To μοντέλο ADDIE

Το μοντέλο διδακτικής σχεδίασης ADDIE (Ανάλυση-Analysis, Σχεδιασμός-Design, Ανάπτυξη-Development, Υλοποίηση-Implement, Αξιολόγηση-Evaluation) συνιστά μια συστηματική πρόταση εκπαιδευτικού σχεδιασμού. Συνοπτικά, στη φάση της ανάλυσης η διδακτική κατάσταση αποσαφηνίζεται και οριοθετείται, αναγνωρίζονται τα χαρακτηριστικά του διδακτικού περιβάλλοντος και των μαθητών και καθορίζονται οι διδακτικοί στόχοι και σκοποί (Cordova & Lepper, 1996). Στη φάση του σχεδιασμού σχεδιάζονται οι διδακτικές στρατηγικές και αναγνωρίζονται τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν. Στη φάση της ανάπτυξης υλοποιούνται τα διδακτικά υλικά σύμφωνα με τα αποτελέσματα της προηγούμενης φάσης. Στη φάση της υλοποίησης, διεξάγεται πιλοτικός έλεγχος με αντιπροσωπευτικούς μαθητές/χρήστες, οριστικοποιείται η διαδικασία και τα χρησιμοποιούμενα διδακτικά υλικά και εκπαιδεύονται οι διδάσκοντες. Η φάση της αξιολόγησης διακρίνεται σε δύο είδη: Στη διαμορφωτική (formative) και στην τελική-αθροιστική (summative). Η διαμορφωτική αξιολόγηση διεξάγεται σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού και ανάπτυξης. Η τελική αξιολόγηση διεξάγεται με την ολοκλήρωση της διαδικασίας και την παραγωγή της τελικής έκδοσης της εκπαιδευτικής πλατφόρμας και των δραστηριοτήτων. Πιο αναλυτικά για κάθε φάση του μοντέλου ADDIE ισχύουν τα εξής:

Ανάλυση

Στη φάση της ανάλυσης επιχειρείται συστηματική προσπάθεια κατανόησης των παραγόντων που διαμορφώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και των συσχετίσεων μεταξύ των παραγόντων αυτών. Μερικά ερωτήματα που μπορούν να υποβοηθήσουν τη διαδικασία ανάλυσης είναι (Rosenberg, 2001, Molenda 2003):

Ποιο είναι το κοινό;

o χαρακτηριστικά των μανθανόντων

o Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ των μελών της τάξης σε δεξιότητες ΤΠΕ;

o Πως τα λαμβάνουμε αυτά υπόψη στον σχεδιασμό της διδακτικής παρέμβασης;

Ποιο είναι το ζητούμενο της μάθησης; Τι χρειάζεται να μάθουν;

o Συγγραφή των διδακτικών στόχων

o Για κάθε διδακτικό στόχο καταγραφή των διδακτικών σκοπών

Πως συσχετίζονται οι στόχοι αυτοί μεταξύ τους;

o Αναγνωρίζονται προαπαιτούμενα,

o συσχετίζονται ακολουθιακά στο χρόνο οι διδακτικές παρεμβάσεις

o ιεραρχούνται σε σημαντικότητα

Ποιες είναι οι δυνατότητες διανομής;

o Διαδίκτυο

o Υπηρεσίες Web 2.0

o Βιβλία/σημειώσεις

Ποιοι περιορισμοί ισχύουν;

o Ηλικία και χαρακτηριστικά των μαθητών

o Διαθέσιμοι πόροι (χρονικοί, υπολογιστικοί, χωρικοί) για τους μαθητές

o Διαθέσιμοι πόροι (χρονικοί, υπολογιστικοί, χωρικοί) για τους διδάσκοντες

Τι θα πρέπει να κάνουν οι μαθητές προκειμένουν να προσκτήσουν τις ζητούμενες γνώσεις και δεξιότητες;

o Αναγνώριση τύπων δραστηριοτήτων (Εξάσκηση και πρακτική, διερεύνηση-κατασκευή, αυτοαξιολόγηση, ερωτηματολόγια κλπ)

