albert einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... ·...
TRANSCRIPT
![Page 1: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/1.jpg)
Albert Einstein’den
Yeryüzündeki koşulların düzelmesi salt bilimsel buluşlardan çok insan geleneklerinin ve ülküleriningerçekleşmesine bağlıdır.
1
![Page 2: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/2.jpg)
Cavit Orhan Tütengil’den
İnsan, yapısı icabı, faziletle rezilet arasında raks eder. Daima faziletli olmak bir tabiat vergisi değil, insanca cehit işidir. Kendimizi daima göz altında tutmalıyız. Yılmadan, yorulmadan...
2
![Page 3: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/3.jpg)
Prof. Dr. Mümtaz Turhan’dan
İlim, hakikî ilim adamına hakikat severliği, dürüstlüğü, objektif vebîtaraf olmayı öğretmekle, ahlâkîdavranışlara temel olarak onları teşvîk eder. İşte bizim ilim ve ölçüye sarılışımızın hikmeti budur.
3
![Page 4: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/4.jpg)
ETİK: Ahlakî eylemin bilimi, Ahlak felsefesi
İnsanların ahlaki davranışlarını yönlendiren etmenlerin tarafsız bir şekilde tasvirlerini yapar.
İyi-kötü, doğru-yanlış, adalet-hakkaniyet gibi ahlaki kavramların ne anlama geldiğini sorgular.
İnsanların nasıl ve neye göre davranmaları gerektiğini araştırır.
Nasıl davranmalıyım? Nasıl yaşamalıyız?
TÜBA, Bilim Etiği El Kitabı
4
![Page 5: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/5.jpg)
Yasa ve Etik
Yasal ve etik : Doğruluk, adalet, kadirşinaslık, yardımseverlik vb.
Yasal değil- etik değil : Yanlış-eksik vergi beyanında bulunmak, bir kitaptan aşırma yapmak vb
Yasal ve etik değil : Günlük hayatta yalan söylemek
Yasal değil, fakat etik: Bir hastayı kurtarmak için hız tahdidini aşmak
5
![Page 6: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/6.jpg)
Ahlâk ve etik
Ahlâk, bir toplumun en üst genel davranış standartlarını içerir.
Ahlâk, bireylerin meslekî ve kurumsal rollerinden bağımsız, toplumun tümü için geçerlidir.
Etik ise genel davranış standartları değil, toplumdaki belirli bir mesleğin, işin, kurumun veya grubun davranış standartlarıdır.
D.Resnik, Bilim Etiği
6
![Page 7: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/7.jpg)
Ahlâk ve etik
Ahlâk, yaşadığımız toplumda her zaman ve mekânda 24 saatimizi kuşatır. Ancak toplumdan topluma, zamandan zamana farklılık gösterebilir.
Etik, mesleğe ve alana özgüdür, ancak o meslek ve alan için evrensel kurallar ortaya koyar.
7
![Page 8: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/8.jpg)
Etik bu anlamda kullanıldığı zaman…
Meslek Etiği
Tıp Etiği
Spor Etiği
Askerlik Etiği
Hukuk Etiği
Medya Etiği
...gibi kavramlar karşımıza çıkar.
8
![Page 9: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/9.jpg)
Bilimin Hedefi: Bilgi kuramına yönelik hedeflerDoğayı anlama ve doğru tanımlama
Açıklayıcı teoriler ve hipotezler geliştirme
Güvenilir öngörülerde bulunma
Hataları ve peşin hükümleri ortadan kaldırma
Sonraki kuşaklara bilimi öğretme
Bilim, objektif gerçeği ; sanat, subjektif gerçeği arama faaliyetidir.
9
![Page 10: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/10.jpg)
Bilimin Hedefi: Pratik hedefler
Mühendislik, tıp, ekonomi, tarım vb uygulamalı alanlarda problem çözme.
İnsan sağlığı ve mutluluğu
Doğanın kontrol altına alınması
Teknolojinin gücü
10
![Page 11: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/11.jpg)
Bilimin Yöntemi: Lineer olmayan ardışık bir dizi aşama
11
Bilimsel gerçek/Gözlem/ Sorun
Hipotez/ Yeni Soru
Proje Önerisi
Veri Toplama /Veri Analizi
Yayın
Denetim
Denetim
Denetim
Denetim
![Page 12: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/12.jpg)
Bilim Etiğinin iki ana ilkesi
1.Genel ahlâka uygunluk
Bilimsel etik genel ahlâki standartlara aykırı olamaz!
