ประสิทธิผลก รใช้กระบวนก ร...
TRANSCRIPT
รายงานการวจย
37วารสารอาหารและยา ฉบบเดอนกนยายน-ธนวาคม 2556
ประสทธผลก�รใชกระบวนก�รบงคบใชกฎหม�ยต�มพระร�ชบญญตย�
ตอผประกอบก�รร�นข�ยย�จงหวดร�ชบร
The Effectiveness of Using Law Enforcement Drug Act: Drugstore Entrepreneur in Ratchaburi Province
บทคดยอ
การศกษาเรอง ประสทธผลการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาตอผประกอบ-
การรานขายยาจงหวดราชบร เปนการศกษาเชงวเคราะห โดยมวตถประสงคเพอศกษาประสทธผลการใช
กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบรตอการกระทำาผดกฎหมายของ
ผประกอบการรานขายยา กลมตวอยางคอ รานขายยาแผนปจจบน รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจท
มใชยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ และรานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว โดยการสม
แบบเจาะจงจำานวน 136 ราย เครองมอทใชในการศกษาไดแก แบบบนทกการตรวจสถานทขายยา เกบรวบรวม
ขอมลป พ.ศ. 2550 และ 2552
ผลการวจยพบวา รานขายยาแผนปจจบนป พ.ศ. 2550 และ 2552 มจำานวน 131 ราย และ 134 ราย
ตามลำาดบ ประสทธผลการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร
มผลตอการกระทำาผดกฎหมายของรานขายยา อยางมนยสำาคญทางสถต (p-value < 0.01) โดยกอนและหลงการ
ใชกระบวนการมการกระทำาผดรอยละ 40.44 และ 12.34 ตามลำาดบ เม อพจารณาแยกประเภทของ
การกระทำาผดพบวา กอนการใชกระบวนการฯ การกระทำาผดของกลมตวอยางนนมทง 3 ประเภทคอ รนแรงนอย
รนแรง และรนแรงมาก โดยพบรอยละ 29.09, 40.00 และ 31.91 ของกลมทกระทำาผดตามลำาดบ แตภายหลง
การใชกระบวนการฯ การกระทำาผดเหลอเพยงประเภทเดยวคอ รนแรงนอย ทงนการใชกระบวนการบงคบใช
กฎหมายมประสทธภาพสงสดในกลมรานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอ
ยาควบคมพเศษ พบวา การกระทำาผดลดลงรอยละ 87.74 จากการศกษาดงกลาวแสดงใหเหนวา การใช
กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร มประสทธผลในการลดการกระทำาผด
กฎหมายของรานขายยา จงควรมการดำาเนนการอยางตอเนองและนำาไปปรบใชกบการควบคมกำากบดแล
ผลตภณฑสขภาพอนๆ เพอประโยชนในการคมครองผบรโภค
คำ�สำ�คญ: กระบวนการบงคบใชกฎหมาย, การกระทำาผดกฎหมาย
สร เฮงจตตระกล สพฒน ตรสกล กฤตธ พทธกานตสำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบร
รายงานการวจย
FDA Journal : September-December 201338
Abstract
The study of the effectiveness of using law enforcement drug Act:Drug stores etrepreneur in Ratchaburi province is analytical research. The research aims to study the effectiveness of using enforcement laws process of Ratchaburi province Drug Act to the illegal action of drug stores. The simple group were: drug stores, drugstore especial Ready-Packaged drug which not dangerous drug or specially controlled drug, and drugstore especial Ready-Packaged drug for animals by judgmental sampling of 136 items. The instruments was drug store check record and the data were collected on 2007 and 2009 BE.
The result of research found that on 2007 and 2009 BE. drug stores had a number 131 items and 134 items, respectively. The effectiveness of using enforcement laws process of Ratchaburi province Drug Act has the effected statistical significance on illegal action of drugstore (p-value<0.01) before and after using enforcing laws process has illegal action at 40.44 and 12.34, respectively. Criticize form classifying the illegal find that before using enforcing laws process; the illegal of simples group has three kinds were: less violent, violent, and high violent. The averages were 29.09, 40.00, and 31.91 of the simple illegal group, respectively. After using enforcement laws process, the illegal was less violent. In other words, using enforcement laws process has highest effectiveness in the simple drug stores group, especially, uncontrolled drugs finds that the illegal had less at 87.74 .Using enforcement laws process of Ratchaburi Drug Act was effective in abatement illegal action of drugstore,should continue acting this process and develop the process to others consumer health products.
