‘justice for sale’ recht voor slachtoffers van …...uit de juridische sector in dr congo. dit...

‘JUSTICE FOR SALE’RECHT VOOR SLACHTOFFERS VAN SEKSUEEL GEWELD IN OOST-CONGO

CORDAID NAAM BU » RAPPORT OKTOBER 2014

EINDRAPPORTAGE 1 APRIL 2011 – 1 NOVEMBER 2013

OKTOBER 2014 © CORDAID2

‘JUSTICE FOR SALE’

Aan de Directie en medewerkers van de Postcode Loterij,

Op dit moment leven anderhalf miljoen mensen in onveilige omstandigheden. In veel fragiele en conflictgebieden kunnen overheden de bevolking die veiligheid niet bieden. Cordaid gelooft dat mensen zelf invloed op veiligheid en gerechtigheid kunnen uitoefenen. Wij helpen burgers zich te organiseren en in dialoog te treden met ambtenaren, politie en vertegenwoordigers van het justitieel systeem. Veiligheid is de basis van een menswaardig leven. Daarom zet Cordaid zich hier dagelijks voor in. Al meer dan veertig jaar in de moeilijkste gebieden ter wereld. Resultaatgericht en gedreven.

We herinneren het ons als de dag van gister: Laren, Singer museum, 11 februari 2011, tijdens het Goed Geld Gala. Een cheque van maar liefst Euro 3.345.000 mochten we in ontvangst nemen voor het realiseren van ‘Justice for Sale’. Ongelofelijk blij waren we met deze enorme prijs uit de Extra Trekking! Gelukkig konden van start in DR Congo om slachtoffers van seksueel geweld steun te bieden zowel medische als ook juridische hulp. Want veiligheid is immers de basis van een menswaardig leven.

Inmiddels, ruim 3 jaar later, is met de bijdrage van de Postcode Loterij aan ‘Justice for Sale’ bewezen dat mensen in de Democratische Republiek Congo de kracht hebben om met geboden middelen hun bestaan te verbeteren. Ruim 12.000 mensen in Oost-Congo weten nu wat hun rechten zijn. Iets minder dan 17.000 mensen hebben voorlichting gekregen over seksueel geweld. Daarbij zijn naast juridische begeleiding van vooral vrouwelijke slachtoffers van seksueel geweld, ook ongeveer 10.000 vrouwen medisch geholpen in de mobile klinieken van het Panzi-ziekenhuis.

En we gaan door met ons werk, ook in de moeilijkste gebieden ter wereld. Op dit moment zijn we bijvoorbeeld een e-trainings-programma aan het ontwikkelen voor mensen uit de juridische sector in DR Congo. Dit programma gaat begin 2015 van start.

Cordaid en Stichting Vluchteling zijn de Postcode Loterij en haar loterijkopers zeer dankbaar voor de ondersteuning voor veiligheid en gerechtigheid voor de mensen in Oost-Congo.

Hetty Burgman

Director Justice & Security

Cordaid, penvoerder

OKTOBER 2014 © CORDAID 3

‘JUSTICE FOR SALE’

INHOUDSOPGAVE

inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1. ‘justice for sale’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.1 De doelstellingen op een rij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2. het effect in dr congo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2.1 Medische en psychosociale hulp aan slachtoffers van seksueel geweld. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2.2 Juridische begeleiding voor slachtoffers van seksueel geweld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.3 Kennisontwikkeling en mentaliteitsverandering, Campagne ‘Droits pour Tous’. . . . . . . . . . . . . . . . . 8 3. draagvlak in nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.1 De film ‘‘Justice for Sale’’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.2 De speciale vertoningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.3 Mobiele cinema tour in Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3.4 Media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 4. evaluatie en vervolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 4.1 Medisch - psychosociale hulp aan slachtoffers van seksueel geweld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 4.2 Juridische ondersteuning aan slachtoffers en gemeenschappen en de

campagne ‘Droits pour Tous’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 5. financiële verantwoording . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

6. verklaring bij het financiële verslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17


‘JUSTICE FOR SALE’ InlEIDIng

INLEIDING

De situatie in DR Congo De Democratische Republiek Congo (DRC) is een van de armste landen ter wereld. Het mooie landschap en de vele natuurlijke hulpbronnen in de Congolese bodem staan in schril contrast tot de armoede van bevolking. Tussen 1996 en 2003 werd het land geteisterd door een lange reeks conflicten. Naar schatting zijn in deze periode zo’n 5 miljoen mensen omgekomen door geweld, honger en ziekte. Ook nu is de vrede nog niet gewaarborgd. In de oostelijke provincies zijn nog steeds rebellengroepen actief. Het Congolese leger en de aanwezige VN-vredesmacht zijn niet in staat om de veilig-heid van de bevolking te garanderen. In 2012 nam de rebel-lengroep M-23 een deel van de provincie Noord-Kivu in. In 2013 werd de rebellengroep M-23 verslagen maar het blijft nog erg onrustig in het oosten van Congo. DR Congo wordt vaak omschreven als een ‘fragiele staat’: de Congolese overheid is niet in staat haar burgers te bescher-men en basisdiensten te bieden, zoals gezondheidszorg. De overheid kampt op alle niveaus met corruptie, een gebrek aan middelen en aan geschoold personeel. Het jarenlange conflict heeft het onderlinge vertrouwen tussen de Congolezen beschadigd. Er is weinig vertrouwen in de formele overheid en de bevolking kan er niet van op aan dat de traditionele chef voor hun belangen opkomt. De afgelopen decennia probeerden kerken en

maatschappelijke organisaties het vacuüm van de staat op te vullen. Zij leveren medische voorzieningen en zetten scholen op. Hoewel de aanpak op lokaal niveau zeker effect heeft, kan er nooit een duurzame oplossing worden geboden voor de problemen in DR Congo. Voor een stabiele samenleving moeten de burgers in DR Congo weer leren vertrouwen op hun overheid en moet de overheid dit vertrouwen verdienen.

Seksueel geweld en straffeloosheid

In het oosten van DR Congo worden vrouwen en meisjes dubbel hard getroffen door de voortdurende onveiligheid. Seksueel geweld, door militairen of burgers, brengt enorme emotionele en fysieke trauma’s te weeg. Het geweld bezorgt de slachtoffers ook nog eens een stigma. Vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel geweld, worden soms niet langer geaccepteerd door hun partner, hun familie en de gemeenschap. Door het gebrek aan medische zorg en psychologische ondersteuning worden deze vrouwen vaak aan hun lot overgelaten.

Taboes rondom seksueel geweld komen voort uit de aard van het misdrijf, maar deels ook uit de manier waarop er in DR Congo over de positie van de vrouw wordt gedacht. Volgens traditionele tradities hoort een vrouw bijvoorbeeld niet het woord te nemen in een publieke discussie. Dit betekent dat het perspectief van vrouwen in discussies over veiligheid nauwelijks wordt gehoord.

Zwangere vrouwen in de kliniek in Mulamba. Slechte kraamzorg is een belangrijke reden dat veel vrouwen last van gynaecologische problemen hebben.

Ph

oto

Wil

co v

an

Dij

en


‘JUSTICE FOR SALE’InlEIDIng

Doordat de Congolese overheid nauwelijks functioneert, blijven ernstige misdrijven zoals seksueel geweld in de meeste gevallen onbestraft. Hoewel de internationale gemeenschap en de Congolese overheid wetgeving hebben ontwikkeld waarmee seksueel geweld een halt toe geroepen wordt, ziet de Congolese bevolking hier weinig van terug in de maatschappij. Vrouwen en mannen zijn nauwelijks op de hoogte van hun rechten, en kennen niet de weg naar het juridisch systeem. Bovendien is dit systeem zo aangetast door corruptie dat er voor elke stapje van de procedure smeergeld moet worden betaald, en dat de uitkomst van een proces financieel kan worden bepaald.

Ons werkDe problematiek van seksueel geweld is complex, en de oplossingen zijn dan ook niet eenvoudig. Ten eerste dienen slachtoffers van seksueel geweld te worden geholpen; zowel op medisch als psychologisch gebied. Ten tweede is het belangrijk dat gemeenschappen hun rechten kennen en dat slacht offers van geweld, wanneer zij dit willen, worden ondersteund bij juridische stappen. Ten derde is het van belang om het gevecht tegen straffeloosheid aan te gaan.

