akademik dürüstlük sözlüğü...2 proje hakkinda “avrupa akademik dürüstlük ağı”...
TRANSCRIPT
AkademikDürüstlükSözlüğüRapor(yenidendüzenlenmişversiyon)10/26/2018 “Avrupa Akademik Dürüstlük Ağı” Erasmus+ projesi Loreta TAUGINIENĖ Inga GAIŽAUSKAITĖ Irene GLENDINNING Július KRAVJAR Milan OJSTERŠEK Laura RIBEIRO Tatjana ODIŅECA Franca MARINO Marco COSENTINO Shiva SIVASUBRAMANIAM Tomáš FOLTÝNEK Çeviren: Salim RAZI, Mustafa ÇOBAN, Özgür ŞAHAN, Barış USLU
1
Bu yayın, Erasmus Plus Stratejik Ortaklıklar çerçevesinde desteklenmiş olan “AvrupaAkademik Dürüstlük Ağı” projesinin (anlaşma no. 016-1-CZ01-KA203-023949) altçıktısına aittir. Söz konusu rapora projenin web sayfasındanhttp://www.academicintegrity.eu/wp/ulaşılabilir.Projekoordinatörü:TomašFoltýnekMendelÜniversitesi,Brno(Çekya)E-posta:[email protected]
Raporlailgiliiletişim:LoretaTauginienėMykolasRomerisÜniversitesi(Litvanya)E-mail:[email protected]
Projekonsorsiyumu:
KAYNAKGÖSTERME
ISO690Tauginienė, L, Gaižauskaitė, I, Glendinning, I, Kravjar, J, Ojsteršek,M, Ribeiro, L, Odiņeca, T,Marino, F,Cosentino, M, Sivasubramaniam, S, Foltýnek, T. Glossary for Academic Integrity [Akademik DürüstlükSözlüğü].ENAIReport3G[online]:gözdengeçirilmişversiyon,Ekim2018.
2
PROJEHAKKINDA
“AvrupaAkademikDürüstlükAğı”(EuropeanNetworkforAcademicIntegrity–ENAI)projesi, en başta intihal, akademik etik, bilimsel değerler ve akademik dürüstlükkonularındafarkındalıkyaratmayıamaçlamaktadır.ENAIsadeceöğrencileredeğil, tümakademik çevrelere (öğretim üyesi, araştırmacı, doktora sonrası araştırmacı, idaripersonel,yönetici,etikkurulvb.)odaklanmaktadır.
Bu projede üç ana çıktının geliştirilmesi öngörülmektedir: Yükseköğretimkurumlarındakiöğretimelemanlarıveöğrencileriçineğitimmateryalleri(Ç1),akademikdürüstlük üzerine sektörler arası işbirliğini artırmak için araç takımı (Ç2), akademikdürüstlüğüngeliştirilmesiiçinelkitabı(Ç3).Üçüncüçıktı,akademikdürüstlükiçingenelkurallar, akademik dürüstlüğe ilişkin terimler sözlüğü, öğrenci, öğretim elemanı vearaştırmacılarveyöneticileriçinbireyselvekurumsalözdeğerlendirmearaçlarıgibiyedialtçıktıdanoluşmaktadır.
Burapor,projeninaltçıktılarındanbiriolan(çıktı3G)akademikbütünlüğeilişkinterimlersözlüğünüelealmaktadır.
TEŞEKKÜR
Bu yayının yazarları aşağıda listelenmiş kurum ve kişilerin desteğini minnetlekarşılamaktadır:
• BueseriçinErasmus+Programıtarafındasağlananmalidestek(anlaşmano.016-1-CZ01-KA203-023949).
• ProjeDanışmaKuruluüyeleriolarakTraceyBretagveTeddiFishmantarafındanbuçalışmanıntaslakversiyonunailişkinsağlanmışolanfikridestek.
• Bratislava,BrnoveMaribor'dakiprojetoplantılarısırasındatümkonsorsiyumunkatkıları.
• Son olarak, yazarlar bu yayının İngilizce metninin düzeltilmesine ilişkin IreneGlendinning'eteşekküretmektedirler.
YASALUYARI
Bu yayının içeriğinin tek sorumluluğu yazarlara aittir. Yazarların görüşü, AvrupaBirliği'nin görüşünü yansıttığı anlamına gelmez. Avrupa Komisyonu, burada yer alanbilgilerinherhangibirşekildekullanılmasındansorumludeğildir.
3
İÇERİK
Önsöz 4
Yöntem 5
Sözlük 7
Dizin 47
4
ÖNSÖZ
Bu rapor, yeni terimlerin öğrenilmesi ve yeni bağlamlarda eski terimlerin yenidenkeşfedilmesi yoluyla akademik bütünlüğün daha yaygın anlaşılmasına temel teşkiletmektedir.Budokümana,yaygınolarak fakat farklıbağlamlardakullanılan terimlerinçeşitliliğinden dolayı ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmayla ortak bir bilinç düzeyineerişmeyeçalıştık.
Bu rapor, ulusal ombudsmanlar, adli makamlar, uyum görevlileri, araştırma projesiyöneticileri ve akademinin diğer ilgili birey ya da birimlerinin yanı sıra; öğrenciler, işsektörüvediğerpaydaşlariçindedeğerliolabilir.
5
YÖNTEM
Sözlük
VeriToplama
Ekim2016'daprojeortaklarıtoplantısındaWorldCaféyaklaşımıkullanılarak,ilgiliterimve tanımların aranacağı potansiyel kaynak arama havuzu oluşturuldu. Ana kaynaklarolarak, ortaklar tamamlanmış ve halen devam etmekte olan uluslararası (Printeger,Satori,Respect,vb)veulusal(Almanya'dakiRefairence,Litvanya'dakiMTEtikaveAcadAuvb.)partnerprojeleri;etikalanındauzmanlıkveyasaygınlığıolanuluslararasıkuruluşları(AvrupaBilimVakfı,YayınEtiğiKomitesi,UluslararasıAkademikDürüstlükMerkezi,vb.);ağları(AraştırmaDürüstlüğüAvrupaAğıBüroları;Etik,ŞeffaflıkveEğitimdeDürüstlükPan-Avrupa Platformu; Avrupa Araştırma Etiği ve Araştırma Dürüstlüğü Ağı vb.);uluslararası alanda tanınan akademik yayıncıları (Springer, Elsevier, Routledge, vb.);paydaş ülkelerin ulusal belgelerini (araştırma konseyleri veya diğer kamu kurumlarıtarafındanyayınlanmışolan);vemevzuatıvediğerilgilikaynakları(örneğin,paydaşlartarafından önerilen akademik dürüstlükle ilgili terimlerin analiz edildiği araştırmamakaleleri ve birkaç üniversitenin web sitelerine başvurulmuştur) tanımladılar.Toplamda, birden fazla belgeyi kapsayacak şekilde 60'ın üzerinde ana kaynak gözdengeçirilmiştir.Sadeceçevrimiçiolanbelgelerdikkatealınmıştır.
Her bir dokümanı gözden geçirirken, akademik, bilimsel, öğretim veya araştırmaalanlarındaetikveyaakademikdürüstlük ile ilgili terimleri taradık.Sözlüğedahaöncetanımlamalarıbulunanbulunmayan toplam440 terimdahil edilmiştir.Daha sonra,30adetyeniterimeklenmiştir.Sözlüğünrevizyonunuyaparken6yeniterimeklenmişve3terimçıkarılmıştır.Sözlükgeliştirmegrubuaçıkfikirliolmayıamaçladığından,aynıyadahemenhemenaynıanlamagelenterimler,farklıöğelerolarakelealınmıştır.Buyüzden,sözkonusuterimlerdahafazlatartışmaiçinsözlüğeeklenmiştir.
Dahasonra,sözlükyapısıiçinterim,tanım,tamaçıklamalıkaynakveçevrimiçibağlantıözelliklerigözönündebulunduruldu.Araştırmaetiğiaçısından,herkaynağıntanımıbudoğrultuda ele alınmıştır. Örneğin, açıkça belirtilmiş olması durumunda önerilen atıfsağlanmıştır. Proje konsorsiyumu tarafından geliştirilen tanımlar “ENAI” olarakbelirtilmiştir.
6
Verianalizi
Önerilenbirteriminakademikdürüstlüksözlüğüneuygunolupolmadığınakararvermekvetanımınıgeliştirmekiçin,yüzyüzevesanaltoplantılararacılığıylatoplamda40saatiaşkınyoğunbirçalışmayürütüldü.Busüreyebireyselyapılanrevizyoniçinharcanansüredahiledilmemiştir.
Genel olarak, terimselmuğlaklık ve küçük farklılıklar nedeniyle söz konusu sözlükten260'dan fazla terim çıkarılmıştır; bazılarıysa ya eş anlamlı olarak (30'dan fazla terim)eşleştirilmişyadagenelkılavuzun(20'denfazlaterim) geliştirilmesi için kullanılmıştır (bkz.Şekil1).
Bazı terimler aynı ya da benzer çağrışımlarasahip oldukları için eşanlamlı olarakbirleştirilirken; tanımsal bir niteliği olmayanama istenen bir davranış hakkında bilgi verendiğer terimlerse genel kılavuzun geliştirilmesiiçinbirleştirilmiştir.
Özetle, sözlüğün yeniden düzenlenmiş versiyonualfabetiksıraylasunulan212 terim içermektedir.Şekil2, sözlüğünherbirmaddesininnasılbiçimlendirildiğinigöstermektedir.
TERİM
Eşanlamlılar
TanımKaynak
Şekil2:SözlükDizaynı
Kısıtlamalar
Sözlükçalışmasında, ikisınırlamadanbahsetmekgerekmektedir.Birincisi,araştırmalaresnasında karşılaşılan akademik dürüstlük ile ilgili pek çok tanımın bulunması ve butanımlarınaçıkbirşekildeanlaşılırolmasınedeniyle,gereklidurumlardayükseköğretimkurumlarınınweb sitelerinde yayınlanan belgeler, sözlükler ve ansiklopediler dikkatealınmıştır. İkincisi, 2017 yılında sözlüğün tamamlandığı esnada tüm web tabanlıbağlantılar geçerli olmasına rağmen, zaman içindebazı linklerin geçerliliği sonaermişolabilir,bazılarıysasadeceçerezlerkabuledildiğindekullanılabilir.
212
30
440
Şekil1:SözlüğünGeliştirilmesi
7
SÖZLÜK
AABETTOR
MUHARRİK
Accomplice
Suçortağı
Accessortocheating
Kopyayaerişenkimse
Accessortoplagiarism
İntihaleerişenkimse
“Suçolduğunubilerekvebaşkabirniyetlebirbaşkasıtarafındansuçlubireyleminuygulanmasınamaddiyadamanevidestekverenbiri”.Genelolarak,birisininkopyaçekmesineyadaintihalyapmasınayardımedenkişidir.
CÓDIGOPENALPORTUGUÊS,http://www.codigopenal.pt/
ENAI
ACADEMIC(adjective)
AKADEMİK(sıfat)
Bireğitim,araştırmaveyabilimortamındabireylerveyakurumlartarafındanyürütülenuygulamatürü.
ENAI
ACADEMIC(noun)
AKADEMİK(isim)
Academician
Akademisyen
Bireğitimkurumundabağımsızaraştımamerkezindevearaştımahastanesindeyönetim,araştırmave/veyaöğretimetkinlikleriyletopluluğunbirparçasıolankimse.
ENAI
ACADEMICDISHONESTY
AKADEMİKİRTİKAP
“Eğitim,araştırmaveyabilimselfaaliyetleryürütenkurumlardadiğerbireyler ve / veya gruplar arasındaki etik standartları ihlal edenbireylerveyakurumlartarafındanyürütülenahlakiaçıdanproblemlidavranışlar”(s.252).Jordan,S.R.(2013).ConceptualClarificationandtheTaskofImprovingResearchonAcademic
Ethics.JournalofAcademicEthics,11:243-256.
8
ACADEMICETHICS
AKADEMİKETİK
Akademiktopluluktarafındantanınanveuyulanyasalar,kurallarveyazılıolmayanteamülleriiçerendeğerler.