Keywords: Enforcing laws process, Illegal action
บทนำ�
มอประเทศไทยมการคาขายกบประเทศตะวนตก
มากขน มการนำาเอายาฝรงมาเผยแพร มการ
จดยา การขายยาฝรงมากขน และอยในรปผลประโยชน
ทางการคา ดงนนฝายปกครองบานเมองจงมมาตรการ
ในการควบคมยา ปรากฏหลกฐานในกฎหมายลกษณะ
อาญา พ.ศ. 2451 โดยกำาหนดไวเฉพาะมใหมการผลต
ยาปลอมเทานน ตอมาจงไดมกฎหมายเพอควบคมการ
ขายยา ในรปพระราชบญญตการขายยา พ.ศ. 2479 เปน
ฉบบแรก ซงมการยกเลก แกไขเพมเตมปรบปรง เรอยมา
จนกระทง ป พ.ศ. 2510 จงไดมการปรบปรงกฎหมาย
เและใชพระราชบญญตฉบบใหม ชอวา พระราชบญญตยา
พ.ศ. 2510(1) และมผลบงคบใชมาจนถงทกวนน
ตอมามการปรบปรงแกไขพระราชบญญตยา พ.ศ.
2510(2) จำานวนหลายครง สำานกงานสาธารณสขจงหวด
ราชบร โดยกลมงานคมครองผบรโภคและเภสชสาธารณสข
มบทบาทในการดำาเนนการในบทบาทภารกจคมครองผบรโภค
ดานผลตภณฑยาในจงหวดราชบร มหนาทควบคม กำากบ
เฝาระวง การผลตการจำาหนาย ใหมการดำาเนนการตาม
ขอกฎหมายทกำาหนด ในระยะแรกเนนการใหความร
ทำาความเขาใจ การตกเตอน และแนะนำาในการดำาเนน
การ ใหถกตองตามกฎหมาย
รายงานการวจย
39วารสารอาหารและยา ฉบบเดอนกนยายน-ธนวาคม 2556
ในป พ.ศ. 2550 สำานกงานสาธารณสขจงหวด
ราชบร ไดมคำาสง ท 36/2550 ลงวนท 20 เมษายน 2550
เรอง แตงตงคณะกรรมการพจารณาทางคด เพอพจารณา
เสนอความคดเหนตอผอนญาต การดำาเนนการโดยใช
กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของ
จงหวดราชบร โดยมการเพมคณะกรรมการการพจารณา
คดมาในกระบวนการ นาจะมผลตอการปฏบตใหถกตอง
ตามกฎหมายของผรบอนญาต และผมหนาทปฏบตการ
รานขายยาแผนปจจบน ดงนน ผศกษาจงไดทำาการศกษา
เรอง ประสทธผลการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย
ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร
วตถประสงค
เพอศกษาประสทธผลการใชกระบวนการบงคบใช
กฎหมาย ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบรตอ
การกระทำาผดกฎหมายของผประกอบการรานขายยา
นย�มศพทเฉพ�ะ
กระบวนการบงคบใชกฎหมาย หมายถง กระบวนการ
บงคบใชกฎหมายทมการเพมคณะกรรมการพจารณาคด
รานขายยา หมายถง รานขายยาทเปนแผนปจจบน
3 ประเภท ไดแก
1. รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1)
2. รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจ
ทมใชยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ (ขย.2)
3. รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจ
สำาหรบสตว (ขย.3)
กรอบแนวคดในก�รวจย
ในการศกษานมกรอบแนวคดเพอเปรยบเทยบจำานวน
ของการกระทำาผดกฎหมายของผประกอบการรานขายยา
ในจงหวดราชบรกอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใช
กฎหมายตาม พระราชบญญตยาของจงหวดราชบร
ขอบเขตก�รวจย
การศกษานศกษาเฉพาะประเดนทเปนขอบกพรอง
ทางกฎหมายตามระบในบนทกแบบการตรวจสถานทขายยา
ซงเปนขอมลทไดจากการตรวจเฝาระวงรานขายยาของ
พนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตยาในจงหวด
ราชบร ในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2552 เปรยบเทยบ
กอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย
มายประโยชนทค�ดว�จะไดรบ
1. ทราบประสทธผลของการใชกระบวนการ
บงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของจงหวด
ราชบร
2. มแนวทางสำาหรบการควบคม กำากบ ดแลราน
ขายยาและสถานประกอบการประเภทอนๆ
3. ผบรโภคไดรบความปลอดภยจากการบรโภคยา
จากรานขายยา
วธดำ�เนนก�รวจย
การศกษาคร งน เปนการวจยเชงวเคราะห
เพอศกษาประสทธผลการใชกระบวนการทางกฎหมาย
ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบรตอผประกอบการ
รานขายยาและเปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมาย
กอน-หลงการใชกระบวนการทางกฎหมาย
ประชากรเปาหมายคอ รานขายยาทไดรบอนญาต
ทงหมดในจงหวดราชบรในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ.
2552
กลมตวอยางไดจากการสมตวอยางแบบเฉพาะ
เจาะจงรวมทงสน 136 รานเทากนของป พ.ศ. 2550
และ พ.ศ. 2552
เครองมอทใชในการวจย คอ แบบบนทกการตรวจ
สถานทขายยาท เปนมาตรฐานใชท งสวนกลางและ
สวนภมภาคประกอบดวยการตรวจขอบกพรอง จำานวน
16 ขอ
รายงานการวจย
FDA Journal : September-December 201340
ก�รเกบรวบรวมขอมล
ดำาเนนการดงน
1. พนกงานเจาหนาทในเขตพนทรบผดชอบได
ดำาเนนการสมตวอยางอยางงายจากรานขายยาทเปนกลม
เปาหมาย โดยการใชแบบบนทกการตรวจสถานทขายยา
ในชวงเดอนมถนายน-สงหาคม 2550
2. ดำาเนนการรวบรวมวเคราะหขอมลผลการตรวจ
ของป พ.ศ. 2550
3. นำาเสนอผบรหารโดยผานการพจารณาของ
คณะกรรมการพจารณาทางคด
4. ผรบผดชอบดำาเนนการตามทสงการตามขอเสนอ
ของคณะกรรมการพจารณาทางคด
5. พนกงานเจาหนาทในเขตพนทรบผดชอบ
ดำาเนนการสมตรวจอยางงายจากรานขายยาทเปนกลม
เปาหมายโดยการใชแบบบนทกการตรวจสถานทขายยา
อกครงในชวงเดอนมถนายน-สงหาคม 2552
6. ดำาเนนการรวบรวมวเคราะหขอมลผลการตรวจ
ของป พ.ศ. 2552
7. ผวจยลงขอมลบนทกในแผนบนทกขอมล
ก�รวเคร�ะหขอมล
ใชสถตเชงพรรณนา รอยละ และ chi-square test
ผลก�รศกษ�
ผลการศกษา แบงออกเปน 2 สวน ไดแก
1. ขอมลทวไป
1.1 ผลการศกษาพบวา รานขายยาในจงหวด
ราชบร สวนใหญเปนรานขายยาแผนปจจบนประเภท ขย.1
มจำานวน รอยละ 61.2 และ 62.2 ในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ.
