abstract...abstract the best of international architecture #57 11.2017 cobe jakob+macfarlane amanda...

17
abstr a ct the best of international architecture #57 11.2017 COBE Jakob+MacFarlane Amanda Levete Budi Pradono Architects Glenn Murcutt Earthworld Architects WORKac Massimiliano Fuksas Herzog & de Meuron MVRDV University of Stuttgart Nicolás Campodonico Dominique Perrault Renzo Piano Rudy Ricciotti UN Studio

Upload: others

Post on 10-Feb-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

abstractt h e b e s t o f i n t e r n a t i o n a l a r c h i t e c t u r e

#57 11.20

17

COBE

Jakob+MacFarlane

Amanda Levete

Budi Pradono Architects

Glenn Murcutt

Earthworld Architects

WORKac

Massimiliano Fuksas

Herzog & de Meuron

MVRDV

University of Stuttgart

Nicolás Campodonico

Dominique Perrault

Renzo Piano

Rudy Ricciotti

UN Studio

WE MAKE SUSTAINABILITY SIMPLE

Kinnarps nv - Heide 15 - 1780 Wemmel | T 02 456 0 456 - F 02 456 0 444 | [email protected] - www.kinnarps.be

Edito Voorwoord

Plus grand, plus étoffé, plus critique, plus détaillé, plus inspirant

Nouveau au sein de la famille JDA, vous allez découvrir le résultat de plusieurs mois de travail : abstract - the best of international architecture, « version 2.0 ».

Déjà d’une taille bien supérieure à celle de son ainé, le cadet vous fera la surprise d’être plus étoffé et plus diversifié.

Car abstract, qui méritait bien ce bain de jouvence, a l’ambition de démontrer que le dynamisme de la création architecturale, la très grande diversité des formes, des esthé-tiques et des propos peuvent se croiser dans un magazine.

Des entretiens, des analyses, des projets provenant des cinq continents se mêlent en conjuguant ainsi plaisir de lecture, points de vue critique et apport de connaissances.

Et vous apprécierez aussi, nous l’espérons, quelques portraits de personnalités inspi-rantes, toujours avec un regard vivant et engagé sur l’actualité de l’architecture et de ceux qui la font.

L’édition que vous avez en main est, vous le constatez, d’un format exceptionnel, per-mettant ainsi des photos pleine page qui mettent en valeur l’architecture contempo-raine dans une captation en temps réel.

Destiné d’abord aux architectes mais aussi à un public sensible à l’architecture, abstract est aussi disponible en librairies spécialisées.

« Le temps n’existe pas pour le sage » pa-raît-il. Notre souhait sera donc que vous preniez le temps de déguster cette nouvelle édition, d’y revenir, encore et encore, pour votre plus grand profit créatif.

Bonne lecture !

Nicolas Houyoux- Rédacteur en Chef

Groter, dikker, kritischer, gedetailleerder, meer inspirerend

Nieuw bij de AK-familie: ontdek het resul-taat van vele maanden werk: abstract - the best of international architecture, “versie 2.0”.

Dit magazine waarvan het formaat reeds een pak groter is dan dat van zijn oudere broer, zal u verrassen doordat het nog dikker en gevarieerder is.

abstract, dat deze verjongingskuur zeker en vast verdiende, koestert namelijk de ambitie om te bewijzen dat het dynamisme van de architectuurcreatie, de bijzonder grote di-versiteit aan vormen, esthetiek en woorden kunnen samenkomen in een magazine.

Interviews, analyses, projecten afkomstig uit de vijf werelddelen komen door elkaar aan bod en koppelen zo leesplezier aan kritische standpunten en kennisoverdracht.

U zult het ook op prijs stellen - dat hopen we althans - dat we enkele portretten brengen van inspirerende persoonlijkheden, steeds met een levendige en betrokken blik op de actuali-teit binnen de architectuur en de makers ervan.

Zoals u ziet, heeft de uitgave die u in uw han-den hebt een uitzonderlijk formaat. Op die manier kunnen er paginagrote foto’s in staan die de hedendaagse architectuur alle eer aan-doen door ze in real time vast te leggen.

abstract dat eerst en vooral gericht is op architecten, maar ook op een publiek dat voeling heeft met architectuur, is ook ver-krijgbaar in de gespecialiseerde boekhandel.