2.Örnek olma rolü
Bir akademisyenin, öğrencisine, asistanına, meslektaşına ve bütün topluma örnek olma sorumluluğu vardır.
12
![Page 13: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/13.jpg)
Bilimde etik tavrın standartları
1. Dürüstlük
2. Dikkat ve özen
3. Açıklık
4. Özgürlük
5. Onur payı
6. Eğitim
7. Toplumsal sorumluluk
8. Yasallık
9. Fırsat Eşitliği
10. Karşılıklı Saygı
11. Verimlilik
13
![Page 14: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/14.jpg)
1:Dürüstlük
Bilim insanları enfarmasyonu ve sonuçları saptırmamalı, yalanlara dayandırmamalı ve yanlış sunmamalıdır. Araştırma sürecinde her açıdan objektif, tarafsız, ve dürüst olmalıdır.
Tahrifat: Uydurma, çarpıtma, bulandırma.
Araştırma kayıtlarının saklanması bu tür suistimalleriönlemenin etkili bir yoludur.
Nüans: Hatalı bilim mazur karşılanabilir, fakat sahte bilimasla!
14
![Page 15: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/15.jpg)
2: Dikkat ve özen
Dikkatsizlik hatalara yol açar.
Özensiz bir yazım özensiz bir çalışmayı haber verir.
Bazı hatalar ciddi bir suç sayılmaz ama, hata ortaya çıktığında, kabul etmek, bir düzeltme yayınlamak, hatayı belirtip geri çekmek gerekir.
Tekrarlanan hatalar, ihmalkârlığı gösterir.
Danışmanlık sistemi doğru işlediğinde hatalar en aza indirilebilir.
15
![Page 16: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/16.jpg)
3: Açıklık
Bilimsel araştırmalar açık veya ulaşılabilir olmak zorundadır.
İstisna; halihazırda sürmekte olan araştırmalar, askerî veya ticarîamaçlı araştırmalar; danışmanlık için gönderilen makale, proje, kitap vb. bilgileri saklama durumu hariç bilim ortamı açıklığı gerektirir.
www.tez2.yok.gov.tr
16
![Page 17: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/17.jpg)
4: Özgürlük
Araştırma-yayın;
Diğer bilim insanlarıyla iş birliği ; fikir, bilgi, malzeme alışverişi;
Ulusal-uluslararası toplantılar;
Resmi veya toplumsal inançlarla çatışsa bile bilimsel görüşlerini açıklama
Gelileo Galilei örneği
Özgür eleştirinin olmadığı yerde bilim gelişemez
Meşhurdur ki fısk ile olmaz cihan harab…İzzet Molla
17
![Page 18: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/18.jpg)
Bilimde Etik Tavrın Standartları 5:Onur Payı
Makale, kitap yazarlığı, patent hakkı, meslektaşları arasında tanınma, kaynak gösterilme, saygı görme vb.
Onur payımotivasyon
Sorumluluk ve onur payı bir paranın iki yüzü .
Tanınma, saygınlık, itibar, para, ödül… her bilim insanı için gereklidir ama,
Hak etmeyenlere onur payı verilmesi, hak edenlere verilmemesi adalet duygusunu zedeler.
Atıf gösterme.
Onursal (gölge) yazarlık. İki rektörün yaşadıkları
18
![Page 19: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/19.jpg)
Bilimde etik tavrın standartları 6:Eğitim
Bilim insanı, bilmediklerini öğrenir, bildiklerini öğretir…
Öğrenme, kendini yeniden yapılandırmaktır.
Öğretme, bildiklerini daha iyi temellendirmektir.
Bilim eğitimi usta-çırak ilişkisi içinde yürür.
Danışman örnektir ve çoğu şeyler sezgisel olarak öğrenilir.
Nagehan bir şara vardım… H. Bayram Veli
19
![Page 20: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/20.jpg)
Bilimde etik tavrın standartları 7:Toplumsal Sorumluluk
Kamunun parasını ve imkanlarını kullanıyoruz.
Yaptığımız bilimi önce içinde yaşadığımız toplumolmak üzere, bütün insanlığın mutluluğu için yaptığımızın bilincinde olmak.
Toplumsal tartışmalara katılmak.
