit që Imam Aliu a.s ua drejtoi bijëve të tij Hasanit dheHusejnit, ishin edhe këto fjalë:» Mbyllnie këtë të burgosur- (Ibn Mulxhemin),ushqejeni me ushqimin tim, i jepni të pijë prej pijes sime (ujë), silluni mirëndaj tij. Nëse mbetem gjallë, unë jam përgjegjës se çfarë do të ndodhë me atë

për shkak të asaj që ka bërë, par unë do vendosi se a do ta dënojë apo do t’iafali; ndërsa nëse vdes, atëherë vendimi është në duart tuaja. Dhe nëse vendosniqë ta vritni, atëherë mos e masakroni trupin e tij të vdekur. » (62)

DEVOTSHMËRIA NDAJ SUPERIORITET

- Devotshëmria (takvallëku) ndaj superioritetit në karakterindhe mendimin e Imam Aliut a.s dhe morali i lartë i karakterit të tij janëfenomeni i shkallës më të lartë të devotshëmrisë së tij. Ai i ikte përdorimit tëforcës edhe ndaj armikut më të ashpër. Për këtë shkak. Imam Aliu a.s ishtëthirrësi më i madh i paqes përkundër kohës dhe rrethanave si komplotistëve tëcilët u çuan kundër tij; ndërsa animi i tij i drejt paqes, shihet edhe nëpërmjet

politikës që e udhëhiqte:




- Imami a.s i largohej gjakderdhjes dhe vrasjeve, atëherë kur i luti Talhën dhe Zubejrin që t’i ndërrojnë qëndrimet e tyre dhe t’i kthehen

paqes. (63). Mirëpo, kur të dy ushtritë u takuan në Basra, Imam Aliu a.s përsëri e luti Zubejrin që të del pa armë, ndaj edhe u përshëndetën dhe u përqafuan fortë, kurse Imam Aliu a.s e pyeti Zubejrin se për çfarë shkaku ishpalli luftë atij, duke ia përkujtuar marrdhëniet e mira që kishin pasur si dhedashurinë e tyre të ndërsjellë, posaçërisht kur Imam Aliu a.s e përmendi

bisedën e zhvilluar në mes Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s dhe Zubejrit,duke i thënë:

« Në emër të All-llahut Zubejr, a të kujtohet kur Pejgamberi s.a..v.s të pyeti:»Zubejr a e don Aliun ? »- kurse ti iu përgjigje:» Çfarë më shtyn të mos e dua, aiështë djali i axhës tim. » Atëherë Pejgamberi s.a.v.s të tha:» Ti do të jeshë kundër tij dhe atij do t’i shkaktosh dhunë. »

- « O Zot! Kjo është e vërtetë, unë e kisha harruar këtë »-u përgjigj Zubejri. (64). Më pas Zubejri e lëshoi fushbetejën dhe u kthye ivetëm, ndërsa u vra gjatë rrugës për në Medine. Kur bisedimet nuk dhanërezultate, atëherë tradhëtarët-rrebelues ia filluan luftës, mirëpo edhe përkundër

kësaj, Imam Aliu a.s ishte i përmbajtur gjer në momentet e fundit. Në fillim tëluftimeve e mbajti një fjalim ku ia rikujtoi ushtrisë së vet parimet e moralitislam, duke ju thënë:» O njerëz! Në emër të All-llahut mos e vrisni atë qësprapset (ikën), të plagosurit, mos u merrni asgjë nga pasuria, qoftë armatimapo gjësende. » (65)- Pas betejës, Imam Aliu a.s me komandatët dhe ushtarët u

përshëndet. E njëjta gjë ndodhi edhe në Narevan, kur Imami a.s përpiqej si e sitë gjejë shtegdalje nga kriza ku kishin hyrë, por nuk ia doli mbanë, nuk patisukses ngase pala tjetër kundërshtare insistonte për luftë, edhe filluan tëshkatojnë rrëmujë dhe turbullira duke vrarë civilë të pafajshëm, dukeshkaktuar kështu revoltë anekënd trojeve islame. Mu për këtë shkak, më në

fund Imam Aliu a.s u detyrua të luftojë kundër tyre.

POROSITË E IMAM AILI IBN EBU TALIBIT A.S DREJTUAR KOMANDANTËVE DHE MËKËMBËSVE TË TIJ

- Vërtetë duhet të ketë qenë njeri i madh ai i cili i shkruan një porosi të tillëmëkëmbësit të tij Malik El-Ashtarit, porosi të gjatë, e cila përmban një filozofitë thellë të udhëzimeve. Disa pjesë nga kjo porosi e Imam Aliut a.s janë:

« … Mësoje zemrën tënde të jetë e mishirshme ndaj vartësve, e diponuar dhe e

mirë ndaj tyre. Mos u bëj për ta si egërsirat mizore, të cilat e konsiderojnë tëmjaftueshme vetëm t’i kapërdijnë, pasi që janë të ngurtë, ose vëllezërit tu për ngafeja ose ndonjë i ngjashëm me ty për nga krijimi…… - Shpërblej ata me faljen dhe amnistinë tënde njësoj siç do të dëshiroje që All-llahu të të shpërblejë ty me falje dhe mëshirë, ngase tyje mbi ta, kurse ai i cili të

porositë për këtë është mbi ty, gjersa All-llahu është mbi ate i cili të emëronadministrator……- Bëhu i drejt ndaj Zotit dhe ndaj njerëzve si ndaj vetes tënde; ndaj familjestënde dhe atyre nga besimtarët e tu të cilët ke simpati, sepse nëse nuk vepronkështu do të jeshë i padrejtë ndaj robërve të Tij. Kurse atij të cilit All-llahu i ështëkundërshtar, do t’i dobësohet preteksti i tij dhe ai do të mbetet në gjendjen e të

qenurit në luftë me Zotin, gjersa nuk bindet dhe nuk pendohet… » (66)- Këto janë pjesë nga porositë që Imam Aliu a.s ua drejtonteadministratorëve dhe mëkëbësve të tij në tokat islame, duke kërkuar gjithnjë




prej tyre që të sundojnë sipas drejtësisë së All-llahut xh.sh, disponimit tëkëndshëm dhe mirësisë së pakufijshme.- Në porosinë drejtuar Muhammed ibn Ebu Bekrit kur Emirul-Muëminini e caktoi për mëkëmbës të tij në Egjipt, mes tjerash i thotë:

« Tregohu ndaj tyre i njerëzishëm, i butë dhe fytyrqeshur. Sillu ndaj tyre nëmënyrë të drejtë, ashtu që fisnikët të mos presin padrejtësi në favor të tyre dhe tëdobëtit të mos e humbin shpresën në padrejtësinë tënde ndaj tyre. All-llahu iMadhëruar, o bashkësi e robërve të Tij, me siguri do t’ju pyes mbi veprat tuaja,qofshin ato të vogëla apo të mëdha, të dukshem apo të fshehta. Nëse Ai jundëshkon, kjo do të bëhet ngase këni qenë tiranë, e nëse Ai ju falë, kjo do të bëhet

për atë se Ai është më i Mëshirshmi……- Kryeje namazin në kohën e caktuar. Mos e shpejto kohën e tij nga ngeja e asmos e shtyjë kohën e tij ngase je i zënur. Dije se çdo punë e jotja e ndjek namazintënd.

- Me të vërtetë nuk janë të njëjtë prijësi i rrugës së mbarë dhe prijësi i shkatërrimit, miku i Pejgamberit dhe armiku i Pejgamberit.Pejgamberi i All-llahut-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi të

tijët!- më ka thënë:« Lidhur me ithtarët e mi, nuk kam frikë as nga besimtari as nga shërbyesi iidhujve. Sa i përket besimtarit-All-llahu do ta pranojë me besimin e tij, ndërsa sa i

përket shërbyesit të idhujve- All-llahu do ta mposhtë për arsye se u shërbenidhujve. Por frikësohem për ju nga çdonjëri që është hipokritë në zemër, mjeshtër i gjuhës i cili e deklaron atë që e konsideroni të mirë, kurse e bën atë që nuk ju

pëlqen. » (67)- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s kishte dëshirë të madhe, elantë pashoqë, shpirtgjërësi, durim të thellë, cilësi këto të cilat e karaktrizonin

personalitetin e tij, dhe e tërë kjo shihet gjatë gjithë jetës së tij, lidhja e fortë qëkishte me All-llahun xh.sh, ibadeti, takvallëku, modetia në këtë botë dhe falja

(amnestia) e tij ndaj atyre që bënë dhe udhëhoqën luftëra të ashpra kundër tijnë ditët e fundit të jetës, gjë që edhe më tepër na e pasqyrojnë karakterin e tijtë shëndoshë. Imam Aliu a.s qëndronte i fortë dhe stoik ndaj vështirësive që idilnin përpara dhe e pengonin, ai u shndërrua në kandil, kandil ky i cili indriçon shpirtërat tonë, ndërgjegjen dhe vetë fenë e lartësuar Islame. Këtu, nëvijim do të shohim, se si Imam Aliu a.s ndahej nga njerëzit më të dashur të

jetës së tij, siç ishte fjala vjen ndarja me dy më të dashurit e jetës së tij-Pejgmaberin Muhammedin s.a.v.s dhe hazreti Fatimenë a.s- Kur Pejgamberi Fisnik s.a.v.s u shpërngul në botën tjetër-ahiret, koak e tij gjendej në krahët e Imam Aliut a.s dhe ai-Imami a.s e lajti-

pastroi trupin e Pejgamberit s.a.v.s dhe e përgatiti xhenazen e tij, dhe me këtë

rast tha:« Edhe babain edhe nënën do ta flijoja për ty, o Pejgamber i All-llahut!

- Me vdekjen tënde u mbyll rendi i pëjgamberllëekut,shpalljes (vahjit) dhe porosive qiellore që nuk ka përfunduar me vdekjen ePejgamberëve të tjerë.- Pozita jote në krahasim me neve është aq e veçantë saqëdhimbja për ty u shndërrua në burim të ngushëllimit-kundruall pikëllimit tëgjithë të tjerëve. Pikëllimi për ty është edhe i përbashkët, ashtu që të gjithë të

përkushtuarit (ndaj All-llahut) e ndajnë njësoj.- Po të mos na kishte urdhëruar të përmbahemi dhe po të mose kishte ndaluar vajtimin, do të kishin derdhur shumë lot, madje edhe atëherëdhimbja për ty nuk do të na zvogëlohej dhe ky pikëllim nuk do të përfundonte.Dhe kjo do të ishte fare pak nga pikëllimi për ty.




- Mirëpo, kjo është diç që nuk mund të kthehet, e as mund tërefuzohet!- Edhe babain edhe nënën do ta flijoja për ty!- Na përmend te Zoti yt dhe mos na harro! » (68)- Nga kjo qartë shohim se çfarë pozite kishte Pejgamberi-Muahammedi s.a.v.s tek Imam Aliu a.s si dhe dashurinë madhështore që endjente ndaj tij s.a.v.s. Kështu qartë e shohim vëmendjen e posaçme,dashurinë dhe edukatën që Pejgamberi s.a.v.s i ofroi Imam Aliut a.s që ngafëmijëria e hershme e gjer në vdekje; e shohim dhe e vërejmë dashurinë e tyrevëllazërore, përkushtimin, sinqeritetin dhe respektimin që ka ekzistuar mesatyre të dyve. Gjithë kjo na e tregon edhe humbjen e madhe që Imam Aliu a.se ndjeu me rastin e ndërrimit jetë të Pejgamberit s.a.v.s.- Në kohën më të keqe, në rrethanat më të vështira, tetëdhjetëditë pas ndërrimit jetë të Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s; Imam Aliu a.s ehumbi edhe personin tjetër më të dashur, hazreti Fatimetu Ez-Zehranë a.s pasnjë sëmundjeje të shkurtër dhe vuajtjeve që i pësoi pas vdekjes së babait të saj-Pejgamberit s.a.v.s. Hazreti Fatimeja ishte amanet në mesin e muslimanëve, të

cilët ia morrën asaj, përkatësishte privuan nga pozita që duhej ta gëzonte nëshoqërinë islame, ndaj edhe vdiq herët e pikëlluar dhe durimtare. Imam Aliua.s e përgatiti xhenazen e hazreti Fatimesë a.s. Gjatë përgatitjes së xhenazesatij i ndihmoi familja e tij e ngushtë dhe e varrosën gjatë natës. Pas varrimit tësaj Imam Aliu a.s u nda më këto fjalë lamtumirëse, drejtuar nga varri iPejgamberit s.a.v.s.

« O Pejgamber i All-llahut! Selami i All-llahut qoftë mbi ty nga unë dhe nga bija jote, e cila erdhi afër teje dhe e cila nxitoi të takohet me ty! O Pejgamber i All-llahut, durimi im rreth të zgjedhurës tënde u sos dhe fuqia ime e qëndresës udobësua; mbeti vetëm ngushëllimi, nga pikëllimi i madh i pësuar, dhe ngjarjen ehidhur të ndarjes tënde; me atë se të kam lëshuar në varrin tënd dhe me atë që

shpirti yt ka kaluar nëpër qafën dhe gjoksin tim.« … Ne jemi të All-llahut dhe vetëm tek Ai do të kthehemi. » (El-Bekaretu, 156)- Kurse tani huaja u kthye dhe ajo që është dhënë u morr

prapa. Pikëllimi im është i përhershëm. Kurse sa i përket netëve të mia, ato dotë mbesin pa gjumë gjersa All-llahu nuk do të caktojë për mua shtëpinë në tëcilën banoni ju tani.- Natyisht, bija jotë do të lajmërojë se ithtarët tu janë bashkur

për shkak të tiranizimit të saj. Pyete për çdo gjë dhë mëso të gjitha lajmet mbigjendjen. Kjo ndodhi ku nuk kishte kaluar as kohë e gjatë, e as kujtimi për ty.Selam keni të dytë nga ai i cili përcjell, e jo nga personi i cili urren dhe ndjenmërzi, ngase nëse shkoj, kjo nuk do të jetë nga mërzia, kurse nëse mbetem kjo

nuk do të jetë për shkak se dyshoj në atë që All-llahu u ka premtuar durimtarëve (sabërxhinjve). » (69)- Në këtë mënyrë Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s e përcolligruan e tij të dashur, duke u pajtuar më caktimin e All-llahut xh.sh, i pikëlluar

por ama edhe duke duruar denjësisht ashtu siç i ka hije individit i cili me tërëqenein e tij i është përkushtuar All-llahut xh.sh.- Kështu Imam Aliu a.s filloi t’i humbë njerëzit e tij më tëdashur, duke filluar që nga Pejgamberi s.a.v.s, hazreti Fatimeja a.s dhe shokëte tjerë të përkushtuar. Disa ditë para vdekjes Imam Aliu a.s e mbajti një hutbenë Kufe, në të cilën i përmendi shokët e tij dhe gjithë ata vëllezër që bashkëme të luftuan krahas Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s. Në mes tjerash tha:

« … Ku janë vëllezërit e mi të cilët kanë shkuar Rrugës së drejtë dhe të cilët kanëndjekur të Vërtetën ?




Ku është Ammari ? Ku është Ibn Et-Tejhani ? Ku është Dhu-sh-Shehadetejni ?Dhe ku janë të tjerët si këta nga vëllezërit e tyre të cilët e zgjodhën vdekjen për vete dhe kokat e të cilëve u janë dërguar armiqëve të shfrenuar ? »

- Pastaj Prijësi i besimtarëve-Alejhisselam!-e kapi me dorëmjekrrën e tij të respektuar dhe elegante dhe qajti e qajti një kohë të gjatë;

pastaj foli:« Ah, vëllezërit e mi, të cilët kanë mësuar nga Kur’ani dhe kanë sjellur vendimenë bazë të tij, që kujtonin obligimet e tyre dhe i zbatonin ato, që rringjallninRrugën (Sunnetin) e Pejgamberit dhe eliminonin risitë! Kur u ftua në xhihad, u

pëgjigjën; patën besim në prijësine tyre dhe e pasuan ate. (70)- Kështu Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s i përballoi të gjitha atosfida dhe sprova që i përjetoi pas ndërrimit jetë të Pejgamberit-Muhammedits.a.v.s duke iu shmangur kësaj bote dhe zbukurimeve e bagative të saja, meqëllim të arritjes së jetës së lumtur e të amshueshme të cilën All-llahu xh.sh uaka premtuar robërve të tij të mirë.

DITURIA E IMAM ALI IBN TALIBIT A.S DHEQËNDRIMI I TIJ NDAJ SHKENCËS

- Imam Aliu a.s është pasardhës i Pejgamberit-Muhammedits.a.v.s dhe udhëheqës i ummetit, autoritet i lartë në të gjitha pyetjet, dhe s’domend se e gjithë kjo është rezultat dhe fryt i punës së Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s i cili e përgatiti për udhëheqës të ummetit islam. Misioni iImam Aliut a.s ishte i përqëndruar prej udhëzimit të All-llahut xh.sh. Ngase ai-Imami a.s ishte burim i drejtësisë të cilën ia afroi njerëzimit, rrugës së

përparimit në të gjitha lëmitë e dijeve, nëpërmjet të cilave ummeti do tëudhëhiqej sipas udhëzimeve te Zotit dhe rrugës së drejtësisë. Pa marrë

parasysh vështirësitë që Imam Aliu a.s i përjetoi dhe të cilat e pengonin nëkryerjen e detyrave të veta, ai prapëseprapë pati një rol të madh e tejet tërëndësishëm në edukimin e njerëzimit dhe shoqërisë si dhe udhëzimin e tijdrejt rrugës së drejtë e progresive.- Secila përpjekje e vërtetë e njohjes së diturisë së ImamAliut a.s dhe mendimeve të tij briljante si dhe urtësisë së pakrahasueshme nësytë e njerëzimit, rezultoi dhe pati ndikim në shkollat dhe drejtimet endryshme islame, të cilat filluan të bazohen në personalitetin e Imam Aliut a.s,mësimet e tij si dhe udhëzimet dhe porositë e tij të pakrahasueshme me qëllimtë përhapjes së dijes në përgjithësi dhe legalizimit të rrugës së drejtësisë. Esh-ariu dhe shkolla/drejtimi i tij i pranoi mëismet dhe dijen e pakontestueshme tëImam Aliut a.s ashtu siç vepruan edhe Muëtezilitit dhe Sufinjtë (mistikëtislam, vërejt e përkth) (71). Mirëpo, ithtarët e Ehli-Bejtiti a.s i ndoqën me

përpikshëmri parimet e Imam Aliut a.s, si shprehje të vepërs së dytë tërëndësishme, menjëherë pas Kur’anit të Madhnueshëm, që Sheriati Islam ekërkoi prej neve muslimanëve që t’i ndjekim, ashtu siç është rekomanduar nëShpalljen e All-llahut të cilën Pejgamberi i Islamit-Muhammedi s.a.v.s e

përcolli. Imam Tirmidhi El-Hakimi transmeton nga Zejd ibn Arkami seMuhammedi s.a.v.s ka thënë:» Ua lë amanet diçka prej së cilës nuk do tëhumbni e as që do të devijoni prej rrugës së drejtë gjersa t’u përmbaheni:Librin e All-llahut (Kur’anin) dhe Familjen time (Ehlul-Bejtin), ndaj kujdes se

si nëpërmjet tyre mua do të më ndiqni, ngase ata (Kur’ani dhe Ehlul-Bejti,vërejt e përkth) nuk do të ndahen njëra nga tjetra gjer në Ditën e Gjykimit. »(72)




- Shkollat e ndryshme islame të fikhut gjathashtu me krenarii kanë takuar Imam Aliut a.s. Kjo është shenjë dhe argument i respektimit tëfigurës së tij, aftësive të tija të diturisë gjithpërfshirëse, ndërsa një pozitë tëtillë askush nuk e ka pasur përveç Pejgamberit-Muhamnmedit s.a.v.s.Kështuqë dituria e Imam Aliut a.s i përfshin të gjitha fushat e jetës dheshkencës, ngase Imam Aliu a.s ishte themelues i një numri bukur të madh tëdegëve të dijes siç janë: fikhu (jurispudenca islame), filozofia, tefsiri, historia,oratoria dhe gramatika e gjuhës arabe, duke i vendosur kështu themelet ehulumtimeve dhe zhvillimeve të mëtejshme të gjeneratave të ardhshme islame.- Gjithë ky bagazh i diturisë së madhe që Imam Aliu a.s iaofroi njerëzimit në përgjithësi, është fryt dhe rezultat i përpjekjes dhe punës sëPejgamberit-Muhammedit s.a.v.s ndaj Imam Aliut a.s që e bëri deri nëmomentet e fundit të jetës së vet. Imam Aliu me krenari e pranon përkujdesjene Pejgamberit s.a.v.s që ia ofroi atij, kur shprehet:» E dini mirë vendin tim

pranë Pejgamberit-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi familjen e Tij!-sa i afërt ka qenë, duke pasur parasysh afërsinë gjinore dhe pozitën e posaçme.Kur isha fëmijë, ai më merrte nën mbrojtjen e tij. E kishte zakon të më

shtrëngonte në kraharor dhe t’më vendoste pranë në shtratinë e tij… »- Kujdesi i Muhammedit s.a.v.s përqëndrohej në edukimindhe përgatitjen e Imam Aliut a.s që të mund të bëhej udhëheqës dhe Imam imuslimanëve pas vdekjes së tij. Pejgamberi s.a.v.s ishte i sigurt në aftësitë eImam Aliut a.s kur e falënderoi me fjalët:» Unë jam qyteti i diturisë, kurseAliu është porta e tij, kush dëshiron të mësojë le të hyjë nëpërmjet portës. »(73)

« Aliu është dera e diturisë sime dhe udhërrëfyes i këtij ummeti, çfarë unë kamshpallur. » (74)

- Ibn Mes’udi transmeton:» Isha tek Pejgamberi s.a.v.s kur dikush e pyeti mbi diturinë e Ali ibn Ebu Talibit, kurse Pejgamberi s.a.v.s u

përgjigj:» Urtësia (mençuria) është ndarë në dhjetë pjesë, Aliu është ishpërblyer me nëntë pjesët e mençurisë, kurse njerëzit tjerë e dijnë vetëm pjesën e dhjetë, ndërsa Aliu është më i miri në mesin e tyre. » (75)- Tërë këto hadithe tregojnë pozitën e Imam Ali ibn EbuTalibit a.s dhe aftësinë e tij të jashtëzakonshme për dituri. Kjo është një ftesë esinqetë se duhet ta ndjekim dijen e tij dhe shkencat/dituritë e Zotit xh.sh ngaseAliu a.s pas Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s është ai që nëpërmjet porosivedhe udhëzimeve të tija e ndriçon rrugën e drejtë, rrugën e Cila të çon tek All-llahu xh.sh.- Ita’ Ibn Ebu Ribah transmeton se e kanë pyetur:

« A e din dikush mirë diturinë pas vdekjes së Pejgamberit s.a.v.s ? », kurse Ebu

Ribahi është përgjigjur:« Për Zotin nuk e di! »

- Abdull-llah ibn Abbasi ka thënë:» Aliu posedon nëntë hise(pjesë) të diturisë, dhe ai është më i miri në mesin e njerëzve që e dijnë pjesëne dhjetë të diturisë. » (76)- Halifi Omer ibn Hattabi ka thënë:» Dituria është e ndarë nëgjashtë pjesë, Aliu i din pesë prej atyre ta gjashtave dhe ai është më i miri nëmesin tonë që e din edhe atë pjesë (pra pjesën e gjashtë, vërejt e përkth) » (77)- Tre halifët që sunduan para Imam Aliut a.s i drejtoheshinatij në lidhje me pyetjet që kishin të bëjnë me: gjyqësinë/gjykimin, tëudhëhequrit dhe administrimin. Halifi i dyrë Omer ibn Hattabi shpesh-herë kathënë:

« Unë asnjëherë nuk do të mundesha t’i tejkaloj vështirësitë pa Aliun, sikur tëmos ishte Aliu Omeri do të shkatërrohej. » (78)




- Edhe hazreti Aisheja-nënëa e besimtarëve thotë:» Aliuështë më i miri që e njeh Sunnetin. » (79)- Emirul-Muëminini Ali ibn Ebu Talibi a.s shpesh-herëdeklaronte se ai posedon dituri të madhe dhe të gjërë, ndaj edhe u thoshteshokëve të vet:» Në kraharorin tim kam dituri të madhe të cilën Pejgamberis.a.v.s ma mësoi, dhe sikur të gjeja nxënës të cilët mirë do Ta nxënin diturinëqë e posedoj dhe ta transmetojnë atë që e flas, atëherë unë do t’i mësoja ata menjë pjesë bukur të mirë të diturisë. » (80)- Ibn Nabata transmeton:» Kur Imam Aliu a.s e morri

bej’atin (besatimin), vajti te xhamia e Pejgamberit s.a.v.s duke pasur veshur teshat e Pejgamberit s.a.v.s dhe e mbajti hutben vijuese:

« … O njerëz! Më pyetni para se të më humbni, më pyetni sepse unë posedojditurinë e përcjellur prej pasardhësve të mençur. Për Zotin, sikur të më lejoninkushtet, unë do t’ua komentoja ndjekësve të Teuratit-Teuratin, ndjekësve tëInxhilit-Inxhilin, ndjekësve të Zeburit-Zeburin kurse ndjekësve të Furkanit(Kur’anit) atë që gjendet në Kur’an, gjersa ta përfundoja secilën prej atyre librave,dhe deri sa dikush të më thoshte:» O Zot! Dëshmoj se Aliu gjykoi sipas caktimit

Tënd! Për Zotin unë e dijë Kur’anin dhe komentimin e tij më mirë se çdo kushtjetër… »- Më pyetni para se të më humbni. Kujdes, pasha Atë i Cili eshkapërderdh kokrrën dhe krijon gjallesat ( u jep shpirt), sikur të më pyetni për çdo ajet që është shpallur, kur dhe kujt i ka ardhur (pse ka zbritur, vërejt e

përkth) përmabjtjen dhe komentimin e tij, cilësinë dhe karakterin, si dhe ciliajet është mekas e cili medinas, do të dija të përgjigjem. Për Zotin, do ta dijasecilin grup që thirr në udhëzimet e Zotit apo kundër tyre, do ta dija edheudhëheqësin e tyre, mëkëmbësin dhe thirrësinë… » (81)

« Më pyetni, për Zotin do t’u përgjigjesha të gjitha pyetjeve tua. Më pyetni për Librin e All-llahut (Kur’anin). Për Zotin, nuk ka ajet e që nuk e di se a ka zbritur

natën apo ditën si dhe a ka zbritur në fushë apo në male » (82)- Këhtu, në këtë mënyrë Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s nuk ekishte mundësinë ta tregojë tërë potencialin e tij të diturisë dhe bagazhin e tijtë madh të njohurive për çdo fushë të dijes dhe shkencës. Për këtë shkak,shpesh-herë përsëriste:» Më pyetni! »- duke e treguar kështu aftësinë e tij medinjitet dhe krenari që i kishte hije.- Seid ibn Musidi transmeton:» Askush asnjëherë nuk i

pyeste njerëzit se çfarë nuk kanë të qartë, përveç Imam Aliut. Ngase thirrja etij që ia bënte ummetit të tij ishte argument i diturisë së madhe e cila

përfshinte pasurinë mendore, mirësinë, udhëzimin dhe faljen. »- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s jetoi në një kohë kur nuk e

pranuan dhe kur nuk i kuptonin mendimet e tija të mëdha demokratike eqytetëruese e as që dinin ta çmojnë rolin e tij madhështor në përhapjen dhezgjerimin e parimeve dhe principeve të shëndosha islame. Mu për këtë, dukeqenë krejt i vetëdijshëm Imam Aliu a.s i luste njerëzit që ta pyesin për atogjërsa që nuk i dijnë, duke u thënë:» Më pyetni para se të më humbni! » Disaherë nxënësi besnik i Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s përjetoi telashe(shqetësime) prej atyre që e keqkuptonin dhe e konsideronin për njerimendjemadh e plot krenari. Mirëpo, pëkundër kësaj, në të njëjtën kohë koshtenjë numër bukur të madh të dijetarëve që u edukuan nga medreseja (shkolla) etij, duke e kërkuar diturinë e tij, kurse ai si zakonisht i porosiste dhe iudhëzonte sipas porosive dhe udhëzimeve të Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s.- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s pas vetes la një pasuri të

jashtëzakonshe/ kolosale në shkencë, në këshillat e tij, parimet dhe mendimine tij madhështor në historinë mbarënjerëzore që është një argument i fortë dhe




i pakonteshtueshëm i aftësive të tij në të gjitha fushat e jetës. Kishte një roltepër të rëndësishëm në të gjitah sferat e besimit islam dhe kjo qartë shihetnëpërmjet fjalimeve të tij, letrave dhe kësillave të cilat plotësisht ekompletojnë pasurinë e tij të pashtershme shpirtërore.- Kështuqë Emirul-Muëmini Ali ibn Ebu Talibi a. i dha

besimit islam një përparin të amdh duke i forcuar themelet e besimit islam,dhe e mënjanoi, përkatësisht largoi nga besimi islam çdo dyshim dheshtremëbërim prej parmit bazë të saj.- Emirul-Muëminini Ali ibn Ebu Talibi a.s e përshkruajtiAll-llahun xh.sh (kuptohet nëpërmjet cilësive-sifateve, vërejt e përkth) dheEmrat e Tij të Bukur-Esmaul-Husna; veprat, cilësitë e pejgamberllëkut, Vahjin(Shpalljen), melaqet, imamatin, fatin dhe caktimin/kaderin e Zotit; rringjalljen,filozofinë, këtë botë të përkohshme, xhennetin, Ditën e Gjykimitsi dhe çështjetë tjera të besimit (imanit) islam, të cilat Imam Aliu a.s të gjitha këto i shpjegoidhe komentoi me plot fakte, argumente, sqarime dhe qartësime…

SIKUR UMMETI ISLAM T’A KISHTE MARRË MENDIMIN ISLAM QË

IMAM ALI IBN EBU TALIBI A.S E NXORRI NGA BURIMI I PASTËR,BOTA ISLAME DO TË ISHTE E BASHKUAR NË TË GJITAH PIKËPAMJETE JETËS, DHE NUK DO TË VINTE GJER TEK SHTERMBËRIMI NGARRUGA E DREJT !!!

- Imam Aliu a.s Njëshmërinë (Teuhidin) e All-llahut xh.sh e përshkruajti më këto fjalë:

« E falënderojmë All-llahun, i Cili me krijimin e Tij dëshmon mbi qenësinë eTij, mbi amshueshmërinë e Tij pa fillim-me risi të Krijimit të Tij dhe mbi atë qëasgjë nuk është e ngjashme-përmes ngjashmërisë së krijesave të Tij. Shqisat Atenuk mund ta arrijnë, as mbulesat nuk mund ta fshehin, duke pasur parasysh

dallimin midis Krijuesit dhe krijesës, Kufizuesit dhe të kufizuarit dhe Ushqyesitdhe të ushqyerës. Ai ka krijuar gjithçka. Ai i krijon botërat me Madhështinë e Tij,i shpërndan errërat me Mëshirën e Tij si dhe ai është që krijoi botën pa shtyllëmbajtjeje…-… Në fe gjëja e parë është pranimi i Njësisë së Zotit. D.m.th dëshmia se Ai është

Një. Përsoshmëria e Tij është dëshmi e Njëshmërisë së Tij dhe të qenët më iPastri.-… Ai është Një, por jo në kuptimin e të parit në numërim. Ai është Krijues, por

jo përmes punës dhe veprimit. Ai dëgjon çdo gjë, por jo përmes shqisave të trupit.Ai sheh çdo gjë, por jo me të hapurit e kapakëve të syrit. Ai është i pranishëm, por

jo në të prekur. Ai është i ndarë, por jo me masë të distancës. Është i dukshëm, por

jo me të shikuar. Është i fshehur por jo me vogëlsi. Është i veçuar nga gjërat, pasiqë i nënshtron dhe ka pushtet mbi ta, gjersa gjërat janë të ndara nga Ai, si pasojë e mvartësisë së tyre nga Ai dhe orientimit të tyre drejt Tij…

- … Ai i cili e përshkruan- e kufizon Ate. Ai i cili e kufizon eshënon me emër. Ai i cili e shënon me emër e refuzon amshueshmërinë e Tij.Ai i cili thotë » Si ? »-kërkon ta përshkruaj. Ai i cili pyet »Ku ? »- i

përshkruan vend. Ai është njohës, dhe nëse nuk do të kishte asgjë për t’unjohur. Ai është Ruajtës, edhe nëse nuk do të ekzistonte asgjë për t’u ruajtur.Ai është i Gjithëfuqishëm, edhe nëse nuk do të ekzistonte asgjë që do të duhejmposhtur…- I Madhëruari nuk është i lindur ashtu që ndonjëri të ketëhise në të lartësuarit e Tij, as e ka lindur ndonjërin për të qenë i trashëguar dhekalimtar. Koha dhe lashtësia nuk kanë ekzistuar para Tij. Nuk e dëmton aszmadhimi as zvogëlimi…




as kurrfarë preteksti. Dhe Ai i ftoi me fjalim të siqertë ne rrugë të sëVërtetës… » (85)

- « All-llahu e dërgoi Muhammedin-Selami i All-llahut qofshin mbi tedhe mbi familjen e tij!- me të Vërtetën, në mënyrë që popullin e tij ta shpëtojënga të qenët rob i lugetëv në të qenët rob i Tij; dhe e dërgoi me Kur’anin tëcilin ia shpjegoi dhe mësoi mirë; në mënyrë që njerëzit ta njohin Zotin e vet,

pasiqë nuk e njihnin, ta pohojnë Ate, pasiqë e kishin mohuar dhe ta pranojnëAte, pasiqë e kishin refuzuar. Kështu Famëmadhi ua zbuloi Veten përmesLibrit të Tij, (Kur’anit, vërejt e përkth) por pa e parë Ate, përmes asaj që u kazbuluar nga pushteti i Tij. Në ç’mënyrë Ai i shkatërroi ata të cilët i shkatërroime ndëshkime dhe në ç’mënyrë i kositi ata të cilët i kositi me dënime. » (86)- Krahas kësaj, Imam Aliu a.s e definoi fenë islame në një mënyrë, qëkurrë më parë nuk e kishte përshkruajtur, ai u shpreh:

« Ua caktoi Islamin ashtu siç nuk ua ka caktuar askush para meje. Islami ështëdorëzim, kurse dorëzimi është besimi i plotë, besimi i plotë është pranimi, kurse

pranimi është vërtetim, e ndërsa vërtetimi është zbatim, ndërsa zbatimi është

vepër. » (87)

IMAMATI NË BOTËN ISLAME

- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s shpjegoi nevojën e domosdoshmërisë sëimamatit (të udhëhequrit) si vazhdimësi të pejgambërllëkut, ngase bartësit esaj janë ata të cilët vazhdojnë me udhëzimet e All-llahut edhe pas ndërrimit

jetë të Muhammedit s.a.v.s, si mbrojtës të Sheriatit dhe fesë së All-llahut tëMadhëruar.- Nëpërmjet tyre rruhet (mbrohet) fjala e All-llahut xh.sh që nëpërmessaj (pra fjalës së All-llahut xh.sh, vërejt e përkth) njerëzit të

udhëhiqen/udhëzohen drejt mirësisë dhe hidajetit; kurse pa prezencën e tyre dotë mbizotronte anarkia, çrregullimi dhe daldësija. Për këtë shkak, Imam Aliua.s e përkufizoi definicionin e imamit, duke thënë:

« … Asnjëri nga bashkësia e muslimanëve (ummeti) nuk mud\nd të barazohetme pasardhësit e Pejgamberit. Kurrë nuk mund të barazohet me ta ai mbi të cilinshtrihet bekimi i tyre. Ata janë edhe themeli i fesë dhe shtyllë e besimit. Vrapuesiqë është larguar duhet t’u kthehet, kurse përcjellësi që u shkon pas duhet t’i arrijë.Ata posedojnë të gjitha cilësit për të qenë udhëheqës. Porosia dhe trashëgimi janënë favor të tyre. Tani e drejta i është kthyer pronarit të saj dhe është orientuar ngaesenca e kthymit. » (88)… » Me të vërtetë Imamët janë nga Kurejshitët, ata janë rrënjosur në këtë degë të

Hashimëve. Të tjerët, pas tyre, nuk janë të përshtatshëm, as për të tjerët, por atyre,nuk u ka hije të udhëheqin punët… « (89)

- Ashtu siç përcaktoi qartë imamin dhe imamatin, njëkohësisht Imam Aliibn Ebu Talibi a.s tërhoqi vërejtjen në marrjen (arritjen) e të drejtave të tyredhe rolin të tyre në shoqëri, duke thënë:

« … Me të vërtetë Imamët janë mëkëmbësit e All-llahut mbi krijesat e Tij, dhedituria e Tij për robët e Tij. Nuk mund të hyjë në Xhennet asnjëri, pas atij i cili injeh dhe të cilin njohin ata. Dhe nuk do të hyjë në Xhehennem asnjëri, pas tij i cilinuk i njeh dhe të cilin ata nuk e njohin… » (90)

- Gjithashtu Imam Aliu a.s e tërhoqi vërejtjen edhe drejt atyre qërefuzonin rolin e tyre në jetën islame. Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s shpjegoi sedrejtësia dhe e drejta janë gjithnjë në anën e tyre dhe se nuk ka udhëzim tëdrejtë pa ta (Imamët, vërejt e përkth) dhe pa pasimin e rrugës së tyre, dukethënë:




« … Pra, ku jeni, kah shkoni ?! (El-Tekvir, 26) » Megjithatë sa të çoroditura janëmendimet e tuaja ?! (citat nga Kur’ani i Madhnueshëm) »; dhe më pas shtoi: »Udhërrëfyesit janë vendosur, shënimet janë të qarta, kurse fanari është ngritur, pra

përse mënjanoni dhe bredhni, gjersa në mesin tuaj gjenden pasardhësit ePejgamberit tuaj ? Ata janë frerët e së Drejtës, shenjat e Besimit dhe gjuhët e sëVërtetës. Pranojeni pra pozitën meritore, siç ia pranoni Kur’anit dhe afrojuni sidevet e etshme që i afrohen vendit ku do të pinë ujë… » (91)

- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s tregon se rruga e imamatit është eshoqëruar me rrugën e pejgamberllëkut, dhe se All-llahu xh.sh u ka premtuar robërve të Tij se bota asnjëherë nuk do të mbetet pa argumenet e Tij, ngaseFamilja e Pejgamberit s.a.v.s do të jetë ajo që do t’ua përhap dhe shpërndajë

porositë e All-llahut xh.sh muslimanëve; duke ua shprehur: » Kini kujdes!Pasardhësit e Muhammedit janë sikur yjet në qiell. Kur një yll shuhet, tjetrimenjëherë paraqitet dhe shndërrit. Ndaj ju keni mundësi që plotësisht bekimi iAll-llahut t’ju përfshijë, ndaj dhe Ai-All-llahu u ka treguar atë cilësi se cilësduhet t’i shpresoni. » (Fjala këtu është për Familjen dhe pasardhësit ePejgamberit s.a.v.s, vërejt e ëprkth)

- Ky është vetëm njëri nga mendimet e Imam Aliut a.s që ka të bëjë me pyetjet kryesore të besimit islam.

