1

โครงงาน

นาขมนกาจดลกนายง

จดทาโดย

๑. นางสาวทวาพร บญสงมา

๒. นายดสต บญชม

๓. นายทศพล อปมา

๔. นางสาวศจ แสงกล

๕. นางสาวดารณ บวธนะ

๖. นางสาวศรพร ศรธนะ

๗. นางสาววนด พงสงห

กศน.ตาบลพระธาตขงแกง

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอจน

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดพะเยา

2

โครงงาน

นาขมนกาจดลกนายง

จดทาโดย

๑. นางสาวทวาพร บญสงมา

๒. นายดสต บญชม

๓. นายทศพล อปมา

๔. นางสาวศจ แสงกล

๕. นางสาวดารณ บวธนะ

๖. นางสาวศรพร ศรธนะ

๗. นางสาววนด พงสงห

ชออาจารยทปรกษาโครงงาน อาจารยวรารตน ปกต

กศน.ตาบลพระธาตขงแกง

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอจน

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดพะเยา

3

บทคดยอ

ชอโครงงาน นาขมนกาจดลกนายง

ชอคณะผจดทาโครงงาน

๑. นางสาวทวาพร บญสงมา ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย

๒. นายดสต บญชม ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย ๓. นายทศพล อปมา ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย

๔. นางสาวดารณ บวธนะ ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย

๕. นางสาวศรพร ศรธนะ ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย

๖. นางสาวศจ แสงกล ระดบชนมธยมศกษาตอนตน

๗. นางสาววนด พงสงห ระดบชนมธยมศกษาตอนตน

กศน.ตาบลพระธาตขงแกง ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอจน

อาจารยทปรกษาโครงงาน อาจารยวรารตน ปกต

การศกษานาขมนกาจดลกนายง มวตถประสงค เพอศกษาความเขมขนของนาขมน ทเหมาะสมในการกาจดลกนายง มวธการดาเนนงาน คอ นาขมนและนาในสวนผสมตาง ๆ จานวน ๓ อตราสวนคอ ๑.นาขมน ๑ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลตรนามาปนรวมกนใหละเอยด ๒.นาขมน ๒ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตรนามาปนรวมกนใหละเอยด ๓. นาขมน ๓ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตรนามาปนรวมกนใหละเอยด จากนนนาสงทไดมาเทลงตะแกรง เพอกรองเศษออก เอาเฉพาะนาทมสวนผสมของขมน แลวนาลกนายง ทเตรยมไวใสลงในบกเกอร ทเตรยมไว ๓ บกเกอร ทมนาปรมาณ ๑๕๐ มลลลตร บกเกอรละ ๑๐ ตวเทากน แลวนากระบอกฉดยา ดดนาขมน อตราสวน ๑ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร ประมาณ ๒๐ มลลลตร แลวใสลงไปในบกเกอรทมลกนายง ใบท ๑ จากนนนากระบอกฉดยา ดดนาขมน อตราสวน ๒ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร ประมาณ ๒๐ มลลลตร แลวใสลงไปในบกเกอรทมลกนายง ใบท ๒ และนากระบอกฉดยา ดดนาขมน อตราสวน ๓ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร ประมาณ ๒๐ มลลลตร แลวใสลงไปในบกเกอรทมลกนายง ใบท ๓ จากนนทงไว ๓๐ นาท สงเกตแลวบนทกผล

ก

4

ผลการศกษาพบวานาขมนในอตราสวน ๑ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร สามารถกาจดลกนายง ตายไดจานวน ๒ ตว สวนลกนายงทเหลอยงคงมพฤตกรรมปกต ยงคงบนผวนาและใตนาสลบกนไป

มาอตราสวนขมน ๒ กรมตอ นา ๒๐๐ มลลตร สวนมากาจดลกนายงตายไดจานวน ๕ ตว ลกนายงท เหลอมพฤตกรรมทออนแรงตอบสนองชา และในอตราสวนขมน ๓ กรมตอนา ๒๐๐ มลลลตร

สามารถกาจดลกนายงลายได จานวน ๘ ตวสวนลกนายงทเหลอมพฤตกรรมออนแรงมากไมคอย

ตอบสนอง จงสรปไดวาขมนกาจดลกนายงในอตราสวน ขมน ๓ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร เปน

อตราสวนทเหมาะสมสามารถนามาใชในการกาจดลกนายงไดดทสด

ข

5

กตตกรรมประกาศ

โครงงานเรอง นาขมนกาจดลกนายง ทสาเรจลลวงไปดวยดกเพราะไดดวยดกเพราะไดรบ

การชวยเหลอจาก คณครกลยา หอมด และคณครวรารตน ปกต ทใหคาปรกษาและใหคาแนะนาตลอดเวลาของการดาเนนงาน ขอขอบคณศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาจงหวดลาปางทใหความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลและอนเคาระหสถานทในการจดทา จนทาใหโครงงานบรรลวตถประสงคทไดกาหนดไว คณะผจดทาขอขอบพระคณทานทใหความชวยเหลอในเรองตาง ๆ และหวงเปนอยางยงวา

