การจดการความร (Knowledge Management)

เรอง

การสงเสรมการบรหารการเงนในสหกรณและกล มเกษตรกร

โดย

ส านกงานสหกรณจงหวดสรนทร

ปงบประมาณ พ.ศ. 2552

ก

ค าน า ตามพระราชกฤษกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 สวนราชการมหนาทพฒนาความรในสวนราชการ เพอใหมลกษณะเปนองคกรแหงการเรยนรอยางสม าเสมอ โดยรบรขอมลขาวสารและประมวลผลความรในดานตาง ๆ เพอน ามาปรบใชในการปฏบตราชการไดอยางถกตอง รวดเรว เหมาะสมกบสถานการณ และตองสงเสรมพฒนาความร ความสามารถ สรางวสยทศน และปรบเปลยนทศนคตใหมการเรยนรรวมกน ส านกงานสหกรณจงหวดสรนทร จงไดจดท าชดความร เรอง การสงเสรมการบรหาร การเงนในสหกรณและกลมเกษตรกร เพอเปนแนวทางในการแนะน า สงเสรม สถาบนเกษตรกรใหสามารถ ใชเครองมอในการบรหารจดการ และวเเคราะหพยากรณ เพอประกอบการตดสนใจขอมลทางเศรษฐกจท สถาบนเกษตรกรจะลงทนในแตละประเภท ตามสถานการณทเปนอยในปจจบน และหวงวาเอกสาร การจดการชดความรนจะเปนประโยชนส าหรบสหกรณและกลมเกษตรกรไดไมมากกนอยตามความเหมาะสม ส านกงานสหกรณจงหวดสรนทร ปงบประมาณ พ.ศ. 2552

ข

สารบญ หนา

ค าน า ก

สารบญ ข

บทท 1 บทน า 1 1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 2. แนวคดและทฤษฎทเกยวของ 2 บทท 2 การสงเสรมการบรหารการเงนในสหกรณและกลมเกษตรกร 5 1. ขอบเขตและลกษณะการบรหารการเงน 5 2. เครองมอส าหรบใชในการบรหารการเงน 6 2.1 ผทจะใชประโยชนจากการวเคราะหงบการเงน 6 2.2 เครองมอทใชในการบรหาร 7 2.2.1 การวเคราะหอตราสวนทางการเงน 7 2.2.2 การวเคราะหจดคมทน 13 3. การบรหารเงนทนและการลงทนในสนทรพย 15 3.1 แนวทางการใชเงนทน 15 3.2 การลงทนในสนทรพยของสหกรณและกลมเกษตรกร 15 3.3 การควบคมภายในของสหกรณและกลมเกษตรกร 17 4. การจดหาเงนทน 18 4.1 แหลงเงนทนทจะน ามาใชในการด าเนนธรกจ 18 (1) เงนทนในสวนของเจาของ 18 (2) เงนทนทไดจากการกยม 18 4.2 แหลงเงนทนทไดจากการกยมภายอก 19 (1) แหลงเงนกยมจากธนาคาร 19 (2) แหลงเงนกยมจากสวนราชการ 20

บทท 3 ผลทคาดวาจะไดรบและตวชวดความส าเรจ 27 3.1 ผลทคาดวาจะไดรบ 27 3.2 ตวชวดความส าเรจ 27

บทท 1 บทน า

1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา การจดตงสถาบนเกษตรกรแตกอน บคคลทมารวมตวกนเพอจดตงเปนสหกรณ/กลมเกษตรกรจะมเปาหมายทคาดหวงรวมกน คอจะะชวยเหลอกนแกไขปญหาทางเศรษฐกจทประสบอย ใหทเลาเบาบางหรอสามารถแกไขปญหาไดส าเรจ ซงสวนใหญในเบองตนการรวมกลมกนจะอาศยการระดมทนจากสมาชกเพอมาเปนทนในการด าเนนงาน ซงจะมความระมดระวงในการบรหารจดการการเงนเปนอยางมาก ทจะใหประสบผลส าเรจตามเปาหมาย และเมอมปรมาณธรกจเพมขนเงนทนไมเพยงพอจงคอยกยมจากภายนอก ซงจะมทนสวนของเจาของมากกวาทนทไปกยมมา แตในปจจบนจะเหนวาสถาบนเกษตรกรสวนใหญ ทนด าเนนงานทมาจากการกยมภายนอกจะมากกวาทนในสวนของเจาของ ท าใหการบรหารจดการตองรบภาระคาใชจายมาก โดย เฉพาะในดานของอตราดอกเบยเงนก ดงนนการบรหารเงนทนจะตองใหมประสทธภาพ ใหมความเสยงนอยทสด และใหเกดประโยชนผลตอบแทนไดมากทสด เนนใหสามารถท าก าไรในแตละธรกจไดบางเพอไมใหประสบภาวะขาดทน ซงจะสงผลใหทนเรอนหนของสมาชกทมอยตองหมดไป การบรหารจดการเงนทนของสหกรณ/กลมเกษตรกร ซงมคณะกรรมการด าเนนการเปนผวางนโยบายในการบรหารกจการ ทงการบรหารการเงน บรหารบคคล และมฝายจดการ เปนผรบนโยบายไปปฏบตนน ซงการก าหนดแนวทางในการจดการการเงนจะมตงแต การก าหนดเปาหมายธรกจ การจดสรรการใชเงนทน การจดหาเงนทน การวางแผนและการควบคมทางการเงน และควรทจะมการวเคราะหผลการด าเนนงานทผานมา เพอจะไดทราบถงสาเหตของการด าเนนธรกจทไมเปนไปตามเปาหมาย ใชเครองมอการวเคราะหอตราสวนทางการเงนเขามาชวยในการตดสนใจในการบรหารจดการ ซงสถาบนเกษตรกรในจงหวดสรนทรยงมการบรหารจดการธรกจทประสบผลการด าเนนงานขาดทนสทธและ มขอบกพรองทางการเงนสงผลใหไมสามารถช าระหนคนเงนกกรมฯ ท าใหมหนคางช าระมาก ส านกงานสหกรณจงหวดสรนทร จงไดจดประชมบคลากรเพอวเคราะหปญหารวมกน และไดตกลงคดเลอกการบรหารจดการความร ( Knowledge Management) เรอง การสงเสรมการบรหารการเงนในสหกรณและกลมเกษตรกร เพอมาสรปเปนชดความรเปนคมอแนวทางในการสงเสรมสหกรณและกลมเกษตรกร โดยสามารถน าไปปรบใชตามความเหมาะสมของแตละแหง วตถประสงค 1. เพอใหเกดการเรยนร การบรการการเงนทดเพอใหสถาบนเกษตรกรมประสทธภาพและคณภาพในการจดการองคกรใหบรรลเปาหมาย 2. เพอใหมเครองมอในการสงเสรม ก ากบ แนะน า ใหสถาบนเกษตรกรมความเขมแขงเจรญกาวหนาอยางมนคง

3. เพอใหคณะกรรมการด าเนนการ และฝายจดการ มการใชเครองมอในการวเคราะหและ พยากรณ เพอประกอบการตดสนใจขอมลทางเศรษฐกจทสถาบนเกษตรกรจะลงทนในแตละประเภทธรกจ

2

2. แนวคดและทฤษฎทเกยวของ 2.1 การบรหาร มความหมายดงน (1) สมยศ นาวการ (2538 : 14) ใหความหมายวา การบรหาร หมายถง กระบวนการของการวางแผน การจดองคกร การสงการ และการควบคมก ากบ ความพยายามของสมาชกขององคการและใชทรพยากรอน ๆ เพอความส าเรจในเปาหมายขององคการทก าหนดไว (2) ธตภพ ชยธวช (2547 : 9) ใหความหมายการบรหารจดการ วาเปนกระบวนการของการมงสเปาหมายขององคการ จากการท างานรวมกนโดยใชบคคลและทรพยากรอน ๆ หรอเปนกระบวนการออกแบบและรกษาสภาวะแวดลอมซงบคคลท างานรวมกนในกลม ใหบรรลเปาหมายทก าหนดไวอยางม ประสทธภาพ (3) ปญญา หรญรศม (2551 : 2.6) กลาววา การบรหาร หมายถงกระบวนการทคณะบคคลรวมกนวางแผนและด าเนนการ เพอใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไว การบรหารมลกษณะ ดงน (1) การบรหารตองมวตถประสงค (2) การบรหารอาศยปจจยบคคลเปนองคประกอบทส าคญ (3) การบรหารตองใชทรพยากรการบรหารเปนองคประกอบพนฐาน (4) การบรหารด าเนนการเปนกระบวนการ (5) การบรหารอาศยความรวมมอ รวมใจ ของบคคล ฉะนนจงตองอาศยความรวมใจเพอใหเกดความรวมมอของกลม อนจะน าไปสพลงรวมของกลมทจะท าใหภารกจบรรลวตถประสงค 2.2 การจดการธรกจสถาบนเกษตรกร โอภาวด เขมทอง (2551 : 1-38) การจดการธรกจทมประสทธภาพนน จะท าใหองคการประสบความส าเรจอยางย งยน ดงนนควรจะไดมการน าหลกการทส าคญในการจดการธรกจทวไปมาประยกตใชในการจดการธรกจของสถาบนเกษตรกรใหมประสทธภาพ ไดแก (1) มการตงวตถประสงค เปาหมายทางธรกจ ก าหนดทศทางการด าเนนงานในปจจบนและทศทางการขยายงานในอนาคตใหชดเจน (2) มการรวบรวมขอมลสารสนเทศทจ าเปนตาง ๆ ในกระบวนการการบรหารจดการ ทงในการวางแผนธรกจ การด าเนนธรกจ การปรบเปลยนขนาดธรกจในปจจบนและอนาคต การประเมนผลการด าเนนงาน ฯลน เหลานเปนตน (3) มการเปดรบสมาชกทมคณสมบตตามหลกการ วธการ อดมการณสหกรณ โดยไมจ าเปนตองก าหนดหรอจ ากดวา สมาชกตองเปนผออนแอทางเศรษฐกจเทานน เพราะถาหากรบแตสมาชกผ ออนแอทางเศรษฐกจ เรากจะมแตผรบ ( taker) เตมองคการ ไมมผให (giver) ดงนนสมควรเปดรบสมาชกทไมไดออนแอทางเศรษฐกจแตมอดมการณสหกรณ พรอมทจะเขามาชวยเหลอเปนผให โดยสวนทจะไดรบกลบไปคอ ชอเสยง เกยรตยศ การยอมรบจากสงคมและชมชน หรอผลประโยชนทางออม เชน สนตสขหรอความอยรอดของชมชนทตนเองเปนสมาชกอยดวยนน