Men zegt dat tijd niet bestaat voor wijze mensen. We hopen dus dat u de tijd zult nemen om te genieten van deze nieuwe editie welke steeds opnieuw uw creativiteit maximaal zal weten te prikkelen.

Veel leesplezier!

Nicolas Houyoux Hoofdredacteur

NF

abstract

Colophonabstract is een realisatie van AK

abstract est une réalisation du JDA

Hoofdredacteur / Rédacteur en chef :

[email protected]

Publicité / Publiciteit /

Publication Manager:

[email protected]

32 (0)477 77 93 68

Social Media :

[email protected]

Service Généraux / Algemene diensten :

[email protected]

Layout concept :

Yneo - www.yneo.be

Mise en page / Opmaak :

[email protected]

© Images : Rasmus Hjortshoj (p4-8); Patrice

Zito (p10,11,13top); Roland Halbe (p12,14,15);

Amanda Levete (p18); Irene Donadio

(p20); Rofiqi Amin (p22-25); Anthony

Browell (28-32); Michael Zapf (p42); Bruce

Damonte (p43,44); Thies Raetzke (p54);

Elbphilharmonie Hamburg (p55); Iwan

Baan (p56-57); Maxim Schulz (p58bottom);

Dominique Perrault architecte Adagp (p74-

79); PMod (p86top, 88bottom, 89bottom);

Agence Rudy Ricciotti (p86bottom, 88top,

89top); Hufton Crow (p94)

Verkoopprijs / Prix de vente un numéro :

België / Belgique : 33,25€ HTVA / EX.BTW

Andere landen / Autres pays : 45 €

Verzendingskosten inb. / Port inclus

Bestellingen bij / Commande à adresser à :

[email protected]

Verantwoordelijke uitgever /

Editeur responsable:

Philippe C. Maters

[email protected]

842 Chaussée d’Alsemberg -

BE-1180 Brussels, Belgium

Copyright 2017 Media-Xel

Alle rechten voorbehouden/

Tous droits réservés.

t h e b e s t o f i n t e r n a t i o n a l a r c h i t e c t u r e

#57 11.20

17

1

Cape d’acier // Stalen cape

INTERVIEW // Un fantôme dans la maison // Een spook in huis

Le dernier Musée de Lisbonne // Het meest recente Museum van Lissabon

INTERVIEW // Une maison d’argile // Huis van klei

L’essentiel est invisible // Het essentiële is onzichtbaar

INTERVIEW // Stortemelk Hydroelectric Plant

Renovation cachée // Verborgen renovatie

Un nuage lourd à porter // Een zware wolk om te dragen

Une cathédrale des temps modernes // Een kathedraal uit de moderne tijd

Du matériau au projet // Van materiaal tot project

Biologie & architectes // Biologie & architecten

Un exemple de sobriété // Een toonbeeld van soberheid

INTERVIEW // Une membrane de lumière // Een lichtmembraan

Piano superbe en Espagne // Een fantastische Piano in Spanje

Poésie sur chantier // Poëzie op de werf

Une expérience urbaine // Een stedelijke ervaring

Contenu Inhoud

COBE 4 Jakob+MacFarlane 10 Amanda Levete 18 Budi Pradono Architects 22 Glenn Murcutt 28 Earthworld Architects 34 WORKac 42 Massimiliano Fuksas 48 Herzog & de Meuron 54 MVRDV 60 University of Stuttgart 64 Nicolás Campodonico 70 Dominique Perrault 74 Renzo Piano 82 Rudy Ricciotti 86 UN Studio 92

2

Call for daylight projects!

The competition challenges students of architecture all over the world to work with daylight as an ever relevant source of light, life and joy. What is your project?

Register before 1 April 2018 at iva.velux.com

Registration opens 1 September 2017

Registration closes Submission opens1 April 2018

Deadline for questions15 April 2018

Jury meeting – evaluation of all submitted projectsJune 2018

Submission closes Project upload 15 June 2018

Winners announcement and online exhibitionOctober 2018

Register 1 Sept – 1 April

2018

Redistribution of Light Kwang Hoon Lee, Hyuk Sung Kwon and Yu Min Park, Republic of Korea, Global winner 2016

© 2017 VELUX GROUP ® VELUX, THE VELUX LOGO, CABRIO, INTEGRA, io-homecontrol AND Pick&Click! ARE REGISTERED TRADEMARKS USED UNDER LICENCE BY THE VELUX GROUP.