ENAI
ACADEMICFRAUD
AKADEMİKSAHTEKARLIK
Akademik düzenlemeleri ihlal ederek haksız avantaj sağlamak içintasarlananeylemler.
Eckstein,M.A.(2003)CombatingAcademicFraud.TowardsaCultureofIntegrity.Paris:UNESCOInternationalInstituteforEducationalPlanning,
http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001330/133038e.pdf
ENAI
ACADEMICINTEGRITY
AKADEMİKDÜRÜSTLÜK
Eğitim,araştırmavebilimselortamlardakararvermeveuygulamaaşamalarınayönverenetikkurallara,meslekiilkelere,standartlara,uygulamalarvemütemadiyendeğerlersistemineuyumsağlama.
ENAI
ACADEMICINTEGRITYCOMMITTEE
AKADEMİKDÜRÜSTLÜKKOMİTESİ
Delilleridikkatealanveakademikdürüstlüğünihlaliileilgilikararlarverenkomite.
ENAI
ACADEMICMISCONDUCT
AKADEMİKSUİSTİMAL
Academicmalpractice
Akademikyolsuzluk
Akademik topluluğunveyadahageniş toplumunherhangibirüyesiiçin haksız bir akademik avantaj veya dezavantaja yol açarakakademikdürüstlüğezararverenherhangibireylemveyateşebbüs.
ENAI
ACCOUNTABILITY
HESAPVEREBİLİRLİK
Bireylerin ve kurumların faaliyetlerini düzgün bir şekilde yerinegetirme sorumluluğu ve elde ettikleri çıktılara dair gerekliaçıklamalarıtümpaydaşgruplarınasunma/sunabilme.
ENAI
9
AGGREGATOR
DERLEYİCİ
Patch-writer
Yamayazarı
Neredeyse hiçbir orijinalliği olmayan akademik birmetinde uygunatıflamayapankimse.
DefiningPlagiarism:ThePlagiarismSpectrum.WhitePaper,n.a.,http://turnitin.com/assets/en_us/media/plagiarism_spectrum.php
ANONYMOUSAUTHORSHIP
ANONİMYAZARLIK
Anonymisedauthorship
Anonimleştirilmişyazarlık
Anonimeserlerinyazarlığı.ENAI
ANONYMOUSWORK
ANONİMESER
(1)
Yazarınınbelirlenemediğieser.
(2)
Yazarınkastenanonimleştirildiğieser.ENAI
ANTI-WHISTLEBLOWER
ANTİİSPİYONCU
İddiaedilen/bilinengörevikötüyekullanmadurumunubildirmeyenve/veyabaşkasınınihbaretmesiniengelleyenkimse.
Adaptedfrom:McClungE.L.,&SchneiderJ.K.(2015).ConceptSynthesisofAcademicallyDishonestBehaviors.JournalofAcademicEthics,13:1-11.
ENAI
AUDIT
DENETİM
Biramaçiçingerçekleştirilenresmiincemesüreci.ENAI
AUGMENTEDPUBLICATION
GENİŞLETİLMİŞYAYIN
Auto-plagiarism
Kendiliğindengerçekleşenintihal
Covertduplication
(1)
Yazarların,dahaöncesunulanveyayayınlanmışçalışmalarınaekverive/veyabilgiekleyerekvebaşlığıdeğiştirerek,çalışmanınamacınıdeğiştirerekve/veyasonuçlarıyenidenhesaplayarakkapsamıgenişyayıneldeetmesi.
(2)
Orijinal bir eser yaratmak yerine yazar daha önce yayınlanmışçalışmasına ek veri ve / veya bilgi ekleyerek başlığıdeğiştirerek,çalışmanın amacını değiştirerek ve/veya sonuçları yeniden
10
Gizliçoğaltma
Duplicatepublication
Yinelenenyayın
Duplication
Çoğaltma
Recycle[plagiarism]
Yenidenişlemdengeçirme[intihal]
Redundantpublication
Gereksizyayın
Self-plagiarism
Kendiniintihaletme
Text-recycling
Metniyenideneldengeçirme
hesaplayarakkapsamıgenişyayıneldeetmesi.Yazarınkendiöncekiyayınlarınaçaprazreferansyoktur.
Adaptedfrom:Dhammi,I.K.,&Haq,R.U.(2016).Whatisplagiarismandhowtoavoidit?IndianJournalofOrthopaedics,50(6):581-583
AUTHOR
YAZAR
Creator
Yaratıcı
Özgünçalışmanınoluşmasınakatkıdabulunanveyaçalışmayıyapankimse(yapankişiyadaörgüt).
ENAI
AUTHOR'SETHICALRIGHTS
YAZARINETİKHAKLARI
“Bir eserinmülkiyetini, dürüstlüğünü ve gerçek statüsünü korumahakkı”.
CÓDIGODODIREITODEAUTOREDOSDIREITOSCONEXOS,art9º,https://www.spautores.pt/assets_live/165/codigododireitodeautorcdadclei162008.pdf
AUTHOR'SPATRIMONIALRIGHTS
YAZARINPARTİMONYALHAKKI
Author’smaterialrights
“Kendiçalışmalarınıdevretme,kullanmaveyatamamenveyakısmenüçüncütaraflarcakullanılmasınayetkiverenözelhaklar”.
CÓDIGODODIREITODEAUTOREDOSDIREITOSCONEXOS,art9º,https://www.spautores.pt/assets_live/165/codigododireitodeautorcdadclei162008.pdf
11
AUTHORSHIP
YAZARLIK
“İsmin veya genel olarak bilinen takma ismin, kamuya iletilen bireserdeveyayayınlanmışveyaçoğaltılanbireserdeortayaçıktığında,aksi ispat edilmediği takdirde, çalışmanın yazarı olarak kabuledilmesidurumudur”.Autortiesībulikums/CopyrightLaw.AdoptedbytheSaeimaandproclaimedbythePresident
on06.04.2000.Cameintoforcefrom11.05.2000,http://vvc.gov.lv/export/sites/default/docs/LRTA/Likumi/Copyright_law.pdf
AUTHORSHIPABUSE
YAZARLIĞINSUİSTİMALİ
Orijinalkatkıyadayanmayanhertürlüyazarlık.ENAI
AUTONOMY
ÖZERKLİK
Bağımsızkararvermeveuygulamaözgürlüğü.
ENAI
AVOIDINGHARM
TAHRİBATTANKAÇINMA
Non-maleficence
Bilerekzararvermeme
Doğrudan veya dolaylı olarak etkileşimde bulunulan kişilere zararvermekten kaçınmak ve öngörülebilir ve kaçınılmaz olduğu yerdezararlarıenazaindirgemekiçinmakuladımlaratmak.
AcademyofManagementCodeofEthics(February2006),http://aom.org/uploadedFiles/About_AOM/Governance/AOM_Code_of_Ethics.pdf
B
BIBLIOGRAPHY
KAYNAKÇA
Eserdeyapılaniddialarıbildirenve/veyadestekleyenbirkaynaklistesi.PersonalcommunicationwithTeddiFishman
ENAI
BIOETHICS
BİYOETİK
Biyotıp ve biyomedikal araştırmalarda “doğru” ve “yanlış” değerler vedavranışlaretrafındaseçimyapma.
ENAI
BLINDPEERREVIEW
KÖRHAKEMLİK
İbrazedilenbireserinbazıveyatümpaydaşlarıilehakemleringizlitutulduğudeğerlendirmesüreci.
ENAI
12
BOILERPLATEPLAGIARISM
BASMAKALIPİNTİHAL
Templateplagiarism
Kalıpsalintihal
Structuralplagiarism
Yapısalintihal
Orijinal kaynağa başvurmadan ya hiç değişiklik yapmadan veya küçükyaparak şablon materyalden (örneğin, bir çalışmanın giriş veya sonuçbölümünün şablonu) yararlanma veya başka bir kaynaktan kalıplarkullanma.
ENAI
BRIBERY
RÜŞVET
“Bir eylem için avantaj elde etmek üzere söz vermek, teşvikte ve vaattebulunmak,kabuletmekveyatalepetmek”.
Anti-CorruptionGlossary(TransparencyInternational),https://www.transparency.org/glossary/
Alsosee:TheAnti-CorruptionPlainLanguageGuide.(2009).Transparency,https://www.transparency.org/whatwedo/publication/the_anti_corruption_plain_language_guide
BUSINESSETHICS
İŞETİĞİ
İşveendüstride“doğru”ve“yanlış”değerlervedavranışlaretrafındaseçimyapma.
ENAI
CCC-BY
CreativeCommons
Materyali herhangi bir formatta kopyalamak ve yeniden dağıtmak(paylaşma) ve ticari olsa bile herhangi bir amaca yönelik olarakmateryali yenidendüzenlemek, dönüştürmek ve inşa etmekhakkınıverenlisans.
Adaptedfrom: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
CENSORSHIP
SANSÜR
“Bilgiveyafikirlerinkamuilepaylaşılmasınıönlemekveyaengellemekiçinadımlaratmak”.
DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,
https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
13
CHEATING
KOPYA
Herhangi bir avantaj elde etme çabasıyla dürüstlük değerlerinibaltalayaneylemler.
Academicintegrityglossary,UniversityofSanDiego,http://academicintegrity.ucsd.edu/process/glossary.html
CITATION
ALINTI
Attribution
Atfetme
Metinde,birfikrinveyagerçeğinkaynağınıtanımlayanveçalışmanınKaynakça veya Kaynaklar bölümünde daha ayrıntılı bir referansabağlantı olarak kabul edilen tanınmış bir alıntılama stilini kullananözelveyasistematiknot.
AcademicIntegrity–glossary–AcademicSkills,https://web.archive.org/web/20160718165522/http://www.studyskills.soton.ac.uk/integrity
/glossary.htm
CITATIONAMNESIA
ALINTILAMAAMNEZİSİ
Cryptomnesia
Kriptonmezi
Forgottenfootnote
Unutulandipnot
Subconsciousplagiarism
Bilinçaltıintihal
İstemedenbaşkalarınıneserlerineatıftabulunamama.ENAI
CLIENTELISM
KAYIRMACILIK
Nepotism
Nepotizm
Patronage
İltimas
“Genellikledahavarlıklıve/veyadahagüçlübir“patron”iledahaazvarlıklı ve daha zayıf bir “müşteri” arasındaki sömürücü bir ilişkiyedayanan adil olmayan yöntemlerle kaynakların mübadele edilmesisistemidir”.
Anti-CorruptionGlossary(TransparencyInternational).Alsosee:TheAnti-CorruptionPlainLanguageGuide.(2009).TransparencyInternational,https://www.transparency.org/glossary/https://www.transparency.org/whatwedo/publication/the_anti_corruption_plain_language_gui
de
CLONE[PLAGIARISM]KLON[İNTİHAL]
Literalcopying
Doğrudankopyalama
[Ctrl-C]plagiarism
Herhangibirkimseninkendieseriymişgibibaşkasınıneserinikelimesikelimesineaynışekildebeyanetmeve/veyayayınlamaeylemi.
DefiningPlagiarism:ThePlagiarismSpectrum.WhitePaper,n.a.,
http://turnitin.com/assets/en_us/media/plagiarism_spectrum.php
14
[Ctrl-C]intihal
Verbatimplagiarism
Motamotintihal
CO-AUTHOR
ORTAKYAZAR
Jointauthorship
Müşterekyazarlık
Özgünbirçalışmanınortayaçıkmasınaortakolarakkatkıdabulunanveyabüyükölçüdekatkıdabulunankişi(kişiveyakuruluş).
ENAI
CODEOFCONDUCT
MESLEKİAHLAKKODLARI
Asgaridüzeydeuyumlulukvedisiplineylemleridedahilolmaküzere,bireylere ve kurumlara uygulanacak beklentiler ve standartlarçerçevesindebelirleyenilkelervedeğerlerbeyanatıdır.