VEPRAT E IMAM ALI IBN EBU TALIBIT A.S

- Sipas historianëve, Emirul-Muëminini-Ali ibn Ebu Talibi a.s ishte i pari në botën islame që zgjidhi veprat e rëndësishme dhe u dha venden emerituar në raport me Kur’anin e Madhnueshëm, e posaçërisht:- E tuboi (mblodhi) Kur’anin e Madhnueshëm sipas rradhës së Shpalljes,duke e shpjeguar njëherit edhe shkakun e zbritjes së ajeteve dhe komentimin etyre.

- Historiani i njohur Ibni Sirini ka thënë:» Sikur ta kisha në dorë atëLibër atëherë do ta kisha në zotërim gjithë shkencën. » (92)- Imam Aliu a.s e rradhiti Kur’anin në mënyrë që t’ua shpjegojë dhekomentojë dituritë që i nevojiteshin dhe i duheshin ummetit islam.- Pas zgjedhjes së Ebu Bekrit në Thekife për halif, Imam Ali ibn EbuTalibi a.s u tërhoq dhe iu përkushtua veprimtarisë shkencore në komentitmin eKur’anit, në Xhaminë e Pejgamberit s.a.v.s-duke dhënë këshilla dhe fetva tëndryshme për çështje të nduarduarta, duke vazhduar jetën sikur udhëheqësfetar, për të cilën edhe vetë ka thënë:» Kur Muhammedi s.a.v.s u shpërngul nëahiret, u betova se nuk do t’i veshi teshat, gjersa nuk e mbledh/tubojëKur’anin. » (93)

- Mus’hafin e Fatimesë; Pasiqë Imam Aliu a.s e përfundoi me tubimin eKur’anit të Madhnueshëm; filloi të shkruaj përmbledhje porosishë, këshilla,hadithe që më vonë u njohtën me emrin si « Mus’hafi i Fatimes » a.s.- « Sahifen-« Librin mbi shpërblesat (përkatësisht paratë që u jepeshintë dëmturëve të pafajshëm dhe atyre që pësonin.) Imam Buhariu dhe ImamMuslimi e kanë përmendur këtë »Sahife » të Imam Aliut a.s, ashtu siç e kanë

përmendur edhe Ibn Sa’di në « Xha’miun… » e tij, si dhe dijetari Ahmed ibnHanbeli.- « El-Xhamiu’-n » përbledhjen e haditheve që Pejgamberi-Muhammedi s.a.v.s ia diktoi Imam Aliut a.s, e cila i tregon fetvatë (urdhëratfetare) të cilat u nevojiten njerëzve për t’i rregulluar çështjet që janë të lejuara(hallall) dhe të ndaluara (haram)- ashtu siç i ka caktuar Kur’ani iMadhnueshëm. Imamët e Ehlil-Bejtit a.s e trashëguan këtë libër i cili tepër uvyejti në jetë. Imam Xhaffer Es-Sadiku a.s flet mbi rëndësinë e këtij libri që




Imamët e Ehlil-Bejtiti a.s e konsideronin vepër kapitale dhe bazë e cila ishtenxjerr nga Sheriati i All-llahut xh.sh, dhe gjersa e kanë, përkatësisht posedojnëkëtë libër, njerëzit nuk u nevojiten, duke u shprehur: » Ne posedojmë diçka

për shkak të së cilës nuk na nevojiten njerëzit, kurse ne atyre (njerëzve) unevojitemi. Ne posedojmë librin që Pejgamberi s.a.v.s e diktonte, kurse ImamAliu a.s e shkruante. Në këtë libër gjendet gjithçka që është lejuar (hallall) dhegjithçka që është e ndaluar (haram). » (94)- « Sahifetu El-Faraid »-in, librin i cili flet mbi trashëgimin dhegjyqësinë. (95) Historianët transmetojnë se Imam Aliu a.s ka shkruar edhe disavepra mbi zekatin, begatitë, fikhun dhe shkencën e Kur’anit të Madhnueshëmdhe të ngjajshme. (96)- Librin «El-Xhaffer »; Pejgamberi Muhammedi s.a.v.s ia diktonte ImamAliut a.s fjalët e këtij libri, ndërsa ky libër flet për ardhmërinë, dhe librat eshenjtë të pejgambërëve të mëhershëm, si dhe për pejgamberët e ardhur paraShpalljes së Kur’anit. Ai personalisht vepër të tij më të çmuar e konsideronteruajtjen e Sheriatit Islam, rregullat dhe parimet e komentimit të Kur’anit si dheshpjegimin e synimeve të tij, veçanërisht nëpërmjet fikhut (jurispodencës

islame). Prandaj mendimi i tij gjithnjë ishte në përputhshëmri me përmbajtjetKur’anore, kurse fjalimet e tij ishin këshilla dhe porosi që dilnin nga Kur’ani iMadhnueshëm ashtu siç vihen re edhe në « Nehxhul-Belaga » Shtegun eElokuencës.- « Shtegun e Elokuencës » (Nehxhul-Belagën) e cila është përmbledhjee fjalimeve, letrave, këshillave dhe porosive të tij, të cilat i ka mbledhur/tubuar Sherif Er-Radi i cili vdiq në vitin 406 të hixhretit; autor i kësaj veprevoliminoze është vetë Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s « Nehxhul-Belaga »-« Shtegu i Elokuencës » është vepër tejet voluminoze, ndaj nisur ngakjo këtë vepër e kanë komentuar dhe shpjeguar një numër bukur i madhdijetarëve dhe studjuesve të ndryshëm, siç janë p.sh Ebu Hasan El-Bejhekiu,

Imam Fahrudin Er-Raziu, El-Ravendi, Muhammed Mejrem El-Bahrani,Izuddin ibn Ebi Hadid El-Madaini dhe Imam Muhammed Abduhu-ja e shumëtë tjerë.- « Musnedin » e Imam Aliut a.s të cilën e përmblodhi EbuAbdurrahman Ahmed ibn Shajb El-Nisaiu i cili vdiq në vitin 309 hixhrijj.« Musnedi » I Imam Aliut a.s përmban thënie dhe hadithe të transmetuara ngaPejgamberi s.a.v.s.- « Girar El-Hikam » dhe « Durar El-Kelam », të cilët ituboi/përmblodhi Abdul-Vehid ibn Muhammed El-Amadi, dhe përmabn një

përmbledhje të shkurtër të udhëzimeve dhe parimeve të Imam Aliut a.s.- « Matlub Kul-lu Talib min Kelam Ali ibn Ebi Talib, » të cilën e

përmblodhi Ebu Is-hak El-Vetvatel Ansariu.- « Mietu Kelime » (100 fjalë), të cilën e përmblodhi Ebu Amr El-Xhahizi.- « Nasir El-La’ali’ u; të cilën e tuboi Abu Ali El-Fadili biri i Hasan El-Tubrusijjut, njëherit edhe autor i veprës « Mexhmaul-Bejan » e cila flet mbitefsirin e Kur’anit të Madhnueshëm.- « Kitabus-Siffin » të cilën e përgatiti Nasir ibn Muhazimi, edhe i cili

përmban fjalime të shumta të Imam Aliut a.s.- « Xhennetul-Esma » (« Xhenneti i emrave »); të cilën e komentoi EbuHamid Muhammed ibn Muhammed El-Gazali, i cili vdiq në vitin 505 hixhrijj.- « Es-Sahifetu El-Alevijjetu »; të cilën e përmblodhi Abdull-llah ibnsalih El-Samahixhijj, dhe përmban një numër të madh të lutjeve (duave) tëImam Aliut a.s.




- « Kalaid El-Hikam » dhe « Faraid El-Kelam »; të cilat i përmblodhiEbu Jusuf El-Asfarajini. (97)- Imam Aliu a.s paralajmëroi edhe për të ardhmen dhe ngjarjet që do tëndodhin. Mbi ardhmërinë dhe atë se çfarë do të ndodhë në të ardhmen dinvetëm All-llahu xh.sh e askush tjetër; mirëpo Pejgamberi Muhammedi s.a.v.snëpërmjet Shpalljes (Vahjit) merrte informacione për atë se çka do të ndodh nëtë ardhmen; ndërsa Pejgamberi Muhammedi s.a.v.s i rrëfente për këto ImamAliut a.s, kurse Imam Aliu a.s falë diturisë me të cilën e kishte dhuruar All-llahu xh.sh arinte të jep vetë disa konkluza lidhur me atë se çka do të ndodh nëtë ardhmen, gjithnjë duke u inspiruar nga All-llahu xh.sh. Siç e kemi parë edhemë herët në këtë libër, Imam Aliu a.s shpesh-herë u drejtoheshte të

pranishmëve:» Më pyetni para se të më humbni! Nëse më pyetni për një grupnjerëzish se cilët njëqind prej atij grupi do të shkojnë rrugës së drejtë dhe cilëtnjëqind të tjerë rrugës së humbjes/ shkatërrimit, mund lirisht t’ua tregojë,gjithashtu t’ju lajmërojë se kush është prijësi i tyre, si dhe kur dhe ku do tëndalen, madje edhe atë se kush nga ato do të vritet dhe kush do të ketë vdekjenormale. » (98)

- Ndjekësit besnikë të cilët siqerisht kanë transmetuar gjithçka nga jeta eImam Aliut a.s gjithashtu na përcjellin neve edhe për personalitetin e tij tëmadh që kishte si dhe pozitën e tij të lartë shpirtërore e cila e inspironte rrethdijeve mbi të ardhmën që do të ndodhin në sipërfaqe të tokës, si dhe mbiindividët dhe grupet e njerëzve. Historianët kanë përcjellur nga Imam Aliu a.svetëm një pjesë të thënieve të tij mbi ardhmërinë.- Suejd ibn Gafle transmeton se Imam Aliu a.s një ditë mbajti një fjalimnga minberi, kur një njeri nga të pranishmit iu drejtua:» O Prijës i

besimtarëve! Isha në fushën e fshatit ku e gjeta Halidin birin e Arfatit tëvdekur, ndaj jepja faljen/hallallëkun, » Imam Aliu a.s u përgjgij: » Pasha All-llahun! Ai nuk ka vdekur e as që do të vdes para se të t’ju bashkangjitet një

grupi të humburish me në krye Habibin birin e Hemarit. » Atëherë njeriu u çuanë këmbë dhe tha:» Unëë jam Habibi biri i Hemarit. Për All-llahun unë jamnga ithtarët e tu dhe admirues i joti. Imam Aliu a.s i tha:» ti je Habibi biri iHemarit ?, njeriu u përgjigj:» Po. » Atëherë Imam Aliu a.s i tha:» Për Zotin, tido ta mbash flamurin e tyre, dhe të hyni nga kjo hyrje; »- duke bërë me dorënë drejtim të ashtuqujtarës rruga e « elaefantit » e Kufes.- Sebet Esh-Shimali transemton:» Për Zotin! Kam jetuar gjatë kohës kur Ibn Zijadi të cilin e kishte dërguar Omeri biri i Saadit, kundër Imam Husejnita.s, kurse udhëheqës i atij grupi ishte Habibi biri i Hemarit, dhe hyrën

pikërisht nga hyrja e ashtuquajtër « elefanti. ».- Shamir ibn Sadir El-Ezidi transmeton:» Me një rast Imam Aliu a.s i

rrëfente Amrit birit të Humk El-Huzaijut si vijon:» Amër, pas meje do tëvritesh, kurse koka jotë do të bartet nga një vend në vendin tjetër-mjerr për vrasësin tënd.- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s që më herët paralajmëroi për ardhjen në

pushtet të bijëve të Mervanit, të cilët vërtetë sunduan pas Umejëve.- Thënia e Imam Aliut a.s për Mervan ibn Hakimin dhe katër djemtë etij, ishte tepër domethënëse, të kujtojmë se Imam Aliu a.s kishte thënë:» Aiështë babai i katër përçarësve/shkatërruesve. Njerëzit do të përjetojnë nga aidhe bijtë e tij ditë të zeza. » (99)- Azadi, më pas shton:» Për Zotin, nuk kaloi shumë kohë nga vdekaj eImam Aliut a.s dhe gjatë sundimit të Muavijut, Amri u vra në Irak, kurse kokae tij u bartë prej Irakut në Damask tek Muaviju. » (100)- Imam Aliu ibn Ebu Talibi a.s kishte aftësi të parashikojë ngjarjet.Kështu është i njohur:




- Paralajmërimi (profecia) që bëri për veten e tij se si do të goditet meshpatë në kokë nga Ibn Mulxhemi, paralajmërimi se si Muaviju do të rrëmbejë

pushtetin musliman;- Paralajmërimi për vrasjen e Imam Huseinit në Qerbela;- Paralajmërimi mbi vrasësin e Haxhaxh Jusuf Eth-Thekafiut, si dheçfarë do të ndodhë me të;- Paralajmërimi për kryengritjen/rrebelimin e Abdull-llah bin Zubejritdhe mos-suksesin e tij;- Paralajmërimi për shkatërrimin e qytetit të Basrës gjatë përmbytjes;- Paralajmërimi për vrasjen e Muhammedit, të ashtuquajturit « shpriti i

pastër »; dhe vëllait të tij Ibrahimit pas kryengritjes së tyre kundër Abbasitëve;- Lajmërimi që ia bëri Abdull-llah ibn Abbasit se fëmijët e tij do ta

pranojnë pushtetin islam;- Paralajmërimi për ardhjen e Imam Mehdiut a.s dhe formimin e shtetittë bekuar islam. (101)

TESTAMENT I IMAM ALI IBN EBU TALIBIT A.SSHKRUAR BIRIT TË TIJ HASANIT, KUR PRIJËSI I BESIMTARËVE- POPUSHONTE NË HADIRIN, DUKEU KTHYER NGA SIFFINI:




- Prej prindit i cili është i vdekshëm, i cili i pranon vështirsitë e kohës, i cili ia kakthyer shpinën jetës, i cili i është dorëzuar fatit të kohës, i cili e qorton këtë botë, i cili

banon vendbanimet e të vdekurve dhe i cili nesër do t’i braktisë-djalit i cili lakmon atëqë nuk mund të arrihet, i cili ecë rrugës së atyre që janë zhdukur, i cili është shënjestër

e sëmurjeve, i cili është syrgjyn i ditës i cili është viktimë e vuajtjeve, rob i kësaj bote,tregtar i mashtrimit të saj,obligues i dhëshirave, i vdekjes, aleat i brengave, shokë imjerimit, viktimë e vaujtjeve, i cili është i pushtuar nga pasionet dhe i cili është

pasardhës i të vdekurve!Kurse tani, vërtet, atë që e kam kuptuar nga rrotullimi i kësaj bote rrethmeje, nga sulmet e furishme të kohës ndaj meje dhe të afruarit e asaj

bote, mjafton të më mbrojë nga të kujtuarit e kujdo qoftë, pos të vetesdhe nga të persiaturit jashtë vetes. Mirëpo, kur të kufizohen në brengat emija duke i lënë brengat e të tjerëve, mendja ime më shpëton dhe mbronnga dëshirat e mija. Kjo spastron çështjet e mija dhe më udhëheq drejtseriozitetit, ku nuk ka lojë, dhe drejt së vërtetës e cila nuk është turbulluar

me gënjështrë. Të konsideroj pjesë të vetëvetes; më saktësisht- tëkonsideroj tërësi timen. Kështu, nësë të ndodhë diç, ajo është sikur të mëndodhë mua. Dhe nësë vdekja të vjen, është njësoj si të më vinte mua.Ajo që është e jotja më intereson njesoj si edhe ajo që është e imja.Prandaj, po ta shkruaj këtë këshillë si rrugë të kërkimit të ndihmës

përmes saj, qoftë se mbeten gjallë, qoftë se nuk do të egzistoj më.

Të këshilloj të jesh i vetëdijshëm ndaj Zotit, biri im, të jesh i patundur në dispozitat e Tij, ta përmbush zemrën tënde me përkushtim ndaj Tij dhe të mbahesh për litarin e Tij. Cila lidhjeështë më e sigurt se lidhja midis teje dhe Zotit, nëse mbahesh për litarin e Tij?!




Fresko zemrën tënde me këshillë të mirë, qetësoje atë me durim, forcoje atëme besim të qëndrueshëm, ndriçoje me urtësi,bëre të përvujtur duke kujtuar vdekjen, nxite të besojë në kalueshmëri, mundësoj të shikojë vuajtjet e kësaj

bote, paralajmëroje për fuqitë e kohës dhe shpejtësin e ndrrimit të natës dheditës, njohtoje me ngjarje e popujve të lashtë, përkujtoja atë që u ka ndodhur atyre të cilët kanë qenë para teje, si dhe kalo midis vendbanimeve dhegjurmëve të tyre, shiko ate që kanë bërë, prej ç’vendi janë larguar nga miqëtdhe janë vendosur në shtëpit e vetmisë. Së shpejti do të jeshë i ngjajshëmme ndonjërin prej tyre. Prandaj përgaditë vendin e qëndrimit tëndë dhe mose shit botën e ardhshme tënden për këtë për këtë botë.

Hiqu diskutimit rrethë asaj për çka nuk ke njohuri dhe mos fol lidhur me atëqë nuk ka të bëjë me ty. Largohu nga shtegu nga i cili frigohesh që të moshumbesh, ngase të përbajturit, kur ekziston friga nga të shtemëngurit, ështëmë i mirë se të përzierit në punë të rrezikshme. Urdhëro për punë të mira, dotë jeshë nga të mirët. Pengo kryerjen e veprave të këqia me dorë e fjalë dhe

përpiqu të jesh sa më largë atij që bënë keq. Lufto në emër të All-llahut, me

luftë të sinqertë dhe mos të largojë kurrë një qortim nga Zoti. Hedhu nërrezik për të Vërteten, kudo qoftë ajo, dhe orientohu në të kuptuarit e fesë.Mëso shpirtin tënd të pësojë vuajtje, meqë vetia më e mirë e karakterit ështëdurimi ne çeshtjet e së Vërtetës në të gjitha punët tua mbështetu te Zoti yt,ngase ashtu do të mbështetesh në ndihmtar të sigurt dhe mrojtës të fortë.Kërko vetëm nga Zoti yt, ngase Ai në dorë ka gjithçka, dhënjen dhe refuzin.Kërko të mira sa më shumë që mundesh. Kuptoje këtë porosi timen dhe mose harro kurrë, ngase me të vërtetë fjala më e mirë është ajo e cila sjell dobi.Dhe dije se nuk ka kurrë një të mirë nga dituria e cila nuk sjell dobi. Nësedituria nuk është e dobishme, atëherë as mësimi i saj nuk është i arsyeshëm.

Biri im, kur kuptova se jamë plakur mirë dhe kur hetova se po ligështohem,nxitova ta lë këtë amanet ty dhe i paraqita këshillat kryesore të saj, ashtu qëvdekja të mos më arrijë para se ta zbuloj ate që më flenë në zemër, para seurtia ime të goditet siç është goditur trupi im dhe para se të mposhtin fuqitëe pasionit dhe tundimet të kësaj bote, duke të bërë si deve kokëfortë. Zemrae të riut vërtet është si ara e papunuar, e cila pranon çdo gjë që hedhet në te.

Nxitova pra të këshilloj para se zemra të ngurtësohet dhe përmes mendjestënde frytet e përvojave të tjerëve. Kështu do të ishte kursyer që vetë tëkalosh nëpër këto përvoja. Në këtë mënyrë do ta shmangish barrën ekërkimit të tyre dhe do të ruheshë nga vështirsitë e përpjekjeve. Me këtëarrin njohuri mbi atë që na e kemi përjetuar, e kupton madje edhe atë që na

ndoshta e kemi lëshuar.

Biri im, edhe nëse nuk arrita moshën që e arritën ata para meje, megjithatë ikam shqyrtuar veprat e tyre dhe kam menduar mbi ngjarjet nga jeta nga jetae tyre. Kam ndjekur gjurmët e tyre, ashtu që jamë bërë si ata; në realitet,

përmes asaj që kam mësuar nga ata sikur kam jetuar me ta prej fillimit gjerëne fund. Prandaj kam qenë në gjendje të dalloj atë që është e pastër nga ajoqë është e flliqur dhe atë që është e dobishme nga ajo që është e dëmshme.

- Kam zgjedhur për ty më të shkëlyeshmen dhe kam mbledhur për ty gjërat më të dobishme, kurse kam largua nga ti gjërat e padobishme. Meqenëse të kuptoj siç duhet të kuptojë prindi i zgjuar dhe meqë dëshirojë të mësoj, mendova se kjo duhet të jetë në kohënkur ti rritesh dhe gjersa je i freskët në skenën e botës, duke pasur qëllim të sinqert dhe zemër të çiltër dhe se do të duhet filluar me




mësimin e Librit të Zotit (Kur’anin) të Madhnueshëm dhe Fuqiplot,dhe me komentimin e tij, dispozitave të Islamit dhe rregullave të tij,mbi atë që ai ndalon dhe largon, si dhe që nuk duhet dalur jashtë tyre

për të mirën tënde. mandej u frikova të mos ngatërrohesh në paqartësi siç janë ngatërruar të tjetër për shkak të pasionit dhemendimit të tyre. Madje edhe krahas ndjenjës time të prirjes ndajkësaj mënyre të paralajmërimit, u binda se më mirë është të forcojkëtë gjendje se të të lë në pozitë në të cilën nuk konsideroj se je isigurt nga të rënit në humnerë. Kam shpresuar se All-llahu do tëndihmoj në të gjykuarit tënd dhe do të udhëheqë në qëllimin tënd.Prandaj po ta lë si obligim këtë porosi timen.- Dije, biri im, ajo çka dëshiroj më së shumti që ta përvetësoshnga porosia ime është që të kesh përkushtim ndaj All-llahut, të

përkufizohesh në atë që All-llahu të ka bërë obligim dhe të ndjekëshveprat e të parëve tu dhe njerëzve të devotshëm nga Familja jote. Atanuk kanë harruar të kujdesen për vete, siç kujdesesh edhe ti dhe tëgjykojnë siç gjykon edhe ti. Dhe kjo mandej i solli që të pranojnë atë

që e kanë mësuar, por zemra jote nuk e pranon këtë pa fituar njohurisiç e kanë fituar ata, atëherë kërkesa jote le të jetë me mirëkuptimdhe mësim, e jo me zhytje në dyshim ose ngatërrim në polemika.- Para se të pranosh këtë, kërko ndihmë nga All-llahu yt dhelutu të mundësojë të kesh sukses dhe të braktisësh tërë atë që do tëflakë zemrën në dyshim ose do të shpie në huti. Kur të bindesh se kezemër të pastër dhe të përvuajtur dhe se të menduarit tënd është

plotësuar dhe përmbledhur, si dhe që kjo të është bërë brengë evetme, ahere do të kuptosh ate që ta kam sqaruar. Mirëpo, nëse nuk

je i aftë të arijshë urtinë e të vëzhguarit dhe të përsiaturit të cilindëshiron ta posedosh, atëherë dije se vetëm e shkelë tokën si deve e

verbër dhe se zhytesh në errësisë, gjersa ai i cili bredh nëpër terr dhekrijon ngatërrim nuk është gjurmues i vërtetë i besimit (imanit). Mëmirë është të heqësh dorë nga kjo.- Përpiqu drejtë ta kuptosh këshillën time, biri im, dhe dije seAll-llahu i vdekjes gjithashtu është edhe Zot i jetës, që Ai i Cilikrijon gjthashtu edhe zhdukë, se Ai i Cili shkatërron gjthashtu ështëedhe Përtëritës i jetës dhe se Ai i Cili jep sëmundje gjithashtu ështëedhe Shërues. Kjo botë zhvillohet në mënyrën të cilën e ka

përcaktuar All-llahu për të në raport me kënaqësitë e saj, sprovat,shpërblimet në Ditën e Gjykimit dhe tërë atë që Ai dëshironë por tinuk din. Nëse diç nga kjo nuk ke kuptuar, atëherë këtë hedhja

paditurisë tënde mbi këtë, ngase kur je lindur, je lindur si i padijtur.Pastaj ke fituar njohuri. Ka shumëçka për çka nuk ke dijtur dhe për çka luhatet mendja jote dhe bredh shykimi yt, por më vonë e njeh.Prandaj, mbështetu te Ai i Cili të ka krijuar, të ka pajisur dhe të ka

bërë komplet. Shërbimi yt le të jetë për Te, përkushtimi yt ndaj Tij,kurse frika jote nga Ai.- Diej, biri im, se asnjëri nuk ka rrëfyer mbi Zotin Lavdiplotsiç ka rrëfyer Pejgamberi-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbitë tijët!- Prandaj bëhu i kënaqur me të si udhëheqës. Dhe njëmend,madje edhe nëse përpiqesh fort, nuk do të mund të arrijshëmirëqenien të cilën unë e dëshiroj për ty.- Dije, biri im, sikur Zoti të kishte shok, gjithashtu do tëarrijnin edhe pejgamberët e Tij, dhe ti do të shikoje shenjat e




pushtetit dhe fuqisë së Tij, si dhe do të kuptoje veprat dhe cilësit eTij.- Por, Ai është All-llahu, Një dhe i Vetëm, siç e kë përshkruar Ai Veten e Tij. askush nuk mund t’i kundërvihet pushtetit të Tij. Aiështë ngaherë dhe përherë. Ai është para çdo gjëje, pa kurrëfarëfillimi dhe Ai është i fundit, pa kurrëfarë mbarimi. Ai është aq iMadh sa zotërimi i Tij nuk mund të përfshihet me zemër ose sy. Kur ta kuptosh këtë, atëherë duhet të bësh atë që do të bënte i ngjashmime ty krahas gjendjes së ulët të tëndes, mungesës së fuqisë tënde,

paaftësinë e shtuar dhe nevojën e madhe tënden për Zotin tënd në tëkërkuarit e përkushtimit ndaj Tij, duke u frikësuar nga dënimi i Tijdhe duke u temrruar nga mllefi i Tij, ngase Ai vërtet nuk të kaurdhëruar asgjë pos asaj që është e mirë dhe nuk të ka ndaluar asgjë

pos atë që është e pahijshme.- Birim im! Të kam lajmëruar për këtë botë, gjendjen e saj,tatëpjetën dhe kalueshmërinë e saj. Të kam lajmëruar edhe mbi

botën tjetër dhe mbi ate çka është përgatitur në të për banorët e saj.

Të kam paraqitur shëmbuj mbi këto, ashtu që të nxjerrësh mësim prej tyre dhe të veprosh në përshtatje me ta. Shembulli i atyre që ekanë kuptuar këtë botë është sikur ai i udhëtarëve të cilët, dukendjerë urrejtje ndaj viseve të goditura nga thatësia, nisen në drejtimtë viseve të gjelbëruara dhe pjellore, madnej përjetojnë vështitësi nërrugë, ndarje nga miqtë, vuajtje gjatë udhëtimit dhe ushqim bajat për të arrijtur hapësirat e vendosjes së tyre dhe vendin e qëndrimit tëtyre. Prandaj ata, në këtë nuk ndiejnë kurrëfarë dhimbjeje dhe asnjëshpenzim nuk e konsiderojnë pësim. Asgjë nuk e adhurojnë mëshumë se ajo që i afron të caku i tyre dhe që shpie më afër vendit tëqëndrimit. Kurse shembulli i atyre që mashtrohen nga kjo botë është

si ai i njerëzve të cilët kanë qenë në vise të gjelbëruara, por u është bërë i urrejtur dhe shkojnë në viset e goditura ngë thatësia. Prandaj për ta nuk ka asgjë më të urrejtur ose më të shëmtuar se të lëshuarit evendit nga i cili duhet të largohen në vendet në të cilat befas do tëarrijnë dhe drejt të cilave janë nisur.- Biri im! Bëre veten tënde masë në atë që ekziston midis tejedhe të tjerëve. Kështu, dëshiroja tejtrit atë që ia dëshiron vetes, kurseurreje tek ai atë që e urren në ty. Mos tiranizo, siç nuk dëshiron të tëtiranizojnë edhe ty. Bën mirë! Siç dëshiron që edhe ti të të bëjnëmirë. Konsidero të ligë për vete çdo gjë që e konsideron të ligë për tëtjerët. Kënaqu me njerëzit me atë që nuk ke njohuri, madje as për atë

çka din relativisht pak. Mos u thuaj të tjerëve atë që nuk ke dëshirëtë të thuhet ty.- Dije se të mahniturit me vetveten është në kundërshtim medrejtësinë dhe mjerim për medjen. Prandaj, shto përpjektjet tua dhemos u bën thesar për tjetrin. Kur je i prirë në Rrugë të drejtë, bëhu

pëndestar para Zotit tënd sa më shumë që mundesh.- Dije e para teje qëndron një rrugë shumë e gjatë dhe plothalle të ashpra dhe që nuk mund të shmangesh nga të kërkurit e saj.Kurrësesi mos e rrëndo shpinën më shumë seç ka fuqi, ashtu që kjo

barrë të bëhet vuajtje. Sa herë që takon një person i cili ka nevojë për ndihmë dhe i cili mund ta bartë pajisjen tënde deri kur të rikthehet nëDitën e Gjykimit, kur të nevojitet, atëherë pranoje si rast të mirë dheafroji që ta bartë atë pajisje. Ngarko në të sa më shumë që mundesh,ngase ndoshta do ta kërkosh, por nuk do të mund ta gjesh. Nëse një




person dëshiron të huazojë nga ti në kohën tënde kur ke shumë, për ta kthyer në kohën e nevojës tënde, ahere shfrytëzoje këtë rast.- Dije se përpara teje ekziston përpjetë e mundimshme dherrepinët, në të cilën personi me barrë të lehtë do të jetë në pozitë mëtë mirë se ai me barrë të rëndë, kurse ai i ngadalshmi në te do të jetënë pozitë më të keqe se ai i shpejti. rezultati yt i fundit i kalimit të saj

pa dyshim do të jetë ose Xhenneti ose Xhehennemi. Prandaj hapysytë!, në dobi tënden, para të zbriturit dhe përgatit vendin para tëarrijturit, ngase pas vdekjes nuk ka kurrëfarë afrimi, e as kthim nëkëtë botë.- Dije se Ai në pushtetin e të Cilit janë thesarët e qijve dhe tëtokës, të ka lejuar t’i lutesh Atij dhe të ka premtuar pranimin e lutjes.Ai të ka urdhëruar të kërkosh nga Ai, në mënyrë që të të ofrojë, dhetë kërkosh mëshirën (rahmetin) e Tij, në mënyrën që të të mëshirojë.Ai nuk ka vendosur asgjë midis teje dhe Atij çka do të mbulonte ngaAi. Ai nuk të detyron që për vete të sigurosh ndërmjetës te Ai.Kurse, nëse gabon, Ai nuk do të pengojë të pendohesh. Ai nuk

nxiton në ndëshkim. Ai nuk qorton nëse pendohesh, as të turpëronkur turpërimi yt është me vend. Ai nuk është i ashpër ndaj teje në të pranuarit e pendimit. Ai nuk të provon me ashpërsi për ghynahet etua. Ai nuk të dëshpron me mëshirën e Tij. aq më tepër, largimintënd nga gjynahet Ai e numëron në vepra të mira. Ai një gjynahtëndin e llogarit si një, kurse një vepër të mirë tënden e llogarit sidhjetë.- Ai ta ka hapur portën e pendimit (teubes) dhe portën ekënaqësisë. Prandaj, sa herë që e fton Ai e dëgjon thirrjen tënde,ndërsa kur i drejtohesh fshehurazi, Ai din për thirrjen tënde tëfshehtë. Çfaqi para Tij kërkesat tua, ankoju Atij për hallet tua, lute të

të lirojë nga vuajtjet, mbështetu në Ndihmën e Tij në punët e tua dhekërko nga thesarët e mëshirave të Tij atë që askush tjetër nuk mundtë ofrojë, e kjo është gjatësia e jetës, shëndetin e trupit dhe begatinë e

pajisjes. Pas kësaj, Ai t’i ka lënë çelësat e thesarëve të Tij në duarttua, me atë që të ka lejuar të kërkosh nga Ai.- Prandaj me lutje (dua) hapo portat e të mirave të Tij, kudo qëdëshiron, ashtu që reshjet e bujshme të mëshirës së Tij të derdhenmbi ty. Vonimi i pranimit të Tij nuk guxon të të dëshprojë, meqëvërtet shpërblimi është në përmasë të qëllimit. Pranimi ndoshta ështështyrë në mënyrë që për kërkuesin vrulli i shpërblimit të jetë më imadh dhe shpërblimi më i begatë për atë që e kërkon. Ndoshta ke

kërkuar diç që atëherë të është dhënë, por së shpejti ose më vonë tëështë dhënë (dhuruar) diç më mirë se kjo, ose të është refuzuar ngaseështë më mirë për ty. Ndoshta ti ke kërkuar shumë gjëra të cilat, potë jepeshin, do të paraqesin dëm për besimin tënd. Prandaj, kërkimiyt duhet të jetë për hir të asaj bukuria e së cilës është e përhershmedhe barra e së cilës do të mbetet larg nga ti. Sa i pëket pasurisë, ajonuk do të jetë përjetë jotja, e as që ti do të jeshë përherë i saj.- Dije, biri im, si ti je krijuar për botën tjetër-ahiretin e jo për këtë, përzhdukje e jo për jetë të amshueshme, për vdekje e jo për

jetë. Ti ndodhesh në vendin i cili nuk të përket, në shtëpinë e përgatitjes dhe në rrugë drejt botës tjetër. Je i ndjekur nga vdekja,nga e cila ikanaku nuk mund assesi të ikë, pasi që ajo, me siguri, dotë mposhtë. Prandaj bëhu i kujdes-shëm ndaj saj (vdekjes) për të mostë të mposhtë befas, kur je në gjendje të gjynahut dhe mendon mbi të




penduarit (teuben), por ajo sajon pengesa midis teje dhe teubes. Nëkëso raste, do ta humbësh veten.- Biri im! Kujtoje shpesh vdekjen dhe vendin ku do të shkosh

befas dhe do të arrijshë pas vdekjes, kështu që kur arrijë, të jeshë ikujdes-shëm ndaj saj dhe ta kesh përgatitur veten për të, kështuqëajo (vdekje) të të mos të vijë krejt papritur dhe mos të zëjë të

papërgatitur. Kij kujdes të mos të mashtrojnë prirjet e njerëzve ndajkënaqësive të kësaj bote dhe mësymja e tyre në to. All-llahu të ka

paralajmëruar lidhur me këtë, kurse kjo botë të ka lajmëruar mbikalueshmërinë e saj dhe t’i ka zbuluar ligësitë e saj.- Me të vërtetë, ata të cilët janë për të, janë të ngjashëm meqentë që lehin, ose bishat gjakatare të cilat i ngërmohen njëra-tjetrës.E forta e han të dobtën dhe e madhja e shkel të voglën. Disa janë si

bagëti e lidhur kurse disa si ajo e zgjidhur, që janë çoroditur dhevrapon në drejtime të panjohur. Ata janë kope vuajtjesh që bredhinfushave të përhimta. Nuk ka bari që do t’i mbante, e as që ndonjëridëshiron t’i marrë në kullosë. Kjo botë i shpie rrugës së verbësisë

dhe ua kthen shikimin nga fanari i udhëzimit.- Prandaj, ata janë të ngatërruar në konfuzionin e saj dhezhyten në kënaqësitë e tij. E marrin si Zot, andaj ajo luan me ta,kurse ata luajnë me të dhe harrojnë atë që vjen pas saj.- Errësira ngadalë zhduket. Tani është sikur udhëtarët zbresinnga kuajt, kurse ata të cilët nxitojnë do të arrijnë së shpejti. Dije biriim, se ai në shalën e natës dhe ditës bartet te ata, edhe nëse rrin iqetë, dhe kalon distanca të mëdha, edhe nëse qëndron edhe nëse

pushon.- Dije me siguri se nuk mund të realizosh dhëshirën tënde dhetë tejkalosh afatin e caktuar dhe se je në rrugë të atyre para teje.

Prandaj bëhu i përulur në të kërkuar dhe fito në mënyrën më të mirë,ngase ka shumë kërkesa të cilat shpiejnë më humbje. Nuk ështëshpërblyer çdo kërkues me pajisje, as është privuar çdonjeri i cilikërkon në mënyrë te duhur. Ngrite shpirtin tënd mbi çdo prapësi,edhe nëse të çon drejt qëllimeve të preferuara, ngase kurrë nuk do tëmund ta kompenzosh atë-që e ke flijuar prej vetes tënde. Mos u bënërob i tjetërkujt, ngase All-llahu të ka krijuar të lirë. Nuk ka të mirënga e mira e cila arrihet përmes të keqes dhe nuk ka kurrëfarë tëmire në kënaqësinë e cila arrihet përmes vuajtjeve.- Kujdesu të të mos të bartin kujat e lakmisë dhe të mos të të

përplasin në zjarrin e shkatërrimit. Nëse mund të ndikosh që të mos

ketë ndonjë person të pasur midis teje dhe Zotit, bëre këtë, meqëgjithësesi do të gjesh atë që të mjafton dhe do të marrësh hisentënde. E pakta e fituar drejt nga Zoti Lavdiplot, është më e madhedhe më fisnike nga e fituara përmes krijesave të Tij, ndonëse çdo gjërrjedh nga Ai.- Është më e lehtë të përmirësosh atë që e ke lëshuar meheshtjen tënde, se ta arrijshë atë që e ke humbur me të folur. Ajo qëndodhet në enë rruhet me vendosjen e kapakut. Më qejd kam dëshirëta ruash atë që e kë në dorë, se të kërkosh atë që ndodhet në duart etjetrit. Më e mirë është idhëtina e disfatës, se të kërkuarit nganjerëzit. Puna e ndershme me dorë është më e mirë se pasuria nëimoralitet. Njeriu është rojtari më i mirë i fshehtësive të tij. ka shumëqë punojnë në atë që i dëmton. Ai i cili flet shumë-flet-përçart. Kushmendon-kupton. Shoqërohu me njerëz të ndershëm-do të jesh një




prej tyre. Qëndro larg nga njerëzit e korruptuar-do t’i braktisësh ata.Ushqimi më i keqë është ai që është i ndaluar. Shtypja e të dobëtitështë tirranizimi më mizor. Atje ku mirësia nuk përshtatet, ashpërsiaështë mirësi. Shpesh ndodhë që ilaci është sëmundje, kurse sëmundjailac. Shpesh dashakeqi të këshillon drejt, gjersa dashamiri tëmashtron. Ruaju nga të mbështeturit në dëshira, ngase ato janëveshje të vdekurish. Është urti ta mbash mend përvojën e dikujt.Përvoja më e mirë e jotja është ajo e cila të mëson. Nxito dheshfrytëzo rastin para se të shndërrohet në pikëllim të rëndë. Çdokërkues nuk gjen, as çdo i shkuar kthehet. Prishja e pajisjes dhefitimi i ghynahut për Ditën e Gjykimit-do të thotë shkatërrim. Çdogjë ka pasojë. Ajo që e ke kismet do të arrijë. Tregtar është ai i cili iekspozohet humbjes. E pakta shpesh është më e dobishme se eshumta. Nuk ka asnjë të mirë nga ndihmësi i keq dhe miku i

pasigurt. Bëhu i epur ndaj kohës gjersa të përshtatet. Mos rrezikoasgjë duke pritur diç më shumë nga kjo. Kujdesu të të mos të

pushtojë ndenja e armiqësisë.

