www.ccog.org

Weche mokor mawuok e muma dwe mar

Waprotestani Jihadharini na Harakati ya Muungano Wa Madhehebu-Ekumeni

Adveniat regnum tuum; Spem tibi in posterum

abirio –ochiko, 2016.

1

Weche mokor mawuok e

muma dwe mar

abirio –ochiko, 2016.

2. Oa kuom Jandiko. Beduru motang’ kod riwruoge mag dinde.

16. Som somo mar 9: Ang’omomiyo josayans pok owenyo ni Nyasaye

nie?

36. Piny Ruodhi Obi: Jadolo manoesnindo, DibarApartian emane ondiko

wachno.

41. Geno mar ndalo giko: Mansenindo Herber W. Armstrong

nopuonjo gimakelo geno.

Tok bugni oting’o Internet kod Radio: Ginyiso kaka inyaloyudo puonj

mag kanisa Nyasaye (CCOG)

Enyim bugni, picha mantiereno yudore ewikipedia ma ne en chenro mar Edwado

F.R.T. onyiso dhako kod dichwo ma gin jotend dinde mopogore opogore.

prophecymagazines (CCOG) 1O3 W.Grand Avenue, Grover

beach,CA,93433.http/www.ccog.org

2

JANDIKO MADUONG’ BOB

THIEL DINDE: BEDURU MOTANG’ GI

RIWRUOGE MAG DINDE

Ang’o madhi timore kuom kanisa mane oa

kuom katholic?

Bende kanisa gi dok kuom min gi man

rumi?Be muma okwero wachno?chenro

mane ma katholic nigo kawangiyo eduond

weche mokor ewachni?Bende kanisegi idhi

kethi To kanise Nyasaye mapod dhi nyime

ok en achiel kuom kanise moa katholic,to

ang’o momiyo wach makama chandogi?

Adier puonj mawuok e muma onego chopne

ji duto (mathayo 28:19 – 20; fweny22:9 –

10) to nikech nitiere ji gana gi gana ma

niutiere e kanise mane owuok e katholic ma

onego nyisgi gik matimore kendo gik

mabiro timore negi!

Chakruok mar riwruok mag kanise

Kuom roman katholic mamedo mana mako

piny, Anyalo paro wer Moro mawero Kama:

Wan e achiel kuom Roho, wan e achiel

kuom Ruoth

Wan e achiel kuom Roho, wan e achiel kum

ruoth

Kendo walemo mondo bedo e achiel marwa

chieng’moro ochop kare

Lemo mara en ni wendno nyiso kaka kanise

man gi yie ma ok mar katholic biro yie gi

weche mowuok Vatican kendo bedie achiel

gi rumi. Ahinya Othodox ma ugwe kendo

kanise mane owuok e katholic kendo kod

kanise mamoko.aparo ni ne awero wendno e

higni mar 1960 kendo ndalogo no yudo ka

Vatican obedo e buchgi mar ariyo kendo

burano nomiyo no miyo jo katholic

mangeny no chako temo mondo gi tieki

pogruok mar lemo ma nitiere ekind katholic

gi kanise mamoko.

Rwruok mag kanise ni gi chandruoge

mangeny kendo weche mangeny

Tarik 24, 06, 2015, Pope Francis no wacho

Kama:

Kangiyo kaka chenro mar riwruok mar

riwruok mag kanise e bwo piny gima chalo

,Wayudo ni nitiere pogruok ekind jo

christo,To gima kelo en ni ok wabed

kanyakla kuom miche mag (Truine

God)Nyasaye kod olembe manyak kokalo

kum “nyasayeno”(Truine God)mane olandi

e bura mane obedo constantino e higa mar

381 tok tho Yesu(A.D)en ni grubeto obed

kanyakla.

3

Ere kaka katholic chanomondo ochop

chenro

Jo katholic nigi log tich miluongo ni Jo

pontifical matemo mondo oket jo kristo te

obed eriwruok achiel .Machiegni no telne gi

bishop mane oa swiss to sani to sani otelne

gi cardinal ma nyinge kurt Koch .idwaro ni

okel kanise makwedo katholic .kendo

osebedo gi buche moko kod kanisa mag

orthodox kod ma kwero yie mar katholic.

Bang higni mangeny,katholic osebedo gi

buche mangeny mag riwruoge mag

kanise.moko kuomgi en luthrans,Nyadiriyo

kagibedo ebuche mag riwo kanise obed e

achiel ka kithor mar weche ne gin,bedo

gama kare kuom yie.e higa 1983kod bedo e

achiel kuom puonj mar puothruok kata bedo

kare .

Me obedie ebura 31/10/1999 to magi egik

mane Martin Luther ne ok oyiego.

Adier jomoko wacho ni winjruogno oweyo

oko dwaro mar kanisamane owuok e

katholic mana kaka ji mangeny oyiego ni

puonj ma keto gato ma kare,emakelo

pogruok ekind katholic kod kanise mane

owuok kuome mane otelne gi Martin luther

Riwruok mag kanise ekinde roman catholic

kod kanise mane owuok kuome pod igeno ni

biro kelo mana pogruok.

Anglican palmer’s and Televangelist

Copelands views

Due mar ariyo 2014, ne aneno keneth

Copeland ma en achiel kuom kanise go

kapako din mar katholic.Ne olimo Bishop

mar Anglican kagiwuoyo.E video ni Bishop

mar jo Anglican Tony Palmer

(manosenindo) kod Kenneth capeland no

jiwo ni mondo ji oriwre kod jo katholic.

Tony Palmer

Asebiro mana gi roho mar Elijah mondo

adwuok nyithindo kuom wuonegi

……mondo olos yoo ne Ruoth ….Elijah

biro biro kapok Ruoth oduogo ….Roho mar

Elijah en Roho ma kelo winjruok..Wangeyo

ni higni mangeny mokalo ne nitie kanisa

achiel mane iluongo ni katholic…catholic

ok ohulo ni rumi..Kony giri... Wan

jokatholic…pogruok ketho bedo e kanyakla

marwa…luoro miyo wapogore..Gik makelo

luoro gin gik maonge tiendgi..Owete kod

nyimine, Nganyo mar Luther oserumo

kendo osekawo higni 15 nyaka

norum.kaonge jogo mapingowa, kamano

kare koro ere kanise mapingowajo? Sani

koro wa yalo injili achiel, yie achiel

..Jomapingowa onge…jomapingowa onge.

Adier, Tony Palmer ne ok obiro gi Roho

mar Elijah,to mana gi Roho mar pinyini.yie

mar riwruoge mag dindegi puonjo en puonj

mane jaoote Paulo osiemo.

Gima Tony Palmers kia en niya;dini mar

Greco-Roman ne ok en din mar kristo kuom

higni 1000 mokuongo eka bange nenitiere

pongruok ekind jo kanisa mar Nyasaye

mane ni rumi (tim nonro ebugwa mondik

continue history of church of the god

Tony Palmers ne wacho mana wionjruok

mane otim ehiga 1999.

4

Nowacho ni winjruok ne ok ochopie ekind

din mar katholic.

Nyasaye ematiyo epiny

ngima..Wapogore...kendo gato ka ngato

wacho ni wadgi rach.Koro we walam

Nyasaye mondo oketwa e achiel

waduto…we Nyasaye ochop

tichne….obirotimo hono mar ketowa e

kanyakla.

Wangeyo ni bedo e kanyakla kod jok ma ok

puonj puonj mar adier ok en tich Nyasaye

onego wange bedo ni kane Pontiff hono ma

wanyalo pimo gi mar keto dinde duto

ewinjruok achiel,muma siemo wa ni kiki(2

thesalonians2:9-12;Rev 13:1-18)

Kaka ywaruok nitie, Adier kanisa ma rumigi

dinde mano owuok kuma nyaka gi yware

nikech ok gi geyo gima muma wacho ni

3…….umed kedo matek ne wach yie ma

Nyasaye osemiyo joge dichiel kendo mogik

(juda 3) Nikech chakruok kendo bedo

jakristo mar adieri ok donjnengi omiyo gi

paro ni kanisa mar rumi ne nigi yie mar

adier kendo nyaka sani to ma en gima

ogwenyore gi ndiko mar muma.To en gima

en gima lit nikech mangeny to ongeye

kamano.

Kenneth Copeland no wacho wach

mipimo gi mane pope Fransis owacho,no

wacho kama;

Duong’ odongne! Duong’ odongne! Duong

odongne!…Wuoro…wayie kod wachne

ni…..nikech mondo wabed e achiel kuom

yie.

Bang mano Kenneth Copeland nooro

wachne pope Francis Kama;

Kuomi jatenda,agoyo ni erokamano koa

echunya ma iye.Waheri jatelo.geno marwa

nie ebuk mar jo efeso 4…bedo e

achiel….Erokamano,wagwethi kendo in be

wayud gweth koa kuomi….wagoyo ne

Nyasaye erokamano nikech in

Amen,Amen,Amen,Amen,Amen,anyisi

niya.Anyisi sani polo mor ni wachni

Ee”polo”nyiso ni Nyasaye, wachnook nyal

miyo Nyasaye mor, Bang ma video ni

notang, Notemo lero niya;

Francis noromo gi jatelo maduong mar

evangelical mondo gi los riwruok ekind

kanise mar roman katholic kod evangelical

kata chako riwruok ekind jok ma gi paro

mopogore opogore, Bura noket 24,06,2014

ka iluongo ni palace of santa marta, magi

enying ji mane nitie John kod carol Arnott

(mano chako catch the fire)

Kenneth Copeland (manochako KCM

ministries) James Robinson (no chako life

outreach int.) Geoff Tonnicliffe (head of

worldwide Evangelical alliance that is the

world Evangelical alliance)

Pope bende no wuoyo e piny mar korea ma

milambo kendo nochoko joma ne pinge e

mass maduong, Ji mangeny oserwako wach

mar riwruok mar dind

Ji mangeny ok ongeyo ni ngat mane ochako

dini mongere ni Protestant Evangelist, Billy

Grahammade e higni mar 1948 ne puonjo ka

kwedo jo katholic, to bange noloko pache.

Ehiga mar 1948 Grahammade no wacho

kamae,nitiere yore adek mabeyo ne jokristo

manie bwo riwruok mar thodox.

5

Gin;bedo e achiel eyor wach moro

amora”bedo jakatholic kod bodo ja

mohammede”no medo wacho whe mabeyo

kuom katholic.e higa mar 1963 daktari

Graham no wuoyo ka en ekar tiegruok mar

katholic man north Carolina U.S.A.kendo

nodok kanyo mondo 21-11-1967 otim

degree.Esechego no wacho wach mabuogo ji

niya onge wach maber machielo mohigo

wach ma joma nogero skundni ni go,kendo

no nomedo wacho niya;wach mane ogero

kar tat somoni, kendo makela ka otieno ni en

eyo makelo warruok.

Kanise mangeny mano wuok manowuok

katholic oseyie gi dwaro mar katholic mar

bedo e achiel eyor lemo.

Jayalo miluongo ni joel Osteen noromo gi

pope Francis 05-06-2015kendo mopako kaka

dwaro mar pope Francis mar riwo ji e

kanyakla e lemo ber ahinya.Joel Osteen en

achiel kuom joyalo madongo Idewo kendo

iwinjo epiny mar U.S.A

Wan gi chiega ne walimo kar lendo mar TBN

man holy land experience orland florida

2014.riwruok mar kanise ebwo piny

mangima noromo coliseum epiny rumi kendo

nenitie sinema mane oketi mar jo od crouch

mane nyiso kaka jo katholic tiyo go e lemo

machalo kaka katena kod gik ma giyogo kaka

sakramit epasaka.

TBN nochaki kod Paul Crouch.Wuod

miluongo ni Andrew Crouch ma en jalendo

kendo ja ndiko ekar lendono en achiel kuom

jok moyie kendo momako matek wach mar

riwruok mag kanise tarik 25-11-2014 ne gin

gi buk kithor mare ne en wach maber ehiga

mar 2014?Ne owacho kama ;”riwruok man

ekind kanise mamoko kod katholic osenyago

matunda,due mar auchiel,ne aromo gi pope

Francis kuom seche adek to ne ok oneno ka

en ngat man thuolo to en ngat mapando pache

mopondo ne kanise mamoko” Wechegi

owachi gi

Geoff Tunnicliff ma en jagoro maduong mar

world evangelical alliance.

Bedo ni rumi oyie kod ngato ok ne en wach

maber e higa 2014,To onyiso mana ni loch

mar babylon ma muma owuoyo

kuom/osiemoe jogo koro osechakore to dinde

mamoko to pod jiwe kendo miye lwedo.

Wangi weche moko e higa mar 2015 kathi

nyime esama pope nodhi America kuom

ndalo auchiel,jo tend dinde madongo kaka

Rick Warren, T.D Jakes, Robert Jeffress

nowacho niya “amiyo pope puoch gi pak

nekech en ja kristo ma muol kendo onego

wapuonjre kuome.an gi weche mangeny ma

chalre gi mag pope nekech wa kedo gi wasigu

achiel ma en piny ruodh mudho

(Gedron Mike Evangelical orwako limbe mar

pope PTG Newsletter, Nov 2015) Pastere

mangeny wacho ni pope en owadgi kuom

kristo moloyo 1/3 wacho ni gi mor gi gima

pope dwaro kendo 3/10 wacho ni gineno

katholic kaka kanisa maber.nonro yudo

paster mag kanise mohingo 1000 osetudore

kod pope kendo 4/10 wacho ni pope ongere

kuom muolo mare kod konyo nyithi

kiye.2/10 neno pope kaka ja kristo makare

kendo owadwa kuom kristo (Green L.C from

Antichrist to brother in Christ : How

protestant pastors view the pope Christianity

today sept,24,2015)

Riwruok mag kanise osebedo kadhi nyime

kuom ndalo moko kendo sani pod omedo dhi

nyime ka jotend kanise medo riwore kode

Higa 2016 jondiko ma Vatican no penjo pasta

mar Methodist man epiny british, Tim

Macquiban ni ere kaka oneno pope francis e

chenro mar riwo dinde obed e achiel kendo

duoko en

Gik moko te ma pope timo kendo wacho sani

egiga ni ma ngwono,yawo thondi mane olor

kendo awuka mar lokruok kudho.muolo mare

ne ji bed ni gin jo kristo kata ka ok gi nyiso

hera mar Nyasaye ne ji duto.

To muma wacho ni dhano ok nyal loro kata

yawo dirisni mage mak mana

6

Nyasaye kende.

7”ndik ni malaika mar kanyakla mar jo kristo

man filadelfia niya magi eweche jal mler

kendo maradier mangi rayau mar Daudi.ka

oyawo to onge ngama nyalo loro

kendo ka oloro gimoro to onge ngama nyalo

yawo owacho niya

8”angeyo timbeni duto wijni aseketo dhoot

mayaw e nyimi ma onge ngama nyalo

loro.angeyo ni kata in gi teko matin kamano

to iserito wachna kendo pok ikwedo nyinga.

Mako osiep okrach to gima pope Francis timo

koro ok mar Nyasaye

Ehiga 2016 Arch Bishop ma Canterbury

mochungne Vatican, Arch Bishop David

Moxon no penji gi Zenit ni erekaka oneno

tich ma pope Francis dhigo echenro mare mar

riwo dinde te obed achiel, noduoko niya:

Eyore te otemo mondo ochok geno kod paro

mag ji duto obed achiel kendo eyoo makende

kedo herane ne kanise mamoko kendo bedo

machiegni gi dinde miyo oywayo dinde

kendo oketo gi e achiel.

K) Pope Francis ok Tim kamano pile (nikech

ok olu gima muma wacho) to otimo mana

dwache.

Wuondruok mar jasik kristo wuondore

ni gin Owete kuom kristo?

Jatelo Moro eikatholic miluongo ni Mike

Gedron nondiko 1, 2, 2016 kowacho kama:

E video ne mokwongo no wacho “Dwaro mar

lemo”Pope Fracis noluongo romo kendo

nodwaro bedo e achiel mar dinde duto kata

obedo ni din ka din lamo kendo tiyo ne

Nyasaye eyore mopogore opogore”to ji duto

gin nyithind Nyasaye,ji mangeny nigi

paro,yie kod geno mopogore opogore ka gi

dwaro Nyasaye kendo tiyone to wanto

wangeyo ni gi duto gin nyithind nyasaye .

Mika kaluore kod jolendo mag CNN: wacho

ni jok ma ok lu muma kendo odagi chiwo

ngimagi ne gima muma wacho ema iwuondo

gigo gimiriambo mag pope.gima pope wacho

ni jiduto lamo mana Nyasaye achiel eyore

mopogore en miriambo, onge ngama wach

donjone kata mana ngama dwaro

Nyasaye (Romans) nitiere ji mangeny

maluwo nyiseche magig giwegi gihere kendo

lemo kaluore gi kaka timbegi obet.Yo achiel

kendo mar room gi Nyasay en kokalo kuom,

Jagach manie kind dhano gi Nyasaye ma en

Yesu kristo ma bende en dhano kaka ji (1

TIM2:5) mak mana jo mo marwako Yesu

kendo moyie kuome ema omiyo teko mar

bedo nyithind Nyasaye (John 1:12-13)

Adier mantie ni jaote petro nopuonjo mana

jok moyie kuom yesu kendo oyudo Roho mar

Nyasaye kende e wete kuom kristo

(Rom8:9)..enying Yesu kristo ja Nazareth

mane uguro to Nyasaye no chiere oa kuom

jomo otho! Yesu ema muma wuoyo kuome ni

ya ; 11ma ekidi ma un jogedo udagi ,emakoro

osedoko kidi motegno 12en kende ema ji

yudo warruok kuome ni mar onge ngat moro

machiel epiny ngima maNyasaye ochiwo

nyinge ni mondo ji oyud warruok .

Ekaka pope Francis to nigi chenro mar riwo

dinde duto kendo maok puonji warruok en ni

nyaka ngato yie kuom Yesu christo.en puonj

mar miriambo to dinde mangeny to oseyie

kode.

Nonro mar jo kristo e higa mar 2015, wacho

ni pastor mar evangelical Chris Castaldo no

ongepogruok ekind dinde manowuok

ekatholic kod katholic.