Adaptedfrom:Anti-CorruptionGlossary(TransparencyInternational),
https://www.transparency.org/glossary/;TheAnti-CorruptionPlainLanguageGuide.(2009).TransparencyInternational,
https://www.transparency.org/whatwedo/publication/the_anti_corruption_plain_language_guide
CODEOFETHICS
ETİKKODLAR
Birkurumuntemelhaklarınıtanımlayan,kurumunsahipolduğugörevve sorumlulukları ve topluma karşı sorumlu olduğu ahlaki kurallarıkabuletmeninyanısırabireyselhaklarıntanınırlığınınvesaygınlığınınteşvikedilmesinibelirleyentemeldeğerlerbelgesi.
Legge30dicembre2010,n.240pubblicatanellaGazzettaUfficialen.10del14gennaio2011-
Suppl.Ordinarion.11."Normeinmateriadiorganizzazionedelleuniversità,dipersonaleaccademicoereclutamento,nonche'delegaalGovernoperincentivarelaqualitàel'efficienza
delsistemauniversitario",http://www.camera.it/parlam/leggi/10240l.htm
CODEPLAGIARISM
KODİNTİHALİ
Program kodunu, algoritmaları, sınıfları veya işlevleri izinsiz veyareferansvermedenkullanma.
Maurer,H.A.,Kappe,F.,Zaka,B.(2006).Plagiarism-asurvey.JournalofUniversalComputerScience,12(8):1050-1084.
COERCIONAUTHORSHIP
BASKIİLEELDEEDİLMİŞYAZARLIK
Gönüllüolarakeldeetmektensetalepedilenyazarlık.BaborTh.F.,&MorisanoD.(2008).CoinoftheRealm:PracticalProceduresforDetermining
Authorship.In:PublishingAddictionScience:AGuideforthePerplexed.Eds.ThomasF.Babor,KerstinStenius,SusanSavva,JeanO'Reilly.2ndedition.London:InternationalSocietyof
AddictionJournalEditors,110-121.
15
COLLABORATION
İŞBİRLİĞİ
Ortakhedeflerdoğrultusundabirgruptaveyatakımdaçalışmak.ENAI
COLLUSION
HİLELİİŞBİRLİĞİ
Bireyselolaraktamamlanmasıgerekenbirgörevveyaişiçinikiveyadahafazlakişitarafıdanyapılmışgizliişbirliği
Adaptedfrom:McGowan,S.Breachesofacademicintegrityusingcollusion.InBretag,T.(ed.),HandbookofAcademicIntegrity.Springer,2016
COMMONKNOWLEDGE
BİLİNENGERÇEK
“Birçokkaynaktavarolanveiyibilinengerçeğedayalıbilgi”.Glossary,http://www.plagiarism.org/article/glossary
ENAI
COMPILATION
DERLEME
Collectivework
Kolektifeser
Jointwork
Birleştirilmişeser
Öncedenvarolaniçeriğinyadaverilerinseçilmesi,koordineedilmesive düzenlemesi yapılarak toplanıp bir araya getirilen ve özgünyazarlık gerektirecek şekilde bir bütün olarak ortaya çıkan eserdir.“Derleme”hembireyselhemdekolektifçalışmalarıiçerir”.Adaptedfrom:GlossaryofUnitedStatesCopyrightOffice:aDepartmentofLibraryofCongress,
https://www.copyright.gov/comp3/docs/glossary.pdf
COMPLIANCE
RİAYET
Eğitim, araştırma ve bilimle ilgili yasalara, kurumsal politikalara veetikkurallarauymak.Adaptedfrom:DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.National
InstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
CONFIDENTIALITY
GİZLİLİK
Sınırlıeişimiçineldeedilmişbilgileriaçıklamamayükümlülüğü.ENAI
CONFIDENTIALITYVIOLATION
GİZLİLİĞİNİHLALİ
Mahremiyet çerçevesindeverilenkişisel veyakurumsalbilgileri izinalmaksızınaçıklamak.
ENAI
16
CONFLICTOFINTEREST
ÇIKARÇATIŞMASI
Maliveyakişiselyükümlülüklerdenveyadiğersebeplerdenkaynaklıalınacakkararlardanveyatarafsızlıktantavizverilmepotansiyeli.
Doingglobalscience:aguidetoresponsibleconductintheglobalresearchenterprise(InterAcademyPartnership,2016),http://interacademycouncil.com/File.aspx?id=29431
CONTRACTCHEATING
KOPYADESTEĞİ
Bir kişinin bir eserin üretilmesi için para veya iyilik karşılığındaüçüncübirtarafkullanmasıdurumundaortayaçıkanakademikgörevikötüyekullanmabiçimi.
ENAI
CONTRACTCHEATINGSERVICES
PROFESYONELKOPYAHİZMETİ
Ghostwriting
Başkasınınadınayazma
Birşirketinveyabireyinsiparişüzerinekendieseriymişgibibaşkalarıiçinyaptıklarıçalışmalariçinsağladığıdanışmanlıkhizmetitürü.
ENAI
CONTRIBUTORSHIP
KATILIMCILIK
Çalışmaya katılan her bireyin (birey veya organizasyon) sağladığımuteberkatkılar.
ENAI
COPYRIGHT
TELİFHAKKI
Edebî,sanatsalyadamüzikalmateryalleridijitalolarakyadabaşkabirşekildekopyalamak,çoğaltmak,basmak,yayınlamak,sergilemek,filmyapmakyadakaydetmekiçinesersahibininözelyasalhakkı.
OxfordEnglishDictionary,https://en.oxforddictionaries.com/definition/copyright
COPYRIGHTNOTICE
TELİFHAKKIBİLDİRİMİ
Bir çalışmanın mülkiyeti ve kullanımının kısıtlamaları hakkındakamuoyunubilgilendirmebeyanı.
ENAI
CORPORATEAUTHORSHIP
KURUMSALYAZARLIK
Yazarlığınbirörgüteveyaprojeyeatfedilmesidir.ENAI
17
CORRESPONDINGAUTHOR
YAZIŞMADANSORUMLUYAZAR
Biryayıncınınveyabaşkabirkişinin,beyanedilenveyayayınlananbirçalışmahakkındailetişimkurduğuyazar.
ENAI
CORRUPTION
YOLSUZLUK
“Özel kazanç için tevdi edilmiş gücün kötüye kullanılmasıdır.Yolsuzluk,kaybedilenparamiktarınavemeydanageldiğisektörebağlıolarakbüyük,küçükvepolitikolaraksınıflandırılabilir”.
Anti-CorruptionGlossary(TransparencyInternational),https://www.transparency.org/glossary/
Seealso:TheAnti-CorruptionPlainLanguageGuide.(2009).Transparency,https://www.transparency.org/whatwedo/publication/the_anti_corruption_plain_language_gui
de
COVERTDUPLICATION
GİZLİÇOĞALTMA
Augmentedpublication
Genişletilmişyayın
Auto-plagiarism
Kendiliğindengerçekleşenintihal
Duplicatepublication
Yinelenenyayın
Duplication
Recycle[plagiarism]
Yenidenişlemdengeçirme[intihal]
Redundantpublication
Gereksizyayın
Self-plagiarism
Kendiniintihaletme
Text-recycling
Metni yeniden eldengeçirme
Çaprazalıntılarınöncekiyayınlarınaverilmemesi.
Adaptedfrom:Langdon-Neuner,E.(2008).Publicationmorethanonce:duplicatepublication
andreuseoftext.TheJournalofTehranUniversityHeartCentre,3(1):1-4.
18
CREATIVECOMMONS(CC)
Kullanıcılaraçalışmanınpaylaşımvekullanımizninivermekiçinbasit,standartbiryolsağlayanücretsiztelifhakkılisanslarıpaketi.
Adaptedfrom:OpenAccessGlossary,UniversityofOxford,http://openaccess.ox.ac.uk/glossary/
CRIBNOTES
KOPYANOTLARI
Cribsheet
Kopyakağıdı
Cheatsheet
Kopyakağıdı
Gerçekleri,formüllerivediğeryararlıbilgilerihatırlamakiçinkağıdayazılmışveyateknolojikimkanlarlaerişilenbilgiler.
ENAI
CULTUREOFACADEMICINTEGRITY
AKADEMİKDÜRÜSTLÜKKÜLTÜRÜ
Akademikdürüstlüğüteşvikedenvedestekleyenbireysel,grupsalve/veyakurumsaldavranışlar,değerler,inançlar,tutumlarveniteliklerdir.
ENAI
D
DATA
VERİ
Kayıtaltınaalınmışgerçekler.ENAI
DATAFABRICATION
VERİİMALATI
Hayaliverilerinoluşturulmasıvebuuydurmaverileringerçekmişgibikullanılması.
ENAI
DATAFALSIFICATION
VERİTAHRİFİ
Yanıltıcı bir izlenim verme niyetiyle araştırma verilerininmanipülasyonu.
Springer.PublishingEthicsforjournals:AguideforEditors-in-Chief,AssociateEditors,andManagingEditors,2013,
http://static.springer.com/sgw/documents/1393202/application/pdf/Publication_Ethics_Guide_for_Editors_from_Springer_27052013.pdf
ENAI
19
DATAIMPUTATION
VERİİSNATI
Eksikveyakayıpverilerindoldurulmasıveyadeğiştirilmesi.ENAI
DATAMANAGEMENT
VERİYÖNETİMİ
“Kullanıcınınverilerininerişilebilirliğini,güvenilirliğinivesürekliliğinisağlaması için verilerin kaydedilmesi, saklanması, denetlenmesi,arşivlenmesi,analizedilmesi,doğrulanması,yorumlanması,korunması,paylaşılmasıveyayınlanmasıileilgiliuygulamalarvepolitikalar”.
DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,
https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
DATABASE
VERİTABANI
Sistematik bir şekilde düzenlenmiş, elektronik ya da başka yollarlaerişilebilen eserler, veriler ya da diğer materyallerden oluşankoleksiyon.Adaptedfrom:Autortiesībulikums/CopyrightLaw.AdoptedbytheSaeimaandproclaimedbythe
Presidenton06.04.2000.Cameintoforcefrom11.05.2000,http://vvc.gov.lv/export/sites/default/docs/LRTA/Likumi/Copyright_law.pdf
DERIVATIVEWORK
TÜRETİLMİŞESER
Usulüneuygunolarakonaylanmışveyayetkilendirilmiş,bağlamsalveyagenişletilmişolarakuyarlanmışorijinalçalışma.
ENAI
DILEMMA
İKİLEM
Benzer sakıncalı seçenekler arasında seçim yapılmasını gerektirenbelirsizlikdurumu.
WordNet(alexicaldatabaseforEnglish),https://wordnet.princeton.edu/
DIPLOMAMILL
MERDİVEN ALTIÜNİVERSİTE
Degreemill
Diplomafabrikası
“Anorganisationwithoutdueaccreditationthatpurportstobeabona-fideeducationalinstitution.”
“Gerekliakreditasyonlarasahipolsalarda,beklenendüzeydebireğitimsunmaya yetecek olanakları sunamayan, fakat iyi niyetli bir eğitimkurumuolduğunuiddiaedenkuruluş.”Eckstein,M.A.(2003)CombatingAcademicFraud.TowardsaCultureofIntegrity.Paris:UNESCO
InternationalInstituteforEducationalPlanning,http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001330/133038e.pdf
DISCIPLINARYCOMMITTEE
DİSİPLİNKURULU
Kanıtları dikkate alan ve bireylerin kabahatleri hakkında karar verenorgan.
ENAI
20
DISCIPLINARYMISDEMEANOUR
DİSİPLİNSUÇU
Bir yüksek öğretim ve / veya araştırma kurumu düzenlemelerindebelirtilenyükümlülüklerinihlali.
CzechActonHigherEducationInstitutions,http://www.msmt.cz/file/45431_1_1/
DOUBLECREATION
BENZERYAYIN
SimultaneouscreationEşzamanlıyayın
İki yazarın birbirinin farkında olmaksızın aynı düşünce ya da fikirhakkındayazması.Braun,S.K.(2015).DerIrrtummitderDoppelschöpfung[TheErroroftheDoubleCreation].DerSa-chverständige,3,55-58asquotedinRuipérez,G.,&García-Cabrero,J.-C.(2016).Plagiarism
andAcademicIntegrityinGermany.MediaEducationResearchJournal,48(XXIV),9-17.