3

(4) มการระดมทนเมอเรมจดตงใหเพยงพอสมควรทธรกจสหกรณคดจะด าเนนการ โดยยดหลกการชวยเหลอตนเองและกลมใหมาก โดยมนโยบายการพงตนเองมากกวาการขอรบความชวยเหลอจากภาครฐ หรอการกยมหนสนจากภาคเอกชน จนเสยอสระในการบรหารจดการองคการไปในทสด (5) มการสรรหาบคลากรเขามาท างานในองคการ โดยยดหลกความสามารถและคณธรรม มากกวาการใชระบบอปถมภ โดยน าแตลกหลานพวกพองของคณะกรรมการด าเนนการเขามาท างานเตมองคการ จนเปนจดดางพรอยในการจดการองคการทพดถงกนอยท วไป (6) มการวางระบบการพฒนาบคลากรขององคการอยอยางสม าเสมอ เพอใหบคลากรมความสามารถ มขวญและก าลงใจในการท างานใหองคการ นอกจากนนควรมการคดวางระบบความกาวหนาในสายงานขององคการทงระบบดวย ซงเปนปจจยส าคญในการบรหารจดการในอง๕กรอนทจะสามารถรกษาพนกงานทมความสามารถไวกบองคการไดอยางย งยน เพราะความกาวหนาในสายงานนนเปนหวใจส าคญของการบรหารงานบคคล (7) มการสะสมทนส ารองขององคการตามสมควรแกสถานการณ โดยไมจ าเปนตองสะสมเทาทขอบงคบก าหนดไว หากสถานการณเหมาะสมส าหรบการลงทนเพม กนาจะสะสมใหมากขน ควรพจารณาสถานการณทมาจากการเปลยนแปลงของวทยาการใหม ๆ การเปลยนแปลงของภาวะเศรษฐกจและสงคม แลวสะสมทนส ารองใหเหมาะสมเพอทจะไดรบมอกบความเปลยนแปลงนน ๆ ไดทน ไมวาในทางบวกหรอทางลบ (8) มการลงทนทางธรกจอยางคอยเปนคอยไป ตามสภาพการสะสมเงนทนขององคการ โดยไมท าการลงทนทเกนฐานะ หรอลงทนในธรกจหลายอยางจนไมสามารถธ ารงหลกการในการพงพาตนเองไวได (9) มการบนทกรายงายการด าเนนการขององคการอยางสม าเสมอ และโปรงใสพรอมใหสมาชกสหกรณตรวจสอบไดทกเมอ ทงนเพอประโยชนในการบรหารจดการแบบธรรมาภบาลและประโยชนในการทจะบนทกรายงานตาง ๆ นเปนสารสนเทศเพอการบรหารจดการองคกรตอไปในอนาคต (10) มการตงเปาหมายก าไรในการท าธรกจขององคการเชนเดยวกบการท าธรกจของเอกชนอน ๆ เพราะนอกจากจะท าใหองคการสามารถแขงขนกบธรกจอน ๆ ไดอยางมประสทธภาพแลว ยงจะสามารถท าใหองคการบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพ โดยมไดละทงหลกการสหกรณแตอยางใด เพราะผลก าไรทเกดขนนนกจะกลบคนไปสมวลสมาชกในรปของเงนปนผลตามหนและเงนเฉลยคนตามสวนธรกจ นอกจากนนแลวหากสหกรณ/กลมเกษตรกรมการบรหารจดการทมประสทธภาพ กจะสามารถใหบรการทตรงความตองการและบรการทดขน ๆ แกสมาชกไดเปนเปาหมายสดทาย

4 2.3 ทฤษฎทเกยวของ การบรหารจดการองคการตามทฤษฎบรหารเชงวทยาศาสตร โดย Frederick W. Taylorวศวกรชาวอเมรกน ใน ค.ศ. 1900 โดยมงการจดองคการใหการท างานมประสทธภาพและประสทธผล ซงจะประกอบดวย 5 ขนตอน ไดแก (1) การสงเกต ( Observation) เปนขนตอนของการสงเกตหาจดออน ขอบกพรองหรอความไรประสทธภาพของภายในองคการ โดยดจากผลงานทเกดขนขององคการ และบนทกขอมล (2) การก าหนดปญหา ( Definition of the Problem) จาการสงเกตขอบกพรองหรอจดออนตาง ๆ ทพบเพอก าหนดปญหาทแทจรง (3) การตงสมมตฐาน ( Formulation of a hypothesis) โดยเขยนเปนขอความหรอขอสมมต ซงคาดการณไวกอนเกยวกบคณสมบตของตวแปร หรอความสมพนธของตวแปร (4) การทดลอง ( Experimentation) เพอทดสอบสมมตฐานหาทางเลอกกอนจะตดสนใจ (5) การพสจน ( Verification) จากขอสรปทไดจากการทดลองถาไมเปนไปตามสมมตฐาน อาจจะท าการทดลองซ าอกครงหนงเพอพสจนใหไดขอสรปทชดเจน

5

บทท 2 การสงเสรมการบรหารการเงนในสหกรณ/กลมเกษตรกร

1. ขอบเขตและลกษณะของการบรหารการเงน การบรหารการเงน หมายถง การจดสรรเงนลงทนในสนทรพยตาง ๆ อยางมประสทธภาพและจดหาเงนทนจากแหลงเงนทนตาง ๆ ใหสอดคลองกบการลงทนและใหมตนทนต า การบรหารการเงนของสหกรณ/กลมเกษตรกร เปนหนาทของคณะกรรมการด าเนนการ ทจะตอง คาดการณวาจะบรหารการเงนอยางไร จงจะท าใหการด าเนนธรกจไดรบประโยชนสงสด และจะตองค านงถง ปญหาพนฐาน 3 อยาง ดงน (1) ขนาดของธรกจและความเจรญเตบโตของธรกจ ธรกจทด าเนนการอยควรมขนาดเลก- ใหญ เทาใด จงจะเหมาะสม เพราะขนาดธรกจจะเปนปจจยส าคญทก าหนดปรมาณความตองการของเงนทนขององคกร (2) สดสวนการลงทนในสนทรพย เงนทจะน ามาลงทนนนควรลงทนในสนทรพยประเภทใดบางควรมจ านวนเทาใด และการลงทนนนๆ จะไดรบผลตอบแทนเทาใด เมอเปรยบเทยบกบตนทนของทนนนๆ

(3) เงนลงทนทจะน ามาลงทนในสนทรพยตาง ๆ จะสามารถจดหามาไดจากแหลงทนใดบาง ดวยวธ การเชนไร และควรมจ านวนเทาใดมตนทนในอตราเทาใดบาง เมอคณะกรรมการด าเนนการ เขาใจปญหาพนฐาน 3 อยางดงกลาวแลว จงจะสามารถก าหนดก าหนดทางในการบรหารการเงนขององคกร ดงน 1) เปาหมายของธรกจ จะตองมวตถประสงคทชดเจนวาจะประกอบธรกจประเภทใดบาง มเปาหมายการ ลงทนอยางไร และเปาหมายในการด าเนนธรกจใหสมาชกผถอหนซงเปนเจาของธรกจไดรบประโยชนมากทสด 2) จดสรรการใชเงนทน เปนการก าหนดนโยบายการทนในสนทรพย วาจะลงทนในสนทรพยมากนอย เพยงใดจงจะเหมาะสมของแตละธรกจ เพอใหสามารถบรหารสนทรพยหมนเวยน สนทรพยถาวรไดอยางเหมาะสม ซงการลงทนควรลงทนในสนทรพยทท าใหกจการมสภาพคลองสงสดและมก าไร 3) การจดหาเงนทน คณะกรรมการด าเนนการจะตองจดหาขอมลเงนทนหลายๆ แหง แลววเคราะหตนทน และความเสยงทางการเงนทแตกตางกนของแตละแหลงเงนทน (อตราดอกเบย) เพอใหสามารถจดหาเงนทนให เหมะสมกบภาวการณทเปนอย ซงควรจะเปนแหลงเงนทนทดมตนทนต า 4) การวางแผนและการควบคมทางการเงน คณะกรรมการด าเนนการจะตองมการวางแผนและการพยากรณดานการเงนขององคกร วามความตองการใชเงนทนในปรมาณเทาใดในอนาคต และมแผนธรกจทจะท า พรอมทงตดตามผลการปฎบตงานอยเสมอ ผลการด าเนนงานเปนไปตามแผนการเงนทไดวางไวหรอไม โดยใหฝายจดการน าเสนอรายงานเปรยบเทยบผลงานและแผนงาน เปนประจ าทกการประชมคณะกรรมการด าเนนการประจ าเดอน เพอทจะไดประเมนขอผดพลาดและปรบปรงแกไขแผนงานและการด าเนนงานใหเหมาะสมตอไป

6

2. เครองมอส าหรบใชบรหารการเงน การทสหกรณ/กลมเกษตรกร จะบรหารการเงนใหเปนไปตามเปาหมายทก าหนดจะตองมการวางแผนทางการเงน ซงคณะกรรมการด าเนนการจะตองรจดแขงจดออน หรอสภาพของธรกจทแทจรงในชวงเวลาทผานมา สภาพของธรกจทผานมาจะทราบไดจากการรายงานทางการเงน หรองบการเงน ซงจะใชประโยชนจากงบการเงนการเงนเหลานโดยการวเคราะหทางการเงน และมความส าคญเพอประโยชนในการตดสนใจทางเศรษฐกจของผทเกยวของกบองคกร ผใชงบการเงนเหลานจะใชงบการเงนเพอตอบสนองความตองการขอมลทแตกตางกน

2.1 ผทจะใชประโยชนจากการวเคราะหงบการเงนของสหกรณ/กลมเกษตรกร มดงน (1) ผลงทนหรอเจาของกจการ ส าหรบสหกรณ/กลมเกษตรกรกคอสมาชกขององคกรนนเอง ตองการทราบความเสยงและผลตอบแทนจากการลงทน เปนการวเคราะหความส าเรจในการลงทนวาประสบผลมากนอยเพยงใด ถงแมวาสหกรณในการด าเนนธรกจจะไมมงเนนการท าก าไรใหไดมากทสด แตในปจจบนภาวะการณเปลยนไป ดงนนการด าเนนธรกจทกอยางควรทจะตองมก าไรบาง เพอใหองคกรมความเขมแขง เจรญกาวหนาอยางย งยน และมใหทนด าเนนงานภายในสหกรณเองหดหายไปเนองการการด าเนนธรกจประสบภาวะขาดทน (2) เจาหนหรอผใหก จะเหนวาปจจบนสหกรณ/กลมเกษตรกรทจดตงขนใหม จะไมคอยมการระดมทนของตนเองในการน าด าเนนธรกจ แตจะขอกเงนจากสถาบนการเงน เชน ธนาคารเพอการเกษตร-และสหกรณ-การเกษตร ธนาคารออมสน ธนาคารกรงไทย และขอกจากสวนราชการ ทเหนภาพไดชดเจนทสดกคอ สหกรณและกลมเกษตรทมขนาดเลก-ปานกลาง จะขอกเงนจากกรมสงเสรมสหกรณ เพอมาเปนทนหมนเวยนในการด าเนนงาน แหลงเงนทนตาง ๆ ทกลาวมาจะตดสนใจใหกเงนกตองมการวเคราะหอตราสวนทางการเงนของสหกรณ/กลมเกษตรกรวา มสภาพคลองเปนไร มความสามารถในการใชสนทรพยใหเกดประโยชนมากนอยเพยงใด การบรหารจดการการเงนเปนเชนไร เพอประกอบการตดสนใจในการทจะใหสนเชอแกองคกรทขอกมาวาเงนใหกยมและดอกเบยทเกดขนจะไดรบช าระเมอครบก าหนด (3) ฝายจดการ (ลกจาง/พนกงาน ) กจะตองมการวเคราะหงบการเงนเพอประเมนความสามารถขององคกรในการทจะจายคาตอบแทน บ าเหนจ บ านาญ และโอกาสความกาวหนาในการทจะท างานกบองคกรตอไป (4) ลกคา จะมลกคาภายในของสหกรณ/กลมเกษตรกรเอง กคอสมาชกขององคกรหรอเจาของกจการนนเอง และลกคาภายนอกกจะเปนเกษตรกรหรอบคคลทวไป ทจะตองการขอมลการด าเนนงานตอเนองของกจการ โดยเฉพาะผทใชบรการกบองคกรมาเปนเวลานานและยงจะตองพงพาธรกจขององคกรนนตอไป (5) หนวยงานรฐ ใชประโยชนในการเขาดแล แนะน า สงเสรม ก ากบ การด าเนนงานของสหกรณและกลมเกษตรกร ในการบรหารจดการใหมประสทธภาพ และเปนไปตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ เชน กรมสงเสรมสหกรณ กรมตรวจบญชสหกรณ และกรมสรรพากร เปนตน