Puonj mar Piety Trumps

En gima lit ka li mangeny yie kuom miriambo

mat Piety trump jok moyie kuom wach ne no

gwenyore gi muma mar juda 3 kod wach

mane yesu owacho niya:

Walgi gichiwre kuom adier, wachni en adier

(18) aseoro ji epiny mana kaka in bende ne

iora (19) Achiworani nikech gin, mondo gin

bende gi bed joma owalni kuom adier (johana

17:17-19)

Gima miyo jo kristo puojo kendo iketo kare

en wach Nyasaye .To jok modagi wach

Yasaye ok gin jo kristo ma adier.Gichalo jo

farisayo nikech gi dwaro mana riwruok to

gima kama ne yesu okwero (mathayo 25:25-

28)

7

Paro maR jo kanisa mar

S.D.A

Kaka joma rito sabato jo SDA ok oyie gi ringruok

mag dinde nikech gineno ni en gima dhi kelonigi

chandruok, ywruok to kata kamano gi yie riwruok

mar dinde.

Riwruok mag kanise.

Bura maduong’ mane obedo ne ok odew

wach jo SDA kuom riwore kodgi, nikech jo

SDA pok okwedo wachno elela, omiyo kata

obedo ninitiere ng’ur kuom kak itelone kendo

kaka riwruogno dwro tiyo. To kata kamano

JoSDA ok nyal pingo wachno nikech en

bende nodwaro ni dinde obed e achiel.

Riwruoge mag kanise osemiyo kanise

mang’eny oseriwore e chokruoge kendo e

yore mang’eny kendo ji mathin kende ema

osekwedo.

Kendo miyo kanise mane ting’ore malo

oweyo timo kamano.kaluwore gi chenro tije

mag riwruok mag kanise, gi kedo ne bedo

thuolo kod bedo gi ratiro mag jo kanyono.

Gichenro gi wacho ni mondo jiw yore mag

dongruok kod siro yalo injili. Adiera dwarogi

to ber. To kata kamano nitiere rach moko

mabiro betie ne jok manie eriwruogni.

Oningo wafweny ni bedo e achiel mar Yesu

christo. Lamone ok nyal betie mak mana ka

Babylon osepodho (Zech 2:6-7) e seche ma

Yesu biro duogo (cf Zech 2:10-11) kendo

mano e achiel kuom gima jo SDA owinjo

oyal. SDA ne ok oyie oyie weche mag

riwruok gi dinde ma moko ma koro oyie sani

ni.

Pope Geno ni nyasi madhi timore

higa mar 2017 jiwo dinde mondo obed e

achiel.

Pope Francis biro dhi e piny mar

Sweden mondo gichop ewinjruok

kokalo kuom winjruok kokalo kuom

lokruok

Riwruok Moro mar lendo nowachoni

chenro mar dhi Pope Sweden ma

Milambo 31/2017 edala mar Lund,

geto keto kanise mag Lutheral kod

jotelo mawuok e kanise mamoko

mondo obedi eringruokno.

Chieng mokwongo jo Catholic kod

Lutheran biro riwore e lemo kendo

chenrono oselosi gi log tich mar

riwruoge mag dinde mondo gi keth jo

Lutheran kod dinde mamoko.

Pope Francis ikore mar bedo e mor

kendo mondo olandi ni onge pogruok

man ekindgi.

Ma en gima ber kaluwore gi kaka

piny nene to e muma wayudo ni ok en

Kaman! Ehiga mar 2015 Pope

nonyiso Arch. Bishop mar kanise

man Sweden miluongo ni Antse

Jackelen ni Vatican dwaro riwruok

mongirore/motegno. Ng’e ni Bishop Antje Jackelen in

dhako to kendo en emotelone dinde

mag Sweden.Bishop Jackelen ok oyie

mar ni Yesu nonywol gi Bikra Miriam.

Owachoni wach mar Yesu nonywol gi

Bikra Mariam en mana sigana kod

ngero. Otemo wachoni dhano

nochakore kaka gimathin kendo

odongo mobedo gimaduong’ oyie ni

mondo chwo gi chow kata nyiri kendgi

nyalo kendore e kanisa kendo ageno ni

onge kanisa manyaloyie kode e

wecheg.

Muma wachoni Yesu nonywol gi

bikra Maria (Mth.1:18-25) kendo ni

Nyasaye nochiwo ngima (chak. 1,

wuok 20:11) kendo ni nyuomruok

ekinde chwech achiel en gima kwero

makelo kethruok (Lev. 18:22,

20:13)

8

Antje Jackelen, owuon nigi chuore.

Kendo muma ni ng’ama Bishop Nyaka

bedgi ode to kanisa mar Rumi ok puonj

wacho. To bende muma wachoni

Bishop Nyaka bed mana dichwo.

(Titus 1:5-7).

Muma bende okpuonji mondo owir

mon mondo obed bishop to mak mana

chwo. To ng’ato wiro mon to mano

ogwenyore gi gima ndiko wacho.

Mano gima ni ataro kod gima ne Yesu

opuonjo kanisa mondo otim.

Kwang’iyo kanisa mar Lutheran

manochakgi Martin Luther ma

osewacho kuonde manndeny

mogwenyore gi timgi kendo wechegi

mamoko ebwo riwruok mar kanise.

Martin Luther owuon nopuojo ni

kanisa mar Catholic ok en kanisa

mapuonjo adiera. Kendo kanise be

mamoko be noyie gi wachno.

Martin Luther nopuonjo ni kanisa mar

Roman Catholic gin en jachode

maduong’ ma jomiriambo kendo ni

pope en jasik kristo.

To bende kanise mamoko bende

kotelne gin gat miluongo ni John

Calvin nowacho ni pope mar Rumi ok

en jachung mar kristo to ni en mana

Jasik kristo Kik obed jatend kanisa.

(puonj mar John Calvin volume 1 page

219,220)

Kwa ngiyo dinde duto moriwore

(NCC) ndalogi wayudoni ok giluw

puonj mane jotendgi opuonjo kaka ni

pope en jasik kristo.

Jotend Catholic moko bende puonjoni

jasik kristo gin jok madhi ataro kata ok

oyie gi pope to jotend dinde nonore ni

oluoro pope

Yesu kod jaote Paulo osiemo jo

Nyasaye kuom riwruoge ma ok

owinjore

Gima Yesu nopuonjo opogore gi gima

Catholic kod kanise moruwore go

puonjo nikech gidwaro mondo gikel

kwe to Yesu nopuonjo niya;

(34)Kik ugal ni asebiro

mondo akel kwe epiny.

Ooyo asebiro manani

mondo akel lweny

(35)asebiro ni mondo

athuw ngato gi wuon

mare kendo athuw nyako

gi min mare mondo athuw

chi wuowi gi min odgi

(36)kamano wasik ngato

nobed mana joodgi

(37)ka ngato ngato ohero

kata min gi hera matut

moloyo hera moherago to

okoromo bedo ngata kata

ka ngato ohero wuode

kata nyare moloyo kaka

ohera to en bende ok

oromo bebo ng’ata

(38)Ng’at ma ok okaw

msalape kendo oluwa to

ok oromo bedo ng’ata

(39)Ng’at mohero

ngimane to ngimane

nolalne. To ng’at mowito

ngimane nikech an to

noyud ngimane.

9

Jotend dinde moyie riwore e riwruok

motingo puonj kod yie mopogore

opogore kendo gwenyore gi gima

muma wacho, ogwenyore gi gima

Yesu puonjo. Nopuonjo kowacho ni

ng’ato ka ng’ato nyaka koro chung

motegno kata ka in ng’at achiel ekind

anywola.

Jaote Paulo nopuonjoni kk uriwru gi

ng’at ma ok oyie kaka joma lamo

nyiseche manono.

Winjruok ma nie kinda kod jodalawa

kor dhi maber. Sani koro wan osiepe

kendo wawuoyo to otama kaka anyalo

nyiso morgo kuom Nyaseye. Akwyayo

lamo mondo amed dhi nyime adiera

mayudoni mondo obedna ler kod

osiepena bende. Akwayo mondo

ilemna adhhi e batiso e sa machielo ka

pastor olima kendo.

Owetena, un kaka jok ma Nyasaye

oyiero yie uru mondo ulemne jok

machalo kamano lemne uru wuowi

matin mane otamore ni oknyal cham

ring ring anguro kata obedoni nomiya

kum mager. Lemne uru dayo moti

mani kama iluongo ni forlovu. Mane

oparoni jopuonj oningo obed gi gig

luok. Lemneuru bende wuowi ma ich

wangne ok obuogo kaluwo hera mar

adieri mar Nyasaye kendo timo.ka idak

epiny kendo ineno kakajo Nyasaye

nigi chandruok kendo lit maji nigo

endalogi ok inyal konyogi to ibiro

lemo ni,”piny Ruodhi mondo obi”

Pach jandiko Nyasaye ong’eyo eseche

ma ipingo yorene koro kik watudo

onengo wabed gi hera kendo waduto

onego walemne jowetewa.

Oningo wang’eni sinngruok mar

Nyasaye kod lochne emawadwaro

kendo oningo wagen kuome engimawa

ni kendo wapuonjre bedo e piny Ruoth

mabiro. Ma en wach malich kendo

maduong’ moningo ji ong’e.

Fredric William Faber notho E higaa

mar 1863: Ne en ngat mane Pingo

Christo kend tok thone, joge noriwore

mochako pingo kanisa. (Connor page

88).

Werdin d’otrante. (13th centuary)gi

Ruoth maduong kod pope ma gin mana

jowasik kristo-nawachoni Tend ruodhi

mamoko biro rumo kendo log tick mar

piny ngima biro bedo elwetgi ka gikelo

kwe ka pope biro bedo elojno.(connor

page 33)

Priest P. Kramer E higa mar (21st

century). Nowalho ni pope st. Pius v.

nophonjo e katkaism ni, ‘Dinde

mamoko te gindindu ma ok adieri

kendo gitiyo gi tako mar jachien kendo

timbegi gin mana timo richo. Ehiga

mar 2005, Kramer p. mane en jatelo

nowacho ni ok wasechop kwayo mar

miyo moro ma Imiyo okang’ mamalo

elembgi iluonge ni THE FATIMA

CRUSADER (80, SUMMER 2005

PAGE 32-45)Koro duaro mar tieko

karise mamoko e pachgi kende a

ng’eyo ni mano e dwaro mar katholic

e kinde mabiro.

To Bende muma osiemowa kuom

riwruok gi Babylon ma koro dinde

mang’en ochomoni?

EE.

10

Muma osiemowa kuom kinde ma

jotenddinde biro riwo lwedo wach

riwruok mar dinde duto ma ni epiny.

Ma ekaka muma manyien wach.

To bende negilamo thuondno nikech

nosemiyo ondiek tekone owuon.

Ondiek bende ne gilamo kagiwacho

niya “ere ngama room gi ondiek koso

ere ngat ma diked kode?”

Ne omi ondiegno dhok mawacho

weche mag warruok kod ayany kende

ne oyiene bedo gi loch kuom dueche

piero ang’wen ga riyo.

Eka nochako yanyo Nyasaye ka

oyanyi nyinge kod kama odakie

kaachiel gi joma ni e polo.

Bende noyiene mondo oked gi jo

Nyasaye kendo ologikendo ne omiye

teko kuom thuondi duto.

Ji duto modak e piny lame makmana

jogo manyinggi ondiki ekitap ngima

mar nyarombo mane onegi chakre

chuech piny.

11. Eka ne achako aneno ondiek

machielo kowuok ei piny. Ne en gi

tunge ariyo machalo gi mag

nyarombo to nowuoyo kaka thuol

wuoyo.

12. To notiyo gi teko mar ondiek ka

en enyim ondigno. Nochuno piny

kaachiel gi ji modakie mondo olam

ondiek mokwongo mane ogo lero

mar otho to nosechangocha.

13. ondiek mar ariyoni notimo

honni madongo na kata mana math

omiyo lor a epolo biro e piny mana

ka jiduto neon.

14. to honni mane oyiene ni mondo

otim enyim ondiek

mokwongo emanowuondogo joma

odak epiny.

Ne ogolo chik mondo joma odak e

piny olos gima ket gi ondiek mane

ogolero mar tho gi ligangla to ne ok

otho.

15. Ne oyiene mondo omi gima ket

gi ondiek mokwongo cha muya

mondo owuo kendo oneg ji duto ma

otamore lamo gima ketgi gi ondiek

mar ariyo

16. Ondiegno nochuno jiduto

madongo gi matindo, jomwandu gi

jochan, wasumbni gi joma ni thuolo

mondo giduto oket alam elwetgi ma

korachwich kata elela wengegi.

Ng'ato ne ok nyal ng’iew gimoro kato

loko mak mana ka en gi alama,tiende

ni nying ondiegno kata namba

mochung’ kar nyingno

To fwenyo ni tiend wachno

dwaro rieko.Ng’at ma gi rieko

mondo okwan namba mar

ondiek, nikech namba ochung’

kar nying dhano.Nambane en

mia auchiel gi piero auchiel

gauchiel [Fweny 13;4-8,11-18]

Wawinj koro gima muma

machon wachoi. (36)Ruoth siria

notimo gima en ema

ohero,kendo enosungre ni oloyo

nyase moro amora,bende en

opakre ni oduong-moloyo kata

mana nyasaye maduong’

moloyo nyiseche moko.Enodhi

nyime kotimo kamano nyaka

chop nyasaye kume, nikech

nyasaye nyaka tim gima

osechano.

11

(37)Ruodhano okno dew

nyasaye mane kwerene lama,

kod Nyasaye mane mono hero.

Chutho ok nodew Nyasaye

moro amora, nimar enobed

koparoni oduong moloyogi

duto.(38) kar lamo

Nyisechego,to en olam mana

Nyasaye morito kuonde mochiel

motegno mag siro

lweny.enochiw dhahabu gi

fedha gi kite manengo gi tek kod

chiwo mamoko mabeyo ne

Nyasaye ma kwere ne ok lamno.

(39) Enoket ji malamo Nyasach

jopiny moro nono mondo orit

mier mochiel motegno mag siro

lweny. Joma oyie lochne noyud

duong’ mang’ongo, kendo

noketgi etije madongo mi omigi

lowo kaka gir erokamano.

Adieri gikma kama timore sani

kwa ng’iyo kanisa mane owuok

ebwo Catholic kod mag jotend

Orthodox ma en bathlomeu

mawuok epiny Constantinople,

to gikaka gichano chenrogi,

nyiso ni gin wasik kristo.

Koro wayudo ni muma

siemowa kuom timbe mag

Babylon;

Nokok matek niya, “yaye

Babylon dala

maduong’osepodho kendo,

osedoko kar dak mar

jochiende kendo odoko

gunda ma chuny duto

mochido odakie, kaachiel gi

winy duto maok ber kendo

makwero.

(3) mano osetimre nikech

ogendni duto osemadho

divai makech mag terruokne

Ruodhi mag piny oseterore

kode kendo jo ohala mag

piny bende osedok jo

mwandu nikech ohala ma

ngimane mamalo osekelone.

(4) Ekane achako awinjo

duol machielo moya e polo

kawacho niya, “Un joga,

auru kuom dalano mmondo

kik uriwru erichoni, kendo

kik unwang masiche

(5) Nikech richone

osediwore mochopo nyaka e

polo kendo Nyasaye oseparo

timbene mamonogo

Ma e chenro ma riwruok mag kanise

temo timo.

Kanise ma Rumi wachoni en

emin dinde kuom adier ji

masomo buk mar Fweny

ong’eyo wechegi

(3) bang’e Roho nomaka ni

malaike mi malaike nokawa mi

otera ethim kuma nanenoe

dhako moro koidho ondiek

makwar. Nying mag ayany

nondik edend ondiegno duto

kendo ne en gi wiye abirito kod

tunge apar. (4) ndakono

norwako lawu maralik gi

makwar,kendo nolichore gi

dhahabu kod kite ma nengogi

tek, kod lulu. To e lwete

noting’o e kikombe mar

dhahabu mopong gi gik

modwanyore kod gik mochido

mag terruokne.

12

(5) nying moro matiende

opondo nodwoke elela wang’e

niya,

“BABYLON MADUONG MIN

JOCHODE DUTO, KENDO

MIN GIK MODDWANYORE

MAG PINY” (6) bende ne

aneno ka remb jo Nyasaye kod

remb joma ofulo ni Yesu e

ruoth, omero dhakono kane

anene to ne awuoyo ahinya.

Ng’eyo tiend wachni dwaro dwaro

paro mariek wiye abiriyo gin gode

abiriyo ma dhakono obetie. (18) to

dhako mane inenono en dala

maduong’ man gi loch kuom Ruodhi

mag lweny.

Kata mana jo tim nonro ma jo katholic

wacho ni Rome nigi gode abiriyo

maiwuoyo kuome ebuk mar Fweny

(ma giwegi giwachoni bugno kelo

chandruok)………………gima kelo

pogruok ne ginono kendo gi yudo ni

bugno gwenyore gi chenro mag tich

mar Rumi. Gode abiriyo man rumigo

kod nanga makwar mar cardinal to gi

ayany ma wuok ekar yalo buche mag

pope nyisowa adieri kuom weche

mokor (Van den Biesen,Christian

“Apocalypse” the

Catholic encyclopedia vol.1.1907)

Kata obedo ni dinde mamoko wacho ni

Babylon ma iwuoyo kuome no en Iraq

ma en miriambo nikech Iraqibabylon

en kama opimore to ok en gig ode

abiriyo kaka Rumi.

Be ingeyo ni dala mar Rumi owuon

wacho ni en emin dinde kendo ni dinde

mane owuok kuome (kaluwore gi kaka

giwacho gin gi orthodox) n imago

nyithinde.

Roman Catholic wacho ni gin e min

dinde kendo ni odwaro ni mondo

nyithinde odwog ire. To wachni ok

ochako wache sani.(to wang’i ane

giwacho igni apar mokalo).

Kuom kanisa man Anglican pope

nowacho niya; Ahero kanisa mar

Anglican ma nga,to nyalo wache ni en

nyar kanisa man Rumi monyuolo

owuon.

Kanisa mar Catholic nonywolo kanisa

mar Anglican kuom Catholic en EE.

Kanisa Ma Min Dinde luongo

nyithinde mane odar oa kuome mondo

odog obed e bwombe ma mano en

kanisa mar Catholic mar Rumi

(penjogo kuom yie mar Catholic mane

openji gi John O’Brien,pg (1d.)

(Menair. R. ang’o momiyo ringruok

mag kanisa umo jo non ndiko) ian truth

September 1968.

Kaka an awuon asefuenyo kaluwore gi

wuoche mangeny

13

ma pope timo to giluor mimiye

emanyiso ni en gi oganda mang’eny.

Ndiko ma ekor ot gedo mar Basilika

St. John Lateran min dinde duto mae e

bwo piny ngima.