(Gerektiğinde) Uzmanlık görüşü bildirmek.
“Sahte bilim”in toplumu aldatmasını önlemek.
20
![Page 21: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/21.jpg)
Bilimde etik tavrın standartları 8:Yasallık
Tehlikeli ve kontrole tabi maddelerin kullanımı
İnsan ve hayvanların kullanımı
Araştırma ortamlarının sağlık ve güvenliği
Telif hakları
Patentler vb. konularda yasalara uymak mecburî ve ahlâkî bir görevdir.
21
![Page 22: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/22.jpg)
Bilimde etik tavrın standartları 9:Fırsat eşitliği
Bilimsel araştırma ortamları, ırk, cinsiyet, memleket, milliyet, yaş, din, mezhep, cemaat vb. gibi bilimsel yeterlikle doğrudan alakası olmayan hususları dikkate alarak ayrımcılık yapmamalı, bilimsel yeterliğe sahip olan herkese açık olmalıdır.
Özgün fikirler geliştirilmesi, fikir çeşitliliği ve farklı geçmişlerden gelen insanların etkileşmesiyle mümkün olabilir.
Üniversiteler, evrenkent yani, evrenin bütün renklerini yansıtan ortamlar olmalıdır.
«İlimde Türkçülük olmaz, İlimde ümmetçilik de olmaz…» Ziya Gökalp
22
![Page 23: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/23.jpg)
Bilimde etik tavrın standartları 10:Karşılıklı saygı
Bilimin toplumsal dokusunu koruyabilmek için karşılıklı saygı gerekir. Böylece bilimsel hedeflere ulaşılması kolaylaşacaktır.
Bilim adamları fiziksel ve psikolojik olarak birbirlerine zarar vermekten kaçınmalıdır.
Hakemliklerde, eleştiriler geliştirici mahiyette olmalı, nezaket kuralları daima korunmalıdır.
23
![Page 24: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/24.jpg)
Bilimde etik tavrın standartları 11:Verimlilik
Bilim insanları kaynakları ve zamanı akıllıca ve verimli bir şekilde kullanmalıdır.
Araştırma bütçeleri abartılmamalıdır.
Bir kimya bölümünde 16 tane FT-IR cihazı
Bir üniversitede 125 tane HPLC cihazı.
24
![Page 25: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/25.jpg)
TÜBİTAK-AYEK Madde 9. Etiğe aykırı davranışlar
a) Uydurma: Hayalî veriler sunmak, rapor etmek veya yayımlamak,
b) Çarpıtma: Değişik sonuç verebilecek şekilde araştırma araç gereçleri, işlemleri veya kayıtlarında değişiklik yapmak veya sonuçları değiştirmek,
c) Aşırma: Başkalarının fikirlerini, yöntemlerini, verilerini, yazılarını ve şekillerini sahiplerine usulüne uygun atıf yapmadan veya gerektiğinde sahiplerinden izin almadan kendisine aitmiş gibi kullanmak,
3-5 yıl
25
![Page 26: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/26.jpg)
TÜBİTAK-AYEK Madde 9. Etiğe aykırı davranışlar
ç) Tekrar Yayım: Aynı araştırma sonuçlarını birden fazla yayımlamak veya yayımlamak için girişimde bulunmak,
d) Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak çok sayıda yayın yapmak veya yayınlamak için girişimde bulunmak,
6 ay-2 yıl
26
![Page 27: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/27.jpg)
TÜBİTAK-AYEK Madde 9. Etiğe aykırı davranışlar
e) Kurum desteği belirtmeme: Desteklenerek yürütülen araştırmaların sonuçlarını içeren sunum veya yayınlarda destek veren kurum veya kuruluşun desteğini belirtmesi gerekirken belirtmemek
Yaptırım: 6 ay-2 yıl
27
![Page 28: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/28.jpg)
TÜBİTAK-AYEK Madde 9. Etiğe aykırı davranışlar
f) Yazarlıktan çıkarma veya onursal yazarlık: Birden fazla araştırmacıyla yapılan araştırmaların sonuçlarının sunum veya yayımında, katkısı bulunanların onayı olmadan isimlerini çıkartmak veya yazarlık sıfatını hak etmeyen yazar veya yazarlar eklemek veya yazar sıralamasını uygun olmayan bir biçimde düzenlemek,
1-3 yıl
28
![Page 29: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/29.jpg)
TÜBİTAK-AYEK Madde 9. Etiğe aykırı davranışlar