หนสนทงสน

ทนของสหกรณ

7 6. สาธารณชน กคอประชาชนทวไปทตองการทราบแนวโนมขอมลความส าเรจการด าเนนธรกจของสหกรณและกลมเกษตรกร ในการด าเนนธรกจอาจกอใหเกดผลกระทบตอสาธารณชนในการจางงานและการซอ-ขายผลตผลในทองถน เชน ขาวเปลอก มนส าปะหลง ยางพารา เปนตน

2.2 เครองมอทใชในการบรหาร คอการวเคราะหทางการเงน เปนกระบวนการในการตดตามการด าเนนงานของกจการ อาจท าไดโดยการวเคราะหอตราสวนทางการเงน ซงอาจท าใหผบรหารสหกรณและกลมเกษตรกรตรวจพบปญหาทก าลงเกดขน และท าการปองกนหรอแกไขไดทนทวงทเปรยบเสมอนระบบเตอนภย นอกจากนการวเคราะหทางการเงนยงอ านวยประโยชนในการเปรยบเทยบการด าเนนงาน ตลอดจนฐานะของกจการกบผประกอบ- การรายอน หรอคแขงทอยในธรกจเดยวกนไดอกดวย ซงการวเคราะหงบการเงนโดยทวไปจะตองเปรยบเทยบผลการด าเนนงานกบปทผานมา หรอเปรยบเทยบกบอตราสวนส าคญเฉลยของสหกรณ/กลมเกษตรกรแตละประเภท และแตละขนาด ซงจะใชเครองมอในการบรหารการเงน คอ การวเคราะหอตราสวนทางการเงน และการวเคราะหจดคมทน ดงน

2.2.1 การวเคราะหอตราสวนทางการเงน โดยประยกตใช CAMELS ANALSIS ไดก าหนด ไว 6 มต ดงน (ขอมลและอตราสวนส าคญเฉลยของสหกรณและกลมเกษตร กรมตรวจบญชสหกรณ : 2548) มตท 1 ความเพยงพอของเงนทนตอความเสยง (Capitail Strength) การวเคราะหความเพยงพอของเงนทนตอความเสยง หรอความเขมแขงของเงนทน เปนความเสยงทางการเงนทเกยวของกบการจดการเงนทนในรปของการกอหนผกพน เงนทนปรมาณเทาใดถงจะเพยงพอปกปองเจาหน และเงนทนปรมาณเทาใดทจะท าใหเจาของพอใจกบผลตอบแทนทไดรบ เงนทนในทนเนนเงนทนภายในเปนหลก โดยเฉพาะในสวนของทนสหกรณ/กลมเกษตรกร ควรมลกษณะไมสามารถถอนได และไมผกพนทจะจายผลตอบแทน 1.1 อตราสวนหนสนตอทน แสดงใหเหนสดสวนของหนสนตอทน ซงสะทอนใหเหนความสามารถในการช าระหนของสหกรณ/กลมเกษตรกร อตราสวนทคอนขางต า แสดงถงความเพยงพอของเงนทนในการช าระหนหนสนของสหกรณ/กลมเกษตรกร ถาอตราสวนดงกลาวสงเทาใด แสดงวาสหกรณ/กลมเกษตรกรมความเสยงสงทจะไมสามารถช าระหนตอเจาหนได สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราสวนหนสนตอทน (เทา) = 1.2 อตราสวนทนส ารองตอหนสนทรพย แสดงใหเหนสดสวนของทนส ารองตอสนทรพย ซงสะทอนใหเหนถงการมทนทไมสามารถถอนได เวนไวแตการชดเชยผลขาดทนและไมผกพนทจะจายผล ตอบแทน (ทนส ารอง) หากอตราสวนดงกลาวต า สหกรณ/กลมเกษตรกรจะมความเสยงสง สตรทใชใน การค านวณ ดงน อตราสวนทนส ารองตอสนทรพย (เทา) =

ทนส ารอง

สนทรพย

8

1.3 อตราการเตบโตทนของสหกรณ แสดงใหเหนการเปลยนแปลงทเพมขน (เตบโต) หรอลดลง (ถดถอย) ของทนของสหกรณ/กลมเกษตรกร อตราสวนดงกลาวแสดงถงการเตบโตทมากขน สตรทใชใน การค านวณ ดงน อตราการเตบโตของทนสหกรณ (%) = 1.4 อตราการเตบโตของหน แสดงใหเหนการเปลยนแปลงทเพมขน (เตบโต) หรอลดลง (ถดถอย) ของหนสนทงสน ถาอตราสวนดงกลาวสงเทาใด แสดงถงการเตบโตทมากขน สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราการเตบโตของหน (%) =

1.5 อตราผลตอบแทนตอสวนของทน บอกใหทราบถงผลตอบแทนทไดรบจากการลงทน สตรทใช ในการค านวณ ดงน

อตราผลตอบแทนตอสวนของทน (%) = มตท 2 คณภาพของสนทรพย (Asset Quality) การวเคราะหคณภาพของสนทรพย เปนการวเคราะหวาสนทรพยทกจการมอยตามทปรากฎในงบดลไดถกใชอยางมประสทธภาพมากนอยเพยงใด สนทรพยทจะวดประสทธภาพในทน คอ ลกหน สนคาคงคลง และสนทรพยรวม 2.1 อตราการคางช าระ แสดงใหเหนถงความสามารถในการจดเกบหนของสหกรณ หากอตราสวนดงกลาวต า แสดงวากจการสหกรณมการตดตามการคางช าระหนไดเปนอยางด สตรทใชในการค านวณ ดงน(ใชเฉพาะสหกรณภาคเกษตรและกลมเกษตรกร)

อตราการคางช าระ (%) =

2.2 อตราหมนของสนทรพย เปนอตราสวนทใชวดความมประสทธภาพในการใชสนทรพยทมอยเพอกอใหเกดรายได สรางยอดขาย/บรการใหมประสทธภาพเตมทหรอไมเพยงใด การลงทนในสนทรพยสอดคลองกบยอดขาย/บรการหรอไม สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราหมนของสนทรพย (รอบ) =

ทนของสหกรณปปจจบน - ทนของสหกรณปกอน X 100 ทนของสหกรณปกอน

หนสนทงสนปปจจบน - หนสนทงสนปกอน X 100

หนสนทงสนปกอน

ก าไรสทธ X 100

ทนของสหกรณถวเฉลย

หนสนทไมสามารถช าระไดตามก าหนด X 100

หนสนทถงก าหนดช าระ

ขาย/บรการ

สนทรพยทงสนถวเฉลย

9

2.3 อตราผลตอบแทนตอสนทรพย แสดงใหเหนถงผลตอบแทนจากการใชสนทรพยวาไดผล ตอบแทนเพยงพอหรอไม โดยจะเปนตวชใหเหนถงการใชประโยชนจากสนทรพยเพอกอใหเกดก าไรจากการด าเนนงาน แสดงใหเหนวาทก ๆ 100.-บาท ทไดลงทนในสนทรพยนน สามารถกอใหเกดก าไรจากการด าเนนงานกบาท ในรอบระยะเวลาปบญชนน ๆ สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราผลตอบแทนตอสนทรพย (%) =

2.4 อตราการเตบโตของสนทรพย แสดงใหเหนการเปลยนแปลงทเพมขน (เตบโต) หรอลดลง (ถดถอย) ของสนทรพย ยงอตราสวนดงกลาวสงเทาใด สหกรณ/กลมเกษตรกรมการเตบโตของสนทรพยทมากขนจากปกอนเทานน สตทใชในการค านวณ ดงน

อตราการเตบโตของสนทรพย (%) =

2.5 อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ เปนอตราสวนทแสดงถงจ านวนครงหรอจ านวนรอบทสนคาคงเหลอไดถกขายไปในระยะเวลา 1 ป หรอแสดงถงจ านวนครงทสหกรณ/กลมเกษตรกร จะตองซอสนคามาทดแทนในระหวางป ซงค านวณไดจากสตร 2 สตร (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2548 :3.33) อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ = ยอดขายสทธ สนคาคงเหลอ หรอ อตราการหมนเวยนของสนคาคงเหลอ = ตนทนสนคาขาย สนคาคงเหลอถวเฉลย อตราสวนนยงสงยงด เพราะแสดงวาสนคาขายไดเรวหรอสนคามสภาพคลองสง ถาอตราสวนนต า แสดงวา สนคามสภาพคลองต า เงนทนจมอยในสนคานาน อตราสวนนใชวเคราะหเฉพาะกลมเกษตรกร สหกรณภาคการเกษตรและสหกรณรานคา 2.6 ระยะเวลาในการเกบหนโดยเฉลย แสดงใหเหนถงประสทธภาพในการจดเกบหนของสหกรณขายสนคาเปนเงนเชอ อตราสวนนจะแสดงจ านวนวนทตองรอคอยในการเรยกเกบเงนจากลกคา หรอสมาชกหลงขากทไดขายสนคาไปแลว สตรทใชค านวณ ดงน ระยะเวลาในการเกบหนโดยเฉลย = ลกหน ยอดขายตอวน อตราสวนนยงต าแสดงวาลกหนช าระหนคนไดเรว ซงอตราสวนทใชวเคราะหส าหรบสหกรณทขายสนคาเปนเงนเชอ