2552 ตามลำาดบ และรานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยา
บรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) มจำานวนนอยทสดคอ รอยละ 6.6
เทากนทงป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2552 ดงแสดงในตารางท 1
ตารางท 1 จำานวนรานขายยาแผนปจจบน 3 ประเภท ในจงหวดราชบร จำาแนกตามปทศกษา
ประเภทรานขายยาป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2552
จำานวน (ราน) รอยละ จำานวน (ราน) รอยละ
ขย. 1 131 61.2 134 62.6
ขย. 2 69 32.2 66 30.8
ขย. 3 14 6.6 14 6.6
รวม 214 100 214 100
2. ประสทธผลของกระบวนการบงคบใชกฎหมาย
ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบรตอการกระทำา
ผดกฎหมายของผประกอบการรานขายยา
2.1 การเปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมายของ
ผประกอบการรานขายยา กอน-หลงการใชกระบวนการ
บงคบใชกฎหมาย
ผลการศกษาพบวา กอนการใชกระบวนการ
บงคบใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2550 มรานขายยาทถกตรวจพบ
ขอบกพรอง รอยละ 40.44 หลงการใชกระบวนการบงคบ
ใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2552 มรานขายยาทถกตรวจพบ
ขอบกพรอง รอยละ 12.34 เมอทดสอบความแตกตาง
ทางสถตพบวา มความแตกตางอยางมนยสำาคญทางสถต
(p-value < 0.01) ดงแสดงในตารางท 2
รายงานการวจย
41วารสารอาหารและยา ฉบบเดอนกนยายน-ธนวาคม 2556
ตารางท 2 จำานวนของรานขายยาทพบขอบกพรองทางกฎหมาย กอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2550 กบป พ.ศ. 2552
ผลการตรวจรานขายยา
พบขอบกพรอง(ราน-คดเปนรอยละ)
ไมพบขอบกพรอง(ราน-คดเปนรอยละ)
รวม P - value
จำานวนรานขายยาทถกตรวจป พ.ศ. 2550
55 (40.44) 81 (59.56) 136 (100.00) < 0.01
จำานวนรานขายยาทถกตรวจป พ.ศ. 2552
18 (12.34) 118 (86.76) 136 (100.00)
รวม 73 (26.84) 199 (73.16) 272 (100.00)
2.2 เปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมาย
กอน-หลง การใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย จำาแนก
ตามประเภทรานขายยา
ผลการศกษาพบวา รานขายยาทถก
ตรวจพบขอบกพรอง มจำานวนลดลงในรานขายยาทกประเภท
ภายหลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย เรยงลำาดบ
จากมากไปนอย ดงน รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะ
ยาบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ (ขย.2)
รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1) และรานขายยาแผนปจจบน
เฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) พบ ขอบกพรอง
ลดลงรอยละ 87.74, 69.77 และ 20.00 ตามลำาดบ
ดงแสดงในตารางท 3
ตารางท 3 จำานวนรานขายยาทพบขอบกพรองทางกฎหมายในป พ.ศ. 2550 และป พ.ศ. 2552 จำาแนกตามประเภทรานขายยา
ประเภทรานขายยาแผนปจจบน
ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2552รอยละของการเปลยนแปลงจำานวนทตรวจพบ/
จำานวนทตรวจรอยละ จำานวนทตรวจพบ/
จำานวนทตรวจรอยละ
ขย. 1 43/ 100 43.00 13/ 100 13.00 - 69.77
ขย. 2 10/ 32 31.25 1/ 26 3.80 - 87.74
ขย. 3 2/ 4 50.00 4/ 10 40.00 -20.00
