องคความร

การผลตนางพญาผงสายพนธด

นางพญาผง(The Queen)

นางพญาผง คอหวใจของรงผง ในรงผงจะมนางพญาผงเพยงตวเดยวเทานน

นางพญาผงมขนาดใหญ และมล าตวยาวกวาผงตวผและผงงาน ปกสน เมอเทยบกบความยาวล าตว

ไมออกหาอาหาร ไมมตะกรอเกบเกสร และไมมตอมผลตไขผง เคลอนไหวชา

ผสมพนธ

วางไข

ควบคมกระบวนการตางๆภายในรงโดยผานกลน “ฟโรโมน” ถารงใดขาดนางพญารงนนจะไมสามารถอยไดและจะสลายไปในทสด

ผงนางพญา(queen) มหนาทส าคญ คอ

นางพญาพรหมจรรย (The Virgin Queen)

เมอตวออนของผงนางพญาโตเตมทแลว ผงงานจะท าการปดหลอดรวงดวยไขผง ตวออนภายในจะเรมเขาดกแด และเปนตวเตมวยในทสด ผงนางพญาทโตเตมทแลวจะกดฝาหลอดรวงทปดอยออกมา

ถ า ส ภ าพ ร ง ขณะน น ผ ง เ ต ร ย ม ต ว จ ะ แ ย ก ร ง (Swarming) ผงงานจะคอยปองกนนางพญาผงตวใหมไมใหผงนางพญาตวเกามาท าราย เมอผงนางพญาตวเกาแยกรงออกไปแลว ผงนางพญาตวใหมกจะออกผสมพนธเปนนางพญาประจ ารงนนตอไป

การผสมพนธ (Mating)

เมอผงนางพญามอาย 3-5 วน กจะเรมออกบนเพอผสมพนธ

เกดขนกลางอากาศเทานน

เปนวนทอากาศด ทองฟาแจมใส

เมอตวผไดกลนนางพญาจะบนตามไปเปนกลม

การผสมพนธจะเกดขนทความสงตงแต 10 – 15 เมตร

ผงนางพญา 1 ตว จะผสมพนธกบผงตวผ 10 – 15 ตว หรออาจถง 20 ตว

ระยะเวลาในการผสมพนธ 10 – 30 นาท

ผงนางพญา จะมถงส าหรบเกบน าเชอของผงตวผ (Sperm) ไวไดตลอดอายของผงนางพญาโดยไมตองมการผสมพนธอกเลย

เมอผงนางพญาบนกลบมาจากการผสมพนธผงงานจะเขามาชวยท าความสะอาดและดงเอาอวยวะสบพนธของผงตวผทตดมาออกทงไป

หลงจากผสมพนธแลวสวนทองของนางพญาจะขยายใหญขนภายใน 2-4 วน ผงนางพญากจะเรมวางไข

โดยมดหวเขาไปกางขาคหนาออกวดขนาดหลอดรวง เพอทจะไดรวาควรจะวางไขชนดไหน

ขนาด 0.5 มม.

จะวางไขของผงงานคอไขทไดรบการผสมกบน าเชอของผงตวผ มโครโมโซม 2 n

ขนาด 0.7-0.8 มม.

จะวางไขของผงตวผคอไขทไมไดรบการผสมกบน าเชอของผงตวผ มโครโมโซม n เดยว

ผงนางพญาสามารถวางไขเฉลย 1,200 ฟองตอวน แตบางตวสามารถวางไดมากถง 2,000 ฟองตอวน

ปรมาณการวางไขขนอยกบอณหภม ถาอยในเขตรอนสามารถวางไขไดตลอดป

สาเหตทตองมการผลตนางพญาผงสายพนธด

ปองกนการเกดปญหานางพญาผงเลอดชด สงผลใหไดปรมาณผลผลตน าผงเพมขน

ความตองการ นางพญาผงสายพนธด

การวางไขด ใหผลผลตด พฤตกรรมการท าความสะอาดรงด เชอง ไมดราย ตานทานโรคและศตรผง

นกเลยงผงสามารถสรางนางพญาผงไดอยางไร

ในธรรมชาตนางพญาผงตวใหมจะเกดขนไดโดย 1. เมอตองการขยายรงในกรณทอาหารอดมสมบรณ ประชากรผงแนนรง

