การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร THE DEVELOPMENT OF THE PERSONNEL ADMINISTRATION IN

ACCORDANCE WITH TISIKKHâ AT PRIMARY SCHOOLS, BANGKOK YAI DISTRICT, BANGKOK

พระครสทธวรธรรมวเทศ จารธมโม (ลอบางใหญ)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๕๘

การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

พระครสทธวรธรรมวเทศ จารธมโม (ลอบางใหญ)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๕๘

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

The Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhà at Primary Schools,

Bangkok Yai District, Bangkok

Phrakru Sitthivorathammavithes Càrudhammo (Leubangyai)

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of The Requirement for The Degree of

Master of Arts (Educational Administration)

Graduate School Mahachulalongkornrajavidyalaya University

C.E. 2015

(Copyright Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย อนมตใหนบวทยานพนธ เรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

............................................... ( พระมหาสมบรณ วฑฒกโร,ดร. ) คณบดบณฑตวทยาลย

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ................................................... ประธานกรรมการ ( ............................................ ) ................................................... กรรมการ ( ผศ.ดร.อนถา ศรวรรณ ) ................................................... กรรมการ ( พระมหาสมบรณ สธมโม,ผศ.ดร. ) ................................................... กรรมการ ( ดร.พธพบลย กาญจนพพธ )

คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ ผศ.ดร.อนถา ศรวรรณ ประธานกรรมการ พระมหาสมบรณ สธมโม,ผศ.ดร. กรรมการ ดร.พธพบลย กาญจนพพธ กรรมการ

ชอผวจย .................................................... (พระครสทธวรธรรมวเทศ จารธมโม (ลอบางใหญ))

ก

ชอวทยานพนธ : การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ผวจย : พระครสทธวรธรรมวเทศ จารธมโม (ลอบางใหญ) ปรญญา : พทธศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการศกษา) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ : ผศ.ดร.อนถา ศรวรรณ, พธ.บ., M.Ed., Ph.D. : พระมหาสมบรณ สธมโม,ผศ.ดร., ป.ธ. ๗, พธ.บ., พธ.ม., Ph.D. : ดร. พธพบลย กาญจนพพธ, พธ.บ., ศศ.ม., Ph.D. วนส าเรจการศกษา : ๑๕ มนาคม ๒๕๕๙

บทคดยอ

วทยานพนธฉบบน มวตถประสงค ๒ ขอ คอ (๑) เพอศกษาสภาพการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร (๒) เพอศกษาแนวทางพฒนาการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา กลมตวอยางคอผบรหารและคร ๑๒๖ คน โดยใชแบบสอบถามเกบขอมล วเคราะหขอมลสถต คาเฉลยรอยละ และคาเบยงเบนมาตรฐาน ผลจากการวจยพบวา ดานการวางแผนงานบคลากร ผบรหารและครมความรความเขาใจในวชาชพ มจตสาธารณกศลท าประโยชนเพอสวนรวม ดานการจดบคลากรเขาท างาน ผบรหารและครมศลธรรม พจารณาคดเลอกบคลากรทมความรมคณธรรม ดานด ารงรกษาบคลากร ผบรหารและครยกยองผทไดรบความส าเรจและสนบสนนใหอาจารยและบคลากรในโรงเรยนไดรบการเรยนรททนตอการเปลยนแปลงของโลกปจจบน ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ผบรหารและครสามารถควบคมตนเองใหอยในศลธรรม และมการประชมแกไขปญหารวมกน แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา ไดแก ดานการวางแผนงานบคลากร ควรเปนแบบอยางทดในเรองการมระเบยบวนยแกผใตบงคบบญชา ดานการจดบคลากรเขาท างาน ควรคดเลอกบคลากรทมความรและมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทอยางรอบคอบ ดานด ารงรกษาบคลากร ควรใสใจความทกข-สขของคร บคลากรและนกเรยน ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ควรพจารณาความสามารถตามมาตรฐาน มการเลอนขนเงนเดอน ยกยองชมเชยและมอบประกาศนยบตรเกยรตคณใหบคลากรดเดน เพอเปนก าลงใจในการปฏบตหนาท

ข

Thesis Title : The Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhā at Primary Schools, Bangkok Yai District, Bangkok

Researcher : Phrakru Sitthivorathammavithes Càrudhammo (Leubangyai)

Degree : Master of Arts (Educational Administration) Thesis Supervisory Committee : Asst. Prof. Dr. Intha Siriwan, B.A., M.Ed., Ph.D. : Phra Mahā Somboon Sudhammo, Asst. Prof. Dr.,

Pali VII., B.A., M.A., Ph.D. : Dr. Phitphiboon Kanchanaphiphith, B.A., M.A., Ph.D. Date of Completion : 15 MARCH 2016

ABSTRACT

This thesis is of 2 objectives namely :- 1) to study the Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhā at Primary Schools, Bangkok Yai District, Bangkok. 2) to study the ways of the Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhā at Primary Schools by way of the research with the 126 exemplary groups of the Administrators and the teachers, by collecting the data and analyzeing the questionnaire of the scale about the values, the percentage, the average and the standard value deviation. From the research, it is found that :- On the side of the Personnel planning work, the administrators and the teachers know and understand the vocation. There are the public charity minds making benefit for the public. On the side of the search for the personnel to do the work, the administrators and the teachers have the morals and consider to choose the personnel who is of the knowledge and the virtues. On the side of maintaining and healing the personnels, the administrators and the teachers praise one who receives the success and support them in the school to have learning at equaly worldly change at present. On the side of the evaluation the practice of the personnel, the administrators and the teachers can control themself to be in the moralities and to have co-operation in solving the problems. The ways of the Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhā at the Primary Schools are :- On the side of the Personnels’ work planning, they should be the good idols of the discipline to the inferior persons.

ค

On the side of searching the personnel to work, they should choose the personnels who are omniscient and have the virtues in vocational work to perform one's duty carefully. On the side of maintaining to heal the personnel side, they should be interested in the teachers’, the personnels’ and students sorrow and happiness. On the side of measurement of the personnel’s practice of the work. the administrators should promote the teacher’s salaries and should praise and the teachers and announce the honors to the excellent personnels to be their mental strength in doing their duties.

ง

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลงไดดวยด จากความเมตตาอนเคราะหจาก ผชวยศาสตราจารย ดร.อนถา ศรวรรณ ประธานกรรมการคมวทยานพนธ พระมหาสมบรณ สธมโม, ผศ.ดร. และดร.พธพบลย กาญจนพพธ กรรมการควบคม ทไดสละเวลาอนมคาใหค าปรกษา แนะน า ตรวจสอบแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยความเอาใจใสอยางดยงมาโดยตลอด รวมทงใหขอคดทเปนประโยชนตอการท าวทยานพนธ จงขอแสดงความขอบคณทานเปนอยางยงไว ณ ทน

ขอขอบคณ พระมหาสม กลยาโณ,ดร. รองศาสตราจารย ดร.วชชดา หนวไล รองศาสตราจารย ดร.อ านวย เดชชยศร ผชวยศาสตราจารย ดร. เรงชย หมนชนะ ผชวยศาสตราจารย ดร.พไชย ชยสงคราม ผเชยวชาญทง ๕ ทาน ทตรวจสอบแกไขเครองมอวจยใหมความสมบรณอยางยงทกทานทไดกรณาใหค าแนะน าทเปนประโยชน และตรวจแกไขวทยานพนธใหถกตองสมบรณยงขน และขอขอบพระคณคณาจารย สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยทกทานทไดประสทธประสาทศลปะวทยาความร แนวคดสรางสรรค และประสบการณตาง ๆ ในขณะศกษาอยในสถาบนน รวมทงรองศาสตราจารย ดร.ปรชา คะเนตนอก ผทอนเคราะหชวยแปลบทคดยอภาษาองกฤษ และอาจารยสทศ สวสด ผใหการชวยเหลอรวมทงเพอน ๆ รวมหองเรยนรน ๙ ทกรป/คน ตลอดจนคณะผบรหาร คณะครอาจารยโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ทกทานทใหความอนเคราะหในการเกบขอมลในการตอบแบบสอบถามครงนเปนอยางดยง

ขอขอบใจพระภกษสามเณรวดถ าแจง ต าบลเขาใหญ อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร ทชวยเหลอในการเรยบเรยง และหาขอมล และเปนก าลงใจทดตอการท าวทยานพนธครงน รวมถงญาตโยมทกทานทใหความอปถมภในดานปจจยสตลอดมา และทกทานทมสวนเกยวของ คณคาและประโยชนอนพงมจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนเครองบชาพระคณบดามารดาผใหก าเนด และคณาจารยผประสทธประสาทวชาความร และผมพระคณทก ๆ ทาน พระครสทธวรธรรมวเทศ จารธมโม (ลอบางใหญ)

๒๙ กมภาพนธ ๒๕๕๙

จ

สารบญ เรอง หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ข กตตกรรมประกาศ ง สารบญ จ สารบญตาราง ซ สารบญแผนภม ฌ ค าอธบายสญลกษณและค ายอ ญ บทท ๑ บทน า ๑

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑ ๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๕ ๑.๓ ปญหาทตองการทราบ ๕ ๑.๔ ขอบเขตของการวจย ๕ ๑.๕ สมมตฐานการวจย ๖ ๑.๖ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๖ ๑.๗ ประโยชนทไดรบ ๘

บทท ๒ แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ๙ ๒.๑ แนวคดการบรหารบคลากรในสถานศกษา ๙ ๒.๑.๑ ความหมายของการบรหารงานบคคล ๙ ๒.๑.๒ ความหมายของการบรหารสถานศกษา ๑๙ ๒.๑.๓ วตถประสงคของการบรหารงานบคคล ๒๑ ๒.๑.๔ ความส าคญของการบรหารงานบคคล ๒๔ ๒.๑.๕ ประโยชนของการบรหารงานบคคล ๒๘ ๒.๒ ทฤษฎการบรหาร ๓๐ ๒.๒.๑ ทฤษฎการบรหาร ๓๐ ๒.๒.๒ ทฤษฎทเกยวของกบการบรหารงานบคคล ๓๔ ๒.๓ หลกไตรสกขาในพระพทธศาสนา ๓๙ ๒.๓.๑ ความเปนมาของหลกไตรสกขา ๓๙ ๒.๓.๒ ความหมายหลกไตรสกขา ๓๙ ๒.๓.๓ ความส าคญของหลกไตรสกขา ๔๔ ๒.๓.๔ ความส าคญของการบรหารตามหลกไตรสกขา ๔๕ ๒.๓.๕ หลกการพฒนาตามหลกไตรสกขา (ศล – สมาธ – ปญญา) ๔๘

ฉ

สารบญ (ตอ) เรอง หนา ๒.๔ การพฒนาการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา ๔๙ ๒.๔.๑ จดมงหมายของหลกไตรสกขา ๔๙ ๒.๔.๒ กระบวนการของหลกไตรสกขา ๕๔ ๒.๔.๓ หลกธรรมในไตรสกขา ๕๕ ๒.๕ ประวตและความเปนมาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๖๓ ๒.๕.๑ ส านกการศกษา โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตกรงเทพมหานคร ๖๔ ๒.๕.๒ โรงเรยนประถมศกษาในสงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ ๖๔ ๒.๖ เอกสารและงานวจยทเกยวของ ๖๕

๒.๖.๑ แนวคดเกยวกบการบรหาร ๖๕ ๒.๖.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารบคลากรสถานศกษา ๖๖ ๒.๖.๓ แนวคดเกยวกบการบรหารตามหลกไตรสกขา ๖๗ ๒.๗ กรอบแนวคดในการวจย ๖๙

บทท ๓ วธด าเนนการวจย ๗๐ ๓.๑. รปแบบการวจย ๗๐ ๓.๒ ประชากรทใชในการวจย ๗๐ ๓.๓ การสรางเครองมอทใชในการวจย ๗๑ ๓.๔ เครองมอทใชในการวจย ๗๒ ๓.๕ วธการเกบรวบรวมขอมล ๗๓ ๓.๖ การวเคราะหขอมล ๗๓ ๓.๗ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ๗๓ บทท ๔ ผลการวจย ๗๕ ๔.๑ ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ๗๕ ๔.๒ ผลการวเคราะหคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน รายดาน รายขอ โดยภาพรวม ๗๗ ๔.๓ ปญหาและขอเสนอแนะแนวทางเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากร ๘๕ ๔.๔ การสมภาษณเกยวกบการพฒนาการบรหารงานบคลากรตามหลก ๘๘ ไตรสกขา

ช

สารบญ (ตอ) เรอง หนา บทท ๕ สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ๙๓ ๕.๑ สรปผลการวจย ๙๓ ๕.๒ อภปรายผลการวจย ๙๕ ๕.๓ องคความรทไดจากการวจย ๑๐๓ ๕.๔ ขอเสนอแนะ ๑๐๓ บรรณานกรม ๑๐๕ ภาคผนวก ๑๑๑ ก แบบสอบถามเพอการวจย ๑๑๒ ข รายนามผทรงคณวฒและผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพเครองมอการวจย ๑๒๐ ค หนงสอขอเชญผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอการวจย ๑๒๒ ง ผลการตรวจสอบความเทยงตรง (IOC) จากผเชยวชาญ ๑๒๘ จ คาความเชอมนจากการทดลองเครองมอ (Try Out) ๑๓๓ ฉ หนงสอขออนญาตแจกแบบสอบถามเพอพฒนาเครองมอการวจย ๑๓๖ ช หนงสออนญาตแจกแบบสอบถามเพอการวจย ๑๓๘ ประวตผวจย ๑๔๗

ซ

สารบญตาราง

ตารางท

หนา

ตารางท ๓.๑ กลมประชากรและกลมตวอยาง ๗๑ ตารางท ๔.๑ วเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ๗๕ ตารางท ๔.๒ คาเบยงเบนมาตรฐานของทศนคตสภาพการพฒนาการบรหารบคลากร

ในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร สรปรวมทง ๔ ดาน

๗๘ ตารางท ๔.๓

คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานของทศนคตเกยวกบสภาพการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานการวางแผนงานบคลากร โดยรวม และรายขอ

๗๙ ตารางท ๔.๔ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานทศนคตเกยวกบสภาพการพฒนาการ

บรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานการจดบคลากรเขาท างาน โดยรวม และรายขอ

๘๐ ตารางท ๔.๕ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานทศนคตเกยวกบสภาพการพฒนาการ

บรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานด ารงรกษาบคลากร โดยรวม และรายขอ

๘๒ ตารางท ๔.๖ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานทศนคตเกยวกบสภาพการพฒนาการ

บรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร โดยรวม และรายขอ

๘๓ ตารางท ๔.๗ แสดงคาความถและคารอยละขอเสนอแนะแนวทางในภาพรวม

ดานการวางแผนงานบคลากร

๘๕ ตารางท ๔.๘ แสดงคาความถและคารอยละขอเสนอแนะแนวทางในภาพรวมดานการ

จดบคลากรเขาท างาน

๘๖ ตารางท ๔.๙ แสดงคาความถและคารอยละขอเสนอแนะแนวทางในภาพรวมดานด ารง

รกษาบคลากร

๘๗ ตารางท ๔.๑๐ แสดงคาความถและคารอยละขอเสนอแนะแนวทางในภาพรวมดานวดผล

การปฏบต ของบคลากร

๘๘

ฌ

สารบญแผนภม

แผนภมท

หนา

๒.๑ กรอบแนวคดในการวจย ๖๙

ญ

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

๑. การระบเลขหมายพระไตรปฎก อกษรยอในวทยานพนธฉบบน ใชอางองจากพระไตรปฎกฉบบไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พ.ศ. ๒๕๓๙ การอางองใชระบบระบ เลม ขอ หนา หลงค ายอชอคมภรดงตวอยาง เชน ท .ม (ไทย) ๑๐ / ๒๐๘ / ๑๕๕. หมายถง ทฆนกาย มหาวรรค พระไตรปฎก เลมท ๑๐ ขอท ๒๐๘ หนา ๑๕๕ ๒. ค ายอชอคมภรพระไตรปฎก อกษรยอในคมภรเลมน ใชอางองจากพระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พ.ศ. ๒๕๓๙ เปนหลกโดยใชระบบยอค า ดงน

พระสตตนตปฎก

ท.ปา. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ปาฏกวรรค (ภาษาไทย) อง. ตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ตกนบาต (ภาษาไทย) ข.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย มหานทเทส (ภาษาไทย) ข.ป. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย ปฏสมภทามรรค (ภาษาไทย) ข.ธ. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ธรรมบท (ภาษาไทย) อง. จตกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย จตกกนบาต (ภาษาไทย)

บทท ๑

บทน า ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ประเทศไทยมการพฒนาและเปลยนแปลงอยางรวดเรวในทกดาน โดยเฉพาะในดานการศกษาทมการเปลยนแปลงและมความจ าเปนอยางยงในการพฒนาปรบเปลยนใหทนกบกระแสความเปลยนแปลงของสงคม โดยกลมเปาหมายทมความจ าเปนอยางยงในการพฒนาคอกลมผทมบทบาทและหนาทส าคญตอการศกษา ไดแก กลมผบรหารโรงเรยน และกลมคร อาจารยผสอน โดยทผบรหารและคณาจารยผมความพรอม มศกยภาพในการพฒนา กสามารถเปนผน าใหแกครผสอนในการจดกระบวนการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ และเมอครอาจารยผสอนมความรความสามารถ มความเชยวชาญแลว กระบวนการจดการเรยนการสอนของครทมคณภาพยอมสงผลเกดประสทธผลตอผเรยนในการฝก อบรม และเรยนรดวย การพฒนาการศกษาใหไดตามมาตรฐานการศกษาแหงชาตเปนเรองทส าคญยง สามารถท าไดและมโอกาสทจะประสบความส าเรจ เพราะเปนเรองของครอาจารยผสอนทกคน ดงจะเหนวา ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๔ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)๑ ไดใหการสนบสนนคณะนกวจยหลกจากคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในการด าเนนงานวจยเพอแสวงหายทธศาสตร แนวทาง และรปแบบการปฏรปการเรยนรทมประสทธภาพชอวา “รปแบบการปฏรปการเรยนรทงโรงเรยนดวยการวจยและพฒนา” เปนโครงการทอยในความสนใจของผบรหารทงหลายทตองท าหนาทในการพฒนาโรงเรยนใหมประสทธภาพตามมาตรฐานการศกษาแหงชาต โดยมผบรหาร เปนกลมเปาหมายทมบทบาทในการด าเนนงาน กระบวนการรปแบบดงกลาวใชเปนเครองมอในการศกษาทสามารถสรางพฒนาการเรยนรทงโรงเรยน๒ เพอเปนเครองมอในการปรบเปลยนรากฐานความรในการพฒนาดานการศกษาใหมทงประสทธภาพและประสทธผล อนง การจดการศกษาในปจจบน ไดมการพฒนาและเปลยนแปลงโดยยดแนวทางตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ทมการกระจายอ านาจในการบรหารและการจดการศกษาทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารบคคล และการบรหารทวไปไปยงคณะกรรมการ และส านกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษาในเขตพนทการศกษา

๑ประเวศ วะส,“ยทธศาสตรทางปญญาและการปฏรปการศกษา”, ใน รายงานการประชมเรองวสยทศนและยทธศาสตรทางการปฏรปการศกษา:วาระแหงชาต, (กรงเทพมหานคร:วฒนาพานช, ๒๕๔๔),หนา ๕. ๒ทศนา แขมมณ, ปฏรปการเรยนรทงโรงเรยน เรองยากทท าไดจรง, (กรงเทพมหานคร: อลฟา มเลนเนยม, ๒๕๔๙), หนา ๑๒.

๒

โดยตรง๓ ในการบรหารงานของสถานศกษาด าเนนไปโดยมผบรหารสถานศกษา ดวยการสนบสนนจากผแทนผปกครอง ผแทนคร ผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน ผแทนศษยเกาของสถานศกษา ผแทนพระภกษสงฆ หรอผแทนศาสนาอน ๆ ในพนท พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท ๓) พทธศกราช ๒๕๕๓ มาตรา ๓๗ ไดบญญตใหการบรหารและการจดการศกษาขนพนฐานโดยการใหยดเขตพนทการศกษา โดยค านงถงระดบของการศกษาขนพนฐาน จ านวนสถานศกษา จ านวนประชากร วฒนธรรมและความเหมาะสมทางดานอนดวย รวมถงการจดการการศกษาขนพนฐานส าหรบบคคลทมความบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ สงคม การสอสารและการเรยนร หรอผทมรางกายพการหรอทพพลภาพ โดยมการจดการศกษาขนพนฐานทจดในรปแบบการศกษานอกระบบหรอการศกษาตามอธยาศยและส าหรบคนทมความสามารถพเศษ รวมทงการจดการศกษาทางไกล และการจดการศกษาทใหบรการในหลายเขตพนทการศกษา๔ การจดท าแผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง พทธศกราช ๒๕๕๒ - ๒๕๕๙ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง คอยดทางสายกลางอยบนพนฐานของความสมดลพอด รจกพอประมาณอยางมเหตผล มความรอบรเทาทนโลก เพอมงใหเกดการพฒนาทยงยนและความอยดมสขของคนไทย เกดการบรณาการแบบองครวมทยดคนเปนศนยกลางของการพฒนาอยางมดลยภาพทง ดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง สงแวดลอม เปนแผนบรณาการศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และกฬา กบการศกษาทกระดบ รวมทงเชอมโยงการพฒนาการศกษากบการพฒนาดานตาง ๆ ทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง วฒนธรรม สงแวดลอม วทยาศาสตร และเทคโนโลย เปนตน โดยค านงถงการพฒนาอยางตอเนองตลอดชวต โดยมเจตนารมณเพอมงพฒนาชวตใหเปนมนษยทสมบรณทงทางรางกาย จตใจ สตปญญา ความร คณธรรม มจรยธรรม และวฒนธรรมในการด ารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข สามารถพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมทมความเขมแขง และมดลยภาพใน ๓ ดาน คอ เปนสงคมคณภาพ สงคมแหงภมปญญาการเรยนร และสงคมสมานฉนท เอออาทร๕ ในสถานการณสงคมไทยปจจบน ตองการผบรหารทมความร ความซอสตย สจรต มคณธรรมจรยธรรม เปนคนทยดมนถอมนในสงทถกตอง ปฏบตหนาทดวยจตส านกมงมนในการเสรมสรางคณความด มความรบผดชอบ ทจะน าพาองคการไปสความส าเรจตามเจตนารมณและ วตถประสงคขององคกรนน ๆ อกทงรวมไปถงการท าใหเกดความรก ความสามคคในหมคณะผปฏบตงานในองคกร ดวยการบรณาการหลกแนวคด ทฤษฎการบรหารเขากบหลกการทาง ค า

๓คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๕, (กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕), หนา ๒๔. ๔ราชกจจานเบกษา, พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓, ใหไว ณ วนท ๑๒/๗/๒๕๕๓ เปนปท ๖๕ ในรชกาลปจจบน, เลมท ๑๒๗, ตอนท ๔๕ ก, หนา ๑. ๕กระทรวงศกษาธการ, แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. ๒๕๕๒–๒๕๕๙), [ออนไลน], แหลงทมา: http://www.moe.go.th/websm/2010/jan/003.htm, [๒๘ พฤศจกายน ๒๕๕๗].