g) Kendinden aşırma: Kendi çalışmasından usulüne uygun olarak kaynak göstermeden alıntı yapmak,
3 ay- 1 yıl
29
![Page 30: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/30.jpg)
TÜBİTAK-AYEK Madde 9. Etiğe aykırı davranışlar
ğ) Kaynakları usulsüz ve amaç dışı kullanmak: Kurumca sağlanan kaynakları usulüne ve amacına aykırı bir biçimde kullanmak,
1-3 yıl
30
![Page 31: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/31.jpg)
TÜBİTAK-AYEK Madde 9. Etiğe aykırı davranışlar
h) Danışmanlığı kötüye kullanmak: Hakem, danışman, editör, panelist, moderatör, izleyici, raportör ve benzeri görevleri kötüye kullanmak,
3-5 yıl
31
![Page 32: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/32.jpg)
TÜBİTAK-AYEK Madde 9. Etiğe aykırı davranışlar
i) Kasıtlı olarak asılsız veya dayanaksız olarak etik ihlal iddiasında bulunmak,
3-5 yıl
32
![Page 33: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/33.jpg)
Yeni bir etik ihlal durumunda
Yaptırımlar %50 artırılarak uygulanır.
33
![Page 34: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/34.jpg)
http://www.ithenticate.com/
34
![Page 35: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/35.jpg)
Neleri tarıyor?
>530 önde gelen yayıncının bütün dijital içeriği:
>130 milyon bilimsel makale, review, özet, kitap bölümü, ansiklopedi maddesi
>38 milyar web sayfası
35
![Page 36: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/36.jpg)
Nasıl raporluyor?
36
![Page 37: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/37.jpg)
Aşırmacılık nedir?
Başkalarının fikirlerini, yöntemlerini, verilerini, yazılarını ve şekillerini sahiplerine usulüne uygun atıf yapmadan veya gerektiğinde sahiplerinden izin almadan kendisine aitmiş gibi kullanmaktır. TÜBİTAK-AYEK
Çok küçük bir düzeyde bile olsa, usulüne uygun kaynak göstermeden metinsel bir materyalin kullanımı <<aşırma>>olarak kabul edilmektedir.
37
![Page 38: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/38.jpg)
Aşırmacılık çeşitleri: Doğrudan aşırma:
Kaynak göstermeden:
Büyük harf küçük harf
Öndeki kelimearkaya
Arkadaki kelimeöne
İntihal engelleme programları yakalar
38
![Page 39: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/39.jpg)
Kaynak göstererek yapılan aşırma
Alıntı işaretleri kullanılmaz veya doğru kullanılmaz
Dipnot kullanılmaz, veya doğru kullanılmaz.
Okuyucu, hangi cümlenin 1. yazara ait olduğunu açıkça anlayamaz.
İntihal engelleme programları yakalar.
39
![Page 40: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/40.jpg)
Başka kelimelerle anlatım
Yazarın fikirlerini başka kelimelerle yazmak (paraphrasing):
Kaynak verilmediği durumda aşırma kapsamında değerlendirilir.
Bir yazarın fikirlerini eleştirmek amacıyla uygulandığında etik açıdan bir sakınca yoktur. Ancak metne hakim olmaması gerekir.
İntihal engelleme programlarında görülmez. Bundan dolayı, aşırmanın en zor belirlenen biçimidir.
40
![Page 41: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/41.jpg)
Kendinden aşırma
«…Örneğin, yakın zamanda bir makalenin başına geleni hatırlayın; bu makalenin girişindeki iki paragraf başka bir yazarın daha önce yayınlanmış makalesindeki paragraflarla aynı olduğu için dergiden geri çekilmişti….»
M. Roig, Biochemia Medica 2010;20(3):295-300.
41
![Page 42: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/42.jpg)
Kendinden aşırma
Daha önce yayımlanan fikir, metin, veri vb. lerini daha önceden yayımlandığını belirtmeksizin bütün olarak veya kısmen tekrar kullanmak
42
![Page 43: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/43.jpg)
Kendinden aşırma:Tipik tekrar yayın
Yayınlanmış makale küçük değişikliklerle başka bir dergiye sunulmuştur. Kolayca anlaşılır.
