akilci bİtkİsel İlaÇ kullanimi
Upload: ege-university-faculty-of-pharmacy-department-of-pharmacognosy
Post on 15-Apr-2017
373 views
TRANSCRIPT
Prof. Dr. Hüsniye KAYALARE.Ü. Eczacılık Fakültesi Dekan v.Farmakognozi Ana Bilim Dalı [email protected]
AKILCI BİTKİSEL İLAÇ KULLANIMI
İLAÇ NEDİR? Bireysel ve toplumsal düzeyde
hastalıkların önlenmesi ve hastalıklarla mücadelede önemi olan teknoloji ürünü*
Fizyolojik sistemleri ve patolojik durumları alanın yararına değiştirmek için kullanılan veya kullanılması öngörülen madde ya da ürün (DSÖ)
*Passmore PR vd., Asia Pac. J. Public Health, 1994; 7(4): 236-241
HASTA OLUNCA????TEŞHİS/TEDAVİ
HEKİM
ECZACI
ARKADAŞ-KOMŞU
TV-INTERNET
GAZETEDERGİKİTAP
AKILCI İLAÇ KULLANIMI (AİK)İLAÇLAR; Doğru zamanda Gereken nitelikte Gerektiği kadar Gerektiği biçimde Hastalığın ve hastanın durumuna
göre AKILCI ve DOĞRU KULLANILMALIDIR
ECZACI
*Hastaları doğru ve etkin ilaç kullanımına
YÖNLENDİRMELİ
**AKILCI İLAÇ KULLANIMI
KONULARINDA BİLİNÇLENDİRMELİDİ
R
Eczane, doğal sağlık ürünlerinin alınmasında en akılcı mekandır, Neden?*
Çünkü, eczane ilaçlarınızı aldığınız yerdir.
Bitkisel ve diğer doğal içerikli sağlık ürünleri de
İLAÇTIR
*Kanada Eczacılar Birliği
Farmakognozi biyolojik kaynaklı ilaçların bilim dalı olarak tanımlanabilir.
FARMAKOGNOZİ
FİTOTERAPİ
AROMATERAPİ
HOMEOPATİ
GELENEKSEL TEDAVİ
YÖNTEMLERİDOĞAL
ÜRÜNLER
Bitkilerle Tedavi
Ampirik Devre Bilimsel Devre
Geleneksel Fitoterapi Rasyonel Fitoterapi
FİTOTERAPİ
GMP
İLAÇ
DROG
EKSTRE
1996-2012Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Farmakognozi Ana Bilim DalıEczacılar ve Hekimler İçin
Fitoterapi Kursu’nu 20 kez düzenlemiştir.
Fitoterapi: Tıbbi bitkilerin tedavi edici değere sahip taze veya kurutulmuş kısımlarının (drog) ya da bunlardan hazırlanan bitkisel çaylar, çeşitli ekstreler ve tentürler gibi bitkisel kaynaklı tek ve saf etken maddelerin dışında kalan bazı galenik şekillerin (damla, draje, kapsül, şurup, tablet ve çay), hekim ve eczacının işbirliği ve denetimi altında ve bilimsel olarak kanıtlanmış etkileri doğrultusunda çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılması ile ilgilenen bir tıp bilim dalıdır.
Kullanılacak Olan Bitki*Doğru bitki*Doğru zamanda toplama*Tedavi edici değere sahip kısmının (drog) belirlenmesi*Kurutma saklama şartları*Ekstraksiyon yöntemleri ve analizler
* Yapraklar, bitki çiçek açmaya başladığı zaman toplanır.
* Çiçekler, tamamen açılmadan evvel veya tomurcuk halinde iken toplanır.
* Kökler, bitkinin toprak üstündeki kısımları kuruduktan sonra toplanır.
* Kabuklar, bitki yapraklarını döktükten sonra toplanmalıdır.
* Meyveler, olgunlaştıktan sonra toplanır.
Fitoterapide Kullanılan Ürünler-Toz edilmiş bitkisel drog-Bitkisel çaylar-Tentür ve ekstreler -Bitki usareleri-Uçucu ve sabit yağlar-Reçine ve zamk-Fitofarmasötikler
• * Drogların kullanılmasında en yaygın usuller: “İnfüzyon” (demleme), dekoksiyon ve soğukta maserasyon yöntemleridir.
• * Çiçek ve ince yaprak taşıyan droglar, infüz- yon yöntemiyle hazırlanmalıdır.
• * İnfüzyonlar, her defasında taze olarak hazırlanmalıdır.
• * Kök, kabuk, sert meyve ve tohum drogları, “Dekoksiyon” (kaynatma) yöntemiyle hazırlanmalıdır.
• Günde 3 kere 1 fincan çay:• öğünler: kahvaltıdan önce, akşamüstü
ve yatmadan önce• özel durumlar:• Laksatif ve uyku destekleyiciler/gece• Mide çayı/öğünlerde ve ihtiyaç
oldukça• Ihlamur, mürver çiçeği/sıcak olarak
yatarken• Diüretik çay/kahvaltı; 1 litre • İştah artırıcılar/ yemeklerden 30 dk.
