สรปสาระสาคญในการปองกนตนเองจาก PM2.5

ผศ.ดร.ตลย มณวฒนา

ภาควชาวศวกรรมเครองกล คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330

โทรศพท: 081-836-9582 E-mail: tul.m@chula.ac.th

1. คานา

ปน (2562) ถาจะนบวาเปนจดตงตนของวกฤต PM2.5 ของประเทศเรากคงไมนาจะ

ผด ซงกไมรวาเปนเพราะวา PM2.5 มนพงแรงในปนหรอวากรมควบคมมลพษพงจะม

เครองวดตดตงแลวเสรจในทตางๆเปนจานวนมากขนกวาเดมมาก ทาใหเราเรมมองเหน

ภาพของมนชดเจนมากยงขน ถาจะลาดบเหตการณกนวาอะไรบางเปนตวจดชนวนใน

เรองน ตามบนทกของผเขยนอยางคราวๆกมดงน

• กรมควบคมมลพษพงจะสามารถตดตงเครองวด PM2.5 แลวเสรจเพมเตมไดอก

เปนจานวนคอนขางมาก สามารถตรวจวดคา PM2.5 ไดอยางคอนขางเตมรปแบบ

และประชาชนทวไปสามารถเขาถงขอมลไดอยางจรงจงในปน

• เกด Smog ขนอยางชดเจนอาทเชนในตอนเชาของวนท 21 ธนวาคม 2561 และ

ตอนเชาของวนท 14 มกราคม 2562 เปนตน

• ในชวงปลายเดอนมกราคม 2562 กรงเทพมหานครถงขนตองสงปดโรงเรยนใน

สงกดกวา 437 แหงเนองจากคา PM2.5 ขนสงถงระดบประมาณ 100 ไมโครกรม

ตอลกบาศกเมตรในหลายๆพนท และสงถงประมาณ 150 ไมโครกรมตอลกบาศก

เมตรในบางพนท

1

• วนท 15 มนาคม 2562 คา PM2.5 ทสถานศนยราชการจงหวดเชยงใหม มคาขน

สงถงกวา 252 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร

• วนท 27 มนาคม 2562 คา PM2.5 ทจงหวดแมฮองสอนสงกวา 496 ไมโครกรม

ตอลกบาศกเมตร

• วนท 30 มนาคม 2562 คา PM2.5 ทศนยราชการจงหวดเชยงใหมมคาขนสงกวา

470 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร

รปท 1: ASHRAE’s Indoor Air Quality Guide

2

สาหรบสวนตวของผเขยนเองแลวเมอเหนคาทระบดงกลาวขางตน กรสกตกใจเปน

อยางมากเนองจากปกตจะชนอยกบ คามาตรฐานทไมควรเกน (ซงมคาตากวาคาทระบ

ดงกลาวขางตนมาก) อาทเชน คามาตรฐานทกาหนดโดยหนวยงานควบคมมลพษของ

ประเทศสหรฐอเมรกาทระบไวใหคาเฉลย 24 ชวโมงไมควรเกน 35 ไมโครกรมตอ

ลกบาศกเมตร และของ WHO ทระบไววาไมควรเกน 25 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร ก