- Sillu ndaj vëllait tënd ashtu që ta ruash lidhjen familjare edheai nëse nuk e përfillë. Kur ai të largohet, bëhu i sjellshëm ndaj tij dheafroju. Kur të shtrëngojë dorën gjatë dhënies së lëmoshës, shpenzo

për te. Kur ai të largohet ti afroju. Kur ai është i egër, ti bëhu i butë.Kur ia të bëjë gjynah, mendo mbi pretekstin e tij ashtu sikur ti të jeshrob kurse ai zot-dashamirës yti. Dhe ruaju që këtë të mos e bësh atjeku nuk është vendi, ose të mos ia bësh atyre që nuk e meritojnë. Mose merr kurrë armikun e mikut tënd për mik, ngase kështu do të

bëhesh armik i mikut tënd. Jepi këshillë të drejtë vëllait tënd, qoftë emirë ose e hidhur. Gëlltite zemërimin, ngase nuk kam gjetur asgjëmë të ëmbël se kjo në fund, dhe asgjë më të favorshme në

përfundim. Bëhu i butë ndaj atij i cili është i vrazhdë nda teje, ngaseështë për t’u besuar se së shpejti ai do të bëhet i butë ndaj teje. Sillumë mirë ndaj armiqëve të tu, ngase kjo është më e mirë se dysuksese. Nëse ke ndërmend të prishesh me vëllain tënd, lëri pak hapësirë nga ana jote me të cilën ai sërish mund të fillojë miqësinë,nëse një ditë do të dëshironte. Nëse ndonjëri ka mendim të mirë mbity, besoj mendimit të tij. Mos lër anash të drejtën e vëllait tënd, dukeu bazuar në marëdhëniet midis atij dhe ty, ngase nuk është vëlla ai tëdrejtën e të cilit e ka cenuar. Mos të jenë anëtarët e familjes tëndenjerëzit më të varfër për shkak tëndin. Mos pretendo nga ai i ciliështë i rezervuar ndaj teje. Mos të jetë vëllai yt më i vendosur në

këputjen e lidhjes me ty, seç je ti në të kultivuarit e kësaj lidhjeeje.Dhe kurrë mos lejo që ligësia të jetë më e fortë se veprat tua të mira.Aspak mos të bie vështirë tiranizimi i atij që të tiranizon, ngase aivërtetë nxiton që ta dëmtojë veten dhe të sjell dobi ty. Nuk ështëkompenzim gjegjës që t’i shkaktosh dëm atij i cili ta bën qejfin.- Dije, biri im, se ekzistojnë dy lloje të pajisjes: pajisja të cilëne kërkon, dhe pajisja e cila të kërkon ty, ashtu që nëse ti nuk iafrohesh asaj, ajo do të vijë te ti. Sa e shëmtuar është përulësia kur ke nevojë dhe vrazhdësia kur je i pavarur! Nga kjo botë duhet të

posedojsh vetëm atë me çka mund të përmirësosh venndbanimintënd të përjetshëm. Nëse pikëllohesh për atë që të ka dalur nga dora,atëherë pikëllohu edhe për gjithë atë që nuk ka arrijtur fare te ti.Konkludo mbi ate që akoma nuk ka ndodhur, prej asaj që tanimë kandodhur, ngase këshilla publike nuk sjell dobi përderisa nuk u




shkakton dhimbje, ngase i mençuri e pranon porosinë nga këshillat,gjersa shtazët i mëson kamxhiku.- Dëbo prej veti sulmet e fuqishme të brengave me forcën edurimit (sabrit) dhe pastërtinë e besimit. Ai që nuk e përfill të

përmbajturit-e humb rrugën. Shoku është si farefisi. Miku është ai-mungesa e cilit gjithashtu dëshmon miqësinë. Pasioni është shok iverbërisë. Ka shumë të largët të cilët janë më të afërt-se të afërmit,dhe ka shumë të afërt të cilët janë më të largët-se i largëti. I huajiështë ai i cili nuk ka miq. Ai i cili e thyen të drejtën e ngushtonrrugën e vet. Kush kufizohet me masën e vet, është i qëndrueshëmnë këtë. Lidhja më e sigurt në të cilën mbështetesh është lidhja midisteje dhe All-llahut të Madhëruar. Ai i cili nuk kujdeset për ty, ështëarmiku yt. Kur makutëria të çon në shkatërrim, heqja dorë ështëarritje. Nuk është çdo mangësi e dukshme, as çdo rast tëshfrytëzohet.- Shpesh ai i cili shikon e huq shtegun , gjersa i verbëri gjenrrugën e drejtë. Vono të bërit keq, ngase mund të shpejtosh kur të

duash. Braktisja e të padijturit është baras me të vizituarit e tëdijturit. Ai i cili këtë vazhdimësi e konsideron të sigurtë-ajo do tatradhtojë; ate i cili e mban për të madhe-ajo do ta poshtërrojë. Nuk qëllon çdonjëri që gjuan.- Kur ndërron pushteti, ndryshon edhe koha. Për

bashkëudhëtarin pyet para nisjes në rrugë dhe për fqinjin para blerjessë shtëpisë. Ke kujdes që në diskutimin tënd të mos përmendësh diçqë bën të qeshesh, madje edhe nëse këtë e transmeton nga dikushtjetër.- Ruaju këshillimeve me gra, ngase mendja e tyre është edobët, kurse vendosmëria e tyre e pasigurt. Mbulo shikimet e tyre

duke i mbajtur nën vel, ngase rigoroziteti i mbulimit është mbrojtje etërësishme. Të dalurit e tyre ndër njerëz nuk është më keq seaprovimi yt që një njeri i pasigurt t’i vizitojë. Nëse mund tarregullosh ashtu që ato të mos njohin asnjë tjetër pas teje-bëre këtë.Mos i lejo gruas asgjë tjetër, pas asaj që është për vetë ate, ngsevertët gruaja është si bimë aromatike dhe jo prijës.- Mos trego respekt ndaj saj jashtë së vërtetës për te. Mos enxit që të ndërmjetësojë për të tjerët. Ruaju nga xhelozia e pavend nëformë të dyshimit, ngase kjo frmrës së shëdoshë i sjell sëmurje,ndërsa ate të virtytshmen e hedh në dyshim.- Për çdo njërin nga shërbetorët tu përcakto një punë për të

cilën mund ta konsiderosh përgjegjës. Në këtë mënyrë ata nuk do tëmund ta hedhin punën prej njërit tek tjetri duke të shërbyer ty.Respekto farefisin tënd të afërm ngase ata janë krahët me të cilëtflutoron, pikënisje ku do të kthehesh dhe suar me të cilat sulmon.- Mbështete besimin tënd në mbrojtje të Zotit dhe kërko ngaAi që të caktojë për ty çdo gjë më të mirë kundruall afërsisë dhelargësisë, në këtë dhe botën tjetër/ahiret.Selam!

HUTBET DHE FJALIMET E IMAM ALI IBN EBU TALIBITA.S




- Duke pasur parasysh gjitha atë që u theksua dhe përmend më sipër, mbiditurinë dhe kompetecat e Imam Aliut a.s, mbi fushat e gjëra të tij të dijes metë cilat u morr apo vetëm i përmendi, si dhe ndikimin e madh të tij që kishtembi arsimimin dhe edukimin e ummetit; qartë kuptohet mesazhi i fortë qëmbanin fjalimet dhe hutbet e tij dhe të cilat qarqet e ndryshme historike-kulurore nuk ngurruan pa asnjë farë hezitimi t’i notojnë me notat më të larta tëmundshme.- Fjalimet e Imam Aliut a.s duke pasur prioritet udhëzimet fetare dhekodeksin e lartë të moralit, kanë ndikim të fortë të jashtëzakonshëm në secilini cili ndeshet me to. (fjalimet e Imam Aliut a.s, vërejt e përkth)- Këtu nuk duhet ta theksojmë edhe rëndësinë e tyre të madhe dhekualitetet që posedonin, ngase kur të merret parasysh koha kur jetoi Imam AliIbn Ebu Talibi a.s dhe iu drejtua ummetit, shokëve të tij, mëkëmbësve apoFamiljes së tij Fisnike, s’do mend se komentet do të ishin të tepërta. Ishte kjonjë periudhë kohore kur nëpërmjet një shkrese (porosie) me anë të letrës ishte

baras sikur të mbaje një hutbe.meqë të gjithë fjalimet e tij kryesisht ishin tëthëna lidhur me ndonjë rast a ndodhi, ato lirisht mund të rradhiten sipas

tematikave përkatëse.- Në vend të parë, gjithësesi vijnë fjalimet e tij mbi lavdërimin emadhështisë së All-llahut xh.sh, të cilta në mënyrë më briljante na e vërtetojnëgjithë atë që e kemi thënë lidhur me personalitetin e Imam Aliut a.s dhe

përkushtimin e tij vetëmohues ndaj All-llahut xh.sh dhe devotshëmrisë së tijmadhështore.- Zgjidhja e fjalimeve të mëposhtme që do të vijojnë, më së miri na eilustron dhe pohon të gjitha thëniet dhe fjalët e shprehura mbi Emirul-Muëmininin-Ali ibn Ebu Talibin a.s.- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s mbi cilësitë e All-llahut xh.sh thotë:»Qoftë i lavdëruar All-llahu, për të Cilin asnjë kusht nuk i paraprinë tjetrit,

kështu që Ai mund të jetë i pari para se të ketë qenë i fundit dhe i dikshëm para se të ketë qenë i padukshëm. Çdo gjë që përkufizohet me një pos Tij-është e parëndësishme. Çdo i famshëm pos Tij-është i mjerë, Ç’do i fortë posTij-është i dobët. Ç’do sundimta pos Tij-është skllav. Ç’do i dijtur pos Tij-është kërkimtar. Ç’do udhëheqës pos Tij-nganjeherë është i pushtuar nga tëudhëhequrit, kurse nganjëherë nga paaftësia. Ç’do dëgjues pos Tij-është ishurdhër për zërat e qetë; zërat e fortë e shurdhojnë; kurse të largëtit nuk idëgjon fare. Ç’do shikues pos Tij-është i verbër për ngjyrat e fshehura dhesubstancat tepër skofiare. Çdo gjë e dukshme krahas Tij-është e fshehur, kurseçdo e fshehur krahas Tij-nuk mund të bëhet e dukshme.- Ai nuk e ka krijuar atë që e ka krijuar për të forcuar pushtetin e Tij, as

për shkak të frikës nga pasojat e kohës, por as për të kërkuar ndihmë kundër sulmeve të rivalit të njejtë ose mburravec, ose të armikut të urryer. Nga anatjetër, Ai i ka krijuar të gjitha krijesat dhe ato janë robët pendestarë(tevbexhinjtë) të Tij. Ai nuk hyn në gjëra që të thuhet. Ai ndodhet në to. Dhenuk veçohet nga ato që të thuhet. Ai është i veçuar nga ato. Ate nuk e lodhëkrijimi i asaj që e ka filluar Vetë, as të udhëhequrit me atë që e ka shpërndarëVetë. Ate nuk e pushton kurrëferë dobësie ndaj asaj që Vetë e ka krijuar.Kurrë nuk lind dyshimi për atë që Vetë ka urdhëruar dhe vendosur. Vetëmdispoziatat e Tij janë të qëndrueshme, dituria e Tij e përsosur, vendimi i Tij

përfundimtar. Në fatkeqësi shpresën e mbështesim të Ai. Kurse në mirëqeniefrikohemi prej Tij. »(106)

« I qofshim falë All-llahut, Krijuesit të njerëzve, Shtrirësit të tokës… Zanafilla eTij nuk ka kurrëfarë fillimi, as përjetësia e Tij nuk ka kurrëfarë fundi. Ai është i

pari dhe ngaherë. Ai është i përhershëm dje pa afat. Kokat bëjnë sexhde para Tij




- Mbi këtë botë:» Me të vërtetë kjo botë është kufiri i fundit i të pamurit,dhe i verbëri nuk shikon asgjë nga ana tjetër e saj, gjersa shikimi i atij qëshikon depërton nëpër te dhe ai e din se shtëpia ndodhet nga ana tjetër e saj. Aiqë shikon, për këtë arsye e braktisë, gjersa i verbëri orientohet drejt saj. Ai qëshikon frymëzohet nga ajo, gjersa i verbëri grumbullon rezerva për të. »- Këshillë paralajmëruese:» ta dini se njeriu ngopet dhe mërzitet me çdogjë, pos me jetë, ngase në vdekje nuk gjen kurrëfarë kënaqësie për vete. Kjoështë ngjashëm me urtinë e cila është jetë për zemrën e molisur, shikimin për syrin e verbër, dëgjimin për veshin e shurdhër dhe shuarjen e etjes për ate qëka etje. Në këtë përkufizohet tërë begatia dhe shpëtimi.- Libri i All-llahut është ai me të cilin ku shikoni, flitini dhe dëgjoni.Çdo pjesë e tij komunikon në pjesën tjetër dhe çdo pjesë e tij dëshmon mbi

pjesën e tjetër. Ai nuk ka divergjenca lidhur me All-llahun, as largon ithtarin evet nga All-llahu. Jeni bashkuar që të urreni njërin-tjetrin dhe të kultivoni

barin me fëlliqësirën tuaj. Jini të sinqertë ndaj njëri-tjetrit në arritjen e pasurisë. Shpirtëkeqi u ka hutuar dhe gënjeshtari u ka mashtruar. All-llahuështë ndihmës edhe për mua edhe për ju. » (108)

- Sërish mbi madhështinë dhe cilësitë e All-llahut:« E falënderojë All-llahun, i Cili me krijimin e Tij dëshmon mbi qenësinë e Tij,mbi amshueshmërinë e Tij pa fillim-me risi të krijimit të Tij dhe mbi atë që asgjënuk është e ngjashme- përmes ngjashmërisë së krijesave të Tij. Shqisat Ate nuk mund ta arrijnë, as mbulesat nuk mund ta fshehin, duke pasur parasysh dallimetmidis Krijuesit dhe të krijuarës, Kufizuesit dhe të kufizuarit dhe Ushqyesit dhe tëushqyerit.

- Ai është Një, por jo në kuptimin e të parit në numërim. Ai ështëKrijues, por jo përmes punës dhe veprimit. Ai dëgjon çdo gjë, por jo përmesshqisave të trupit. Ai sheh çdo gjë, por jo me të hapurit e kapakëve të syrit. Aiështë i pranishëm, por jo me të prekur. Ai është i ndarë, por jo me masë të

distancës. Është i dukshëm, por jo me të shikuar. Është i fshehur por jo mevogëlsi. Është i veçuar nga gjërat, pasi që i nënshtron dhe ka pushtet mbi to,gjersa gjërat janë ta ndara nga Ai, si pasojë e mvartësisë së tyre nga Ai dheorientimit të tyre drejt Tij.- Ai i cili e përshkruan-e kufizon Ate. Ai i cili e kufizon-e shënon meemër. Ai i cili e shënon me emër-e refuzon amshueshmërinë e Tij. ai i cilithotë:» Si » ?-kërkon ta përshkruajë. Ai i cili pyet:» Ku » ?-i përshkruan vend.Ai është njohës, edhe nëse nuk do të kishte asgjë për t’u njohur. Ai ështëRaujtës, edhe nëse nuk do të ekzisttonte asgjë për t’u ruajtur. Ai është iGjithëfuqishëm, edhe nëse nuk do të ekzistonte asgjë që do të duhej mposhtur.- Ai i cili ngritet-është ngritur. Ai i cili ndriçon-ka shndrërritur. Ai i cili

paraqitet-është paraqitur. Ndërsa, ai i cili është shtrëmbërruar-është drejtuar.All-llahu një popull e ka zëvendësuar me një popull tjetër dhe një ditë me njëditë tjetër. Ne i kemi pritur këto ndryshime siç e presin shiun të goditurit ngathatësia. Me të vërtetë, imamët janë mëkëmbësit e All-llahut mbi krijesat eTij dhe dituria e Tij për robët e Tij. Nuk mund të hyjë në Xhennet asnjëri, posatij i cili i njeh dhe të cilin e njohin ata. Dhe nuk do të hyjë në Xhehennemasnjëri, pos atij i cili nuk i njeh dhe të cilin ata nuk e njohin.- All-llahu Famëmadh vërtetë ju ka shërbyer me Islam, dhe ju kazgjedhur për te. Kjo ka ndodhur pasi që ai është emër për shpëtim dhe siguri tërespektit. All-llahu Famëmadh e ka përcaktuar rrugën e tij dhe i ka shpallur argumentet e Tij përmes njohjes publike dhe deklaratave të fshehta. Mrekullitëe tij janë të pashtershme dhe ngazëllimet e tij nuk kanë të sosur. Në te janë

përqëndruar begatitë e lulëzimit dhe kandilet për errësirë. Mirësitë çelen vetëmme çelësat e tij, kurse errësirat dëbohen vetëm me kandilet e tij. All-llahu i ka




ruajtur vendet e paarritshme të tij dhe i ka lejuar atij të kullotë në vendkullosate Tij. Në te ndodhet ilaçi për shërimin e atij i cili kërkon ilaç dhe mbështetje

për ate i cili kërkon mbështetje. » (109)- Falënderimi i All-llahut xh.sh:

« Dispozita e Tij është vendim edhe dispozitë edhe urti. Kënaqësia e Tij ështësiguri dhe mëshirë. Ai gjykon me dituri dhe falë me bujari.

- O Zoti im! Të falënderoj Ti për ate që na dhuron dhe për atë me çka nashoqëron dhe me çka sprovon-me falënderimin me të cilin Ti je i kënaquri, tëcilin Ty e adhuron më së shumti dhe i cili është më i miri në Ty. Falënderim icili përmbushë gjithëçka që ke krijuar dhe arrinë atje ku dëshiron, falënderim icili nuk është i fshehur nga Ti dhe i cili nuk pushon kurrë, falënderim zgjatja etë cilit nuk ndërprehet dhe fuqia e të cilit nuk zhduket.- Ne nuk e njohim realitetin e Madhështisë Tënde, pos që e dijmë se Tijevërtetë Jetues i Amshueshëm dhe Gjithmbajtës. Ty nuk të mundon as tëkoturit, as gjumi, edhe mendja nuk depërton gjer te Ti, edhe shikimi Ty nuk tëarrin. Ti përfshinë pikëpamjet, numëron veprat dhe mbërthen për perçe dhekëmbë. Shikojmë krijimin Tënd dhe ngazëllehemi me aftësinë Tënde dhe e

përshkruajmë këtë krijim si madhështi të pushtetit Tënd. Kurse ajo që ështëfshehur prej nesh, gjer ku shikimet nuk arrijnë dot, kurse mendjet tona nuk depërtojnë dhe midis cilës dhe neve janë vendosur perde të mosnjohjes-ështëedhe më e madhe.- Atij që e liron zemrën e vet dhe mundon mendimin e vet për të kuptuar si e ke bërë Fronin Tënd, si i ke krijuar krijesat Tua, si e ke vendosur ajrin nëqiejt Tu dhe si ke shtrirë tokën Tënde mbi valët e ujit-shikimi i tij do të ktheheti lodhur, mendja e tij e mahnitur, veshët e tij dhe mendja e tij e turbulluar.- Ai pohon, në harmoni me të menduarit e tij, se mbështetet në All-llahun. Për All-llahun e Madhëruar, gënjen. Si u bë që kjo mbështetje e tij nuk është e dukshme në veprat e tij, ngase mbështetja e çdonjërit që mbështetet

duket në veprën e tij. Çdo mbështetje, pos mbështetjes tek All-llahu Lavdiplot-është mashtrim. Çdo frikë është e dukshme, kurse vetëm frika nga Zoti vjengjithnjë rishtas.- Ai të madhen e prêt nga All-llahu, kurse të voglën nga njerëzit. Mirëpoai njerëzve u ofron atë çka nuk i ofron Zotit. Përse për All-llahun-e lartë ështëmirënjohja e tij!-bëhet më pak se ajo çka bëhet për robët e tij? A ke frikë seme mbështetjen tënde te Ai do të jesh gënjeshtar? Ose e konsideron epiqendër të mbështetjes tënde?! Gjithashtu, nëse njeriu i frikohet dikujt nga robët e Tij,nga frika i ofron çka nuk i ofron Zotit të vet. Kështu frikën e vet prej njerëzvee ka bërë realitet, kurse frikën nga Krijuesi i tyre e ka bërë shtyrje tëzakonshme dhe premtim. Kështu është edhe me ate në sytë e të cilit kjo botë

është e madhe dhe në zemrën e të cilit pozita e saj është e lartë. Ai e ngritë mbiAll-llahun e Madhëruar, andaj mbështetet vetëm në te dhe bëhet rob i saj. »- Shembulli i Pejgamberit-Muhammedit s.a.v.s:» Vërtetë, Pejgamberi iZotit-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi familjen e tij gjithnjë!-ështëshembull i mjaftueshëm dhe argument për urrejtjen e kësaj bote dhe të metavetë saj kundruall shumë turpërimeve dhe ligësive të saj. Ngase, anët e saj qenëtë mbyllura për te, ndërsa të hapura për të tjerët. Ka qenë i privuar nga gjiri isaj dhe i janë mohuar stolitë e saj. »- Mënyra se si Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s i përmend shembujt e

pejgamberëve të tjerë, na e ilustrojnë plotësisht qartë qëndrimin e Islamit dheKur’anit të Madhnueshëm ndaj pejgamberëve të mëparshëm dhe obligimin erespektimit të tyre nga çdo musliman.- Imam Aliu a.s për Musain a.s thotë:




« Nëse dëshiron, do të përmendi, edhe shembullin e Musait-alejhisselam-me tëcilin All-llahu ka folur, kur tha:« … O Zot im, unë kam nevojë për çkado që të më japësh! » (El-Kasas, 24)

- Për All-llahun! Ai e luste vetëm për bukë të përditshme, ngasezakonisht ushqehej me bimët tokësore. Gjelbërimi i bimëve pasqyrohej nëlëkurën e tëholluar të tij, në dobësinë e trupit dhe vogëlsinë e muskujve. »- Shembulli i Davudit a.s:

« Nëse dëshiron, mund të përmendi edhe shembullin e Davudit-alejhisselam!-sishembull të tretë. Ai është transmetues dhe recitues i këngëve mbi famën e All-llahut për banorët e Xhennetit. Ai me duart e veta thurrte shporta nga gjethet e

palmës së hurmës, ndërsa pastaj i luste shokët e tij:« Kush do t’më ndihmojë që t’i shesë ? » Ushqehej me bukë elbi të blerë nga

paratë e fituara për shporta. »- Shembulli i Isait a.s:

« Nëse dëshironi, do të tregojë mbi Isain, birin e Mejremes-Selami i All-llahut qoftë mbi ta!- Ai përdorte rrasa guri si jastëk të vetin, vishej me rroba të

punuara shkel e shko dhe hante bukë të thatë. Erurina e gjellës së tij ishte uria.

Kandila e tij e natës ishte hëna. Vendstrehim i tij gjatë dimrit ishin vetëmhapësirat tokësore nga lindja dhe perëndimi. Frytet e saj dhe bimët aromatike ishinvetëm diç që mbinë prej tokës për shtazët. Nuk kishte grua për ta sprovuar, asfëmijë për ta pikëlluar, as pasuri për ta joshur, as lakmi për ta poshtëruar. Dykëmbët e tij ishin bartëse të tij, kurse dy duart e tij ishin shërbetore të tij. »

- Shembulli i Pejgamberit Muhammedit s.a.v.s:« Pra, ndiqe rrugën e Pejgamberit tënd, të pastër dhe të devotshëm-Selami i All-llahut qoftë mbi te dhe mbi pasardhësit e tij! Në te ka shembull për ata të cilët emarrin si shembull dhe ngushëlim për ata të cilët kërkojnë ngushëllim. Kurse më idashuri prej njerëzve pëtr All-llahun ështa ai i cili e merr si shembull Pejgamberine Tij dhe cili shkon gjurmëve të tij. Ai këtë botë e ka kafshuar vetëm me majë të

dhëmbëve të tij dhe nuk ia ka hedhur kurrë një shikim të plotë. Prej të gjithënjerëzve të botës, ai ishte më së paku i ngopur dhe me stomak më të zbrazët. Kjo botë i ishte premtuar, por ai refuzojë ta pranojë. Kur e dinte se All-llahu diçkaurrente edhe ai këtë e urrente, se All-llahu diçka e konsideronte të ulët dhe aikëtë e konsideronte të ulët, se All-llahu diçka e konsideronte të vogël dhe ai këtë ekonsideronte të vogël. Nëse e adhurojmë atë që All-llahu dhe Pejgamberi i Tij eurrejnë dhe nëse e konsiderojmë të madhe atë që All-llahu dhe Pejgamberi i Tij ekonsiderojnë të vogël, kjo është largim i mjaftueshëm nga All-llahu dhe thyerja eurdhërave të Tij.

- Pejgamberi-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi pasardhësit etij!-zakonisht hante bukë në tokë dhe rrinte si rob. Me dorë të vet i rregullonte

sandalet, arrnonte robat, i hipte gomarit pa shalë dhe zakonisht e vendostendonjërin pas vete. Njëherë kishte vërejtur një perde me vizatime në derë tëdhomës dhe i kishte thënë njërës prej grave të tij: (hazreti Aishesë, nënës së

besimtarëve, vërejt e përkth) » Largoma sysh, ngase me të vërtetë, kur e shikojmë shkon mendja te kjo botë dhe bukuritë koshëse të saj. » Kështu ai largontezemrën e tij nga kjo botë dhe fshinte kujtimin e saj në mendjen e vet.Dëshironte që bukuritë e kësaj bote të mos i rrijnë para sysh, ashtu që të mosmerrte prej tyre veshje luksoze, që të mos e konsideronte këtë botë vend të

jetës së përhershme dhe të mos ushqente shpresë se në të do të mbetej përgjithnjë. Prandaj e largonte nga mendja, e dëbonte nga zemra dhe e fshehtenga shikimi i vet. Kështu pra, kur ndonjëri urren diç, urren shikimin dhe tëkujtuarit e vet.- Me të vërtetë, te Pejgamberi i All-llahut-Selami i All-llahut qoftë mbite dhe mbi pasardhësit e tij!- ka gjithëçka që u paralajmëron mbi anët e këqia




të kësaj bote dhe të metat e saj, se ka vuajtur nga urria bashkë me as-habët mëtë ngushtë, gjersa bukuritë e kësaj bote-edhe përkundër afrisë së tij me to-kanëmbetur larg nga ai. Ndërsa tani le të analizojë çdonjëri me intelektin e tij, a eka nderuar All-llahu me këtë Muhammedin-Selami i All-llahut qofshin mbite dhe mbi të tijët!- ose e ka poshtëruar. Nëse thotë se All-llahu e ka

poshtëruar, ai-për All-llahun e Madh!-gënjen. Por nëse thotë se All-llahu e kanderuar, atëherë le ta dijë se All-llahu të tjerët i ka poshtëruar duke u afruar këtë botë dhe duke i larguar nga ai i cili pë Ate ka qenë më i afërmi prej tëgjithë njerëzve.- Prandaj, ai i cili e merr si shembull Pejgamberin, le të shkojë gjurmëvetë tij dhe le të hyjë në hyrjen e tij. Përndryshe nuk do të shpëtojë ngashkatërrimi. Me të vërtetë All-llahu xh.sh Muhammedin-Selami i All-llahutqoftë mbi te dhe mbi pasardhësit e tij!-e ka bërë simbol të çastit të Fundit,transmetues të lajmeve të gëzuara mbi Xhennetin dhe paralajmërues mbindëshkimin. Ai u largua nga kjo botë i uritur, por në botën tjetër (ahiret) shkoii sigurt. Ai nuk ka vendosur as edhe një gur mbi tjetrin gjersa nuk ka ecur rrugës së tij dhe gjersa nuk i është përgjigjur thirrjes së ftuesit të Zotit të tij. Sa

i madh është Rrahmeti i All-llahut, i Cili na dërgoi ate-Pejgamberin s.a.v.s si prijës të cilin e pasojmë dhe udhëheqës të cilin e ndjekim këmba-këmbës. »- Shembulli i tij pesonal mbi modestinë: (pra, shembulli i Imam Aliuta.s) » Për All-llahun! Kam ngjitur aq shumë arna në veshjen time prej leshi saqë tani kam turp për arnuesin e tyre. Dikush madje më tha:» Përse nuk poendërron ? » Kurse unë ia ktheva:» Largohu prej meje. » Kur të agojë, njerëzit elavdërojnë rrugën e udhëtimit të natës. » (110)- Të falënderuarit e All-llahut për begatitë e Tij:» Falëderojmë All-llahun i Cili është pranuar pa qenë i dukshëm dhe i Cili krijon pa vështirësi. Aime pushtetin e Tij krijoi krijesat. Ai me madhështinë e Tij nënshtronsundimtarët, ndërsa fisnikët i orienton me fisikërinë e Tij. Ai është i Cili këtë

botë e banoi me krijesat e Tij. Xhinëve dhe njerëzve ua dërgoi Pejgamberët eTij që t’ua zbulojnë zbulesën e saj, t’i paralajmërojnë për dëmet e saj dhe t’ua paraqesin shembujt e saj , t’ua prezentojnë të metat e saj dhe para tyre ta prezentojnë tërësinë e plotë të gjërave të cilat përmbajnë këshilla mbindryshimin e shëndetit dhe sëmurjeve në të, si dhe gjërat e lejuara (hallall) dhetë ndaluara (haram) të saj, dhe atë që All-llahu e ka përgatitur për ata prejtyre të cilët janë të përkorë dhe ata të cilët janë të padëgjueshëm, do të thotë-Xhennetin dhe Xhehennemin, respektet dhe poshtërimet. E falënderoj me asofalënderimi të cilin Ai e kërkon nga krijesat e Tij. Ai çdo gjëje i ka caktuar masë, çdo mase-kufirin kohor, kurse çdo kufiri kohor-shënimin.- Kur’ani urdhëron dhe frenon, heshtë dhe fletë. Ai është argument i

All-llahut para krijesave të Tij. Ai prej tyre ka marrur premtim se do tëveprohet sipas tij. Ai e ka plotësuar dritën e Vet dhe me këtë e përsosur

besimin e Vet. Ai e ka marrur shpirtin e Pejgamberit të Vet-Selami i All-llahuqofshin mbi te dhe mbi pasardhësit e tij!-pasiqë përmes tij njerëzve uatransmetoi dispozitat e Shaplljes (Vahjit). Prandaj, madhërojeni All-llahun eMadhëruar, ashtu siç e ka madhëruar Ai Veten. Ngase, vërtetë Ai nuk kafshehur asgjë nga besimi i Tij, as ka lënë anash diç me çka është i kënaqur osei pakënaqur dhe kjo të mos ketë shenjë të qartë dhe të caktuar e cila largon ngakjo, ose fton në këtë. Kënaqësia e Tij është e njejtë për atë që do të vijë, kursezemërimi i Tij është i njejtë me çdo gjë që pason.- Dhe dijeni se Ai vërtet nuk do të jetë i kënaqur me ju për asgjë për çkaka qenë i pakënaqur me ata para jush, dhe nuk do të jetë i pakënaqur me ju për asgjë me çka ka qenë i kënaqur me ata para jush. Ju shkoni rrugës së qartë dheflisni njësoj siç kanë folur njerëzit para jush. Ai u mjafton si ndihmë në këtë




botë. Ai u nxit në falënderim dhe u fton ta përmendi Ate me gjuhët tuaja. (Të bëni dhikër, vërejt e përkth).- Ai u këshillon që të jeni të vetë dijshëm për Te, ndërsa këtë e ka bërëkulminacionin e kënaqësisë së Vet dhe çdo gjë që kërkon nga krijesat e Tij.Prandaj, ju jini të vetëdijshëm për All-llahun i Cili është i tillë sa që jundodheni mu para Tij. Perçet tuaja janë në shtrëngim të fortë të Tij, kursendryshimi juaj është në pushtetin e Tij. Nëse fshihni diç-Ai e din këtë. Nësediç deklaroni-Ai e shënon këtë. Për këtë ka caktuar rojtarë të ndershëm, të cilëtnuk lëshojnë asgjë të vertetë dhe nuk regjistrojnë asgjë të pavërtetë. Dijeni seAi çdo njërit që është i vetëdijshëm për Te do t’i afrojë shpëtim nga tundimetdhe dritë për dalje nga errësira. Ai do ta mbajë përgjithmonë në atë që Aidëshiron shpirti i tij dhe do ta vendosë në vendbanimin të ndershëm pranë Tij,në Shtëpinë të cilën e ka ngitur për Vete. Hieja e kësaj Shtëpie është Froni iTij, drita e saj është shkëlqimi i Tij, vizitorët e saj janë melaqet e Tij, ndërsa

pejgamberët e Tij janë shoqërues të saj.- Prandaj nxitoni drejt vendit të kthimit dhe prejauni rrugën e afateve! Sëshpejti shpresa e njerëzve do të jetë e kuptuar, vdekja do t’i kaplojë dhe dera e

pendimit do të mbyllet para tyre. Akoma gjendeni në vendet në të cilin ata qëkanë qenë para jush do të dëshironi të ktheheshin. Në këtë botë, e cila nuk është shtëpia e juaj, jeni vetëm udhëtarë në kalim. Jeni të ftuar ta braktisni dheu është urdhëruar që për këtë arsye të pajiseni në këtë. Dijeni se kjo lëkurëështë e hollë nuk mund ta durojë zjarrin. Prandaj, keni mëshirë për vetveten,ngase këtë tani më e keni provuar në vuajtjet e kësaj bote.- A e keni parë ndonjëherë ndonjë person i cili bërtet nga të therrurit megjemb, ose i cili derdh gjak për shkak të zënies në thua gjatë të ecurit, ose i ciliështë djegur në rërën përvëluese ? Si do të ndjehet njeriu i tillë midis dyshtresave të zjarrit me gurë gjithëkund përqark dhe me shejtanin si mik tëvetin ?! A e dini se kur Maliku (melaqja, verëjt e përkth) do të zemërohet me

zjarrin, pjesët e tij do të vërsulen njëra mbi tjetrën për shkak të zemërimit tëtij, e kur ai qorton, ai do të kërcejë me portave të tij i shqetësuar nga qortimi itij.- O ju të moshuar e të respektuar, të cilëve pleqëria u ka thinjur, si do tëndjeheni ju kur rrethet e zjarrit do t’u arrijën gjer në qafët tuaja, ndërsa prangattë shtrëngohen aq fort sa do të hanë mishin e parallërave? Bëhuni tëvetëdishëm ndaj All-llahut, o turm njerëzish, gjersa jeni me shëndet të mirë,

para se të arrijë sëmundja dhe deri sa të keni mundësi, para se të paraqitetankthi! Nxitoni e lironi qafët tuaja para se të shpallen para se të shpallen të

pavlershme garanxat e tyre. Mbani sytë vigjilentë, zvogëloni stomakun,shfrytëzoni këmbët, shpenzoni paratë tuaja, merrni nga trupi juaj dhe

shpenzoni për shirtin tuaj dhe mos u bëni dorështrënguar në këtë, ngase All-llahu i Madhëruar thotë në Kur’anin e Madhnueshëm »

« Nëse ju i ndihmoni All-llahut edhe Ai do t’u ndihmojë juve do t’ua forcojëhapat tuaja. »

- I Madëruari gjithashtu thotë:« Kush i jep All-llahu vullnetarisht hua që Ai t’ia kthejë ate shumëfish, kursekrahas kësaj të fitojë edhe shpërblim të mirë. »

- Ai nuk kërkon ndihmën tuaj për shkak të ndonjë dobësie, as nuk kërkon hua nga ju për shkak të ndonjë skamje. Ai kërkon ndihëmn tuaj edhe

pse disponon me të gjitha ushtritë e qiejve dhe të tokës, dhe Ai është iGjithëfuqishmi dhe i Urti. Ai kërkon hua nga ju, ndonëse Atij i përkasinthesaret e qiejve dhe të tokës dhe Ai është i Pasuri dhe Lavdiploti. Ai dëshiront’u provojë në atë se cili prej jush do të punojë më së miri. Prandaj, nxitoni meveprat tuaja për të qenë më afër me All-llahun në Shtëpinë e Tij. Ai i bëri




shokët e Pejgamberit prej këtyre të afërmëve, si dhe rregulloi që t’i vizitojnëmelaqet e Tij. Ai i nderoi veshët e tyre ashtu që ushtima e zjarrit tëXhehennemit kurrë të mos arrijë gjer te ata dhe Ai u ofroi mbrojtje trupave tëtyre nga plogështia dhe raskapitja- I Madhëruari në Kur’an thotë:

« Kjo është begati e All-llahut të cilën Ai ia dhuron atij që dëshiron. Ndërsa begatia e All-llahut është e madhe. »