önce• Karaciğer ve safra çayları/
yemeklerden 30 dk. önce
Bebeklerde Çay Kullanımı• 10 gün-6 ay: % 4 den fazla karbonhidrat
içermemelidir• 4 ay- < : diş çıkarma döneminde
karbonhidrat içermemelidir• Glisin içeriği: % 25 den az olmalıdır
Bitkisel İlaçlar• Sıvı preparatlar• -tentürler, gliseritler• -şurup• -tıbbi yağlar• -bitki öz suları• Katı preparatlar• -granül• -tablet• -kapsül• -lozenj
Bitkilerle tedavi:
-öksürük, baş ağrısı,bulantı, hazımsızlık, ciltte kaşıntı gibi çok sık rastlanan akut problemler örn:Ekinezya, meyankökü, adaçayı, papatyaTaze adaçayı: antiseptik, böcek sokmasında deri yapraklarla ovulur
-hafif depresyon, artrit ve varikoz gibi kronik problemler-hastalıkların önlenmesi (Ginkgo, antioksidan aktiviteli bitkiler)-immün sistem (Ginseng, Biberiye)
Bitkilerle tedavi güvenli midir?
-gıda takviyesi ve gıda olarak tüketimi-geleneksel olarak tıbbi amaçla kullanımı-tecrübe-bilimsel araştırmalar
Beslenme: sarımsak, limon, yulaf, soya hem gıda hem de tedavi amaçlı kullanılırBilgi: Ayurveda, Çin tıbbı, batı tıbbıTecrübe: ilaç veriliş şekli ve zamanı, sıklığı
Bilimsel Araştırma
-bitki kimyası, içeriği, etkileri-bitki, kısımları, etkisi, kullanımı, güvenirliği-işleme: ekstraksiyon ve ilaç şekilleri-klinik testler
Bitkiler nasıl etki eder?
Terapötik etkili aktif bileşenlerIhlamur: uçucu yağ, müsilaj flavonoit ve fenolik bileşikler
Fenolik bileşikler: antioksidan, antiseptik (Salisilik asit; Söğüt kabuğu)
Uçucu yağlar: stimulan, sedatif antienflamatuvar, insektisit (tea tree oil)
Flavonoitler: sarı pigment maddeleri,antioksidan, dolaşım düzenleyici, östrojenik ( Rutin, citrus türleri)
Tanenler: astrenjan, boyar madde, deri tabaklama, antioksidan ve antienflamatuvar (kateşinler; Hamamelidis virginiana)
Kumarinler: kanı akışkan yapan, antispazmodik (aesculin; at kestanesi)Saponinler: hormona benzer yapılar, hormonal ve antienflamatuvar (dioscin; Dioscorea villosa)
Kumarinler: kanı akışkan yapan, antispazmodik (aesculin; at kestanesi)
Saponinler: hormona benzer yapılar, hormonal ve antienflamatuvar (dioscin; Dioscorea villosa)
Antrakinonlar: laksatif, boyar madde (sennozitler; Cassia sp.)
Kardiyak glikozitler: Kalbe etkili, toksik (dgitoksin, digital glikozitleri)
Polisakkaritler: demülsan, mukozada yumuşatıcı, immün sistem güçlendirici (müsilaj, beta glukanlar; hatmi, saccharomyces sp.)
Acı maddeler: iştaha, sindirime etkili (amarogentin; jansiyan kökü)
Alkaloitler: atropin, morfin, kafein vb. (opium, çay yaprağı, kahve çekirdekleri)
En sık kullanılan OTC Bitkisel ilaçları
GarlicEchinaceae, Saw palmettoGingko, Cranberry SoyaGinsengBlack cohosh, St. john's wort (Hypericum perfortaum), Milk thistle (Silybum marianum)
Bitkisel İlaçlar Uygulama alanları• Santral Sinir Sistemi• Kardiyovasküler Sistem• Solunum Sistemi• Gastrointestinal Sistem• Üriner Sistem• Deri• Jinekoloji• Romatoid ve İnflamatuvar Hastalıklar• İmmün Sistem
Bitkisel Kaynaklı İlaçların Etkilerine Göre Sınıflandırılması
-Hafif Etkili Fitoterapötikler-Orta Etkili Fitoterapötikler-Kuvvetli Etkili Fitoterapötikler
Melissa officinalis(Oğulotu) Hypericum
perforatum(Sarı kantaron)
Valerianae officinalis(Kediotu)
Crataegus monogyna(Alıç)
Convallaria majalis(İnci çiçeği)
Digitalis purpurea(Yüksük otu)
Sinir Sistemi Hastalıklarında Kullanılan Tıbbi Droglar
sinirsel uyku bozukluğu, depresyon, anksiyete*Valerianae Radix (Kediotu kökü)*Herba Hyperici (Binbirdelikotu)*Strobuli Lupuli (Şerbetçiotu, Bira çiçeği)*Melissae Folium (Oğulotu, Limon nanesi)*Passiflorae Herba (Çarkıfelek): Hipnotik sedatif*Kava-Kava Rhizoma (Kava-kava rizomu) Escholtzia californiae Herbae (Kaliforniya afyonu)
-sss stimulanı -yatıştırıcı -morfin, kokakin, atropin
KOMİSYON E -Ginkgo biloba: hafıza yoksunluğu -Binbirdelik otu: hafif orta etkili
depresyon Kawa: anksiyolitik Şerbetçiotu: anksiyete, düzensiz uyku
huzursuzluk Lavanta: huzursuzluk, uykuya dalmada
güçlük Kediotu: sinirsel uyku bozukluğu
Ginkgo preparatları cerrahi girişimden 36 saat önce kesilmelidir
Trazodone/Alzheimer/ koma Aspirin, warfarin: kanama riski artar Hormon reseptörü pozitif meme kanseri/
östrojenik etki
SJW (St. John's Wort) Hypericum perforatum Antidepresan Komisyon E anksiyete, sinirsel bozukluk, depresyon ETKİLEŞİM CYP3 A4, sitokrom P Siklosporin; immün baskılayıcı ilaçlar Antikoagülanlar, virostatik ilaçlar Oral kontraseptifler
Kava Anksiyolitik Yüksek dozları: Karaciğer ve böbrek
hasarı Ciltte kaşıntı saç dökülmesi, iştah
azalması, kilo kaybı
Sinirsel Uyku BozukluklarıValeriana çayı: 2 çay kaşığı kediotu kökü ¼ lt kaynar suya ilave edilir . 10 dk demlendirirlir. Süzülür. 1 fincan yatmadan önce içilir.