VELUX_ad_IVA_375x275_UK.indd 1 9/10/17 09:48

Earthworld Architects

34

Stortemelk Hydroelectric Plant

Stortemelk Hydroelectric Plant

Créé en octobre 2000 par Braam de Villiers et André Eksteen, Earthworld Architects a conçu de nombreux bâtiments en Afrique du Sud. On citera notamment la « I-Cat Eco-Factory » à Prétoria ou le café interactif Foghound à Midrand, construit à partir de conteneurs maritimes.

L’agence peut déjà se targuer de nombreuses récompenses. Elle propose une approche de l’architecture résolument contextuelle et col-lective. Les préoccupations sociales et environ-nementales sont prépondérantes. Nous avons rencontré Braam de Villiers à Prétoria, alors qu’il s’apprête à rénover le bâtiment historique qui abrite l’ambassade de Belgique.

Quand vous étiez encore étudiant en archi-tecture à Johannesburg, puis jeune architecte, quelle était votre ambition ?

Earthworld Architects werd in oktober 2000 door Braam de Villiers en André Eksteen opgericht en heeft talrijke gebouwen ontworpen in Zuid-Afrika. We vernoemen meer bepaald de « I-Cat Eco-Factory » in Pretoria of het interactieve Foghound-café in Midrand, gebouwd uit zeecontainers.

Het bureau kan al heel wat prijzen op zijn palma-res schrijven. Het benadert architectuur vastbe-sloten op een conceptuele en collectieve manier. De bekommernissen op sociaal en op milieuvlak zijn doorslaggevend. We ontmoetten Braam de Villiers in Pretoria, waar hij zich opmaakt om het historische gebouw te renoveren waarin de Belgische ambassade is ondergebracht.

Wat waren uw ambities toen u nog architectuur studeerde in Johannesberg en daarna als jonge architect?

NF

INTERVIEWINTERVIEW

35

La chose la plus importante pour moi était de m’impliquer dans un changement de mon environnement social. J’ai très vite travaillé pour une petite entreprise qui construisait des écoles pour les communautés rurales. Mais mon rêve était et reste toujours de construire des bâtiments, tout simplement. Très vite, après 3 ou 4 ans, cette entreprise a fait faillite. Je me suis retrouvé à la rue du jour au lendemain. C’est alors que je me suis demandé si je ne pouvais pas débuter avec ma propre agence. C’est donc par pure né-cessité que j’ai démarré comme indépendant, presque par accident.

Quels étaient vos premiers projets ?

Mon premier projet a été la transformation d’un poulailler. C’était une sorte de cage en dur qu’il fallait transformer en flat pour la mère du commanditaire. C’était une très petite intervention, comme presque toutes celles qui ont suivi les premières années. La première maison que j’ai réalisée était une petite maison pour un ami. J’ai pu faire à peu près ce que je voulais à condition de rester dans le budget.

Y-a-t-il eu également des concours publics ?

Nous en avons fait quelques-uns mais la situation ici n’est pas comme en Europe. Je le déplore car les concours sont une bonne occasion de découvrir de nouvelles idées et de nouveaux talents. La profession

d’architecte en Afrique de Sud est à mon avis très sous-estimée. La société n’a pas encore compris la plus-value qu’un architecte peut apporter. Mais il y a certains changements qui s’opèrent, et c’est aussi à nous de revendiquer notre position. Nous ne sommes pas protégés par la loi. Certains « architectes » professent sans avoir aucun titre. Même s’il existe une loi, elle n’est absolument pas stricte ou respec-tée. Cette loi met sur le même pied les archi-tectes et les ingénieurs ou techniciens, sans distinction particulière pour les architectes.

Vous avez mené d’importants projets aussi bien que des réalisations de moins grande ampleur. Comment faites-vous une différence dans la manière d’aborder ces différents projets ?

Chaque projet est évidemment unique. Nous n’avons aucune recette. C’est le client qui dé-termine en grande partie la façon d’aborder la commande. Nous avons un portfolio que les clients potentiels apprécient générale-ment, c’est pourquoi ils viennent nous voir. Nous essayons d’approcher les nouveaux projets par le biais des innovations que nous pourrions apporter, aussi bien techniques que conceptuelles.