Ποιο είναι το διαθέσιμο χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας; Το έργο θα πρέπει να συνίσταται στα εξής

o Διοίκηση έργου, κατανομή έργου

o Δημιουργία διαγραμμάτων PERT και GANTT

o Εκτίμηση χρόνου για τη δημιουργία των απαιτούμενων δραστηριοτήτων

o Εκτίμηση χρόνου για τη δημιουργία πρωτοτύπων οθονών

o Εκτίμηση χρόνου για την εκπαίδευση των διδασκόντων

o Εκτίμηση χρόνου για την αξιολόγηση

Σχεδιασμός

Στη φάση του σχεδιασμού μελετώνται, προγραμματίζονται και υλοποιούνται οι προτεινόμενες δραστηριότητες. Η σημαντική διαφορά μεταξύ ανάλυσης και σχεδιασμού είναι ότι στην πρώτη φάση αναγνωρίζεται το τι θα συνιστά τη διδακτική παρέμβαση ενώ στη δεύτερη καθορίζεται το πώς θα συμβεί αυτό. Η φάση συνίσταται σε 5 βασικές διαδικασίες:

Καθορισμός των διδακτικών υλικών

Καθορισμός των διδακτικών στρατηγικών σύμφωνα και με τα πορίσματα της ανάλυσης

Δημιουργία περιγραμμάτων δραστηριοτήτων

Δημιουργία της διεπιφάνειας χρήσης

Συλλογή ή/και δημιουργία μαθησιακών υλικών

Οι προηγούμενες φάσεις εμπεριέχουν και την ανάγκη κατανόησης και απόφασης για διάφορα ζητήματα όπως η ακολουθία των δραστηριοτήτων ή δόμηση του περιεχομένου, ζητήματα διδακτικού μετασχηματισμού και αξιολόγησης των μανθανόντων αλλά και της ίδιας της διαδικασίας.

Ανάπτυξη

Στη φάση αυτή μελετώνται οι διαδικασίες και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη των διδακτικών υλικών. Το αποτέλεσμα της φάσης αυτής είναι η δημιουργία των δραστηριοτήτων, της υπηρεσίας Web 2.0 που θα χρησιμοποιηθεί και της διεπιφάνειας χρήσης της και των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν (οπτικοακουστικό υλικό, διαγράμματα, κείμενα).

Μερικά από τα κλασσικά προβλήματα που προκύπτουν στη φάση αυτή (και θα πρέπει να ληφθεί κάποιου είδους πρόνοια ώστε να αποφευχθούν) είναι:

Τα χρονοδιαγράμματα δεν είναι επαρκώς καθορισμένα και οι ρόλοι των μελών της ομάδας ανάπτυξης δεν είναι οριοθετημένοι.

Η ομάδα ανάπτυξης δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της ομάδας σχεδίασης.

Οι προσδοκίες της ομάδας σχεδίασης είναι μη ρεαλιστικές.

Διαφορές στην κουλτούρα (πχ μέλη με γνώση της τεχνολογίας αλλά φτωχή γνώση της εκπαιδευτικής έρευνας και πρακτικής και αντιστρόφως) δημιουργούν χάσμα επικοινωνίας.

Διαφορές σε προτιμήσεις για τα εργαλεία ή την πλατφόρμα υλοποίησης του έργου.

Προδιαγραφές που δεν έχουν συμπεριλάβει διαφορές μεταξύ λειτουργικών συστημάτων ή την τεχνολογική υποδομή των σχολείων κλπ

Έλλειψη έμφασης σε χαρακτηριστικά χρηστοκεντρικού σχεδιασμού που θα οδηγήσουν σε αποτέλεσμα με ιδιαίτερα υψηλή ευχρηστία.