Radix Valerianae 30kStrobuli Lupuli 20 kFlos Chamomilla 20kFolium Menthae 10k
Hazırlanışı: 2 tatlı kaşığı çay karışımı, kaynar suya ilave edilir. 10 dk demlendirirlir. Süzülür. İhtiyaç halinde gece boyunca 2-5 fincan içilir.
Valeriana officinalis
Yaşlı kişiler için uyku çayıHerba Hyperici 20 kStrobuli Lupuli 20 kValerianae radix 10 k
Sinirsel mide şikayetleri, iştahsızlık, hazımsızlık
Lupuli Strobuli çayı: 2 tatlı kaşığı drog ¼ lt kaynar suya ilave edilir . 10 dk demlendirirlir. Süzülür. 2 fincan ihtiyaç durumunda içilir.
İştahsızlık için :Strobuli Lupuli 20 gChamomilla flos 20 gMelissae folium 20 g
Humulus lupulus
Premenstrüel Sendrom ve Menstrüasyon Dönemi
Sinirlilik HaliMelissae Folium 30 gChamomillae flos 30 gCarvi Fructus 10 g
2 çay kaşığı drog karışımı ¼ lt kaynar suya ilave edilir . 5-10 dk demlendirirlir. Süzülür. İhtiyaç halinde günde 3-5 fincan içilir.
Melissa officinalis
*Bitkisel sedatif droglar hipnotikler, anksiyolitikler, antidepresanlar ve vertigoda kullanılan ilaçlar ile analjezik ve antiepileptiklerin etkilerini artırabilirler. Antihistaminiklerle birlikte kullanılırlarsa uyku halini potansiyalize ederler.
*Hypericum doku reddine neden olur, hafif serotonin sendromu görülür. İlaçlarla etkileşimi vardır.
*Kava-kava rizomu: Cilt üzerinde sarı lekere sebep olur. Statin grubu ilaçlarla ciddi karaciğer hasarına neden olur. Antiparkinson ilaçların etkisini inhibe eder.
Melissa folium: Antikoagülanların etkisini artırır.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM Alıç (Hawthorn; Crataegus sp.): Kalp yetmezliği
koroner yetmezlik, pozitif inotrop Sarımsak (Garlic): ateroskleroz Ginkgo biloba: periferal tıkanıklık At Kestanesi (Horsechest nut): kronik venöz
yetmezlik
Myokardial yetmezlik: Digital glikozitleri, terapötik doz aralığı dar
Kalp ve Damar Yetmezliği
Crataegus monogyna (Alıç Çiçekleri)HawthornKalp kaslarını güçlendirir, kalp atışını düzenler ve tansiyonu düşürür.900 mg ekstre/gün en az 6 hafta kullanılmalı1 çay kaşığı çiçek ve yaprak karışımı günde 3 kez çay olarak tüketilir.
Hipotansiyon (100- 60 mmHg) Ergot alkaloitleri, kafein içeren droglar
Uçucu yağlar Komisyon E Dolaşım ve fonksiyonel problemler için: Rosmarinus officinalis ve Lavandula officinalis
uçucu yağları Nasal mukozadan inhalasyon Kesme şeker üstünde 1-4 damla
Hipertansiyon (160-95 mmHg)Rezerpin (Rauwolfia serpentina)
Viscum albumOlea europeaRhododendron yaprakları
Ateroskleroz Sarımsak: vazodilatör ve lipit düşürücü Kan basıncını düşürücü, plak oluşumunu
inhibe edici, kan şekerini düşürücü, fibrinolitik, kardiyoprotektif, antioksidan, H.pyloriye karşı protektif, GİS tümörlere protektif metal zehirlenmelerine karşı antidot
Kolesterol sentezi inhibisyonu 2400-3700 mg taze sarımsak/gün (900 mg
sarımsak tozu/ 4 g taze diş sarımsak) Ginkgo biloba: periferal arteriel tıkanıklık Lipit ve kolesterol düşürücü, ateroskleroz
profilaksisinde: Soya, guar zamkı, yulaf , red yeast rice (Oryza sativa /Monascus purpereus)
SOLUNUM SİSTEMİÜst solunum yolu enfeksiyonları(burun, paranazal sinüsler, farinks, larinks)Mekanik destek
Alt pasajlar: trake ve bronşlarenfeksiyon sıklığıSolunum sisteminde % 66Üriner sistem %19GİS % 7Kutanöz tabaka %6Jinekolojik bölgeler %3
Tilia platyphyllos (ıhlamur) Astrenjan tanen, müsilaj, aromatik maddeler Diaforetik
Filipendula ulmaria (Spirea ulmaria; keçi sakalı)
Tanen, flavonoitler, salisilaldehit, metilsalisilat
Uçucu yağlar : haricen gargara, nazal merhem, lozenj, inhalasyon preparatları, banyo preparatları
Müsilaj içeren droglar: Hatmi kökü, izlanda likeni, sığır kuyruğu, ebegümeci, sinirli ot (öksürük kesici ve boğazı rahatlatıcı)
