‹Ç‹ndek‹ler · harran Üniversitesi nöroﬂirürji bölümünde ... ağahan Ünlü, semih...

Ö¤retim ve E¤itim KuruluNörflirürji Asistanl›¤› veNöroflirürji Yeterlik BelgesiBoard Çal›flmaGrubuToplant›lar›

Nöroflirürji YeterlilikKurulu ve S›nav E¤itimKomisyonu Toplant›s›

YÖNETİM KURULU

BaşkanDr. Ö. Selçuk Palaoğlu2. BaşkanDr. Hakan H. CanerSekreterDr. Ayhan AttarMuhasipDr. S. Murat İmerVeznedarDr. Etem Beşkonaklı

YÖNETİM KURULU YEDEK ÜYELERİDr. Ali ArslantaşDr. Semih KeskilDr. Mehmet Yaşar KaynarDr. Süleyman ÇaylıDr. Halil Toplamaoğlu

ÖNCEKİ BAŞKANLARDr. Nurhan AvmanDr. Aykut ErbengiDr. Özdemir GürçayDr. Tunçalp ÖzgenDr. Yücel KanpolatDr. Osman Ekin ÖzcanDr. Ertekin ArasılDr. Yamaç TaşkınDr. M. Nur AltınörsDr. M. Kemali BaykanerDr. Kaya AksoyDr. M. Necmettin PamirDr. Nurcan Özdamar

GÜNLÜK TARİH YAZIMIDr. Ertekin ArasılDr. Ayhan Attar

EDİTÖRDr. Etem Beşkonaklı[email protected]

EDİTÖR YARDIMCISIDr. Süleyman ÇaylıDr. Özerk Okutan

SEKRETERYAMukadder ÇerçiTaşkent Caddesi 13/4Bahçelievler-06500ANKARA-TÜRKİYETel : + 90 312 212 64 08Faks: + 90 312 215 46 26Web: www.turknorosirurji.org.trE-posta: [email protected]

Buluş Tasarım ve MatbaacılıkHizmetleri San. Tic.E-posta: [email protected]

TND ‹KT‹SAD‹ ‹fiLETMES‹

TND ‹ktisadi ‹flletmesiKarar›

Türk Nöroflirürji Dene¤i‹ktisadi ‹flletmesi Esaslar›

11 15

TND ‹NTERNET FORUMLARI

Türk Nöroflirürji Derne¤iForumlar›

20

30

KURUL TUTANAKLARI

272829

‹ Ç ‹ N D E K ‹ L E R

TÜZÜKTürk Nöroflirürji Derne¤i Tüzü¤ü4

Sayı 9 - Ekim 2005

HELS‹NK‹ B‹LD‹RGES‹

Dünya T›p Birli¤i (WHA)Helsinki Bildirgesi

32

SANAL ORTAMDAN B‹R YAZI

Do¤ru Olan› Yapmak35

BASIN AÇIKLAMALARI

TND Bas›n Aç›klamas› Prof. Dr. Gazi Yaflargil’inBas›n Aç›klamas›

36 37

2

YEN‹ ÜYELER‹M‹Z

KÖK HÜCRE

Omurilik Yaralanmas›nda RejenerasyonÇal›flmalar› ve Kök Hücre Uygulamalar›Doç. Dr. Erkan KAPTANO⁄LUDoç. Dr. Ayhan ATTAR

43

GÖRÜfiLER

Araflt›rma Eti¤iDr. Cemal Hüseyin GÜVERC‹NProf. Dr. Berna ARDA

Komplikasyon, Malpraktis, Kusur Tan›m›ve Kusurlu Duruma Düflmemek ‹çinAl›nacak ÖnlemlerDoç. Dr. Halil AK

57 62

NÖROfi‹RÜRJ‹ KL‹N‹KLER‹

Atatürk Üniversitesi T›p FakültesiNöroflirürji Anabilm Dal›

S.B. Okmeydan› E¤itim ve Araflt›rmaHastanesi Nöroflirürji Klini¤i

Cumhuriyet Üniversitesi T›p FakültesiNöroflirürji Anabilim Dal›

Karadeniz Teknik Üniversitesi T›p FakültesiNöroflirürji Anabilim Dal›

66 69

68 70

ÜYELER‹M‹ZDEN

Kay›p fiehir PetraDoç. Dr. Etem BEfiKONAKLI

Harran Üniversitesi Nöroflirürji BölümündeBir Sabah VizitiDr. Emel AVCI

71 74

TOPLANTI ‹ZLEN‹M‹

1. Spinal Cerrahi Hemflireli¤i Kursu75

B‹L‹MSEL TOPLANTILAR

Türk Nöroflirürji Derne¤i BilimselToplant›lar›

93

DR. YAfiARG‹L ‹LE TV SÖYLEfi‹S‹

Televizyonda Prof. Dr. Gazi Yaflargil Söyleflisi

38

Değerli üyelerimiz, yeni bir Bültenle tekrar beraberiz...

Türk Nöroşirürjisi yaz ve sonbahar aylarını birçoktoplantı, faaliyet ve tartışmalarla geçirdi. Bülten de bugelişmelere yönelik bazı tematik bölümler hazırladık.Son aylarda hem kendi grubumuz, hem dekamuoyunda yoğunlaşan Sinir Sisteminde kök hücretedavisi tartışmalarına ışık tutması, aynı zamandabilimsel ve etik değerlerin tekrarlanması açısındansayın Hocamız Dr. Yaşargil’in basın bildirisini vetelevizyon programı kayıtlarını Bültende yayınlıyoruz.Bununla birlikte, Dr. Kaptanoğlu ve Dr. Attartarafından hazırlanan kök hücre çalışmalarının sondurumuyla ilgili bir çalışmayı ve Dr. Berna Ardatarafından hazırlanan araştırma etiği ile ilgili bir yazıyıBültende okuyabileceksiniz. Derneğimiz son GenelKurulunda kabul edilen tüzük değişiklikleri nedeniyleTüzüğümüz son haliyle Bültende tekraryayımlanmaktadır. Tüzük değişikliklerinden birideDerneğimizin iktisadi işletme kurabileceği maddesiydi.Bu maddeye dayanarak, Derneğimiz tarafından biriktisadi şirket kurulmuştur. Bu şirket ve amaçlarıylailgili kararları da Bültende bulacaksınız. NöroşirürjiKlinikleri, kurul tutanakları, toplantı ve gezi izlenimleridevam eden bölümlerdendir. Türk Nöroşirürjisinin 20.Bilimsel Kongresi ile ilgili çalışmalar yoğun bir şekildedevam etmektedir. Kongre ile ilgili duyuru ve haberleriBültenlerde duyurmaya devam edeceğiz.

Değerli üyelerimiz, Türk Nöroşirürji Derneği,kurulduğundan beri büyük çaba sarf eden tümyönetimlerimiz sayesinde, bugün hem ülkemiz, hemde uluslararası zeminlerde saygın ve güçlükuruluşlardan birisi haline gelmiştir. Dernekyönetimlerinin Türk Nöroşirürjisini bilimsel ve meslekiyönden daha iyi hale getirmek, kurulduğundan beridikkat edilen üyeler arası dayanışmayı arttırmak için

bundan sonrada gerekli çalışmaları yapacağına dairinancımız tamdır.

Bülteni ilgiyle izleyeceğinizi umar, birçoğumuztarafından çok iyi bilinen ‘gelincik ve bebek’ hikayesieşliğinde hepinize saygılar sunarım.

‘Bir köyde, kocası çocuğu doğmadan ölmüş, tek başınayaşayan hamile bir kadın, kendisine arkadaş olması içindağda yaralı olarak bulduğu bir gelinciği evde beslemeyebaşlar. Gelincik kadının yanından bir an bile ayrılmaz. Her nekadar evcil hayvan olmasa da oldukça uysallaşır. Çok iyiarkadaşlık yapmaya başlarlar...

Bir kaç ay sonra kadın çocuğunu doğurur. Tek başınayavrusuna bakmak ve zorluklara göğüs germek zorundadır.Gelincik yine kadın ve çocuğu ile birliktedir... Günler geçerve kadın bir gün bir kaç dakikalığına da olsa evden ayrılmakve yavrusunu evde gelincikle yalnız bırakmak zorunda kalır...Her ne kadar gelincik onlara arkadaşlık etmiş veuysallaşmışsa da asıl yapı olarak yırtıcı bir hayvandır vekadın bunun tedirginliğini zaman zaman hissetmektedir.

O gün gelincikle bebek evde yalnız kalmışlardır. Aradan birazzaman geçmiştir ve anne eve gelir. Kapıda Gelinciğin kanlıağzını görür. Anne delirir.. Gelinciğin bebeğine zararverdiğini anlar ve çıldırmışçasına hayvana saldırır...Gelinciğiorada öldürür. Tam o sırada içerden bebek sesi duyulur.Anne odaya yönelir... Ve odada beşiği, beşiğin içindekibebeği ve bebeğin yanında parçalanmış bir yılan görür. Ozaman aslında gelinciğin ağzının bebeğini korumak için kaniçinde olduğunu anlar. Gelincik bebeği tehtid eden yılanıöldürmüş ve kadını kapıda beklemiştir...kadın bunu anlayıncakahrolur.....!

Einstein'a atfedilen sözün doğruluğu simdi daha iyianlaşılıyor: "İnsanlardaki ön yargıyı parçalamak ,benim atomu parçalamamdan çok daha zordur."

Lütfen aceleci davranmayalım.....

3

T ü r k N ö r o ş i r ü r j i D e r n e ğ i B ü l t e n i

eeddiittöörrddeennDoç. Dr. Etem BEŞKONAKLITürk Nöroşirürji Derneği

Bülten Editörü

Toplantı, Dr. Ender Korfalı, Dr. AğahanÜnlü, Dr. Ali Savaş, Dr. Zafer Berkman ve

Dr. Semih Keskil’in katılımlarıyla yapıldı.

1. Türk Tabipleri Birliğince hazırlanan YeterlikKurulu Tüzük Taslağı görüşüldü. Genel maddelerinkullanılabilir uygunlukta olduğu, mevcut tüzükten çokfarklı olmadığı, ancak bazı detay farklılıklar olduğusaptandı. Bu nedenle düzeltme ve iyileştirmelerinmevcut Derneğimizce hazırlanan tüzük taslağındanyapılması karalaştırıldı. Madde madde değerlendiri-lerek değişiklikler yapıldı.

2. Yeterlik Kurulu Seçimi yapılması için TNDBaşkanı aracılığı ile genel kurula sunulması veoylanmasına karar verildi.

3. UEMS tarafından düzeltilen “Charter”görüşüldü.

4. Charter ekinde bulunan ameliyat sayılarınınfazla olduğu görüşüne varıldı. Dr. Ağahan Ünlü budurumu bir önceki UEMS toplantısında yetkililerebildirdiğini iletti.

5. Dr. Ağahan Ünlü tarafından hazırlanan“Elektronik asistan karnesi” hakkında bilgi verildi.

6. Yeterlik kurulu oluşma aşamasında başlangıçolarak verilmesi düşünülen Yeterlik Belgesinin kimleredağıtılmasının uygun olacağı görüşüldü. SertifikanınProfesör ve Doçentler ile Şef ve Şef yardımcılarınaverilmesi karalaştırıldı.

7. Sınav ile ilgili görüşüldü. Sınavın yapılmasıiçin ÖSYM’nin kullanılmasına ve bu yönde çalışmalaryapılmasına karar verildi.

27


kkuurruull ttuuttaannaakkllaarrıı

Öğretim ve Eğitim Kurulu Nöroşirürji Asistanlığı ve NöroşirürjiYeterlik Belgesi - Board Çalışma Grubu Toplantısı

Tarih: 27 Mayıs 2005, Mirage Park Resort Hotel, Kemer / Antalya

28



1. TNY Kurulu, Başkan Dr. E. Korfalı, TNDBaşkanı Dr. S. Palaoğlu, Sekreter Dr. A. Ünlü, Dr. A.Savaş, Dr. H. Caner, Dr. M. Zileli, Dr. T. Kırış, Dr. E.Gönül, Dr. M. Bavbek, Dr. İ. Ziyal, Dr. Semih Keskil’inkatılımları ile toplanmıştır.

2. Sınav ve Eğitim Komisyonu için üyelerden Dr.M. Zileli Başkan olarak, Dr. S. Keskil, Dr. İ. Ziyal, Dr.H. Caner ve Dr. T. Kırış üye olarak seçilmişlerdir.

3. Denetleme Kurulu için seçilmesi gerekenüyelerin daha sonraki toplantıda seçilmesinin dahauygun olabileceği konuşuldu.

4. TNYK üyelerinden, kendi öz geçmişleri ve tüzükgereklerine uygun olduklarına dair belgelerintoplanmasına karar verildi.

5. Yeterlik Kurulu amaçları, görevleri, sınavlar,kurullar gibi konularda kliniklere ve eğiticileribilgilendirmeye yönelik bir broşür hazırlanmasına vedağıtılmasına karar verildi.

6. Tüzükde bulunan bazı maddeler ile ilgilidüzeltmeler yapılmasına karar verildi.

7. Sınav ve Eğitim Komisyonunun çalışması içinkullanabileceği kitap alımı, üyelik (SANS gibi) gibi işleriçin TND den maddi destek istenmesine karar verildi.

8. Yeniden belgelendirme için gerekli esaslarınnetleştirilmesine karar verildi.

9. Yeterlik Kurulu amblemi için ön çalışmayapılmasına karar verildi.


Tarih: 02.07.2005, Ankara, TND binası

1. 11.06.05 tarihinde yapılan Türk NöroşirürjiDerneği Genel Kurulu’nda Yeterlik Kurulu Tüzüğü’nünkabulu ile kurulması gerçekleşen Nöroşirürji YeterlikKurulu, seçilmiş üyelerden Ender Korfalı, Ali Savaş,Ağahan Ünlü, Semih Keskil, Murad Bavbek, HakanCaner, İbrahim Ziyal, Talat Kırş ve Engin Gönül’ünkatılımları ile yapılmıştır. Diğer seçilmiş üyeler,Mehmet Zileli, Zeki Şekerci, Celal İplikçioğlu, ZaferBerkman, Fikret Doğulu toplantıya katılamamışlardır.

2. Tüzük gereği Başkanlığa Ender Korfalıseçilmiştir. Yönetim kurulu diğer üyeliklerine Ağahan

Ünlü (Sekreter), Ali Savaş (Üye) ve Hakan Caner (Üye)seçilmişlerdir.

3. Tüzük gereği verilmesi gereken yeterlik belgeörnekleri toplanması için Ali Savaş görevlendirilmiştir.

4. Tüzüğün yeterlik Kurulu Üyelerine ulaştırılmasıiçin Ağahan Ünlü görevlendirilmiştir.

5. Tüzük gereği diğer kurulların seçilmesi için birsonraki toplantının 02.07.05 tarihinde saat 11.00 deTND binasanda yapılmasına karar verilerek toplantısona erdirilmiştir.


Tarih: 11.06.2005, Ankara, TND binası

29



Nöroşirürji Yeterlik Kurulu Başkanı Ender Korfalı veSekreter Ağahan Ünlü, Sınav ve Eğitim Komisyonuüyeleri: Mehmet Zileli, Hakan Caner, Semih Keskil,Talat Kiriş, İbrahim Ziyal’ın katılımları ile toplantıyapıldı.

1. Gündemin birinci maddesi olan DenetlemeKurulu Seçimi Yeterlik Kurulu ana toplantısındayapılmak üzere 17.09.2005 tarihine ertelendi.

2. Kurul üyelerinin yeterlilikleri için istenenbelgelerin (Öz geçmiş, yayın listesi, atıflar) SekreterAğahan Ünlü’ye iletilmesi için tekrar hatırlatma yapıldı.

Tüzükte belirtilen sınavın yapılabilmesi için ÖSYMile görüşmesi ve bilgi alması istenen Dr. Keskil’den bukonuda bilgi alındı. (ÖSYM’nin bu tip sınavlar içinhazırladığı protokol, ÖSYM sınav takviminde uygunolabilecek tarih, soruların hazırlanması, toplanması yada depolanması ile ilgili bilgiler alındı).

Yazılı sınav tarihinin 25 Mart 2006 olması uygungörüldü. Soru bankası için profesör, doçent, şef ve şefyardımcılarından soru alınabilmesi için ÖSYM’ye bukişilerin listesinin verilmesi uygun görüldü. Sorularınhem klinik hem de temel bilimlerden olması uygunbulundu. Ayrıca sınav giriş koşulları tekrar gözdengeçirildi. (1. basamak yazılı sınavda soru dağılımı: %30nöroşirürji tekniği, %70 temel bilim. Sözlü sınav: 2yıllık uzmanlar girebilecek. Yılda 2 kez yapılıcak. Jüriiçin protokol hazırlanacak. Yazılı sınava girildiktensonra en geç 5 yıl içinde sözlüye de girilecek).

3. Bu sınavın yapılabilmesi ve tüzüğeuygunluğunun sağlanabilmesi için, tüzükde bazıdeğişikliklerin yapılmasına karar verildi. (Sınav isminin“Nöroşirürji Yeterlik Sınavı” olması, 13/3 maddesinin“...ÖSYM tarafından belirlenen zamanda yapılır.”şeklinde düzeltilmesi.)

4. Sınav ağırlıklı konuları ACTA NeurochirurgicaSupp 90’da yayınlanan, EANS tarafından saptanmışkonular olarak seçildi. (Nöroanatomi, Nöropato-fizyoloji, Nöroloji, Genel Nöroşirürjikal CerrahiBeceriler, Kafa Travması, Beyin Tümörleri,Serebrovasküler Hastalıklar, Vertebral Kolon veOmurilik, Nöroradyoloji, Pediyatrik ve GelişimselNöroşirürji, Yoğun Bakım Nöroanaestezi)

5. Sınav için kaynaklar belirlendi. (Youman’s,Schmidek, Loftus, Correlative Neurosurgery, Grey’sanatomy, TND kitabı, Omurilik-Omurga Cerrahisi,Handbook of Neurosurgery, J. Neurosurgery (Dergi),Neurosurgery (Dergi), ACTA Neurochirurgica (Dergi)

6. Eğitim verebilecek kurumların özellikleri ile ilgiligörüşüldü. Bu konuda kliniklere aydınlatıcı bilgiverilmesi karalaştırıldı. Bu amaçla EANS tarafındanhazırlanmış belgelerin (Charter 6) kliniklereiletilmesinin uygun olacağı belirtildi.

7. Eğitim ve Sınav komisyonunun yararlanabil-mesiiçin SANS üyeliğinin yapılmasına karar verildi.


Tarih: 13.08.2005, İzmir

30


Nöroşirürji Yeterlilik Kurulu ve Sınav EğitimKomisyonu Toplantısı

Tarih: 17.09.2005, Ankara


Gündem

1. Tüzük değişikliği

2. Soruları hazırlayacakların nitelik ve nicelikleri

3. Sınava katılacak adayların nitelikleri

4. Kliniklerin aydınlatılması için gereklidökümanların hazırlanması

Toplantı Başkan Ender Korfalı, BaşkanYardımcısı Ağahan Ünlü, Mehmet Zileli, SemihKeskil, İbrahim Ziyal, Talat Kırış, Murat Bavbek, EnginGönül, Zeki Şekerci, Zafer Berkman’ın katılımları ileyapıldı. Hakan Caner Dernek Yönetim Kurulutoplantısı nedeni ile katılamadı.

1. Tüzük değişiklikleri;

a. Madde 7.3’ de bulunan sonbahar toplantılarıile ilgili kısmının çıkarılmasına karar verildi.

b. Sınavın ÖSYM tarafından yapılması nedeniile gerek olmayan bazı maddeler (8.2.2, 10.2.4 gibi)uygun şekilde düzeltildi.

c. Madde 11’ de bulunan Danışma grubunaihtiyaç olmaması nedeni ile tüzükden çıkarılmasınakarar verildi. İlgili maddeler değiştirildi.

d. Madde 14.2’de bulunan sınav jürisi içeriğineadayın ilgisine göre jüri seçiminin uygun olmadığınakarar verilerek bu madde düzeltildi.

2. Soruları hazırlayacak kişilerin ÖSYM gözlemve denetiminde soru hazırlayabileceği ve bu özelliklerisahip oldukları (Prof, Doç, Şef, Şef yard.) için ayrıcabir kriter konulmasına gerek olmadığına karar verildi.

3. Sınava katılacak adaylar;

a. Yazılı sınav için tüzüğe ek kural konulmasınagerek olmadığına karar verildi.

b. Sözlü sınav jürisinin 5 kişiden oluşmasına ve3 yedek üye bulunmasına karar verildi. Anabilim DalıBaşkanları ve Klinik Şeflerinden başka ProgramDirektörlerinin de sözlü jüri üyesi olabilmesine kararverildi.

c. Nöroşirürji Yeterlik Kurulu veya UEMS’denyeterlik belgesi almış kliniklerden uzman olanadayların sözlü sınava başvurabilecekleri kararı alındı.

4. Sınavsız sertifikanın, Şef, Şef yardımcısı,Prof, Doç. ünvanı olanlara veya bu ünvanı ilk yeterliksınavının yapıldığı yılın sonuna kadar alanlaraverilmesine karar verildi.

5. Dernek Yönetim Kuruluna, NöroşirürjiKongresinde Akreditasyon süreçleri ile ilgili panellerinde konulması için istekde bulunulmasına karar verildi.

6. Sertifika örneklerinin hazırlanması için TalatKırış, Semih Keskil’in görevlendirilmesine kararverildi.

7. Dernekten büyük dergilere ya da bunlarıiçeren veri tabanları’na üyelik için destek istenmesinekarar verildi.

8. Sınava hazırlık soru bankası için İbrahim Ziyalgörevlendirildi.

9. Klinikleri aydınlatmaya yönelik broşürlerinhazırlanması için Semih Keskil görevlendirildi.

10. Bir sonraki toplantının, İstanbulda 22 Ekim2005 tarihinde, Sorular, Sertifika ve ÖSYMantlaşması gündemi ile yapılmasına karar verildi.

Türk Nöroşirürji Derneği

Tüzüğü

B i r i n c i B ö l ü m

DERNEĞİN ADI:

Madde 1: Derneğin adı “TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ”dir “TNDer” şeklinde kısaltılarakkullanılabilir.

DERNEĞİN KURUCU ÜYELERİ:

Madde 2: Türk Nöroşirürji Derneği 14/10/1985 tarihinde kurulmuştur. Kurucu üyeleri kimlikleri aşağıdabelirtilen TC vatandaşı kişilerdir.

1. Prof. Dr. Nurhan Avman Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji öğretim üyesi Mebus Evleri Önder Caddesi 34/4 Tandoğan-Ankara

2. Prof. Dr. Aykut Erbengi Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji öğretim üyesiAnd Sokak 15/1 Çankaya-Ankara

3. Prof. Dr. Hamit Ziya Gökalp Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji öğretim üyesi Cinnah Caddesi Kuloğlu Sokak 18/10 Çankaya-Ankara

4. Prof. Dr. Vural Bertan Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji öğretim üyesi Piyade Sokak 32/3 Çankaya-Ankara

5. Prof. Dr. Süleyman Sağlam Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nörorşirürji öğretim üyesi Önder Caddesi 12/3 Tandoğan-Ankara

6. Prof. Dr. Özdemir Gürçay Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji öğretim üyesi Mesnevi Sokak 23/8 Çankaya-Ankara

7. Prof. Dr. Ertekin Arasıl Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji öğretim üyesi Gençlik Caddesi 97/4 Anıttepe-Ankara

8. Prof. Dr. Yücel Kanpolat Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji öğretim üyesi Mesnevi Sokak 20/15 Çankaya-Ankara

9. Prof. Dr. Tunçalp Özgen Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji öğretim üyesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı. 37/9 Yenişehir-Ankara

4


ttüüzzüükk

DERNEĞİN MERKEZİ:

Madde 3: Derneğin merkezi Ankara’dır.

DERNEĞİN AMACI:

Madde 4: Türk Nöroşirürji Derneği aşağıdakiamaçlar doğrultusunda faaliyet gösterir.

a) Türk Nöroşirürji bilimini çağdaş standartlara uygundüzeyde tutabilmek, sürekli yenilenip güçlendirmekamacı ile araştırma ve çalışmalar yapmak.

b) Türkiye’deki tüm nöroşirürji mensuplarını bu birlikçatısı altında toplamak, tüm faaliyetlerini bu ilkedoğrultusunda düzenlemek

c) Yılda en az bir kez ulusal kongre düzenlemek,meslektaşlar arasında bilgi ve tecrübe akışınısağlamak.

d) Dergi ve kitap gibi mesleki yayınlar yapmak.

e) Mezuniyet sonrası eğitim amaçlı kurslar vesempozyumlar düzenlemek. Burs olanakları yaratmak.

f) Yurtdışında benzer amaçlı mesleki kuruluşlarlaişbirliği yapmak, federasyona üye olmak, müşterekbilimsel organizasyonlar yapmak.

g) Mensupları arasında sosyal amaçlı dayanışmaorganizasyonları yapmak, sosyal tesisler, yapı vetüketim kooperatifi benzeri kuruluşlara öncülüketmek.

h) Meslek mensuplarının haklarını korumak üzere ilgilikuruluşlarla anlaşmalar yapmak

i) Genel sağlık ve kamu yararına çalışmalar yapmak.

YASAK FAALİYETLER:

Madde 5:

a) Dernek din ve siyasetle uğraşamaz. Her türlübölücülük ve ayrımcılığın karşısındadır.Dernekler yasasının yasakladığı tüm durum veeylemlerden kaçınır.

b) Dernek tüzüğünde gösterilen amaç ve bu amacıgerçekleştirmek üzere sürdürebileceği belirtilençalışma konuları ve biçimleri dışında faaliyettebulunamaz.

c) Dernekler için yasaklanan amaçlar doğrultusundafaaliyet gösteremez.

d) Türk Silahlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetlerininhizmetleri ve mensuplarının bütün hakları ile ilgilikanuni hükümlerin uygulanmamasına veya yenihükümler konmasına dair faaliyetlerde bulunamaz.

e) Dernek yöneticileri Derneği temsilen bu tüzüktebelirtilen amaç ve faaliyet biçimlerine uymayantoplantı ve gösteri yürüyüşlerine katılamaz, beyandabulunamaz ve Dernek mensuplarını bu yöndegörevlendiremez.

DERNEĞİN GELİRLERİ-MALİ HÜKÜMLER:

Madde 6: Derneğin ve şubelerinin gelir kaynaklarıve yönetimin uyması gereken mali kurallar aşağıdakigibidir.

a) Üyelerin ödeyecekleri aidatlar: Giriş ve yıllık üyeaidat miktarı yönetim kurulu tarafından belirlenerekgenel kurula sunulur ve karara bağlanır.

b) Bağışlar

c) Hükümet belediye başka dernek gibi resmikuruluşlarca yapılabilecek yardımlar

d) Kongre ve sosyal faaliyetlerden elde edilecek kârlar

e) Dernek kasasında memur maaş kat sayısının binrakamı ile çarpımı sonucu çıkacak miktar kadar parabulundurabilir, geri kalanı bir bankada Dernek adınaen kazançlı yatırım şekli ile koruma altında olmalıdır.Buna yönetim kurulu karar verir

f) Banka hesaplarından para çekme yetkisi iki imza ileolur ve bu yetkilendirme göreve başlayan yönetimkurunca karara bağlanır.

g) Türk Nöroşirürji Derneği amacına ulaşmak içiniktisadi işletme kurabilir ve işletebilir.

DERNEĞİN KAPATILMASI:

Madde 7: Dernek aşağıdaki koşullarda kapatılmışolur.

a) Dernek genel kurul kararı ile kapatılabilir Bununiçin toplanacak kurula aktif üyelerin 2/3 çoğunluğukatılmış ve katılanlar 2/3 çoğunlukla karar almışolmalıdır. Karar genel kurul başkanlığınca mülkiamirliğe bildirilerek yürürlüğe girer. Kapatma kararıdaha önceden Dernek yönetimi hakkında açılmışhukuki davaların devamını engellemez.

b) Dernek yönetiminin zaafa düşmesi, tüzükhükümlerinin yerine getirilememesi hallerinde bu

5


durumun mülki makamlarca saptanması ve davaaçılarak karar alınması halinde Dernek kapatılmış olur.

c) Derneğin herhangi bir şekilde kapatılmasıdurumunda mal varlığı hazineye intikal eder.

İ k i n c i B ö l ü m

ÜYELİK:

Madde 8: Derneğin asıl, fahri ve onursal olmaküzere üç tür üyeliği vardır.

A) Asıl üyelik: Dernek organlarında seçme veseçilme hakkına sahip asıl üyelerdir

a) Medeni haklarını kullanma yeteneğine sahip ve TCyasalarına göre Nöroşirürji uzmanlık belgesini almışher TC vatandaşı Derneğe asıl üye olabilir.

b) TC vatandaşı olmayan nöroşirürji uzmanlarıTürkiye’de ikamet hakkına sahip oldukları taktirde asılüye olabilirler.

c) Asıl üye kamu haklarından yasaklanmış vekısıtlanmış, taksirli suçlar dışında bir yıldan fazla ağırhapis cezası almış ve Dernekler Yasasına göre dernekkurmak ve yönetmek haklarından kesin olarakcezalandırılmış olmamalıdır.

d) Asıl üye her dönem için saptanmış üyelik aidatınıödüyor olmalıdır.

e) Asıl üye olmak için kişi gerekli formu doldurarakyönetim kuruluna baş vurur. Başvuru 30 gün içindegörüşülerek karara bağlanarak kesinleşir.

B) Fahri üyelik: Dernek faaliyetlerine ilgi duyanama asıl üyelik koşulları eksik kalan kişilere aşağıdabelirtilen koşullarda verilen üyeliktir.

a) TC vatandaşı olmayan ve Türkiye’de ikamet hakkıbulunmayan nöroşirürji uzmanları.

b) TC vatandaşı ve nöroşirürji uygulamalarınayakınlığı olan başka branş uzmanları.

c) Fahri üyelerin Dernek organlarında seçme veseçilme hakları yoktur.

d) Fahri üyeler aidat ödemek zorunda değildir.

e) Fahri üyelik bir asıl üyenin teklifi üzerine yönetimkurulunun 30 gün içinde alacağı kararla kesinleşir.

C) Onursal üyelik: : Nöroşirürji alanında onur vesaygı uyandıran herhangi bir bilim adamına ve Dernek

varlığına maddi ve manevi anlamda büyük katkısıolanlara verilen üyeliktir. En az beş asıl üyenin teklifive genel kurulun kararı ile onursal üyelik verilebilir.

ÜYELERİN HAKLARI:

Madde 9: Hiç kimse Derneğe üye olmaya ve üyekalmaya zorlanamaz. Dernek üyeleri eşit haklarasahiptir. Üyelere ayrıcalık tanıyan hükümler konamaz.Genel kurulda her asıl üyenin bir oy hakkı vardır.Onursal ve fahri üyelerin oy hakkı yoktur. Oy hakkıancak bizzat kullanılabilir.

ÜYELİKTEN ÇIKMA:

Madde 10: Ayrılma isteği yazılı olarak yönetimkuruluna iletilen üyeler Dernek üyeliğinden çıkmışsayılır. Bu yolla ayrılan üyelerin tekrar müracaatıhalinde giriş koşullarında yeniden kayıtları yapılabilir.

ÜYELİKTEN ÇIKARILMA:

Madde 11: Aşağıda belirtilen hususların herhangibirinin varlığında yönetim kurulu kararı ile üyelik kaydısilinir.

a) Üyelik koşullarını sonradan yitirenler,

b) Üyelik aidatını yazılı bildirimlere rağmen belirtilensürelerde ödemeyenler,

c) Dernek amaçlarına ve etik değerlerine aykırıhareket edenler Dernek yöneticilerinin görevleriniyapmalarına güçlük çıkaranlar,

d) Yönetim kurulu çıkarılma kararını doğrudanverebileceği gibi disiplin kurulundan konuyusoruşturmasını isteyebilir ve verilen rapor üzerineçıkarılma kararı alır.

e) Çıkarılma kararı ilk genel kurulun onayına sunulur.Çıkarılan üyenin itirazı üzerine genel kurul konuyugündeme alarak tartışmak zorundadır. İtiraz okunuruzarsa özetlenir, gerek görülürse saptanacak birzamanda itiraz eden dinlenir. Genel kurul kararıkesindir. Kişi bu karara bir ay içinde Dernekmerkezinin bulunduğu yer mahkemelerinde davaaçma hakkına sahiptir.

Ü ç ü n c ü B ö l ü m

DERNEK ORGANLARI, KURULUŞLARI GÖREVVE YETKİLERİ:

Madde 12: Dernek organları aşağıda belirtildiğigibidir.

6


a) Genel Kurulb) Yönetim Kuruluc) Denetleme Kurulu d) Disiplin Kurulue) Danışma Kurulu

GENEL KURUL:

Madde 13: Genel kurul Derneğin en üst yetkiliorganıdır. Asıl üyelerden oluşur. Olağan olarak yıldabir Haziran ayı içinde Dernek merkezinin bulunduğuAnkara’da toplanır. Yönetim kurulu, Dernektüzüğüne göre genel kurula katılma hakkı bulunanüyelerin listesini düzenler. Genel kurula katılma hakkıbulunan üyeler, en az onbeş gün önceden, günü, saati,yeri ve gündemi bir gazetede ilan edilmek veya yazılıya da elektronik posta ile bildirmek suretiyletoplantıya çağrılır. Bu çağrıda, çoğunluk sağlanama-ması sebebiyle toplantı yapılamazsa, ikincitoplantının hangi gün, saat ve yerde yapılacağı dabelirtilir. İlk toplantı ile ikinci toplantı arasındaki süreyedi günden az, altmış günden fazla olamaz.

Toplantı, çoğunluk sağlanamaması sebebinin dışındabaşka bir nedenle geri bırakılırsa, bu durum geribırakılma sebepleri de belirtilmek suretiyle, ilktoplantı için yapılan çağrı usulüne uygun olaraküyelere duyurulur. İkinci toplantının geri bırakılmatarihinden itibaren en geç altı ay içinde yapılmasızorunludur. Üyeler ikinci toplantıya, birinci fıkradabelirtilen esaslara göre yeniden çağrılır.

Genel kurul toplantısı bir defadan fazla geribırakılamaz.

GENEL KURUL DÜZENİ VE YÖNTEMİ:

Madde 14: Genel kurul olağan ve olağanüstü ikişekilde toplanır.

a) Olağan toplantı: Madde 13 te belirtilen şekildedüzenlenen toplantıdır. Gündemi yönetim kurulusaptar ancak toplantı başladığında hazır bulunanüyelerin 1/10’inin yazılı istemi ile genel kurulbaşkanlığı bu konuyu gündeme almaya zorunludur.Bundan sonra gündem değiştirilemez ve gündemdeolmayan konular genel kurulda görüşülemez.

b) Olağanüstü toplantı: Yönetim ve denetlemekurullarının gerekli gördüğü durumlarda veya üyelerin1/5 inin yazılı istemi üzerine yönetim kurulutarafından en geç bir ay içinde yapılması zorunlu olantoplantıdır. Yönetim kurulu böyle bir toplantıyı

düzenlemezse denetleme kurulu veya olağanüstütoplantı talep eden üyelerden birisinin başvurusuüzerine mahalli sulh hukuk yargıçlığı duruşma yaparakDernek üyelerinden üç kişilik bir kurul oluşturur vegenel kurulu toplamakla görevlendirir. Olağanüstütoplantı taleplerinde toplantı istemi ile berabertoplantının gündemi bildirilmek zorundadır ve toplantıancak bu gündemle yapılabilir.

TOPLANTI DÜZENİ:

Madde 15: Genel kurula katılacak üyeler yönetimkurulunca düzenlenen listede adları yanına imza ataraktoplantıya girerler. Toplantının başlayabilmesi içinkatılımın kayıtlı üye sayısı yarısından bir fazla olmasıgereklidir. Eğer toplantı çoğunluk aranmayacak ikincitoplantı ise seçilmesi gerekecek yönetim vedenetleme kurulu üye sayılarının toplamının iki katıkadar üyenin bulunması zorunludur. Bu durumtutanakla saptanarak devir teslim evrakına eklenir.Genel kurulda kararlar salt çoğunlukla alınır.Toplantıyı yönetim kurulu başkanı açar. Açık oylamaile bir divan başkanı, bir divan başkan yardımcısı veiki katip üye seçimi ile toplantı divanı oluşmasını sağlarve toplantı yönetimini bu kurula bırakır. Toplantıda herüye bir oy hakkına sahiptir. Görüşmeler süresincetutulan raporlar sonunda divan üyelerince imzalanarakyasal gerekleri yapılmak üzere yeni yönetim kurulunateslim edilir.

GENEL KURULUN GÖREV VE YETKİLERİ:

Madde 16: Aşağıdaki hususular genel kurulun görevve yetkileri içindedir.

a) Yönetim, denetim ve disiplin kurulu asıl ve yedeküyelerini seçmek. Bunun için her kurulun seçimindeasıl üye sayısından en az bir misli sayıda adaysaptaması yapar ve gizli oy açık tasnifle yapılanseçimde en çok oy alanlar kurulun asıl üyeleri olur.Sonraki üyeler yedek listesini oluşturur.

b) Dernek tüzüğünde değişiklik yapmak. Tüzükdeğişiklikleri katılan üyelerin 2/3 oy çokluğu ileyapılabilir.

c) Yönetim ve denetleme kurullarının faaliyetraporlarını tartışarak ibra etmek

d) Bütçe tasarısını tartışmak ve karara bağlamak

e) Dernek üyelik ödentilerini saptamak

f) Derneğin uluslararası ilişkilerini tartışmak ve benzerkuruluşlara üyeliklerine karar vermek

7


g) Üyelikten çıkarılma kararlarını kesinleştirmek

h) Onursal üyelik tekliflerini karara bağlamak

i) İbra edilmeyen yönetim kurulu hakkında dava açılıpaçılmayacağına karar vermek

j) Tüzüğün denetleme hükümleri ve medeni yasanıngenel kurullara tanıdığı hak ve yetkileri kullanmak

k) Derneğin kapatılmasına karar vermek

l) Dernek şubelerinin açılmasına ve kapanmasınakarar vermek

YÖNETİM KURULU OLUŞUMU GÖREV VEYETKİLERİ:

Madde 17: Dernek faaliyetlerinden birinci derecedesorumlu organdır.

a) Genel kurulda gizli oy ve açık tasnifle seçilen beşasil üyeden oluşur. Oy sıralamasına göre dizilen beşüye yedek olarak saptanır. Yönetim kurulu asilüyeliğinde bir boşalma durumunda yedekler oysıralamasına göre asil üyeliğe davet edilir.

b) Yönetim kurulu kendi içinde bir başkan, bir başkanyardımcısı bir sekreter bir muhasip, bir veznedarseçerek ‘görev taksimi’ yapar. Yönetim kurulundakararlar oy çokluğu ile alınır. Oyların eşitliği halindebaşkanın bulunduğu taraf yürürlük kazanır. Yönetimkurulu en az ayda bir kez toplanır. Başkanınyokluğunda başkan yardımcısı toplantıyı yönetir.Mazeret bildirmeden üç kez toplantıya katılmayanyönetim kurulu üyesi istifa etmiş sayılır.

c) Yönetim kurulu başkanı Derneğin tüzel kişiliğinitemsil eder. Bir kişi ancak iki dönem Dernekbaşkanlığı yapabilir. Dönemler bir yıldır.

d) Yönetim kurulu tüzük hükümlerine uygun olarakkendisine verilen görevleri yerine getirir kayıtlarınıtutar ve faaliyetlerini genel kurula rapor eder ibraedilerek bu sorumluluktan kurtulur.

e) Derneği temsil etmek veya üyelerinden birine bukonuda yetki vermek, yurtdışı organizasyonlardaDerneği temsil edecek delegeleri saptamak. Derneğevekil tutulmasına karar vermek

f) Üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarılma işlemlerinetüzük hükümlerine göre yerine getirmek.

g) Derneğin gelir ve giderlerine ilişkin işlemleriyapmak faaliyet raporu hazırlamak gelecek döneminbütçe tasarısını hazırlayarak genel kurula sunmak.

h) Genel kurulu toplantıya çağırmak, gerekli yasalişlemleri yapmak.

i) Dernek organları ve idari makamlar arasındakiilişkileri yürütmek, genel kurul raporları ve seçimsonuçlarını yedi gün içinde ilgili makamlara bildirmek.

j) Dernek görevli personelini işe almak ve çıkarmak

k) Dernek yayın faaliyetlerini yürütmek bunun içingerekli ekipleri organize etmek.

l) Yönetim kurulu üye sayısı yedeklerin de çağırılıpayrılmasından sonra salt çoğunluğun altına inersekalan üyeler veya denetleme kurulunun müdahalesi ile1 ay içinde genel kurul toplantıya çağırılır.