- Po ua them atë që jeni duke dëgjuar. All-llahu është Ai i Cili nandihmon edhe mua edhe juve. Ai më mjafton dhe Ai është ndarësi më i mirë. »(111)- Thënia e Imam Aliut a.s mbi njësinë e All-llahut: (ky fjalim përmban

bazat e njohurive të cilat nuk gjenden në asnjë fjalim tjetër).- « Ai i cili i përcakton gjendje nuk beson në Njësinë e Tij (Tevhidin),as ai i cili e krahason nuk e kupton vërtetësinë e Tij. Ai i cili e përshkruan nuk e njeh Ate. Ai i cili tregon për Te dhe e parafytyron Ate nuk e sqaron dot. Çdogjë që është e njohur përmes vet asaj-është e krijuar, kurse çdo gjë që ekzoston

për arsye të diçkahit tjetër-është pasojë. Ai vepron, por jo me mjete, Ai përcakton masa, por jo me veprimin e të menduarit, Ai është i pasur por jo me

të raditurit.- Kohët nuk janë me Te, kurse mjetet nuk i ndihmojnë. Ekzistimi i Tij i paraprinë kohëve. Qenësia e Tij i paraprinë paqenësisë, ndërsa amshueshmëriae Tij i paraprin zënafillës. Me krijimin e shqisave nga Ai është dëshmuar se Ainuk posedon kurrëfarë shqisash. Me tërësinë e kontradiktave është dëshmuar se Ai nuk posedon kurrëfarë kontradikte, kurse me ngjashmëritë mes gjëraveështë dëshmuar se asgjë nuk është e ngjashme me Te. Ai e krijoi dritën sikontrast errësirës, ndriçimin-errësirës së dendur, thatësinë-lagështisë dhenxehtësinë-të ftohtit. Ai krijon prirje mes fenomeneve kontradiktore.- Ai sajon forma të ndryshme, afron të larguarit dhe ndanë të bashkuarit.Ai nuk është i kufizuar me kufij, as i numëruar me numër. Veçoritë materiale

mund të rrethojnë gjësendet e llojeve te tyre, kurse pjesët e trupit mund tëtregojnë për atë që është e ngjashme me to. Shprehja « pasi që » e mohonamshueshmërinë e tyre, shprehja « pas » e mohon ekzistimin e tyre prejkohësh, ndërsa shperhja « si të mos ishte » i mban larg nga të përsosurit.- Përmes tyre Krijuesi u praqitet mendjeve dhe përmes tyre Ai është imbrojtur nga shikimi i syve. Të qëndruarit në një vend dhe të lëvizurit nuk kanë të bëjnë me Te, ngase si do të mund të bënte me Te diç që Ai vetë e kakrijuar ?! Dhe si do të mundet diç që Ai e krijuar të paraqitet sërish në mënyrëorogjinare ne Te !? Nëse nok do të ishte kështu, Vetë Ai do të ishte ishumëllojshëm, qenësia e Tij do të ishte e ndashme dhe vërtetësia e Tij do të

pushtonte të quhej e amshueshme. Sikur për Te të ekzistonte ndonjë përparësi,

për Te gjithashtu do të ekzistonte ndonjë përmbapësi. Ai do të kërkonte plotësim vetëm nëse i ngjanë ndonjë e metë. Në këtë rast do të paraqiteshinshenjat e krijimit dhe Ai do të bëhej shenjë në vend të shenjave të cilatshpiejnë te Ai. Përmes fuqisë së tij të refuzimit në Te nuk ndikojnë ajo çkandikon në diç tjetër krahas Tij.- Ai është Ai i Cili nuk ndryshon dhe zhdukaj nuk ka të bëjë me Te. Aktii të vendosurit Atij nuk i vejn për shtati. Ai asnjërin nuk e ka lindur, nëmënyrën që të konsiderohet i lindur. Ai nuk është i lindur përndryshe do tëishte përfshirë në kufij. Ai është shumë lartë për të pasur fëmijë. Ai ështëshumë i pastër për t’iu qasur femrës. Të menduarit nuk mund të arrijë, ashtu qët’i caktohet masë. Të kuptuarit nuk mund të mendojë për Te ashtu që t’icaktojë formë. Shqisat nuk e hetojnë. Duart nuk mund ta prekin ashtu që ta

përkëdhelin. Ai nuk ndryshon në kurrëfarë kondite. Ai nuk kalon nga një




gjendje në tjetrën. Netët dhe ditët Ate nuk e plakin. Drita dhe errësiar Ate nuk e ndryshojnë.- Nuk mund të thuhet se Ai ka kufij dhe skajshmëri, fund ose përfundim.As gjërat e drejtojnë Ate ashtu që ta lartësojnë ose ta ulinë, as mbajnë diçkaashtu që ta forcojnë ose ta mbajnë në këmbë. Ai nuk ndodhet as brendaformave as jashtë tyre. Ai dërgon lajme, por jo me gjuhë dhe zë. Ai dëgjon,

por jo me vrimat e veshëve dhe shqisën e të dëgjuarit. Ai flet, por nuk shqipton fjalë. Ai ruan, por ruajtja nuk e lodhë. Ai përcakton, por jo me tëushtruarit e mendjes së Tij. Ai dashuron dhe pranon pa kurrëfarë brengosje. Aiurren dhe ndjen zemërim pa kurrëfarë brengosje. Kur dëshiron të krijojë diç,vetëm i thotë:» Bëhu! » dhe ajo bëhet, por jo me zë që tingëllon, as me thirrjeqë dëgjohet. Fjala e Tij-Madhëruar qoftë Ai!-është akti i krijimit të Tij. Prirja eTij nuk ka ekzistuar kurrë para kësaj. Po të ishte ajo e amshuar, do tëekzistonte edhe një zot tjetër.- Nuk mund të thuhet se ka lindur pas paqenësisë së Tij, meqë në këtërast Atij do t’i përshkruheshin veti të së krijuarës dhe nuk do të mbetejkurrëfarë dallimi në mes asaj dhe Atij dhe Ai nuk do të kishte asnjë veti mbi

të. Në këtë mënyrë Krijuese dhe e krijuara do të barazoheshin, kurse Nismëtaridhe e nisura do të ishin në nivel të njejtë. Ai krijoi çdo gjë që ka krijuar, pakurrëfarë modeli që ka çpikur dikush tjetër, dhe Ai nuk ka siguruar ndihmënga asnjë gjësend i krijimit të Vet.- Ai e ka krijuar Tokën dhe e mban pa kurrëfarë mundi, e ka forcuar pambështetje, e ka bërë të qëndrojë pa këmbë, e ka ngritur pa shtylla, e kasiguruar nga përdredhimet dhe të lakuarit, e ka mbrojtur nga thërrmimi dheshpërbërja. Ai i forcoi malet e saj si trungun dhe i ngurtësoi shkëmbinjtë e saj,

bëri që të gufojnë me begati burimet e saj dhe ka çarë gjërë e gjatë luginat esaj. Çdo gjë që ka sajuar Ai nuk pëson kurrëfarë rrjedhimi dhe çdo gjë që kaforcuar Ai nuk pëson kurrëfarë plogështie.

- Ai paraqitet mbi të me pushtetin dhe madhështinë e Tij. Ai e njeh brendinë e saj përmes diturisë dhe njohurisë së Tij. Ai është lart mbi çdo gjë tësaj me epërsinë dhe fisnikërinë e Tij. Asgjë e saj që e kërkon Ai nuk ekundërshton, as nuk i kundërvihet Atij ashtu që ta mposhtë. Asnjë nxitues nuk mund të ikë nga Ai, ashtu që t’i shpëtojë. Ai nuk është i mvarur nga asnjë i

pasur ashtu që ai ta furnizojë. Gjithëçka i bindet dhe është e përulur paramadhështisë së Tij. Asgjë nuk mund t’i ikë pushtetit të Tij te ndonjë tjetër për të shpëtuar nga begatia e Tij ose ndëshkimi i Tij. nuk ekziston asgjë krahas Tijqë të mund të matet me Te dhe askush nuk është si Ai për të qenë i barabartme Te.- Ai atë do ta shkatërrojë para ekzistimit të saj, gjersa çdo gjë që

ekziston në të nuk do të ekzistojë. Asgjësimi i botës pas krijimit të saj nuk është më i mrekullueshëm se krijimi i parë dhe formësimi i saj. Si do të mundtë bëhet kjo ?! Nëse edhe të gjitha shtazët e tokës, qoftë shpenzë, qoftëegërsira, bagëti stallash ose kullosash, prejardhjesh të ndryshme dhe llojesh tëndryshme, njerëz mendjehollë dhe të pagëdhendur, nëse të gjithë së bashku dotë provonin ta krijonin madje një mizë, ata nuk janë në gjendje ta krijojnë dhenuk e kuptojnë rrugën e krijimit të saj. Me siguri mendjet e tyre do të ishin tëngatërruara dhe do të hutoheshin duke synuar ta kuptojën këtë. Aftësitë e tyredo të jenë të pafuqishme dhe nuk do t’ia dalin kësaj. Do të heqin dorë tëdëshpruare të lodhur, duke kuptuar se janë mposhturedhe se janë aq të dobëtqë të guxojnë ta zhdukin.- Me të vërtetë, pas zhdukjes së kësaj bote All-llahu i Madhëruar do tëmbetet vetëm pa asgjë tjetër pranë Tij. Ai do të jetë, pas shuarjes së botës, siçka qenë edhe para krijimit të saj, pa kohë, ose vend, ose çast, ose periodë




kurse Vetë nuk është i shpërblyer. Ai nuk i ka krijuar krijesat pas sajimit të projekteve, as ka kërkuar ndihmën e tyre për shkak të lodhjes.- O robët e Zotit! Po ju lë amanet të jeni të vetëdijshëm për Zotin, ngasekjo është freri dhe mbështetja kryesore. Prandaj, përmbajuni fort këtij neni dhe

përqafoni të vërtetën e tij, dhe kjo do t’u shpjerë në vendbanimet e kënaqësisë,vendet e komoditetit, kështjellat e sigurisë dhe shtëpitë e nderit, … » në ditënkur sytë do të shtangen nga trishtimi. » (El-Ibrahim, 42), kur errësira do të jetë gjithëkund përqark, kur kopeja e deveve të cilat bartin tëvegjëlit prej dhjetë muajsh të mbetet pa bariun. Atëherë do t’i fryhet surit(bririt), me ç’rast çdo qenie e gjallë do të vdesë, çdo tingull do të shuhet, memendjemëdhenjtë dhe mburravecët do të poshtërohen, malet e larta dheshkëmbinjtë e fortë do të thërrmohen ashtu që gurët e tyre do të shndërrohennë rërë, ndërsa themelet e saj do të rrafshohen. Atëherë nuk do të ketëndërmjetës për të ndërmjetësuar, as mik për të mbrojtur, as pretekst i cili do tëmund të ndihmonte… » (113)- Karakteri i gjithdijshmërisë së All-llahut: » Ai-All-llahu din për

britmat e shtazëve në shkretëtirë, gjynahet e njerëzve në vetmi, lëvizjen e

peshqëve në detërat e thellë dhe vallëzimin e ujit nga erërat e vrullshme.Dëshmoj se Muhammedi është i zgjedhuri i All-llahut, transmetuesi i Shpalljes(Vahjit) dhe Pejgamber i mëshirës-rahmetit të Tij!- Kurse tani, ju lë amanet të jeni të vetëdijshëm mbi All-llahun, i Cili jukrijoi në mënyrë autentike, dhe te Ai ju do të ktheheni. Me Te është suksesi idrejtimeve tuaja, në Te përfundojnë dëshirat tuaja, drejt Tij shpie Rruga juaj edrejë dhe Ai ështa caku drejt cilit jeni orientuar. Me të vërtetë përkushtimindaj All-llahut është ilaç për sëmundjet e zemrave tuaja, shikim për verbërinëe shpirtërave tuaj, shërim për dobësinë e trupave tuaj, përmirësues i ligësive tëgjoksave tuaj, pastrues i ndotjes së mendjeve tuaja, eleminues i territ të syvetuaj, siguri nga frika e zemrave tuaja dhe dritë në errësirën e paditurisë.

- Prandaj, bëjëni përkushtimin ndaj All-llahut mënyrë të jetës tuaj, dhe jo vetëm mbulesë tuajën të jashtmen, shprehi të brendshme në vend tëshprehisë së jashtme, aq të dukshëm sa mund të depërtojë nëpër hijet tuaja,udhëheqës për të gjitha punët tuaja, vend të frymëzimit për frymëzimet tuaja,ndërmjetës për arritjen e qëllimëve tuaja, shoqëri për vetminë e gjatë tuajën, sidhe lirim nga vuajtjet e vendbanimeve tuaja. Me të vërtetë, përkushtim ndajAll-llahut është mbrojtje nga vështirësitë që ju rrethojnë, rreziqet e pritura dheflaka e zjarreve të tërbuar.- Prandaj, çdo njeri që e kultivon përkushtimin ndaj All-llahut, telashetqëndrojnë larg prej tyre pasi të kenë qenë afër, punët u bëhen të këndëshme

pasi të kenë qenë të vrazhda, valët tërhiqen nga ai pasi të jenë vërsulur mbi te,

vështirësitë i bëhen të lehta pasi të jenë paraqitur, bujaria do të derdhet mbi ta pasi të ketë qenë mungesë, mëshira e mbulon ate pasi nuk ka qenë në anën etij, të mirat do të rrjedhin drejt tij pasiqë ishin shterrur, dhe bekimi bujshëmlëshohet mbi te pasiqë të ketë qenë i pakët. Prandaj, jeni të përkushtuar ndajAll-llahut i Cili u siguron dobi me këshillën e Tij, ju mëson me porosinë e Tijdhe ju shprëblen me begatitë e Tij. I bëni shpirtërtat tuaj të devotshëm nëshërbim të Tij dhe kryeni me besnikëri obligimin e përkushtimit ndaj Tij.- Islami vërtetë është feja të cilën All-llahu e ka sjellur për Vete, e kazhvilluar para Vetes, e ka zgjedhur si më të mirën për krijesat e Tij, i kavendosur shtyllat e saj mbi dashurinë e Tij. Ai i ka poshtëruar përkushtimettjera me atë që e ka lartësuar atë. Ai i ka pështëruar të gjitha bashkësitë me atëqë e ka ngritur atë. Ai me mirësinë e Tij i ka poshtëruar armiqët e saj dhe i katurpëruar kundërshtarët e saj duke i ofruar asj ndihmën e Vet. Ai me thukun e




saj i ka thyer mbajtësit e mashtrimit. Ai ua ka shuajtur etjen të etshmëve ngasaranxha e saj dhe ka mbushur saranxhat përmes atyre të cilët nxjerrin ujë. »- Mbi Islamin Famëlartë:» Ai e bëri Islamin të tillë sa që lidhja e tij nuk mund të këputet, nyja e tij të zgjidhet, ndërtesa e tij të rrënohet, shtyllat e tij tëshkatërrohen, trungu i tij të çrrënjoset, koha e tij të soset, dispozitat e tij tëharrohen, degët e tij të priten, shtigjet e tij të ngushtohen, lehtësia e tij tëshndërrohet në vështirësi, qartësia e tij të errësohet, drejtësia e tij tështrembërohet, druri i tij të lakohet, rrugët e tij të gjëra të ngushtohen, kandilate tij të shuhen dhe ëmbëlsira e tij të idhëtohet.- Ai-Islami përbëhet nga shkallët-bazamentin e të cilave All-llahu e ka

përforcuar në të Vërtetën, kurse themelin e cilave e ka forcuar Ai, dhe nga burimi rrjedha e të cilit është e begatshme me ujë, edhe nga kandilat flaka e tëcilëve është plot dritë, edhe nga fanari me ndihmën e të cilit udhëtarëtorientohen, edhe nga shenjat me anë të cilëve gjendet shtegu drejt rrugëvekryesore, edhe nga burimet të cilat i ofrojnë ujë atyre të cilët u vijnë pranë.All-llahun në te e ka vendosur kulmin e kënaqësisë së Tij, majën e shtyllave tëTij dhe superioritetin e përkushtimit ndaj Tij. Prandaj, te All-llahu

shtyllat e Tij janë të forta, ndërtesat e tij të larta, argumentet e tij tëshkëlqyeshme, zjarret e tij janë flakë, pushteti i tij i fuqishëm, fanarët e tij tëlartë dhe do të jetë shumë vështirë të shkatërrohet. Prandaj, konsiderojeni tëndershëm dhe pasojeni! Jepni atë që i takon dhe caktojeni vendin të cilin emeriton… »- Mbi Pejgamberin-Muhammedin s.a.v.s thotë: » All-llahu i Madhëruar e dërgoi Muhammedin-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi familjen etij!- me të Vërtetën në kohën kur fundi i botës është afruar, ndërsa bota eardhshme (ahireti) ështa afër, kur shndërritja e saj është shndërruar në errësirë

pas shkëlqimit, andaj është ngritur në këmbë me banorët e vet. Syprina iu bë evrazhdë, ndërsa shkatërrimi afërt. Kjo ndodhi në kohën e sosjes së afatit të saj,

krahas afrimit të shenjave të saj, vuajtjes së banorëve të saj, këputjes sëlidhjeve të saj, shpërbërjes së motiveve të saj, shfarosjes së shenjave tëshenjave të saj, zbulimit të fshehtësive të saj dhe shkurtërimit të gjatësisë sësaj. All-llahu e bëri transmetues të Porosisë së Tij (Vahjit), nderë për populline tij, pranverë për njerëzit e kohës së tij, lartësim për përkrahësit dhe rrespekt

për ndihmëtarët e tij. »- Mbi Kur’anin e Madhnueshëm thotë:

« Pastaj Ai ai shpalli Porosinë si dritë flaka e së cilës është e pashuar, kandilendriçimi i cilës nuk mund të zhduket, det-fundi i cilit nuk mund të arrihet, rrugëdrejtimi i cilës nuk shpie në prapësi, rreze-drita e cilës nuk zbehet, degëzues-argumenti i cilit nuk dobësohet, sqarim themelet e cilit nuk mund të rrënohen,

shërimi i cili nuk len kurrëfarë frike nga sëmundja, autoritet-ithtarët e cilit nuk mund të mposhten, e Vërtetë-përkrahësit e cilës nuk mund të mposhten. Prandaj,ajo është minierë e besimit dhe esenca e tij, burim i diturisë dhe oqeanet e saj,kopsht i drejtësisë dhe puset e tij, gurëthemel i Islamit dhe ndërtesa e tij, luginat esë vërtetës dhe fushat e saj, si dhe oqean të cilin nxjerrësit e ujit nuk mund tazbrazin dot, burime të cilët ujëderdhësit nuk mund t’i thajnë, ujë për pije të cilinata që mbushin ujë nuk mund ta sosin, vendprehje prej të cilëve udhëtarët nuk mund të largohen, shenja të cilët udhëtarët e rastit nuk i kalojnë pa i vërejtur dhelartësi të cilat ata që u afrohen nuk mund t’i tejkalojnë.

- All-llahu ate-Kur’anin e ka bërë shuarje të etjes për të dijturit, pranverëzemrash për juristët, shteg kryesor për rrugët e të drejtëve, shërim pos të ciliteliminohet sëmundja, dritë me të cilën nuk ka errësirë, litar fijet e cilit janë tëforta, kështjellë-maja e cilës nuk mund të rrënohet, nder për ate i cili e ndjek (pason), paqë për ate i cili hyn në të, udhëzim për ate i cili i shkon pas,




arsyetim për ate i cili e pranon, argument për ate i cili me të argumenton,dëshmitar për ate i cili me të dëshmon, fitore për ate i cili me te bindë, bartës

për ate i cili bartë, vig për ate i cili shërbehet me të, shenjë për ate i cili kërkonudhëzim, mburojë për ate i cili mbrohet, dituri për ate i cili kupton, rrëfim për te i cili transmeton dhe vendim (aktgjykim) për ate i cilin gjykon (vendosë). »(114)- Mbi madhështinë e Zotit dh krijimin e gjithësisë:

« Me Madhështinë e jashtëzakonshme të Tij dhe Pushtetin e Lartësuar të krijimittë së resë. Ai krijoi tokën e ngurtë dhe të terur nag uji i oqeaneve të pafund, tëfuqishëm dhe të turbulluar. Pastaj e shtresoi dhe e shpërndau në shtatë qiej, pasçkahit janë bashkuar mes vete. Kështu u qetësuan me urdhërin e Tij dhe u ndalënnë kufirin të cilin Ai e caktoi. Dhe Ai e përforcoi tokën të cilën e bartin errësira ethellë dhe oqeani me ujë të përmbajtur, të përulur ndaj urdhërit të Tij dhe ta varur nga madhështia e Tij, gjersa të qarkulluarit e tij ndalet nga frika prej Tij.

- Ai formësoi malet e larta të saj, shkrepat shkëmbore dhe vargmalet e buta ashtu që i rrënjosi fort në shtratet e tyre dhe i obligoi të qëndrojnë të palëvizshëm. Majat e tyre lartëson në ajër, gjersa rrënjët e tyre janë të

përforcuara në ujë. Në këtë mënyrë Ai lartësoi malet mbi fushore dhe pëcaktoithemelet e tyre në përmasa të gjëra kudo qofshin ato. Majat ua bëri të larta,ndërsa trupat e tyre madhështorë. I drejtoi si shtylla bartëse për tokën dhe ifortifikoi në të si pyka. Toka kështu u bë e fortë; në të kundërtën do tëlëkundej me banorët e saj, ose do të rrënohej përbrenda me barrën e saj, ose dotë lëvizte nga pozita e saj.- Prandaj është i lavdëruar Ai i Cili e ndaloi pas të rrjedhurit të lëngut tësaj dhe e ngurtësoi pas gjendjes fluide të skajeve të saj. Kështu Ai atë e bëridjep për krijesat e Tij dhe e shtroi për ta si shtrat mbi oqeanin e thellë i ciliështë qetësuar dhe i cili nuk lëvizë. Errërat e lëkundin andej këtej, ndërsa retëe thithin ujin nga ai:

« Në këtë, kini mendjen, ka mësim për të gjithë të cilët kanë respekt të thellë. »(En-Naziat, 26) (115)- Fjalimet e Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s mbi krijimin e botës në

përgjithësi e prezentojnë qëndrimin islam si dhe përfshijnë një pjesë të madhetë segmentit, i cili në domethënien e sotme nënkupton tërësinë botës nëgjithëpërfshyrjen e saj:

« Falënderimi i takon All-llahut, famën e të Cilit nuk mund ta bëjnë tram ata që përpiqen, Cilin as guximi më i lartë mendor nuk mund ta vlerësojë, as të kuptuarite thellë nuk mund ta arrijë. Atij-për cilësitë e të Cilit nuk ka kurrëfarë kufiri, askurrëfarë përshkrimi-nuk i është caktuar kurrëfarë kohe dhe nuk i është caktuar kurrëfarë afati. Ai-All-llahu krijoi botërat me plotëfuqishmërinë e Tij, kurse tokën

e cila dridhej e përforcoi me shkëmbinj të mëdhenj.- Në besim (iman) në vendin parësor është të pranaurit e Tij.Përsosmëria e pranimit të Tij është të dëshmuarit mbi Te. Përsosmëria e tëdëshmuarit mbi Te është besimi në Njësinë e Tij (Tevhidi). Pësosmëria e

besimit në Njësinë e Tij (Tevhidin) është ta konsiderosh të pastër. Kurse përsosmëria e pastërtisë së Tij ësht mohimi i cilësive të Tij, ngase çdo cilëseështë dëshmi se është tjetërfare prej asaj cilës i përshkruhen, ndërsa krejt ajocilës i përshkruhen për diç është e ndryshme nga cilësitë. Kështu çdo njeri qëAll-llahut i përshkruan cilësi pranon të ngjashme me të Tij, ndërsa ai që

pranon (diç) të ngjashme me të Tij, Ate e konsideron si dyjësi, ndërsa kush e pranon si dyjësi i pranon pjesë për Te, kurse kush pranon pjesë për Te ekupton gabimisht, e kush pranon gabimisht e emëron, kurse kush e emëronAte-e përkufizon , ndërsa kush e përkufizon Ate-e përkufizon në numër.




nuk e kufizojnë Ate në ndonjë vendbanim dhe nuk rrëfejnë për Te përmesinterpretimeve. »- Përshkrimi i krijimit të Ademit alejhisselam:

« Famëlarti prej dheut të vrazhdë dhe të butë, të ëmbël dhe të njelmët, zgjodhiargjilin, të cilën e uli në ujë gjersa nuk u bë e pastër, pasatj e ngjeshi duke e lagur gjersa nuk u bë si ngitës. Nga kjo krijoi një figurë me trajta, lidhje, gjymtyrë dhenyej. E forcoi atë gjersa nuk u ngurtësua dhe e ngjeshi gjersa nuk u bë e terur dhekumbuese në kohë të caktuar dhe kohëzgjatje të duhur. Pastaj Ai e frymëzoi ngaFryma e Vet, me ç’rast ky morri formën e qenies njerëzore me mendje e cila eorienton ate, intelekt të cilin e shfrytëzon, gjymtyrë të cilat i përdorë, pjesë tëtrupit të cila ndërrojnë pozitën e tij, arsyeshmëri e cila dallon mes të vërtetës dhetë pavërtetës, shijes dhe aromës, ngjyrërave dhe llojeve. Ai është brumosje eargjilës-ngjyrash të ndryshme, materieve lidhëse, kontrasteve dalluese dheveçorive të llojllojshme, siç janë të nxehtit dhe të ftohtit, butësia dhe fortësia.

- Pasatj All-llahu Famëlart kërkoi nga melaqet që ta plotësojnë shpresëne Tij dhe ta përmbushin garancën e urdhërave të Tij, ta pranojnë ate duke rënënë sexhde para tij dhe t’i nënshtrohen pozitës së tij të respektuar. Prandaj All-

llahu u tha:»… përuluni (bini në sexhde) Ademit!; ata menjëherë u përulën(ranë në sexhde), me përjashtim të Iblisit… » (El-Bekaretu, 34)- Iblisin (shejtanin, vërejt e përkth) e ndaloi mendjemadhësia dhe emposhti zilia. Ai u krekos tepër me përbërjen e tij të zjarrtë dhe u soll nëmënyrë përbuzëse ndaj krijesës nga argjila (Ademit, vërejt e përkth). All-llahu

për këtë arsye ia caktoi një kohë që t’i lejojë ta meritojë plotësisht zemërimin eTij, ta përmbush sprovën dhe të plotësojë premtimin. Prandaj Ai thotë :»Vërtetë, të jepet afati gjer në Ditën tani më të caktuar. » (El-Hixhr, 37-38)- Lavdiploti pastaj e vendosi Ademin ku kishte jetë të lumtur kurseqëndrimin e sigurt dhe e paralajmëroi për Iblisin dhe armiqësinë e tij. Kyarmik-Iblisi më vonë e mashtroi nga zilia e qëndrimit të tij në Xhennet dhe

shoqërimin e tij me të gjitha të mirat. Kështu bindjen e vet e shkriu në dyshim,ndërsa vendosmërinë në dobësim. Gëzimin e vet e shndërroi në frikë, kursedevijimet morale në pendim. Atëherë All-llahu Lavdiplot ia ofroi rastinAdemit që të pendohet, ia mësoi fjalët e mëshirës së Tij, i premtoi kthim nëXhennet dhe e lëshoi në vendin e tundimeve dhe lindjes së pasardhësve.- Nga pasardhësit e Tij-Ademit, Lavdiploti i ka zgjedhur pejgamberëtdhe ka marrë zotimin e tyre për Shpalljen e Tij dhe për transmetimin e

porosisë së All-llahut si obligim të tyre. Me kohë shumë njerëz tradhëtuan besimin e All-llahut, e lanë anash të drejtën e tij dhe i ngatërruan fantazmat bashkë me Te. Shejtani i prapësoi nga të njohurit e Tij dhe i mbajti larg nga tëshërbyerit Atij. Pastaj All-llahu ua dërgoi pejgamberët dhe një sërë të

dërguarish të Tij, që ta përmbushin betimin e Krijuesit Origjinar, që t’ua përkujtojë shpërblimin e Tij, që t’i cytë me anë të mësimeve, që t’ua zbulojëdritën e fshehur të njohjes, që t’ua tregojë shenjat e Plotfuqishmërisë së tij;qiejt e ngritur mbi ta, tokën e shtruar nën ta, mjetet për jetë me të cilat janë

pajisur, vdekjen e cila i ndalon, vështirësitë të cilat shpenzojnë dhe fatkeqësitëtë cilat bijnë mbi ta njëra pas tjetrës.- All-llahu nuk ka lejuar kurrë që krijesat e Tij të mbeten pa të dërguar nga Ai, ose pa porosi të zbritur nga Ai, ose pa argument i cili obligon ose parrugë të qartë. Këta të dërguar ishin të tillë që nuk ndienin veten të dobët ngaseishin pak nga numri, gjersa mohuesit e tyre shumë. Në mesin e tyre gjithnjë ka

pasur ose pararendës i cili e ka emëruar atë që vjen, ose ai që vjen të cilin ekishte prezentuar pararendësi. »- Mbi Pejgamberllëkun e Muhammedit s.a.v.s:




« Dhe kështu rridhnin kohët dhe kalonin periudhat e tyre; baballarët shkonin,ndërsa bijtë zinin vendin e tyre, gjersa All-llahu nuk e dërgoi Muhammedin-

bekimi i All-llahut qoftë me te dhe me familjen e tij!-si Pejgamber të Vetin për tëmbushur premtimin e dhënë dhe për të plotësuar misionin e pejgamberllëkut.Dëshmia për te është marrur nga të gjithë pejgamberët. Fytyra e tij ka qenë enjohur mirë, kurse lindja e tij ka qenë dinjitoze. Njerëzit në tokë në atë kohë ishintë ndarë në grupacione të ndryshme, qëllimet i kishin të ndryshme dhe rrugët eshumëfishta. Ata ose e krahasoni All-llahun me krijesat e Tij, ose shtrembëroninemrat e Tij, ose i luteshin tjerëve krahas Tij. Përmes Tij-Muhammedit s.a.v.s Ai ishpëtoi nga mashtrimi dhe i nxorri nga padituria (xhahilijjeti, vërejt e përkth).

- Mandej Famëlarti Muhammedit-All-llahu e bekoftë ate dhe pasardhësite tij!-ia caktoi takimin me Te dhe bëri që ai ta përvetësojë atë që ndodhet tek Ai, e shpërbleu me largimi nga kjo botë dhe me largim nga ky vend itundimeve. Prandaj, Ai e ofroi pranë Tij me respekt, All-llahu e bekoftë atedhe pasardhësit e tij! »- Mbi Kur’anin e Madhnueshëm:

« Mirëpo ai-(Pejgamberi s.a.v.s, vërejt e përkth) u ka lënë juve po atë që u kanë

lënë popujve të tyre të dërguarit tjerë, ngase të dërguarit ata nuk i kanë lënë pa bamirësi, pa rrugë të qartë, pa shenja të qëndrueshme. Ua ka lënë Librin ngaKrijuesi juaj, (Kur’anin, vërejt e përkth) ju ka sqaruar të lejuarat (hallallin) dhe tëndaluarat (haramin), obligimet e prera dhe vendimet e lira, urdhërat revokues dhetë revokueshëm, atë që është e mundshme dhe detyrimet e prera, të veçantën dhetë përgjithshmen, këshillat dhe shembujt e tij, tërësitë dhe pjesët, qartësitë dhe

paqartësitë e tij, duke i sqaruar hollësisht shkurtesat dhe duke ndriçuar të gjithagjërat e paqarta.

- Në të-Kur’anin janë disa ajete, njohja e të cilëve është obligim dhe disatë tjerë mosnjohja e të cilëve njerëzve u lejohet. Përmban edhe atë që sipas tijështë e obligueshme, mirëpo ai e lejon mospërmbushjen e kësaj. Ose ekziston

ajo që është obligim për një kohë të caktuar, por jo edhe pas kësaj kohe. Ndalesat e tij gjithashtu dallojnë. Disa janë të mëdha dhe për to ekzistonndëshkimi me Zjarr (Xhehennem). Të tjerat janë të vogla dhe ka gjasa të falen.Disa të tjera Ai do t’i falë me një shpagim të vogël ose të madh. »- Mbi haxhillëkun:

« All-llahu jua ka bërë obligim vizitën e Shtëpisë së Shenjtë (Qabenë) të Tij, ecila është pikë orientimi për njerëzit që shkojnë drejtë saj, ashtu si shtazët tokësoredhe pëllumbat që nxitojnë drejt burimit të ujit. All-llahu Famëlart e ka bërë simboltë përulësisë dhe pendimit ndaj Famës së Vet dhe simbol të përulësisë dhe

pendimit para Fuqisë së Tij. Ai prej krijesave të Tij-iu përgjigjën dhe dëshmuanfjalët e Tij. Ata zurën pozitë si të dërguar të Tij dhe janë të ngjashëm me melaqet e

Tij të cilat vijnë rrotull rreth Fronit të Tij (Arshit), të cilët për vete sigurojnë çdodobi nga të shërbyerit Atij dhe nxitojnë drejt faljes së premtuar të gjynaheve ngaana e Tij. All-llahu Lavdiplot ate-haxhillëkun e bëri simbol të Islamit dhe shenjtëri

për ata të cilët në Islam kërkojnë strehim. Ai e ka bërë obligim të vizituarit e saj-Qabesë dhe ka përcaktuar të drejtën e saj, me të cilën ju obligon në realizim ekësaj. Kështu Famëlarti në Kur’anin e Madhnueshëm thotë:« … për hirë të All-llahut, vizita e Shtëpisë (Qabesë) është obligim për atë që kamundësi udhëtimi te ajo, e kush nuk e beson (ai nuk e viziton); All-llahu nuk ështëi nevojshëm për (ibadetin që e bëjnë) njerëzit. » (Ali-Imran, 97). » (116)

- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s gjithashtu, siç e kishte zakon memençurinë e tij dhe shprehjet elokuente përshkruajti edhe mbi asgjësimin dheshkatërrimin e kësaj bote, duke thënë:

« O robët e All-llahut! Bëhuni të vetëdijshëm për All-llahun, dhe prenia hovinvdekjes me vepra të mira. Bleni mirëqenien e përhershme duke paguar me gjëra




- Veproni në harmoni me shenjat e qarta, ngase rruga është e hapur dheshpie në shtëpinë e sigurisë, gjersa ju gjendeni në vendin e kërkimit të begatisësë All-llahut dhe keni kohë dhe mundësi. Fjalët janë hapur, pendat shkruajnë,trupat janë të shëndoshë, gjuhët të papenguara, pendimet (teubet) miratohen,kurse veprat pranohen. » (118)- Lavdërimi i Pejgamberit Famëlartë:

« Falënderuar qoftë All-llahu, Cili është aq i pari sa nuk ka asgjë para Tij, dheaq i fundi sa nuk ka asgjë pas Tij. Ai është aq i Dukshëm sa asgjë nuk ekzistonmbi Te dhe aq i Fshehtë sa nuk ka asgjë më afër se Ai.

- Vendi i tij (Pejgamberit, vërejt e përkth) i banimit është më i miri prejtë gjitha vendeve, kurse prejardhja e tij është më e fisme se të gjitha

prejardhjet në minierat e fisnikërisë dhe djepat e sigurisë. Zemrat e personavetë ndershëm kanë simpati për te, kurse fnerët e shikimit janë orinetuar drejt tij.Me te (Pejgamberin) All-llahu ka varrosur pabesinë e ndërsjellë dhe ka shuar flakën e mospajtimit. Me te Ai i ka bashkuar si vëllerzër dhe i ka ndarë ata tëcilët kanë qenë të bashkuar. Përmes tij-Ai i ka ngritur lart ata nga shtresa eulët, ndërsa i ka hedhur poshtë ata nga shtresat e larta. Fjalimi i tij është i

qartë, kurse heshtja e tij është fjalim. » (119)- Mbi Pejgamberin Famëlartë dhe pasardhësit e tij:« Falënderuar qoftë All-llahu, i Cili e përhap mirësinë e Tij në mesin e krijesave,dhe shtrin Dorën e bujarisë së Vet ndër ta. I falënderohemi Atij për të gjitha dhekërkojmë ndihmën e Tij në jetësimin e të drejtave të Tij. Dëshmojmë se nuk ka zot

pos All-llahut dhe se Muhammedi-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbifamiljen e tij!-është rob i Tij dhe Pejgamber i Tij. Ai e dërgoi që të publikojëurdhërat e Tij dhe të dëshmojë mbi paralajmërimin e Tij. Ndërsa ky e zbatoi këtëdhe eci në Rrugë të drejtë.

- Midis nesh ai ka flamurin e të së Vërtetës. Kushdo që ecë përpara tij- bie nga sistemi moral i Islamit. Kushdo që mbetet prapa tij-është i humbur.