ก าไรจากการด าเนนงาน X 100

สนทรพยทงสนถวเฉลย

สนทรพยปปจจบน – สนทรพยปกอน X 100 สนทรพยปกอน

10 มตท 3 ขดความสามารถในการบรหาร (ManaGement Ability) ความสามารถในการบรหารงานเปนปจจยส าคญของกจการ ในการน าปจจยทางการเงนสรางมลคาเพมทามกลางสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมทกจการประสบอย ใหบรรลวตถประสงคของกจการอยางมประสทธภาพและประสทธผล 3.1 อตราการเตบโตของธรกจ แสดงใหเหนถงความสามารถในการบรหารธรกจ โดยวดจากมลคาธรกจทเพมขนหรอลดลง ถาอตราสวนดงกลาวสงเทาใดสหกรณ/กลมเกษตรกรกมอตราการเตบโตของธรกจ มากขนเทานน สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราการเตบโตของธรกจ (%) = มตท 4 การท าก าไร (Earning Sufficiency) การท าก าไร เปนตวชวดความส าเรจในเชงธรกจของกจการ ในปจจบนนกวเคราะหจ านวนมากใหความสนใจกบอตราคาใชจายด าเนนงานตอก าไรกอนหกคาใชจายด าเนนงาน ขณะเดยวกนอตราก าไรสทธ อตราคาใชจาย กเปนสงจ าเปนทตองวเคราะห ทงนเพอวดประสทธภาพในการท าก าไร และเพอหาแนวโนมก าไรของกจการ 4.1 ก าไรตอสมาชก แสดงใหเหนสวนทสมาชกไดรบจากผลการด าเนนงาน ซงอตราสวนดงกลาว สะทอนใหเหนถงความสามารถในการท าก าไรของสหกรณ/กลมเกษตรกรไดชดเจนกวาพจารณาก าไรสทธเพยงอยางเดยว สตรทใชในการค านวณ ดงน

ก าไรตอสมาชก (บาท) =

4.2 เงนออมตอสมาชก เปนอตราสวนทใชวดศกยภาพของสมาชกผถอหนในการเกบออมเงน ซงอตราสวนดงกลาว สะทอนใหเหนถงการออมเงนของสมาชกไวกบสหกรณ/กลมเกษตรกร สตรทใชในการค านวณ ดงน

เงนออมตอจ านวนสมาชก (บาท) = 4.3 หนสนตอสมาชก เปนอตราสวนทใชวดความเสยงในการกอหนของสมาชก ถาอตราสวนดงกลาวสงเทาใด สหกรณ/กลมเกษตรกรกมความเสยงในการเรยกเกบหนจากสมาชกมากขนเทานน สตรท ใชในการค านวณ ดงน

หนสนตอสมาชก (บาท) =

มลคาธรกจปปจจบน – มลคาธรกจปกอน X 100

มลคาธรกจปกอน

ก าไรสทธ จ านวนสมาชก

เงนออมของสมาชก

จ านวนสมาชก

หนสนทงสนของสมาชก

จ านวนสมาชก

11

4.4 อตราคาใชจายด าเนนงานตอก าไรกอนหกคาใชจายด าเนนงาน เปนอตราสวนทใชวดความ สามารถในการบรหารคาใชจายด าเนนงานอยางมประสทธภาพ ถาอตราสวนดงกลาวต าเทาใดกจการสหกรณและกลมเกษตรกรกมประสทธภาพในการบรหารคาใชจายด าเนนงานมากเทานน สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราคาใชจายด าเนนงานตอ = ก าไรกอนหกคาใชจายด าเนนงาน (%)

4.5 อตราการเตบโตของทนส ารอง แสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงเพมขน (เตบโต) หรอลดลง (ถดถอย) ของทนส ารองจากปกอน ถาอตราสวนดงกลาวสงเทาใด สหกรณ/กลมเกษตรกรกมความสามารถในการจดสรรสวนของก าไรเปนทนส ารองมากขนจากปกอนเทานน สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราการเตบโตของทนส ารอง (%) =

4.6 อตราการเตบโตของทนสะสมอน แสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงเพมขน (เตบโต) หรอลดลง (ถดถอย) ของทนสะสมอน ๆ ถาอตราสวนดงกลาวสงเทาใด สหกรณและกลมเกษตรกรกมความสามารถในการจดสรรทนตามระเบยบขอบงคบและไดสงขนจากปกอนเทานน

อตราการเตบโตของทนสะสมอน (%) =

4.7 อตราการเตบโตของก าไร แสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงทเพมขน (เตบโต) หรอลดลง (ถดถอย) ของก าไรสทธ ถาอตราสวนดงกลาวสงขนเทาใด กจการสหกรณ/กลมเกษตรกรกมประสทธภาพในการบรหารงานมากขนจากปกอนเทานน สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราการเตบโตของก าไร (%) = 4.8 อตราก าไรสทธ แสดงถงความสามารถในการด าเนนงานของธรกจวามผลก าไรสทธเมอเทยบกบยอดขาย/บรการ อตราสวนหนแสดงใหทราบวาขาย/บรการของสหกรณ/กลมเกษตรกรทก ๆ 100 บาท จะมก าไรสทธเกดขนเทาใด ถาอตราสวนทค านวณไดมคาสง แสดงวาสหกรณ/กลมเกษตรกรมความสามารถสงในการท าก าไร สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราก าไรสทธ (%) =

คาใชจายในการด าเนนงาน X 100

ก าไรสทธ + คาใชจายด าเนนงาน

ทนส ารองปปจจบน – ทนส ารองปกอน X 100

ทนส ารองปกอน

ทนสะสมอนปปจจบน– ทนสะสมอนปกอน X 100

ทนสะสมอนปกอน

ก าไรสทธปปจจบน - ก าไรสทธปกอน X 100

ก าไรสทธปกอน

ก าไรสทธ X 100

ขาย/บรการ

12 มตท 5 สภาพคลอง (Liquidity) สภาพคลอง เปนการพจารณาความเพยงพอของเงนสดหรอสนทรพยทมสภาพใกลเคยงเงนสด รวมถงสนทรพยอนทสามารถเปลยนเปนเงนสดไดงาย 5.1 อตราสวนทนหมนเวยน เปนอตราสวนทเปนสดสวนระหวางสนทรพยหมนเวยนและหนสนหมนเวยน แสดงใหเหนถงความสามารถในการช าระหนระยะสนของสหกรณ/กลมเกษตรกร โดยทหนสน 1 สวน มสนทรพยทสามารถเปลยนเปนเงนสดเพอช าระหนไดกสวน สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราสวนสภาพคลอง (เทา) =

5.2 อตราหมนของสนคา แสดงใหเหนถงจ านวนครงทสหกรณ/กลมเกษตรกรสามารถจ าหนายสนคาไดในงวดบญชนน ๆ โดยมวตถประสงคเพอวดสภาพคลองของสนคาคงเหลอ ถาอตราดงกลาวมคามาก แสดงวาสนคาคงเหลอสามารถไปถงมอผซอไดเรว สงผลตอยอดขายของสหกรณ/กลมเกษตรกรทจะสามารถ จ าหนายและเปลยนสนคาเปนเงนสดไดเรว สตรทใชในการค านวณ ดงน

อตราหมนของสนคา (ครง) =

5.3 อายเฉลยของสนคา แสดงระยะเวลาในการถอครองสนคาจนถงวนขายสนคา ถาระยะเวลาเฉลยในการถอครองสนคาคอนขางสง อาจจะแสดงวาสนคามโอกาสขายหรอเปลยนเปนเงนสดไดชา ทงนควรพจารณาถงประเภทของสนคาดวย สตรทใชในการค านวณ ดงน

อายเฉลยสนคา (วน) =

5.4 อตราลกหนระยะสนทช าระไดตามก าหนด เปนอตราสวนทใชวดความสามารถของสหกรณและ

กลมเกษตรกรในการเรยกเกบหนคนจากลกหน อตราสวนนแสดงใหทราบวา ลกหนเงนกระยะสนทถงก าหนดช าระทก ๆ 100 บาท จะสามารถช าระหนไดตามก าหนดกบาท ถาอตราสวนดงกลาวสงเทาใดแสดงวาความสามารถในการเรยกเกบหนจากสมาชกไดดเทานน สตรทใชในการค านวณ ดงน อตราลกหนระยะสนทช าระไดตามก าหนด (%) =

สนทรพยหมนเวยน

หนสนหมนเวยน

ตนทนสนคาขาย

สนคาคงเหลอถวเฉลย

365 อตราการหมนของสนคา

ลกหนระยะสนทช าระไดตามก าหนด X 100

ลกหนเงนกระยะสนทถงก าหนดช าระ

13 มตท 6 ผลกระทบของธรกจ (Sensitivity) ผลกระทบของธรกจ หรอความออนไหวของธรกจ เปนผลกระทบจากปจจยแวดลอมของสหกรณและ กลมเกษตรกร อนมสาเหตจากปจจยเสยงทมาจากภาครฐ หรอจากสถานการณทวไป ภยธรรมชาต ฯลฯ ซง เปนปจจยทมผลกระทบในแงลบตอธรกจ หากสถาบนเกษตรกรไมสามารถวางแผนกลยทธใหทนตอการเปลยนแปลงทเกดขน ยอมสงผลกระทบตอธรกจขอสหกรณ/กลมเกษตรกร คณะกรรมการของสหกรณ/กลมเกษตรกร ในฐานะเปนผบรหารกจการ ควรจะรวาอตราสวนการเงนอะไรบางทสามารถน ามาใชกบกจการของตน ทงนเพอทจะสามารถประเมนการลงทนในสนทรพยแตละประเภทวามประสทธภาพและความปลอดภยมากนอยเพยงใด แตกมขอควรระวงคออตราสวนทางการเงนมขอจ ากดทจะเหมาะสมเปนเพยงเครองมอส าหรบใชในการกลนกรองเบองตนเทานน แตจะไมสามารถใหค าตอบทแทจรงเสมอไป เพราะอตราสวนการเงนบางอตราสวนอาจมขอเทจจรงอยางอนแอบแฝงอย ซงอาจ จะตองน าเครองมอทางการเงนอนมาวเคราะหประกอบใหลกลงไปถงขอเทจจรงเหลานน

2.2.2 การวเคราะหจดคมทน (Break-even analysis) เพชร ขมทรพย (2529 :68) การวเคราะหจดคมทน เปนเทคนควธการวางแผนเกยวกบก าไร ซงใชความสมพนธของตนทนประจ า (Fixed Costs) ตนทนผนแปร (Variable C0sts) และระดบยอดขาย (Sales Level) การวเคราะหจดคมทนเปนการค านวณปรมาณยอดขาย ทกจการตองการใหไดมาเพอใหสามารถคมตนทนถาวรและตนทนผนแปร ตวเลขทไดอาจเปน ปรมาณ หนวย หรอจ านวนเงนยอดขายกได ตนทนของธรกจสามารถแบงเปน ตนทนประจ า และตนทนผนแปร ตนทนประจ า เปนตนทนหรอคาใชจายซงจะไมเปลยนแปลงไปตามปรมาณการขาย ซงมลกษณะเปนตนทนคงทอยางสมบรณ ไดแก คาประกนภยโรงงาน คาเชาส านกงาน โรงเรอน คาเสอมราคาโรงเรอน ฯลฯ เมอปรมาณการขายเพมขน ตนทนและคาใชจายประเภทนจะคงอยตลอดเวลา