รวม 55/ 136 40.44 18/ 136 12.34 -67.27
รายงานการวจย
FDA Journal : September-December 201342
2.3 เปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมาย
กอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายจำาแนก
ตามความรนแรงของประเภทความผด
การกระทำาผดกฎหมายแบงออกเปน
3 ประเภทตามความรนแรง ดงน
ประเภทท 1 รนแรงนอย หมายถง
การกระทำาความผดบญชยาไมเปนปจจบน ไมมปายแสดง
ประเภทใบอนญาต ไมมปายแสดงชอ การจดแยกยาไมเปน
สดสวน รานยาไมถกสขลกษณะ
ประเภทท 2 รนแรงปานกลาง หมายถง
การกระทำาความผด ไมมบญชยาตามกำาหนด ไมตดฉลากยา
ทภาชนะบรรจ
ประเภทท 3 รนแรง หมายถง การกระทำา
ความผด พบยาหมดอาย/เสอมสภาพ ขายยาไมตรงตาม
ประเภทใบอนญาต
เมอถกตรวจพบ การกระทำาผดกฎหมาย
แตละประเภท สำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบรจะม
การดำาเนนการกบรานขายยานนแตกตางกนไปตาม
ประเภทความรนแรง ดงน การกระทำาผดกฎหมาย
ประเภทท 1 จะทำาหนงสอไปตกเตอน รานขายยาทกระทำา
ผดกฎหมายประเภทท 2 จะทำาหนงสอเรยกรานขายยา
มาตกเตอนเปนลายลกษณอกษร และการทำาผดกฎหมาย
ประเภทท 3 จะดำาเนนคดรานขายยา
ในกรณพบการกระทำาผดกฎหมายมากกวา
1 ประเภท ในรานขายยานน ใหถอความรนแรงของการ
กระทำาความผดเปนหลกในการแยกประเภทความผดโดย
ยดความรนแรงมากกวาเปนหลก
ผลการศกษาพบวา กอนการใชกระบวนการ
บงคบใชกฎหมายในป พ.ศ. 2550 มรานขายยาทถกตรวจพบ
การกระทำาผดกฎหมายจำานวนทงหมด 55 ราน เรยงลำาดบ
ตามความรนแรงของประเภทความผดดงน ประเภทท 1
รอยละ 29.09 ประเภทท 2 รอยละ 40.00 ประเภทท 3
รอยละ 30.91
ภายหลงการใชกระบวนการบงคบใช
กฎหมาย ในป พ.ศ. 2552 มรานขายยาทถกตรวจพบ
การ กระทำาผดกฎหมายจำานวน 18 ราน ซงทงหมดเปนการ
กระทำาความผดประเภทท 1 คอรนแรงนอย ดงแสดง
ในตารางท 4
ตารางท 4 จำานวนรานขายยาทพบขอบกพรองทางกฎหมายในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2552 จำาแนกตามประเภท การกระทำาผดกฎหมาย
ประเภทความผดรานขายยาทพบขอบกพรอง ป พ.ศ. 2550 รานขายยาทพบขอบกพรอง ป พ.ศ. 2552
จำานวน (ราน) รอยละ จำานวน (ราน) รอยละ
ประเภทท 1 16 29.09 18 100.00
ประเภทท 2 22 40.00 0 0
ประเภทท 3 17 30.91 0 0
รวม 55 100.00 18 100.00
รายงานการวจย
43วารสารอาหารและยา ฉบบเดอนกนยายน-ธนวาคม 2556
2.4 เปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมายกอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย จำาแนกตามประเภท
การกระทำาผดกฎหมาย และขอบกพรองทตรวจพบ
ทงนกอนการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย มรานขายยาทพบขอบกพรอง 55 ราน หลงการใช
พบขอบกพรอง 18 ราน ทงกอน-หลง พบรานขายยาบางรานมขอบกพรองมากกวา 1 ขอ
ผลการศกษาพบวา กอนการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2550 ขอบกพรองยอย
ทตรวจพบมากทสดคอ การไมจดทำาบญชยาตามทกำาหนด ซงเปนการกระทำาผดกฎหมายประเภทท 2 รอยละ 37.93
ขอบกพรองยอยทตรวจพบมาก รองลงมาคอ พบยาหมดอาย /ยาเสอมสภาพ รอยละ 24.14 ภายหลงการใช
กระบวนการบงคบใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2552 ตรวจพบมเพยงขอบกพรองทเปนการกระทำาผดกฎหมายประเภท