Kushdo që mbetet vazhdimisht në te-i është bashkuar.- Bartësi i saj është i vendosur në fjalë, i ngadalshëm në ngritje ngashtrati, kurse i shpejtë kur është ngritur. Kur përkulni qafën para tij dhe kur drejtoni gishtat drejt tij, do t’i arrijë vdekja dhe do ta marrë. Pas tij-Pejgamberit s.a.v.s do të jetoni aq gjatë sa të dëshirojë All-llahu. Gjersa All-llahu ua tregon ate i cili do t’u tubojë së bashku dhe do t’u bashkojë passhpërndarjes. Prandaj, mos shkoni pas atij që nuk shkon përpara, as mos ehumbni shpresën te ai që largohet, ngase vërtetë mund të ndodhë që atij qëlargohet t’i rrëshqet njëra këmbë, ndërsa tjetra të mbetet stabile gjersa të dyjatnuk kthehen dhe stabilizohen së bashku.- Kini mendjen! Pasardhësit e Muhammedit-Selami i All-llahut qofshin

gjithnjë mbi te dhe mbi familjen e tij!-janë si yjet në qiell. Kur një yll perëndon-tjetri lind. Prandaj, keni mundësi të realizohet Rahmeti i All-llahutmbi ju, kurse Ai u ka dëftuar për ate çka duhet të shpresoni. » (120)- Misioni i Pejgamberëve alehjimusselam:

« All-llahu i dërgoi dhe i ndriçoi ata me Shpalljen e Tij. Ai i bëri dëshmi tëVeten për Krijesat e Tij, ashtu që ata të mos kenë argument as kurrëfarë preteksti.Dhe ai i ftoi me fjalim të sinqertë në rrugë të së Vërtetës-Dijeni mirë, All-llahuvërtetë e njeh pozitën e njerëzve në tërësi. Jo pse Ai nuk ka qenë i vetëdijshëm për atë që ata e mbajnë të fshehtë nga fshëhtesitë e ruajtura të tyre dhe ndjenjave të

brenddëshme, por për të provuar cili prej tyre vepron më së mir, kështu qëekziston shpërblimi, lidhur me veprat e mira të ndëshkimi, lidhur me veprat ekëqia. »

- Pozita e shtëpisë së Pastër-Famëlartë:




veshët e tyre janë zhdukur, nderi i tyre dhe respekti kanë kaluar, ndërsagëzimet dhe kënaqësitë e tyre janë sosur. Afërsia e fëmijëve të tyre ështëzëvendësuar me largësinë e tyre, ndërsa bashkëjetesa e bashkëshortëve ështëzëvendësuar me ndarjen e tyre. Ata nuk lëvdohen mes vete, as lindin, asvizitojnë, as jetojnë si fqinjë. Pra, kini kujdes, o robët e All-llahut, me kujdesine atij i cili ka në dorë vetëveten, i cili frenon pasionet e veta dhe i cili gjykonme arsyeshmërinë e tij. kjo është vërtet e sigurt, shenja është vendosur, shteguështë i dystë, kurse rruga e drejtë. » (122)- Mbi lojalitetin e Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s-pra lojalitetin e tij ndajPejgamberit-Muhammedit s.a.v.s:

« Shokët më të besueshëm të Muhammedit-Selami i All-llahut qofshin mbi tedhe pasardhësit e tij!-e dijnë se kurrë, për asnjë moment, nuk kam refuzuar

përkushtimin ndaj All-llahut dhe Pejgamberit të Tij- Selami i All-llahut qofshinmbi te dhe mbi pasardhësit e Tij!- dhe e dijnë se me trimërinë me të cilën mënderoi All-llahu, e kam përkrahur me jetën time në rastet kur madje edhesypatremburit sprapsen dhe këmbët nuk ecin.

- Kur Pejgamberi-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi pasardhësit

e tij!- nërroi jetë, koka vërtet i gjendej në kraharorin tim dhe frymëmarrja efundit e tij kaloi mbi shuplakën time, dhe me të përshkova fyryrën time. Unë e bëra pastrimin e tij-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi pasardhësit etij!-gjersa melaqet më ndihmonin. Shtëpia dhe oborri ishin përplot me njerëz,me çrast një grup binin duke u lutur, ndërsa të tjerët ngriteshin. Veshët e mivazhdimisht kapnin zërat e tyre fërgëllues duke thirrur bekimet e All-llahutmbi te, tërë kohën gjersa nuk e varrosëm në varrin e tij. Prandaj kush është mëi merituari për këtë se unë, të gjallë ose të vdekur?! Prandaj, dëgjoni arsyentuaj, ngase, pesha Ate i Cili është i tillë që nuk ka Zot pas Tij, me të vërtetëunë jamë në rrugë të së Vërtetës, kurse ata vërtet janë në vendrrëshqitje tëmashtrimit. Po u them këtë që dëgjoni dhe kërkoj ndjes nga Zoti për mua dhe

përju. » (123)- Në vijim po sjellim fjalët që Imam Aliu a.s me rastin e varrimit tëgruas së tij-Fatime Zehrasë, i shprehi duke qenë i drejtuar kah varri iPejgamberit Muhammedit s.a.v.s:

« O Pejgamber i All-llahut, Selami i All-llahut qoftë mbi ty nga unë dhe nga bija jote, e cila erdhi afër teje dhe e cila nxitoi të takohet me ty! O Pejgamber i All-llahut, durimi im rreth të zgjedhurës tënde u sos dhe fuqia ime e qëndresës udobësua ;mbeti vetëm ngushëllimi, nga pikëllimi i madh i përsosur dhe ngjarjen ehidhur të ndarjes tënde, me atë se të kam lëshuar në varrin tënd dhe me atë qëshpirti yt ka kaluar nëpër qafën time dhe gjoksin tim.« … Ne jemi të All-llahut dhe ne vetëm tek Ai kthehemi! »(El-Bekaretu, 156)

- Kurse tani huaja u kthye dhe ajo që është dhënë u morr prapa.Pikëllimi im është i përhershëm. Kurse sa i përket netëv të mia, ato do tëmbesin të pagjumë gjersa All-llahu nuk do të caktojë për mua shtëpinë me tëcilën banoni ju tani.- Natyrisht, bija jote-Fatimeja do të lajmërojë se ithtarët tu janë bashkuar

për shkak të tiranzimit të saj. Pyete për çdo gjë dhe mëso të gjitah lajmet mbigjendjen. Kjo ngjan kur nuk kishte kaluar as kohë e gjatë, as kujtimi për ty.Selam keni të dytë nga ai i cili përcjell, e jo nga personi i cili urren dhe ndjenmërzi, ngase nëse shkoj, kjo nuk do të jetë nga mërzia, kurse nëse mbetem kjonuk do të jetë për arsye se dyshoj në atë që All-llahu u ka premtuar durimtarëve. » (124)- Fjalët e Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s mbi fisnikërinë e pasardhësve tëPejgamberit-Sal-lall-llahu alejhi ve alihi:




- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s mbi Familjen e Pejgamberit s.a.v.s në mes tjerashthotë:

« … Asnjëri nga bashkësia e muslimanëve nuk mund të barazohet me pasardhësite Pejgamberit. Kurrë nuk mund të barazohen me ta ai mbi të cilin shtrihet bekimi ityre. Ata janë edhe themel i fesë dhe shtyllë e besimit (imanit). Vrapuesi që ështëlarguar duhet t’u kthehet, kurse përcjellësi që u shkon pas duhet t’i arrijë. Ata

posedojnë të gjitha cilësitë për të qenë udhëheqës. Porosia dhe trashëgimi janë nëfavor të tyre. Tani e drejta i është kthyer pronarit të saj dhe është orientuar ngaesenca e kthimit. » (127)- Mbi Shtëpinë Famëlartë dhe kundërshtarët e tij:« Ai i cili posedon mendje të arsyeshme, shkon në drejtim të cakut të vet. Ai enjeh rrugën e vet të poshtërimit dhe famës. Ftuesi u ka ftuar. Bariu u ka ruajtur.Prandaj, përgjigjuni ftuesit dhe shkoni pas bariut.- Janë zhytur në oqeanet e ngatërrimit dhe janë qasur risive në vend të Kur’anit,

gjersa besimtarët përmbyteshin, ndërsa të mashtuarit dhe gënjeshtarët flisnin.- Ne jemi veshje dhe shokë, ruajtës të thesarit dhe porta. Në shtëpi hyhet vetëm

nëpër portat e tyre. Ai i cili hyn në to ndryshe dhe jo nëpër portë-quhet hajn.- Gjërat të çmueshme në Kur’an janë deklaruar mbi famën e tyre dhe atathesaret e Mëshirbërësit. Kur flasin ata e thonë të vërtetën. Ndërkaq kur heshtin askush nuk flet. Le të jetë prijësi i sinqertë ndaj ithtarëve të tij, le taruajnë arsyeshmërinë e të gjykuarit, le të jetë prej atyre që i përkasin asaj bote,ngase prej saj ka ardhur dhe në të do të kthehet.

- Nisma e veprimit të atij që shikon me zemër dhe vepron me sy, duhet filluar me vlerësimin a do të jetë ky veprim në dëm ose në dobi të tij. Nëse është nëfavor të tij, ai e vazhdon. Nëse është në dëm të tij, ai largohet nga ai. Ngase aii cili vepron pa dije është i ngjashëm me ate që ecë pa rrugë. Dhe sa më tepër që shtëmënget nga rruga, aq më tepër largohet nga caku i vet. Ndërsa ai i cili

vepron me dije është i ngjashëm me udhëtarin në rrugë të ndriçuar. Prandaj, aii cili shikon le të mendojë a do të vazhdojë ose do të kthehet prapa.

- Dije, se me të vërtetë çdo gjë e jashtme ka të brendshmen e ngjashme. Prandaj, për çka është e mirë e jashtmja-e mirë është edhe e brendshmja. Kurse për çkaështë e keqe e jashtmja-e keqe është edhe e brendshmja. Pejgamberi i Vertetë-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi familjen e tij!- ka thënë:» All-llahumund ta çmojë njeriun, por ta urrejë veprën e tij, edhe mund ta çmojë veprën,

por ta urrejë personalitetin e tij. » Dije se çdo vepër është si bima, ndërsa çdo bimë ka nevojë për ujë. Gjersa ujrat dallojnë njëri prej tjetrit. Andaj, nëse ujiështë më i mirë, i mirë është edhe rasati, dhe jep fryte të shijshme, kurse nëseuji është i keq, edhe rasati është i keq dhe frytet e tij do t’i ketë të idhëta. »

(128)- Përshkrimi i anëtarëve të familjes së Muhammedit s.a.v.s:« Ata janë jeta e diturisë dhe vdekja e paditurisë. Mirësia e tij u tregon mbiditurinë e tyre, fizionomia e tyre mbi brendinë e tyre, ndërsa heshtja e tyre mbiurtinë e fjalëve të tyre. Ata nuk shkojnë kundër së Vërtetës, as kanë divergjencalidhur me te; Janë mbështetje e Islamit dhe strehë e sigurisë. Me ta-së Vërtetës iukthye pozita e saj, kurse gënjeshtra u dëbua nga vendqëndrimi i saj dhe gjuha e saju këput në rrënjë. Ata fenë e kanë kuptuar me vëmendje dhe përkujdesje, e jo

përmes ruajtjes dhe transmetimit, ngase vërtet ka shumë transmetues të diturisë,kurse pak ruajtës të saj. » (129)- Letër e Emirul-Muëmiminit-Ali ibn Ebu Talibit a.s drejtuar Muavijut:« Disa njerëz nga mjedisi jonë tentuan ta mbysin Pejgamberin tonë dhe tëzhdukin rrënjën tonë. Ata na krijuan telashe, u sollën ndaj neve ashpër, na




refuzuan lehtësimet e jetës, na ekspozuan trishtimit, na detyruan të gjejmë strehimnë një kodër shumë të lartë dhe ndezën zjarrin e luftës kundër neve.- Atëherë All-llahu na dhuroi vendosmëri ta mbrojmë Sheriatin e Tij dhe të

ruajmë hiret e Tij. Besimtarët tanë, presin shpërblim për këtë, gjersa pabesimtarët nga mjedisi jonë e mbronin lidhjen e gjakut. Ata nga Kurejshët tëcilët pranuan Islamin ishin larg nga vuajtjet në të cilat ishin na, duke marrë

parasysh garancën se do të jenë të mbrojtur lidhjet familjare të cilat usiguronin ndihmë. Kështu ata ishin të mbrojtur nga vrasja. Sjellja ePejgamberit të All-llahut-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbifamiljen e tij!- ishte e tillë, sa që, kur beteja ashpërsohej, kurse njerëzit filluantë humbin kurajë, dërgonte në ballë anëtarët e familjes së vet, dhe përmes tyrembronte shokët e vet nga sulmet e shpatave dhe heshtave. Kështu ishte vrarëUbejde ibn El-Harithi në betejën e Bedrit, Hamzai në Uhud, kurse Xhaferi në

betejën e Mu’tasë. Edhe një person, të cilin do të mund ta përmendja po tëdoja, e dëshironte vdekjen martire si ata. Mirëpo vdekja e tyre u shpejtua,gjersa vdekja e tij u shty për më vonë.

- Është shumë çudi që për mua lidhet ai synimi i cilit kurrë nuk ka qenë si i imi

dhe i cili nuk ka merita si unë, meritë të ngjashme me këtë nuk ka theksuaasnjëri, pas nëse ndonjëri pohon diç për çka nuk kam njohuri dhe për çkamendoj se nuk ka dijeni as Zoti. Mirënjohja gjithësesi i përket vetëm All-llahut!

- Lidhur më kërkesën tënde që t’i dorëzoj vrasësit e Osmanit, kam menduar mbikëtë, dhe mendoj se nuk mund të t’i dorëzoj ty, ose dikujt tjetër. Pasha jetën!Po të mos shkoje rrugëve tua të shtrembërta dhe të mos bie nën ndikim tëmagjive heretike, me siguri do t’i njihje. Ata së shpejti do të kërkonin dhe nuk do të të mundonin t’i kërkosh nëpër tokë, det, male ose fusha. Por, ky kërkimdo të ishte i mundimshëm për ty, kurse vizita e tyre nuk do të sjellte lumturi.

- Selam atyre që e meritojnë! » (130)

- Fjalimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s mbi madhështinë e Shtëpisë së pastër dhe rëndësinë e ligjeve të Islamit:« Për All-llahun! E posedoj diturinë e transmetimit të porosive, zbatimit të

premtimeve dhe dëshmive të tërësishme. Ne-familja e Pejgamberit, ruajmë portate urtisë dhe dritës së saj. Kini kujdes, me të vërtetë ligji i fesë është një, ndërsarrugët e tij janë të drejta. Ai i cili i përmbahet ia del dhe ka sukses. Kurse ai i cililargohet prej tyre është i humbur dhe pendohet. Punoni për Ditën për të cilënsigurohen rezervat dhe kur ndërgjegjet japin llogari. Atij të cilit në këtë çast urtia etij nuk i bënë punë, urtia e huaj në këtë është akoma më e padobishme.Ruajuni nga zjarri, vapa e cilit është e fortë, fundi i cilit është i thellë, rrobat e cilit

janë të hekurta dhe pija e cilit është qelb i përgjakur. Kini mendjen! Ëvrtet kujtimi

i bukur për njeriun të cilin All-llahu Famëmadh e mban ndër njerëz për te ëhstëmë i mirë se pasuria të cilën ia len trashëgim atij që nuk e falënderon Ate. » (131)- Nxitja e njerëzve për xhihad:« Dhe tani! Xhihadi vërtet është një nga portat e Xhennetit, të cilat All-llahu i kahapur për miqët më mirë të Tij. Ai është veshje e virtytshmërisë, kafulle mbrojtësee All-llahut dhe mburojë e sigurtë e Tij. Kushdo që e braktisë, nga urrejtja, All-llahu e veshë me veshje të turpit dhe gunë të mjerimit. Është braktisur me

përbuzje e tallje, ndërsa zemrën e ka të mbuluar. Vërtetësia i është marrur atij,sepse e lë anash xhihadin. Ai duhet të durojë turpin dhe drejtësia i është refuzuar.- Keni kujdes! Ju ftojë që të luftoni kundër njerëzve të tillë edhe natën edhe

ditën, edhe haptas edhe fshehurazi. Dhe ju ftoj që t’i sulmoni para se ata t’usulmojnë juve. Për All-llahun, asnjë popull nuk ka qenë i sulmuar në shtëpitë etyre dhe të mos ketë pësuar turpërime. Ndërsa ju këtë ua leni të tjerëve dhelargoheni nga kjo gjersa nuk sulmoheni dhe qytetet tuaja nuk pushtohen.




Kalorësit e Benu Gamidit kanë depërtuar gjer në Ambar dhe e kanë vrarëHasan ibn Hasan El-Bekrin. Ata i kanë dëbuar kalorësit tuaj nga kazermat.Kam dëgjuar se njerëzit e tyre i kanë çnderuar femrat muslimane dhe femrattjera të cilat kanë qenë nën mbrojtjen e Islamit, dhe se ua kanë grabitur stolitëe tyre nga këmbët, duart, qafët dhe veshët. Dhe asnjë femar nuk ka mundur t’i

bëjë ballë kësaj, pos duke shqiptuar ajetin:« Ne jemi të All-llahut dhe ne vetëm tek Ai kthehemi! » (El-Bekaretu, 156)- Mandej u kthyen prapa të ngarkuar me thesare dhe pa asnjë plagë a jetë të

humbur. Nëse ndonjë musliman vdes i pikëlluar nga kjo, ai atëherë nuk meriton akuzë, por në sytë e mi është justifikuar që më parë.

- Sa çudi! Sa çudi! Për All-llahun, zemra vyshket dhe shqetësimi shtohet dukeshikuar bashkimin e këtyre njerëzve në padrejtësi dhe ndasitë tuaja në drejtësi.Të keni trup dhe ankth për këtë! Jeni bërë cak në të cilën janë drejtuar shigjetat. Ju jeni të sulmuar, e vetë nuk sulmoni. Ju janë vërsulur, kurse ju nuk vërsuleni. Ndaj All-llahut bëhet gjynah kurse ju po pajtoheni me këtë. Kur verës kërkova nga ju të nisemi kundër tyre, deklaruat se vapa ishte shumë efortë, t’ju kursej gjersa vapa të mos lëshojë pe. Ndërsa kur ju urdhërova dimrit

të ndërmerni sulm, ju deklaruat se është acar i madh, t’ju lë kohë gjersa acaritë mos kalojë. Këto kanë qenë pretekste për t’i ikur vetëm vapës dhe acarit.Por nëse ikni në këtë mënyrë nga vapa dhe acari, për All-llahun, aq më keq dotë ikni nga shpata.

- O ju, që jeni vetëm figura të njerëzve, o ju jo njerëzor! Aftësia e të kuptuarittuaj është si të kuptuarit e fëmijut, ndërsa mendja juaj është mendje e popujveqë jetojnë në hapësirat e pafund. Dëshiroj të mos ju kisha parë as njohur. Për All-llahun! Kjo njohje më nxitë pendim dhe më sjellë vetëm pikëllim. All-llahu ju vraftë! Zemrën ma keni mbushur vrer dhe gjakun ma keni mbushur mllef. Më keni detyruar t’i pi një nga një gëllënkat e helmit të zi. Keni thyer këshillën time me mosbindje dhe largim nga unë në atë masë sa Kurejshët

filluan të flasin:» Biri i Ebu Talibit vërtetë është njeri i guximshëm, mirëponuk e njeh strategjinë e luftës. » All-llahu i mëshiroftë! A është ndonjëri prejtyre më i zjarrtë në luftë dhe me më përvojë në të se unë ?! Jam futur në luftëqë nga të njëzetat. Edhe këtu jam! Kam shkelur të gjashtëdhjetat. Mirëpo ai tëcilit nuk i bindet nuk mund të udhëheqë luftën me sukses. » (132)

- Largpamësia e Emirul-Muëmininit-Ali ibn Ebu Talibit a.s dhe argumentikomtant i tij në fe:

« Përmes nesh keni shpëtuar nga nata e errët. Le të shurdhohen veshët që nuk idëgjojnë thirrjet! Si mundet dikush që është i shurdhër ndaj thirrjeve të zëshme tadëgjojëzërin e dobët? Le të qetësohet zemra e cila ka rrahur vazhdimisht.- Gjithnjë i kam pritur pasojat e tradhëtisë tuaj. Ju kam vështruar me vëmendje

nëpër veshjen e mashtrimit. Perdja e fesë më ka fshehur nga ju, mirëposinqeriteti i qëllimeve të mia bëri që ju t’më zbuloni.

- Qëndrova për ju në rrugën e së vërtetës mes gjurmëve të cilat shpiejnë prapadhe në të cilat takoni njëri-tjetrin. Mirëpo nuk kishte prijës. Mihët, por nuk gjetët ujë.

- Sot po jua mundësoj të flasin shenjat e qarta. Ai që më tradhëton nuk e posedon mendjen e vet. Kurrë nuk kam dyshuar në të Vërtetën (Islamin, vërejte përkth) pasi më është dëftuar. Musai-paqja qoftë mbi te!-nuk ka psur frikë

për vete, por është frikësuar të mos e mposhtin të padijturit (xhahilët) dhe tëmos i ngjajë të devijojë. Sot gjendemi në udhëkryq të së Vërtetës dhe

pavërtetës. Ai që është i sigurtë se do të gjejë ujë do ta ndien etjen. » (133)- Të lavdëruarit e All-llahut të Madhëruar:« Qoftë i lavdëruar All-llahu! Lëvdata e të Cilit është e shtrirë mbi krijesa,ushtria e të Cilit është ajo që ngjadhnjen dhe fama e të Cilit është e madhe:




- E falënderoj Ate për begatitë (ni’metet) e vazhdueshme dhe dhuratat e shumta tëTij. Mëshira (Rahmeti) e Tij është e lartësuar. Ai falë gjynahet dhe është i drejtë nëgjithëçka që vendosë. Ai din për atë që po kalon dhe që tanimë ka kaluar. Ai të gjithakrijesat i sajon me diturinë e Tij dhe i jetëson me urtinë e Tij, pa imitim, pa mësimnga dikush, pa pasur kurrëfarë modeli të ndonjë mjeshtri të urtë, pa bërë gabime dhe

pa praninë e ndonjë turme. Dëshmojë se Muhammedi-Selami i All-llahut qoftë gjithnjëmbi te dhe mbi pasardhësit e tij!- është rob i Tij dhe Pejgamber i Tij, të cilin Ai edërgoi kur njerëzit ishin në humbje dhe endeshin të hutuar. Ata i orientonin frerët eshkatërrimit, ndërsa dryrët e ligësisë kishin kyçur zemrat e tyre.- Po ju lë amanet, o robët e All-llahut, që njëmend të jeni të vetëdijshëm për All-llahun, ngase kjo është e drejtë e Zotit mbi ju. Me këtë e fitoni të drejtën tuaj te All-llahu në mënyrë që me te të dilni para Tij. me të vërtetë, devocioni ndaj All-llahut sotështë mbrojtje dhe mburojë, ndërsa nesër-rrugë e Xhennetit. Drejtimi i saj është iqartë. Ai i cili e pason është fitimtar. Ai te i cili ajo ruhet është rojtar. Ajo vazhdimishtu shfaqet popujve të cilët janë zhdukur dhe atyre që do të vijnë. Për këtë arsye kjo dot’u nevojitet nesër, kur All-llahu sërish ta rikthej atë që e ka krijuar njëher, ta marrë atëqë e ka dhënë dhe ta llogaritë atë që e ka caktuar. Sa të pakët do të jenë ata të cilët e

kanë pranuar dhe zbatuar ashtu siç është dashur ta zbatojnë ?! Do të jenë të pakët nënumër dhe këta janë ata njerëz të cilët All-llahu i Madhëruar i përshkruan kur thotë:« … e nga robërit e Mi, paka janë mirënjohës. » (Es-Sebe’ë, 13)

- Prandaj nxitoni me bindjen tuaj drejt saj dhe shtoni përpjekjet tuaja për shkak të saj.Bëjeni zëvendësim për tërë të kaluarën tuaj që ta zeni vendin tuaj si trashëgimtar, sidhe bëjeni ndihmëtar tuajin kundër çdo armiku. Shndërrojeni me të ëndërrën tuaj nërealitet dhe kaloni ditën tuaj me te, bëni ashtu që zemrat tuaja ta ndiejnë atë. Me këtë

pastroni mëkatet tuaja, me të shëroni sëmundjet dhe ua preni rrugën vdekjes. Merrnimësim nga ai i cili nuk e përfillë dhe mos lejoni kurrësesi që nga ju të marrë mësim aii cili i bindet. Dijeni mirë, duhet ta ruani dhe mbroni veten me të.- Qëndroni larg nga kjo botë dhe me mallëngjim orientohuni drejt botës tjetër-

ahiretit. Mos e konsideroni të ulët ate të cilin e ka lartësuar devotshmëria (takvallëku)ndaj All-llahut dhe mos e konsideroni të lartë ate të cilin e ka lartësuar kjo botë. Mos elakmoni petkun shkëlqyes të kësaj bote. Mos e ndëgjoni ate i cili flet mbi te. Mos iu

përgjigjuni atij i cili u fton drejt saj. Mos kërkoni dritë nga shkëlqimi i saj dhe mosgjakoni çmueshmëritë e saj, ngase shkëlqimi i saj është mashtrues, të folurit e sajrrenë, pasuria do të plaçkitet, ndërsa çmueshmëritë e saj do të grabiten.- Kini kujdes, kjo botë ju joshë, por pastaj ju dëbon. Është tekanjoze dhe refuzon tëshkojë tutje. Gënjen dhe tradhton. Mohon dhe nuk falënderon. Është e rrëmbyer dhe të

prapëson. Joshë dhe shkakton vuajtje. Qëndrueshmëria e saj është ndryshim, të ecurit esaj-zërje në thua, fama e saj poshtërim, serioziteti i saj-qesëndi, kurse lartësia e saj-ultësi. Ajo është vendi i hajnisë dhe grabitjes, shkatërrimit dhe zhdukjes. Banorët e saj

janë në këmbë, në ndjekje, arritje dhe tërheqje. Drejtimet e saj hutojnë, daljet e saj janëtë ngatërruara, ndërsa caqet e saj përfundojnë me dëshprim. Në pajtim me këtë,kështjellat i dorëzojnë, shtëpitë i flakin jashtë, ndërsa qeret i lodhin.- Disa prej tyre janë si deveja e lishur për këmbë, disa si mishi i kafshës së therur,disa si gjymtyrët e shkurtuara, disa si gjaku i derdhur, disa kafshojnë duart e tyre, disagodasin me shuplakat e tyre, disa janë mbështetur në bërryla, kurse disa mallkojnë tëmenduarit e vet, ndërsa disa heqin dorë nga qëndrimet e tyre. Mirëpo, dinakëria e kakthyer shpinën, kurse mashtrimi fytyrën. I Madhëruari thotë në Kur’an:

« Mirëpo koha është sosur! »;- Fatkeqësisht! Fatkeqësisht! Ajo që është e humbur-është e humbur! Kurse ajo që kakaluar-ka kaluar!- Kjo botë shkon rrugës së saj; I Madhëruari në Kur’an thotë: » As qielli as toka nuk ikanë vajtuar, dhe nuk janë kursyer. » (134)




- Në pjesën e dytë të fjalimit të mësipërm, ku Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s jepkëshilla për tëq qenë i vetëdijshëm për All-llahun xh.sh dhe informacione për këtë botëdhe njerzit e saj, qartë vërehet elokuenca e tij e të shprehurit, mençuria e tij e

jashtëzakonshme dhe mbi të gjitha plotësisht na pasqyrohet portreti i tij madhështor, portreti i Imam Aliut a.s i cili tërë jetën punoi dhe palodhshëm u përpoq për fenë e All-llahut dhe përhapjen e saj në çdo skaj të botës, kështu duke u shndërruar në simbol tëdrejtësisë, urtësisë, mençurisë, devotshmërisë dhe xhihadit përkushtues ndajAll-llahut xh.sh. All-llahu e bekoftë Imam Aliun a.s me bekimet e Tij më të mëdhaja!

ËSHTË TRANSMETUAR SE NJË SHOK I EMIRUL-MUËMININIT-ALEJHISSELAM! I QUAJTUR HAMMAM-I CILI ISHTE I DEVOTSHËM

NDAJ ALL-LLAHUT XH.SH, KISHTE THËNË: » O EMIRUL-MUËMININ! M’I PËRSHKRUAJ NJERËZIT TË CILËT VËRTET JANË TËDEVOTSHËM NDAJ ALL-LLAHUT, ASHTU QË TË KEM PËRSHTYPJENSE I SHIKOJ ? »EMIRUL-MUËMININI-ALI IBN EBU TALIBI A.S PAKËZ E ZVARRITIPËRGJIGJEN, POR PASTAJ FOLI:« O Hammam! Bëhu i vetëdijshëm ndaj All-llahut dhe bën vepra të mira

ngase:» S’ka dyshim se All-llahu është me ata që janë të devotshëm (që ruhen prej të këqijave) dhe me ata që janë bamirës. » (En-Nahl, 128);- Hammami nuk ishte i kënaqur me këtë, andaj e cyti të fliste akoma. Pas kësaj,Emirul-Muëminini-Ali ibn Ebu Talibi a.s e madhëroi All-llahun dhe lëvdoi Ate, si dheu lut për Rrahmetin (Mëshirën) e Tij mbi Pejgamberin e Nderuar-Selami i All-llahutqofshin mbi te dhe mbi familjen e tij!-dhe pastaj deklaroi:

« Dhe dije, All-llahu i Madhëruar dhe Lavdiplot i krijoi krijesat atëherë kur ikriojoi, tërësisht i pavarur nga përkushtimi i tyre dhe i siguruar nga mosbindja etyre, pasiqë Ate nuk e dëmton mosbindja e atij që nuk bindet, as ka dobi nga bindjae atij që i bindet. Ai ndër ta ka shpërndarë begatitë (niëmetet) për jetën e tyre dhe uka caktuar vendet e tyre në këtë botë.

- Kështu ata të cilët janë të vetëdijshëm për All-llahun në kët botë janë bartës të denjëtë vlerave. Tafalurit e tyre është i drejtë, veshja e tyre modeste, ndërsa të ecurit e tyre iqetë. Ata i ulin shikimet para asaj që All-llahu u ka ndaluar. Veshët e tyre i

përqëndrojnë në atë dituri e cila është e dobishme për ta. Në tundime qëndrojnë tënjejtë çfarë kanë qenë në kënaqësitë jetësore. Po të mos ishte afati që u është caktuar,shpirtërat në trupat e tyre nuk do të mbeteshin as për një çast të vetëm në gjykimin etyre të shpërblimit dhe frikën e tyre nga ndëshkimi. Krijuesi në zemrat e tyre është imadh, ashtu që çdo gjë tjetër pos Tij është i parëndësishëm në sytë e tyre. KështuXhenneti për ta është sikur ta shikonin, ashtu që kënaqen me begatitë e tij. Për ata edheXhehennemi është sikur ta shikonin dhe përjetojnë vuajtjet në të.- Zemrat e tyre janë të pikëlluara, ata nuk kryejnë vepra të këqija, trupi i tyre është

thatim, kërkesat e tyre janë të vogla, ndërsa shpirti i tyre është i pastër. Janë tëdurueshëm në kohën e cila është e shkurtër, kurse në fund fitojnë kenaqëi e cila zgjatëshumë. Kjo është tregti levdërishme të cilën e ka bërë të mundshme Zoti i tyre. Kjo

botë është e orientuar drejt tyre, por jo ata drejt saj. Ajo i kishte nërë pengj, por ata iriblejtën shpirtrat e tyre nga ajo.- Netëve ata qëndrojnë në këmbë duke lexuar pjesë nga Kur’ani dhe duke recituar mematuri në mënyrë harmonike; me këtë i mallëngjejnë shpirtrat e tyre dhe kërkojnë ilaç

për ligështimin e vet. Kur hasin në ndonjë ajet i cili nxitë dëshirën e madhe (për Xhennet), përkulen mbi te me pasion dhe shpirtrat e tyre orientohen drejt tij mengazëllim, kështu që e ndiejnë se ai ndodhet para syve të tyre. Ndërsa kur hasin nëndonjë ajet i cili u shtie drithmat, i tendosin veshët e zemrat e tyre drejt tij dhe u bëhetse oshëtima e Xhehennemit dhe britmat e tij arrijnë gjer te veshët e tyre. Kërrusinshpinat e tyre, bijnë përtokë me ballin e tyre, shuplakat e tyre, gjunjët e tyre dhegishtat e këmbëve të tyre; dhe vazhdimisht i luten All-llahut të Madhëruar për lirimin e




humbur rrugën dhe mashtrojnë të tjerët, bëjnë gjynah dhe nxitin të tjerët të bëjnëgjynahe. Ata ndryshohen në shumë ngjyra dhe marrin rrugë të ndryshme. Ju përkrahinme të gjitha mënyrat e përkrahjes dhe u rrijnë pranë, duke ju pritur në çdo vend tëvëzhgimit. Zemrat e tyre janë të sëmura, gjersa fytyrat i kanë të pastra. Ecin fshehurazidhe paraqiten si të afruarit e sëmundjes. Të folurit e tyre është ilaç, fjalët e tyre janëshërim, gjersa veprat e tyre janë si sëmundja e pashërueshme. Janë xhelozë për mirëqenie, shtojnë vuajtjet dhe rrënojnë shpresat. Viktimat e tyre janë të shtrira në çdorrugë, gjersa synojnë t’i afrohen çdo zemre dhe kan lot për çdo pikëllim.- Njëri-tjetrin e lëvdojnë dhe presin shpërblim njëri prej tjetrit. Kur kërkojnë diç janëtë vendosur në këtë. Kur qortojnë-turpërojnë. Kur gjykojnë-e turpërojnë. Për çdo tëvërtetë ata kanë përgatitur gënjeshtër, për çdo gjë të mëkëmbur-atë që është e përkulur,

për çdo qenie të gjallë-vrasës, për çdo derë-çelës dhe për çdo natë-kandile.- Lakmojnë, por pa shpresë se këtë do ta forcojnë tregjet e veta dhe se njerëzve dot’ua bëjnë të këndëshme ofertat tregtarve të tyre. Flasin, dhe shkaktojnë dyshime.Përshkruajnë dhe mashtrojnë. Së pari ofrojnë rrugë të lehtë, pastaj ngushtojnë.Prandaj, ata janë grup i shejtanit dhe thimtha të zjarrit. I Madhëruari thotë:» Ata i kanënshtruar shejtani dhe ua ka qitur në harresë porositë e All-llahut. Ata janë shoqëri e

shejtanit, me të vërtetë ithtarët e shejtanit janë më të dëshpruarit. » (El-Muxhadele,19) »- në këtë fjalim Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s në mënyrë tepër të detajizuar i përshkruan cilësitë e hipokritit (munafikit), dhe sërish vërehet elokuenca e tij e pashoqe. (136)- Fjalimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s lidhur me të përmbajturit nga kjo botë dhe

paqëndrueshmërinë e kohës:« E falënderojmë për ate që ka qenë dhe kërkojmë ndihmën e Tij në punët tona

për atë që akoma do të ndodhë, dhe i lutemi Atij për siguri në besim, ashtu siç ilutemi për shëndetin në trupin tonë!

- O robët e All-llahut! U këshilloj të qëndroni larg nga kjo botë, e cila do t’ju braktisë pa marrë parasysh se nuk e dëshironi ndarjen me te dhe e cila trupat tuaj do t’i plakë,

edhepse ju dëshironi përtëritjen e tyre. Shembulli juaj dhe shembulli i saj janë tëngjashëm me shembullin e udhëtarëve të cilët marrin ndonjë rrugët të gjatë, dhe pastaj,sikur e kalojnë shpejt ose orientohen sipas ndonjë shenje, sakaq arrijnë. Sa e shkurtër është distanca gjer në cak nëse ndonjëri ecë drejt tij dhe e arrin !? Dhe sa e shkurtër është pjesa e asaj rruge e cila ka zgjatur një ditë, që nuk mund të zgjatet, gjersandjekësi e ndjek në këtë botë përderisa ai të mos e braktisë atë ?!- Prandaj, mos e gjakoni respektin dhe krenarinë e kësaj botë dhe mos u ngazëllehunime bukuritë dhe kënaqësitë e kësaj bote, as mos u ankoni nga dëmtimet e fatkeqësitë esaj, ngase respekti dhe kënaqësitë e saj do të ndërprehen, kurse fatkeqëisitë dhedëmtimet e saj do të kalojnë. Çdo periudhë në të përfundon dhe çdo qenie e gjallë në tëdo të vdesë. A nuk ka për ju paralajmërim në mbetjet e atyre para jush dhe hapës të

syve, e mësim nga të parët tuaj të hershëm, nëse kini mendjen? A nuk keni kuptuar setë parët tuaj nuk po kthehen dhe se ithtarët e mbetur gjallë nuk po mbesin? Vallë nuk keni vërejtur se banorët e kësaj bote agojnë dhe ngrysen në gjendje të ndryshme?- Dikush është i vdekur që të vajtohet, dikujt i shprehet ngushëllim, dikush rrëzohetme dhimbje, dikush interesohet për sëmundje, dikush e lëshon frymën e fundit, dikushe gjykon këtë botë gjersa ta fitojë vdekja, dikush është i shkujdesurpor nuk është i lënë

pas dore, kurse tjerët ecin gjurmëve të të parëve të tyre.- Kini mendjen! Kur kryeni vepra të këqija, kujtoni shkatërruesin e kënaqësive dheeliminuesin e dëshirave. Kërkoni ndihmën e All-llahut në kryerjen e detyrave të cilat

janë e drejtë e Tij edhe në begatitë e mirëbërësitë e Tij të cilat janë të panumërta. »(137)- Fjalimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s lidhur me nxitjen e njerëzve për të qenë tëvetëdijshëm pëë All-llahun:




« E falënderojmë All-llahun, i Cili falënderim e ka bërë çelës për kujtimin e Tij,shkak të mirësisë së Tij dhe dëshmi të bollëkut të Tij dhe madhështisë. O robët eAll-llahut, koha me të vërtetë me ata që kanë mbetur vepron njësoj si dhe me ataqë kanë shkuar. Ajo që prej asaj ka kaluar nuk do të kthehet. Kurse ajo që është nëtë nuk do të zgjasë përgjithnjë. Veprimet e fundit të saj janë si edhe të parët.Vuajtjet e saj synojnë të tejkalojnë njëra-tjetrën. Shenjat e saj përcjellin njëri-tjetrin. Kjo është si të jeni lidhur me Ditën e Gjykimit, e cila u grahë shpejt siç igrahë grahësi deves e cila ka qenë shterrpe shtatë muaj. Ai i cili merret me diçtjetër, pos me shpirtin e vet, endet i hutuar në errësirë dhe ngatërrohet në rrjetat eshkatërrimit. Shejtanët e tij e tërheqin në krim dhe ia zbukurojnë veprat e këqija tëtij. Xhenneti është caku i fundit për ata të cilët janë të parët në vepra të mira, kurseXhehennemi është cak për ata të cilët i kanë braktisur tërësisht.

- Ta dini, o robët e All-llahut, se vetëdija mbi All-llahun është shtëpi e fortë esigurisë, gjersa të harruarit e All-llahut ëshë shtëpi e dobët e cila nuk i mbron bijtë esaj, dhe nuk i afron siguri atij i cili aty kërkon strehim. Dijeni se therra e mëkatitnxirret me vetëdijen mbi All-llahun dhe se caku i fundit arrihet me të argumentuarit e

besimit-imanit.