โครงงาน นาขมนกาจดลกนายง เรองน จะเกดประโยชนตอวงการศกษาตอไป

คณะผจดทา

ค

6

สารบญ

หนา บทคดยอ ก - ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ ง สารบญภาพ จ - ฉ บทท ๑ บทนา ทมาและความสาคญของโครงงาน ๑

วตถประสงค ๑ สมมตฐาน ๑

ตวแปรทศกษา ๑ ขอบเขตการศกษา ๒ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๒ นยามปฏบตการ ๒

บทท ๒ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

สมนไพรขมน ๓ วธการกาจดลกนายงลาย ๕ บทท ๓ วธดาเนนการ

วสด อปกรณ ๑๐ วธดาเนนการ ๑๐

บทท ๔ ผลการศกษา ๑๑ บทท ๕ สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

สรปผล ๑๓ อภปรายผล ๑๓ ขอเสนอแนะ ๑๓ บรรณานกรม ๑๔ ภาคผนวก ๑๕

ง

7

บทท ๑

บทนา ทมาและความสาคญของโครงงาน

เนองจากสภาพสงคมปจจบนไดมโรคระบาดทเกดจากยง ทเปนพาหะนาโรคมาสคน เชน ไขเลอดออก ซงเปนอนตรายถงชวต ในอดตมการนาเอาพชสมนไพรตาง ๆ มาใชในการกาจดยง หรอโดยวธการใชสารเคม อน ๆ ในการกาจด หยดการแพรพนธทางกลมจงไดคดคนหาวธการกาจดลกนายงโดยการนาเอาขมนทเปนสมนไพรพนบานของงเรามาสกดเปนยากาจดลกนาเพอหยดการแพรระบาดของยงซงเปนภมปญญาทองถน ทหาไดงายตามทองถนชวยในการประหยดคาใชจายและปลอดภยไมมผลขางเคยงตอรางกายของมนษยดวยเหตนทางกลมจงตองการนาเอาขมนมาใชในการกาจดลกนายง ดวยวธการทางธรรมชาต เพอใหเกดประโยชนตอตนเองและสงคมตอไป

วตถประสงค ในการศกษาครงน ผจดทาไดกาหนดวตถประสงคไวดงน

- เพอศกษาความเขมขนของนาขมน ทเหมาะสมในการกาจดลกนายง

สมมตฐาน

ความเขมขนของนาขมนในอตราสวน อตราสวน ๓ กรม : ๒๐๐ มลลลตร สามารถกาจดลกนายงไดอยางมประสทธภาพ

ตวแปรทศกษา

๑. ตวแปรตน คอ ความเขมขนของนาขมน ๓ อตราสวน ไดแก - อตราสวน ๑ กรม : ๒๐๐ มลลลตร

- อตราสวน ๒ กรม : ๒๐๐ มลลลตร - อตราสวน ๓ กรม : ๒๐๐ มลลลตร ๒. ตวแปรตาม คอ การกาจดลกนายง ๓. ตวแปรควบคม คอ

- ระยะเวลา - สถานท - ภาชนะ

- จานวนลกนายง - ปรมาณนา

8

ขอบเขตการศกษา ในการศกษาครงน มขอบเขตของการศกษาดงน ๑. สงทศกษา ขมนสมนไพรไทย ทสามารถกาจดลกนายง ๒. ระยะเวลาทใชในการศกษา วนท ๙ – ๑๑ เดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๔

๓. สถานท ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาจงหวดลาปาง

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

๑.ไดสารสกดทใชกาจดลกนายง จากพชสมนไพรทไดจากธรรมชาต ๑. ไดลดคาใชจายในการทตองไปซอสารเคมมาใช ๒. เพมรายไดจากการนาผลตภณฑไปจาหนาย

๓. สามารถใชในชวตประจาวนไดจรง

นยามปฏบตการ

๑. ขมน หมายถง วานพวกหนง ใชหวประกอบอาหาร ยอมผา ทายา หรอทาเปนผงทาตวมหลายชนด เชน ขมนขาว ขมนชน ขมนปา; ชอนกชนดหนงตวขนาดเทานกเอยง มหลายส เชน เหลอง แดง ฟา ขาว กนผลไมและแมลงเปนอาหาร.