43
![Page 44: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/44.jpg)
Kendinden aşırma : Gizli tekrar yayın
Uyumlu bir şekilde önemli metinsel değişiklikler yapılmıştır
Literatür taraması, tartışma vb önemli bileşenler değiştirilmiştir.
Veri tabloları ve grafiklerin biçimlendirilmesi değiştirilmiştir, böylece farklı bir veri seti ve farklı bir makale görüntüsü verilebilir.
«…Bu suiistimalin ana bileşeni, yeni makalenin eski makaleye referans vermemesi; verse bile, okuyucunun iki makale arasındaki ilişkiyi tam olarak anlayamayacağı bir şekilde vermesidir ki bu da terminolojik olarak gizli tekrar yayımdır…»
M.Roig. a.g.e
44
![Page 45: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/45.jpg)
Dilimleme:
Aynı araştırma örneğinden birçok ölçüm veya ölçüm seti içeren karmaşık bir deney ve araştırmayı içeren araştırma sonuçlarını tek bir yayında yayımlamak yerine, her veri setinin ayrı olarak analiz edilmesi ve yayımlanması
45
![Page 46: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/46.jpg)
ÖZETİN ÖZETİ
46
![Page 47: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/47.jpg)
1-Sahtecilik (Fabrication)
• Sunulan veya yayınlanan belgeyi gerçeğe aykırı olarak düzenlemek, bir belgeyi değiştirmek veya gerçeğe aykırı belgeyi bilerek kullanmak
• Araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, bunları rapor etmek veya yayınlamak
47Bilimsel Araştırma Yöntemleri
![Page 48: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/48.jpg)
2-Çarpıtma (Falsificasyon)
• Araştırma kayıtları ve verileri tahrif etmek
• Kullanılmayan yöntem,cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi göstermek
• Araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak
• İlgili teori ve varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla oynamak
48Bilimsel Araştırma Yöntemleri
![Page 49: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/49.jpg)
3-Yinelenen Yayın (Duplicasyon)
Editörlerin izni alınmadan orijinal bir çalışmanın aynen veya sonuçlarıyla başka bir yayın organında yayınlanmasıdır
Dergilerin, hakemlerin, e ditörlerin kaynaklarını boşa harcamaktır
Okuyucuya, araştırıcıya ve bilime saygısızlık
Farklı dillerde, farklı okuyucu kitlesine hitap etme gerekçesi yeterli değil !
49Bilimsel Araştırma Yöntemleri
![Page 50: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/50.jpg)
4-Dilimleme (Salamization)
Tek bir yazıda sunulabilecek veri, bulgu ve fikirleri yapay olarak bölerek birden fazla yayın haline getirmektir
*Yayın sayısını arttırmaya yönelik
*Önceki yayını kaynak göstermemek
*Önceki yayından yeterli düzeyde
farklılık göstermeyen yayınlar
50Bilimsel Araştırma Yöntemleri
![Page 51: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/51.jpg)
5-Aşırma (İntihal=Plagirism)
Başkalarının fikirlerini, yöntemlerini, verilerini, uygulamalarını, yazılarını ve şekillerini sahiplerinebilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadankısmen veya tamamen yazarın kendisinin gibisunması
Yabancı dilden kitap, makale ve benzeri yayınlarıtercüme ederek kendi eseri gibi basması
51Bilimsel Araştırma Yöntemleri
![Page 52: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/52.jpg)
5-Aşırma (İntihal=Plagirism)
52Bilimsel Araştırma Yöntemleri
![Page 53: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/53.jpg)
6-Değiştirerek kendi düşüncesi gibi yazmak(Paraphrasing)
Yararlanılan kaynaklarının belirtilmemesi Etik-Dışı Davranış olarak kabul edilir
Kaynak göstermeden bilgileri farklı sözcüklerle açıklamak da uygun bir davranış değildir (paraphrasing)
Alıntılar makul düzeyde, orijinal kaynağa uygun ve emeğe saygılı olmalı
53Bilimsel Araştırma Yöntemleri
![Page 54: Albert Einstein den - aysegulyildirimkaptanoglu.comaysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya... · Albert Einstein’den Yeryüzündeki koşulların düzelmesisalt bilimsel buluşlardan](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022050610/5fb16cccafc92c434744ec43/html5/thumbnails/54.jpg)
DAHA İLERİ KAYNAKLAR
54