DOUBLE-BLINDPEERREVIEW
ÇİFTEKÖRHAKEMLİK
Beyan edilen bir çalışmanın hem hakemlerin hem de yazarların gizlitutulduğuhakemdeğerlendirmesüreci.
ENAI
E
ETHICALAPPROVAL
ETİKONAY
Ethicsapproval
Etikonay
Ethicalreview
Etikdeğerlendirme
Biraraştırmaönerisininveyaplanının,ortayaçıkabilecekrisklerinveetik sorunların yönetiminde etik standartlara ve faktörlere uygunolupolmadığınınkontroledildiğiresmisüreç.
ENAI
ETHICALPRINCIPLES
ETİKİLKELER
Davranışlarayönverenetikdeğerlervekavramlarkümesi.ENAI
ETHICALSTANDARDS
ETİKSTANDARTLAR
Bir çalışmaya katılırken veya çalışmanın yürütülmesinde uyulmasıgerekendavranışözellikleri.
AcademyofManagementCodeofEthics,http://aom.org/uploadedFiles/About_AOM/Governance/AOM_Code_of_Ethics.pdf
21
ETHICALVALUES
ETİKDEĞERLER
Değerodaklıdavranışlarıyönetenyerleşikilkevestandartlarkümesi.BusinessDictionary,http://www.businessdictionary.com/definition/ethical-values.html
ETHICALITY
TÖRELLİK
Etikdeğerlerivestandartları doğasındabarındıranbireylemveyasüreç(etikolma).
ENAI
ETHICS
ETİK
(1) “Seçimi “doğru” ve “yanlış” değerler ve davranışlar etrafındayapmak”.
(2)“Aynızamandaahlakifelsefeolarakdaadlandırılandisiplin,ahlakiaçıdaniyivekötü,doğruveyanlışolanlailgilidir.Terimayrıcaherhangibirsistemeveyaahlakideğerveyailketeorisineuygulanır”.
(1)ReviewofEthicsPrinciplesandGuidanceinEvaluationandResearch(2015)DrLeslieGrovesWilliams,https://www.oecd.org/dac/evaluation/DFID-Ethics-Principles-Report.pdf
(2)EncyclopaediaBritannica,https://www.britannica.com/topic/ethics-philosophy
ETHICSASSESSMENT
ETİKDEĞERLENDİRME
Ethicalreview
Etikseldeğerlendirme
Öncelikle etik ilkeleri veya kriterleri kullanan bir eğitim, araştırmaveya bilim ortamında uygulamaların, ürünlerin ve kullanımlarınkurumsallaştırılmış süreçler veya yöntemler ile değerlendirilmesi,ölçülmesi,incelenmesiveyagözdengeçirilmesidir.
Adaptedfrom:ProjectSATORI,D1.1EthicalAssessmentofResearchandInnovation:AComparativeAnalysisofPracticesandInstitutionsintheEUandselectedothercountries,http://satoriproject.eu/media/D1.1_Ethical-assessment-of-RI_a-comparative-analysis.pdf
ETHICSCOMMITTEE
ETİKKURULU
Institutional reviewboard
Kurumsaletikkurulu
Araştırma için etik onayı veren ve aynı zamanda araştırmadavranışındakiihlallerideelealanyapı.
ENAI
ETHICSINFRASTRUCTURE
ETİKALTYAPI
“Örgütselmisyonvedeğerlereuygunolarak,birkurumunihtiyat,otokontrol ve dürüstlük çerçevesinde gelişmesine yardımcı olan etikaçıdankurumsallaşmaiçinseçilenaraçlarınbütünü.”
Tauginienė,L.(2016).EmbeddingAcademicIntegrityinPublicUniversities.JournalofAcademicEthics,14(4):327-344.
22
EXPLOITATIVERELATIONSHIPS
İSTİSMARCIİLİŞKİLER
Haksızavantajlareldeetmekiçinkişininveyakişilerinkötümuamelegörmesi.
ENAI
FFABRICATION
UYDURMA
Araştırmada“uydurmaterimi”biraraştırmanınönerilmesi,yapılmasıveyaraporlanmasındaverilerin,deneyinveyadiğerönemlibilgilerinuydurulmasıanlamınagelir.
Adaptedfrom:OnlineEthicsCenter,http://www.onlineethics.org/glossary.aspx?id=2960
FABRICATION,FALSIFICATION,PLAGIARISM(FFP)
UYDURMA,TAHRİF,İNTİHAL(UTİ)
Bir eğitim, araştırma veya bilim ortamında büyük suiistimaltürleridir.
ENAI
FAIRNESS
ÖRGÜTSELADALET
Eğitim, araştırma veya bilimsel faaliyetlerde tüm aktörlerindiğerlerine yaklaşımlarında gözetmeleri gereken temel bir etikilkedir. Bu ilke, başkalarına ayrımcılık veya sahtekârlıktan arınmışolaraktarafsızlık,saygıvedüşüncelibirşekildedavranmayıelealır.
ETINEDCouncilofEurope–PlatformonEthics,TransparencyandIntegrityinEducation,Volume2:Ethicalprinciples.P.41.
FALSIFICATION
TAHRİF
Forgery
Kalpazanlık
Counterfeit
Sahtecilik
Eğitim,araştırmaveyabilimsel içeriği, görselleri, verileri, ekipmanıveyasüreçlerihatalıbirşekildetemsiledilmeleriiçinşekillendirmek.
Elsevier.EthicsinResearch&Publication.Factsheet:ResearchFraud,https://www.publishingcampus.elsevier.com/websites/
elsevier_publishingcampus/files/Guides/Quick_guide_RF02_ENG_2015.pdf
23
FAVOURITISM
İLTİMASÇILIK
Bireylerehaksızavantajsağlama.ENAI
FIDUCIARYRESPONSIBILITY
SADAKATSORUMLULUĞU
“Güvenortamınıtelkinedenveitimatlıolandavranışardabulunmak”.AcademyofManagementCodeofEthics,
http://aom.org/uploadedFiles/About_AOM/Governance/AOM_Code_of_Ethics.pdf
FIND-REPLACE
BUL-YERİNEKOY
[PLAGIARISM]
[İNTİHAL]
Eşanlamlıkelimelerletekkelimeyideğiştirerekyenidenyazma.
ENAI
FRAUD
BİLİMSELSAHTEKARLIK
“Bilimselsahtekarlık ,haksızkazançeldeetmek içinyapılankasıtlıbiraldatmacadır”.
OnlineEthicsCenter,http://www.onlineethics.org/glossary.aspx?id=2960
FREEWARE
ÜCRETSİZYAZILIM
Parasalmaliyetolmadankullanılabilenyazılımlaraaçıkerişim.ENAI
G
GENDER-BASEDHARASSMENT
CİNSİYETEDAYALITACİZ
Cinsiyetedayalıuygunsuzsindirmeyadamesnetsizilişki.ENAI
24
GHOSTAUTHORSHIP
HAYALETYAZARLIK
Misleadingattribution
Yanıltıcıatfetme
Yayımlanmaküzerebirmetinyazmakveyahazırlamakiçinisimsizbiryazar(hakedilmiş,ancaklistelenmemiş)kullanmapratiği.
OxfordUniversityPress.OUPstatementonpublicationethics, https://academic.oup.com/journals/pages/authors/ethics
GHOSTWRITER
HAYALETYAZAR
Ghostauthor
Hayaletyazar
(1)Yazarolarak adlandırılmayanve çalışma için itibar verilmeyenyazar.
(2)Birbaşkasınahaksızavantajsağlayanişyapımındayardımcıolanyazar.
ENAI
GHOSTWRITING
BAŞKASININADINAYAZMA
(1)Birbaşkasınınadınayazma.
(2) Bir başkasına haksız avantaj sağlayan iş yapımında yardımcıolmak.
ENAI
GIFTORGUESTAUTHORSHIP
HEDİYEVEYAMİSAFİRYAZARLIK
Honoraryauthorship
Onursalyazarlık
‘Misafir’veya‘hediye’yazarlık,biryayınaçokazkatkıdabulunanveyahiçkatkıdabulunmayanbirkişininyazarolaraklistelenmesiniifadeeder.
OxfordUniversityPress.OUPstatementonpublicationethics,https://academic.oup.com/journals/pages/authors/ethics
GOODRECORD-KEEPINGPRACTICES(GRKPs)
İYİKAYITTUTMAUYGULAMALARI(İKTU)
“Araştırmakayıtlarınıtutmakiçinkurallarveprosedürlerdir.Kayıtlardikkatli, doğru, eksiksiz, organize edilmiş, imzalanmış ve tarihli,yedeklenmişvegüvenliolmalıdır”.
DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,
https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
GUARANTOR
GARANTÖR
PrincipalInvestigator
SorumluAraştırmacı
Bütün olarak çalışmanın içeriği ve doğruluğu için sorumluluk alankimse.Adaptedfrom:BaborTh.F.,&MorisanoD.(2008).CoinoftheRealm:PracticalProceduresfor
DeterminingAuthorship.In:PublishingAddictionScience:AGuideforthePerplexed.Eds.ThomasF.Babor,KerstinStenius,SusanSavva,JeanO'Reilly.2ndedition.London:
InternationalSocietyofAddictionJournalEditors,110-121.
25
HHARKing
HARKing
“Sonuçlarbilindiktensonrahipotezüretmek.Budurumdaaraştırmacı,verilerincelendiktensonraeldeedilensonuçdoğrultusundamakulbiraçıklamauydurur”.AcademyofMedicalSciences(2015).ReproducibilityandReliabilityofBiomedicalresearch:
improvingresearchpractice,Symposiumreport,October2015,p.20,https://acmedsci.ac.uk/viewFile/56314e40aac61.pdf
HELSINKIDECLARATION
HELSİNKİBEYANI
“İnsan denekleri içeren tıbbi araştırma yürütmek için Dünya TıpDerneğitarafındanbenimsenenetikkurallardır”.WMA Declaration of Helsinki - Ethical Principles for Medical Research Involving HumanSubjects,https://www.wma.net/wp-content/uploads/2016/11/DoH-Oct2013-JAMA.pdf
HONESTERROR
DÜRÜSTHATA
Kasıtlıolmayanveyabilinçsizceyapılanhata.ENAI
HONESTY
DÜRÜSTLÜK
Sistematikolarakdoğruveşeffafdavranmak.ENAI
IIDEAPLAGIARISM
FİKİRAŞIRMACILIĞI
Bilinenbirgerçekolmayanbenzerbirkavramveyafikirkullanmak.Yazarlarkendisözlerinivecümlelerinikullanır,amafikrinözübaşkabirkaynaktangelir. Adaptedfrom:Maurer,H.A.,Kappe,F.,Zaka,B.(2006).Plagiarism-asurvey.JournalofUniversal
ComputerScience,12(8):1050-1084.
ENAI
26
IMAGEPLAGIARISM
İMGEAŞIRMACILIĞI
Kurallarauygunbirşekildeizinveyakaynağınonayınıalmadangörüntülerin(ör.Fotoğraf,video,grafik)kullanımı.
http://www.plagiarism.org/plagiarism-101/what-is-plagiarismasquotedinDhammi,I.K.,&Haq,R.U.(2016).Whatisplagiarismandhowtoavoidit?IndianJournalofOrthopaedics,50(6):
581-583.
IMPARTIALITY[INRESEARCH]
TARAFSIZLIK[ARAŞTIRMAKAPSAMINDA]
Araştırmayıyürütmedevediğerpaydaşlarla iletişimdebağımsızlıkvetarafsızlık.
