การใชสารชวภณฑ (Microbial Pesticide)เพอการปองกนก าจดศตรพช

ธระศกด ศรวชยศนยสงเสรมเทคโนโลยการเกษตร ดานอารกขาพช

จงหวดเชยงใหมกรมสงเสรมการเกษตร

เชอจลนทรย หมายถง จลนทรยทมชวตอยโดยการเจรญเตบโตในเชอสาเหตของโรคพช หรอบนสตวอาศยท าใหเชอสาเหตโรคพชถกท าลาย หรอสตวอาศยเปนโรคและถกท าลายในทสด ไดแก เชอรา เชอแบคทเรย เชอไวรสไสเดอนฝอย เปนตน

ชวนทรย (สารชวภณฑ) คออะไร?คอ ผลตภณฑปองกนก าจดศตรพชทผลต,พฒนามาจาก

สงมชวตไมวาจะเปนพช สตว หรอจลนทรย แตไมนบรวม

สารทสกดหรอแยกไดจากสงมชวตทเปนสารเคมเชงเดยว

เชน ไพรทรอยด นโคตน อะบาเมกตน

ตวอยางสารชวภณฑจากเชอจลนทรย

เชอราบวเวอเรย

ไวรส NPV

เชอราไตรโคเดอรมา

ไสเดอนฝอยเชอแบคทเรย BT

คณสมบตพเศษของสารชวภณฑจากจลนทรย

มความปลอดภยสงตอมนษย สตว สงแวดลอม ไมมพษตกคาง มความเฉพาะเจาะจงตอศตรพชเปาหมาย ผลตขยายเปนอตสาหกรรมได ใชในสภาพไรนาวธการเดยวกบสารเคม บางชนดอยไดคงทนในสภาพแวดลอม

1.1 เชอแบคทเรยบาซลลส ทรงเยนซส : บท ( Bacillus thuringiensis : BT สายพนธ : เคอสตาก , ไอซาไว

บทเปนชอสามญของเชอจลนทรยทใชก าจดแมลง ซงประกอบดวยชนสวนของสปอรและผลกของแบคทเรย

1. เชอแบคทเรยควบคมศตรพช

ผลตภณฑ เชอบท ทมจ าหนายอยในขณะนมสตรตาง ๆไดแก

1. สตรน าเขมขน2. สตรผงผสมน า

เชอแบคทเรยควบคมศตรพช(เชอบท)

กลไกการท าลายของเชอบท

1. หนอนกนผลกโปรตน สารพษของเชอบท

2. สารพษออกฤทธท าลายกระเพาะอาหาร3. ผนงเซลลถกท าลายเกดเปนร4. สปอรไหลเขาสล าตวหนอนท าใหหนอนตาย

ลกษณะของอาการหนอนไดรบเชอบท1. หยดกนอาหาร 2. เคลอนไหวชาลง มอาการสลมสลอ3. โลหตเปนพษ ชกกระตก และเปนอมพาตทวตว4. หลงตายซากของหนอนยงคงรปเดม แตเปลยนสจากเดมเปนสน าตาลและด า

เพอ- ใหรสถานะการณและขอมลตางๆในแปลงพช- ทราบชนดและปรมาณศตรพช/ศตรธรรมชาต- ประกอบการตดสนใจในการเลอกวธการควบคมศตรพช