Saponin içeren droglar: ekspektoran;mukolitik; zehirli sarmaşık, çuha çiçeği, senega kökü, çöven türleri
Solunum Sistemi Fitoterapötikleri
Soğuk Algınlığı
Mürver Çiçeği 30 g Mürver çiçeği 30 gIhlamur çiçeği 30 g Kekik 20 gKuşburnu 20 g Kuşburnu 5 g Meyankökü 5 g Ebegümeci çiçekleri 5 g
Yalancı iğde,Frenk Üzümü, Kuşburnu
Öksürük ÇaylarıAlthae radixLiquritiae radixViolae radixAnisi fructusVerbasci flosEchinaceae pallida radixNonspesifik immün stimülan
Pelargonium sidoides Umca® Güçlü antienflamatuvar
Echinaceae pallida
Pelargonium sidoides
SinüzitSinupret® 5
Kuzu kulağı, çuha çiçekleri, mürverçiçekleri, mine çiçeği, jansiyan kökü
Alerjik rinitPetasites hybridus (kel otu, veba otu)
Ephedra türleri: bronkodilatöröksürük dindiriciekspektoran etkisi yok
SİNDİRİM SİSTEMİ İştah azlığı, fonksiyonel dispepsi, irrite barsak
sendromu, ülser, akut diyare, kabızlık, kronik karaciğer hastalıkları, anoreksia
Acı tonik maddeler Karminatif Kolagog
Anoreksia Quassia tentürü, Jansiyan kökü, pelin otu, kırmızı
kantaron, turunç kabuğu, kınakına kabuğu, şerbetçi otu
Kolagog etkili droglar:Enginar yaprağıBoldo yaprağıŞahtere otu KarahindibaKırlangıçotuZerdeçalKarminatif DroglarKimyonRezene Anason Bulantı, kusma: zencefil (2-4 g drog dispetik şikayetler ve taşıt tutması)Sindirim kolaylaştırıcı enzimler: lipaz, amilaz, proteazBromelain, papain
Sindirim Sisteminde Etkili Tıbbi Bitkilerden Hazırlanan Çay Karışımları
*Strese bağlı kronik gastritChamomilla flos 10 gMelissae folium 10 g*Gaz şikayetlerindeChamomilla flos 50 gCarvi fructus (rezene) 30 gMenthae folium 20 g2 tatlı kaşığı drog karışımı üzerine 250 ml kaynar su konup 5 dakika ağzı kapalı demlendirilir. Günde 3 kez 1 fincan sıcak olarak içilir.
Karaciğer ve Safra Sistemi Hastalıkları
Menthae piperitae (Nane)Artemisia absinthium(Pelinotu)*Silybum marianum (Meryemana dikeni)Curcuma domestica (Zerdeçal)Chelidonium majus (Kırlangıçotu)*Cynara scolymus (Enginar)Beta vulgaris (Pancar)*Fumaria officinalis (Şahdere otu)Achillea millefolium (Civanperçemi)Raphanus sativus (Turp)Taraxacum officinale (Karahindiba)
Nane yaprakları 50 kOğulotu yaprakları 20 kRezene tohumu 20 kBarut ağacı kabuğu 10 k
*Silybum marianumMilk Thistle FruitsLEGALON®3-5 g meyve cezveye konur 150 ml su ilave edilir. 5 dk kaynatılıp bekletilir ve süzülür. (3x1/ gün)
Silybum marianum
Cynara Scolymus (Enginar)Arthichoke LeafSinarin100 mg standardize ekstre (3x1/gün)
Cynara scolymus
Üriner Sistem Hastalıklarında Kullanılan Tıbbi Droglar*SistitArctostaphylos uvae-ursi folium (Ayıüzümü yaprağı)Hernia glabra herba (kasık otu)*Böbrek ve idrar yolunda taşRubia tinctorum radix (kök boya) Sabal serulata semen (Palmiye türü)
Arctostaphylos uvae-ursi
Sabal serulata semen
ISIRGANProstat için
Urticae radix : 1 tatlı kaşığı drog 1 fincan soğuk suya konur kaynayıncaya kadar ısıtılır 10 dk ağzı kapalı olarak demlendiirlir. Günde 3-5 fincan içilir .
Urticae herba folium: 2 tatlı kaşığı ısırgan yaprağı ve otu ¼ lt kaynatılmış suya konur 15-20 dk demlendirilir, süzülüp günde 3-5 kez 1 fincan içilir.Tahriş olmuş mesane, prostat adenomu miksiyon şikayetlerindeCucurbita peponis semen (balkabağı tohumu, pumpkin)Rx Media PharmaSuper Saw Palmetto Plus (Nefa): günde 3 kez 1 kapsül
İdrar yolları antiseptiği, Emenagog, SpazmolitikMaydonozPetroseliunum crispum radix Petroselinum crispum fructus1 çay kaşığı (2 g) meyve veya kök 1 çay fincanı kaynar suya ilave edilir 10-15 dk bekletilip süzülür.
Aşırı dozlarda abortiftir. Mesane barsak ve uterusda kasılmayı artırır. Uzun süre aşırı dozda kullanımında barsak kanalında kanamalar, anüri, böbrek ve karaciğerde hasar meydana gelebilir.