๒. สารสกด หมายถง กระบวนการแยกสารออกฤทธ ออกจากสารทเปนของแขงหรอของเหลว โดยใชตวทาละลายซง สามารถละลายสารออกฤทธทตองการออกมาไดและสงสาคญอนดบแรกในการผลตสารสกดทบรษทฯ ตองตระหนกคอ ความปลอดภยของลกคา โดยใชตวทาละลายทไมเปนอนตรายตอรางกาย ไมมสารกอมะเรงและไมมสารพษใด ๆ จงทาใหใดสารออกฤทธทมคณสมบตพเศษเฉพาะทตองการเทานน ซงสารสกดแตละชนดจะมคณคา และใหสรรพคณเชน เดยวกบการใชสมนไพรสด และสารสกดนยงชวยทาใหผลตภณฑ ทได มสรรพคณและ อายของผลตภณฑ มระยะเวลาทยาวนาน ในปจจบน ทางบรษทฯ ไดแปรรปสมนไพรใหอยในรปของสารสกดหลายชนด หลากสรรพคณ เพอใชเปนสวนประกอบสาคญในการผลตเครองสาอางตาง ๆ เชน แชมพ ครมนวดผม สบ โลชนและผลตภณฑอน ๆ อกมากมาย

๓..ความเขมขน หมายถง ความเขมขนของนาขมนในอตรา อตราสวน ๑ กรม : ๒๐๐ มลลลตร อตราสวน ๒ กรม : ๒๐๐ มลลลตร และอตราสวน ๓ กรม : ๒๐๐ มลลลตร

๔. ประสทธภาพในการกาจดลกนายง หมายถง ความสามารถของนาขมนในการกาจดลกนายงไดด และเปนการดาเนนการอยางประหยดทสด

๕.ลกนายง หมายถง ตวออนของยงทเกดจากไขยง อาศยอยในนายงไมเปนตวยง ไมมปก

9

บทท ๒

เอกสารทเกยวของ

ในการศกษาโครงงานเรอง นาขมนกาจดลกนายง คณะผศกษา ไดคนควารวบรวมขอมลจาก

เอกสารทเกยวของ และจากเวบไซดบนเครอขายอนเตอรเนต โดยขอการนาเสนอตามลาดบดงน ๑. สมนไพรขมน

๒. วธการกาจดลกนายงลาย

๑.สมนไพรขมน (สมนไพรขมน , ๒๕๕๔ : เวบไซต) ๑.๑ ประโยชนสมนไพรขมน

เลาจนา เชาวนาดสย ฝายศกษาควบคมแมลงทางชววธ สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข

๑.๑ ประโยชนสมนไพรขมน ขมน...สมนไพรมากกวาความงาม จากขาวคราวทพดถงสรรพคณของสมนไพร สารพดคณคาอยาง "ขมน" ซงเปนเครองปรง อยาง หนง ทนยมใสในอาหาร อาจจะ มสรรพคณ ชวยบรรเทาอาการ ของ โรค อนเนอง มาจากความ เสอม โทรม ของ ประสาทไมใหทรดลงไดการศกษาครงน นกวจยเปดเผยวา ขมนเปนสวนประกอบของอาหารหลาชนด ไมวจะเปนตะวนตก หรอตะวนออก โดยเฉพาะในอนเดย นยมใชขมนในการปรงอาหารหลายชนด โดยในขมนนนมสารเคมชอ curcuminสาหรบโรคอลไซเมอร นนมความสมพนธกบการเกดแผนแปงในสมองทเรยกวา amloidplaques ในสมอง อยางไรกด นกวจยพบวา ขมนสามารถลดแผนดงกลาวลงไดราวครงหนง และยงมประโยชนตอสขภาพในดานอน ๆ อก เชน ชวยในการยอยอาหาร ชวยตอสการตดเชอ และ ปองกนโรคหวใจ สารเคมในขมนจะชวยลดอาหารอกเสบของเนอเยอในสมองทเปนผลมาจากโรคอลไซเมอรดวย โดยจะมประสทธภาพเมอใชคกบยา ibuprofen ซงกอนหนานเคยมการศกษาพบวาขมนสามารถชวยตานมะเรงไดอกดวย หากเปรยบเทยบอนเดยทมการรบประทานมากกวาประเทศอน ๆ แลว จะพบวาประชากรในอนเดยทมอายเกนกวา 65 ป หลายหมบานของอนเดย เปนโรคอลไซเมอรเพยง 1 % เทานน ดงนนเราคนไทยทคนเคยกบ "ขมน" มานาน แลว จะรอชาอยใย รบมาทา ความรจก ถง สรรพคณ ทหลากหลาย เพอวนไหน มโอกาส ไดกนขมน อยางนอยจะไดรวา ขมนนน ม ประโยชนอยางไร การใชประโยชนจากขมน 1. ตดแงงขมนมาพอสมควร นามาลางใหสะอาด (ควรทาขนตอนนทกครงของการใชสมนไพร) แลวตาใหละเอยด คนเอาแตนาเจอนาสกเทาตวนามาดมครงละ 2 ชอนโตะ วนละ 3 - 4 ครง หรอเตม