DENETLEME KURULU OLUŞUMU GÖREV VETETKİLERİ:

Madde 18: Denetleme kurulu genel kurultarafından gizli oyla seçilen üç asıl üyeden oluşur. Oysıralamasına göre üç yedek saptanır. Yılda en az ikikez denetleme yapar, sonuçlarını yönetim kurulunabildirir esas raporunu dönem sonunda genel kurulasunar. Tüzük hükümlerine göre görev yapar belirtilenzorunlu durumlarda genel kurulu toplantıya çağırır.

DİSİPLİN KURULU OLUŞUMU GÖREV VEYETKİLERİ:

Madde 19: Genel kurulda gizli oyla seçilen beş asilüyeden oluşur. Oy sıralamasına göre beş yedeksaptanır. Üyeler kendi aralarında bir başkan birsekreter seçer. Toplantılar salt çoğunlukla yapılır.Kararlar katılımın salt çoğunluğu ile alınır. Oylarıneşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın kararıgeçerlidir. Raporlarını gereği yapılmak üzere yönetimkuruluna verir.

DANIŞMA KURULU OLUŞUMU GÖREV VEYETKİLERİ:

Madde 20: Danışma Kurulu, Dernek yönetimineDernek amaçları gelenekleri doğrultusunda yönvermek bu değerleri korumak ve stratejiler oluşturmaküzere kurulmuştur.

a) Önceki başkanlar danışma kurulunun doğalüyeleridir.

b) Danışma kurulunun 20 seçilmiş üyesi vardır.Seçilmiş üyeler ancak anabilim dalı başkanı ve eğitimşefi niteliğinde olabilir. Seçilmiş üyelerin saptanmasıkurul içindeki önerme ve tartışma sonucu şu kural

8


içinde olur. Her iki yılda bir seçilmiş üyelerin 1/5yenileri ile değiştirilir. Artarda iki toplantıya katılmayanüyenin üyeliği düşer.

c) Danışma kurulu her iki yılda bir tüm üyeleriarasından bir başkan ve bir sekreter seçerekfaaliyetlerini onların koordinasyonunda yürütür.Yıldaiki kez toplantı yapar. Danışma kurulu başkan vesekreteri yönetim kurulu ile işbirliği yaparak toplantıgündemini oluşturur ve karar ve önerilerini yönetimkuruluna rapor eder.

d) Danışma kurulu üyeleri arasından yedi kişilik birisimlendirme komitesi oluşturulur. Bu komite dört yılgörev yapar. Temel görevi gelecek dönem Dernekbaşkanı olmaya layık adayı ve Dernek üstün hizmetödülü verilecek adayları saptamak yeni isimlendirilmişkonferans önerisi yapmaktır. Önerilerini danışmakuruluna sunar

ÖĞRETİM VE EĞİTİM GRUPLARI :

Madde 21: Nöroşirürji içinde ilgi ve uygulamaalanları esas alınarak öğretim ve eğitim gruplarıoluşturulabilir. Halen Pediatrik Nöroşirürji Öğretim veEğitim Grubu, Spinal ve Periferik Sinir CerrahisiÖğretim ve Eğitim Grubu, Nöroonkoloji Öğretim veEğitim Grubu, Kafa Kaide Cerrahisi Öğretim veEğitim Grubu, Nörovasküler Cerrahi Öğretim veEğitim Grubu kurulmuştur. Öğretim ve Eğitim grubukurulması yönetim kurulu kararı ile olur. Bunun için birkurucu grup yönetimi atanır Grup yönergesiyapılarak yönetim kurulu kararı ile yürürlüğe girer.TND üyeleri ilgi duydukları gruba bu yönergehükümlerine göre kaydolarak grup tabanınıngenişlemesi sağlanır. TND üyesi olmayanlar grup üyesiolamazlar. Gruplar salt öğretim ve eğitim amaçlıfaaliyet gösterebilir, eğitim kursu sempozyum gibiorganizasyonlar yapar. Mali ve hukuksal konulardaDerneğin ilgili organlarına tabidir.

KOMİTELER:

Madde 22: Dernek faaliyetlerini olabildiğince genişbir tabana yaymak ve katılım sağlamak amacı ileoluşturulmuştur. Esasta yönetime yardımcı organlardır.Oluşumları yönetim kurulu kararına bağlıdır. Yönetimkurulu bir komite başkanı saptar ve onunla işbirliğiiçinde üyeler oluşturulur. Bir komitede gerekligörüldüğü sayıda üye bulunur. Disiplin kurulu üyelerietik komitenin doğal üyeleridir. Eğitim gruplarındangrup yönetimlerinin seçtiği birer delege komiteleregrup temsilcisi olarak katılır. Komiteler başkanınorganizasyonu ile toplanır ve önerilerini yönetimkuruluna rapor eder.

a) Etik Komite: Dernek üyeleri arasında, üyelerinmesleki uygulamalarında ve kamuoyunda nöroşirürjiile ilgili konularda etik değerlere uymayan sorunlarıinceler, rapor hazırlar

b) Öğretim ve Eğitim Komitesi: Nöroşirürjieğitiminin genel sorunları ile ilgilenir, mezuniyetsonrası eğitimin devamlılığına ve yüceltilmesineçareler arar

e) Uzun Dönem Planlama Komitesi: Süresi biryönetim dönemini aşan ve gelecek yönetimlerdedevam edebilecek Dernek faaliyetlerini tartışır, önerive raporlar hazırlar.

f) Dış İlişkiler Komitesi: Başka ülkelerin meslekiDernekleri ile ilişkilerin oluşturulması akademikfaaliyetler düzenlenmesi gibi konularla uğraşır önerilergeliştirir.

g) Genç Nöroşirürjiyenler Komitesi: Bu komitede40 yaş altında üyeler görev yapar. Meslekte genç yaşgruplarının ve uzmanlık öğrencilerinin sorunları ileilgilenerek fikir ve öneriler üretir.

h) Yönetim kurulları çalışma programının gereklerinegöre yeni komiteler kurabilir

D ö r d ü n c ü B ö l ü m

DERNEK ŞUBELERİ:

Madde 23: Dernek il merkezlerinde şube açabilir.Şube açılışı genel kurul kararı ile olur ancak bu kararınoy çokluğu ile alınması gerekir. Yeni şube kurulması ilktoplantısında genel kurulun onayına sunulur. Kuruluşkararı ile beraber şube kurulacak ilde en az altı aydanberi ikamet etmekte olan TC vatandaşı nöroşirürjiuzmanları arasından üç kişilik bir kurucu heyetoluşturulur ve o ilin mülki amirliğine başvurarakkuruluş işlemlerini tamamlamaları sağlanır. Dernekfaaliyetlerinde beklendiği gibi yararlı olmayan şubekuruluş yöntemi ile kapatılabilir.

Türk Nöroşirürji Derneği şubeleri genel merkezkurulunda bir temsilci tarafından temsil edilebilirler,fakat genel kurulda bu temsilcilerin sadece kendi oyhakları vardır.

ŞUBELERİN AMACI VE ÇALIŞMA KONULARI:

Madde 24: Şubeler bulundukları illerde bu tüzüklebelirlenen amaçlar doğrultusunda hareket ederler. Butüzükle belirlenen yasaklar şubeler için de geçerlidir.

9


ŞUBELERE ÜYE OLMA:

Madde 25: Şubelerde merkezde olduğu gibi aktifüyelik fahri üyelik ve onursal üyelik vardır. Üyeatamaları üyelikten çıkarılma üyelikten ayrılma vetekrar üye olabilme ile üyelik hakları bu tüzükhükümleri paralelinde yürütülür. Dernek üyeleri ayrıcabir şubeye üye olabilir ancak iki ayrı şubede üyeolunamaz

ŞUBE ORGANLARI:

Madde 26: Şube organları Genel kurul, YönetimKurulu ve Denetleme kuruludur disiplin ile ilgilisorunlar Dernek bütünlüğünü sağlamak üzere merkezdisiplin kuruluna bağlı olarak yürütülür.

ŞUBE GENEL KURULU:

Madde 27: Şubeye kayıtlı aktif üyelerden oluşur.Yılda bir kez olağan olarak toplanır Yönetim vedenetleme kurulları ile kayıtlı üyelerin 1/5 ininbaşvurusu üzerine belirtilen gündemle olağanüstütoplanır. Toplantıda davet ve toplantı usülleri bu tüzükhükümlerine göre yapılır. Toplantı yeri şubeninbulunduğu yerdir. Görev ve yetkileri aşağıda belirtildiğigibidir.

a) Şube yönetim ve denetleme kurullarını seçmek.

b) Önceki kurulların faaliyet raporlarını değerlen-direrek karar bağlamak

c) Yeni dönem için yerine getirilmek üzere bütçetasarısı yapmak ve yönetim kuruluna faaliyetönerilerinde bulunmak.

ŞUBE YÖNETİM KURULU:

Madde 28: Şube genel kurulunca gizli oyla seçilenbeş asil ve beş yedek üyeden oluşur. Asil üyeliğin

boşalması halinde yedekler aldıkları oy sıralamasınauygun olarak göreve çağrılır. Yönetim kurulu kendiarasında görev taksimi yaparak başkan, başkanyardımcısı, sekreter, muhasip ve veznedar seçer.Görev ve yetkileri aşağıdaki gibidir.

a) Şubeyi temsil etmek

b) Üyelik işlemlerini yürütmek

c) Şube gelir giderlerini usulüne uygun yürütmek

d) Dernek merkezi ile ilişkileri yürütmek

e) Merkez şube benzeri akademik toplantı ve yayınfaaliyetleri yapmak

f) Genel kurul kararlarını yerine getirmek.

g) Şube yönetimleri yurtdışı mesleki kuruluşlarlailişkilerini merkez şube aracılığı ile yürütebilirler.

ŞUBE DENETLEME KURULU:

Madde 29: Genel kurulda gizli oyla seçilen üç asil üçyedek üyeden oluşur. Şube gelir gider kayıtlarınıdenetler ve genel kurula rapor eder.

Madde 30: Türk Nöroşirürji Derneği yönetim kurulutarafından öğretim ve eğitim grupları kurabilirler. Bugruplar Türk Nöroşirürji Derneği yönetim kururlutarafından yapılan yönerge dahilinde çalışmaprogramlarını yapar ve uygularlar.

Madde 31: Türk Nöroşirürji Derneği yönetimkurulu tarafından gerekli görülen kurullar kurabilir. Bukurullar Türk Nöroşirürji Derneği yönetim kurulutarafından yapılan yönerge dahilinde çalışmaprogramları yapar ve uygularlar.

10


TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİKAMUOYUNU BİLGİLENDİRME

Kök hücre nedir?

Hem kendini yenileyebilme hem de farklılaşma özelliklerini bir arada barındırabilen hücrelerdir.

Kök hücre ve naklinden bilim dünyasının öngördüğüyararlar ve zararlar nedir?

Bugüne kadar birçok kan hastalığının tedavisinde başarı ile kullanılan kök hücrelerin, tıbbın daha genişuygulama alanlarında, hasara uğramış doku veya hücrelerin yenilenmesi ve tekrar işlev kazanması içinkullanılabileceği ümidi doğmuş bulunmaktadır. Bu beklentinin gerçekleşmesi yönünde kanıtlar bulunmaklabirlikte çelişkili sonuçlar da bulunmaktadır. Kök hücre ile işlevsel kayba uğramış dokuların tamir edilmesiniaçıklayacak mekanizmalar henüz açıklığa kavuşmamıştır. Kök hücre içeren dokuların naklinin olumsuz vezararlı yan etkilere yol açma olasılığı henüz ortadan kalkmamıştır.

Beyin-Omurilik hastalıklarında kök hücre tedavisi nedir?

Bu gün için insanlarda her hangi bir beyin omurilik hastalığında bilim dünyasınca onay görmüş ve hastalarınhizmetine sunulmuş bir kök hücre tedavisi yoktur. Çalışmaların tümü deneysel çalışmalar düzeyindedir. Bilimdünyası için bir umut kapısı olması gereken kök hücre naklinin halka maledilebilmesi için öncelikle yönteminbaşarılı olmasını sağlayacak tüm denemelerin, bu amaçla evrensel olarak kabul görmüş kurallara uygun olaraktamamlanması, yayınlanması, öngörülen yararlar ve zararların kanıtlanması gerekir.

Sonuç

Beyin Omurilik hastalıkları ve yaralanmalarında hastalara kök hücre (!) nakledildigine dair basında haberleryer almaktadır. Bu tür uygulamalarda tedavi başarısının ölçütü; bağımsız, etki altında olmayan uzmanlarcadeğerlendirilmeli, medyadan önce bilimsel sözlü ve yazılı ortamlarda kabul gördükten sonra halkın karşısınaçıkarılmalıdır.

Daha bilim dünyası için bile bilinmezlikler taşıyan kök hücre uygulamasınınhalkımıza bu şekilde duyurulması, umut tacirliğinden başka birşey değildir.

www.turknorosirurji.org.tr

“Beyin-Omurilik-Sinir Cerrahlarının Bilimsel ve Mesleki Derneği”

36


bbaassıınn aaççııkkllaammaassıı

Sunucu: İyi günler sayın izleyiciler. Beyin Cerrahisi veBeyin Cerrahı deyince, yalnızca Türkiye’de değildünyada da ilk akla gelen isimlerden biri Prof. Dr. GaziYaşargil kuşkusuz. Amerikan Beyin CerrahlarıBirliği’nce yüzyılın Beyin Cerrahı seçilen Prof. Dr.Gazi Yaşargil bugün stüdyomuzda ve BeyinCerrahisiyle ilgili son gelişmeleri ve aynı zamandaTıpta son yıllardaki önemli gelişmelerden biri olan kökhücre çalışmasının Beyin Cerrahisi’ndeki uygulamaalanlarını konuşacağız. Hoşgeldiniz.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Hoşbulduk.

Sunucu: Değerli zamanınızdan bize vakit ayırdığınızve TRT’yi tercih ettiğiniz için çok teşekkür ediyoruzefendim.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Sağolun efendim bende çok mutluyum. Halkımızla bağlı olmak benim içinsevinç ve şeref.

Sunucu: Evet sayın seyirciler, eminim hepiniz, Prof.Dr. Gazi Yaşargil’e sorularınızı sormak için heyecanlabekliyorsunuz. Telefon numaralarımızı hatırlatmakistiyorum. 0312 Ankara’nın alan kodu biliyorsunuz.490 99 72, 490 05 93. Program süresince SayınYaşargil’e sorularınızı yöneltebile-ceğiniznumaralarımız. Sayın Yaşargil, siz en son Japonya’dabir kongredeydiniz, bugün Beyin Cerrahisi’yle ilgiligelişmeleri yenilikleri konuşacağız. Önce dilerseniz okongreden bir sözedelim. Nelerdi orada sunulanyenilikler? Dünyada ne tür gelişmeler oluyor BeyinCerrahisi’yle ilgili, neler anlatıldı?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Bu toplantıda biz beşbin meslektaş birlikteydik. Elli tahminen batıdan, elli

de Japonya dışından, Asya’dan, Avusturalya’dangelenler ve toplam beş bin kişi katıldı. On beş salonda,devamlı sabahın sekizden akşamın yedisine kadardersler verildi. Toplam üç gün içersinde bin dört yüzders verildi. Tabi hepsini takip edemiyorsunuz.Bildiğimiz, dünyadaki bütün toplumlarda muazzam biraçılma ve dinamik durum var. Teknoloji ilerliyor.Bilhassa Matematiğin ilerlemesiyle teknolojide,Kimya, Fizik, Biyokimya, Biyofizik sahalarında çokçabuk hızlı ilerlemeler kaydediliyor. Tabi bundan bizimöğreneceklerimiz çok. Toplantılara gidiyoruz, dersleridinliyoruz, aynı zamanda arkadaşlar arasındagörüşüyoruz, ne durumdayız diye. Benim orada dörtdersim oldu. Beyin tümörleri ve beyin damaryumakları üzerine görüştüm. Ve benim bilmekistediğim bilhassa son zamanlarda duymuştum, kökhücreler, beyin ve ilik sistemine konulabilir mi diye?Orada gördüm ki 25–30 görüş ve konuşma var. Ve ikigün hep onları dinledim. Ve aldığım şu son bilgi busahada muazzam çalışmalar fakat bunların hepsilaboratuvarda hayvanlar üzerinde araştırma. Çünkübiz şimdiye kadar Biyoloji’de 19. asırda milimetreüzerinde çalışıyorduk, 20. asırda mikrona geçtik.Milimetrenin binde biri. Şimdi bu asırda mikronunbinde biri yani milimetrenin milyonda biri üzerindeçalışıyoruz. Nanometrik bir gelişme, daha inceye degireceğiz. Çok daha inceye trilyonda birine gireceğiz.Görüntülerle daha hücrenin yapısını anlamayaçalışıyoruz, çalışmasını anlamaya çalışıyoruz. Kökhücre üzerinde güzel çalışmalar yapılıyor. Hepsihayvan tecrübeleri üzerinde. Fareler bilhassa,domuzlar üzerinde yapılıyor. Öyle muazzam bir konuki bu, diyelim maraton koşusu olsa, kırk binkilometrelik, hemen hemen ilk metredeyiz.

38


ssööyylleeşşii

Televizyonda

Prof. Dr. Gazi Yaflargil Söyleflisi

Sunucu: Dediğiniz gibi çok küçük bir aşama katedildiama önümüzde de umut vaadeden güzel bir yol vargibi.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Sizinde dediğiniz gibibilgisayarda bir pencere açıldı, o penceredenmuaazam bir görüş var fakat orada nasıl milimetremilimetre ilerleyeceğiz yanlış yola sapmayalım.

Sunucu: Ve o yolda neler var, tehlikeler nelerbiliyorsunuz.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Bilhassa durumuhalkımıza bildirmek vazifemiz.

SUNUCU: Kök hücre deyince, dünyada hızla gelişenüzerinde çalışılan bir konu ve elbette siz hastalarla çokyakından ilgilenen ömrünü hastalara adamış biriolarak onların psikolojisini bizden çok daha iyibiliyorsunuz. Hastalar ufacık bir umuda bile hemensarılmak istiyorlar ve neleri varsa yoksa bu uğurda fedaetmeye hazırlar ki, Beyin Cerrahisi çok özel bir yeralıyor bütün hastalıklar içerisinde. Bu anlamdabakarsak, hastaların beklentisi ne olmalı kök hücreçalışmalarından? Şu an için kök hücre çalışmaları birtedavi seçeneği değildir demek mümkün herhaldedeğil mi?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Evet efendim öyle.Şimdilik henüz öyle. İç açıcı bir haber veremeyeceğim.Hayvanlar üzerindeki çalışmalar daha başlangıçta. Birşeyler oluşuyor, hücreler gelişiyor ama öyle karışık birkonu ki bu husustaki uzmanlar bile her gün dikkatletetkik ediyorlar. Nereye gidiyoruz, ne olacak diye.Adım adım yürünüyor, insanlara tatbikatı olgunlaşmışdeğil.

Sunucu: Tabii bu konuda dikkati çeken şey, songünlerde basında yer alan sizinde sanıyorum basındatakip ettiğiniz bir haber, omurilik felçli bir hastaya kökhücre nakli yapılması ve bir Türk doktor tarafındanyapılmıştı. O nedenle çok dikkat çekilmişti. Omurilikfelçlerinde kök hücre tedavisi umut veriyor mu? Ya dabu anlamda bir tedavi mümkün mü? Uygulanması içinalt yapı var mı bu konuda ne dersiniz? Çünkü bukonuda omurilik felçli hasta yakınları o kadar çokaradılar ki bu konuda bir program yapmamızkonusunda.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Zaten kök hücresi deson on senede ortaya çıktı. Gen işi de zaten son onsenelik bir gelişme. Umutlar çok. Çünkü çok sayıdahastalıklar var. İnsaniyet hala bu hastalıklardantamamen kurtulmuş değil, sıkıntı içersinde. Her insan,

her birey toplum da dahil bundan kurtulmak istiyor.Fakat ben Japonya’da Avrupalı, Kanadalı, Amerikalı,Güney Koreli ve Çinli arkadaşlarla görüştüm. Bulaboratuvarda çalışan arkadaşlarla görüştüm. Hepsinindediği, henüz insana tatbikat kıvamına gelemedik.Hayvanlarda bile başlangıçtayız. Yavaş yavaşanlamaya başlıyoruz nasıl bir hücre oraya oturupgelişebiliyor.

Sunucu: O zaman hastalar ve hasta yakınları çokacele etmesinler ki sanıyorum omurilik felçlerinde tektedavi kök hücre tedavisi değil? Yani şuan başka tedaviseçenekleri var ki iyileşme şansı varsa zaten eğer.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Yakında duyacaksınız,şimdiden söylemek istiyorum, yanlış ümit vermekistemiyorum. Uzmanlar açıklayacaklar başka birşekilde ilik zedelenmelerine karşı, ilik hastalıklarınakarşı bir girişimdeler. Bir aşı, bir şey sunacaklar.Hayvanlarda tecrübe yapmışlar. Bildirecekler benimbile bu hususta pek malûmatım yok. Yakındaaçıklayacaklar.

Sunucu: Evet ama dediğiniz gibi, bu tür çalışmalarınen önemli noktası gerekli laboratuvar ve hayvandeneyleri. Alt yapı hazırlanmadan insana uygulanmasıfayda yerine çok büyük zararlar getirir değil mi?Hastaları ve hasta yakınlarını uyarmamız gereken enönemli konu sanırım bu program aracılığıyla.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Bizim meslekiaçımızdan görüşümüz ama hastalar onlar sıkıntıiçersindeler, aniden felce uğramışın daha bir sıkıntısı,bir kaza geçiriyor ertesi gün felçli. Ümit dünyası.Maalesef elimizde öyle kesin bir tedavi imkânı yok,bakımdan başka. İlaçla, aşıyla, kök hücreyle hemeniyileştirelim, o yok. Ama dediğim gibi bu sahada dahayeni başlanıldı. Muazzam paralar, devletler ve şirketlertarafından veriliyor. Çünkü AIDS, bunama hastalıklarıvb. hepsi aynı konuya girecek gibi. Moleküler biyolojide anlaşılır duruma geçecek gibiler. Onlara yeni yeniilaçlar, aşılar ve tedaviler bulunmaya başladı. Amahenüz tatbikatı için erken.

Sunucu: Peki Türkiye için nasıl buluyorsunuz? Yanialt yapı çalışmaları için Türkiye’de zemin yeterli mi?Çok ciddi parasal yatırımlar gerekiyor değil mi?Laboratuar çalışmalarının yapılması için ciddi anlamdafinansal yatırımlar gerekiyor. Bu anlamda Türkiye’debu tür kök hücre çalışmalarının yapılması için ortamhazır mı? Yani hekimlere gerekli imkan hazır mı?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Kusuru bakmayın amabu hususta bilgim yok. Bildiğim Avrupa’da ve

39


Amerika’da ve Japonya dahil muazzam paralaryatırılıyor. Hem devlet, hem de şirketler tarafından.Bilhassa ilaç şirketleri tarafından, hususi ticaretşirketleri veya parası olanlar yatırıyorlar. Türkiye’de nedurumda bilmiyorum.

Sunucu: Yine, Japonya’daki kongreye geri dönersek,hastaların en çok merak ettiği konulardan biri de beyintümörüyle ilgili. Bu konuda beyin tümörününtedavisiyle ilgili bir yenilik var mı? Bu konuda birsunum yapıldı mı? Nedir son gelişmeler?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Dörtyüz, beşyüz dersverildi bu hususta. Genç, tecrübeli arkadaşlardan benbilhassa üç defa görüştüm. Uzun zaman, müddetverdiler. Bilgilerimi aktardım. Dedim bazı tümörler iyicins çıkabiliyor. Onlar iyi cins kalabiliyorlar, % 80’i.Bunlara yardım edebiliyoruz ameliyatla en etkilisi ooluyor. Bazıları başlangıçtan iyi cins çıkmıyor, oradabiz çok üzülüyoruz. Çocuklarda oluyor, orta yaşta çok,yaşlılarda çıkabiliyor. Sürpriz şekilde birden bire ortayaçıkabiliyor. Bir nöbetle veya bir zafiyetle. Onlara daameliyatla yardım edebiliyoruz. Bir de daha kimyevitedavi olsun. Şu son buluşları söylemek isterim.Mesela aspirinde bile, diğer günlük kullanılan ilaçlardabile bireysel ilacı alması değişik. İnsanın kendiyapısında onu alan almayan var. İleride öylegözüküyor ki her ilaç bireye göre değişik verilecek.Nasıl muhtelif mikroplara göre antibiyotikler bulundu,bu da aynı şekilde ilerde de ilaçlar bireyselhazırlanacak. Belki yüz, belki elli sene sonra gittiğinizzaman eczaneye sizden kan alıp araştıracaklar. Builacın şu özelliği size iyi gelir diye.

Sunucu: Çünkü anatomimiz çok farklı ve herşeye çokfarklı yanıt veriyoruz. Kişiselleştirilmiş tedavi planlarıön plana çıkabilir diyorsunuz ilerleyen yıllarda.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Beyin tümörlerindeameliyatı ben önde görürüm. Kimyevi tedavi, ilaçtedavisi, gen tedavisi henüz tutmadı fakat çalışılıyor.Bir de radyasyon tedavileri var, muhtelif cinste. Onlaryardımcı olarak hastalara tedaviyi verebiliyorlar.Çırpınıyoruz bir şeyler yapabilelim yardım edebilelimdiye.

Sunucu: Şimdi bir bandımız var Sayın Yaşargil, tabikök hücre Beyin Cerrahisiyle uygulama alanı nedir nedeğildir sizden aldık. Bu konuda bir otoritesiniz vebilimsel açıklamayı yaptınız ama vatandaşlarımızınkafası bu konuda çok karışık. Bu konuyla ilgilibandımız sanıyorum dikkat çekecek. Bandımızı birlikteizleyelim sayın seyirciler.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Banttan şunu anladımheryerde olduğu gibi bizim halkımız da durumuanlamış. Çok büyük kısmı da doğru öğrenmiş. Birbireyin beyninin yapısı, işlevi, muazzam bir olay. Kökhücrelerin kaynakları muhtelif olabiliyor. Fetüstenolabiliyor, göbek bağından olabiliyor. Her uzuvda davar ama bilhassa kemik ortasında var. Fakat bunlarınbeyne ve iliğe tatbikatı henüz oluşmadı. Daha çokerken. Çünkü biz daha normal beynin ve iliğinfaaliyetini bilmiyoruz. Böyle bir tatbikat oluyorsa bazıhastalar iyilleşiyorlarsa o ordaki dokuyu uyarıyor.Trafik tesiri diyoruz ona. Ama konulan hücreninyaşayıp da faaliyete geçip de yeniden bir düzenkurması imkânsız şu anda.

Sunucu: Yani bu, çok bilinmeyenleri olan biraraştırma konusu. O zaman beklemek lazım araştırmasonuçlarını. İzleyicilerimizden takdir edersiniz ki çoksayıda soru geldi, ama ondan önce sizin beyni çokgüzel bir tanımlamanız var, bakışınız çok farklı. Beyinnasıl bir organ, yani siz çok özel bir organ olaraktanımlıyorsunuz. Beyni tanımlar mısınız bizim içinlütfen.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Bir buçuk kiloluk hafifelastaki organ. Yapısı enteresan. Diğer organlardaolduğu gibi aynı hücre değil, değişikler. Bunları ikiyeayırıyoruz. Nöron diyoruz, bir de onlara yardımcıdediğimiz nöroglialar. Nöronlardan yüz milyar var vehepsinin yerine göre vazifeleri başka. Hatta hormonçıkarıyor. Kendisi için, başkası için, bizim için.Nöroglialar, onlar çok daha yeni bulundular son on birsene içersinde. Ve şimdiye kadar bizim bildiğimiz, onörofizyoloji dediğimiz bilgiler tamamen değişebilsebile başka açıdan bakacağız. Muazzam açılmalar var.Vücuttaki kanın beşte birini, vücuttaki oksijenin % 20’sini alıyor. Çok ihtiyacı var kana ve oksijene. Yüz, yüzyirmi gram şeker yakıyor. Çok ekonomik bir yapı.Beyin hem geçmişe, hem geleceğe açık. Mesela ikiyüz sene önce söylenseydi biz uçacağız, beyin bununasıl yapacak. Şimdi bir milyondan fazla pilot var.Bilgisayarda aynı şekilde. Bundan altmış sene öncebilgisayar yoktu. Şimdi birkaç yüz milyon insankullanıyor.

Sunucu: Beynimiz gidebildiğimiz yere kadar. Yaniinsanoğlu nereye kadar gidebilir,oraya kadar açık.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Bahsettiğim hücrelerhepsi birbiriyle bağlı ve anında değişik yollardankimyevi ve fiziki, elektriki başka yollardan da bağkurup haberleşiyorlar. Ama nasıl haberleşiyorlarhaberimiz yok ondan.

40


Sunucu: SayınYaşargil, uzun yıllar boyunca dinçdinamik tutmak, belli yaşlarda ortaya çıkan unutkanlık,hafıza kaybı gibi hastalıkları, yaşamamak mümkünmü? Bunlardan korunmak için bir yaşam tarzı olabilirmi? Beynimizi daha dinç daha zinde tutma şansımızolabilir mi?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Beyni iyi bilmiyoruz.Bunun içinde hangi gıdanın beyne iyi geldiğinisöylemek doğru olmaz. Tahmini şu var. Düzenliyaşamak en mühim olan. Havadar yer, yürüyüşyapmak, idman yapmak, fazla yememek, bilhassabeyne en kötü zararı veren içkiler oluyor. Resimlerdevar küçük beyin dumurauğruyor. Sigaranın da kötü etkisivar. Onları kesebilirsek daha iyiolur. Beynin idmanı. Ben şahsenmesleğimin dışında yazılarıokurum. Anlamasam bile elimegeçen kitapları incelerim.Sergilere giderim, konserleregiderim, batı, doğu müziği.Beyni devamlı meşgul etmekgerekiyor.

Sunucu: Üzerine gittikçe,çalıştırdıkça gelişebilen bir organmıdır beyin?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL:Bugün mesela siz kalkın Çinceöğrenebilirsiniz. Açık herşeyeaçık.

Sunucu: Yeter ki biz kullanalım beynimizi.İzleyicilerimizden gelen sorularımıza geçmekistiyorum. Sabırsızlıkla beklediklerine eminim. Artvin’den ........... sormuş 9 yaşındaki yeğenim trafik kazasısonucu felç oldu demiş, bir iyileşme şansı olabilir mikök hücre tedavisiyle?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Ben hayır diyorum.Benimle beraber uzman arkadaşlarda hayır diyor. Bubile deneysel olay oluyor.

SUNUCU: Yani bir nevi insanlar kobay oluyor.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Valla kobay da çokkıymetli bir yaratık. Onda bile ne muazzam dokularvar.

Sunucu: ........... Ankara’dan sormuş. Anidenyürüyememe sorunu çıkmış bu izleyicimizin.Omurilikten kaynaklandığı söylenmiş. Hala bu sıkıntıyıyaşıyormuş. Ve tedavi şansım var mı diye sormuş.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Tavsiye vermedenönce bunun teşhisi önemli. Yirmi otuz neden olabilir.Muhtelif sebepler olabilir. Bunları bulmak lazım. Birnöroloğa gitsinler. Beyin cerrahına gitsinler onlaraçıklarlar.

Sunucu: Adapazarı’ndan .............’ın sorusu.Çocuğum oksijensiz kalmaktan beş yıldır bitkiselhayatta nasıl bir tedavi yapılabilir diye sormuş.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Bu vakalarla ben çokkarşılaşıyorum. Kaza geçirmiş bir sene, iki sene imkânvar mı? Dediğim hep şu bizim en büyük kuvvet kudret

kaynağımız sevgi. Sevgiyleşefkatle bakacağız. Umutederekten. Ben hasta gördümbeş sene sonra ayıldı. Geçen-lerde okudum tekrar hastaayılmış iki sene boyuncakonuşulanların hepsini duymuşhatırlıyor. Diyorum ya beyinöyle bir organ ki çok karışık birorgan. Onun üzerine bir şeysöylemek yanlış olur. Ben derimki iyi bakın iyileşir. Yanındakonuşurken dikkat edin dinlerbelki. Dinleyebilir.

Sunucu: Ağrı’dan ...........sormuş. Üç yaşındaki kızı altıaylıkken beyni su toplamış,ameliyat olmuş ve bir yıl sonraşant takılmış ve çıkarılmış. Fakat

şu an sürekli epilepsi geçiriyormuş. Nasıl bir tedavişansı olabilir diyor.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Bunlar polikliniksualleri. Oturup uzun uzun görüşmek lazım. İsterimher vatandaşa iyi cevap verebileyim. Yanlış ümitvermek istemiyorum. Fakat bilimler muazzamaçılmadalar. Fantezi bırakırsanız kök hücreden belkibirgün kalkıpta alacaklar kordondan ordan alınankandan bir kalp yapılacak, yedek kalp, bir böbrek veonlar bankaya konacak. Bu uydurma bir şey buşimdilik ama Allah bilir.

Sunucu: .......... Nevşehir’ den sormuş. Kök hücreParkinson hastaları için tedavide kullanılır mı? Epilepsihastaları içinde bir umut vaadeder mi kök hücre?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Olabilir. Şimdi saraların% 30‘unun şakak beynin iç kısmından geldiği bulundu.Son zamanlar bulunan mesela yardımcı nörogliyalarvar astrositlerden t astrositi oradaki metabolizmayı

41


Sunucu: Artvin’ den ........... sormuş. 9 yaşındaki yeğenim trafik kazasısonucu felç oldu demiş, bir iyileşmeşansı olabilir mi kök hücre tedavisiyle?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Benhayır diyorum. Benimle beraber uzmanarkadaşlarda hayır diyor. Bu biledeneysel olay oluyor.

Sunucu: Yani bir nevi insanlar kobayoluyor.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Vallakobay da çok kıymetli bir yaratık. Ondabile ne muazzam dokular var.

idare ediyor. Bu şakak sarasındaki hastalarda o tastrositi yok orada. Şimdilik en etkili çare onlaraameliyat. Temiz bir ameliyatla nöronları kurtarmaimkânı var. Benim uğraştığım mevzu bu.

Sunucu: İsmini vermeyen bir izleyicimizdeTüberoskleroz hastalığı tedavi şansı olan bir hastalıkmıdır demiş?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Onun tedavisi bazıyerlerde, beyninde tümör büyümeleri yapar hattasaralara, nöbetlere sebep olur. Ama biz ameliyatlakaldırabiliriz.

Sunucu: Sizi yoruyoruz böyle sorularla amaizleyicilerimiz çok mutlu oluyorlar eminim. ..........Kırklareli’nden sormuş. Babasının beyin sapındatıkanıklık varmış. Bir tedavi şansı olabilir mi neleryapılabilir demiş?

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Beynimizde üç büyükorgan var. Bir tanesi kan deveranı, öbürü beyin suyudeveranı, hiç bir organ su çıkarmaz beynimiz çıkarır.Acaba o mu tıkanık? Açık değil. Damarlarda ya da sudeveranında tıkanıklık olabilir.

Sunucu: Bu soruyla bitirelim. İsmini vermemiş,Bingöl’den, beyin sıvısı fazlalığı olan oğlu için tedavişansı var mı demiş.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Onunla da hemenhemen elli beş senedir uğraşılıyor. Henüz tammemnuniyet verici değil. Daha iyileştirme için çarelerarıyoruz. Laboratuar tecrübeleri üzerindeyiz.

Sunucu: Çok kıymetli vaktinizden bize ayırdığınız içinçok teşekür ediyoruz. Sağolun programımızakatıldığınız için onur duyduk.

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL: Sağolun.

Sunucu: Bugün özel bir reçete programı izledinizsevgili Prof. Dr. Gazi Yaşargil konuk oldu bize veBeyin Cerrahisi’ndeki gelişmeleri değerlendirdi. Aynızamanda kök hücre tedavisi Beyin Cerrahisi için birumut vaadediyor mu? Neler yapılabilir bunla ilgilisorulara açıklık getirdi Sayın Yaşargil. Programımız dagereken yanıtı verdi sanıyorum. Çok teşekkür ederizbizi izlediğiniz için. Yeniden birlikte olmayı umuyoruz.

42


K A R A R

Türk Nöroşirürji Derneği Yönetim Kurulutarihinde “Taşkent Cad. 13/4 Bahçelievler/ANKARA” adresinde yapmış olduğu toplantıdaaşağıdaki kararı almıştır.

1. Ticari ve iktisadi faaliyetlerde bulunarak kazançsağlamak ve elde edilen kazançla Türk NöroşirürjiDerneği’nin amaçlarının gerçekleştirilmesine malikaynak yaratmak maksadıyla, “Taşkent Cad. 13/4Bahçelievler/ANKARA” adresinde “TÜRKNÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ İKTİSADİ İŞLETMESİ”adıyla bir iktisadi işletme kurulmasına,

2. İktisadi İşletmenin amaçlarını gerçekleştirebilmekiçin aşağıdaki faaliyetlerde bulunmasına;

1) Ulusal ve uluslararası düzeyde bilimsel kongreler,seminerler, organizasyonlar düzenlemek, bunlarındüzenlenmesine yönelik olarak aracılık, mümessillik,bayilik, temsilcilik, acentelik, komisyonculukfaaliyetlerinde bulunmak,

2) Mesleki dergi ve kitap gibi yayınlar yapmak,

3) Sağlık alanında kullanılan her türlü kimyasal, fiziki,biyolojik ve ışınsal madde ve malzemeyi, biyomedikalaraç, gereç ve yedek parça, sarf malzemeleri ile yanürünleri ve bunlarla ilgili biyolojik maddeleri, her türlümedikal eşyayı almak, satmak, üretmek, bakım veonarımını yapmak, yaptırmak, danışmanlık hizmetivermek, mamul ve yarı mamul olarak ithal ve ihraçetmek, pazarlamak,

4) Her türlü medikal cihaz, malzeme ve eşya üretenfirmalardan bayilik almak, ithalat ve ihracatınıyapmak,

5) Her türlü tıbbi cihaz, malzeme ve yedek parçayıyurt içinden almak, yurt dışından ithal etmek,satmak, gerektiğinde kiralamak, kiraya vermek,leasing sistemi ile temin etmek,

6) Sağlık kurum ve kuruluşlarının temizlik işlerinde,

yemek, otopark, kantin ve benzeri işlerde hizmetvermek, bu işlemlerle ilgili ihalelere girmek ve bunlarıyapmak, yaptırmak, her türlü tam teşekküllüambulanslarda sağlık hizmetleri vermek, bu iş içingerekli araçları satın almak, ithal etmek, kiralamak,kiraya vermek, tıbbi teşhis ve tedavi merkezleri,labaratuvarlar kurmak, işletmek, kiraya vermek,kiralamak, kurulu olanlara ortak olmak, üçüncü kişiveya kurumlarla ortaklık yapmak,

7) Kreş ve huzurevi gibi sosyal tesisler, dinlenmetesisleri, eğitim tesisleri, üniversiteler, her türlühastaneler kurmak, mevcutları kiralayarak işletmek,ortak olmak, satın almak, inşaatını yapmak,yaptırmak, kiraya vermek,

8) Yurt içinde ve yurt dışında her türlü basım veyayıma konu haber, yazı, resim, roman, film, dergive benzeri yapıtları oluşturmak, yayın haklarınıalmak, kiralamak, yazmak, yazdırmak, çeviri vetercüme yapmak, yaptırmak, bunları pazarlamak,kiraya vermek, yayınlatmak, iç ve dış ticaretiniyapmak, sergi, panayır, toplantılar ve benzeriorganizasyonlar tertip etmek.