Jinekolojik Hastalıklar Menstrüel bozuklık, PMS, dismenore, menopozal
şikayetler
Cimicifuga racemosa: PMS, dismenore, menopozal şikayetler
Vitex agnus castus (hayıt-Chasteberry): menstrüel kanamada anormal frekans, kuruluk, PMS
Potentilla anserina: hafif dismenora şikayetleri Fitoöstrojenler (örn. soya)
Cilt, travma, romatizma ve ağrı Matricaria chamomillae flos: cilt ve muklozada
enflamasyon, genital hastalıklarda banyo ve duş preparatları
Hamamelidis folium et cortex: hafif deri yaralanmaları, hemoroit, varikoz damarlar
Evening primrose oil: atopik egzema
Oleum Hyperici
Calendula flos: yara, ülser Oleum Hyperici: yara Symphyti herba: yara, çürük
Bromelain: postoperatif ve travmatik şişme
Capsicum: artrit, romatik şikayetler, ağrılarda lokal ağrı kesici
Baş ağrısı: Topikal nane yağı
Migren: Tanecetum parthenium (parthenolide)
Obesite
Alıç çiçeği 10 gAnason veya rezene meyvası 10 gMeyankökü 10 gMısır püskülü 10 g
1 çay kaşığı drog karışımı 150 ml kaynamış suda 10 dk demlenmeye bırakılır (3-4 fincan/gün)
BİTKİLERLE İLK YARDIM
Krem, merhemAloe, Hamamelis, Echinaceae, Myrrh Dezenfeksiyon
YanıklarAloe, lavanta yağı
MUTFAKTA TEDAVİ
Arpa-limon: üriner sistem
Zeytinyağı: yumuşatıcı zencefil: bulantı hazımsızlık
Karanfil; diş ağrısı bal: topikal olarak küçük yara ve yanıklarda lahana lapası : ağrılı eklem hastalıklarıacı biber: tonikTarçın: ağız, boğaz enfeksiyonu ve sindirim bozukluğuYaban mersini: sistit, gastrointestinal sistem
BİTKİSEL İLAÇLAR VE LABORATUVAR TESTLERİ
BİTKİLER
ENDİKASYONLARI LABORATUVAR TESTLER
ÜZERİNDE ETKİLERİ
Plantago psylliumBlack psylliumTohumları Konstipasyona karşı
Kanda şeker değerlerinin sonuçlarını düşürür.
Fucus vesiculosis(Bladderwrack)Tüm bitki
Artrit, tiroit hastalıkları,obezite
Tiroidi stimüle eden hormon düzeyini arttırırlar.
Rhamnus cathartici Laksatif
İdrar testlerinde yanılmaya neden olur.İdrarda renklenmeye neden olur.
Thea sinensisGreen teayaprakları
Mide bozukluklarıDiyare Başağrısı
Kanama süresini uzatır. Serum ürat ve bazı kanser testlerinin pozitif sonuçlar vererek hataya sebep olur.
Juniper oxycedrus Ardıç meyvaları
Diüretik İdrarı renklendirir.İdrar testlerinde hataya yol açar.
Ilex paraguariensisMate yaprakları
Sinirsel depresyonBaşağrısıObeziteRomatizma ağrıları
Kanda ürikasit ve kreatinin yanlış değer vermesine neden olur. Nöroblastom ve feokromositom olarak bilinen kanser testlerinde yanlış sonuç verir.
Leonurus cardiacaMotherworthHerb
Sinirsel kardiyak semptomlarda
Tiroid testlerindeki sonuçların düşük çıkmasına neden olur.
Güvenli ve etkili Fitoterapi için:
*Bitkiler kuru ve saf olmalı
*Kapalı kaplarda güneşte uzakta saklanmış olmalı
*Fitoterapi ürünleri mutlaka ECZANELERDEN temin edilmeli
*Ürünlerin etiketinde bitkiye ait kimlik kartı olmalı(kullanılan bitki adı, etkili bileşikleri, üretim yeri, üretim ve son kullanma tarihi)
*Kullanım süre ve dozuna dikkat edilmeli
*Bitki-ilaç etkileşimleri ve toksik etkileri olabileceği unutulmamalıdır.
*Diyabet, yüksek tansiyon, kanser ve kalp hastalıklarında bitkisel tedaviyi ancak normal tedaviye yardımcı amaçla hekim onayından sonra kullanılmalıdır.
*SAĞLIK BAKANLIĞINDAN RUHSAT ALMIŞ ÜRÜNLER SATIN ALINMALIDIR.
TÜRKİYE’DE FİTOTERAPİNİN GELİŞMESİ ve Modern TIPTA YERİNİ ALMASI İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
-Tıbbi değere sahip bitkilerin kültüre alınması teşvik edilmelidir.
-Tıbbi bitkilerden standardize ekstreler elde edilmeli ve dış pazara sunulmalıdır.
-Türkiye’de fitoterapinin geliştirilmesi için projeler sağlanmalı, yerli ilaç sanayi bu konuda teşvik edilip desteklenmelidir.
KANUNECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA KANUN
İLEUYUŞTURUCU MADDELERİN MURAKABESİ
HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİKYAPILMASINA DAİR KANUN
Kanun No. 6308 Kabul Tarihi: 17/5/2012
MADDE 6 – 6197 sayılı Kanunun 28 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 28 - Beşerî ilaçlar, Sağlık Bakanlığından ruhsatlı geleneksel bitkisel tıbbi ürünler; Sağlık Bakanlığının iznine tabi olan homeopatik tıbbi ürünler, enteral beslenme ürünleri dâhil özel tıbbi amaçlı diyet gıdalar ve özel tıbbi amaçlı bebek mamaları münhasıran eczanede satılır.