ตนทนผนแปร เปนตนทนหรอคาใชจายซงจะเปลยนแปลงไปในทางเดยวกบปรมาณการขาย ตนทนและคาใชจายประเภทน ไดแก คาซอสนคาหรอวตถดบ คาแรง คาใชจายในการขาย ซงมลกษณะเปนตนทนเปลยนแปลงอยางสมบรณ

การค านวณหาจดคมทน ม 2 วธ คอ 1. การค านวณหาจดคมทน โดยค านวณหาปรมาณขาย ณ จดคมทน

ระดบปรมาณของยอดขายทกอใหเกดจดคมทน คอ ระดบทตนทนรวม ( Total costs หรอ TC) เทากบรายรบรวม (Total reeenue หรอ TR)

รายรบรวม = ราคาขายตอหนวย (P) คณดวยปรมาณขาย (Q)

ตนทนรวม = ตนทนถาวร (FC) บวกดวยตนทนผนแปรตอหนวย (V) ทคณดวยปรมาณยอดขาย (Q)

ณ ระดบปรมาณยอดขายทกอใหเกดจดคมทน จงเปนดงน

14

TR = TC P x Q = FC + V x Q ( P x Q ) - ( V x Q ) = FC

Q = FC

P - C

ตวอยาง ถาตนทนประจ า = 300,000 บาท ราคาขายตอหนวย = 4 บาท ตนทนผนแปรตอหนงหนวย = 2 บาท ปรมาณขาย ณ จดคมทน = 300,000 หนวย

4 – 2 = 150,000 หนวย

2. การค านวณหาจดคมทน โดยใชยอดขายทเปนจ านวนเงน VR = อตราก าไรผนแปรตอหนวย FC = ตนทนประจ า S = การหาจดคมทนออกมาเปนจ านวนเงน การหาอตราก าไรผนแปรตอหนวย VR = P - V P ตวอยาง VR = 4 - 2 4 = .50 บาท การหาจดคมทนออกมาเปนจ านวนเงน S = FC + VR ตวอยาง S = 300,000 .50 = 600,000 บาท

15

3. การบรหารเงนทนและการลงทนในสนทรพย เงนทนเปนปจจยทส าคญปจจยหนงของการประกอบธรกจ เพราะถาไมมเงนทนแลวเปนการ

ยากทจะจดตงธรกจขนมาด าเนนการได ดงนนเมอมการจดตงทจะด าเนนธรกจกจะตองบรหารเงนทนใหมประสทธภาพมากทสด เพอเปนการเพมรายไดและลดคาใชจายลง ธรกจสามารถมสภาพคลองทางการเงนและสามารถช าระหนคนได เปนทไววางใจของบรรดาเจาหนทมตอธรกจ ซงในการด าเนนธรกจถาจะใหมความปลอดภยมาก เงนทนทจะน ามาใชในการบรหารจดการควรเปนทนในสวนของเจาของใหมากกวาทนทไปกยมมา เพราะจะเปนการลดตนทนในการผลตเบองตน ทนในสวนของเจาของ ไดมาจาก ทนเรอนหน ทนส ารอง ทนสะสมอน การรบฝากเงนและก าไรสทธจากการด าเนนงานของกจการ 3.1 แนวทางการใชเงนเงนทน คณะการมการด าเนนการจะตองค านงถงการใชเงนทน ประเภทของเงนทน แหลงเงนทน เพอใหสอดคลองกนท าใหเกดสภาพคลองในการด าเนนการและมความสามารถในการหาก าไร เงนทนทกจการจดหามาไดจะลงทนในสนทรพย 2 ประเภทหลก ๆ คอ (1) สนทรพยหมนเวยน ไดแก เงนสด ลกหน หลกทรพย สนคาคงเหลอ ฯลฯ สนทรพยนนจะเปลยนเปนเงนสดภายในระยะเวลา 1 ป หรอภายในรอบระยะเวลาด าเนนการปกต การบรหารสนทรพยหมนเวยนใหมสภาพคลองจะท าใหธรกจมประสทธภาพในการด าเนนงาน มเงนสดใชจายเพยงพอเหมาะสมไมมากเกนไปเพราะถามสนทรพยหมนเวยนมากเกนไป กจการกจะสญเสยโอกาสในการแสวงหาก าไร ดงนนในการบรหารเงนทนอาจจะมการเรงกระแสเงนสดเขาและชะลอกระแสเงนสดออก การคดเลอกลกหน การควบคมและตดตามลกหนใหมการช าระหนใหเปนไปตามก าหนดเวลา การควบคมสนคาคงเหลอโดยใชปรมาณการสงซอทประหยด สงเหลานจะชวยใหการใชสนทรพยหมนเวยนมสภาพคลองสงขน (2) สนทรพยถาวร ไดแก ทดน อาคาร และอปกรณ การลงทนในสนทรพยถาวรเปนเรองส าคญเพราะเปนการลงทนระยะยาว ใชเงนจ านวนมาก และสวนใหญเปนสนทรพยทกอใหเกดรายได ดงนนการลงทนควรทจะเลอกโครงการทกอใหเกดผลตอบแทนสงทสด

3.2 การลงทนในสนทรพยของสหกรณ/กลมเกษตรกร ธรกจของสถาบนเกษตรกรโดยทวไป จะด าเนนงานในลกษณะไมมงท าก าไรจากสมาชกขององคการ แตจะเนนไปทสมาชก โดยดคณภาพชวตของสมาชกวามความเปนอยทดหรอไม เพราะถอวา สมาชกเปนทงเจาของ ผใชบรการ ผตรวจสอบ และควบคมสหกรณ ซงการด าเนนธรกจของสหกรณจะแบงออกเปน 4 ประเภท ดงน 1. ธรกจดานสนเชอ โดยจดหาเงนทนมาใหสมาชกกยมเปนเงนลงทนในอาชพ หรอเปนเงนคาใชจาย ซงจะเหนไดวา การใชสนทรพยของสถาบนเกษตรกรในธรกจน สวนใหญจะหมนเพยงรอบเดยว สมาชกจะช าระหนในชวงใกลสนปบญช จะเหนวาไมมเงนทนหมนเวยนเขามาในกลางป ดงนนถาสหกรณและกลมเกษตรกร สามารถท าความเขาใจกบสมาชกผกได โดยขอใหมการช าระดอกเบยเงนกในระยะเวลาทก

16 3 เดอน หรอ 6 เดอน/ ครง เพอใหมเงนทนเพมเขามาและสามารถทจะน าไปบรหารจดการขยายปรมาณธรกจใหเพมขนได จะสงผลใหมรายไดเพมมากขน โดยฝายจดการจะตองไมคดวาเปนการเพมงานมากขนกวาเดม แตเปนการระดมเงนทนเพอเปนทนหมนเวยนของกจการใหเพมโดยเรว และสมาชกเองจะตองมวนยทางการเงนใชเงนกอยางถกตองตามวตถประสงคทขอก และช าระหนคนตามก าหนดเวลาใหถกตอง 2. ธรกจดานการซอ ธรกจซอหรอการจดหาสนคามาจ าหนาย เปนอกธรกจหนงทจะชวยเพมรายไดใหแกสมาชก เนองจากปจจยการผลตในการประกอบอาชพ ตลอดจนสนคาอปโภค บรโภค มกจะมราคาทไมแนนอน ถาหากสหกรณ/กลมเกษตรกร เปนตวหลกในการจดหาสนคามาจ าหนายใหแกสมาชก กจะเปนการชวยลดตนทนการผลตใหแกสมาชก ในการใหบรการแกสมาชกควรทจะพยายามท าในรปของการซอขายเงนสดกอน และในสวนทจะซอขายเปนเงนเชอ มลกหนการคาควรทจะใหสมาชกมการสมทบเงนสดในการซอสนคานนบางสวน ไมควรทจะใหซอเชอไปแบบเตมรอยเปอรเซนต เพอใหมเงนทนหมนเวยนกลบมาบางสวนในรปของเงนสดโดยเรว สนคาสวนใหญทจดหามาจ าหนาย ไดแก ป ย น ามนเชอเพลง ขาวสาร และการจ าหนายสนคาควรหมนรอบใหไดเรว ไมควรสงซอสนคามาไวจ านวนมากเกนความตองการของลกคาเพราะจะท าใหมสนคาคงเหลอเมอสนปจ านวนมาก เงนทนหมนเวยนไปจมอยกบสนคาคงเหลอ เมอสนปปดงบการเงนอาจจะท าใหผลการด าเนนงานขาดทนได ดงนนในการสงซอสนคาควรมการส ารวจความตองการจากสมาชก โดยใหระบความตองการทงปรมาณ และสนคาทตองการ เพอจะไดจดหาใหตามความประสงค 3. ธรกจดานการขาย ธรกจการขายหรอธรกจรวบรวมผลผลตของสมาชกเพอน าไปจ าหนาย สวนใหญผลผลตทรวบรวม ไดแก ขาวเปลอก มนส าปะหลง ยางพารา ผาไหม น านมดบ ซงธรกจนตองการทจะเพมรายไดใหแกสมาชก โดยใหสหกรณ/กลมเกษตรกรเปนผรบซอผลผลตจากสมาชกในราคายตธรรม เครองชงน าหนกไดมาตรฐาน ซงสถาบนเกษตรกรจะท าหนาทการตลาดทส าคญ 3 ประการ คอท าหนาทตอรองดานตลาดใหแกสมาชก เชน ในเรองราคาการรบซอผลผลต ท าหนาทดานการตลาดทมประสทธภาพและเหมาะสม เชน สามารถซอ – ขายสนคาไดในราคาทเหมาะสมไมขาดทนและจ าหนายสนคาไดหมด หรอมสนคาคงเหลออยไมมาก ท าหนาทเปนแหลงขอมลเพอใหสมาชกสามารถตดสนใจไดวา ควรจะผลตอะไร ปรมาณเทาใด และขายในเวลาใดจงจะใหผลตอบแทนสง การด าเนนธรกจขายจะมความเสยงของการด าเนนธรกจมาก เนองจากสนคาทรวบรวมสวนใหญจะเปนสนคาทางการเกษตร ซงจะมความสญเสยในเรองของน าหนก ความชน ระยะเวลาและการดแลเกบรกษา และราคาสนคาเกษตรในทองตลาดจะขนลงเรวมาก หากองคกรไมมการตดตามขอมลขาวสารใหทนสถานการณ อาจจะท าใหประสบผลการด าเนนธรกจขาดทน และควรมการรณรงคใหสมาชกรวมมอในการด าเนนกจกรรมกบองคกรอยางจรงจง ในการจ าหนายผลผลตใหแกองคกรเทานน เพอใหองคกรมอ านาจในการตอรองทางการตลาด ซงจะสงผลดตอสมาชกในเรองการสามารถจ าหนายผลผลตไดในราคาทเปนธรรมและเหมาะสม