Ndikogo to kolokgi gi dho Latin;

kanisa maler mar Lutheran nyiso ni

kanyo e log tich mag bishobe te mag

Catholic kod papa (Cathedral Roman)

Basilica en kanisamoket kaka log tich

mar papa okete e okang’/ongai

mamalo moingo kanise duto mag

Roman Catholic bendeoingo kata St.

Peters Basilika man Vatican.

Koro en gima onego ngere malerne ji

duto manyalo paro ni vartican e min

kanise duto man e piny ngima,bende ni

babulon wacho ni en e min dinde man

e bwo piny ngima. To vartikan ok en

min kanisa mar nyasaye mane nitiere e

piny Rumi kende ne ok owuok e kanisa

nyasaye mane ni Rumi. (Mano kaka

dinde mano wuok Catholic wacho)

Wach mane Dominus Jesus owacho

kendo ne ondiko gi jandiko mane

chiegni gi Pope John Paul 2, wacho ni

kanisa mar Roman Catholic en min

dinde duto te kendo ok en adier

kowacho kanisa mar Aglican kod

dinde mane owuok Catholic gin

nyimine ne kendo nolosgi kowuok

kuom Rumi ( lendo mane vartican

olando e BBC 2000 nochwanyo kanise

mangeny)

Bende ka amedo, en ni chakre kanisa

mar Rumi, tamre yie kod puonj mar

kanisa nyasaye ma podi dhi nyime

(ccog) kendo lounge ni kanisa

manganyo,katholic ni ok en min

kanisani . Adier ok en.

Mumu puonyo ni kanisa mar miriambo

kendo obedo ewi

Gode abiryo (Rumi) diko ma biro

bedo min gik modwanyoro mag piny,

kanisa mar Rumu wacho ni Rumi in

dala ma oger ewi gode abiryo kendo en

min kanisa dubo man e piny. Kend

owacho ni kanisa mamoko gin

nyithinde.

Nyaka ne Josomo/ jonon ndiko man e

kanise mopogore opogore yie ni kit

lemo nowuok rumi, wachni oningo

gino maber.

To knom kanise motamore yie ni ne

gia knom Greco-Romans, oninyo non

malongo yie kod kaka kanisa mar lemo

kend gi pim kod yie margi.

Koro kanisa mar adieramokwongo

noyie kuom ang’o.

To ka gitimokaka dinde mamoko,

gibiro yudo ni ginbende gi chalre gi

kani ma Greco-Roman moloyo kanisa

mar Yesu Kristo to gi jok maluwe

(Nikie buge ariyo mowinjore isom

mondo olerni wachni gi, sigand kanisa

Nyasaye mapod dhi nyime kod kanisa

mar adieri mar jo kristo ni kanye

kawuononi?)

Jomoko paro ni riwruok mag

dinde e kind din ma Greco-

Roman kod kanise mamoko ok

nyalre, to adier gino nyalore.

Koro wangi ane gima ne ja

ingili moro maduong’ “owacho

ni e higa mar 2019 injili mar

adiera

14

biro rumo nikech ji mang’eny

biro”

Yie gi din mar rumi kod orthodox

nikech ng’eyowach Nyasay biro dok

chien kendo ji biro pingo.

Michael spencer nowacho niya e

higa (2009)

ok wagik mama gi ka-e-e higni

10- mar kethruok mar jo injili

muriwore mag jo kristo.

Kethruogoro biro mana medo

betie. Kendo kanise biro loko

puonj e pinje mag wagunda-

Gana gi gana mag jo injili biro

weyo. Kata mana kwonde ma gi

paro ni gin tiere

gi mbi. (otweyo muma kaka

okanda) wabiro manyo yore te

mag puonjo nyithindwa puonj

mag muma kendo ber mar

Yie—thend gik ma beyo ariyo

mag Roman katholic kod

orthodox.

Jogi osedonjo e kanise gi higni

matin mokalogi kendo timgi no

podi mana dhi nyime ka gi

dwaro mondo gilokgi gibed

jokatholik kod orthodox. (

Spencer M. the coming

evangelical collapse. The

Christian science monitor, from

the March 10,2009 edition.)

Weche malongo ok gin weche

maowuok kuom riuruok mar

katholik kod orthodox, to gin

bende gi biro bedo e a chiel

kendo loko chenro mamoko mar

riurok ma dinde,

kendo mano biro miyo riuruok

mag jo wagunda

( Europe) teko mana kaka

wasaebedo kaka waneno e

weche madhi nyime sani.

Chakre 1962-1965, vartican 2e

ebwo chenro mar riwo dinde e

kanyakla to jokatholik mangeng

ne netemo keto puonj.obedo

machalre kod mar dinde

mamoko man oko mar din

katholik.

Kata mana jondiko mag

orthodox bende osebedo ka

wacho ni maria e ma kanise

koseriwore to emitiyogo kka

ranyisi kaka riuruok mar

miriambo, mar jo katholic,

muslim kod dinde ma moko

kendo ma biro yaw yo maduong

ne ja sik kristo.Ma en gima

nondiki higni mang’eny kapok

ne pope Francis obedo e telo.

Achiel kuom dwaro ne

maduong’ en ni mondo o ket gi

olemkamiyo maria duong’.ma

bende en wach malit a hinya ne

jo kanise ma moko.

Gima timore sani en ni jo kanise

mang’ny mane pingo Rumi,

koro dok ebwoye sani, kata ka

ok honni kod ranyisi. Koro

honni kod ranyisi. Kata kamano

honnigo kod ranyisi biro betie

ekinde mowinjore(2Thesalon

2:9-12) kod ranyisi moko

mathinyore kendo ma ji biro

wacho ni maria (CR. Isaiah

47;fweny 18)

15

MUMA SIEMONA Kuom bedo e

achiel ma ji geno beties

Wang’e maber ni Yesu ne ok obiro

mondo okel kwe sani. (51) uparo ni ne

abiro mondo akel kwe koso?ooyo ok

asebiro mondo akel kwe, to mana ni

mondo akelpogruok.

To muma wacho ni riwrwok ma ok

adieri nobi (Fweny 13:4-8) Wangi ane

Ni Ruoth Nyasaye wacho niya, “Ne a

keyou e tunge ang’wen mag piny to

koro auru, uring ua e piny ma yo

nyandwat.

Adier ringuru,un jo sayun modak

babulon.

Jaote Paulo nopunjo ni riuruok mar

adiera kuom yie ok nywal timore sani

mak mana ka yesu kristu oduogo.

(13) Nyaka chop wan duto wabed e a

chiel ma wayudo nikech wayie kuom

wuod nyasaye, kendo wangeye eka

wana bed joma otegno chutho kendo

wanqa chop e ranginy mogik mar

kristo ( jo epheso 4:13)

Jok maparo ni riuruok e a chiel

nyalo bet ka pok yesu oduogo gin

jok mo owuondi. Ka wawacho ni

waongwe richo to wawuondore

kendwa, kendo adiera onge

echunywa.(Johana 1:8) omiyo

wachbedo e riuruok achiel mar

dinde ok nyal betie ka yesu pok

oduogo.

Kendo ka yesu oduogo, obiro ketho

riuruogego mag pinje ma pok oyie

kuome ( fueny 11:15-18 , 19:6-21)

Eseche ma yie mar jokristo mar

adier biro dhi nyime, (mathayo

16:18) dinde mane owuok katholik

( protestants) biro lal nono nikech

riuruogno ok oyie gima muma

puonjo.

Adier sama yie mar jo kristo mag

adiera biro dhi nyime ( mathayo

16:18) dinde mamoko biro lal nono.

Omiyo ka in e dindego,yie mana

kuom gima muma puonjo,Lokri

idwog ir Nyasaye,kendo kik iyie

giwechegi magibiro wuondogo ji

mangeng mak mana jok manyasaye

oyiero.

Mathayo 24:24

Muma puonjo niya;

Nitie riuruok achiel gi roho achiel,

mana kaka nitie geno achiel ma

nyasaye osechuogoue

Nitie ruoth achiel kod batiso achiel

( Jo Efeso 4;4-5)

Muma ok oyie riuruok mag dinde

manigi nyiseche mangeng kod batiso

mopogore opogore sama dini mar

adier biro bedie achiel en seche makata

jo dinde mamoko biro duogo kendo

ngeyo yie mar adiera. To mano ok ee

paro dinde moriwore sanigi nigo.

E seche ma gik moko biro bedo ekare

achiel en kaka ondiki;

Ruoth nyasaye wacho kama; un jo-

sayun, koguru matek kendo beduru

mamor nikech a biro mondo adag

ekindu

Eka ununge ni kara, ruoth nyasaye

manyalo gik moko duto ema ne obiro

iru.

Ruoth nyasaye biro chako kawo piny

Judah ka mare owuon e piny maler mi

ochak otim jerusalem dala manyiero.

Ji duto mondo oling e nyim ruoth

nyasaye, ni mar osechiew, nmoa kar

dakne maler.( Zakaria 2:10-13)

16

Mabiro timore ka Babulon osepondho

(zakaria 2:6-7) kendo ka yesu oduogo

e duoke mar ariyo, eka riuruok mar

adier mar jokristo nobedie ( Zakaria

2:10-11).

Kik babulon woundu e riuruok mag

dinde masani dhi mbele. Muma

siemowa ni ji endalo mag giko

nowuond ji e piny mangima. (2

thesalonika 2:9-12) kendo ji noyie gi

wound/miriambo ( Fweny 13;18) yie

uru mondo uher adiera mondo eka

utamru ruako paro mar riuruok mar

dinde kendo kik uket geno ni mano

biro kelo kuo e piny.

Muma wacho ni yesu kristo e ruoth

kwe (Isiaya 9;6) kondo obiro kelo kwe

e duoke mar ariyo ka ochako locho

kuom higni achiel kendo sechego

nyasaye nokel kwe . Ok kaka riuruoge

mag dinde sani wacho.

SOM MAN PUONJ MAWUK E

MUMA.

Puonjruok mar 9:

Bob Thiel: Janndiko maduong’

Ondike 2016 kod CCOG.

WECHE MOTELO: Chenro mar

puonjni nochaki kendo otelne gi

manosenindo,C. Paul Meredith ehiga

1954 ebwo Radio Church of God.M

ang’eny oseler ehigni mag alufu

21(21st century) Ndikogi pok olokgi

kaka ne gin. Puonjgo te kod penjo

mantire wuok mana e muma. Watiyo

gi loko kaka, NKJV kod NJB.

Wadak endalo ma ji nigi parruok- ma

ji onge gi adiera kendo ok oyie kuom

Nyasaye. Jo sayans mang’eny man

epinje mag jorochere,gin jok ma ok

oyie kuom Nyasaye kendo ok giyie ni

Nyasaye nitie. Wadak e higni makata

pinje mawacho ni gin jo Kristo nigi

chike mang’eny mo gwenore gi puonj

mawuok e muma.

Ang’o momiyo nitiere joma okia

Nyasaye?

Wan gi duoko ewi wachni.

17

Siegele nowacho niya,ji ma ok oyie ni

Nyasayenitie ni mana ebwo chike ma

tek rito.Nomedo wacho ni Jotelo

madongo mag din ni noketho chike

moko mane jotelo mokwongo

noketo.Jomoko kuomgi nong’anyo mi

opogore gi dwaro mar

jotendgigo.Siegele nomedo wacho ni

gimor ahinya gi ng’amt manyisoji ni

Nyasaye onge.

Ka ng’ato ok oyie ni Nyasaye

nitie,mano ok en gima adiri. To ma

timore nikech adieri ok donjnegi

kendo nikech ji ok non ndiko.

Jo Skeptic ok oyie ni Nyasaye nitie

kendo jo Atheist bende onge gi adiera

kata ka Nyasaye nitie kata oonge.To

kata kamano, Jo Agnostics ta wacho ni

samoro entie.

Jo Skeptics ok oyie bende ni muma

enbuk maler kendo ma wacho adir oyo

moro amora.

Jo somo ma sani oketo pachgi mana

kuom gik mineno mana gi wach kendo

ka ng’ato oluongo nying Nyasaye to ji

nyiero kendo ikuodhe. Timo tim maok

ler egik ma gidwaro ni mondo gitim.

Wang’iane wecho moko mane ondiki

gi Jotelo mag San Luis Obispe couty:

Giwacho ni gik moko nochakore mana

kendgi kendo odongo mos mos

(Evolution)

Ma notimore nikech e skund sekondari

moro, japuonj mane puonjo wechego

nogo nikech ji ne ok dwar winjo

puonjne eyo moro amora.

E skunde mag USA (A merika) ne

oningo puonj adiera kendo ojiw ji

mondo onon ane.

To kta kamano adiera iloko aloka

kendo igwenyo kod weche mag

miriambo. Ma chalo kaka terruok

ekind dichwo kod wadgi kendo

wachno osedonjo epach ji.Gichuno ji

ni mondo opuonj ni dhano

nochakorekaka gima tin(evolution) To

bende gitamo jo sayans mapuonjo

mopogore gi mano. Ma en kech mar

wach maber ma wayudo ebuk mar

Amos8:11-12.

Wasom anew ach moro ka.

Riwruok moro mar jo sayans, jiwo

wach moro miluongo gi dho ngere

ni,(Dogmo) Giwacho ni Nyasaye onge

kendo ne gikwayo ni kik go jok

mapuonjo kamano e skunde duto mag

sirikal. Giwacho ni mondo migi luor

kendo puonj dogma en adieri.Wachno

yudore (kolibush S.Evolution and

creationism, could be taught side

byside.New Times,may,2015.

Puonjni en mana gima otho

maonge kendo kata jo science

moko ose none moyudo ni en

mana miriambo to jo “skeplics”

pod medo mana puonje.

Joma ose neon tugo moro mar

Ben Stein ma wacho ni, onge

joma riek. Nee gitemo lero

kamano nikech puonjruokno

thiro jo science moko ma

osefwenyo ni Nyasaye nitie.

Jotim nonro mag skunde moko

wacho ni Nyasaye en mana

wach mar ngero kendo en mana

gima onge gi tiende, puonjoni

pod chando ji mathoth koro we

wang’e adieria.

18

1. THO MAR NYASAYE?

Higni mang’eny mokalo jo som

muma kod joyalo madongo

maluongore ni jo kristo ne

ochako wach moron i Nyasaye

otho- ni kaok kamano to kare

Nyasaye ne onge!

Ma esechegi bende mane jo

kristo moko nochako ni

Nyasaye onge kendo giwacho ni

en kamano. Ang’o momiyo

jomoko wachoni koro Nyasaye

osetho? Duoko yot. En ni ji

mang’eny ok dwar chiwo

ngimagi ne Nyasaye ok gidwar

yie kendo timo gik ma muma

wacho kendo ni muma edwaro

kendo e fwenyruok mar

Nyasaye ne dhano. Ka atimo

nonro mar ng’eyoni ber mar

Nyasaye nitie, kara onge tiende

miya duong’ ka ng’ato nyalo

timo gima oparoni berne to kare

ng’ato ka ng’ato nyalo timo

gima odwaro loso chike ne

owuon mong’iyo e ngimane

duto kendo kare ji nyalomana

bedo gi teko gi giwegi

manyisoni Nyasaye owe oko!

Endalogi, josom muma oseyud

ni en gima ber mondo ng’ato

oyie kuom Nyasaye. To ginyiso

ji ni gima muma wachoni rach,

en mana gima ber (Isaya 5:20)

kendo jk

manigi it masakni kende gombo

mana timo richo makopuonj

mar miriambo (2Timothy 4:3-

5).

Ji mang’eny manie epiny gin

poya/jomakia adier kod puonj

mar adiera mar Nyasaye.

Chuech duto te, ochung’ kaka

janeno ni nitie jachuo! Kendo ni

jachwechno en Nyasaye

manyalo gik mokoduto.

Kendoni Nyasaye no

emanochiwo teko mar ndiko

muma- kendo ni muma ema

onyiso go dwarone ka owuoyo e

gidhano. Koro ji oningo ng’e ni

Nyasaye nitie kendo opuonjowa

kawuono.

ANG’O MOMIYO NYASAYE

NYAKA NYISRE. Nyasaye en Roho (John 4: 24) to dhano

en ringruok kendo ok onyal fwenyo

roho. Mak mana Nyasaye nyakane eka

dhano man gi ringrouk ok matowni

nyalo nge’ye.

To nikech dhano ong’eyo mana aluora

mare kod gik manono, omiyo ji

mang’eny ok ong’eyo ni nitiere jok

man gi ringruokmma ok tho, mano

wach manade. Nyasaye nitie mana

kaka wadhi neno! Adie jok man gi

ringruok mao tho nenitie chakre chon

kendo gin gi paro kendo teko moloyo

mar dhano. Adier dhano en ringruok

ok en gimoro enyime. Nyasaye ema

owacho kamano pinje duto ok gin

mokwano kanono maonge tich, (Isaiah

40:17) kendo ka da bedni Nyasaye

onge gi chenro maber ne koth dhano to

mano ekaka dhano dobedo nyaka

chieng.

Nyasaye okwedo wi joma nigi kiawa

kuome; winj gima Nyasaye wacho ni

joma ok oyie kuome; joma ofuwo

wacho echunygi niya

19

,”Nyasaye onge” (zaburi. 14:1). Be

Nyasaye okwuo? Be odwro ni irwake

kendo igen kuome mondo iwe gima ok

ni kare kendo ma ok kony ng’ato.

Ok en kamano Nyasaye wacho niya

koro bi uru mondo wapor wach

kanyakla

(Isaya 1:18) odwaro ni mondo wabed

gi fwenyruok. Onyisowa ni mondo

watem gik moko duto mondo waluw

mana beyo kende.(1 Thes. 5:21) kendo

ong’eyo ni koro ok wanyal luwo yo

machielo.gima Nyasaye wacho ni

nyaka watem gik moko duto ni

nyisowa ni ose-elonwa fwenyruok

mondo wayie kendo okwodgo wi jo

sunga. Ee, Nyasaye osechiwo yo

mondo ing’e ni en Nyasaye mantie.

Kendo wachni oningo obed wach

moloyo weche duto te ma wango

epachwa.

Saa mar ng’eyo Nyasaye!

Wan endalo mag giko higni

6000 mane Nyasaye omiyo

dhano mondo oritre kende orit

piny nyaka giko. Sani koro

wachomo lasira maduong’ hie

kendo malichmapok oneye

nyaka chakruok piny nyaka chil

kawuono. To bende ok nockak

otimre kendo,(Mth.24:21,24:4-

8) sani nenore ni wan ekuyo

machopowa.

Buk mar rieko to wacho niya.