İlgili bakanlıktan izin, ruhsat veya fiyat alınarak üretilen veya ithal edilen gıda takviyeleri, eczacılık ve ziraatta kullanılan ilaç, kimyevi madde ve diğer sağlık ürünleri, veteriner biyolojik ürünler hariç veteriner tıbbi ürünleri, kozmetik ürünler, kapsamı Sağlık Bakanlığınca belirlenen tıbbi malzemeler, anne sütü ve beslenme yetersizliğinde kullanılan çocuk mamaları ile erişkinlerin metabolizma bozukluklarında kullanılan tüm destekleyici ürünler ve Türk Eczacıları Birliği tarafından çıkarılan bilimsel yayınlar eczanelerde satılabilir.”
“Eczanede Hazırlanabilecek Bitkisel Ürünler”
KURSUEge Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi
Ana Bilim Dalı29-30 Mayıs 2013
AmaçAdım 3 Başlık
Adım 2 Başlık
Adım 1 Başlık Aroma
terapiTıbbi
ÇaylarEkstraksiyon
FİTOTERAPİ
UYGULAMALAR
Nutrasötik Gıda Takviyesi
20.03.2012
TÜRKİYE’DE ECZANELERDE BULUNAN
BİTKİSEL PREPARATLAR
Bitkisel ürün kullanımı konusunda “doğaldır,
zararsızdır”yaklaşımları doğru değildir
Akılcı İlaç Kullanımı Nedir ve İlkeleri Nelerdir?
AİK, • belirlenen doğru ilacın, • doğru miktarda, • doğru uygulama yoluyla, • doğru zamanlamayla, • yeterli bilgilendirme yapılarak ve • maliyet uygunluğu da dikkate
alınarak kullanılması ilkelerinin bütünüdür.
Başkalarının tavsiyesiyle ilaç kullanmayın.
Siz de başkalarına ilaç tavsiye etmeyin. Tedavi, doktor tarafından kişiye özel
olarak düzenlenir. Dolayısıyla yakınlarınıza, çevrenizdekilere ilaç önermeyin, onların önerileri doğrultusunda ilaç kullanmayın.
????????????
İlaç israfından kaçının. Bu tutum, hem kendinize hem de
içinde yaşadığınız topluma karşı sorumluluğunuzdur
İlacı zehir olmaktan çıkaran onun akılcı kullanımıdır.
İlaç, bilinçsizce kullanılarak sağlığı tehdit etmesi için değil, bilinçli kullanılarak sağlığa katkı sunması için üretilir ve kullanılır.
İlaç, eczanede doktor reçetesiyle satılan ve eczacı tarafından sunulan bir üründür
ÇELİŞKİ????
Doktorun bilgisi dışında ilaç kullanmayın, eczane dışı yerlerden ilaç /tıbbi ürün satın almayın.
Bitkisel ürün/gıda takviyelerinin ilaç olmadığını bilmeliyiz. (!! ??)??
Bitkisel ürün/gıda takviyesi ürün gibi “ilaca alternatifmiş” gibi pazarlanan ürünlerin bilinçsiz, kontrolsüz kullanımından şiddetle kaçının.
Bunları kullanmanız halinde, bu sırada bir nedenle ilaç kullanmanız gerektiğinde ise hekiminizi bu konudan mutlaka haberdar edin.
ÇELİŞKİ????
NEDEN SAKİNİZ???
Türkiye’de eczacılarımız fitoterapi konusunda bilgi ve tecrübeye sahip Tek Sağlık Mensubudur
SOYA
Konsantrasyon güçlüğü, Hafıza zayıflığı,Yüksek kolesterol, Kalp damar problemlerinin önlenmesi
SOYALDL kolesterolü düşürmede hafif etkili
İzoflavon kaynağı: menopozda sıcak basması şikayetlerinde azalma
Meme kanseri ???
Mide –barsak şikayetleri (bulantı, şişkinlik, kabız) gibi allerjik reaksiyonlar
Ginseng
Royal Jelly (Arı sütü), Ginseng ve kafein içerir. Arı sütü vitamin, mineral ve proteinlerce zengin
GINSENG kapsül, vücudun yorgunluğunu gidermeye yardımcı olmak amacıyla kullanılır.
KULLANILMAMASI GEREKEN DURUMLAR Preparatın içerdiği bitkisel
etken maddeye herhangi birine aşırı duyarlılığı olanlarda kullanılmamalıdır***
Ginseng Alkol Kortikosteroitler Digoksin Hipoglisemik ilaçlar MAO inhibitörleri Sedatif Oral kontraseptifler Warfarin, INR
Yan etkiler: Uykusuzluk, başağrısı, sinirsel gerginlik, kusma
Ginkgo
Serebral performans bozuklukları (unutkanlık, dikkat ve konsantrasyon bozukluklarında)
Dolaşım düzenleyici•Baş ağrısı •Kulak çınlaması •Depresyon •Zayıf hafıza
Ginkgo
Ginkgo Asetaminofen, ergotamin, kafein Antikonvülzanlar Aspirin, warfarin Tiazid İnsülin Valerian Siklosporin Antiepileptikler Teofilin Doksorubicin, cisplatin
Baş ağrısı, uyuşukluk, bulantı, kusma, diyare ve dermal hassasiyet
Ameliyattan en az 1 hafta önce kullanımı kesilmelidir
Konvülzif bozukluk ve beklenmeyen kanamalar
Kırmızı Biber/Kapsikum/ Kapsaisin
Boyun, omuz, bel ve vücudun diğer yerlerindeki kas ve eklem ağrılarında, artrit, eklem burkulmaları
Dahilen MAOI, hipertansif kriz Teofilin Barbitüratlar trombolitik, antiplatelet Heparin Antikoagülanlar
Kırmızı Biber/Kapsikum/ Kapsaisin
Öksürük kriziGİ irritasyonDiyareÜlser
Dermatit
Keten Tohumu/ Flaxseed/ Linseed
Hiperkolesterolemi Koroner Kalp hastalıkları Artrit İnsülin direnci Metabolik sendrom Sjogren sendromu Kolon, meme, prostat kanseri
Keten Tohumu/ Flaxseed/ Linseed
Minör etkilerBronşitÖksürükKonstipasyonIBS ve Divertikülit
Keten Tohumu/ Flaxseed/ Linseed
İlaçların absorbsiyonu geciktirebilir
INR
İshal
Sinameki/ Senna angustifolia
Sinameki/ Senna angustifolia
Digoksin Tiazid Kardiyak toksisite Elektrolit dengesizliği Kinidin Meyankökü Kortikosteroitler
Hipokalemi İlaçların
absorbsiyonu(-) 5-10 gün
Sinameki/ Senna angustifolia Uzun süreli kullanımda
Gİ şikayetlerElektrolit bozukluğuAlbuminüri Hematüriİntestinal mukozada pigmentasyon
İntestinal tıkanıklık, akut enflamatuvar barsak hastalıkları, apandisit
ALOE *Yara, yanık, güneş yanıklarıEmoliyen
**Konstipasyon
MinörÜlser, psöriazis, genital herpes, radyasyona bağlı dermatit, tip II diyabet, IBS
Digoksin Tiazid Kardiyak toksisite Elektrolit dengesizliği Hipokalemi
Tiroktoksikoz, diyabet, kalp hastalıkları hipoglisemi!!