Cordaid zet zich al 100 jaar in voor de meest kwetsbare mensen wereldwijd. Samen met onze lokale partnerorganisateis in 34 landen werken we aan een wereld zonder armoede en onrecht. Een wereld waarin iedereen de kans krijgt zich te ontwikkelen en waar mensen veilig en goed kunnen leven. In DR Congo versterkt Cordaid gezondheidssystemen en richten we ons op security & justice. In Zuid-Kivu geven partnerorganisaties Oeuvre Communautaire pour l’Education pour Tous (OCET) en Réseau des Femmes pour la Défense des Droits et la Paix (RFDP) juridische voorlichting en ondersteunen zij slachtoffers van seksueel geweld en andere misdrijven om toegang te krijgen tot het formele rechtssysteem. Bovendien worden de lokale vredescomités ingezet om als mediator op te treden bij conflicten en ook op andere gebieden de rechten van de vrouw te verdedigen.

Stichting Vluchteling staat al meer dan 30 jaar vluchtelingen over de hele wereld bij met onderdak, voedsel en medische zorg. Dit doet Stichting Vluchteling in acute crisis situaties maar ook in gebieden zoals Oost-Congo waar de crisis al enige tijd voortduurt en waar naast noodhulp ook wederopbouw van belang is. Stichting Vluchteling werkt in DR Congo samen met het International Rescue Committee en met het Panzi-ziekenhuis in Bukavu in Zuid-Kivu. Dit ziekenhuis richt zich op seksueel reproductieve gezondheid van vrouwen en vangt vrouwen en meisjes op die seksueel geweld overleefd hebben.

Mobile Cinema Foundation. In het kader van de campagne ‘Justice for Sale’ werkten Stichting Vluchteling en Cordaid samen met de Mobile Cinema Foundation. Deze organisatie is opgericht door filmmakers Ilse en Femke van Velzen, en consultant Nynke Douma, die eerder samenwerkten aan de documentaire films ‘Fighting the Silence’ en ‘Weapon of War’. Om hun films terug te brengen naar DR Congo, ontwikkelden zij mobiele cinema’s , de rondreizende bioscopen. In verschil-lende samenwerkingsverbanden met andere organisaties heeft de Mobile Cinema Foundation zo tienduizenden mensen in Zuid-Kivu bereikt.


‘JUSTICE FOR SALE’ 1. ‘JuSTICE fOR SAlE’

1.1 De doelstellingen op een rijMet de toekenning van de Extra Trekking voor ‘Justice for Sale’ heeft de Postcode Loterij mogelijk gemaakt dat Cordaid en Stichting Vluchteling:

▪ medische en psycho-sociale hulp aan slachtoffers van seksueel geweld:- 250 dokters en verplegers van het Panzi-ziekenhuis

krijgen extra training over de omgang met slachtoffers van seksueel geweld;

- 2000 nieuwe casussen kunnen worden gediagnosticeerd, waarvan zo’n 1000 casussen worden doorverwezen naar tweedelijns hulpverlenging, zoals psychosociale en juridische hulp, en;

- de operationele capaciteit van de mobiele klinieken wordt uitgebreid, zodat meer mensen in de afgelegen gebieden worden bereikt.

▪ juridische begeleiding van slachtoffers van geweld en begeleiding van gemeenschappen die door dergelijk geweld worden getroffen:- 400 vrouwen, die anders verstoken zouden blijven van

ondersteuning, krijgen juridische bijstand;- 4 juristen bieden ondersteuning om de aanklachten voor

de rechtbank te brengen; - in de getroffen dorpen en gemeenschappen worden

7 vredescomités getraind, die slachtoffers van seksueel geweld opvangen en die een rol spelen bij conflictbemiddeling en verzoening, en;

- 150 vrijwilligers worden getraind als ‘parajurist’; zij kennen de wetgeving en kunnen vrienden en bekenden hierover adviseren.

▪ kennisontwikkeling over het rechtssysteem en de strijd tegen straffeloosheid in de Congolese maatschappij;- naar aanleiding van de internationale documentaire

‘Justice for Sale’ worden er speciale bewustwordingsfilms geproduceerd om een zo groot mogelijk Congolees publiek te informeren over het rechtssysteem;

- in Zuid-Kivu en Kinshasa worden filmvertoningen georganiseerd, zowel voor grote groepen als voor kleinere groepen betrokkenen via zogenaamde mini-kits, en;

- 3 televisiespots, 6 radiojingles en een speciaal stripboek worden ontwikkeld om de campagne te ondersteunen.

1. ‘JUSTICE FOR SALE’


‘JUSTICE FOR SALE’2. HET EffECT In DR COngO

In het project ‘Justice for Sale’ werkten Cordaid en Stichting Vluchteling samen met partnerorganisaties. De verschillen-de expertises en netwerken versterkten de activiteiten. Hier volgt een overzicht van de activiteiten en resulaten in DR Congo die dankzij de bijdrage van de Postcode Loterij zijn bereikt.

2.1 Medisch- psychosociale hulp aan slachtoffers van seksueel geweldStichting Vluchteling biedt samen met het Panzi-ziekenhuis in Bukavu medische en psychosociale hulp aan slachtoffers van seksueel geweld en vrouwen met reguliere gynaecologische problemen. Het ziekenhuis maakte gebruik van mobiele medische klinieken voor de verlening van medische zorg en maakt de vrouwen bewust om na een verkrachting binnen 72 uur medische zorg te zoeken. De meest urgente patiënten worden direct doorverwezen naar het Panzi-ziekenhuis. Ook draagt het Panzi-ziekenhuis haar expertise over aan lokale gezondheidsklinieken, zodat mensen zo dicht mogelijk bij huis worden geholpen.

Het Panzi-ziekenhuis bestrijkt met haar twee mobiele klinie-ken zeven gezondheidszones in Zuid-Kivu. In elke gezond-heidszone hebben medische klinieken medicijnen en andere medische materialen ontvangen, zogenaamde PEP kits; een speciale combinatie van anti-HIV middelen die binnen 72 uur na een verkrachting toegediend moet worden om een HIV-infectie te voorkomen.

De gezondheidszorg in het oosten van DR Congo is vaak van slechte kwaliteit of erg duur, waardoor tot nu toe veel vrouwen ervoor kiezen om thuis te bevallen zonder enige medische zorg. Dit vergroot de kans op complicaties bij moeder en kind en kan gynaecologische problemen geven. In de gezondheidskliniek in Mulamba zijn veel vrouwen bevallen onder medisch begeleiding en ontvingen pre- en postnatale zorg.

Subdoelstelling 1:

De medische zorg aan slachtoffers van seksueel geweld en vrouwen met gynaecologische problemen verbeteren met kennisoverdracht aan lokale actoren in 7 gezondheidszones in Zuid-Kivu en door het bevorderen van veilig moederschap in de gezondheidskliniek in Mulamba.

Bereikte resultaten: ▪ 5 artsen, 9 verloskundigen en 189 verpleegkundigen zijn

opgeleid en bieden zorg aan slachtoffers van seksueel geweld in 7 gezondheidszones in Zuid-Kivu1;

▪ 30 lokale gezondheidsposten zijn voorzien van medicijnen voor de zorg aan slachtoffers van seksueel geweld en patiënten met ernstige gynaecologische aandoeningen zoals fistels;

1 Kamituga, Kaniola, Mubumbano, Walungu, lemera, nundu en Kimbi lulenge

▪ in de kliniek in Mulamba zijn 3.268 begeleide bevallingen uitgevoerd, waardoor is voorkomen dat vrouwen gynaeco-logische problemen krijgen vanwege gebrekkige kraamzorg.

▪ Tijdens de 91 missies van de mobiele klinieken zijn ook informatiesessies georganiseerd, waarbij dorpsleiders en andere lokale bewoners zijn geïnformeerd over seksueel geweld, het belang van medische zorg in geval van seksueel geweld of gynaecologische problemen en de zorg voor zwangere vrouwen. Ook hebben zij brochures ontvangen over de wetgeving over seksueel geweld.

Subdoelstelling 2:

Het verbeteren van het doorverwijzingssysteem van de medische klinieken naar het Panzi-ziekenhuis bij patiënten met gynaecologische problemen die zijn veroorzaakt door seksueel geweld.