(5) eka yesu nowachonegi niya,

bed uru motang’ mondo ngato

kik wound (6) ji mang’eny nobi

gi nying go kawacho ni,”An e

en”, mi ginimi ji mathoth lal

(7) bende kik chunyu pare

kuwinjo mahu mag lweny man

kuonde machiegni, kata wach

lweny mankuonde maboyo. Gik

ma kamago nyalo timore to

mago ok onyiso ni giko mar

piny oserumo.

(8) Ogendni noked gi ogendni

wetegi, kendo Ruodhi nomon,

Ruodhi wetegi. Piny noyiengni

kuonde mopogore opogore

kendo kech bende nobedie to

masichego gin mana chkruok

mana ndalo manyien (Mariko

13:5-8)

Yiengni mar mar piny osebet kuonde

mopogore opogore; chal mar kor lwasi

kendo wumbe mag lweny e higni

matoth nyisowani kuyo koro chakore

(chalo mana ni kuyono nochakore

edwe mar ochiko, 19/2009, madinde

moko nochako riwore kagiwachoni

jatendgi ochung’ kar Yesu). Nok mar

yuto kod mahundu man e piny gin

chandruok/masira Adire en ni masira

maduong’no oriwo chanruok ma jo

Israel eringruok kod mago mobedo Jo

Israel echunygi. Toke higni 2-4, ranisi

nonenre ekor boche e polo (Math.

24:29) bange’ chieng’ Ruoth nochopi,

en kinde mag chandruok kod kech

(Isaya 13:9) ma biro mako piny ngima

(Math.24:30-31,Zech. 14:1-4 ).

Ma ekinde ma onengo wachier kendo

warwa adiera ma wango nikech

Nyasaye manyalo gik moko duto biro

oro ranyisi kod honni ma dhano biro

neon kendo winjo.

Nyasaye ose ikore mondo onyis

pinyin en “gima tin”

20

kendo kethruok mar piny osechakore

kendo wach mane okor biro nenore en

wach mar chieng’ dwe kod sulwe

(Luka 21:25) kendo magi duto biro

nenore chakre machiegni. Nyasaye

biro nyisore owuon omiyo sani kinde

ma oningo ingeye Nyasaye mosiko

kapok oloo mirimbe mare kum lich.

Adieri Nyasaye dhi kawo

chandruokni duto kendo obiro teloni

ewche te eseche maji neon masira

kendo makogi to teko maduong’ mar

Nyasaye kaji neno katiyo eka gibiro

yie ni adier Nyasaye nitie.

Ere kaka weche man eiye chalo?

Nyasaye en ang’o kata en ng’a?

(chakre karang’o kata ere kaka

nobetie? kata ni be entiere mochwere

nyaka chieng’ Nyasaye ni kanye/ to

ochalo nade? Be Nyasaye paro kaka

waparo? Tekone kod honnine chalo

nade?

Roho maler en ang’o? to ere tudruok

ma ekinde kod roho maler? To ere

tudruok ma ekind roho gi wuoro?

Be Nyasaye nochweyo piny kod gik

manie eiye? Be nochiwo chike

machiko kaka piny dhi nyime? Be

Nyasaye en Nyasaye marito kendo

chiko kaka ppiny onengo odhi?

To bende muma ondik kokalo kuom

much Nyasaye? To wanyalo geno

kuome?.

Penjogi kod mamoko biro

eparo mar dhano Nyasaye

oseluongo nyinge nitie duoko

kuom penjogi te.

Wadhi duokogiekalatas man

nyime epuonjruoggi.

Wang’I anew ach mawachni

Nyasaye ochiegni fwenyore eyo

monere kendo manere to mano

nyalo buogi.

Eseche ma Nyasaye

osefwenyore obiro miyi ranyisi

ma miyo inge’yonigik mondoki

e muma gin adier.

Puonjni mana kaka mamoko bende

gin puonj mabeyo ne ngimani be

iselamo Nyasaye mondo gigo odonjni?

Kapodi to go chongi piny kar kendi

kwa Nyasaye mondo omiyi winjo

mamalo mar roho kod rieko. Kwa

Nyasaye mondo okonyi mondo ikaw

puonjni itigo ka iwinjo gima muma

wacho.

Yie ipar indik mumbe manigi duoko

kuom pennjogi mabiro ng’iyo kendo

par gik miwinjo.

Koro wachako puonjno hie. (Somo

mar 9).

Nyasaye en ng’a kata en ang’o?

Waduto kochakore e nywolwa nyaka

sani wasebedo ka wang’eyo ni

Nyasaye en achiel. To kata kamano

muma to nyisowa ni Nyasaye en loch

kata (familia) ok en nga’t achel. Bende

wayudo ni en ok en kende! Koro

wayudo ane adieri;

Be Nyasaye nochweyo gik moko duto.

(Gen.1:1) bende (Wuok. 1:26)

fwenyonwa ni Nyasaye ok en ng’at

achiel, owacho niya, (koro

wachwe………)

Olero; edho jo Hibrania e buk mar

Chakruok 1:1luongo nyasaye ni

21

Elohim, manyiso ni mohingo achiel

(oganda) nikech ka en achiel to

johibrania lounge ni (EL) kata (Eloah)

moningo olok ni “Nga’t man gi teko”.

To Elohim nyisoni (jok man gi teko)

malerowa ni Nyasaye ok en kende.

Elohim ok en nying nga’to achiel,

mana kaka nga’to dang’ wachni

kanisa, “familia” kata piny Ruoth ma

en wach achiel to ochung ne oganda

machakore ariyo kadhi nyime. Elohim,

nyisoni “piny Ruoth” kata chakre ji

ariyo.

Koro Nyasaye ok en nga’t achiel to en

wuoro kod wuowi, (Joefeso 3:14-15)

Nyasaye en loch man gi teko mane

ochwecho kendo nigi loch marito piny

ngima. Jomoko wachoni ka Nyasaye

en achiel kare ok nyal bedo niji mokalo

ariyo to en adierni ji mokalo ariyo ok

winj gima muma wacho to Yesu

nowacho niya en kod wuongi gin e

achiel (John 17:22) Yesu bende

wachoni en kende niya; ji ariyo koro

doko ringruok achiel (Math. 19:4-6)

emaomiyo polo bende nitiere jok

mang’eny (Roman 1:20s, Colosians

2:9) to kata kamano Nyasaye wuoro en

achiel.

Injili mane Yesu okelo ne dhano en

wach maber mar piny Ruoth Nyasaye

kendo pinyruo oth en Nyasaye kendo

wach maduong’ enni Yesu nopuonjo

ni inyal nyuol nga’to nyuol manyien

eka obed anywola mar Nyasaye to

puonjruok mang’eny kuom wachni

biro bang’e.

Koro we wannon ni nga’ gini makoro

iluongo ni Elohim-piny Ruoth

Nyasaye. Bende wach nenikode

eseche mane ochweyopolo gi piny.

(john 1:1) bende wach en Nyasaye

bende wach nochweyo gik moko

dutobende wach nodoko ringruok kod

remo maen dhano.

(John 1:1, chakruok 1:1) lero ni nyiso

chakruok ariyo mopogore –onyisowa

ni nyasaye ne nitie bange chuech mar

gik moko duto. Mumbe go lero ni

nenitiere ji ariyo go kendo ne gi chano

kaka gik moko duto ibi chew .Wach

mar jo Giriki ma oloki ni wach e buk

mar Johana 1:1 en Logos koloke to

tiende en ni ngat mawuoyo elo ngat

machielo kata ngat mawuoyo.

Gik moko duto no chue mana koa

kuom wach. Kata Logos mane oduogo

obedo kristo .

Be muma nyisowa ni yesu nochueyo

gik moko duto man epiny ka achiel gi

piny kod dhano? Jo Efeso 3;9 kod jo

kolosai 1;16 to bende wach mawayudo

e Johana 1;1 en Yesu?

To bende nitiere jachuech mane

oduogo ongere achien ni en “wouro” .

we mondo wachue dhano e kido

machalo kodwa. Ka ok odewo

duong ma ne en go e family mar

nyasaye.

To kara ngama duong e piny Ruoth. Be

yesu nowacho ni en kod en kod wuoro

gin e achiel ( UJohn 10;30, 17;11) to

bende nowacho ni wuoro ema nigi teko

mohinge?

John 14;28 , 1 jokorintho 11;3. Olero

22

ni,nikech wuoro enma en duto kuom

duto to wach kata Logos Johana 1:1

nochueyo gik moko te e nyim wuoro

kendo mno emanyiso ni wuoro nigi

teko kuom gik moko duto mane ochue

kendo en ema ogolo chik. Kata mana

kapok no chue gimoro amora.

Tudruok man e kind wuoro –gi wuowi

Wuoro kod kristo ema wayudo ni

eman gi teko e piny Ruoth, koro

wadwaro ngeto niere duondruok manie

kind wuoro gi wuowi

Be logos (kristu) nodoko kaka dhano

man gi ringruok kod remo? O Hebrews

2:9, John 1:14 nang’o? Hebrews 2:9

Olero ni: ji duto oseketho (Jo Rumi

3:23) kendo misach richo en tho

mochuere(Rom 6:23)

Logos nodoko dhano ma tho.

Emomiyo notho mondo ochui gowi

mag ji duto! Nikech, kristo ka ne en

epinyika kaka dhano ne ok otimo richo

nikech. Ne en Nyasaye mane obiro e

ringruok John 1:14

Ere kaka iogos nodoko dhano motho

mathayo 1;18-23

Bende yesu nokaw ringruok mar

dhano koa kuom min ji maria?

Be no nyuolo kod wuoro kokalo kuom

roho maler?matindo 20 To be

dundruok mar wuoro gi wuowi

nochakre bende yesu ( Logos) nobedo

wuod nyasaye ,maen “wuoro” to be

wuoro noluongi ni wuonwa mani

epolo nikech hono malich mane

otimoreno? Mathayo 18;19-35.

Iwachonwa niya, yesu nomak ichne gi

min mare Maria . To ok kaka dhano

mamoko.En ichne ne omaki kokalo

kuom teko mar roho maler mane oa

kuom wuoro.Bange nobedo wuod

nyasaye .Kendo noluongo

Nyasaye ni wuora.Eka anyuola

nochakore kendo obedo ni nitie wuoro

kod wuowi man e tudruok mar jodala .

Bende yesu noyudo kendo duongne

kod teko mane engo kod wuoro tok a

chierne koa kuom jomotho ?John 17;5

;fweny 3;21 .

To bende piny ruoth nyasaye ibiro

telone kod wuoro osebedo ka medo

kwanmag nyithindo ? romans

8;29wach ma owach kanyo en ni ;-

mondo wuode obed wuowi maduong

ekind owetene moko mangeng .

Olero ni ya ; dundruok mar wuoro gi

wuowi nochakre eseche mane ich yesu

kuom teko mar roho maler mane

nyasaye owuon ema nee ooro.

Kristo –Ruoth Nyasaye E muma

machon.

Bende jal mane achien nonge kaka

wuoro nochano kendo oketo chenro

mar pinyin chakre nolalo muma

machon? John 1;18,5-37

To muma manyien wacho nango kuom

kristo?1 korintho 10;14.

Achiel kuom nyinge en kidi,kama

wasomono, wacho kamano.

Tobende kidini noluong ni” Ruoth”e

ndalo mag muma machon 2

samuel 22;2-3.

Olero ni ;eloko mar king James

Authorised kaa achiel kod loko

manyien mar king James (NKJV)

wach mar “Ruoth”otigo mangeng

23

kendo ondik e nukta matindo.

Adier loko mar king james manyien

Loko kuonde mondiki ni “nyasaye”ni

Ruoth. Kendo ondike g nukna

matindo. Adieri loko mar king James

manyien Loko kuonde mondiki ni

Nyasaye” ni Ruoth.kendo nitiere

kuonde ma both nitiere. Kamoro

amora mondikie gi nukta madongo,

nyiso ni e dho ji Hibrania ondike ni

YAHWEH

E ndiko ma jo Hibrania, ni nukta moko

ma onge. Gimedogi mana ka giwuoyo.

Emomiyo luongo wach mar YHVEH

ok ong’ere maber. To kawuono ji

ong’eye ni iluonge ni YAHWEH kata

YAHWE to kaka oningo lounge pod

ok ong’ere ni Nyasaye ne ok oyie

mondo dlano onge nyingno

Wach mar YAHWEH oningo loke ni

MOCHWERE kata ni NGAT MA

NYAKANENE.

Ma ok ni ‘ruoth’. Tho Ju Hibrania ni

nyis ni RUOTH NYASAYE MANE

NIE MUMA MACHON en KRISTO

E ndalo ma wan tie ni

Be Dandi nowuoyo kuom luandano

kaka Nyasache? Saburi 18:1-2

Olero ni wachni ‘‘Nyasaye’’olulo gik

moko ariyo;piny ruodh Nyasaye kod jo

od Nyasaye kendo ji ma nitiere e piny

ruodh no kata Jo dalano. Kristo kod

wuoro gi e achiel ‘‘ELOHIM’’ to gin

ji ariyo mopogore!

To Ruoth-YAHWEH-chalre gi kaka

waluonge sani ni. Wuoro kendo en

emane otelone jo Israel endalo mag

muma machon.

Ne en YAHWEH mane wuoyo gi

Adam kod Hawa e puodho mar Eden

Nyasaye mana owuoyo kendo none

ekind dhano ne en Yesu kristo nikech

muma wacho ni onge ng’ama oseneno

wuoro gi wang’e. (John 1:18,5:37)

Kristo ne onyiso jo Israel ni en ng’a?

(Isaya 48:17) bende wach mar,

“Nyasaye ma Nyasachu” ne otigo ka.

Ma ne en “wach”- ok wuoro mane

wuoyo. Nonyiso Jo Israel ni ang’o

mosetimo, kendo ni obiro bedo nang’o

endalo mabiro? Isaya 43:15

Bend wach-ma en kristo-emane

ochiwo chike Apar? Wuok 20:1-2, 3-

17

Olero ni ka wasomo wuok 20

YAHWEH olok ni wach ka be wayudo

ni logo mane odoko kristo kendo en

emane ochiwo chike Apar. Nikech

wuoro noketo tijni kuome mondo otim.

Bende nying mar “Ruoth Nyasaye”

nokor kuome wach moro endalo

mabiro e loch mar higni Alafu achiel.

Obiro choko jo Israel epinje duto te

mane okegie. Ezekiel 11:17.

Kend en kaka kristo,wuowi,noket gik

moko duto te elwete. Obiro timo

ang’o? 1 jokorintho 15:28.olero ni: jal

mane ni gi teko kendo e od Nyasaye

kendo odoko kristo. Nyasaye wuoro e

muma machon a mane ochung’ kendo

tiy kar wuoro en Yesu kendo en emane

ochung’ kar wuoro.

Nyasaye ni kanye?

Yesu nonyisowa ni walem nang’o?

matayo 6:9

Kare ng’ama walumo ni kanye? Bende

kristo nowacho wach manyiso ni

24

wuoro ni e polo malo?

Mathayo 7:21 Be polo nitie mokalo

achiel? Chakruok 2:1, Bende Paulo

nonene polo mar adek e fweny, mq en

kama Nyasaye odakie? 2 welhe mag

dhalo 12:1-2,4. Bende Yesu nodhi

nyaka kama kom duong’ mar Nyasaye

nitie bang’ chiel a kuom Jomotho?

Fweny 3:21,pod en kanyo? To bende

wuoro bende ni kanyo?kanyo lero

weche go te.

Ere kaka wanyalo ngeyo ni polo kama

wuoro nitie bor kendo ok. Ochiegni gi

piny? Johana 3:13. “onge ng’ato”

Olero ni i muma puonjo ni nitiere

ponde adek. Mokwongo en aluora mar

piny (Kor Yamo) ma boche losore.

Mar ariyo: en tok boche gi malo ma

wang’ ok nyal neno.

To mar Adek en: kar kom duong’ mar

Nyasaye

Ruoth Nyasaye nie kalu mare maler.

Kendo en gi kom duong’ne e polo.

Orange ji duto

Kendo oneno gik ma gitimo.

(zaburi103:4)

(19) Ruoth Nyasaye noguro kom

duong’ne e polo.

En e ruodh gik moko duto. (zaburi

103:19)

(9) :wuonwa manie polo,

Nyingi mando omi luor

(10) lochni obi,

Kendo dwaroni otimore epiny kaka

timere e polo mathayo 6:9-10

Gima iluongo ni polo mokwongoen

kor lwasi kama poche nitiere.

(23) To kata kamano nogolo chik

mond thont polo oyawre

(24) Eka nomiyo manna, ma en chiemo

ma e polo, ochuenigi ka koth mondo

gicham. (zaburi 78:23-24 )

(15) To iwe osiki mar tiende kochung’

e lowo, kendo itueyo alwora gi nyinyo

kod mula. Kamano nodong ei lum e

pap kanyo, nimar ng’atho nyaka dag gi

le ethim kend tho mok kuome (Daniel

4:15)

11….dirisn duto mag polo noyawre.

12, mi koth nochue epiny kuomnsalo

piero ang’wen, odiechieng’ kod

Otieno (Gen 7:11-12)

Kama wang gikie kendo neno sulue

ema iluongo ni polo mar

ariyo:Nyasaye nonyiso . Abraham ni

ong’I polo kama sulue nitie.

(5) Bange Ruoth Nyasaye nogole oko

mowachoneniya, Ng’i malo, kendo

kwan sulwe, kinyalo “Eka nomedo

wachone ni Nyikwayi bende no bed

mang’eny ka sulwego”

Wangi ane kendo

22…. sulwe ma e kor polo. (Rapar mar

chik 10:22)

3…... chieng’ kata due kata gik man

ekor polo (Rapar mar chik 17:3)

(10) Sulwe mag polo kod gik moko

duto mae kor polo (isaya 13:10)

1) Eka malaika mar abich nogoyo

tung’ne, mi ne aneno sulue moro mane

oselwar epiny koa epolo, nitie dala

maduong’ ma en jelo.

2) (fweny 9:1)

Koro waseneno ni nitiere polo

mopogore opogore ei muma kendo

kaka gin.

Ndalogi wan gi ndege ma ilhongo ni

“Jet”kend oluyo e polo mokwongo.

25

Kendo josomo moko mag kor kwasi

osetemo mochopo epolo mar ariyo. To

wuoro ni e polo moyombo moko duto

kendo onge ng’ato, mak mana Yesu

kristo mane oa epolo mar adek kama

kom duong’ mar Nyasaye nitie.