เลยทาใหเกดความรสกวาสภาวะแวดลอมของเรานนมอาการนาเปนหวงเปนอยางมาก

ในชวงเดอนมกราคม 2562 ทผานมา หนวยงานตางๆกตนตวกนเปนอยางมากและม

ความพยายามมาจากแหลงตางๆทจะใหความชวยเหลอกนตามกาลงความสามารถ เพอ

ผอนหนกใหเปนเบาใหแกประชาชน ในสวนของสมาคมวศวกรรมปรบอากาศแหง

ประเทศไทยและตวของผเขยนเองกพยายามใหความชวยเหลอในดานของการใหความร

ซงกคงจะตองเปนเรองทอยในขอบเขตของการปองกนตนเองจาก PM2.5 เมออยภายใน

อาคารเสยเปนสวนมาก เนองจากความเชยวชาญของพวกเราจะเปนในประเดนน

สาหรบในสวนตวของผเขยนเองแลวสงใดทไดดาเนนการไปแลวกม

• ไดจดทาวดทศนเรอง “วธการปองกนฝ น PM2.5 ภายในอาคารบานเรอน อาคาร

สานกงาน และโรงเรยน” เพอใหผชมเกดความรความเขาใจทถกตองในการ

ปองกนตนเองเมออยในอาคาร โดยไดทาการเผยแพรไวในชอง YouTube เมอ

วนท 11 กมภาพนธ 2562 ซงชวงนนเปนชวงทเกดวกฤต PM ขนใน

กรงเทพมหานครฯ

• ไดจดทาวดทศนอกเรองหนงชอวา “การปองกน PM2.5 ในหองนอน” เพอใหสน

ลงและเขาใจงายขนสาหรบประชาชนทวไปโดยเฉพาะในทางภาคเหนอ โดยเนน

เฉพาะการปองกนตนเองเมออย ทบานเทานน โดยไดทาการเผยแพรไวในชอง

YouTube เมอวนท 16 มนาคม 2562 ซงในตอนนนคา PM2.5 ทจงหวดเชยงใหม

ขนสงถงราวประมาณ 250 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร

• ไดจดทา ”สรปสาระสาคญทจาเปนในการปองกนตนเองจาก PM2.5” เพอ Post

ลงในชองทาง Facebook เพอใหสามารถเขาถงประชาชนไดงายมากยงขน สรป

สาระสาคญทง 14 ประการนไดเผยแพรไปแลวในสจงหวดภาคเหนอและมผ

รบชมไปแลวกวา 20,000 คน บทความฉบบนจรงๆแลวกเปนการนาเอา

3

สาระสาคญทง 14 ประการดงกลาวมาขยายความและกลาวซ าเพอใหเกดเปน

บทความทสามารถนาไป ตพมพเพอประโยชนในการอางองและใชในการ

เผยแพรความรในงานสมมนาตางๆ

• ไดทาการทดลองจดสราง “เครองอดอากาศบรสทธ” หรอ Positive Pressure

Fresh Air Unit หรอ OAU หรอ PAU แลวแตจะเรยก ขนใชเองทบานและ

เผยแพรผลสาเรจของการใชงานลงในชองทาง Facebook “ตลย มณวฒนา/Tul

Manewattana” เพอใหประชาชนเหนวาประสทธภาพในการปองกน PM ของ

เครองแบบนดกวาการใชเครองฟอกเปนอยางมากในขณะทการลงทนกเทากน

2. รายละเอยดของสาระสาคญ 14 ประการ

สาระสาคญทง 14 ประการ มดงตอไปนคอ

1) คณภาพชวตทดเกดขนมาจากหลายสงหลายอยางประกอบกน อาทเชน การได

รบประทานอาหารทมประโยชน การไดดมนาทสะอาดบรสทธ การออกกาลงกาย การ

นอนหลบพกผอนทเพยงพอ การฝกจตใจ และทสาคญไมยงหยอนไปกวาสงอนๆคอ การ

ไดมอากาศบรสทธไวสาหรบหายใจ PM2.5 ไมใชแคทาใหอากาศทเราหายใจสกปรก

เทานน มนยงเปนเสมอนหนงฆาตกรทเรามองไมเหน ททาใหคณภาพชวตทดของเรา

ตองสญเสยไป และในแตละวนหาก PM2.5 มคาสง เราจะตองหายใจเอาสงตางๆทเปน

ภยมดเหลานเขาไปกวา 20,000 ลานอนภาคตอวน และสงเหลานมผลเสยอยางรายแรงตอ

สขภาพของเรา ของครอบครวของเรา และของลกหลานของเราในระยะยาว

2) เวลาทคา PM2.5 ขนสง ตองพยายามอยแตในอาคาร และตองเปนอาคารทปลอดภยจาก

PM2.5 เทานน (สาหรบทานทสนใจวาอาคารทปลอดภยจาก PM2.5 และมคณภาพของ

อากาศในอาคารทดตองเปนอยางไร สามารถไปศกษาเพมเตมไดจาก ASHRAE’s Indoor

Air Quality Guide ดงแสดงในรปท 1)