Adaptedfrom:TheEuropeanCodeofConductforResearchIntegrity(2011),https://www.nsf.gov/od/oise/Code_Conduct_ResearchIntegrity.pdf
INDIVIDUALINTEGRITY
BİREYSELDÜRÜSTLÜK
Etik ve profesyonel ilkelere, standartlara, uygulamalara ve bireylertarafındantutarlıbirdeğerlersistemineuyumunsağlanması,kararalmaveeylemegeçirmekonusundarehberlikedecekşekilde,bireylerinetikve profesyonel ilkelere, standartlara, uygulamalara ve tutarlı birdeğerlersistemineuyumsağlaması
ENAI
INFORMATION
BİLGİ
Belirli bir soruya cevap sağlayan ve belirsizliği azaltan içeriğe dayalıverilerinişlenmesiileeldeedilensonuçlar
ENAI
INFORMEDCONSENT
BİLGİLENDİRİLMİŞONAM
Araştırma hakkında açık ve ayrıntılı bilgilere dayanarak araştırmayakatılmasözleşmesi.
ENAI
INFRINGEMENT
İHLAL
Transgression
KuralÇiğnemeAbuse
Kötüyekullanma
Breach
İhlal
Violation
KurallarıBozma
Şüpheli,hukukaaykırıveyaetikolmayandavranışlardankaynaklananiyiuygulamalarınihlali.
ENAI
27
INSTITUTIONALAUTONOMY
KURUMSALÖZERKLİK
Institutionalindependence
KurumsalBağımsızlık
Birkurumunözerk/bağımsızhareketetmevekurumüyelerinineylemlerininsonuçlarındansorumluolmahakkı.
ENAI
INTEGRITY
DÜRÜSTLÜK
Etikveprofesyonelilkeler,standartlar,uygulamalarvetutarlıdeğerlersistemi ile uyumluluk, karar alma ve eyleme geçirme konusundarehberlik edecek şekilde, bireylerin etik ve profesyonel ilkelere,standartlara, uygulamalara ve tutarlı bir değerler sistemine uyumsağlaması
ENAI
INTELLECTUALPROPERTY
FİKRİMÜLKİYET
“Fikrifaaliyetlerinürünlerineilişkinyasalolaraktanınanhaklar.
DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,
https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
INVALIDSOURCE
GEÇERSİZKAYNAK
404Error[plagiarism]
404 Bulunamadı[İntihal]
Falsifyingreferences
YanıltıcıReferanslar
Falsecredentials
Yanlışkimlikbilgileri
Süresi dolmuş bir bağlantıyı veya var olmayan bir kaynağı kaynakgöstermek.
ResearchEthics:DecodingPlagiarismandAttributioninResearch:SurveySummary(2013),http://www.ithenticate.com/hs-fs/hub/92785/file-318578964-pdf/docs/ithenticate-decoding-
survey-summary-092413.pdf
ENAI
28
INVENTEDAUTHORSHIP
SAHTEYAZARLIK
(1)Ortakyazarolarakhayalibirkişiyiiçermek
(2)İşarkadaşınıizinsizolarakortakyazarolarakdahiletmek.
(3)İzinalmaksızınortakyazarolarakyabancıkişiyidahiletmek.
ENAI
INVESTIGATOR
SORUŞTURMACI
Delilleriaraştıran,toplayanveanalizedenkişi(endüstri,polis,akademiveyabaşkalarıolabilir).
ENAI
INVIOLABILITY OF AWORK
ESERİNDOKUNULMAZLIĞI
Yazarın, eserin tamamı ya da bir kısmı için herhangi bir dönüşüm,değişiklik ya da eklemenin yapılmasına izin verme ya da yasaklamahakkı.Adaptedfrom:Autortiesībulikums/CopyrightLaw.AdoptedbytheSaeimaandproclaimedbythePresidenton06.04.2000.Cameintoforcefrom11.05.2000,https://likumi.lv/doc.php?id=5139
IRRESPONSIBLESOURCEUSE
SORUMSUZ KAYNAKKULLANIMI
Yayımlanmış veya yayınlanmamış materyallerin yanlış kullanımıylailgiliihmalkarakademikyazımuygulaması.
ENAI
K
KNOWLEDGE
BİLGİ
Deneyimveyaeğitimyoluylaeldeedilenbilgivedoğrular.
Adaptedfrom:OxfordDictionary,https://en.oxforddictionaries.com/definition/knowledge
29
L
LICENSE
LİSANS
Permissiongrantedbytheownerorcreatorunderintellectualpropertyrightsforasecondpartytomakeuseofthework,withspecificdetailsofwhatuseispermitted.
Hangikullanımaizinverildiğinedairbelirlidetaylarlabirlikte,ikincibirtarafın eserden yararlanması için fikri mülkiyet hakları kapsamındaesersahibitarafındanverilenizin. ENAI
M
'MEATEXTENDERS'
KAYNAK/YAYIN/BAĞLAMGENİŞLETİCİ
Tekbaşınayayınlanamayacakyeniverileriöncekibiryayınüzerineeklemeyapankişiler.
Adaptedfrom:Errami,M.,Sun,Z.,Long,T.C.,George,A.C.&Garner,H.R.(2009).Déjàvu:adatabaseofhighlysimilarcitationsinthescientificliterature.NucleicAcidsResearch,37:
D921-D924.
MISCONDUCT
SUİSTİMAL
Ethicalmisdemeanors
EtikSuçlar
Resmi düzenlemeleri ihlal eden kabul edilemez veya uygunsuzdavranışlar.
ENAI
MISMANAGEMENTOFRESEARCHFUNDS
ARAŞTIRMAFONLARININKÖTÜYÖNETİMİ
“Araştırmafonlarınıgereksizşekildekullanmaveyayasadışıharcama”.
DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteof
EnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
MOBBING
MOBİNG
Birmeslaktaşınçalışmasınınyoğunvedüşüncesizceeleştirilmesive/veyakişiselantipativerekabetveyasiyasivediğernedenlerleilgisizşekildeincelenençalışmanındeğerininazaltılmayaçalışılması.
Adaptedfrom:Moksloirstudijųinstitucijųakademinėsetikoskodeksųpriėmimo,
įgyvendinimoirpriežiūrosrekomendacijos,http://www.etika.gov.lt/wp-content/uploads/2015/04/Rekomendacijos.pdf
30
MORAL
AHLAK
Yanlışdavranıştandoğruolanıayırtetmedeyardımcıolandeğerlereveyaölçütleredayananiçseldisiplinlidavranış.
ENAI
MORALNORM
AHLAKİNORM
Ahlakideğerlerdentüreyenveinsanlarınprofesyonel,sosyalveyakültürelbeklentilerikarşılayabilmekiçinnasıldavranmalarıgerektiğiniöngörengenelgeçeruygulamalar.
Adaptedfrom:ProjectSATORI,D1.1EthicalAssessmentofResearchandInnovation:A
ComparativeAnalysisofPracticesandInstitutionsintheEUandselectedothercountries,http://satoriproject.eu/media/D1.1_Ethical-assessment-of-RI_a-comparative-analysis.pdf
MORALVALUES
AHLAKİDEĞERLER
Yanlıştandoğruyuayırtetmekiçingruplarveyabireylertarafındanbenimsenmişvetakipedilenilkevrestandartlartakımı
ENAI
MORALITY
AHLAKİLİK/TÖRELLİK
Yanlıştandoğruyuayırtedebilmebecerisi.ENAI
MULTIMEDIAPLAGIARISM
ÇOKLU ORTAMİNTİHALİ
Kaynağınonayınısağlamadançoğulortamkullanımı(ör.Ses,resim,video,müzikvediğermedya).
ENAI
MULTIPLESUBMISSION
ÇOKLUBAŞVURU
Auto-plagiarism
Kendiliğindengerçekleşenintihal
Duplicatesubmission
YinelenenyayınRecycle[plagiarism]
Teslim edilmiş bir eserin aynı anda iki veya daha fazla yayın veyaeditörtarafındanaktifolarakdeğerlendirilmesidir.
Adaptedfrom:IEEE.PublishingPolicy,http://www.ieee.org/publications_standards/publications/journmag/ieee_publishing_policy.
31
Yeniden işlemdengeçirme [İntihal]Self-plagiarism
Kendini intihal etmeText-recycling
Metni yeniden eldengeçirme
MUTUALADMIRATIONAUTHORSHIP
KARŞILIKLIBİRBİRİNEHAYRANLIKDUYMAYAZARLIĞI
Mutualsupportauthorship
Karşılıklıdestekyazarlığı
Haksızçıkarsağlamakamacıyla,diğerininçalışmasınahiçkatkısunmamasınaveyaminimumdüzeydekatkısağlamasınarağmenikiyazarınkarşılıklıolarakbirbirleriniyayınlarınayazarolarakeklemesi.
BaborTh.F.,&MorisanoD.(2008).CoinoftheRealm:PracticalProceduresforDeterminingAuthorship.In:PublishingAddictionScience:AGuideforthePerplexed.Eds.ThomasF.Babor,
KerstinStenius,SusanSavva,JeanO'Reilly.2ndedition.London:InternationalSocietyofAddictionJournalEditors,110-121.
ENAI
N
NEGLIGENCE
İHMAL
Bir kişi veya kuruluşa zarar verme ile sonuçlanan, [gerekli] itinastandardınıbenimsememe.
Adaptedfrom:DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,
https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
NEPOTISM
AKRABAKAYIRMA
Patronage
İltimas
Clientelism
Kayırmacılık
“Haketmeyen veya kalifiye olmamasına ragmen, resmi konumdakikimsenin,aileüyesiniveyaarkadaşını“…”kayırmayayönelikyetkiveotoritesinikötüyekullanmasısonucutanıdıklaravetanıdıkilişkileredayananadamkayırmabiçimi.
Anti-CorruptionGlossary(TransparencyInternational),https://www.transparency.org/glossary/
Seealso:TheAnti-CorruptionPlainLanguageGuide.(2009).TransparencyInternational,https://www.transparency.org/whatwedo/publication/
the_anti_corruption_plain_language_guide
32
NORMSOFSCIENCE
BİLİMNORMLARI
Toplumsallık,Evrenselcilik,Yansızlık,OrganizeŞüphecilik,Özgünlük,Uzmanlık,Savunuculuk,YönetişimveKalite.
BriefingPaper:ResearchIntegrity:Whatitmeans,WhyitisimportantandHowwemightprotectit,ScienceEurope,December2015pp3-6;Ziman,A.etal.;MertonR.K.(1942),Anote
onscienceanddemocracy.JournalofLegalandPoliticalSociology,1:115-126;Ziman,J.(2000),RealScience:Whatitisandwhatitmeans,CambridgeUniversityPress,CambridgeUKandNewYork,412pp.;AndersonM.S.,RonningE.M.,DeVriesR.andMartinsonB.C.(2010),ExtendingtheMertonianNorms:Scientists’subscriptiontonormsofresearch.Journalof
HigherEducation,81(3):366-393.
OOBJECTIVITY[INRESEARCH]
TARAFSIZLIK[ARAŞTIRMADA]
“Araştırmacılar kendi peşim hükümlerinin ve önyargılarının dışındasonuçları doğrulayan deneysel kanıtlarına bakmaya çalışırlar.Araştırmacılar kendi perspektiflerinin çalışmaları üzerindeki etkisinitamamenortadankaldıramazlar,ancakmümkünolduğukadartarafsızolmayagayretedebilirler”.
ResponsibleConductintheGlobalResearchEnterpriseAPolicyReport.(2012)InterAcademyCouncil/IAP.P.7,http://www.interacademies.net/File.aspx?id=19789
OPENACCESS(OA)
AÇIKERİŞİM
Sınırsız (ücretsiz), hakemlik sürecinden geçirilmiş ve yayınlanmışbilimsel araştırma makalelerine veya akademik çalışmalarından eldeedilen herhangi bir sonuca çevrimiçi erişim (kullanım ve yenidenkullanım
OpenAccessGlossary,UniversityofOxford,http://openaccess.ox.ac.uk/glossary/
ENAI
OPENPEERREVIEW
AÇIK HAKEMİNCELEMESİ
Dahiledilenbütüntaraflarıntanımlandığı,teslimedilmişbirçalışmanınhakemdeğerlendirmesisüreci.
ENAI
ORIGINAL
ÖZGÜN
Bağımsızolanvebaşkabirşeydentüretilmeyenişler.