ท 1 ซงมความรนแรงนอย โดยพบขอบกพรองยอยการจดทำาบญชยาไมเปนปจจบนมากทสด รอยละ 85.71
ดงแสดงในตารางท 5
ตารางท 5 จำานวนขอบกพรองทตรวจพบในแตละประเภทของการกระทำาผดกฎหมาย ในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2552 จำาแนกตามชนดขอบกพรอง
ประเภทขอบกพรองทตรวจพบ
ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2552
จำานวนขอบกพรองยอย
(ขอ)
รอยละ จำานวนขอบกพรองยอย
(ขอ)
รอยละ
ประเภทท 1 (รนแรงนอย) มหนงสอตกเตอน
- บญชยาไมเปนปจจบน- ไมมปายแสดงประเภทใบอนญาต- ไมมปายแสดงชอ- การจดแยกยาไมเปนสดสวน- รานยาไมถกสขลกษณะ
10 2 2 2 1
17.243.453.453.451.72
18 2 0 0 1
85.719.530.000.004.76
ประเภทท 2 (รนแรงปานกลาง) มหนงสอเรยกมาตกเตอนเปนลายลกษณอกษร
- ไมมบญชยาตามกำาหนด- ไมตดฉลากยาทภาชนะบรรจ
22 1
37.931.72
0 0
0.000.00
ประเภทท 3 (รนแรง) ดำาเนนคด
- พบยาหมดอาย/เสอมสภาพ- ขายยาไมตรงตามประเภทใบอนญาต
14 4
24.146.90
0 0
0.000.00
รวม 58 100.00 21 100.00
รายงานการวจย
FDA Journal : September-December 201344
ก�รอภปร�ยและสรปผล
1. รานขายยาในจงหวดราชบรมจำานวนมากทสด
คอ รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1) รองลงมาคอรานขายยา
แผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอ
ยาควบคมพเศษ (ขย.2) และรานขายยาแผนปจจบน
เฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) ตามลำาดบ
2. การใช กระบวนการบงค บใช กฎหมาย
ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร มผลตอการ
กระทำาผดกฎหมายของผประกอบการรานขายยา อยาง
มนยสำาคญทางสถต (p-value < 0.01) โดยกอนและหลงการ
ใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายมรานขายยากระทำาผด
กฎหมาย รอยละ 40.44 และ 12.34 ตามลำาดบ แสดงให
เหนวา กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยา
ของจงหวดราชบรมประสทธผลทำาใหการกระทำาผด
กฎหมายรานขายยาลดลง
นอกจากนยงพบวา รานขายยาทกระทำาผดกฎหมาย
ภายหลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายดงกลาว
มจำานวนลดลงในรานขายยาทกประเภทดวยโดยรานขายยา
แผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอยา
ควบคมพเศษ (ขย.2) มจำานวนลดลงมากทสด รอยละ
87.74 รองลงมาคอ รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1)
มจำานวนลดลงรอยละ 69.77 และรานขายยาแผนปจจบน
เฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) มจำานวนลดลง
รอยละ 20.00 ตามลำาดบ
การใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายมผลทำาให
การกระทำาผดกฎหมายในรานขายยาประเภท ขย.2
ลดลงมากทสดนน อาจเนองมาจากรานขายยาประเภท
ขย.2 เปนกลมทมนโยบายภาครฐควบคมกำากบไมใหเพม
จำานวนราน อกทงยงมขอจำากดไมใหกระทำาผดกฎหมาย
ขายยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ ซงหากตรวจพบวา
ขายยา ไมตรงตามประเภทใบอนญาตถอเปนการกระทำา-
ผดกฎหมายประเภทท 3 ซงรนแรงและจะถกดำาเนนคด
สงผลใหรานขายยาประเภท ขย.2 มความกระตอรอรน
ทจะปรบปรงเปลยนแปลงและมความระมดระวงในการ
ประกอบกจการ จงทำาใหพบการกระทำาผดกฎหมาย