3.ส ารวจพชทปลกอยางสม าเสมอ

สปดาหละ 1 ครงสมส ารวจ 10 จด

หนอนกระทผก

การจ าแนกศตรพช ศตรธรรมชาต

หนอนกระทผก

หนอนใยผก

แมลงศตรขาวทส าคญ

เพลยไฟขาว

ความเสยหายทเกดจากเพลยไฟ

หนอนกระทหนอนเจาะยอดกระหล า

หนอนกอขาว

หนอนหอใบขาวหนอนคบกระหล า

การท าลายของเพลยกระโดดสน าตาลในนาขาว

หนอนเจาะสมอฝาย

มวนเขยวดดไขศตรธรรมชาตทควบคมเพลยกระโดดสน าตาล

เพลยจกจนสเขยวหนอนกระทหอม

ศตรธรรมชาตในนาขาว

เพลยกระโดดสน าตาลดวงหมดผก

วธการใช1. ผสม บ ท ในน า 1-2 ลตร คนใหละลายกอนผสมในน าทจะ

ฉดพนทงหมด2. พกไว 2-3 ชวโมง ให บ ท แตกตวสรางสารพษ3. ผสมสารจบใบ และควรฉดพนในตอนเยน4. ฉดพนตดตอกน 2-3 ครง ชวงทศตรพชระบาด5. ควรปรบหวฉดใหมละอองเลกทสดและฉดพนใหทวบนใบ-

ใตใบ

ขอดของ บ ท1. เจาะจงตอแมลงเปาหมาย ปลอดภยตอแมลงทเปนประโยชน มนษย

สตว พช และสงแวดลอม2. มประสทธภาพสง ใชทดแทนสารเคมได3. แมลงสรางความตานทานตอ บ ท ไดยาก4. ใช บ ท รวมกบวธการอนๆ ชวยเพมประสทธภาพ5. มจ าหนายทวไป หาซองาย

ขอจ ากดและขอควรระวง1. ควรใช บ ท ขณะทหนอนยงเลกอย2. เลอกใชผลตภณฑทใหม ไมหมดอาย, ความเขมขนทเหมาะสมกบการใช3. หามผสม บ ท กบ

- สารปฏชวนะก าจดโรคพช- สารประกอบทองแดง- น าทเปนดาง

4. บ ท เปนสารประเภทกนตาย ตองใชเวลา 1-2 วน ( ไมทนใจเกษตรกร )5. ควรเกบ บ ท ใหพนจากแสงแดด,ความรอน6. ไมควรใช บ ท ในแปลงหมอนส าหรบเลยงไหม7. ควรใช บ ท ผสมสารจบใบทกครง

1.2 เชอบาซลลส ซบทลส( Bacillus subtilis , BS )

ประโยชน

การน าไปใชอตราการใช 30-50 กรม/น า 20 ลตร ฉดพนทก 5-7 วนหรอผสมน ารดหลมปลก

เปนเชอแบคทเรยทมประโยชน ถกผลตใหอยในรปผงสปอรแหง ใชปองกนก าจดโรคพชหลายชนด เชน โรคทเกดจากเชอรา และเชอแบคทเรย

เชอโรคเปาหมายเชอ Fusarium spp. (โรคเหยว)

เชอ Collectotrichum spp. (โรคแอนแทรคโนส)เชอ Oidium sp.Cercosporea oryzae (โรคราแปง)เชอ Erwinia spp. (โรคเนาเละ)เชอ Psedomonas solanacerum (โรคหนอเนา)เชอ Xanthomonas spp. (โรคเนาด า)

โรคเหยวBacterial Wilt Disease

โรคเหยวเขยวBacterial Wilt Disease

ลกษณะอาการ

อาการช าฉ าน า แผลเละเปนเมอกเยม สงกลนเหมน อาการลกลามอยางรวดเรวในสภาพ

อากาศรอนจด มความชนสง

2. เชอไวรส เอน พ ว( Nuclear Polyhedrosis Virus ) : NPV

ศตรเปาหมาย- หนอนกระทหอม,หนอนกระทผก,หนอนเจาะสมอฝาย- เอน พ ว ชนดใดจะท าลายเฉพาะศตรพชชนดนน

ลกษณะหนอนทไดรบเชอ เอน พ ว

เชองชา หยดกนอาหาร ล าตวหดสน บวมขนไตขนทสง ตายโดยหอยหวลงล าตวแตกเละงาย มกลนเหมน

ผลตภณฑไวรส

เอน พ ว

เชอราท าลายศตรขาว

ขอดของ เอน พ ว

- เฉพาะเจาะจงตอศตรเปาหมาย จงมความปลอดภย- แมลงสรางความตานทานไดยาก มประสทธภาพสง- สามารถตอขยายเชอไวใชโดยวธการอยางงาย- สามารถใชแทนหรอใชรวมกบสารเคมไดด