3. İktisadi işletmenin faaliyetlerini gerçekleştirirkenaşağıdaki hususlarda yetkili kılınmasına;

1) Nakil vasıtaları, gayrimenkul ve menkul mallarıiktisap edebilir, bunlar üzerinde ayni hak tesisedebilir, lüzum görülecek menkul ve gayrimenkulmallar üzerinde iktisadi işletme lehine rehin ve ipotektesis edebilir, fek edebilir, verebilir, kabul edebilir,alacaklarının temini ve tahsili için ayni ve şahsi hertürlü teminatı verebilir, alabilir, kendi veyabaşkalarının gayrimenkullerini teminat olarakgösterebilir, gayrimenkul veya tesisler kiralayabilir,kiraya verebilir, inşa edebilir, ettirebilir, işletebilir,gayrimenkul üzerinde irtifak, intifa hakları ve katmülkiyeti tesis edebilir, gayrimenkuller için şufa,izale-i şuyu ve tahliye davası açabilir, ticari işletmerehni akdedebilir,

11


TTNNDD iikkttiissaaddii iişşlleettmmeessii

2) Amaç ve konusu ile ilgili olarak şube açabilir,şirketlere, işletmelere iştirak edebilir, ortak olabilir,şirketlerin hisse senetlerini aracılık yapmamakkaydıyla alıp satabilir, mali anlaşmalar yapabilir, kredikurumlarından kredi alabilir (alacağı kredisermayesinin %20’sini geçemez. Ancak, TürkNöroşirürji Derneği Yönetim Kurulu’nun kararıyla bumiktar artırılabilir.), leasing ve faktoring anlaşmalarıyapabilir,

3) Faaliyetleri için gerekli ruhsatname, ihtirahaklarını, lisans ve imtiyazları, patent, telif hakkı,marka ve ticaret unvanlarını, çeşitli fikri vegayrimaddi ve sınai hakları alabilir, kendi adınatescilini talep edebilir, satabilir, kiraya verebilir,ithalatçı ve ihracatçı belgesi alabilir, know howanlaşmaları yapabilir,

4) Yabancı sermaye mevzuatı çerçevesindeyabancılarla şirket kurabilir, mevcut şirketlere ortakolabilir,

5) Konusu ile ilgili iş anlaşmaları yapabilir, açılacakihalelere girebilir, pey ileri sürebilir, fuar, sergiaçabilir, katılabilir, reklamcılık yapabilir, konusuylailgili taahhüt işlerine girebilir, nakliye işleri yapabilir,komisyon işleri, acentelik ve mümessillik yapabilir,

6) Amacının gerektirdiği her türlü mali, idari, ticari işve tahhütlere girebilir, bunun için gerekli her türlükanuni ve hukuki işleri yapabilir, hisse senetlerini,intifa senetlerini, obligasyonlarını veya diğer hissetemsil eden veya vücut bulacak bir hak veya alacakifade eden evrakı ve bilcümle hisse senetlerini vebütün bunlara ait kuponları almaya, satmaya,gelirlerini tahsil ve sarfa, paraları idare,değerlendirme ve tasarrufa yetkilidir.

4. İktisadi İşletmenin ilk Yönetim Kurulu üyeleri olarakaşağıdaki kişilerin atanmasına;

1 (Asil Üye) Hakan Caner

2. (Asil Üye) Ayhan Attar

3. (Asil Üye) Ethem Beşkonaklı

4. (Yedek Üye) Selçuk Palaoğlu

5. Hakan Caner’in ilk Genel Müdür olarak atanmasına

6. İlk Denetim Kurulu üyeleri olarak aşağıdaki kişilerin

atanmasına;

1. (Asil Üye) Ertekin Arasıl

2. (Asil Üye) Murat Bavbek

3. (Yedek Üye) Şükrü Aykol

4. (Yedek Üye) Nihat Egemen

12


Yönetim Kurulumuz, tarihinde yapmış olduğutoplantıda, Derneğimiz bünyesinde “Taşkent Cad.13/4 Bahçelievler/ANKARA” adresinde faaliyetgöstermekte olan TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİİKTİSADİ İŞLETMESİ adına;

1) Ulusal ve uluslararası düzeyde bilimsel kongreler,seminerler, organizasyonlar düzenlemeye, bunlarındüzenlenmesine yönelik olarak aracılık, mümessillik,bayilik, temsilcilik, acentelik, komisyonculukfaaliyetlerinde bulunmaya,

2) Mesleki dergi ve kitap gibi yayınlar yapmaya,

3) Sağlık alanında kullanılan her türlü kimyasal, fiziki,biyolojik ve ışınsal madde ve malzemeyi, biyomedikalaraç, gereç ve yedek parça, sarf malzemeleri ile yanürünleri ve bunlarla ilgili biyolojik maddeleri, her türlümedikal eşyayı almaya, satmaya, üretmeye, bakım veonarımını yapmaya, yaptırmaya, danışmanlık hizmetivermeye, mamul ve yarı mamul olarak ithal ve ihraçetmeye, pazarlamaya,

4) Her türlü medikal cihaz, malzeme ve eşya üretenfirmalardan bayilik almaya, ithalat ve ihracatınıyapmaya,

5) Her türlü tıbbi cihaz, malzeme ve yedek parçayı yurtiçinden almak, yurt dışından ithal etmeye, satmaya,gerektiğinde kiralamaya, kiraya vermeye, leasingsistemi ile temin etmeye,

6) Sağlık kurum ve kuruluşlarının temizlik işlerinde,yemek, otopark, kantin ve benzeri işlerde hizmetvermeye, bu işlemlerle ilgili ihalelere girmeye vebunları yapmaya, yaptırmaya, her türlü tam teşekküllüambulanslarda sağlık hizmetleri vermeye, bu iş içingerekli araçları satın almaya, ithal etmeye, kiralamaya,kiraya vermeye, tıbbi teşhis ve tedavi merkezleri,labaratuvarlar kurmaya, işletmeye, kiraya vermeye,kiralamaya, kurulu olanlara ortak olmaya, üçüncü kişiveya kurumlarla ortaklık yapmaya,

7) Kreş ve huzurevi gibi sosyal tesisler, dinlenmetesisleri, eğitim tesisleri, üniversiteler, her türlühastaneler kurmaya, mevcutları kiralayarak işletmeye,ortak olmaya, satın almaya, inşaatını yapmaya,yaptırmaya, kiraya vermeye,

8) Yurt içinde ve yurt dışında her türlü basım veyayıma konu haber, yazı, resim, roman, film, dergi vebenzeri yapıtları oluşturmaya, yayın haklarını almaya,kiralamaya, yazmaya, yazdırmaya, çeviri ve tercümeyapmaya, yaptırmaya, bunları pazarlamaya, kirayavermeye, yayımlatmaya, iç ve dış ticaretini yapmaya,sergi, panayır, toplantılar ve benzeri organizasyonlartertip etmeye,

9) Nakil vasıtaları, gayrimenkul ve menkul mallarıiktisap etmeye, bunlar üzerinde ayni hak tesis etmeye,lüzum görülecek menkul ve gayrimenkul mallarüzerinde iktisadi işletme lehine rehin ve ipotek tesisetmeye, fek etmeye, vermeye, kabul etmeye,alacakların temini ve tahsili için ayni ve şahsi her türlüteminatı vermeye, almaya, iktisadi işletmenin veyabaşkalarının gayrimenkullerini teminat olarakgöstermeye, gayrimenkul veya tesisler kiralamaya,kiraya vermeye, inşa etmeye, ettirmeye, işletmeye,gayrimenkul üzerinde irtifak, intifa hakları ve katmülkiyeti tesis etmeye, gayrimenkuller için şufa, izale-işuyu ve tahliye davası açmaya, ticari işletme rehniakdetmeye,

10) Amaç ve konusu ile ilgili olarak şube açmaya,şirketlere, işletmelere iştirak etmeye, ortak olmaya,şirketlerin hisse senetlerini aracılık yapmamakkaydıyla alıp satmaya, mali anlaşmalar yapmaya, kredikurumlarından kredi almaya (alacağı kredisermayesinin %20’sini geçemez. Ancak, TürkNöroşirürji Derneği Yönetim Kurulu’nun kararıyla bumiktar artırılabilir.), leasing ve faktoring anlaşmalarıyapmaya,

11) Faaliyetleri için gerekli ruhsatname, ihtirahaklarını, lisans ve imtiyazları, patent, telif hakkı,

13



K A R A R

marka ve ticaret unvanlarını, çeşitli fikri ve gayrimaddive sınai hakları almaya, iktisadi işletme adına tescilinitalep etmeye, satmaya, kiraya vermeye, ithalatçı veihracatçı belgesi almaya, know how anlaşmalarıyapmaya,

12) Yabancı sermaye mevzuatı çerçevesindeyabancılarla şirket kurmaya, mevcut şirketlere ortakolmaya,

13) Konusu ile ilgili iş anlaşmaları yapmaya, açılacakihalelere girmeye, pey ileri sürmeye, fuar, sergiaçmaya, katılmaya, reklamcılık yapmaya, konusuylailgili taahhüt işlerine girmeye, nakliye işleri yapmaya,komisyon işleri, acentelik ve mümessillik yapmaya,

14) Amacının gerektirdiği her türlü mali, idari, ticari işve tahhütlere girmeye, bunun için gerekli her türlükanuni ve hukuki işleri yapmaya, hisse senetlerini,intifa senetlerini, obligasyonlarını veya diğer hissetemsil eden veya vücut bulacak bir hak veya alacakifade eden evrakı ve bilcümle hisse senetlerini ve bütünbunlara ait kuponları almaya, satmaya, gelirlerinitahsil ve sarfa, paraları idare, değerlendirme vetasarrufa,

15) İktisadi İşletmeyi Vergi Dairesi, Defterdarlık, SSK,Maliye vesair kamu kurum daire ve kuruluşlardatemsile, vergi beyannamelerini tanzim ve imzalamaya,ilgili vergilerini ödemeye, makbuz almaya, fazla tarh

edilen veya edilecek vergilerde itirazda bulunmaya,vergi mahkemelerinde ve itiraz komisyonlarındaişletmemizi temsile, gerektiğinde avukat tayin ve azlinekarar vermeye, iktisadi işletme ile ilgili bilcümle resmive hususi daireler, özel ve tüzel kişiler, bilcümlebankalar nezdinde olacak her türlü iş ve işlemleri takipve neticelendirmeye, icap eden her türlü evraka imzakoymaya, ithalat ve ihracat ile ilgili olarak gümrükdairelerine ve depolarına gelmiş ve gelecek mallarıçekmeye, çektirmeye, gümrük komisyoncusutayinine, ihraç edilecek emtia ile ilgili olarak gereklisevk ve gümrükten geçiş işlemlerini yürütmeye,muayenelerini yaptırmaya, bu hususlarda genişyetkilerle vekalet vermeye, işletmemiz adına bilcümlebankalarda her türlü cari, ticari, vadeli, vadesizhesaplar ile akreditif hesapları açmaya, bu hesaplarıkullanmaya, para yatırmaya, çekmeye, ahzu kabza,ayrıca bilcümle resmi ve hususi dairelerde, şirketlerdekamu kurum ve kuruluşlarında askeri ve mülkiamirliklerde oluşacak alacakları ve fatura bedellerinitalep, tahsil ve ahzu kabza, her türlü ödemelerdebulunmaya, makbuz almaya ve vermeye, vekilller tayinetmeye ve azline, bu hususlarda icap eden her türlüevraka imza koymaya ve yetkili olup, herhangi ikisininmüşterek imzaları ile İşletmeyi temsil ve ilzama yetkiliolmalarına, işbu kararın Ticaret Sicili Gazetesindeilanına, yetkili kimselere yetki belgesi çıkartılmasına oybirliği ile karar verildi.

14


KURULUŞ

Madde 1- Bu İktisadi İşletme, Türk NöroşirürjiDerneği Merkez Yönetim Kurulu’nun tarih ve sayılıkararı ile kurulmuştur.

UNVAN

Madde 2- İktisadi İşletmenin unvanı; “TÜRKNÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ İKTİSADİ İŞLETMESİ”dir.Kısa adı “TND İktisadi İşletmesi”dir.

MERKEZ VE ŞUBELER

Madde 3- İktisadi İşletmenin merkezi Ankara’dır.Adresi; “Taşkent Caddesi No: 13/4 Bahçelievler/ANKARA”dır. İktisadi İşletme, Türk NöroşirürjiDerneği Merkez Yönetim Kurulu’nun izni ile yurtiçinde ve yurt dışında şubeler, bürolar, temsilcilikler veişyerleri açabilir.

ORGANLAR

Madde 4- İktisadi İşletmenin organları;

1) İktisadi İşletme Genel Kurulu; Türk NöroşirürjiDerneği Merkez Yönetim Kurulu ve İktisadi İşletmeninGenel Müdüründen oluşur.

2) İktisadi İşletme Yönetim Kurulu; Türk NöroşirürjiDerneği Merkez Yönetim Kurulunca belirlenen 2 (iki)asıl, 1 (bir) yedek üye ve iktisadi işletme GenelMüdüründen oluşur. Üyelerin görev süreleri 2 (iki)yıldır. Genel Müdürün süresi, Genel Müdürlük göreviile sınırlıdır. Yönetim Kurulu, ayda en az bir keztoplanır. Arka arkaya iki, bir yılda dört defa toplantıyakatılmayan üyenin üyeliği düşer.

3) İktisadi İşletme Denetim Kurulu; Türk NöroşirürjiDerneği Merkez Yönetim Kurulu tarafından belirlenen2 (iki) asıl, 2 (iki) yedek üyeden oluşur. Kurul üyeleriningörev süreleri 2 (iki) yıldır.

4) Şubeler; Şube Müdürü ve yeterli personelleyürütülür.

GENEL KURUL GÖREV VE YETKİLERİ

Madde 5- Genel Kurulun görev ve yetkileri şunlardır.

A) İktisadi İşletmenin esaslarını değiştirmek,

B) Kar ve zarar hesabını ve bilançoyu tasdik etmek,

C) Karın dağıtımını belirlemek,

D) İktisadi İşletmenin feshi hususunda karar vermek

Genel Kurul, bu görev ve yetkilerini başka bir organadevredemez.

YÖNETİM KURULUNUN GÖREV VE YETKİLERİ

Madde 6- İktisadi İşletmenin faaliyetlerininyürütülmesine ait kararlar alınmasından ve uygulan-masından sorumludur. İşlerini doğrudan veya GenelMüdüre devretmek suretiyle yürütür.

SERMAYE

Madde 7- İktisadi İşletmenin sermayesi 10.000.-(onbin) YTL’dir. Bu tutar, Türk Nöroşirürji Derneğitarafından taahhüt edilmiş olup, işletmenin tesciltarihinden itibaren en geç 1 (bir) ay içerisinde nakdenve tamamen ödenecektir.

15



TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ

İKTİSADİ İŞLETMESİ ESASLARI

AMAÇ VE KONU

Madde 8- İktisadi İşletmenin amacı, ticari ve iktisadifaaliyetlerde bulunarak kazanç sağlamak ve elde edilenkazançla Türk Nöroşirürji Derneği’nin amaçlarınıngerçekleştirilmesine mali kaynak yaratmaktır.

İktisadi İşletme, amacını gerçekleştirmek için aşağıdakifaaliyetlerde bulunacaktır.

1) Ulusal ve uluslararası düzeyde bilimsel kongreler,seminerler, organizasyonlar düzenlemek, bunlarındüzenlenmesine yönelik olarak aracılık, mümessillik,bayilik, temsilcilik, acentelik, komisyonculukfaaliyetlerinde bulunmak,

2) Mesleki dergi ve kitap gibi yayınlar yapmak,

3) Sağlık alanında kullanılan her türlü kimyasal, fiziki,biyolojik ve ışınsal madde ve malzemeyi, biyomedikalaraç, gereç ve yedek parça, sarf malzemeleri ile yanürünleri ve bunlarla ilgili biyolojik maddeleri, her türlümedikal eşyayı almak, satmak, üretmek, bakım veonarımını yapmak, yaptırmak, danışmanlık hizmetivermek, mamul ve yarı mamul olarak ithal ve ihraçetmek, pazarlamak,

4) Her türlü medikal cihaz, malzeme ve eşya üretenfirmalardan bayilik almak, ithalat ve ihracatınıyapmak,

5) Her türlü tıbbi cihaz, malzeme ve yedek parçayıyurt içinden almak, yurt dışından ithal etmek,satmak, gerektiğinde kiralamak, kiraya vermek,leasing sistemi ile temin etmek,

6) Sağlık kurum ve kuruluşlarının temizlik işlerinde,yemek, otopark, kantin ve benzeri işlerde hizmetvermek, bu işlemlerle ilgili ihalelere girmek ve bunlarıyapmak, yaptırmak, her türlü tam teşekküllüambulanslarda sağlık hizmetleri vermek, bu iş içingerekli araçları satın almak, ithal etmek, kiralamak,kiraya vermek, tıbbi teşhis ve tedavi merkezleri,labaratuvarlar kurmak, işletmek, kiraya vermek,kiralamak, kurulu olanlara ortak olmak, üçüncü kişiveya kurumlarla ortaklık yapmak,

7) Kreş ve huzurevi gibi sosyal tesisler, dinlenmetesisleri, eğitim tesisleri, üniversiteler, her türlühastaneler kurmak, mevcutları kiralayarak işletmek,ortak olmak, satın almak, inşaatını yapmak,yaptırmak, kiraya vermek,

8) Yurt içinde ve yurt dışında her türlü basım veyayıma konu haber, yazı, resim, roman, film, dergi

ve benzeri yapıtları oluşturmak, yayın haklarınıalmak, kiralamak, yazmak, yazdırmak, çeviri vetercüme yapmak, yaptırmak, bunları pazarlamak,kiraya vermek, yayınlatmak, iç ve dış ticaretiniyapmak, sergi, panayır, toplantılar ve benzeriorganizasyonlar tertip etmek,

İktisadi İşletme, yukarıda belirtilen faaliyetlerinigerçekleştirirken;

1) Nakil vasıtaları, gayrimenkul ve menkul mallarıiktisap edebilir, bunlar üzerinde ayni hak tesisedebilir, lüzum görülecek menkul ve gayrimenkulmallar üzerinde iktisadi işletme lehine rehin ve ipotektesis edebilir, fek edebilir, verebilir, kabul edebilir,alacaklarının temini ve tahsili için ayni ve şahsi hertürlü teminatı verebilir, alabilir, kendi veyabaşkalarının gayrimenkullerini teminat olarakgösterebilir, gayrimenkul veya tesisler kiralayabilir,kiraya verebilir, inşa edebilir, ettirebilir, işletebilir,gayrimenkul üzerinde irtifak, intifa hakları ve katmülkiyeti tesis edebilir, gayrimenkuller için şufa,izale-i şuyu ve tahliye davası açabilir, ticari işletmerehni akdedebilir,

2) Amaç ve konusu ile ilgili olarak şube açabilir,şirketlere, işletmelere iştirak edebilir, ortak olabilir,şirketlerin hisse senetlerini aracılık yapmamakkaydıyla alıp satabilir, mali anlaşmalar yapabilir, kredikurumlarından kredi alabilir (alacağı kredisermayesinin %20’sini geçemez. Ancak, TürkNöroşirürji Derneği Yönetim Kurulu’nun kararıyla bumiktar artırılabilir.), leasing ve faktoring anlaşmalarıyapabilir,

3) Faaliyetleri için gerekli ruhsatname, ihtirahaklarını, lisans ve imtiyazları, patent, telif hakkı,marka ve ticaret unvanlarını, çeşitli fikri vegayrimaddi ve sınai hakları alabilir, kendi adınatescilini talep edebilir, satabilir, kiraya verebilir,ithalatçı ve ihracatçı belgesi alabilir, know howanlaşmaları yapabilir,

4) Yabancı sermaye mevzuatı çerçevesindeyabancılarla şirket kurabilir, mevcut şirketlere ortakolabilir,

5) Konusu ile ilgili iş anlaşmaları yapabilir, açılacakihalelere girebilir, pey ileri sürebilir, fuar, sergiaçabilir, katılabilir, reklamcılık yapabilir, konusuylailgili taahhüt işlerine girebilir, nakliye işleri yapabilir,komisyon işleri, acentelik ve mümessillik yapabilir,

16


6) Amacının gerektirdiği her türlü mali, idari, ticari işve tahhütlere girebilir, bunun için gerekli her türlükanuni ve hukuki işleri yapabilir, hisse senetlerini,intifa senetlerini, obligasyonlarını veya diğer hissetemsil eden veya vücut bulacak bir hak veya alacakifade eden evrakı ve bilcümle hisse senetlerini vebütün bunlara ait kuponları almaya, satmaya,gelirlerini tahsil ve sarfa, paraları idare,değerlendirme ve tasarrufa yetkilidir.

7) İktisadi İşletme esaslarında belirtilmeyenhususlarda, Türk Nöroşirürji Derneği MerkezYönetim Kurulunun alacağı kararlar doğrultusundaher türlü ticari faaliyette bulunur.

TEMSİL VE İLZAM

Madde 9- İktisadi İşletmeyi, İşletme Yönetim Kuruluveya onun adına Genel Müdür temsil eder. İktisadiişletmeyi ilzam edecek imzalar, İşletme YönetimKurulu tarafından tespit, tescil ve ilan olunur.

GENEL MÜDÜR

Madde 10- İktisadi İşletme Genel Müdürü, İktisadiİşletme Yönetim Kurulunun teklifi ve Türk NöroşirürjiDerneği Merkez Yönetim Kurulunun onayı ile seçilir.İlk Genel Müdür olarak atanmış ve ilk genel kurulakadar İktisadi İşletmeyi temsil yetkisi verilmiştir.

GENEL MÜDÜRÜN GÖREVLERİ

Madde 11- İktisadi İşletmenin Genel Müdürü, İşletmeYönetim Kurulunun verdiği yetki ile, işletmenin amaçve konusunun elde edilmesi için gereken kararları alırve yürütür. Yetkisi dışında olan işler için YönetimKurulunun aldıktan sonra gereğini yapar. Kanun veesaslar ile tayin edilmiş bulunan belli zamanlardaOlağan veya hasıl olması üzerine Olağanüstü GenelKurulu toplantıya çağırır. Yıllık bilançonun hazırlan-masını sağlar, İktisadi İşletme Yönetim Kurulununincelemesine arz eder. İktisadi İşletme YönetimKurulunca verilen diğer görevleri yerine getirir.

GENEL MÜDÜRÜN YETKİLERİ

Madde 12- İktisadi İşletmeyi temsil eden GenelMüdür, mahkemeler, resmi daireler ve özelmüesseseler nezdinde dava eden, dava edilen ve sairherhangi bir sıfatla iktisadi işletmeyi temsil etme,iktisadi işletme adına vekil ve hakem seçme, kanununverdiği hak ve yetkileri kullanmaya yetkilidir. Ancak,Genel Müdür sıfatını devredemez.

GENEL MÜDÜRÜN ÜCRETİ

Madde 13- Genel Müdürün ücret ve benzeri malihakları, İktisadi İşletme Yönetim Kurulunun teklifi veTürk Nöroşirürji Derneği Merkez Yönetim Kurulununonayı ile tespit edilir.

GENEL MÜDÜRÜN DEĞİŞTİRİLMESİ

Madde 14- Genel Müdür, İkitsadi İşletme YönetimKurulunun çoğunluğunun kabulü ve Türk NöroşirürjiDerneği Merkez Yönetim Kurulunun onayı iledeğiştirilir ve azlolunur. Genel Müdürün özlük haklarısaklıdır.

GENEL MÜDÜRÜN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Madde 15- İktisadi İşletmenin Genel Müdürü, İktisadiişletmenin işlerinde kendi işleri gibi dikkat, özen,basiret ve ihtimam göstermekle yükümlüdür. GenelMüdür, İktisadi İşletmenin iştigal konusu olan işlemleriyapan ticari kuruluşlara ortak olamaz. İktisadi İşletmeGenel Kurulu’nun izni olmadıkça kendi nam vehesabına bu tür işlerle uğraşamaz.

PERSONEL İŞLERİ VE ÜCRETLERİ

Madde 16- İkitsadi İşletmenin Genel Müdür dışındakipersonelinin işe alınması, çalışma usul ve esasları,ücretleri ve benzeri hususlar İktisadi İşletme YönetimKurulunca, İşletme Yönetim ve Denetim Kurullarınınhuzur hakları ise İşletme Genel Kurulunca tespit edilir.İşlerin durumuna göre, organizasyon ve yapılanma,İşlet Yönetim Kurulunun çıkaracağı yönetmeliklebelirlenir.

DENETİM

Madde 17- İktisadi İşletmenin denetimi, işletmenindenetçileri, Türk Nöroşirürji Derneği denetçileri vedenetlemeye yetkili yasal mercilerce yapılır.

FESİH VE TASFİYE

Madde 18- İktisadi İşletmenin amaçlarınıgerçekleştirmesine yasal hükümler çerçevesindehukuken ve fiilen imkan kalmaması halinde, İktisadiİşletme Yönetim Kurulunun teklifi ve Türk NöroşirürjiDerneği Merkez Yönetim Kurulunun 2/3 (üçte iki)çoğunluğunun onayı ile iktisadi işletme feshedilebilir.

İktisadi işletmenin feshi veya tasfiyesi halinde bütünmenkul, gayrimenkul ve nakit varlığı Türk NöroşirürjiDerneği’ne devredilir.

17


İKTİSADİ İŞLETME GENEL KURULUNUNKARAR NİSABI

Madde 19- İktisadi İşletme esaslarının değiştirilmesi,sermayenin artırılması ve İktisadi İşletme GenelKurulunun sorumluluklarının genişletilmesi yolundakikararlar 2/3 (üçte iki) çoğunlukla alınır.

OY HAKKI

Madde 20- İktısadi İşletme Genel Kurulu ve İktisadiİşletme Yönetim Kurulunda kararlar yarıdan bir fazlasıile alınır. Bir üyenin bir oy hakkı vardır. Toplantılar,çoğunlukla açılır.

HESAP DÖNEMİ

Madde 21- İktisadi İşletmenin hesap dönemi Ocakayının birinci günü başlar ve Aralık ayının otuzbirincigünü sona erer. Yalnız ilk hesap dönemi, İktisadiişletmenin kesin surette kurulduğu tarihten başlayarakAralık ayının sonuncu günü biter.

BİLANÇOLARIN GÖNDERİLMESİ

Madde 22- Her yıl düzenlenecek olan kar-zararhesaplarının onaylı ikişer nüshası İktisadi İşletmeGenel Kurulunun toplantı gününden başlayarak bir ayiçinde Türk Nöroşirürji Derneği Başkanlığınagönderilir.

KARIN DAĞITIMI

Madde 23- İktisadi İşletmenin safi karı, yapılmış herçeşit masrafların çıkarılmasından sonra kalanmiktardır. Bu kar, İktisadi İşletme Genel Kurulununkararı ile Türk Nöroşirürji Derneği’ne aktarılmak veyaiktisadi işletmenin sermayesine ilave edilmek suretiyledağıtılır.

DİĞER HÜKÜMLER

Madde 24- Bu İktisadi İşletme esaslarında yeralmayan hususlar hakkında mer’i mevzuat hükümleriuygulanır.

18


Yönetim Kurulu Üyesi Yönetim Kurulu Üyesi Yönetim Kurulu Üyesi

19


TÜRK NÖROfi‹RÜRJ‹ DERNE⁄‹ XX. B‹L‹MSEL KONGRES‹

31


kkaarriizzmmaa!!

Bugünlerde sanal ortamda yer alan bir foto¤raf. 1920’lerde bir resmi davet. Davetliler aras›nda bir çok yabanc› devlet adam› da var.Masadakilerden bir tanesi çok karizmatik de¤il mi?...

On bir yaşındaydı ve New Hampshire gölününortasındaki adadaki evlerinde ne zaman eline bir fırsatgeçse hemen balığa giderdi.

Levrek avı yasağının kalkmasından bir gün önce,babasıyla akşamın ilk saatlerinde küçük güneşbalıklarından yakaladı. Sonra oltasına yem takıp,oltayı fırlatma talimi yaptı. Yem suya değdiği zamangün batımında suda altın haleler oluşturmuş, dahasonra gölün üzerinde ay doğmuştu.

Oltasının hızla çekildiğini hissedince, oltaya büyük birbalık geldiğini anladı. Babası oğlunun balığı çekişinihayranlıkla izledi.

Çocuk sonunda yorgun düşen balığı sudan çıkardı.Ogüne kadar gördüğü en büyük balıktı, ama henüz avyasağının kalkmasına saatler kalmış olan bir levrekti.

Baba oğul güzelim balığa baktılar, pulları ay ışığındaışıl ışıl parlıyordu. Babası bir kibrit yakıp saatinebaktı.Saat on olmuştu. Av yasağının bitmesine dahaiki saat vardı.Önce balığa, sonra oğluna baktı.

"Suya geri bırakman gerekiyor, oğlum, "dedi. "Baba!"diye itiraz etti çocuk ağlamaklı bir sesle. "Başkabalıklar da var," dedi babası. "Ama hiçbiri bunun kadarbüyük değil" dedi çocuk.

Göle şöyle bir göz attı. Gölde hiçbir balıkçı teknesiyoktu. Babasının yüzüne baktı bu kez. Kendilerini hiçkimsenin görmemiş olmasına, kimsenin ne balığıyakaladıklarını bilmesinin olanaksız olmasına karşın,

babasının sesinden bu konuda hiçbir ödünvermeyeceğini anlamıştı. Oltanın ucunu balığınağzından çekti ve balığı gölün karanlık sularına bıraktı.Balık suya düşer düşmez, şöyle bir çırpındı ve gözdenkayboldu. Çocuk bir daha bu kadar büyük bir balıktutamayacağından emindi.

Bu olay bundan tam otuz dört yıl önce oldu. Bugün oçocuk New York’ın ünlü mimarlarındandır. Babasınınküçük evi hala o adadadır. Oğlunu ve kızlarını hala oadadaki küçük eve balık tutmaya götürür.

Çocuk haklıydı. Bir daha o kadar büyük bir balıktutamadı. Fakat değerler konusunda bir ikilem yaşadığızaman hep o balığı gözünün önüne getirdi

Babasından öğrendiği gibi değerler doğru ile yanlışınne olduğu konusunda çok basit bir konudur. Güç olanyalnızca değerlerin uygulanabilmesidir. Birilerigörmediği zaman da doğru olanı yapabiliyor muyuz?

Evet, küçüklüğümüzde bizlere balığı suya geribırakmak öğretilseydi, doğru olanı yapabilirdik. Çünkügerçeğin ve doğrunun ne olduğunu öğrenmiş olurduk.

Doğru olanı yapma kararı belleklerimizdeki canlılığınıhiçbir zaman yitirmez. Bu anıyı dostlarımıza vetorunlarımıza göğsümüz kabara kabara anlatırız.

Fırsatlardan yararlanmak değil, doğru olanıyapmaktır önemli olan.

James P. Lenfestey

35


ssaannaall oorrttaammddaann bbiirr yyaazzıı

Do¤ru Olan› Yapmak

Omurilik Yaralanmas›nda RejenerasyonÇal›flmalar› ve Kök Hücre Uygulamalar›

Giriş

Kuzey Amerika’da 2002 yılı verilerine göre, her yılyaklaşık 10.000 yeni akut omurilik yaralanma olgusu,İngiltere’de 2004 yılı verilerine göre, yıllık 700 yeniakut omurilik yaralanma olgusu bildirilmektedir.Türkiye’de ise yılda ortalama 1600-2000 ciddi akutomurilik yaralanma olgusu bildirilmektedir (45).Omurilik yaralanmalarının en sık sebebi trafik kazaları(%41) daha sonra düşmeler, şiddet ve sporyaralanmalarıdır.

Omurilik yaralanmasında birincil hasar mekanikçarpmanın etkisi ile pekçok şekilde gerçekleşse de,mekanik yaralanmanın tetiklediği ikincil hasarmekanizması daima çalışmaya başlar. İlerleyicimoleküler ve hücresel hasar omurilikteki hasarınzaman içinde artışı ve klinik kötüleşme ile sonuçlanır.Yaralanmadan sonra başlayan bu ikincil hasarkaskadının durdurulması yada yavaşlatılması kliniktedavinin asıl amacıdır. Akut omurilik yaralanmasındaikincil hasardan korunma nöroproteksiyon (nöralkoruma) olarak adlandırılmaktadır. Bu amaçla ilaçtedavileri, doku oksijenlenmesinin düzeltilmesi,omurilik basısının kaldırılması, vertebranınstabilizasyonu gibi birçok medikal ve cerrahi yaklaşımdenenmektedir. Özellikle son 20 yılda omurilikyaralanmasında farmakolojik korumaya yönelikpekçok çalışma yapılmış, ancak bunlardan hiçbiriinsanda kullanılacak standart tedavi olamamıştır.

Hasarlı ve aksotomize nöronların yaşamlarına devametmeleri (nöral koruma), kesilmiş aksonların uzaması,lezyon bölgesini geçmesi, uygun hedeflere uzanması

ve sonuçta fonksiyonel sinapsların oluşması ilenörolojik-klinik iyileşme rejenerasyon (iyileşme)olarak adlandırılmaktadır. Son on yılda yaralanmışomuriliğin rejenerasyonunu başarmak amacıyla birçokmerkez ve laboratuvar tarafından pekçok çalışmayapılmıştır. Omuriliğin rejenerasyonu ilk olarak hücrekültürlerinde ve hayvan araştırmalarında denenmiştir.Yaralanmış omurilikte rejenerasyonu uyarmakamacıyla skarın küçültülmesi, X-ışınlama, elektrikseluyarı, nörotrofik faktörler, greftlemeler, omentumtransplantasyonu, nörit büyüme inhibitörlerininnötralizasyonu gibi yaklaşımlar denenmiştir. Sonyıllarda yaralanmış omuriliğe Schwann hücreleri,olfaktor glial hücreler, embriyolojik ya da erişkin kökhücreler gibi hücrelerin transplantasyonun popülaritekazanmış ve bu girişimlerin hepsi hücre tedavileri(cell therapy) olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Buhayvan çalışmalarının sonucunda omurilikyaralanmasında insana transplante edilecek idealhücrenin aslında ne olduğun tam olarak bilinmediğineancak güçlü kanıtların bölge spesifik nöral progenitorkök hücrelerin olması gerektiğine inanılmaktadır. Tabiki bu hayvan çalışmalarının pek çoğunun klinikçalışmaları henüz başlamamış, başlayanların çoğununsonucu henüz alınmamıştır. Omurilik rejenerasyonukonusundaki sınırlı sayıdaki klinik insan çalışması çokkısa zaman önce yayınlanmıştır (27,47,64). Buçalışmaların hepsi kontrolsüz Faz 1 çalışmadır veyazarlarının da belirttiği gibi uzun süreli, vaka-kontrollü, kör, çok merkezli çalışmaları yapılmadantedavi metodu olarak kabul edilemez.

Omurilik yaralanmasında lokal ya da uzak hasarıönlemede (nöral koruma) veya iyleştirmede

43


kköökk hhüüccrree

Omurilik Yaralanmas›nda RejenerasyonÇal›flmalar› ve Kök Hücre Uygulamalar›

Doç. Dr. Erkan KAPTANOĞLUAnkara Numune Hastanesi, 1. Nöroşirurji Kliniği

Doç. Dr. Ayhan ATTARAnkara Ü. Tıp Fakültesi, Nöroşirurji Kliniği

(rejenerasyon) tedavi halen bulunamamıştır. Ne nöralkorumada kullanabileceğimiz etkisi kanıtlanmışgüvenli bir ilaç, nede yaralanmış omuriliği tekrar çalışırhale getirecek bir rejenerasyon protokolü ya da hücretedavisi bilinmemektedir. Ancak hücre, hayvan ve sonzamanlardaki insan deney ve araştırmalarınınsonuçları ümit vericidir.

Omurilik Yaralanmasında MolekülerMekanizmalar ve Nöral Koruma

Omurilik yaralanması ile sonuçlanan travma,omuriliğin kendisi gibi etrafındaki vertebral kolonuetkileyebilir. Sonuçtaki hasarın boyutu, çeşitlibiomekanik faktörlere dayanır. Fleksiyon, ekstansiyon,dislokasyon veya rotasyonla ilgili distraksiyonelkuvvetlerin hepsi, nöral elemanların kendisinde veyaomurilik damarlarında gerilme veya yırtılmaya sebepolur. Diğer olası mekanik etkiler, kemik kısımlardan,ligamanlardan veya spinal kanal içindekihematomlardan kaynaklanan kompresyondur. Bukuvvetler, sadece yaralanma esnasında akut olarakdeğil, aynı zamanda kalıcı deformiteye sekonderolarak, kronik olarak da omuriliği tahrip edebilirler.

Omurilik yaralanmasında iki basamaklı mekanizmakavramı Allen’in 1900’lerin başlarında, omurilikleriyaralanmış hayvanlarda ilerleyici hasar oluştuğunugöstermesi ile ortaya atılmıştır (37,40,80). Bu fenomeninaçıklanması için, çeşitli patofizyolojik mekanizmalaröne sürülerek ikincil hasar kavramı gelişmiştir.Omurilik yaralanması sonrasında, omuriliktehemoraji, ödem, demiyelinizasyon, aksonal venöronal nekroz ile kavite oluşumu ve infarkt ilesonlanan bir seri patolojik değişiklikler oluşur. Bupatolojik değişikliklerin zamana bağlı olarak artarak,hasardan sonraki 6 güne kadar kötüleştiğigösterilmiştir. Nemecek bu ciddi nekrozu“otodestruksiyon” olarak tanımlamıştır (61). Omurilikyaralanması, omurilikteki yaralanma bölgesinde sınırlıkalan bir patoloji değildir. Beyindeki inen yollarınnöronları omurilikteki lokal yaralanmadan (aksotomi)etkilenerek atrofi, apopitozis ya da nekroza kadargidebilen patolojik olaylar zinciri sergilerler.