10

เกลอเลกนอย เพอใชรกษาอาการทองรวง บด 2. ใชผงขมน 1 ชอนโตะ นามนผสมกบนามนมะพราว 2 - 3 ชอนโตะ เอามาเคยวดวยไฟออน จนไดนามนสเหลอง แลวนามาใชใสแผล หรอนามาพอกบรเวณ ทปวดเมอย หรอเคลดได 3. นาผงขมนมาผสมนาผง หรอนาเชอม ปนเปนลกกลอน ขนาดปลายนวกอย รบประทาน 2 - 3เมด หลงอาหาร และกอนนอน เพอรกษา อาการโรคกระเพาะ ทองขน 4. นาขมนแหง 25 กรม + วานนางคา 200 กรม + ไพล 50 กรม + ดนสอพอง 1000 กรม นามาบดผสมกน ใชพอกหนา และตวเพอบารงผวได (ถาผวมนใชผสมกบนามะกรดเผาไฟ ถาผวแหง ใชผสมกบนาผง หรอ นมสด) ควรพอกประมาณ 5 - 10 นาท แลวลางออกดวยนาอน ตามดวยนาเยน สลบกน 5. ใชผงขมนละลายนาทาบอย ๆตรงบรเวณทคน หรอ คนจากยงกดมดกด 6. ทาครมสมนไพร เพอใชแทนสบ และลดรอยเหยวยนและจดดางดา เพมความชมชนใหผวหนา โดยนามะขามเปยก 300 กรมมาแชนาและบบนาแลวนามากรองดวยผาขาวบาง แลวเอาตงใสหมอเคลอบตงไฟออน ๆ เคยวใหแหงจากนน เตมนมสด 200 กรม + นาผง 50 กรม + ขมนผง 1/2 ชอนชา + วานนางคาผง 1/2 ชอนชา คนใหแหง ยกลง กโดยชะโลมนาทหนาพอเปยก ปายครมเลกนอย ลบไลจนทวหนา ทงไวสกคร แลวลางออกดวยนาสะอาด 7. วธทายาทาผว ใชเหงาขมนสดมาหนบาง ๆ แลวตากแหง นามาบดเปนผงใหละเอยด เวลาจะใชใหนามาผสมกบนาคนใหเขากน ทาตามเนอตวหรอใบหนา หรอผสมกบนานมทาตวเอาไวกอนจะอาบนาทงไว 10 - 20 นาท เปนอยางนอย แลวลางออกดวยนาสะอาด หรอตามดวยการอาบนาชาระรางกาย ผลทไดรบคอ ชวยใหผวนมนวลเนยน แกโรคผดผนคน หรอจดดางดาบนรางกายใหหายไป 8. วธทาครมขดและพอกหนา นาขมนผงผสมกบนานม หรอนาผง จากนนลางหนา ใหสะอาดแลวนาขมนทเตรยมไวขดใบหนาเบา ๆ จนทวพอกไวอยางนนประมาณ 5 นาท ลางออกไดดวยนาอน ๆ ผลทไดรบคอ ชวยใหสวเสยนหลดสมานผวและรขมขน ชวยรกษาแผลทเกดจากสวอกเสบ ไมใหเกดเปนแผลเปน ทาใหผวหนา นมและเนยนนอกจากนปจจบนยงมการศกษาพสจนสรรพคณของขมนตามการใชแบบโบราณ กพบวา มสรรพคณมากมายตามทเคยใชกนมา เชน ขมนชนมสรรพคณในการชวย ทาใหแผล หายเรวขนมฤทธลดการอกเสบ ลดปฏกรยาภมแพ เพมภมคมกนใหแกรางกาย มฤทธตาน เชอ แบคทเรยททาใหเกดหนอง มฤทธขบนาดชวยในการยอยและปองกน ไมใหเปน นวในถงนาด มฤทธขบลม และ ยงพบวา ชวยชะลอความแก เปนสาร ตอตานมะเรงและเนองอกตาง ๆ พบวาการกนอาหารผสมขมน สามารถทาลายเชอไวรสทผานมาทางอาหารได รวมทงสามารถ ปองกนมะเรงจากสารกอมะเรงตาง ๆ และยงมสรรพคณในการตานไวรส โดยเฉพาะเชอ HIV อนเปนตนเหตของโรคเอดส ขมนชนจงเปนอกความหวงหนงของผปวยโรคเอดส

11

๒.วธการกาจดลกนายงลาย (วธการกาจดลกนายงลาย , ๒๕๕๔ : เวบไซต) ๓.๑ ยง

๓.๒ ลกนายง ๓.๓ วธการกาจดยงลาย สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข จ.นนทบร โทร.0-2951 0000 ตอ 99236 กรมวทยาศาสตรการแพทย ๓.๑ ยง