Bereikte resultaten: ▪ 10.770 patiënten zijn door de mobiele Panzi-klinieken

geholpen, waarvan 2.187 vrouwen en meisjes die slachtoffer zijn van seksueel geweld. Hiervan hebben 1.404 slachtoffers nooit eerder medische zorg ontvangen; 7.784 vrouwen met gynaecologische problemen zijn behandeld en 799 echtgenoten voor bijvoorbeeld seksueel overdraagbare ziektes of kregen psychosociale zorg.

▪ 543 vrouwen en meisjes ontvingen specifieke psychische hulp; ▪ 343 patiënten met ernstige (gynaecologische) problemen zijn

doorverwezen naar het Panzi-ziekenhuis en 699 patiënten naar andere ziekenhuizen voor gespecialiseerde medische zorg;

▪ 16.918 mensen zijn voorgelicht over seksueel geweld en het belang van medische zorg in geval van seksueel geweld of gynaecologische problemen. Tevens hebben ze brochures ontvangen over de wetgeving over seksueel geweld en informatie over de zorg voor zwangere vrouwen.

In oktober 2012 is een aanslag gepleegd op het leven van Dr. Mukwege, ziekenhuis directeur en arts, voorvechter en boegbeeld voor de hulp aan slachtoffer van seksueel geweld in de DR Congo. Als gevolg van de aanslag hebben Dr. Mukwege en zijn familie enige maanden in balling-schap in Europa verbleven.

Dr. Mukwege is sinds januari 2013 terug in Bukavu. De veiligheidssituatie voor de patiënten in het ziekenhuis en de personeelsleden, waaronder Dr. Mukwege, moest dringend worden verbeterd. Met financiering uit dit project is de muur rondom het ziekenhuis versterkt, zijn twee bewakersposten gebouwd, een veiligheidcoordinator, politiebewakers en vrijwillige bewakers aangesteld en communicatiemiddelen aangeschaft, waaronder een alarm- en camerasysteem.

2. HET EFFECT IN DR CONGO


‘JUSTICE FOR SALE’ 2. HET EffECT In DR COngO

Aanvullende activiteit

Naast de ondersteuning van de medische en psychosociale zorg aan slachtoffers van seksueel geweld is ook de beveiliging van het Panzi-ziekenhuis verbeterd.

2.2. Juridische begeleiding voor slachtoffers van seksueel geweldOCET en RFDP zijn partnerorganisaties waar Cordaid lokaal mee samenwerkt. Zij begeleiden slachtoffers van geweld en maken de gemeenschappen weerbaarder maken tegen derge-lijk geweld. Daarom werken zij veel aan bewustwording over het rechtssysteem in Congo, maar ook over vrouwrechten. Door interne strubbelingen bij OCET heeft Cordaid in december 2012 het contract met de organisatie moeten verbreken. Daarvoor in de plaats is samengewerkt met SOS IJM (Information Juridique Multisectorielle) en met Arche Alliance. Deze organisaties hebben dezelfde doelstellingen als hierboven beschreven.

Bewustwording

Met de financiering van de Postcode Loterij zijn er 127 bijeen-komsten over de wetgeving over seksueel geweld en de werking van het rechtssysteem georganiseerd. Bij elke bijeenkomst is aandacht besteed aan de rechten van de vrouw, en is specifiek ingegaan op de traditionele gebruiken en vooroordelen die vrouwen veelal discrimineren. De bijeenkomsten werden ondersteund met 224 radio-uitzendingen. In scholen en kerken zijn posters en folders over vrouwenrechten in lokale talen verspreid.

Vredescomités

OCET en RFDP begeleidden samen 26 ‘vredescomités’. De lokale groepen van mannen en vrouwen kwamen regelmatig bij elkaar om de veiligheidssituatie in het dorp te bespreken. Ook werden de vredescomités getraind in conflictbemiddeling. Zij vormen het aanspreekpunt voor mensen die slachtoffers zijn van geweld. Leden van het vredescomité spreken met slacht-offers, met de familie, en vaak ook met de daders. In sommige gevallen kon een probleem via ‘mediation’ worden opgelost, in andere gevallen werden OCET of RFDP gevraagd om juridische bijstand te verlenen.

Een speciale groep is de zogenaamde ‘parajuristen’. Deze mensen (zo’n 180 in totaal) zijn door OCET, RFDP en SOS IJM getraind in mensenrechten, vrouwenrechten en de werking van het rechtssysteem. Zij geven dorpsgenoten gericht advies. Bovendien organiseerden OCET en SOS IJM worskhops met de parajuristen, de lokale autoriteiten, de politie en vertegen-woordigers van de rechtbank. Zo konden dorpsbewoners bij acute problemen gemakkelijk contact met hen opnemen.

Juridische assistentie en bemiddeling

OCET, RFDP, SOS IJM en Arche Alliance boden juridische hulp aan personen die door de vredescomités aan hen zijn doorver-wezen. Zij gingen regelmatig met advocaten het veld in. Er zijn 95 ‘mobiele juridische klinieken’ georganiseerd. Bij dit soort bezoeken komen mensen langs voor gratis advies, lang niet in alle gevallen mondt dit ook uit in een echte strafzaak. Soms is alleen een luisterend oor of een advies voldoende, in andere gevallen kan de advocaat een vredescomité benaderen voor het verlenen van bemiddeling. Er is in ruim 170 casussen bemiddeld.

De juristen van OCET, RFDP, SOS IJM en Arche Alliance namen in totaal 127 dossiers in behandeling, waarvan er inmiddels 85 inmiddels zijn gesloten. De lopende dossiers betreffen veelal vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel geweld en in sommige gevallen gaat het om conflicten rond grondrecht en erfrecht. Het aantal personen dat juridisch is begeleid, is lager uitgevallen dan de geraamde 400 personen in de aanvraag. Al in 2011 bleek dat deze inschatting aan de hoge kant was. OCET en RFDP richten zich niet uitsluitend op juridische assistentie, maar zien dit als één onderdeel van een bredere benadering. Cordaid ziet dat deze brede aanpak werkt. Het levert niet alleen positieve resultaten op voor slachtoffers van seksueel geweld, maar ook voor de andere vrouwen en mannen in de gemeenschap. Om toch meer mensen te bereiken met juridische ondersteuning, zijn we gaan samenwerken met Arche Alliance en SOS IJM.

Tenslotte probeerden OCET, RFDP en SOS IJM ook mede-werkers van de rechtbanken in Zuid-Kivu bewust te maken van de speciale positie die vrouwen, en met name slachtoffers van seksueel geweld innemen. Zo zijn in het eerste jaar 60 rechters en andere juridisch betrokkenen getraind in omgang met slachtoffers van seksueel geweld.

2.3. Kennisontwikkeling en mentaliteits- veranderingIn de periode april 2011 – april 2012 is de campagne ‘Droits pour Tous’ (Recht voor Iedereen)2 ontwikkeld. Om er zeker van te zijn dat de campagne boodschappen breed zouden worden gedragen, zijn lokale en internationale maatschappe-lijke organisaties bij elkaar gekomen om de belangrijkste boodschappen van de campagne te bespreken. Ook het Congolese Ministerie van Justitie was betrokken, met name het ‘Comité Mixte de Justice’. Deze advies-commissie binnen het Congolese Ministerie van Justitie doet aanbevelingen over het herzien van het Congolese rechtssysteem. Ondanks de forse kritiek op de campagnefilms heeft het Ministerie in de

2 De campagne heeft een naamswijziging ondergaan op uitdrukkelijk verzoek van de lokale partners: Campagne ‘Tout Droits’ is nu bekend onder de naam Campagne ‘Droits pour Tous’.

Cre

dit

go

ogle

map

s

Vrouwen wonen een Mobile Cinema screening bij.

Ph

oto

Jo

sep

h M

ou

ra


‘JUSTICE FOR SALE’2. HET EffECT In DR COngO

voorbereiding van de campagne niet een keer geprobeerd om de inhoud bij te sturen. Sterker nog, doordat het Ministerie vanaf het begin af aan bij de campagne betrokken is geweest, lijkt het nu mogelijk om de campagne binnen het Ministerie te voeren; het Comité Mixte de Justice is van plan om vertoningen van de campangefilms te organiseren.

Op basis van de feedback van deze twee workshops is door Ilse en Femke Van Velzen aanvullend beeldmateriaal ontwikkeld en zijn de uiteindelijke campagnefilms opgesteld.