Υλοποίηση

Στη φάση της υλοποίησης, εκπαιδεύονται οι διδάσκοντες στην εκπαιδευτική πλατφόρμα που θα χρησιμοποιηθεί, στη φιλοσοφία των δραστηριοτήτων που θα χρησιμοποιηθούν, στις διαδικασίες αξιολόγησης κ.α. Παράλληλα ενημερώνονται οι μαθητές για τον τρόπο αξιοποίησης της πλατφόρμας, διαμοιράζονται οι κωδικοί πρόσβασης και εγκαθίσταται η εφαρμογή (εάν απαιτούνται) ενώ αναπτύσσονται και τα σχετικά εγχειρίδια χρήσης.

Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, διακρίνεται σε 2 φάσεις. Στη διαμορφωτική αξιολόγηση, η οποία λαμβάνει χώρα σε όλες τις φάσεις του μοντέλου ADDIE και στην τελική αξιολόγηση η οποία αποτελείται από κριτήρια εστιασμένα στο συγκεκριμένο είδος εκπαιδευτικής πλατφόρμας. Ειδικά για το σκέλος της ευχρηστίας της πλατφόρμας, μια σειρά από μεθόδους παρατίθενται στην επόμενη ενότητα.

Το μοντέλο ADDIE και τα κυριότερα χαρακτηριστικά του παρουσιάζονται συνοπτικά στο Video http://www.youtube.com/watch?v=jiLLz1SaxGc&feature=player_embedded#

ADDIE Model Φύλλο προετοιμασίας

Προετοιμάστε ένα αδρό πλάνο του έργου

Πότε θα πρέπει να παραδώσετε το έργο;

Ποιες είναι οι βασικές του φάσεις;

Ποια είναι τα κρίσιμα σημεια του;

Ποιοι είναι στην ομάδα σας? Τι ικανότητες έχουν;

Ποιος θα κάνει τι? Πως θα επιβλέψετε το έργο;

Τα κρίσιμα σημεία στην εκτέλεση του έργου συνήθως είναι:

• Ανάλυση απαιτήσεων

• Περίγραμμα περιεχομένου

• Επιλογή και καθορισμό παιδαγωγικού μοντέλου

• Σενάρια χρήσης

• Προτυποποιηση διεπιφάνεια χρήσης

• Ενδιάμεσες εκδόσεις

• Τελική έκδοση

Ετοιμάστε ένα σχετικό φύλλο επισκόπησης της συνολικής πορείας του έργου

Ποσους στόχους θα πρέπει να συγγράψουμε

Rule of Thumb: Η προδιαγραφή στόχων θα πρέπει να είναι σε αναλογία με την ύλη και τα διδακτικά υλικά.

Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν εργασίες και υποεργασίες που επιτρέπουν στους μαθητές να βελτιώσουν τις ικανότητές τους και να εξελίσσονται σε επίπεδο πολυπλοκότητας (δυσκολία και σύνθεση).

Στο συγκεκριμένο στάδιο θα πρέπει να αναγνωριστούν συγκεκριμένες γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις.

Η διαδικασία αντιστοίχησης με συγκεκριμένο περιεχόμενο είναι απαραίτητη και κρίσιμη.

Σκεφθείτε ρήματα που αντιπροσωπεύουν τις δεξιότητες και τις γνώσεις που θα πρέπει να έχουν οι μαθητές.

Σκοπός

Ερώτηση προς το δάσκαλο Απάντηση

Γιατί Γιατί είναι σημαντικό για το μαθητή να μάθει τις συγκεκριμένες έννοιες?

Οι μαθητές θα μάθουν πως η Βιομηχανική Επανάσταση επηρέασε τους ανθρώπους της εποχής και ποια είναι η επίδρασή της στη σημερινή κοινωνία.

Αναγνώριση αναγκών

Ερώτηση στο δάσκαλο Ενδεικτική απάντηση δασκάλου

Ζητούμενες δεξιότητες και γνώσεις

Τι θα πρέπει να μπορουν να κάνουν οι μαθητές?