İlk kez 1970’lerde Demopoulos tarafından ortayaatılan hipoteze göre oksijen serbest radikalleri veürünleri Omurilik yaralanmasında ilerleyici dokuhasarına neden olurlar. Merkez sinir sistemi (MSS)askorbat, glutatyon ve a-tokoferol gibi antioksidanmekanizmalara yüksek oranda sahipken travmasonrası dokuda bu antioksidan mekanizmalar hızlaazalır ve oluşan serbest radikaller lipidler, proteinler,

nukleik asitler ile reaksiyona girerek doku hasarınaneden olur (85). Serbest radikal tutucular pek çokomurilik yaralanması modelinde denenmiştir.Bunlardan klinik uygulama bulan sentetik steroidmetilprednizolonun çok yüksek dozlarının, nonspesifikserbest radikal tutucu etkileri olduğu ortaya konmuştur(33). NASCIS çalışmaları metilprednizolonun, ilk 8 saatiçinde uygulandığında, nörolojik düzelmeyi belirginşekilde kolaylaştırdığı göstermiştir (8,9). Ancak şu dabelirtilmelidir ki, NASCIS çalışmalarına karşıt görüşlersüregelmektedir ve pek çok araştırmacımetilprednizolon kullanımını tartışmaktadır (34,62).Deneysel çalışmalar diğer antioksidanlarında ümitverici olduklarını göstermektedir. Siklosporin-A (16),EPC-K1 (29), vitamin E ve selenyum (2) serbest radikaltutucu özellikleri nedeniyle omurilik yaralanmasındaetkin bulunmuştur. Kaptanoğlu ve ark. melatonin,mexiletin, eritropoietin, difenilhidantoin, tiopental vepropofolün omurilik yaralanması sonrası lipidperoksidasyonu önlediği, ultrastrüktürel ve klinikkoruma yaptığını gösterdiler (38,39,41,44). Omurilikyaralanmasında ikincil hasardan sorumlu diğer birmekanizma da iyon kanallarıdır. Potasyumkanallarının hasarı ile iletim bozulur (65), sodyumkanallarının hasarı özellikle beyaz cevherde yıkım ilesonuçlanır (76). Kalsiyum kanallarının hasarında hücreiçine hızlı kalsiyum iyonu girmesi ile fosfolipazlar,proteazlar ve fosfatazlar gibi hücre içi enzimlerinaktivasyonu hücre hasarının ilerlemesine neden olur.Bundan başka kuvvetli vazojenik ve inflamatuarözellikleri olan bu ürünler kan akımını azaltır,membranın iyonlara geçirgenliğini artırır ve sonuçtadaha fazla Ca++ girişine neden olurlar (85). Omurilikyaralanması sonrası eksitator amino asitlerden (EAA)glutamat ve aspartat dakikalar içinde hızla yükselmesidoku hasarında glutamat reseptörlerinin öneminivurgulamışlardır (54). Glutamat ve aspartat salınımınınomurilik yaralanmasının şiddeti ile ilişkili olduğugösterilmiştir. Orta şiddetli yaralanmalarda 2-4 katyükselme olurken, şiddetli yaralanmalarda 10 katınakadar yükselme olabilir (1). Omurilik yaralanmasındaglutamat antagonistleri ile yapılan çalışmalarda lezyonboyutlarının küçüldüğü ve klinik iyileşmenin artırdığıgösterildi (83). Opiat reseptör blokajının ilerleyici dokuhasarını önlemesi, ikincil yaralanma patofizyolojisindeendojen opioidlerin rolü olabileceğini düşündürmüştür.

Omuriliğin travmatik yaralanmasından sonrainflamatuar cevap saatler içinde başlar ve birkaç güniçinde tepe değerine ulaşır (16). Bu cevap endotelhasarı, inflamasyon mediatörlerinin salınımı, vaskülerpermeabilite artışı, ödem gelişimi, periferal

44


inflamatuar hücrelerin göçü ve mikroglianınaktivasyonu olarak gözlemlenir. Katoh ve ark. omurilikyaralanması ile başvuran hastalarda ilk 4 gün kanbeyaz küre değerleri yüksek seyredenlerde nörolojikkötüleşmenin, normal seyreden hastalara göre dahafazla olduğunu göstermiştir (46). MSS travmasısonrasında, PSS ile karşılaştırıldığında, makrofajlarıntoplanmasının sınırlı tutulması ile karakterize immünmekanizmalar bozulabilir (74). Rapalino ve arkadaşlarıyakın zaman önce, periferik sinir segmentleri ileuyarılmış homolog makrofajların tam kesiye uğratılmışomurilik içine lokal implantasyonunun, elektrofizyo-lojik aktivite kadar motor aktivitede de parsiyeliyileşme ile sonuçlandığını rapor etmişlerdir (67).

Akut omurilik yaralanması sistemik vasküler etkiler ilebirlikte ikincil hasara uzanan ani mikrovaskülerdeğişiklikler oluşturur. Bu değişikliklerin ilerleyicikarakteri omurilik iskemisini travmadan sonra gittikçearttırır. Tator ve ark. klip kompresyon modeline görehem yaralanma bölgesinde hemde sefalad ve kaudalkomşu bölgelerde arterioller, kapiller ve venüllerdekanlanma durur (79). Perfüzyon travmadan saatlersonra bile yoktur. Omurilik yaralanma derecesi veposttravmatik iskemi derecesi ile motor vesomatosensorial uyarılmış potansiyaller arasındalineer ilişkinin olduğunun bildirilmesi, posttravmatikiskeminin akson foksiyonunun bozulması ile doğrudanilişkili olduğunu göstermektedir (14,15,26,86,87).Kaptanoğlu ve ark. omurilik kontüzyon yaralanma-sında yaralanma şiddeti arttıkça klinik bulgular veultrastrüktürel skorların kötüleştiğini, omurilik ödemi,akson, miyelin ve nukleus hasarı ile karşılaştırıldığındaendotelin yaralanmaya en dirençli yapı olduğunugöstermişlerdir (41). Yaralanmadan sonra endotelhasarı da zaman içinde artmaktadır (4,5,37,38).

Akut inflamasyon özellikle hemoraji bölgesindedir. Bubölgedeki fagositoz travma sonrası nöronlardankemotaktik faktörlerin salgılandığını göstermektedir.Potansiyel kemotaktik faktörler serbest radikallerlereaksiyon sonucu oluşan oksijinize yağ asitlerininlipooksijenizasyonu sonucunda araşidanoik asitdenoluşan leukotrienlerdir.Travmatize spinal korddaoluşan akut inflamasyon travmanın membranlipazlarını aktive etmesine bağlıdır. Bu lipazlarmembran fosfolipitlerini hidrolize ederler ve aracinoidasit ve diğer yağ asitlerini serbestleştirereksiklooksijenaz ve lipooksijenaz sistemlerininsubstratlarını oluştururlar. Travma sonrası araşidonikasit 20 kat artar. Doku prostoglandinleri travmasonrası 5.dakikada artmaya başlar. PGE2 ve PGF2a

10 kat artar. 30.dakika sonrası PGF2A 24 kat artmışolarak bulunmuştur. Trombaxane pretravmatikdüzeyine göre 10 kat artar. Prostasiklin ise travmasonrası 30. dakikaya kadar değişmez. Leukotrienlerde artmaktadırlar. Bütün bu sonuçlar travmatize spinalkordda siklooksijenizyon ve lipooksijenizasyonyollarının çalışarak ödem, iskemi ve inflamasyondaetken olduklarını göstermektedir (4,5,15,86).

Araşidonik asit lipooksijenizasyon ile leukotrienleri vesiklooksijenizasyon ile prostoglandinleri oluşturur.Leukotrienler migrasyon ve lökositlerinfagositozundan sorumludur. Leukotrien veprostoglandinler vazoaktiftirler. Trombaxane potantbir vazokonstriktör, prostosiklin ise vazodilatatör veantiagregandır. Posttravmatik dokudaki kanakımındaki azalma trombaksanın prostosikline göredaha fazla yapımına bağlı olarak vazokonstriksiyon vemikrosirkulatuar tromboza bağlı olabilir. Prostasiklinsentezinin inaktivasyonu endothelial lipit peroksidazıninhibisyonu ile oluşabilir. Trombositlerin trombozuendothelial membrandaki krater gibi lezyonlardansorumludur. Spinal korddaki vazokonstriksiondanPGF2a ve serbest radikaller sorumludur. Travmasonrası erken hücre hasarı plazma membranındaoluşur. Bu membrandaki travma zincirlemereaksiyonlarla kordun posttravmatik otodestrük-sionundan sorumludur.(4,5)

Travmatik omurilik yaralanmasından sonraki hücreölümünün bir kısmından apoptozis sorumludur (17,27).Apoptozis ölen hücrenin fagositozu ile sonuçlanan,nüklear kromatinin kondensasyonu, sitoplazmikorganellerin paketlenmesi ve plazma membranındadeğişiklikler ile karakterize bir hücre ölümü çeşididir.Omurilik yaralanmasında apopitoz nöronlarda olduğugibi diğer hücrelerde de olabilir. Crowe ve ark.omurilik yaralanmasında oligodendrositik değişiklikleriilk kez tanımlamışlardır (17). Omurilik yaralanmasınınyayılmasında oligodendrositik apoptozisin rolüolabileceği fikri ortaya atılmıştır. Yakın zamandakiçalışmalar antiapopitotik ajanların nöroprotektifolabileceğini göstermiştir (39,53).

Omurilik yaralanmalarında en etkin tedavi, kaçınılmazolan çarpma etkisiyle başlayan ikincil hasarınönlenmesidir. Bu amaçla pekçok ilaç hayvançalışmalarında denenmiş ve önemli bir kısmı etkin(nöroprotektif) bulunmuştur. Bu ilaçların bazıları klinikçalışmalarda denenmiş, ancak insan çalışmaları halenolumlu sonuç vermemiş, bu ilaçlar omuriliğiyaralanmış insanlarda etkin olamamış ve omuriliğiikincil hasardan korumada çaresiz kalmıştır. Sadece

45


metilprednisolon klinik uygulamaya başlanmış, ancakson yıllarda etkinliği konusunda ciddi şüpheler vetartışmalar olduğu için birçok klinik tarafından terkedilmiştir (34,62). Omurilik yaralanmasında ikincilhasarın önlenmesi için hedefler: glutamaterjik,kolinerjik ve katokolinerjik nörotransmisyonsistemleri, serbest radikal üretimi, lipid peroksidasyon,kalsiyum ve diğer iyon kanalları, büyüme faktörleri,nörotrofik faktörler, inflamasyon prosesi, endojenopioid reseptörleri, enzimler (kalpain vs), apopitotikhücre ölümü ve rejenerasyon mekanizmalarıdır. Etkinnöroprotektif tedavinin bulunması için omurilikyaralanmasının patofizyolojisi daha iyi anlaşılmalıdır.

Yaralanmış Omuriliğin Endojen Tamir veRejenerasyon Çabaları

Omurilik kontüzyon yaralanmalarında omurilikmerkezinde tipik destrüksiyon ve travma şiddeti ileorantılı olarak çevresel liflerin korunduğu gözlenir.Kaviteler zaman içinde yoğun sellüler matriksgeliştirirler, içleri sinir lifleri ve Schwann hücreleri iledolar. Kavite içine doğru olan bu büyüme travmanınşiddeti ile ters orantılıdır. Büyüyen sinir liflerininçoğunluğu dorsal köklerden olur. Bu rejenerasyonçabasının yanında, kontüzyon yaralanmasının erkendönemlerinde santral kanalın etrafını döşeyenependimal bölgedeki hücrelerde proliferasyon olur. Buhücreler lezyon kavitesinde sellüler trabekülleroluşturarak bir çatı kurup hücresel infiltrasyona veaksonal rejenerasyona substrat sağlayabilir (17). Tatorve ark. yakın zaman önce normalde latent olanependim hücrelerinin omurilik yaralanmasından sonralokal olarak aktive olduklarını göstermişlerdir (59). Buaktivasyon travmanın 1-3. günlerinde maksimumdeğerine ulaşırken 14. günde travma öncesi değereiner. Attar ve ark. ependim hücrelerinin yaralanmadansonda myelin yapan oligodendrosit benzeri hücreleredönüştüklerini göstermişlerdir (3). Böylece buhücrelerin diğer nöroglial hücrelere dönüşebilen nöralkök hücreler olduğu gösterilmiştir. Erişkin lateralventrikülündeki subependimal hücrelerin rostrale,olfaktor bulbusa doğru migre olarak nöronlaradönüştüğü gösterilmiştir. Bu hücreler nöral kökhücreler grubundadır. Tüm bu bulgular, omurilikyaralanmasından sonra amfibilerde ve fötustaki gibiönemli ölçüde endojen tamir mekanizmalarınınçalıştığını göstermektedir. Erişkin nöral kökhücrelerinin büyüme faktörleri ve inhibitörlerinkontrolünde olduğu artık bilinmektedir. Bu faktörlerinkullanılması ile doku tamiri ve rejenerasyonunarttırılabileceği mümkündür.

Omurilik Yaralanmasında Rejenerasyonİnhibitörleri

Omurilik yaralanmasından sonra nörit uzamasınıinhibe eden büyüme konilerini gerileten spesifiknegatif sinyaller kavramı yenidir ve bundan memeliMSS myelininde tanımlanan moleküller sorumlututulmaktadır. Pui Ng ve ark., insan MSS myelininnöritik büyümeyi kuvvetli bir şekilde inhibe ettiğinigöstermişler, ancak insan gri cevherinin de dahadüşük etkinlikte inhibitör aktivitesinin olduğunutanımlamışlardır (65). Aksonal büyümenin negatifdüzenleyicileri, oligodendrositlerce oluşturulan güçlünörit büyüme inhibitor aktiviteye sahiptirler ve erişkinmemelilerde MSS myelin fraksiyonlarında bulunurlar.Bu inhibitör myelin proteinleri, iki myelin membranfraksiyonlarında (NI-35 ve NI-250) ve myelin ilişkiliglikoproteinde (MAG) mevcuttur. Erişkin sıçan MSSmyelininin fraksiyonlandırılmasıyla tanımlanan NI-35ve NI-250, güçlü invitro nörit büyüme inhibisyonugösterir (16). Bu moleküllere karşı oluşturulanmonoklonal antikorlar, nörit büyüme inhibisyonunötralize eder ve kemirgenlerin omurilik ve optiksinirlerinde aksonal rejenerasyonu arttırırlar. Nöritbüyüme inhibitor aktivitesi yeni bulunan bir başkaMSS myelin molekülü de myelin ilişkili glikoproteindir(Myelin Associated Glycoprotein - MAG). MAG, hemMSS hem de PSS’de bulunan iyi tanımlanmış birtransmembran proteindir. MAG’ın myelinizasyondaerken ekspresyonu, gelişim sırasında myelinizasyonunbaşlamasında bir rol oynayabileceği düşüncesine yolaçmıştır. Oligodendrositler ve Schwan hücreleri,aksonları sarmalamaya başladıklarında MAG ekspreseederler. Bununla beraber, mevcut çalışmalar MAG’ınnörit büyümesinin major myelin türevli inhibitörüolduğunu ileri sürmektedirler (57). Schwab ve ark. bubüyüme inhibitörü faktörlerinin, periferal aksonlarladeğil, oligodendrositlerle ve merkezi myelin ile ilişkiliolduklarını göstermişlerdir (73). MSS gelişiminde,oligodendrosit farklılaşmasının başlaması ve myelinoluşumu, rejenerasyonun mümkün olduğu döneminsonuna denk gelir. MSS myelini ve oligodendrositler,norit büyümesini engelleyici bir substrat ortayakoyarlar. Doku kültürü kaplarında absorbe edilen izoleMSS myelininin, nörit büyümesi, adhezyon ve nöronveya fibroblastların yayılımı için bir substarat olduğu,büyüyen nöritlerin büyüme konisi kollapsına yolaçarak rejenerasyonu engellediği gösterilmiştir (57).

Günümüzde, büyüme konilerinin gelişimini engelleyenveya kollaps olmasına neden olan glikozaminoglikan-lar gibi pekçok protein tanımlanmıştır. Bu proteinlermuhtemelen gelişim esnasında akson yönlendiril-

46


mesinde major rol oynamaktadır. Collapsin,semaforin, tenassin, konroditin sulfat ve keratan sulfatproteoglikanlarının yaralanma sahasında aksonalrejenerasyonu inhibe ettiklerinden şüphelenilmektedir(40). Nörotrofik faktörler akson büyümesinin enönemli uyarıcılarıdır ve travma bölgesinde salınımınınyeterli düzeye yükselmemesi yetersiz rejenerasyonnedenlerinden birisidir.

Glial skarın kompleks ve yoğun yapısı ile rejeneratifdalların skar dokusunda nadiren büyümesiningözlenmesi, çok eski bir kavramdır ve glial skarınrejenerasyona bir bariyer olduğuna işaret etmektedir.MSS skarlarında en önemli hücre tipi astrosit olup,buna mikroglial hücrelerin, makrofajların, meningealhücrelerin, bağ dokusunun ve skar oluşum esnasındainflamatuar hücrelerin ek katılımları eklenir. Astrositlerson derece plastik hücrelerdir ve araştırmalarastrositlerin büyümeyi kolaylaştırıcı olabileceklerini veyoğun astrositik ağların bile aksonlar için geçirgenolmayan öncelikli bariyerler olmadıklarınıgöstermektedir. Bununla beraber, astrosit yanıtlarınınheterojenliği ve muhtemel astrosit subtipleri hesabakatılmalıdır: Bir kısmı rejenerasyonu kolaylaştırırken,bazı astrositler inhibe edebilir. Astrositlerin farklılaşmayaşı ve evresinin, aksonal büyümeyi destekleme ya dainhibe etme kapasitelerini belirlediği düşünülmüştür(75).

Yaralı Omuriliğin Tekrar İyileştirilmesi:Rejenerasyon Stratejileri

Hasarlı ve aksotomize nöronların yaşamlarına devametmeleri, kesilmiş aksonların uzaması, lezyon bölgesinigeçmesi, uygun hedeflere uzanması ve sonuçtafonksiyonel sinapsların oluşması ile nörolojik iyileşmerejenerasyon sürecindeki esas basamaklardır. Omurilikyaralanmasından sonra nöronal dejenerasyon venöronların yaşamlarını sürdürme mekanizmalarınıanlamak amacı ile pekçok çalışma yapılmıştır.İnsanda, periferik sinir sisteminde (PSS) spontanaksonal rejenerasyon varken, merkez sinir sisteminde(MSS) güçlü rejenerasyon görülmez. Düşükomurgalılarda beyin nöronlarının inen aksonlarınınkesilmesi, aksonların lezyon sahasını geçerekbüyümesi ve uzak hedeflere doğru uzaması ilesonuçlanır. Rejenere olan bu aksonlar, lezyondan dahaaşağıdaki spinal hedefler ile sinaptik bağlantılaryaparlar ve fonksiyonlar aşamalı olarak düzelir. Kuşlarve memelileri de içeren immatür yüksekomurgalılarda, omurilik yaralanmasından sonraaksonal rejenerasyon ve fonksiyonel iyileşmeolabilirken, erişkinlerde rejenerasyon ve fonksiyonel

iyileşme genellikle çok sınırlıdır. Otopsi çalışmaları,omurilik yaralanmalarının çoğunda, klinik olarak tamyaralanma olsa da, omuriliğin anatomik olarak sağlamkaldığını göstermiştir. Ayrıca, deneysel çalışmalar,spinal aksonların %12 kadar az bir oranınınkorunmasının, nörolojik iyileşmeyi destekleyeceğinigöstermektedir. Böylece, hasarlı bölgeyi geçebilenfonksiyonel akson oranını artıran ya da buaksonlardan gelen zayıf uyarılara alt motor nöronlarınyanıtını artırıcı her türlü müdahale, nörolojikiyileşmede belirgin etki gösterebilir. Son on yıldarejenerasyon çalışmaları hız kazanmıştır. İlk yıllardahayvan deneyleri olumlu sonuç vermezken 1996yılında Cheng ve ark. omurilikte rejenerasyonolabileceğini sıçanda göstermişlerdir (13). Son yıllardaomurilik yaralanmalarının iyileştirilmesinde(rejenerasyon) hayvan çalışmaları başarıya ulaşmayabaşlamıştır.

Rejenerasyonu hızlandırıcı veya inhibitör işlemlerinibertaraf edici yaklaşımlar üzerinde çalışılmaktır.Büyüme faktörleri, özellikle uzun bir zaman dilimindeuygulandığında, hasarlı omuriliğin reparatif verejeneratif kapasitesini artırırlar; omurilik epandima-sındaki prekürsor hücreler, omurilik yaralanması veyadiğer hastalıklarda kaybolan nöronal dokunun yerinialabilecek nöral prekursor hücreler olabilirler; periferiksinir, kök hücre ve emrionik MSS greftlerirejenerasyonda etkili olabilir. Nörit büyümesiinhibitörlerinin antikorlar ile nötralize edilmesi,aksonal rejenerasyonu hızlandırır. Ekzisyon, X-ışınlama veya glukokortikoid, piromen, tripsin, elastazveya kollajenaz gibi ajanlarla skarın azaltılmasının,omuriliğin rejeneratif kapasitesini artırdığı bildirilmiştir.

Skarın küçültülmesi: MSS skarının inhibitöretkisinin üzerinden gelmek için çeşitli manuplasyonlardenenmiştir. Atılımlar, lezyon skarının çıkarılması veyaekzisyonu, skarın hücresel veya hücresel olmayangraftlerle köprülenmesi (by-pass) ve skarın gliotik yada bazal membran komponentlerinin farmakolojikajanlar ile modifikasyonunu içermektedir.

X-ışınlama: Skarın gliotik komponentini azaltmakiçin kullanılmıştır. Işınlamanın aksonlara, omuriliğinhasarlı alanından öteye büyüme imkanı veren,myelinsiz bir omurilik alanı oluşturduğu gösterilmiştir(70).

Elektriksel uyarı: Sinir sistemi dokusu hem in vivohem de in vitro, uygulanan DC elektrik akımına cevapverir. İn vitro zayıf elektrik akımı nörit dallanmasınıstimule eder, büyüme konisi dönüşümünü uyarır, sinir

47


büyüme oranını ve nörit dallanmasını arttırır (26).Elektrik akımına in vivo cevaplar, nörit büyümeoranlarında artış, elektrik alanının negatif kutbunadoğru nöritlerin oryantasyonu, aksonlarındallanmasında artış ve aksonal ölümde azalmadır (69).

Nörotrofik faktörler ve substratlar: Bilinennörotrofik faktörlerin ve reseptörlerinin pekçoğugelişmekte olan ya da yetişkin omuriliğindebulunmaktadır. Sinir sistemine yönelik bir yaralanma,amacı onarıcı veya rejeneratif işlevleri artırmak olansinir büyüme faktörü (68) gibi endojen büyümefaktörlerinin artışı ile sonuçlanır (72). Yaralanmayacevap olarak bazı trofik faktörlerin ve/veyareseptörlerinin sentezindeki değişiklikler, nörotrofikfaktörlerin uygulanması ile nöronların hayattakalmalarının ve rejeneratif dallanmalarının arttığırapor edilmiştir. Omurilik içinde embryonik doku veyaSchwann hücreleri gibi transplantların faydalıetkilerinden bazıları, bu transplante edilen hücrelerdennörotrofik faktörlerin salınmasına bağlı olabilir.

Greftleme: Hasarlanmış MSS’nin rejenerasyonunuteşvik etmek için diğer bir strateji ise, lezyonlunöronların yakın çevresine büyüme destekleyicimateryalin implantasyonudur. Greftleme, lezyonlusahadaki kaybedilen hücrelerin yerine konması içinfaydalı olabilir. Glial hücreler, makrofajlar ve Schwannhücreleri skar formasyonunun oluşmasını engelleyerekya da büyüme desteğinin tekrar kurulması ile geçişeizin vermeyen skar dokusunu atlamak için köprüvazifesi görerek lezyon bölgesine etki ederler.İmplantlar aynı zamanda trofik faktör kaynağı olarakda kullanılmışlardır.

Periferik sinir greft köprüleri: Farklılaşmış MSSnöronlarının periferik sinire rejenere olabildiğinigösteren ilk başarılı yayınlar 1911 de F. Tellotarafından yapılmıştır (81). Elde edilen verilerden ikisonuç çıkarılmıştır: 1) MSS nöronları periferik sinirortamında liflerini rejenere edebilirler, 2) burejenerasyon denervasyona cevap olarak periferikSchwann hücreleri tarafından kemotrofik venörotrofik faktörlerin sentezine bağlı olabilir. Busonuçlar, 1980’lerin başında Aguayo ve Richardsonark. omurilik, beyin ve optik sinirin rejenerasyonkabiliyetini test etmek için periferik sinir greftlerinisistematik olarak kullanmalarına kadar tekrarlanma-mıştır(68). Aguayo ve ark. çok çeşitli MSSaksonlarının eğer aksonları periferik sinir greftineyeniden yönelendirilirse ve büyümesine izin verilirsekapsamlı şekilde rejenerasyon gösterebileceğini,ancak greftler MSS’ye rekonnekte edildiğinde

genelikle aksonal uzamanın PNS/MSS bileşkesinde,greftin distal ucunda durduğunu göstermişlerdir. Aynıgrup birkaç yüz lifin greft içine girdiğini göstermiştir.Anterograd transport ile işaretlenmiş rejenere olanlifler, torasik omurilik seviyesinde MSS’ye yenidengirdiklerinde, greft çıkışından sonra 1-2 mm içindeaniden sonlanırlar (27). 1996’da, Cheng ve ark.kesilmiş sıçan torasik kordunda boşluğu doldurmakiçin multipl interkostal sinir greftlerini kullanmışlardır(13). Aşağıya uzanan motor yolları köprüleştirmek için,greftler, rostral beyaz cevherden kaudal gri cevhere veyukarı çıkan yollar için kaudal beyaz cevherden rostralgri cevhere doğru yönlendirilmiştir. Çok sayıdainterkostal sinir grefti FGF1 içeren fibrin yapıştırıcı ileyerleştirilmiştir. Bu çalışmada, rejenere olan aksonlarrostral güdükten greft içerisine girerler, greft içindebüyüyerek kaudal güdüğün gri cevheri içerisinegirerler. Kaptanoğlu ve ark. Cheng ve ark. stratejisinitekrarladı ve Schwann hücrelerinin köprüyüoluşturmak için kord güdüğüne tutunma ve güdükiçerisine büyüyebilme yeteneği teyit edildi (2).

Omurilik lezyonlarında köprüleyici olarakkullanılan diğer materyal ve dokular:Kollojen, hidrojeller, astrosit ya da lamina kaplınitrosellüloz filtreler ve karbon filamanları içerenbirçok sentetik ve biyo-indirgenebilen (biodegradable)ya da non-biodegradable materyaller, deneyselhayvanlarda omurilik lezyonlarında köprü olarakkullanılmıştır. Bu deneylerden bazıları umut vericisonuçlar göstermiş olsa da, hiç birisi klinik kullanımiçin yeterince pozitif sonuç verememiştir.

Omentumun transplantasyonu: Yaralanmışomuriliğe vasküler kaynak olarak, Goldsmith ve De laTorre (31) tarafından rapor edilmiş, yakın zaman önceomurilik yaralanması olan hastalarda uygulanmıştır.Rafael ve ark. omuriliğe omental transplantlı travmatikparaplejisi olan bir hasta bildirmişler ve neredeyse tamdüzelme oluşuna dikkat çekmişlerdir (66). Nagashimave ark da omentum transplantasyonundan sonraneredeyse tam düzelmeyi gostermişlerdir (58). Duffil veekibi, 17 hastada omental transpozisyon uygulamasınıgöstermişler ve bu tekniğin nörolojik işlevleridüzeltmediğini bulmuşlardır (27). Bu operasyonunbaşarısı ve endikasyonu büyük oranda çelişkilidir veönerilemez.

Nörit büyüme inhibitörlerinin nötralizas-yonu: Myelin ile ilişkili akson büyüme inhibitörlerierişkin memeli MSS'de akson rejenerasyonununbaşarısızlığında önemli bir rol oynayabilir. NI 35-250myelin fraksiyonlarındaki proteinler omurilik

48


yaralanması sonrasında aksonal uzamayı sınırlarlar(73). Güçlü büyüme konisi kollapsı yapan ve büyümeinhibitör etkileri olan membran bağımlı proteinlerMSS myelininde bulunmuştur. Bu nörit büyümeinhibitörlerinden (NI-35/250) bazılarının buproteinlere karşı oluşturulan bir antikor (IN-1) ilenötralizasyonu, erişkin omuriliğinde hasarlı nöritlerinminimal derecede uzun-mesafeli rejenerasyonlarınaolanak vermiştir(71). NI-35 ve NI-250’ninnötralizasyonu, hasarlı MSS'de aksonal büyümeyiartırmasına rağmen, aksonların rejenerasyonu sınırlıve tam değildir. İnhibitör moleküllerin aktivitesinin tekbir ajanla blokajı, uzun mesafeli rejenerasyon içinyeterli olmayabilir. Büyümeyi uyaran (hızlandıran)faktörlerin eklenmesi ile tüm inhibitörleri hedefleyenkombinasyon stratejileri, hasarlı MSS'nin zayıfrejeneratif kapasitesini yenmeye yardımcı olabilir.

Schwann hücreleri: Yaralanmadan sonraSchwann hücre proliferasyonu ve bu hücrelerinyaralanmış omurilik içine doğru ilerlemesi, hastalardaakut omurilik yaralanmasının doğal bir sonucu olduğuuzun yıllardır bilinmektedir. Bunge ve ark. omurilikyaralanması sonrasında nörolojik fonksiyonlarıyeniden kazanmak için, yaralanmış ya da kesilmişomurilik içerisine otolog ya da homolog Schwanntransplante ederek, Schwann hücrelerinin myelinizeedici, proliferatif, migraruvar ve akson-kılavuzözelliklerini kullanmayı denemişlerdir(9). Transplanteedilen Schwann hücreleri rejenere olan aksonumyelize ederken, aynı zamanda demiyelinize olmuşaksonu da remyelinize eder. Her nekadar Schwannhücre transplantasyonu tek başına yeterli fonksiyoneliyileşmeyi sağlamıyor gözükse de, Schwann hücrelerinörotrofinler, myelin ile ilişkili inhibitörlere karşıantikorlar ve nöroprotektif ajanlarla kombinekullanılabilirler. Klinik uygulamada, periferik sinirbiyopsilerinden saflaştırılmış otolog Schwann hücrelerielde etmek, bunları kültürde çoğaltmak ve greft-konakçı immünolojik rejeksiyon riski olmaksızınomuriliğe transplante etmek mümkündür.

Mikroglia greftleri: Yaralanma sonrası mikroglialhücreler dereceli şekilde hızla aktive olurlar (50). Aktiveolmuş safha boyunca, mikroglial hücreler dokutamirinde açıkça fonksiyona sahip olan TGF-ß1 vesitokinleri içeren çeşitli ajanlar ve FGF2, NGF ve NT-3 gibi büyüme faktörleri sekrete ederler. Bu ilk aktiveolmuş safhada, mikroglial hücreler fagositik değildir venöronal yaşam ve nörit büyümesi için muhtemeldestekleyicidirler. Bununla birlikte, müteakip safhada,nöronal dejenerasyon başladığında, aktive olmuşmikroglial hücreler fagositik hücrelere dönüşürler.

Kan kaynaklı makrofajlar: Yaralanmış omurilikiçerisine transplantasyonunun, yaralanmış spinalaksonlarının rejenerasyonu için faydalı olabileceğidüşünülmüştür (26). Yaralanmış aksonların yenidenbüyümesini sağlamak için nörit büyüme inhibitörfaktörlerini içeren myelin enkazının hızlı uzaklaş-tırılması önemli olabilir. Schwartz ve ark., MSS’deyaralanma sonrası olaylarda inflamatuar hücrelerin,özellikle makrofajların olaya katılmasının kısıtlıolduğunu ve omurilik yaralanmasından sonra iyileşmeiçin memeli MSS’nin, inflamatuar hücrelerinyardımına ihtiyaç duyabileceğini ileri sürmüşlerdir(73,74). Bu grup, tamamen kesilmiş erişkin sıçanomuriliği içerisine otolog rejeneratif siyatik sinir ilemuamele edilmiş makrofajların implantasyonununkısmi motor iyileşmeyi sağladığını göstermişlerdir.

Kemik iliği kaynaklı kök hücreleri: Değişikdoku gruplarına değişme, çoğalma ve alıcı organhücrelerine dönüşme özelliğine sahiptirler. Erişkinkemik iliğinde iki tür kan hücresi, yapıcıhematopoietik kök hücre (HSC) vardır. Bir tür tümhematopoetik sistemin erken dönem rekonstrük-siyonunu sağlarken diğer kompartman, uzun sürelikalıcı hematopoezi sağlar. Bir seriye yönlenmemiş kökhücreler simetrik olarak çoğalarak kendileriniyenileyebilirler ve asimetrik çoğalma ile kemikiliğindeki olgun progenitor hücrelere dönüşebilirler.İndiferansiye kök hücreler tüm kemik iliği hücrelerininancak 1:10000’ini oluşturur. Özgün monoklonalantikorlar kullanılarak HSC’leri ayırmak ve uygunbüyüme faktörleri yardımıyla çoğaltmak mümkündür.Kan hastalıklarının tedavisinde günümüzde CD34+kök hücrelerinin izolasyonu ve transplantasyonuyaygın olarak kullanılmaktadır. 2000 yılındaki birçalışmada D.Krause ve ark tarafından bir kök hücreninfarede çeşitli dokularda %1-20 arasında değişenoranlarda repopülasyona yol açabildiği gösterilmiştir.Erişkin farede 20-100 arası saf HSC tümlenfohematopoetik sistemi yeniden kurabilir. Sonyıllarda kemik iliğindeki kök hücrelerin sadecehematopoietik sistem elemanlarına değil ayrıca nöral,miyokardial hücre, kondrosit, hepatosit ve osteositgibi hücrelere de dönüşebildiği ve kemik iliğininmezanşimal kök hücre içerdiği gösterilmişbulunmaktadır. Bu bulgular, kemik iliği kökhücrelerinin yeni bir uygulama alanı olarak rejeneratifamaçlı kullanımına yönelik çalışmalara yol açmıştır.Özellikle kalp damarlarının tıkanması sonrası gelişenenfarktüslerden sonra yapılan kemik iliği kök hücretransplantasyonlarının kalpteki iskemik bölge alanınıküçülttüğü, kalp kaslarının kasılma gücünü artırdığı

49


dolayısı ile kalbin kan pompalama fraksiyonundakontrol deneklere göre artma sağladığı saptanmıştır.Bu konuda 2000 yılında hayvanlardaki deneylere aitçalışmaları 2003 den itibaren artık insanuygulamalarına dair yayınlar izlemeye başlamıştır.Postnatal yaşam boyunca maturasyon ve yaşlılıknedeniyle kaybolan hücrelerin yerlerini kökhücrelerinden gelişen yenileri doldurmaktadırlar.Derideki epitelial tabaka, barsak ve akciğerdekimukozal tabaka ve kas, kıkırdak, kas, kan ve kemikiliği gibi bağ dokusu elemanları bu tür farklılaşmayaörnek oluşturur. Nöral ve miyokardial hücrelerinkesinlikle az sayıda olan hücre turn overları budokulardaki yenilenmeyi sağlayabilecek hücrelerinneden bu kadar geç olarak gösterilebildikleriniaçıklayabilir. 1999 yılında Björnson ve ark. beyindenelde ettikleri nöral kök hücrelerin irradiye edilmişfarelerde 5-6 hafta sonra tüm seriler ve hatta T-Blenfositlerine dönüşebildiğini Science ‘da yayınladılar.Aslında 1997 yılında bir önceki deneyin ters yöndeçalıştığını gösteren çalışma ile yine farelerde kemikiliği hücrelerinin mikroglia, subkortikal beyaz cevherinfibröz astrosit hücresine ve neokorteksin protoplasmikastrositine dönüştüğü gösterilmişti. Özetle kanınbeyne ve beynin kana dönüştüğü gibi basiteindirgenebilecek bir transdiferansiyasyon deneyimiortaya çıkarıldı. Fetal gelişim sırasında mesodermkökenli hücrelerin organizma içerisinde göç edip farklıyerleşimlerde farklı dokulara dönüşebildiği zatenbiliniyordu. Ancak son yıllarda tartışılmaya başlananbir kere farklılaşmış dokuda istirahat durumundabekleyen mezanşimal hücrelerin tekrar dolaşımaçıkarak gereksinim gösteren başka dokulara gidiporada rejenerasyona katkıda bulunup bulunmayacağısorusudur. Bu soruyu yanıtlayan cevaplara karşıttartışmalar halen devam etmektedir. Ancak gerçekolan, bu bulgulardan cesaret alan hayvançalışmalarının 2002 ve 2003 yıllarında yayınlanmayabaşlamasıdır. Bu araştırmaların tümünde spinal kordyaralanması iskemik serebrovaskuler olay veyadejeneratif beyin hastalığı modellerinde kemik iliği kökhücrelerinin intravenöz uygulaması sonrasında ışıkmikroskopik ve fonksiyonel değerlendirmeler ilerejenerasyonun hızlandığına, remiyelinizasyonunoluştuğuna dair kanıtların elde edilmiştir. Budeneyimler fetal beyinden ortak bir nörohema-topoietik kök hücre populasyonu tanımlanmasını veklonlanarak in vitro olarak üretilebilmesini sağlamıştır.

Halen bilemediğimiz şey, insanda bu verilerinuygulanır olup olmadığıdır. Ancak bu aşamayageçebilmek için en ideal uygulama dozu, yöntemi ve

rejenerasyonu optimal sağlayabilecek değişkenlerintanımlanması gereklidir. Şimdiye kadar spinal kordrejenerasyonuna yönelik hayvan çalışmalarındasadece kemik iliği kök hücreleri ve sadece intravenözyolla uygulanmış olup olumlu sonuçlar bildirilmiştir.Etkinliği artırmak için kök hücrelerin gereksinimbölgesine maksimum miktarda ulaşmasını sağlamaküzere lokal uygulama; ayrıca mezanşimal kök hücreiçeren G-CSF veya benzeri sitokinlerle uyarılmışkemik iliği kullanımı ise, henüz denenmemişolasılıklardır.

Nöronal rejenerasyonu gösteren parametrelerin çoğuhistopatolojik yöntemler olup yeniden yapılanmanınkök hücre plastisitesi ve transdiferansiyasyonuna mıyoksa verilen kök hücrelerin sağladığı destek dokuortamında endojen nöronal progenitörlerin hızlanmışdiferansiyasyonuna mı bağlı olduğunu ayırt ettiriciduyarlılıkta değildir

Embriyonik merkez sinir sistemi dokusu:Perinatal ya da erişkin omurilik lezyonu içerisineembryonik beyin ve omurilik dokusununtransplantları, omurilik rejenerasyon araştırmasındaklasik ve iyi çalışılmış stratejilerdir. Her ne kadar,transplantların konakçıya integrasyonu erişkinomuriliğine göre perinatallerde daha iyi olsa da,genelde transplantlar neonatal ve erişkin konaklardaiyi yaşarlar. Yeni doğmuş sıçanda, transplantı terkedenve kaudal konakçı omuriliği içerisine devam eden liflerile kapsamlı büyüme oluşmuştur. Buna karşın,postnatal 10. günden daha yaşlı konakçılarda köprüfonksiyonu mevcut olmayıp, kısıtlanmış bir büyümegörülmüştür. Iwashita ve ark. embryonik sıçan donöromuriliğini, neonatal sıçan konakçı omuriliği içerisinegreftlemişler ve greft boyunca kortikospinal yolaksonlarının dikkate değer rejenerasyonunu venörolojik fonksiyonun yeniden kazanılmasınıbulmuşlardır (36).

Olfaktor glia hücreleri: Olfaktor mukozadakinöronlar, doğumdan sonra büyüyebilen ve erişkinhayatı boyunca bölünmeye devam edebilen teknöronlardır (27). Bununla birlikte, mukozadan olfaktöriçine doğru aksonların büyümesi özel glial hücrelertarafından desteklenmektedir (olfactory ensheatingcells). Bu özel hücreler, hem Schwann hücre hemdeastrositik özellikleri paylaşırlar (27). Bunlar PSS-MSSsınırını geçtiği bilinen tek glial hücrelerdir. Ek olarak,kültür içinde uygun aksonları myelinize etmekabiliyetine sahiptirler (26). Olfaktor glial hücreler,yaralanmış aksonlara uzun mesafe rejenerasyon içinuygun faktörleri sağladıklarından, bu hücreler omurilikyaralanmasının tedavisinde yeni imkânlar sağlayabilir.