Vous ne vous sentez pas un peu seul dans le paysage de l’architecture contemporaine en Afrique du Sud ?

Nous voulions mettre au défi l’idée d’une architecture contemporaine dès le début de 36

Ik wou me vooral inzetten voor een verande-ring in mijn sociale omgeving. Ik ben al snel beginnen te werken voor een kleine onderne-ming die scholen bouwde voor plattelandsge-meenschappen. Maar het was en is nog steeds mijn droom om eenvoudigweg gebouwen te bouwen. Heel snel al, na 3 of 4 jaar, ging die onderneming failliet. Ik stond van de ene dag op de andere op straat. Op dat moment vroeg ik me af of ik niet mijn eigen bureau kon be-ginnen. Het is dus uit pure noodzaak dat ik als zelfstandige begonnen ben, bijna per ongeluk.

Wat waren uw eerste projecten?

Mijn eerste project was de verbouwing van een kippenhok. Het was een soort verharde kooi die omgebouwd moest worden tot een appartement voor de moeder van de op-drachtgever. Het was een zeer kleine ingreep, net als bijna alle andere die erop volgden de eerste jaren. Het eerste huis dat ik verwezen-lijkte, was een klein huisje voor een vriend. Ik mocht bijna alles doen wat ik wou zolang ik binnen het budget bleef.

Waren er ook openbare wedstrijden?

We hebben aan enkele deelgenomen, maar het is hier niet zoals in Europa. Dat is spijtig, want wedstrijden zijn een goede gelegenheid om nieuwe ideeën op te doen en nieuwe talenten te ontdekken. Volgens mij is het architectenbe-roep in Zuid-Afrika sterk ondergewaardeerd. De

maatschappij heeft nog niet de meerwaarde ingezien van een architect. Maar er zijn bepaal-de veranderingen aan de gang en het is aan ons om onze plaats op te eisen. We worden niet beschermd door de wet. Bepaalde “architecten” oefenen het beroep uit zonder enig diploma. Zelfs al is er een wet, dan is ze absoluut niet streng of wordt ze niet nageleefd. Die wet plaatst architecten op dezelfde voet als ingeni-eurs of technici, zonder een apart onderscheid te maken voor architecten.

U hebt belangrijke projecten geleid, naast verwezenlijkingen die minder omvangrijk waren. Hoe benadert u deze verschillende pro-jecten op een verschillende manier?

Uiteraard is elk project uniek. We hebben geen recept. Het is de klant die grotendeels bepaalt hoe we de opdracht moeten aanpakken. We hebben een portfolio dat potentiële klanten doorgaans wel kunnen smaken, daarom komen ze ook naar ons. We proberen nieuwe projec-ten te benaderen via innovaties die we zouden kunnen toevoegen, zowel op technisch als op conceptueel vlak.

Voelt u zich niet een beetje alleen in het heden-daagse architectuurlandschap in Zuid-Afrika?

We wilden van bij het begin het idee van een hedendaagse architectuur challengen. Andere bureaus hebben trouwens die vereiste en ze worden alsmaar talrijker. We vragen ons steeds

INTERVIEW

37

notre agence. D’autres bureaux ont d’ailleurs cette exigence et ils progressent en nombre. Nous nous demandons toujours s’il n’est pas possible d’essayer quelque chose de différent. Bien sûr les occasions ne sont pas toujours aussi nombreuses que nous le voudrions, mais elles surviennent malgré tout. Nous questionnons systématiquement nos propres croyances, nos propres certitudes, et je crois que c’est indis-pensable. On ne peut pas travailler de manière intéressante en étant isolé. L’architecture est une conversation permanente, qui entraîne forcément des remises en question.

Quels sont les architectes qui vous inspirent le plus ?

Je crois que je suis le plus grand fan de Renzo Piano. Il a une attention tellement particu-lière au contexte que tous ses projets ont un caractère unique. Une attention sur les ma-tériaux aussi, et leurs combinaisons possibles. La qualité de sa pensée m’impressionne aussi beaucoup.

Parlez-nous du projet de la station hydrau-lique. C’est une réalisation qui aurait pu être totalement anonyme, se satisfaire d’une ba-nalité quelconque, mais vous en avez fait un élément du paysage en lien avec sa fonction.