Να μπορούν να περιγράψουν αναλυσουν και να δώσουν παραδείγματα για ζητήματα της Βιομηχανικής επανάστασης και της επίδρασής της στις ανεπτυγμένες χώρες

- Τρέχουσες Τι γνωρίζουν τώρα οι μαθητές? Οι μαθητές θυμούνται αποσπασματικά μερικά γεγονότα της Β.Ε.

= Απόσταση Ποιες γνώσεις και δεξιότητες απουσιάζουν από τους μαθητές προκειμένου να φθάσουν στο επιθυμητό επίπεδο?

Οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες και τα κυριότερα γεγονότα και επιδράσεις της ΒΕ στις κοινωνίες τότε και σήμερα

Ανάλυση μαθητών

Ερώτηση για το δάσκαλο Ερώτηση για το δάσκαλο

Χαρακτηριστικά των μαθητών Πως θα περιγράφατε τους μαθητές? Πως θα αντιμετωπίσετε το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό του μαθητή?

Γνωστικό επίπεδο των μαθητών: Οι μαθητές δεν θυμούνται αρκετά σχετικά με τη βιομηχανική επανάσταση.

Εκτενής κάλυψη του αντικειμένου με συγκεκριμένα παραδείγματα.

Στάσεις των μαθητών για το αντικείμενο:Ενδιαφέρονται? Προτιμήσεις για αυτό?

Οι μαθητές δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την ιστορία

Βρείτε τρόπους για να το κάνετε ενδιαφέρον. Δώστε πληθώρα εικόνων και μη βασίζεστε μόνο στις λέξεις.

Ικανότητες των μαθητών να μαθαίνουν μέσα από κείμενο, ήχο και βίντεο (επίπεδο ανάγνωσης)?Εμπειρία χρήσης υπολογιστών?

Ικανότητα χρήσης της γλώσσας (Ελληνικά/Αγγλικά)?

Προδιαγραφές προσβασιμότητας για τυφλούς/κωφούς, άλλες ομάδες ΑΜΕΑ?

Οι μαθητές μαθαίνουν καλύτερα μέσα από οπτικά μέσα.Κάποιοι έχουν φτωχές ικανότητες ανάγνωσης.Κάποιοι είναι μετανάστες και δεν γνωρίζουν πολύ καλά τη γλώσσα.

Εκτεταμένη παροχή οπτικών μέσων.Χρηση ιδιαίτερα απλής γλώσσας με απλά δομημένες προτάσεις κατά το δυνατόν.

Μαθησιακή ικανότητα των μαθητών:

Οι μαθητές μπορούν να μάθουν καλύτερα μια προσέγγιση βασισμένη σε εργασία (project based)

Οργανώστε ομάδες μαθητών και δώστε τους κατάλληλες εργασίες.

Αναγνώριση του μαθησιακού περιβάλλοντος

Ερώτηση για το δάσκαλο Ερώτηση για το δάσκαλο

Χαρακτηριστικά του μαθησιακού περιβάλλοντος

Πως θα περιγράφατε το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό του μαθησιακού περιβάλλοντος?

Τι θα κάνετε για το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό του μαθησιακού περιβάλλοντος?

Χώρος και υποδομές για διδασκαλία:(Τι υποδομές και μέσα είναι διαθέσιμα?)

Οι μαθητές εργάζονται στο σπίτι τους, στο εργαστήριο υπολογιστών και σε ομάδες στην τάξη.

Παροχή πηγών στην τάξη σε έντυπη μορφή και λίστα διαδικτυακών πηγών. Καθορισμός ωρών για το εργαστήριο υπολογιστών.

Συμμετοχή και υποβοήθηση από τον καθηγητή:

Ο καθηγητής είναι διαθέσιμος κατά τη διάρκεια της ομαδικής εργασίας στο μάθημα ιστορίας.