Ebuk mar jo Hibrania 4:14, wan gi

jadolo maduong’ ma en jal ma oseidho

modhi epolo mar adek kar kom duong’

mar Nyasaye.

Be nitie tudruok mantiere e kind

Nyasaye kod god piny zagan kod

Jerusalem manie polo. Johibrania

12:22.

Olero ni: Jerusalem mar epolo kod

Nyasaye wuoro biro lor piny koa epolo

eseche ma gik moko duto oseket kare

Fweny 21 kod 22 nyiso gima biro

timore. Wadhi puonjore kuom wachni

e puonjruok mabiro nyime .

Bende nyasaye odak e hekalu mane

polo? Saburi 11;4to be en gi kar betne.

Olero ni;bende ingeyo ni chenro mar

nyasaye dhi mos? E polo mar adek

nitie dala maduong maen Jerusalem

.kendo ma e zayum kaka hekalu manie

polo ma en jerusalem manyien nitie (

jogalatia 4;26) kendo entie ( Hebrews

12;22)

Epiny ma palastina e kama dala mar

jerusalem makawuono nitie kendo

kanyo ema god zeitun/god zayun

bende nitie. Jerusalem manie pinyka

nitie bended ala maler mar nyasaye

nochungne ( mika 4;1-2)

Got sayun ma muma wuoe ji ok winji

maber kendo osekelo winjo mopogore

opogore. Ka wa somo zaburi 48;1-2,

nyisowa ni chal ka gima godnoen e yo

“nyandwat/north” mar Jerusalem . To

jo non ndiko wacho ni kanisa nyasaye

oger yo ( western) ma ok ( Northern)

nyandwat machalo gima ji wacho ,

oluonge ni god zayun. Nitere okenge

adek majok ma nono chal mar piny

golo kuom god zayun man e piny

Israel. (cf. piyner ma timo nonro

wacho ni kanisa mar joote ne ni e god

zituni/ zayuni. Wachoni ondiki

1990:16-35,60) Nyiso ni kanisa

Nyasay omakere gi god zayun ma

wayudo ebuk ma jo Hibrani 12:22-23.

Koro ji nyalo wuoyo ewachh mar god

zayun mopogore opogore.

Gik manie piny malhalo kaka dala

maler kod got maler ma hekalu

ochung’ie, siemonwa mano manie

polomondo wang’e kaluwore gi gik

ma waneno mondo wapuonjrego

weche mag chuny.

ka onyuolwa nyuol manyien kuom

Nyasaye, kendo orwakwa gi ringruok

ma ok tow, be wabiro neno gigo wang’

gi gwang’

1 johana 3:2, cf 1 timotheo 6:14-16

Nyasaye Chalo nade?

Ji mang’eny paro ni ok yot mondo

ng’ato ang’e kaka Nyasaye Chalo. To

Nyasaye oseyie mondo dhano ong’eye

kende olere malongo ei mumbi kanyo.

Nyasaye wuoro kod kristo biro

frwenyore ni eyo makende! Koro

wasom ndiko:

Bende nitie ng’at moseno wuoro?

Johana 5:37

26

Bende Yesu ne nigi wuoro kapok

nobiro epinyka kaka dhano? Johana 8:

38,6:46. To be Yesu noleronwa kaka

Nyasaye Chalo?

Be en adier ni Yesu nonyisowa kaka

wuoro Chalo? Johana 1:18. To Yesu

nowacho ni Nyasaye Chalo nade?

Johana 14:9. Eseche mane Yesu

wuoyo be ne en gi ringruok kaka

dhano? To bende Nyasaye Chalo gi

dhano?

Olero ni kristo nowacho ni wuoro

bende Chalo gi dhano mane ochweyo!

Eseche mane Nyasaye Chwecho

Bende owacho ni nochwoyo dhano

ekido machalo kode? Gen 1:26. Be

Nyasaye nowacho ni gik moko duto

ma ok nyal ne gi wang’ nyalo

fwenyore kendo ng’ere nikech gik

mone ochweyo-nyaka dhano mane

ochweyo? Jorami 1:20

To nitiero weche mang’eny kuom

wuoro. To Yesu kane pok ogure ang’o

mane okwayo wuoro? John 17:3

Olero niya: eseche mane christo

chiegni dok ir wuoro, nokwaye ni

mond odwokne dwong’ mane

engokapok nobiro kaka dhano:

Nokwayo mondo ochak oyuk kendo

teko kod duong’ mane en godo

mokwongo.

Ere kaka Christ biro biro eteko mar

wuoro gi ringruok mar roho? Fweny

1:13-16. Ng’e malong’o ni wuod

dhano ma muma wuoyo kuome ka en

christo (cf Daniel 7:13-14, Mariko

9:12)

i. olero niya: “bedo gi duong’ Nyiso ni

bedo gi teko kod duong’! teko kod

duong’ ma Nyasaye rigo duong’

malich kende nyalo miyo dhano rieny

maler kaka Chieng’

Be Nyasaye Osko nyaka Chieng’?

Muma nyisowa ni Nyasaye ing’eyo

kokalo kuom gik mane ochweyo, ma

gin gik ma waneno gi wang’ kod

malaike, gi ler kod ngima (fweny 4:11)

ka nyasaye e ma ochweyo gigi te,

nyiso ni ne entire kapok gik moko duto

obetie.

To ng’ato nyalo banjo ni, Ng’amane

ochweyo Nyasaye? Penjo ma kamano

bende nyalo donde epach ng’ato koro

we wawinj ane ni to muma dwokowa

nang’o.

Epunjruok wa mar 7: (leson 7) wayudo

ni “wach” kata LOGOS- ma alhien ne

odok kristo ema ne tiyo e log tich mar

wuoro kaka jadulo maduong’ . Yesu

ema ne ong’ere kaka Ruoth Nyasaye e

muma machon . to be ne en gi wuongi

kata min gi.-Be ne en gi chakruokkata

giko – To ndalo mage mane ochako

fwenyore? Johibrania 7:3, john 8:58.

Nyasaye osebedo kuom ndalo maromo

nade? Isaya 57:15, zaburi 90:2. To

bende pod obiro betie mosiko nyaka

Chieng’? isaya 9:7

Bende Nyasaye osesingo ni jok motho

koyie kuom kristo nochier ma Yud

ngima mochwere ma nyaka Chieng’ ?

johana 5:25. To be wuoro kod wuowi

nigi ngima (john 5:26)

Olero niya : Nyasaye ochwere kendo

entire ma nyaka nene!

27

Ebuk mar Isaya 54;15, Nyisawa ni

Nyasaye osiko nyaka chieng ; koro dak

mosiko manyakachieng ewash

maokyot ne thano winjo tiende

(Ecclesiasties 3;11) Omio kata obedo

ni thano ongeo washno to pod

okodonji

Be Nyasae ongeo wachni? Osaketo

kinde mowinjore ne gimoramora.

Osemio wagombo marngeo gik mabiro

timore to okosemio wafuenyo gik

mokoduto motimo.(26)Duong mar

Nyasae odhiero dhano ngeyo kendo

kata hike okwanyal

kwano(Ayubu36;26) Nyasaye chiko

gik malich mond otimre. Gin gik

miworo midhiero wangeo (Ayubu

37;5) (8)Da an ein toda chiwora elwet

Nyasaye nike enema otimo gik moko

malich, honni mage ngenye mokadho

akwana(Ayubu5;8-9).

Korowayudo ni Nyasaye mio dhano

ngeo ni Nyasaye emosiko nyako

chieng tokata kamano tichmotimo lich

madhano oknyal ngeote kod sani. To

muma emaleronwa wechego.(18)

Wech Nyasaye mane ohulo wechego

chon emawacho kamano (tich

joote15;18)

Wayudo ni Nyasaye emongeo kit

chwechne nyaka nene to gik moko ma

dhano ok nya ngeo kwome. Bende

wayudoni ok wanyal ngeo gikmoko

duto man ebwo wang pinyni

(Jeremia31; 32) kaka Nyasaye.

Bende okwanyal ngeo Tung piny

nikech oonge gikamochakorego kende

kamaogike.

Kangato nyalo wacho ni ogike

ekorlwasi, to kor lwasi ogik kanye?

Adier en gimok nyalre.

Manokaka dhano oknyal chopo

echuny pieny ekaka dhano oknyalngeo

chkruok kod gikomar Nyasaye. Bende

mana kaka wach marni piny osiko

nyaka chieng’ ok nyal donjo eparo

may dhano eka wach marniNyasaye

osiko nyaka chieng’ bende mondo

odonjne nga’te.

Matekna winjo nikech wangi paro mar

dhano wan wang’eyo mana gikma

wakwano ka dollars, silinge higni bor

mar gimoro, kwano loo acre, gallons

kod pound, gigi wakwano kendo

wayudoni girom nade.

To gima ochwere onge gikone bende

ok kuom gik nyal kwane miya higni

mano bende ekaka Nyasaye chalo.

Gik maonge emaichweyo to mantie ok

chew.

Ka Nyasaye nitie seche te to kare gik

moko duto mosechweyo to ka oonge to

kare gigo bende onge.

Jal mondiko bugni osomo science

mogik e rang’iny mar PHD jo science

wuoyo kuom gik moko miluongo gi

dho ngere ni atoms molos gi protons

neutrons kod electrons mago gin gik

mana gik dhano oketo.To ka ipenjo ni

gigo olos gangoto josomo ok nyal leri

maler.

Electrons “orbit” en atom ( nucleus

otingo protons kod neutrons )e yo

makende .Giduto giringo matek.

Iluongogi ni orbit kaka dhano ongeyo

ni teko onge gi kama ochakore.,

28

adier gimoro amora timore ni kech

teko. Mano bende miyo wangeyo ni

teko en gima nitiere kendo oyudore

seche te ,

bende ok oyot mondo gimoro amora

mondo ochak wuoth kaonge teko.

Koro ok en adier ni electrons nyalo

chakotiyo ka onge gima miyo odhi

nyime.

Adier mawayudo ni nitiere gik moko

mamiyo weche dhi kare ( mathayo)ma

koro en ango ma 50—50 malosore e

bwo piny ngima . Kendo yudore ni

piny ne ochwe jomoko bende wacho ni

ango mar 50-50 ketho chik mar jo

physics ka wach ni kelowa e ngeyo

ninitiere jachuech.

Ka luwore gi gik mioro e kor yamo (

radioactive) nyiso malongo ni kara

gima iluongo ni matter ok en gima

nitiere seche te. ( Radioactive ) gikere

eyamo seche ma oorgie.To ka ni gi

kore nyaka chieng to de koro gionge.

To jo sayans bende nofuenyo ni

radioactive en gima nitiere seche te;

Jo science wacho ni atoms maloso

matter en gima lokore bang higni gana

gi gana ma jotim nonro mongeyo gi

dho ngere ni” hypothesis Oscilatin

Universe Theory” ne en wach mamit .

To kata kamano , nitire jo science

bende mapingo wachno kendo

giwacho ni mano ogwenyore gi chike

ma jo phiysics mawuoyo kuom chenro

msar kor luasi .Giwacho ni ka teko

mar tiyo osetiyo ma ool to matter

dwaro teko machielo kendo .Wach ni

nyiso nit ok ka gik

moko duto osetiyo,kod teko mamiyo gi

gitiyo,kendo oserumo to gimakore .To

ka otimore kamanoto onge gima nyalo

dhi nyime

An (Dr Thiel) asetiyo gi masin mar

mach kaka nyathi matin kendo anyalo

nyisouni gik ma jo science wachogo ok

gin adiera. Angeyo teko maka idiro

gimoro malo to duogo to duogo piny

kende to adier onge gimanyalo mako

gimoro ekor yamo .

Masin miluongo ni telescope nyiso

pile ka pile piny medo yawore

maduong , koro ma en ataro mar nonro

mar piny ngima ( Ascillating Univers

Theory) adier sani jo science manyien

koro oyie ni piny biro yawore.Kendo

ma omakore gi gima muma puonjowa

e buk mar( Isaya 9;7)asebedo ka

anfunyoni jogi gin mana jok

manetemo wacho ni piny ne onge

chakruokne mondo giwach ni nyasaye

onge

NYASAYE OWUON OSIKO

NYAKA CHIENG.

NYASAYE EN ROHO.

Nyasaye osenyisowa ni en kod chenro.

Fweny 1;3-6 To nyasaye nyisowani ni

en nga? John 4:24

Olero ni: koro waseyudo pogruok man

e kind dhano gi Nyasaye. Nyasaye en

roho. Dhano to en ringruok matow ko

remo-ma en mana lowo (1 Jokorintho

15:47,53)

We mondo wang’I pogruok machielo

man e kind dhano kod Nyasaye.

Kit Nyasaye Chalo nade? Zaburi 99:9,

Johana 4:8,16.

29

Olero niya: Bedo maler nyiso ni ler ma

onge gi richo. Nyasaye nigi hera maler.

Nyasaye en roho, kendo en gi hera

maler, mowinjone kendo mano ekite.

Be nitie ng’at maler kaka Nyasaye? 1

samwel 2:2 Olero niya: To nikech

wuoro gi wuowi e motelonwa.

Nyithind gi, ng’ato ka ng’ato nyaka gi

roho maler. Roho maler en teko (Ephe

4:4) ma wuoro kod wuowi tiyogo

kendo imiye mana jok moluongi kendo

molokore oweyo timo richo ma

obatisi.

Nyasaye en JACHWECH kendo

JARITWA.

Bende roho mar Nyasaye e nigi teko

madwong’? Gen 1:1-3 kod Jeremia

32:17

Olero niya: Nyasaye nochweyo piny

kod polo kokalo kuom tekone ma en

roho kaka wayud e fweny Achiel.

Roho maler en Teko Nyasaye! Kendo

Nyasaye tiyo kode kuom jok molungi

mondo obed nyithinde. Bende en ema

Nyasaye notiyo kode mondo ochwe

gik ma waneno sani gi (Johibrania

11:3)

Roho maler mar Nyasaye wanyalo

lounge ni gir tich kata machine. En gir

tich ma konyo dhono mondo olos gik

moko. Kendo roho maler tiyo ne

Nyasaye. Roho no bende teko tich

mane odong’ ni kech ok opodhi. Roho

mar Nyasaye opong’o piny duto

(zaburi 139:7, Jeremia 23:24) To roho

ok en ng’at mar adek kaka Jo Greco-

Roman osebedo ka puonjo ni “Didek

matakatifu” ma en wachmane kanise

may Greco-Roman ochako puonjo

higni mag 381 AD koa kuom jotelo

mag Constantinople.

Bende Roho en Nyasaye.

Duoko mar penjono luwore gi kaka

ng’ato oketo pache monde ong’e.

Be roho ma ei dhano en dhano?

To nikeke en ei dhano koro err oho mar

dhano.

Mano bende en adier kuom Roho

maler.

Nikech oa kuom Nyasaye, en roho mar

Nyasaye mana kaka roho mar dhano

ok en ng’at machielo, ekaka roho mar

Nyasaye bende ok opogore.

Ma e ma omiyo mumbe ma wadhi

somogi (Jok ma wacho ni nitie

nyiseche adek ie achiel tiyogo eyor

kia) nyisowa mana ka ok iyie roho

maler lo imo richo enyim Nyasaye. To

be ok onyis ni roho male bende en

Nyasaye.

To ne nitie ng’at moro ma nying e

Ananie to Chiege nyinge safira. Ne

oloko mwandugi moko pesa.

Mi odong gi pesa moko,to moko

okawo otero ni Joel ka chiege bende

ong’eyo.

To petro nowacho niya, “Anania,

ang’o momiyo satan opong’o chunyi

mondo iwuond roho maler, kidong’ gi

pesa moko mane ing’iewo puodho?

Kane pok ing’iewo puodhono, donge

pea ne meki, minyalo timogo gimoro

amora mihero? Koro ere gima ne

omiyo iparo mondo itim gima kama?

Dhano ok ema iseriambone, to

iseriambo mana ni Nyasaye.

Gikanyono mane Anania Owinjo

wechego, nogore piny motho. Ji duto

mane owinjo wachno Luoro nomako (

Tich Jaote 5:1-5)

30

Nitie weche ariyo kuom somono.

Mokwongo en ni Anania ne ok

oriambo ne dhano to ne roho maler.

Mare ariyo en ni petro ka achiel gi

joma moko mondikie muma (musa,

Arun, Joshua, Mika kod ji Moko) ne

wacho ni ka ng’ato otimo richo to

otimo mana enyim Nyasaye.

Kane Daudi otimo richo ne uria ja

Hitti, nofwenyo ni osetimo richo

enyim Nyasaye. (2 samwel 12:13)

wasom bende muma maluwe no.

(3) Ayie ni timbena nono kendo

gichando chunya e seche dudo

(4) In kendi ema osekethoni, ka atimo

gik ma ok ler e nyimi. (zaburi 51:3-4)

Ka watimo richo to watimo enyim

Nyasaye.

Be roho maler ma wasomo e Tich Jaote

s en roho mar wuoro, roho mar Ruoth

koso en ng’ato man yore miluongo ni

roho maler? We wasom one ebuk mar

Tich Jo’ote s mondo wayud duoko.

7) bang’ kinde ma dirom seche adek,

chiege nobiro

8 ) eka Petro nopenjo , nyisane ; magi

e kar romb pesa mane ungiewo puodho

kose?

Nodwoko ni eemago e kar romb pesa.

Eka Petro nopenje ni mar ango? Ne

uwinjoru gi chuori ni e dhot ka, kendo

in bende gibiro tingi ma giteri oko “

10) Gikanyo safira nopodho etiend

Petro mi otho. Eka yawuowi nobiro,

monwang kosetho, omiyo ne gitinge

ma gigole oko mi giike but chuore

( tich joote 5;7-10)

Wayudo maber ka Petro wacho ni

Anania gi Safira chiege otemo wuondo

roho mar nyasaye ok ngat machielo.

Ma en wach mogwenyore gi gima jo

non ndiko moko wacho kwa nyiseche

adek. Tich joote 5ok wach ni nitie

nyiseche adek mopogre opogre

Wang’i an etich joote 13; 2?

To kane oyudo gilamo ruoth kenedo

gitweyo chiemo,roho maler nowacho

ni ji niya ; walamneuru Barnaba.gi

Saulo oti tich ma oseluong gi mondo

giti.

Jomoko paro ni wach mowachno en

dwach rohomaler nowachonegi niya

walnauru Barnaba gi Saulo oti tich ma

oseluonggi mondo giti.