PersonalcommunicationwithTeddiFishman
ENAI
33
P
P-HACKING
P-BİLGİSİAYARKORSANLIĞI
“Birden fazla test yapma pratiği, istatistiksel anlamlılık için eşiği aşan vesadecebunuraporlayanbiristatistikarayışı”.AcademyofMedicalSciences(2015).ReproducibilityandReliabilityofBiomedicalresearch:improving
researchpractice,Symposiumreport,October2015,p.20,https://acmedsci.ac.uk/viewFile/56314e40aac61.pdf
PAPERMILL
ÖDEV/MAKALEBANKASI
Kompozisyonbankası
Müşterinin gereksinimlerine göre yazılı materyaller (örneğin makaleler,raporlar,evödevicevapları,kişiselbeyanlar,yansıtıcıdergiler)sağlayanwebtabanlıbirticarihizmetbirimi.
ENAI
PARAPHRASING
AÇIMLAMA
Orijinalkaynağınuygunbirşekildekabuledilmesiyle,sözkonusukaynağınharfi harfine veya buna yakın olarak çoğaltılmasını gerektirmeyen, esasniteliğinikoruyankavramların,düşüncelerin,fikirlerinveyametninyenidenifadeedilmesi.
RegulationsforAcademicIntegrityattheUniversityofLatvia.ApprovedbySenatedecisionNo.287,ofFebruary25,2013,https://www.lu.lv/fileadmin/user_upload/lu_portal/eng/general-
information/documents/regulations/Regulations_for_Academic_Integrity_at_the_University_of_Latvia.pdfENAI
PATCHWRITING
YAMAYAZI
Hybridplagiarism
Melezintihal
Mosaicplagiarism
Mozaikintihal
Mashup[plagiarism]
Mashup[İntihal]
Remix[plagiarism]
Remix[İntihal]
Resourcefulciter
Uyanıklık[intihal]
Re-tweet[plagiarism]
Retweet[İntihal]
Farklı kaynaklardan alınmış veya onaylanmamış özlerden oluşan orijinalolmayanbiryazıparçası.
ENAI
34
PATRONAGE
İLTİMAS
Nepotism
YakınlarınıKayırma
Clientelism
Kayırmacılık
Birkişininbirfaydaiçinseçildiğiveyanitelikleriveyetkilerineolursaolsun,bağlantıları ve ilişkileri nedeniyle bir konumda tutulduğu bir iltimasbiçimidir.
Anti-CorruptionGlossary(TransparencyInternational),https://www.transparency.org/glossary/
Alsosee:TheAnti-CorruptionPlainLanguageGuide.(2009).Transparency,https://www.transparency.org/whatwedo/publication/the_anti_corruption_plain_language_guide
ENAI
PEERREVIEW
HAKEMDEĞERLENDİRMESİ
Makale, proje, hibe teklifi veya akademik çalışma gibi bir bilimselaraştırmanın yenilik, doğruluk ve önemi açısından uygun niteliklere sahipbirileri tarafından değerlendirildiği süreç. Genel olarak, teslim edilençalışmanınbireleştirisidir.
Adaptedfrom:Who“owns”peerreviews?COPEDiscussionDocument.COPECouncil,16September2016,http://publicationethics.org/files/u7140/
Who_Owns_Peer_Reviews_Discussion_Document_Web.pdf
PERSONALBENEFIT
KİŞİSELFAYDA
Bireyleminsözkonusubirey içinnekadaryararlı sonuçlardoğurduğunun(maddiyadamaddiolmayanbiçimlerde)kabuledilmesi.
InternetEncyclopediaofPhilosophy.APeer-ReviewedAcademicResource,http://www.iep.utm.edu/ethics/#SH3a
ENAI
PERSONALDATAPROTECTION
KİŞİSELVERİLERİNKORUNMASI
Kişiselverileringüvenliği:anonimlik,mahremiyet,gizlilik.ENAI
PIRACY
KORSANLIK
Özelliklemüzikendüstrisivebilişimsektörüileilgiliolarak,izinveyaonayolmaksızınbaşkalarınınfikirlerini,verileriniveyayöntemlerinikullanmak.
WhitePaperonPromotingIntegrityinScientificJournalPublications,http://www.medwave.cl/medios/Editorial/DocsPolsEdit/entire_whitepaper.pdf
ENAI
PLAGIARISM
İNTİHAL
Diğer kaynaklardan alınan çalışmaları / fikirleri doğru bir şekildebildirmeksizinsunmak.
Adaptedfrom:Meuschke,N.,&Gipp,B.(2013).State-of-the-artindetectingacademicplagiarism.InternationalJournalforEducationalIntegrity,9(1):50-57
35
POLICYTOENHANCEACADEMICINTEGRITY
AKADEMİKDÜRÜSTLÜĞÜGELİŞTİRMEKİÇİNPOLİTİKA
Resmi stratejileri, kuralları ve prosedürleri geliştirmek, uygulamak veizlemek ve bunların akademik topluluğun üyeleri tarafından kolaycaerişilebilirliğiniveanlaşılmasınısağlamak.
HEApolicyonacademicintegrity,https://www.heacademy.ac.uk/system/files/supportingacademicintegrity_v2_0.pdf
PRINCIPLES
İLKELER
Davranışlararehberlikedebilecekbirtakımdeğerlervekavramlar.ENAI
PRIMARYSOURCE
ANAKAYNAK
Doğrudankanıtlarınyeraldığıçalışma.ENAI
PROOFREADING
DÜZELTME
Dilbilgisi hatalarını düzeltmek ve okunabilirliği geliştirmek için yazılıçalışmanınkontroledilmesi.
ENAI
PUBLICDOMAIN
KULLANIMISERBEST
Telif hakkıyla korunmayan ve kamuya açık herkesin bütününü veyaparçalarınıkullanabileceğibiryazarlıkçalışması.
Adaptedfrom:GlossaryofUnitedstatescopyrightoffice:adepartmentofLibraryofCongress,https://www.copyright.gov/comp3/docs/glossary.pdf
ENAI
PUBLICATIONACKNOWLEDGEMENT
YAYININTANINMASI
Yayınlarda, araştırmaya önemli katkılarda bulunan ancak yazarlıkkriterlerineuymayanlarınisimleriniverollerinikabuletmek.SingaporeStatementonResearchIntegrity(2010).2ndWorldConferenceonResearchIntegrity,21-24
July,Singapore,http://www.singaporestatement.org/statement.html
36
Q
QUESTIONABLERESEARCHPRACTICES(QRPs)
ŞAİBELİARAŞTIRMAUYGULAMALARI
Irresponsibleresearchpractices
Sorumsuzaraştırmauygulamaları
“Pek çoğu tarafından etik olmayan ama araştırmada suistimal olarakdeğerlendirilmeyenaraştırmauygulamaları”.
DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,
https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
QUOTATION
ALINTILAMA
“Başka bir yazar tarafından yazılmış bir metinden, bir yazarınreferansını ve çalışmayı kendimetninden (tırnak işaretleri ve / veyabiçimlendirme)açıkçaayıranbirmetindenyararlanma.
RegulationsforAcademicIntegrityattheUniversityofLatvia.ApprovedbySenatedecisionNo.287,ofFebruary25,2013,http://www.lu.lv/fileadmin/user_upload/lu_portal/eng/general-
information/documents/regulations/Regulations_for_Academic_Integrity_at_the_University_of_Latvia.pdf
RREDUNDANTPUBLICATION
ARTIKYAYIN
Augmentedpublication
GenişletilmişYayın
Auto-plagiarism
Kendiliğinden gerçekleşenintihal
Covertduplication
Gizliçoğaltma
Duplicatepublication
Yinelenenyayın
Duplication
Çoğaltma
Recycle[plagiarism]
Yayımlanan bir çalışmanın (ya da yayınlanmış bir çalışmanınönemli bölümleri), kaynakların/çaprazreferanslamanın/gerekçeninyeterlibir şekildeonaylanmadanbirkereden fazla (aynı ya da başka bir dilde) yayınlanmasıdır. Aynı(veyabüyükölçüdeçakışan)verinin,özellikleçaprazyorumlama/gerekçelendirme olmaksızın birden fazla yayında sunulması daartık yayına örnektir. Özellikle söz konusu durum,hakemlerin/okuyucularınbulgularınçoğununveyatümünündahaönceyayınlandığınımuhtelemenfarkınavaramadıklarındaortayaçıkar.
COPE,https://publicationethics.org/category/keywords/redundant-publication
37
Yeniden işlemden geçirme[İntihal]
Self-plagiarism
Kendiniintihaletme
Text-recycling
Metni yeniden eldengeçirme
RECOGNISEDREFERENCINGSTYLE
BİLİNEN/ONAYLIREFERANSLAMASTİLİ
Referansları biçimlendirmek için yayıncıların veya editörlerinrehberliğinde resmileştirilmiş uluslararası kabul görmüşstiller/tarzlar.
ENAI
REFERENCE
REFERANSVERMEK
Cite
Alıntılamak
Tanınmışbirreferanslamastilinikullanarakkaynaklarıbildirmek.ENAI
REFERENCES
REFERANSLAR
Yazılı çalışmada kullanılan alıntılanmış ve atıfta bulunulmuşkaynaklarınlistesi.
ENAI
REPLICATION
TEKRARLAMA
Orijinal sonuçları doğrulamak ve/veya tamamlamak içinaraştırmanınbirbölümünütekrarlamak.
ENAI
REPORTINGIRRESPONSIBLERESEARCHPRACTICES
SORUMSUZARAŞTIRMAUYGULAMALARINIRAPORLAMA
Whistleblowing
Kurallaraaykırıbilgiifşası
Herhangi bir şüpheli araştırma suistimali ve araştırmanıngüvenilirliğini zayıflatan diğer sorumsuz araştırmauygulamalarınınilgiliyetkililerinebildirilmesi.
SingaporeStatementonResearchIntegrity(2010).2ndWorldConferenceonResearchIntegrity,21-24July,Singapore,http://www.singaporestatement.org/statement.html
38
REPRODUCTION
KOPYALAMA/ÇOĞALTMA
“Çoğaltma, bir işin veya ilgili hakların nesnesinin bir kopyasının(kopyalarının), tamamen veya kısmen, daimi veya geçici olaraksaklanmasıdadahilolmaküzere,herhangibirşekildeveherhangibirmaddi,elektronikveyabaşkabirformdaçoğaltılmasıanlamınagelir”.
LawonCopyrightandRelatedRights,art.2,https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.87985?positionInSearchResults=
0&searchModelUUID=d3ad3391-5b7a-4e43-b144-d6b906ec12a2
REPUBLICATION
YENİDENYAYINLAMA
(1)Dahaönceyayınlanançalışmanınsonrakibaskıları.
(2)Farklıdergiveyabaşkabirkaynaktaonaylanmamıştekrarlananyayın.
ENAI
RESEARCH
ARAŞTIRMA
(1)Bilginin,titiz,nesnelvetekrarlanabiliryöntemlerkullanılarakeldeedildiğivederlendiğientellektüelfaaliyetalanı.
(2)Bilgiveyaveriaraştırmasıyapmak.
ENAI
RESEARCHCOMPLIANCE
ARAŞTIRMAUYGUNLUĞU
Araştırmadürüstlüğüilkelerinitakipedendavranış/süreçler.ENAI
RESEARCHETHICS
ARAŞTIRMAETİĞİ
Scientificethics
Bilimseletik
Araştırma ve daha geniş toplum konularına potansiyel etkileredayalıolarakaraştırmalardaetikilkeleredayalıkararverme.
ENAI
RESEARCHETHICSCOMMITTEE(REC)
ARAŞTIRMAETİĞİKURULU
Gerekli prosedürlerin izlenmesini ve herhangi bir katılımcının(insan veya hayvan) haysiyet, hak ve refahının korunmasınısağlamak için araştırma önerilerini gözden geçirmekten sorumluçokdisiplinli,bağımsızbirbirim.