Παροχή βοήθειας και επεξήγηση αποριών κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

Αριθμός φοιτητών που συμμετέχουν: 30 Χωρίστε τους σε ομάδες κάθε ομάδα αναλαμβάνει ένα διαφορετικό αντικείμενο.

Εξατομικευμένη μάθηση ή σε ομάδα ή σε επίπεδο τάξης:

Εξατομικευμένη αλλά και σε μικρές ομάδες.

Παροχή σημαντικου αριθμού πηγών για όλες τις ομάδες.

Άλλα χαρακτηριστικά του μαθησιακού περιβάλλοντος:

Ανάλυση τεχνικών περιορισμών

Ερώτηση για το δάσκαλο Ερώτηση για το δάσκαλο

Τεχνικοί περιορισμοί Ποιοι τεχνικοί περιορισμοί μπορεί να επηρεάσουν τη μάθηση?

Τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό τον περιορισμό?

Εξοπλισμός: Λίγοι υπολογιστές στο υπολογιστικό κέντρο.

Προγραμματίστε τις ομάδες εκ περιτροπής.

Διαθεσιμότητα εξοπλισμού: Δεν υπάρχει πρόσβαση στο υπολογιστικό κέντρο.

Προγραμματίστε τις ώρες χρήσης αποκλειστικά για το μάθημα.

Περιορισμοί εξοπλισμού/προγράμματος/πόρων ανάπτυξης:

Περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο από το σχολείο.

Μεταφορτώστε κάποιους δικτυακούς τόπους σε CD.

Περιορισμοί εξοπλισμού για την προσφορά του προγράμματος:

Απαιτείται υπολογιστής και προβολικό. Υπάρχουν και τα 2 δύο στην αίθουσα ιστορίας.

Άλλοι περιορισμοί:

Συγγραφή στόχων/προδιαγραφών

Ενέργεια(Τι θα πρέπει να μπορεί να

κάνει ο μαθητής?)

Περιεχόμενο

Ο μαθητής θα είναι σε θέση να… (Βασικές ενότητες και υποενότητες)

(Γράψτε τι θα ξέρουν να κάνουν οι μαθητές και σε ποιο πλαίσιο)

(Εξηγήστε ακριβώς ποιο μέρος του αντικειμένου θα τους υποστηρίξει στην πρόσκτηση των επιδιωκόμενων γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων)

Επιλογή περιεχομένου

Περιεχόμενο

(Βασικές ενότητες και υποενότητες)

I.

A.

B.

II.

A.

B.

III.

κλπ.

Καθορισμός πλάνου αξιολόγησης

Τι Δεδομένα συλλέγουμε

Πως τα συλλέγουμε Πότε τα συλλέγουμε Που τα συλλέγουμε Ποιος είναι υπεύθυνος για τη συλλογή

Level 1:Στασεις/αντιδράσεις φοιτητών

Πόσο σου άρεσε η διδασκαλία;Το μοντέλο πλοήγησης στο υλικό ήταν ικανοποιητικό;Πόσο σχετικό ήταν με τα ενδιαφέροντά σου;Πόσο χρήσιμη είναι αυτή η πληροφορία για σένα;

Κατάλληλο ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις (βαθμολογία 1-5)

Την ημέρα που ολοκληρώνεται η δραστηριότητα

Στην τάξη Μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας

Level 2:Μαθησιακά αποτελέσματα

Έμαθαν οι μαθητές; Απέκτησαν τις γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που επιθυμούσαμε μέσα από τη διδ. Παρέμβαση;Πολλαπλής επιλογής/ καθορισμένη απάντηση

Ερωτηματολόγιο pre/post. Παρουσίαση από τους φοιτητές ενός αντικειμένου.

Αρχή και τέλος της διδακτικής παρέμβασης. Ο Καθηγητής βαθμολογεί και την εργασία.

Θα βαθμολογήσουμε τα κουΐζ και θα εισάγουμε όλα τα σκορ σε ένα λογιστικό φύλλο ώστε να αξιολογήσουμε την πρόοδό τους.

Μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας

Level 3:(Προαιρετικά)Εφαρμογή γνώσεων σε πραγματικό πλαίσιο

Ερωτήσεις σχετικά με το πώς αντιλαμβάνονται οι μαθητές ότι επηρεάζει τη ζωή τους το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο.

Ερωτηματολόγιο. Μπορούν να προστεθούν και ερωτήσεις για το πόσο καλά θυμούνται το γνωστικό αντικείμενο.

3-4 μήνες μετά τη διδακτική παρέμβαση

Στην τάξη. Καθηγητές που καταγράφουν στο χρόνο εξέλιξη των δεξιοτήτων και των στάσεων των φοιτητών.

Σχεδιάζοντας δραστηριότητες με τη χρήση Wikis

Η χρήση των wikis για την υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας, αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση αξιοποίησης των υπηρεσιών Web 2.0. Η επιλογή τους για την παράθεση συγκεκριμένων βημάτων για τη δημιουργία μιας δραστηριότητας δεν είναι τυχαία καθώς θεωρούνται οι πλέον δυναμικές πλατφόρμες συνεργασίας (Villano, 2008 ). Όπως αναφέρθηκε όμως και στα προηγούμενα χωρίς τον κατάλληλο σχεδιασμό ένα wiki δεν θα αποτελεί τίποτε περισσότερο από μια κενή σελίδα (West & West, 2009). Ο διδάσκοντας θα πρέπει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει προσεκτικά τα εξής βήματα (West & West, 2009):

Καθορισμός σκοπού της εργασίας που θα διαμεσολαβείται από το wiki.

Καθορισμός και κατηγοριοποίηση των μαθησιακών στόχων που θα υποστηρίζει η δραστηριότητα. Αυτοί θα πρέπει να επικοινωνούνται ρητά στους μαθητές και να αναγράφονται στo φύλλο της δραστηριότητας (που μπορεί να είναι και αυτή ένα wiki). Στο βήμα αυτό υποβοηθά η απάντηση στο ερώτημα: μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας τι θα πρέπει να γνωρίζουν οι μαθητές και ποιες δεξιότητες αναμένεται να αναπτύξουν;

Καθορισμός της διαδικασίας η οποία θα υποστηρίζει την ολοκλήρωση του σκοπού. Τα ζητήματα που θα πρέπει να καθοριστούν στη φάση αυτή είναι μέθοδος δημιουργίας ομάδων συνεργασίας, αριθμών μαθητών ανά ομάδα, ρόλοι στην ομάδα, μοντέλο βαθμολόγησης, δημιουργία αδρού περιγράμματος περιεχομένου ανά σελίδα (ώστε να ευθυγραμμίζει τους μαθητές στα ζητούμενα της εργασίας) και δημιουργία ενδεικτικής σελίδας-υπόδειγμα.

Προετοιμασία των μαθητών για τη διαδικασία και εξοικείωση με τα wikis.

Αναγνώριση απαιτούμενων δράσεων για την υποστήριξη και ενθάρρυνση των μαθητών κατά τη διαδικασία υλοποίησης της εργασίας

Σύμφωνα με τον Johnson (2002), μια δραστηριότητα που θα έχει σχεδιαστεί αποτελεσματικά στα παραπάνω σημεία, αναμένεται να έχει μια σειρά από θετικές επιδράσεις στη διαδικασία της μάθησης: Οι μαθητές θα αναλάβουν προσωπική ευθύνη για τη μαθησιακή τους πορεία, θα αναγνωρίσουν συσχετίσεις μεταξύ των προβλημάτων που τίθενται στην τάξη και των προβλημάτων του κοινωνικοπολιτισμικού περιβάλλοντος τους και μέσα από τη διαδικασία αναζήτησης, οργάνωσης και επιλογής των πληροφοριών και ακολούθως της παράθεσής τους θα προκύψει βαθύτερη κατανόηση και αποτελεσματικότερη μάθηση. Επίσης η εμπλοκή τους στη διαδικασία αυτή αναμένεται να βελτιώσει τόσο τις δεξιότητες συγγραφής και επιμέλειας κειμένου, των διαδικτυακών τους ικανοτήτων αλλά και των δεξιοτήτων χρήσης του Διαδικτύου. Παράλληλα σε