Jomokoparo ni wach mowachno en

dwach roho to mono ok ekaka en

nikech muma puonjo malong’o ni

endalo machon ,roho maler ne wuoyo

mana gi dho jonabi (cf. 1Ruodhi

14:18,Jo Hibrania 1:1,2 Petro 1:20)

Kendo wach moloki ni owacho nyiso

ni en wach mowachi.

Jo Kristo mokwongo nokow roho

maler kaka gim Nyasaye tiyogo kaka

tekone maduong ma en kaluwore gi en

kaka ruoth Nyasaye tiyo kod roho.

Edho Jo Hibrania en ‘RUACH’ma ka

oloke to en yamo kata auka. Edho Grk

en PNEUMA’ma nyiso bende ni en

yamo. Adiera mana kaka yamo ma

wayueyo, roho maler ok nyalne gi

wang’ to en kod teko kendo tichne ema

waneno.(Chakruok 2:7,Luka

4:14,Tich Joote1:8) Mana kaka yamo

mawayueyo miyo wabedo mangima

ekaka roho bende rito ngimawa mar

roho. Johana 6:63.

Higni mag 2000, Melito ma ja Sardis

nondiko ni roho maler en teko mar

Nyasaye.

31

Lew ruoth en roho roho maler.

E Zaburi wayudo ni ‘Lewa en kalam’-

----- Lith lwet Nyasaye en roho maler

kendo e mane otiyogo echikene

e buk mar Wuok( Melito from the

oration in our Lord’s passion)

To nikech Nyasaye nondiko chikene

en owuon ,wuok 31:18,Melito nondiko

kawacho ni roho en teko mar

Nyasaye,to ok ni en bende en ng’ato

yore. To ka wawuoyo kuom roho

maler ,ji mang’eny wachno ok

donjniginikech tim mamiyo roho kelo

fwenyruok kuom ng’ato pok odonjone

ji.T o gima iwuoro en ni weche mag

roho gin gik ma ok nyalne gi wang’

maoko.Emomiyo nyaka ne ndikgi e

muma.

Ak en mana roho. Kendo roho mar

Nyasaye ok en dhano mangi ringruok

matow to en osiko ma nyaka

chieng’.(1Jo Korintho 15:33,Jo

Hibrania 9:14)

Ere kaka Nyasaye notiyo gi roho

mare kod tekone echwechne? Zaburi

148:5.Wang’i ane wachni,(Nogolo

chik) som matindo 1-4,Zaburi 33:8-9

kod Chakruok 1:2-3.

Olero ni: Logos ma tiende ni WACH

MA en Kristo,Johana 1:1.’ Nowuoyo

kendo gima ne owacho

notimore’Nyasaye nowacho ni ler

mondo obedie kendo roho mar

Nyasaye ne wuotho ewi pi kendo en

emane otimo gigo duto. Kendo ler

nobetie.

Roho maler en teko mar timo honni.

Nyasaye wacho nang’o kuom jok ma

ok oyie ni en emane ochueyo gik moko

duto kaka gin? Jo Rumi 1:18-22.

Olero ni: Kane Nyasaye chweyo polo

gi piny,, piny ne onge gimoro amora

omiyo Nyasaye owuon notiyo gi teko

mar roho maler mochweyogo gik

mantie.

To kene Kristo wuoyo, Nyasaye

nenyalo loso kuon kod rech kendo

nomedo loko chiemo matin mane

nitire obedo mang’eny. Yesu bende

nochungo yamo mane kudho matek

(Mathayo 8:23-27)

Gima Nyasaye dwaro ema owacho

kendo Roho emanetiyo echwech duto.

Chwech duto nyaka luor chikne.

Wachni ok donjnwa to en mana ni

Nyasaye pok oelonwa, to ma oelonwa

en mondo wauie kuome. Jo science

pok onyiso malong’o ni chwech duto

olworo Nyasaye. Honni mane Yesu

otimo leronwa ni Nyasaye nigi teko

mar chwech

¿To bende Nyasaye tiyo kod teko mar

roho maler mondo oriti kendo otelne

chwechne? Nehemia 9:6, Jo Hibrania

2:2-3 kod Zaburi 66:7.

Olero ni: Nyasaye ema rito kendo

chiko piny kokalo kuom teko mar roho

maler .

Be en adier ni Nyasaye emarito piny

kokalo kuom teko mar ro maler- To

bende en ema nochiko mondo gik

moko duto ochwe? (Chakruok 8:22.

To be chieng’ winjo Nyasaye? Ayubu

9:7 kod Zaburi 104:19. Ere kak

Nyasaye noyaro piny? Ayubu 26:7

Olero ni: Wach mar rito tinde ni neno

ni onge rachwany kata keto gimor o

obed mangima kik gimoro kethi.

Nitire chike mongirore kendo matiyo

epiny.

32

Ma nyiso ni nitie ng’ama ne ochiwo

chike kendo jarit chikego. To mano

bende egima muma puonjo.

19 Nyasaye kumogi nikech gik moko

duto ma dhano onego ng’e kouom

Nyasaye osefwenyorenigi malong’o,

nikech Nyasaye osemiyo ging’eyogi

20, Chakre chwech piny, dhano

osebedo kong’eyo niNyasaye nigi teko

mochwere kendo ni en Nyasaye adir.

Kata obedo ni gik manyi ni en Nyasaye

ok nyal nenore, to ing’eyogi kokalo

kuom gik mosechweyo, kamano dhano

ok nyal wuondore ni kiagi. (Jo

Rumi1:19-20) Ma nyiso ni muma

puonjo malong’o kuom Nyasaye.

BENDE E BUK MAR 1JO

KORINTHO PUONJO NI:

Koro ere ng’at mariek? ¿Ere japuonj

chik? Koso ere jatwak mariek mar

pinyin? Donge Nyasaye osenyiso ni

rieko mar pinyin en mana fuwo koso?

27 To Nyasaye noyiero gik ma piny

kwano ka gik mofuwo mana kong’eyo

mondo okuodgo wi jomariek kendo

noyiero gik ma piny neno ni nyap

mondo okuodgo wi joma rateke, 1Jo

Korintho 1:20, 27.

1 Nyasaye oselos piny kod ngima

mantie, To kata kamano ji to wacho ni

mano ok oromo.

2 Jomoko bende paro ni gik molosi

machalo kaka laptop kod computa ni

nyalotimo tije duto kendo giparo ni

mano egimaber moloyo kata mana

josomo oyiego kendo kanyo ema

giketoe ngimgi duto.

3Adier chwech Nyasaye biro fuyo

kendo oseketo chikene mondo orit

chwechne.

Nyasaye rito chikene mane ochiwo

mondo chwech duto olu bed ni gin

epiny kata e polo, kata ka gingima kata

githo.

4 Jomoko paro ni gik mane ochwe tiyo

kendgi mana kaka coputa, To kata

kamano roho mar Nyasaye emamiyogi

teko mar rito chike mana kaka sitima

miyo computa teko mar tiyo.

5Ma nyiso ni Nyasaye ok en Nyasach

koko, to en kod chenro kod chikene.

(Jo Koirntho 14:33) ochano kendo

ogoyo kwan mar chwechne eyo

makare mowinjore kaluwore gi

chikene.

6Wang’I ane ni teko Nyasaye mar rito

piny eyo makare osebedo kuom higni

mang’eny. Mano bendo wachako

waneno ka Kristo nobiro motimo

honni kod ranyisikuom ndalo matin.

7 Nyasaye bende nochiko roho maler

mondo otim dwarone kawuok kuome

lkendo kadok kuome machalre kaka

teko mar stima. To kendo otiyo tije

mabeyo duto.

Bende ruoth Solomon ne en ng’at

mariek nkech mane pok obetie nikech

Nyasaye nomiye rieko?(1Ruodhi 3:11-

12,10:24) To bende piny ruodh

Nyasaye en rieko kendo e chakruok

mar rieko duto? Daniel

2:20,1Timotheo 1:17, Jakobo 1:5.

To bende jo od Nyasaye nig rieko

maber? Ayubu 37:14,16.

Olero ni: To nikech wuoro kod wuowi

emotelonwa, giduto gitiyo machalre.

Kristo nowacho ni ana kod wuora wan

e achiel. Johana 10:30.

3 Bende Nyasaye ong’eyo gik motim

ling’ling’?

33

Bende odenyo kata dwaro kama

oninde kata dwaro gik moko duto ma

dhano nyalo dwaro? To ochal nade?

Isaya 40:28.

Olero ni: En Nyasaye ma nyaka nene.

Dho Jo Hibrania molok ni wach nyiso

ni en ng’at mosiko nyak chieng’.

4Bende Nyasaye ong’eyo ngima ma

nyaka chieng’ ma onge gikone. Johana

5:26, Isaya 40:28

5Be nitie yo ma wan kaka dhano matho

wanyalo ng’eyo wech mopondo mag

Nyasaye? Isaya 40:28, Jo Rumi 11:33

kod Zaburi25;14. To be nonyiso

jonabine kak piny ne biro chalo endalo

mabiro? Amos 3:7.

6 Be nitie giko mar

Nyasaye?Zaburi147:5.

Okero ni:Kata obe do ni wanyalo paro

ni Nyasaye ok ong’eyo kuonde ma

wakaloe ,to kata kamano Nyasaye

ong’eyo. Jo Rumi8:28. En gi chenro

maber ne wan. Jo Filipi 1:6.

7Be Nyasaye nigi teko mosiko zaburi

62;11:mathayo 19;26-28;18. To bende

en adier ni en ema nochueyo polo kod

piny ?( chakruok 1;1)to bende

nochueyo gik moko duto man ekor

polo machalo kaka chieng ,duto kod

sulwe ? zaburi 8;13, 104;2. To be

dhano kwano gi? Jeremia 33;22. To be

nyasaye ong’e kwangi

? kata nyinggi? Zaburi 147;4.

Olero ni piny mawadakieni yudore ni

en mana gimoro matin kopime mana gi

chuech mamoko man ekor polo kuom

ranyisi. Chin’g en mana achiel kuom

sulwe mantiere ei sulue mamoko

(galaxy)

Nyasaye wacho ni dhano ok nyal

lwano sulue man e kor polo! Kata

obedo ni jotim nonro wacho ni gin

million 300. Jo sayans wacho ni

gimodong’romo billion 100.

Bende nyasaye nyalo wacho gimabiro

timore nyime?

Daniel 2;28, Isaia 46;10, Daniel 2;20-

21. Ee nyasaye nyiso nikech en kod

teko mar timo gima owacho. Iaya46;

11, mathayo 19;26.

¿Be nyasaye nigi paro maber? Zaburi

147;6-5. Amos 8; 7, Hosea 7;2. Be gi

chanro makare kuom gik moparo

timo? To be wiye nyalo wil?

Jeremia31; 34.

Be nyasaye ja adiera? Tito 1; 2 jahera?

(Johana 1:4-8) nga’t makare (Rapar

mar chik 32-4) janguono (Zaburi 136-

4)

(11) Be Nyasaye nyalo ng’eyo gima

timore e seche motimore (Jeremia

23:23-24, Isaya 58-9) ang’o ma

Nyasaye wachoni owinjo. ¿Ere kaka

Nyasaye ni kuonde duto e seche duto?

(Zab. 139:7-8). Be Nyasaye man e

polo nyalo ng’eyo gima dhano timo e

pinyka.

Olero ni dhano matho nigi kinde kuom

ranyisi redio nigi kuonde ma owijore

ema omiyo iwachoni redio dudore e

okang’ mar 186,000 miles kuom nukta

achiel. Manyisoni radio nyalo kawo

dakika apar gi ariyo mondo oringi

miles 134,000,000 koa e pinyka

mondo ochop e mars kendo dakika

apar gi ariyo ema telemetric mowuok

mariner IV nokaw mondo ochop e piny

kakoro kuro nokaw dakika 34.

To ka nikech roho mar Nyasaye ok

nyal pingi loch mar piny kod saa.

Emomiyo Nyasaye nge’eyo gimoro

amora eseche motimore epinyka.

34

Bende kata mana kamoro amora

kakalo kuom teko mar roho, Nyasaye

ong’eyo gima waparo.

Be Nyasaye neno gikma watimo gi e

polo kuma bor? (Ngeche 5:21) to

bende omiyo dhano paro (Zab.139:2,

weche mag ndalo 16:9) .

13) bende nyasaye ongeto dwarowa?

1 ruodhi 8;39.

14) be owinjo ywak mar joge? Zaburi

38;9, Jorumi 8;23, 26;27, Jo Rumi

8:23,26-27.

15Be Nyasye ong’eyo kaka iwuotho?

Ayubu 14:16,13:4.

16 Bende Nyasaye ong’eyo kwan mar

yie wich? Mathayo 10:30, To be

ong’eyo ka winyo olwar piny?

Mathayo 10:29. Be iparo ni weche gi

tek? Nyasaye to wacho nang’o?

Mathayo 19:26. To Ayubu no wacho

nang’o kuom Nyasaye? Ayubu 42:2.

17: Be Nyasaye nyalo kelo ler?

Mathayo 24:27. To be ler mar Kristo

biro mako piny ngima e seche mobiro

duogo mondo piny onene?Luka 17:24.

Olero ni’,ka Kristo duogo piny te biro

neno lerne maduong’ kendo jomakare

mabiro bedo gi ringruok mar Roho

biro chier ma romne e boche

polo.Jothesalonika 4:16-17.Ler mar

Nyasaye rieny kuonde duto.

18: Ka Yesu nosechier oa kuom

jomotho,be nokuero Maria ni kik mule

nikech pok nodok kuom Wuoro?

Johana 20:17. To acien be no yie ni

jopuonjrene mondo omul tiendene?

Mathayo 28:9. To bende Yesu nodhi ir

Wuoro kendo oduogo e piny ka

odiechieng’ pok orumo?

Olero ni; Ma nyiso ni Nyasaye ringo

piyo e kor yamo moloyo kaka ler

ringo.

19:We wang’i ane honni moko ka..be

Yesu Kristo nochopo e nyim

jopuonjrene tok ka osechier kendo

oruako ringruok mar Roho? Johana

20:19. To be Nyasaye naylo kalo kata

mana e kor ot ko lor dhot? Kama

wasomono lero wachno [wayudo ni

dhoudi nolor] Luka 24:36-37. To

sechego be ne obiro e nyimgi gi

ringruok ma inyalo mul. To be nonyalo

chiemo? Luka 24:39,41-43.

20: Be Nyasaye maduong’, mochuere,

jachuech manyalo gik moko duto

kendo man mabor moloyo gik moko

duto nyalo timo gik moko te.Isaya

40:17-18,55:8-9

Be oningo wago erokamano nikech

Nyasaye oherowa? Zaburi 8:3-4,92:1-

3

Ere kaka dhano, kaka ochalo sani

ochung’ e nyim Nyasaye manyalo gik

moko duto? Daniel 4:35.

Nyasaye keto dwaro mare kuomwa.

Adier Nyasaye keto dwaro mare

kuomwa

Dwaro mar Naysaye kod tie mare oler

malong’o e muma. Chendro mar

Nyasaye en ni mondo dhano otim

dwarone kendo wabed nyind Nyasaye

kendo jo ode owuon.

Dhano nochwe malong’o eka nokete e

puoth eden. Nochweye gi e ringruok to

ok ringruok mar roho kendo ne ok

omiye teko mar roho ma achien

Nyasaye nochiwo mondo dhano obed

eka mondo obed molony.

35

Wadhi neno kak Nyasaye dwaro ni

mondo wabed machal kode kendo

wayud teko mare mar roho maler.be

pod Nyasaye medo chweyo kendo loso

dhano mana kaka jachwe agulni timo?.

(Isaya 68:8).

Bende Ayubu nofwdenyo ni Nyasaye

pod medo mana chweye chwech

manyien? (Ayubu 14:14-15) oleroni

“Inibed mamor kineno ng’at mane

ichweyo” tijno ne enmana Ayubu

kendo non’geyo ni en mana tich lwet

Nyasaye,en lowo man e lwet jachwe

agulni, to Nyasaye ne nigi chenrone

owuon ma en in.

Bende jokristo ma roho otelonigi nigi

tich mogen? (Isaya 43:7, 1Korr. 12:27,

Jo-effeso 2:10) olero ni emuma

manyien wachno nyiso jokristo ma

rohomar Nyasaye otelo nigi to wan ka

wan nyithind Nyasaye, kaka chwechne

Ee “ochwewa” kendo ichweyo wa

mondo wati tich Nyasaye mondo

wabed jomaolony kendo ma roho

opng’o ne tijene mabeyo duto.

Koro gima Nyasaye chweyo kuomwa

kawuononi enni mondo wabed gi teko

mar biro dak gi teko mochwere

manyaka chieng’ kendo sani odwaro ni

gibed gana gi gana kendo gibiro bedo

joma onywol kuom roho mondo gibed

nyithind Nyasaye e dalane.

Ere kaka Nyasaye miyowa rohone

kawuononi? (Luke 11:9, 1 timothy

2:3-4) to be nitie gima nyaka itim

mondo iyud roho maler (Tich joote

2:38,5:322) magi gin gik manyaka

wapar mondo watim.

Olero ni Nyasaye chweyo ne dhano

chuny maler mabiro miyo odag

manyaka chieng’ eyore ariyo

mokwongo dhano ma en mana lowo

(chakruok 1) mokwongo ne en mana

okang’ mokwongo; to mar ariyo

ochweyo ne roho kendo koro obiro

bedo gi ringruok mar roho to ka pok

mano otimore dongone mar roho

nyaka chakre. Nyasaye wuoro nyaka

miwa roho maler eka koro imako

ichwa kendo inywolowa nywol

manyien gi ringruok ma ok tho.(1

Petro 1:23) koro ipimowa gi nyathi

momak ichne kendo koro ochako

dongo.

Bende koro wabed nyiithind wuoro

monywolowa kokalo kuom roho maler

(1 John 3:11,Jo-Rumi 6:14-17)

Oleroni jok ma roho onywolo chalo

nyathi mapod ni eich mag Nyasaye

wuoro. Mana kaka nyathi mapok

onywol.

Wan kaka kanisa mar Nyasaye madhi

nyime, wapuonjo ni jokristo koyudo

roho maler gi bedo nyithind Nyasaye.

(cf 1Petro 1:3, 1John 5:1) to bang’e

kosedongo kuom roho (2Petro 3:18)

jokristo inywolo manyien ka ichiere e

chier mokwongo. (Johana 3:5-7) mana

kaka kristo nobet. (Jo-Rumi 1:4-5)

(Yie mar kanisa Nyasaye)

Be wabedo machal gi Nyasaye ka

onywolwa gi roho? (2 Petro 1:3-4)

Gik mage mawatimo kata olemo mane

ma wanyago kawanwang;o roho

maler? (jo-galatia 5:22-28)

Ang’oma Nyasaye keto kuomwa ka

wayudo roho maler? Be en hera?