Film 1. Congolese burgers. Mannen en vrouwen worden beter geïnformeerd over hoe het formele rechtssysteem werkt en wat daarin verschillende rechten en plichten zijn.

Film 2. Juridische actoren. Personen die direct betrokken zijn bij het rechtssysteem (zoals rechters en juristen, beleidsmakers) worden gewezen op de knelpunten in het huidige systeem. Aan hen wordt de vraag voorgelegd: hoe kunt ú zorgen dat deze situatie verbetert?

De campagne ‘ Droits pour Tous’

De campagne ‘Droits pour Tous’ is in november 2013 formeel afgesloten. Vanwege het succes van de campagne gaat Cordaid in samenwerking met Mobile Cinema Foundation en Search for Common Ground de campagne voortzetten en uitbreiden naar andere delen van DR Congo.

Van 2011-2013 hebben 14 lokale organisaties een mini-kit ontvangen waarmee 258 kleinschalige vertoningen, met een bereik van 12.148 mensen, zijn georganiseerd. Er zijn ook 86 kleinschalige vertoningen gegeven voor 2.523 mensen uit de juridische sector. Voor het organiseren van de bijbehorende debatten is een speciale training en handleiding ontwikkeld. De campagne coördinatrice begeleidde de partners vanuit het Cordaid-veldkantoor in Bukavu.

Lobby

De lokale organisaties hebben gezamenlijk aanbevelingen voor het functioneren van het Congolese rechtssysteem geformu-leerd en gepresenteerd aan de overheid. President Kabila haalde tijdens een van zijn toespraken één aanbeveling aan. De president beloofde een speciale adviseur te benoemen voor

geweld en seksueel geweld. Verder verbood het provinciale parlement in Zuid-Kivu het gebruik van ‘popular justice’. Dit is ook een van de aanbevelingen uit de ‘Droits pour Tous’-campagne.

Grote filmvertoningenMet de mobiele cinema hebben meer dan 165 grote vertoningen plaatsgevonden: 79 in de hoofdstad Kinshasa en 86 in de provincie Zuid-Kivu. Er was enorme belangstelling voor de documentaire. Met gemiddeld 2.226 toeschouwers per verto-ning. Vooraf werd er uitgegaan van 1.500 toeschouwers per vertoning. 59% van de toeschouwers was man en 41% vrouw. In totaal hebben 367.412 mensen de film gezien.

De campagnefilm voor het grote publiek behandelde de volgende 3 onderwerpen rondom het thema ‘Toegang tot recht’, namelijk: landrechten, rechten van gevangenen en seksueel geweld. Na afloop van iedere filmvertoningen vond een discussie plaats om de boodschap van de film te versterken, waarbij de toeschouwers hun mening konden geven over de film. Voor deze discussies is een speciaal handboek samenge-steld met vragen en antwoorden.

“ Voor de screenings dachten we hier dat rechtspraak alleen maar een gedoe was en dat het niet in ons belang was. Nu we de film hebben gezien, begrijpen we we dat rechtspraak in het belang is van de gemeenschap en niet tegen ons werkt”

Een lokale leider uit Zuid Kivu

De filmvertoningen zijn zeer gewaardeerd, vooral de relevantie van de onderwerpen voor het grotere publiek. In Kinshasa gaf 97% van de respondenten aan dat de films de belangrijkste stappen behandelen, die genomen moeten worden als je een probleem hebt rondom de behandelde thema’s; in Zuid-Kivu varieerden de percentages 96% in Uvira tot 100% in Fizi.

In discussie met de gemeenschap over rechten voor slachtoffers van seksueel geweld.

Ph

oto

Jo

sep

h M

ou

ra

De vertoning van de Mobile Cinema ‘Droits pour Tous’.

Ph

oto

Jo

sep

h M

ou

ra


‘JUSTICE FOR SALE’ 2. HET EffECT In DR COngO

Ph

oto

Jo

sep

h M

ou

ra

Radio Voor een groot bereik en meer impact van de campagnefilms zijn 6 “Mopila” radiospots geproduceerd in 5 talen (Frans, Kikongo, Lingala, Swahili en Tshiluba). De radiospots behande-len een hele concrete boodschap in kleine educatieve verhalen over het dagelijks leven en werk van een humoristische taxi chauffeur en de juridische problemen waar mee hij heeft te maken. De spots zijn uitgezonden door 84 radiozenders, in totaal 31.658 keer, gemiddeld 376 maal per radiostation.

De volgende onderwerpen kwamen aan bod: ▪ De fases van een strafdossier voor seksueel geweld; ▪ Verbod op buitenrechtelijke beslechting en boetes in geval

van seksueel geweld; ▪ De garantie voor gratis rechtsbijstand; ▪ Regels voor de arrestatie en detentie; ▪ Onschuldig tot het tegendeel is bewezen; ▪ het vermoeden van onschuld van de dader is een

rechtsprincipe, en; ▪ Grondrechten.

De luisteraars gaven positieve feedback over de radiospots. Zo kwam de volgende reactie binnen via SMS:

“ Mopila, bedankt voor de informatie over detentie. De politieke wil en de Congolese mentaliteit moet veranderen. Ik moedig mensen en organisaties van goede wil aan om foltering in ons land te stoppen.”

Televisie Ook in Congo is televisie een effectief communicatiekanaal om sociale verandering te bewerkstelligen, vooral in een stedelijke omgeving. Gedurende de campagne ‘Droits pour Tous’ zijn 3 speciale afleveringen van de serie “het Team” (over een vrouwelijk voetbalteam) uitgezonden.De tv-serie ‘Het Team’ is een erg populaire soap in DR Congo met meer dan 3 miljoen kijkers in Kinshasa. De speciaal geproduceerde afleveringen maakten onderdeel uit van het derde seizoen. De kijkers waren dus al bekend met de hoofdpersonen.

De afleveringen van ieder 30 minuten behandelden de volgende onderwerpen:

▪ welke stappen moet je volgen als slachtoffer van seksueel geweld?;

▪ pro bono juridische hulp, en; ▪ juridische documenten voor aanschaf van land.

De afleveringen zijn uitgezonden in mei, juni en juli 2013 op de nationale televisiezender RTCN en vervolgens door 10 regionale televisiestations.Naast de 3 afleveringen van ’Het Team’ zijn twee televisie-spotjes gemaakt voor RTCN die 1.30 en 1.40 minuten duurden en ieder 50 keer (4 keer per dag) zijn uitgezonden in september 2013. De spots belichtte de thema’s van de speciale ’Het Team’–afleveringen. De tv- uitzendingen scoorden 19% meer bewustzijn over de kennis van seksueel geweld, landrechten en de rechten van verdachten.

Stripboek Mopila Van het stripboek Mopila is een speciale uitgave over toegang tot rechtspraak uitgebracht.Mopila is een taxi chauffeur die zijn passagiers niet alleen informeert over de verschillende problemen in DR Congo, zoals goed bestuur, seksueel geweld, verkiezingen en de relatie tussen burgers en overheidsinstellingen en tegelijkertijd de houding van zijn passagiers beïnvloedt. In de speciale editie ontmoet Mopila Ya Kess, een andere taxi chauffeur die een stuk land heeft gekocht voor de bouw van een huis. Op een dag ontmoet Ya Kess Mindondo die beweert dat hij dat stuk grond heeft gekocht. Er volgt een rechtzaak over de grond. Mindondo heeft niet het juiste eigendomsbewijs. Ondanks dat Mindondo veel rijker is dan Ya Kess, wint de laatste de rechtzaak.

Er zijn 33.000 exemplaren van de stripboeken gedrukt in Swahili en Lingala. 13.000 zijn verspreid in het gebied waar de films zijn vertoond en 20.000 zijn uitgedeeld aan de partners die de kleinere filmvertoningen organiseerden. De stripboeken zijn erg populair. Ieder stripboek wordt door gemiddeld 5 personen gelezen.

De verhalen van Mopila worden gretig gelezen.

Ph

oto

Jo

sep

h M

ou

ra


‘JUSTICE FOR SALE’3. DRAAgvlAK In nEDERlAnD

3.1 De film ‘Justice for Sale’De wereldpremière en de Nederlandse première van de docu-mentaire ‘Justice for Sale’ heeft plaatsgevonden tijdens het International Documentary Festival Amsterdam (IDFA) op 22 november 2011. Met de bijdrage uit de Extra Trekking voor ‘ Justice for Sale’ hebben Ilse en Femke van Velzen hun film kunnen afronden.