ในครงนลดลงไปมากทสด สำาหรบรานขายยาแผนปจจบน
เฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) ยงขาดความใสใจ
ในการปฏบตจดทำาเอกสารและดแลสถานทใหเรยบรอย
เปนสดสวน ซงเปนการกระทำาผดกฎหมายประเภทท 1
รนแรงนอย จะถกตกเตอนเทานน จงทำาใหยงคงพบการ
กระทำาผดของรานขายยาประเภท ขย.3 มากกวากลมอน
อยางไรกตาม ไมพบการกระทำาผดกฎหมายทรนแรง หรอ
รนแรงปานกลางหลงการใชกระบวนการทางกฎหมาย
3. การใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายมผลทำาให
การกระทำาผดกฎหมายของรานขายยาลดความรนแรงลง
โดยกอนการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย ผประกอบ-
การรานขายยาทมการกระทำาผดกฎหมายรอยละ 40.44
พบความผดทง 3 ประเภทความรนแรง การกระทำาผดกฎหมาย
ประเภทท 2 รนแรงปานกลาง พบมากทสด รอยละ
40.00 รองลงมาคอประเภทท 3 รนแรงพบรอยละ 30.91
และประเภทท 1 รนแรงนอย พบรอยละ 29.09 ตามลำาดบ
แตภายหลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย รานขายยา
ทกระทำาผดกฎหมาย ทง 18 ราย (รอยละ 12.44)
พบเปนความผดประเภทรนแรงนอยทงหมด ไมพบความผด
ประเภทรนแรง และรนแรงปานกลาง ทงน เนองจากการ
ใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยา
ของจงหวดราชบรเปนไปอยางพรอมเพรยงและทวถง
ทกราน โดยมหนงสอเชญผประกอบการรานขายยาท
กระทำาผดกฎหมายประเภทท 2 จำานวน 22 รายมาพบ
เพอตกเตอนเปนลายลกษณอกษรพรอมกน รานขายยา
ทพบการกระทำาผดกฎหมายประเภทท 1 จำานวน 16 ราย
มหนงสอตกเตอนใหทราบขอบกพรองและใหแกไขใหแลว
รายงานการวจย
45วารสารอาหารและยา ฉบบเดอนกนยายน-ธนวาคม 2556
เสรจภายในเวลาทกำาหนด และใหตรวจสอบรานขายยา
ทกระทำาผดกฎหมายประเภทท 3 ซำา หากพบขอบกพรอง
อกใหดำาเนนคด ทำาใหผประกอบการรานขายยาในจงหวด
ราชบรไดรบทราบโดยทวถงกน และมการปรบตวแกไข
ปรบปรงรวมทงดแลการประกอบธรกจใหเขมงวดมากขน
สงผลใหการกระทำาผดกฎหมายลดลงไปและตรวจไมพบ
การกระทำาผดกฎหมายประเภทท 2 และประเภทท 3
ในป พ.ศ. 2552
4. ภายหลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย
ในป พ.ศ. 2552 พบรานขายยากระทำาผดกฎหมาย
ประเภทท 1 รนแรงนอยเพมจำานวนมากขนจาก 16 ราย
เปน 18 ราย (เพมขนรอยละ 12.5) ไมพบขอบกพรอง
เรองการไมมบญชตามกำาหนด ซงเปนผลจากการทสำานกงาน
สาธารณสขจงหวดราชบรเชญพบ ตกเตอนใหแกไข
อยางไรกตาม แมรานขายยาเหลานนมการจดทำาบญช
แลวแตบางสวนยงจดทำาไมสมำาเสมอทำาใหบญชรายการ
ซอขายไมเปนปจจบน จงทำาใหหลงการใชกระบวนการ
บงคบใชกฎหมายพบการ กระทำาผดในขอบกพรองนเพมขน
สำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบรตองควบคมกำากบตอไป
อยางไรกตามในการศกษานใชหลกการและวธการในการ
บงคบใชกฎหมายตาม compliance policy เพอพฒนา
รานขายยาใหปฏบต ถกตองตามกฎหมาย เพอใหผบรโภค
มความปลอดภย หากพบผประกอบการรานขายยามการ
กระทำาฝาฝนกฎหมายในเรองตางๆ สำานกงานสาธารณสข
จงหวดจะมการดำาเนนการตามบทบาทหนาทในฐานะ
พนกงานเจาหนาทตอไป
ขอเสนอแนะ
จากผลการศกษาทพบวา ประสทธผลการใช
กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยา
ของจงหวดราชบร มผลตอการกระทำาผดกฎหมายของ
ผประกอบการรานขายยา อยางมนยสำาคญทางสถต (p-value