๓

สอนทางพระพทธศาสนาแลวจะท าใหเสรมสรางทกษะการบรหารงานไดดและสมบรณยงขน เพราะในทางพระพทธศาสนาสอนใหทกคน ละเวนการเปนคนชว เปนคนด มคณธรรม จรยธรรม อนง การบรหารงานตองใชทงศาสตรและศลปควบคกนไดแกค าวา “ศาสตร” คอการบรหารงานยอมตองยดกฎ ระเบยบ แบบแผนตามกฎหมาย และค าวา “ศลป” เปนการใชทกษะเทคนคในการชวยงานบรหารใหเกดความยดหยนโดยไมผดระเบยบ กฎเกณฑ กตกา ตามทกฎหมายก าหนด ดงนน ผบรหารจงตองตระหนกในเรองคณธรรมของนกบรหาร ทงขาราชการและเอกชนสามารถน าหลกธรรมมาประยกตใชใหเหมาะสมกบสถานการณบานเมองปจจบน สบเนองจากปญหาเรองคอรรปชน การขดแยงกนในองคกรฯลฯ นกบรหารทดยอมสามารถจงใจบคลากรใหสามคคและพรอมใจกนท างานเพอน าองคกรใหบรรลผลตามเปาหมาย ในพระราชบญญตการศกษา หลกการทก าหนดไวน ท าใหผบรหารสถานศกษาตองก าหนดบทบาทของตนในการบรหารจดการโรงเรยนของตนใหสามารถขบเคลอนไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร โดยก าหนดบทบาทของตนเองใหชดเจนในฐานะทเปนผน าสถานศกษา และจ าเปนตองก าหนดบทบาทในการด าเนนงานกบคณะบคคลทมสวนเกยวของเพอใหมการประสานความรวมมอในการท ากจกรรมภายในโรงเรยนรวมกน รวมทงก าหนดบทบาทในการบรหารจดการภาระงานทงหมดของโรงเรยนใหด าเนนไปไดอยางเปนระบบและมความชดเจนในการด าเนนงานตามเปาหมายทไดก าหนดไว นนคอ การพฒนาการเรยนรของผเรยนทงโรงเรยน๖ การจะท าใหไดผลนนจ าเปนอยางยงทผบรหารสถานศกษาตองมแนวทาง หลกทฤษฎ และหลกธรรม เพอน ามาใชเปนกลไกส าคญในการน าไปสการขบเคลอนการพฒนาการบรหารสถานศกษาทงระบบ การบรหารงานใหประสบความส าเรจตามเปาหมายทก าหนดนน ผบรหารแตละคนกมวถทางในการบรหารของตนเองแตกตางกนไปตามความถนด ความรความสามารถ และประสบการณทตนมอย ในเสนทางทหลากหลายนนลวนจ าเปนตองยดถอแนวทางในการด าเนนงานทงสน ทงทเปนแนวคด ทฤษฎทงในประเทศและจากตางประเทศตามทผบรหารการศกษาไดผานการฝก อบรม ประพฤตปฏบตมา รวมทงการวจย เพอศกษาและพฒนารปแบบการฝกอบรมผบรหารสถานศกษา เพอปฏรปการเรยนรในสถานศกษา และเพอจดท าคมอ เอกสาร และสอประกอบการฝกอบรมผบรหารสถานศกษาเพอการปฏรปการบรหารบคลากร ในสถานศกษา๗ นอกจากนยงมการศกษาทเชอมโยงระหวางหลกธรรมในทางพทธศาสนากบหลกการบรหารมวตถประสงคเพอวเคราะหความสอดคลองของหลกพทธธรรมกบหลกการบรหารการศกษาทครอบคลมถง ๓ หลกการคอ หลกการครองตน หลกการครองคน หลกการครองงาน

๖ทศนา แขมมณ และภาษต ประมวลศลปชย, ประสบการณและกลยทธของผบรหารในการปฏรปการเรยนรทงโรงเรยน, (กรงเทพมหานคร : ปกรณศลป พรนตง, ๒๕๔๗), หนา ๒๗. ๗ทพยาพศ คลงแสง, “การบรหารงานตามหลกพรหมวหาร ๔ ของผอ านวยการสถานศกษาในโรงเรยนสงกดเทศบาลนครนครสวรรค”, ปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๓-๔.

๔

และเพอเสนอหลกการบรหารการศกษาตามแนวพทธธรรม ซงจากผลการวจยพบวา ไดน าเสนอหลกธรรมทหลากหลายท าใหมขอบเขตของการศกษาทกวางขวาง และท าใหผบรหารสามารถเลอกหลกธรรมเพอน าไปประยกตใชเปนแนวทางการบรหารสถานศกษาในทางปฏบต ทเหมาะสมกบการบรหารงานบคคลในสถานศกษาของตนเองได พระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงการปฏบต หรอเปนศาสนาแหงความเพยรพยายามหลกธรรมค าสอนของพระพทธเจาจงเนนมงทการปฏบตเปนส าคญ หลกคณธรรมและศลธรรมของพระพทธศาสนาทมผลตอสงคมไทย คอสามารถเขามาพสจนไดดวยตนเองวาอะไรจรง อะไรไมจรง พระพทธศาสนาใหทกคนมาพสจนไดดวยการปฏบตดวยตนเองวาไดผลจรงหรอไม การเลอกหลกธรรมมาปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายในการจะเปนนกบรหารทเกงและด ควรประพฤตปฏบตธรรม ขอปฏบตทเปนหลกส าหรบศกษา คอสกขา ๓ หรอไตรสกขา หลกไตรสกขา หมายถง ขนตอนของการฝกอบรมตนทมล าดบของความเจรญขนตามล าดบตามหลกไตรสกขา คอ ขอทควรศกษา ขอปฏบตทเปนหลกส าหรบศกษา คอ ฝกหดอบรม กาย วาจา ใจและปญญา ใหยงขนไปตามล าดบจนบรรลจดหมายสงสดคอพระนพพาน ประกอบดวย ๑) อธศลสกขา สกขาคอ ศลอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมในทางความประพฤตทางกาย วาจา เชน ศล ๕ ศล ๘ เปนตน ๒) อธจตตสกขา สกขา คอจตอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกหดอบรมจตเพอใหเกดคณธรรมทางใจ เชน สมาธ สตสมปชญญะ เปนตน ๓) อธปญญาสกขา สกขา คอปญญาอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมปญญาเพอใหเกดสมมาทฏฐ เชน ความเชอในเรองกรรม ท าดไดด ท าชวไดชว เปนตน๘ มหลกธรรมในพระพทธศาสนามากมาย ทมความสอดคลองกบหลกการบรหารและ มความเหมาะสมกบงานบรหารในบรบททแตกตางกนไป ส าหรบการวจยครงนผวจยสนใจหลกพทธธรรมทสามารถน าไปประยกตใชกบการบรหารสถานศกษา จงไดเลอกศกษาเฉพาะหมวดธรรมทมความเกยวของโดยตรง และสามารถน าไปใชไดกบการบรหารสถานศกษา คอหลก ไตรสกขา ประกอบดวยศล สมาธ ปญญา และสนใจศกษาความคดเหนของผบรหารสถานศกษาในการน าหลกพทธธรรมไปใชในการบรหารสถานศกษา รวมทงการศกษาทศนะของผบรหารสถานศกษา คร อาจารย ในการประยกตใชหลกพทธธรรมในสถานศกษา ทงนเพอท าใหไดแนวทางการบรหารสถานศกษา โดยมหลกพทธธรรมเปนพนฐานอนจะเปนประโยชนตอผบรหารสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของกบสถานศกษาในการน าหลกไตรสกขาไปประยกตใช ดวยเหตน ผวจยจงสนใจศกษาเรอง แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ซงนอกจากจะเกดผลประโยชนตอผบรหาร คร อาจารย และบคลากร โรงเรยนแลว ในปจจบนยงเปนดชนชวดอยางหนงในการประเมนคณภาพและผลงานผบรหาร คร อาจารย บคลากรของ

๘พระธรรมปฎก (ป .อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม,พมพครงท ๙, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓), หนา ๑๒๗.

๕

โรงเรยน เพอจะน าผลการศกษาไปเปนแนวทางในการพฒนาคร อาจารย บคลากรใหคณธรรม เปนแบบอยางทดแกนกเรยนในโรงเรยนใหมความเกง ด และมสข เปนการสนบสนนการบรหารงานโรงเรยนใหบรรลผลตามวตถประสงคทก าหนดไวดวย ๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๑.๒.๑ เพอศกษาสภาพการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๑.๒.๒ เพอศกษาแนวทางพฒนาการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๑.๓ ปญหาทตองการทราบ ๑.๓.๑ สภาพการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร มอะไรบาง ๑.๓.๒ แนวทางพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร เปนอยางไร ๑.๔ ขอบเขตการวจย การวจยเรอง แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ใชวธการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยเครองมอทใชในการวจยคอแบบสอบถาม (Questionnaire) ผวจยไดก าหนดขอบเขตเพอด าเนนการวจย ดงน ๑.๔.๑ ขอบเขตดานเนอหา ศกษาแนวคดและทฤษฎทเกยวของการบรหารบคลากรโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร หลกธรรม วธการ และงานวจยทเกยวของ ๑.๔.๒ ขอบเขตดานตวแปร ตวแปรทใชวจยครงน ผวจยแบงออกเปน ๒ ตวแปร ดงน ๑. ตวแปรตน ไดแก สถานภาพทวไปของผบรหาร และอาจารยประจ าในการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร จ านวน ๑๒๖ คน ๘ โรงเรยน ๒. ตวแปรตาม ไดแก แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ประกอบดวย ๔ ดาน ไดแก ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๒. ดานการจดบคลากรเขาท างาน ตามหลกไตรสกขา

๖

๓. ดานด ารงรกษาบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๔. ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๑.๔.๔ ขอบเขตดานประชากร ประชากรทใชการวจยครงน ไดแก ผบรหาร และครโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ไดกลมตวอยาง ๑๒๖ คน จากประชากรทงหมด ๔๔๐ คนจาก ๘ โรงเรยน ไดแก (๑) โรงเรยนประถมทวธาภเษก (๒) โรงเรยนวดนาคกลาง (๓) โรงเรยนวดหงสรตนาราม (๔) โรงเรยนวดใหมพเรนทร (๕) โรงเรยนวดราชสทธาราม (๖) โรงเรยนวดดดวด (๗) โรงเรยนวดประดฉมพล และ (๘) โรงเรยนวดสงขกระจาย ๑.๔.๕ ขอบเขตดานระยะเวลา ระยะเวลาใชในการวจยครงน ผวจยเรมด าเนนการวจย ตงแตเดอน พฤษภาคม ๒๕๕๘ ถง เดอน กมภาพนธ ๒๕๕๙ รวมเวลา ๙ เดอน ๑.๕ สมมตฐานการวจย ผบรหาร และอาจารย มปจจยสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อาย วฒการศกษา และประสบการณการท างานแตกตางกน มความคดเหน ตางกน ทมปจจยสงผลตอการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร แตกตางกน ๑.๖ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย หลกไตรสกขา หมายถง หลกธรรม ๓ ประการ เปนขอปฏบตทผบรหาร คร อาจารย พงฝกฝนอบรมตนเพอน ามาประยกตใชในการบรหาร ประกอบดวย ๑. ศล หมายถง การเวนชว ประพฤตด ปฏบตเพอความปกตสงบเรยบรอยไมท าใหตนและผอนเดอนรอน ขอปฏบตเหลานเรยกวา “ศลสกขา” แปลวา สงทควรศกษาอบรม ขนศล ๒. สมาธ หมายถง การฝกฝนหรออบรมจตใจใหเหมาะสม ตงมนในลกษณะทพรอมจะปฏบตงานคอ พจารณาความเปนจรง เพอเปนพนฐานของการเจรญปญญา การฝกบงคบจตใจใหตงมนโดยระลกรตวทวพรอมเรยกวา “จตตสกขา” ขนสมาธ ๓. ปญญา หมายถง การฝกฝนอบรมในการพจารณาใหเกดความรความเขาใจทถกตองตามความเปนจรง หมายถง การฝกฝนอบรมจนเกดความรแจงเหนจรงในสงทงปวงแลว เกดความสลดสงเวชเบอหนายในสงทไมเทยง เปนทกข และเปนอนตตาได การฝกฝนเชนนเรยกวา “ปญญาสกขา” ขนปญญา ผบรหาร หมายถง คร อาจารยผไดรบการแตงตงใหมต าแหนงทางการบรหารงานภายในหนวยงาน การบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

๗

ผบรหารสถานศกษา หมายถง บคลากรทางการศกษา คร อาจารย ผมหนาทในการบรหารจดการโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร เพอใหการด าเนนงานของโรงเรยนไปส เปาหมายของการพฒนาบคลากรตามหลกไตรสกขา ประกอบดวย ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน ๓) ดานด ารงรกษาบคลากร และ ๔) ดานวดผลการปฏบตของบคลากร การบรหารบคลากร หมายถง การด าเนนการเกยวกบการวางแผนงาน สรรหาบคลากรเขาท างาน รกษาบคลากร วดผลการปฏบตงานบคลากร ของผบรหารสถานศกษา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ประกอบดวย ๔ ดาน ไดแก ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร หมายถง การก าหนดความตองการการใชบคลากรเพอด าเนนการสรรหาและคดเลอกบคลากรลวงหนาเพอใหไดบคคลซงมวฒ ความร ความสามารถ ตลอดจนก าหนดใชบคคลใหเกดประโยชนสงสด ๒. ดานการจดบคลากรเขาท างาน หมายถง การสรรหา จงใจใหบคคลมาสมครงานโดยยดหลกความหลากหลายของผสมครในการคดเลอกบคคลเพอใหไดมโอกาสคดเลอกผทมความเหมาะสมกบงานในหนาท รวมทงการมอบหมายความรบผดชอบในต าแหนงหนาท ๓. ดานด ารงรกษาบคลากร หมายถง การธ ารงบคคลไวใหอยในองคกรนานทสด ท าใหบคลากรปฏบตงานในหนาทอยางเตมก าลงความสามารถและดวยความเตมใจ ๔. ดานวดผลการปฏบตของบคลากร หมายถง การด าเนนการวด ประเมนผล ตดตามตรวจสอบผลการปฏบตงานและการพฒนางานของบคลากรอยางเปนระบบ บคลากร หมายถง ขาราชการคร และบคลากรในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โรงเรยน หมายถง โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ทง ๘ โรงเรยน ไดแก โรงเรยนประถมทวธาภเษก โรงเรยนวดนาคกลาง โรงเรยนวดหงสรตนาราม โรงเรยนวดใหมพเรนทร โรงเรยนวดราชสทธาราม โรงเรยนวดดดวด โรงเรยนวดประดฉมพล และโรงเรยนวดสงขกระจาย ส านกงานเขต หมายถง ส านกเขตพนทจดการศกษาระดบประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

๘

๑.๗ ประโยชนทไดรบ ๑.๗.๑ ไดผลการวจยเกยวกบสภาพการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๑.๗.๒ ไดแนวทางพฒนาการ การบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๑.๗.๓ ผลการวจยทได ผบรหาร คร อาจารยผทเกยวของ สามารถน าไปใชพฒนาคณภาพการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ตอไป

บทท ๒

แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ การวจยในครงน ผวจยมงศกษา “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” ผวจย ไดศกษาคนควาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยตาง ๆ ทสอดคลองกน โดยมหวขอเรยงล าดบตามสาระ ดงตอไปน ๒.๑ แนวคดการบรหารบคลากรในสถานศกษา ๒.๒ ทฤษฎการบรหาร ๒.๓ หลกไตรสกขาในพระพทธศาสนา ๒.๔ การพฒนาการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา ๒.๕ ประวตและความเปนมาของโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๒.๖ เอกสารและงานวจยทเกยวของ ๒.๗ กรอบแนวคดในการวจย ๒.๑ แนวคดการบรหารบคลากรในสถานศกษา ๒.๑.๑ ความหมายของการบรหารงานบคคล ค าวา “การบรหารงานบคคล” เปนศพททางวชาการ ทคณะรฐประศาสนศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรไดบญญตขนใชโดยถอดความจากค าในภาษาองกฤษวา Personnel Administration หรอ Personnel Management การบรหารดานบคลากรทเรยกกนโดยทวไปวา การบรหารงานบคคล ในภาษาองกฤษมการใชการบรหารงานบคคลหลายค าเชน Personnel Administration, Personnel Management, Labor Relations, Industrial Relations, Management of Human Resource และ Manpower Management เปนตน ในภาษาไทยกมใชอยหลายค าเชนเดยวกน เชน การบรหารงานบคคล การบรหารบคลากรการจดการงานบคคล และการบรหารงานเจาหนาท เปนตน เนองจากในยคปจจบน วงวชาการและวชาชพบรหารใชค า “การบรหารงานบคคล” กนอยางกวางขวางจนเปนทยอมรบ กนโดยทวไป แนวคดของการบรหารงานบคคลโดยทวไปนนไดมนกการศกษา นกวชาการ นกบรหารทงหลายใหนยามความหมายไวหลากหลาย ไดแก โบวน และ ฮารวย (Bowin & Harvey) กลาววา การบรหารงานบคคล คอ กจกรรมในการดงดด พฒนา จงใจ และรกษาระดบผลการปฏบตงานของพนกงานภายในองคการใหอย

๑๐

ในระดบสง รวมทงการหลอมรวมความตองการของบคคลแตละคน เพอใหบรรลเปาหมายขององคการทงดานความเจรญเตบโตและการพฒนา๑ บช (Beach) ไดใหความหมายวา การบรหารงานบคคล คอ การด าเนนการตาง ๆ ท เกยวกบบคคล การคดเลอก การใหการศกษาอบรม การจายคาตอบแทน การควบคมอตราก าลง การสรางแรงจงใจในการปฏบตงาน การสรางภาวะผน าและการสรางมนษยสมพนธทดสงผลส าเรจตอ องคการ๒ มนด และ นอร (Mondy & Noe) กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง การบรหารทรพยากรมนษยใหเกดประโยชนสงสด เพอใหบรรลวตถประสงคขององคการ๓ พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) กลาววา การบรหาร หมายถง การด าเนนกจการใหส าเรจดวยความรวมมอกบผอน ไมวาจะเปนกจการเพอประโยชนทางธรกจ กจการบานเมอง หรอกจการในครอบครวกอยภายใตหลกการเดยวกน ฉะนน การบรหารจงเกยวของกบทกกจการ โดยการด าเนนกจการรวมกบผอน มองคประกอบทงภายนอกและภายใน๔ บรรยงค โตจนดา กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง กระบวนการในการ สรรหาบคคลเขามาปฏบตงาน เพอใหไดบคลากรทมคณภาพเหมาะกบงานทก าหนดไว ทงผบรหารยงใชเทคนคการบรหารงานเพอใหเกดความพอใจในการปฏบตงาน ใหบคคลทปฏบตงานมการพฒนาคณภาพและฝมอในการท างาน มการประเมนผลงาน การธ ารงรกษาทรพยากรบคคลทมคาเอาไว มการจายคาตอบแทน สวสดการและประโยชนเกอกลแกบคคลทอยในองคการ การสรางขวญก าลงใจ สรางจรยธรรมและทศนคตทดตอองคการหรอวฒนธรรมขององคการทเหมาะสม๕ พนส หนนาคนทร กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง การทองคการจดวาง กระบวนการตาง ๆ เพอประโยชนในการทจะไดมาซงบคคลทมคณภาพตามความตองการและความจ าเปน เมอไดมาแลวกตองก าหนดแนวทางทชดเจนในอนทจะบ ารงรกษา ตอบแทนพฒนา ประเมนผลการท างาน ตลอดจนก าหนดวธการทจะใหความมนคงแกชวตการท างานและการ พจารณาใหออกจากงานตามวาระหรอดวยสาเหตอน เชน ไมสามารถทจะท างานตอไปได ไมวาจะดวยการดอยความสามารถหรอการประพฤตทไมสมควรกตาม ในกรณดงกลาว ผบรหารและ

๑Bowin, R.B., & Harvey, D., Human Resource Management : An experiential approach. 2 nd ed., (Upper Saddle River, NJ. : Prentice-Hall, ๒๐๐๑), p.๖. ๒ Beach, D.S., Personnel : The Management of People at Work, 4 th ed., (New York : Macmillan Publishing Co., Inc., 1980), p. 54. ๓Mondy, R.W. & Noe, R.M., Human Resource Management. 9 th ed., (Upper, Saddle River, NJ : Prentice-Hall, 2005), p. 4. ๔พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), คณธรรมสาหรบนกบรหาร, (กรงเทพมหานคร : มลนธ พทธธรรม, ๒๕๓๔), หนา ๒-๖. ๕บรรยงค โตจนดา, การบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร : อมรการพมพ, ๒๕๔๓), หนา ๑๖.

๑๑

ผปฏบตงานอาจจะไมเคยพบตวกนเลย แตผปฏบตจะตองเดนไปตามเสนทางทวางไว๖ วโรจน สารรตนะ กลาวถง การบรหาร ซงตรงกบค าในภาษาองกฤษว าAdministration และ Management ซงจะใชค าวา Administration กตอเมอไมตองการใชค าทมความหมายหนกไปในทางการจดการทางธรกจเอกชน หรอไมตองการใชค าทจะท าใหเกดความสบสน เพราะค าวา การจดการ (Management) มความหมายแคบกวา ซงหมายถงเปน ผบรหารงานขององคการแหงใดแหงหนงหรอหนวยงานใดหนวยงานหนง แตทงสองค านสามารถใชแทนกนได ดงนน เมอพดถงการบรหารงานโดยทวไปหรอการบรหารงานราชการจงนยมใชค าวา Administration มากกวา สวนค าวา Management นยมใชในทางบรหารธรกจ แตอยางไรกตามทงสองค านกมความหมายเหมอนกน (Synonym) ใชแทนกนได แตทนยมใชตางกนในสวนการบรหารราชการและบรหารธรกจเทานน๗ ศรพร พงศศรโรจน กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง ศลปะในการคดเลอกบคคลเขาท างาน โดยใหไดบคคลทเหมาะสม พฒนาบคคลใหมคณภาพและใชบคคลนน ๆ ปฏบตงานใหเกดประสทธผลอยางมประสทธภาพ พรอมกบการรกษาทรพยากรนไวอยางผมคณคาเพอใหไดมาซงผลผลตหรอบรการทงปรมาณและคณภาพของงานอยางสงสด๘ สมาน รงสโยกฤษฎ กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง การด าเนนการเกยวกบบคคลในองคการหรอหนวยงาน นบตงแตการสรรหาบคคลมาปฏบตงานการบรรจแตงตง การพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน ไปจนถงการใหบคคลพนจากงาน๙ เสนาะ ตเยาว กลาววา การบรหารงานบคคลเปนกระบวนการทท าใหไดคนใชคน และบ ารงรกษาคนทมประสทธภาพในการปฏบตงานในจ านวนทเพยงพอและเหมาะสมนนคอ หนาททางดานการรบสมคร การคดเลอก การฝกอบรม การพฒนาตวบคคล การรกษาระเบยบวนยการใหสวสดการและการโยกยายเปลยนแปลงต าแหนงงาน๑๐ สนทร อามาตย กลาววา การบรหารงานบคลากร หมายถง กระบวนการด าเนนเกยวกบบคลากรในองคการหรอหนวยงาน เรมตงแตการคดเลอก การสรรหา การพฒนาธ ารง

๖พนส หนนาคนทร, ประสบการณในการบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร : พรานนกการพมพ, ๒๕๔๒), หนา ๑๕. ๗วโรจน สารรตนะ, การบรหารการศกษา หลกการ ทฤษฎ หนาท ประเดนและบทวเคราะห, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพทพยวสทธ, ๒๕๔๖), หนา ๒- ๓. ๘ศรพร พงศศรโรจน, องคการและการจดการ, (กรงเทพมหานคร : หจก. เทคนค, ๒๕๔๐), หนา ๑๔๐. ๙สมาน รงสโยกฤษณ, การบรหารงานบคคลแผนใหม, พมพครงท ๕, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนพานช, ๒๕๔๑), หนา ๑. ๑๐เสนาะ ตเยาว, การบรหารงานบคลากร , พมพครงท ๑๒ , (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๓), หนา ๑๑.