50


Ependimal hücreler: Lateral ventriküllerinsubependiması içinde prekürsör hücre topluluğununmevcudiyeti bilinmektedir (55). Nestin, yetişkinMSS’de nöroepitelyal preküsör hücreler içindebulunan bir aracı proteindir. Aynı zamanda yetişkinMSS’nin lateral vantriküllerinin subependimasındabulunan multipotent preküsör hücrelerde in vitroolarak tanımlanmıştır (32). Omuriliğin gelişimisırasında, santral kanalın nöroepitelyal tabakasındakikök hücrelerinde nestin ekspresyonu saptanmıştır. Buekspresyon gelişim tamamlandığında progressif olarakazalmaktadır. Nestin immünreaktif hücreler, yetişkinbeyninde kök hücrelerin kaynağı olduğu düşünülenlateral ventriküllerin subependimasında in vivo olarakgösterilmiştir (82). Bununla birlikte, her ne kadaryetişkin omuriliğinin in vitro olarak nöral kök hücreleriiçerdiği rapor edilmiş olsa da, yetişkin memeliomuriliğinde prekürsör hücrelerin kaynağı in vivoolarak 1999’a kadar tanımlanmamıştır.

Attar ve ark. ependimal hücrelerin kök hücreözellikleri, bunların yeni destek hücreler ve aksonalrejenerasyon için matriks sağlamasındaki muhtemelrollerine dikkat çekmek amacı ile bir çalışmaplanlamışlardır (3). Bu çalışmaya göre omurilikyaralanmasından sonra santral kanal etrafındaki silialıependim hücrelerinin içinde geniş myelin yapısıolduğu gözlendi. Bu bulgu bize ependim hücrelerininkendi organının içinde yerleşmiş erişkin tip kök hücreolduğunu göstermektedir. Bu hücrelerin teröpotikpotansiyelleri, kültürü yapılmış kök hücrelerintransplantasyonu yapılarak ya da EGF ve FGF2 gibieksojen büyüme faktörleri ile endojen kök hücrelerinstimülasyonu ile anlaşılabilir (77).

Kök hücre: Kök hücre bir canlının vücudunda çokuzun süre bölünmeye devam ederek kendiniyeniliyebilen ve bu sayede farklılaşmış hücreleroluşturabilen, farklılaşmamış hücrelere verilen addır.Merkez sinir sistemindeki hücrelerin kök hücre olarakadlandırılabilmesi için bu hücrelerin neuron, astrosityada oligodentrosit’e dönüşebilmesi ve kendi kendiniyeniliyebilmesi lazımdır. Pregenitor hücre ise, kökhücreden doğrudan oluşan hücrelere denir. Progenitorterimi kök hücreye göre kısıtlı rejenerasyon kapasitesiolan hücreler için kullanılır. Kök hücreler nöral, kemikiliği kök hücresi, embriyonik kök hücre olaraksınıflandırılabilir.

Nöral• Beyinde subventrikuler bölge• Spinal kanal etrafındaki ependimal hücreler

• Parenkimal glial progenitor hücreler• Hippokampus dentate girus hücreler

Kemik iliği kök hücresi• Kemik iliği stromal cells-mesenchymal kök hücre• Hematopoetik kök hücre• Side population

Embriyonik• Embriyonik nor karsinoma hücreleri• Embriyonik germ hücresi• Embriyonik kök hücre: blastosit dönem

implantasyon öncesi embriyonun pluripotent içhücrelerinden oluşur.

• Multipotent fötal kök hücre: düşüklerdekifötüslerden

Omurilik yaralanmasında yaralanma bölgesindeneuron, astrosit ya da oligodentrosit’e dönüşebilecekhücrelerin ideal kaynağı halen bilinmemektedir.Muhtemel kaynaklar, serebral subependima yadaomurilik ependimasındaki yetişkin veya fötal kökhücreler ya da MSS kaynaklı olmayan nöral prekürsörhücreleri içermektedir. Birçok organda küçükalanlarda yerleşmiş ektrasellüler substrat içinde biryada daha fazla kök hücreye ev sahipliği yapılır ve bubölge yenilenmeyi kontrol eder. Buradan elde edilenerişkin kök hücrelerin beyinde subventrikülerbölgedeki prekursor hücreler(16) veya omuriliktesantral kanal çevresindeki ependimal hucrelerinolduğu düşünülmüştür.

Omurilik Yaralanmasında Hücre Tedavisi:Hayvan Çalışmaları

Omurilik yaralanmasında omurilik içine hücretranplantasyonu artık “hücre tedavisi, (cell therapy)”olarak adlandırılmaktadır. Omuriliğe transplante edilenbu hücrelerin pekçoğu neuron, astrosit ya daoligodentrosit gibi omurilik hücrelerine dönüşmesiamaçlanan kök hücrelerdir. Bunun dışında yaralanmabölgesinde rejenerasyona destek verebilecek,nörotrofik faktörleri salgılayabilecek Schwann hücresiya da olfaktör glia hücresi transplantasyonu yapılabilir.Yaralı omurilik dokusunun başka bir doku iledeğiştirilmesi omurilik bütünlüğünün devamınısağlamak amacıyla yaşayan hücre miktarını arttırmayayönelik metodlardır.

McDonalds ve ark. travmatik yaralanmadan 9 günsonra, nöral farklılaşmış fare embryojenik kökhücrelerinin sıçan omuriliğine transplantasyonunun,

51


transplant-kaynaklı hücrelerin hayatta kaldığını ve buhücrelerin astrosit, oligodentrosit ve nöronlarafarklılaşması ile sonuçlandığını göstermişlerdir (56). Buhücreler, lezyon kenarından en fazla 8 mm uzağamigrasyon göstermişlerdir. Bunun ötesinde, yürüyüşanalizleri ile transplantasyon uygulanan sıçanların arkabacakları ile ağırlıklarını taşıyabildikleri, kontrolsıçanlarda arka bacaklarda bunun olmadığıgösterilmiştir. Nistar ve ark. ise insan embriyonik kökhücrelerin omuriliğe transplante edildikten sonraoligodendrosite dönüşerek myelinizasyon yaptıklarınıgöstermiştir (63).

Lepore ve ark. nöral prekürsör hücrelerin MSSyaralanmasında ümit verici olduğunu, olası klinikuygulamada doğrudan parenkim enjeksiyonunaalternatif bir yol bulmayı amaçladıklarını bildirmiş-lerdir. Bu amaçla servikal omurilik yaralanmasındalomber ponksiyon ile nöral prekürsör hücrelerintratekal olarak uygulanmıştır. Sonuçlar bu hücrelerinservikal kesi bölgesine ulaştığını ve üç matür MSShücresine (nöron, astrosit ve oligodentrosit) dönüştüğügösterilmiştir (52). Iwanami ve ark. insan nöral kökhücrelerinin omurilik yaralanmasında primatlaratransplantasyonunun bu hücrelerin nöron, astrosit veoligodentrosite dönüşmesiyle sonlandığı ve bununklinik iyileşme ile birlikte olduğunu göstermiştir (35).Bu çalışmanın sonucunda, bu hücrelerin insanomurilik yaralanması tedavisinde kullanılabileceğiönerilmiştir.

Xiao ve ark. insan erişkin olfaktör epitel hücrelerinikadavradan izole etmişler, Bu nörosfer oluşturanhücrelerin brain derived neurotrophyc factor (BDNF)ürettiklerini göstermişler ve bunları rubrospinal traktusaksonlarının retrograd hücre atrofisinden kurtarılmasıve fonksiyonel iyileşmeyi artırmak için kullan-mışlardır. Bu nöroepitelial progenitörlerin rubrospinaltraktus aksonlarının rejenerasyonunu sağladığı veomurilik yaralanmasında otolog kök hücre olaraketkin iyileşme sağladığını göstermiştir (84).

Koshizuka ve ark. hematopoetik kök hücrelerin nöralhücre serisine dönüştüğünü ve fare omurilikyaralanmasında klinik iyileşmeyi düzelttiğinigöstermişlerdir (49). Erişkin insandan alınan Schwannhücreleri, subventriküler bölge hücreleri, olfaktor glialhücreler, kemikiliği hücreleri sıçan omuriliğinde myelinoluşturmuşlar, aksonal rejenerasyonu sağlamışlar veileti (conduction velocity) tekrar başlamıştır (30,48).

Michal Schwartz ve ark. omurilik yaralanmasındauyarılmış homolog makrofajların iyileşme sağladığını

göstermişlerdir (74). Daha sonra bu çalışma bir klinikçalışma haline dönüşmüş ve geçen ay ilk kısmıyayınlanmıştır (47).

Kulbatski ve ark. bu hayvan çalışmalarının sonucundaomurilik yaralanmasında insana transplante edilecekideal hücrenin aslında ne olduğun tam olarakbilinmediğine ancak, güçlü kanıtların bölge spesifiknöral progenitor kök hücrelerin olması gerektiğinibildirirler (51). Yapılmakta olan bu kadar çok çalışmayarağmen asıl soruların halen cevapsız kalması omurilikyaralanmasında rejenerasyonun ne denli kompleks veaşılması güç bir patoloji olduğunu göstermektedir. Buhayvan çalışmalarının çoğunda klinik çalışmalar henüzbaşlamamıştır.

Omurilik Yaralanmasında Hücre Tedavisi:İnsan Çalışmaları:

Omurilik yaralanmalarında rejenerasyon çalışmala-rının yapıldığı hayvan deneyi sayısında son yıllardadünyada hızlı bir artış görmekteyiz. Çok yakın zamanönce bazı klinikler, Faz 1 insan çalışması dabaşlatmıştır. Bu merkezlerin çoğu henüz çalışmalarınınsonuçlarını yayınlamadıkları için yaygın olarakbilinmemektedir. Günümüzde yapılmakta olandünyadaki Faz 1 (kontrolsüz) klinik (insan) çalışmalarınlistesi aşağıda verilmiştir. Bu liste Prof. Dr. CharlesTator’ın Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, NurhanAvman Günlerindeki görüşmelerinden edinilmiştir (78).Çok yakın geçmişte bu çalışmalardan üç tanesiyayınlanmıştır.

Michal Schwartz ve ark. Eylül 2005 makalelerindeuyarılmış homolog makrofajların akut omurilikyaralanmasında kullanımını amaçlayan Faz I klinikçalışmanın erken sonuçlarını yayınlamıştır (47).Omurilik yaralanmasında immun hücre tedavisininyapıldığı bu çalışmada asıl amaç bu yeni tedaviningüvenlik profilinin gösterilmesidir. Her Faz I çalışmadaolduğu gibi kontrol grubu içermemesi ve küçük birgrup ile çalışılmış olması sonucun bir ön bilgi olarakkabul edilmesi gerektiğini gösterir. Ayrıca buçalışmada tam (komplet) omurilik yaralanması olanhastalar seçilmiştir. Bu çalışmada 8 hastadan 3’ündeASIA skoru A iken zaman içinde C olmuş ve buistatistiksel olarak anlamlı bulunmuş. Bu çalışma sonuçolarak otolog makrofaj hücre tedavisinin akut omurilikyaralanmalı hastalarda iyi tolere edildiğini göstermiştir.

Feron ve ark. henüz basılmakta olan makalelerindeakut omurilik yaralanmasında otolog olfaktor glialhücrelerin yaralı omuriliğe transplantasyonununuygunluğunu ve güvenliğini araştırmışlardır (27). Bu

52


Faz I çalışmada 3 erkek paraplejik hastada prosedürütakip eden bir yılda bu işleme bağlı cerrahi sahada yeniomurilik hasarı, tümör ya da kist oluşumugözlenmemiştir. Bu çalışma sonuç olarak otologolfaktor glial hücre tedavisinin akut omurilikyaralanmalı hastalarda güvenli olduğunu göstermiştir.

Park ve ark. yaralanmış omurilik dokusu içine otologkemik iliği hücresi transplantasyonu yapmışlar vehastalara granulosit makrofaj koloni stimulan faktor(MG-CSF) uygulamışlar (64). Bu faz I çalışmada 6 hastakullanılmış. Hastaların 4 tanesinde iyileşme gözlenmiş.Bu çalışma sonuç olarak otolog kemik iliği hücretedavisinin akut tam omurilik yaralanmalı hastalardagüvenli olduğunu göstermiştir.

Bu çalışmaların ortak özellikleri hepsinin Faz I çalışmaolması ve hastalarda tam omurilik yaralanması (ASIA-A) olmasıdır. Bu çalışmalarda bildirilen metodlar ilebildirilen süre içinde bu metoda bağlı hastalara ek biryan etki görülmediği ve metodların güvenli olabileceğibildirilmekte, kullanılan hiçbir metodun tedavi ediciolduğu iddia edilmemektedir. Bu ön çalışmalar uzunsüreli vaka-kontrollü ileri çalışmaların yapılabilmesiiçin gereklidir. Literatürde omurilik yaralanmasınıntedavisi ile ilgili bunlardan başka klinik çalışmabulunamamıştır.

Tartışma ve Sonuç

Birkaç yıl önce omuriliğin gerçek tamiri (rejenerasyon)imkansız olarak görülmekte idi. Günümüzde halen birtedavi bulunamamış olmakla birlikte, ne mutlu kihücre, hayvan ve son zamanlardaki insan deney vearaştırmalarının sonuçları ümit vericidir.

Memeli MSSi aslında aksonal dallanma ve sinaptikreorganizasyon şeklinde önemli bir oranda plastisitegösterir. Kesiyi takiben, merkezi aksonlar yoğunrejenerasyona gider ve akson ucundaki mikroçevreninrejeneratif yanıtı düzenlediği izlenir. Eğer memeliomurilik aksonları çevresindeki ortam hücretransplantasyonu, greftleme veya çeşitli trofik faktörleruygulanarak modifiye edilirse, bu aksonlar rejenereolmak için güdülenebilir. Aksonların diskonneksiyo-nunu takiben, omurilik rejenerasyonunun varlığınıkanıtlamak için, aksonal yeniden büyümenin anatomikkanıtı, fonksiyonel sinapsların elektrofizyolojik kanıtıve fonksiyonel düzelmenin klinik kanıtı gereklidir. Enyeni keşfedilen, erişkin omuriliğinde göç edebilen veçoğalabilen kök hücrelerin varlığı ve transplantasyon,köprüleme ve ekzojen büyüme faktörlerinin

uygulanması gibi aksonal rejenerasyonu kolaylaştıranyöntemler, omurilik yaralanması sonrasında belirginve anlamlı nörolojik işlevlerin düzelmesini ulaşılabiliryapmaktadır. Mevcut deneylerin sonuçlarınadayanarak, insan omurilik yaralanmasında etkinrejeneratif tedavilerin ihtimali artık bir spekulasyondeğil gerçekçi bir hedeftir.

Rejenerasyon amacı ile yapılan ve kök hücretedavilerinin uygulandığı hayvan çalışmalarınınsonucunda omurilik yaralanmasında insanatransplante edilecek ideal hücrenin aslında ne olduğuntam olarak bilinmemekte ancak güçlü kanıtların bölgespesifik nöral progenitor kök hücrelerin olmasıgerektiği düşünülmektedir. Bu hayvan çalışmalarınınklinik çalışmaları çoğunun başlamamış, başlayanlarınçoğunun sonucu henüz alınmamıştır. Sınırlı sayıdayayınlanan Faz I çalışmaların sonucunda bildirilentedavi metodlarının etkinliğini gösterebilmek için uzunsüreli, vaka-kontrollü çalışmalara gereksinimduyulduğunu belirtmektedir. Kontrollü, randomize,kör, çokmerkezli klinik araştırması yapılmamış birmetod, tedavi metodu olarak kabul edilemez.

Omurilik yaralanmasında da tıp bilminindiğer branşlarında olduğu gibi birmetodun standart tedavi metodu olarakuygulanabilmesi için uzun süreli, vaka-kontrollü, kör, çok merkezli çalışmalaragereksinim vardır. Omurilik yaralanmasısonucu felç olan hastalar ve aileleri buağır patoloji ve sakatlık ile ruhsal, sosyal,fiziksel ve maddi olarak mücadele etmekzorundalardır. Bazı bilim merkezleri (!)kök hücrelerin “panacea” (her derdedeva) olduğunu bildirmektedir. Internetteve medyada bu hücreleri ya dabenzerlerini kullanarak hastaları belli birmebla karşılığı iyileştirdiğini iddia edenilanlara rastlamak mümkündür. Omurilikyaralanmasında hastaları iyileştirdiğinireklam yolu ile duyuran kliniklerin bukonuda yayınına ve bilimsel çalışmasınahiç rastlanamadığı gözönünde bulundurul-malıdır. Bu denemeler, tecrübeler yadabilgiler hastalar ve aileleri ile paylaşıl-madan önce bilimsel, kanıta dayalı,ispatlanabilir ve tekrarlanabilir özellik-leri ile bilimsel ortamlarda paylaşılmalıve tartışılmalıdır.

53


KAYNAKLAR:

1. Alessandri B, Bullock R: Glutamate and its receptors in thepathophysiology of brain and spinal cord injuries. Prog BrainRes 116:303-330, 1998

2. Anderson DK, Means ED. Iron induced lipid peroxidation inspinal cord: protection with mannitol and methylprednisolone.J Free Radic Biol Med 1:59-64, 1985

3. Attar A, Kaptanoglu E, Aydin Z, Ayten M, Sargon MF:Electron mi,croscopic study of the progeny of ependymal stemcells in the normal and injured spinal cord. Surgical Neurology(Baskıda)

4. Attar A, Tuna H, Sargon M, Yüceer N, Türker K, Egemen NEarly protective effects of Iloprost after experimental spinalcord traumas on rabbits Neurological Research, 20, 353 –359,1998

5. Attar A, Tuna H, Uğur H.C, Sargon M, Turker K , Egemen NEffect of Iloprost on vasospasm after experimental spinal cordinjury, an electron and light microscobic study , Neurol Res.2001 Dec;23(8):843-50

6. Balentine JD: Pathology of experimental spinal cord trauma.Lab Invest 39:236-253, 1978

7. Beattie MS, Bresnahan JC, Komon J, Tovar CA, Meter M,Anderson DK, Faden AI, Hsu CY, Noble LJ, Salzman S,Young W: Endogenous repair after spinal cord contusioninjuries in the rat. Exp Neurol 148:453-463, 1997

8. Bracken MB, Holford TR. Effects of timing ofmethylprednisolone or naloxone administration on recovery ofsegmental and long-tract neurological function in NASCIS 2. JNeurosurg 79:500-507, 1993

9. Bracken MB, Shepard M, Holford TR, et al.Methylprednisolone or tirilazad mesilate administration afteracute spinal cord injury: 1-year follow up. Results of the thirdNational Acute Spinal Cord Injury Randomized controlled trial.J Neurosurg 89:699-706, 1998

10. Buki A, Okonkwo DO, Povlishock JT. Postinjury cyclosporin Aadministration limits axonal damage and disconnection intraumatic brain injury. J Neurotrauma 16:511-521,1999

11. Bunge RP. Expanding roles of Schwann cell: Ensheathment,myelination, tropism and regeneration. Curr Opin Neurobiol3:805-809, 1993

12. Caroni P, Schwab ME. Two membrane protein fractions fromrat central myelin with inhibitory properties for neurite growthand fibroblast spreading. J Cell Biol 106:1281-1288,1988

13. Cheng H, Cao y, Olson L. Spinal cord repair in adultparaplegic rats: Partial restoration of hind limb function.Science 273:510-513, 1996

14. Cicek S. Attar A, Tuna H, Kecik Y, Egemen N, Effects ofDifferent Doses of Epidural Midazolam on SomatosensoryEvoked Potentials Acta Neurochir (Wien),142:9,21-927,2000

15. Coskun K, Attar A, Tuna H, Sargun M, Turker K, Egemen N,Early protective effects of Iloprost after experimental spinalcord ischemia in rabbits Acta Neurochir. (Wien),142:10,1135-1142,2000

16. Craig CG, Tropepe V, Morshead CM, Reynolds BA, Weiss S,van der Kooy D.: In vivo growth factor expansion ofendogenous subependymal neural precursor cell populations inthe adult mouse brain. J Neurosci 16(8):2649-58, 1996

17. Crowe MJ, Breshnahan JC, Shuman SL, Masters JN, BeattieMS: Apoptosis and delayed degeneration after spinal cordinjury in rats and monkeys. Nat Med 1:73-76, 1997

18. David S, Aguayo AJ. Axonal elongation into peripheralnervous system ''bridges'' after central nervous system injury inadult rats. Science Wash DC 214:931-933, 1981

19. Devon R, Doucette R. Olfactory ensheathing cells myelinatedorsal root ganglion neurites. Brain Res 589:175-9, 1992

20. Doucette R. Olfactory ensheating cells : potential for glial celltransplantation into areas of CNS injury. Histol Histopathol10:503-7, 1995

21. Duffill J Buckley J, Lang D, et al. Prospective study of omentaltransposition in patients with chronic spinal injury. J NeurolNeurosurg Psychiatry 71:73-80, 2001

22. Emery E, Aldana P, Bunge MB: Apoptosis after human spinalcord injury. J Neurosurgery 89:911-920, 1999

23. Ergun H, Bagdatoglu C, Ugur HC, Temiz C, Attar A, EgemenN, Tulunay FC,The vasorelexant effect of dipyrone on anexperimental cerebral vasospasm model in rabbits,Neurological Research, 22 (8):815-8,2000

24. Erskine L, Steward R, McCaig CD. Electric field directedgrowth and branching of cultured frog nerves, effects ofaminoglycosides and polycations. J Neurobiol 26:523-536,1995

25. Farbman A. Olfactory neurogenesis: Genetic or environmentalcontrol? Trends Neurosci 13:362-5, 1990

26. Fehlings MG, Tator CH, Linden RD: The relationships amongthe severity of spinal cord injury, motor and somatosensoryevoked potentials, and spinal cord blood flow. EEG ClinNeurophysiol 74:241-259, 1989

27. Feron F, Perry C, Cochrane J, Licina P, Nowitzke A, Urquhart,Geraghty T, Mackay-Sim A: Autulogous olfactory ensheatingcell transplantation in human spinal cord injury. Brain (inprint), 2005

28. Franzen R, Schoenen J, Leprince P, Joosten EAJ, Moonen G,Martin D. Effects of macrophage transplantation in the injuredadult rat spinal cord : A combined immunocytochemical andbiochemical study. J Neurosci Res 51:316-327, 1998

29. Fujimoto T, Nakamura T, Ikeda T, et al. Effects of EPC-K1 onlipid peroxidation in experimental spinal cord injury. Spine25:24-29, 2000

30. Goldman SA, Sim F: Neural progenitor cells of the brain.Novartis Found Symp 265:66-80, 2005

31. Goldsmith HS, De La Torre JC. Axonal regeneration afterspinal cord transection and reconstruction. Brain Res589:217-224, 1992

32. Gritti A, Parati EA, Cova L et al. Multipotent stem cells fromthe adult mouse brain proliferate and self-renew in theresponse to basic fibroblast growth factor. J Neurosci16:1091-100, 1996

33. Hall ED, Braughler JM. Effects of intravenousmethylprednisolone on spinal cord lipid peroxidation and(Na+,K+)-ATPase activity. Dose-response analysis during the1st hour after contusion injury in the cat. J Neurosurg 57:247-253, 1982

34. Hurlbert RJ. Methylprednisolone for acute spinal cord injury:an inappropriate standart of care. J Neurosurg 93(supp1):175-179, 2000

54


35. Iwanami a, Kaneko S, Nakamura M, Kanemura Y, Mori H,Kobayashi S, Yamasaki M, Momashima S, Ishii H, Ando K,Tanioka Y, Tamaoki N, Nomura T, Toyama Y, Okano H:Transplantation of human neural stem cells for spinal cordinjury in primates. J Neurosci Res 80 (2):182-190, 2005

36. Iwashita Y, Kawaguchi S, Murata M. Restoration of function byreplacement of spinal cord segments in the rat. Nature367:167-170, 1994

37. Kaptanoğlu E: Omurilik yaralanması. Temel Nöroşirurji.Editörler: Aksoy K, Palaoğlu S, Pamir N, Tuncer R. TürkNöroşirurji Derneği Yayınları. Cilt 2. Bölüm 125, Sayfa: 1144-1155, 2005, Ankara, (Kitap Bölümü).

38. Kaptanoğlu E, Beşkonaklı E, Solaroğlu İ, Kılınç A, Taşkın Y:Magnesium sulphate treatment in experimental spinal cordinjury: Emphasis on vascular changes and early clinical results.Neurosurgical Review 26:283-287, 2003

39. Kaptanoglu E, Caner H, Solaroglu I, Kilinc K: Mexiletinetreatment-induced inhibition of caspase-3 activation andimprovement of behavioral recovery after spinal cord injury. JNeurosurg Spine 3:53-56, 2005

40. Kaptanoğlu E, Tator CH: Omurilik yaralanması sonrası nöralkoruma stratejileri (Strategies for neuroprotection after spinalcord injury). Omurilik ve omurga cerrahisi. Editörler: M. Zileli,F. Özer. Bölüm:63, Sayfa:813-832, 2002, İzmir, (KitapBölümü).

41. Kaptanoglu E, Palaoglu S, Surucu S, Hayran M, Beskonaklı E:Ultrastructural scoring of graded acute spinal cord injury in therat. Journal of Neurosurgery (Spine 1) 97:49-56, 2002

42. Kaptanoglu E, Solaroglu I, Surucu HS, Akbiyik F, BeskonakliE: Blockade of sodium channels by phenytoin protectsultrastructure and attenuates lipid peroxidation in experimentalspinal cord injury. Acta Neurochir (Wien) 147(4):405-12,2005

43. Kaptanoğlu E, Şen S, Beşkonaklı E, Sürücü S, Tuncel M, KılınçK, Taşkın Y: Antioxidant actions and early ultrastructuralfindings of thiopental and propofol in experimental spinal cordinjury. Journal of Neurosurgical Anesthesiology 14(2):114-122, 2002

44. Kaptanoğlu E, Tuncel M, Palaoğlu S, Konan A, Demirpençe E,Kılınç K: Comparison of the effects of melatonin andmethylprednisolone in experimental spinal cord injury. Journalof Neurosurgery (Spine 1) 93:77-84, 2000

45. Karamehmetoglu SS, Unal S, Karacan I, Yilmaz H, Togay HS,Ertekin M, Dosoglu M, Ziyal MI, Kasaro glu D, Hakan T:Traumatic spinal cord injuries in Istanbul, Turkey. Anepidemiological study. Paraplegia 33(8):469-71, 1995

46. Katoh S, Ikata T, Tsubo M, Hamada Y, Masry MSE: Possibleimplication of leukocytes in secondary pathological changesafter spinal cord injury. Injury 28:215-217, 1997

47. Knoller N, Auerbach G, Fulga V, Zelig G, Attias J, Bakimer R,Marder JB, Yoles E, Belkin M, Schwartz M, Hadani M: Clinicalexperience using incubated aautologous macrophages as atreatment for complete spinal cord injury: Phase I study results.J Neuırosurg Spine 3:173-181, 2005

48. Kocsis JD, Akiyama Y, Radtke C: Neural precursors as a cellsource to repair the demyelinated spinal cord. J Neurotrauma21 (4):441-9, 2004

49. Koshizuka S, Okada S, Okawa A, Koda M, Murasawa M,Hashimoto M, Kamada T, Yoshinaga K, Murakami M, MoriyaH, Yamazaki M: Transplanted haemotopoetic stem cells frombone marrow differentiate into neural lineage cells andpromote functional recovery after spinal cord injury in mice. JNeuropathol Exp Neurol 63(1):64-72, 2004

50. Kreutzberg GW. Microglia: A sensor for pathological events inthe CNS. Trends Neurosci 19:312-318, 1996

51. Kulbatski I, Mothe AJ, Nomura H, Tator CH: Endogenous andexogenous CNS derived stem/progenitor cell approaches forneurotrauma. Curr Drug Targets 6(1):111-26, 2005

52. Lepore AC, Bakshi A, Swanger SA, Rao MS, Fischer I: Neuralprecursor cells can be delivered into the injured cervical spinalcord by intratechal injection at the lumbar cord. Brain Res1045(1-2): 206-216, 2005

53. Li M, Ona VO, Kaul M, et al: Functional role and therapeuticimplications of neuronal caspase-1 and -3 in a mause model oftraumatic spinal cord injury. Neuroscience 99:333-342, 2000

54. Liu D, Thangnipon W, McAdoo DJ: Excitatory amino acids riseto toxic levels upon impact injury to the rat spinal cord. BrainRes 547:344-348, 1991.

55. Lois C, Alveraz-Buylla A. Proliferating subventricular zone cellsin the adult mammalian forebrain can differentiate intoneurons and glia. Proc Natl Acad Sci USA 90:2074-77, 1993

56. McDonald JW, Liu XZ, Qu Y, et al. Transplanted stem cellssurvive, differentiate and promote recovery in injured rat spinalcord. Nature Medicine 5:1410-1412, 1999

57. McKerracher L, David S, Jackson DL, Kottis V, Dunn RJ,Braun PE. Identification of myelin-associated glycoprotein as amajor myelin-derived inhibitor of neurite growth. Neuron13:805-811, 1994

58. Nagashima C, Masumori Y, Hori E, et al. Omentumtransplantation to the cervical spinal cord with microan-gioanastomosis. No Shinkei Geka 19:309-318, 1991

59. Namiki J, Tator CH: Cell proliferation and nestin expression inthe ependyma of the adult rat spinal cord after injury. JNeuropat Exp Neurol 58:489-498, 1999

60. Nashmi R, Fehlings MG: Role of voltage gated K+ channels inthe pathophysiology of spinal cord injury. Modulator 14:5-9,2001

61. Nemecek S. Morphological evidence of microcirculatorydisturbances in experimental spinal cord trauma. Adv Neurol20:395-405, 1978

62. Nesathurai S. Steroids and spinal cord injury: revisiting theNASCIS 2 and NASCIS 3 trials. J Trauma 45:1088-1093,1998

63. Nistar GI, Totoiu MO, Haque N, Cvarpenter MK, KeirsteadHS: Human embriolojic stem cells differentiate intoolygodendrocytes in highly npurity and myelinate after spinalcord transplantation. Glia49(3):385-96, 2005.

64. Park HC, Shim YS, Ha Y, Yoon SH, Park SR, Choi BH, ParkHS: Treatment of Complete spinal cord injury patients byautologous bone marrow cell transplantation andadministration of Granulocyte-Macrophage colony stimulatingfactor. Tissuee Engineering Vol:11, No: 5/6, 2005

65. Pui Ng W, Cartel N, Roder J, et al. Human nervous systemmyelin inhibits neurite outgrowth. Brain Res 720:17-24, 1996

55


66. Rafael H, Malpica A, Espinoza M, et al. Omentaltransplantation in the management of chronic traumaticparaplegia. Acta Neurochir (Wien) 114:145-146, 1992

67. Rapalino O, Lazarov-Spiegler O, Agranov E: Implantation ofstimulated homologous macrophages results in partial recoveryof paraplegic rats. Nature Mdicine 4:814-821, 1998

68. Richardson PM, Verge VMK. The induction of a regenerativepropensity in sensory neurons following peripheral axonalinjury. J Neurocytol 15:585-594, 1986

69. Roederer E, Goldberg NH, Cohen MJ. Modification ofretrograde degeneration in transected spinal axons of thelampreys by applied DC current. J Neurosci 3:153-160, 1983

70. Salvio T, Schwab ME. Lesioned corticospinal axons regeneratein myelin-free rat spinal cord. Proc Natl Acad Sci USA87:4130-4133, 1990

71. Schnell L, Schwab ME. Sprouting and regeneration of lesionedcorticospinal tract fibers in adult rat spinal cord. Eur J Neurosci5:1156-1171, 1993

72. Schwab ME, Bartholdi D. Degeneration and regeneration ofaxons in the lesioned spinal cord. Physiol Rev 76:319-370,1996

73. Schwab ME, Kapfhammer JP, Bandtlow CE. Inhibitors ofneurite growth. Annu Rev Neurosci 16:565-95, 1993

74. Schwartz M, Lazarov-Spiegler O, Rapalino O, Agranov I,Velan G, Hadani M: Potential repair of rat spinal cord injuriesusing stimulated homologous macrophages. Neurosurgery44(5): 1999

75. Smith GM, Miller RH, Silver J. Changing role of forebrainastrocytes during development, regenerative failure, andinduced regeneration upon transplantation. J Cpomp Neurol251:23-43, 1986

76. Stys PK, Waxman SG, Ransom BR: Ionic mechanisms ofanoxic injury in mammalian spinal CNS white matter: Role ofNa+ channels and Na+-Ca++ exchanger. J Neurosci 12:430-439, 1992

77. Tator CH. Biology of neurological recovery and functionalrestoration after spinal cord injury. Neurosurgery 42:696-708,1998

78. Tator CH: Honorary lecturer at Nurhan Avman Days inAnkara University Faculty of Medicine Department ofNeurosurgery: Personal communication. March 5-6 2005,Ankara, Turkey.

79. Tator CH, Fehlings MG: Review of the secondary injury theoryof acute spinal cord trauma with emphasis on vascularmechanisms. J Neurosurg 75:15-26, 1991

80. Tator CH, Kaptanoğlu E: Yaralanmış omuriliğin rejenerasyonu(Regeneration of the injured spinal cord). Omurilik ve omurgacerrahisi. Editörler: M. Zileli, F. Özer. Bölüm:65, Sayfa:841-866, 2002, İzmir, (Kitap Bölümü).

81. Tello F. La influencia del neurotropismo en la regeneracion delos centros nerviosos. Trab Lab Invest Biol 9:123-159, 1911

82. Tohyama T, Lee VM-Y, Rorke LB et al. Nestin expression inembryonic human neuroepithelium and in humanneuroepithelial tumor cells. Lab Invest 66:303-13, 1992

83. Wrathall JR, Teng Y, Choiniere D, Mundt D: Evidence thatlocal non-NMDA receptors contribute to functional deficits incontusive spinal cord injury. Brain Res 586:140-143, 1992

84. Xiao M, Klueber KM, Lu C, Guo Z, Marshall CT, Wang H,Roisen FJ: Human adult olfactory neural progenitors rescueaxotomized rodent rubrospinal neurons and promotefunctional recovery. Exp Neurol 194(1):12-30, 2005

85. Young W. Medical treatments of acute spinal cord injury. JNeurol Neurosurg Psych 55:635-639, 1992

86. Yuceer N, Attar A, Sargon M, Turker K, Egemen N, The earlyprotective effects of L-arginine and Ng-nitro-Larginine methylester after experimental acute spinal cord injury.A light andelectron microscobic study, , Journal of ClinicalNeuroscience,7 (3),238-243, 2000

87. Yüceer N, Tuna H, Attar A, Sargon M. Egemen N, The effectsof topical L-Arginine and Ng-nitro- L Arginine methyl esterafter experimental acute spinal cord injury: A light andElectron microscobic study Neurosurgical Review 25 (3): 184-190 2002

56


Giriş

Hekim mesleki uygulamalarından dolayı yasalarkarşısında sorumludur. Bu genel kural nedeniyle bircerrahın sadece uzmanlığı ile ilgili olarak tıptabenimsenmiş ve kabul edilmiş standart bilgileri bilmesive uymak zorunda olması da yeterli değildir; aynızamanda asgari temel hukuk bilgilerine de sahipolması gereklidir. Yasal uygulamalar olduğu sürecesorumluluk da olacağına göre en akılcı yol, sorumlulukyaratan hukuk kurallarını iyi bilmek ve gerekeniyapmaktır(4,16).

Ülkemizde Sağlık Mevzuatı

Ülkemizde çağa uygun, hekimlerin yasal sorumlu-luklarını düzenleyen spesifik bir yasa veya tüzükyoktur. Ümidimiz, en kısa zamanda hazırlanıpyürürlüğe konmasıdır.

Hasta ve hekim ilişkisi, bir takım kurallar içermektedir.Bu kuralların başında da hastaya potansiyel olarakfaydalı olacak herhangi bir tedavinin ek zarargetirmemesi gelir(1,8,10). Eğer hastaya ek zararverilirse bu zararların hangisinin hukukumuzda suçsayıldığı bilinmelidir. Hekimlerin, dolayısı ile biznöroşirürjiyenlerin mesleki uygulamalarındaki yasalsorumlulukları halihazırdaki çeşitli yasa, tüzük veyönetmeliklerle ortaya konmuştur. Bu nedenleTürkiye’deki yasal mevzuat ve bazı kavramlarıngözden geçirilmesinde yarar vardır(4,8,10,15,16).

• 11.04.1928 tarih ve 1219 sayılı “Tababet veŞuabatı Sanatları Tarz-ı İcrasına Dair Kanun” halentemel yasa durumundadır. Ayrıca;

• 24.02.1930 tarih ve 1993 sayılı “UmumiHıfzısıhha Kanunu”

• 11.01.1936 tarih ve 38 sayılı “Tababeti AdliyeKanunu”

• 23.01.1953 tarih ve 6023 sayılı “Türk TabipleriBirliği Kanunu”

• 13.01.1960 tarih ve 4\12678 sayılı “TıbbiDeontoloji Nizamnamesi”

• 10.09.1982 tarih ve 8\5319 sayılı “Yataklı TedaviKurumları İşletme Yönetmeliği”

• 01.09.1998 tarihli “Hasta Hakları Yönetmeliği”

• Adli Tıp Müessesesi Kanunu

• TTB Meslek Etiği Kuralları Yönetmeliği

• TTB Soruşturma ve Sorgulama Yönetmeliği

• 01.06.2005 tarihli 5237 sayılı “Türk CezaKanunu”

• 5237’de Cezai Sorumluluk; “21, 22, 83, 85, 88,89, 90, 257”

62


ggöörrüüşşlleerr

Komplikasyon, Malpraktis, Kusur Tan›m› veKusurlu Duruma Düflmemek ‹çin

Al›nacak Önlemler

Doç. Dr. Halil AKİ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Nöroşirürji Anabilim Dalı

“TCK Madde 4 :Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz”

Olası kasıt: Madde 21.-(2) Kişinin, suçun kanunutanımındaki unsurların gerçekleşebileceğiniöngörmesine rağmen fiili işlemesi halinde olası kasıtvardır(17).

Taksir: Madde 22.-(2) Dikkat ve özen yükümlülüğüneaykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun, kanuntanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerekgerçekleştirilmesidir(17).

Bilinçli taksir: Madde 22.-(3) Kişinin öngördüğüneticeyi istememesine karşın neticenin meydanagelmesi halinde bilinçli taksir vardır(17).

Kasten öldürmenin ihmalli davranışlaişlenmesi: Madde 83.-(3) Belli bir yükümlülüğünihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel cezaolarak, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerineyirmi yıldan, yirmi beş yıla kadar müebbet hapis cezasıyerine on beş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde iseon yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükümolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmaya-bilir(17).

Taksirle öldürme: Madde 85.-(1) Taksirle bir insanınölümüne neden olan kişi, üç yıldan altı yıla kadar hapiscezası ile cezalandırılır(17).

Taksirle yaralama: Madde 89. Başkasının sağlığınınya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olankişi, sağlığının bozulmasındaki dereceye göre 3 aydan2 yıla kadar (Madde 89.-1, 2, 3) hapis cezasıyla,cezanın durumuna göre (1 yılın altında) adli paracezası ile cezalandırılır. Bilinçli taksir hali hariç olmaküzere bu maddenin kapsamına giren kişilerinsuçlarının soruşturulması ve kovuşturulması şikayetebağlıdır(17).