ยง เปนแมลงทพบไดทวโลกแตพบมากในเขตรอนและเขตอบอน โดยปกต ตวเมยมกจะกนเลอดเปนอาหาร สวนตวผมกจะกนนาหวานในดอกไม ยงยงเปนแมลงทเปนพาหะแพรเชอโรคอกดวย เชน ไขเลอดออก ยงทวโลกมอยประมาณ 3,450 ชนด แตพบในประเทศไทยประมาณ 412 ชนด แตทคนเคยกนด คอ ยงกนปลอง (Anopheles) และยงลาย (Aedes) ปจจบนพบวาในโลกนมยงประมาณ 3,450 ชนด สวนในประเทศไทยพบวามยงอยางนอย 412 ชนด มชอเรยกตามภาษาไทยแบบงาย ๆ คอ ยงลาย ( Aedes ) ยงราคาญ ( Culex ) ยงกนปลอง ( Anopheles ) ยงเสอหรอยงลายเสอ ( Mansonia ) และ ยงยกษหรอยงชาง ( Toxorhynchites ) ซงไมครอบคลมสกลของยงทงหมดทมอย สวน “ ยงดา ” ทปรากฏในตาราเรยนของกระทรวงศกษานนไมสามารถระบไดวาหมายถงยงอะไรจงควรตดออก ยงเปนแมลงทมขนาดเลกโดยทวไปมขนาดลาตวยาว 4-6 มม . บางชนดมขนาดเลกมาก 2-3 มม . และบางชนดอาจยาวมากกวา 10 มม . ยงมสวนหว อก และทอง มองเหนไดอยางชดเจนและสามารถแยกออกจากแมลงชนดอน ไดอยางงายๆ โดยสงเกตจากรปพรรณสณฐาน ดงตอไปนคอ มปากคลายงวง ยนยาวออกไปขางหนา และมปกสาหรบบน 1 ค ยงมวงจรชวตแบบสมบรณ (holometabolous) ซงประกอบดวย ไข (egg) ลกนา (larva; พหพจน =larvae) ตวโมง (pupa; พหพจน =pupae) และยงตวแก (adult)

ยงเมอลอกคราบออกจากระยะตวโมงไดไมกนาทกสามารถออกบนไดเลย อาหารทใชในระยะนของทงตวผและตวเมยเปนนาหวานจากดอกไมหรอตนไม การผสมพนธสวนใหญเกดขนในอากาศ บางชนดการผสมพนธเกดขนในขณะทยงตวผมการบนวนเปนกลม (swarming) โดยเฉพาะเวลาหวคาและใกลรง ตามพมไม บนศรษะ ทงโลง หรอบรเวณใกลกบเหยอ เปนตน และตวเมยจะบนเขาไปเพอผสมพนธ ยงตวเมยสวนใหญผสมพนธเพยงครงเดยวโดยทเชออสจจากตวผจะถกกกเกบในถงเกบนาเชอ ซงสามารถใชไปไดตลอดชวตของมน สวนยงตวผสามารถผสมพนธไดหลายครง ยงตวเมยทจบไดตามธรรมชาตมกมเชออสจอยในถงเกบนาเชอเสมอ

ยงตวเมยเมอมอายได 2-3 วนจงเรมออกหากนเลอดคนหรอสตว เพอนาเอาโปรตนและแรธาตไปใชสาหรบการเจรญเตบโตของไขในรงไข แตมยงบางชนดทไมจาเปนตองกนเลอดกสามารถ

12

สรางไขในรงไขได เชน ยงยกษ เลอดทกนเขาไปถกยอยหมดไปในเวลา ๒-๔ วน แตถาอากาศเยนลงการยอยจะใชเวลานานออกไป

เมอไขสกเตมทยงตวเมยจะหาแหลงนาทเหมาะสมในการวางไข หลงจากวางไขแลวยงตวเมยกออกดดเลอดใหมและวางไขไดอก บางชนดทมอายยนมากอาจไขไดรวม 10 ครง แตละครงหางกนประมาณ 4-5 วน แตอาจเรวกวาหรอนานกวา ขนอยกบอณหภมและชนดของยง สวนยงตวผตลอดอายขยจะกนอาหารจากแหลงนาหวานของดอกไมหรอพชทผลตนาตาลในธรรมชาต เชนเดยวกนกบยงบางชนดทตวเมยไมกดดดเลอดคนหรอสตวเลย

ยงตวเมยวางไขประมาณ 30-300 ฟองตอครง ขนอยกบชนดของยงและปรมาณเลอดทกนเขาไป ไขจะมสขาวหรอครมเมอออกมาใหม ๆ และในเวลาไมกนาทจะเปลยนเปนสนาตาลหรอนาตาลดาไปจนถงสดา

ไขยงมรปรางลกษณะหลายแบบขนอยกบชนด ยงลายวางไขบนวตถชน ๆ เหนอผวนา ยงราคาญวางไขตดกนเปนแพบนผวนา ยงกนปลองวางไขบนผวนา สวนยงเสอวางไขตดกนเปนกลมใตผวนาตดกบพชนาทลอยอย ไขยงสวนใหญทนตอความแหงแลงไมไดยกเวนไขของยงลายซงสามารถทนทานตอความแหงแลงไดนานหลายเดอน ในเขตรอนชนไขจะฟกออกเปนตวภายใน 2-3 วน