17 4. ธรกจดานการจดใหบรการ เปนอกหนงธรกจทสมาชกตองการใหสหกรณ/กลมเกษตรกร ด าเนนการในการอ านวยความสะดวกในดานตาง ๆ ตามความจ าเปน เชน จดใหมรถบรรทกไปสงสนคาทไดซอไว เชน ปย ขาวสาร หรอใหมรถบรรทกออกรบซอผลผลตของสมาชกถงทบานโดยไมตองใหสมาชกเปนภาระในการจางรถขนผลผลตมาถงสหกรณ ซงอาจจะมตนทนในการขนสงสงกวาทสหกรณใหบรการ 3.3 การควบคมภายในของสหกรณและกลมเกษตรกร การควบคมภายในของสถาบนเกษตรกร เปนสงจ าเปน และมประโยชนตอการบรหาร จะเปนการสรางความมนใจใหแกคณะกรรมการด าเนนการ และฝายจดการขององคกร ในการชวยใหเกดสงตอไปน 1. ลดความเสยงทางธรกจใหแกองคกร ซงความเสยงทอาจจะเกดขน มดงน - ความเสยงทางการเงน เปนความเสยงทเกดจากการเปลยนแปลงทางดานการเงน เชน อตราดอกเบย ทน ตนทน - ความเสยงการบรหารการจดการ เปนความเสยงทเกดจากการบรหารงาน เชน อตราก าลง การจดแบงองคกร การแขงขนระหวางองคกรธรกจ - ความเสยงกฎหมายและขอก าหนด เปนความเสยงทเกดจากกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ กตกา มตทประชม หรอหลกเกณฑตาง ๆ ทก าหนดขน - ความเสยงกลยทธ เปนความเสยงทเกดจากแผนกลยทธ หรอยทธศาสตรการบรหาร เชน นโยบายกองทนฟนฟเกษตรกร นโยบายยกหนหรอพกหนเกษตรกร นโยบายกองทนหมบาน - ความเสยงธรกจ เปนความเสยงทเกดจาการประกอบธรกจ เชน การตลาด ราคา รสนยม คานยม เทคโนโลยวทยาการสมยใหม วฒนธรรมของทองถน 2. ปกปองคมครองทรพยสนขององคกรไมใหสญหายหรอรวไหล หรอเกดการทจรต 3. ใหรายงานทางการเงนของสหกรณมความถกตองนาเชอถอ 4. ใหบคลากรขององคกร ปฏบตตามกฎหมายสหกรณ ขอบงคบ ระเบยบ ค าสงและกฎหมายอนทเกยวของ 5. ใหองคกรด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพ มการจดสรรทรพยากรขององคกรอยางสมประโยชนและบรรลเปาหมายทตงไว 6. ปกปองคมครองเงนคาหนสมาชกขององคกรใหปลอดภยและเกดผลตอบแทนทคมคา กรมสงเสรมสหกรณไดก าหนดแนวทางการควบคมภายในทดของสถาบนเกษตรกร และไดแจงใหองคกรทราบพรอมใหน าเสนอในทประชมคณะกรรมการ ซงหากฝายบรหารสามารถก ากบ ใหบคคลากรขององคกรทงฝายบรหารและฝายจดการปฏบตไดตามค าแนะน าทง 126 ขอ หรอเกอบทงหมด จะท าใหองคกรสามารถลดความเสยงในการบรหารจดการไดทงดานการเงน การบญช การใหบรการและการด าเนนธรกจ ท าใหบคลากรทปฏบตงานในองคกรมความสข สบายใจดวยกนทกฝาย ซงกรมฯ ไดก าหนดแนวทางการควบคมภายใน โดยแบงตามโครงสรางการบรหารและการจดการของสหกรณ/กลมเกษตรกร ไวเปน 4 งานใหญ ดงน

18 1. งานวางแผนตตามและประเมนผล 2. งานธรการ 3. งานการเงนและการบญช 4. งานธรกจและใหบรการและสวสดการ ซงคณะกรรมการด าเนนการ ควรมแตงตงคณะท างานประเมนการควบคมภายในองคกร โดย

ประเมนผลเปนประจ าทกเดอน หรอเปนรายไตรมาสแลวน าเสนอทประชมคณะกรรมการประจ าเดอนเพอจะไดทราบและปรกษาหาแนวทางแกไขรวมกนไดทนทวงท โดยมอบบคลากรทจะตองไปด าเนนการแกไขและก าหนดระยะเวลาแลวเสรจของงานไวดวย เพอใหสามารถประเมนผลได 4. การจดหาเงนทน คณะกรรมการด าเนนการของสหกรณและกลมเกษตรกร จะตองตระหนกถงความส าคญของเงนทนทจะน ามามาบรหารจดการ วาจะหามาจากแหลงเงนทนใด ทจะเปนแหลงเงนทนทดมอตราดอกเบยต าเพอจะสามารถลดตนทนคาใชจายในการผลตไดเพอใหมรายรบมากกวารายจาย 4.1 แหลงเงนทนทจะน ามาใชในการด าเนนธรกจ ของสหกรณ/กลมเกษตรกร ม 2 แหลง คอ

(1) ทนในสวนของเจาของ คอ เงนทเจาของกจการน ามาลงทน และผลก าไรทเกดขนและยง สะสมอยในกจการนน เชน ทนเรอนหน ทนส ารอง ทนสะสมอน ซงทนทมาจากเจาของนนจะไมมตนทนทเหนไดชด เพราะไมตองจายดอกเบยใหเงนทเจาของน ามาถอหนในกจการ เวนแตเมอด าเนนธรกจมก าไรและจะตองแบงจดสรรใหเจาของเงนทน ในรปของเงนปนผลคาหนและเงนเฉลยคนตามสวนแหงการด าเนนธรกจ ซงสดสวนของเงนทนในสวนของเจาของทน ามาลงทนทเหมาะสม ควรอยทประมาณรอยละ 60 ของเงนทนทงหมด ดงนนในการด าเนนธรกจกจะตองแสวงหาก าไรใหมากพอทจะปนผล ใหแกเจาของทนในอตราทเหมาะสม สหกรณ/กลมเกษตรกรควรทจะมการจดท าโครงการระดมทนของตนเองทกป ไมวาจะเปนการระดมทนเรอนหนดวยเงนสดหรอระดมทนในรปของผลตผลการเกษตร เชน ถอหนเปนขาวเปลอก หรอการระดมเงนฝากจากสมาชก เชน เมอสนปทางบญชมก าไรสทธ และไดจดสรรเงนปนผลและเงนเฉลยคนแกสมาชก กเชญชวนใหสมาชกน าเงนปนผลและเงนเฉลยคนฝากออมไวกบสหกรณ/กลมเกษตรกร โดยใหอตราดอกเบยเงนรบฝากสงกวาธนาคาร เพอเปนแรงจงใจใหสมาชกมาฝากเงนจะไดมทนในการบรหารจดการทมตนทนต า

(2) ทนไดจากการกยม ซงกจการไดไปขอกยมมาเพอใชในการด าเนนธรกจ ไดแก เจาหน เงนกเจาหนการคา แหลงเงนทนกยมมาจากสถาบนการเงน เชน ธนาคาร หรอจากหนวยงานราชการทมการใหกยม เงนทนทไดมาจากการกยมนน จะมตนทนทกจการจะตองรบภาระเปนคาใชจายอยางเหนไดชด เชน เงนกกจะตองเสยดอกเบย สนคาถาซอเปนเงนเชอราคายอมจะตองแพงกวาซอเปนเงนสด ดงนนถาการด าเนนธรกจทมเจาหนมากเกนไป จะท าใหกจการตองแบกภาระดอกเบยหรอตนทนสนคาทสง และอาจมปญหาในเวลาใชหนคน ถาการจดเตรยมเงนไวใชหนไมดพอ ดงนนสดสวนของเงนทนทไปกยมมาควรอยทประมาณรอยละ 40 ของเงนทนทงหมด

19 เงนทนแบงตามระยะเวลา สามารถแบงออกได 3 ประเภท คอ (1) เงนทนระยะสน ไดแก เงนทไดมาจากเจาหน หรอหนสน ทจะตองช าระหนคนในระยะ เวลาสน คอภายในระยะเวลา 1 ป (2) เงนทนระยะปานกลาง ไดแก เงนทนทจะตองช าระหนคนภายในระยะเวลาตงแต 1 ป ขนไป จนถง 5 ป เชน เจาหนเงนกระยะปานกลาง

(3) เงนทนระยะยาว ไดแก เงนทนทไดมาจากเจาหนทมก าหนดเวลาใชหนคนตงแต 5 ป ขนไปรวมถงเงนทเจาของกจการน ามาลงทนในกจการนน เชน เงนกระยะยาว เงนทนทถอหนของเจาของ 4.2 แหลงเงนทนทไดจากการกยมภายนอก แหลงเงนทนภายนอกทสหกรณและกลมเกษตรกรจะสามารถกยมเพอน ามาเปนทนในการด าเนนธรกจของกจการทมอตราดอกเบยต า ในทนจะกลาวถงเฉพาะแหลงเงนกจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และแหลงเงนกจากกรมสงเสรมสหกรณ ดงน (1) แหลงเงนกจากธนาคาร ในทนจะขอกลาวถงเฉพาะธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร เดมนนธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร หรอ ธ.ก.ส. จะใหเงนกในสวนของสถาบนเกษตรกรเฉพาะสหกรณภาคการเกษตรเทานน แตในปจจบนไดเปดกวางใหสหกรณทง 7 ประเภท และกลมเกษตรกรสามารถขอกเงนจาก ธ.ก.ส. ได ในการใหกยมเงน แบงออกตามประเภทของสถาบนเกษตรกร ดงน

(1) สหกรณภาคการเกษตร/กลมเกษตรกร ไดแก สหกรณการเกษตร สหกรณนคม สหกรณประมง และกลมเกษตรกร วตถประสงคในการใหกเงน เพอเปนทนใหสมาชกกยมในการประกอบอาชพเปนคาลงทนในการด าเนนธรกจจดหาสนคามาจ าหนาย ธรกจรวบรวมผลตผล และเพอลงทนในทรพยสน (2) สหกรณนอกภาค ไดแก สหกรณออมทรพย สหกรณรานคา สหกรณบรการ และ สหกรณเครดตยเนยน วตถประสงคในการใหกเงน เปนเงนกเพอเปนคาใชจายของสมาชก และเพอลงทนในทรพยสน อตราดอกเบยในการกยม ในการใหเงนกแกสถาบนเกษตรกร อตราดอกเบยเงนกจะเปนไปตามชนลกหนท ธ.ก.ส. ไดจดไว ซงจะมจ านวน 9 ชน ดงน ชนท 1 อตราดอกเบยรอยละ 4.75 บาท/ป ชนท 2 อตราดอกเบยรอยละ 5.00 บาท/ป ชนท 3 อตราดอกเบยรอยละ 5.25 บาท/ป ชนท 4 อตราดอกเบยรอยละ 5.50 บาท/ป ชนท 5 อตราดอกเบยรอยละ 5.75 บาท/ป ชนท 6 อตราดอกเบยรอยละ 6.00 บาท/ป ชนท 7 อตราดอกเบยรอยละ 6.25 บาท/ป ชนท 8 อตราดอกเบยรอยละ 6.50 บาท/ป ชนท 9 อตราดอกเบยรอยละ 6.75 บาท/ป