2 haftadan daha uzun süre kullanılmamlıdır
ALOE
Meyan kökü/Licorice
HiPOKALEMİ Antihipertansif Digoksin Thiazid Diüretikler Pseudoaldosteronizm Hipertansiyon, ödem
Meyan kökü/Licorice
* Licorice hamilelerde, karaciğer ve böbrek rahatsızlığı olanlarda kullanılmamalıdır.
Hayıt/ Vitex agnus-castus
Menstrüel ritim anomalileri, premenstrüel sendrom, mastodini.
Östrojen ve progesteron sensitif tümörlerde kontroendike
Yan etkiler: Bulantı, kusma, baş ağrısı, menstrüel bozukluklar, akne, kaşıntı
Etkileşim dopamin antagonistleri Oral kontraseptifler
Hayıt/ Vitex agnus-castus
Siyah yılan kökü / Cimicifuga racemosa
Sancılı adet dönemlerinin rahatlatılmasında,Adet öncesi ortaya çıkan sıkıntılarıMenopoz döneminde ortaya çıkan sıcak basması, terleme, uyku sorunları, asabiyet ve ruhsal sıkıntıları gidermede
Gastroenterit Bulantı Kusma
Karaciğer Başağrısı, vertigo, görmede
bulanıklık
Yüksek dozlarında hipotansiyon
Siyah yılan kökü / Cimicifuga racemosa
Sarımsak/ Garlic
Tansiyonu düşürmedeKalp damar rahatsızlıklarına karşı koruyucu
Warfarin, aspirinINR
Hipoglisemik ilaçlar
Bulantımide ağrısınefes ve deride kokuUyuşukluk, sersemlikKontakt dermatit
Sarımsak/ Garlic
Ameliyattan 10 gün önce kullanımı bırakılmalıdır
Ekinezya
Bağışıklık sistemini güçlendirmeSoğuk algınlığı, üşütme ve diğer solunum yolları rahatsızlıklarını önlemek
8 haftadan uzun süre kullanılmamalıdır Kortikosteroitler Siklosporin Metoteraksat Ketokonazol Kafein Warfarin, INR Hipo veya hiperglisemi *akut enfeksiyonlarda 2 hafta Asteracee (Compositae), allerji Güçsüzlük, uyuşukluk, baş ağrısı ve Gİ
şikayetler
Ekinezya
Zencefil/ Ginger
Taşıt tutmasına bağlı baş dönmesi, bulantı, kusma gibi belirtiler ile gebelik bulantı-kusması (hiperemezis gravidarum) belirtilerinin önlenmesinde
Her bir kapsül 250 mg Rhizoma Zingiberis (zencefil rizomu)
Hipoglisemik ilaçlar Antihipertansif ilaçlar Kalp glikozitleri Warfarin, INR Gastrik ülser, safra taşı, 6 yaştan
küçük cocuklar kontrendike Ameliyattan 1 hafta önce
Zencefil/ Ginger
Meryemana Dikeni/ Milk Thistle/ Silybum marianum
Karaciğer ve Safra Kesesi Sindirim Sistemi •Detoks
Günde 2-3 kapsül, yemeklerle birlikte alınması tavsiye edilir. Safra kesesi problem!!!