13

๓.๒ ลกนาของยงเปนระยะทสามารถแยกแยะออกจากตวออนของแมลงชนดอนไดงาย โดยมสวนอกกวางใหญกวาสวนหวและสวนทอง เมอออกมาจากไขใหม ๆ จะมขนาดเลกมากและคอยๆ โตขน มการลอกคราบ 4 ครง กอนทจะเปนตวโมง ลกนาตองอาศยอยในนาตลอดระยะทดารงชวต มบางชนดทปรบสภาพพฒนาตวเองใหเขากบสภาพแวดลอม เชน สามารถอยไดในสภาพทเปนโคลเปยก หรอในนาทมอณหภมตาหรอสง

14

ลกนาของยงชนดตาง ๆ หายใจจากผวนาโดยผานทอหายใจ (ยงลายและยงราคาญ) หรอรหายใจ (ยงกนปลอง) แตลกนาของยงเสอมทอหายใจทสามารถสอดหรอแทงเขาไปในบรเวณรากของพชนา โดยเฉพาะพวกจอกและผกตบชวา เพอใชออกซเจนจากโพรงอากาศทอยทรากหรอลาตนของพชนา ลกนายงกนอาหารจาพวก แบคทเรย โปรโตซว ยสต สาหราย และพชนาทมขนาดเลก ลกนายงกนปลองสวนใหญหากนบรเวณผวนา บางชนดอาจดาลงไปกนอาหารใตผวนาดวย ในขณะทลกนายงลาย ยงราคาญ และยงเสอหากนใตผวนา ลกนายงยกษกนลกนาชนดอนหรอพวกเดยวกนเองเปนอาหาร ในเขตภมประเทศรอนชนลกนาใชเวลาประมาณ 1-2 สปดาหจงกลายเปนตวโมง

ระยะตวโมง (pupa) มรปรางคลายตวจลภาค ( , ) หรอ “comma” อาศยอยในนา ตวโมงเปนระยะพกตวจะไมกนอาหาร รบเอาอากาศในการหายใจแตเพยงอยางเดยว เมอถกรบกวนจะดานาลงสขางลางใตนาอยางรวดเรวและอยใตนาไดนานหลายนาท ตวโมงของยงลายเสอแตกตางกบชนดอนโดยมทอหายใจแหลมสามารถแทงเขารากหรอลาตนพชนาเพอหายใจเหมอนกบระยะลกนา ในภมประเทศเขตรอนตวโมงจะใชเวลา 2-4 วน ยงตวเตมวยลอกคราบออกมาไมกนาทกสามารถบนได ยงตวเมยบางชนดชอบกดกนเลอดคน philic) บางชนดชอบกนเลอดสตว (zoophilic) บางชนดกดดดเลอดโดยไมเลอก ยงสามารถเสาะพบเหยอไดโดยอาศยปจจยหลายประการ เชน กลนตว คารบอนไดออกไซด ( ทออกมาจากลมหายใจ ) หรออณหภมของรางกาย นสยการกนเลอดของยงมความสาคญในดานการแพรเชอโรคหรอปรสตตาง ๆ ยงสวนมากจะบนกระจายจากแหลงเพาะพนธไปไดไกลออกไปในรศมประมาณ 1-2 กโลเมตร

15

๓.๓ วธการกาจดยงลาย กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข พฒนาการใชสารลดแรงตงผว กลมสารซกลางทมใชประจาครวเรอน เชน ผงซกฟอก แชมพ สบเหลว นายาลางจาน และกาลกนา ไปใชกาจดลกนายงลาย ขนตอนไมยงยาก วสดอปกรณหางาย ประหยด และมประสทธภาพสง ระหวางเดอนพฤษภาคม-สงหาคม เปนชวงเขาสฤดฝน จะพบความชกชมของยงลาย พาหะนาโรคไขเลอดออกและโรคชคนกนยาระบาดคอนขางสง และแนวโนมจะรนแรงเพมขนทกป การลดความชกของยงลายนน สวนราชการไดเรงรดในการดาเนนตามแผนควบคมโรค โดยฉดพนสารเคมกาจดลกนาและยงลายเปนประจา แตประสบปญหาไมสามารถยบยงการระบาดของโรคไดทนกาล หลายปทผานมา พบวายงลายมแนวโนมดอตอสารกาจดแมลงเพมขนในหลายเขตพนท ซงเปนทวตกกนวา การควบคมยงลายในอนาคตอาจสนเปลอง และเสยงภยจากการใชสารเคมกาจดแมลงเพมขน ยงลายเปนยงชนดทชอบอาศยอยใกลชดกบคนมากทสด เพราะทงแหลงเพาะพนธและแหลงหลบซอน เกาะพกของยงลายนนลวนแตอยตามบรเวณบานทพกอาศยของประชาชนนนเอง หากแตละครวเรอนสามารถกาจดตวยงลายและตวลกนา ไดดวยวธการงายๆ ในทนท กระทรวงสาธารณสข โดย กรมวทยาศาสตรการแพทย ไดศกษาพฒนาการใชสารลดแรงตงผว กลมสารซกลางทมใชประจาทกครวเรอนมาใชกาจดลกนาและยงลาย ไดแก - ผงซกฟอก - แชมพ - สบเหลว - นายางลางจาน พบวาสามารถนาไปใชกาจดลกนาและยงลายได โดยสารลดแรงตงผวดงกลาวจะทาลายระบบการหายใจของตวแมลง ซงการใชสารลดแรงตงผวเปนวธทสะดวกประหยด ปลอดภย และมประสทธภาพสง ประชาชนสามารถนามาใชกาจดลดจานวนยงลายในครวเรอนของตนเองไดทนททถกรบกวน สารลดแรงตงผวนมคณสมบตจบเปยกกระจายตวปกคลม และปดกนทาลายระบบการหายใจของตวแมลง ทาใหเยอบรหายใจของแมลงสญเสยสภาพการควบคมความสมดลของนาภายในตวแมลง และทาใหแมลงตายในทสด การใชสารลดแรงตงผวในสารซกลางเพอกาจดลกนาและยงลาย สามารถทาไดงาย เชน - การใชผงซกฟอกโรยลงในภาชนะ/วสดแหลงเพาะพนธขนาดเลกตางๆ เชน จานรองกระถางตนไม ยางรถยนต เปนตน จะเหนวาผงซกฟอกจะแพรกระจายปกคลมทวผวนา เมอลกนาและตวโมงของยงลายจาเปนตองขนมาหายใจ จะดดซบเอาสารเขาสระบบหายใจ ทาใหระคายเคองตอระบบ และคอยๆ ตายในทสด