20

การพจารณาใหกยม ธ.ก.ส. จะพจารณาจากการจดทะเบยนเปนสถาบนเกษตรกรถกตองหรอไม ผลการด าเนนงานของสหกรณ/กลมเกษตรกรทผานมา และแผนงาน/โครงการทขอกมา หลกประกนเงนก ซงในการอนมตเงนกนนสหกรณภาคการเกษตรทขอกจะเปนอ านาจของ ธ.ก.ส. ระดบจงหวด เปนผอนมต สวนสหกรณนอกภาคและกลมเกษตรกรทขอกเงนจะเปนอ านาจของ ธ.ก.ส. สวนกลาง (ส านกงานใหญ) เปนผอนมต โดยผานความเหนชอบจาก ธ.ก.ส.ระดบจงหวดในเบองตน หลกประกนเงนก ใหมหลกประกนไดอยางใดอยางหนง หรอหลายอยาง ดงน (1) คณะกรรมการด าเนนการของสหกรณ/กลมเกษตรกรทงคณะ รวมทงผจดการของสหกรณ (ถาม) เปนผค าประกนในฐานะสวนตว (2) จ านองอสงหารมทรพย (3) จ าน าสงหารมทรพย (2.) แหลงเงนกจากสวนราชการ ในทนจะขอกลาวถงเฉพาะกรมสงเสรมสหกรณ ซงจะมเงนกเพอเปนทนสงเสรมกจการของสหกรณ/กลมเกษตรกร ใหกยมเพอเปนทนหมนเวยนในการด าเนนธรกจ ซงมอตราดอกเบยต า ดงน

2.1 เงนกองทนพฒนาสหกรณ (กพส.) ตงขนตามพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 มาตรา 27 วตถประสงคในการจดตงกองทนพฒนาสหกรณ เพอเปนทนสงเสรมกจการของสหกรณ ภายใตระเบยบทกรมสงเสรมสหกรณก าหนด โดยความเหนชอบของคณะกรรมการพฒนาการสหกรณแหงชาต คณสมบตของสหกรณทจะกยม 1. เปนสหกรณทกประเภท 2. มทนเรอนหนไมต ากวา 50,000.-บาท 3. มวนยทางการเงน และไมมหนผดนดคางช าระตอกรมสงเสรมสหกรณ ทกเงนทน 4. ไมมการทจรต และไมมขอบกพรองทางการเงนและทางบญช ในกรณทสหกรณมขอบกพรอง หรอทจรตตองไดรบการแกไขแลว 5. สหกรณตงใหมไมเกน 1 ป ใหกไดไมเกน 500,000.-บาท วตถประสงคการใหสหกรณกยม 1. เพอเปนทนหมนเวยนในการด าเนนธรกจ ใหสมาชกกยม จดหาสนคามาจ าหนายและรวบรวมผลผลต ระยะเวลาใหกไมเกน 1 ป หรอ 1 ฤดกาลผลต 2. เพอลงทนในทรพยสน ใหกไดไมเกน 80 % ของวงเงนลงทนในทรพยสน และสหกรณตองสมทบการลงทนไมนอยกวา 20 % ของวงเงนลงทน ยกเวน กรณขอกเพอสรางส านกงานใหกไดไมเกน 70% ของวงเงนลงทน และสหกรณตองสมทบการลงทนไมนอยกวา 30 % ของวงเงนลงทน ระยะเวลาใหกไมเกน 15 ป

21 อตราดอกเบยและคาปรบเงนกยม การก าหนดอตราดอกเบยเงนกองทนพฒนาสหกรณ จะแตกตางกนไปตามวตถประสงคในการกเงนผลการจดชนลกหน กพส. และขนาดของสหกรณ และถาหากสหกรณช าระหนคน กพส. ไมได จะตองเสยคาปรบในอตรารอยละ 6 ตอป ส าหรบตนเงนทคางช าระอกสวนหนงตางหาก อตราดอกเบยการกยม มดงน 1. ขอกวตถประสงคเพอเปนทนใหสมาชกกยม ซงสหกรณทเปดวงเงนกกบ ธ.ก.ส. จะไมสามารถกในวตถประสงคนได เนองจากเงน กพส. เอาไวชวยเหลอสหกรณทไมสามารถไปกเงนจากสถาบนการเงนอนได ซงกรมฯ จะตองใหความชวยเหลอสงเสรมเพอใหสหกรณดงกลาว สามารถมเงนทนดอกเบยต าเพอน าไปบรหารจดการธรกจของสหกรณใหมความเขมแขง เจรญกาวหนา และเปนไปตามวตถประสงคของการจดตงสหกรณ

ชนลกหน อตราดอกเบย (%) สหกรณขนาดกลาง - เลก

อตราดอกเบย (%) สหกรณขนาดใหญ - ใหญมาก

A 3.00 4.00 B 3.50 4.50 C 4.00 5.00 D 4.50 5.50

2. ขอกวตถประสงคเพอการรวบรวมผลผลต การจดหาสนคามาจ าหนาย และการลงทนในทรพยสน จะเหนวาการก าหนดอตราดอกเบยต ากวาวตถประสงคใหสมาชกกยม เนองจากวาการท าธรกจดงกลาว จะมความเสยงในการบรหารจดการมากกวา

ชนลกหน อตราดอกเบย (%) สหกรณขนาดกลาง - เลก

อตราดอกเบย (%) สหกรณขนาดใหญ - ใหญมาก

A 1.50 2.50 B 2.00 3.00 C 2.50 3.50 D 3.00 4.00

22 หลกประกนเงนก ใหมหลกประกนไดอยางใดอยางหนง หรอหลายอยาง ดงน (1) คณะกรรมการด าเนนการของสหกรณ/กลมเกษตรกรทงคณะ รวมทงผจดการของสหกรณ (ถาม) เปนผค าประกนในฐานะสวนตว และในกรณทสหกรณมการเปลยนคณะกรรมการด าเนนการชดใหม และสหกรณยงมหน กพส. คณะกรรมการชดใหมจะตองค าประกนเงนกเพมทกกรณ ซงการค าประกนดงกลาวเปนการค าประกนในฐานะสวนตวและยงคงผกพนผค าประกนไปจนกวากรมสงเสรมสหกรณจะไดรบช าระหนครบถวน (2) จ านองอสงหารมทรพย (3) จ าน าสงหารมทรพย ผมอ านาจอนญาตใหสหกรณกยม 1. จ านวนเงนทสหกรณขอกไมเกน 3,000,000.-บาท ผวาราชการจงหวดเปนผมอ านาจอนญาตใหสหกรณกยม 2. จ านวนเงนทสหกรณขอกเกน 3,000,000.-บาท กรมสงเสรมสหกรณ และคณะกรรมการบรหาร กพส. เปนผมอ านาจอนญาตใหสหกรณกยมเงน โดยผานความเหนชอบของสหกรณจงหวดในเบองตน การพจารณาค าขอกของสหกรณ 1. พจารณาถงความจ าเปน ความเหมาะสม ความเปนไปไดของแผนงาน/โครงการ 2. พจารณาผลการด าเนนงานทผานมาของสหกรณ 3. พจารณาความสามารถในการบรหารจดการและภาวะเศรษฐกจทางการเงนของสหกรณ 4. พจารณางบกระแสเงนสด 5. พจารณาหลกประกนเงนก เทคนคในการจดท าค าขอกเงนกองทนพฒนาสหกรณ ในการขอกเงนกองทนพฒนาสหกรณ ซงจะมแบบฟอรมค าขอกตามทกรมสงเสรมสหกรณไดก าหนดไวในการขอกเงนซงแตละวตถประสงคทขอกแบบฟอรมจะไมเหมอนกน ซงเงนก กพส. จะเนนชวยเหลอสหกรณขนาดเลก-กลาง ทไมสามารถไปกยมเงนจากสถาบนการเงนหรอแหลงเงนทนอนได สวนสหกรณขนาดใหญ – ใหญมาก สวนใหญจะเปนสหกรณทมความพรอมในการบรหารจดการทงดานเงนทน และบคลากรแลวและสามารถกยมเงนจากสถาบนการเงนหรอแหลงเงนทนภายนอกมาเปนทนด าเนนงาน ดงนนในการขอกเงนจงควรทจะมแผนการการใชเงนกทใกลเคยงกบความจรงและขอมลน าเสนอควรเปนขอมลจรงของสหกรณ ดงน 1. ในการยนค าขอกเงน กพส. ใหใชแบบฟอรมตามทกรมสงเสรมสหกรณก าหนด 2. กรอกขอมลรายละเอยดตามแบบฟอรมใหครบทกขอ ตามความเปนจรงของสหกรณและถาหากมขอมลทเปนประโยชนในการทจะใหอนกรรมการพจารณาเงนกฯไดรบทราบ กใหรายงานขอมลเพมเตมมา 3. จดสงเอกสารประกอบค าขอกใหครบ และเอกสารทมการคดส าเนาจะตองใหผมอ านาจของสหกรณรบรองส าเนาถกตองมาดวยทกฉบบ