Adli para cezası: Madde 52.-(1), (2) Kanunda aksinehüküm bulunmayan hallerde 730 günden fazlaolmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir günkarşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılmasısuretiyle hesaplanır, adli para cezasının miktarı, kişininekonomik ve diğer şahsi halleri (ünü, ünvanı…) gözönünde bulundurularak hakim tarafından takdiredilir(17).

İnsan üzerinde deney: Madde 90. (01.06.2005tarihli 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na bakınız) 17).

Görevi ihmal: Madde 257. –(2) Nöbete gitmeme,acil vakaya müdahalede gecikme, adli vakalardayapılan hatalar (suçu bildirmeme, suç delilini yoketme) gibi(17).

Suç kavramı: Türk Ceza Hukuku’nda kanununyasakladığı eylemler suç olarak kabul edilmektedir(4).

Taksirli suç: Kişi, eyleminden doğacak zararlısonucu bilmekte, bu sonucu istememekte ancak,gerekli önlemleri almamakta veya yetersizkalmaktadır. Tıpta, taksirili suç tıbbi kötü uygulama(tıbbi malpraktis) olarak tanımlanır(4,8).

Tıpta kötü uygulama (Malpraktis): Hastayamüdahale yetkisi bulunan sağlık çalışanının öneri veuygulamaları sonucu hastalığın normal seyrinin dışınaçıkarak iyileşmesinin gecikmesinden ölümüne kadargeniş bir yelpazede gelişen şartların tümüdür.Malpraktis, tüm dünyada olduğu gibi son on yıl içindeTürkiye’de de tartışılan etik, hukuki, tıbbi, eğitimsel veyönetimsel yönleriyle çok yönlü bir konudur. Dahaaçık bir tanımla hekimin tanı ve tedavide güncelstandart ve belirlenmiş davranış biçiminden farklıdavranması (kötü davranış) veya görevi ihmali sonucu,hastada geçici sağlık bozulmasından ölümüne kadargiden bir değişkenlikte zarara neden olmasıdır. Kısaca,bu işi profesyonel olarak yapan kişilerin kötüuygulamaları dikkat ve özen eksiklikleri, tedbirsizlik yada ihmalleri sonucu hizmet alanın zarargörmesidir(1,2,3,4,5,7,10,15).

Dünya Tabipler Birliği (The World MedicalAssociation) 1992 yılında 44.Genel Kurulu’nda kabulettiği “Tıpta Kötü Uygulama” konulu Mar Bellabildirgesinde; tıbbi uygulama hatalarını “Hekimintedavi sırasında standart uygulamayı yapmaması,beceri eksikliği veya hastaya tedavi vermemesi ileoluşan zarar” olarak tanımlamıştır(4,10,15).

Nöroşirürjide meslek hatası; beklenen komplikasyonsınırları dışına taşarsa nöroşirürjikal malpraktistenbahsedilir. Burada en önemli nokta, komplikasyonsınırlarını belirlemektir.

Komplikasyon: Bir hastalığın seyri esnasında oluşanikinci bir hastalık, mevcut hastalığa eklenen diğer birhastalık veya bozukluk olarak tanımlanır. Yasakarşılığı, izin verilen risktir. Bu tanıma görenöroşirürjiyenin tıbbın kabul ettiği normal risk vesapmalar çerçevesinde davranarak gerekli dikkat veözeni göstermesine rağmen ortaya çıkan istenmeyensonuçlardan yasal olarak sorumlu olamayacağıbelirtilmektedir(1,3,7,8).

Komplikasyon; zamanında fark edilmezse, farkedilmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa, farkedilip önlem alınmasına rağmen güncel standart tıbbigirişimde bulunulmazsa malpraktise dönüşür (1,10,18).

63


Kusur: Özel hukukta zararın sebebi olarak kendinigösteren, zarar vereni sorumlu tutan ve hukukdüzenince kınanabilen bir davranıştır. Başka biranlatımla hukukta kusur, olması gereken davranışagösterilen irade eksikliğidir. Kusurluluğun kasıt(amaçlama) ve taksir (ihmal = savsama) olarak iki türüvardır. Her iki kusur tipinde de ortak olan, fiilinistenmesidir.

Tıpta, kusurun oluştuğunu kabul edebilmek için;“Gelişen olumsuz sonucun öngörülebilir ve önlenebilirnitelikte olması, ancak bunun için gerekli olandavranışın bir irade eksikliği sonucu gösterilmemişolması gerekir”(10). Tıpta uğraşı insan olduğu içinirade eksikliği gösterme lüksümüz yoktur. Gelişenolumsuz sonucun dikkatsizlik, tedbirsizlik, özeneksikliği ve gerekli çaba gösterilmemesinden ilerigelmesi gerekir. Çaba yetersizliği bile başlı başınatıpta, tıbbi görev taksiri olarak tanımlanır(4).

Nöroşirürjiyenin yasalar karşısındaki sorumluluklarıdört grupta toplanır :

• Cezai sorumluluk (Adli yargı – Ceza davası)• Hukuki sorumluluk (Adli yargı– Hukuk davası –

Maddi/manevi tazminat)• İdari sorumluluk (Kurum içi soruşturma)• Mesleki sorumluluk (Tabip Odası Onur Kurulu)

(Meslekten geçici veya kalıcı men cezası verme yetkisi,Tabip Odası Onur Kuruluna aittir)(13,14).

Ölen bir hastada kusur aranırken ölümün, hekiminyaptığı girişimlere mi bağlı olduğu yoksa, hastalığınamı bağlı olduğunun tespiti gerekir. Ölümde hekim vehastaneye ait bir kusur varsa sorumlulukvardır(1,4,8,10,14).

Hastalığın tanısının konmasında gecikme veya tanısalaraştırmalarda eksiklik, hastalığın ilerlemesine, yanlışteşhis konmasına ve hatta hastanın kaybedilmesineneden olabilir. Bu gibi durumlarda hekimkusurludur(4,10).

Tıbbi sorumluluk alanına ilişkin uygulamadameselelerin hemen hemen hepsi sağlık personelininkusurlu olup olmadığının tespiti açısından ortayaçıkmaktadır. TCK içeriğine göre bilirkişi veya bilirkişiheyetlerinin raporlarında sağlık personelinin kusurluolup olmadığını belirtme dışında kusur oranlarıhakkında bir yorumda bulunamayacaklardır. Kusurluolan sağlık personelinin cezai veya tazminatla ilgiliyorumu yargıya bırakılmıştır(10,17).

Literatür taraması ve Adli Tıp bilirkişilik deneyim-lerime göre mahkeme kararlarına konu olan olaylarınbüyük çoğunluğunun, çok önemli hayati önem taşıyanameliyatlara değil, sürekli yapılan olağan ameliyatlaradayandığı dikkati çekmektedir. Örneğin nöroşirürjidekidisk hernisi ameliyatları, instabilite için spinal füzyonameliyatları gibi… Türkiye’de nöroşirürjiyi ilgilendirenmalpraktis davaları, kadın hastalıkları ve doğum, genelcerrahi ve iç hastalıklarından sonra dördüncü sıradayer almaktadır(1,10).

Nöroşirürjide Cerrahi Hatanın Nedenleri

1) Tecrübesizlik, bilgi eksikliği ve kültürel bariyerlernedeniyle üst sorumludan yardım istemekteçekinilmesi, ayrıca daha deneyimli meslektaşla-rından görüş alınmaması.

2) Takım çalışmasındaki koordinasyon bozukluğu,

3) İletişim eksikliği,

4) Dikkatsizlik,

5) Tedbirsizlik,

6) Özensizlik,

7) Çaba göstermede yetersizlik,

8) İnsan faktörü (aşırı iş yükü veya aşırı iyimserlikgibi nedenler),

9) Davranışsal problemler (kurum içi kişisel çekiş-meler gibi nedenler),

10) Karar verme sürecine hasta ve/veya yasaltemsilcilerinin dahil edilmemesi,

11) Hastaların takibinin iyi yapılmaması

…gibi nedenler sayılabilir(1,2,3,4,10,11,15,18).

Biz nöroşirürjiyenlerin kusurlu duruma düşme-mesi için alınacak başlıca önlemler şu şekildesıralanabilir:

1) Hasta ve/veya yasal temsilcisinden yazılı veimzalı, özel risk faktörlerinin de bahsedildiğiaydınlatılmış onamın alınması,

2) Güncel tıbbi uygulamalara uygun şekilde alınmışbir ameliyat kararı ve şartlarının olması,

3) Zorunlu haller dışında çalıştığımız biriminolanaklarının elverdiği ameliyatların yapılması,aksi durumlarda riskli ameliyatlardan kaçınılması(defansif hekimliğe yöneltecek kadarabartılmaması kaydıyla),

4) Acil vakalara zamanında müdahale ederek erkenteşhis ve tedavi yönüne gidilmesi,

64


5) Tıbbi hata iddiasının araştırılmasında ve bilirkişiveya bilirkişi heyetlerinin rapor düzenlemesindeihtiyaç duyabileceği belge ve kanıtlar için;hastanın adına düzenlenmiş ve iyi dökümanteedilmiş klinik durumu, yapılan araştırmaları, tanıve endikasyonu, seçilmiş tedavi yöntemininnedenini, cerrahi işlem sırasında ve sonrasındagelişen istenmeyen durumların nedenlerini açıkçabelirtecek kayıtların zamanında ve düzenli olarak,“el yazısı ile” de tutulmuş olması gereklidir.Çünkü; bilgisayarla kayıt tutmak çok dahazahmetsiz olmakla birlikte, adli vakalardadokümanda düzeltme yapıldığı veya bilgininusulsüz açıklandığı iddialarına karşı doktorusavunmasız bırakabilir(1,3,4,8,10,18).

SONUÇ :

Biz nöroşirürjiyenler, yasal sorumluluklarımızı veyetkilerimizi iyi bildiğimizde, hem hastamıza dahafaydalı olur, hem de kendimizi yasalar önünde zordurumlara düşürmeyiz. Bu nedenle yukarıda ayrıntılıolarak önerilen hususları daima dikkate alıp biziilgilendiren yasal uygulamalara dikkat edersek,hukuksal sorunlara daha az maruz kalırız.

KAYNAKLAR

1. Ak H. Türk nöroşirürjiyenler için rehber. Türk NöroşirürjiDergisi Bülteni, 7: 91-97, 2005.

2. Aydın E. Tıbbi etik ve malparaktis. Tıp Etiği Araştırmaları, Ed.Arda B. Biyoetik Derneği Yayını, Ankara, 1999.

3. Berry W. Surgical malpractice: Myhts Surgeons. Forum. 23(4): 10-11, 2004.

4. Çelik F. Cerrahın yasal sorumlulukları, http://www.goztepee-gitimhastanesi.com.

5. Çolak A. Nöroşirürjide malpraktis. Türk Nöroşirürji Dergisi,12:94-98, 2002.

6. Çolak A. Komplikasyon mu? Malpraktis Mi? Malpraktisdavalarının asli unsurlari. Hekim Forumu Dergisi, 32-33,2003.

7. Çolak A. Hizmet kusurlarından malpraktise. Türk NöroşirürjiDerneği Bülteni, 6:48-52, 2005.

8. Hanci H. Malpraktis-tıbbi girişimler nedeniyle hekimin ceza vetazminat sorumluluğu, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2002.

9. Hanci M. Disk cerrahisinde medikolegal sorunlar. Lomber DiskHastalığı, 245-252, 2002.

10. İnce H. Tıpta kötü uygulamalara adli tıp yaklaşımı.http://www.adlitipyaklasimi.com

11. McDonald G. A legal perspective on complication. TheAmerican System. Brain Surgery, 2355-2365, 1993.

12. Nelson PB. Medical Professional Liability Crisis. Surg Neurol,61: 26-28, 2004.

13. Özkara E, Hanci İH. Türkiye’de nöroşirürjiyenin yasalsorumlulukları ve medikolegal sorunları. Türk NöroşirürjiDergisi, 13: 213-220, 2003.

14. Özkara E, Naderi S, Gündoğmuş ÜN, Arda N. Yüksek SağlıkŞurası’ında 1994-98 yılları arasında incelenen spinal cerrahimalpraktis olgularının değerlendirilmesi, Türk NöroşirürjiDergisi, 14 (3): 151-157, 2004.

15. Schroder J. Surgical complications. Identifying MedicalMalpractice and Investigators. Thomas InvestigativePublications, Austin Texas, 2002.

16. Şenocak Z. Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu, Ankara,1998.

17. Türk Ceza Kanunu. Kanun No: 5237, Tarih: 01.06.2005.

18. World Federation of Neurosurgical Societies and EuropeanAssociation of Neurological Societies (Final version, August).Good Practice: A guide for neurosurgeons. Acta Neurochir(Wien), 141: 793-799, 1999.

65


Arafl t › rma Et i¤i

Modern bilimin doğuşu insanlık tarihinin belki de enönemli olaylarından birisidir. Kimi bilim tarihçilerinegöre, bilim kökü ilk uygarlıklara kadar uzanan birdeneyim ve bilgi birikimi iken, kimileri de bilimi bellikültürel koşullarda ortaya çıkan üstün yetenekliseçkinlerin öğrenme ve araştırma tutkusunun ürünüsaymaktadırlar. Ayrıca bilimin gelişmesinde temeletkeni toplumsal gereksinimler ve ekonomik koşullarabağlayan düşünürler de bulunmaktadır(1). Hangikoşullar altında ortaya çıkmış ve gelişmiş olursa olsunbilim bir araştırma yöntemi olarak insan düşüncesinegüçlü bir nitelik kazandırmıştır.

Bilim, belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan,belli bir amaca yönelen yöntemli araştırma ve bilgiedinme süreci olarak tanımlanmaktadır(2). Tarihöncesi dönemlerde “deneme-yanılma” yoluylagerçekleşen bilgilenme süreci, bu basit yapısındangünümüzde karmaşık bilimsel araştırmalara doğru birevrim geçirmiştir(3). Günümüzde bilim bilgiyearaştırma yoluyla ulaşmaktadır. Araştırma, bilgiyeulaşmak için yapılan en basitinden en karmaşığa kadaruzanan yöntemli çalışmadır(2). Bilim, özünde, birarayıştır; gerçeği bulmaya, olgusal dünyayı açıklamayayönelik bilişsel bir arayıştır ve bu etkinliğin asıl özelliğiürettiği bilgiden çok, bilgi üretme yöntemidir(1).

Bilimsel çalışmalarla insanlık adına önemli yararlarelde edilebilmesine karşın, araştırmanın yapısı veyürütülmesinde karmaşık etik, yasal ve sosyal sorunlarortaya çıkabilmektedir(4). Günümüzde bunlaraarasında, üzerinde en fazla tartışma yürütülen konularözellikle etik sorunlardır. Etik, insanın oluşturduğudeğerler evrenini inceleyen, onu “doğru”, “yanlış”,“iyi”, “kötü” ya da “onaylanır”, “onaylanmaz”

biçiminde yorumlayan felsefenin bir alt dalıdır(5).Kısaca etik doğru ve yanlışın teorisi, ahlak ise onunpratiğidir(6). Tıbbi etik, tıp uygulamaları sırasındaortaya çıkan değer sorunlarının, çatışmalarıntartışıldığı, açıklığa kavuşturulduğu, çözüm yollarınınbulunmaya çalışıldığı etik alanının tıp olgusu içindekifarklılaşmış uzantısıdır. Tıbbi etiğin temel olarak dörtilkesi bulunmaktadır. Bunlar; yararlı olmak, zararvermemek, özerkliğe saygı ve adalet ilkesidir.

Bir bilimsel araştırma sürecinde ortaya çıkan değersorunlarının incelendiği alan, araştırma etiğininkonusunu oluşturmaktadır(7). Bu yazıda araştırmaetiği sağlık bilimleri alanında ele alınmaktadır.Araştırma etiği, bilimsel araştırmalar aracılığıylaüretilen bilginin, doğa, çevre ve topluma yansımalarınıher yönüyle irdelemek sorumluluğunu taşıyan biliminsanlarının başlıca dayanağını oluşturmaktadır(8).İnsan denekler üzerinde yapılan araştırmalardahekimin asıl ödevi olan “hastası için en iyiyi yapma ,yararlı olma ödevi” ile bir araştırmacı olarak “iyiaraştırma yapma arzusu” çoğu zamançatışmaktadır(4). Yani hekim olarak davranmanınnormu ile araştırmacı olarak davranmanın normubirbiriyle çelişmektedir(9). Bu durumda “araştırmayıönemseme” “insanı/hastayı önemseme” nin önünegeçebilmektedir. Başka bir ifade ile hekimin,araştırmacı sorumluluğu nedeniyle “sosyal yararı”“hastanın yararı”nın üstünde tutma tehlikesidoğabilmektedir. Bu endişeden başka araştırmacıhekimin araştırmayla elde edeceği ödüller, saygınlıkkazanma, akademik terfi gibi nedenler de deneğinsağlığı ve haklarının göz ardı edilebileceği endişesiniyaratmaktadır.

57


ggöörrüüşşlleerrDr. Cemal Hüseyin GÜVERCİNAnkara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Doktora Öğrencisi

Dr. Berna ARDAAnkara Üniversitesi Tıp FakültesiDeontoloji (Tıbbi Etik) AD Profesörü

Sağlık bilimleri kapsamında yapılan araştırmalarınortak amaçları bulunmaktadır. Temel amaç hastalık vesakatlıkların oluşumunu önlemek ve sağlık düzeyiniyükseltmektir. Ayrıca daha etkin tanı ve tedaviyöntemleri geliştirmek, hastalık ve ölüm oranlarınıazaltmak, dolayısıyla yaşam süresini uzatmak veyaşam kalitesini artırmaktır. Bu amaçlara hizmetedebilecek yeni tıbbi bilginin gelişimini sağlamak vemevcut bilginin geçerliliğini sınamak gibi“genelleştirilebilir bilgiye katkıda bulunmak”araştırmaların diğerhedeflerindendir. Bu durumdakişisel ve sosyal yararlarıtartışılamayan bu tür araştırmalariçin hasta ya da sağlıklıgönüllülerin denek olarakkullanılması kaçınılmaz bir durumolmaktadır(4).

İnsan denekleri içeren araştırma-larda ortaya çıkan etik ve yasalsorunlar “denek hakları” kavramını ortaya çıkarmıştır.Genel olarak bu kavram, araştırmaya katılan bireylerinbedensel, ruhsal ve sosyal bütünlüğünü korumayahizmet edecek etik ilkeleri ortaya koymaktadır. Bubağlamda yapılacak araştırmaların yüksek bilim ve etikstandartlara göre yapılması önemlidir. Bilimselçalışmalarda bu esasın yerine getirilmesi için önesürülen koşullar;

• Araştırmanın bilimsel gerçeklere dayanması• İyi tasarlanması• Etik ilkelere ve topluma karşı sorumluluğukoruyabilecek şekilde yapılandırılması• Araştırmaya katılan bireylerin esenliğini ve haklarınıkoruyabilecek, saygı gösterilebilecek şekildeyürütülmesidir(4).

İnsan denekler üzerinde yapılan araştırmalarda etiksorunlar insana saygı, özerkliğe saygı, yararlı olmak,zarar vermemek, gizlilik, dürüstlük ve adalet ilkesibağlamında ortaya çıkmaktadır.

Özerklik, kişinin kendi başına düşünme,değerlendirme, özgür bir biçimde kendi hakkındakarar verme ve eylemde bulunabilme yetkinliğidir.İnsana ve özerkliğine saygı ilkesi, deneklere özerkbireyler olarak davranılması ve saygı gösterilmesini,özerkliği azalmış kişilerin haklarının korunmasınıamaçlamaktadır(4). Bu ilke deneklerin kendilerine neolup olmayacağını seçme ve karar verme hakkınasahip olduğu, dolayısıyla deneklerin katılımı içinaydınlatılmış ve gönüllü karar vermeleri gerektiğini

savunmaktadır. Araştırmalarda deneklerin özerkseçimlerine saygı göstermek ve bu seçimlerini ortadankaldıran paternalistik (babacan) tutumdan uzakdurmak gerekir. Özerkliğe saygı ilkesinin tıbbiuygulamalar ve araştırmalardaki karşılığı “aydınlatılmışonam”dır. Deneklerden aydınlatılmış onam alınmasıetik açıdan en önemli unsur olup araştırmalarda amaç,yöntem, beklenen yararlar, riskler, olası tehlike vekomplikasyonlar konusunda denek adaylarınınyeterince bilgilendirilmesi ve aydınlatılması

vazgeçilmez bir koşuldur. Onamınyasal ve etik açıdan geçerliolabilmesi için; deneğin yeterliölçüde bilgilendirilmesi,açıklamaların denek tarafındantam olarak anlaşılması ve deneğinözgür iradesi ile gönüllü olarakkarar vermesi gerekmektedir. Budoğrultuda yazılı olarak onamlarıalınırken, onamlarını geri çekmehaklarının bulunduğu ve istedikleri

anda çalışmadan ayrılabilecekleri ve çalışmayakatılmayı reddedenlere karşı hiçbir ayrımcılığınyapılmayacağı bilgisi de verilmelidir. Bu noktadaaldatma, yanıltma, yönlendirme, ikna, baskı vezorlama gibi tutum ve davranışlardan uzak durmakgerekir. Bu etik gereklilikleri çocuklar için de kabuledip, onların anlama kapasitesine göre araştırmayaaydınlatılmış katılımları sağlanmalıdır(4,8).

İnsan deneklerin kullanıldığı araştırmalarda, gerekaraştırmanın başlangıcında, gerek devamında vegerekse sonuçlandırıldıktan sonra olmak üzere heraşamada, deneklerin mahremiyetlerine saygıgösterilerek korunması gerekmektedir. Her bir denekiçin bir kod numarası verilerek deneğin kimliği vediğer bilgileri gizli tutulmalı ve yetkisiz kişilerin bubilgilere ulaşmasını engelleyecek yeterlikte güvenlikönlemleri alınmalıdır. Veriler deneğin tanınmasınıengelleyecek şekilde rapor edilmeli ve deneğin onamıalınmadan üçüncü kişilere bilgiler aktarılmamalıdır(8).

Özünde yararcı bir uğraş olan tıp uygulamalarındayararlı olma ilkesi, yararı en üst düzeye çıkarmayı,zararı önlemeyi ya da en aza indirmeyiamaçlamaktadır. Ancak bu ilke toplumun yararıuğruna, bireyin yararının ve haklarının çiğnenerekinsanlar üzerinde tehlikeli araştırmalar yapılmasıanlamına gelmemektedir. Bu nedenle araştırmalardarisk/yarar oranının dürüstçe belirlenmesi ve olasıriskin günlük yaşantıda karşılaşılabilecek risklerdendaha az olması gereklidir. Araştırmalarda deneklerinfiziksel, mental hiçbir zarara uğramaması ve yararlı

58


Araştırmacı hekimin araştırmaylaelde edeceği ödüller, saygınlıkkazanma, akademik terfi gibinedenler de deneğin sağlığı vehaklarının göz ardı edilebileceği

endişesini yaratmaktadır.

eylemde bulunma ödevi, araştırmacının temel ahlaksalyükümlülüğüdür(4).

Hipokrat’ın “öncelikle zarar verme” sözü ile ilkeleşenzarar vermeme anlayışı insan denekler üzerindeyapılan araştırmaların merkezi ilkesi durumundadır.Bu ilke araştırmacılara deneğe zarar vermektenkaçınma, olası zararları önleme ve yararı en üstdüzeye çıkarma ödevi yüklemektedir. Buna görearaştırmacı, araştırma öncesi denek adaylara olasızararları, eksiksiz ve dürüstçe açıklamalıdır.Araştırmanın hangi aşamasında olursa olsun denekzarar görmeye başladığı anda çalışmayısonlandırmalıdır(4).

Adalet ilkesi, bireyin yarar görebileceğiaraştırmalardan eşit ve adilce yararlanma şansı olmasıgerektiğini öngörmektedir. Bu ilke gereğincearaştırma ölçütüne uyan denek seçiminde ayrımyapılmaması, denekler arasında yarar ve risklerin eşitpaylaştırılması, araştırmaya katılmayı kabul etmeyenveya çekilenlerin tedavilerinin sürdürülmesi, araştırmabütçesine uygun davranılması ve işlemlere sadıkkalınması araştırmanın adil olarak gerçekleştirilme-sinde önemli öğelerdir(8).

Araştırmaların her aşamasında, tasarlanması,deneklerin seçimi ve aydınlatılmış onamlarınınalınması, araştırmanın yürütülmesi, gerektiğindesonlandırılması, verilerin elde edilmesi, saklanması vesonuçların yayınlanması aşamalarında dürüstlük entemel ilke olmaktadır. Aksi uygulamalar, yapılanaraştırmayı etik açıdan kabul edilemez bir konumagetirmektedir.

Hekimler tarafından insan üzerinde yapılan ilkdenemelerin, eski çağlarda, ölüm cezası infaz edilensuçluların bedenleri üzerinde ve köleler üzerindeyapıldığı düşünülmektedir. Ancak insan üzerindekiaraştırmaların asıl olarak 19. yüzyılda başlayarakbüyük bir artış kaydettiği de kabul edilen bir gerçektir.Ağırlıklı biçimde mikroorganizmaların bulaşıcıhastalıklara yol açtığının anlaşılmasıyla, hastalıketkenlerinin bulunması sürecinde, hekimlerin gerekkendi bedenleri üzerinde, gerekse diğer hasta vesağlıklı kişiler üzerinde çok sayıda, denemeleryaptıkları görülmektedir. Özellikle Gonore, SarıHumma, Veba, Kolera, Lepra gibi hastalıklarınetkenleri ile yapılan denemeler bazı hekimler için trajikbir son olmuştur. Bu işlemler, çoğu kez de, haberi veonamı olmadan denekler üzerinde de uygulanmıştır(3).

Bu alanda tartışmaları başlatan en çarpıcı olay İkinciDünya Savaşı yıllarında Nazi doktorlarının toplama

kamplarında esirler üzerinde gönüllük sağlamadanyaptıkları deneylerdir. Bu deneyler savaş suçlarıdavalarının görüldüğü Nuremberg Mahkemeleri’nde(1947) “insanlığa karşı işlenen suçlar” kapsamındadeğerlendirilmiş ve insanlığın yararı için bireyingönüllü onamı olmaksızın denek olarakkullanılamayacağı kararına varılmıştır(4).

Bir diğeri ise, Tuskegee Çalışması olarak bilinen“Tedavi Edilmemiş Sifilizin Zencilerde Doğal Seyrinive Irksal Farklılıkları Belirlemek” başlığını taşıyançalışmadır. 1932- 1972 yılları arasında ABD’ndeAlabama’da Ulusal Halk Sağlığı Servisi (PHS)hekimleri ve Tuskegee Enstitüsü tarafından yürütülenbu çalışmada; 400 Sifiliz hastası zenci erkek,hastalığın doğal seyrini öğrenmek amacıyla tedavisizbırakılmış ve bu hastaların hiçbir tedavi almamalarıiçin de resmi önlemlere başvurulmuştur. Bu ve benzeriörnekleri, sözgelimi Mançurya’ da yapılandenemelerde olduğu gibi, çoğaltmak ve çeşitlendirmekde mümkündür, ancak nerede ve ne zaman yapılmışolsa da; bu gibi çalışmaların ortak paydası “bireyesaygı ilkesi”nin çiğnenmiş olmasıdır(8).

Araştırmalarla ilgili ortaya çıkan etik sorunlarınçözümünde rehber olabilecek ilk düzenlemelerdenbirisi Nuremberg Mahkemeleri’nden sonra oluşturulanNuremberg Kodu (1947)’dur. Bireye saygı ilkesinintemel alındığı bu düzenleme bireyin araştırmayakatılımı için ön koşul olarak gönüllülük esasınıgetirmiştir. Bu araştırmaların salt bilimsel kuşkuculukiçin değil, ancak toplum yararı için yapılabileceği ifadeedilmiştir. Ayrıca deneklerdeki tüm gereksiz fiziksel veruhsal zedelenmelerin önlenmesi de şartkoşulmaktadır(7).

Nuremberg Kodu’ndan sonra Dünya HekimlerBirliği’nin insan denekler üzerinde yapılanaraştırmalarda evrensel etik ilke ve standartları ortayakoymak amacıyla 1964 yılında Helsinki’de düzenlediğitoplantıda ilan ettiği kararlar bu alandaki çalışmalaradaha geniş bir bakış açısı kazandırmıştır. HelsinkiBildirgesi’ne göre “biyomedikal araştırmalar” olarakadlandırılan bu tür bilimsel çalışmaların amacı, tanıkoyucu, iyileştirici ve koruyucu işlemleri geliştirmek yada bir hastalığın etyolojisini ve patogenezini anlamakolmalıdır(10,11). Yine bildirge insan deneklerüzerinde yapılacak araştırmaların hem yeterlilaboratuvar ve hayvan deneylerine, hem de tam birbilimsel yayın bilgisine dayandırılmasını ve mutlakakonusunda uzman kişilerce yapılmasını gerekli ilkkoşul olarak öne sürmektedir. Bildirge biyomedikalaraştırmaları amaçlarına göre iki gruba ayırmaktadır;

59


bilimsel bilgi ve gelişmelere katkıda bulunmak içinyapılan “tedavi amaçlı olmayan araştırmalar” veyeterli tanı ve tedavi sağlanamadığı durumlardahastalara daha etkin tedavi şansı sağlamak üzereyapılan “tedavi amaçlı araştırmalar”dır.Araştırmalarda sözü edilen “insan denekler” ilearaştırma savını doğrulamak ya da geçersiz kılmakamacıyla, gerek iletişim yoluyla gerekse bir tıbbimüdahalede bulunarak veri elde etmek amacıylakullanılan kişiler ifade edilmektedir. Sadece insanınvücudu değil, insanın kısmi doku ve hücreleri ile kan,idrar, gaita, sperm gibi biyolojik ürünleri ile yapılandiğer araştırmalar da bu kapsama alınmıştır. HelsinkiBildirgesi insana ve özerkliğe saygı, yararlı olmak,zarar vermemek, gizliliğe saygı, dürüstlük ve adaletilkesi gibi etik ilkelerin somut olarak açıklandığı bualandaki en kapsamlı düzenlemedir. İnsan deneklerinkullanıldığı her araştırma için ilk kez bağımsız bir “etikkurul” onayı koşulunu getirerek bu araştırmalarınyapısı ve işleyişi dışında denetimine ilişkin de birdüzenleme getirmiştir. Helsinki Bildirgesi değişenkoşullara ve ortaya çıkan yeni sorunlara yanıtverebilmek için sık sık gözden geçirilmiş vegüncellenmiştir. Dünya Hekimler Birliği’nin 1975Tokyo, 1983 Venedik, 1989 Hong Kong, 1996Somerset West (Güney Afrika Cumhuriyeti), 2000Edinburg’da yaptığı toplantılarda bildirge gözdengeçirilmiş, 2002 Washington ve 2004 Tokyotoplantılarında daha küçük çaplı eklemeleryapılmıştır(10).

Helsinki Bildirgesi’nde hayvan deneklerin kullanımınada atıfta bulunulmuş ve hayvanların esenliğine de saygıgösterilmesi, doğal yaşamı etkileyebilecek çalışmalarınyürütülmesinde de özel bir dikkat gösterilmesininönemine vurgu yapılmıştır(4).

Bu alanda bir başka önemli bir düzenleme TuskegeeÇalışması sonucu kurulan komisyonun 1979’dayayınladığı Belmont Raporu’dur. Bu rapor da insandeneklerin kullanıldığı araştırmalara ilişkin etik ilkeleriortaya koyarak, bu ilkelere bütün klinik çalışmalardauyulması gerektiğinin ifade etmektedir.

1982’de Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve UluslararasıTıp Bilimleri Konsülü (CIOMS) tarafından NurembergKodu ve Helsinki Bildirgesi’nde öne sürülen etikilkelerin diğer ülkelerde uygulamaya geçirilmesi için birdizi rehber kurallar belirlenmiştir. 1992’de bu rehberkurallar yeniden gözden geçirilmiştir(4).

1991’de ilaç ruhsatlandırılması için teknikgerekliliklerin uyumu hakkında yapılan uluslararası

konferansta (ICH), klinik araştırmalarda tüm taraflarınsorumlulukları tanımlanmıştır. 1996’da tekrar elealınan tarafların sorumluluklarıyla ilgili rehber kurallar,“İyi Klinik Uygulama Kuralları” (GCP) geliştirilmesinedayanak sağlamıştır. İyi klinik uygulama ile insandenekleri içeren çalışmaların tasarlanması,yürütülmesi, kayıt edilmesi ve rapor edilmesi ile ilgiliuluslararası etik ve kalite standartları ifadeedilmektedir(4) .

Uluslararası bu gelişmelerin ülkemizdeki yansımasıolarak, bu alandaki araştırmalara evrensel etikstandartlar getirmeyi amaçlayan 1993 tarihli “İlaçAraştırmaları Hakkında Yönetmelik” ve 1995 tarihli“İyi Klinik Uygulama Kılavuzu” gibi yasal düzenlemeleryapılmıştır(12,13).

TARTIŞMA

İnsan deneklerin kullanıldığı araştırmalarla ilgiliuluslararası düzenlemeler insanlığın geçmişte çektiğibüyük acılar ve yaşadığı felaketlerden sonra bu acılarıntekrarlanmaması adına elde edilmiş kazanımlardır.Özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra gündemegelen “denek hakları” üçüncü kuşak insan haklarıkavramı olarak dayanışma hakları içindedeğerlendirilmektedir. Bu grup haklar, toplumun bütünkesimlerinin bir çatışma olmadan üzerinde uzlaştığıhaklardır. Ancak önemli ölçüde uzlaşı olsa da, gereketik kurullar ve gerekse yasal düzenlemelerle“denetim” mekanizmaları işletilse de insan deneklerüzerinde yapılan araştırmalarla ilgili tüm etik sorunlarçözülmüş değildir. Üstelik tıp alanında bilimsel veteknolojik gelişmeler daha başka etik sorunları daberaberinde getirmektedir

Son yıllarda insan denekler üzerinde yapılanaraştırmaların dünya genelinde hızla yaygınlaştığıgörülmektedir. İlaç endüstrisi, üniversiteler, araştırmaenstitüleri bu yayılmaya yoğun bir şekilde ev sahipliğiyapmaktadırlar. Örneğin; gelişmiş bir tıp endüstrisi vedünyada en önde gelen hukuksal düzenlemelere sahipülkelerden birisi olan İngiltere’de yılda yarımmilyondan fazla insan bu araştırmalarda denekolmaktadır(14). Bu araştırmaların sayıca çok olmasıyanında, karmaşık araştırma süreçleri, finansalkaygılar, akademik yükselme beklentileri ve belki de enönemli etken olarak araştırma ekibinin etik açıdanyeterli donanımının bulunmayışı, çoğu araştırmalardaizlenmesi gereken etik ilkelere tam olarakuyulmadığını düşündürmektedir. Etik açıdan yeterlibilgilendirme, etik duyarlılık yaratılması vegeliştirilmesi her düzeyde araştırıcı için önemli olsa da,

60


özellikle genç araştırmacılar için yaşamsal önemesahiptir. Tıbbi etik eğitimi Tıp Fakültesinde öğrencilikyıllarından başlayarak, sürekli mesleki gelişimanlayışıyla meslek yaşamı boyunca kesintisiz olarakdevam etmelidir. Bir başka yön de; hem Tıptauzmanlık eğitimi süreçlerinde, hem de sürekli Tıpeğitiminde etik boyutun tüm öteki bilimsel, teknik vebeceri boyutların yanında yer almasının bir zorunlulukolduğu gerçeğidir.

KAYNAKLAR1. Yıldırım C. Bilim Öncüleri. Tübitak Popüler Bilim Kitapları

Ankara 2001 3-7.

2. Türk Dil Kurumu http://www.tdk.gov.tr Erişim Tarihi:10.11.2005.

3. Görkey Ş. İnsan Üzerindeki –Klinik- araştırmaların EtikBoyutunda Günümüzde Gelinen Nokta, Uluslararası Katılımlı 3.Tıp Etiği Kongresi Kongre Kitabı Bursa 2003 cilt 1: 235-243.

4. Ersoy N. Araştırma Etiği, Çağdaş Tıp Etiği Editörler Erdemir A.D. ve Arkadaşları, Nobel Tıp Kitabevleri 2003 483-505.

5. Şahinoğlu S. Etik, Tıbbi Etik, Biyoetik YöntembilgiselYaklaşımın Işığında, Deontoloji, Editörler Arda B. veArkadaşları, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi ANTIP AŞYayınları Ankara 1999, 84.

6. Oğuz Y. Felsefi Yaklaşımların Işığında Klinik Etiğe Giriş, KlinikEtik Editörler Erdemir A. D. ve Arkadaşları, Nobel TıpKitabevleri İstanbul 2000, 10.

7. Arda B. Araştırma-Yayın Etiği ve “Alternatif” Tıp UygulamalarıDeontoloji, Editörler Arda B. ve Arkadaşları, AnkaraÜniversitesi Tıp Fakültesi ANTIP AŞ Yayınları, 2. Baskı Ankara1999, 135.

8. Gül R.T.B. Sağlık Bilimlerinde Araştırma Etiği, Bilim Etiği veBilim Tarihi, Editörler Arda B. ve Arkadaşları, AnkaraÜniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ankara 2004, 164.

9. Engelhardt D.V Çeviren Namal A. Nobel Tıp Kitabevleri veTürk Tabipleri Birliği Ankara 2001 39-40.

10. WMA Declaration of Helsinki (1964) Ethical Principles forMedical Research Involving Human Subjects.http://www.wma.net/e/policy/b3.htm ErişimTarihi11.11.2005.

11. Sağlıkla İlgili Uluslararası Belgeler, Türk Tabipler Birliği 199816-18.

12. İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete:21480, 29.01.1993.

13. İyi Klinik Uygulama Kılavuzu. Resmi Gazete:51748,29.12.1995.

14. Ferguson P.R. Patients’ Experiences And Views Of ClinicTrials, Medicine and Law (2001) 20:143-152

61


GİRİŞ

1. WHA Helsinki Bildirgesi, insan içeren tıbbiaraştırmalarda bulunan hekim ve diğer katılımcılaraetik prensipler için yol gösterici bildirge olması içingeliştirilmiştir. İnsan içeren tıbbi araştırmalartanımlanabilir insani materyal veya tanımlanabilirverileri kapsamaktadır.

2. Hekimin görevi insan sağlığını iyileştirmek vekorumaktır. Hekimin bilgisi ve vicdanı, bu görevi tamolarak yerine getirmeye adanmıştır.

3. WHA Cenevre Bildirgesi hekimi şu sözlerleyükümlülük altına almıştır: “Hastamın sağlığı benimönceliğim olacaktır.”

Uluslararası Tıbbi Etik Kanunu ile “Hekim hastasınıntıbbi bakımı esnasında, hastanın fiziksel ve ruhsaldurumunu iyileştirici rol oynayabilir.” ilan edilmiştir.

4. Araştırmaların temelindeki tıbbi işlemler kesinlikleinsan konulu deneysel araştırmalara dayanmalıdır.

5. İnsan konulu tıbbi araştırmalarda toplumun vebilimin ilgi alanlarının üzerinde insanın sağlıklı oluşuöncelik olmalıdır.

6. Hastalıkların patogenezini ve etyolojisini anlamakve önleyici, tanı koyucu ve tedavi edici işlemlerigeliştirmek insan konulu tıbbi araştırmaların temelamacı olmalıdır. En iyi şekilde kanıtlanmış olanönleyici, tanı koyucu ve tedavi edici işlemler bilemutlaka kalite, uygulanabilirlik, etkinlik ve yararlılıkaçısından sürekli kontrol edilmelidir.