16

- การใชนายาลางจาน โฉบจบยงลาย โดยการบบนายาลางจานทาใหทวพนจานพลาสตกขนาดพอเหมาะ สาหรบใชโฉบจบยงทบนมารบกวนใกลๆ ตว วธนยงลายจะถกจบตายอยบนจาน หรอการใชนายาลางจานละลายนาเปลา ตวงใสกระบอกฉดพรมผา นาไปฉดกลมยงลายทพบเกาะตามบรเวณตางๆ ตามมมบาน กจะชวยลดจานวนยงลายในบานได - วธการใช “กาลกนา” ซงเปนภมปญญาชาวบานแตดงเดม มาพฒนาเพอใชดดกาจดลกนาและตวโมงออกจากภาชนะ โดยใชมอกวนนาในภาชนะ 2-3 รอบแลวใชสายยางดดเอาลกนาทง จะทาใหภาชนะสะอาด ปลอดลกนายงลายภายใน 5 นาท หากชมชน ครวเรอน นาไปใชอยางสมาเสมอ เชอวาจะชวยลดความชกชมของยงลาย และลดความเสยงจากการถกยงลายกด และตดเชอโรคไขเลอดออกได

บทท ๓

วธดาเนนการ

วสดอปกรณ

17

- ขมน จานวน ๑ กโลกรม - เครองปนผลไม จานวน ๑ เครอง

- ตะแกรง จานวน ๑ อน

- บกเกอรขนาดกลาง จานวน ๖ บกเกอร

- หลอดฉดยา ขนาด ๑๐ มลลลตร จานวน ๒ อน

- นาสะอาด จานวน ๒ ลตร

- ลกนายง จานวน ๓๐ ตว

- เครองชงตวงวด จานวน ๑ เครอง

- มดหน จานวน ๑ ดาม

- นาฬกา จานวน ๑ เรอน

วธการดาเนนงาน

การศกษาเรอง นาขมนกาจดลกนายง คณะผจดทาไดดาเนนการดงตอไปน ๑ ) นาขมนกบนา อตราสวน ๑ กรม : ๒๐๐ มลลลตรนามาปนรวมกนใหละเอยด ๒) นาขมนกบนา อตราสวน ๒ กรม : ๒๐๐ มลลลตรนามาปนรวมกนใหละเอยด ๓) นาขมนกบนา อตราสวน ๓ กรม : ๒๐๐ มลลลตร นามาปนรวมกนใหละเอยด

๔) นาสงทไดมาเทลงตะแกรง เพอกรองเศษออก เอาเฉพาะนาท มสวนผสมของขมน

๕) นาลกนายง ใสลงในบกเกอร ทเตรยมไว ๓ บกเกอร ทมนา

ปรมาณ ๑๕๐ มลลลตร บกเกอรละ ๑๐ ตวเทากน

๖) นากระบอกฉดยา ดดนาขมน อตราสวน ๑ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร ประมาณ ๒๐ มลลลตร แลวใสลงไปในบกเกอรทมลกนายง ใบท ๑

๗) นากระบอกฉดยา ดดนาขมน อตราสวน ๒ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร ประมาณ ๒๐ มลลลตร แลวใสลงไปในบกเกอรทมลกนายง ใบท ๒

๘) นากระบอกฉดยา ดดนาขมน อตราสวน ๓ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร ประมาณ ๒๐ มลลลตร แลวใสลงไปในบกเกอรทมลกนายง ใบท ๓