๑๒

รกษาและการใหพนจากการปฏบตงาน เพอใหไดผลจากการปฏบตงานของบคลากรตอหนวยงานมากทสด๑๑ สธ สทธสมบรณ และสมาน รงสโยกฤษฎ กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถงกระบวนการเกยวกบการวางนโยบาย การวางแผน การวางระเบยบขอบงคบเกยวกบตวบคคลทปฏบตงานในองคการหรอหนวยงานเพอจะใหไดมาไดประโยชนและบ ารงรกษาไวซงทรพยากรดานมนษย (Human Resources)ใหมประสทธภาพและมปรมาณเพยงพอเพอใหการปฏบตงานบรรลตามวตถประสงค กระบวนการนรวมถงหนาทตาง ๆ ทงหมด ตงแตการสรรหาบคคลเขาปฏบตงาน จนกระทงออกจากงาน๑๒

อาภสสร ไชยคนา กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง การวางแผนก าหนดนโยบาย การด าเนนงานในการบรหารทรพยากรมนษย ตงแตการแสวงหาคนทมความร ความสามารถใชใหเปนประโยชน พฒนาใหมคณภาพและประสทธภาพ๑๓

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต กลาววา ผบรหารสถานศกษา หมายถง ผบรหารในฐานะหวหนาหนวยงานและเปนผน าในการด าเนนการตาง ๆ ของสถานศกษา จะตองใชความรความสามารถและวสยทศนในการบรหารงานใหสถานศกษาด าเนนการไปดวยความเรยบรอย ผบรหารสถานศกษาจะตองมบทบาทในการด าเนนงานโดยทวไป ดงตอไปน ๑. การจดโครงการบรหารงานบคลากรในสถานศกษาใหเปนระบบ ๒. การปฐมนเทศเกยวกบการปฏบตงานตามระเบยบการปฏบตงานในสถานศกษา ๓. การก าหนดบทบาทหนาทของบคลากรแตละคนใหชดเจน ๔. การมอบหมายงานตามความรความสามารถของบคลากร ๕. การมอบหมายใหตรงกบความถนด ๖.การควบคมก ากบ ตดตามและนเทศใหบคลากรปฏบตงานอยางเตมความสามารถ เตมใจและเตมเวลา โดยเฉพาะอยางยงใหเตมศกยภาพเพอใหการปฏบตงานเปนไปตาม วตถประสงคของสถานศกษา ๗. การสงเสรมขวญและก าลงใจในการปฏบตงานของบคลากรในสถานศกษา ๘. การสงเสรมสนบสนนใหบคลากรทางการศกษาหาความรอยเสมอ ๙. จดใหมการพฒนาบคลากรในทกรปแบบ ๑๐. การดแลการด าเนนการเกยวกบสวสดการของบคลากร ๑๑. การด าเนนการประเมนผลเปนระยะ ๆ ตามลกษณะของงานในสถานศกษา

๑๑สนทร อามาตย, การบรหารงานบคลากรในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกด สานกงานการประถมศกษา อ าเภอโกสมพสย จงหวดมหาสารคาม. ปรญญานพนธ กศ.ม. (บรหารการศกษา). มหาสารคาม : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสารคาม, ๒๕๔๔, หนา ๑๗. ๑๒สธ สทธสมบรณและสมาน รงสโยกฤษฎ, หลกการบรหารเบองตน, พมพครงท ๑๗. (กรงเทพมหานคร : สวสดการส านกงาน ก.พ., ๒๕๔๑), หนา ๓๓. ๑๓อาภสสร ไชยคนา. การบรหารงานบคคล. (เชยงใหม : คณะครศาสตร สถาบนราชภฏเชยงใหม, ๒๕๔๒), หนา ๔.

๑๓

๑๒. การด าเนนการประเมนการเกยวกบการเขารบราชการและออกจากราชการของบคลากรในสถานศกษา๑๔ ปรยาพร วงศอนตรโรจน ไดกลาวถง การบรหารงานวชาการ หมายถง การบรหารสถานศกษา โดยมการจดกจกรรมทกสงทกอยางทเกยวกบการปรบปรงพฒนาการเรยนการสอนใหไดผลดและมประสทธภาพเกดประโยชนสงสดกบผเรยน ซงขอบจางงานวขาการประกอบดวย๑๕ ๑. การวางแผนเกยวกบงานวชาการ เปนการวางแผนเกยวกบการพฒนาหลกสตร และการน าหลกสตรไปใช ๒. การด าเนนงานเกยวกบการเรยนการสอน เพอใหการสอนของสถานศกษาด าเนนไปดวยด และสามารถปฏบตได ๓. การจดการบรหารเกยวกบการเรยนการสอน ๔. การวดและประเมนผล

สเมธ เดยวอศเรศ กลาวถงความหมายของการบรหารงานบคคลวา หมายถง การบรหารทรพยากรมนษยเพอใหการด าเนนการบรรลวตถประสงคขององคการ โดยมขอบขายของการบรหารตงแต การวางแผน การสรรหา การบรรจ การแตงตง การพฒนาบ ารงขวญและการใหพนจากงาน เปาหมายทส าคญของการบรหารงานบคคล คอ การไดมาซงบคคลทมความรความสามารถเหมาะสมกบความตองการของหนวยงาน ท าใหเขามความพอใจในการปฏบตงานและงานทไดรบมอบหมายส าเรจอยางมประสทธภาพ๑๖

วเชยร วทยอดม ไดใหความหมายของการบรหารไวคอ “การด าเนนการในกจกรรมตางๆ ในองคการ อนเปนเรองของกลมบคคลทรวมมอรวมใจกนด าเนนการอยางใดอยางหนงเพอบรรลตามวตถประสงคทองคการตงเปาหมายไว”๑๗

สภาพรพศาลบตร ไดใหความหมายของการบรหารงานบคลากร ไววา หมายถง ภารกจหนาททส าคญประการหนงของผบรหาร ทใชทงศาสตรและศลปะในการจดวางแผนก าลงคน การสรรหา คดเลอก และการบรรจบคคลทมความรความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงงานพรอมทงสามารถใชประโยชนใหเกดผลสงสด ธ ารงรกษาและพฒนาบคคลเหลานนเพอผลส าเรจขององคการ๑๘

๑๔ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร, พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม(ฉบบท ๒), (กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕), หนา ๑๓.

๑๕ ปรยาพร วงศอนตรโรจน, การบรหารงานวชาการ, กรงเทพมหานคร: ศนยสงเสรมกรงเทพ, ๒๕๕๓), หนา ๑๖.

๑๖สเมธ เดยวอศเรศ,การบรหารบคลากรในโรงเรยน,(ชลบร:มหาวทยาลยศรนครทรวโรฒบางแสน,๒๕๒๙),หนา๕.

๑๗วเชยร วทยอดม. องคการและการจดการ. (กรงเทพมหานคร : ธนะธชการพมพ,๒๕๕๐),หนา ๑. ๑๘สภาพร พศาลบตร, การสรรหาและบรรจพนกงาน,(กรงเทพมหานคร : ศนยเอกสารและต ารา

สถาบนราชภฏสวนดสต,๒๕๔๓),หนา๑.

๑๔

นงนช วงษสวรรณ ไดสรปความหมายของการบรหารงานบคลากรวา เปนกระบวนการทางการบรหารทสรรหาบคคลมาปฏบตงานใหบคลากรไดปฏบตงานอยางเตมความสามารถดวยความเตมใจ๑๙

ณฏฐพนธ เขจรนนทร การจดการทรพยากรมนษย หมายถง กระบวนการทผบรหาร ผมหนาทเกยวกบบคลากรขององคการและ/ หรอบคคล ทเกยวของกบบคลากรขององคการรวมกนใชความร ทกษะและประสบการณในการสรรหา การคดเลอกและบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมใหเขาปฏบตงานในองคการพรอมทงด าเนนการ ตลอดจนสรางหลกประกนใหแกสมาชกทตองพนจากการรวมงานกบองคการ ใหสามารถด ารงชวตในสงคมไดอยางมความสขในอนาคต๒๐

อษณย จตตะปาโล และ นตประวณ เลศกาญวต ไดใหความหมายของการบรหารงานบคคลไว หมายถง การปฏบตการเกยวกบตวบคคลหรอเจาหนาทในองคการใดองคการหนง นบตงแตการสรรหาคนเขาท างาน การคดเลอก การบรรจแตงตง การโอน การยาย การฝกอบรม การพจารณาความดความชอบ การเลอนต าแหนง การเลอนเงนเดอน การปกครองบงคบบญชา การด าเนนการทางวนย การใหพนจากงาน และการจายบ าเหนจบ านาญเมอออกจากงานไปแลวสามารถสรปได ดงน๒๑ ๑.การบรหารงานบคคล เปนการบรหารทรพยากรมนษย เพอใชคนใหเหมาะสมกบงานตามวตถประสงคและตามความตองการของหนวยงาน ๒.การบรหารงานบคคลมขอบเขตกวางขวาง ครอบคลมตงแตการแสวงหา การคดเลอก การจดสรรบคคลเขาสหนวยงานจนกระทงพนจากหนวยงาน ๓.การบรหารงานบคคล เปนกระบวนการเรมตนตงแตการก าหนดนโยบาย การก าหนดแผนงาน และความตองการตวบคคล การสรรหา การคดเลอก การพฒนา การก าหนดสวสดการ และประโยชนเพอการประเมนผลการปฏบตงาน การเลอนต าแหนง การโอนยาย การพนจากการปฏบตหนาทของบคลากร

ธรวฒ ประทมนพรตน ใหความหมายของการบรหารงานบคคลไววา “ภารกจอยางหนงของบคคล ผทเปนผบรหารการศกษา ทจะกระท าตามขนตอนตอไปน คอ การวางแผนเพอใหไดมาซงบคลากร การสรรหา การบรรจแตงตง การพฒนา การบ ารงขวญ การจงใจ การใหคาตอบแทน๒๒

วลาวรรณ รพพศาล ไดใหความหมายของการบรหารงานบคคล หมายถง การใชทรพยากรบคคลอนทรงคณคาขององคการใหปฏบตงานไดส าเรจตามวตถประสงคขององคการ

๑๙นงนช วงษสวรรณ, การบรหารทรพยากรมนษย,(กรงเทพมหานคร : จามจรโปรดกท,๒๕๔๖), หนา ๖. ๒๐ณฏฐพนธ เขจรนนทร, การจดการทรพยากรมนษย,(กรงเทพมหานคร : เมดทรายพรนตง,๒๕๔๒),

หนา ๓. ๒๑อษณย จตตะปาโล และ นตประวณ เลศกาญวต. การบรหารงานบคคล ระดบประกาศนยบตร

วชาชพชนสง(ปวส.), (กรงเทพมหานคร : ศนยสงเสรมวชาการ,๒๕๔๘),หนา ๓. ๒๒ธรวฒ ประทมนพรตน,การบรหารบคลากรทางการศกษา,(สงขลา : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ภาคใต,๒๕๓๖),หนา ๕.

๑๕

โดยมภารกจหลก ๗ ดาน คอ การวางแผนก าลงคน การสรรหาและการคดเลอก การฝกอบรมพฒนา การจายคาตอบแทน และผลประโยชนเกอกล การดแลสขภาพความปลอดภย แรงงานสมพนธ และการวจยดานทรพยากรมนษย๒๓

อทย หรญโต ใหความหมายการบรหารงานบคคล ไววา การปฏบตการเกยวกบตวบคคลหรอเจาหนาทในองคการใดองคการหนง นบตงแตการสรรหาคนเขาท างาน การคดเลอก การบรรจแตงตง การโอนยาย การฝกอบรม การพจารณาความดความชอบ การเลอนต าแหนง การเลอนเงนเดอน การปกครองบงคบบญชา การด าเนนการทางวนย การใหพนจากงาน และการจายบ าเหนจบ านาญเมอออกจากงานไปแลว๒๔

สมพงศ เกษมสน ไดใหความหมายในสารานกรมการบรหารวา การบรหารงานบคคลจดเปนการจดการเกยวกบบคคลนบตงแตการสรรหาบคคลเขาปฏบตงาน การดแลบ ารงรกษา จนกระทงพนไปจากการปฏบตงาน๒๕

อมร รกษาสตย ไดใหความหมายของการบรหารงานบคคลวา หมายถง งานทเกยวของกบตงบคคลหรอเจาหนาทในองคการนบตงแตการแสวงหาการรบสมคร การสบคดเลอก การบรรจแตงตง การโอนการยาย การฝกอบรม การประเมนผล การปฏบตงาน การพจารณาความดความชอบของงาน การก าหนดอตราเงนเดอนคาจาง การจดสวสดการการปกครองบงคบบญชา การด าเนนการทางวนย การใหพนจากต าแหนง การชวยเหลออ านวยความสะดวกตาง ๆ แกผปฏบตงานตลอดจนการใหสนน าใจ การใหรางวลบ าเหนจบ านาญเมอออกจากงาน ๒๖

ธงชย สนตวงศ ไดอธบายความหมายของการบรหารงานบคคลไววา หมายถง “ภารกจของผบรหารงานบคคล (และของผช านาญการดานบคลากรโดยเฉพาะ) ทมงปฏบตในกจกรรมทงปวงทเกยวของกบบคคล เพอใหปจจยดานบคคลขององคการเปนทรพยากรมนษยทมประสทธภาพสงสดตลอดเวลา ทจะสงผลส าเรจตอองคการ๒๗

วจตร ศรสอาน ไดกลาวถง การบรหารงานบคคล คอ การไดมาซงบคลากรทมความรความสามารถเหมาะสมตามความตองการของหนวยงาน โดยหนวยงานสามารถดงดด ธ ารงรกษา และพฒนาใหผทมความรความสามารถพงพอใจทจะปฏบตงานกบหนวยงานนาน

๒๓วลาวรรณ รพพศาล, ความรพนฐานในการบรหารทรพยากรมนษย, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

วจตรหตถกร, ๒๕๕๔), หนา ๒. ๒๔อทย หรญโต, หลกการบรหารบคคล, (กรงเทพมหานคร : โอ เอสพรนตงเฮาส,๒๕๓๑),หนา ๒. ๒๕สมพงศ เกษมสน, หลกการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๑๗), หนา ๑๒๙. ๒๖อมร รกษาสตย, การปรบปรงระบบดานการบรหารงานบคคล , (กรงเทพมหานคร : สถา

บณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๓๕), หนา ๑๕. ๒๗ธงชย สนตวงศ, การบรหารงานบคคล, พมพครงท ๖ ,(กรงเทพมหานคร : ส านกงานการพมพรวม

ใจ, ๒๕๓๖), หนา ๑.

๑๖

ทสดเทาทหนวยงานตองการ ทงน เ พอใหหนวยงานสามารถกระท าภารกจไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลตามความมงหมายหนวยงาน๒๘

พะยอม วงศสารศร ไดใหแนวคดเกยวกบการบรหารงานบคลากรไววา “การจดทรพยากรมนษย คอ กระบวนการทผบรหารใชศลปะและกลยทธด าเนนการแสวงหา คดเลอก และบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมใหปฏบตงานในองคการ พรอมทงใหความสนใจการพฒนา ธ ารงรกษา ใหสมาชกทปฏบตงานในองคการพฒนาเพมพนความร ความสามารถ มสขภาพกายสขภาพจตทดในการท างาน และยงรวมไปถงการแสวงหาวธการทท าใหสมาชกในองคการทตองพนจากงานดวยเหตทพพลภาพ เกษยณอายหรอเหตอนใดในงาน ใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมอยางมความสข๒๙

สมเกยรต พวงรอด ไดเสนอแนวคดเกยวกบ การบรหารงานบคคล โดยใหความส าคญและมองในลกษณะทเปนภาพรวมทงระบบ ดงน๓๐

๑.เพอสรางตวปอนทมคณภาพ ควรไดบคลากรทมความร ความสามารถ และมความเหมาะสมกบงาน มคณสมบตสอดคลองกบความตองการขององคการ

๒.เพอพฒนากระบวนการใหมประสทธภาพ ความตอเนองของการบ ารงรกษา การใหขวญและก าลงใจขณะท างาน การฝกฝนสรางความช านาญ และการประเมนผล ตดตามผลการปฏบตงาน พรอมทงการปรบปรงแกไขใหดยงขน

๓.เพอเพมผลผลตทมคณภาพ บคคลทมศกยภาพสง มการกระตนบคลากรเพอใหไดคณภาพของงานเพมขน บคลากรเกดความพงพอใจในการท างาน ชวยใหองคการประสบความส าเรจ

สมคด บางโม ไดเสนอแนวคดเกยวกบ การบรหารงานบคคลไววา การจดการงานบคคล สามารถแบงออกไดเปน ๒ ระบบใหญ ๆ คอ๓๑

๑. ระบบคณธรรม (Merit System) ระบบความดหรอระบบความสามารถมหลกอย ๔ ประการ ดงน

๑) หลกความเสมอภาค คอ เรมตงแตการรบคนเขาท างาน ตองอยบนหลกแหงความเสมอภาค มใชวาตองเปนพรรคพวก เปนญาตพนอง ใครกตามหากมคณสมบตตามทองคการหรอหนวยงานนน ๆ ตองการ กยอมมสทธสมครสอบแขงขนเขาท างานได และเมอเขามาเปนพนกงานแลว กตองมความเสมอภาคในการเลอนต าแหนง และขนอยกบความสามารถเปนส าคญ

๒๘ว จ ต ร ศ ร สอ า น , การบ รหารง านบ ค ล ากรใน โ ร ง เ รยน หน วยท ๑ -๘ , (นนทบ ร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช,๒๕๔๙), หนา ๙. ๒๙พะยอม วงศสารศร, การบรหารทรพยากรมนษย,(กรงเทพมหานคร :คณะวทยาการจดการ สถาบน

ราชภฏสวนดสต,๒๕๓๘), หนา ๕. ๓๐สมเกยรต พวงรอด, การบรหารงานบคคล, (คณะศกษาศาสตร :มหาวทยาลยสงขลานครนทร,

๒๕๔๔), หนา ๕. ๓๑สมคด บางโม, หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา, (กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฏพระนคร,

๒๕๕๔), หนา ๑๑๔.

๑๗

๒) หลกความสามารถ คอ คนดทมความรความสามารถเทานนทจะเขามาท างานได และมโอกาสกาวหนา เวลาจะรบคนเขาท างานกยดหลกวา หาคนทดทสด จงตองมการสอบแขงขน เวลาบรรจกตองบรรจใหคนทสอบทหนงกอน เพราะถอวาเปนผทมความสามารถมากกวาผอนการเลอนเงนเดอน เลอนระดบ กใหพจารณาจากผทมความสามารถ มคณสมบตเหมาะสมกอน

๓) หลกความมนคง คอ ระบบคณธรรมมการใหหลกประกนวา เมอเขามาท างานจะไมถกออกจากงานงาย ๆ มกฎหมายระบไวอยางชดเจนวา การเลกจางจะท าไดในกรณใดบาง เชน ตาย ลาออก เปนตน ความมนคงอาจรวมไปถงการใหสวสดการ การใหบ าเหนจบ านาญดวย ท าใหผท างานรสกมนคงในการประกอบอาชพ ไมตองพะวงวาเวลาออกจากงานแลวจะล าบาก

๔) หลกความเปนกลางทางการเมอง คอ งานราชการประจ า เปนงานทตองกระท าตอเนองกนไป จงตองมหลกประกนวา ขาราชการจะตองไมถกบบบงคบจากอทธพลของฝายการเมองทอาจผลดเปลยนกนเขามาบรหารประเทศ ถาใหฝายการเมองเขามามอทธพล คนดมความรความสามารถกจะหนหายไมอยรบราชการ จงมขอก าหนดวา ขาราชการประจ าจะเขาไปเกยวของกบขาราชการการเมองไดแคไหนอยางไร

๒. ระบบอปถมภ (Patronage System) เปนระบบทมพฤตกรรมในการบรหารงานบคคลตรงกนขามกบระบบคณธรรม

กตพนธ รจรกล ไดเสนอแนวคดเกยวกบการบรหารงานบคคล วา การบรหารงานบคคลในองคการ หรอหนวยงานตาง ๆ นอกจากจะมการแบงระดบการปฏบตงานแลว ยงตองมการแบงสนปนสวนงานทจะตองปฏบตออกเปนหนวยงานยอย ๆ ซงมหวหนางานหรอผน าหนวยเปนผรบผดชอบงานตามหนาทของตนทแตกตางกน ในการปฏบตงานทตางชนด ตางหนาท กเพอใหบรรลเปาหมายขององคการหรอหนวยงานนน ซงจะท าใหผน า มความสนใจ มทกษะ มความร มทศนะและบทบาทหนาทของแตละคนแตกตางกนไป๓๒

สมเดช สแสง ไดเสนอแนวคดเกยวกบหลกส าคญในการบรหารงานบคคลตามระบบคณธรรมไววามลกษณะเดน ๔ ประการ คอ๓๓

๑. หลกความเสมอภาค หรอหลกโอกาสเทาเทยมกน คอ ผทมคณสมบตและพนความรตามหลกเกณฑทก าหนดไวทกคนมสทธในการสมครสอบแขงขนหรอสอบคดเลอก การก าหนดคาตอบแทนมหนาทและความรบผดชอบอยางเดยวกนหรอในระดบเดยวกน จะไดรบเงนเดอนหรอคาตอบแทนเทาเทยมกน

๒. หลกความสามารถ คอ การคดเลอกบคลากรเขาไปปฏบตงานนน จะตองใชวธการคดเลอกใหไดผทมความร ความสามารถ เหมาะสมกบต าแหนงหนาท โดยรบสมครผทม

๓๒กตพนธ รจรกล, พฤตกรรมของผบรหารทางการศกษา, (กรงเทพมหานคร : โอ.เอส.พรนตงเฮาส,

๒๕๒๙), หนา ๕๘. ๓๓สมเดช สแสง, คมอปฏบตราชการและเตรยมสอบผบรหารการศกษา. (ชยนาท : เรยนด. ๒๕๔๓),

หนา ๒๕๔.

