abdullahsi̇pahi̇semi̇ne rpdf

Yüksek Lisans Semineri


Bu elektrot dizilimlerinin birbirlerine göre avantajları ve dezavantajları vardır. Bu avantaj ve dezavantajların bir kısmını şimdi bir kısmını da yapılan model çalışmaları neticesinde göreceğiz.

En dıştaki elektrotlar arası 9 metre olacak şekilde Wenner, Schlumberger ve Dipol-Dipol elektrot dizilimlerinin sinyal genliklerini karşılaştıralım.

* Dipol-Dipol AB=NM=1 metre, BN=7 metre olması durumunda bu açılımın geometrik faktörü k=1583,3 metre

Wenner AM=MN=NB=3 metre olması durumunda bu açılımın geometrik faktörü k=18,8 metre

Schlumberger AM=NB=4 metre, MN=1 metre olması durumunda bu açılımın geometrik faktörü k=62,8 metredir.

Geometrik faktör ile sinyalin genliği ters orantılıdır.

O halde Sinyallerinin genliklerinin büyüklüklerine göre dizilimleri karşılaştıracak olursak;

Wenner>Schlumberger>Dipol-Dipol diyebiliriz.


Şimdi ise 9 elektrotla Wenner, Schlumberger ve Dipol-Dipol veri toplama teknikleriyle iki boyutlu veri toplanıldığını kabul ederek seviye ve veri sayılarını karşılaştıralım:

* Wenner elektrot dizilimi kullanılarak veri toplanıldığı zaman her seviyede 3 adet veri azalır. 9 elektrot kullanıldığı için;

1. Seviyede 6, 2. Seviyede de 3 olmak üzere 2 seviyede 9 veri

* Schlumberger elektrot dizilimi kullanılarak veri toplanıldığı zaman ilk seviyede elektrot sayısının 3 eksiği, diğer seviyelerde ise bir önceki seviyenin 2 eksiği olacak kadar veri toplanır. 9 elektrot kullanıldığı için;

1. Seviyede 6, 2. Seviyede 4, 3. Seviyede 2 olmak üzere 3 seviyede 12 veri

* Dipol-Dipol elektrot dizilimi kullanılarak veri toplanıldığı zaman ilk seviyede elektrot sayısınız 3 eksiği, diğer seviyelerde ise bir önceki seviyenin 1 eksiği olacak kadar veri toplanır. 9 elektrot kullanıldığı

için; 1. seviyede 6, 2. Seviyede 5, 3. Seviyede 4,…,6. Seviyede 1 veri olmak üzere 6 seviyede 21 veri toplanır.


Dipol-Dipol elektrot dizilimi hem daha fazla seviye gördüğü, hem de daha fazla veri toplayabildiği için çözünürlük açısından diğer elektrot dizilimlerine göre avantaj sağlamış olur. Ancak gürültünün fazla olduğu ortamlar Dipol-Dipol elektrot diziliminin sinyal genliği çok küçük olduğu için bu avantajı ortadan kaldırır.

Schlumberger Wenner Dipol-Dipol

Seviye Sayısı 3 2 6

Toplam Veri Sayısı 12 9 21


Elektrik özdirenç yöntemi; heyelan, yerleşim alanı seçimi, karayolu güzergah seçimi, zemin etüdü, kazı planlama ve köprü ayağı yerleşimi, çevre jeofiziği, akifer kalınlığı, tatlı-tuzlu su girişimi, karstik sahalar, maden etüdleri, boşluklar, kayaç üstü sınırları, yeraltı suyu akış yönü, killi katman haritalama ve daha bir çok konuda kullanılan ve başarı gösteren bir yöntemdir.


3: Çok İyi, 2: İyi, 1: Normal


Wenner (Alpha) Schlumberger Dipol-Dipol

Model 1 1 3 2

Model 2 2 3 1

Model 3 3 3 2

Model 4 2 2 2

Model 5 3 3 2

Model 6 1 1 2

3: Başarılı 2: Normal 1: Başarısız


Hem modeller üzerinde yapılan çalışmalardan hem de sinyal katkı kesiti, sinyal genliği, kısa sürede veri toplama gibi faktörler göz önüne alındığında Schlumberger tekniğinin Dipol-Dipol tekniğinden daha avantajlı olduğu söylenebilir.

Benzer şekilde Wenner tekniğinin Dipol-Dipol tekniğinden daha avantajlı olduğu söylenebilir. Ayrıca Wenner tekniği ile ölçü almak hem çok daha kısa sürer hem de sinyallerin genlikleri çok daha büyüktür. Bu yüzden gürültülü ortamlarda wenner elektrot dizilimi daha avantajlıdır.

Yeteri kadar açılım yapılamayacak kadar kısıtlı alanlarda daha derinden bilgi almak için Dipol-Dipol tekniğiyle veri toplamak Schlumberger ve Wenner tekniğiyle veri toplamaktan daha avantajlıdır. Dipol-Dipol elektrot diziliminde 6.-8. seviyelerden sonra sinyalin genliği çok küçük olduğu için bu seviyelerden sonra güvenilir veri alınabilmesi için ortamın gürültüsüz olması gerekir.

Açılım yapmak için yeteri kadar alan olduğu taktirde Wenner ve Schlumberger tekniğiyle toplanan verilerin sinyallerinin genlikleri Dipol-Dipol tekniğiyle toplanan verilerin sinyallerinin genliklerinden daha büyük olacağından bu tip durumlarda Wenner ve Schlumberger tekniğiyle veri toplamak daha avantajlıdır. Model üzerinde yapılan çalışmalar da göz önüne alındığında Schlumberger tekniğiyle veri toplamanın Wenner tekniğiyle veri toplamaktan daha avantajlı olduğunu görüyoruz.

Dipol-Dipol elektrot diziliminin diğer bir avantajı ise çok kanallı cihazlarla veri toplamanın çok kısa sürmesidir. Çünkü bir kez akım verilip kanal sayısına bağlı olmak şartıyla birden fazla potansiyel fark okunur. Çok veri toplamasına rağmen bu verileri az sayıda akım vererek yaptığı için ölçü alma süresi çok kısadır. Çok kanallı olmayan çok elektrotlu cihazlarda bu durum söz konusu değildir.

Schlumberger tekniğinin Wenner tekniğine göre diğer bir avantajı ise içinde Wenner tekniğiyle toplanmış tüm verileri bulundurup buna ilave olarak Wenner tekniğiyle bilgi alınamayan ara bölgelerden de bilgi alabilmesidir.

abdullahsi̇pahi̇semi̇ne rpdf

Documents