๙) จากนนทงไว ๓๐ นาท สงเกตแลวบนทกผล

11

บทท ๔

ผลการศกษา จากการศกษา นาขมนกาจดลกนายง ซงไดดาเนนการทดลอง ไดผลการศกษาดงน

ตารางบนทกผลการใชสารสกดจากขมนดวยความเขมขน ๓ อตราสวน ในการกาจดลกนายงในเวลา ๓๐ นาท

บกเกอรท ความเขมขนของนาขมน ผลการกาจดลกนายง

๑

อตราสวนท ๑

ขมน ๑ กรม / นา ๒๐๐ มลลลตร

มลกนายงตาย จานวน ๒ ตว สวนลกนายงทเหลอยงคงมพฤตกรรมปกตยงคงอยบนผวนา และใตนาสลบกนไปมา

๒

อตราสวนท ๒

ขมน ๒ กรม / นา ๒๐๐ มลลลตร

มลกนายงตายจานวน ๕ ตว สวนลกนายงทเหลอมพฤตกรรมทออนแรง ตอบสนองชา

๓

อตราสวนท ๓

ขมน ๓ กรม / นา ๒๐๐ มลลลตร

มลกนาตายจานวน ๘ ตว สวนลกนายงทเหลอ มพฤตกรรมทออนแรงมาก ไมคอยตอบสนอง

12

จากตารางผลการศกษา พบวา นาขมนในอตราสวน ๑ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร สามารถกาจดลกนายงตายได

จานวน ๒ ตว สวนลกนายงทเหลอยงคงมพฤตกรรมปกต ยงคงบนผวนาและใตนาสลบกนไปมา อตราสวนขมน ๒ กรมตอ นา ๒๐๐ มลลตร สวนมากาจดลกนายงตายไดจานวน ๕ ตว ลกนายงท เหลอมพฤตกรรมทออนแรงตอบสนองชา และในอตราสวนขมน ๓ กรมตอนา ๒๐๐ มลลลตร

สามารถกาจดลกนายงลายได จานวน ๘ ตวสวนลกนายงทเหลอมพฤตกรรมออนแรงมากไมคอย

ตอบสนอง จงสรปไดวาขมนกาจดลกนายงในอตราสวน ขมน ๓ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร เปน

อตราสวนทเหมาะสมสามารถนามาใชในการกาจดลกนายงไดดทสด

13

บทท ๕

สรปผลการศกษา อภปรายผลและขอเสนอแนะ

๑. สรปผลการศกษา นาขมนในอตราสวน ๑ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร สามารถกาจดลกนายงตายได จานวน ๒ ตว สวนลกนายงทเหลอยงคงมพฤตกรรมปกต ยงคงบนผวนาและใตนาสลบกนไปมา อตราสวนขมน ๒ กรมตอ นา ๒๐๐ มลลตร สวนมากาจดลกนายงตายไดจานวน ๕ ตว ลกนายงท เหลอมพฤตกรรมทออนแรงตอบสนองชา และในอตราสวนขมน ๓ กรมตอนา ๒๐๐ มลลลตร

สามารถกาจดลกนายงลายได จานวน ๘ ตวสวนลกนายงทเหลอมพฤตกรรมออนแรงมากไมคอย

ตอบสนอง จงสรปไดวาขมนกาจดลกนายงในอตราสวน ขมน ๓ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร เปน

อตราสวนทเหมาะสมสามารถนามาใชในการกาจดลกนายงไดดทสด

๒. อภปรายผล

เนองจากขมนมสาร เคอรควมน ซงเปนสารทมประสทธภาพในการกาจดลกนายง ซงจากการเปรยบเทยบอตราสวนความเขมขนของนาขมนทง ๓ อตราสวน คอ ๑ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร , ๒ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร และ ๓ กรม ตอ นา ๒๐๐ มลลลตร จะเหนไดวาการตายของลกนายง จะขนอยกบความเขมขนของนาขมน ถายงเพมความเขมขน fgจานวนลกนายงกจะ

ตายหรอโดนกาจดมากขนเชนกน

๓. ขอเสนอแนะ

- นอกจากนาขมนแลวยงมพชสมนไพรอน ๆ ทสามารถนามาสกดนา เพอกาจดลกนายงได

- การแปรรปขมนหรอสมนไพรใหเปนผง เพอการใชงานไดงายและสะดวก

14

บรรณานกรม

กลยา หอมด ( ๒๕๕๑ ) การเขยนรายงานโครงงาน. ลาปาง: ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาลาปาง

สมนไพรขมน .(ออนไลน) . เขาถงไดจาก : http// www. Horapa.com : ( วนท ๑๐ เดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ )

วธการกาจดลกนายง .(ออนไลน) . เขาถงไดจาก http://webdb.dmsc.moph.go.th ( วนท ๑๐ เดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ )

15

ภาคผนวก

16

17

18

19

20

21