ช่ือผลงานนวัตกรรม วงล�อป�งปองจราจรชีวิต 7 สี ฉบับพกพา ช่ือผู�เสนอ นางสาวปวีณา ติงหวัง นักวิชาการสาธารณสุขปฏิบัติการ หน�วยงาน โรงพยาบาลส งเสริมสุขภาพตําบลเขาพระ อําเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา บทนํา

การสร�างสุขภาพนําซ อม เป)นท่ียอมรับว าสร�างสุขภาพ “3อ” (อาหาร, อารมณ1, ออกกําลังกาย) ให�ภูมิคุ�มกันโรคภัยได�เป)นอย างดี และยังเป)นยารักษาโรคท่ีวิเศษอีกด�วย โรคยุคใหม เป)นโรคท่ีเกิดจากพฤติกรรมสุขภาพเกือบท้ังสิ้น ไมว าจะเป)นโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคสมอง โรคไตวาย โรคมะเร็ง แต เราสามารถควบคุม ป>องกันและรักษาโรค ด�วย “3อ” และลดป?จจัยเสี่ยงด�วยการลดอ�วน ลด ละ เลิก เหล�าและบุหรี่

ด�วยความรู�ในการควบคุม ป>องกันโรค เป)นความรู�ทางการแพทย1ท่ีซับซ�อนทําให�ผู�ปAวยเข�าใจยาก จึงต�องประยุกต1พัฒนาเพ่ือสามารถสื่อให�ผู�ปAวยเข�าใจง ายโดยใช�หลักเฝ>าระวังและระบาดวิทยา แบ งระดับความรุนแรงของโรคออกเป)นสี เพ่ือง ายต อการเข�าใจ ติดตามเฝ>าระวังทุกเดือน พร�อมท้ังมีเครื่องมือท่ีจําเป)น คือ สมุดประตัวผู�ปAวย

จากข�อมูลดังกล าวโรงพยาบาลส งเสริมสุขภาพตําบลเขาพระ ได�เล็งเห็นถึงความสําคัญในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม และให�ผู�ปAวย/กลุ มเสี่ยงได�มีการรับรู�ถึงระดับของโรคท่ีตนเองกําลังเป)น รวมถึง วิธีปฏิบัติตัวตามโซนสีในระดับโรคท่ีตนเองเป)น ในผู�ปAวยโรคเรื้อรังความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวาน/กลุ มเสี่ยง โดยแนวทางป�งปองจราจรชีวิต 7 สี จะเป)นเครื่องมือคัดกรองและจัดระดับความรุนแรงของโรค ด�วยการเทียบกับป�งปองจราจรชีวิต 7 สี เพ่ือจัดแบ งประชาชนออกเป)น 4 กลุ ม ประกอบด�วย กลุ มปกติ สีขาว กลุ มเสี่ยง สีเขียวอ อน กลุ มปAวย ระดับ 0 สีเขียวเข�ม ระดับ 1 สีเหลือง ระดับ 2 สีส�ม และระดับ 3 สีแดง ส วนกลุ มผู�ปAายท่ีมีภาวะแทรกซ�อนใช�สีดํา ส วนการปฏิบัติงานจะมุ งไปท่ีการป>องกันไม ให�เกิดผู�ปAวยหน�าใหม (สีเหลือง) ลดความรุนแรงของโรคจากสีแดงให�เป)นสีส�ม สีเหลือง และสีเขียวเข�ม รวมท้ังลดความเสี่ยงของผู�ปAวยกลุ มสีแดงไม ให�มีโรคแทรกซ�อน (สีดํา) ซ่ึงนวัตกรรม “วงล�อป�งปอง จราจรชีวิต 7 สี ฉบับพกพา” เป)นนวัตกรรมท่ีสามารถพกพาได�สะดวก เหมาะแก บุคลากรและอาสาสมัครสาธารณสุขชุมชน ท่ีมีการเยี่ยมบ�านผู�ปAวย/คัดกรองความดันโลหิตสูงและเบาหวานในกลุ มเสี่ยง หรือผู�ปAวยสามารถมีติดตัวไว�ได�

วัตถุประสงค ของโครงการ

1. เพ่ือความสะดวกของเจ�าหน�าท่ีสาธารณสุขและอาสาสมัครสาธารณสุขในการคัดกรองกลุ มเสี่ยง/ กลุ มปAวย และการให�สุขศึกษาแก กลุ มเสี่ยง/กลุ มปAวย

2. เพ่ือให�ผู�ปAวย/กลุ มเสี่ยงรับรู�ถึงระดับของโรคท่ีตนเองกําลังเป)น 3. เพ่ือให�ผู�ปAวย/กลุ มเสี่ยงมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ

ข้ันตอนการดําเนินงาน

1. ประชุมวางแผนในการจัดทํานวัตกรรม 2. ออกแบบและจัดเตรียมอุปกรณ1ในการดําเนินงาน 3. ออกแบบนวัตกรรมและทดลองใช� 4. วางแผนการทํานวัตกรรมและนําไปใช�จริง 5. สรุปผลการดําเนินงาน แก�ไข และปรับปรุง

วิธีการใช�

1. เจ�าหน�าท่ีสาธารณสุขและอาสาสมัครสาธารณสุขใช�นวัตกรรม “วงล�อป�งปองจราจรชีวิต 7 สี ฉบับ พกพา” ในการคัดกรองกลุ มเสี่ยงในชุมชน/ในชมรมต างๆ และรักษากลุ มปAวยในคลินิกให�

2. ใช�นวัตกรรมควบคู กับสมุดประจําตัวผู�ปAวยเรื้อรัง/สมุดบันทึกประจําตัวของสมาชิกชมรม 3. หลังจากวัดระดับน้ําตาลในเลือดและหลังการวัดความดัน ให�เจ�าหน�าท่ีหรืออาสาสมัครสาธารณสุข

แปรผลถึงระดับน้ําตาลในเลือด และระดับความดันโลหิต ว าอยู ในระดับใด และช วงในช วงของโซนสีไหน พร�อมติดแถบสีลงในสมุดประจําตัวผู�ปAวย/สมุดบันทึกประจําตัวชมรม เพ่ือเป)นการเน�นย้ําถึงระดับของโรคว าควรท่ีจะปรับเปลี่ยนพฤติกรรม หรือควรท่ีจะปฏิบัติตัวอย างไร

4. อธิบายผู�ปAวย/กลุ มเสี่ยง ถึงโซนสีและระดับของโรคท่ีตนเองเป)นอยู ในขณะนี้ พร�อมบอกวิธีการ ปฏิบัติตัวขณะอยู ท่ีบ�าน และเน�นย้ําให�ผู�ปAวยมีความกระตือรือร�นท่ีจะลดระดับของโรคด�วย ผลการดําเนินงาน

เม่ือได�พัฒนานวัตกรรมจนมีประสิทธิภาพท่ีเหมาะสมต อการนําไปใช�งาน ซ่ึงมีการนํานวัตกรรมไปใช�กับกลุ มผู�ปAวยโรคเรื้อรังในวันคลินิคเบาหวาน ความดัน ในทุกๆ วันจันทร1ของสัปดาห1 และใช�ในชมรมผู�สูงอายุ ท่ีมีการตรวจสุขภาพวัดความดันโลหิต ของทุกๆ เดือน ซ่ึงได�มีการอธิบายถึงระดับของโรค ความรุนแรงของโรคตามโซนสี พร�อมบอกวิธีปฏิบัติตัวในแต ละระดับของโรค

ซ่ึงนวัตกรรมนี้ได�มีการนําไปปฏิบัติใช�จริงต้ังแต เดือนมกราคม พ.ศ. 2558 โดยจะมีการวัดผลการใช�งานจริง เม่ือสิ้นปO พ.ศ. โดยมีการสร�างแรงจูงใจในชมรม/ในคลินิก หากกลุ มเสี่ยง/ผู�ปAวยสามารควบคุมตนเองให�อยู ในระดับโซนสีขาวหรือเขียวอ อนได�ตลอดท้ังปO ทางคลินิก/ชมรมจะมีรางวัลเพ่ือแสดงถึงความชื่นชมในการดูแลสุขภาพตนเอง/ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมได�เป)นอย างดี

ชมรมท่ีมีการใช�นวัตกรรม “วงล�อป�งปองจราจรชีวิต 7 สี ฉบับพกพา” คือ 1. ชมรมผู�สูงอายุและกลุ มสตรี หมู ท่ี 4 บ�านสีสอน สมาชิกจํานวน 40 คน 2. ชมรมผู�สูงอายุ หมู ท่ี 11 บ�านเขาพระ สมาชิกจํานวน 86 คน 3. คลินิกเรื้อรัง เบาหวาน-ความดันโลหิตสูง รพ.สต.เขาพระ สมาชิกจํานวน 215 คน

ตารางท่ี 1 จํานวนและร�อยละความพึงพอใจในนวัตกรรม “วงล�อป�งปองจราจรชีวิต 7 ส ีฉบับพกพา” เจ�าหน�าท่ีสาธารณสุข อาสาสมัครสาธารณสุข ตัวแทนผู�ปAวยโรคเรื้อรังและตัวแทนชมรมฯ ในเขตรับผิดชอบ โรงพยาบาลส งเสริมสุขภาพตําบลเขาพระ อําเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา (จํานวน 50 คน)

ความพึงพอใจ มาก ปานกลาง น�อย

จํานวน ร�อยละ จํานวน ร�อยละ จํานวน ร�อยละ

1. ความเหมาะสมของนวัตกรรม 66 82.50 8 10.00 6 7.50 2. นวัตกรรมมีประโยชน1ต อสุขภาพของท าน 64 80.00 11 13.75 5 6.25 3. มีการใช�งานสะดวก และใช�ง าย 71 88.75 6 7.50 3 3.75 4. มีความคาดหวังท่ีจะลดระดับของการปAวยด�วยโรคเรื้อรัง

63 78.75 9 11.25 8 10.00

5. มีการใช�ทรัพยากรอย างคุ�มค า มีประสิทธิ ภาพ ไม ฟุAมเฟUอย

61 76.25 12 15.00 7 8.75

6. ความพึงพอใจในนวัตกรรม 69 86.25 8 10.00 3 3.75 ข�อเสนอแนะ

จากการทํานวัตกรรม พบว า กลุ มเป>าหมาย มีความพึงพอใจในการใช�นวัตกรรม เพราะเป)นอุปกรณ1ท่ีใช�สีสัญญาณไฟจราจรสื่อได�เข�าใจง ายและเป)นรูปธรรม ทําให�กลุ มเป>าต�องทบทวนพฤติกรรมตนเอง และสนใจท่ีจะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให�ถูกต�อง ข�อเสนอแนะ คือ นวัตกรรมชิ้นนี้ ตัวอักษรเล็กทําให�ผู�ปAวยท่ีสูงอายุมองไม ค อยเห็น ควรใช�ตัวอักษรขนาดใหญ กว านี้

รูปนวัตกรรม “วงล�อป/งปองจราจรชีวิต 7 สี ฉบับพกพา” “วงล�อป�งปองจราจรชีวิต 7 ส ีฉบับพกพา”