επίπεδο στάσεων και αντιλήψεων θα αναγνωρίσουν την αξία της αυτοοργάνωσης, της ακεραιότητας αλλά και της εμπιστοσύνης και της ειλικρίνειας μέσα από τη συνεργασία και την αναγνώριση ότι οι απόψεις τους πρέπει να επιδέχονται κριτικής και τροποποίησης.

Δραστηριότητες κατανόησης και κατασκευής γνώσης

Σε αυτό τον τύπο δραστηριοτήτων, ο στόχος που τίθεται είναι η μελέτη και η οργάνωση πληροφοριών που αποτελούν γεγονότα. Κάποιες δράσεις που υποστηρίζουν το στόχο αυτό είναι η παράθεση ορισμών, οι περιγραφές, η δημιουργία λίστας, η οργάνωση περιεχομένου, η παράθεση σύνοψης κ.α. Κάποιοι τύπου wiki που εντάσσονται στην κατηγορία αυτή είναι (West & West, 2009):

Συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις

Γλωσσάρι

Περιλήψεις άρθρων ή βιβλίων

Εγκυκλοπαίδεια τάξης

Δραστηριότητες κριτικής σκέψης, αναστοχασμού και επιχειρηματολογίας

Οι δραστηριότητες στην περίπτωση αυτή στοχεύουν στην κριτική αξιολόγηση, στην αναγνώριση της αξίας ενός επιχειρήματος και στην τελική διαμόρφωση στάσεων και αντιλήψεων για τα υπό εξέταση ζητήματα. Η διαδικασία αυτή διαμεσολαβείται μέσα από δράσεις διερεύνησης, μελέτης, ερμηνείας, εξήγησης, κριτικής, αξιολόγησης, αποτίμησης και επιχειρηματολογίας. Μια δραστηριότητα wiki που θα έχει ως στόχο τα προηγούμενα μπορεί να έχει ως ζητούμενο στόχο (West & West, 2009):

Τη δημιουργία και εκπόνηση μελετών περίπτωσης

Την παράθεση επιχειρηματολογίας

Τη συνεργατική συγγραφή ερευνητικών εργασιών και μετααναλύσεων

Την παράθεση κριτικής

Δραστηριότητες έρευνας και επίλυσης προβλήματος

Στόχος αυτής της κατηγορίας δραστηριοτήτων είναι η συγκέντρωση πληροφοριών, γνώσεων και θεωρίας και η αναγνώριση των στοιχείων και των μεθόδων που θα τις καταστήσει χρήσιμες για την επίλυση προβλήματος σε ένα νέο πλαίσιο. Μέσα από τη διαδικασία αυτή αναπτύσσεται μια συνεργατική διαδικασία σχεδιασμού και επίλυσης προβλήματος. Κάποια έργα που εντάσσονται στην κατηγορία αυτή είναι (West, Sample & West, 2007):

Δημιουργία πλάνου σχεδιασμού

Χαρτογράφηση ροής διαδικασιών

Εικονικά εργαστήρια

Δημιουργία μυθιστορήματος

Συλλογή και ανάλυση δεδομένων πεδίου

Πρόταση επίλυσης προβλήματος (πχ προτάσεις για επίλυση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής).

Η υποστήριξη των προηγούμενων δραστηριοτήτων προτείνεται να υποστηρίζεται από μια διαδικασία πλαισίωσης (Mindel & Verma, 2006). Συγκεκριμένα προτείνεται η δημιουργία ενός πρωτοτύπου Wiki με τα εξής στοιχεία:

Κεντρική σελίδα όπου θα εμφανίζεται ο σκοπός της δραστηριότητας και η δομή της.