๑๘

ความเหมาะสมอยางกวางขวาง แลวจดใหมการสอบแขงขนสอบคดเลอก ผทมความเหมาะสมตามเกณฑมากกวายอมมสทธไดรบการบรรจแตงตงกอน นอกจากนผทมความรความสามารถและมผลการปฏบตงานเดนยอมไดรบการเลอนต าแหนงกอนผทมความเหมาะสมนอยกวา

๓. หลกความมนคง คอ หลกประกนในการปฏบตงานทหนวยงานใหแกบคลากรเพอใหการปฏบตงานนนยดเปนอาชพได โดยไดรบการคมครองตามกฎหมายตราบใดทบคลากรยงมความร ความสามารถ มความประพฤตทด มความซอสตยสจรตตอหนาทจะไมถกกลนแกลง หรอถกใหออกจากงานโดยไมมความผด มเงนเดอนใหระหวางปฏบตงาน และมบ าเหนจบ านาญใหเมอพนจากงาน

๔. หลกความเปนกลางทางการเมอง คอ หลกการมลกษณะมงเนนเฉพาะขาราชการใหปฏบตหนาทโดยอสระ เพราะถอวาขาราชการประจ าตองตงมนอยในความเปนกลางทางการเมอง ตองไมถกแทรกแซงทางการเมองหรอถกบงคบใหอยภายใตอาณตหรออทธพลของฝายการเมองใด ๆ และใหปฏบตงานตามนโยบายของรฐบาลอยางเตมความสามารถและเตมความภาคภม

ภญโญ สาธร กลาววา การบรหารงานบคคลคอการใชคนใหไดผลดทสดโดยใชเวลาทนอยทสด สนเปลองเงนและวสดทใชในงานนน ๆ นอยทสด ในขณะเดยวกนคนทเราใชนนมความสขมความพอใจทจะท าใหผบรหารใชพอใจทจะท างานตามทผบรหารตองการ หรออกนยหนงคอการบรหารบรรดากจกรรมตาง ๆ ของผใหการศกษาด าเนนไปดวยดและเกดประโยชนสมความมงหมายของการศกษา โดยอาศยเทคนคของการคดเลอกบคคลทมาท างานใหเหมาะสม และเทคนคในการพฒนาบคคลทมอยแลว ใหมความรความสามารถทจะท างานใหเกดประโยชน ขณะเดยวกนกสงเสรมใหคนเหลานน มความเจรญกาวหนา ไดรบผลตอบแทนเปนทพอใจ และมความสขในการท างาน๓๔

นารถ แสงมณ ไดเสนอแนวคดของการบรหารงานบคคลไว ๖ ประการ ดงน๓๕ ๑. มการแขงขนมากขน เกดการเปลยนแปลงในสงคม เศรษฐกจและการเมองท าใหม

การเปลยนแปลงบทบาทของบคลากร บคลากรไมไดอยในฐานะทจะตองท างานใหกบองคการใดองคการหนงแตเพยงทเดยว อาจจะโยกยายไปท างานใหกบองคการใดกไดตามสทธและความพงพอใจ เพราะความอยรอดขององคการขนอยกบบคลากรดวย ตางฝายตางกตองอาศยซงกนและกน ผบรหารไมไดอาศยงานเพยงอยางเดยว แตตองใหเกยรตและความมนคงในการท างาน การยอมรบความส าคญของคน ความส าเรจในชวตและการมสวนรวมในการท างานเปนเครองจงใจ

๒. เกดจากกฎเกณฑและขอก าหนดของรฐ รฐไดเขามามบทบาทในการก าหนดเกยวกบเรองสวสดการ รายได สภาพการท างาน วนหยดงานและเงนทดแทนตาง ๆ

๓. ความซบซอนทางดานเทคโนโลย เชน มการแบงงานท าตามหนาทตามความช านาญเฉพาะดาน ตองการบคคลทมความรความสามารถสง จะตองไดรบการฝกอบรมและม

๓๔ภญโญ สาธร, หลกการบรหารวธการพฒนาบคคลระหวางการปฏบตราชการ, (กรงเทพมหานคร :

ไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๓), หนา ๒๖๗. ๓๕นารถ แสงมณ, การบรหารงานบคคล, พมพครงท ๒ , (ม.ป.พ., ๒๕๔๓), หนา ๖.

๑๙

คณสมบตทพรอมจะท าใหระบบการท างานด าเนนไปอยางราบรน ผบรหารจงจ าเปนตองดแลรกษาสงเสรมสนบสนนบคลากรซงเปรยบเสมอนทรพยากรอนมคณคาขององคการ ใหมความกาวหนาในหนาท มรายไดและสวสดการตาง ๆ เพอใหเขาเกดความพงพอใจทจะท างานนนใหไดผลงานมากทสด

๔. องคการมความซบซอนมากขน ทกสวนขององคการไมไดมอสระทจะด าเนนงานเองโดยไมถกกระทบตอปจจยทอยภาพนอก ไมวาจะเปนเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวฒนธรรม มสาเหตหลายประการทท าใหการด าเนนงานในองคการมความยงยากมากขน

๕. บทบาทของฝายบรหารเปลยนแปลงไปจากเดม ปรชญาทางการบรหารขนพนฐานทถอเอาวตถประสงคขององคการ ซงนบวาเปนสงส าคญทกอใหเกดความรวมมอหรอความขดแยงระหวางบคคลฝาย ตาง ๆ ในองคการ จงตองใหความส าคญกบคนเปนอนดบแรก

๖. ความรทางดานพฤตกรรมศาสตรมมากขน เกดขนจากการศกษาวจยคนควาของผเชยวชาญ และนกวชาการทางดานพฤตกรรมศาสตร เชน สงแวดลอมในทท างานและความสมพนธระหวางผปฏบตงานจะกอใหเกดผลกระทบในการปฏบตงานในทางใดบาง สรปไดวา การบรหารงานบคคล หมายถงกระบวนการตาง ๆ ในการด าเนนงานทเกยวของกบบคคล ตงแตการก าหนดนโยบายการบรหารงานบคคล วางแผนก าลงคน สรรหาธ ารงรกษาบคลากร การพฒนาใหบคลากรกาวหนาทนสมยอยเสมอ การควบคม การประเมนผลการปฏบตงานและการใหพนจากงานโดยวธการตาง ๆตงแตโอน ยาย ใหออก ไลออก ปลดออกและเกษยณอาย เพอใหไดคนทมประสทธภาพสงสดอยกบองคกร ๒.๑.๒ ความหมายของการบรหารสถานศกษา มนกวชาการหลายทานไดใหความหมาย การบรหารสถานศกษาไว ทงความหมายทคลายคลงกน และแตกตางกน ดงน

กานต กณาศล ไดกลาววา การบรหารสถานศกษา หมายถง การจดการศกษาขนพนฐานทส าคญและจ าเปนส าหรบทกคน เพอปลกฝงใหผเรยนเปนพลเมองด มคณธรรม มความร และความสามารถ ด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสขสมควรแกสภาพตน๓๖

กตมา ปรดดลก ไดกลาววา การบรหารสถานศกษา หมายถง การด าเนนการทกอยางในสถานศกษาตงแตการบรหารงานวชาการ การบรหารงานบคคล การบรหารงานอาคารสถานทการบรหารงานธรการและการเงน การบรหารงานกจการนกเรยน และนกศกษา และงานดานความสมพนธกบชมชน๓๗

๓๖กานต กณาศล, การประถมศกษา, (กาญจนบร : สถาบนราชภฏกาญจนบร, ๒๕๔๒), หนา ๓. ๓๗กตมา ปรดดลก, การบรหารและการนเทศการศกษาเบองตน, (กรงเทพมหานคร : อกษรพพฒน,

๒๕๔๒), หนา ๑๓.

๒๐

นพนธ กนาวงศ ไดกลาววา การบรหารเปนกระบวนการตาง ๆ ในการด าเนนงานของกลมบคคลซงเรยกวาผบรหาร โดยมวตถประสงคเพอบรหารการศกษาแกสมาชกในสงคม การด าเนนการตาง ๆ เปนไปตามระบบทสงคมก าหนดไว” ๓๘

แคมปเบลล (Campbell) ไดกลาววา การบรหารเปนการจดแผนยทธศาสตรเพอใหการจดการศกษาบรรลเปาหมายอยางแทจรง ซงผทจดยทธศาสตรทางการศกษากคอผบรหารการศกษา ๓๙

จนทราน สงวนนาม ไดกลาววา การบรหารงานเปนทงศาสตรและศลปซงเปนสาขาวชาทมการจดระเบยบอยางมระบบ กลาวคอ มหลกการ กฎเกณฑ และทฤษฎทเชอถอไดอนเกดจากการคนควาเชงวทยาศาสตรเพอประโยชนในการบรหารงาน โดยลกษณะเชนนการบรหารงานจงเปนศาสตรทางสงคม ทอยในกลมเดยวกบวชาจตวทยา สงคมวทยา และรฐศาสตร แตถาพจารณาการบรหารงานในลกษณะของการปฏบตทตองอาศยความรความสามารถประสบการณและทกษะของผบรหารงานแตละคนทจ าท างานใหบรรลเปาหมายซงเปนการประยกตเอาความรหลกการและทฤษฎไปปรบใชในการปฏบตงานเพอใหเหมาะสมกบสถานการณ และสงแวดลอม๔๐

ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง ไดกลาววา การบรหาร คอ กระบวนการมการวางแผน การจดองคการ การสงการและการควบคม ซงจะท าใหงานด าเนนไปไดอยางเรยบรอยและกระบวนการตางๆ เหลานลวนเกยวของสมพนธกนอยางใกลชดเสมอ๔๑

พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) ไดกลาววา การบรหาร หมายถง การท างานใหส าเรจโดยอาศยคนอน ( Getting things done through other people ) เมอวาตามค านยามนการบรหารในพระพทธศาสนาเรมมขนเปนรปธรรมสองเดอนนบจากวนทพระพทธเจาตรสร นนคอในวนอาสาฬหบชาเมอพระพทธเจาทรงแสดงพระธรรมเทศนาเปนครงแรกแกพระปญจวคคยซงท าใหเกดพระสงฆรตนะขน เมอมพระสงฆรตนะเปนสมาชกใหมเกดขนในพระพทธศาสนาอยางนพระพทธเจากตองบรหารคณะสงฆ๔๒

เมธาพนธ โพธธรโรจน ไดกลาววา การบรหารจดการของพระพทธองคเพยบพรอมไปดวยปรยต ปฏบต ปฏเวธ ผบรหารผน า และบคลากรในองคการรไดจรง ปฏบตการไดจรงและไดรบผลการปฏบตจรง (Really Enlightened) ผลลพธของงานหมนขยบ

๓๘นพนธ กนาวงศ , หลกเบองตนเกยวกบการบรหารโรงเ รยนและการน เทศการศกษา ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพพฆเนศ, ๒๕๓๓), หนา ๑๒. ๓๙Campbell, R.F, Introduction to Educational Administration, (Boston : Allyn and

Bacon inc,1972), p. 2. ๔๐จนทราน สงวนนาม, เอกสารประกอบการสอนบรรยายหลกสตรผบรหารสถานศกษาระดบสง,

(กรงเทพมหานคร : ม.ป.ส., ๒๕๓๖), หนา๔. ๔๑ปราชญา กลาผจญ และสมศกด คงเทยง, หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา,(กรงเทพมหานคร :

บพธการพมพ, ๒๕๔๕), หนา ๑๒. ๔๒พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต ป.ธ. ๙, Ph.D.), พทธวธบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลง

กรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๓.

๒๑

ขบเคลอนไปตามยทธศาสตรยทธวธและแนวทางทพระพทธองคทรงพสจน มาแลวและบคลากรในพทธบรษทคอยเปนกลยาณมตรชวยเหลอแนะน าจนบรรลผลส าเรจในทสดโดยวธการดงกลาวนกอใหเกดแอกภาพและดลยภาพในองคกรโดยสวนรวมหรอหากเหนวามความขดแยงกหาขอยตเปนทสด และไดขอยตนน กจะเปนทยอมรบโดยสงคมทงหมดแลวจงน ามาเปนบรรทดฐานในทางปฏบตและบงคบใชเพอความผาสกของบคลากรในองคกรอยางยงยนตอไป๔๓

สนทร โคตรบรรเทา ไดกลาววา “การบรหาร คอ กระบวนการท างานกบและโดยแตละบคคลและกลม เพอบรรลเปาหมายสงสดขององคการอยางมประสทธภาพ” ๔๔

สรปไดวาการสถานศกษา คอ การด าเนนการทกอยางในสถานศกษาตงแตการบรหารงานวชาการ การบรหารงานบคคล การบรหารงานอาคารสถานทการบรหารงานธรการและการเงน การบรหารงานกจการนกเรยน และนกศกษา และงานดานความสมพนธกบชมชนแนวทางการปฏบตงาน และลกษณะของการบรหารงานทเกยวของกบบคลากรในองคการซงครอบคลมถง การสรรหาการคดเลอก การฝกอบรม การใหรางวล การประเมนผล และรกษาระดบผลการปฏบตงานของพนกงานภายในองคการใหอยในระดบสง รวมทงการหลอมรวมความตองการ ของบคคลแตละคนเพอใหบรรลเปาหมายขององคการ

๒.๑.๓ วตถประสงคของการบรหารงานบคคล การบรหารงานบคคลในองคการใหประสบความส าเรจไดนน ควรก าหนดและ

ด าเนนการตามวตถประสงคขององคการเปนหลก เพอเปนแนวทางในการพฒนาประสทธภาพขององ๕การใหดยงขน โดยมงใชทรพยากรบคคล และวตถประสงคทมอยใหคมคาและเปนประโยชนมากทสด ซงนกวชาการหลายทานไดเสนอวตถประสงคของการบรหารงานบคคลไวดงน

Frederick & Davis อางถงใน เกรยงศกด เขยวยง ไดเสนอวตถประสงคของการบรหารทรพยากรมนษยไว ๔ ขอ และใหความส าคญของวตถประสงคดานหนาท มรายละเอยด ดงน๔๕

๑.วตถประสงคทางสงคม เพอใหเกดจรยธรรม คณธรรม และความรบผดชอบทางสงคมตอความตองการ เชน สงคมอาจตดสนใจเกยวกบทรพยากรมนษย โดยอาศยกฎหมายทแสดงถงอาชญากรรม ความปลอดภย และสวนอนทเกยวของกบสงคม

๒.วตถประสงคทางดานองคการเพอตระหนกวา การบรหารทรพยากรมนษยทมอยจะเกดประสทธผลตอองคการ การบรหารทรพยากรมนษยไมใชเปนเปาหมายในตวของมนเอง เพราะเปนเพยงเครองมอหรอแนวทาง ทชวยองคการบรรลวตถประสงคขนตน หรอกลาวงาย ๆ ไดวาเปนหนวยงานทรบใชสวนตาง ๆ ขององคการ

๔๓เมธาพนธ โพธธรโรจน, การวเคราะหการจดองคการบรหารตามแนวพทธศาสตร, พทธจกรปท

๔๙ ฉบบท ๙, (เดอน ก.ย. : ๒๕๔๘), หนา ๔๗. ๔๔สนทร โคตรบรรเทา, หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ

ปญญาชน, ๒๕๕๑), หนา ๓. ๔๕Frederick & Davis,อางถงใน เกรยงศกด เขยวยง, การบรหารทรพยากรมนษย, (ขอนแกน :

ภาควชาสงคมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๒), หนา ๓.

๒๒

๓.วตถประสงคดานหนาท เพอรกษาไวซงประโยชนของหนวยงานในระดบทเหมาะสมกบความตองการขององคการ

๔.วตถประสงคดานบคคล เพอใหพนกงานบรรลเปาหมายสวนบคคล เชน ไดรบการบ ารงรกษาธ ารงไวและไดรบการจงใจ

ณฏฐพนธ เขจรนนทน ไดกลาวถงวตถประสงคของการจดการทรพยากรมนษยทจะตอบสนองความตองการในหลายระดบดงตอไปน๔๖

๑. สงคมงานทรพยากรมนษยขององคการมวตถประสงคเพอจะตอบสนองความตองการทางสงคมเนองจากตามปกตแลวสงคมตองการใหสมาชกทกคนมความเปนอยอยางเหมาะสม สงบสขและสามารถพฒนาสงคมใหคงอยไดในอนาคตหนวยงานทรพยากรมนษยขององคการจะมความเกยวของกบการสรรหาบคคลทมความเหมาะสมใหเขามารวมงานกบองคการซงนบเปนการสรางงานใหแกสมาชกของสงคมนอกจากนงานทรพยากรมนษยยงตองสงเสรมการใหผลตอบแทนอยางยตธรรมตลอดจนการพฒนาบคลากรใหมความรทกษะและความสามารถทจะปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและเปนพลเมองทดของสงคมทายทสดงานทรพยากรมนษยยงมหนาทสรางแนวทางและหลกประกนแกบคลากรทตองออกจากองคการเมอคบเกษยณอายหรอดวยเหตผลอนใดทมใชการกระท าผดทรายแรงเพอใหเขาสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสขซงนบเปนสวนหนงของความรบผดชอบทางสงคมขององคการ

๒. องคการงานทรพยากรมนษยของทกองคการตางมวตถประสงคหลกเพอใหองคการสามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพและเจรญเตบโตอยางตอเนองในอตราทเหมาะสมดงกลาวมาแลววาหนวยงานทรพยากรมนษยจะมหนาทเกยวพนกบบคคลตงแตกอนเขารวมงานขณะปฏบตงานและภายหลงจากการรวมงานกบองคการเพอสรางความมนใจใหองคการวาจะมบคคลทมความรทกษะและความสามารถในระดบและปรมาณทเหมาะสมรวมงานอยตลอดเวลาโดยเขาเหลานนจะจงรกภกดและทมเทความสามารถในการปฏบตงานใหกบองคการอยางเตมท

๓. บคลากรเหตผลส าคญขอหนงทบคคลสวนใหญตองท างานกคอเพอใหเขาและครอบครวสามารถด ารงชวตและมคณภาพชวตทดในสงคม โดยมปจจยสมความปลอดภยและมการยอมรบทางสงคมในอตราสวนทเหมาะสม เราจะเหนไดวาการจดการทรพยากรมนษยวตถประสงคทจะตอบสนองความตองการระดบตาง ๆ ของบคลากร ตงแตความตองการขนพนฐานไปจนถงความตองการในระดบสง โดยสามารถพจารณาจากงานของหนวยงานบคลากรเรมตงแตการรบบคคลเขาท างานการจายคาตอบแทนอยางเหมาะสมและยตธรรม การใหผลประโยชนตอบแทนการฝกอบรมและพฒนาการเลอนขนเลอนต าแหนงการวางแผนอาชพและแนวทางส าหรบอนาคตและการจดกจกรรมนนทนาการซงงานเหลานจะมสวนชวยสงเสรมคณภาพชวตการท างานมาตรฐานการครองชพของบคคลใหดขน

๔๖ณฏฐพนธ เขจรนนทน, การจดการทรพยากรมนษย, (กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน,

๒๔๕๔), หนา ๑๖.

๒๓

อ านวย แสงสวาง ไดเสนอวตถประสงคของการบรหารงานบคคลไว ๔ ประการ ดงน๔๗ ๑. วตถประสงคทางดานสงคม คอ องคกรจะตองมวตถประสงคเพอสรางความ

รบผดชอบ ดานคณธรรมและสงคมขจดและระงบการด าเนนกจการทผดทงดานคณธรรมและสงคม

๒. วตถประสงคทางดานองคการ คอ การขดการทรพยากรมนษยเกดขนเพอชวยใหองคการมประสทธภาพในการด าเนนงานการจดการทรพยากรมนษย จงเปนวธการอยางหนงทมสวนชวยสรางองคการตามวตถประสงค ดงนนการจดตงฝายทรพยากรมนษยขนมาเพอท าหนาทในการรบใชองคการ

๓. วตถประสงคทางดานหนาท คอ ฝายทรพยากรมนษยมหนาท และความรบผดชอบชวยรกษาระดบการตอบสนองความตองการขององคการไดอยางเหมาะสม จะพบวาเมอการจดการทรพยากรมนษยกระท าไปอยางไมรอบคอบและไมตอบสนองความตองการขององคการไดกจะเกดการสนเปลองทรพยากรมนษยไดงาย จงเปนหนาทความรบผดชอบของฝายจดการทรพยากรมนษย

๔. วตถประสงคทางดานบคคล คอ การชวยใหบคลากรไดรบผลส าเรจตามเปาหมายของบคคล ในระยะยาวความส าเรจตามเปาหมายของบคลากรทกคนจะมสวนชวยสนบสนนการด าเนนงานขององคการ การท าใหบคลากรไดรบผลส าเรจตามเปาหมายฝายทรพยากรมนษยจะตองมมาตรการในการธ ารงและสงวนรกษาบคลากรทดไวโดยการจดการใหมการจงใจใหบคลากรมขวญและก าลงใจในการท างาน มฉะนนประสทธภาพในการท างานและความพอใจในการท างานของบคลากรจะมแตลดลงอยตลอดเวลา ในทสดบคลากรกจะลาออกจากองคการไปสมครเขาท างานกบองคการอนทดกวาอยางแนนอน

วรารตน เขยวไพร ไดกลาวถงวตถประสงคของการบรหารงานบคคลไว ดงน๔๘ ๑. เพอการด าเนนนโยบายและกลยทธดานทรพยากร สอดคลองกบกลยทธ และเปา

หมายเชงธรกจขององคการ ๒. เพอใหผบรหารทงผบรหารสายงานหลก และผบรหารดานบรหารงานบคคล ม

การบรหารงานประสานสอดคลอง มงเนนใหความส าคญกบการมสวนรวมในการปฏบตงานอยางอสระโดยลดขนตอนการปฏบตงาน

๓. เพอใหไดมาซงทรพยากรบคคลทมความร ทกษะ และความสามารถสอดคลองกบความตองการขององคการ

๔. เพอใหมการใชทรพยากรบคคลอยางมประสทธภาพ ๕. เพอพฒนาบคคลใหมความสามารถ และศกยภาพเหมาะสมกบงาน ตรงกบความ

ตองการของหนวยงาน และการเปลยนแปลงทอาจเกดขนในอนาคต

๔๗อ านวย แสงสวาง, การจดการทรพยากรมนษย, พมพครงท ๒ , (กรงเทพมหานคร : ทพยวสทธ,

๒๕๔๔), หนา ๕. ๔๘วรารตน เขยวไพร, การบรหารงานบคคล, พมพครงท ๓, (กรงเทพมหานคร :สรบตรการพมพ,

๒๕๕๐), หนา ๓.

๒๔

๖. เพอสรางเสรมความพงพอใจในการท างาน และการเหนคณคาของงาน ๗. เพอสงเสรมความสมพนธอนดของผบรหารกบพนกงาน สมฤทธ ยศสมศกด กลาววา การบรหารงานบคคลมวตถประสงคส าคญเพอใหเกด

ประสทธผลในองคการ โดยองคการจะตองด าเนนการจดกจกรรมตาง ๆ ใหบรรลวตถประสงคส าคญ ๓ ประการ ดงน๔๙

๑. สนองความตองการทางสงคม หนวยงานบรหารทรพยากรมนษยขององคการตองสรรหาบคคลทมความเหมาะสมมารวมงานกบองคการ ซงนบวาเปนการสรางงานใหกบสมาชกของสงคม และตองใหผลตอบแทนอยางยตธรรม ตลอดจนพฒนาบคลากรใหมความร ทกษะ และความสามารถทจะปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและเปนพลเมองดของสงคม

๒. สนองความคาดหวงดานการบรการ หนวยงานบรหารทรพยากรมนษยตองสรางความมนใจใหองคการวา จะมบคคลทมความร ทกษะ และความสามารถในระดบปรมาณทเหมาะสมรวมงานกบองคการอยตลอดเวลา โดยบคคลเหลานจะมความจงรกภกดและทมเทความสามารถในการท างานใหกบองคการอยางเตมท

๓. สนองความตองการของพนกงาน หนวยงานบรหารทรพยากรมนษยตองตระหนกเสมอวา คนไมใชเครองจกร แตเปนสงมชวตจตใจ มความรสก ดงนน กจกรรมตาง ๆ ทคดจะด าเนนการควรเปนกจกรรมทตอบเสนอความตองการของพนกงานโดยมงพฒนาความเขาใจในกระบวนการท างานและเสรมสรางการท างานอยางมความสข

สรปไดวาวตถประสงคของการบรหารงานบคคล คอ การค านงถงความตองการทางสงคมตลอดจนถงความคาดหวงทางดานการบรหารโดยมเปาหมายขององคการเปนหลก แตตองค านงถงความตองการของบคลากรผปฏบตงานดวย เชน นโยบายเกยวกบการบ ารงรกษาการพฒนาหรอการใหขวญก าลงใจเปนเครองดงดดในการท างานใหส าเรจ

๒.๑.๔ ความส าคญของการบรหารงานบคคล การบรหารทรพยากรมนษยเปนกระบวนการหนง ทจะชวยใหองคการไดบคลากรทม

ความร ความสามารถ เขามาปฏบตงาน เพอสรางความเจรญเตบโต และความกาวหนาใหแกองคการ และพรอมทจะรองรบการเปลยนแปลงของโลกธรกจยคปจจบนได นกการบรหารและนกวชาการไดอธบายถงความส าคญของการบรหารงานบคคลไว ดงน

กระทรวงศกษาธการ ไดกลาวถงความส าคญของการบรหารงานบคลากรในสถานศกษาวา เปนภารกจส าคญทมงสงเสรมใหสถานศกษาสามารถปฏบตงานเพอตอบสนองตอภารกจของสถานศกษา เพอด าเนนการดานการบรหารบคลากรใหเกดความคลองตวอสระภายใตกฎหมาย ระเบยบ เปนไปตามหลกธรรมาภบาล ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาไดรบการพฒนา มความร ความสามารถ มขวญและก าลงใจ ไดรบการยกยองเชดชเกยรต มความมนคงและกาวหนาในวชาชพ ซงจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษา ของผเรยนเปนส าคญดงนนหากขาดซงบคลากรทด กยากทจะหวงความส าเรจจากกจการงานนน ทงนเพราะ

๔๙สมฤทธ ยศสมศกด, การบรหารทรพยากรมนษย, (กรงเทพมหานคร : เอม.ท.เพรส.,๒๕๔๙), หนา ๑๙.