7. Bugün tıbbi uygulamalarda ve araştırmalardakullanılan en iyi önleyici, tanı koyucu ve tedavi ediciişlemler bile çeşitli riskler ve mesuliyetler içermektedir.

8. İnsanoğlunun varlığına saygıyı artırmak ve insansağlığının ve haklarının korunması için tıbbiaraştırmalar, etik standartların ilgi alanına girer. Bazıaraştırma grupları çabuk incinebilirler ve özelkorunmaya ihtiyaç duyarlar. Ekonomik ve tıbbidezavantajlı olanların gerekli ihtiyaçları karşılanmalıdır.Kendileri hakkında karar veremeyecek veya ret

32


HHeellssiinnkkii BBiillddiirrggeessii

Dünya T›p Birli¤i (WHA)

Helsinki Bildirgesi

İnsan içeren tıbbi araştırmalariçin etik prensipler

18. WHA Genel Kurulu, Helsinki,Finlandiya, Haziran 1964’de bildirilmiş ve

29. WHA genel kurulu, Tokyo, Japonya, Ekim 1975

35. WHA Genel Kurulu, Venedik, İtalya, Ekim 1983

41. WHA Genel Kurulu, Hong Kong, Eylül 1989

48. WHA Genel Kurulu, Somerset West, Güney Afrika, Ekim 1996

52. WHA Genel Kurulu, Edinburg, İskoçya, Ekim 2000’de tekrar düzenlenmiştir.

29. Paragraf için açıklayıcı not WHA genel kurulu, Washington 2002

30. Paragraf için açıklayıcı not WHA genel kurulu, Tokyo 2004’de eklenmiştir.

TürkçeleştirenDr. Oktay GÜRCAN

edemeyecek durumda olanlara, bunlar baskı altındakarar vermeye zorlananlar, araştırmadan kişisel yararsağlamayacak olanlar ve araştırmanın tıbbi bakımlabirleştirildiği kişilere özel dikkat gerekmektedir.

9. Araştırmacılar araştırma için gerekli olangereksinimlere ve kendi ülkelerindeki etik, hukuki vedüzenleyici gereksinimlere dikkat etmeleridirler. Hiçbirulusal etik, hukuki veya düzenleyici gereksinimler bubildirgedeki insan için geliştirilmiş korumalarızayıflatamaz veya ortadan kaldıramaz.

Tüm Tıbbi Çalışmalar İçin Temel Prensipler

10. Araştırmadaki insanın hayatını, sağlığını, özelhayatını ve şerefini korumak hekimin görevidir.

11. İnsan konulu araştırmalar kabul görmüş genelbilim kurallarına uymalı ve bilimsel eserlere, ilgilikaynakların bilgilerine, yeterli laboratuvar ve gereklihayvan deneylerine dayanmalıdır.

12. Araştırmalar sırasında çevreye ve çalışmadakullanılacak hayvanların ihtiyaçlarına azami önemverilmelidir.

13. İnsan konulu deneysel çalışmalarda planlar vesonuçlar açıkça deneysel protokollerle açıklanmalıdır.Bu protokol değerlendirilmesi, yorumlanması ve yolgösterilmesi için gerekli hallerde özel olarakoluşturulmuş araştırmacılardan, sponsorlardan veherhangi kanunsuz baskılardan bağımsız Etik TeftişKurulu’na sunulmalıdır. Bu bağımsız kurul araştırmadeneylerinin gerçekleştirildiği ülkelerdeki kanun vedüzenlemelere uygun olarak oluşturulmalıdır. Bu kurulyapılmakta olan denemeleri izleme hakkına sahiptir.Araştırmacılar kurula tüm bilgileri özellikle de ciddi yanetkiler hakkında bilgileri vermekle yükümlüdürler.Araştırmacılar ayrıca gelir kaynaklarını, sponsorları,kurumun işleyişi hakkında bilgileri ve olası diğer çıkarçatışmalarını teftiş kurulunun denetim sunmalıdır.

14. Araştırma protokolü bu bilimlerdeki beyan edilenprensiplerle uyumlu olmalı ve her zaman kabul edilmişetik kararları içermelidir.

15. İnsan konulu tıbbi araştırmalar klinik olarak yeterlideneyimi olan tıbbi personelin gözetimi altındabilimsel olarak yetkin kişilerce yapılmalıdır. Rızasıalınmış olsa bile sorumluluk araştırmaya katılan kişidedeğil de her zaman tıbbi yeterliliği olan araştırmacıdaolmalıdır.

16. Her insan konulu tıbbi araştırma projesi kişiyeveya diğer kişilere sağlanması ön görülen kazançlar ile

saptanabilir riskler ve mesuliyetler açısından öncedendikkatlice değerlendirilmelidir. Bu madde sağlıklıgönüllülerin tıbbi araştırmaların dışında tutulmasınaneden değildir. Tüm çalışmalar toplum tarafındanulaşılabilir olmalıdır.

17. Hekim, insan konulu araştırmalarda var olanriskler yeterince iyi değerlendirilmemiş veyönetilemeyecekse, bu risklerden kaçınmalıdır. Hekimeğer sonuçta olumlu ve yararlı neticeler alınacaksaveya kazançlar risklerden daha ağır geleceksearaştırmaya devam etmelidir.

18. Özellikle sağlıklı gönüllüleri içeren insan konulutıbbi araştırmalarda, konunun önemi var olan doğalrisklere ve mesuliyetlere ağır basması durumundaaraştırmaya devam edilmelidir.

19. Tıbbi araştırmalar, çalışmanın yapıldığı toplumdasonuçlarından anlamlı ölçüde yarar sağlandığı zamandoğrulanmış olacaktır.

20. Araştırmaya katılanlar gönüllü ve bilgilendirilmişolmalıdır.

21. Araştırmaya katılanların özel hayatına gereklisaygı gösterilmelidir. Özel hayatına saygıya, hastabilgilerinin gizliliğine araştırmanın kişinin fiziksel veruh sağlığına ve de kişiliğine olumsuz etkileriniazaltmaya yönelik tüm önlemler alınmalıdır.

22. İnsanlar üzerinde yapılan araştırmalarda tümkatılanlara amaçlar, yöntemler, gelir kaynakları,araştırmacı ile kurum ilişkisi, beklenen faydalar,potansiyel riskler ve karşılaşılabilecekleri olumsuzluklaraçısından yeterli bilgi verilmelidir. Katılımcı, herhangibir zamanda kendi izniyle herhangi bir karşılıkbeklenilmeden çalışmadan ayrılma hakkı olduğukonusunda bilgilendirilmelidir. Katılımcının bu bilgilerianladığına karar verilince, hekim tercihan yazılı olarakkatılımcının özgür olarak verilmiş olurunu almalıdır.Eğer yazılı rıza alınamıyorsa, tanıklar tarafındankatılımcının yazılı olmayan rızası belgelenmelidir.

23. Hekim, araştırma için katılımcının bilgilendirilmişrızasını alırken, hekimle katılımcının çıkar ilişkisi olupolmamasına veya baskı altında bu rızanın alınıpalınmadığı konusunda dikkatli olmalıdır. Bu gibidurumlarda, çalışma ile ilgisi olmayan konu hakkındaiyi bilgilendirilmiş bağımsız bir hekim tarafındankatılımcının bilgilendirilmiş rızası alınmalıdır.

24. Araştırmaya katılanlardan yasal olarak kararverebilecek fiziksel ve ruhsal yeterlilikte olmayanlar

33


veya uygun yaşta olmayanların yasal olarak yetkilivasilerinden yasalar çerçevesinde bilgilendirilmiş rızaalınmalıdır.

25. Hukuki olarak gelişimini tamamlamamış kabuledilen ancak araştırmaya katılmaya karar verebilecekdurumda olan kişilerin örneğin küçük bir çocuk gibirızası, hukuki olarak yetkili vasisinin rızasına ek olarakalınmalıdır.

26. Araştırmaya katılanlardan orta veya ileri bilinçlerızası alınamayacak olanların araştırma grubunakatılması, ancak fiziksel veya ruhsal durumubilgilendirilmiş rıza vermeye engel durumda isemümkündür. Ancak Teftiş Kurulundan izin alınarak vekarar için deney protokolünde yer alan bilgilendirilmişrıza veremeyecek bu konumdaki kişiler, özel nedenlerlearaştırmaya dahil edilebilirler. Bu protokolde mümkünolan en kısa süre içerisinde kişiden veya yasal olarakyetkili vasisinden araştırmada kalması içinbilgilendirilmiş rızası alınmalıdır.

27. Yazarlar ve yayımcılar etik kurallarla bağlıdırlar.Araştırmanın sonucunun yazımında araştırmacısonuçların kesinliğinin korunmasından sorumludur.Olumlu ve aynı zamanda olumsuz sonuçlar dayayımlanmalıdır ve ya topluma bildirilmelidir. Yayındagelir kaynakları ve kurumsal ilişkiler ve olası ilgilisorulara yanıt verilmelidir. Bu bildirideki prensiplerikarşılamayan deney sonuçları yayımlanmaya kabuledilmemelidir.

Tıbbi Bakımla Birleştirilen Tıbbi Araştırmalarİçin Ek Prensipler

28. Hekim ancak araştırmanın doğrulanmışpotansiyel önleyici, tanısal veya tedavi edici özelliğiolduğu durumlarda tıbbi araştırmayı tıbbi bakımlabirleştirebilir. Tıbbi araştırmanın tıbbi bakımlabirleştirildiği durumlarda araştırmaya dahil edilenlerikorumak amaçlı ek standartlar uygulanır.

29. Yeni metodun faydaları, riskleri, mesuliyetleri veetkinliği o anda bilinen en iyi potansiyel önleyici,tanısal veya tedavi edici değerlerle karşılaştırılmalıdır.Çalışmada kanıtlanmış önleyici, tanısal veya tedaviedici bir yöntem bulunmadığı durumlarda bu paragrafplasebo kullanımını veya tedavisiz takibe engel teşkiletmez.

30. Çalışmaya katılan tüm hastalara, çalışma sonucutayin edilen en iyi önleyici, tanısal veya tedavi ediciyöntem uygulanmalıdır.

31. Hekim, bakımın hangi ögelerinin araştırma ileilgili olduğunu tam olarak hastaya bildirmelidir.Hastanın çalışmaya katılımı ret etmesi, hekim hastailişkisini hiçbir şekilde olumsuz etkilememelidir.

32. Hastanın tedavisinde kanıtlanmış önleyici, tanısalveya tedavi edici bir yöntem yok ise; hekim hastadanbilgilendirilmiş rızasını almak koşulu ile hastanınyaşamını kurtarabileceğine, sağlığına yenidenkavuşturabileceğine, iyileşmeyi artıracağına inandığıkanıtlanmamış veya yeni potansiyel önleyici, tanısalveya tedavi edici yöntemleri kullanmakta özgürdür.Mümkünse bu yöntemlerin güvenirliğini ve etkinliğinitayin etmek araştırmanın konusu olmalıdır. Herdurumda yeni elde edilen bilgiler kayıt edilmeli vedoğrulanırsa yayınlanmalıdır. Bu bildirge ile ilişkilidiğer yol göstericilere de uyulmalıdır.

29. Paragrafın Açıklayıcı Notu

WHA, plasebo kontrollü çalışmaların kullanılmasını vegenel olarak bu yöntemin tercih edilmesini ancak halihazırda kanıtlanmış tedavi metodu olmadığıdurumlarda kabul ettiğini burada tekrar belirtir. Ancakaşağıdaki durumlarda kanıtlanmış tedavi mevcut olsabile plasebo kontrollü çalışmalar etik olarak kabuledilebilir:

-Bilimsel yöntemsel nedenlerden ötürü bir önleyici,tanısal veya tedavi edici yöntemin etkinliğine veyagüvenirliğine karar verilmesi gereken durumlarda.

-Veya daha hafif durumlarda bir önleyici, tanısal veyatedavi edici yöntem araştırılıyorken, plasebo alanhastaların ek riskler altında olmaması veya ciddi vegeri dönüşsüz zarar görmeyeceği durumlarda.

Ancak bu bildirgedeki tüm diğer koşullara, özellikle deyeterli etik ve bilimsel teftişe uyulmalıdır.

30. Paragrafın Açıklayıcı Notu

WHA, çalışmanın planlanması aşamasında, çalışmasonrası katılımcıların çalışmada faydalı bulunan veyaetkin diğer önleyici, tanısal veya tedavi ediciyöntemlere tabi tutulmasının gerekliliğini kabul ettiğiniburada tekrar belirtir. Etik Teftiş Kurulunun çalışmasonrası uygulanacak olan yöntemleri denetleyebilmesiiçin bu yöntemler çalışma protokolünde belirtilmelidir.

34


90


dduuyyuurruullaarr

91


dduuyyuurruullaarr

92


dduuyyuurruullaarr

37


bbaassıınn aaççııkkllaammaassıı

Prof. Dr. GAZİ YAŞARGİL’İN BASIN AÇIKLAMASI

KAMUOYUNU BİLGİLENDİRME

Son günlerde yazılı ve görsel yayın organlarında Santral Sinir Sistemi HastalıklarındaKök Hücre Tedavisinin uygulanabilirliği konusunda yayımlar yapıldığını öğrendim.Üzülerek gördüm ki bu yayınların bazılarında tamamen bilgim dışında benim ismimgeçmektedir. Gerek yurtiçinde, gerekse yurtdışında kök hücre tedavisi ile ilgiliherhangi bir deneyin veya etik kurul izni alınmamış çalışmanın içinde olmadım.

Yurt dışındaki bir konferansta bu konuyu bilim adamlarıyla tartıştığım ve “artık buhastalıkların tedavisi bulundu” dediğim ve herkesin bunu onaylamış olduğu haberlerigerçek dışıdır.

Dünyada bu konudaki çalışmalar henüz deneysel aşamadadır, tedavi edici etkilerikesin olarak kanıtlanmamıştır. Türkiye’deki kök hücre ameliyatları konusunda ise,bana hiçbir bilgi verilmemiş ve onayım alınmamıştır.

Tüm kamuoyunun bilgisine saygılarımla sunarım.

Prof. Dr. M. Gazi YAŞARGİL

Cumhuriyet Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir CerrahisiAnabilim Dalı, 1979 yılında Dr. Öztürk Ünverditarafından kurulmuştur. Prof. Dr. Mahir Tevrüz (1981-1982), Dr. Ahmet Pekmezci (1982-1985) ve Doç. Dr.Fikret Ergüngör (1986-1989) Anabilim Dalı Başkanıolarak görev yapmışlardır. Dr. H. Zafer Kars 1989yılında yardımcı doçent kadrosuna atanmış, 1990 yılındadoçent ünvanını almış ve 1994 yılına kadar AnabilimDalı Başkanlığı görevini sürdürmüştür. Bu dönemdeanabilim dalımız beyin ve sinir cerrahisinde stereotaktikteknikleri ülkemizde uygulayan ilk merkezlerden biriolmuştur. Dr. H. Murat Göksel 1992 yılında yardımcıdoçent unvanıyla anabilim Dalı Kadrosuna katılmıştır.Doç. Dr. H. Zafer Kars'ın 1994 yılında başka bir göreveatanmasıyla Yard. Doç. Dr. H. Murat Göksel AnabilimDalı Başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2002 yılında doçentolan Dr. H. Murat Göksel'in başkanlığı dönemindeAnabilim Dalında deneysel vazospazm üzerinde çoksayıda çalışma yapılmış, deneysel modeller geliştirilmiş veyurtdışında makaleler yayımlanmıştır; nöroendoskopikcerrahi teknikleri uygulanmaya başlanmıştır. Gene budönemde 1999 yılında Yard. Doç. Dr. Mustafa Gürelik,2000 yılında Yard. Doç Dr. Özen Karadağ ve Yard. Doç.Dr. Ünal Özüm, Anabilim Dalı Öğretim üyesi kadrosunakatılmışlardır. 2003 yılında Dr. H. Zafer Kars profesörünvanıyla yeniden Anabilim Dalında çalışmaya başlamış,Doç. Dr. H. Murat Göksel 2004 yılında KırıkkaleÜniversitesi Tıp Fakültesine atanmıştır. Anabilim Dalındaeğitim, öğretim, sağlık hizmeti ve bilimsel çalışmalarhalen bir profesör ve üç yardımcı doçentten oluşankadrosuyla gerçekleştirilmektedir.Anabilim Dalımız 1989-2004 yılları arasında 15 uzmanhekim yetiştirmiştir. Bu uzmanların altısı, üçüCumhuriyet Üniversitesinde olmak üzere üniversitelerinakademik kadrolarında çalışmaktadır.Anabilim Dalında tıp eğitimi programı (Dönem III kürsüdersleri, Dönem V stajı) ve uzmanlık eğitimi programıyürütülmektedir. Yıllık ameliyat sayısı 350 civarındadır.Genel nöroşirürji ağırlıklı bir tıbbi pratik mevcuttur. Altıyataklı ve tam donanımlı bir yoğun bakım servisi vardır.Altı pediatri, 22 erişkin yatağı ile toplam yatak sayısı34’tür. Acil durumlar dışında haftada üç gün tamdonanımlı bir ameliyathane Anabilim Dalına tahsisedilmiştir. Standart cerrahi teknikler yanında stereotaktikve nöroendoskopik teknikler de gerektiğindekullanılabilmektedir.Deneysel vazospazm, deneysel omurilik travması vebeyin tümörlerinde gen polimorfizmi üzerine araştırmaçalışmaları yapılmaktadır.

69


nnöörrooşşiirrüürrjjii kklliinniikklleerrii

CumhuriyetÜniversitesi

T›p FakültesiNöroflirürji Anabilim

Dal›

AKADEMİK KADRO:Prof. Dr. H. Zafer Kars

Yard. Doç. Dr. Mustafa GürelikYard. Doç. Dr. Özen Karadağ

Yard. Doç. Dr. Ünal Özüm

66


Cumhuriyetimizin kurucusu ulu önder Mustafa KemalATATÜRK’ün talimatları doğrultusunda, 6990 sayılıyasayla kurulan Atatürk Üniversitesi 1957 yılındaöğretime başlar. İlerleyen yıllarda Hacettepe TıpFakültesi (Daha sonra Üniversitesi) ile afiliye olarak tıpfakültesi kurulur ve 1966 yılında ilk öğrencilerini alır.1975 yılına kadar Ankara’da eğitim alan öğrenciler butarihten sonra eğitimlerine Erzurum’da devam ederler.

Bu yıllardan bir nöroşirürji kliniğinin kurulacağı tarihekadar nöroşirürji öğrenci derslerini Hacettepe TıpFakültesinden konuk olarak gelen öğretim üyeleriverir. Bu hususta sayın Prof. Dr. Özdemir GÜRÇAYhafızalarda kalan isimdir. Tıp Fakültesi bünyesinde birnöroşirürji kürsü veya kliniğinin kurulması ancakyetmişli yılların ikinci yarısında gerçekleşir. Kurucusuuzmanlık eğitimini Almanya’nın Ulm ÜnversitesiGünzburg Nöroşirurji Kliniğinde Prof. Dr. K.Schmidt’in yanında tamamlayan Op. Dr. YılmazMUYAN’dır. Diğer nöroşirurji kliniklerin kuruluşundada yaşanmış olabileceği gibi ilk yıllar sıkıntılıdır. DevletHastanesi’nde Genel Cerrahi Kliniği içerisinde tahsisedilen iki odadaki altı yatakla yıllarca hizmet verilmeyeçalışılır.

Üniversite kampusunun hızla hayata geçirilen projeleriarasında tıp fakültesinin idare ve temel eğitimbinalarının yanında 600 yataklı eğitim hastanesi devardır. Buranın 1977 yılında bitirilmesiyle birliktenöroşirurji kliniği otuz yataklı bağımsız ünitesinekavuşur. Bu sıkıntılı yıllarda kliniği yöneten Dr. YılmazMUYAN 1980 yılında üniversiteden ayrılarak birdevlet hastanesinde çalışmalarına devam eder. Aynı yılyürürlüğe giren 2547 sayılı YÖK ile ‘klinik’ sıfatı‘anabilim dalı’na dönüşür. Bir yıl kadar sonra klinikyöneticiliğini Op.Dr. Behiç TÜMER üstlenir. Dr.Tümer’in olmadığı zamanda kliniğin faaliyetlerinindevam ettirilmesine, askeri görevlerini yapmak üzereMareşal Fevzi Çakmak Hastanesi’ne gelen Op. Dr.Kaya AKSOY, Op. Dr. Nur ALTINÖRS fevkaladekatkıda bulunurlar. Aynı yıllarda uygulamaya konulanzorunlu hizmet çerçevesinde Op. Dr. Yunus AYDIN’da


Atatürk Üniversitesi

T›p Fakültesi

Nöroflirürji AnabilimDal›

AKADEMİK KADRO:Prof. Dr. İsmail Hakkı Aydın

Prof. Dr. Hakan Hadi KadıoğluDoç. Dr. Yusuf Tüzün

Doç. Dr. Çetin Refik KayaoğluYard. Doç. Dr. Erhan Takçı

Yard. Doç. Dr. Gökşin Şengül

klinik ekibine katılır. Kısa bir süre de olsa yöneticiliğiniyapar. Uzmanlık eğitimi için önce İstanbul ÜniversitesiÇapa Tıp Fakültesi’ne, ardından Zürich ÜniversitesiNöroşirurji Kliniği’ne gönderilen Op. Dr. İsmail HakkıAYDIN eğitimini tamamlayarak anabilim dalına dönerve başkanlık görevini üzerine alır. Bu yıldan itibarenüniversite ve fakülte yönetiminin de samimi desteği ilehızla modern bir klinik olma yoluna gidilir. Mikroskopdahil bütün cerrahi donanım yenilenir. Mikroşirürjieğitimi için laboratuvar kurulur. Buradan deneyselçalışmalarda da yararlanılır. Hastane bünyesindekonvansiyel tomografi, serial anjiyografi tesis edilinceişler daha işlevsellik kazanır. Seksenli yılların sonunadoğru bilgisayarlı tomografi bu işi taçlandırır. Bindokuz yüz doksan’dan itibaren Anabilim Dalıiçerisinde alt kısımların tesisi yolunda gidilir.Nörovasküler, nöroonkoloji, kafa tabanı, spinal,nörotravmatoloji, fonksiyonel nöroşirürji ve pediatriknöroşirürji çalışma grupları oluşturulurak faaliyete

geçirilir. Eş zamanlı olarak nörolojik bilimlerenstitüsünün de kurulması için hazırlık ve girişimyapılır. Maalesef bunlardan sadece pediatriknöroşirürji için alt dal sıfatı alınmasında başarılı olunur.Kurulan Pediatrik Nöroşirürji Bilim Dalı BaşkanlığınaDr. Yusuf TÜZÜN getirilmiştir. Kampusun dışındakiyeni hastane binasına taşınılmasıyla daha iyi fizikiimkana kavuşulmuştur. Anabilim Dalında nörovasküler(Prof. Dr. İsmail Hakkı AYDIN, Yard. Doç. Dr. GökşinŞENGÜL), nöroonkoloji ve kafa tabanı cerrahisi (Prof.Dr. Hakan Hadi KADIOĞLU), pediatrik nöroşirürji(Doç. Dr. Yusuf TÜZÜN), periferik sinir ve spinalcerrahi (Doç. Dr. Çetin Refik KAYAOĞLU venörotravmatoloji ve spinal cerrahi (Yard. Doç. ErhanTAKÇI) alanlarında faaliyet gösterilmektedir. İkibinbeşEylül ayı itibarıyla, elli altı yataklı kliniği olan, yirmisekiz uzmanın yetiştirildiği, altı uzmanlık öğrencisinineğitimine devam ettiği anabilim dalının başkanlığınıDoç. Dr. Yusuf TÜZÜN yapmaktadır.

67


nnöörrooşşiirrüürrjj kklliinniikklleerrii

68


1972 yılında SSK Okmeydanı Hastanesi açılınca,Nöroşirürji Uzmanlığı alan Adnan Gürkaynak, GenelCerrahi Uzmanı Mithat Dölen ve Hüsnü Uman takımhalinde bu yeni hastanede göreve başlamışlardır. 18Haziran 1973 de anlaşmalı olarak Op. Dr. TurgutDerinkök göreve gelmiş ve 1-4-1984 tarihindekadroya geçmiş 4-1-1985 tarihinde sınavla Şefolarak, 1 Şubat 1996 tarihinde emekli oluncaya kadargöreve devam etmiştir. Haziran 1996 tarihinde Doç.Dr. A. Celal İplikçioğlu Şef olarak göreve gelinceyekadar Şef Muavini Abdullah Servet KlinikDirektörlüğünü üstlenmiştir. 21-8-1985 tarihindeuzmanlık eğitimi için ilk olarak Ömer Kara TUS ileasistan olarak alınmıştır. Bugüne kadar 20 asistanuzmanlık eğitimini tamamlayarak uzman olmuştur.Halen 9 asistan uzmanlık eğitimine devam etmektedir.

Yılda yaklaşık 1300 civarında kraniyal, spinal veperiferik sinir vakası opere edilmektedir. Yaklaşık 110civarında yurtiçi ve yurtdışı dergilerde deneyselçalışmalar, seriler, vaka takdimleri şeklinde klinikçalışanlarının makaleleri yayınlanmıştır.

Halen bir Şef, bir Başasistan, 7 uzman ve 9 asistankliniğimizde görev yapmaktadır.


S.B. Okmeydan›E¤itim ve Araflt›rmaHastanesi Nöroflirürji

Klini¤i

AKADEMİK KADRO:Şef: Doç. Dr. A. Celal İplikçioğlu

Başasistan: Op. Dr.Kerem BıkmazUzman: Op. Dr. Şükrü Ceyhan

Op. Dr. Enis DönmezOp. Dr. Saffet DuralıOp. Dr. Cumali Aksoy

Op. Dr. Şirzat BekOp. Dr. Mustafa Erdal

Op. Dr. Cem Atilla Gökduman

70


Kliniğimiz 1981 yılında Doç. Dr. Fadıl AKTÜRK veekibi tarafından Karadeniz Teknik Üniversitesi TıpFakültesi Tıp Fakültesi bünyesinde Çamlık Hastane-sinde faaliyete geçmiştir. 1986-2004 yılları arasındayeni yapılan 18 servis ve 8 yoğun bakım yatağı olanmekanda hizmet vermiştir. 2005 yılı başında servisyatak kapasitesi 44 ve yoğun bakım kapasitesi 16yatak olan Nöroşirürji ünitesine taşınmıştır.

Kliniğimizde kuruluşundan bu yana çalışan öğretimüyelerinden Prof. Dr Fadıl Aktürk 1996 yılında emekliolurken, Prof. Dr Müfit KALELİOĞLU ve Prof. DrSavaş CEYLAN başka kurumlara geçiş yaptılar.

Kliniğimizde erişkin ve pediatrik vasküler cerrahi,tümör cerrahisi, spinal cerrahi ve periferik sinirameliyatları yapılmaktadır. Ameliyathanemizde;ultrasonik aspiratör, stereotaksik frame, skopi venöronavigasyon (kurulma aşamasında) bulunmaktadır.

Halen Anabilim Dalımızda 2 profesör (Prof. Dr.Süleyman BAYKAL (Anabilim Dalı Başkanı), Prof. Dr.Kayhan KUZEYLİ), 1 doçent (Doç. Dr. HaydarUSUL), 1 yardımcı doçent (Yrd. Doç. Dr. ErtuğrulÇAKIR), 2 uzman (Uzm Dr. Özgür SAYIN, Uzm. Dr.Erhan ARSLAN) ve 4 asistan olmak üzere 10 öğretimelemanı aktif olarak çalışmaktadır.

Eğitim faliyetleri olarak, nöroloji, nöropatoloji,nöroradyoloji ve nöroonkoloji klinikleri ile vakatakdimi, seminer şeklinde eğitim toplantıları düzenliolarak yapılmaktadır.

Kliniğimiz, Doğu Karadeniz’de bölge hastanesi olarakher gün gelişen teknolojiye paralel olarak hizmetinedevam etmektedir.

Web Sayfamız; neurosurg.ktu.edu.tr


Karadeniz TeknikÜniversitesi

T›p Fakültesi

Nöroflirürji AnabilimDal›

AKADEMİK KADRO:

Anabilim Dalı Başkanı: Prof. Dr. Süleyman BaykalProf. Dr. Kayhan Kuzeyli

Doç. Dr. Haydar UsulYrd. Doç. Dr. Ertuğrul Çakır

Uzm Dr. Özgür Sayın Uzm. Dr. Erhan Arslan

Türk Nöroşirürji Derneği Forum Sayfası alt yapı çalışmaları sonunda bitirilerek kullanımaaçıldı.

Grup Başkanlarının yönetimi ile çok geniş ve yararlı değişik tartışma gruplarını bünyesindebarındıran foruma, ya TND resmi sitesindeki link ile ya dahttp://www.turknorosirurji.org.tr/forum/ adresini doğrudan web tarayıcınızın adres kısmınayazarak ulaşabilirsiniz.

Yahoo ya da benzer tartışma gruplarında yapabileceklerinizin çok daha fazlasını forumdayapabileceksiniz.

Başlıca avantajları;

Anket düzenlenebilir

Hızlıdır

Tüm haberleşme otomatik olarak arşivlenir

Daha geniş sayıda insana ulaşılır

Daha görseldir.

Açık yapıdadır.

Bu amaçla tüm dünyadaki en güçlü forum yazılımı olan vbulletin’i kullanıyoruz. BülteninTürkçeleştirme çalışmaları tamamen bitmediği için, bazı yerlerde İngilizce menülererastlayabilirsiniz.

Önerileriniz ya da değiştirilmesini istediklerinizi [email protected] adresine veyaforum içinde hakan.yakupoglu’na mesaj olarak bırakabilirsiniz.

20


TTNNDD iinntteerrnneett ffoorruummllaarrıı

Türk Nöroşirürji Derneği Forumları

21


22


23


24


25


26


Buraya yazmayı unuttuğunuz bilgiler için lütfen [email protected]’ye ya da

Forum sayfasından Forumadmin’e mesaj gönderin.

11 Kasım 2005 tarihinde Ankara Üniversitesi TıpFakültesi Nöroşirürji Anabilim Dalı veAmeliyathanesinde 1. Spinal Cerrahi HemşireliğiKursu düzenlenmiştir. Kursların 2 ayda bir ve ücretsizolması planmaktadır. 1. Kursa çoğunlukla Anadoluşehirlerinden toplam 14 kursiyer katılmıştır. SpinalCerrahi Anatomisi, Cerrahi Hastalık-ları veyaralanmaları derslerinin yanı sıra ameliyathanelerdesterilizasyon yöntemleri ve spinal cerrahi aletlerinin

kullanılmaları ile ilgili yarım günlük teorik dersprogramını takiben öğleden sonra 4 ameliyathanedesüregelen spinal cerrahi ameliyatlarına hemşirelerindirekt katılımları sağlanmıştır. Dr. Şükrü Çağlar, Dr.Erkan Kaptanoğlu, Dr Ayhan Attar, Y. HemşireNesibe Saygın ve Hemşire Gülcan Kozluk akademiköğretim kadrosunu oluşturmaktadır. Gelecek kurs içinbaşvuru formlarının Ankara Üniversitesi Tıp FakültesiNöroşirürji Anabilim Dalına yollanması gerekmektedir.

75


ttooppllaannttıı iizzlleenniimmii

Üyelerimizden Akademikünvan›, çal›flma yeri veadresi de¤iflenlerin yenibilgilerini Türk NöroflirürjiDerne¤i’ne bildirmeleriduyurulur.

1. SpinalCerrahiHemşireliğiKursu

74


üüyyeelleerriimmiizzddeenn

Harran ÜniversitesiNöroşirürji Bölümünde Bir Sabah Viziti: Güneydoğu Anadolu’da yaz döneminde beyin cerrahisikliniklerinde takip edilen hastaların çoğunluğunudamdan düşme vakaları oluşturur. Tabii düşenlerinbüyük bölümü de çocuklardır. Fatma da buçocuklardan bir tanesi. Babasının deyimi ile diğerkardeşleri içinde en çirkin olanı… 4,5 yaşındaki Fatmaile yoğun bakımda sabah vizitindeki diyaloğumuz budüşme hikayelerinden sadece bir tanesinioluşturuyordu. Kendisine damdan nasıl düştüğünüsorduğumuzda “Ihıı beyle gafami uzaddim. Gerisinibilmiyem. Gözümü yeniden açınca ahan şu abeyigördüm” dedi. Bunun üzerine “annen yanında yokken bir daha tek başına dama çıkma” dediğimizde ise bize“ama aney beni dama sipirge almaya saldıydı” dedi. Resim O’nun poliklinik kontrolü sırasında çekilmiştir.Hastaneye gelmeden önce annesi küçük kardeşlerine süt verdiğinden kendisine yemek veremediği için beyincerrahisi polikliniğinde Fatma’ya sunabildiğimiz kahvaltısını yaparken sizlerle o sabahı paylaşmak istedik…

Dr Emel AVCIHarran Üniversitesi Tıp Fakültesi

Beyin Cerrahisi Anabilim Dalı

TND 2006 BilimselKongresinde görsel sanatsergileri planlanmaktad›r.Resim, foto¤raf ve benzerisanat çal›flmalar› olupsergide yer almak isteyenüyelerimizin Türk Nöroflirürji Derne¤inebaflvurmalar› duyurulur.

26-29 eylül 2005 tarihlerinde Amman-Ürdün’de düzenlenen Arap Birliği Nöroşirürji toplulukları (Pan-ArabicNerosurgical Societies) Spinal Cerrahi toplantısına ülkemizden Nöroşirürjiyen olarak Dr. Etem Beşkonaklı, Dr.Erkan Kaptanoğlu, Dr. Kemal Yücesoy ve Bursa’dan Ortopedi Öğretim Üyesi Dr. Ufuk Aydınlı olmak üzere 4kişi olarak katıldık. Kişisel olarak ben program içinde uzun zamandır görmeyi istediğim Petra gezisi olduğu içinkatılmayı ayrıca arzu ettim. Amman’ da yapılan toplantının düzenleyicisi ve ana sponsoru Medtronik firması 1.5gün süren bilimsel toplantıları sade ve özellikle Arap Nöroşirürjiyenler için yararlı olacak bir şekilde düzenlemişti.Bu toplantılar sonunda Ülkemiz Nöroşirürjisinin ne kadar ileri bir seviyede olduğunu görmek ayrıca memnuniyetvericiydi. Toplantıların bilimsel yönünden daha fazla söz etmeden sizlere Ürdün ve kayıp şehir Petra hakkındakiizlenimlerimi yazmak istiyorum.

Ürdün 5.5 milyon nüfuslu küçük bir ülke.Başkenti Amman, bu bölge içinbeklenmeyecek derecede temiz ve düzenlibir şehir. Bunda batı dünyası ile çok yoğunilişkilerinin rolü olduğu hemen belli oluyor.Amman’ın nüfusu 2 milyon civarında veyarısını da Filistinlilerin oluşturduğunuöğrendik. Şehir aynen İstanbul gibi yedi tepeüzerinde kurulmuş ve binaları bu bölgeyeözgü gri-beyaz bir taşla oluşturulmuş. Bunedenle beyaz şehir olarak da anılıyor.Ülkede Musa Peygamberin mezarınınolduğu Nebo dağı, bir Roma ticaret şehriolan Jerah ve mozaikleri ile ünlü Madabaisimli şehirlerinin de ayrıca turistik önemleriolduğunu öğrendik.

71


üüyyeelleerriimmiizzddeenn

KKaayy››pp fifieehhiirr PPEETTRRAADoç. Dr. Etem BEŞKONAKLI

Numune Hastanesi Nöroşirürji Kliniği, Ankara

İlk gün toplantılarından sonra akşam yemeği vetoplantının sosyal törenleri için otobüslerleAmman’dan yaklaşık 1.5 saatlik mesafedeki ÖlüDeniz’e (Lut Gölü, Death Sea) gittik. Ölü Deniz, denizseviyesinden yüzeyi 392-420, tabanı ise 739 metreaşağıda çok tuzlu bir göl. Normal denizler için % 3-4olan tuzluluk oranı burada % 35-40 ve suyu yağlı gibiağır bir su. Bu nedenle suya giren bir kişi batmıyor veeğer isterse oturarak kitap-gazete bile okuyabiliyor!Ancak suyu göze kaçırmamak ve sudan çıkıncahemen duş almak gerekiyor. Bu suyun ve çamurununcild için çok iyi geldiği savıyla Ölü Deniz kremleri vesabunları bugünlerde ülkemizde bile satılmaktadır.Yüksek tuzluluk nedeniyle bazı özel bakteriler hariç bugölde hiçbir canlının yaşamadığını da öğrendik. Gölkıyısı boyunca termal amaçlı birçok modern otel velokantaların olduğunu gördük ve bu otellerin birindeakşam yemeğini karşı kıyıya yakın Kudüs şehrininışıklarını seyrederek yedik.

Ertesi gün öğleden sonra yine otobüslerle, yaklaşık3.5 saatlik bir yolculukla (262 Km) güneye doğrugiderek Petra şehrine ulaştık. Yol boyunca çorak

72


topraklar ve zaman zaman Ürdün’ ün tek yeşilliği olanzeytin ağaçları arasından geçtik. Zeytinyağları birazağır ve bizim yağlara göre biraz acımsı. Ürdün’ün yeraltı zenginliğinin fosfat olduğu ve etrafı petrol yataklarıolan bir ülkede tek zenginliğin bu olduğununöğrenilmesi gerçekten ilginçti. Petra’ya akşam üzeriulaşıp konaklayacağımız otele yerleşek, geceledik.Ertesi sabah 07.00 sıralarında tarihi şehir gezisinebaşladık.

Petra dünyanın en ilginç arkeolojik eserlerinden birisi.Kutsal efsane ve metinlerde yer alan birçok hikâyeningeçtiği yer olduğu söylenmektedir. Milât öncesi 7000de ilk yerleşimlerin olduğu sanılıyor. Romalıların veAraplarında egemenliği altında kalmakla birlikte enönemli dönemini MÖ 2000-600 yıllarında Nebatianlardenen bir Mezopotamya kavmi döneminde yaşamışlar.

Şehir Nebatianlar zamanında baharat ve esansticaretiyle ve önemli bir ticaret yolu üzerinde olmasıylazenginleşmiş. Büyük İskender Şehri MÖ 312 yılındaaldıktan sonra şehrin Avrupalı dönemi başlamış.Doğanın koruması altında binlerce yıl önemini vezenginliğini koruyan bu şehir, ticaret yollarınındeğişimiyle birlikte önemini kaybetmiş ve yüzyıllarboyunca hem bölge, hem insanlık hayatındankaybolmuş. Ancak efsanelerde her zaman yaşamış.1812 yılında İsviçreli bir gezgin tarafından yenidenkeşfedilmiş. Bu keşif sonrası Petra, Avrupalı bohemgezgin ve sanatçıların uğrak yeri haline gelmiş.