3) อาคารทปลอดภยจาก PM2.5 จะตองเปนอาคารปด โดยคาวาปดในทนแปลวาตองไมให

มรลมรวเลย ยงปดหนาแนนมากเทาไหรกยงด จะมไดกแตเฉพาะทจาเปนตอการหายใจ

และการระบายอากาศขนตาเทานน เวลามนมรใหลมรวเขามา PM2.5 มนกจะเขามา

พรอมกบลม (รปท 2)

4

เรองนผมจะขอขยายความเพมเตมสกเลกนอยคอวาความจรงแลวในการปดไมให

มรลมรวเลยนนไมถกตองตามหลกวศวกรรมการระบายอากาศทด แตทเราจาเปนตองทา

กเพอปองกนไมให PM ไหลเขามาเทานน การปดหองใหมดชดมากจนเกนไปจะทาให

ปรมาณออกซเจนในหองลดลง ปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดและมลพษตวอนๆ จะม

คาสงขน ซงเปนเรองทไมด มผลเสยกบสขภาพอยเหมอนกน แตตรงนเราตองแลกกนกบ

การปองกน PM และกไมควรทจะปดหองอยางมดชดอยในลกษณะนอยเปนเวลานานๆ

หรอถามนมความจาเปนตองนานแตไมนานมากกใหเปดเพอการระบายอากาศบางเปน

ครงคราว แตถาจะปดตลอดนนผมไมแนะนา วธทสมบรณแบบคอตองใชเครองอด

อากาศบรสทธตามรายละเอยดทผมจะกลาวตอไปในหวขอยอยทหาและหก

รปท 2: แสดงการรวของลมเขามาภายในอาคารผานรรวตามชองเปดตางๆอาท

เชนทางบงใบของหนาตางเปนตน การรวของลมเขามาภายในหองตามธรรมชาต

นจะนาเอา PM2.5 เขามากบลมดวย

4) อาคารทเปดหรออาคารทไมมระบบปองกน PM2.5 ทถกตอง คา PM2.5 ภายในจะไมตาง

ไปจากคา PM2.5 ภายนอกมากนก ซงไมปลอดภย ดงนนตองไมไปอยในอาคารทเปด

5

หรออาคารทไมปลอดภยจาก PM2.5 หองแอรหรอหองตางๆในหางสรรพสนคาจะไมม

ความปลอดภยจาก PM2.5 เลย ยกเวนสถานทเหลานนมระบบปองกนทไดรบการ

ออกแบบมาอยางถกตองจรงๆ ดงนนอยาไปนกวาถาเดนเขาไปในหางสรรพสนคาแลว

จะปลอดภย หรอวาอยในหองแอรทบานแลวจะปลอดภย

รปท 3: แสดงการจดการกบ PM2.5 ภายในหองดวยการฟอกและโดยการใช OAU รวมกนกบ

เครองฟอก (OAU ยอมาจาก Outdoor Air Unit ซงเปนชอยออกชอหนงทนยมใชเรยกตว

Positive Pressure Fresh Air Unit)

6

5) สาหรบในกรณบานทอยอาศย หากคา PM2.5 ภายนอกไมสงมากนก เชนมคาไมเกน

ประมาณ 160 มคก./ลบม. ระบบปองกนPM2.5 ทถกตองสามารถใชเครองฟอกอากาศแต

เพยงอยางเดยวได แตถาคา PM2.5 ภายนอก มคาสงเกนกวา 160 เปนอยางมาก อาทเชน

300 หรอ 400 มคก./ลบม. (เชนในกรณภาคเหนอในหลายจงหวดในปน) เครองฟอก

อากาศแตเพยงอยางเดยวจะเอาไมอย คาวาเอาไมอยแปลวาหลงจากฟอกแลวระดบคา

PM2.5 ภายในหองกยงคงสงอยในระดบทไมปลอดภย เชนสงเกนกวา 50 มคก./ลบม.