23 4. เอกสารทตองแนบสหกรณไมควรมาคนหาทจงหวดทกครงทมการขอกเงน เพราะแสดงใหเหนศกยภาพในการบรหารจดการขององคกรทแสดงถงความไมพรอมในเบองตน สหกรณควรมการจดเกบเอกสารส าคญไวในแฟมใหเปนสดสวน เหนงาย หายร เอกสารทสหกรณขอบอย เชน ส าเนาใบส าคญรบจดทะเบยนสหกรณ หนงสอการก าหนดวงเงนกยมหรอค าประกนประจ าป 5. การขอกเงนกรมฯ จะตองมมตทประชมคณะกรรมการด าเนนการทกครงทขอกเงน ซงสหกรณควรทจะแจงใหเจาหนาทสงเสรมสหกรณทราบดวยทกครงเพอทจะไดเขารวมประชม ไดใหขอแนะน าหรอรบทราบถงความจ าเปนทจะตองกเงน เพราะเจาหนาทในหนวยสงเสรมสหกรณแตละพนทนน จะเปนผทใหขอมลเกยวกบสหกรณ เมออนกรรมการพจารณาเงนกฯ ประชมและมขอสงสยทจะตองซกถามเกยวกบสหกรณ และบางสหกรณแทบจะไมเคยประชมคณะกรรมการไดเลย แตเมอจะขอกเงนกลบประชมไดครบองคประชมจงเปนขอสงเกตในการพจารณา ดงนนสหกรณควรมการประชมคณะกรรมการด าเนนการอยางสม าเสมอ 6. สหกรณทขอกเงนเพอวตถประสงคใหสมาชกกยม จะตองมการตรวจสอบความซ าซอนของสมาชกทขอกเงนสหกรณวาซ าซอนเปนลกคาของ ธ.ก.ส. หรอไม เพราะถาหากซ าซอนวงเงนทขอกมาจะถกตดออกตามจ านวนทตรวจพบ เนองจากเปนเงอนไขของกองทนพฒนาสหกรณในการใหกยมในวตถประสงคดงกลาว 7. การวางแผนขอกเงน กพส. ซงอ านาจในการพจารณาของผวาราชการจงหวดอนมตใหกยมทกสญญารวมกนไดไมเกน จ านวน 3,000,000.-บาท ดงนนในการวางแผนขอกเงนเพอใหสามารถใชเงนกกรมฯ ไดอยางมศกยภาพสามารถหมนไดหลายรอบ ควรจดท าแผนตามความจ าเปนและเปนจรง เชน สหกรณขอกเงนเพอรวบรวมขาวเปลอก จ านวน 3,000,000.-บาท ระยะการใชเงนกเดอน พฤศจกายน – เมษายน แลวสงเงนคนกรมฯ และขอกมาใหมเปนวตถประสงคใหสมาชกกยมประกอบอาชพ จ านวนเงน 3,000,000.-บาท ระยะเวลาขอกเดอน พฤษภาคม – มนาคม เพอใหสมาชกสามารถสงช าระหนไดหลงจากเกบเกยวพชผล จะเหนวาสามารถขอกเงน กพส. ได 2 รอบ ในวงเงนของจงหวด 8. เมอสหกรณไดเงนกไปแลวตองใชใหถกตองเปนไปตามวตถประสงค มการตรวจสอบการใชเงนกของสมาชก และมการตดตาม เรงรดหนกอนถงก าหนดสง 60 วน และ 30 วน กอนครบก าหนดตามสญญาเพอไมใหสมาชกผดนดเงนกตอสหกรณ และไมใหสหกรณผดนดสงช าระคนเงนกตอกรมสงเสรมสหกรณเชนเดยวกน 2.2 เงนกองทนสงเคราะหเกษตรกร เปนอกหนงกองทนทกรมสงเสรมสหกรณใหสหกรณ/กลมเกษตรกรกยม เพอเปนการสงเสรมกจการสหกรณ และกลมเกษตรกร ใหเปนไปตามโครงการทกรมฯ ไดจดขน เพอเปนการชวยเหลอเกษตรกรในการลดตนทนการผลต และเพมประสทธภาพการผลตทางการเกษตรใหสงขน ใหสถาบนเกษตรกรอยไดอยางเขมแขง มนคง ดงน

24

2.2.1 เงนกกองทนสงเคราะหเกษตรกร โครงการสนบสนนเงนทนหมนเวยนเพอพฒนากลมเกษตรกร การใหเงนกเปนไปตามวตถประสงคตาม พระราชบญญตกองทนสงเคราะหเกษตรกร พ.ศ. 2517 คณสมบตของกลมเกษตรกรทจะกยม (1) เปนกลมเกษตรกรทไดมาตรฐาน โดยผานเกณฑชวด 5 ขอ ของกรมสงเสรมสหกรณ คอ 1) คณะกรรมการด าเนนการจดใหมการจดท างบดลรวมสบสองเดอนแลวเสรจ และจด ใหมผสอบบญชตรวจสอบไดภายใน 150 วน ตามกฎหมาย

2.ไมมขอสงเกตของผสอบบญชเกยวกบรายการขอบกพรองทางการเงนและบญชอยาง รายแรง 3) มการท าธรกจหรอบรการอยางนอย 1 ชนด 4) มการประชมใหญสามญประจ าปภายในก าหนดเวลา 150 วน ตามกฎหมาย 5) มก าไรสทธประจ าปและมการจดสรรก าไรสทธประจ าปตามกฎหมาย (2) มวนยทางการเงน กลาวคอใชเงนกตามวตถประสงคและไมบดพลวการช าระหน (3) มระเบยบหรอขอบงคบในการใหกยมเงนแกสมาชกลมเกษตรกร (4) ตองไมผดนดช าระหนเงนทนอน ๆ ของทางราชการ เวนแตสวนราชการจะเหนวามใช ความผดของกลมเกษตรกรทไมสามารถช าระหนคนได วตถประสงคในการใหกลมเกษตรกรกยม (1) เพอด าเนนการผลต การตลาด หรอแปรรป (2) เพอปรบโครงสรางการเกษตรใหไดผลผลตทมคณภาพและมมลคาเพมขน (3) ด าเนนการอน ๆ ตามโครงการ ทสอดคลองกบวตถประสงคตามพระราชบญญตกองทน สงเคราะหเกษตรกร พ.ศ. 2517 เพอใหผลประโยชนเกดกบสมาชกและสรางความเขมแขง ใหกบกลมเกษตรกร อตราดอกเบยและคาปรบเงนกยม กรมสงเสรมสหกรณ ใหกลมเกษตรกรกยมไดตามวตถประสงคในขอ 2 เทานน ระยะเวลาการใหกยมไมเกน 1 ป กรณทกลมเกษตรกรกเงนเพอใหสมาชกกยมน าไปด าเนนกาตามวตถประสงคขอ 2 ใหกลมฯ คดดอกเบยเงนกจากสมาชกไดไมเกนรอยละ 6 แตทงนกลมฯ จะคดดอกเบยเพมของเงนกสมาชกจากอตราทกรมฯใหกลมฯกยมไดไมเกนรอยละ 3 ตอป กรมฯ ก าหนดอตราดอกเบยการใหเงนกตามชนลกหน ดงน

ชนลกหน อตราดอกเบย (%) ตอป 1 1 2 2 3 3

25 ในกรณทกลมเกษตรกเงนแลวไมสามารถช าระหนคนไดตามก าหนดสญญา จะตองเสยคาปรบส าหรบตนเงนคางช าระในอตรารอยละ 6 ตอป อกสวนหนงตางหาก ลกหนชน 1 หมายถง ลกหนใหม ซงยงไมเคยกเงนตามโครงการฯ มคณสมบตครบถวนตามเงอนไขทจะขอก หรอเปนลกหนชน 2 และสามารถสงช าระหนไดตามก าหนด ลกหนชน 2 หมายถง ลกหนทด ารงสภาพเปนลกหนชน 1 มหนผดนดคางช าระ แตสามารสงช าระหนไดภายใน 1 ป หลงสนสดสญญา หรอเปนลกหนชน 3 และสามารถสงช าระหนเงนกไดตามก าหนด ลกหนชน 3 หมายถง ลกหนทด ารงสถานภาพเปนลกหนชน 1 มหนผดนดคางช าระไมสามารถสงช าระหนคนไดภายใน 1 ป หลวสนสดสญญา หรอด ารงสถานภาพเปนลกหนชน 2 มหนผดนดคางช าระ จะเหนวาเงนกโครงการฯ ดงกลาว สามารถชวยเหลอกลมเกษตรกรในการเปนแหลงเงนทนดอกเบยต า ทจะกยมไปด าเนนธรกจใหเปนไปตามวตถประสงคหรอเปามายทไดวางแผนไว ซงกลมฯ จะตองมการบรหารจดการใหมประสทธภาพ เพอใหผานเกณฑมาตรฐานของกรมฯ ทเปนหนงในเงอนไขของคณสมบตของกลมฯทจะกเงนได เพราะทผานมากลมเกษตรกรในจงหวดสรนทรทมคณสมบตจะกเงนตามโครงการฯ นมไมมาก 2.2.2 เงนกกองทนสงเคราะหเกษตรกร โครงการสนบสนนสนเชอเพอจดหาปจจยการผลตทางการเกษตรแกสถาบนเกษตรกร คณสมบตของกลมเกษตรกรทจะกยม (1) เปนสหกรณภาคการเกษตรทผานตวชวดระดบมาตรฐานสหกรณ ขอ (1), (2), (3), (5) และ (7) (2) เปนกลมเกษตรกรทผานตวชวดระดบมาตรฐานกลมเกษตรกร ขอ (1), (2), (3) และ 4 และ ตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการกลมเกษตรกรระดบจงหวด (3) มระเบยบหรอขอบงคบทเกยวของกบการด าเนนธรกจทสามารถด าเนนการตามวตถประสงค ของโครงการ/แผนงาน (4) มวนยทางการเงน กลาวคอใชเงนกตามวตถประสงคและไมบดพลวการช าระหน และ ตองไม ผดนดช าระหนเงนทนอน ๆ (5) มประวตการช าระหนอยในเกณฑด (6) ไมอยระหวางถกด าเนนคดเกยวกบการเงนจากกรมฯ หรอหนวยงานอน วตถประสงคในการใหกลมเกษตรกรกยม เพอสนบสนนใหสถาบนเกษตรกร ไดมเงนทนไปจดหาปจจยการผลตทางการเกษตร แกสถาบนเกษตรกร ไดแก ปยอนทรย ชวภาพ จลนทรย ปยเคม ยาปราบศตรพช พนธพช และกลาพนธไมไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบสภาพพนทและความตองการของเกษตรกร

26 อตราดอกเบยและคาปรบเงนกยม กรมสงเสรมสหกรณ ใหกลมเกษตรกรกยมไดในระยะสนไมเกน 1 ป ระยะเวลาด าเนนการของ โครงการฯ ตงแตเดอน พฤษภาคม 2551 ถง 2556 รวม 5 ป วงเงนใหกยม สถาบนเกษตรกรทขอกมาไดไมเกน แหงละ 500,000.-บาท โดยมเงอนไขก าหนดอตราดอกเบยและคาปรบการใหกยม ดงน

1) ถากลมเกษตรกรช าระหนเงนกคนภายในระยะเวลา 12 เดอน นบแตวนทรบเงนกถอวาช าระเงนสดไมมการคดดอกเบย

2) ถากลมเกษตรกรช าระคนเงนกเกนระยะเวลา 12 เดอน ใหคดดอกเบยเงนกในอตรารอยละ 1 ตอป จนกวาจะช าระตนเงนเสรจสนเรยบรอย 3) ในกรณทไมช าระเงนกคนตามระยะเวลาทก าหนด หรอผดสญญาขอหนงขอใด จะตองเสยคาปรบส าหรบตนเงนคางช าระในอตรารอยละ 3 ตอป อกสวนหนงตางหากจนกวาจะไดช าระเสรจสน

27

บทท 3 ผลทคาดวาจะไดรบและตวชวดความส าเรจ

ผลทคาดวาจะไดรบ

1. สถาบนเกษตรกรมการบรการการเงนทด มประสทธภาพและคณภาพในการจดการองคกรใหบรรลเปาหมาย

2. บคลากรของสหกรณมความร ความเขาใจ และสามารถใชเครองมอในการวเคราะหและพยากรณ เพอประกอบการตดสนใจขอมลทางเศรษฐกจทสถาบนเกษตรกรจะลงทนในแตละประเภทธรกจ 3. เจาหนาททเกยวของมเครองมอในการแนะน า สงเสรมสหกรณและกลมเกษตรกรใหสามารถบรหารจดการทด เปนประโยชนตอสมาชกสหกรณเพอใหมคณภาพชวตทด ตวชวดความส าเรจ สหกรณและกลมเกษตร ไดน าชดความรจาการสงเสรม ก ากบ แนะน า ของหนวยสงเสรมและสหกรณ ไปเปนแนวทางปฏบต โดยก าหนดเปาหมายในความรบผดชอบของหนวยเสรมฯ 6 หนวย รวม 30 แหง