- O robët e Zotit! All-llahu në punët vetanake tuajat të cilat i keni më të dashura dhemë të preferuara! Ngase All-llahu u ka sqaruar rrugët e sëë vërtetës dhe u ka ndriçuar shtigjet e saj. Prnadaj zgjedhni, ose fatkeqëisnë gjithnjë të pranishme, ose lumturinë eamshueshme! Pajisuni pra në ditët e asaj që është kalimtare-për ditët e asaj që është eamshueshme. Tanimë jeni udhëzuar rreth kësaj pajisjeje, jeni urdhëruar të ecni dhe

jeni nxitur të nxitoni. Ju jeni si kalorësit të cilët janë të gatshëm por nuk dijnë kur do tamarrin urdhërin për t’u nisur. Shikoni ç’do të bëjë me këtë botë ai i cili është krijuar

për botën tjetër! Si do të veprojë me pasurinë ai i cili së shpejti do të ndahet prej saj,gjersa atij do t’i mbeten vetëm veprat e tija të liga dhe dhënia e llogarisë!- O robët e All-llahut! Rrahmeti (Mëshira) të cilën All-llahu ua ka premtuar nuk duhet të lihen anash, kurse e keqja të cilën ua ka ndaluar nuk guxon të adhurohet. O

robët e All-llahut, keni frikë nga Dita kur veprat do të hedhen në peshojë. Shumëdridhje të fuqishme do ta pasojnë atë Ditë, dhe fëmijët atë Ditë do të plaken.- Ta dini, o robët e All-llahut, se qenësia juaj është mbrojtës mbi ju; gjymtyrët tuajakujdesen për juve dhe vigjilentët e së vërtetës mbajnë mend veprat tuaja dhe numrin efrymëmarrjeve tuaja. Errësira e natës së zezë nuk mund t’u fsheh prej tyre, as dyert eforta të kyçura mirë nuk mund t’u mbajnë fshehur. Me siguri e nesërmja është afër tësotmes.- E sotmja do të shkojë me çdo gjë që ekziston në të, ndërsa e nesërmja do të arrijë elidhur për të. Kjo është sikur çdonjëri prej jush të ketë arritur gjer në atë vend në tokëku do të jetë i vetëm gjer në varrin e tij. Ndërsa, e vështirë është shtëpia e vetmisë, izbrazët është vendi i qëndrimit dhe i vetmuar transferimi! Kjo është sikur t’u kishte

ardhur zëri i tmerrshëm, sikur t’u kishte mbërthyer Dita e Gjykimit dhe ju jeni paraqitur për shkak të shpalljes së gjykimit. Ndërsa të pavërteta janë larguar larg nga ju, pretekstet tuaja janë bërë të dobëta, të vërtetat për ju janë zbuluar dhe të gjitha punët tuaja kanë arritur te pasojat e tyre.- Prandaj, merrni mësim nga shembujt, mësoni duke shikuar të tjerëtdhe shfrytëzoni

paralajmërimet. » (138)- Fjalimi i Emirul-Muëmininit-Ali ibn Ebu Talibit a.s mbi gjendjen e botës në kohëne shpalljes së Pejgamberllëkut, kalueshmërinë e kësaj bote dhe pozitën e banorëve tësaj:

« Ai-All-llahu dërgoi kur nuk kishte kurrëfarë shenje të udhëzimit, as ndriçontekurrëfarë fanari, as nuk kishte drejtim të qartë.

- Po ju këshillojë, o robët e All-llahut, të jeni të vetëdijshëm për All-llahun dhe po ju paralajmëroj të keni kujdes ndaj kësaj bote, ngase ajo vërtet është shtëpi nga e cilashkuarja është e paevitueshme dhe vend i bezdisë. Ai i cili jeton në të duhet të shkojë,




ndërsa kush banon në të duhet ta braktisë. Ajo lëvizë me banorët e saj si barkë të cilëne vringëllojnë furtunat në detin e tërbuar. Disa prej tyre shkrihen dhe vdesin, gjersadisa prej tyre dalin mbi sipërfaqen e valëve, ku i shtyjnë erërat me rrymat e tyre dhe i

bartin drejt rreziqeve të tyre. Kështu, kush fundoset nuk mund të kthehet, ndërsa kushshpëton është në rrugë të shkatërrimit.- O robët e Zotit, tani kryeni vepra të mira dhe dijeni se gjuhët janë të lira, trupat eshëndoshë, gjymtyrët e lëvishme, vendi i kthymit i madh, ndërsa e gjërë hapësira parahumbjes së rastit dhe afrimit të vdekjes. Pranojeni afrimin e saj si argument të

përmbushur dhe mos mendoni-ajo do të arrijë. » (139)- Fjalimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s mbi kalueshmërinë e kësah bote dherëndësinë e sigurimit të pajisjes për botën tjetër:

« O njerëz! Vërtetë kjo botë është vend kalimtar, gjersa bota tjetër është bota eqëndrimit të përhershëm. Prandaj, nga vendi kalimtar merrini për vendin eqëndrimit të përhershëm. Mos i hiqni perdet tuaja para Atij i Cili i din fshehtësitëtuaja. Largoni zemrat tuaja ng kjo botë para se t’i braktisin trupat tuaj, ngase në të

jeni vënë në sprovë, meqenëse jeni krijuar për një tjetër e jo për të. Kur njeriuvdes, njerëzit pyesin: » Çka dërguar para vete? » All-llahu ju mëshiroftë! Prandaj,

dërgoni para jush hisen që do të jetë hua dhe mos i leni të gjitha pas veti që kjo të jetë barrë mbi ju.» (140)- Fjalimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s, përkatësisht paralajmërimi mbi rrezikun eDitës së Gjykimit:

« Përgatituni për rrugë, All-llahu ju mëshiroftë, ngase tanimë jeni ftuar të shkoni.Konsiderojeni qëndrimin tuaj në këtë botë farë të shkurtër dhe kthehuni me

pajisjen më të mirë të cilën e keni me vete, ngase vërtetë para jush ndodhen pengesa të cilat vështirë tejkalohen dhe vendbanimet plot frikë e rreziqe. Gjer teato duhet arrijturdhe te ato duhet ndalur.

- Dijeni se shikimi i vdekjes drejt juve është tejet afër. Kjo është sikur të ndodheni nëkthetrat e saj dhe sikur ajo të jetë qepur për ju. Punët e vështira dhe rreziqet tronditëse

ju shtyjnë në të. Këputni pra të gjitha lidhjet me këtë botë dhe ndihmoni në pajisje të përkushtimit ndaj All-llahut. » (141)- Fjalimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s mbi rëndësinë e vetëdijesmbi All-llahun, mbi boshllëkun e varrit dhe mbi vdekjen e adhuruesve të Shtëpisë së Pastër, ecila është si vdekja e atyre të cilët me vdekjen e tyre dëshmojnë të Vërtetën:- « E falënderoj Ate me falënderim për bekimet e Tij dhe kërkoj ndihmën në të

përmbushurit e të drejtave të Tij. Ai-All-llahu ka ushtri të fuqishme. E madhe ështëfama e Tij. Dhe dëshmoj se Muhammedi-Selami i All-llahut qofshin gjithnjë mbi tedhe mbi pasardhësit e tij!-është rob i Tij dhe Pejgamber i Tij. Ai-Pejgamberi ka ftuar në besim ndaj Tij dhe ka mposhtur armiqët e Tij duke luftuar për besimin e Tij. Nëkëtë rrugë nuk e pengoi të bashkuarit për ta shpallur gënjeshtar, as përpjektjet për ta

shuar dritën e tij.- Prandaj, qëndroni të patundur në vetëdijen mbi All-llahun, ngase ajo është litar mefije të forta, ndërsa maja e tij është e lartë dhe e paprekshme. Nxitoni drejt vdekjes nëvuajtjet e saj, dhe hapjani rrugën para arritjes së saj, dhe përgatituni për të para ardhjessë saj, ngase caku është Dita e Gjykimit. Kjo është këshillë e majftueshme për ate qëkupton dhe mësim për ate që nuk din. Çka dini para arritjes së fundit të saj, mbingushtinë e varrezave, vuajtjet e vështira, frikën nga shtegu drejt botës tjetër,vështirësitë e ankthit, dhe zhvendosjen e brinjëve andej-këtej, shurdhësinë e veshëve,terrin e varrit, shqetësimin nga ndëshkimi i premtuar, të mbuluarit e gropës së varritdhe vendosjes së gurrëve?- Prandaj, jini të vetëdijshëm për All-llahun dhe, sërish-jini të vetëdijshëm për All-llahun, o robët e All-llahut, ngase kjo botë po vepron me ju në mënyrë të zakonshme,kurse ju dhe Dita e Gjykimit gjendeni në litar të nejtë. Sikur kanë arritur shenjat e saj,është afruar koha e saj dhe ju ndërprenë në rrugën tuaj, dhe sikur të jetë çfaqur me




shungullimat e saj dhe është lëshuar në tokë me kraharorin e saj, gjersa kjo botë ështëshkëputur nga banorët e saj dhe i ka larguar nga përqafimi i vet. Kjo ka ngjarë si ditaqë ka shkuar ose muaji që ka kaluar. Risia e saj u vjetrëua, ndërsa e trasha e saj u bë ehollë.- Ata ndodhen në vend të ngushtë, në veprime tejet të ngatërruara dhe në zjarrindhimbja e të cilit është e madhe; klithmat janë të larta, flakat ngriten lart, zhurma ështëshurdhuese, flakërimi është i tmerrshëm, të epurit është mënjanuar; zjarri i tij djeg,kanosjet e tij janë tmerruese, zbrastitë e tij janë të fshehura, anët e tij janë të errëta,kazanët e tij janë vënë në zjarr dhe çdo gjë e tmerrshme është e tij.

« Kurse ata të cilët janë të vetëdijshëm për All-llahun e tyre do të inkurajohen nëkolonat drejt Xhennetit. » (Es-Zumer, 73).

- Janë të mbrojtur nga ndëshkimi, të larguar nga durimi dhe të mbajtur larg zjarrit.Vendbanimi i tyre do të jetë i qetë dhe ata do të jenë të kënaqur në banesat e tyre dhenë vendqëndrimet e tyre. Këta janë prej atyre veprat e të cilëve në këtë botë janë tëndershme, sytë e tyre përlotur, netët e tyre si dita nga frika e të kërkuarit e ndjesës,ndërsa ditët e tyre si netët nga vetmia dhe ndarja. Prandaj All-llahu Xhennetin e ka

bërë vend të kthymit të tyre, ndërsa shpërblimin kompenzim. »… Ata janë më të

përshtatshmit dhe më të denjët për atë. » (El-Fet’h, 26). Dhe do të jenë banorët e tij në botën e amshueshme dhe kënaqësinë e përhershme.- Prandaj, o robët e All-llahut, keni shumë kujdes për atë që nëse do të përkujdeseni

për këtë, do të ndikojë të ketë sukses ai prej jush i cili ka sukse, ndërsa nëse nuk kenikujdes për këtë, do të ndikjoë që të pësojë ai prej jush i cili nuk është i kujdes-shëmndaj kësaj. Prejani hovin vdekjes me vepra të mira, ngase jeni përgjegjës për atë që ekeni bërë më herët dhe u përket vetëm ajo që e keni dërguar përpara jush. Sikur t’uketë ardhur ngjarja e tmershme, ashtu që nuk ka mundësi të kthimit as të lirimit ngaveprat e këqia! All-llahu na inkurajoftë edhe neve edhe juve në devocion ndaj Tij dhedevocion (devotshmëri) ndaj Pejgamberit të Tij. Dhe na mëshiroftë edhe neve edhe

juve me bagatinë e Mëshirës së Tij.

- Qëndroni në tokë, kini durim në tundime, mos i vëni lëvizje duart tuaja dhe shpatattuaja si gjuhën tuaj, dhe mos nxitoni në atë për çka All-llahu nuk ka kërkuar nxitim,ngase, me të vërtetë, ai nga ju që vdes në shtratin e vet, kurse e ka njohur të drejtën eAll-llahut të vet dhe të drejtën e Pejgamberit të Tij dhe pjesëtarëve të familjes së tij,vdes si ai i cili me jetën e vet e dëshmon të Vërtetën, dhe shpërblimi i All-llahut për tëështë garantuar. Ai meriton shpërblim dhe për veprat e mira të cilat i ka pasur ndërmendt’i kryejë, ngase qëllimi i tij zëvendësoi nxjerrjen e shpatës së tij. Me tëvërtetë, për çdo fenomen ekziston koha dhe kufiri. » (142)- Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s e lexoi ajetin kur’anor:» Juve u preukopoi përpjekja

për shumimin (e pasurisë, të fëmijëve, të pozitës)! Derisa të mos i vizitoni varrezat (të bëheni banues të tyre-të vdisni). (Et-Tekathur, 1-2); pastaj tha: » E sa i largët është

caku, sa të pakujdes-shëm janë vizitorët, dhe sa i tmerrshëm është rreziku ?! Nuk morrën mësim nga ajo që është përplot këshilla, por morrën nga largësitë. Mos pokrenohen me vdekjen e të parëve të tyre? Ose maten me numrin e atyre të cilët kanërënë viktimë? Vallë dëshirojnë të ringjallin trupat e tyre të cilët kanë mbetur të pashpirt dhe lëvizjet që janë zhdukur. Më e justifikuar është të jenë jenë burim i mësimitse burim i mburrjes. Më të përshtatshëm janë të jenë burim i përvujtësisë se i nderit.- I shikojnë ata me sy shkurtpamës dhe zhyten në humnerën e paditurisë. Sikur mundt’i pyesin për ta oborret e lëna shkret të shtëpive të rënuara dhe vendbanimeve të panjerëz, me siguri do të përgjigjeshin: Shkuan në tokë, ndërsa ju do të shkoni pas tyre sixhahil. Shkelni nëpër kafkat e tyre, mbyllni mbi trupat e vdekur të tyre, ushqeheni meatë që ata e kanë lënë dhe banoni në shtëpitë të cilat ata i kanë braktisur. Ditët mes tyredhe juve vetëm u vajtojnë dhe mbi ju recitojnë këngë të përmotshme.- Ata janë të parët tuaj në arritjen e qëllimeve dhe para jush arritën te burimi.Posedonin pozita të lakmishme dhe plot dinjitet si udhëheqës dhe si nënshtetas. Hyrën




në brendinë e varrit, ku mbi ta u hodh dheu i cili e hëngri mishin e tyre dhe thithigjakun e tyre. Në thellësinë e varrezave të tyre u shndërruan në dhe, edhe muk rritenmë, edhe humbën si të mos kishin qenë fare. Të afruarit e rrezikut më nuk i frikon,kurse mjerimi i menjemadhësisë nuk i shqetëson. Nuk brengosen për shungullimat asia vëjnë veshin bubullimës. Nuk janë të pranishëm dhe nuk pritën më vonë. Janëdëshmitarë, por nuk janë të pranishëm. Ishin së bashku, por u shpërndanë. Ishin miq,

por u ndanë. Lajmet e tyre janë të pakuptueshme dhe shtëpitë e tyre janë të shurdhëta, por jo për shkak të gjatësisë së moshës së tyre, as të distancës së vendit të tyre, por për shkak se e kanë pirë gotën e cila të folurit e tyre e kanë shndërruar në të qenët memec,të dëgjuarit e tyre në të qenët i shurdhër dhe lëvizjet e tyre në të qenët i palëvizshëm.Sikur të kishin rënë në gjumë të rëndë! Janë fqinj të cilët nuk ndiejnë prirje, ose miq qënuk vizitohen mes veti. Lidhjet e sjelljes reciproke të tyre janë sosur, ndërsa lidhjet emiqësisë së tyre janë këputur. Prandaj çdonjëri prej tyre është i vetëm, pa marrë

parasysh se janë grup. Janë të huaj, ndonëse janë miq. Nuk janë të vetëdijshëm për agimin pas natës, as për mbrëmjen pas ditës. Kur u sosën, edhe nata edhe dita për ta u

bënë të paqenë. U bindën se rreziku për vendbanimet e tyre është më i ashpër ngase janë frikuar dhe e kanë parë se shenjat e tyre janë më të mëdha seç kanë supozuar.

Andaj u janë ofruar dy caqe gjer në vendin i cili është më larg se të arriturit e frikësose shpresës. Po të ishin në gjendje të flisnin mbi këtë, me siguri do të ishin të pafuqishëm ta përshkruajnë atë për çka janë bindur (dëshmuar) dhe atë që e kanë parë.- Edhe nëse gjurmët e tyre zhduken dhe lajmet e tyre ndërprehen, shikimet kanëmundësi të marrin (nxjerrin) mësim nëse orientohen në këto (këtë). Veshët e mendjesi ndëgjojnë dhe ata bisedojnë pa shqiptuar asnjë fjalë. Kështu ata deklarojnë: Fytyrat e

bukura janë prishur, ndërsa trupat e njomë janë shkatërruar. Kemi veshur veshjen evjetërruar të kalbësirës. Na ka mposhtur ngushtësia e varrit, ndërsa vetminë etrashëgojmë njëri nga tjetri. Vendqëndrimet tona të qeta janë rrënuar. Bukuria etrupave tonë është tretur. Tiparet e njohura të fytyrës nuk mund të njihen dot.Qëndrimi ynë në vendet e vetmisë u zgjat. Nuk fituam lehtësime të vuajtjeve, as

largim të ankthit. Po t’i parafytyroje në mendjen tënde, ose po të ngritej perdja e cila imbulon-tani kur veshët e tyre kanë humbur aftësinë e tyre dhe janë shurdhuar, sytë etyre janë mbushur me pluhur dhe të thelluar në gropa, gjuhët e tyre, të cilat ishin tejettë gjalla, janë copëtuar, zemrat e tyre gjithnjë të zgjuara, janë të palëvizshme nëkraharorin e tyre, kur në çdo gjymtyrë të tyre është paraqitur shkatërrimi i ri, i cili igjymtoi dhe ia lehtësoi rrugën vuajtjes drejt tyre, dhe të gjithë ata janë të pafuqishëm,

pa kurrëfarë dore që do t’u ndihmonte dhe pa kurrënjë zemër që do të mishërohej ndajtyre-do të shikoje me siguri pikëllimin e zemrës dhe baltën në sy.- Çdo fatkeqësi e tyre është e tillë që pozita e saj nuk ndryshon, kurse vuajtjazhduket. Sa furishëm e gërryen toka trupin e pashëm dhe bukurinë mahnitëse, ndonësenë këtë botë është ushqyer begatë dhe është rrethuar me respekt, nuk i ka lënë dëfrimet

edhe në çastet e pikëllimit? Nëse është goditur nga ndonjë mjerim, ka kërkuar ngushëllim në kënaqësitë e jetës në lojra dhe dëfrime. Dhe gjersa ka qeshur me këtë

botë , ka qeshur me të në kuadër të jetës së shfrenua, koha e shkeli si ferrat, ditët errënuan fuqinë e tij dhe vdekja e vështroi nga afërsia. Pastaj e kaploi një pikëllim irëndë të cilin nuk e kishte njohur dhe sëmundja ia përfshiu atë që më parë ishte eshëndoshë. Pastaj iu kthye asaj çka thonë mjekët, duke luftuar të ngrohtit me të ftohëtdhe duke nxitur të ftohtit me të ngrohët, gjersa të ngrohtit vetëm e shtoi të ftohtin. Dheai nuk u ekuilibrua në përzierjen e këtyre karaktereve, por sëmundjet shtoheshin në atëmasë sa mjekët ishin dekurajuar, kujdestarët e tij kishin hequr dorë, kurse familja e tijishte e pafuqishme të përshkruante sëmundjen e tij, andaj i bishtëronte përgjigjeverreth saj dhe grindeshin mes vete rreth lajmit të hidhur të cilin e fshehin nga ai. Disaflitnin se gjendja e tij është e tillë çfarë është dhe i ngushëllonin me shpresë për shërimin e tij, gjersa të tjerët preferonin durim pasi do ta humbnin, duke u përkujtuar atyre shembujt e atyre të cilët kanë shkuar para tij.




- Dhe kështu, gjersa ishte në rrugë të largimit nga kjo botë dhe ndarjen nga miqët, e pushtoi një shtrëngesë e tillë sa mendja e tij e kthjellur u ngatërrua, kurse lagësira egjuhës së tij u tha. Tani kishte shumë çështje të rëndësishme përgjigjet e cilave i dinte,

por nuk mund t’i shprehte. Dëgjon thirrje të shumta, të cilat i shkaktojnë dhimbje nëzemër, por qëndron i shurdhër ndaj zërit të më të moshuarit, të cilin i ka respektuar,ose të riut, të cilin e ka ledhatuar. Vdekja vërtet ka mundime; ato janë aq trishtuese saqë nuk mund as të përshkruhen, as të kuptohen nga mendja e njeriut në këtë botë. »(143)- Fjalimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s mbi kalueshmërinë e kësaj bote dhe pafuqinëe atyre në varre:- « Ajo është shtëpi e rrethuar me tundim dhe e njohur për nga mashtrimi. Gjendjet esaj nuk janë të përjetshme dhe ata të cilët e banojnë nuk do të mbeten të padëmtuar.Konditat e saj janë gjithëfarëshe dhe kohët e saj ndryshojnë. Jeta në të meriton qortim.Siguria në të nuk ka vend. Banorët e saj janë caqe të cilët ajo i gjuan me shigjetat e sajdhe i shkatërron me vdekje.- Dijeni, i robët e All-llahut, se ju dhe tërë ajo që ekziston në këtë botë jeni vërtetë nërrugë të atyre që kanë jetuar para jush, edhe kanë jetuar më gjatë se ju, edhe kanë pasur

shtëpi më me shumë fëmijë, edhe kanë lënë gjurmë më të thella. Zërat u janë heshtur,lëvizjet u janë ndalur, trupat u janë kalbur, shtëpitë u janë mbetur shkretë, ndërsagjurmët u janë tretur. Pallatet e larta dhe qilimat e shtrirë i zëvendësuan me gurë tëradhitur dhe varre të thella, themelet e cilëve janë vendosur në gërmadha dhe godinat ecilëve janë ngritur nga balta. Pozitat e tyre janë të afërt, por banorët e tyre janë të huaj.Janë midis njerëzve të vendit të vet, por ndjehen të vetmuar dhe janë të liruar nga

puna. Janë të preokopuar. Nuk ndiejnë kurrëfarë lidhje me atdheun, as mbajnë lidhjereciproke me fqinjët edhe përkundër afrisë së fqinjëve dhe afrisë së vendbanimit. Simund të vizitohen mes vete kur i ka shtypur të kalburrit me barrën e vet, kurse gurëtdhe dheu i kanë gërryer ngadalë?- Është njësoj sikur edhe ju të keni shkuar ku kanë shkuar ata; Njësoj do t’u

rrëmbente vendi i pushimit dhe vendqëndrimi i njejtë do të mbante. Çfarë do të jetë pozita e juaj ku gjërat do të arrijën fundin e vet dhe kur varrezat të përmbysen ?!« Aty, në atë vend, secili njeri provohet me atë që e ka bërë më parë dhe do tëkthehen te All-llahu, Sundimtari i tyre i vërtetë, dhe humb (shkon huq) prej tyreajo që trillonin (se do t’u bëjnë shefatë) ». (Junus, 30) » (144)

- Fjalimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s mbi të qenët i vetëdijshëm ndaj All-llahut, dhe njohja lidhur me ata të cilët janë të shqetësuar me vdekjen, si dhe mbi

pranimin e durimit:- « Përkushtimi ndaj All-llahut njëmend është çelës i udhëzimit, pajisjes për botën eardhshme, lirim nga robëria për çdonjërin dhe shpëtim nga çdo shkatërrim. Me të kasukses ai që kërkon, shpëton ai që ik dhe arrihen qëllimet.

- Prandaj, punoni, sepse vepra lartësohet, pendimi shfrytëzohet, lutja dëgjohet,konditat janë të qeta dhe pendat lëvizin. Prejani hovin me vepra moshës së jetës e cilandërron, sëmundjes e cila pengon dhe vdekjes e cila grabit befas. Vdekja, gjithësesi,do t’ju japë fund kënaqësive tuaja, do të turbullojë pasionet tuaja dhe do t’i largojëcaqet tuaja. Ajo është vizitor i padëshiruar, kundërshtar i pamposhtur dhe vrasës i

pandëshkuar. Litarët e saj tanimë ju kanë ngatërruar, prapësitë e saj ju kanë rrethuar,maja e shigjetës së saj është orientuar drejt jush, pushteti i saj mbi ju është i fortë, tështypurit e saj mbi ju është i pandërprerë, ndërsa gjasa që nuk do t’ju qëllojë është tejete vogël.- Shumë shpejtë do të mposhteni nga errësira e hijeve të saj, ashpërsia e sëmundjevetë saj, terri i halleve të saj, shprehje e pakuptim të vuajtjeve të saj, dhimbja eshkatërrimit të saj, terri i përfshirjes së saj dhe papëlqyeshmëria e shijes së saj. Do t’uduket se u ka ardhur krejt befas, duke ia mbyllur gojën atyre të cilët ju përshpëritnin,duke ndarë grupin tuaj, duke fshirë gjurmët tuaja, duke lënë shkret shtëpitë tuaja dhe




duke dërguar pasardhësit tuajqë ta ndajnë pasurinë tuaj midis anëtarëve kryesorë tëfamiljes, të cilët nuk mund t’u shërbejnë asgjë ose ndër të pikëlluarit e afërm, të cilëtnuk ia dolën t’u mbrojën, atyre të cilët gëzohen dhe atyre të cilët vajtojnë.- Prandaj, ju duhet të përpiqeni, të bëni çmos, të pajisni veten, të përgatiteni dhefurnizoheni në shtëpinë e furnizimit. Dhe mos t’u mashtrojë kurrësesi jeta e kësaj botesiç i ka mashtruar ata para jush nga brezat e kaluar dhe kohët e shkuara-ata të cilëtmjelën tërësisht qumështin e saj, gëzuan begatitë e saj, jetuan jetë të gjatë dhendërruan rininë e saj në vjetërsi. Ata nuk e njohin ate që u afrohet, nuk ia vënë veshinatij që ua qanë hallin dhe nuk i përgjigjen atij që i fton. Jini pra shumë të kujdesshëmndaj lësaj bote, meqë është e pabesë, dinake dhe mashtruese, jep edhe refuzon, mbulonme veshje dhe zhveshë. Mirëqenia e saj nuk zgjatë përjetë, hallet e saj nuk kanë tëndalur, ndërsa tundimet e saj nuk përfundojnë. »- Pjesë e fjalimit të njëjtë të Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s lidhur me eremitët:- « Ata janë njerëz nga banorët e kësaj bote, por nuk janë banorë të ardhshëm të saj,meqë janë në të si të mos i përkasin. Në të veprojnë sipas asaj që e vërejnë dhe ia

prejnë hovin asaj që i frikohen. Trupat e tyre qarkullojnë ndër banorët e botës tjetër.Ata e shohin se banorët e kësaj bote i kushtojnë vëmendje vdekjes së trupit të tyre,

mirëpo vetë ata më shumë kujdes i kushtojnë vdekjes së zemrave të gjalla. » (145)

KËSHILLAT E IMAM ALIUT A.S DREJTUAR SHOKËVE TË TIJ BESNIKË:

- Këshilla ë Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s drejtuar Muhammedit, birit të Ebu Bekrit-All-llahu qoftë i kënaqur me të!- kur Emirul-Muëminini a.s e caktoi për mëkëmbës nëEgjipt:- « Tregohu ndaj tyre i njerëzishëm, i butë dhe fytyrqeshur. Sillu ndaj tyre në mënyrë

të drejtë, ashtu që fisnikët të mos të mos presin padrejtësi në favor të tyre dhe që tëdobëtit të mos e humbin shpresën në padrejtësinë tënde ndaj tyre. All-llahu iMadhëruar, o bashkësi e robëve të Tij, me siguri do t’ju pyesin mbi veprat tuaja, tëvogla e të mëdha, të dukshme e të fshehta. Nëse ai ndëshkon, kjo do të bëhet ngasekeni qenë tiranë, e nëse Ai ju falë, kjo do të bëhet për atë se është më i mëshirshmi.- Ta dini, o robët e All-llahut, se ata të cilët janë të përkushtuar ndaj All-llahut ekanë fituar edhe këtë botë kalimtare si edhe atë të amshueshmen, ngase

bëshkëveprojnë me banorët e kësaj në punët e përhershme të tyre, gjersa banorët ekësaj bote nuk bashkëveprojnë me ta në të mirat e botës së ardhshme të tyre. Këtë botëe banojnë në mënyrën më të mirë që mund të banohet dhe ushqehen me të mirat e sajnë mënyrën më të mirë që mund të bëhet, dhe kështu e gëzojnë këtë botë siç e gëzojnëedhe ata që janë në bollëk dhe marrin prej saj atë që e marrin edhe tiranët kryelartë.Dhe atëherë largohen nga ajo pasi të keni marrë pajisje të mjaftueshme që t’i shpiejnëgjer në cakun e udhëtimit të tyre dhe pas tregtisë e cila siguron dobi. Kënaqësinë e të

përmbajturit nga kjo botë dhe janë shumë të bindur se nesër do të jeni në afërsi tëAll-llahut në botën tjetër, ku kërkesat nuk do t’u refuzohen, as do t’u zvogëlohet hisjanë kënaqësi.- Prandaj, o robët e All-llahut, keni kujdes vdekjen dhe afërinë e saj dhe përgatitniçdo gjë që është e nevojshme për të. Ajo do të arrijë si ngjarje e madhe dhe punëmadhështore, qoftë si mirësi në të cilën nuk ka ligësi, ose si ligësi në të cilën nuk kaligësi, ose si ligësi në të cilën nuk do të ketë mirësi. Kush është më afër Xhennetit se ai

i cili punon për të? Vdekja ju ndjek pas. Nëse ndaleni-do t’u rrëmbejë, e nëse ikni-dot’u arrijë. Është e lidhur për ju më fort se hija juaj. Vdekja është e lidhur për flokëttuaja të ballit gjersa bota bëhet lëmsh prapa jush. Keni frikë nga Zjarri i fundit i ciliështë i thellë, vapa e cilit është e tmerrshme dhe dënimi i cilit vazhdimisht përsëritet.




Ai është vendqëndrim në të cilin nuk ka mëshirë, ku nuk ka përmbushje të këresave për asnjë send, as largim nga çfarëdo .- Nëse mundeni, shtoni frikën tuaj nga All-llahu dhe ushqeni shpresë të mirë te Ai.Pastaj bashkoni këto dy gjëra, ngase vërtetë shpresa e njeriut te All-llahu i vetështë në përpjestim me frikën e tij nga All-llahu. Dhe vërtetë, uzdajë më të madhe nëAll-llahun kanë ata ta cilët frikohen më së shumti.- O Muhammed, bir i Ebu Bekrit, dije se të kam vënë obligim Egjiptin, i cili ështëfuqia më e madhe imja. Prandaj e ke detyrë të pashmangshme t’i përballosh pasionettua dhe të shërbesh si mburojë për fenë tënde, edhe mëse në këtë botë e kalon vetëmnjë orë dhe të mos e zemërosh Zotin për të kënaqur ndonjërin prej krijesave të Tij.

Ngase vërtetë te All-llahu ka zëvendësim për te, gjersa askush tjetër nuk kazëvendësim për All-llahun. Kryeje namazim në kohën e caktuar. Mos e shpejto kohëne tij nga ngeja as mos e shtyj kohën e tij ngase je i zënur. Dije se çdo punë e jotja endjek namazin tënd.- Me të vërtetë nuk janë të njëjtë prijësi i rrugës së mbarë dhe prijësi i shkatërrimit,miku i Pejgamberit dhe armiku i Pejgamberit. Pejgamberi i All-llahut Selami i All-llahut qofshin gjiithnjë mbi te dhe mbi të tijët!-më ka thënë:» Lidhur me ithtarët e mi,

nuk kam frikë as nga besimtari, as nga shërbyesi i idhujve. Sa i përket besimtarit-All-llahu do ta pengojë me besimin e tij, ndërsa sa i përket shërbyesit të idhujve- All-llahudo ta mposhtë për arsye se u shërben idhujve. Por frikohem për ju nga çdonjëri qëështë hipokrit (munafik) në zemër, mjeshtër i gjuhës i cili e deklaron atë që ekonsideroni të mirë, kurse e bën atë që nuk ju pëlqen. » (146)- Këshillimi i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s të cilën zakonisht ia shkruante çdonjëritqë e caktonte për të mbledhur zeqatin:- « Nisu në rrugë me përkushtim ndaj All-llahut Një, i Cili nuk ka shok. Kurrë mos iakall tmerrin muslimanit. Mos iu afro kurrsesi nëse ai këtë nuk e dëshiron. Mos merr kurrë nga ai më tepër seç është e drejta e Zotit nga pasuria e tij. kur të shkosh te ndonjëkabile, qëndro afër puseve të tyre në vend që të futesh në shtëpitë tyre. Pastaj nisu drejt

tyre qetas dhe me dinjitet, gjersa të arrish në mesin e tyre. Mandej jepju selam dhe mos përto t’i përshëndesesh si duhet. Pas kësaj thuaju:» O robët e All-llahut, mëkëmbësi iZotit dhe halifi i Tij më dërgoi te ju për të mbledhur hisen e Zotit nga pasuria juaj. Aka diç nga hisja e Zotit në pasuritë tuaja? Nëse ka, dorëzojeni atë mëkëmbësit të tij! »- Nëse thotë:» Nuk ka! »- atëherë përsërite kërkesën. Nëse ndonjëri të përgjigjet

pozitivisht, shko me te. Në ndërkohëmos u kanos, as mos rëndo. Dhe merr nga ari eargjendi atë që të jep. Nëse ka kafshë dhe deve, mos iu afro atyre pa lejen e tij, ngase

pjesa më e madhe është e tij. Nëse u afrohesh, atëherë mos iu afro si dikush që ka pushtet ndaj tyre ose me dhunë. Kurrë mos e friko asnjë shtazë, mos e shqetëso dhemos i bën ndonjë të keqe pronarit të tyre lidhur me to.- Ndaje pasurinë në dy pjesë dhe lejo që pronari ta zgjedhë njërën. Kurrë mos e

kontesto atë që e ka zgjedhur. Mandej ndaje pjesën e mbetur në dy pjesë dhe i lejo tazgjedhë njërën, e kur ta bëjë këtë mos i bën vërejtje atë që ka zgjedhur. Vazhdo kështugjersa të mbetet vetëm ajo që mjafton për përmbushjen e asaj që është e Zotit nga

pasuria e tij. Pastaj prej tij merre hisen e Zotit. Nëse ai e kundërshton veprimin tënd,merre parasysh mendimin e tij, pastaj përziej dy pjesët dhe përsërit atë që e ke bërë

pak më parë, para se e ke marrur hisen e Zotit nga pasuria e tij. kurrë mos merr kafshëtë moçme, të gjymtë, të dobët dhe të sëmurë. Kafshët mos ia beso asnjërit, pos atij nëtë cilin ke besim se do ta ruajë pasurinë e muslimanëve gjersa nuk ia dorëzon prijësittë vet i cili do ta ndajë. Mos ia beso asnjërit, pos atij i cili është mirëdashës, indërgjegjshën, që meriton besim dhe është i kujdeshëm, si dhe nuk është i egër, as nuk i mundon tepër, as i lodhë, as i ligështon. Pastaj na dërgo tërë atë që e ke tubuar, kursene me të do të veprojmë sipas urdhërit të All-llahut.- Kur t’i marrë i besurari yt, urdhëroje që të mos e ndajë deven nga mëzi i saj dhe tëmos e mjel tërë qumështin e saj, për të mos e dëmtuar të voglin e saj, si dhe të mos e




rëndojë duke i hipur. Për këtë le të ketë kujde edhe me kafshët e tjera. Deveve duhejtlejuar të pushojnë dhe të mos nguten ato të cilave u janë tëholluar lëpushat. T’i ndalojëkur të kalojnë pranë ujit që ta shuajnë etjen; dhe të mos i largojë nga terreni me barë nërrugë të fortë. Kohë pas kohe le t’i pushojë dhe le t’u lejojë të qëndrojnë afër ujit dhekullosës. Kështu, kur ato me vullnetin e All-llahut të arrijnë te ne, do të jenë të majmedhe të fuqishme, e jo të lodhura e të dobëta. Pastaj ne do t’i shpërndajmë në pajtim meLibrin e All-llahut dhe rrugën e Pejgamberittë Tij-Selami i All-llahut qofshin gjithnjëmbi te dhe mbi pasardhësit e tij!- Kjo sigurisht do të jetë burim i shpërblimit tënd dhemjet për udhëzimin tënd, nëse All-llahu e lejon këtë. » (147)- Pjesë nga këshillat që Imam Aliu a.s ia porositi birit të tij Hasanit a.s në testamentine njohur që e kemi përmendur më sipër në libër:

-Prej prindit i cili është i vdekshëm, i cili i pranon vështirsitë e kohës, i cili iaka kthyer shpinën jetës, i cili i është dorëzuar fatit të kohës, i cili e qorton këtë

botë, i cili banon vendbanimet e të vdekurve dhe i cili nesër do t’i braktisë-djalit i cili lakmon atë që nuk mund të arrihet, i cili ecë rrugës së atyre që janëzhdukur, i cili është shënjestër e sëmurjeve, i cili është syrgjyn i ditës i ciliështë viktimë e vuajtjeve, rob i kësaj bote, tregtar i mashtrimit të saj,obligues i

dhëshirave, i vdekjes, aleat i brengave, shokë i mjerimit, viktimë e vaujtjeve, icili është i pushtuar nga pasionet dhe i cili është pasardhës i të vdekurve...!

- Të këshilloj të jesh i vetëdijshëm ndaj Zotit, biri im, të jesh i patundur nëdispozitat e Tij, ta përmbush zemrën tënde me përkushtim ndaj Tij dhe tëmbahesh për litarin e Tij. Cila lidhje është më e sigurt se lidhja midis teje dheZotit, nëse mbahesh për litarin e Tij?!