มากๆเปนตน ในกรณท PM2.5 มคาสงมากๆ ระบบปองกนPM2.5 ทถกตองจะตองเปน

หองเกอบปดทม “ระบบอดอากาศบรสทธ (Positive Pressure Fresh Air System)” (ตาม

รปท 3, 4 และ 6) รายละเอยดของระบบพเศษดงกลาวสามารถดคาอธบายเพมเตมไดจา

กวดทศนหลายอนในชอง YouTube ของผเขยน (ชอง Tul Manewattana)

รปท 4: OAU สาเรจรปทมขายกนอยท วไป

6) ระบบอดอากาศบรสทธดงกลาวขางตน ในความเปนจรงแลวสามารถทาเองได (DIY)

โดยใชเครองฟอกอากาศเปนตวผลตอากาศทบรสทธ (รปท 5) รายละเอยดขอแนะนาให

ดใน Post ของคณนทพล ตงสกบตร ทผม Share ไวในหนา Page “ตลย มณวฒนา/Tul

Manewattana” ระบบ Positive Pressure Fresh Air System ดงกลาว ไมวาจะเปนแบบ

สาเรจรป หรอ DIY จะสามารถทาใหบานทงหลง หรอหองทงหองมคา PM2.5 ประมาณ

“ศนย” ไดเลยถงแมวาคา PM2.5 ภายนอกจะสงมากๆ เชน 400-500 มคก./ลบม. ระบบ

Positive Pressure Fresh Air System หรอ OAU นกลาวไดวาเปน “ทางเลอกเดยว ถาคา

PM2.5 ภายนอกสงมากๆ” เครองฟอกจะไมสามารถตอสกบ PM ทมคาสงๆไดเลย

7

ภาคเหนอของเราในป 2562 เปนกรณตวอยางทดททาใหเราเหนไดอยางชดเจนวาตอนท

คา PM2.5 สงมากๆ เครองฟอกไมสามารถทาใหคา PM ภายในหองลดตาลงไดเลย ม

เฉพาะเครอง OAU เทานนททาได

7) ในกรณของหองนอนหรอหองในบานทอยอาศย วธทงายทสดคอทาใหหองเปนหองปด

ใหมากทสดและใชเครองฟอกอากาศ HEPA ชวย แตในกรณของหองเรยนตามโรงเรยน

หรอสานกงานทมผอยอาศยหนาแนน หรอในหางสรรพสนคาระบบปองกน PM2.5 จะ

ใชแตเฉพาะเครองฟอกอากาศไมได ระบบปองกนทถกตองสาหรบหองทมผอยอาศย

หนาแนนเหลานตองใชระบบอดอากาศบรสทธตามรายละเอยดทไดกลาวไปแลวขางตน

เทานน นอกจากนนแลวอาคารทมผคนอยอาศยหนาแนน ควรทจะมการออกแบบตดตง

ระบบระบายอากาศใหถกตองและสามารถปองกน PM2.5 และมลพษอนๆไดสมบรณ

ดวยจงจะดทสด รปท 9 แสดงการเปรยบเทยบขอดขอเสยของวธการตอสกบ PM2.5

แบบตางๆ

รปท 5: แสดงตวอยางของ DIY-OAU ทสามารถทางานไดเปนอยางด

8

8) ควรทจะพยายามรณรงคใหอาคารทเราตองใชชวตอยเปนประจาทกวน รวมถง

หางสรรพสนคา สานกงานและโรงแรมตางๆ จดใหมระบบปองกน PM2.5 ทถกตอง ถา

อาคารทงหมดทเราตองใชชวตอยในแตละวน มระบบปองกน PM2.5 ทถกตอง อนตราย

ทเราจะตองสมผสกบ PM2.5 ทมคาสงกจะลดลง

รปท 6: แสดงคา PM2.5 ภายนอกบานสงสดทระบบแบบตางๆสามารถรบมอได

9) ควรจะตองหมนตดตามขาวสารขอมลเกยวกบคาดชนคณภาพอากาศเปนประจาทกวน

เชนจากแอพพลเคชนของกรมควบคมมลพษ Air4Thai (รปท 7) เปนตน เพอทจะทาให

เราทราบไดวาในวนไหนเราตองปองกนตวเองมากนอยแคไหน เหมอนกบทวาเรา

จะตองเอารมไปดวยหรอไม ถาวนนฝนอาจจะตกเปนตน

9

รปท 7: แอพพลเคชน Air4Thai ของกรมควบคมมลพษ