36

(1Jo korintho 13:13, johana5:16) be

hera ni ema biro miyo waluor kendo

warit chihke mag Nyasaye? (Jo-Rumi

5:5, 13:10)

Oleroni, ng’e ni magi gingik ma

Nyasaye miyo jok moluore kendo

ochiwo ngimane ne roho maler.

Nyasaye chiwo miche negi ne kanisa

mana kaka ohero ne tije duto mogen.

Bende Nyasaye osingoni nochier jok

manigi roho maler mayud ngima

mosiko nyaka chieng’ mana kaka

nochiero christo oa kuom jomaotho?

(Jo-Rumi 8:11, 1jokorintho 6:14)

Ka osenywolwa kuom rohi maler

kendo koro wadongo kuom roho

kamano, be wabiro chier ma wachal gi

kristo? (zaburi 17:15, jofilipi 3:20-21,

1johana 3:2)Yesu nigi ringruok

machalo naded? Tok kane osechier (1

jokorontho 15:44-47)

Oleroni, ka onywol wa kuom roho mar

Nyasaye to ibiro nywolwa gi ringruok

ma ok tow mana kaka Yesu miwachal

kode kendo wana dag kode nyaka

chieng’.

Pogruok man tie e kind ringruok

mawango sani kod mosiko manyaka

chieng en ni ma tho kendo tow to

mabiro en maler kendo osiko nyaka

chieng’

Ka wase yudo ringruok mar roho, be

wabiro siko nyaka chieng? (Luka

20:35-36, fweny 22:3-5)

Be Nyasaye biro miyowa teko kod

duong’mar bedo achiel kaka joode

edalane? (jo-rumi 8:17, jo-efeso 3:14-

16, jokolosai 3:4)

Be Yesu nomiyo waneno chwech

manyien kaka biro chalo eseche mane

olokore? (Math. 17:1-2) ng’e

malong’oni ma ne en weny (17:9)

Oleroni, teko mar roho kod duong’ ma

wabiro yudo ka wasechier duong’

moloyo. Kendo obiro miyo warieny

mana ka chieng’ kendo marachar.

Teko mar Nyasaye kod duong’ne

maler biro bedo marwa mana kawan gi

roho mare kendo kotiyo kuomwa sani.

Nyasaye osefwenyorenwa.

Nyasaye osefwenyore ne in eyo

makende kendo ok en gima iparoapara,

bende ok en sigendni makalo.

Kokalo kuom wachne, Nyasaye

osenyisowa kama odakie kaka chalo

kendo kaka osebedo kotiyo.

Owachoni, jo od Nyasaye ema biro rito

piny.

Nyasaye bende osenyisowa ni en gi tek

maduong’ kuom chwechne kendo

gimo omiyo nochwegi.

Ee, iseng’eyo Nyasayekaka chalo, ok

en gima iparo apara.

Koro onego wanon mondo wafweny

ka Nyasaye nitie adieri kokalo kuom

wach mane ondiki kuom roho Nyasaye

biro miyo ing’eye malong’o kendo

odwaro ni mondo iyie ni en tie. Ok

onyal yie mondo ji owach ni oonge.

E puonjruok maluwo ma wabiro

fwenyo ni gik mane okor nyaka chop

kare. Gin wache mane owacho higni

mang’eny mokalo. To bang’ mano

ibiro fwenyo ni piny ok obedo kende,

to nochweye.

37

Wechegi kod moko mang’eny mamiyo

nga’to nyalo fwenyo ni Nyasaye nitie

wadhi puonjore e puonjruok manyime.

PINY RUODHI MONDO OBI!

Bob Thieel gi

DibarApartian(Evian,France,2008)

Wachni ondiki gi Dibar Apartia

echapa moro manogo dwe mar ochiko,

1966. Be iketoga pachi eseche milemo

ple ka iwacho niya, piny ruodhi mondo

obi.

Be inenoka onego bedni Nyasaye obi

okonywa epinywa makoro weche

nge’nyeni. Koro ket ane pachi e piny

mawantieni kendo ji koro wacho

weche ma buogowa koso imor gi joma

wachoni gin ging’eyo ni onge ngima

moro ang’ tho.

Asebedo kaparoni koro jokanisa

onengo obeed mamor kagilamo ni

mondo obatisgi nikech onge nga’ama

biro bedo madhemdhem eseche ma

okwayo Nyasaye ni,(lochni obi)

Iga mokalo ne anyisou kaka e piny

india mamilambo nenitie ji apar

modak eot manigi agola achiel kendo

kanyo e kama ibudho e, inindoe kendo

itedoe. Gik moko duto te okan kanyo.

38

Jogi ok ong’eyo ninitie gima iluongoni

sitima, pi mamol edala, kata ni inyalo

cham chiemo maliet. Wanto wang’iyo

gigik manyasani ma kawawinjo wach

makamano to bwogowa omiyo ok

wadew weche mawawinjo.

Ka wawinjoni kech ni epiny, kendo ni

ji onge chhiemo magicham jomoko

samoro wachno morogi to ok bwoggi.

Wan ok wawinji gima giwinjo nikech

wan wayieng’ to giwinjo malit kendo

mano miyo wiwa wil gi gik

mawawinjo, bang’e kar konyogi to

wan wang’iyomana chandruok

matindotindo mawangodo. Mana kaka

Helen Keller nowacho ni waywakni

waonge wuoche towiwawil ni nitiere

jok maonge kata mana gi tielo.

Pinje mag wagunda (Europe today)

Gik makawuono timore e pinje

jorochere.

Kuondego nitie mwandu moingo pinje

mag india, Africa kod Asia. En

mwandu ma kotigo maber ne Nyasaye,

to okelo gweth to kotigo marach

tookelo mana kuong’. To mano en

gima sani timore e pinje mag

jorochere.

Jimang’enyok oyie kuom Nyasaye

kendo ok gi chiwo ngimagi bende ok

gi lokre mondo obatisgi. To gikwedo

chik mar sabato mar Nyasaye ka

giwachoni kataka gitimo kamano to

Nyasaye pod biro mana winjogi.

Nyasaye ok nyal winjogi eyo

magiparono.

Owetewa gima chal kamano bende

nyalo mana timore kuomwa

epinywani?

Ang’o mainyalo timo ka ng’at ma

itiyone onnyisini chakre kawuono

nyaka iti chieng’ sabato to inyalo

yweyo jumapili kata wuok tich.

Inyalo timo ang’oka ochuni? ¿To

kendo onge kamoro machielo ma

inyalo yudo e tich to nyithindi bende

koro nigi kech? ¿Be ibiro bedo gi yie

moromo kuom Nyasaye? be ibirosiko

kilame ka igoyo chongi piny

odiochieng’ kod otieno ka ok iketho

chikene? Koso ibiro bedo kaka ji

mamoko mane aweyo ma ok atiso

epiny France mane wacho nia, “an

osechuna mondo ati chieng’ sabato to

oonge gima anyalo timo. Nyasaye

bende pod biro mana winja…”

¿To ibiro timo nang’o ka nyithindo

idwaro e skul chieng sabbato nono

maonge chudo? Ma e gima timore e

piny France ma owetewa kuom yie

nitiere gi chandruok machalo kama.

¿Be inyalo yie ni sirikal kaw nyithindi

nikech ok iritgi maber kendo ok inyal

miyogi gik mowinjore? Par ane

wachno.

Penjri ane kendo iduokri nikech

samoro in bende inyalo yudori kama

chal kamano. ¿To be ibiro moko e yie

mar Nyasaye? ¿To bende ibiro keto

Nyasye mokwongo engimani kapok

ing’iyo joodi kata ngimani?

Kaka wamedo puonjore gi ji mang’eny

e yor batiso, ekeke wamedo fwenyo ni

gima jacobo ondiko kokalo kuom roho

mar Nyasaye en adier, “ka nga’to

ongeeyo ratiro gima owinjore otim to

ok otimo to otimo richo (Jakobo 4:17).

Ang’eyo ng’ato e kanisawa man

39

Switziland ma chiege ne ok oyie kuom

Nyasaye kendo chiege nonyiseni, “an

ok ochuna ni cwora rito chike Nyasaye

kendo ni oyie kuome bende ok adwar

ni oketho kaka wachano timo eodwa

ka nikech olemo.

Mano nomiyo ng’atno neok nyal

dongore e wedhe mag Nyasaye

Mamano neneno marach ka chwore ok

cham chiemo ma muma okwero kendo

korito sabato. Nyasi mar kiche bende

ok nonyal yie kuom higni 20. Ne gidhi

mediterrenean cruise higakahiga dwe

mar ochiko. To sap kiche bende koro

nedwaro ketho wodhgi gi chwor.

Chwore netemo mondo gilok ndalo

mag wuodhni to dhakono nodagi to

dwechego e dwe mag nyasi mar kiche.

Achien nga’atno nowachoni mondo

obedgi kue eode, otimne chiege kaka

odwaro. Omiyo kuom higni ariyo

noweyo dhi e kiche magidhi e piny

England. Ne okodew Nyasaye to ne

otimo dwach chiege.

Higa mokalo nonyiso Mr. Wilkins

manie ofiswa man Geneva ni higani

to adwaro mondo arit nyasi mar kiche.

To chiege notemo larore kode mokase

ma ok odhi e kiche. Kendo oketho

chik mar Nyasaye.

To ne ok gi nge’yo niNyasaye nigi

dwaro gi ngimagi. Ka nyasi mar kiche

chiegni mana wige matin gari ne

ogweye makane adhi nene e hospital

sto norwenya nikech nodong’ mana

choke lilo kendo koro kata mana

wuodhe mar dhi Cruise nobare.

Nonyiso Mr. Bourdin niya, “ka

Nyasaye ogola ka to a biro rito chikene

kendo ok achak aweye kendo”.

Samoro nyalo bedo ni odeko

kawawinjo kaka notimore ne ng’atni.

Medeterrenean cruise mane gipango

dhiye gi chiege ka giweyo kiche mar

Nyasaye nobare. Nga’ni notho bang’

wieg moko matin. Ma en puonj ma

owetewa ma ni ekanisa onego ong’e

mondo kik gimakre gi gik

matindotindo endalo mag sap kiche

oking’eyo saa mari.

HERA

Gombo mondo awuo kuom hera maber

kapok atieko nenitiere ja ohala moro

mane odak e taon kamoro matin epiny

france, ne odikona mondo adhi a

batise. To kane adhi, mawaromo e

ofise, ne omorowa kane odwaro

mondo oluw gikmoko mosesomo

nikech neen nga’t mapod wendo e

adiera mawuok e muma, kendo nomor

a hinya.

Ne owachoni ochiew gokinyi kendo

owinjo puonj e TV bang’e osomo

muma. Bang lalruok matin kode ne

wayudo ni chandruok mane en go en

mar joode nikech ne ok gihero ni

wuongi bedo kende ka somo muma

kendo lemo. Bang’e koro nobedo

kende mang’eny kendo ne en gi thuolo

matin mar bedo gi mor kanyakla gi

nyithinde kod chiege.

Nonyisowa ni, “onge gima watimo

mawawinjre nikech gimoroamora ma

gitimo ok mora an bende ma atimo ok

morgi. Thumbe magi winjo richona an

bende thumbe ma awinjo richonigi,.

Osiepe malimogi kod malima opogore.

Jooda ok oyie gi yie maango. Kit lemo

mara kod gik moko duto ma atimo”.

40

Waduto wadak e ot achiel to o

wawinjre e gik mawatimo. To kata

kamano giluora nikech an e wi ot.

“ Ngatni odak ka jalweny” nikech

jalweny timo gima onyise to ok ni

gima odwaro timo kendo mano ema

nyaka otim.

“Adier” nga’tni nomorowa. Mano

bende ekaka osebedo Kodak kendo

mano ekaka an bende arito kendo

achiko oda kata obedoni osiepewa to

ok morgo kamano.

Dak mar ot ok en lweny. Nga’tni koro

oningo opuonjre bedo gi hera,

jang’uono kendo jal mamuol.

Nopenjo gi duol maduong’ni Hera

kendo nomedo wachoni, “ok yot na

mondo ami jok matindona luor kendo

winjo gima gi wacho to mak mana

Nyasaye kod jok madongona mano

ekaka ang’eyo ni hera en.

Napenjeni, “be isesomo (1jokorintho

13?)

Nonyisa ni asesomo kendo ochako

lerona gi wiye, hera timo kinda,

ong’won. Ok otim nyiego, kendo ok

osungre bende ok opakre, ok otim

gima kwodo wich, ok odwr mare

kende, iye ok wang’ bende ok omak

sadha.(maindo 4-5)

Nanyise ni mano kare tokoro wanon

ane gime hera ohulo kod tiende.

Ne ong’iye kendo gi paro mohelore

ekanopenjo ni bende nga’t moluor

kendo mangi teko nyalo bolorene jok

motelonigi?

Eka nonyisa nikare e ngimane pok

ong’eyo gima hera ohulo.

Nonyisa ni nigma ne duto ong’eyo ni

ka obolore to ibiro kwane ka nga’t ma

ok nyal kendo ji nyalo chae. Hera mar

piny ema ne otimo. Ne ok ong’eyo

gima Paulo nonyiso kuom hera mar

jokristo.

Ma en gima bwoga e gik moko

maatimo nikech, ne apuonjorani ok

anyal ywak, kuom gimoro anira ma

asetimo, maageno timo, to wachno

nobwoge kendo nomedo wachoni, “ma

nyisoni oningo alokra e gik moko te.

Ne chiega kod nyithinda. Koro e

pacha, chunya, gik matimo kod jok

machiegni koda ni nyalo miyo

ayuagi”. Wachno pod miye parruok,

kendo ne omedo wachoni ere kaka

onyalo chako timo lokruok machalo

kama?

Ne akaw seche mang’eny ka adwoko

penjo mag nga’tno kendo asiemone

gik ma muma wacho kuom wach hera

ka Nyasaye konya mi nochako winjo

gima ne tekne winjo. Nonyisa ni

babagi nopuonje ni dichwo ok ywagi

nikech koywak to nyiso ni oyomyom

kendo en pok noywak are athinne

mana kaka jalweny ipuonjo mondo kik

ywagi en bende norito gima nopuonje.

Nowachona niya, an ok ang’eyo kaka

ng’ato nyalo ywak kata ka chiega kata

nyathina otho ok anyal ywak nikech ok

ang’eyo kaka nga’to nyalo ywak.

Godhiambo ne wadok e hotel mane

wanindoe kendo wagombaka kuom

osiepwano mane pok oywak chakre

tinne. Ne en nga’t maber mane dwaro

lokruok mar a dier. Ne walamo

41

Nyasaye mondo onyis nga’tno herane

mondo oywag kata matin.

Nyasaye nofwenyorene.

Ma ebarua mane osiepwano nondiko

na eseche mane an eyo ‘ne angeyo

echunya ni Nyasaye biro fwenyona

richona kokalo kuomi mondo ang’e

richona eka adonj eyie’. Bang’ jumbe

mang’eny ka asebedo ka alemo

Nyasaye nowinjo ywakna.

Bang’e ne awinjo ka chunya ool gi

lemo to pod natimo kinda kendo

dweche moko mokalo ne awinjo ka

chunya ochako bedo malit to pod

nagochonga piny kalemo kakwayo

Nyasaye mondo otelna atim gima

jatichne nopuonja. Ne ayudo duoko,

nyaka a tinna ma eodiochieng mane

awinjo ka mirima ohewa ma aywak

kendo bang’e ne awinjo maber.

(14) Kik uriwru gi joma ok oyie. Ere

kaka tim makare deriwre gi

timmarach? Koso ler deriwre nad gi

mudho? (15) ere kaka kristo deriwre gi

jachien? Koso ere winjruok manyalo

bet ekind nga’t moyie gi ng’ama ok

oyie? (16) ere winjruok ma hekalu mar

Nyasaye nego gi nyiseche manono?

Apenjou kamano nokech wan e hekalu

mar Nyasaye mangima mana kaka

Nyasaye nowacho niya;

“Abiro dakkodgi,kendo nawuoth

kuomgi,

Anabed Nyasachgi kendo gini bed

joga”

(17) Emomiyo, “a uru kuomgi, kendo

pogreuru kodgi. Kik umul gimoro

amora mogak mi narwaku,

(18) kutimo kamano eka an abed

wuonu kendo unubed yawuota gi

nyiga. Ruoth Nyasaye emanyalo gik

moko duto ema owacho kama

(2korr.6:14-18)

Kaka asebedo ka alimo ute lemo mag

jo Katholic kod orthodox, anyalo

nyisou ni kuonde go opong gi kido ma

ilamo.

Jokristo nyaka pogre gi nyiseche

manono. Jok moyie kuom Nyasaye

madieri kaka wuongi nyaka fweny

wachno. Isaya ondiko niya,’

(11) wuoguru! Wuoguru Babylon ka

ok umulo gimoro ma ogak adier un

muting’o gik lemo, wuoguru Babylon

chuth kusepuodhoruu maler chuth

(Isaya 52:11)

Wuok nyiso ni upogoru. To wach

mane Isaya okoro bende yudore e

muma manyien, endiko mar Paulo (2

jokorintho 6:17) kendo ei bum mar

(fweny 18:2-4)

Muma siemowa ni riwruok makoro

sani dinde mopogore pope temo keto e

achiel ok long’o.

Ang’o ma jokatholik wacho kuom

dinde mane opogore kuome?

Dindegi ok oyie ni gima jokatholik

wacho kendo puonjo ninotimre

kuomgi.

Wachni chalgivwach mane jokatholic

ondiko chon

Fether Laurence, SJ (manotho

1775)….. Ngat man giteko biro wuok

e piny German kendo ibiro miye tek

kod joka routh man French. Jatelono

biro dwoko gige kanisa mane osekwal

42

kendo dindde mapingo katholik biro

rumo.

Obiro bedo gi teko maduong’ mar

bedo ruodh piny ngima kendo obiro

chokojite bend obiro kelo chik

manyien kikonye gi papa kendo obiro

tieko pogruok. Koro kuonde duto e

piny biro bedo gi kueth achiel kod

jakwath achiel. (Cannor, Edwad.

prophecy for today 1984, Pge 37).

Geno mar ndalo mabiro

Ma nogo go Herbat W.Armstrong e

puonjne mongere kaka plail truth

magazine 1 mar 12 1977.