๒๕

ปจจยอน ๆ ไมวาจะเปนเงน วสดอปกรณ เทคนควธการ จะด าเนนไปดวยดมประสทธภาพนน จ าเปนตองอาศยคน๕๐

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ไดกลาวถงความส าคญของการบรหารงานบคลากรวา ในการปฏบตงานจะมความส าเรจหรอลมเหลวบคลากรผปฏบตงานเปนองคประกอบส าคญอยางยงทจะท าใหการปฏบตงานกาวหนาหรอมประสทธภาพ๕๑

ธงชย สนตวงศ ไดกลาวถงความส าคญของการบรหารงานบคคลไววา สภาพองคการในทกวนน นบไดวามปญหากระทบจากอทธพลการเปลยนแปลงในสภาพแวดลอมเปนจ านวนมาก ซงสงผลกระทบตอการบรหารงานบคคลในองคการโดยตรง การเปลยนแปลงตาง ๆ เทาทเหนกนอยในปจจบน ลวนแลวแตเหนไดชดวามผลกระทบท าใหการบรหารงานบคลากรตองมความส าคญขนวาแตกอนเปนอยางมาก ปจจยทผลกระทบตอการบรหารงานบคลากรขององคการ คอ๕๒

๑. ปจจยทางดานเศรษฐกจ การเปลยนแปลง และความผนผวนทางเศรษฐกจของประเทศทเกอบจะควบคมแกไขไมได ท าใหสภาพความเปนอยของประชาชนล าบากมากยงขนและในท านองเดยวกน ปญหาทางดานการจายคาตอบแทนทเพยงพอส าหรบบคลากร เพอใหตามทนกบคาครองชพทกลายเปนปญหาหนกททดหนวยงานจะตองรบแกไข

๒. ปญหาทางดานเทคนควทยาการ การเปลยนแปลงทรวดเรวมากของเทคโนโลยทสงผลใหเทคนควธการท างานตองเปลยนแปลงไปนน มผลกระทบโดยตรงตอสภาพการท างานในองคการมากขนกวาแตกอน เครองจกรสมองกล และเครองมออตโนมตหลายชนดไดถกยอมรบ และน าเขามาท างานแทนคนดวยเหตผลความจ าเปนหลายประการ ซงในกรณเชนนน ตองแกไขใหการอบรมและจดสรรหนาทงาน ตลอดจนปรบปรงก าลงคนในจดตาง ๆ ใหม นบวาเปนสงทตองท า ซงปญหาดานการออกแบบงานใหมใหถกตอง หรอการตองเรงพฒนาบคลากร ใหมความสามารถในชวงเวลาสนนน นบไดวาเปนสงทยงยากทตองใชเทคนคตาง ๆ และการด าเนนงานดวยวธพเศษหลาย ๆ ประการจะไดผล

๓. ปจจยทางดานสงคม เกดจากการเปลยนแปลงทางดานสงคมน จะมความส าคญมากเปนพเศษ ในสงคมปจจบนคนมการศกษามากขน ความตองการตาง ๆ ยอมมมากขนและเปลยนชนดไป ความพอใจในงานและคณภาพชวตนบไดวาเปนปญหาส าคญทสดของคนในยคปจจบน การเปลยนแปลงในสงคมไดมผลกระทบท าใหทศนคตและคานยม ตลอดจนสงจงใจตาง ๆของคนยคใหม โดยเฉพาะคนหนมสาวตางไปจากเดมเปนอนมาก การเขาใจไดถกตองและการมศลปะในการจงใจทจะไมซ าแบบเดมนบวาเปนเรองทส าคญทจะตองด าเนนการอยางหลกเลยง

๕๐กระทรวงศกษาธการ, พระราชบญญตระเบยบราชการครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ.๒๕๔๗,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพอกษรไทย, ๒๕๔๘), หนา ๕๑. ๕๑ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, คมอการบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร :

กองการเจาหนาท, ๒๕๓๘), หนา ๒. ๕๒ธงชย สนตวงศ, การบรหารงานบคคล , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพไทยวฒนาพานช,

๒๕๔๒), หนา ๑๘.

๒๖

ไมได การทจะสามารถเผชญกบปญหาททาทายตาง ๆ เหลาน จงนบเปนเรองส าคญทองคการสวนมากตองพยายามมงมนใสใจในสงทเกยวกบงานทางดานการบรหารงานบคคล

สดา สวรรณาภรมย ไดอธบายถงความส าคญของการบรหารงานบคคลไววา การบรหารงานบคคล เปนงานทผบรหารงานในองคการทกคนตองใหความส าคญ ทงนเพราะการบรหารงานดานการบรหารงานบคคลเปนงานทตองคดสรรบคลากรทมความร ความสามารถ ประสบการณ มทศนคตทดเขามาทงานในองคการ อกทงยงด าเนนการอยางตอเนอง เพออบรมพฒนาและปรบปรงใหบคลากรซงเปนสมาชกในองคการเหลานมความร ความสารถ เพมพนมากยงขน และท างานในฝายของตนเองรวมทงประสานงานระหวางฝายหรอหนวยงานตาง ๆ เพอใหเกดความเขาใจและความสามารถน าไปประยกตใชในทางปฏบตไดอยางมประสทธภาพ ดงนนผบรหารจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมความรเรองการบรหารงานบคลากรเปนอยางด เพอทจะสามารถใชงานทรพยากรบคคลไดอยางมประสทธภาพเพอบรรลวตถประสงคขององคการ๕๓

บรรยงค โตจนดา กลาวถงความส าคญของการบรหารงานบคคลไววา การบรหารงานบคคลนนนบวนจะยงมความส าคญมากขนเรอย ๆ ตราบใดทเรายอมรบความจรงทวาทรพยากรมนษยนนมความส าคญยงกวาปจจยการผลตอน ๆ แมจะมเครองจกรกลเขามามบทบาทในการด าเนนธรกจมากขน และใชวทยาการทสงขน มวสยทศนสามารถยอดเยยมเพยงใดกไม ใชน าเครองจกรเขามาแทนทคน ไมใชเขามาเปนนายคน เพราะคนตองเปนนายเครองจกรอยวนยงค า คอคนเปนผสรางและผใชเครองจกร เชน ผลตคอมพวเตอร ผลตโปรแกรม สงใหเครองท าตามค าสง ท าใหไดงานทละเอยดและรวดเรว และมขอผดพลาดนอยลงหรอไมมเลย๕๔

สมคด บางโม ไดกลาวถงความส าคญของการบรหารงานบคคลวา คนเปนปจจยส าคญยงของการบรหาร เพราะคนเปนผปฏบตงานทกอยางขององคการ หากไมมคนหรอไมมคณภาพการบรหารงานใหบรรลเปาหมายขององคการยอมด าเนนไปดวยความยากยง การจะไดคนดมคณภาพเขามาท างานยอมขนอยกบการบรหารงานบคคลทด๕๕

อาภสสร ไชยคณนา กลาวถงความส าคญบคลากรเปนผใชทรพยากรตาง ๆ ในการสรางผลงานเปนองคประกอบและทรพยากรทส าคญทสดขององคการ ถามการบรหารไดอยางมประสทธภาพมการพฒนาบคลากรในการปฏบตงานใหมคณภาพเพมขนได กสามารถใชทรพยากรไดอยางมประสทธภาพ ลดความสนเปลองของเวลา วสด และงบประมาณ อนเปนการชวยลดตนทนในการผลตลง ผลงานทไดกจะมประสทธภาพประสทธผลตามมา๕๖

๕๓สดา สวรรณาภรมย, เอกสารการสอนรายวชาการบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร :

มหาวทยาลยบรพา, ๒๕๔๘), หนา ๗. ๕๔บรรยงค โตจนดา, การบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร : อมรการพมพ, ๒๕๔๓), หนา ๒๐. ๕๕สมคด บางโม, หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา, (กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฏพระนคร.

๒๕๔๔), หนา ๙๑. ๕๖อาภสสร ไชยคณนา, การบรหารงานบคคล, (คณะครศาสตร สถาบนราชภฏเชยงใหม, ๒๕๔๒), หนา ๒.

๒๗

นารถ แสงมณ กลาวถงความส าคญของการบรหารงานบคคลไว ๖ ประการดงน๕๗ ๑. มการแขงขนกนมากขนเกดการเปลยนแปลงในสงคมเศรษฐกจและการเมอง ท า

ใหมการเปลยนแปลงบทบาทของบคลากร บคลากรไมไดอยในฐานะทจะตองท างานใหกบองคการใดองคการหนงแตเพยงทเดยว อาจโยกยายไปท างานใหกบองคการใดกไดตามสทธและความพอใจ เพราความอยรอดขององคการขนอยกบบคลากรดวย ตางฝายตางกตองอาศยซงกนและกน ผบรหารไมไดอาศยเพยงงานอยางเดยวแตตองอาศยเกยรตยศและความมนคงในการท างานการยอมรบในความส าคญของคน ความส าเรจในชวตและการมสวนรวมในการท างานเปนเครองจงใจ

๒. เกดจากกฎเกณฑและขอก าหนดของรฐ รฐไดเขามามบทบาทในการก าหนดเกยวกบเรองสวสดการ รายได สภาพการท างาน วนหยดงานและเงนทดแทนตาง ๆ

๓. ความซบซอนทางดานเทคโนโลย เชน การแบงงานตามหนาท ตามความช านาญเฉพาะดาน ตองการบคคลทมความร ความสามารถสง จะตองไดรบการฝกอบรมและมคณสมบตทพรอมเพอใหระบบการท างานเปนไปอยางราบรน ผบรหารจะตองดแล ธ ารงรกษา สงเสรม สนบสนนบคลากร ซงเปรยบเสมอนทรพยากรอนมคาขององคการ ใหมความกาวหนาในหนาทการงาน มรายไดและสวสดการตาง ๆ เพอใหเขาเกดความพงพอใจทจะท างานนนใหไดผลงานมากทสด

๔. องคการมความซบซอนมากขนทกสวนขององคการ ไมไดมอสระทจะด าเนนงานเองไมถกกระทบจากปจจยทอยภายนอก ไมวาจะเปนเศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรมมสาเหตหลายประการทท าใหด าเนนงานในองคการมความยงยาก

๕. บทบาทของฝายบรหารเปลยนไปจากเดม ปรชญาทางการบรหารขนพนฐานทถอเอาวตถประสงคขององคการ ซงนบวาเปนสงส าคญทจะกอใหเกดความรวมมอหรอความขดแยงระหวางบคคลฝายตาง ๆ ในองคการ จงตองใหความส าคญกบคนเปนอนดบแรก

๖. ความรทางดานพฤตกรรมศาสตรมมากขน เกดขนจากการศกษา วจย คนควาของผเชยวชาญและนกวชาการดานพฤตกรรมศาสตร เชน สงแวดลอมในทท างานและความสมพนธระหวางผปฏบตงาน จะกอใหเกดผลกระทบในการปฏบตงานในทางใดบาง

สมพงษ เกษมสน กลาววา งานบคคลมบทบาทส าคญในขนตอนของการบรหาร ซงประกอบดวยขนตอน ๕ ประการ คอ การวางแผน การจดองคการ การจดการเกยวคน การประสานงาน และการควบคมงาน ในบรรดาองคประกอบเหลาน การจดการเกยวกบบคคล โดยเฉพาะการสรรหาเกยวกบบคคลทมความรความสามารถมาปฏบตงาน และบ ารงรกษาดแลใหบคลากรเหลานน ไดใชความรสามารถอยางเหมาะสมเตมท นบวาเปนสงทส าคญทสด การจดการเกยวกบคนนนเปนเรองทยงยากซบซอน เพราะคนมชวตจตใจมความรสก มปญหา มความตองการแตกตางกนไป แตถาสามารถจดการเกยวกบบคคลใหด าเนนไปดวยความ

๕๗นารถ แสงมณ, การบรหารงานบคคล, พมพครงท ๒ , (ส านกพมพ ม.ป.พ., ๒๕๔๓). หนา ๖.

๒๘

เรยบรอยแลว ปญหาอน ๆ กแทบไชจะหมดไปทเดยว ดงนน การบรหารงานเกยวกบบคคลในองคการจงเปนเรองส าคญอยางยง๕๘

เมธ ปลนธนานนท กลาววา บคลากรเปนสวนประกอบทส าคญทสดในการบรหารงานเพราะเปนสวนประกอบทเปนมนษย และไมมงานใดทยากล าบาก และไมแนนอนเทากบการท างานรวมกบบคคล เพราะบคคลมความตองการทแตกตางกนไป และความตองการเหลานอกจากจะมจ านวนไมเทากนแลว ยงมล าดบความตองการแตกตางกนดวย ดงท มาสโลว (Maslow) ไดแบงล าดบความตองการของมนษยไว ๕ ล าดบ บคลากรจงเปนเครองชวดระบบการท างานวาจะสมฤทธผลหรอไมเพยงใด ความส าคญจงอยทการบรหารงานบคคล อนเปนงานทเกยวของกบการวางแผนก าลงคนอยางเหมาะสม การสรรหาและการคดเลอกใหไดบคลากรทมความเหมาะสม การพฒนาบคลากร การใหบคลกรไดรบการชดเชยคาตอบแทนทเหมาะสม การประเมนคา การสรางแรงจงใจดวยสวสดการ ตลอดจนการใหบคคลเกดความมนใจ และปลอดภย เมอตองพนจากหนาทการงาน๕๙

พะยอม วงศสารศร ไดกลาวถงความส าคญของการบรหารงานบคคล ไววา มนษยเปนทรพยสนทมคณคาอยางยงขององคการทสามารถสรางคณปการใหแกองคการอยางมหาศาล ในอดตมมมองของผบรหารมองมนษยทปฏบตงานในองคการ เปนเพยงสงของ วสด หรอเครองจกร ทชวยใหงานในองคการประสบความส าเรจ แตส าหรบมมมองในปจจบนนนมนษยทปฏบตงานในองคการนนเปนทรพยากรทมคณคาทองคการตองธ ารงรกษาไวใหมสขภาพกายสขภาพจตทด โดยผบรหารยคใหมเชอวาบคลากรในองคการนนมความร ความสามารถ และศกยภาพทองคการจะตองคนหาเพอน ามาสรางสรรคประโยชนแกองคการ นอกจากนยงยอมรบวา การท างานในองคการจะเกดประสทธภาพสงสดเมอผปฏบตงานมความพงพอใจในการท างานมความสขในการด ารงชวตอยในองคการ และไดรบการยอมรบจากผบรหารและเพอนสมาชก๖๐

สรปไดวา การบรหารงานบคคล มความส าคญและมความจ าเปนอยางยงส าหรบองคการตาง ๆ เพอใหการด าเนนงานบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพ ทรพยากรบคคล ซงเปนทรพยากรทส าคญ ผลผลตขององคการนนจะเพมขน เพราะคนท างานนนมประสทธภาพมากขน ซงจะท าใหบคคลมปจจยตาง ๆ ตงแต เงน วสดอปกรณ และการจดการตาง ๆ ใหบรรลตามเปาหมายขององคการทวางไว

๒.๑.๕ ประโยชนของการบรหารงานบคคล การบรหารงานบคคลเปนกระบวนการหนง ทจะชวยใหองคการไดบคลากรทม

ความร ความสามารถ เขามาปฏบตงาน เพอสรางความเจรญเตบโต และความกาวหนาใหแกองคการ และพรอมทจะรองรบการเปลยนแปลงของโลกธรกจยคปจจบนได มนกวชาการไดอธบายถงประโยชนของการบรหารงานบคคลไว ดงน

๕๘สมพงษ เกษมสน, หลกการบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพไทยนยม, ๒๕๔๑), หนา ๑๐๒. ๕๙เมธ ปลนธนานนท, การบรหารงานบคคลในวงการศกษา, (กรงเทพมหานคร : จรลสนทวงศการ

พมพ, ๒๕๒๙), หนา ๒. ๖๐พะยอม วงศสารศร, องคการและการจดการ, (กรงเทพมหานคร : สภาการพมพ, ๒๕๔๒), หนา ๕

๒๙

พะยอม วงศสารศร ไดกลาวถง ประโยชนของการวางแผนบคลากรไว ดงน๖๑ ๑. ชวยใหองคการสามารถวางแผนพฒนาการใชบคลากรใหเกดประโยชนสงสด ทง

เพราะถาองคการไดมการตระเตรยมวางแผนเรองบคลากรอยางมระบบ จะสามารถท าใหมองเหนภาพรวมเกยวกบความจ าเปนในการใชบคลากรในหนวยงานตาง ๆ ภายในองคการ ซงจะท าใหบคลากรทน าเขามาในองคการมคณคา กอใหเกดประโยชนแกองคการอยางแทจรง กลาวคอ หนวยงานทเสนอแผนดานบคลากรมา จะสามารถชแจงเหตผลเกยวกบขอก าหนดตาง ๆ ดานบคลากรไดอยางชดเจน ขณะเดยวกนหนวยงานนนจะสามารถรทศทางการพจารณาบคลากรใหเปนไปตามเปาหมายขององคการ

๒. ชวยใหกจกรรมดานบคลากรและเปาหมายขององคการในอนาคตมความสอดคลองกน การวางแผนเปนการมองอนาคต องคการโดยทวไปตองมการเปลยนแปลงเจรญเตบโตขน การขยายตวขององคการน ท าใหเป าหมายขององคการมการปรบและการพฒนาแตกตางไปจากการจดตงองคการในระยะแรก ดงนน กจกรรมดานการบรหารงานบคลากรจงตองปรบขยายไปตามการเจรญเตบโตขององคการ จ านวนคณสมบตบคลากรทมอยเดมจงมการเปลยนแปลงไป ซงเมอองคการไดวางแผนงานอยางเปนระบบ ย อมอ านวยประโยชนในการปฏบตภารกจในกจกรรมดานการบรหารบคลากรและเปาหมายขององคการในอนาคตใหมความสอดคลองกน

๓. ชวยใหกจกรรมดานการบรหารงานบคลากรเปนไปอยางมระบบ และมความสมพนธตอเนองกน กจกรรมไดทรพยากรมนษย ไดแก การวเคราะหงาน การสรรหา การคดเลอก การบรรจ การปฐมนเทศ การจายคาตอบแทน การประเมนพนกงาน และการพฒนาอบรม ตลอดจนสวสดการ เกอกลตาง ๆ ไดรบการพฒนาอยางตอเนองกน ไมเกดปญหาขาดแคลนบคลากรในงานประเภทตาง ๆ เพราะไดมการวางแผนบคลากรเปนการลวงหนา

๔. ชวยใหการจางบคลากรใหมเปนไปอยางมประสทธภาพ การวางแผนบคลากรเปนงานทมความส าคญในองคการทกประเภท เปนการเตรยมการใหบคลากรใหม เปฯไปตามความตองการของหนวยงานตาง ๆ การทองคการจะก าหนดการรบบคลากรใหม แตละครงจะตองยดแผนงานดานบคลากรทก าหนดขน เพอใหทนตอความตองการของหนวยงาน และท าใหการจายเงนขององคการเพอบคลากรใหมเหลานนคมคา

๕. สงเสรมและพฒนาโอกาสความเทาเทยมกน ของบคลากรในหนวยงานตาง ๆ ขององคการ ในการวางแผนบคลากรนนไมจ าเปนตองออกมาในรปแบบของการจางบคลากรใหมทงหมดบคลากรทองคการตองการใหมนน บางครงองคการจะใชวธการโยกยายบคลากรจากต าแหนงเดมมาต าแหนงใหมโดยใชวธการฝกอบรมและพฒนาเพอเพมพนความรความสามารถ ใหสามารถท างานในต าแหนงใหมได การวางแผนบคลากรเปนการพจารณาภาพรวมทงหมด จงท าใหบคลากรในแตละหนวยงานขององคการไดรบการพจารณาอยางทวถง

๖๑พะยอม วงศสารศร, การบรหารทรพยากรมนษย, (กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฏสวนดสต

,๒๕๔๒), หนา ๕๑.