Enginar/Artichoke/Cynara scolymusİştah eksikliğiDispepsiKaraciğer ve safra stimülanı
Minör: İBS, hiperkolesterolemi,
Asteraceae Safra kanalı ve barsak
tıkanıklıkları
Meryemana Dikeni, Enginar
Gümüşdüğme/Feverfew/ Tanecetum parthenium
Migren tipi başağrılarında tedaviyi destekleyici
Asteraceae Tannik asit / Demir absorbsiyonu Warfarin, INR Steroitler ve NSAİ İlaç kullanımı aniden kesildiğinde: baş ağrısı, dudak ve dilde şişme Allerjik dermatit YEMEKLERLE VEYA YEMEKTEN SONRA EN AZ 4-6 HAFTA KULLANILMALIDIR
Gümüşdüğme/Feverfew/ Tanecetum parthenium
;
Serenoa repens-Pygeum africana- Cucurbita pepo
Ayı üzümü olarak bilinen Uva-Ursi bitki ekstresi içerdiği arbutin ile antimikrobiyal etkinlik gösterir
prostat sorunlarına karşı koruyucu
Benign prostat hiperplazisi (Evre I - II) olan olgulardaki idrar yapma zorluğunda endikedir
Saw Palmetto Finasterid Androjenik ajanlar Antikoagülanlar ile kontrendike
Hafif Gİ şikayetler
Ganoderma/ Reishi- Kordiseps/Cordyceps
250 mg Ganoderma lucidum ekstresi (%30 polisakkarit-%3 triterpen)250 mg Cordyceps sinensis ekstresi
Beta glukan
Her bir kapsül 10 mg beta-glukan içerir.Beta-glukanSaccharomyches cerevisiae bağışıklık sistemini güçlendirme
Tarçın/ Cinnamomum casia
Alfa lipoik asitKrom TarçınKan Şekerini
HİPOGLİSEMİNEFROTOKSİK İlaçlar ile; böbrek yetmezliği, rabdomyolizis
Stevia
Hipoglisemik ilaçlarLityumAntihipertansif ilaçlar
Papatya, rezene, anason, oğulotu, biberiye, Stevia
Kelp/Deniz yosunu/Fucus vesiculosis
Açlık krizlerindeZayıflama rejimlerinde
LevotiroksinHipertiroidzm
Hipoglisemik ilaçlarantikoagülanlarSSS stimulanı kontrendike
Uzun süreli kullanılmamalıdır
Çarkıfelek/ Passiflora incarnata
Sedatifler/ sedasyon
Kumarin, Warfarin, INR MAOI, SSRI Serotonin sendromu
;
;
Huzursuzluk, endişeRuhsal sıkıntı, gerginlik, uykusuzluk
Kediotu /Valerianae officinalis
SEDATİFANKSİYOLİTİK
Kediotu /Valerianae officinalisÇarkıfelekAlıçKediotu
Sedatifler/ sedasyon
Başağrısı, gastrik şikayetler
;
Gastrointestinal HastalıklarKontrendikasyon
Gastrit X betain, guar zamkı, demir, zerdeçal
Diyare X keten tohumu, Çitosan
Enflamatuvar ve anatomik bozukluklar X Aloe, keten tohumu, ravent rizomu
Barsak tıkanıklığı X Aloe, keten tohumu, demir, ravent rizomu
NÖROLOJİK BOZUKLUKLARKontrendikasyon
Psikiyatrik bozuklular X Ginseng, Guarana (Paulinia cupana), Kava, Mate çayı, Melatonin, Sarı kantaron, Kediotu, Yohimbe
Nöbet/ Epilepsi krizi X Evening primrose yağı, boraj yağı, ginkgo
Renal ve Ürogenital HastalıklarKontrendikasyon
Böbrek rahatsızlıkları X Aloe, guarana, at kestanesi, at kuyruğu, meyan kökü, ravent rizomu, yohimbe
Benign prostat hipertrofisi X yohimbe
Meme kanseri X alfalafa, kara yılan kökü, hayıt, kırmızı yonca, soya
Jinekolojik bozukluklar X alfa alfa, alfalafa, kara yılan kökü, hayıt, kırmızı yonca, soya
Prostat kanseri X hayıt, keten tohumu, saw palmetto
Lösemi X Ekinezya
Neoplastik BozukluklarKontrendikasyon
Karaciğer hastalıkları X Kava, meyan kökü, ravent rizomu, köpek balığı kırdağı
Safra kanalı tıkanıklıkarı X karahindiba, zerdeçal, kolagog/koleretik ilaçlar
Karaciğer ve Safra BozukluklarındaKontrendikasyon
Kardiyak bozukluklar X Aloe, guarana, mate çayı, turunç
Hipertansiyon X ginseng, meyankökü, turunç, mate çayı
*Tsai HH vd., The Int J. Clinical Practice, 2012, 66 (11), 1056-1078
Kardiyovasküler BozukluklarKontrendikasyon
Ameliyat ve Sık Kullanılan Bitkisel İlaçlar
Kanamada artış SarımsakGinkgoGinseng
Kardiyovasküler bozukluk
Efedra
Anestezik ilaçların etkisinde artış
KavaValerian
İlaçların metabolize edilmesinde artış
Sarı kantaron (St. John’s wort)
WARFARİN İLE ETKİLEŞİMINR INR KANAMACranberryPapatyaÇin Melek OtuBalık YağıSarımsakZencefilGinkgoAt kestanesiKırmızı YoncaZerdeçalE Vitamini
Koenzim Q10GinsengYeşil ÇaySarı Kantaron
AspirinBalık YağıSarımsakZencefilGinkgoGinsengNSAID
NIH: National Center For Complementary and Integrative Health
Medline Plus, www.nlm.nih.gov/.../druginformation.html
WHO MONOGRAPHS
E.Ü. Eczacılık Fakültesi Farmakognozi Ana Bilim Dalı Fitoterapi ve Eczanede Hazırlanabilecek Bitkisel Ürünler Kurs Notları
Süzgeç S vd., Marmara Pharmaceutical Journal, 2012, 16, 164-180
PDR for Herbal Medicines
KAYNAKLAR
PROF. DR. TURHAN BAYTOP (1920-2002)
PROF. DR. Necmettin ZEYBEK (1926-2008)
“İlacınız gıdanız, gıdanız ilacınız olsun”
Hippocrates (460-377 BC)
Prof.Dr. Hüsniye KAYALAR