Be ine no ber nyime ne hdano? Anto

aneno- to ka inyalo riwori koda

ewachno kamano,to in achiel kuo ji ma

oyie.

Ere kama wach maber kawuono?

Piny mane madhibedo maber to pinje

loso mbom ma nyalo tieko jite,le nyaka

yiende? Ere mor ma ji neno ka

fuwo,dhier ,dhaw kod sandruok ma

nus ji man epinyka odakie?

Ere ber mar bedo gi mwandu epinyni

ma aore ma miyowa pi modho

iduo.Yamo mawayueyo kod lowo

iketho kendo kata chiemo mawachamo

koter emsinde igloo gik makonyo del.

Kama mon kod chuo were ,mahundu

medore kendo chandruok kod dhaw

opong”o, Tuoche gi perruok opong”o?

Kwe ere kawuono: Ehigni mag 60

mokalo, ka iwuotho to iwinjo ka jok

mapuro gi dhok ka wer gi mor.

43

To kawuono ji puro gi tingni to moron

odhi kanye? Be wanyalo yudo geno

makiny etat somo ,kuonde matimbe

maricho,nek medore kendo kuondego

ipuonjo puonj mopogore gi mondik e

muma to ji mang”eny ruakogi.

Ere kama wayudoe jotelo

mapuonjawa kendo siemowa kuom

chandruok kod rach mabiro nyime

mondo kik wagen kuom gik mag

pinyin nikech oonge gi duoko.

-Adier pinyni ok nyal bedo gi kwe

endalo mabiro nyime nikech gik ma

dhano temo loso kendo ogeno kuomgi

ok nyal kelo kwe tomana thagruok,

emomiyo ka ok gingiyo mber , gigo

embiro tiekogi.

Nitire gimomiyo mago timore.

Nitie gima omiyo piny duaro ni

mondo obed gi sirikal achil

kawuononi. Kend nyaka bed ni nitiere

gimomiyo gigo timore mondo ochiw

thuolo mabirochopo mondo wayud

kue kod mor epiny maber mabiro.

Bende nyakabedie gimokwongo ma

nyiso ni gik moko duto betie.

Kod ngima,kod teko nitiere te.To ka

wuono joma iluongo ni jorieko ok

ong’eyo mano.Mana kaka ne awacho

mokuongo ni eyigni gana ariyo

mokalo,jok mane luongore ni jo-Kristo

ne timore ni ong’eyo gimora amora.to

kawuono ji mang’eny wachoni gi

fuwo,omiyo sani fuwono ji oloko ni

rieko to rieko en fuwo.

Bende fuwo nyalo miyo ng’ato ng’eyo

gima kelo touché? Donge ma en

rieko,ng’eyo kod bedo molony mar

pogo fuwo kod rieko.

Wan gi yore ariyo mag ngima-yore

ariyo mongirore-yore ariyo

mosefuenyore.Mokuongo en chiwo to

machielo en kawo gima ochiw.

Achiel en hera to machielo en

ichlach.Ji ong’eyo ni igwedho ng’at

mochiwo moloyo mochiwne.Jomoko

bende ong’eyo ni ka imiye mang’eny

to chopo kode e bedo kendo ma mor.

Achiel oa kuom Nyasaye to machielo

noa mana kuom dhano.Achiel pako

chike mag Naysaye,to machielo to

pingo.Achiel en mochwere to

machielo to mana marumo.Achiel en

yor bolruok to machielo en mar

owuora.

Pinyni.Gik manie iye kod ji manie iye

gin mana gik maricho,piem kod dhano

oherore owuon.Mago ema osekelone

dhano chandruok kod lweny.Omiyo

mano osekelone dhano kihondko.

Ma miyo wa fwenyo wach moro ni

dhano ok nyalo kelo konyruok ne en

owuon.To en onyalo mana medo ketho

kendo mochak okel moko

manyien.Kuom rieko mar dhano gi

ng’eyone,pinyni okethore kendo onge

geno.

Koro be nitie gima ber? Be nitie geno

kuom ngima mabiro? To kata kamano

onge rieko, kata ng’eyo kod nyalo

mantiere e pinyni.Kuom jok mapakore

ni gin jok manyalo,Nyasaye wacho

niya gipakore ni gi nyalo to kata

kamano gin joma ofuwo.

To adier ni tiere ber nyime.Piny maber

mabiro-ma isiemonwa kuom

adier.Kwe biro betie e piny kod

mwandu,puonj maber kod ngima

maber ne ji duto.

44

Piny maberno okk olos gi dhano.En

piny mabiro betie kata dhano odagi.

Sigendni duto biro rumo e seche ma

yesu oduogo e piny.Sani koro ok

oduogi kaka ja-Nasareth,mane

muolcha.

Ooyo obiro lando wach ma buogo

kendo chwanyo jotelo.Yesu

Kristo nochier oa kuom joma

otho.Nodhi e nyim kom duong’ mar

jaloch mar piny ngima mondo oyud

duong’ kendo osidhne osimbo mar rito

pinny duto te.Ka oduogo to piny biro

ng’eyo ni en gi teko kod

duong’.Wenge ne biro liel ka ligek

mach,kendo wang’e ok nobed

marachar,obiro rieny mana kaka

chieng rieny.Obiro biro gi teko mana

machal gi mano mane ochwego piny

kod polo.Obiro tieko loje duto mag

dhano mana ka gima oregogi kaka

irego cham.Obiro biro kaka ruodh

ruodhi kendo obiro bedo gi loch e pinje

duto.Obiro mondo olok loch mar

dhano.Obiro mondo onyis yo kaka gik

moko oningo obedi.Ka luwore gi

hera,gichiwo,tiyo ne jowetewa,pogo

gigewa ne jomoko,konyoji,kendo

mano en gima opogore gi kaka sani ma

ji yeko,kawo gi thuon gir ngato kod ji

oherore kendgi giwegi Ee aneno ka ler

biro-kendo en nyime! Mano kende e

wach maber man e piny kawuononi.

Loch mar Nyasaye mabiro tieko higni

gana achiel en duoko ma wan godo e

higni mag gana piero ariyo ga chiel ma

wan tiere ni. Weche 28 mamiyo

lembwa nyalo chopo

Contnuing church of God booklet on

prayer.

Ogoye gi Bob Thiel.

Buk mar kanisa Nyasaye mapuonjo

lemo,ogoye gi Bob Thiel

Ma en mana puonj mar a ng’wen e

puonjruokwa kor ka lemo.

Osewachore ni Kanisa Nyasaye goyo

chonge seche te to ma osetigo kanyiso

jo Kristo kaka onego gi lem.To onego

gi lem nang’o

E bugwa ma okuongo wasepuonjore

yore a par ga dek kaka onego

walem.To e bugni,wadhi puonjo yore

ang’wen.Wachni chakore dwe mar

apar ga ng’wen.

Wach mar a par ga boro en umo wich

kaka muma manyien wuoyoe.

Bende ka wa umo wiwa kata ka ok wa

umo be en gimoro enyim Nyasaye?

1.Lu uru timna mana kaka an bende a

luwo tim mar Kristo

2:Apuoyou nikech upara pile kendo

umako puonj mane a miyou matek 3

To adwaro ni mondo ung’e ni wi

dichwo ka dichwo en Kristo kendo wi

dhako en dichwo to wi Kristo en

Nyasaye 4 Kuom mano dichwo

malemo kata mahulo wach moa kuom

45

Nyasaye ko umo wiye to ochayo

Kristo ma en wiye 5 To bende dhako

malemo kata mahulo wach moa kuom

Nyasaye ka ok oumo wiye to ochayo

chwore ma en wiye.Ni mar ochalre gi

dhako molielo wiye 6 Ka dhako ok

oumo wiye to ber mondo ong’ad yie

wiye.To nga’do yie wich kata lielo

wich kuodo wi dhako to ber mondo

oum wiye 7 Dichwo to ok owinjore

oum wiye nimar ne ochueye e kido mar

duong’ mar Nyasaye.Dhako to en

ranyisi mar duong’ mar dichwo.

8 Dichwo ne ok oa kuom dhako to

dhako noa kuom dichwo.

9.Bende dichwo ne ok ochwe ne dhako

to dhako nochwene dichwo.(10)mao

emomiyo dhako onego um wiye kak

ranyisi ni en ebwo loch chwore

Nikech malaika.(11) To kata

kamano,kuom ruoth dhako ok en

gimoro ka dichwo onge, mana kak

dichwo ok

gimoro ka dhako onge.(12) nimar kaka

dhako noa kuom dichwo ekaka dichwo

bende koro dhako onyuolo to gik moko

duto oa kuom Nyasaye.

(13) Paruru ane un uwegi, Bende en

gima owinjore ka dhako lamo Nyasaye

enyim ji ka ok oumo wiye.(14)Donge

en gima ong”ere epiny ngima ni ka

dichwo nigi yie wich maboyo to mano

kelone wich kuot

(15) Dhako to ka nigi yie wich maboyo

to man kelone duong’.Osemiye yie

wich maboyo mondo odok raum wiye.

(16) to ka ng’atodwaro goyo mbaka

ewachni, to gima dawachi en ni wan

waonge gi tim moro machelo mar lemo

to kata mana kanyakla mag jomoyie

kuom Nyasaye bende ongego,1Jo

Korintho 11;1-16.

Wayudo ni muma mawasomo wuoyo

kuom yie wich to kendo kwero nichwo

ok oningo um wigi eseche ma gilemo

enyim ji. To mon oyienegi umo wigi

eseche ma gilemoe. Chwo onengo bed

giwich machieko kendo kik gium wigi

esama gilemo.Mon bende nyalo bedo

gi yie wich maboyo kak raum wigi.(to

ok oyienegi) rwako ogudu eseche ma

gilemo.

Kata obedo ni uen adir nijodolo ne

umo wigi kamano,to muma puonjowa

ni nenitiere lokruok ekit dolo mar

singruok manyien. Jo Hibrania 7:12.

Oningo wang’e ni Yesu kristo kod

jootene kachiel gi Jaote Paulo neok um

wigi eseche mane gilemo. E buk mar

jo Katholik malero weche olero ni chik

mar umo wich kaji lemo nochakore

ehigni mag alufu ang’wen E din mar

Greco-Roman endalo telo mar

Constantino mane lamo nyasaye

wuowi mane iluongo ni Mithras.

Dinde mang’eny ehignigi mag alufu

21okopo tim makamano kuom jok

mane lamo nyiseche.

To ka ineno dichwo malemo koumo

wiye, ng’e malong’o ni ng’tno ok som

kata dew gima ondiki eJo Korintho 11.

Kaka en.

46

Eyo ma dinde mag Budhist kod

Katholik umogo wigi en mana timgi

giwegi kendo ogwenyore gi muma

( Tim Jolawi21:1,5,Ezekiel 44:15,20)

Wach mar 19: Kik uthor wacho weche

manono.

To timuru kinda kusayo. Yesu

nowacho ning’ato ka ng’to owinjore

tim kinda kosayo pile pile.

(1)Yesu noluoro goyone jopuonjrene

ngero moro mondo opuonjgigo lamo

Nyasaye pile mak gnyosore.(2)

Nowachonegi niya,Jang’ad bura moro

maok oluoro Nyasaye kendo ok dew ji

nodak edlala moro.(3) To chi liel moro

mabende nodak edalano nosiko biro

ire pile pile ka kwaye ni,Yie ing’dna

buraekinda gi jal ma ango gi wach,’(4)

Kuom kinde mang’eny jang’ad burano

notamorewinjo wachne, to bang’e

nowach echunye niya,kata obedo ni ok

aluoro Nyasaye, kendo ok adew ji

kamano,(5) to chi lielni chanda omiyo

abiro ng’adone bura kare mondo kik

obemba gi biro ira pile”

(6) Eka ruothYesu nodhi nyime

kawach niya, Winjeuru gima jang’ag

bura maok kareno owacho,”(7)Koro

donge Nyasaye nong’ad bura kare ni

joge moyier, ma ywakne odiochieng’

gotino.? Uparo ni dodeki maok

okonyogi koso?

(8) Ooyo, awachonu ni nong’adnigi

bura kare piyo piyo. To chieng’ ma

wuod dhano obiro epiny, Uparo ni

nonwang’ joma oyie kuome koso?

(Luka 18:1-8) Oningo utim kinda

kikech ji mang’eny onge gi yie

monengo gibedgo. Puonj mang’eny

kuom yie yudore e bugwa mondiki ni,

(Faith,Tho who God has called and

chosen) Kata obedo ni Yesu jiwowa

mondo walem pile ma ok waweyo, to

osimowa kendo kuom lamo kiwacho

weche manono.

(7)To bende ka ulemo to kik uthor

wacho weche mnono kaka joma okia

Nyasaye timo. Gparo ni nyasachgi biro

winjogi nikech wechegi

mang’enygo.(8) Ooyo, kik ubed

machal gi jogo nikech wuonu ong’eyo

gi muchando kapok ukwaye.

E buk mar Mathayo6;9-13, wayudo ni

Yesu nopuonjo kuom lemo.Onyisowa

kaka onengo walem kod yo monego

walemie. Jo Kristo maradier ok wach

weche manono kata mang’ny ni eka

Nyasaye biro winjogi.To mano ekaka

jomawuondore ni ong’eyo Nyasaye

timo.

Jomoko bende oketo tim mar lemo

maluorore ka nyange.Tim makamano

ne aneno epinje mag Asia.

E pinje mag ugwe kod milambo bende

ji lemo kamano ka gnwoyo weche. To

mano ok gima Nyasaye oyiego. We

mondo dwaroni ong’ere enyim

Nyasaye to ok weche mang’eny

manono.

(16)Emomiyo ng’to ka ng’ato ohul

richoneni wadgi mondo obed

mangima. Lemo mar ng’at makare nigi

teko kendo timo gik madongo(17)Elija

ne en mana dhano,---

Kaka wan, to nolemo matek mondo

koth kikchue, mi koth ne ok ochwe

epiny kuom higni adek gi

nus(18)Bang’e ne ochako olemo

kendo mi koth ne ochwe kendo piny

ochiek.

47

Jok matiyo gi tigo kalemo ok gin

jomalamo Nyasaye gadieri.Nyasaye

dwaro ni mondo oywagne gi chunygi

duto.(Hosea 7:14).

Koro wang’ ane gima Yesu nowacho;

(44)Chunye nochandore malit ahinya ,

mi nomedo lemo matek, kendo luya

nochotne maton piny mana ka

remo(Luka 22:44)

Mumano wacho ni Yesu bende

nowinjo lit.

Wach mar 20: Ka ingi chandruok kata

tuo to onego ilem:

Wach Nysaye nyisowa ni nka ng’ato

nigi chandruok kat tuo to onego olem.

(13) Ka ng’ato kuomi nigi chandruok,

to onego olem. To ka ng’ato nigi mor

to onego ower wende pak(14)Bende ka

nitiere ng’at matuo to onego oluong

jodong kanyakla mar jo kristo mondo

olemne kendo owire gi mo enying

Ruoth.(15)Ka joma lemonego bende

nigi yie, to obiro change mi ruoth miye

oa malo e kitandane,kendo kosetimo

richo to nowene.Jakobo 5:13-15.

Nitie kinde mag chand, ( Ekklesiastes

3:3.) omiyo wanto walem alema,jok

matuo bende oningo luong jodong

kanyakla mondo owire gi mo.

Kokalo kuom chwat mane ochwadgo

Yesu, wachango

(24)En mana kaka muma kwacho ni,

dhano duto chalo gi lum, kendo duong’

duto ma en go chalo gi thiep lum.Lum

ner kendo thiepe tuo.1Petro 1:24

Musa nolemo ni mondo Nyasaye

ochang nyamingi miluongo ni

Miriam.Kwan 12:13. Daudi nolemo

koriyo kech kane jomoko tuo.

(13)Anto kane gituo to ne aruako pien

gugru, ne asando rngra ka ariyo kech

,kendo ne

alemo kakulo wiya piny.Zaburi 35:13

Isaya nokone Ezekia ni Nyasaye

ochange

(5) Dogi iwachne Ezekia ma jatend

joge ni Ruoth Nyasaye ma nyasach

Daudi kwaru owacho

kama;Asem\winjo kwayoni kendo

aseneno pi wang’I omiyo abiro

change,kend bang’ ndalo adek inidhi e

od Ruoth Nyasaye

Nyasaye chengo.

Ne aywakni mondo ikonya,a Ruoth

Nyasaye, mi nichanga.Zaburi 30:2.

A Ruoth Nyasaye,change mond abed

mangima, resa mondo ayud kwe.In

ema apaki

Muma nyisowa ni lamo otudere kod

chang. Ka in kod chandruok to par

mondo ilem.

Wach mar 21:Lemne jotend kanisa.

Omiy walemne jotendwa eweche mag

chuny.Owetewa, wan bende

lemnwauru (Jo Thesalonika 5:25.)

(1)Omiyo kane ok wanyal bet mos,ne

waparo ni ber mondo owewa wadong’

kendwa Athens.(2) To waorounu

owadwa Timotheo ma be watiyogo

tich Nyasaye mar lando wach maber

mar Kristo,mondo obi ojiu ubed giyie

motegno.

Yesu nopuonjowa ni onego walem

mondo wayud jotelo mang’eny.

(2)Nowachonegi niya, cham ochiek

mathoth to jokeyo ema nok.emomiyo

kwauru wuon puodho mondo oor

jotich odhi okane cham.(Luka 10:2)

48

Wan bende onego walem mondo

dwarone otimre. (Tich Joote 21:14)

.Puonj mang’eny kuom lemo yudore

ebgwa mondiki ni, (Prayer: What does

the Bible teach?

BibleNewsProphecy channel www.youtube.com/BibleNewsProphecy

CCOG.ASIA This is a website focused on Asia. It has articles in Mandarin Chinese as well as some in English, plus some items in other Asian languages. CCOG.EU This is a website targeted towards Europe. It has materials in many European languages. CCOG.IN This is a website targeted towards those of Indian heritage, and includes materials in Hindi. CCOG.NZ This is a website targeted towards those in New Zealand. CCOGCANADA.CA This is a website targeted towards those in Canada. CDLIDD.ES La Continuación de la Iglesia de Dios. This is the Spanish language website for the Continuing Church of God. PNIND.PH Patuloy na Iglesya ng Diyos. This is the Philippines oriented website with items in English and Tagalog

Wachopo Mathayo 24:14 Kod Mathayo 28:19-20

Kanisa Nyasaye Mopod dhi nyime www.ccog.orgPuonj mar weche mokor mapilepile www.cogwriter.com