Çöl ortasında kayalık bir vadide şehrin ana yapılarıkurulmuş. Ancak bütün tarihi Petra bölgesi 40-50kilometrelik bir alanda kurulu. Bu alanı hakkıylagezmek, tüm yapılarında dolaşmak için 3-4 güngerekmektedir. Bir günde alana ancak bir gözatılabiliyor. Bölgeye giriş ücreti 20 Ürdün Dinarı veyayaklaşık 25 Amerikan Doları kadar. Bu coğrafi alandatapınaklar, mezarlar, sığınaklar, tiyatro ve yaşanılanevler yer alıyor. Şehir girişi 1 kilometrelik dar birkanyondan başlıyor. Şu andaki yaşanılan modernPetra şehrinden bu kanyona kadarki 1-2 kilometrelikyolu ise, istenirse at veya eşekle geçmek mümkün.Ancak sıkı pazarlık yapmakta fayda var. Biz fiyatı 15dolardan 3 dolara pazarlık yaparak indik. Kanyonun

genişliği bazı yerlerde 3 metre, bazı yerlerde ise 16metreye kadar çıkıyor (Resim). Kanyon kayalıklarınındibinde şehrin su ihtiyacını karşılayan oluk şeklindekisu kanalları da insanlar tarafından oluşturulmuş önemlieserlerden. Romalılar bu su kanallarını kapatıpiçerdekileri susuz bırakarak şehre hakim olabilmişler.Bu dar kanyonun hemen bitiminde kayalara oyulmuş,40 metre yükseklikte ‘hazine’ veya ‘anıt mezar’ denendev bir yapıyla karşılaşıyorsunuz. Burada şöyle birbenzetmede yapılabilir. Petra, ‘Efes tipi bir mimarinin,ıhlara vadisi tipindeki kayalıklara kazınmış bir hali’gibi. Gül kurusu renkli dev kayalıklara oyulmuş devbinalar, tapınaklar, anıt mezarlar ve evler bu bölgeninözelliği. Doğal bir yamaca yaslanmış şekilde yapılmış 8bin kişilik antik tiyatrosu, Roma mimarisi tipindesütunların olduğu Roma yolu, manastır ve adakmeydanı görülecek yerler arasında. Petra’da görülenher kayada mutlaka bir anıt, bir tapınak veya bir evsaklanmış. Yarım günlük şehir gezisi arasında ‘whynot’ isimli kahvehanede! naneli çay içerek dinlenmefırsatı da bulduk. Tur sonrası otobüslerle tekrarAmman’a dönerek gezimizi noktaladık. Bizim içinilginç bir deneyim olan Petra gezisini, yolu oralaradüşecek üyelerimize de öneririm.

(Fotoğraflar: Etem Beşkonaklı arşivinden)

73


Türkçe dünyan›n en eskive yarat›c› dillerindenbirisidir.Lütfen dilimizin yabanc›sözcüklerle kirlenmesine izin vermeyelim!

Türk Nöroşirürji Derneği Spinal ve Periferik SinirCerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu Sempozyumu"Spinal Cerrahide Güncel Kavramlar" 29 Eylül – 2 Ekim 2005. www.spineturk.org

Türk Nöroşirürji Derneği Nörovasküler CerrahiÖğretim ve Eğitim Grubu Sempozyumu, “AnevrizmaCerrahisinde Ayrıntılar” 18 Şubat 2006, İstanbul. www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirurji Derneği Spinal ve Periferik SinirCerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu Yerel Toplantısı,“İntradural Spinal Cerrahi” 18 Mart 2006, Konya.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği Temel Nöroşirürji KursuDönem 2 Kurs 2, “Spinal Cerrahi”21-25 Mart 2006 Pine Bay Hotel, Kuşadası, Aydın.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği 2. Öğretim ve Eğitim Kurulu Kurultayı 25 Mart 2005 Pine Bay Hotel, Kuşadası, Aydın.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği Nörotravma Öğretim veEğitim Grubu Sempozyumu, “Kafa TravmasındaGüncel Kavramlar” 31 Mart 2006Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği Araştırma Kurulu Kursu,Etikten Araştırmaya, Araştırmadan Yayına” 1 Nisan 2006 Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirurji Derneği Spinal ve Periferik SinirCerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu Kursu: “PeriferikSinir Cerrahisi Yöntemleri” 28 Nisan 2006 Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya. www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği Nöroonkoloji Öğretim veEğitim Öğretim ve Eğitim Grubu Paneli, “BeyinTümörleri Cerrahisi Komplikasyonları” Önlemler ve Tedaviler 28 Nisan 2006Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya.www.turnog.org

Türk Nöroşirürji Derneği Nörovasküler CerrahiÖğretim ve Eğitim Grubu Kursu, “Vasküler Anatomi” 28 Nisan 2006 Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği Nörotravma Öğretim veEğitim Grubu Sempozyumu, “Yoğun Bakım” 28 Nisan 2006 Maritim Pine Beach Resort Hotel,Belek, Antalya.. www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği XX. Bilimsel Kongresi28 Nisan - 2 Mayıs 2006 Maritim Pine BeachResort Hotel, Belek, Antalya.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirurji Derneği Spinal ve Periferik SinirCerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu “Yaz Okulu” 22-25 Haziran 2006, Abant, Bolu.www.spineturk.org

Türk Nöroşirürji Derneği Nöroonkoloji Çalışma veEğitim Öğretim ve Eğitim Grubu Sempozyumu 8 Eylül 2006, İstanbul. www.turnog.org

Türk Nöroşirurji Derneği Spinal ve Periferik SinirCerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu SonbaharSempozyumu: “Spinal ve Periferik Sinir Travmaları” 2-5 Kasım 2006, Antalya. www.spineturk.org

93


Türk Nöroşirürji Derneği Bilimsel Toplantılar Listesi

bbiilliimmsseell ttooppllaannttııllaarr

▲▲

▲▲

▲▲

▲

▲▲

▲▲

▲▲

▲▲

Yurtiçi Bilimsel Toplantılar Listesi

Türk Nöroşirürji Derneği Spinal ve Periferik SinirCerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu Sempozyumu"Spinal Cerrahide Güncel Kavramlar" 29 Eylül – 2 Ekim 2005. Web; www.spineturk.org

5. Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Kongresi. 16-20Kasım 2005, Antalya. Web: www.travma.org.tr




Türk Nöroşirürji Derneği 2. Öğretim ve Eğitim Kurulu Kurultayı 25 Mart 2005 Pine Bay Hotel, Kuşadası, Aydın.www.turknorosirurji.org.tr




Türk Nöroşirürji Derneği Nöroonkoloji Öğretim veEğitim Öğretim ve Eğitim Grubu Paneli, “BeyinTümörleri Cerrahisi Komplikasyonları” Önlemler ve Tedaviler 28 Nisan 2006Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya. www.turnog.org

Türk Nöroşirürji Derneği Nörovasküler CerrahiÖğretim ve Eğitim Grubu Kursu, “Vasküler Anatomi” 28 Nisan 2006 Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği Nörotravma Öğretim veEğitim Grubu Sempozyumu, “Yoğun Bakım” 28 Nisan 2006 Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya.www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği XX. Bilimsel Kongresi28 Nisan - 2 Mayıs 2006

Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya.www.turknorosirurji.org.tr




94



▲▲

▲▲

▲▲

▲▲

▲

▲▲

▲▲

▲▲

▲

Yurtiçi ve Yurtdışı Bilimsel Toplantılar Listesi

World Congress for Endoscopic Surgery of theBrain, Skull Base, and Spine. 30 Eylül-2 Ekim2005, Pitsburg, ABD. Web: www.transnasalbrainsurgery.upmc.com

Türk Nöroşirürji Derneği Spinal ve Periferik SinirCerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu Sempozyumu"Spinal Cerrahide Güncel Kavramlar" 29 Eylül – 2 Ekim 2005. Web; www.spineturk.org

Twelfth International Conference on Lumbar Fusionand Stabilization and Total Spine Concepts. 11-16 Ekim 2005. Cape Town, Güney Afrika. Web: www.ICLFS.co.za

Five-Day Gamma Knife Radiosurgery TrainingCourse. 24-28 Ekim 2005. Cleveland, ABD. Web; www.clevelandclinic.org

10th Cervical Spine Research Society InstructionalCourse. 3-4 Kasım 2005. San Diego, ABD. Web; www.csrs.org

Advanced Techniques and Technology in Brain andSpine Surgery: An Intensive Review and Hands-OnPractical Course. New York, ABD. 3-5 Kasım 2005.Web; [email protected]

Society for Neuroscience. 12-16 Kasım 2005.Washington, DC, ABD. Web; www.apu.sfn.org

Advanced Diagnosis and Treatment for Neck andBack Pain Annual Symposium. 16-19 Kasım 2005.San Francisco, ABD. Web; www.americanbacksoc.org

Endoscopic Neurosurgery Workshop. 6-9 Kasım 2005. Ghent, Belçika. Web: www.neuroendoscopy.org

40th Annual Meeting and CME Courses of theScoliosis Research Society. 27-30 Ekim 2005,Miami, ABD. Web: www.srs.org

5. Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Kongresi. 16-20 Kasım 2005, Antalya. Web: www.travma.org.tr

Society for Neuroscience. 12-16 Kasım 2005,Washington, DC, ABD. Web: www.apu.sfn.orgTürk Nöroşirürji Derneği Nörovasküler CerrahiÖğretim ve Eğitim Grubu Sempozyumu, “AnevrizmaCerrahisinde Ayrıntılar”18 Şubat 2006, İstanbul




Türk Nöroşirürji Derneği 2. Öğretim ve EğitimKurulu Kurultayı 25 Mart 2005 Pine Bay Hotel,Kuşadası, Aydın. www.turknorosirurji.org.tr




95



▲▲

▲▲

▲▲

▲▲

▲▲

▲

▲▲

▲▲

▲▲

▲▲

Türk Nöroşirürji Derneği Nöroonkoloji Öğretim veEğitim Öğretim ve Eğitim Grubu Paneli, “BeyinTümörleri Cerrahisi Komplikasyonları” Önlemler ve Tedaviler 28 Nisan 2006Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya. www.turnog.org

Türk Nöroşirürji Derneği Nörovasküler CerrahiÖğretim ve Eğitim Grubu Kursu, “Vasküler Anatomi” 28 Nisan 2006 Maritim Pine Beach Resort Hotel, Belek, Antalya. www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği Nörotravma Öğretim veEğitim Grubu Sempozyumu, “Yoğun Bakım” 28 Nisan 2006 Maritim Pine Beach Resort Hotel,Belek, Antalya..www.turknorosirurji.org.tr

Türk Nöroşirürji Derneği XX. Bilimsel Kongresi28 Nisan - 2 Mayıs 2006 Maritim Pine BeachResort Hotel, Belek, Antalya.www.turknorosirurji.org.tr




7th Meeting of The European Neuro-opthalmological Society (EUNOS). 26-27 Mayıs 2007, İstanbul.

96



▲▲

▲▲

▲▲

▲▲

Petroklival Menengiomalar 27 Ekim 2005

Moderatör: Prof. Dr. İnan TurantanKonuşmacılar: Prof. Dr. Necmettin Pamir

Prof. Dr. Bülent CambazDoç. Dr. Mustafa Bozbuğa

Servikal Spondiloz 24 Kasım 2005Moderatör: Op. Dr. Işık Gürel

Konuşmacılar: Prof. Dr. Fahir ÖzerProf. Dr. Murat HancıDoç. Dr. Celal İplikçioğlu

Anterior Sirkülasyon Anvrizmaları 29 Aralık 2005Moderatör: Prof. Dr. Ziya Akar

Konuşmacılar: Prof. Dr. Ali Çetin SarıoğluProf. Dr. Civan Işlak - Prof. Dr. Naci KoçerOp. Dr. Turgay Bilge

Çocukluk Çağı Posterior Fossa Tümörleri 26 Ocak 2006Moderatör: Doç. Dr. Nezih Özkan

Konuşmacılar: Dr. Memet ÖzekProf. Dr. Tanju Kemal HepgülDoç. Dr. Su Berrak

İnsula Tümörleri 23 Şubat 2006Moderatör: Prof. Dr. Cengiz Kuday

Konuşmacılar: Prof. Dr. Emin ÖzyurtProf. Dr. Uğur TüreProf. Dr. Aydın Sav

Servikal Travmalar 30 Mart 2006Moderatör: Op. Dr. Halil Toplamaoğlu

Konuşmacılar: Prof. Dr. Mehmet ZileliProf. Dr. Nusret DemircanDoç. Dr. M. Zafer Berkman

AVM’lerde Tedavi 20 Nisan 2006Moderatör: Prof. Dr. Yunus Aydın

Konuşmacılar: Prof. Dr. Özenç MinareciDoç. Dr. Talat KırışDoç. Dr. Türker Kılıç

Kafa Travmaları 25 Mayıs 2006Moderatör: Doç. Dr. Murat Taşkın

Konuşmacılar: Prof. Dr. Moiz BaharDoç. Dr. Ahmet ÇolakDoç. Dr. İlhan Elmacı

97


İİ ss tt aa nn bb uu ll TT oo pp ll aa nn tt ıı ll aa rr ıı


22.6.2006 PERŞEMBE

GİRİŞ

16:00-18:00 Çalıştay MEDİKON Hakan BozkuşKadir KotilHakan Somay

18:00-19:00 Açılış 19:00-21:00 Yemek

23.6.2006 CUMA

1. Oturum Oturum Başkanı:Ferruh Gezen09:00 Spinal hastalıklarda muayene Cem Açıkbaş09:30 Spinal hastalıklarda radyolojik değerlendirme Naci Koçer10:00 Ekstremite ağrılarında ayırıcı tanı Alpaslan Şenel

Kahve arası 10:30-11:00

2. Oturum Oturum Başkanı: Mehmet Zileli

11:00 Üst servikal travmalarda sınıflama ve algoritma Şükrü Çağlar11:30 Alt servikal travmalarda sınıflama ve algoritma Sait Naderi12:00 Torakolomber travmalarda sınıflama ve algorit. Erkan Kaptanoglu 12:30 Öğle yemeği

3. Oturum Oturum Başkanı: Sait Naderi

13:30 Omurilik yaralanmasında klinik değerlendirme Ayhan Attar14:00 Servikal spondilotik myelopati Sedat Dalbayrak14:30 Servikal disk hastalığı Sedat Çağlı

98



Türk Nöroşirürji Derneği Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi

Öğretim ve Eğitim Grubu Yaz Okulu

22-25 Haziran 2006 Abant - Bolu


4. Oturum Oturum Başkanı: Halil Toplamaoğlu15:30 Lomber disk hastalığı Murat Döşoğlu16:00 Lomber dar kanal Ahmet Menkü16:30 Spondilolistezis Ali Aslantaş17:00 Gezi

24.6.2006 CUMARTESİ

5. Oturum Oturum Başkanı:Murat Hancı09:00 İntradural tümörlerde tanı ve tedavi Selçuk Palaoğlu09:30 Ekstradural tümörlerde tanı ve tedavi Mehmet Zileli10:00 Spinal enfeksiyonlarda tanı ve tedavi Kemal KoçKahve arası 10:30-11:00

6. Oturum Oturum Başkanı:Zafer Berkman11:00 Periferik sinir anatomisi Murat İmer11:30 Periferik sinir muayenesi ve hastalıkları Süleyman Çaylı12:00 Periferik sinir yaralanması Mehmet Daneymez12:30 Öğle yemeği

7. Oturum Oturum Başkanı: Celal İplikçioğlu13:30 Tuzak nöropatiler Serdar Kahraman14:00 Pratikte karşılaşılan adli sorunlar Murat Hancı14:30 Ortezler Semih Akı (FTR)


8. Oturum: Olgu sunumları Oturum Başkanı: Fahir Özer15:30 Servikal/torakolomber travma Kadir Kotil15:45 Servikal dar kanal/disk hastalığı Alper Kaya16:00 Lomber dar kanal/disk hastalığı Saffet Tüzgen16:15 İntradural tümörler Atilla Akbay16:30 Ekstradural tümörler Yusuf Duransoy16:45 Periferik sinir Murat Kalaycıoğlu17:00 Eğlence

99



100


TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ BİLİMSEL TOPLANTILARI


101



1. Burslar Türk Nöroşirürji Derneği üyelerine verilir.

2. Burs alacak kişi 40 yaş altında olmalıdır.

3. Başvuran adayın bir eğitim hastanesinde çalışıyor olmasıgerekmektedir.

4. Aday 3 adet ayrıntılı bilimsel özgeçmişini ve çalışma süresindeplanladığı projelerini Türk Nöroşirürji Derneği ne göndermelidir.

5. Adayın Türk Nöroşirürji Derneği üyesi olan ve eğitim hastanelerindeöğretim kadrosunda bulunan (Profesör, Doçent, Şef, Şef Muavini)en az 2 kişiden referans mektubu alması gerekir.

6. Gideceği ülkenin dili veya İngilizce dilinde TOEFL (en az 500),KPDS (en az 70) puan alanlar başvuracaktır.

7. Adayın Türk nöroşirürjisinin gelişmesine katkısı olacak bir alandakendisini kanıtlamış bir merkeze gitmesi istenir.

8. Adayın bu merkezden kabul yazısı almış olması gerekmektedir.

9. Bursa başvuran aday Türk Nöroşirürji Derneği tarafındanoluşturulacak kurul tarafından sözlü görüşmeye alınır.

10. Adayın yurda dönüşde bir eğitim kurumunda burs süresinin en az 2misli daha çalışması istenir.

11. Aday dönüşünde Türk Nöroşirürji Derneğine rapor verir.

12. Burs süresi 3 ay ile 1 yıl arasında değişebilir.

13. Burs ücreti ayda 1500 USD dır.

SON BAŞVURU TARİHİ

15 MART 2006

76


TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ YURTDIŞI EĞİTİM BURSU BAŞVURU KOŞULLARI

77


TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ PROF. DR. MAHİR TEVRUZ BİLİMSEL ARAŞTIRMA

ÖDÜLÜ / 2006

Türk Nöroşirürji Derneği, 2006 Yılı Bilimsel Kongresinde "Prof. Dr.Mahir Tevruz" Bilimsel Araştırma Ödülü, seçilecek bir araştırmacıyaverilecektir. Seçilen araştırmacıya ödülü ve beratı 20. Türk NöroşirürjiDerneği Bilimsel Kongresinde verilecektir. Ödül miktarı 10Cumhuriyet altınıdır.

Başvuru Koşulları:

1. Başvuran kişi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmalıdır.

2. Başvuran kişi, Türk Nöroşirürji Derneği (TND) üyesi doçent,yardımcı doçent ya da uzman veya nöroşirürji dalında uzmanlıköğrencisi olmalıdır.

3. Araştırma Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde bir merkezdeyapılmış olmalıdır.

4. Araştırma, deneysel veya klinik alanda yapılmış olabilir.

5. Araştırma, SCI ve Index Medicus'a dahil dergilerden birisinde 1 Ocak 2005 - 31 Aralık 2005 tarihleri arasında yayımlanmışveya yayına kabul edilmiş olmalıdır.

6. Başvuru mektubu ile birlikte dört nüsha araştırma Türk NöroşirürjiDerneği adresine gönderilmeli yada elden teslim edilmelidir. Faks,disket veya e-posta ile başvuru geçerli değildir.

7. Ödül başvuran araştırmacıya verilir. Başvuruda, araştırmada adıgeçen diğer araştırmacıların yazılı onayı şarttır.


15 OCAK 2006

78


TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ DR. AYSİMA ALTINOK NÖROŞİRÜRJİ UZMANLIK

TEZ ÖDÜLÜ / 2006

Türk Nöroşirürji Derneği 2006 yılı Kongresinde bir uzmanlık teziödüllendirilecektir. Seçilen uzmanlık tezine ödülü ve beratı 20. TürkNöroşirürji Derneği Bilimsel kongresinde verilecektir. Ödül miktarı500 USD'dır.


1. Ödül için başvuran kişi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmalıdır.

2. Ödül için başvuran kişi Türk Nöroşirürji Derneği (TND) üyesi venöroşirürji uzmanı olmalıdır.

3. Uzmanlık tezi çalışması Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde birmerkezde yapılmış olmalıdır.

4. Uzmanlık tezi deneysel ve klinik alanda yapılmış olabilir.

5. Uzmanlık tezi 2005 yılı içersinde basılmış olmalıdır.

6. Başvuru mektubu ile birlikte dört nüsha tez, Türk NöroşirürjiDerneği adresine gönderilir ya da elden teslim edilir. Faks,disket veya e-posta ile başvuru geçerli değildir.

7. Ödül başvuran kişiye verilir.


15 OCAK 2006

79


TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ PROF. DR. HAMİT ZİYA GÖKALP GENÇ

NÖROŞİRÜRJİYEN TEŞVİK ÖDÜLÜ / 2006

Türk Nöroşirürji Derneği Prof. Dr. Hamit Ziya Gökalp GençNöroşirürjiyen Teşvik Ödülü için üç bilimsel çalışma ödüllen-dirilecektir. Seçilen araştırmacıların ödül ve beratı Türk NöroşirürjiDerneği 20. Bilimsel Kongresinde verilecektir. Ödül miktarı 1.ye2500 USD, 2.ye 1500 USD ve 3.ye 1000 USD'dır.


1. Ödül için başvuran kişi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıolmalıdır.

2. Ödül için başvuran kişi TND üyesi veya Nöroşirürji dalındauzmanlık öğrencisi olmalıdır.

3. Araştırma deneysel veya klinik alanda yapılmış olmalıdır.

4. Araştırma SCI ve Index Medicus’a dahil dergilerden birisinde

1 Ocak 2005 - 31 Aralık 2005 tarihleri arasında yayımlanmışveya yayına kabul edilmiş olmalıdır.

5. Başvuru mektubu ile birlikte dört nüsha araştırma TürkNöroşirürji Derneği adresine gönderilmeli ya da elden teslimedilmelidir. Faks, disket veya e-posta ile başvuru geçerli değildir.

6. Araştırmanın aynı yıl TND tarafından verilen başka bir ödülebaşvurmamış olması veya daha önce herhangi bir ödülkazanmamış olması gereklidir.

7. Ödül, değerlendirme jürisi tarafından layık görüldüğü takdirdeverilir. Birincilik, ikincilik ve üçüncülük ödülleri bölünemez, birerkişiye verilir. Ödül başvuran araştırmacıya verilir. Başvuruda,araştırmada adı geçen diğer araştırmacıların yazılı onayı şarttır.


15 OCAK 2006

80


TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ DR. YILDIZ YALÇINLAR BİLİMSEL ARAŞTIRMA

ÖDÜLÜ / 2006

Türk Nöroşirürji Derneği, 2006 Yılı Bilimsel Kongresinde Dr. YıldızYalçınlar Bilimsel Araştırma Ödülü, seçilecek bir araştırmacıyaverilecektir. Seçilen araştırmacıya ödülü ve beratı 20. Türk NöroşirürjiDerneği Bilimsel Kongresinde verilecektir. Ödül miktarı 1000 USD’dir.



2. Başvuran kişi, Türk Nöroşirürji Derneği (TND) üyesi veyanöroşirürji dalında uzmanlık öğrencisi olmalıdır.



5. Araştırma, SCI ve Index Medicus'a dahil dergilerden birisinde2005 yılında yayımlanmış veya yayına kabul edilmiş olmalıdır.

6. Araştırma daha önce başka bir ödül almamış olmalıdır.

7. Başvuru mektubu ile birlikte dört nüsha araştırma Türk NöroşirürjiDerneği adresine gönderilmeli ya da elden teslim edilmelidir. Faks,disket veya e-posta ile başvuru geçerli değildir.

8. Ödül başvuran araştırmacıya verilir. Başvuruda, araştırmada adıgeçen diğer araştırmacıların yazılı onayı şarttır.


15 OCAK 2006

81


Türk Nöroşirürji Derneği 2006 yılı Kongresinde bir bilimselaraştırma ödüllendirilecektir. Seçilen araştırmacıya ödülü ve beratı2006, Türk Nöroşirürji Derneği 20. Bilimsel Kongresindeverilecektir. Ödül miktarı 1000 USD karşılığı Yeni Türk Lirasıdır.



2. Başvuran kişi, Türk Nöroşirürji Derneği (TND) üyesi veyaNöroşirürji dalında uzmanlık öğrencisi olmalıdır.



5. Araştırma, SCI ve Index Medicus’a dahil dergilerden birisinde1 Ocak 2005 - 31 Aralık 2005 tarihleri arasında yayımlanmışveya yayıma kabul edilmiş olmalıdır.

6. Son başvurma tarihi: 15 Ocak 2006’dır.

7. Başvuru mektubu ile birlikte dört nüsha araştırma TürkNöroşirürji Derneği adresine gönderilmeli ya da elden teslimedilmelidir. Faks, disket veya e-posta ile başvuru geçerlideğildir.

8. Ödül başvuran araştırmacıya verilir. Başvuruda, araştırmadaadı geçen diğer araştırmacıların yazılı onayı şarttır.

TÜRK NÖROŞİRÜRJİ DERNEĞİ 2006 YILI BİLİMSEL ARAŞTIRMA ÖDÜLÜ

82


AVRUPA NÖROŞİRÜRJİ DERNEKLERİ BİRLİĞİ (EANS)BİREYSEL ÜYELİK DUYURUSU

European Association of Neurosurgical Societies

INDIVIDUALMEMBERSHIP

of theE A N S

The EANS now welcomes applications for individual membership (Full, Junior or Associate member)

Membership includes:• Free acta Neurochirurgica• Discounted Journal of Neurosurgery *• Discounted NEUROSURGERY *• Reduced registration fees to official EANS events **• Right to representation in the Executive Commitee

of the EANS ***

Application forms are available fromStephanie Garfield-Birkbeck at [email protected] starts 1st January 2003

Make your mark on the European scene and be part ofthe New European Association of Neurosurgery.

* Full members only** Excludes the EANS Training Courses*** Full and Junior members only

THE EANS - A PARTNERSHIP FOR NEUROSURGERY

TRAINING THE TRAINERS COURSE

Date: 18th and 19th February 2006Venue: Novotel, Luxembourg

Course organisers: European Association of Neurosurgical SocietiesDo you need to be able to:

® Give a good lecture?® Design and run small group workshops?® Train on-the-job in clinics and hospitals?

® Appraise staff?® Assess competence?

® Design a training session?® Manage poorly performing medical staff?

Do you hope to teach on the EANS training courses? Yes?

Training the Trainers is the course for you!

This course is one of the most comprehensive and the most fun of the‘training the trainer’ courses. It is mandatory for all clinicians in Denmark,and is held throughout Europe, Australasia and the USA. This is the first

run specifically for European neurosurgeons.

84


dduuyyuurruullaarr

About the course

If you enjoy teaching and training, then you should come on this course. As well as giving you these skills, it isalso designed to demonstrate practically that a positive learning environment produces results in terms of qualityof care out of all proportion to the effort, which has to be put in.

The course is ideal for all doctors, whether fully trained or still learning. Young doctors already take on a majorshare of training other junior doctors. The course is suitable for everyone! It is highly interactive with anemphasis on trying out the various skills learnt. Previous delegates have all said how relevant and practical theyhave found the course, and how much it has improved their teaching. We hope that everyone will go away witha training session, which is relevant to their own particular area of work, which they are ready to useimmediately. We also hope everyone will have fun!

About the lecturers

The lecturers are Professor Christopher Bulstrode FRCS, a Professor of Orthopaedic Surgery at the Universityof Oxford and a full member of the General Medical Council. He currently leads the GMC project "Doctors ofthe Future", and is also heavily involved with the Education Committee. He has spent the past four yearsreviewing the University teaching programme for medical students and operates at the Nuffield Manor Hospitalin Oxford. He is a member of Council at the Royal College of Surgeons of Edinburgh, and until 2004 wasTrainer in Chief for all surgical specialties in the FRCS exams throughout the UK.

Dr Victoria Hunt EdD holds a doctorate in adult education, an MSc in Medical Education, and started out herprofessional career as a dentist. Her main interest is in the design of training programmes, particularly lookingat methods of assessment. She has been the educational advisor and has trained all examiners who sit on theIntercollegiate Boards of Surgery in the UK. She has also worked widely abroad, including Denmark, Australia,Lithuania, Africa, Egypt, Turkey and Austria, and was educational advisor to the Royal College of Surgeons ofEdinburgh until 2002.

Further details: [email protected]

The course will run on 18th and 19th February 2006

Course fee: EANS Individual Members 360Non – members 420

Accommodation at the Novotel: single room per night 105double room per night sharing with another course participant 60double room per night 120

85


dduuyyuurruullaarr

APPLICATION FORM – Training the Trainers coursePlease complete the application form below Send to Stephanie Garfield-Birkbeck email: [email protected] fax: +44 23 8058 5115 Deadline for applications: 15th November 2005

Please note: places are limited to 25 delegates due to the interactive nature of the coursePayment Details (deadline – 15th December 2005):Bank transfers should be made to:Account name: EANS vzwBank: Fortis Bank, Kouter 8, 9000 Gent, BelgiumIBAN: BE66 2900 0868 3743BIC: GEBABEBBBeneficiary address: Adm.Zet.el, Zonnestraaat 6, 9000 Gent, BelgiumPlease state name and “training the trainers Luxembourg” on your payment and fax/email bank transfer copyto Stephanie Garfield-Birkbeck for a receipt. Course fee: EANS Individual Members 360

Non – members 420Accommodation at the Novotel: single room per night 105

double room per night sharing with another course participant 60 double room per night 120

PLEASE COMPLETE IN CAPITAL LETTERSSurname (Family Name): Forename(s): Title: (Dr/Mr/Mrs etc) EANS Individual membership number:Address: Nationality: Date of completion of training: Address for correspondence: Daytime Telephone No: Evening Telephone No:Mobile No: Fax No:e-mail address: arrival date: departure date:Type of accommodation required:Dietary requirements:NB: if you require accommodation at the Novotel please do not contact the hotel direct as we have negotiateda special rate for you

86


dduuyyuurruullaarr

APPLICATION FORM CME POST-GRADUATE SATELLITE COURSE

24th February 2006Luxembourg

Please complete the application form below Send to Stephanie Garfield-Birkbeck email: [email protected] fax: +44 23 8058 5115 Deadline for applications: 15th January 2006Please note: places are limited to 50 delegates Payment Details (deadline – 15th January 2006):Bank transfers should be made to:Account name: EANS vzwBank: Fortis Bank, Kouter 8, 9000 Gent, BelgiumIBAN: BE66 2900 0868 3743BIC: GEBABEBBBeneficiary address: Adm.Zet.el, Zonnestraaat 6, 9000 Gent, BelgiumPlease state name and “CPD course, Luxembourg” on your payment and fax/email bank transfer copy toStephanie Garfield-Birkbeck for a receipt. Course fee: EANS Individual Members 120

Non – members 150Accommodation at the Novotel: single room per night 105

double room per night sharing with another course participant 60 double room per night 120

PLEASE COMPLETE IN CAPITAL LETTERSSurname (Family Name): Forename(s): Title: (Dr/Mr/Mrs etc) EANS Individual membership number:Address: Nationality: Date of completion of training: Address for correspondence: Daytime Telephone No: Evening Telephone No:Mobile No: Fax No:e-mail address: arrival date: Departure date:Type of accommodation required:Dietary requirements:NB: if you require accommodation at the Novotel please do not contact the hotel direct as wehave negotiated a special rate for you

89


dduuyyuurruullaarr

EANSEuropean Association of Neurosurgical Societies

http://www.eans.org

EANS CME Post-Graduate Course—Luxembourg 2006

First announcement

Greetings to:

Secretaries of EANS Member Societies

EANS Individual Members

Chairmen of EANS Committees

EANS Trainees

We are happy to announce the establishment of a new CME Post-Graduate SatelliteCourse. The first such course is scheduled to take place on Friday, the 24th of February,2006, in Luxembourg, just before the EANS Winter Meeting.

The aim of this new course is twofold: First we wish to establish a new EANS-endorsedtradition of post graduate teaching. Second we hope to provide European Neurosurgeonswith an annual update symposium.

The CME post-graduate satellite courses will consist of keynote and overview lectures on avariety of general neurosurgical topics.

The target audience is essentially all qualified/board certified neurosurgeons. The faculty forthese post-graduate courses will be composed of the leading neurosurgeons in their fields.The timing of the courses will be linked to the Winter Meeting of the EANS for venue andtime of year, but not for choice of topic. Note that 6 CME points (endorsed by the EANS)will be given to each course participant.

87


dduuyyuurruullaarr

EANSEuropean Association of Neurosurgical Societies

http://www.eans.org

Preliminary list of topics to be presented at the first EANS CME post-graduatesatellite course in Luxembourg:

Dilemmas in the treatment of brain tumours- Adult low grade tumours- Adult high grade tumours

Hydrocephalus- Adult NPH; when and how- Shunting and endoscopic IIIrd ventriculostomy

Aneurysms- Current treatment of vasospasm- Coiling versus clipping- Chiari and syringomyelia: an update

Chiari & Syringomyelia- Current treatment options

Head Injury- Current clinical studies- Current treatment and monitoring in ICU

How I do it- Far-lateral approach

A second notice, with a detailed program will be mailed soon

For more information, please contact:Stephanie Garfield-Birkbeck, EANS Secretariat.mailto:[email protected]

88


dduuyyuurruullaarr

AESCULAP PRIZE FOR NEUROSURGICALRESEARCH

A prize of 5000 is offered by the AESCULAP Company and awarded annually bythe European Association of Neurological Societies (EANS). The prize will bepresented during the EANS Winter Meeting of 2006 in Luxembourg, and thewinner will be invited to attend and to present his or her work at that meeting.Those eligible for the prize are neurosurgeons under the age of 40 at the time ofsubmission of their manuscript, who are either fully trained or still in the course oftheir training. Applicants must be members of one of the national societies of theEANS or working in one of the countries member of the EANS. The manuscriptssubmitted should contain research work _ clinical, experimental, or both _ relevantto the field of neuroscience. The author should also make a declaration stating thatshe or he has performed most (more than 50%) of the work, and that such workwas made mainly in Europe. Manuscripts that have been submitted for publicationduring the same calendar year as well as unpublished studies are accepted forevaluation. The format and type of manuscript must be comparable to thosepresented for publication in Acta Neurochirurgica. The applicant must send either11 paper copies of the submitted manuscript or a CD-Rom with 1 paper copytogether with a brief Curriculum Vitae before October 31st, 2005 to the chairmanof the EANS Research Committee:

Professor Dr. António Gonçalves-Ferreira, Dept of Neurosurgery, P6

University Hospital Santa Maria, Av. Prof. Egas Moniz, 1649-035 Lisbon, Portugal

e-mail: [email protected]

83


dduuyyuurruullaarr

İSMAİL ERTAN SEVİN03.05.1967 yılında Ankara’dadoğmuştur. İzmir Atatürk Eğitimve Araştırma HastanesiNöroşirürji bölümünde ihtisasyapmıştır. Halen aynı hastanedenöroşirürji uzmanı olarakçalışmaktadır. Evli ve 1 çocukbabasıdır.

ÜMİT ALİ MALÇOK29.11.1968 Yılında İzmit’tedoğmuştur. Atatürk ÜniversitesiTıp Fakültesi NöroşirürjiAnabilim Dalından ihtisasınıalmıştır. Halen Erzurum ŞifaHastanesinde nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır. Evli ve 1çocuk babasıdır.

TANSEL ÖZBENT1968 yılında Söke’dedoğmuştur. İstanbul ÜniversitesiCerrahpaşa Tıp FakültesiNöroşirürji Anabilim Dalındanihtisasını almıştır. Halen SökeDevlet Hastanesinde nöroşirürjiuzmanı olarak çalışmaktadır. Evlive 3 çocuk babasıdır.

HAKAN ÖZSÜER12.07.1966 yılında Ankara’dadoğmuştur. Trakya ÜniversitesiTıp Fakültesi NöroşirürjiAnabilim Dalından ihtisasınıalmıştır. Halen Antalya ÖzelAnadolu Hastanesindenöroşirürji uzmanı olarakçalışmaktadır.

AYTEKİN KOÇYİĞİT22.07.1969 yılında Konya’dadoğmuştur. SSK Tepecik Eğitimve Araştırma HastanesiNöroşirürji bölümünde ihtisasyapmıştır. Halen Özel CariaHastanesinde nöroşirürjiuzmanı olarak çalışmaktadır.

102


yyeennii üüyyeelleerr

ZİYA GÖKASLAN07.03.1959 yılındaWashington’da doğmuştur.Baylor Collage of Medicine, TXihtisasını almıştır. Halen John’sHopkins Hospital Department ofNeurology Meyer‘de nöroşirürjiuzmanı olarak çalışmaktadır. Evlive 2 çocuk babasıdır.

TANER TANRIVERDİ15.02.1969 yılında Kars’dadoğmuştur. İstanbul ÜniversitesiCerrahpaşa Tıp FakültesiNöroşirürji Anabilim Dalındanihtisasını almıştır. Halen aynıhastanede nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır.

SABRİ AYDIN10.02.1972 yılında Antakya’dadoğmuştur. İstanbul ÜniversitesiCerrahpaşa Tıp FakültesiNöroşirürji Anabilim Dalındanihtisasını almıştır. Halen aynıhastanede nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır.

MELİH ÇEKİNMEZ21.01.1973 yılında İstanbul’dadoğmuştur. BaşkentÜniversitesi Tıp FakültesiNöroşirürji Anabilim Dalındanihtisasını almıştır. Halen aynıhastanede nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır.

BEKİR TUĞCU1970 yılında Rize’de doğmuştur.Bakırköy Ruh ve SinirHastalıkları Hastanesindenihtisasını almıştır. HalenBahçelievler Fizik Tedavi veRehabilitasyon Eğt. ve Arş.Hastanesinde nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır. Evli ve 1çocuk babasıdır.

103


MUHAMMET DİNÇ1971 yılında Karaman’dadoğmuştur. İzmir SSK TepecikEğitim Hastanesi NöroşirürjiKliniğinden ihtisasını almıştır.Halen Karaman DevletHastanesinde Nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır. Evli ve 1çocuk babasıdır.

ALİ RIZA ERTÜRK1957 yılında Beypazarı’ndadoğmuştur. Ankara ÜniversitesiTıp Fakültesi NöroşirürjiAnabilim Dalından ihtisasınıalmıştır. Halen İzmir AtatürkEğitim ve AraştırmaHastanesinde nöroşirürjiuzmanı olarak çalışmaktadır.

MEHDİ SADAT1962 yılında İran’da doğmuştur.Ege Üniversitesi Tıp FakültesiNöroşirürji Anabilim Dalındanihtisasını almıştır. Halen ÖzelLetoon Hastanesindenöroşirürji uzmanı olarakçalışmaktadır.

ABDULLAH HİLMİMARANGOZ1972 yılında Gümüşhane’dedoğmuştur. Kartal Eğitim veAraştırma Hastanesi NöroşirürjiKliniğinden ihtisasını almıştır.Halen Kartal DevletHastanesinde Nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır.

HAKAN SİNAN YILMAZ1974 yılında Hollanda’dadoğmuştur. Dokuz EylülÜniversitesi Tıp FakültesiNöroşirürji Anabilim Dalındanihtisasını almıştır. Halen ÖzelGazi Hastanesinde Nöroşirürjiuzmanı olarak çalışmaktadır.

OKAN GÖRGÜLÜ1969 yılında Eskişehir’dedoğmuştur. İzmir SSK EğitimHastanesi NöroşirürjiKliniğinden ihtisasını almıştır.Halen Gülkent DevletHastanesinde Nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır. Evli ve 1çocuk babasıdır.

NURİ SERDAR BAŞ1972 yılında Ayrancı’dadoğmuştur. Vakıf GurebaHastanesi NöroşirürjiKliniğinden ihtisasını almıştır.Halen aynı hastanede Nöroşirürjiuzmanı olarak çalışmaktadır. Evlive 1 çocuk babasıdır.

ABDURRAHMAN ÇETİN1968 yılında İdil/Şırnak’tadoğmuştur. Dicle ÜniversitesiTıp Fakültesi NöroşirürjiAnabilim Dalından ihtisasınıalmıştır. Halen Mardin DevletHastanesinde Nöroşirürji uzmanıolarak çalışmaktadır. Evli ve 1çocuk babasıdır.

CEZMİMedikal San. Tic. Ltd. Şti.

Sağlık Sokak Çakırgil Apt. No: 7/15 Kat:4 Sıhhiye / ANKARATel: 0(312) 432 40 00 Faks: 0(312) 432 40 08 e-mail:[email protected]

‹Ç‹ndek‹ler · harran Üniversitesi nöroﬂirürji bölümünde ... ağahan Ünlü, semih...

Documents