… - Biri im, kur kuptova se jamë plakur mirë dhe kur hetova se poligështohem, nxitova ta lë këtë amanet ty dhe i paraqita këshillat kryesore tësaj, ashtu që vdekja të mos më arrijë para se ta zbuloj ate që më flenë në zemër,

para se urtia ime të goditet siç është goditur trupi im dhe para se të mposhtin

fuqitë e pasionit dhe tundimet të kësaj bote, duke të bërë si deve kokëfortë.Zemra e të riut vërtet është si ara e papunuar, e cila pranon çdo gjë që hedhetnë te. Nxitova pra të këshilloj para se zemra të ngurtësohet dhe përmes mendjestënde frytet e përvojave të tjerëve…

…- Biri im kam zgjedhur për ty më të shkëlqyeshmen kam mbledhur për ty gjëratmë të dobishme, kurse kam larguar nga ti gjërat e padobishme. Meqenëse tëkuptoj siç duhet të kuptojë prindi i zgjuar dhe meqë dëshirojë të të mësoj,mendova se kjo duhet të jetë në kohën kur ti të rritesh dhe gjersa je i freskët nëskenën e botës, duke pasur qëllim të sinqertë dhe zemër të çiltërt dhe se do tëduhet filluar me mësimin e librit të All-llahut, të Madhëruar dhe Fuqiplot, dheme komentimin e tij, dispozitave të Islamit dhe rregullave të tij, mbi atë që ai

ndalon dhe largon, si dhe që nuk duhet dalur jashtë tyre për të mirën tënde……- Përpiqu ta kuptosh drejt këshillën time, biri im, dhe dije se All-llahu i vdekjes

gjithashtu është Zot i jetës që Ai i Cili krojon gjithashtu edhe zhdukë, se Ai iCili shkatërron gjithashtu është Përtëritës i jetës dhe se Ai i Cili jep sëmundjeështë edhe shërues. Kjo botë zhvillohet në mënyrën të cilën e ka përcaktuar All-llahu për të në raport me kënaqësitë e saj, sprovat, shpërblymet në Ditën eGjykimit dhe tërë atë që Ai dëshiron por ti nuk e din…

…- Dije, biri im, sikur Zoti yt të kishte shok, gjithashtu do të arrinin edhe pejgamberët e tij dhe ti do të shikoje shenjat e pushtetit dhe fuqis së tij, si dhedo kuptoje veprat dhe cilësitë e tij. Por, Ai është All-llahu, Një dhe i Vetëm, siçe ka përshkruar Ai Veten e Tij. Askush nuk mund t’i kundërvihet pushtetit tëTij. Ai është ngaherë dhe përherë. Ai është para çdo gjëje, pa kurrëfarë fillimidhe Ai është i fundit, pa kurrëfarë mbarimi. Ai është aq i madh sa zotërimi i Tijnuk mund të përfshihet me zemër ose sy…




…- Dije se përpara teje ekziston përpjetë e mundimshme dhe rrepinët, në të cilën personi me barrë të lehtë do të jetë në pozitë më të mirë se ai me barrë të rëndë,gjersa ai i ngadalshmi në te do të jetë në pozitë më të keqe si ai i shpejti.Rezultati yt i fundit i kalimit të saj pa dyshim do të jetë ose Xhenneti oseXhehennemi. Prandaj hapi sytë, në dobi tënden, para të zbriturit dhe përgatitvendin para të arriturit, ngase pas vdekjes nuk ka kurrëfarë afrimi, as kthim nëkëtë botë…

…- Dije biri im, se je krijuar për botën tjetër e jo për këtë, për zhdukje e jo për jetëtë amshueshme, për vdekje e jo për jetë…

…- Biri im, shpesh kujtoje vdekjen dhe vendin ku do të shkosh befas dhe do taarrish pas vdekjes kështu që kur të arrijë, të jeshë i kujdeshëm ndaj saj dhe tëkeshë përgatitur veten për të, ashtu që ajo nuk të vjen krejt papritur dhe nuk tëzë të papërgatitur…

…- Errësira ngadalë zhduket. Tani është sikur udhëtarët zbresin nga kuajt, kurseata të cilët nxitojnë do të arrijnë së shpejti. Dije biri im, se ai në shalën e natësdhe ditës bartet te ata, edhe nëse rrin i qetë , dhe kalon distanca të mëdha, edhenëse qëndron dhe pushon…

…- Rrespektoje farefisin tënd të afërm ngase ata janë krahët me të cilat fluturojshë,fillim tek i cili kthehesh, dhe duar me ta cilat sulmojshë. Dorëzoja plotësisht besimin tënd dhe ndërgjegjen All-llahut që të t’i ruajë dhe kërko nga Ai që të ta përvcaktojë çdo të mirë qoftë të largët apo të afërt, si dhe nga kjo dhe botatjetër. » (148)

- Testamenti i Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s drejtuar bijve të tij Imam Hasanit dheHusejnit a.s kur Ibn Mulxhemi-mallkimi i Zotit qoftë mbi te!- e kishte plagosur:

« Ju lë amanet të jeni të vetëdijshëm ndaj All-llahut dhe të mos e gjakoni këtë botëedhe nëse ajo këtë e dëshiron nga ju. Mos t’ju vijë keq për asgjë që u ështërefuzuar nga ajo. Folni të vërtetën dhe punoni për shpërblim. Bëhuni kundërshtarëtë tiranit dhe ndihmës për të shtypurin.

- Ju lë amanet juve dhe krejt fëmijëve të mi dhe anëtarëve të familjes time dheçdonjërit te i cili arrinë kjo porosi e shkruar që të jeni të përkushtuar ndaj All-llahut, qët’i kryeni si duhet punët tuaja dhe t’i eliminoni mosmarrëveshjet midis veti, ngase ekam dëgjuar gjyshin tuaj-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi të tijët!-dukethënë:» Përmirësimi i marrëdhënieve të ndërsjella është më i mirë se namazi i

paobligueshëm dhe agjërimi i paobligueshëm… »- Keni frikë Zotin dhe, sërish, keni frikë Zotin lidhur me jetimët! Mos lejoni të jenëtë uritur dhe që në praninë tuaj të keqtrajtohen.- Keni frikë Zotindhe, sërish, keni frikë Zotin lidhur me fqinjët tuaj, ngase ata janëamanet i Pejgamberit! Aq ka porositur për sjellje të mirë ndaj tyre sa që menduam sedo të bëjë që ta trashëgojnë njëri-tjetrin.

- Keni frikë Zotin dhe, sërish, keni frikë Zotin sa i pëket Kur’anit! Askush të mos uakalojë në të vepruarit sipas tij.- Keni frikë Zotin dhe, sërish, keni frikë Zotin lidhur me namazin, ngase ai ështështyllë e besimit tuaj!…- … Jeni të vendosur në miqësinë e ndërsjellë dhe flijimin e disave për të tjerët. Dheruajuni nga grindja dhe ndarja e ndërsjellë. Mos heqni dorë nga thirrja për vepra tëmira dhe largimin nga ato të këqia, ashtu që të ligët nga ju të administrojnë mbi ju, kur do të luteni, por nuk do t’u miratohet. »- Pastaj ai-Imami a.s tha:- O bijtë e Abdul-Mutalibbit, vërtetë nuk dëshiroj t’u shoh se si keni shkelur vrazhdënë gjakun e muslimanëve duke bërtitur:» Është vrarë Emirul-Muëminini! » Kenikujdes! Mos e vrani kurrësesi për mua asnjërin pos vrasësit tim!- Pritni! Nëse vdes nga kjo goditje e tij, atëherë goditeni. Goditje për goditje. Dhemos e shëmtoni njeriun, ngase e kam dëgjuar Pejgamberin e All-llahut-Selami i All-




- Kjo do të eliminojë mburrjen, do të shërojë nga karakteri yt i egër dhe do ta kthejëurtinë e cila të është larguar. Ruaju nga të krahasuarit me Zotin në madhështinë e Tijdhe imitimin e Tij në pushtetin e Tij, nga se All-llahu vërtet e poshtron çdo tiran dheturpëron çdo mburravec mendjelartë.- Bëhu i drejtë ndaj Zotit dhe ndaj njerëzve si ndaj vetes tënde, ndaj familjes tëndedhe atyre nga besimtarët tu për të cilët ke simpati, sepse nëse vepron kështu do të jeshi padrejtë, ndërsa All-llahu, në emër të robërve të Tij, është kundërshtar i atij i ciliështë i padrejtë ndaj robërve të Zotit. Kurse atij të cilit All-llahu i është kundërshtar,do t’i dobësohet preteksti i tij dhe ai do të mbetet në gjendjen e të qenët në luftë meZotin, gjersa nuk bindet dhe pendohet. Asgjë nuk është më me ndikim në ndryshimin errahmetit të Zotit dhe në shpejtimin e kompenzimit të Tij se që është këmbëngulja nëtirani, nga se All-llahu vërtet dëgjon lutjet e të shtypurve dhe Ai ua zë pritën tiranëve.- Adhuroje më së shumti atë që është më e ekuilibruar në të drejtë, më e përgjithësuar në drejtësi dhe më gjithpërfshirëse duke marrë kënaqësinë e besimtarëve, ngase

pakënaqësia e njerëzve të zakonshëm merr me vete kënaqësinë e njerëzve të shquar,kurse pakënaqësia e njerëzve të shquar mund të lihet pas dore nëse ekziston kënaqësiae njerëzve të zakonshëm. Asnjëri nga besimtarët e prijësit nuk është më i rëndë se

njeriu i shquar në kënaqësitë e jetës, më i padobishëm në vuajtje, më i mbushur urrejtje ndaj veprimeve të drejta, më i neveritshëm në të kërkuarit e përkrahjes, më pak mirënjohës në kohën e dhënjës, më pak i ndieshëm për shkaqe në kohën e refuzimitdhe më i dobët në durim në kohën e problemeve të jetës. Njerëzit e zakonshëm tëBashkësisë janë shtylla e besimit, fuqia e muslimanëve dhe mbrojtja nga armiku.Prandaj, simpatia dhe synimi yt le të drejtohen në drejtim të tyre.- Më i largëti prej teje ndër besimtarët dhe më i ligu prej tyre në sytë tu le të jetë ai icili më së paku i hulumton mangësitë e njerëzve, me që njerëzit mund të kenë të meta,ndërsa sundimtari është më i thiruri për t’i fshehur. Prandaj, kurrësesi mos zbulo çkado

prej kësaj që është fshehur nga ti, nga se ke obligim të përmirësosh atë që të ështërrëfyer, ndërsa All-llahu do të gjykojë për çdo gjë që është e fshehur nga ti. Mbulo

të metat sa të mundesh dhe All-llahu do të mbulojë të metat tua për të cilat ti do tëdëshiroje të mbeten të fshehura nga ithtarët tu. Zgjidh çdo nyje të urrejtjes në populldhe këput nga vetja shkakun e çdo armiqësie. Largo çdo gjë që nuk e ke të qartë.Kurrë mos nxito që të marrësh në mbrojtje gojëkëqinjët, nga se gojëkëqinjët ështëgënjeshtar, edhe nëse paraqitet si ai që dëshiron mirë.- Kurrë mos e inkuadro koprracin ndër ata me të cilët këshillohesh, ngase do tëlargojë nga mirëbërësia dhe do të frikojë me varfëri, as frikamanin, i cili do të bëjë aqtë dobët për për kryerjen e punëve tua, as lakmitarin, i cili do të joshë megrumbullimin e pasurisë në mënyra të pahieshme. Kopracia, frika dhe lakmia vërtetë

janë instikte të ndryshëm, por të gjithë i bashkon të persiaturit e gabuar mbi Zotin.- Ndihmësi më i keq yti është ai i cili ka qenë ndihmësi i njerëzve të këqinj para teje

dhe i cili u është bashkuar në mëkate. Prandaj mos lejo që të bëhet personi i afërt, ngase të tillët janë aleatë të mëkatarëve dhe vëllezër të tiranëve. Për ta mund të gjeshzëvendës të mirë, të cilët do të jenë si ata në meditime dhe veprime, por nuk do të jenëtë ngjashëm në mëkate dhe vese. Ata kurrë nuk kanë ndihmuar tiranin në tiranizimin etij, ose mëktararin në mëkatin e tij. Më së paku do të shetësojnë dhe më së shumti dotë ndihmojnë. Do të jenë më të matur ndaj teje dhe më së pahu do të anojnë nga tëtjerët. Prandaj merri si njerëz të zgjedhur fshehurazi si edhe botërisht.- Pasatj më të çmuarit prej tyre për ty le të jenë ata të cilët e thonë hapur të vërtetën

para teje dhe të cilët të ndihmojnë më së paku në atë veprim tëndin për të cilin All-llahu nuk dëshiron nga miqët e Vet, edhe nëse kjo është në pajtim me dëshirën tënde.Lidhur fort për ata të cilët janë të ndershëm dhe të sinqertë dhe pastaj i këshillo që tëmos lëvdojnë as të mos ta bëjnë qejfin për vepra të cilat nuk i ke kryer, nga se tepëria elëvdimit krijon krenari dhe të afron kah aroganca.




- Para teje nuk duhet të janë të njejtë ai i cili kryen vepra të mira dhe ai i cili kryenvepra të liga, meqë, me të vërtetë, në këtë qëndron largimi i mirëbërësit ngamirëbërësia dhe inkurajimi i kryesit të veprave të liga për prapësi. Mbaje çdonjërin

prej tyre në vendin të cilin e meriton. Dije se më i përshtatshëm për përshtypjen esundimtarit në nënshtatashit e tij është që të forcojë mirësinë e vet ndaj tyre, tëlehtësojë vuajtjet e tyre dhe të largojë nga ajo për të cilën nuk kanë aftësi. Prandajndjeke drejtimin me të cilin len përshtypje të mirë te besimtarët tu, sepse përshtypja etillë e mirë do të lirojë nga shumë brenga të mëdha. Më i përshtatshmi në përshtypje tëmirë mbi ty është ai për të cilin sjellja jote nuk është e mirë, ndërsa më i përshtatshmi

për përshtypje negative mbi ty është ai për të cilin sjellja jote nuk është negative.- Mos e ndërpre rrugën e drejtë nëpër të cilën kanë ecur brezat e parë të kësaj

bashkësie, në themelet e cilës është krijuar uniteti i përgjithëshëm dhe në të cilën ështëarritur drejtësia e nënshtetasve. Mos formo kurrësesi ndonjë drejtim i cili i dëmtonrrugët e mëhershme, ngase kompenzimi i bie atij cili e ka krijuar, kurse mëkati ty,sepse ti e ke lejuar. Bëhu i vendosur në zhvillimin e bisedave me dijetarët dhediskutimeve me njerëz të urtë me qëllim të forcimit të asaj çka është e mirë për vendintënd dhe rivendosjen e asaj për çka njrëzit para teje kanë vepruar drejt.

MBI GRUPACIONET E NDRYSHME TË NJERËZVE:

- Dije se vartësit sajojnë grupacione të cilët mbahen vetëm njëri krahas tjetrit dhe senuk mund të jenë të pavarur njëri nga tjetri. Nga këto grupacione janë: ushtria e All-llahut, personeli sekret nga njerëzit e zakonshëm dhe të zgjedhur, ndarësit e drejtësisë,të ngarkuarit për ligj dhe rregull, obliguesit e tatimit personal, dhe për tokë nga ata që

janë nën mbikëqyrje dhe muslimanët, tregtarët dhe pronarët, pastaj shtresa më e ulët enevojtarëve dhe të varfërve. All-llahu ka përcaktuar hisen e çdonjërit dhe ka paraqitur dispozitën e Tij, e cila ruhet te na për çdonjërin veç e veç, në Librin e Tij në sunnetin ePejgamberit të Tij-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi të tijët!

- Prandaj ushtria, me vullnetin e All-llahut,është foresë për të nënshtruarit, stoli për sundimtarët, forcë e besimit dhe rrugë e sigurisë. Vartësit nuk mund të ekzistojnë pate, gjersa ushtria mund të mbahet vetëm me ato mjete të cilat i ka caktuar All-llahu për të, me të ardhurat me të cilat ajo vjel fuqinë për luftë me armikun, në të cilat ajo

bazohet në të përparuarit e saj dhe me të cilat ajo i plotëson nevojat e saj. Këto dygrupacione nuk mund të ekzistojnë pa të tretin, të cilin e përbëjnë gjyqëtarët,ekzekutuesit dhe sekrtetarët; ata gjykojnë mbi kontratat, mbledhin të ardhurat dhe janëtë nevojshëm për çështje të veçanta dhe të përgjithëshme.- Kurse të gjitha këto grupacione nuk mund të ekzistojnë pa tregtarët dhe pronarët, tëcilët për të siguruar nevojat, rivendosin tregun dhe u mundësojnë të tjerëve që tërë këtëtë mos e bëjnë me duart e tyre. Pastaj vjen grupacioni më i ulët-i nevojtarëve dhe të

varfërve, të cilët kanë të drejtë për ndihmë dhe mbështetje, kurse i përket çdonjërit, nëemër të Zotit, pajisje për jetë dhe çdonjëri ka të drejtë te sundimtari në harmoni me atëçka është e nevojshme për mirëvajtjen e vet.- Prijësi nuk mund të lirohet nga obligimet të cilat ia ka caktuar All-llahu, pos me

përpjektjet dhe kërkim të ndihmës nga Zoti, si dhe me përshtaturit në pasimin evazhdueshëm të së Vërtetës dhe në durimin e çdo gjëje që është e lehtë ose e rëndë.

USHTRIA:

- Cakto për komandant të ushtrisë tënde atë njeri i cili, sipas mendimit tënd, kaqëllim të mirë ndaj Zotit, Pejgamberit të Tij dhe Imamit tënd, më të ndershmin nëzerër dhe më të dalluarin prej tyre në shpirtëmirësi, më të ngadalshmin në zemërim, që




padrejtësive dhe tradhëtisë. Zgjedhi midis tyre ata me përvojë dhe të turpshëm të cilëtrrjedhin nga familje të ndershme dhe kanë të kaluar të gjatë në islam, nga se të tillëtvërtet kanë sjellje më të mirë dhe nder të panjëllosur, më së paku janë të prirur paslakmisë dhe më së miri e kuptojnë rezultatin e dukurive. Furnizoi ata me begati të

bujshme, nga se në duart e tyre është i sigurt, si dhe argument kundër tyre nëse e prishin urdhërin tënd apo e tradhëtojnë besimin tënd. Gjithashtu, verifiko punët e tyredhe cakto njerëz të cilët do të larmërojnë për ta, të cilët do të jenë të sinqertë dhe

besnikë, nga se mbikëqyrja e fshehtë e punëve të tyre do t’i nxitë ta zbatojnë amanetindhe të jenë të kujdesëshëm ndaj vartësve.- Ki kujdes ndaj ndihmësve nëse ndonjëri prej tyre e shtrinë dorën drejt shpërdorimit,kurse informacionet e raportuesve tu e vërtetojnë këtë, atëherë kënaqu me këtë siargument. Në atë rast kundër tij duhet përdorur ndëshkimin fizik, të dënohet për atë qëe ka bërë, ta caktosh në një vend të degraduar, ta turprosh me vulën e turpit dhe t’iahedhësh qaforen e turpit për kundërvajtjen e tij.- Mbikëqyr punët e të ardhurave ashtu që ata të cilët merren me këtë të prosperojë,ngase në prosperitetin e tyre qëndron prosperiteti i të gjithëve. Të tjerët nuk mund të

prosperojnë pa ata, nga se të gjithë njerëzit varen nga të ardhurat dhe ata të cilët

kujdesen për këtë. Kujdesi për përpunimin e tokës le të jetë më i madh se kujdesi për të mbledhur e të hyrave, sepse kjo është e mundur vetëm kur toka është e punuar,kurse çdonjëri që kërkon të ardhura pa përpunim të tokës, shkretëron tokën dheshkretëron njerëzit. Administrata e tij është jetëshkurtër.

SHËRBIMI I TË HYRAVE:

- Nëse njerëzit, ankohen për sëmurje ose ngarkesë të madhe, tatimin duhet shtyrë për aq sa besimi yt të përparojë pozitën e tyre. Mos të shqetësojë shtyrja që u ke falur për shkak të eliminit të pasojave prej tyre, nga se ata këtë shtyrje do ta rikthejnë në formëtë begatisë së tokës tënde dhe të prosperitetit të shtetit tënd, krahas fitimit të

mirënjohjes së tyre dhe kënaqësisë tënde që atyre u ke ofruar begatinë e drejtësisë.Mund të mbështetesh në forcën e tyre nga se ke depozituar për shkak të lehtësimeve tëtyre dhe mund ta bazosh besimin në ta sepse, u kë ndarë drejtësi me atë çka ke qenë

bujar. Ndërkaq mund të ngjajë që do të kesh nevojë për ndihmën e tyre, dhe atëherë dota ofrojnë me gjithë zemër, pasi që mirësia mund të durojë çdo gjë që ia ngarkon.Shkatërrimi i tokës është kushtëzuar me varfërinë e atij që e punon, gjersaadministratorët merren me grumbullimin me pak shpresë se do të zgjasë dhe duke mosnxjerrur kurrëfarë dobie nga këshillat.

SHËRBIMET PUBLIKE:

- Dhe pastaj shqyrto konditat e njerëzve të besuar në punët e tyre. Cakto për punëttua më të mirët prej tyre dhe ia beso letrat tua , të cilat përbëjnë politikën tënde dhefshehtësitë tua, atij prej tyre: i cili ka cilësi më të mira, i cili nuk mburret me famën, nëmënyrë që të mos merr guxim të ngritet kundër teje në tubimet publike. Ai gjithashtunuk guxon të jetë indiferent në transmetimin e informacioneve për ty nga mëkëmbësittu dhe dërgimin e përgjigjeve të sakta atyre në emrin tënd në aspektin e rregullave dhe

pagesave tua. Ai nuk guxon në të lidhë kurrëfarë marrëveshje të dëmshme në emrintënd dhe nuk guxon të refuzojë prishjen e çfarëdo marrveshje kundër teje. Nuk guxontë jetë i painformuar në shtrirjen e pozitës së tij në punë, sepse ai që nuk e din pozitëne vet edhe më pak e kupton pozitën e të tjerëve.

- Pastaj zgjedhja jote mos të bëhet në bazë të të kuptuarit tënd, besimit dhe përshtypjes së mirë, pasi që njerëzit i kapin mendimet e udhëheqësit me hipokrizinë etyre ose me shërbim të mirë, kurse në këtë, nuk ka asgjë të ngjashme me qëllimirësinëdhe besnikërinë. Më mirë i verifiko në bazë të asaj ç’kanë bërë nën administrimin e




e kam dëgjuar Pejgamberin e All-llahut-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi tëtijët!-duke deklaruar shumë herë: » Bashkësia, në të cilën nuk është e mbrojtur pa frikëe drejta e të dobëtit nga i forti, kurrë nuk do ta arrijë pastërtinë ». Duro ngathtësinë etyre dhe paaftësinë e të shprehurit, largo prej vetes ngushtësinë dhe krenarinë. All-llahu për këtë do të mbulojë me bekimin e Tij dhe do të shpërblejë për bindjen tëndendaj Tij. Çdo gjë që ep-ep me kënaqësi. Ndërkaq, kur të refuzosh, këtë bëre me njerzëidhe duke kërkuar falje.- Nga punët tua, madje ka edhe të tillë që nuk mund të mos i kryesh vetë, siç është të

përgjigjurit nëpunësve tu kur këtë nuk janë në gjendje ta bëjnë sekretarët tu, osezgjidhjet e ankesave të njerëzve kur u bëjnë bisht ndihmësit tu.- Kryeje çdo ditë punën e planifikuar për atë ditë, sepse çdo ditë ka punën e vet.Ruaje pjesën më të madhe dhe më të mirë të kësaj kohe për vete, për t’iu lutur Zotit,edhepse tërë kjo është në emër të All-llahut, nëse qëllimi është i mirë dhe nëseshtetasit nga kjo prosperojnë.- Kryerja e atyre obligimeve të Zotit, të cilat i përkasin vetëm Atij, le të jetë ajoveçanti me të cilën besimin tënd te Zoti e bën të pastër. Prandaj dhuroja Zotit një pjesëtë trupit tënd gjatë natës dhe ditës. Dhe çkado që kryen nga kjo duke kërkuar afrim te

Zoti, duhet të jetë e tërsishme, pa të meta ose gabim, pa marrë parasysh çfarë mundifizik do të kërkojë. Kur njerëzve u prinë në namaz, mos u bën si ai i cili refuzon, as siai i cili shkatërron, sepse midis njerëzve ka të dobët dhe nevojtarë. Kur Pejgamberi iAll-llahut-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi të tijët!-më dërgoi në Jemen, e

pyeta lidhur me atë se si duhet t’ua fali namazin atyre, kurse ai u përgjegj: » Falu meta ashtu siç do të falej më i dobëti prej tyre dhe kthehu i mëshirshëm ndaj besimtarëve!- Dhe tani! Kurrësesi mos u largo për një kohë të gjatë nga shtetasit tu, sepse largimii bartësit të pushtetit nga shtetasit është një lloj i ngushtësisë dhe sjell panjohuri lidhur me hallet e tyre. Largimi prej tyre i privon nga të njohurit e asaj për çka nuk janë tëinformuar. Prandaj fillojnë ta konsiderojnë të madhen të vogël dhe të voglën të madhe,të bukurën të shëmtuar dhe të shëmtuarën të bukur, kështu që ngatërrohet e vërteta dhe

gënjeshtra. Tekefundit, sundimtari është megjithatë vetëm njeri, andaj mund të dijëçka fshehin njerëzit prej tij.

MBI SJELLJET DHE VEPRIMET E SUNDIMTARIT:

- Nuk ka shenjë të madhe në pamjen e së vërtetës që të mund të dallohen deklaratat endryshme të saj nga gënjeshtrat. Madje, mund të jesh nga dy llojet e njerëzve. Osemund të jesh zemërgjërë në dhënjen e të drejtave-e përse kjo fshehje edhe përkundër kryerjes së obligimeve dhe veprave të mira që i kryen!-ose je në sprovë me refuzim,dhe njerëzit shpejt do të pushojnë të kërkojnë nga ti, sepse do të humbin shpresën nëveprimin bujar tëndin! Krahas gjithë kësaj, ekzistojnë shumë nevoja njerëzish ndaj tejetë cilat nuk paraqesin kurrëfarë vështirësie në raportin e tyre ndaj ty, siç janë ankesatkundër shtypjes ose kërkesa për drejtësi lidhur me ndonjë çështje.- Më tutje, administruesi ka të zgjedhurit e tij dhe njerëzit besnikë. Ndër ta ka të tillëtë cilët këtë e keqpërdorin, që janë arogantë dhe të padrejtë në veprime. Zhduk rrënjëne këtij të keqi me eliminimin e shkaqeve të këtyre veseve. Mos i cakti kurrësesi pronësi shpërblim asnjërit prej ithtarëve ose adhuruesëve tu. Ata nuk guxojnë nga ti të

presin pronësi mbi tokën e cila mund t’u bëjë dëm njerëzve që kufizohen me këto tokanë ujitje ose punët e përbashkëta bërrën e të cilave të shpërblyerit ia hedhin të tjerëve.

Në këtë mënyrë dobia do të jetë e tyre më parë se e jotja, ndërsa përgjegjësia e jotjaedhe në këtë edhe në botën tjetër.

- Respekto të drejtat e çdonjërit që i përkasin, qoftë i afërt ose i largët. Në këtë tregodurim dhe bëhu i kujdesëshëm edhe nëse kjo e përfshinë farefisin dhe të afërmit tu,dhe kërko shpërblim për atë që e ke vështirë, meqë shpërblimi për këtë është i madh.




- Nëse vartësit të akuzojnë, për arogancë, sqaroju qëndrimin tënd haptas dhe eliminoçdo dyshim të tyre me sqarimin tënd, sepse kjo nënkupton ushtrim për shpirtin tënddhe mirësi për shtetasit tu, gjersa sqarimi i tillë do të mbrojë qëllimin tënd që t’i mbashfort në të Vërtetën.- Kurrësesi mos e braktisë ujdinë të cilin ia ofron armikut, në të cilën ekzistonkënaqësia e Zotit, meqë armëpushimi është vërtetë pushim për ushtrinë tënde, lëhtësimi problemeve për ty dhe siguri për vendin tënd. Por qëndro gjer në fund i matur ndajarmikut tënd, pas armpushimit me te, meqë armiku shpesh ofron armëpushim për tashfrytëzuar negligjencën tuaj. Prandaj bëhu i vendosur dhe mos vepro në këtë çështjesipas dëshirës. Nëse lidhë marrëveshje midis teje dhe armikut apo ia jep fjalën, atëherëzbatoje marrëveshjen dhe mbaje me sinqeritet fjalën tënde. Bëhu si mburojë ndajçdonjërit të cilit ia ke dhënë fjalën, meqë ndër obligimet e Zotit nuk ekziston asgjë nëçka njerëzit janë më ta bashkuar, edhe përkundër mospajtimit në idetë e tyre dhedallimit në të menduarit e vet, siç është respektimi i përmbushjes së betimit. Pasmuslimanëve madje edhe shërbyesit e idhujve mbajnë marrëveshjen reciproke, sepse ikuptojnë pasojat e prishjes së saj. Prandaj kurrësesi mos e tradhëto ate të cilit ia kedhënë fjalën dhe mos e prish marrëveshjen me te, dhe mos e mashtro as armikun tënd,

sepse askush nuk e kundërshton Zotin pos xhahilëve të ndyrë. All-llahu ështëmarrëveshje dhe garancën e Tij e ka bërë simbol të sigurisë, të cilën Ai e ka lëshuar mbi robët e Tij për ata që kërkojnë dobi nga afria e Tij. Prandaj, në këtë gjë nuk guxontë ketë mashtrim, dinakëri ose hipokrizi.- Mos harto marrëveshje në të cilën do të lejosh dobësi dhe mos e ndrysho kuptimin efjalëve të shumëkuptimëshme pas lidhjes dhe verifikimt të saj. Barra e asaj për çka je iobliguar ta respektosh marrveshjen e Zotit nuk duhet kurrësesi të nxitë ta kërkoshmohimin e paarsyeshëm të marrëveshjes, meqë të duruarit e vuajtjes, përmes të cilës

prej çlirimit dhe rezultatit të mirë, është më i mirë se prishja nga pasoja e së cilës ifrikohesh dhe shqetësohesh se All-llahu do të ftojë të japësh llogari për të cilën nuk kaarsyetim as në këtë, as në botën tjetër.

- Ruaju nga vrasjet dhe gjakderdhjet pa arsyetim, meqë asgjë nuk e shton dënimin eZotit dhe nuk është më i madh për nga pasojat dhe më i fuqishëm për zhdukjen emirësive dhe shkurtimit të afatit, siç është gjakderdhja e pajustifikueshme. All-llahu iMadhëruar në Ditën e Gjykimit marrjen në pyetje të njerëzve do të fillojë me rastet egjakderdhjes qmos lejo kurrë që arroganca e pushtetit të nd të pengojë në të dhënit e të drejtavefamiljes së të vrarit.- Ruaju nga vetëkënaqësia dh besimi në atë që të duket e mirë. Ruaju nga dëshira për lëvdim të tepruar, meqë kjo është rasti më i sigurt për shejtanin që të zhdukë veprat emira, të njerëzve të devotshëm. Ruaju nga qortimi i shtetasëve për mirësinë tënde,shtimin e veprave tua, ose t’u premtosh e pastaj ta prishësh premtimin, ngase qortimi e

zhdukë mirësinë, vetëlavdimi shuan dritën e së vërtetës, kurse prishja e premtimitshkakton urrejtjen e Zotit dhe njerëzve. All-llahu i Lartmadhëruar thotë:

« Sa mëni e ka All-llahu kur deklaroni atë që nuk epërmbushni ?! (Kur’an 61:3)

- Ruaju nga nxitimi në çështjet para kohës së tyre, ngathtësisë në kohën e përshtatshme të tyre, vendosmërisë në to kur përshtatshmëria e veprimit nuk është eqartë dhe dobësisë kur ajo bëhet evidente. Vendos çdo gjë në vednin e vet dhe çdo

punë kryeje në kohën e vet. Ruaju nga përvetësimi i asaj në çka njerëzit kanë hise të barabartë dhe ruaju nga indiferenca në çështjet të cilat do ta dalin sheshit me pretekstse ti je përgjegjës për të tjerët. Së shpejti do të hiqen mbulesat e gjërave dhe nag ti dotë kërkohet t’i paguash kompenzim atij të cilit i është bërë dëm. Përmbaje zemërimintënd, hidhërimin, forcën e muskujve tu dhe mprehtësinë e gjuhës tënde.




- E ke për detyrë të kujtosh atë që të ka parapri, qoftë ajo administratë e drejtë, rrëfimi bukur ose shembull i Pejgamberit tonë-Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi tëtijët!-ose dispozitë nga Libri i Zotit. Prandaj, bazohu në atë që na ke parë neve duke

bërë dhe përpiqu ta pasosh atë që të kam urdhëruar në këtë porosi, duke shterruar argumentin tim kundër ty, ashtu që i nuk ke pretekst kur shpirti yt të sulet drejt

pasionit tënd.- I lutem All-llahut me rrahmetin dhe mëshirën e Tij me madhështinë e pushtetit tëTij për dhënjen e aftësisë së mirë, me të cilën Ai mund të më nxitë edhe mua edhe ty të

paraqesim arsyetim të qartë para Tij dhe krijesave të Tij në mënyrën me të cilën të joshet kënaqësia e Tij bashkë me mirënjohjen e mirë ndër njerëz, rezultat të mirë në pasuri, shtimin e begatisë dhe ngritjen e famës, si dhe që Ai, më në fund, t’namundësojë të vdesim me vdekje të virtytshme dhe dëshminë e së Vërtetës me jetrattona.

« Te ai vërtetë do të kthehemi! » (El-Bekaretu, 156)- Selam Pejgamberit të All-llahut!- Selami i All-llahut qofshin mbi te dhe mbi pasardhësit e apstër dhe të ndershëm tëtij! Edhe shumë selame!

- Selam ‘ (153)- Letra e Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s dërguar Harith El-Hamdaniut:- « Mbahu për litarin e Kur’anit dhë kërko nga ai udhëzim. Konsidero të ligjshmen etij të ligjshme dhe paligjshmen e tij të paligjshme. Dëshmo të vërtetën e cila ka qenënë të kaluarën. Merr mësim nga e kaluara për hir të asaj që akoma ka mbetur në këtë

botë. Meqë vërtet një ndërrim i saj i gjason tjetrit dhe fundi i saj do ta arrijë fillimin esaj, tërësia e saj duhet të ndryshojë dhe të zhduket. Madhëro emrin e All-llahut duke e

përmendur vetmë për të vërteta. Kujto shpesh vdekjen dhe atë çka është pas vdekjes.Kurrë mos e dëshiro vdekjen, pos në kondita dinjitoze.- Ki kujdes ndaj çdo vepre të cilën autori i saj e don vetëm për vete, dhe nuk e don

për muslimanët në tërësi. Ruaju nga çdo vepër e kryer fshehurazi, e nga cila

turpërohesh publikisht.- Gjithashtu, ruaju nga çdo vepër të cilët kryrësi i saj, kur të pyetet për këtë e gjykonose kërkon ndjesë për të. Mos u bën nderin tënd shënjestër për fjalët e njerëzve. Mosua transmeto njerëzve të gjitha ato që i dëgjon, sepse kjo arrinë gjer në gënjeshtër.Mos moho çdo gjë që rrëfejnë njerëzit sepse kjo do të thotë padituri. Përmbajezemërimin dhe fal njerëzit kur je në pozitë të dënosh. Trego durim në çastin ezemërimit dhe fal kur je në pushtet. Rezultati i fundit do të jetë në dobinë tënde. Kërkomirësi në çdo begati që të ka dhënë All-llahu dhe mos zhduk asnjë nga bekimet eAll-llahut ndaj teje. Të shikohet gjurma e asaj që All-llahu të ka dhënë si begati.- Dije se besimtari më i mirë është ai i cili ka shkuar më së largu në të shpenzuaritnga ajo, familja e tij dhe pasuria e tij. Ngase, çdo gjë të mirë që dërgon para veti-ajo

do të mbetet për ty në rezervë, kurse fitimin e tërë asaj që e len pas veti-do tashfrytëzojnë të tjerët. Largoju shoqërimit me ate të menduarit e të cilit është i pasigurt,kurse vepra e tij e papëlqyer, pasiqë njeriun e gjykojnë në bazë të shokëve të tij. Jetonë qytete të mëdha, sepse ato janë vende të tubimit të madh të muslimanëve. Largohunga vendet e neglizhencës dhe smirës dhe vendet ku ke pak ndihmëtarë në të

përkushtuarit ndaj All-llahut. Përkufizo të përsiaturit tënd në atë që të intereson. Ruajunga qëndrimi në treg, ngase ata janë vendqëndrim i shejtanit dhe qarqe të ngatërrimit.Shumë shpesh merr parasysh ate mbi të cilin ke pushtet, meqë kjo është një nga portate mirënjohjes.- Mos u nis në rrugë të premteve, gjersa nuk e kryen faljen e përbashkët, (namazin exhumasë, vërejt e përkth) pos kur shkon në rrugë të All-llahut ose me punë për çka kaarsyetim. Përkujto All-llahun në të gjitha punët tua, sepse të përkushtuarit ndaj All-llahut ka përparësi mbi çdo gjë tjetër. Me shkathtësi binde zemrën tënde për t’ishërbyer All-llahut; bëhu mëshirplot dhe mos detyro me dhunë. Aktivizoje kuririn së




koti dhe kur është në dëfrim, pos kur janë në pyetje detyrat që janë urdhër, pasi që atonuk guxojnë të lihen anash dhe duhet të kryhen në kohën e caktuar. Ruaju që vdekjamos të të gjejë gjersa je larguar nga All-llahu yt duke kërkuar këtë botë. Ruaju ngashoqërimi me veskënjtë, sepse vesi lidh me ves. Kërko Zotin të madh dge respektomiqët e Tij. Ruaju nga mllefi ngase është një ushtri e fortë e Iblisit.- Selam. » (154)- Emirul-Muëminini Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s para vdekjes tha:- O njerëz, të gjithë duhet ta takojnë atë (vdekjen, vërejt e përkth) nga e ciladëshirojnë të shpëtojnë. Vdekja është vend drejt të cilit shkon jeta. Të ikësh nga vdekjado të thotë ta arrish atë! Sa shumë ditë i kam kaluar duke zgjidhur enigmën e kësajfshehtësie?! Mirëpo, All-llahu nuk ma lejoi zbulimin e saj. Madje larg nga kjo! Ajoështë dituri e fshehur. Sa i përket amanetit tim?! Ja ku po ua them: All-llahu-mos i

përshkruni shok Atij; dhe Muhammedi-Selami i All-llahut qoftë mbi te dhe mbifamiljen e tij!-mos e leni pas dore Ehli Bejtin e tij! Kultivoni këto dy shtylla dhendezni këto dy kandila gjersa nuk jeni shkëputur nga ata, nuk do t’u gjejë kurrëfarë ekeqe. Çdonjëri prej jush le të barti barrën e vet dhe të mos e pikëllojnë injorantët.Kujdestari është më i mëshirshëm! Besimi është i tërësishëm! Imami është i

gjithdijshëm! Dje kam qenë me ju, sot për ju jam mësim, kurse nesër do të ndahemi.All-llahu na faltë edhe mua edhe juve!- Nëse këmba mbetet stabile në këtë vend të rrëshqitshëm, është mirë. Mirëpo, nëseajo rrëshqet kjo bëhet për arsye se jemi në hije të degëve përball erës nën kupën e reve,shtresat e të cilave shpërndahen në qiell dhe gjurmët e të cilave treten në tokë. Kamqenë fqinj i juaji. Trupi im ka qenë me ju në kohë të caktuar, kurse së shpejti do tagjeni të zbrazët; ai do të qetësohet pas lëvizjeve dhe do të pushojë së foluri pasi kafolur. Le tu shërbej ë si mësim qetësia ime, edhe mbyllja e syve të mi, edhe

palëvizshmëria ime. Kjo për ata të cilët mësimin e marrin seriozisht u ofron mësim mëtë mirë seç u ofron biseda kuptimplote dhe fjala e zëshme. Po ju braktisi si ai i ciligjakon për t’u takuar. Nesër do të shikoni në të kaluarën time dhe do të zbuloni

brendinë time. Dhe do të më njihni, pasi që vendi im të jetë i zbrazët dhe pasi të vijënjë tjetër në vendin tim.» (155)- Kumejl ibn Zijadi transmeton:» Emirul-Muëminini-Ali ibn Ebu Talibi a.s më morri

për dore dhe më çoi tek varrezat. Kur kaluam praën varreve dhe e lam qytetin pasnesh, ai (Imam Aliu a.s, vërejt e përkth) psherëtiu thellë dhe më tha:» O Kumejl,zemrat vërtetë janë të gdhendura. Më e mira prej tyre është ajo që më së miri ruhet.Prandaj, ruaje këtë që po ta them.- Ka tri lloje njerëzish: dijetari që e njeh Zotin, kërkuesi i diturisë që është në rrugë tëshpëtimit dhe njeriu i thjeshtë i cili rireshtohet ndaj çdo thirësi, i cili kthehet kah frynera e çdokjt dhe nuk dëshiron që të ndriçohet me dritën e diturisë, e as që kërkonmbështetje në atë që është i udhëzuar.