<0.01) โดยกอนและหลงการใชกระบวนการทางกฎหมายม
การกระทำาผดกฎหมาย รอยละ 40.44 และ 12.34 ตาม
ลำาดบ แสดงใหเหนวา กระบวนการบงคบใชกฎหมาย
ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร มประสทธผล
ทำาใหการกระทำาผดกฎหมายรานขายยาลดลง ผวจย
จงมขอเสนอแนะ ดงตอไปน
1. ควรมการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายตอ
รานขายยาอยางตอเนอง เพอประโยชนในการควบคม
กำากบเพอการคมครองผบรโภคดานยา
2. ควรขยายผลในการใชกระบวนการบงคบใช
กฎหมายในการควบคมกำากบทางกฎหมายตอกรณ
ผลตภณฑสขภาพอนๆ ตอไป
3. ในการดำาเนนการในเรองทยาก การดำาเนนการ
ในรปแบบคณะกรรมการจะทำาใหทำาไดงายขน
4. การดำาเนนการโดยการมสวนรวมของผมสวนได-
สวนเสย จะทำาใหเกดความเปนธรรมกบทกฝายทเกยวของ
และเกดความเขาใจซงกนและกน
5. การดำาเนนการบงคบใชกฎหมายทกระทำาตอ
หมกลมคนจำานวนมาก ตองกระทำาบนความเทาเทยมกน
เสมอภาคกน จะลดความรสกทไมดตอเจาหนาทผปฏบต
ไดมาก และดำาเนนการไดอยางราบรน ไดรบความรวมมอ
จากผประกอบการอยางด
บรรณ�นกรม
คณะทำางานเพอศกษาวเคราะหระบบยาของประเทศไทย. 2537.
ระบบยาของประเทศไทย. สถาบน วจยสาธารณสขไทย
มลนธสาธารณสขแหงชาตรวมกบสำานกงานคณะกรรมการ
อาหารและยา. กรงเทพฯ : อรณการพมพ, 647.
พระราชบญญตยา พ.ศ.2510 ฉบบแกไขเพมเตม
สำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบร . รายงานการประชม
คณะกรรมการพจารณาทางคด. 2550. ครงท 1-2550
วนท 11 ตลาคม 2550 หนา 4-6.
รายงานการวจย
FDA Journal : September-December 201346
มานตย อรณากร. (2540). การศกษาวจยเรองการศกษาระบบ
ควบคมของกระทรวงสาธารณสขตอการใชยาลดความอวน
กลมวตถออกฤทธตอจตและประสาทในสถานพยาบาล
เอกชน สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา. กระทรวง
สาธารณสข, 14
สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา. กองวชาการ กลมงานตดตาม
และประเมนผล สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา
(2543). การศกษาสถานการณการคมครองผบรโภคดาน
ยาของประเทศไทย ป 2543. สำานกงานคณะกรรมการ
อาหารและยา, 21-23.
บญศร เลาหภกด. (2551). ผลงานการควบคมมาตรฐานสถานพยาบาล
เอกชน ในจงหวดราชบร ป 2546-2550 โดยคณะอนกรรมการ
สถานพยาบาลประจำาจงหวด. สำานกงานสาธารณสขจงหวด
ราชบร., 20
สำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบร. 2553. คณะกรรมการ
พจารณาทางคด. แนวทางการดำาเนนการเพอลดและขจด
ปญหาการกระทำาฝาฝนกฎหมายอาหารและยา ปรบปรง
ครงท 3 สสจ.ราชบร, 5.
สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข.
2546. แนวทางรวมดำาเนนการเพอลดและขจดปญหาการ
กระทำาฝาฝนกฎหมาย (Compliance Policy) (ฉบบปรบปรง
แกไข ครงท 4) สนว.อย, 17-24.
พชย พนภย. 2554. ประสทธผลการบงคบใชกฎหมายความรบผด
ในผลตภณฑเพอการคมครองผบรโภค. วารสารเทคโนโลย
ภาคใต, 2, หนา 4-6.
ดษฎ อายวฒน และวณชชา ณรงคชย. 2553. โครงการประเมน
ผลการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตควบคมเครอง
ดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
(จงหวดอดรธานและขอนแกน). ขอนแกน. 123-128.