๓๐

ซงสงนนบวาเปนการเปดโอกาสใหเกดความเทาเทยมกนของบคลากรในหนวยงานตาง ๆ ทไดรบการสงเสรมและพฒนาตามแผนงานดานบคลากรขององคการ

๖. เปนแนวทางส าหรบสถาบนการศกษาจะไดผลตก าลงคน ใหสอดคลองกบความตองการขององคการในยคปจจบนสถานศกษาใหความสนใจดานการปรบปรงและพฒนาหลกสตร ใหเปนไปตามความตองการของตลาดแรงงาน เปนการพฒนาความมนคงใหแกประเทศ ไมเกดปญหาการวางงาน หรอการท างานไมตรงกบความรความสามารถทส าเรจการศกษา สรปประโยชนของการบรหารงานบคคล คอ ชวยใหกจกรรมดานบคลากรและเปาหมายขององคการในอนาคตมความสอดคลองกน มการวางแผน ซงเปนการมองอนาคต องคการโดยทวไปตองมการเปลยนแปลงเจรญเตบโตขน การขยายตวขององคการท าใหเปาหมายขององคการมการปรบและการพฒนาแตกตางไปจากการจดตงองคการในระยะแรก ดงนน กจกรรมดานการบรหารงานบคลากรจงตองปรบขยายไปตามการเจรญเตบโตขององคการ ๒.๒ ทฤษฎการบรหาร ๒.๒.๑ ทฤษฎการบรหาร ทฤษฎการบรหาร เปนศาสตรทมองคประกอบของความร หลกการและกฎเกณฑทน ามาจากศาสตรสาขาตาง ๆ เพอไปใชเปนแนวทางในการศกษาความรเกยวกบการบรหารแลวน าไปสการปฏบตจรง การบรหารทจะท าใหประสบผลส าเรจไดนนขนอยกบความสามารถประสบการณ และทกษะของผบรหาร การประยกตเอาทฤษฎตาง ๆ ทเกยวของกบการบรหารไปสการปฏบตจรงใหไดอยางเหมาะสมกบสถานการณและสงแวดลอม นบวาเปนศลปะอยางหนง ซงนกวชาการและนกการศกษาหลายทาน ไดเสนอทฤษฎของการบรหารทนาสนใจ ดงน ครส อากรส (Chris Argyris) อางใน ภารด อนนตนาว กลาวถงทฤษฎการบรหาร แบบมสวนรวมไว ๓ ประการ คอ ๑. สวนรวมในการแสดงความคดเหน คอ สมาชกในองคการยอมมความปรารถนาทจะไดรวมแสดงความคดเหนในการบรหารในองคการ การรบฟงความคดเหนท าใหรสกวาไดมสวนรวมในการบรหารองคการแลว ๒. การมสวนรวมชวยใหเกดการยอมรบในเปาหมาย คอเมอมความรวมมอเกดขนภายในองคการท าใหสมาชกทงหมดภายในองคการมเปาหมายเดยวกน เปนการยนยอมพรอมใจ กนปฏบต ซงเปนผลทางใจ อนน าไปสการปฏบตงานอยางเตมท ๓. การมสวนรวมท าใหเกดความส านกในหนาททตนรบผดชอบ คอเปนการกระตนใหเกดความส านกในหนาททตนรบผดชอบในการปฏบตงานในองคการ เทเลอร (Taylor) อางใน ภารต อนนตนาว กลาวถง ทฤษฎการบรหารเชงวทยาศาสตรดวยหลกการ ๖ ประการ คอ ๑. หลกการเรองเวลา ถอวาเปนการวดความสามารถในการผลต โดยการจดเวลาในการผลตและการตงเวลามาตรฐานส าหรบการผลตทงหมด ซงการวดผลผลตของการท างานนน

๓๑

ถาจะวดใหถกตอง ตองใชเวลาเปนเครองตดสน และควรมการก าหนดเกณฑมาตรฐานของเวลาทควรใชในการท างานแตละอยางหรอแตละประเภทดวย ๒. หลกการก าหนดหนวยคาจาง คาจางส าหรบบคลากรนนตองเหมาะสมกบผลงาน และอตราคาจางนน พจารณาโดยยดหลกเกณฑในขอ ๑ นอกจากนน ผปฏบตงานควรไดท างานทเหมาะกบความสามารถของตนเองมากทสด ๓. หลกการแยกงานวางแผนออกจากงานปฏบต คอ ฝายบรหารควรท าหนาทดานการวางแผนและประสานงาน เพอใหฝายปฏบตงานท างานไดอยางคลองตว มประสทธภาพ ไมควรใหฝายปฏบตงานเปนฝายรบผดชอบในการคดและวางแนวทางในการท างาน ฝายบรหารควรวางแผน โดยตงอยบนพนฐานของหลกการ เวลาและขอมลอน ๆ ตามหลกเกณฑในขอ ๑ และขอมลทเกยวของสมพนธกบการผลต การปฏบตงานนนจะตองสะดวกรวดเรวมากขน และทนตอเหตการณ นอกจากนน การท างานตองมระบบและวธการทเหมาะสมดวย ๔. หลกการท างานโดยวธการทางวทยาศาสตร ถอวาวธการของการท างานควรจะถกก าหนดโดยฝายบรหาร ฝายบรหารควรจะเปนผรบผดชอบ (ไมใชฝายปฏบตงาน) ในการจดวธการท างาน แสวงหาวธการ และเทคนคทางวทยาศาสตรทเหมาะสมและดทสดน ามาใช และฝายบรหารตองฝกอบรมวธการท างานแกผปฏบตงานใหมความรและความสามารถอยางเหมาะสมในการท างานตามเทคนคนน ๆ โดยวธการทางวทยาศาสตรเพอใหไดผลผลตสงสด ๕. หลกการควบคมงานโดยฝายบรหาร ถอวาฝายบรหารควรไดรบการฝกอบรมในดานการบรหารจดการซงตงอยบนหลกการของวทยาศาสตรและสามารถประยกตหลกวทยาศาสตรมาใชในการจดการและการควบคมใหเกดประโยชนมากยงขน และฝายบรหารตองเปนฝายตดตาม ควบคม เสนอแนะการท างานของฝายปฏบตงานดวย ๖. หลกการจดระเบยบการปฏบตงาน มการพจารณาน าหลกการบรหารแบบทหารมาใช ควรมการจดองคการใหเหมาะสมเพอใหเกดการปรบปรงเปลยนแปลงและท า งานอยางประสานสมพนธกนระหวางแผนการตาง ๆ ในองคการนน โดยยดถอความเครงครดในระเบยบวนยในการสงเสรมประสทธภาพการท างาน๖๒ บรรยงค โตจนดา กลาวถง หลกของการบรหารงานบคคลไว ๑๒ ประการ คอ ๑. หลกความเสมอภาค โดยยดหลกการเปดโอกาสใหผมความสามารถทกคนมาสมครเขาท างาน โดยไมมการกดกน ๒. หลกความสามารถ ยดถอความร ความสามารถ หลกคณวฒเปนเกณฑในการ เลอกสรรบคคลเขาท างาน รวมทงการพจารณาความด ความชอบ และการเลอนต าแหนง ๓. หลกความมนคง ยดหลกการปฏบตงานระยะยาว รวมทงการยดหลกเหตผลเมอม ปญหาในการท างาน ๔. หลกความเปนธรรมทางการเมอง ยดหลกการปฏบตงานใหบงเกดผลด ไมใหความส าคญกบฝายใดฝายหนงโดยเฉพาะ

๖๒ภารด อนนตนาว, หลกการ แนวคด ทฤษฎทางการบรหารการศกษา, (ชลบร : บรษทส านกพมพ มนตร จ ากด, ๒๕๕๒), หนา ๑๕, ๓๐.

๓๒

๕. หลกการพฒนา ยดหลกการใหความส าคญกบทรพยากรมนษย โดยการ สนบสนนการพฒนาบคลากร การใหความร การอบรม มการจดระบบนเทศ และการตรวจตราการปฏบตงานทด เพอใหเกดความเจรญกาวหนาในหนาทการงาน ๖. หลกความเหมาะสม ยดหลกการใชคนใหเหมาะสมกบงาน โดยการแตงตงหรอ มอบหมายงานทเหมาะสมกบความสามารถ ๗. หลกความยตธรรม ยดหลกคณธรรม ไมใหความส าคญกบพรรคพวก มการก าหนดคาตอบแทนอยางเหมาะสมกบปรมาณและคณภาพของงานทรบผดชอบ โดยเฉพาะไมเอาเปรยบและลวงละเมดทางเพศ ๘. หลกสวสดการ ยดหลกการบรการ เพอเปนการสรางขวญก าลงใจใหแกบคลากรการจดสถานทท างานใหถกสขลกษณะ การรกษาสขภาพ และความปลอดภย ๙. หลกเสรมสราง ไดแก ยดหลกการเสรมสราง จรยธรรม และคณภาพ ทงในการ ปองกนการกระท าผด การผดวนยในการปฏบตงาน ๑๐. หลกมนษยสมพนธ การใหความส าคญกบสงคมมการสรางความสมพนธระหวางผบรหาร ผใตบงคบบญชาและผรวมงานดวยกน เพอการเสรมสรางบรรยากาศในการท างาน ๑๑. หลกประสทธภาพ ยดหลกการท างานทมประสทธภาพและกอใหเกดประสทธผลในการท างาน โดยเนนในดานการใชทรพยากรตาง ๆ ใหเกดประโยชนสงสด ๑๒. หลกการศกษาวจยและพฒนา ยดหลกการพฒนาปรบปรงองคการใหมประสทธภาพและสามารถอยรอดได ระบบการบรหารทดจ าเปนตองมการศกษาวจยปญหาอปสรรคตาง ๆ เพอจะไดน าเทคนควทยาการตาง ๆ มาพฒนาการบรหารงานบคคลใหมประสทธภาพยง ๆ ขนไป๖๓ เสนาะ ตเยาว กลาวถง หลกการบรหารงานบคคลไว ดงน ๑. มความเปนธรรมในเรองอตราคาจาง ชวโมงการท างาน และสภาพในทท างานเรองของความเปนธรรม เปนความตองการของทก ๆ คน เชน ในการก าหนดอตราคาจาง นายจางจะก าหนดอตราใหต าเพอตนจะไดก าไรสงสด หรอลกจางอยากไดคาจางสง ๆ โดยไมค านงถงความสามารถของตวเอง ค าวา คาจางยตธรรม กคออตราคาจางทก าหนดขน โดยพจารณาถงอตราคาจางทวงการอตสาหกรรมนน ๆ จายความสามารถของนายจางทจะจายคาจางไดตามผลงานทลกจางท าได คาครองชพและความยากงายในการท างาน การค านงถงปจจยตาง ๆ ดงกลาวเพยงพอแลวส าหรบคาจางทยตธรรม ๒. แจงใหพนกงานไดรขาวคราวความเปนไปตาง ๆ ในสวนทเกยวของกบสวนไดสวนเสยทงฝายนายจางและฝายลกจาง การเปดเผยขาวใหคนงานมสวนรเหนนนกอใหเกดผลดและสรางความเขาใจอนดตอกน ซงจะน าไปสการรวมมอกน คนงานจะไดรความคลคลายสถานการณตาง ๆ ทเกดขนในหนวยงาน ไดรทศนะแนวความคดรปแบบและแนวทางตางๆ อนเปนการชวยเสรมสรางความรความเขาใจในสงทถกตอง สามารถวางตวและมการเตรยมการทเหมาะสม ทางดานความรสกของคนงานเมอฝายบรหารเปดเผยขาวตาง ๆ กเทากบเปนการ

๖๓บรรยง โตจนดา, การบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร : อมรการพมพ, ๒๕๔๖), หนา ๕๔.

๓๓

สรางความไววางใจใหแกพนกงานกอใหเกดความจงรกภกดและความรสกในทางปกปองคมครองงานขององคการ ๓. ท าใหคนงานมความรสกวาตนเองมคาและเปนสวนหนงขององคการ หลกขอนเปนการยอมรบทางดานความตองการของคน ทวาคนไมไดมชวตอยไดดวยอาหารอยางเดยวความตองการทางดานสงคมกเปนความส าคญอยางหนง ความรสกในความส าเรจของความภมใจในอาชพและความสมพนธกบเพอนรวมงาน เปนความตองการของพนกงานทกระดบ และเปนปจจยอยางหนงในการเสรมสรางขวญและก าลงใจ ๔. มความเปนกนเองกบพนกงาน ในการตดตอกบพนกงานในเรองงานถงแมวาจะเกดขนโดยมระเบยบแบบแผนก าหนดไวอยางเปนทางการ กไมควรถอวาตองกระท าตามพธการเสมอไป เพราะการท าใหความรวมมอของพนกงานทกคนเกดขนจากอทธพลของความรสกสวนตว ทศนคต ทางสงคม ทางวฒนธรรมและทางจรรยามารยาทของแตละคน ดงนน ความเปนกนเองในการสงการ การควบคมบงคบบญชาและการปกครองจงเปนหลกส าคญ ๕. จายคาจางและคาแรงโดยยดถอจากความสามารถ ผบรหารไมควรคดวาคาจางเปนการ “ให” แตเกดจาก ความสามารถของลกจางเอง เพราะการด าเนนธรกจถอหลกความสามารถเปนเกณฑไมใชเปนการกศลทจะมวค านงถงเมตตาจตของผบรหาร โดยคดวาการจายคาจางเปนบญคณของเจาของกจการ การทจะขนเงนเดอนและคาจางกเพราะประสทธภาพของลกจางเอง ไมใชเปนเพราะความสงสารของฝายนายจาง เพราะจะการใหเปนการท าลายประสทธภาพของพนกงานในทางออมหากปลอยใหการท างานกลายเปนบญคณแลวกเทากบเปนการสรางระบบอปถมภ (Patronage System) ขนในหนวยงานเปนการใหเพอตอบแทนสนน าใจแกบคคล และผรบกตองระลกถงผใหอยเรอย ๆ หลกเกณฑตาง ๆ กจะคอย ๆ หมดไปในทางตรงกนขามการจายคาตอบแทนแรงงานโดยพจารณาผลงานและความสามารถเปนเกณฑจะเปนการสงเสรมเกยรตภมและก าลงใจใหลกจางอทศแรงงานเพอใหงานส าเรจลลวงไปดวยด ๖. ตองถอวาพนกงานมความสามารถดวยกนทกคน อยาดถกดแคลนความสามารถของพนกงาน จะเหนไดวาคนบางคนไมกระตอรอรนทจะมผลงาน เพราะเขาไมมโอกาสและชองทางทจะแสดงความสามารถของตนใหปรากฏ ลกษณะงานบางอยางถงจะท าดเพยงใดผลงานกไมออกมาเดนเหมอนกบงานบางประเภททถงแมจะใชความรความสามารถอยางปกตธรรมดาผลงานกออกมาด จะตองเขาใจความจรงทวาคนทกคนมทงแงดและเสยอยในตวดวยกนทงนน ผบรหารเพยงแตดคนใหเปน ใชคนใหถก กจะสามารถดงเอาความรความถนดของแตละคนมาใชประโยชนตองานได เมอบคคลมความถนดในทางใดถาเขาไดมโอกาสท างานในดานนนแลว ผลงานของเขากจะดเดนขนมาได การคาดคะเนความสามารถของคนผด การประเมนสมรรถภาพการปฏบตงานต าจะกอใหเกดผลรายตอการบรหารบคคลมากขนเทานน๖๔

๖๔เสนาะ ตเยาว, การบรหารงานบคลากร, หนา ๓๒.

๓๔

ส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน กลาวถง การก าหนดหลกการบรหารงานบคคลไว ดงน ๑. มการก าหนดภารกจหนาท และความรบผดชอบของบคลากรอยางชดเจน คอผปฏบตงานรบทบาทหนาท ความรบผดชอบ และเปาหมายผลงานทงในเชงปรมาณและคณภาพทคาดหวงจากพวกเขา ๒. กระบวนการบรหารงานบคคลมความชดเจน และเปนทรบร รบทราบโดยบคลากรทกคนขององคการ กระบวนการนถอเปนกตกาททกคนรบรรบทราบ เชน ความชดเจนเรองการประเมนผล กระบวนการทางวนยกระบวนการพจารณาแตงตงโยกยาย เปนตน ๓. มงผลงานทมคณภาพจากบคลากร เพอใหเกดประโยชนตอประชาชนและหนวยงาน การปฏบตราชการนนตองมงเปาหมายผลงานใหเกดตอสงคมเปนหลก ดงนน การบรหารงานบคคลกตองมงใหผท างานมผลงานทเปนไปตามเปาหมายดงกลาว ความคมคาของคาตอบแทนทรฐใหแกผท างานจงวดไดจากผลงานทเปนประโยชนตามเปาหมายทก าหนด ๔. เนนหลกคณธรรม คอมความคงเสนคงวา ไมมอคต ไมเหนแกหนาใคร เนนหลกการ ยดถอผลงานเปนหลก หลกการนถอเอาความรความสามารถ การปฏบตตนและผลการท างานเปนเครองวดความด ความชอบ โดยไมอาความรสกหรอความรจกมกคน สวนตนเปน ตวก าหนด สรปไดวา หลกการหรอทฤษฎการบรหารงานบคคลควรทจะตองใชหลกประชาธปไตย โดยการการเนนหลกคณธรรม เคารพในสทธ และความสามารถของบคคล บรหารงานโดยมการยดหยน มความยตธรรม มการพฒนาและการใหขวญและก าลงใจบคลากร สนบสนนใหบคลากรไดปฏบตงานอยางเตมความร ความสามารถ ตลอดทงจดสวสดการ และสรางบรรยากาศทดในการบรหารงาน สนบสนนใหมการวจยเพอน าผลการวจยมาปรบปรงและพฒนาการท างานอยางตอเนองสอดคลองกบวตถประสงคและนโยบาย คอ ยดหลกความเปนธรรมในเรองคาจางและสภาพการท างาน การแจงขาวใหพนกงานทราบ การท าใหรสกวาส าคญและเปนสวนหนงขององคการ ควรจายคาจาง ความสามารถของผปฏบตงาน เพราะคนทกคนมความสามารถดวยกนทงสน

๒.๒.๒ ทฤษฎทเกยวของกบการบรหารงานบคคล จากการไดศกษาและทบทวนเอกสารเกยวกบการบรหารงานบคคล พบวา ม

นกวชาการหลายทานไดเสนอทฤษฎทเกยวของกบการบรหารงานบคคล ไวดงน พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) การบรหาร หมายถง การด าเนนกจการ

ใหส าเรจดวยความรวมมอกบผอน ไมวาจะเปนกจการเพอประโยชนทางธรกจ กจการบานเมอง หรอกจการในครอบครวก อยภายใตหลกการเดยวกน ฉะนนการบรหารจงเกยวของกบทกกจการ โดยการด าเนนกจการรวมกบผอนมองคประกอบทงภายนอกและภายใน๖๕

๖๕หนงสอพมพประชาชาตธรกจ, บรหารองคกรแนวพทธเลอกธรรมะใหตรงกบปญหาฝาวกฤต,

แหลงขอมล, http://www.pmat.or.th,[เขาถงขอมลวนท ๗ มถนายน ๒๕๕๗].

๓๕

ลเธอร กลคและเลยนดอลลเออรวกค(Luther Gulick&LyndallUrwick) อางใน ศรวรรณ เสรรตน และคณะ ไดกลาวถง กระบวนการบรหารงาน ๗ ประการ ซงเรยกโดยยอวา POSDCORB เปนกระบวนการบรหารงานท ไดมการน าเสนอไวในหนงสอชอ Papers on the Science of Administration ในป พ.ศ. ๒๔๗๙ โดยมกระบวนการบรหารงานดงน๖๖

๑. การวางแผน (Planning) หมายถง การวางแนวทางในการปฏบตงานตลอดจนวธการปฏบตงานทมประสทธภาพ เพอใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายทวางไว

๒. การจดหนวยงาน (Organizing) หมายถง การจดโครงสราง อ านาจหนาท และการแบงสวนของงานใหเหมาะสมและลงตว

๓. การจดสายงานและการจดตวบคคล (Staffing) หมายถง การบรหารงานดานบคลากรอน ไดแก การจดอตราก าลง การสรรหา การรกษาสภาพการท างาน และการควบคมการปฏบตงานของบคลากร

๔. การอ านวยการ (Direction) หมายถง การด าเนนการตดสนใจและสงการในการปฏบตงานของสวนตางๆใหด าเนนไปอยางม ระเบยบแบบแผนทงในลกษณะงานทวไปและในลกษณะงานเฉพาะ ตลอดจนการใหค าแนะน าและควบคมการปฏบตงานในทกภาคสวน

๕. การประสานงาน (Coordinating) หมายถง การรวมมอกนของบคลากรในการปฏบตงานตามสวนตางๆ ใหประสานสอดคลองกนอยางกลมกลน

๖. การรายงาน (Reporting) หมายถง การรายงานผลการปฏบตงานของหนวยงานใหผบรหารงานและสมาชกของหนวยงานไดทราบถงความเคลอนไหว และความกาวหนาของกจการตางๆ ภายในหนวยงาน

๗. งบประมาณ(Budgeting) หมายถง การควบคมการใชจายใหรอบคอบ และรดกมรวมถงการจดสรรงบประมาณและการจดท าบญช

เทเลอร (Taylor) อางในภารด อนนตนาว กลาวถง ทฤษฎการบรหารงานบคคลเชงวทยาศาสตร ๖ ประการ คอ๖๗

๑. หลกการเรองเวลา ถอวาเปนการวดความสามารถในการผลต โดยการจดเวลาในการผลตและการตงเวลามาตรฐานส าหรบการผลตทงหมด ซงการวดผลผลตของการท างานนน ถาจะวดใหถกตอง ตองใชเวลาเปนเครองตดสน และควรมการก าหนดเกณฑมาตรฐานของเวลาทควรใชในการท างานแตละอยางหรอประเภทดวย

๒. หลกการก าหนดคาจาง คาจางส าหรบบคลากรนนตองเหมาะสมกบผลงานและอตราคาจางควรพจารณาโดยยดหลกเกณฑขอ ๑ นอกจากนนผปฏบตงานควรไดท างานทเหมาะสมกบความสามารถของตนเองมากทสด

๖๖ลเธอร กลค และเลยนดอลลเออรวกค(Luther Gulick&LyndallUrwick), อางในศรวรรณ เสรรตน

สมชาย หรญกตต และสมศกด วาณชยากรณ, ทฤษฎองคกร,(กรงเทพมหานคร :ธรรมสารจ ากด,๒๕๔๕),หนา ๘๖. ๖๗เทเลอร (Taylor),อางใน ภารด อนนตนาว, หลกการ แนวคด ทฤษฎทางการบรหารการศกษา ,

(ชลบร : บรษทส านกพมพมนตร จ ากด,๒๕๕๒), หนา ๑๕.

๓๖

๓. หลกการแยกงานวางแผนออกจากงานปฏบต คอ ฝายบรหารควรท าหนาทดานการวางแผนและการประสานงาน เพอใหฝายปฏบตงานท างานไดอยางมประสทธภาพ ไมควรใหฝายปฏบตงานเปนฝายรบผดชอบในการคดและการวางแผนแนวทางในการท างาน ฝายบรหารควรมการวางแผนโดยตงอยบนพนฐานของหลกการ เวลาและขอมลอน ๆ ตามหลกเกณฑในขอ ๑ และขอมลทเกยวสมพนธกบการผลต การปฏบตงานนนจะตองสะดวกรวดเรวขนทนเหตการณนอกจากนนการท างานตองมระบบและวธการทเหมาะสม

๔. หลกการท างานโดยวธทางวทยาศาสตร ถอวา วธการของการท างานควรจะถกก าหนดโดยฝายบรหาร ฝายบรหารควรจะเปนผรบผดชอบ(ไมใชฝายปฏบตงาน) ในการจ ดวธการท างาน แสวงหาวธและเทคนคทางวทยาศาสตรทเหมาะสมและดทสดมาใช และฝายบรหารตองอบรมใหแกผปฏบตงานใหมความรความสามารถ ทเหมาะสมในการท างานตามเทคนคนน ๆ โดยอาศยวธการทางวทยาศาสตรเพอใหไดผลผลตสงสด

๕. หลกการควบคมโดยฝายบรหาร ถอวาฝายบรหารควรไดรบการฝกอบรมในดานการบรหารซงอยบนหลกการทางวทยาศาสตร และสามารประยกตหลกวทยาศาสตรมาใชในการจดการควบคมเพอใหเกดประโยชนมากยงขน และฝายบรหารตองเปนฝายควบคมการท างานของฝายปฏบตงานดวย

๖. หลกการจดระเบยบการปฏบตงาน มการพจารณาน าหลกการบรหารแบบทหารมาใชควรมการจดการองคการใหเหมาะสม เพอใหเกดการปรบปรงเปลยนแปลงและท างานอยางประสานสมพนธกนระหวางแผนการตาง ๆ ในองคการนน โดยยดถอความเครงครดในระเบยบวนยในการสงเสรมประสทธภาพท างาน

ครสอากรส (Chris Argris) อางใน ภารด อนนตนาว ไดกลาวถง ทฤษฎการบรหารแบบมสวนรวมไว ๓ ประการ คอ๖๘

๑. การมสวนรวมในการแสดงความคดเหน คอ สมาชกในองคการยอมมความปรารถนาทจะรวมแสดงความคดเหนในการบรหารงานในองคการ การรบฟงความคดเหนกท าใหรสกวามสวนรวมในการบรหารองคการแลว

๒. การมสวนชวยใหเกดการยอมรบในเปาหมาย คอ เมอมความรวมมอเกดขนภายในองคการ กท าใหสมาชกทงหมดในองคการมเปาหมายเดยวกน เปนการยนยอมพรอมใจกนปฏบต ซงเปนผลทางใจอนน าไปสการปฏบตงานอยางเตมท

๓. การมสวนรวมท าใหเกดความส านกในหนาททตนรบผดชอบ คอ เปนการกระตนใหเกดความส านกในหนาททตนไดรบผดชอบในการปฏบตงานในองคการ

มาสโลว (Maslow) อางใน ภารด อนนตนาว ไดกลาวถง ทฤษฎการสรางแรงจงใจในการบรหารงานบคคลไว ๔ ประการ คอ๖๙

๖๘ครสอากรส (Chris Argris),อางใน ภารด อนนตนาว, หลกการ แนวคด ทฤษฎทางการบรหาร

การศกษา, (ชลบร : บรษท ส านกพมพมนตร จ ากด,๒๕๕๒), หนา ๓๐. ๖๙มาสโลว (Maslow),อางใน ภารด อนนตนาว, หลกการ แนวคด ทฤษฎทางการบรหารการศกษา ,

(ชลบร : บรษทส านกพมพมนตร จ ากด,๒๕๕๒), หนา๑๑๙.