La plus grande difficulté pour un architecte est de créer du sens dans le contexte. Vous pouvez réaliser un bel objet, mais si vous ne vous confrontez pas au sens et au contexte, il n’aura aucune valeur. Il faut pouvoir trouver la vérité d’une proposition, ou au moins une vérité. Kahn parlait souvent de cette volonté de faire sens. Le contexte est aussi bien environnemental que social ou économique. Le projet de la station hydraulique est un petit projet pour lequel le client a finalement accepté de réserver un peu de budget à l’architecture. Nous avons tenté de réaliser un projet qui puisse exprimer à la fois une conti-nuité avec le paysage et une dynamique liée à l’activité du bâtiment.

Comment abordez-vous la conception d’un projet ?

Je ne crois pas au travail individuel. Nous travaillons toujours en collaboration, avec les architectes de l’agence ou parfois des collaborateurs extérieurs. La solution vient parfois aussi du client. Il faut pouvoir écouter, car vous n’avez certainement pas toutes les solutions en vous.

Qu’en est-il du pays dans lequel vous pra-tiquer votre profession ? Êtes-vous engagé politiquement ?

Le principal problème dans notre pays actuellement est qu’un grand nombre de gens n’ont pas accès au système écono-mique. Il y a une montée du chômage qui entraine une grande contestation. C’est une situation qui est proche d’être révolu-tionnaire si le gouvernement actuel n’arrive pas à ouvrir l’économie aux gens les plus pauvres. Ce pays est régi par des opéra-tions dictées par le profit direct, ce qui a concentré beaucoup de richesse pour un petit nombre. J’ai donc quelques craintes en ce moment. Mon côté activiste serait plutôt à trouver dans mon engagement social.

Quels sont vos rêves pour le futur ?

Nous voudrions développer des projets aussi bien dans le reste de l’Afrique qu’à un niveau plus international. Nous sou-haiterions aussi nous impliquer plus dans la fabrication des bâtiments, et non plus uniquement la conception. Nous sommes par exemple très intéressés par la préfabri-cation d’éléments de construction, et par la manière d’intégrer des matériaux préfabri-qués numériquement dans de nouvelles conceptions.

Propos recueillis par Nicolas Houyoux 38

af of het niet mogelijk is om iets anders te pro-beren. Er zijn weliswaar niet zo veel kansen als we zouden willen, maar desondanks zijn ze er wel. We stellen systematisch onze eigen over-tuigingen, onze eigen zekerheden in vraag en ik denk dat dat onontbeerlijk is. Je kan geen interessant werk afleveren als je geïsoleerd bent. Architectuur is een permanent gesprek, waarbij je je noodgedwongen in vraag stelt.

Wie zijn de architecten die u het meest inspireren?

Ik denk dat ik vooral fan ben van Renzo Piano. Hij besteedt zoveel aandacht aan de context dat al zijn projecten een uniek karakter hebben. Hij let ook op de materialen en hoe ze gecom-bineerd kunnen worden. Ik ben ook erg onder de indruk van de kwaliteit van hoe hij denkt.

Vertel ons eens iets meer over het ontwerp van het waterleidingsbedrijf. Het is een project dat totaal anoniem had kunnen zijn, dat net zo goed banaal had kunnen zijn, maar u hebt er een element uit het landschap van gemaakt, dat in verbinding staat met zijn functie.

Het moeilijkste voor een architect, is betekenis creëren in de context. Je kunt wel een mooi voorwerp maken, maar als je het geen bete-kenis en context geeft, dan heeft het geen enkele waarde. Je moet de waarheid van een project kunnen vinden of toch minstens één waarheid. Kahn had het vaak over die wil om betekenis te geven. De context is niet alleen de omgeving, maar ook het sociale of econo-mische kader. Het ontwerp van het waterlei-dingsbedrijf is een klein projectje waarvoor de klant uiteindelijk beslist heeft om wat budget uit te trekken voor de architectuur. We hebben geprobeerd om een project te verwezenlijken dat zowel een continuïteit met het verleden kan uitdrukken als een dynamiek gebonden aan de activiteit van het gebouw.

Hoe benadert u het ontwerp van een project?

Ik geloof niet in alleen werken. We werken altijd in team, met de architecten van het bureau of soms met externe medewerkers. Soms komt de oplossing ook van de klant. Je moet kunnen luisteren, want je hebt zeker niet alle oplossingen zélf voorhanden.

Hoe gaat het in het land waar u uw beroep uitoefent? Bent u politiek actief?