- O Kumejl, dituria është më e mirë se pasuria. Dituria të mbron ty, kurse pasurinëduhet ta mbrosh ti. Pasuria duke u harxhuar zvoglohet. Kurse dituria shumëzohet dukeu shpërndarë . Dhe efekti i pasurisë humbet atëherë kur pasuria shterohet.- O Kumejl, esenca e diturisë është besimi me anë të së cilit punohet. Nëpërmjetkësaj njeriu fiton modesti gjatë jetës së vet dhe zë të mirë pas vdekjes. Dituria ështëudhëheqëse kurse pasuria është ajo me të cilën udhëhiqet.- O Kumejl, ata të cilët grumbullojnë pasuri kanë vdekur, madje edhe qofshin gjallë,kurse ata që janë të shpërblyer me diturinë do të jenë të gjallë sa të ekzistojë koha.Trupat e tyre vërtet janë zhdukur, mirëpo fotografitë e tyre jetojnë në zemrat enjerëzve. Shiko! Këtu gjendet bollkëu (thesari) i diturisë; Dhe Emirul-Muëmininitregoi gjoksin e tij. Dëshiroj ta gjejë dikë që ta merr. A të kërkojë dikë që kuptonshpejt, por në të cilin nuk mund të mbështetesh, i cili e përdor fenë si mjet për këtë

botë dhe me anë të begative të Zotit dëshiron ta vëjë pushtetin e tij ndaj robërve të All-llahut dhe me anë të argumenteve të All-llahut të sundojë mbi miqët e All-llahut?! Apo




atë që është i dëgjueshëm ndaj bartësve të së Vërtetës, por ama nuk e ka aftësinë e tëkuptuarit në gjoksin e tij, dhe pas argumenteve të para dyshuese pranon paragjykimet ekëqija në zemrën e vet?! As njërin, as tjetrin, dije mirë! Apo atë që jipet paskënaqësive dhe lehtë zhytet në epshe?! Apo atë që është mendjemadh në grumbullimindhe ruajtjen e pasurisë?! Këto të dy në asnjëfarë mënyre nuk bëjnë pjesë në mbrojtës tëfesë! Shembull i përafërt i këtyre të dyve është begatia e shfrenuar.- Ja! Kështu vdes dituria me vdekjen e bartësit të saj!- Po, All-llahu im! Por bota kurrë nuk mbetet pa atë që qëndron ndaj All-llahut me argumente, qoftë haptazi-me shfaqjen publike të tij, apo qoftë me frikë,fshehurazi, me qëllim që argumentet dhe shenjat e All-llahut të mos atakohen ashtrembërohen. Sa ka të tillë dhe ku gjenden?! Për All-llahu ata janë të paktë nënumër, por ata-para All-llahut jashtëzakonisht janë të çmuar. Nëpërmjet tyre All-llahui ruan argumentet e Tij dhe shenjat e qarta-gjersa ata nuk ua besojnë këtë të tjerëvesikur vetvetja dhe nuk e mbjellin farën e tyre në zemrat e ngjashme me të tyret. Dituriai shpie në të kuptuarit e afërt, kështuqë lidhen me të Madhëruarin nëpërmjet shuntisësë besnikërisë. Ata e konsiderojnë për të lehtë atë që në të vërtetë është e rëndë. Atyreu është e dashur ajo që injorantët e konsiderojnë të çuditshme. Ata shoqërohen me këtë

botë vetëm me trupat e tyre, kurse shpirtërat i kanë të lidhur në vendet e lartësuara. Ata janë mëkëmbës të All-llahut në tokën e Tij dhe ftuesit në fenë e Tij.- Ah! Ah! Sa dëshiroj e përmallohem që t’i shoh!- Largohu o Kumejl, nëse dëshiron. »- Selami dhe bekimi i All-llahut qoftë mbi mësuesin tonë Muhammedin-vulën e

pejgamberëve, i cili na udhëheq drejt rrugës më të mirë; dhe mbi Familjen e tij-kandilat e udhëzimit dhe anijet e shpëtimit, si dhe mbi as-habët e tij të ndershëm-yje të

besimit të fortë!

SHËNIME :

1. El-Tahir El-Kebir 14:321, Hatibi Bagdadi- Faraid El-Samtajn 1:kapitulli 3, El-Hamvini Esh-Shafi

2. Nehxhul-Belaga; fjalimi 192, komentuar nga Dr. Subhi Es-Salih;3. Hasais (veçoritë) e Imam Ali ibn Ebu Talibit a.s, botim i Ensai Ansab El-Ashraf 2:98,

Balazri;4. Ansab El-Ashraf 2:48, Balazri;5. Ansab El-Ashraf 2:65, ky hadith është transmetuar nga Ahmed ibn Hanbeli

në « Musnedin » e tij si dhe nga Muhibuddin Taberiu;6. Ebu Nuajmi në veprën e tij « Hiljetul-Evlija »,

- Dejlemi në « Firdeusin » e tij;

- Hamavini në « Feraidin » e tij;7. Tarih El-Hulefa 1:96, Xhelaluddin Es-Sujuti; (këtë hadith e transmeton

ibn Asake në veprën e tij « Tarihu Dimeshk » nga hazreti Ebu Bekri,hazreti Osmani, dhe hazreti Ajshja;

- Kerbela 6,7; El-A’lami;8. Këtë hadith e transmetojnë Ahmed ibn Hanbeli dhe Tirmidhiu në

veprën « Xhamiu Es-Sahih »9 Xhelaluddin Es-Sujuti në « Tarihun » e Tij;- Ibn Asakiri në veprën « Tarihul-Kebir »;- Harith El-Hanejfi në « manakibin » e tij: 12;

10. Er-Rijad En-Nadira 2:198;- El-Kanxhi Es-Safijji në « Kifajetin » e tij;- El-Fusul El-muhimme, ibn Sabig El-Maleki,- Ansab El-Ashraf, Belazri;




28. Manakib i familjes Ebu Talib 2:94, njësoj;29. « Ali ve Hukul Insan »-« Aliu dhe të drejtat e njeriut » :75,

George Gerdak, Bejrut 1970;30. Bihar El-Envar 40:330; El-Mexhlisi;31. E panjohur « e verdhë dhe e bardhë » neologjizëm i argjendit dhe

dhe arit;32. Tedhkirat El-Havas: 117, Sebet ibn El-Xhevzijj33. Tedhkirat El-Havas : 118, njësoj;34. Manakib i familjes së Ebu Talibit 1:366, transmetuar nga

« Ihja’u Ulumuddin » të Imam Gazaliut;35. Ibidem36. Bihar El-Envar 41:37; Mexhlisijj;- El-Kafi :5, dijetari Kulejni ;

37. Bihar El-Envar 41:40, Mexhlisijj;38. Manakib i familjes së Ebu Talibit 2:346, Ibn Shahir Eshvab,- Bihar El-Envar 41:43; Mexhlisijj;

39. Sherah El-Nahexh (Tefsiri i shtegut) 1:22; Ibn Ebi Hadid;

40. Sherah El-Nahexh 1:22; dijetari Ibn Ebi Hadid41. El-Zamehsheriu në tefsirin e tij « El-Keshaf »;- El-Vahidi në tefsirin e tij « Esbabun-Nuzul »;- Ibn Asiri në veprën e tij « Asad El-Gaba »;

42. Tefsiri i Taberiut 10:59; Enes ibn Maliku;- Asbabun-Nuzul :182, El-Vahidi;- Tefsiri i Raziut, El-Nasifi i Sujutiut;- Tefsiri i Kur

Nehxhul-Belaga, fjalimi 230, Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s50. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 130;51. « Ali ve Hukukul-Insan » (Aliu dhe të drejtat e njeriut) :87;

Xherdaki;52. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 25; Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s;53. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 14;54. Manakib i familjes së Ebu Talibit 1:372, Ibn Shahir Eshvab;55. Manakib i familjes së Ebu Talibit 1:372; dhe

Bihar El-Envar 41:55, Mexhlisijj;56. Sherah « Nehxhul-Belaga » 1:25, Ibn Ebi Hadid;57. Sherah « Nehxhul-Belaga » 1:22;58. Bihar El-Envar 41:50, Mexhlisijj;59. Manakib i familjes së Ebu Talibit 1:381, Ibn Shahir Eshvab,60. Imam Aliu biri i Ebu Talibit :173, Muhammed Rida;

61. Manakib i familjes së Ebu Talibit 1:379, Ibn Shahir Eshvab;62. Bihar El-Envar 41:206, kapitulli 127, Mexhlisijj63. Tedhkirat El-havas :76;64. El-Fusul El-Muhimme :61; Ibn Sabig El-Maliki;- Sherah « Nehxhul-Belaga » 2:176; Ibn Ebi Hadid;

65. El-Fusul El-Muhimme :62; Ibn Sabig El-Maliki;66. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 53, Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s;67. « Nehxhul-Belaga », këshilla 3:27, Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s;68. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 233, Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s;69. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 201, Imam Aliu a.s;70. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 181, Imam Aliu a.s;71. Sherah « Nehxhul-Belaga », 1:17, Ibn Ebi Hadid, botimi i parë;72. El-Xhamiu Es-Sahih, Tirmidhiu 5:663;- Xhamiu El-Usul 1:278, Ibn Kethir;




100. Sharih « Nehxhul-Belaga » 2:289-290; Ibn Ebi Hadid;101 Dirasat fi « Nehxhul-Belaga » :186, Muhammed Mehdi

Shemsudin, botuar më 1972;- Sharih « Nehxhul-Belaga » 2:286, Ibn Ebi Hadidi;

102. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 200, Imam Ali ibn Ebu Talibi a.s;103. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 202;104. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 203;105. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 49;106. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 64;107. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 162;108. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 132;109. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 151;110. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 159;111. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 182;112. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 185;113. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 194;114. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 197;

115. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 210;116. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 1;117. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 63;118. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 93;119. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 95;120. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 99;121. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 143;122. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 160;123. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 196;124. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 201;125. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 213;

126. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 233;127. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 2;128. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 153;129. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 237;130. « Nehxhul-Belaga », letra 9;131. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 119;132. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 27;133. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 4;134. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 190;135. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 192;136. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 193;

137. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 98;138. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 156;139. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 195;140. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 202;141. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 203;142. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 189;143. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 219,144. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 224;145. « Nehxhul-Belaga », fjalimi 228;146. « Nehxhul-Belaga », letra 27;147. « Nehxhul-Belaga », letra 25;148. « Nehxhul-Belaga », letra 31;149. « Nehxhul-Belaga », letra 47;150. « Nehxhul-Belaga », letra 34;




151. « Nehxhul-Belaga », letra 35;152. « Nehxhul-Belaga », letra 45;153. « Nehxhul-Belaga », letra 53;154. « Nehxhul-Belaga », letra 96;155. « Nehxhul-Belaga », letra 148;156. « Nehxhul-Belaga », letra 147;

PASTHËNIE:

- Të vendosësh të shkruash një vepër të këtillë e të gjërë, duhet patur patur përnjëherë edhe guximin dhe diturinë, gjë që siç shihet autorit nuk i kamunguar. Autori Dr. Med. Saade Kanso në mënyrë të qartë përkatësisht

konçize ka përmbledhur një detë të tërë botimesh që sjellojnë këtë temë, dukeu përpjekur që nëpërmjet shpirtit të tij hulumtues dhe përgjedhës të tubojë- përmbledh për trevën boshnjake-folëse atë më interesanten, më të veçantën-njohjen më për së afërmi me të mëdhenjtë tanë, d.m.th. Pejgamberin tonë tëfundit Muhammedin s.a.v.s dhe më pas Ali ibn Ebu Talibin a.s. MeqëPejgamberi s.a.v.s është veçmë bukur mirë i njohur për besimtarët tanë, ngase

për te, lindjen e tij, jetën dhe jetën luftarake të tij si dhe përhapjen e Islamit,mësojmë përkatësisht na rrëfëhet qysh në fëmijërin e hershme, që në mejtep emë vonë edhe nëpërmjet veprave të shumta mbi Muhammedin s.a.v.s siPejgamber të fundit të All-llahut xh.sh. Nëpër familjet tona emri i Pejgamberits.a.v.s, vendosmëria e tij, karakteri i tij i fortë, sukseset dhe brengat e tij

gjithnjë-prore përmnden nëpërmjet ritregimit të ngjarjeve dhe ndodhive tëndryshme nga jeta e tij-duke potencuar rolin e tij kyç në transmetimin eShpalljes (Vahjit), përhapjes së Islamit si dhe për luftërat dhe rezistencën që

pati dhe u ballafaqua me mushrikët. Këto janë vitet vendimtare për mbarënjerëzimin që iu afruan si dhe rasti i fundit që njerëzimi përmes kuptimit dhetë çmuarit ta pranojë fenë e re Islamin e lartësuar. Gjithë kjo nuk vajti lehtëndaj edhe vetë jeta e Muhammedit s.a.v.s ishte e tendosur dhe e rëndë gjë qëmund ta vërejmë duke shfletuar dhe lexuar edhe në historitë më të shkurtëra tëIslamit.- Pikërisht nisur nga kjo që për Muhammedin s.a.v.s janë botuar nënënqiellin tonë mjaft vepra, kurse nëpërmjet Mevludit edhe fëmijët dhe të

rrinjtë e kanë njohur personalitetin e ndritur të Pejgamberit Muhammedits.a.v.s; Dr.med. Saade Kanso ia kushtoi vetëm pjesën e parë të librit të tijPejgamberit Muhammedit s.a.v.s ndërsa dy pjesët tjera të librit ia kushtoinjohjes së Ali ibn Ebu Talibit a.s. Në të vërtetë, gjer në vitet e fundit kur nëZagreb u botua « Nehxhul-Belaga », vepra më e madhe-kapitale e Aliut a.s,

pak diç gjithë-përfshirëse mund të lexohej për Aliun a.s. Mirëpo, tani përparanesh gjendet një dyzinë ngjarjesh, thëniesh dhe raportesh përkatësishtqëndrimesh të Aliut a.s. ndaj ndodhive aktuale të kohës së tij, të cilat plotësishtna e pasqyrojnë personalitetin e tij, rolin e tij në çastet e para të shpalljes sidhe vendin e tij në përhapjen e Islamit. Në figurën e Aliut a.s gjithëkund funde maje njohim njërin ndër kolosët më të mëdhenj të fesë i cili në çdo çastëishte i gatshëm ta jepë edhe jetën e tij për ngadhnjimin e Islamit. Aliu a.s ishteai që pa asnjëfarë ngurrimi dhe frike, ashtu qetë pa thënë asnjë fjalë pranoi tëflejë në shtëpinë dhe në shtratin e Muhammedit s.a.v.s në natën e komplotit të




mushrikëve që kishin për qëllim mbytjen e të Dërguarit të All-llahut xh.sh.Duke e lexuar këtë libër mjaft ineteresant do të hasim në një numër bukur tëmadh të zbatimit të zemërgjësisë së Aliut a.s, si dhe të herozimit dhe guximit

për të cilat tek ne në gjuën boshjake pak ose fare nuk është shkruar.(Fatkeqësisht hiç disa përjashtime, e njëjta gjë mund të thuhet dhe konstatohetedhe tek ne shqiptarët në të gjitha trojet etnike, vërej e përkth). Duke e lexuar librin, sa vijmë e më tepër e njohim Aliun a.s. në të vërtetë ai sa më shumëvjen duke na u bërë i afërt. Vdekjae tij tragjike në Kufe të Irakut, është pjesë ehistorisë të cilës i janë qasur mjaft studjues, veçanërisht historianët e Irakut.- Dr.med Saade Kanso për pëkthimin dhe shkrimin e këtij libri kashfrytëzuar edhe një numër të madh shkrimesh të autorëve tanë të njohur

boshnjakë, si p.sh Xhemaludin Çausheviqit, Mehmed Hanxhiqit, Osman NuriHanxhiqit etj.- Nga gjitëh këto burime ai përzgjodhi atë që për lexuesin tonë është mëinteresante dhe në këtë mënyrë na ofroi mundësi që gjer tani nuk i kemi patur.Leximi i këtyre teksteve na i zbardhi ngjarjet, njerëzit, rrethanat e asaj kohe,kohën e Pejgamberit të All-llahut xh.sh Muhammedin s.a.v.s. lexuesi mbetet

herë-herë i mahnitur me karakterin dhe elanin a pashoq të individëve tëndryshëm të asaj periudhe kohore.- Këto janë ngjarje që gjithsesi thellë do të ngelin në kujtesën e gjithkujt,e posaçërisht të lexuesit të ri, ngase ata ishin ditët vendimtare për Islamin,muslimanët si dhe zhvillimin e njerëzimit në përgjithësi. Kjo ishte kohë kur uvendosën themelet e forta dhe të paluhatshëm të fesë sonë të lartësuar Islamit,kohë kur fatkeqësisht humbën kokat edhe muslimanët tanë të parë e më tëmirë… Gjithë kjo shpiu në fitoren përfundimtare dhe bëri që Islami të

përhapet me një shpejtësi ta paparë gjer atëherë në mbarë rajonet e njohuratë botës së atëhershme. As vdekja e Ali ibn Ebu Talibit a.s e as ajo e Pejgamberittonë të fundit Muhammedit s.a.v.s nuk i hamendën e as që i zbrapsën ata që

guximshëm vazhduan marrjen e teritoreve të reja të botës nën ombrellën eIslamit.- Islami u përhap në Afrikën Veriore, u formua një mretëri e posaçmeIslame në teritorin e Shpanjës së sotme. (fjala është për Andaluzinë, vërejt e

përkth). Njëkohësisht dhe me të njëjtin ritëm Islami përhapej edhe në Bizantine atëhershëm, Siri, Palestinë dhe gjetiu drejt Azisë, Afganistanit, Indisë…- Dhe qartë e vërtetë shohim se këto ishin vepra dhe aksione të cilat indihmoi All-llahu xh.sh ngase bota e atëhershme i priste me mirëseardhje« pushtuesit » dhe Islamin gjë që gjer atëherë një gjë e tillë nuk ishte e njohur në botën e atëhershme-qoftë në shpejtësinë e përhapjes qoftë në atë të dëshirëssë fortë, gjë e cila është shënuar me « pushtimet »islame.

- Si ta shpjegojmë këtë? Islami është fe e All-llahut xh.sh-Shpallje e cilaështë e liruar nga të gjitha përcaktimet e paqarta si dhe ndalesat. Nisur nga kjomuslimanët e rinj e pranonin Islamin si fe plotësisht të qartë dhe të afërt melogjikën e njeriut, pa marrë parasysh se a bëhet fjalë për njeriun e thjeshtë (të

paarsimuarin, analfabet) apo për njeriun i cili veçmë kishte fituar dituri e cilangritej mbi besimet që ishin aktuale në viset ku jetonte.- Sipas përcaktimeve të Islmait monoteizmi (Njëshmëria e All-llahut-Teuhidi, vërejt e përkth) sihte shpallur në mënyrën më të thjeshtë dheracionale e cila fare lehtë ishte e qartë dhe e afërt për çdo njeri të arsyeshëm.Formulimi i parë dhe kryesor i Islamit ishte (dhe akoma edhe më tej mbetet,vërejt e përkth) kelimei-shehadeti i cili përmban këtë fjali : »Nuk ka Zot tjetër

përveç All-llahut, ndërsa Muhammedi është rob i All-llahut dhe i Dërguari iTij ». Këtë formulim të qartë dhe të vetëm të Islamit e pranonte çdo kush që edëgjonte. Këtu nuk kishte më asnjë luhatje teologjike e as kurthë, dhe gjithçka




botën tjetër (ahiretin), kurse natën o Zot-bëje mburojë timen prej dinakërisë sëdushmanëve dhe fortifikatë ndaj nxitjeve të epshit!- Vërtet, Ti je i Gjithfuqishëm ndaj asaj që që dëshiron. Ti i jep mbretëriatij që don, dhe ia merr mretërinë po atij që don, Tij e ngren atë që dëshiron tangresh dhe e ulë atë që dëshiron ta ulësh. Në dorën Tënde është e mira, në tëvërtetë. Ti je mbi të gjithë i Gjithëpushtetshëm. Ti e mbështjell natën me ditënashtu siç e mbështjell ditën me natën, Ti i ngjall të vdekurit ashtu siç i vdes tëgjallët dhe e furnizon kë dëshiron pa asnjëfarë kompenzimi. Nuk ka Zot tjetër

përveç Teje, Lavdërimi qoftë për Ty o All-llah! Kush është ai që e ka njohur caktimin Tënd e të të mos frikësohet? Ti ke bashkuar me Fuqinë Tënde, tëndarë, dhe e ke shkëputur me Madhërinë Tënde ndriçimin, dhe e ke zbardhëme Fisnikërinë tënde terrin (errësirën) e natës. Dhe ke bërë që të rrjedhinujërat nga gurët e fortë, të ëmbla dhe të tharrëta, dhe ke bërë që nga retë eshiut të lëshohet uji i begatshëm (bereqetshëm). Dhe i ke krijuar Diellin dheHënën si llamba ndriçuese që shndërritin. Asgjë nuk e ke krijuar pa caktim dhegjithçka ka qëllimin e vet. Ndaj, o Ti që je Një i Vetëm dhe që vetëm Ty tëtakon lavdërimi dhe madhërimi, Ti që krijove robët e tu të cilët e shijojnë

vdekjen dhe i zhduk kur të dëshirosh, bekoje Muhammedin dhe familjen e tijtë devotshme!- Dhe dëgjo lutjen time, pranoje duanë time, dhe shkatërroi dushmanët emi! Dhe bëje realitet me Mirësinë Tënde shpresën dhe dëshirën time! O më iMiri prej atyre që largon dëmin dhe Shpresë në çdo vështirësi e mbështetës iPashoq; unë po të drejtohem Ty për nevojat e mia, ndaj mos më ler pa dhuratate Tua dhe m’i dyfysho ato! O Bujar! O Bujar! O Bujar! Pasha gjithmëshirëntënde, o Mëshiruesi i më të mëshirshmëve! Dhe qoftë gjithnjë bekimi Jot mbikrijesën Tënde më të mirë Muhammedin dhe gjithë familjen e tij të ndershme!Amin!

DUAJA E KUMEJLIT:PËRMBAJTJA:

Bismil-lahirr-rrahmani-rrahimNë emër të All-llahut të Gjithëmëshirshmit, Mëshirplotit!

All-llahume Sali-li ala Muhammedin ve ala ali Muhammed.

O Zot, Ty të lutem që me mëshirën tënde ke përfshirë gjithë çka ekziston!Dhe, me forcën tënde ke mposhtur çdo send, së cilës i përulet gjithçka dhe metë cilën çdo send e kë vënë në vend të vet. Me fuqinë tënde që ke mposhtur

çdo send dhe me madhërinë tënde, me të cilën nuk e arrin dot asgjë, dhe memadhështinë tënde që plotëson gjithçka! Të lutem Ty, që me pushtetin tënd kevënë në sundim tëra sendet dhe me madhështinë tënde të përjetshme, passhkatërrimit të çdo sendi, dhe me emrat tu që ke mbushur tëra shprazëtitë, eme dijen tënde që përfshin gjithçka që ekziston dhe me dritën tënde që

përfshin gjithçka që ekziston, dhe me dritën tënde që ndriçon gjithçka qëekziston, O dritë e gjithndritshme, o i Pari i të parëve dhe i mbrami i gjithë tëmbramëve. M’i fal mëkatet.

O Zot, m’i fal mëkatet të cilat dënimi Yt mund t’i përfshijë! M’i fal mëkatet qëm’i anulojnë dhuntitë, m’i fal mëkatet që më pengojnë nga lutja! O Zot, m’ifal mëkatet që më sjellin fatkeqësi, m’i fal mëkatet që ma këpusin shpresën! OZot, falmi të gjitha mëkatet që i kam bërë me dije e pa dije! O Zot, Ty të




afrohem me lutje e përmendje dhe kërkoj ndihmën tënde, mundësoma memirësinë tënde të jem afër Teje, të jem mirënjohës Ty dhe të kem dashuri ndajlutjeve që të drejtohen Ty. O Zot, të lutem me përulje, të lutem me gjuhën e të

përkulurit që të lutet për mëshirë e për falje! Të lutem bëm të kënaqur me fatintim dhe gjendjen në të cilën ndodhem! O Zot, të lutem i raskapitur dhe të

përulem i ngarkuar me dëshirë dhe shpresa që Ti të m’i realizosh.O Zot, e madhe është madhëria Yte, pozita Yte dhe urtia Yte janë të

paarritshme, Urdhëri Yt është i qartë, Mbifuqia Yte është prezente dhe asajnuk mund t’i iket.O Zot, nuk gjej askënd t’i falë mëkatet e mia dhe të veprat e mia të pamira e t’ishndërrojë në të mira. Nuk ka Zot tjetër, përveç Teje! Ty të lartësojë dhe tëfalënderojë! Kam bërë mëkat ndaj vehtes ngase prej mosdijes e kam lënëibadetin-të falurit-për çka kam pasur shpërblimin tënd. O Zot, sa e save ua kefalur mëkatet dhe ua ke mbuluar veprat e këqia, i ke shpëtuar, e sa e sa i keruajtur nga fatkeqësitë, e shumë mirësi që i ke afruar nuk i kam merituar. OZot, fatkeqëia ime është e madhe, sepse në të më kë shtyrë gjendja ime e keqedhe m’i ka kufizuar veprat e mia, më kanë penguar zinxhirët e mi dhe më kanë

ndaluar nga veprat e mira. Më ka mashtruar kjo botë me verbësinë e saj, më kamashtruar shpirti im lakmues. O Zot, Madhërisë tënde i lutem që mos tarefuzojë lutjen time për shkak të veprave të mia të këqia, dhe mos më turpërome fshehtësinë që Ti e di, mos e shpejtëso dënimin tim për shkak të asaj qëkam bër në vetmi, si edhe për shkak të veprave të mia jo të mira që i kam bërënga harresa a mosdija, nga epshi apo moskujdesi, dhe Ju i Zot iMadhërueshëm, bëhu i mëshirshëm ndaj meje! O Zot, cilin kam për të lutur unë përveç Teje, të më zbulojë atë që e kam bërë të keqe të keqe dhe t’i vijëkeq për atë që kam bërë. O Zot, a është lëshuar mbi mua dënimi Yt për shkak të epsheve të shpirtit tim dhe dëgjueshmërisë ndaj armikut i cili më verbëroidhe më përfitoi me plotësimin e dëshirave, për çka i kalova kufinjtë dhe nuk i

respektova urdhërat tuaja! Për gjithçka të jam mirënjohës dhe idorëzohemvullnetit dhe dënimit tënd! O Zot, Të dorëzohem me përuljen time për shkak të teprimit. Pendohem thellë! Heqi dorë nga mëkatet! Të lutem për falje! Pendohem dhe i pranoj gabimet, i dëgjueshëm dhe i përulur. Nuk mundtë iki nëse nuk e pranon pendimin tim dhe nuk më merr në mëshirën Tënde.O Zot, pranoje pendimin tim dhe ki mëshirë, falmi mëkatet dhe më shliro prejashpërsisë së vargojve që po gjendem. O zanafillës i krijesës time, ki mëshirë

për trupin tim të dobët, lëkurën e ndijshme dhe eshtrat e paqëndresë! OKrijuesi im, më ke mundësuar të mendoj, më ke edukuar, më ke furnizuar,udhëzomë të bëj vepra të mira dhe të jem fisnik! O Zot, O Krijuesi im, a po mëmundon në zjarrin tënd, edhe pse besoj në Njësinë Tënde dhe të kam pranuar

në zemër, dhe gjithmonë të përmendi me gjuhën time dhe të dua fort, pasi tëkam njohur dhe të jam falur me përulje ndaj Madhërisë tënde. O Zot, a do talargosh atë që e ke afruar, a do ta përzashë atë që e ke pranuar, a do ta leshë nëmundime atë ndaj të cilit ke qenë i mëshirshëm dhe prej të cilit je i kënaqur?Të kisha me ditë, o Zot, o Krijuesi im, a do të lëshojsh zjarrin në fytyrat qëkanë bërë sexhde para Madhërisë Tënde? Edhe në gjuhërat që kanë thënë tëvërtetën për Ty, dhe kanë qenë mirënjohës ndaj Teje, dhe ndaj gjithë tëdëgjueshmëve që janë kujdesur për vendin e ibadetit dhe me përulje të kanëshprehur pendim?O Krijuesi im Bujar, kemi dëgjuar dhe nuk kemi dyshim në mirësinë Tënde. Tii dinë dobësitë e mia dhe dënimet e kësaj bote dhe mundimet e përditshme.Këto mundime janë të lehta dhe afatshkurta. Si do t’i përballojë ato afatgjatatdhe mundimet e rënda në atë botë, ku nuk ka lehtësime, e që me siguri sikurseedhe të kësaj bote nuk janë fryt i hidhërimit Tënd, hakmarrjes dhe




pakënaqësisë. O Zot, si do të jetë puna ime, si rob i Yti i pafuqi, i përulur, i pavlerë, modest dhe i mjerë? O Zot, O Krijuesi im, përse kërkoj strehim tek Ti, prej çka po iki, përse çajë nga mundimet e rënda, të pandërprera, ngadënimi me të cilin dënon armiqtë tu, Ti i dallon mirë ata që e meritojnëmirësinë Tënde, më fal! Nëse përjetojë dënimin Tënd si do ta përballoj ndarjen

prej teje? O Zot, më fal nëse molisem në nxehtësinë e zjarrit tënd nuk mund tëshikoj bujarinë tënde, e si të jem banor i zjarrit kur kam shpresë se do të mëfalësh? O Zot, betohem sinqerisht se nëse më lejon të flas, do të bëj këtë me zësikur ata që kërkojnë ndihmë, do të çajë me ngashërim dhe so të thërrasë, poku je o mik i besimtarëve, cak i fundit i atyre që të njohin, o i dashur i zemravetë sinqerta, o Zot i tëra botërave! Qofsh lavdëruar dhe i lartësuar, a do tëdëgjosh në xhehennem zërin e robit besimtarë që është mbyllur aty për shkak kundërvënies dhe shijon mundimet mundimet e xhehennemit për shkak tëmosdëgjimit, që është ndërmjet shtresave të xhehennemit dhe veprave tëkëqia, por që klithin me shpresë të madhe në mëshirën Tënde dhe të thërrasinme gjuhën e besimtarëve të besimit në një Zot dhe të lusin duke shpresuar nëmëshirën e pakufishme tënden. O Zot, si do të qëndrojë në mundime shpresa

për mirësinë Tënde? Për mëshirën Tënde? E si, nëse e djeg zjarri, do tëshpëtojë shpresa në Mirësinë Tënde, kur Ti e dëgjon zërin e tij dhe e sheh pozitën e tij? Ose e sheh se si e përfshinë rrëmuja e xhehennemit, kur ti i dindobësitë e tij, e si mundohet në shtresa të xhehennemit kur ti e din besnikërinëe tij, ose si e pengojnë melekët e xhehennemit e ai të thërret o Krijuesi im!Kërkon mirësinë tënde ta lirosh nga xhehennemi, e ti e len aty. Larg ështëmendimi i tij për Ty! Nuk është kjo ajo që mendon për mirësinë tënde, nuk ingjan kjo asaj që ke premtuar për besimtarët tu. Është, pra e sigurtë se nuk i kedënuar mosbesimtarët tu rreptë e që gjithmonë të mbesin në këtë dënim, sepse

po të mos ishin ata Ti do ta kishe bërë të ftohtë zjarrin dhe askënd nuk do takishe vënë në zjarrë. Por, premtimi Yt është i shenjtë! Ke vendosur ta

mbushish zjarrin me mosbesimtarë, njerëz ose xhinë, të cilët do të mbesin aty përgjithmonë. Ti je bëmirës shumë i madh! Na ke shpërblyer gjithmon me atodhe ke thënë: « A janë të barabartë ata që besojnë me ata që nuk besojnë »? OZot, të lutem që me fuqinë tënde me të cilën ke përfshi çdo send dhe i ke vënëvulë, më fal në këtë natë e në këtë moment tëra mëkatet që i kam bërë dhe tëgjitha paudhët që i kam bërë, çdo punë të ligë që e kam fshehur, çdo mosdijeqë e kam fshehur apo e kam shprehur, çdo punë të ligë që e kanë shënuar Kiramun Katibinët, përcjellësit e mi fisnikë, që i ke autorizuar të shënojnëgjithçka bëj, e që i ke bërë dëshmitarë në krahët e mi-Ti më ke përcjellur

përmes tyre dhe je dëshmitarë edhe i asaj që ata mund të mos e kenë parë, dhe,me mëshirën tënde ke pranuar që ndonjë send të shmanget, dhe e ke plotësuar

fatin tim me mirësi që Ti e jep, edhe vepër të mirë që e ke do edhe mirësinë qëe shpërndanë edhe furnizimin që e afron edhe mëkatin që e fal edhe gabiminqë e mbulon.O Zot, (tri herë), O Krijuesi im, o Ti që ke në dorë jetën time, Ti që e dindëmin dhe modestinë time. Ti që je i gjithdijshëm për dobësitë e mia dhevarfërinë time, O Zot (tri herë), të lutem Ty me madhështinë e bukurinë eemrave të Tu dhe cilësive të larta, më oriento që kohën time, natë edhe ditë, taçojë duke të kujtuar Ty, që gjithmon të jem në shërbim tëndin dhe veprat e miadhe lutjet e përditshme të jenë të pranuar tek Ti! Më bën që përjetë të shërbejTy, o Zot që je mbështetja ime, Ty që të ankohem për gjendjen time.O Zot, O Zot, O Zot, rritmi plagët e mia në shërbimin tënd, forcoam zemrëntime në vendosmëri, më fal seriozitet për përulje ndaj Teje dhe që gjithmonë tëShërbejë Ty, derisa të nisem rrugës së atyre të cilët të janë afruar më sëshpejti! Të shpejtoj kah Ti bashkë me ata që e bëjnë këtë! Të dëshiroj të jem




afër Teje me gjithë ata që këtë e dëshirojën dhe të afrohem me sinqeritetin mëtë madh, të të frikësohem me vetëdije të plotë dhe të vendosem bashkë me

besimtaërt afër Teje.O Zot, pengoje atë që më dëshiron ndonjë të keqe, kush dëshiron të mëmundojë mos lejo dhe bënëm mua robin Tënd më të lumtur! Më afro tek Tidhe më bën të dashur, dhe nga bujaria Yte më dhuro, me fisnukërinë tënde mëmëshiro, me mëshirën Tënde më mbro! Bëre fjalën time të dëshiruar nëkujtimin Tënd, zemra ime le të lodhet nga dashuria Yte, kij mëshirë e të

përgjigjem Ty, më ruaj nga mëkatet dhe falmi gabimet e mia!O Zot, ke urdhëruar që robët Tu të të adhurojën, dhe vetëm Ty të të luten, por u ke garantuar se edhe do t’u përgjigjesh! Kah Ti, O Zot, e kam drejtuar fytyrën time, o Krijuesi im, i kam shtrirë duartë e mia, pra përgjigju memadhërinë Tënde në lutjen time! Plotësomi dëshirat e mia, mos ma humbshpresën, më ruaj nga të këqiat e armiqëve të mi, njerëz apo xhinë qofshin!Ti që mund t’i përgjigjesh atij i cili nuk ka asgjë tjetër përveç lutjes, Ti qëmund të bësh çdo gjë, Ti emri i të cilit është ilaç kurse kujtimi për Ty shërim,

përulja ndaj Teje pasurim, mëshiroje atë, pasuria e të cilit është vetëm lutja, e

arma e tij është vaji! Ti që shpërndanë mirësi e që i largon mundimet, Ti jedritë e të vetmuarëve në terr, past bekimin Muhammedi, dhe familja eMuhammedit, vepro me mua si të duash Ti, e jo ashtu siç kam bërë unë.Bekimi i All-llahut qoftë mbi Muhammedin-Profetin e Tij dhe prijësit mbarënga familja e tij, paçin shpëtimin!

P.S. Ky libër me ndihmën e All-llahut nga kroatishtja në gjuhën shqipe u përkthye më 23 ramazan 1423, përkatësisht 28 nëntor 2002, në Tetovë.

(përkthyesi)

P.P.S. Në fund, të dashur lexues, le të lexojmë një « El-Fatiha » për shpirt të tëgjithë atyre që mundësuan ta shoh dritën e botimit ky libër posaçërishtAll-llahu xh.sh e shpërbleftë me Xhennet…

ali ibn ebu talibi a.s ii - dr. saade a kanzo

Documents