10) ปญหาควนพษเหลานจะไมจากเราไปในเรววน และจะตองเกดซ าเปนประจาทกป และ

นาจะอยกบเราไปอกนานหลายป ดงนนควรทจะรณรงคใหเกดการจดการปองกนและ

กอสรางระบบปองกน PM2.5 ขนในอาคารทงหมดทเกยวของกบชวตเรา เพอทเราจะได

มทหลบภย

11) พยายามชวยกนรณรงคใหเกดการจดการกบตนกาเนดของหมอกควนเทาทเราจะสามารถ

ทาไดเพราะคณภาพอากาศภายนอกอาคารเปนเรองทยงใหญและตองการพลงจาก

มวลชนรวมมอรวมใจกนและถาเราทาสาเรจในอนาคต อากาศภายนอกทบรสทธสะอาด

กจะกลบคนมาสพวกเราอกครงและจะเปนผลดกบสขภาพของทกคน ตวเมองและ

เศรษฐกจทเราจะตองมชวตอยกบมนตอไป

10

12) เครองมอวดระดบ PM2.5 แบบมอถอขนาดเลก ดงแสดงในรปท 8 มกจะใหคาทไมคอย

ถกตอง และมกจะใหคาทสงเกนกวาความเปนจรงดวยเหตผลหลายประการอาทเชน

• คาจากเครองมอถอเปนคา Real Time สวนคาของกรมฯเปนคาเฉลย 24 ชวโมง

ทาใหคาของกรมฯมกจะดตากวาอยเสมอ

• คาจากเครองมอถอไดมาจากการยงแสงแลวเอารปภาพของแสงสะทอนไป

ประมาณจานวนอนภาคจากสมมตฐานทอนมานไว แลวจงเอาจานวนทอาจไม

ถกตองน ไปคณอกทหนง กบนาหนกของอนภาคทไดอนมานไว อกเชนกน เลย

ผดไปกนใหญ

• ความชนในอากาศมผลสง สามารถทาใหคาผดพลาดไดมาก

ดงนนจงจาเปนทจะตองขอใหชวยกนตรวจสอบวาเครองมอวดของทานใหคาท

ใกลเคยงกบคาเฉลยรายชวโมงของกรมควบคมมลพษหรอไม เพราะมฉะนนจะทาใหเกด

ความแตกตนตกใจกบคาทสงเกนเหตและนาไปสความเขาใจผดตางๆได

รปท 8: เครองวดฝ นขนาดเลกยหอหนง

13) วธเดยวทจะรไดวาอาคารไหนหรอหองไหนมความปลอดภยจาก PM2.5 เราควรทจะม

เครองวดฝ นตดตวไวตลอดเวลาดวยจะดทสด ถาสามารถจดหาไดถงแมวาจะเปนเครองท

ไมมความแมนยามาก กยงดกวาไมม ความรวาอาคารไหนมคา PM2.5 สงตาแคไหน จะม

ผลเปนอยางมากกบการหลบภยของเราและตอการรณรงคเพอจดการใหมการปองกน

11

PM2.5 ในอาคารตางๆ อาทเชน ถาเราเขาไปในหางสรรพสนคาแหงใดทมคา PM2.5 สง

เรากชวยกนแชร ผมเชอวาไมนานเขากตองจดการใหมระบบปองกนPM2.5 ในหางของ

เขา

14) คา PM2.5 ในรถยนต ถาเปนรถยนตทใหมและมแผงกรองฝ นอยางด คา PM2.5 กจะไม

สงมากนกและคอนขางจะปลอดภยโดยไมตองทาอะไรเพมเตม แตทงนทงนน ดทสดเรา

ควรทจะใชเครองมอวดแบบมอถอทาการตรวจสอบ ถาแผงกรองฝ นในรถไมด หาก

สามารถเปลยนแปลงแกไขไดกด ถาทาไมไดกตองซอเครองฟอกอากาศเพมเตมสาหรบ

ภายในรถ

รปท 9: ตารางเปรยบเทยบขอดขอเสยของวธการตอสกบ PM2.5 ในอาคาร

12

3. สรป

การจดการกบ PM2.5 ภายในอาคารมอยเพยงแคสองวธหลกๆคอ

1) ใชเครองฟอก HEPA

2) ใช OAU

วธแรกเหมาะสมกบในกรณทคา PM2.5 ภายนอกอาคารมคาไมสงมากนกเทานน อาทเชนม

คาไมเกนประมาณ 160 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร เปนตน และตองปดหองใหมดชด เพราะถา