De film is in maart 2012 drie maal getoond tijdens het Movies that Matter-festival in Den Haag en geselecteerd voor de competitie van het ‘ Camera Justitia’ - programma. Alle vertoningen werden tijdens het festival gevolgd door een Q&A met de filmmakers en andere experts. In totaal waren er 341 bezoekers. Ook in Bolivia, Frankrijk, Polen, Qatar, Rwanda, Spanje, Tsjechië en de Verenigde Staten heeft ‘Justice for Sale’ gespeeld op filmfestivals.

In de weken voor de lancering van ‘Justice for Sale’ is veel aandacht besteed aan de documentaire en de problematiek rondom seksueel geweld tegen vrouwen in Nederlandse kranten, tijdschriften en vakbladen, radio en TV, waaronder Pauw en Witteman. De documentaire is inmiddels verkocht aan TV-stations in Nederland, Noorwegen en België.

3.2 De speciale vertoningenOp 24 november 2011 vond een speciale vertoning plaats in de Zuiderkerk in Amsterdam met als hoofdgasten relaties en medewerkers van de Postcode Loterij en directies van beide beneficianten. Ook de hoofdpersoon van de documentaire, de Congolese advocaat Claudine, was aanwezig. Alle genodigden kregen namens de Postcode Loterij een branded DVD Box mee met de drie documentaires van de filmmakers ‘Justice for Sale’.

3. DRAAGVLAK IN NEDERLAND

Nagesprek ‘ Justice for Sale’ bij Camera Justitia VLNR: Ilse van Velzen, Femke van Velzen (filmmakers), Chantal van Cutsem (Advocaten zonder Grenzen), René Grotenhuis (voormalig directeur Cordaid), Marcia Luyten (gespreksleider)

Ph

oto

Jil

ke g

roo

t

A Special Edition 24 november 2011

a film by Ilse and Femke van Velzen

In samenwerking met

Voor de achterban en relaties van Cordaid en Stichting Vluchteling is de documentaire vertoond in het Humanity House in Den Haag aan ongeveer 60 personen met na afloop een gesprek met Ilse van Velzen en vertegenwoordigers van Cordaid en Stichting Vluchteling. Vervolgens is de film vertoond aan 100 personen in het Eye Instituut in Amsterdam met een nagesprek met Ilse van Velzen en vertegenwoordigers van Cordaid. De donateurs vonden het interessante, levendige bijeenkomsten. Lees bijvoorbeeld het verslag van een van de donateurs van Cordaid Mensen in Nood over deze bijeenkomst op http://www.cordaid.nl/nl/mensen-in-nood-home/mensen-in-nood-home-Over-ons-/mensen-in-nood-home-Over-ons--Ons-werk-in-Congo/Reactie-Donateurs-op-de-film-Justice-for-Sale.html.

3.3 Mobiele cinema tour in NederlandNaast de activiteiten in DR Congo is ook in Nederland aandacht besteed aan seksueel geweld in DR Congo om de kennis over dit probleem bij het Nederlandse publiek te vergroten. Op ludieke wijze toerde een mobiele openluchtbioscoop in de regenachtige Nederlandse zomer rond.

In samenwerking met Amnesty Movies that Matters is tussen 1 mei en 16 juni 2011 de documentaire Justice for Sale 15 maal vertoond. In totaal 1.003 personen in Hilversum, Rotterdam, Utrecht, Groningen, Amsterdam, Maastricht, Amersfoort, Zwolle, Arnhem, Leiden, Alkmaar, Nijmegen, Delft, Den Haag en Den Bosch hebben de film bewonderd. Elf maal werd de vertoning in de buitenlucht georganiseerd, vier maal moest er vanwege het weer worden uitgeweken naar een nabijgelegen filmhuis.

http://www.cordaid.nl/nl/mensen-in-nood-home/mensen-in-nood-home-Over-ons-/mensen-in-nood-home-Over-ons--Ons-werk-in-Congo/Reactie-Donateurs-op-de-film-Justice-for-Sale.html





‘JUSTICE FOR SALE’ 3. DRAAgvlAK In nEDERlAnD

Na afloop van de vertoningen vonden gesprekken plaats met de filmmakers, vertegenwoordigers van Cordaid en Stichting Vluchteling en andere experts. Vanuit het publiek werden geïnteresseerde vragen gesteld; over hoe de filmmakers aan het werk zijn gegaan, over de situatie in DR Congo, over het werk van Cordaid en Stichting Vluchteling en over de rol van NGOs. Ook waren bezoekers benieuwd naar de situatie van Masamba Masamba, de hoofdpersoon uit ‘Justice for Sale’.

Twee extra vertoningen waren die bij het ‘One World Brussels Festival’, dat mensenrechtenfilms vertoont speciaal voor het Europees Parlement. Ook werd een extra openluchtvertoning georganiseerd bij het Humanity House in Den Haag.

3.4 MediaVanwege het grote communicatie-potentieel van het ‘Justice for Sale’ traject heeft de Postcode Loterij een extra budget toegekend voor media-uitingen voor:

▪ Twee flitsen over DR Congo tijdens het showprogramma Een tegen Honderd (augustus 2011).

▪ Een item in het praatprogramma Koffietijd. Dit is uitge-zonden in het najaar van 2011. Tineke Ceelen, Directeur van Stichting Vluchteling, was te gast en lichtte het project ‘Justice for Sale’ en de samenwerking tussen Stichting Vluchteling en Cordaid Mensen in Nood toe.

Lobby

In 2012 en 2013 heeft Tineke Ceelen een bezoek gebracht aan Congo, waarna ze verscheidene malen de situatie in DR Congo voor het voetlicht heeft gebracht. Zo was ze onder andere op 8 februari 2013 op bezoek in het programma Koffietijd en vertelde daar over haar recente bezoek aan de Congolese gynaecoloog Dr. Denis Mukwege, die in 2012 een aanslag overleefde. Denis Mukwege keerde in januari 2013 terug naar Bukavu.

De medewerkers van de Postcode Loterij

Tijdens zijn bezoek aan Nederland in oktober 2013 heeft Dr. Mukwege een lunchlezing gegeven bij de Postcode Loterij over het werk van het Panzi-ziekenhuis in DR Congo.

Hoe is het nu met Masamba Masamba?Na het zien van de documentaire ‘Justice for Sale’ gaf de Postcode Loterij ons de mogelijkheid de kosten voor het heropenen van de zaak Masamba Masamba binnen dit programma te vergoeden. Dit hebben we gedaan.

Onderzoek

Een juristenkantoor in Bukavu heeft een aanvullend onderzoek gedaan naar de rechtzaak van Masamba. Zij vonden belangrijke aanknopingspunten voor revisie, zoals de door de rechter verkeerd geïnterpreteerde medische informatie die de arts tijdens de zitting in 2008 had gegeven. Daarnaast zijn er ook nog een aantal belangrijke getuigen die nooit gehoord zijn. Er is voldoen-de informatie verzameld om de zaak opnieuw voor de rechtbank te brengen.

Vervroegde vrijlating?

De advocaat die Masamba’s zaak in Kinshasa gaat verdedigen, heeft de indiening bij het Hoge gerechtshof voorbereid. Ondertussen werd er een procedure gestart voor vervroegde vrijlating. Masamba Masamba heeft inmiddels 5 van de 10 jaar in de gevangenis gezeten. Bij goed gedrag kan dit een reden zijn tot vrijlating. Masamba heeft zich de morele taak eigen gemaakt om in de gevangenis te prediken. Er zijn gesprekken gevoerd met de militaire rechterbank in Bukavu en met de gevangenisdirecteur.

Er werden beloftes gedaan, maar helaas tot op heden zonder concrete opvolging. Wat de zaak compliceert is dat militaire rechtbank in Kinshasa eind 2013 een notitie heeft verspreid waarin werd verkondigd dat veroordeel-den voor seksueel geweld niet in aanmerking komen voor een vervroegde vrijlating. Dit gaat tegen de wet in, maar is nu wel de regel die opgevolgd wordt!