Adaptedfrom:BritishPhysiologicalSociety,http://www.bps.org.uk/system/files/Public%20files/General/
code_of_human_research_ethics_oct_2014.pdf
39
RESEARCHFRAUD
ARAŞTIRMASAHTEKARLIĞI
Scientificfraud
Bilimselsahtekarlık
Araştırma etiğini kasten ihlal eden araştırmalardaki herhangi biraldatmaeylemi.
ENAI
RESEARCHINTEGRITY
ARAŞTIRMADÜRÜSTLÜĞÜ
Scientificintegrity
Bilimseldürüstlük
Araştırmadabireyveyakurumlarınetikveprofesyonelprensiplere,uygulamalaravestandartlarauyumu
ENAI
RESEARCHMISCONDUCT
ARAŞTIRMASUİSTİMALİ
Araştırmanın herhangi bir bölümünde kabul edilemez veyauygunsuzdavranış.
ENAI
RESEARCHER
ARAŞTIRMACI
Araştırmayapanherhangibirkişi.ENAI
RESPECTFOROTHERS
BAŞKALARINA SAYGILIOLMAK
Diğer insanların onurunu ve fiziksel ve psikolojik sağlıkdurumlarınıdikkatealmak.Adaptedfrom:ETINEDCouncilofEurope-PlatformonEthics,TransparencyandIntegrity
inEducation,Volume2:Ethicalprinciples.
ENAI
RESPONSIBILITY
SORUMLULUK
Dürüstlükledavranmagörevi.ENAI
RESPONSIBLECONDUCTOFRESEARCH
ARAŞTIRMANINYÜRÜTÜLMESİNDEKİSORUMLULUK
Araştırmadavranışkurallarınauygunaraştırmalaryapmak.ENAI
40
RETRACTION
GERİÇEKİLME
Verileryadasonuçlarıngüvenilmezolduğuyadaaraştırmahatalıdavranışlar içerdiği için, yayınlanmış bir makaleyi araştırmakaydından çıkarmak veya çıkarttırmak.Dergiler geri çekilmebildirimlerini yayınlar ve geri çekilen yayınlarla ilgili sorunlarhakkında bilimsel toplumu uyarmak için elektronik veritabanlarındakigerialınanyayınlarıbelirler.
Adaptedfrom:DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,
https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
RISKMANAGEMENT
RİSKYÖNETİMİ
Araştırmasürecindemeydanagelenveyagelebileceksorunlarıntanımlanması,değerlendirilmesiveönlenmesiveyaenazaindirgenmesi.
ENAI
S
SCEPTICISM[INRESEARCH]
ŞÜPHECİLİK[ARAŞTIRMADA]
Deneyselkanıtlaraolanbağlılık,araştırmacılarınaraştırmasonuçlarıvevargılarınayönelikbirdereceyekadarsorgulamalarınıgerektirir;böylecesonuçlarveaçıklamalarsürekliolarakyenidenincelenirvegeliştirilir.Adaptedfrom:ResponsibleConductintheGlobalResearchEnterpriseAPolicyReport(2012).
InterAcademyCouncil/IAP,http://www.interacademies.net/File.aspx?id=19789
SCHOLAR
BİLGİN
Herhangi bir eğitim ortamında eğitim ve / veya araştırmafaaliyetlerindebulunanbirkişi.
ENAI
SCIENTIFIC(ORACADEMIC)FREEDOM
BİLİMSEL(VEYAAKADEMİK)ÖZGÜRLÜK
Araştırmanın yürütülmesine veya yayınlanmasına müdahaleedilmesininveyabilimselfikirlerinöğretilmesininvetartışılmasınınengellenmesiniönlemekiçinkurumsalveyönetslyükümlülük.
Adaptedfrom:DavidB.Resnik:GlossaryofCommonlyUsedTermsinResearchEthics.NationalInstituteofEnvironmentalHealthScience,NationalInstitutesofHealth,May2015,
https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/glossary/index.cfm
SCIENTIFICACTIVITY
BİLİMSELFAALİYET
“Bilim,araştırmaveyenilikleriiçerenyaratıcıetkinlik”.Zinātniskāsdarbībaslikums/LawOnScientificActivity.AdoptedbytheSaeimaand
proclaimedbythePresidenton14.04.2005.Cameintoforcefrom19.05.2005,https://likumi.lv/doc.php?id=107337
41
SCIENTIFICWORK
BİLİMSELÇALIŞMA
(1)Biryazarıntitiz,nesnelvetekrarlanabiliryöntemlerkullanarakbilgiyigösterdiğientellektüelfaaliyetinçıktısı.
(2)Birbiliminsanınınperformansı.ENAI
SCIENTIST
BİLİMİNSANI
Bilimselbiralandauzmanlığasahipbirkişi.ENAI
SECONDARYSOURCE
İKİNCİLKAYNAK
Dolaylıilgiliklebirliktetamamlayıcıçalışma
ENAI
SELF-PLAGIARISM
KENDİNİİNTİHALETME
Augmentedpublication
Genişletilmişyayın
Auto-plagiarism
Kendiliğinden gerçekleşenintihal
Covertduplication
Gizliçoğaltma
Duplicatepublication
Yinelenenyayın
Duplication
Çoğaltma
Recycle[plagiarism]
Yeniden işlemden geçirme[İntihal]
Redundantpublication
Gereksizyayın
Text-recycling
Metniyenideneldengeçirme
“Yazarlarınkaynakgöstermeksizineskiçalışmalarınaaitkaynaklarıtekrarkullanarakveyaiçerikleriniaktararakoluşturdukları”bir
çeşitartıkyayın.Springer.PublishingEthicsforjournals:AguideforEditors-in-Chief,AssociateEditors,andManagingEditors,2013,
http://static.springer.com/sgw/documents/1393202/application/pdf/Publication_Ethics_Guide_for_Editors_from_Springer_27052013.pdf
42
SELF-STEALER
KENDİÇALIŞMALARINDANİNTİHALYAPANKİŞİ
Self-plagiariser
Kendiniintihaledenkişi
Kendiçalışmalarındanintihalyapankişi.ENAI
SIMULTANEOUSSUBMISSION
EŞZAMANLIBAŞVURU
Bir makalenin farklı dergilere veya diğer yayınlara aynı andagönderilmesi,budurummakaleninbirdenfazladergideveyabaşkabiryayındayayınlanmasıylasonuçlanabilir.
Adaptedfrom:Elsevier.EthicsinResearch&Publication.FACTSHEET:SimultaneousSubmission/Multiple,DuplicatePublication,
https://www.publishingcampus.elsevier.com/websites/elsevier_publishingcampus/files/Guides/Quick_guide_SSUB02_ENG_2015.pdf
SINGLE-BLIND PEERREVIEW
TEK KÖR HAKEMDEĞERLENDİRMESİ
Apeerreviewprocessofasubmittedworkwherereviewersarenotidentifiedtotheauthors.
Değerlendiricilerin yazarlara tanımlanmadığı bir çalışmada hakemdeğerlendirmesisüreci.
ENAI
SLACKER
YANCI/AYLAK
Grupçalışmasınahiçkatkısıolmayanveyaçokazkatkısıolanfakatbireyselfaydasağlayanve/veyadiğergrupüyelerini,adilpaylarındandahafazlasınıyapmayazorlayankişi.
Adaptedfrom:McClung,E.L.&Schneider,J.K.(2015).ConceptSynthesisofAcademicallyDishonestBehaviors.JournalofAcademicEthics,13:1-11.
SLICING
DİLİMLEME
Segmentedpublication
Kısımlaraayrılmışyayın
Salamipublication
Salamyayın
Salamislicing
Dilimlenmişyayın
Salamiscience
Salambilimi
Yayınsayısınıartırmakiçinbirçalışmanınikiveyadahafazlayayınadağıtılarakbasılması
EthicalCodeofConductforHigherEducationInstitutions,http://www.etikkurulu.gov.tr/Mevzuat.aspx?id=1
ENAI
43
SOURCE
KAYNAK
Yazılı veya sözlü olarak kendisinin / bir başkasının / başkalarınınçalışmalarındankaynaklananvebirreferanskullanarakkabuledilenbilgiler.
ENAI
STANDARD
STANDART
Diğer şeylerin değerlendirilebileceği bir referans noktası olarakkarşılaştırmayapmakiçinölçüt,ölçü,mihenktaşı,norm.
ENAI
SUPPRESSION(OFDATA)
[VERİYİ]ÖRTBASETME
Datamasking
Verimaskeleme
İstenilen sonuçları veya vargıları desteklemeyen verilerin en azaindirilmesiveyaçıkarılmasındanoluşanveriyiörtbasetme.
PersonalcommunicationwithTeddiFishman
ENAI
T
TEXT-MATCHINGSOFTWARE
METİN EŞLEŞTİRMEYAZILIMI
Metin tabanlı bir belgeyi arayan ve eşleşen kaynaklara ait metin içibenzerliklerinvereferanslarınlistesinisağlayanyazılım.Adaptedfrom:Sivasubramaniam,S.,Kostelidou,K.&Ramachandran,S.(2016).Acloseencounterwith
ghost-writers:aninitialexplorationstudyonbackground,strategiesandattitudesofindependentessayproviders.InternationalJournalforEducationalIntegrity12:1DOI:10.1007/s40979-016-0007-
9
THEHAILMARY
YAHERRUYAMERRU
Başarıolasılığıdüşükolduğundavediğertümseçeneklertükendiğindebiröğrencinin notunu olumlu yönde etkilemeyi başarmak için yapılan sonumutsuzyadafırsatçıbirçaba.
Adaptedfrom:McClungE.L.,&SchneiderJ.K.(2015).ConceptSynthesisofAcademicallyDishonestBehaviors.JournalofAcademicEthics,13:1-11.
ENAI
TRANSLATIONPLAGIARISM
ÇEVİRİİNTİHALİ
Başkabirdildeyayınlanmışçalışmalarınkaynağınınbelirtilmedentercümeedilmesi.
ENAI
44
TRANSPARENCY
ŞEFFAFLIK
Akademivetoplumuetkileyenfaaliyetlerveilgilikararlarhakkındaaçıklıkve bunları açık, doğru, zamanında, dürüst ve eksiksiz bir şekilde iletmeisteği.
Adaptedfrom:InternationalStandardISO26000Guidanceonsocialresponsibility,http://www.cnis.gov.cn/wzgg/201405/P020140512224950899020.pdf
TRIPLE-BLIND PEERREVIEW
ÜÇLÜ KÖRHAKEMLİK
Nedeğerlendiricilerin,nedeyazarlarınveyaeditörlerintanımlanmadığıbirçalışmanın hakem değerlendirmesi süreci. Bu hakem değerlendirmesigenellikle bağımsız bir kişi tarafından gerçekleştirilir (ör. Yayıncı veyakonukeditör).
ENAI
TRUST
GÜVEN
Eğitim ve araştırma alanındaki tüm aktörlerin, birbirlerinin güvenilirliğikonusundadürüst,içtenvedürüstlüklehareketedilebileceğinedairsağlambir inancın olduğu ilke. Bu nedenle, aktörler başkalarına güvenebilir vebaşkalarıtarafındangüvenilmeyibekleyebilir.
ETINEDCouncilofEurope-PlatformonEthics,TransparencyandIntegrityinEducation,Volume2:Ethicalprinciples.P.40.
TRUTH
GERÇEK
Bilgiyleilgilihakikatleringerçekliğinesadakat.
ENAI
UUNACCEPTEDIMPOSEDRISKS
KABUL EDİLMEMİŞDAYATILANRİSKLER
Birisinin,onlarıetkileyenbirbaşkasıtarafındangerçekleştirilenbireylemleilişkiliriskikabuletmemesidir.