ขอจ ากดและขอควรระวง

- ใชเวลานานในการท าใหหนอนตาย ( 3-7 วน )- มความเฉพาะเจาะจงสงมาก จงใชไมไดกบพนททมศตรพชหลาย

ชนดระบาดพรอมกน- ไมทนตอรงสยว ในแสงแดด- ราคาแพง หาซอไดยาก

3. ไสเดอนฝอยควบคมแมลงศตรพช(Steinernema capocapsae)

ไสเดอนฝอยสไตรเนอรนมา คารโปแคปเซ(Steinernema carpocapsae )เปนสงมชวตขนาดเลก คลายหนอน ล าตวกลม หวทายเรยวแหลม เปน ตวเบยน ท าใหเกดโรคกบแมลง

ท าลายแมลงศตรพช มากกวา 200 ชนดทไดผลด คอ หนอนผเสอ ดวงปกแขง และหนอนแมลงวนท าลายศตรพชหลบซอนในทลบ ( กลบดอก,ยอดออน,เปลอกล าตน,ใต

พนดน,กอนเชอเหด )แนะน าใชกบพชทมมลคาผลตอบแทนสง (ราคาแพง)

ศตรพชเปาหมาย

วธการใช1. เตรยมไสเดอนฝอยตามอตราทแนะน า (1 ซอง/น า 2 ลตร)2. แบงน าจะใชฉดพนเปน 3 สวน ขย าฟองน าในน าสวนท 1 แลวน า

ขนขย าในน าสวนท 2 และ 3 ตามล าดบ น าฟองน าทง แลวเทน าทง 3สวนรวมกน

3. ผสมสารจบใบทกครง ฉดพนเวลาเยน (หลงการใหน า) ปรมาณการใชขนอยกบชนดของศตรพช

4. เขยาถงพน ปองกนไสเดอนตกตะกอน5. ถาสภาพแวดลอมแหงจด ควรฉดพนน าจนชนกอนใช

การเกบรกษาในตเยนอณหภม 4-7 องศาเซลเซยส ไดนาน 6 เดอน – 1 ป

ขอจ ากดราคาแพง,หาซอยาก

โรคเหยวมะเขอเทศ

โรคโคนเนาทเรยน

ควบคมโรคพชทเกดจากเชอราในดน เชน โรครากเนา โคนเนา โรคเหยว

4. เชอราไตรโคเดอรมา

ชนดของเชอราไตรโคเดอรมา1. ชนดผงแหง (Powder)

2. ชนดเมด (Pellet)

3. ชนดเกลด (Granule)

4. ชนดเชอสด (Fresh culture)

ประโยชนของเชอราไตรโคเดอรมา

1. ชวยลดกจกรรมของโรคพชได

2. ชวยลดปรมาณเชอโรคพช

3. ชวยเพมการเจรญเตบโตและเพมผลผลตของพช

4. ชวยเพมความตานทานโรคของพช

4.2 เชอราบวเวอเรย (Beauveria bassiana)

เชอราบวเวอเรยคออะไร?เชอราบวเวอเรยเปนเชอจลนทรยทจดเปนพวก

“เชอราท าลายแมลง” ท าลายแมลงโดยผลตเอนไซมทเปนพษตอศตรพชและเปนเชอราทอาศยและกนเศษซากทผผง

ลกษณะอาการแมลงทถกเชอราบวเวอเรยเขาท าลาย

แมลงจะแสดงอาการเบออาหารกนนอยลง ออนเพลย ไมเคลอนไหว

ผนงล าตวเปลยนไป

เสนใยและผงสขาวของสปอรปกคลมตวแมลง

Address: 222 Moo 5, Nong Kwai Sub-district, Hang Dong District, Chiang Mai 50230

Acreage: 13.58 acresDistance: 15 Km from Chiang Mai city