Revisie

Parallel hieraan wordt het verzoek tot revisie zaak ingediend. Mocht het zo zijn dat Masamba eerder vrij komt is deze zaak nog steeds van groot belang omdat het de enige manier is om hem van alle blaam te ontdoen. Een succesvolle revisie zou betekenen dat het Hoge Gerechtshof zijn veroordeling nietig verklaard, iets wat zeldzaam is in Congo.

En ondertussen

Masamba is steeds op de hoogte gebracht van de ont-wikkelingen; maar helaas lijkt het net zich te sluiten. Masamba krijgt nog steeds elke week een bezoekje van een Congolese collega die hem te eten brengt, zijn gezondheid in de gaten houdt en hem af en toe van nieuwe kleding voorziet.

Mensenrechtenschendingen in Congo: cultuur van corruptie en straffeloosheid

Hoewel er officieel vrede is in de Democratische Republiek Congo, laait in delen van het land conflicten voortdurend op. Vooral in het oosten van het land is de situatie instabiel. Mensenrechtenschendingen en geweld tegen vrouwen komen er veel voor. Belangrijke oorzaak is een zwakke staat die vrij spel geeft aan gewapende groepen. Stichting Vluchteling en Cordaid Mensen in Nood realiseren met extra steun van de Nationale Postcode Loterij medische, psychosociale en juridische hulpprojecten in DR Congo.

Justice for Sale toert door het landBeide hulporganisaties werken samen met IFProductions aan de aangrijpende documentaire Justice for Sale. In DR Congo heerst een cultuur van corruptie en straffeloosheid. Het is deze cultuur waartegen Justice for Sale stelling neemt. De film toert in mei en juni 2012 met (openlucht) vertoningen rond in elf steden en is gratis toegankelijk.a film by Ilse and Femke van Velzen

In samenwerking met

VOOR DATA EN TIJDEN EN DE TRAILER VAN DE FILM KIJK OP WWW.MOVIESTHATMATTER.NL


‘JUSTICE FOR SALE’4. EvAluATIE En vERvOlg

Met het oog op een zorgvuldige voorbereiding van de campagne ‘Justice for Sale’ hebben Cordaid en Stichting Vluchteling, in overleg met de Postcode Loterij de looptijd verlengt. De totale duur van het project is nu 1 april 2011-31 december 2013.

4.1 Medisch – psychosociale hulp aan slachtoffers van seksueel geweldStichting Vluchteling heeft, na de afloop van het huidige programma met financiering van de Postcode Loterij, besloten de steun aan het mobiele kliniek programma voort te zetten vanwege het grote succes van het programma. De aanbevelin-gen uit de externe evaluatie zijn meegenomen in het vervolgproject.

Uit het evaluatierapport blijkt dat de medische en psychosociale component een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het verbeteren van de medische zorg aan slachtoffers van seksueel geweld en vrouwen met gynaecologische problemen in de gebieden die zijn bezocht door de mobiele Panzi-kliniek. Door het versterken van de lokale capaciteit van gezondheidsklinieken kunnen vrouwen zo dichtbij huis als mogelijk worden behandeld. De evaluatoren raden aan om nog meer te investeren in het verder versterken van lokale structuren, ook op gebied van de re-integratie in de gemeenschap van vrouwen die slachtoffer zijn geworden van seksueel geweld. De voorlichtingscomponent was succesvol maar er bestaan nog steeds grote stigma’s waardoor niet alle vrouwen er vooruit durven komen dat zij slachtoffer zijn geweest.

4.2 Juridische ondersteuning aan slachtoffers en gemeenschappen en de campagne ‘ Droits pour Tous’Cordaid heeft besloten de campagne voor te zetten als belang-rijk onderdeel in haar programma 4x4 Justice, waarin het vergroten van de toegang tot recht de doelstelling is.

Uit evaluaties blijkt een grote waardering van lokale organisaties en gemeenschappen voor dit programma. Zonder dat er harde, kwantitatieve bewijzen voorhande zijn, signaleren we dat meer mensen het idee hebben dat het rechtssysteem hen kan helpen. De lokale partners in de campagne meldden bijvoorbeeld een verdubbeling van rechtshulpverzoeken. We hoorden ook dat mensen opkomen voor de rechten van aangeklaagden, vooral als het gaat om de lange duur van hun voorarrest.Tevens is de kennis van mensen over het rechtsysteem ten aanzien van onder andere seksueel geweld steekproef-gewijs gemeten. Hieruit blijkt dat de kennis aanzienlijk is verbeterd.

De afgelopen tijd is er veel discussie geweest over de aandacht voor seksueel geweld in Congo. Wordt dit onderwerp door alle aandacht niet te eenzijdig belicht? En nemen lokale organisa-ties niet te veel de rol van de overheid over? Zonder het belang van aandacht voor seksueel geweld te ontkennen, vond en vindt Cordaid het belangrijk dat deze discussie gevoerd wordt. Daarom nemen Cordaid-partners deel aan discussies over de rol van maatschappelijke organisaties in het juridisch systeem. Wanneer een aanklacht door een advocaat wordt ondersteund, wordt geprobeerd via andere organisaties of de lokale juristen ook bijstand voor de beklaagde te regelen. Bovendien betrekt Cordaid zo veel mogelijk juridische actoren bij het werk.

4. EVALUATIE EN VERVOLG

Bij SOS IJM komt sinds de campagne ‘Droits pour Tous’een verdubbeling van rechtshulpverzoeken binnen.

Ph

oto

Jo

sep

h M

ou

ra

De psychosociale hulp biedt de vrouwen de kracht om weer voor zichzelf en hun omgeving te kunnen zorgen.

Ph

oto

Jo

sep

h M

ou

ra


‘JUSTICE FOR SALE’ 5. fInAnCIëlE vERAnTWOORDIng

5. FINANCIËLE VERANTWOORDING

ACTIVITEIT BEGROTING IN EURO’S TOTAAL UITGAVEN

IN EURO’S

VERSCHIL BUDGET –

WERKELIJK IN EURO’S

1. Medische hulp

trainingen van medisch personeel 100.000 27.561 72.439

uitbreiding capaciteit mobiele klinieken 140.000 160.203 -20.203

directe medische assistentie 200.000 295.146 -95.146

transport en overige kosten 40.000 34.966 5.034

programma ondersteuning 20.000 37.938 -17.938

beveiliging - 25.000 -25.000

subtotaal 500.000 580.814 -80.814

2. Juridische assistentie

via Ocet 200.000 133.114 66.886

via RFDP 200.000 126.397 73.603

via SOS IJM 68.153 -68.153

via Arche d’Alliance 52.527 -52.527

programma ondersteuning 20.000 20.000 -

Masamba Masamba rechtzaak 28.747 -28.747

Validatie workshop 9.563 -9.563

subtotaal 420.000 438.500 -18.500

3. Film ‘Justice for Sale’

productie 90.000 50.000 40.000

subtotaal 90.000 50.000 40.000

4. Campagne Droits pour Tous

a. campagne coördinatie 374.500 273.758 100.742

b. mobiele cinema 228.000 287.953 -59.953

c. mini kits 69.300 126.094 -56.794

d. tv spots en radio jingles 160.000 105.364 54.636

e. stripboeken Weg naar de Rechtsgang 39.200 32.226 6.974

f. Campagne materialen 49.000 21.950 27.050

subtotaal 920.000 847.345 72.655

5. Pleitbezorging en Lobby in Nederland 40.000 13.735 26.265

6. Communicatie in Nederland

landelijke première 65.000 154.249 -89.249

guerrilla actie 5.000 - 5.000

mobiele cinema 65.000 103.702 -38.702

bureaukosten 10.000 15.990 -5.990

onvoorzien 15.000 - 15.000

subtotaal 160.000 273.941 -113.941

7. Onafhankelijke evaluatie 20.000 21.789 -1.789

8. Secretaris en coördinatiekosten 50.000 50.653 -653

Totaal 2.200.000 2.276.777 -76.777


‘JUSTICE FOR SALE’6. vERKlARIng BIJ HET fInAnCIëlE vERSlAg

6. VERKLARING BIJ HET FINANCIËLE VERSLAG

Het budget is in totaal met € 76.777 overschreden, te weten € 2.276.777 aan werkelijke kosten ten opzichte van € 2.200.000 gebudgetteerd. De grootste afwijkingen per subcategorie lichten we hieronder nader toe.