Adaptedfrom:ProjectSATORI,Annex1.hEthicsandRisks,http://satoriproject.eu/media/1.h-Ethics-and-Risk1.pdf
UNAUTHORIZEDAID
YETKİSİZYARDIM
Accessortocheating
Hileciliğeerişim
YetkilendirilmemişşekildebilgieldeetmekiçinkullanılanbilgikaynağıveyayöntemRegulationsforAcademicIntegrityattheUniversityofLatvia.ApprovedbySenate
decisionNo.287,ofFebruary25,2013,http://www.lu.lv/fileadmin/user_upload/lu_portal/eng/general-
information/documents/regulations/Regulations_for_Academic_Integrity_at_the_University_of_Latvia.pdf
45
UNETHICALAUTHORSHIP
ETİKDIŞIYAZARLIK
Araştırmanınyazarıolarakaraştırmayakatkıdabulunmayanbirkişiyidahiletmek;araştırmanınyazarlarınınlistesindenaraştırmayagerçekbirkatkıdabulunanları çıkarmak; yazarların sırasını haksız ve yanlış bir şekildedeğiştirmek; daha sonraki yayınlarda katkı sağlayanların isimlerinikaldırmak; çalışmanın yazarı olarak herhangi bir katkı yapmadan adınıeklemek için birisinin gücünü kullanmak; bir yazarı kendi izni olmaksızıneklemek.
Adaptedfrom:IntercollegiateCouncilScientificResearchandPublicationEthicsDirectivehttp://www.uak.gov.tr/yonetmelikler/Etikyonerge2.pdf
UNINTENTIONALRISKEXPOSURE
İSTEMSİZRİSKTUTARI
Herhangi bir kazada meydana gelebilecek ve kayıplarla sonuçlanabilecekrisklerdenkorunamama.
ENAI
VVALUES
DEĞERLER
İlkelervestandartlarseti.ENAI
VERBATIM[PLAGIARISM]
MOTAMOT
[İNTİHAL]
Clone[plagiarism]
[Ctrl-C]plagiarism
Literalcopying
Kopya[aşırmacılık]
[Ctrl-C]aşırmacılık
Harfi harfinekopyalama
Atıfyapmadanbaşkabirkaynaktankelimesikelimesinekopyalama.Adaptedfrom:ResearchEthics:DecodingPlagiarismandAttributioninResearch:Survey
Summary(2013),http://www.ithenticate.com/hs-fs/hub/92785/file-318578964-pdf/docs/ithenticate-decoding-survey-summary-092413.pdf
46
VIRTUES
ERDEM
İnsaniniteliklerveahlakimükemmellik.ENAI
VOLUNTARYRISK-TAKING
GÖNÜLLÜRİSKALMA
Birisininkendi seçimiolaneylemle ilişkili risklerin farkındaolmasıvekabuletmesi
Adaptedfrom:ProjectSATORI,Annex1.hEthicsandRisks,http://satoriproject.eu/media/1.h-Ethics-and-Risk1.pdf
WWHISTLEBLOWING
MUHBİRLİK
Bir kurumun (veya ortaklarının) bireyleri, standartları, kaliteyi,dürüstlüğü veya itibarı tehdit eden faaliyetlerindeki ihmalini veyakötüye kullanımını açıklamak amacıyla, iç veya dış paydaş tarafındankamuyararınabiraçıklamayapılması.
Adaptedfrom:Anti-CorruptionGlossary(TransparencyInternational),https://www.transparency.org/glossary/;TheAnti-CorruptionPlainLanguageGuide.(2009).
Transparency,https://www.transparency.org/whatwedo/publication/the_anti_corruption_plain_language_guide
WINSORIZATION OFDATA
DÜZELTİLMİŞVERİ
“Mutlakyapaybiruçdeğeredahaküçükbirdeğer”atanması.DixonW.J.,&TukeyJ.W.(1968).ApproximatebehaviorofthedistributionofWinsorizedt
(trimming/Winsorization2).Technometrics,10(1):83-98;HallJ.&MartinB.R.(2018).Towardsataxonomyofresearchmisconduct:Thecaseofbusinessschool.ResearchPolicy,p.5,
https://doi.org/10.1016/j.respol.2018.03.006
WORK
ESER
Creativeactivity
Publication
Publishedwork
Yaratıcıfaaliyet
Yayın
Yayınlanmışeser
Sanatsaldeğeriveyaifadetarzıveyabiçimiyledeğerkazanan,edebiyat,bilimyadasanatalanındaentelektüelyaratıcıfaaliyetlerinorijinalsonucu
ENAI
47
INDEX
A
ABETTOR, 7 ACADEMIC, 7 ACADEMICDISHONESTY,
7 ACADEMICETHICS, 8 ACADEMICFRAUD, 8 ACADEMICINTEGRITY, 8 ACADEMICINTEGRITYCOMMITTEE, 8
ACADEMICMISCONDUCT, 8
ACCOUNTABILITY, 8 AGGREGATOR, 9 ANONYMOUSAUTHORSHIP, 9
ANONYMOUSWORK, 9 ANTI-WHISTLEBLOWER,
9 AUDIT, 9 AUGMENTEDPUBLICATION, 9
AUTHOR, 10 AUTHOR'SETHICALRIGHTS, 10
AUTHOR'SPATRIMONIALRIGHTS, 10
AUTHORSHIP, 11 AUTHORSHIPABUSE, 11 AUTONOMY, 11 AVOIDINGHARM, 11
B BIBLIOGRAPHY, 11 BIOETHICS, 11 BLINDPEERREVIEW, 11 BOILERPLATEPLAGIARISM, 12
BRIBERY, 12 BUSINESSETHICS, 12
C CC, 12 CC-BY, 12 CENSORSHIP, 12
CHEATING, 13 CITATION, 13 CITATIONAMNESIA, 13 CLIENTELISM, 13 CLONE[PLAGIARISM], 13 CO-AUTHOR, 14 CODEOFCONDUCT, 14 CODEOFETHICS, 14 CODEPLAGIARISM, 14 COERCIONAUTHORSHIP,
14 COLLABORATION, 15 COLLUSION, 15 COMMONKNOWLEDGE,
15 COMPILATION, 15 COMPLIANCE, 15 CONFIDENTIALITY, 15 CONFIDENTIALITYVIOLATION, 15
CONFLICTOFINTEREST, 16
CONTRACTCHEATING, 16 CONTRACTCHEATINGSERVICES, 16
CONTRIBUTORSHIP, 16 COPYRIGHT, 16 COPYRIGHTNOTICE, 16 CORPORATEAUTHORSHIP, 16
CORRESPONDINGAUTHOR, 17
CORRUPTION, 17 COVERTDUPLICATION, 17 CREATIVECOMMONS, 18 CRIBNOTES, 18 CULTUREOFACADEMICINTEGRITY, 18
D DATAFABRICATION, 18 DATAFALSIFICATION, 18 DATAIMPUTATION, 19 DATAMANAGEMENT, 19 DATABASE, 19 DERIVATIVEWORK, 19 DILEMMA, 19
DIPLOMAMILL, 19 DISCIPLINARYCOMMITTEE, 19
DISCIPLINARYMISDEMEANOUR, 20
DOUBLECREATION, 20 DOUBLE-BLINDPEERREVIEW, 20
E ETHICALAPPROVAL, 20 ETHICALPRINCIPLES, 20 ETHICALSTANDARDS, 20 ETHICALVALUES, 21 ETHICALITY, 21 ETHICS, 21 ETHICSASSESSMENT, 21 ETHICSCOMMITTEE, 21 ETHICSINFRASTRUCTURE, 21
EXPLOITATIVERELATIONSHIPS, 22
F FABRICATION,22 FABRICATION,FALSIFICATION,PLAGIARISM,22
FAIRNESS, 22 FALSIFICATION, 22 FAVOURITISM, 23 FFP, 23 FIDUCIARYRESPONSIBILITY, 23
FIND-REPLACE[PLAGIARISM], 23
FRAUD, 23 FREEWARE, 23
G GENDER-BASEDHARASSMENT, 23
GHOSTAUTHORSHIP, 24 GHOSTWRITER, 24 GHOSTWRITING, 24
48
GIFTANDGUESTAUTHORSHIP, 24
GOODRECORD-KEEPINGPRACTICES, 24
GRKPs, 24 GUARANTOR, 24
H HARKing, 25 HELSINKIDECLARATION,
25 HONESTERROR, 25 HONESTY, 25
I IDEAPLAGIARISM, 25 IMAGEPLAGIARISM, 26 IMPARTIALITY[INRESEARCH], 26
INDIVIDUALINTEGRITY, 26
INFORMATION, 26 INFORMEDCONSENT, 26 INFRINGEMENT, 26 INSTITUTIONALAUTONOMY, 27
INTEGRITY, 27 INTELLECTUALPROPERTY, 27
INVALIDSOURCE, 27 INVENTEDAUTHORSHIP,
28 INVESTIGATOR, 28 INVIOLABILITYOFAWORK, 28
IRRESPONSIBLESOURCEUSE, 28
K KNOWLEDGE, 28
L LICENSE, 29
M MEATEXTENDERS, 29 MISCONDUCT, 29 MISMANAGEMENTOFRESEARCHFUNDS, 29
MOBBING, 29 MORAL, 30
MORALNORM, 30 MORALVALUES, 30 MORALITY, 30 MULTIMEDIAPLAGIARISM, 30
MULTIPLESUBMISSION, 30
MUTUALADMIRATIONAUTHORSHIP, 31
N NEGLIGENCE, 31 NEPOTISM, 31 NORMSOFSCIENCE, 32
O OA, 32 OBJECTIVITY[INRESEARCH], 32
OPENACCESS, 32 OPENPEERREVIEW, 32 ORIGINAL, 32
P P-HACKING, 33 PAPERMILL, 33 PARAPHRASING, 33 PATCHWRITING, 33 PATRONAGE, 34 PEERREVIEW, 34 PERSONALBENEFIT, 34 PERSONALDATAPROTECTION, 34 PIRACY, 34 PLAGIARISM, 34 POLICYTOENHANCEACADEMICINTEGRITY, 35
PRIMARYSOURCE, 35 PRINCIPLES, 35 PROOFREADING, 35 PUBLICDOMAIN, 35 PUBLICATIONACKNOWLEDGEMENT, 35
Q QRPs, 36 QUESTIONABLERESEARCHPRACTICES, 36
QUOTATION, 36
R REDUNDANTPUBLICATION, 36
RECOGNISEDREFERENCINGSTYLE, 37
REFERENCE, 37 REFERENCES, 37 REPLICATION, 37 REPORTINGIRRESPONSIBLERESEARCHPRACTICES, 37
REPRODUCTION, 38 REPUBLICATION, 38 RESEARCH, 38 RESEARCHCOMPLIANCE,
38 RESEARCHETHICS, 38 RESEARCHETHICSCOMMITTEE, 38
RESEARCHFRAUD, 39 RESEARCHINTEGRITY, 39 RESEARCHMISCONDUCT,
39 RESEARCHER, 39 RESPECTFOROTHERS, 39 RESPONSIBILITY, 39 RESPONSIBLECONDUCTOFRESEARCH, 39
RETRACTION, 40 RISKMANAGEMENT, 40
S SCEPTICISM[INRESEARCH], 40
SCHOLAR, 40 SCIENTIFIC(ORACADEMIC)FREEDOM, 40
SCIENTIFICACTIVITY, 40 SCIENTIFICWORK, 41 SCIENTIST, 41 SECONDARYSOURCE, 41 SELF-PLAGIARISM, 41 SELF-STEALER, 42 SIMULTANEOUSSUBMISSION, 42
SINGLE-BLINDPEERREVIEW, 42
SLACKER, 42 SLICING, 42 SOURCE, 43 STANDARD, 43
49
SUPPRESSION(OFDATA), 43
T TEXT-MATCHINGSOFTWARE, 43
THEHAILMARY, 43 TRANSLATIONPLAGIARISM, 43
TRANSPARENCY, 44 TRIPLE-BLINDPEERREVIEW, 44
TRUST, 44 TRUTH, 44
U UNACCEPTEDIMPOSEDRISKS, 44
UNAUTHORIZEDAID, 44 UNETHICALAUTHORSHIP, 45
UNINTENTIONALRISKEXPOSURE, 45
V VALUES, 45 VERBATIM[PLAGIARISM], 45
VIRTUES, 46 VOLUNTARYRISK-TAKING, 46
W WHISTLEBLOWING, 46 WINSORIZATIONOFDATA, 46
WORK, 46