Het grootste probleem in ons land is momenteel dat een groot aantal mensen geen toegang heeft tot het economische systeem. De werkloosheid stijgt en daar komt veel protest op. Het is een situatie die kan omslaan in een revolutie als de huidige regering er niet in slaagt om de economie open te stellen voor de allerarmsten. Dit land wordt geleid volgens de dictaten van de directe winst, wat gezorgd heeft dat heel wat rijkdom bij een klein aantal mensen geconcentreerd zit. Ik maak me dus wel wat zorgen op dit ogenblik. Mijn activistische kant vind je veeleer terug in mijn sociaal engagement.

Wat zijn uw dromen voor de toekomst?

We zouden net zo graag projecten uitvoeren in de rest van Afrika als meer internationaal. We zouden ook graag meer betrokken zijn bij het fabriceren van de gebouwen en niet langer enkel het ontwerpen ervan. Zo zijn we bijvoorbeeld erg geïnteresseerd in de prefa-bricatie van bouwelementen en in de manier waarop digitaal geprefabriceerde materia-len in nieuwe ontwerpen kunnen worden opgenomen.

Interview opgetekend door Nicolas Houyoux

L’architecture est une conversation permanente

Architectuur is een permanent gesprek

INTERVIEW

39

MVRDV

60

Du matériau au projet

Van materiaal tot project

Faire un projet d’architecture, c’est bien souvent partir de l’analyse préalable d’un site ou d’un programme. Mais pourquoi ne pas, à l’inverse, commencer par ce avec quoi l’on finit par construire: le matériau ? Produire une matérialité permet-il d’élaborer un récit culturel déterminant notre perception du réel ?Le matériau joue un rôle prépondérant en répondant à des exigences de protection, de confort et de performances techniques tout en favorisant un langage architectural et des sensations. Mais le rôle des matériaux dé-passe la notion d’image ou de performance : la matérialité du projet dépend de la mise en

Een architectuurproject uitvoeren, betekent vaak vertrekken vanuit de voorafgaande analyse van een plek of bouwprogramma. Maar waarom niet omgekeerd te werk gaan, beginnen met hetgeen waarmee men uiteindelijk zal bouwen: het materiaal? Kan men door een materialiteit te produceren, een cultureel verhaal uitwerken dat onze perceptie van de werkelijkheid bepaalt?

Het materiaal speelt een overheersende rol doordat het beantwoordt aan vereisten inzake bescherming, comfort en technische prestaties waarbij een architectuurtaal en sensaties be-vorderd worden. Maar de rol van de materialen

NF

61

œuvre particulière des matériaux, de la mise en relation de matériaux entre eux, de la transformation de la matière dans divers cy-cles de mutations progressives. Et il y a aussi la lumière, l’ombre ou le reflet qui participent de l’appréhension d’une matérialité, alors que leur matière est impalpable.

Un projet récent à Amsterdam illustre cette préoccupation de mise en œuvre de maté-riaux spécifiques, dont la matérialité produit des effets, des ambiances, des univers, des atmosphères qui dépendent des matières utilisées mais qui ne s’y réduisent pas.

Pour Chanel, MVRDV revisite à Amsterdam un édifice historique à travers un usage inno-vant du verre. Ou comment faire d’un budget confortable l’opportunité d’un challenge technique et architectural. Si l’agence MVRDV est bien connue pour sa production icono-claste, elle ne s’était jamais confrontée aussi frontalement à l’univers du luxe. L’architecte Winy Maas et son agence ont imaginé, pour cet espace de Pieter Cornelisz Hooftstraat, une façade tout en transparence dans sa partie basse, usant de briques de verre pour une interprétation contemporaine du style de construction traditionnel du quartier.

De l’extérieur, cette nouvelle façade ne manque pas d’interpeler les passants car elle donne à voir une grande partie de l’intérieur de la boutique et augmente considérablement la surface d’exposition en vitrine, créant une

impression de non-limite entre extérieur et intérieur. La façade s’habille de verre sur une grande hauteur et retrouve la terre cuite tradi-tionnelle pour les appartements en étage.

La technologie développée pour ce projet est tout à fait innovante, une prouesse qui a né-cessité l’aide d’une équipe de spécialistes : des chercheurs de l’Université de Technologie de Delft, la firme d’ingénierie ABT, l’entrepreneur Wessels Zeist, les verriers vénitiens Poesia et la société allemande Delo Industrial Adhesives.