Medische hulp, overschrijding van € 80.814De overschrijding in de post ‘Medische hulp’ is te verklaren door de volgende posten:Training medisch personeel: De kosten voor de trainingen zijn lager uitgevallen doordat deels er minder medisch personeel is getraind en deels omdat de trainingen vooral on-the-job plaatsvonden door het mobiele kliniek team. Hierdoor zijn de kosten voor de training van medisch personeel deels meegenomen onder de budgetlijn “directe medische assistentie”.Directe medische assistentie: Met de besparingen op andere budget-lijnen (training medisch personeel) is er meer directe medische zorg aangeboden. Door deze zorg zijn meer vrouwen geholpen door de mobiele klinieken en is er geïnvesteerd in de preventie van gynaecologische problemen die kunnen ontstaan door gebrek aan goede begeleiding tijdens de bevalling. Daarnaast zijn meer lokale gezondheidsklinieken voorzien van medicijnen, zodat vrouwen dichter bij huis geholpen kunnen worden.Programma ondersteuning: Aan het begin van het project is een extra consultant ingehuurd op het gebied van gezondheidszorg die aanbevelingen heeft gedaan over hoe het mobiele kliniek team van het Panzi-ziekhuis nog effectiever kan functioneren. Deze aanbevelingen, zoals on-the-job training (zie antwoord onder “training medisch personeel”), zijn meegenomen in het uiteindelijke project.

Juridische assistentie, overschrijding ad. € 18.500De post ‘Juridische assistentie’ is overschreden door:Masamba Masamba rechtszaak: De kosten voor de Masamba Masamba rechtszaak waren niet voorzien in het budget van de aanvraag. Gedurende het project is deze rechtszaak op verzoek van de NPL wel meegenomen.Validatie workshop: In navolging op de voorbereidingsworkshop (oktober 2011), aanvullend filmwerk (februari 2012) en diverse voorbereidingen, die in gang waren gezet voor de recruitment van een coördinator alsmede de project-inhoudelijke betrokkenheid van partners, is er eind mei 2012 een validatie workshop georgani-seerd in Kinshasa. Tijdens deze workshop zijn besluiten genomen over het logo, de trainingsmodule, planning voor de lancering van de campagne en praktische zaken rondom contracten voor de lokale deelnemende organisaties aan de campagne. Partners: Er is gekozen om voor 4 partnerorganisaties in plaats van twee partnerorganisaties voor de juridische assistentie. Hierdoor was het mogelijk een groter draagvlak te bereiken en efficiënter de activiteiten uit te voeren. Uiteindelijk zijn de kosten iets positiever uitgevallen dan gebudgetteerd.

Film ‘Justice for Sale’, onderbesteding ad. € 40.000Voor de productie van de film ‘Justice for Sale’ is er in het budget een onderbesteding gerealiseerd van € 40.000. Deze onderbesteding wordt veroorzaakt doordat voor de productie van de film uiteindelijk meer financiers gevonden zijn en van de Postcode Loterij daarom maar € 50.000 benodigd was.

Campagne ‘Droits pour Tous’, onderbesteding van € 72.655Binnen de Campagne ‘Droits pour Tous’ is er een onderbeste-ding gerealiseerd en veroorzaakt door:Campagne coördinatie: De kosten voor de coördinatie van de campagne zijn lager uitgevallen doordat er pas in de tweede helft van 2012 een coördinator is aangesteld. In feite was dit al gepland voor 2011. Daarnaast waren de kosten van de uitvoe-ring door lokale partners tevens hieronder opgenomen welke uiteindelijk zijn opgenomen in de budgetlijn mini kits.TV spots en radio jingles: Er heeft in 2012 een verschuiving plaats-gevonden in het werkbudget in de budgetlijnen TV spots en radio jingles en mobiele cinema. Binnen de budgetlijn TV spots en radio jingles zijn er minder radio uitzendingen geweest en bleken de kosten lager uit te vallen dan begroot. Campagne materialen: De kosten voor de campagne materialen zijn lager uitgevallen dan begroot. Daarnaast is er meer besteed aan de communicatie in Nederland, sub-activiteit 6 in het budget.Mobiele cinema: in tegenstelling tot de bovengenoemde budget-lijnen heeft er een overbesteding plaatsgevonden op de mobiele cinema. Reden hiervoor is een verschuiving van de budgetlijn TV spots en radio jingles naar mobiele cinema omdat de uiteindelijke kosten voor de mobiele cinema hoger uitvielen dan in eerste instantie begroot. Met name de kosten voor de validatie van de film, de training van moderators en de uitvoering in Kinshasa en Zuid-Kivu bleken hoger uit te vallen.Mini kits: op de budgetlijn mini kits heeft er een overschrijding plaatsgevonden doordat er meer mini kits debatten hebben plaatsgevonden met 6 extra organisaties. Daarnaast zijn hier alle kosten van de lokale partners verantwoord, waarvan een gedeelte onder de budgetlijn coördinatie had moeten vallen. Pleitbezorging en Lobby in Nederland, onderbesteding ad. € 26.265Pleitbezorging en lobby in Nederland: op deze activiteit heeft een onderbesteding plaatsgevonden doordat er besloten is om juist meer ondersteuning te bieden aan de implementatie in Congo dan in Nederland.


‘JUSTICE FOR SALE’ 6. vERKlARIng BIJ HET fInAnCIëlE vERSlAg

Communicatie in Nederland, overbesteding ad. € 113.941Landelijke première: de kosten voor de landelijke première zijn hoger uitgevallen, doordat er uiteindelijk gekozen is voor een “high level” première. Er is uitgeweken naar een kwalitatief betere locatie. Bij de première waren uiteindelijk meer promi-nenten, academici en deskundigen aanwezigen. Dit heeft er toe geleid dat de discussie gestart tijdens de première verder opgepakt is. Zo is Cordaid regelmatig gevraagd om deel te nemen aan panels en congressen. Tevens zijn de kosten voor de trailer hoger uitgevallen dan begroot.Mobiele cinema: De kosten voor de mobiele cinema in 12 steden is uiteindelijk hoger uitgevallen doordat deze in de lijn van de landelijke première is opgezet en daarmee naar een “higher level” zijn getild. Daarnaast zijn er voor de landelijke première en de mobiele cinema’s extra DVD-sets gedrukt van de films “Justice for Sale”, ”Fighting the silence” en ”Weapon of war”. Hiervoor is gekozen om de toeschouwers bij de mobiele cinema’s en de landelijke première een totaal beeld te kunnen geven van de problematiek in Congo. Deze extra sets waren niet gebudgetteerd.


‘JUSTICE FOR SALE’BIJlAgEn

BIJLAGE 1

Deze samenwerkingspartners maakten ‘Justice for Sale’ tot een succes:

Arche Alliance (ARAL): de Congolese organisatie is opgericht in 1997 en werkt in Noord en Zuid-Kivu. ARA’s missie is bij te dragen aan een samenleving waar vrede en menselijke waardigheid centraal staan. Arche Alliance zoekt en vraagt daarin altijd een positieve bijdrage van de overheid. Arche Alliance doet onderzoek, voert lobby, biedt gratis juridische assistentie, en geeft voorlichting via de radio over de rechten van vrouwen. Verder werkt zij in Zuid Kivu samen met lokale groepen ‘Comités de Médiation et de Conciliation’ als het gaat om vredesopbouw in de gemeenschappen.

IF productions: Sinds 2002 zijn Ilse en Femke van Velzen gespecialiseerd in het maken van documentaires. Zij belichten onrecht in met name ontwikkelingslanden en tonen dit aan een wereldwijd publiek. Het ideaal van Ilse en Femke is onderdrukte mensen een stem te geven. Ze werken onder de naam IF productions waar ze zelf hun documentaires produce-ren en regisseren. Ze maakten o.a. de geprezen documentaires: ‘Terug naar Angola’, ‘Fighting the Silence’ en ‘Weapon of War’.

Mobile Cinema Foundation (MCF): deze stichting is opgezet door de filmmakers Ilse en Femke van Velzen en Nynke Douma in de overtuiging dat film bijdraagt aan bewustwording, stimuleren van debat en in gang zetten van verandering in mensen en de samenleving. MCF ontwikkelt educatieve filmprojecten voor specifieke doelgroepen met behulp van Mobile Cinema-technologie en om discussie te bevorderen. MCF voert projecten uit in samenwerking met andere partners en biedt deskundige begeleiding aan filmmakers en maat-schappelijke organisaties die geïnteresseerd zijn in het concept van Mobile Cinema.