หองมลมรวมาก PM2.5 จะเขามากบลมและจะทาใหเครองฟอกเอาไมอย ขอเสยทสาคญอก

ประการหนงคอการปดหองใหมดชดจะทาใหคณภาพอากาศภายในหองไมด ไมเหมาะสมกบ

การอยอาศย ดงนนวธการแรกจงใชไดเฉพาะในกรณทคอนขางจะชวคราว เพราะไมควรปดหอง

มดชดมากเปนเวลานานๆเกนไป หรอในกรณทคา PM2.5 มคาไมสงมากนก เชนในกรณของ

กรงเทพมหานคร เปนตน สวนในกรณภาคเหนอทมคา PM2.5 สงมากๆ เครองฟอกจะเอาไมอย

ขอดของเครองฟอกบางตวคอการฆาเชอโรคดวยซงไมเกยวกบเรองของการปองกน PM แตเปน

เรองของคณภาพอากาศภายในอาคารมากกวา ดงนนผทมความตองการจะฆาเชอโรคและทาลาย

สารกอภมแพตางๆภายในหองกควรจะเลอกใชเครองฟอกทมฟงกชนดงกลาว

วธทสองเหมาะสมมากทสดในการตอสกบ PM2.5 ในทกสถานท อาจจะ Overkill ไปหนอย

สาหรบในเขตกรงเทพมหานคร แตถาเปนทางภาคเหนอทมคา PM สงๆแลวละก ตองใชวธท

สองนแตเพยงอยางเดยวถงจะเหนผลดชดเจน วธนมขอเสยอยอยางหนงคอเครอง OAU ตองการ

การตดตงไมเหมอนเครองฟอกทยกมาเสยบปลกแลวกใชงานไดเลย OAU ตองการการตดตง

เหมอนเมอเราซอเครองแอรแบบ Split Type มากตองมคนมาตดตงให จงกลายเปนเรองยงยาก

ไป มลคาในการลงทนกบ OAU จรงๆกมไดแพงไปกวาเครองฟอกแตการตดตงจะกลายเปน

อปสรรคสาคญ ขอดอยางทสดของ OAU คอจะทาใหคา PM ในหองลดลงไดต ามากๆ (แทบจะ

เปนศนยเลย) และคณภาพอากาศภายในหองไมเสยเพราะมการเตมอากาศบรสทธเขามาอย

ตลอดเวลา เหมาะสมเปนอยางยงในการตอสกบ PM ในระยะยาว ปจจบนโดยประเทศทประสบ

ปญหาเรอง PM มากอนเราเขากหนมาใช OAU กนเปนจานวนมากแลว และจะใชกนมากขน

เรอยๆ มการคาดการณกนวาในอนาคต อาคารบานเรอนสมยใหม กจะมการตดตง OAU มาเลย

13

พรอมกบการสรางบาน และอกหนอยจะกลายเปนอปกรณมาตรฐานประจาบาน ดงนนผเขยนจง

อยากใหทานผอานหนมาสนใจ OAU กนใหมากๆและพยายามทาความเขาใจเกยวกบหลกการ

ทางานของ OAU กนใหชดเจนเพราะผเขยนเชอวาในอนาคต การตอสกบ PM จะหนไปสการใช

OAU เกอบทงหมด เครองฟอกจะคงมอย แตจะแคมไวเปนตวชวยกบ OAU ในประเดนท

เกยวของกบเรองของการฆาเชอโรคและทาลายสารกอภมแพตางๆเปนหลกเทานน

___________________________________

14