Le projet développe 620 m² de boutique au rez-de-chaussée et 220 m² d’appartements en étage. Il réunit deux maisons tradition-nelles en une seule. Une année a été néces-saire pour mettre au point la technique des briques en verre et leur assemblage avec une colle transparente et très résistante. La construction en verre s’est révélée bien plus solide qu’une construction similaire en béton, et permet le recyclage du verre perdu et des briques si la façade venait à être à nouveau transformée.

Le résultat se démarque du reste de la rue en brique typique et donne un aperçu des évolutions possibles de ce matériau que les architectes redécouvrent. En témoignent nombre de projets à la dernière Biennale de Venise, mais aussi les dernières réalisations d’Herzog et de Meuron chez Vitra, à Bâle, et pour l’extension de la Tate Modern, à Londres. 62

strekt verder dan de notie beeld of prestaties: de materialiteit van het project hangt af van de bijzondere aanwending van de materialen, van de relatie tussen de materialen onderling, van de transformatie van de materie tijdens verschillende cycli waarin er progressief mutaties plaatsvinden. En ook het licht, de schaduw of de weerspiegeling hangen sa-men met hoe een materialiteit gevat wordt, ook al is hun materie ontastbaar.

Een recente project in Amsterdam getuigt van die bezorgdheid om specifieke materi-alen te gebruiken waarvan de materialiteit effecten, sferen, universums, atmosferen cre-eert die afhangen van de gebruikte materie, maar er niet toe herleid worden.

Voor Chanel neemt MVRDV in Amsterdam een historisch gebouw onder handen via een innoverend gebruik van glas. Of hoe bij een comfortabel budget de kans benut wordt om een technische en architecturale uitdaging aan te gaan. Het bureau MVRDV mag dan wel bekend staan om zijn iconoclas-tische realisaties, het werd nog nooit zo direct geconfronteerd met de wereld van de luxe. Architect Winy Maas en zijn bureau heb-ben voor deze ruimte in de Pieter Cornelis Hooftstraat in Amsterdam een gevel bedacht die beneden volledig doorzichtig is, waarbij gebruik gemaakt wordt van glazen bakste-nen voor een hedendaagse interpretatie van de traditionele bouwstijl van de wijk.

Langs buiten trekt deze nieuwe gevel volop de aandacht van de voorbijgangers, want ze laat een groot deel van het interieur van de winkel zien en vergroot aanzienlijk het tentoongestelde oppervlak in de vitrine,

waarbij de indruk gewekt wordt dat er geen grens bestaat tussen de buitenkant en de binnenkant. De gevel is met glas bekleed op grote hoogte en voor de appartementen op de verdiepingen vinden we de traditionele gebakken aarde terug.

De technologie die voor dit project ontwik-keld werd, is zeer innovatief, een knap staaltje werk waarvoor de hulp nodig was van een team specialisten: onderzoekers van de Technische Universiteit Delft, het ingenieurs-bureau ABT, de ondernemer Wessels Zeist, de Venetiaanse glazenmakers Poesia en het Duitse bedrijf Delo Industrial Adhesives.

In het project wordt er 620 m² aan winkel-ruimte ontwikkeld op de benedenverdieping en 220 m² aan appartementen op de ver-diepingen. Twee traditionele huizen worden samengebracht in één enkel huis. Er was één jaar tijd nodig om de techniek van de glazen bakstenen en het assembleren ervan met doorzichtige, uiterst resistente lijm op punt te stellen. De glazen constructie bleek veel steviger dan een gelijkaardige constructie in beton en maakt recyclage van het verloren glas en van de bakstenen mogelijk indien de gevel nogmaals getransformeerd zou worden.

Het resultaat verschilt duidelijk van de rest van de straat in typische baksteen en biedt een overzicht van de mogelijke evoluties van dit materiaal dat door architecten herontdekt wordt. Heel wat projecten in de aard van de Biënnale van Venetië geven hier blijk van, net als de laatste realisaties van Herzog en de Meuron bij Vitra te Bazel en voor de uitbrei-ding van het Tate Modern te Londen.

63

Abstract_275x375_v.indd 2 05/10/2017 14:40:11

Abstract_275x375_v.indd 1 05/10/2017 14:40:11