๓๗

๑. ความตองการของมนษยมล าดบขน จะเรมจากความตองการขนต าสดไปหาสงสด ๒. ความตองการของมนษยมอยางตอเนอง มความตองการไมสนสด และตองการชนด

ใหมขนไปอก ๓. เมอมนษยไดรบการตอบสนองในระดบต าแลว กจะตองมความตองการระดบสง

ขน หรอเมอระดบความตองการระดบสงไดรบการตอบสนองแลว กอาจจะเกดความตองการในระดบต าอกกได

๔. ความตองการของมนษยมความเกยวเนอง และซ าซอนกนอย แมความตองการในระดบหนงหายไปแลว กเกดความตองการในระดบอนเขามาแทนท แตความจรงแลวความตองการเหลานน ไดรบการตอบสนองเพยงบางสวนเทานน และไดกลาวถงระดบความตองการ ๔ ระดบ คอ

๑. ความตองการทางกายภาพ เปนความตองการพนฐานทส าคญทสดในการด ารงชวตอยได

๒. ความตองการความปลอดภย เปนความตองการความปลอดภยทางดานรางกายในการด ารงชวตและการท างานจนท าใหเกดความพอใจและความเชอมน

๓. ความตองการทางดานสงคม เปนการปรบตวใหเขากบสงคม เปนความตองการทจะเปนทงผใหและผรบ จะไมเกดความโดดเดยว

๔. ความตองการชอเสยง เชน เกยรตยศ ชอเสยง การไดรบการยอมรบจากคนอนและตนเอง

จระ หงสลดารมภ ไดน าเสนอทฤษฎการบรหารงานบคคล ทเรยกวา ทฤษฎ ๓ วงกลม เปนทฤษฎทถอไดวาเปนกลยทธในการพฒนาและบรหารทรพยากรมนษยในองคการ ซงผบรหารหรอผน าจะตองมวสยทศนทถกตอง และสามารถระบภารกจทชดเจนไดกอน จงจะน าทฤษฎ ๓ วงกลมมาปรบใชไดอยางมประสทธภาพ ดงน๗๐

วงกลมท ๑ เรอง Context คอ บรบทของการบรหารทรพยากรมนษย ใหสภาพแวดลอมขององคการเอออ านวยตอการท างาน การจดองคการใหมความเหมาะสม คลองตว ใชวธท างานแบบเปนขนตอน ใชระบบสาระสนเทศ หรอ IT เพอชวยเพมประสทธภาพ

วงกลมท ๒ เรอง Competencies คอ การพฒนาสมรรถนะในดานตาง ๆ แกบคลากรในองคการใหมความพรอมในการท างานอยางเตมท

วงกลมท ๓ เรอง Motivation คอ การสรางแรงจงใจ เมอองคการนาอยแลว คนมศกยภาพแลว ตองดวาเขามแรงจงใจอยากท างานใหเราอยางเตมทหรอไม วงก ลมท ๓ เปรยบเสมอนเครองมอทจะชวยเกบเกยว (ผลงานของทนมนษย) ของเรานนเอง

การเกบเกยว (ผลงานของทนมนษย) ทดตองประกอบดวย ๑. Motivation คอ การสรางแรงจงใจ ๒. Inspiration คอ การสรางแรงบนดาลใจ

๗๐จระ หงสลดารมภ, ทนมนษยของคนไทยรองรบประชาคมอาเซยน, (กรงเทพมหานคร : Chira

Academy Publishing, ๒๕๓๙), หนา ๑๓.

๓๘

๓. Empowerment คอ การมอบอ านาจ มอบหมายงานทส าคญ ๆ ททาทายตอความส าเรจ

อยางไรกด การท างานเรองทรพยากรมนษย หรอ ทนมนษย นน จะส าเรจไดตองท าอยางจรงจง ตอเนอง ปจจยทส าคญตอความส าเรจ คอ ๑. ผน า ๒ HR + Non-HR + CEO

๓ เนนสงทมองไมเหน ( Intangible) เชน ความสข ศรทธา และความยงยน พยายามสรางสงทเรยกวา “HRDS” ประกอบดวย

H : Happiness – ความสข R : Respect – การยอมรบนบถอ D : Dignity – การยกยองใหเกยรต S : Sustainability – ความยนยน ๔) และสงทส าคญทสดคอตองท าใหส าเรจ วชย ตนสร ไดน าเสนอถงทฤษฎการบรหารงานบคคลของเฟรดเดอรกเทยเลอร

(Frederrick Taylor) ไววา๗๑ ความมงมนสงสดของแนวคดเชงวทยาศาสตร คอ จดการบรหารธรกจหรอโรงงานให

มประสทธภาพและประสทธผลสงสด เทยเลอร มองคนงานแตละคนเปรยบเสมอนเครองจกรทสามารถปรบปรงเพอเพมผลผลตขององคการได เจาของต ารบ “The one best way” คอ ประสทธภาพของการท างานสงสดจะเกดขนไดตองขนอยกบสงส าคญ ๓ ประการ คอ

๑. เลอกคนทมความสามารถสงสด (Selection) ๒. ฝกอบรมคนงานใหถกวธ (Training) ๓. หาสงจงใจใหเกดก าลงใจในการท างาน (Motivation) เทยเลอร กคอผลผลตของยคอตสาหกรรมในงานวจยเรอง “Time and Motion

Studies” เวลาและการเคลอนไหว เชอวามวธการทางวทยาศาสตรทจะบรรลวตถประสงคเพยงวธเดยวทดทสด เขาเชอในวธการแบงงานกนท า ผปฏบตระดบลางตองรบผดชอบตอ ระดบบน เทยเลอรเสนอระบบการจางงาน (จายเงน) บนพนฐานการสรางแรงจงใจ สรปหลกวทยาศาสตรของเทยเลอร สรปงาย ๆ ประกอบดวย ๓ หลกการดงน

๑) การแบงงาน (Division of Labors) ๒) การควบคมดแลบงคบบญชาตามสายงาน (Hierarchy) ๓) การจายคาจางเพอสรางแรงจงใจ (Incentive payment)

สรปไดวา ทฤษฎการบรหารงานบคคล หมายถง การใชศาสตรและศลปของบคคลตงแต ๒ คนขนไป รวมมอกนด าเนนกจกรรมใหบรรลตามวตถประสงคทวางเอาไวรวมกน มการควบคมการประเมนผลการปฏบตงาน และการใหพนจากงานดวยวธการตางๆ ตงแตโอนยาย ให

๗๑วชย ตนสร, อดมการณทางการศกษา : ทฤษฎและภาคปฏบต, (กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๒๙๕.

๓๙

ออก ไลออก ปลดออก และเกษยณอาย เปนตน เพอใหไดคนทมประสทธภาพสงสด โดยอาศยกระบวนการ และทรพยากรทางการบรหารเปนปจจยอยางประหยด และใหเกดประโยชนสงสด

๒.๓ หลกไตรสกขาในพระพทธศาสนา ๒.๓.๑ ความเปนมาของหลกไตรสกขา สมยพทธกาล พระพทธเจาประทบอย ณ กฏาคารศาลา ปามหาวน เขตกรงเวสาล ภกษวชชบตรรปหนงเขาไปเฝาถงทประทบกราบทลวา สกขา ๑๕๐ ถวนน (สมยนนทรงม พระพทธบญญตเพยง ๑๕๐ สกขาบท ตอมาทรงบญญตจนถง ๒๒๗ สกขาบท) มาถงวาระทจะยกขนแสดงเปนขอ ๆ ตามล าดบทกกงเดอน ขาพระองคไมสามารถศกษาในสกขาบทนได พระพทธเจาตรสถามวา เธอจกสามารถศกษาในสกขา ๓ คอ อธสลสกขา อธจตสกขา และอธปญญาสกขา ไดหรอไม ภกษวชชบตรนนกราบทลวา ขาพระองคสามารถศกษาในสกขา ๓ คอ อธสลสกขา อธจตสกขา และอธปญญาสกขาได พระพทธเจาจงตรสวา ถาเชนนน เธอจงศกษาในสกขา ๓ คอ อธสลสกขา อธจตสกขา และอธปญญาสกขา เมอเธอศกษาอธสลสกขา อธจตสกขา และอธปญญาสกขา เมอนนกจกราคะ โทสะ และโมหะได เธอจกไมท ากรรมทเปนอกศลจกไมประพฤตสงทเลวทรามอก๗๒ ๒.๓.๒ ความหมายหลกไตรสกขา หลกไตรสกขา หรอ สกขา ๓ ไดแก ๑. อธศลสกขา (สกขาคอศลอนยง) ๒. อธจตสกขา (สกขาคอจตอนยง) ๓. อธปญญาสกขา (สกขาคอปญญาอนยง)๗๓ ค าวา ไตรสกขา มรากศพทมาจากค าสองค า คอ ๑) ไตร หรอ ตร เปนภาษาสนสกฤตตรงกบภาษาบาลวา ต แปลวา สาม และ ๒) ค าวา สกขา เปนภาษาบาล ตรงกบภาษาสนสกฤตวา ศกษา ไตรสกขา หมายถง การศกษา การปฏบต และการอบรมความประพฤตใหบรสทธ๗๔ สวนค าวา ต หรอ ไตร นน หมายถง องคประกอบ ๓ ประการ คอ อธศลสกขา อธจตสกขา อธปญญาสกขา หรอ ศล สมาธ ปญญา สกขา ๓ หรอ ไตรสกขา แปลวา ขอทจะตองศกษา ขอปฏบตทเปนหลกส าหรบศกษา คอ ฝกหดอบรม กาย วาจา จตใจ และปญญา ใหยงขนไปจนบรรลจดหมายสงสดคอ พระนพพาน ไดแก ๑. อธศลสกขา (สกขาคอ ศลอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมทางความประพฤตอยางสง

๗๒อง. ตก. (ไทย) ๒๐/๘๕/๓๑๑.

๗๓ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๓๐๕/๒๗๒. ๗๔อง.ตก. (ไทย) ๒๐/๙๑/๓๒๐.

๔๐

๒. อธจตสกขา (สกขาคอ จตอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมจตเพอใหเกดคณธรรม เชนสมาธอยางสง ๓. อธปญญาสกขา (สกขาคอ ปญญาอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมปญญาเพอใหเกดความรแจงอยางสง๗๕ ๑. อธศลสกขา สกขาคอศลอนยง หมายถง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมในทางความ ประพฤตอยางสง ดงค าอธบายในคหฏฐกสตตนเทส คมภรมหานทเทสวา อธศลสกขา คอ ภกษในพระธรรมวนยน เปนผมศล ส ารวมดวยความสงวรในพระปาตโมกข สมบรณดวยอาจาระและโคจร เหนภยในโทษเพยงเลกนอย สมาทานศกษาในสกขาบททงหลายอย คอ สลขนธเลก สลขนธใหญ ศลเปนทพง เปนเบองตน เปนความประพฤต เปนความส ารวม เปนความระวง เปนหวหนา เปนประธานเพอความถงพรอมแหงธรรมทเปนกศล นชอวา อธสลสกขา๗๖ โดยการฝกอบรมศลนน มงเนนทการส ารวมเพอใหเกดความบรสทธในการกระท าเปนเกราะกนกเลสทงหลายทจะกอใหเกดความเดอดรอน และการเบยดเบยน ดงทแสดงในมาตกากถาคมภรปฏสมภทามรรควา “เนกขมมะ ชอวา สลวสทธ เพราะมความหมายวากนกามฉนทะ...ความส ารวม ชอวา อธสลสกขา... อพยาบาท ชอวา สลวสทธ เพราะมความหมายวา กนพยาบาท... อรหตตมรรค ชอวา สลวสทธ เพราะมความหมายวา กนกเลสทงปวง”๗๗ ๒. อธจตสกขา สกขาคอจตอนยง หมายถง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมจตเพอใหเกด คณธรรม เชน สมาธอยางสง การสงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย ดงค าอธบายในคหฏฐกสตต นเทส คมภรมหานเทสวา อธจตสกขา คอ ภกษในธรรมวนยน สงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย บรรลปฐมฌานทมวตก วจาร ปต และสข อนเกดจากวเวกอย เพราะวตกวจาร สงบระงบไปแลว บรรลทตยฌาน มความผองใสในภายใน มภาวะทจตเปนหนงผดขน ไมมวตกไมมวจาร มแตปต และสขทเกดจากสมาธอย เพราะปตจางคลายไป มอเบกขา มสตสมปชญญะเสวยสขดวยนามกาย บรรลตตยฌานทพระอรยะทงหลายสรรเสรญวา ผมอเบกขา มสตอยเปนสข เพราะละสขและทกขไดแลว เพราะโสมนส และโทมนสดบไปกอนแลว บรรลจตตถฌานทไมมทกข ไมมสข มสตบรสทธ เพราะอเบกขาอย นชอวา อธจตสกขา๗๘ โดยการฝกอบรมจตนน มงเนนทความตงมนแหงจต การท าใจใหสงบแนวแนเพอใหจตบรสทธ ไมฟงซาน เปนกลาง ปราศจากอคต ดงทแสดงในมาตกากถา คมภรปฏสมภทามรรควา “ชอวาจตตวสทธ เพราะมความหมายวา ไมฟงซาน. .ความไมฟงซาน ชอวาอธจตสกขา”๗๙

๗๕พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม. พมพครงท ๙,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓), หนา ๑๒๗. ๗๖ข.ม. (ไทย) ๒๙/๑๐/๔๘. ๗๗ข.ป. (ไทย) ๓๑/๔๐/๖๐๖. ๗๘ข.ม. (ไทย) ๒๙/๑๐/๔๙. ๗๙ข.ป. (ไทย) ๓๐/๔๑/๖๐๖-๖๐๗.

๔๑

๓) อธปญญาสกขา สกขาคอปญญาอนยง หมายถง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมปญญาเพอใหเกดความรแจงอยางสง การรชดตามความเปนจรงในอรยสจ ๔ เปนล าดบไป จนท าใหแจงทงเจโตวมต และปญญาวมต สามารถท าลายอาสวะกเลสใหหมดไป ดงค าอธบายใน คหฏฐกสตตนเทสคมภรมหานทเทสวา อธปญญาสกขา คอ ภกษในธรรมวนยน เปนผมปญญา ประกอบดวยปญญาอนประเสรฐ หยงถงความเกดและความดบ เพกถอนกเลสใหบรรลถงความสนทกขโดยชอบ เธอรตามความเปนจรงวา “นทกข”...“นทกขสมทย (เหตเกดทกข)”...“นทกขนโรธ (ความดบทกข )”...“นทกขนโรธคามนปฏปทา (ขอปฏบต เครองด าเนนไปสความดบทกข)” เธอรตามความเปนจรงวา“เหลานอาสวะ” “นอาสวสมทย” “นอาสวนโรธ” “นอาสวนโรธคามนปฏปทา” นชอวา อธปญญาสกขา๘๐ โดยการฝกอบรมปญญา มงเนนทการรและเขาใจสงทงหลายตามความเปนจรงเพอใหเกดความเหนทบรสทธ จงจะสามารถท าลายกเลสได ดงแสดงในมาตกากถา คมภรปฏสมภทามรรควา “ชอวาทฏฐวสทธ” เพราะมความหมายวา เหน ความเหนชอวา อธปญญาสกขา๘๑ การฝกอบรมทง ๓ ดาน จงมวตถประสงคโดยรวมเพอการท าลายกเลสอนเปนเครองเศราหมองของบคคล ดงทพระพทธด ารสวา “ส าหรบบคคลผตนอยตลอดเวลาหมนศกษาไตรสกขาทงกลางวนและกลางคน นอมจตเขาหานพพาน อาสวะทงหลาย ยอมตงอยไมได”๘๒ พระสารบตรไดแสดงอรรถาธบายวตถประสงคเพมเตมไวในคมภรมหานเทสวา ๑. เพอไมประพฤตผดทางกาย วาจา ใจ เพราะรในเหตทท าใหประพฤตผดนน ๒. เพอละเมถนธรรม เพราะรวาเปนเหตใหเกดความเสอมยศและเกยรตของสมณะ ๓. เพอก าจดราคะในรป เสยง กลน รส และผสสะ ๔. เพอทางแหงญาณ เพราะรเหตแหงความลงเลสงสยวา เกดจากสงทนาปรารถนาและสงทไมปรารถนา ๕. เพอก าจดมลทนของตน คอราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทฏฐ กเลส ทจรตมจฉาทฏฐ มจฉาสงกปปะ มจฉาวาจา มจฉากมมนตะ มจฉาอาชวะ มจฉาวายามะ มจฉาสตมจฉาสมาธ มจฉาญาณ มจฉาวมตต เพราะไดสมาทานไตรสกขาจงมสมาธ มสต มปญญาทรกษาตน๘๓ พระอรรถกถาจารย นกปราชญทางพระพทธศาสนา นกการศกษา และนกวชาการไดขยายความเพมเตมจากพระไตรปฎก กลาวแสดงไว ดงตอไปน พระอปตสสเถระ ใหความหมายหลกไตรสกขาวา สกขา หมายถง การศกษาเรองทควรศกษา การศกษาอนยอดเยยม และการศกษาเพอความเปนพระอเสขะ (ผไมตองศกษา)๘๔

๘๐ข.ม. (ไทย) ๒๙/๑๐/๔๙. ๘๑ข.ป.(ไทย) ๓๑/๔๑/๖๐๖-๖๐๗. ๘๒ข.ธ. (ไทย) ๒๕/๒๒๖/๑๐๓. ๘๓ข.ม. (ไทย) ๒๙/๑๐/๕๐.

๘๔พระอปตสสเถระรจนา, วมตตมรรค แปลโดย พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต) และคณะ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘), หนา ๔.

๔๒

พระพทธโฆษาจารย ใหความหมายหลกไตรสกขาวา ไตรสกขา เปนทงหลกการและวธปฏบตเพอใหสามารถลวงพนจากอบาย กามธาต และภพทงปวง โดยมเปาหมายทการบรรลพระนพพานอนบรสทธปราศจากมลทน ไตรสกขา เปนแนวปฏบตในทางสายกลางทมใชการปรนเปรอตนดวยกามสขและการทรมานตน มศลเปนปฏปกษตอกเลสทแสดงออกทางกาย วาจา สมาธเปนปฏปกษตอกเลสทกลมรมจต และปญญาเปนปฏปกษตออนสยกเลสทแอบแนบอยในจตสามารถพฒนาบคคลใหเปนพระอรยะผมความบรบรณดวยศล ไดแก พระโสดาบนและพระสกทาคาม บรบรณดวยสมาธ ไดแก พระอนาคาม และบรบรณดวยปญญา ไดแก พระอรหนต นอกจากน องคธรรมทง ๓ ยงเปนเครองอดหนนใหบรรลคณวเศษอนหาไดยากในบคคลทงไป ดงมวชชา ๓ เปนตน๘๕ พทธทาสภกข ใหความหมายไตรสกขาวา การศกษาในภาษาไทยหมายถง การศกษาเลาเรยน ซงตรงกบค าวา สกขา ในพระพทธศาสนา หมายถงการปฏบตเพอใหไดรบปรญญาคอ สนราคะ สนโทสะ สนโมหะ ผลของการปฏบตสกขาเปนไปเพอความรอดจากสงอนไมพงปรารถนา สงใดทเปนความทกขทรมาน ความยงยากล าบากแกจตใจกเรยกวา อนไมพงปรารถนา แกไขดวยการศกษา๘๖ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ใหความหมายไตรสกขาวา หมายถงการพฒนา มนษยใหด าเนนชวตดงามถกตอง ท าใหมวถชวตทเปนมรรค เปนทางด าเนนชวตหรอวถชวตทถก ตองดงามของมนษย จะตองเรยนรฝกฝนพฒนาตน คอสกขา มรรคกบสกขาจงประสานเปนอนเดยวกน เมอมองในแงอรยสจ ๔ กเปนอรยมรรค คอ วถชวตอนประเสรฐ เมอเปนมรรคกด าเนนกาวหนาไปสจดหมายโดยก าจดสมทยใหหมดไป ชวยใหเรามชวตทพงพาอวชชา ตณหา อปทาน นอยลงไป ไมอยใตอ านาจครอบง าพรอมกบมปญญาเพมขนและด าเนนชวตดวยปญญามากขนตามล าดบ จนกระทงในทสด พอสมทยหมด ทกขกหมด กบรรลหมายเปนนโรธ โดยสมบรณ๘๗

พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) กลาวไวใน พทธวธการบรหารไดกลาวถงพทธวธในการบรหารงานบคคล วา ...กระบวนการจดการศกษาในพระพทธศาสนายดหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา ซงเปนการฝกอบรม (Training) ทเนนภาคปฏบตมากกวาจะเปนการเรยนการสอนในทางทฤษฎ (Teaching) เมอกลาวในเชงบรหาร เราตองยอมรบวาพระพทธศาสนาใหความส าคญ แกการศกษาอบรมเพอพฒนาบคลากรเปนอยางยง ดวยเหตนพระพทธศาสนาจงชอวาเปนศาสนาแหงการศกษา ...บคลากรทไดรบการพฒนาแลวกจะไดรบ

๘๕พระพทธโฆษาจารย, วสทธมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑, พมพครงท ๘, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพ

มหามกฎราชวทยาลย, ๒๕๓๘), หนา ๙-๑๒. ๘๖พทธทาสภกข, การศกษาสมบรณแบบ : คอวงกลมทคมครองโลกถงทสด, (กรงเทพมหานคร: อษา

การพมพ, ๒๕๔๙), หนา ๑๘๕-๑๘๖. ๘๗พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), “หวใจพระพทธศาสนา”, พทธจกร, ปท ๖๑ ฉบบท ๕

(พฤษภาคม ๒๕๕๐) : ๗.