Movies that Matter: deze stichting werd opgericht in 2006 en vindt haar oorsprong in het Amnesty International Film Festival. Het nam de activiteiten van dit festival over en breidde deze uit, in binnen- en buitenland. Wat ontstond is een unieke organisatie die op internationaal niveau een platform biedt aan belangwekkende films over mensenrechten en menselijke waardigheid, en aan de makers daarvan.

OCET: Oeuvre Communautaire pour l’Education pour Tous (gezamenlijk werken aan onderwijs voor allen). De organisatie is in 2003 opgericht in Bukavu, Zuid-Kivu en is sinds 2009 partner van Cordaid. OCET heeft als missie bij te dragen aan de verdediging van de mensenrechten; zij strijdt voor recht op onderwijs voor vrouwen, meisjes, jongens en mannen met name wat betreft mensenrechten. OCET heeft een klein team van 9 personen, waaronder een aantal juristen, en werkt via lokale comités.

Panzi: Het Panzi-ziekenhuis werd in 1999 opgezet en is gespecialiseerd in het behandelen van genitale verminking na verkrachting. Het ziekenhuis biedt naast reguliere medische zorg hulp aan slachtoffers van seksueel geweld zoals medische en psychosociale zorg en hulp bij re-integratie. In 2008 is de Panzi Foundation opgericht om alle niet strikt medische projecten te beheren. Stichting Vluchteling is vanaf 2010 betrokken bij de ondersteuning van het Panzi-ziekenhuis, en haar mobiele klinieken om ook vrouwen in meer afgelegen gebieden te bereiken.

RFDP: Réseau des Femmes pour la Défense des Droits et la Paix (netwerk van vrouwen voor het verdedigen van rechten en van vrede). Op het kantoor van RFDP werken 9 mensen. De organi-satie is in 1999 opgericht door twee vrouwen die daartoe geïnspireerd waren na het volgen van een workshop over het omvormen van conflicten naar duurzame vrede. Cordaid werkt sinds 2009 samen met RFDP. RFDP voert lobby op lokaal niveau, geeft zij voorlichting over mensenrechten en democra-tie en geeft zij alfabetiseringscursussen voor vrouwen. Dit doet zij samen met lokale vrouwengroepen. Veel vrouwen zijn zelf slachtoffer geweest van seksueel geweld en verbeteren door deelname aan dit soort comités ook hun eigen positie in de gemeenschap. Leden van de Comités d’Action pour la Paix (CAPs) worden door RFDP getraind in bemiddelen bij conflicten en helpen RFDP bij het in kaart brengen van mensenrechten-schendingen in de regio.

SOS IJM: Information Juridique Multisectorielle. Er werken 9 mensen voor de organisatie. De vergroot de kennis van het rechtsysteem (in het bijzonder bij jongeren en vrouwen), de toegang tot het rechtssysteem voor de kwetsbare groepen in de samenleving en beweegt de Congolese overheid het functio-neren van het rechtssysteem te verbeteren. SOS IJM heeft mobiele juridische klinieken die naar afgelegen gebieden reizen, maar ook drie permanente klinieken voor juridische assistentie en zij leidt ook mannen en vrouwen op tot parajuristen.

Search for Common Ground (SFCG): voor de uitvoering van de mobiele cinema campagne in DR Congo werkten we samen met SFCG. Met behulp van innovatieve tools probeert SFCG bij te dragen aan het lange termijn proces van conflict transforma-tie. Hierbij maken zij gebruik van media productie (radio, tv, film) bemiddeling en facilitatie, opleiding, gemeenschapsmo-bilisatie, sport, theater en muziek. SFCG werkt in 29 landen wereldwijd, waaronder 16 in Sub-Sahara Afrika. SFCG is sinds 2001 actief in DR Congo en heeft in alle Congolese provincies projecten uitgevoerd.


‘JUSTICE FOR SALE’ BIJlAgEn

SFCG-DRC heeft een netwerk van 85 partner radiostations en produceert 14 wekelijkse populaire radioprogramma’s over vrede en democratie met een groot bereik. 76% van de luisteraars beschouwt de programma’s als onpartijdig. Sinds 2008 produ-ceert SFCG ook televisieprogramma’s, waaronder commercials en reality tv-programma’s. Andere middelen waarmee SFCG een groot deel van de Congolese bevolking bereikt over verschillende onderwerpen, zijn de stripboeken over Mopila, een populaire taxi chauffeur, en mobiele bioscopen.

Overige partners betrokken bij de campagne ‘Droits pour Tous’

Bij de uitvoering van de campagne Droits pout Tous zijn nog veel andere lokale organisaties betrokken. Belangrijk om te noemen zijn:

BIJLAGE 2

De boodschappen van de campagnefilms

Film voor het algemene publiek

Seksueel geweld - het indienen van een aanklacht ▪ De procedures en betrokkenen bij het indienen van een

aanklacht ▪ Wetgeving: het Congolees recht heeft seksueel geweld

strafbaar gesteld: een schikking is hier niet mogelijk ▪ Iedereen heeft recht op gratis rechtsbijstand

De rechten van de beklaagde ▪ De regels waaraan aan een voorlopige aanhouding moet

voldoend ▪ Een beklaagde dient te worden beschouwd als onschuldig

zolang het tegendeel niet is bewezen ▪ Alle partijen in een rechtszaak hebben recht op eenzelfde

behandeling

Landrechten ▪ Grond in DR Congo behoort toe aan de nationale staat ▪ Bezit van land kan alleen worden bewezen met een

eigendomsakte ▪ Voor de wet is iedereen (man en vrouw) gelijk, ook in het

geval van een conflict over landrechten ▪ Corruptie is verboden en draagt bij aan het ontsporen

van landconflicten.

Film voor betrokken bij het juridisch systeem

Principes ▪ Het rechtssysteem is er om de bevolking te beschermen.

Op het moment heeft de bevolking geen vertrouwen in het rechtssysteem omdat haar vertegenwoordigers niet betrouwbaar handelen.

▪ Corruptie in alle vormen is strafbaar, en het is een persoonlijke verantwoordelijkheid om van deze praktijken afstand te nemen.

Twee voorbeelden uit de praktijk ▪ In het geval van Masamba Masamba wordt de

‘présomption d’innocence’ geschonden en is er geen sprake van een eerlijk en gelijkwaardig proces

▪ Wat betreft landrechten zijn claims op land van traditionele leiders in strijd met het kadaster. Het is aan het rechtssysteem om zorgvuldig met dergelijke zaken om te gaan, en alle partijen met respect te behandelen.

▪ Het Comité Mixte de Justice; een adviesorgaan aan het Congolese ministerie van justitie, en een belangrijke raadgever in de campagne

▪ CJR 1325, een kennisorganisatie gebaseerd in Kinshasa die zich inzet om meer vrouwen te betrekken in veiligheidsbeleid

▪ Asadho, een belangrijke Congolese mensenrechten-organisatie, die via mobiele cinema’s wil bijdragen aan bewustwording over straffeloosheid

▪ Héritiers de la Justice, een mensenrechtenorganisatie in Zuid-Kivu die veel samenwerkt met lokale autoriteiten en juridische spelers; via de mobiele cinema’s kunnen zij ook hen bij de bewustwording betrekken


‘JUSTICE FOR SALE’BIJlAgEn

BIJLAGE 3

Media aandacht voor ‘Justice for Sale’

contact

Voor aanvullende informatie kunt u contact opnemen met:

Smaragda den HondRelatiebeheerder Postcode Loterij06 29 40 92 56070 313 62 [email protected]

Postbus 164402500 BK Den Haag

Lutherse Burgwal 102512 CB Den HaagNederland

+31(0)70-31 36 [email protected]

cordaid

Dit is een eindrapportage over de samenwerking ‘Justice for Sale’ tussen Cordaid en Stichting Vluchteling, mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.

open data

Wil je het werk van Cordaid in Oost-Congo blijven volgen, kijk dan op www.cordaid.org/nl/projecten

‘justice for sale’ recht voor slachtoffers van …...uit de juridische sector in dr congo. dit...

Documents