2. เมอตองการสรางนางพญาตวใหม เพอทดแทนนางพญาตวเดมทพการหรอหมดสภาพ

3. สรางในกรณฉกเฉน คอนางพญาตวเดมตายหรอหายกระทนหนผงงานจะเลอกตวหนอนทมอายไมเกน 72 ชม. เพอสรางนางพญาตวใหม โดยสรางหลอดนางพญาครอบตวหนอน และระดมปอนนมผงในปรมาณมาก ตวหนอนกจะสามารถเจรญเตบโตเปนนางพญาผงได

เมอนกเลยงผงตองการนางพญาตวใหมทจะใชส าหรบการแยกขยายรงผงใหไดปรมาณมากๆ ตามความตองการ นกเลยงผงสามารถสรางนางพญาตวใหมไดโดยการเลยนแบบการสรางนางพญาผงในกรณฉกเฉนเรยกวา “การสรางนางพญาผงโดยการยายตวออน”

การผลตนางพญาผงสายพนธด มขนตอน ดงน

1. การคดเลอกนางพญาผง 2. การเตรยมรงเพาะ 3. การผลตผงตวผ 4. การบงคบนางพญาผงใหวางไขเพอก าหนดอายหนอน

5. การเหนบหลอดในรง

กรณทมการบนทกประวต นางพญาผงนจะใชส าหรบการขยายพนธ เราสามารถสงเกตลกษณะนางพญาทดได ดงน

(1) เลอกนางพญาตวทมลกษณะ

1. การคดเลอกนางพญาผง

ชวงทองยาว

กนแหลม

สวนปลายของชวงทอง มสด า

(1.2) ทดสอบการท าความสะอาดรงโดยใชเขมหรอเหลกแหลม เจาะท าลายตวหนอนทอยในดกแด จ านวน 200 หลอด(ตว)

แลวทงไว 24 ชวโมง

สงเกตดวาผงงานท าความสะอาดไดเกน 90% ถอวาใชได นสยการท าความสะอาดของผงงานในรงทด สามารถชวยยบยงการเกดโรคและไรซงเปนศตรผงได

รงทจะใชส าหรบเพาะหลอดนางพญาผงควรจะมประชากรผงงาน 20,000 ถง 30,000 ตว

2. การเตรยมรงเพาะ

สงเกตดถามตวผงงานเกาะอยเตมแผนรวงผงทงสองดานจะมผงงานอยประมาณ 3,000 ตว

มอาหาร(น าหวาน+เกสร) สมบรณและ ควรมแผนรวงดกแดไมนอยกวา 4 แผน

(3.1) เตรยมแผนตวผ โดยการตดแผนหรอ ถาง คอน เพอใหผงงานสรางหลอดรวงตวผ

3. การผลตผงตวผ

ผงงานสรางหลอดรวงตวผ

(3.2) ถามหลอดนางพญาผงอยดวยจะท าใหนางพญาวางไข ใหเปนตวผไดงาย

4. การบงคบใหนางพญาไขเพอก าหนดอายตวหนอน โดยใชเทคนคดงนคอ การใชแผนกนนางพญาผง ชนดกนภายในรงกน แลวใสแผนรวงเปลาเขาไปบงคบใหนางพญาวางไข

ตวหนอนทจะท าการตกยาย จะอยในชวงอาย 2 – 3 วน (48 – 72 ชม.) แตถาเหมาะสมทสดคอ 2 วน (48 ชม.) หรอถานบจากวนทนางพญาวางจะไขมอาย 5 วน

ไดหลอดนางพญาผงสายพนธด

5. การเหนบหลอดนางพญาในรงแยก เพอปองกนผงงานกดท าลายหลอด ควรใชเทปสนปก พนรอบๆหลอดนางพญาผงกอนเหนบในรงแยก จะสามารถปองกนการกดท าลายหลอดได

ผลลพธทได ไดนางพญาผงพนธสายพนธด ลกษณะดตรงตามความตองการ

นางพญาสายพนธด แยกขยายพนธจาก 1 รง ได 5 รงตอป

ใหผลผลตน าผง 50 กโลกรมตอป

ผลตนางพญาสายพนธดสนบสนนเกษตรกร

เกษตรกรมรายไดเพมขนจากผลผลตน าผงทดและม คณภาพผบรโภคปลายทางมความปลอดภย

สงผลให