Σελίδα που θα παρέχει οδηγίες για την προσέγγιση της δραστηριότητας, τους ρόλους και τα καθήκοντα που αυτός συνεπάγεται καθώς και διαδικαστικές πληροφορίες για τη δραστηριότητα (όπως για παράδειγμα τη μέθοδο επικοινωνίας με το διδάσκοντα).

Παράθεση ενδεικτικής σελίδας με οργανωμένο περιεχόμενο. Η σελίδα αυτή πρακτικά θα επικοινωνεί στους μαθητές τον τρόπο οργάνωσης της πληροφορίας, την αναγκαιότητα δόμησης του κειμένου σε παραγράφους με κατάλληλους τίτλους, την παράθεση υλικού και υπερσυνδέσμου με κατάλληλες πηγές και αναφορές κ.α. Οι υπόλοιπες σελίδες μπορούν να είναι κενές ή να παρέχουν και αυτές την ενδεικτική δομή.

Σελίδα που θα παραθέτει αναλυτικά το μοντέλο βαθμολόγησης με επεξηγηματικό παράδειγμα.

Ιδανικά, το μοντέλο βαθμολόγησης της εργασίας θα πρέπει να αποτιμά και το συνολικό αποτέλεσμα της ομάδας αλλά και την επιμέρους προσπάθεια. Στη δεύτερη διάσταση μια ενδιαφέρουσα ιδέα είναι να βαθμολογήσει ο διδάσκοντας την ομαδική εργασία όπως αυτή αποτυπώνεται στο wiki, να πολλαπλασιάσει τη βαθμολογία αυτή με τον αριθμό των

συμμετεχόντων στη δραστηριότητα και ακολούθως να ζητήσει από τους μαθητές να επιμερίσουν τη βαθμολογία ανάλογα με την εκτίμησή τους για το βαθμό συνεισφοράς των μαθητών σε αυτή.

Για να διασφαλιστεί η ενεργός συμμετοχή όλων των μελών, ο διδάσκοντας μπορεί να παρεμβαίνει θέτοντας ερωτήματα κατά τη διάρκεια υλοποίησης της εργασίας όπως: Ποιες επιμέρους δράσεις λειτουργούν αποτελεσματικά; με ποιο τρόπο συμμετέχουν τα μέλη έως τώρα; Τι χρειάζεται να τροποποιηθεί; Είναι εφικτή η ολοκλήρωση της εργασίας; Πόσο συχνά υπάρχουν σημαντικές αλλαγές/εξελίξεις στο περιεχόμενο του wiki;

Σημαντικό επίσης για την αποτελεσματική ολοκλήρωση της διαδικασίας είναι η διασφάλιση ότι κάθε μαθητής έχει αντιληφθεί το ρόλο του και ανταποκρίνεται σε αυτόν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Όπως διαπιστώνει ο Mader (2008) σε μια συνεργατική δραστηριότητα με τη χρήση wikis συχνά διαπιστώνονται οι εξής συμπεριφορές:

Διάθεση επιβολής απέναντι στους συνεργάτες και συμμετοχής σε όλες τις αποφάσεις.

Έμφαση στην οργάνωση και την τροποποίηση των περιεχομένων των άλλων συμμετεχόντων χωρίς σημαντική προσωπική συνεισφορά σε περιεχόμενο.

Έμφαση στην αρνητική κριτική χωρίς εποικοδομητικά σχόλια και ουσιαστικές προτάσεις βελτίωσης του wiki.

Έλλειψη εμπιστοσύνης στο wiki και πρόταση υποκατάστασης του με άλλα εργαλεία (word κλπ).

Δημιουργία κενών σελίδων με φτωχή ή ανύπαρκτη δομή χωρίς συνεισφορά στο περιεχόμενο.

Έλλειψη εμπιστοσύνης στην ομάδα και αφαίρεση του δικαιώματος τροποποίησης των σελίδων που έχει συγγράψει ο ίδιος.