๔๓

การจดสรรภาระหนาทใหปฏบตงานภายในองคกรตามความรความสามารถ ดงทพระพทธเจาทรงแตงตงเปนเอตทคคะในดานตางๆดงกลาวมาแลว๘๘

เสฐยรพงษ วรรณปก ใหความหมายวา ไตรสกขา คอ อรยมรรคมองค ๘ แตพดในฐานะทเปนระบบฝกฝนอบรม เมอจดเปนระบบฝกฝนอบรมกจะฝกฝนสามมต เทาน นคอ ทางดานปญญา ทางดานศล ทางดานจตทางดานปญญา เปนเรองทางความร ความเขาใจแนวคด คานยมทถกตอง ทางดานศล การควบคมพฤตกรรม ทางกาย ทางวาจาใหอยในกรอบ สอดคลองกบความรความเขาใจทางดานจต เปนการพฒนาจตใหมสมาธ พฒนาจตใหมความเพยร พฒนาจตใหมสต ดงนน ศล สมาธ ปญญา ๓ องคประกอบนเปน ๓ มต ตองท าไปดวยกน เรองเดยวกนทาไปดวยกน เพอจดประสงคเดยวกน จงตรสรวมกน ไมไดหมายความวาตองทาศลกอนใหสมบรณ แลวตองมาทาสมาธ ทาสมาธสมบรณแลวมาทาปญญา๘๙

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ไดใหความหมายของไตรสกขาวา “...ไตรสกขา หมายถง สกขา ๓ คอ ศล เรยกวา สลสกขา สมาธ เรยกวา จตสกขา และปญญา เรยกวา ปญญาสกขา...”๙๐

ระว ภาวไล ไดอธบาย ไตรสกขา วา หมายถง “การศกษาสามประการตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา คอ ศล สมาธ ปญญา ซงเปนกศโลบายแหงการพฒนาตนเองทถกตองของมนษยทกคน เปนรากฐานของการพฒนาทงหลายอนจะนาสงคมไปสอารยธรรมทถกตอง...”๙๑ บญม แทนแกว ใหความหมายของไตรสกขาวา หมายถง ขอปฏบต ๓ ขน คอ ๑. ขนศล ไดแก การเวนชว ประพฤตด ปฏบตเพอความปกตสงบเรยบรอยไมท าใหตนและผอนเดอนรอน ขอปฏบตน เรยกวา ศลสกขา แปลวา สงทควรศกษาอบรม เปนขนศล ๒. ขนสมาธ ไดแก การฝกฝนหรออบรมจตใจใหเหมาะสม ตงมนในลกษณะทพรอมจะปฏบตงาน คอพจารณาความเปนจรง เพอเปนพนฐานของการเจรญปญญา การฝกบงคบจตใจใหตงมนโดยระลกรตวทวพรอมดงน เรยกวา จตตสกขา ๓. ขนปญญา ไดแก การฝกฝนอบรมในการพจารณาสงทงปวงใหเกดความรความเขาใจทถกตองตามความเปนจรง หมายถง การฝกฝนอบรมจนเกดความรแจงเหนจรงในสงทงปวงถงกบเกดความสลดสงเวช เบอหนายในสงทไมเทยง เปนทกข และเปนอนตตาไดจรง การฝกฝนเชนน เรยกวา ปญญาสกขา๙๒

๘๘ พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต), พทธวธการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬา

ลงกรณราชวทยาลย,๒๕๔๙), หนา ๑๓. ๘๙ ๑๑๖เสฐยรพงษ วรรณปก, “มชฌมาปฏปทา : สายกลางสองมต” ในคอลมนธรรมะใตธรรมาสน,

หนงสอพมพขาวสด, (๒๔ กมภาพนธ ๒๕๔๙) : ๒๙. ๙๐ ๑๑๗ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒, พมพครงท ๑,

(กรงเทพมหานคร : บรษทนามมบคพบลเคชนส จากด,๒๕๔๖), หนา ๔๘๔. ๙๑ ๑๑๘ระว ภาวไล,หวใจของศาสนาพทธ, บทความเสนอในการประชมทางวชาการ เรองหวใจของ

พทธศาสนา, (ธรรมสถาน จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑๗-๑๘ กรกฎาคม ๒๕๒๘) : หนา ๑. ๙๒บญม แทนแกว, จรยศาสตร, (กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๙), หนา ๑๙๘.

๔๔

ปญญา ใชบางยางและคณะ ใหความหมายของไตรสกขาวา หมายถง ขอทจะตองศกษา ขอปฏบตทเปนหลกส าหรบศกษา คอ ฝกหดอบรมกาย วาจา จตใจ และปญญา ใหยงขนไปจนบรรลจดหมายสงสด คอ พระนพพาน ไดแก ๑. อธสลสกขา สกขาคอศลอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมความประพฤตขนสง ๒. อธจตตสกขา สกขาคอจตอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมเพอใหเกดคณธรรม คอสมาธขนสง ๓. อธปญญาสกขา สกขาคอปญญาอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมปญญาเพอใหเกดความรแจงขนสง เรยกงาย ๆ วา ศล สมาธ ปญญา๙๓

ระว ภาวไล ไดกลาวถงไตรสกขาวา หมายถง การศกษาสามประการตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา คอ ศล สมาธ ปญญา ซงเปนกศโลบายแหงการพฒนาตนเองทถกตองของมนษยทกคน เปนรากฐานของการพฒนาทงหลายอนจะน าสงคมไปสอายธรรมท ถกตอง๙๔

พอสรปไดวา ไตรสกขา หมายถง การพฒนามนษยใหด าเนนชวตถกตอง ดงาม มวถชวตทเปนมรรคในการด าเนนชวต ตองเรยนรฝกฝนพฒนาตนเอง เรมจากการรกษาศล เพอขดเกลาพฤตกรรมของตนเองใหบรสทธ การอยรวมกนของเพอนรวมงานใหมความเกอกลตอกน และทส าคญในการศกษาตองพฒนาตนเองใหบรบรณดวยศล บรบรณดวยสมาธ และบรบรณ ดวยปญญาเพอพฒนาตนเองและสงคมไปสเปาหมายสงสด

๒.๓.๓ ความส าคญของหลกไตรสกขา

ความส าคญของหลกไตรสกขา หมายถง ขอก าหนดทเปนลกษณะเดนพเศษของหลกไตรสกขา มพระพทธพจนเปนสงยนยนใหเหนถงความส าคญอนเปนขอก าหนดทเปนลกษณะเดนพเศษของหลกไตรสกขาไดเปนอยางด พระพทธองคตรสถงภกษผประพฤตในสกขา ๓ วา

ภกษทงหลาย สกขา ๓ ประการน ภกษผมความเพยร มความเขมแขง มปญญา เพงพนจ มสต คมครองอนทรย ครอบง าทกทศดวยอปปมาณสมาธ ประพฤตอธสลสกขา อธจตตสกขาและอธปญญาสกขา.. เมอกอนฉนใดภายหลงกฉนนน ภายหลงฉนใด เมอกอนกฉนนน เบองต าฉนใด เบองบนกฉนนน เบองบนฉนใด เบองต ากฉนนน กลางวนฉนใด กลางคนกฉนนน กลางคนฉนใด กลางวนกฉนนน ภกษเชนนน บณฑตกลาววาเปนนกศกษา เปนนกปฏบต และมความประพฤตบรสทธ ภกษเชนนน บณฑตกลาววาเปนผตรสรชอบ๙๕ สนตณหา ยอมมจตหลดพนจากสงขารธรรมเพราะวญญาณดบสนท เหมอนความดบแหงประทปฉะนน๙๖

๙๓ปญญา ใชบางยางและคณะ, ธรรมาธบาย : หลกธรรมในพระไตรปฎก, (กรงเทพมหานคร : โรง

พมพธรรมสภา สถาบนบนลอธรรม, ๒๕๕๕), หนา ๓๒๘. ๙๔ ระว ภาวไล, หวใจของศาสนาพทธ, (บทความเสนอในการประชมทางวชาการ เรอง หวใจของ

ศาสนา). ธรรมสถาน มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๑๗-๑๘ กรกฎาคม ๒๕๒๘. ๙๕ตรสรชอบ หมายถงตรสรอรยสจ ๔, อง. ตก. (ไทย) ๒๐/๙๑/๓๒๐.

๔๕

จากพระพทธพจนแสดงใหเหนวาพระพทธศาสนาใหความส าคญกบหลกไตรสกขา

เปนอยางมาก เปนหลกธรรมส าหรบฝกมนษย ใหเปนผมความเขมแขง มปญญา เพงพนจ มสต คมครองอนทรย ครอบง าทกทศดวยอปปมาณสมาธ คอมความประพฤตด มจตใจด มปญญาด ส าหรบขอก าหนดทเปนลกษณะเดนพเศษของหลกไตรสกขา ไดแก ๑. หลกไตรสกขา เปนทหลอมรวมสกขาบทในพระปาฏโมกข คอ พระพทธเจาทรงแนะน าใหภกษศกษาในหลกไตรสกขาแทนการฟงหรอการสวดปาฏโมกขในทประชมสงฆทกกงเดอนได ๒. หลกไตรสกขา เปนสกขาบทเบองตนแหงพรหมจรรย คอ ภกษทปฏบตตามหลกไตรสกขาบรบรณ แมจะละเมดสกขาบทเลกนอยบาง แตถาไดสมาทานศกษาในสกขาบททเปนเบองตนแหงพรหมจรรยอยางมนคงกสามารถบรรลนพพานได พระพทธเจาตรสถง การทภกษทมศล สมาธ ปญญาบรบรณ แมจะละเมดสกขาบทเลกนอยบาง แตสมาทานศกษาในสกขาบททเปนเบองตนแหงพรหมจรรยอยางมนคง ท าเจโตวมตต ปญญาวมตตใหแจง สนอาสวะกเลสดวยปญญาจงเขาถง (บรรลนพพาน) ในปจจบน ๓. หลกไตรสกขา มอทธพลตอคมภรส าคญทางพระพทธศาสนาทเกดขนในภายหลงคมภรพระไตรปฎกใหความส าคญกบหลกไตรสกขานเปนอยางมาก เชน คมภรวมตตมรรค ทแตงขนในระหวาง พ.ศ ๖๐๙- ๖๕๓ โดยพระอปตสสเถระ ชาวศรลงกา จดอยในประเภทปกรณพเศษทน าเอาหลกไตรสกขาในพระไตรปฎก คอ ศล สมาธ ปญญา มาแตงอธบายขยายความไดอยางละเอยด และคมภรวสทธมรรคทแตงขนราวป พ.ศ. ๙๕๖ โดยพระพทธโฆสาจารย (Buddhaghosacharya) นกปราชญผยงใหญในพระพทธศาสนานกายเถรวาท จดอยในประเภทปกรณพเศษ เชนเดยวกบคมภรวมตตมรรค ทงสองคมภรมความส าคญตอการศกษาและการปฏบตธรรมของชาวพทธทนบถอพระพทธศาสนานกายเถรวาทในประเทศตาง ๆ เปนอยางมาก ๔. หลกไตรสกขา เปนทหลอมรวมหลกปฏบตธรรมทงหมดในพระพทธศาสนาจดเขารวมอยในหลกไตรสกขานทงสน พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ไดใหทศนะวา ไตรสกขาเปนระบบการปฏบตธรรมทครบถวนสมบรณ มขอบเขตครอบคลมมรรคทงหมด และเปนการน าเอาเนอหาของมรรคไปใชอยางหมดสนสมบรณ จงเปนหมวดธรรมมาตรฐานส าหรบแสดงการปฏบตธรรม และมกใชเปนแมบทในการบรรยายวธการปฏบตธรรม๙๗

๒.๓.๔ ความส าคญของการบรหารตามหลกไตรสกขา พระพทธศาสนาเนนความส าคญของหลกไตรสกขาเปนอยางมาก เนองจากหลกปฏบตธรรมในพระพทธศาสนาทงหมดจดเขารวมอยในหลกสกขา เรองการศกษารวมถงการบรหารจงเปนเรองของพระพทธศาสนาทงสน

๙๖อง. ตก. (ไทย) ๒๐/๙๑/๓๒๐. ๙๗พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), พทธธรรม, พมพครงท ๘, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลง

กรณราชวทยาลย, ๒๕๔๒), หนา ๖๐๑.

๔๖

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ใหทศนะวาไตรสกขา ไดแก อธศลสกขา อธจตตสกขา และอธปญญาสกขา เรยกงาย ๆวา ศล สมาธ ปญญา ๑) อธศลสกขา คอการฝกความประพฤตสจรตทางกาย วาจา และอาชวะ ไดแก องคมรรคขอสมมาวาจา สมมากมมนตะ และสมมาอาชวะโดยสาระกคอ การด ารงตนดวยดในสงคม รกษาระเบยบวนย ปฏบตหนาทและความรบผดชอบทางสงคมใหถกตอง มความสมพนธทางสงคมทดงามเกอกลเปนประโยชน ชวยรกษาและสงเสรมสภาพแวดลอม โดยเฉพาะในทางสงคม ใหอยในภาวะเอออ านวยแกทก ๆ คนจะสามารถด าเนนชวตทดงามปฏบตตามมรรคกนไดดวยด ๒) อธจตตสกขา คอการฝกปรอในดานคณภาพและสมรรถภาพของจต ไดแกองคมรรคขอสมมาวายามะ สมมาสต และสมมาสมาธโดยสาระกคอ การฝกใหมจตใจเขมแขง มนคง แนวแน ควบคมตนไดด มสมาธมก าลงใจสง เปนจตทสงบผองใส เปนสข บรสทธ ปราศจากสงรบกวนท าใหเศราหมอง อยในสภาพเหมาะแกการใชงานมากทสด โดยเฉพาะการใชปญญาอยางลกซงและตรงตามความเปนจรง ๓) อธปญญาสกขา คอ การฝกปรอปญญา ใหเกดความรความเขาใจสงทงหลายตามความเปนจรง จนถงความหลดพน มจตใจเปนอสระ ผองใส เบกบานโดยสมบรณ ไดแกองคมรรคขอสมมาทฐ และสมมาสงกปปะ สองอยางแรกโดยสาระกคอ การฝกอบรมใหเกดปญญาบรสทธทรแจงชดตรงตามสภาพความเปนจรง ไมเปนความรความคดความเขาใจทถกบดเบอนเคลอบคลม ยอมส อ าพราง หรอพรามวเพราะอทธพลของกเลส มอวชชาและตณหาเปนผน าทครอบง าจตอย การฝกปญญาเชนนตองอาศยการฝกจตใหบรสทธผองใสเปนพนฐาน แตในเวลาเดยวกนเมอปญญาทบรสทธรเหนตามเปนจรงนเกดขนแลว กกลบชวยใหจตนนสงบ มนคง บรสทธ ผองใสอยางแนนอนยงขน และสงผลออกไปในการด าเนนชวตคอ ท าใหวางใจ วางทาท มความสมพนธกบสงทงหลายอยางถกตอง และใชปญญาทบรสทธ ไมเอนเอยง ไมมกเลสแอบแฝงนนคดพจารณาแกไขปญหาตาง ๆ ท ากจทงหลายเพอประโยชนสขอยางแทจรง๙๘ ไตรสกขาเปนกระบวนการทส าคญในการพฒนาบคลากร คอการจดตงระบบระเบยบแบบแผนเกยวกบการด าเนนชวตและการอยรวมกนของบคคลในองคการ ซงเนอหาสาระทส าคญของไตรสกขานนไดสอดแทรกอยในหลกธรรมตาง ๆ เชน โอวาทปาตโมกขฯลฯ สามารถจ าแนกพระพทธโอวาทททรงแสดงถงความส าคญของไตรสกขาออกเปนดานตาง ๆ ดงน ๑. ไตรสกขา เปนหลกธรรมใหญเพอก าจดกเลสของภกษและบคคลทงหลาย ดงปรากฏในอนพทธสตร วาดวยการตรสรธรรมเปนเหตสนภพวา

ภกษทงหลาย เพราะไมรแจงแทงตลอดธรรม ๔ ประการ เราและเธอทงหลายจงเทยวเรรอนไปตลอดกาลยาวนานอยางนธรรม ๔ ประการ คอ อรยศล อรยสมาธ อรยปญญา และอรยวมตต เราถอนภวตณหาไดแลว ภวเนตตสนไปแลว ธรรมเหลานคอ ศล สมาธ ปญญาและวมตตอนยอดเยยมพระโคดมผมยศไดตรสรแลว๙๙

๙๘เรองเดยวกน, หนา ๙๑๔-๙๑๕.

๙๙อง. จตกก. (ไทย ) ๒๑/๑/๑-๒.

๔๗

๒. ไตรสกขา เปนรากฐานทส าคญของพระวนย ดงปรากฏในวชชปตตสตรวา พระพทธองคทรงใหค าแนะน าภกษวชชบตรรปหนงวา หากเธอไมอาจประพฤตปฏบตตามสกขา บททบญญตไวไดครบถวนบรบรณ กใหพงศกษาปฏบตในสกขา ๓ เพอการละราคะ โทสะ โมหะ ท าใหเปนผไมประกอบอกศลกรรม เพราะสกขา ๓ ประการเปนทรวมของสกขาบททงหมด๑๐๐ ๓. ไตรสกขา เปนกระบวนการฝก ศกษาพฒนามนษยเปนกระบวนการพนฐานในการฝกพฤตกรรมทดของมนษยใหดยงขน ดงทปรากฏในปฐมสกขาสตรวา

ภกษผท าใหบรบรณในศล ท าพอประมาณในสมาธและปญญา ยอมสามารถบรรลเปนพระโสดาบนหรอเปนพระสกทาคาม ขณะทภกษผท าใหบรบรณในศลและสมาธท าพอประมาณในปญญา ยอมสามารถบรรลเปนพระอนาคาม สวนภกษผท าใหบรบรณในศล สมาธ ปญญา ยอมหลดพนจากอาสวะกเลสทงปวง๑๐๑

พระพรหมบณฑต (ประยร ธมมจตโต) กลาวถงความส าคญของไตรสกขา หรอ(การศกษา) ทเกยวเนองกบการพฒนามนษยทสมบรณตามหลกพระพทธศาสนาไววา การศกษา หมายถง การเรยนรเพอเปนมนษยทเตมบรบรณ เพราะไดรบการพฒนาทงทางกายและทางจตใจ โดยเฉพาะอยางยงมจตใจทเปยมดวยปญญา จงเปนอสระหลดพนจากการบบคนของอ านาจกเลส ตณหา ดงค ากลาวทวา

ทกขมเพราะยด ทกขยดเพราะอยาก ทกขมากเพราะพลอย ทกขนอยเพราะหยด ทกขหลดเพราะปลอย เมอปลอยวางแลวยอมหลดพนทกข และพบความสข สงบคอ สนต ดงนน มนษยทสมบรณในพระพทธศาสนาจงหมายถง ผบรรลวมตต คอเปนอสระหลดพนจากทกขทงปวง เพราะฉะนน วมตต จงเปนเปาหมายของการศกษาตามหลกไตรสกขาดงทพระพทธเจาตรสไววา สมาธทมศลอบรมแลวยอมมผลมากมอานสงสมาก ปญญาทมสมาธอบรมแลวยอมมผลมาก มอานสงสมาก จตทมปญญาอบรมแลวยอมหลดพนจากอาสวะโดยชอบ ความหลดพนนกคอวมตตซงเปนบรมสนต เมอคนเราบรรลถงวมตตแลวถอวาเปนมนษยทสมบรณ เรยกวา พระอเสขะ หมายถงผจบการศกษาสงสดในพระพทธศาสนา ไตรสกขาเปนหลกค าสอนทางพทธศาสนาทพทธศาสนกทกคนควรน ามาปฏบตเพอพฒนาตนเองใหมชวตทดงามเพอจดปรบเตรยมสภาพชวตสงคมและสงแวดลอม รวมทงลกษณะแหงความสมพนธตาง ๆ ใหอยในภาวะทเหมาะสมและพรอมทจะเปนอยปฏบตกจและด าเนนการตาง ๆ เพอใหองคการกาวหนาไปอยางไดผลดทสดไปสจดหมายของชวตของบคคล ขององคการ ของชมชนตลอดจนสงคมและประเทศชาตตอไป

พทธทาสภกข กลาวถงความส าคญของการศกษาไว พอสรปไดวา การจดการศกษาทกอยางใหเสรมสรางมนษยธรรม ความเปนมนษยทถกตอง ไมมปญหาแกฝายใด จดการศกษาทกอยางใหเสรมสรางมนษยธรรมคอสรางมนษยธรรมขนมา แลวเสรมมนษยธรรมใหกาวหนา กาวหนาไปนบตงแตวา ละสญชาตญาณอยางสตวแลวกมความคดนกอยางมนษย กเปนมนษย

๑๐๐อง. ตก. (ไทย ) ๒๐/๘๗/๓๑๒, ๒๐/๘๘/๓๑๔, ๒๐/๘๙/๓๑๗.

๑๐๑อง. จตกก. (ไทย ) ๒๐/๘๗/๓๑๒-๓๑๔.

๔๘

ธรรมกส งเสรมใหกาวหนายงๆ ขนไป ดงนนเป าหมายของการศกษา กคอการพฒนามนษยธรรมใหมนมาในทศ ทางทถกตอง คอละอหงการ มมงการ ละความเหนแกตว กเลสไมอาจจะเกด บคคลกจะมสนตสข สงคมกจะมสนตภาพ นคอเปาหมายของการศกษา๑๐๒

พระธรรมปฎก(ป.อ. ปยตโต) กลาวถงความส าคญของไตรสกขาไวพอสรปได วาไตรสกขา นเมอน ามาแสดงเปนค าสอนในภาคปฏบตทงๆ ไป ไดปรากฏในหลกทเรยกวาโอวาทปตโมกข๑๐๓ ( พทธโอวาททเปนหลกใหญ ๓ อยาง) คอ

๑.การไมท าความชวทงปวง ทงทางกาย ทางวาจา จดเปน ศล ๒.การบ าเพญความดใหเพยบพรอม จดอยในการปฏบตจตขนทเรยกวา สมาธ ๓.การท าจตของตนใหผองใส จดเปนการฝกปฏบตในขนสงสดเรยกวา ปญญา สรปความส าคญของไตรสกขา คอ หลกค าสอนทางพทธศาสนาทพทธสาสนกทกคน

ควรน ามาปฏบตเพอพฒนาตนเองใหมชวตทดงาม เพอจดปรบเตรยมสภาพชวตสงคม รวมทงลกษณะแหงความสมพนธตางๆ ใหอยในภาวะทเหมาะสมและการปฏบตกจด าเนนการตางๆ เพอความกาวหนาไดผลดทสด สจดหมายของชวต ของบคคล ขององคกร ของชมชนตลอดจนสงคมและประเทศชาตตอไป

๒.๓.๕ หลกการพฒนาตามหลกไตรสขา (ศล – สมาธ – ปญญา) การพฒนาตามหลกคาสอนทางพระพทธศาสนา เรมทหลกการของการศกษา เพราะ

การภาวนาหรอการพฒนานน แททจรงกคอสงเดยวกนกบการศกษาหรอสกขา สงทตองศกษา หรอสงทตองพฒนา แยกออกไปเปน ๓ ดานใหญ ๆ โดยสอดคลองกบองคประกอบแหงการดาเนนชวตของมนษยทม ๓ ดาน คอพฤตกรรม จตใจ และปญญา เรยกวาไตรสกขา ซงมสาระส าคญ ดงน๑๐๔

๑) ศล คอ การฝกฝนพฒนาดานพฤตกรรม หมายถง การพฒนาพฤตกรรมทางกาย และวาจา ใหมความสมพนธกบสงแวดลอมอยางถกตองมผลด สงแวดลอมทเราเกยวของสมพนธ ม ๒ ประเภทคอ สงแวดลอมทางสงคม ไดแก เ พอนมนษย (ในความหมายเดมทางพระพทธศาสนา รวมทงสตวอนทงหลายทงปวงดวย)

๒) สมาธ หมายถง การฝกพฒนาในดานจตใจ มความสาคญอยางยงเพราะจตใจเปนฐานของพฤตกรรม เนองจากพฤตกรรมทกอยางเกดขนจากความตงใจหรอเจตนาและเปนไปตามเจตจานงและแรงจงใจทอยเบอหลง ถาจตใจไดรบการพฒนาใหดงามแลวกจะควบคมดแลและนาพฤตกรรมไปในทางทดงามดวย แมความสขความทกขในทสดกอยทใจ ยงกวานน

๑๐๒ พทธทาสภกข, การศกษาสมบรณแบบ: คอวงกลมทคมครองโลกถงทสด, (กรงเทพมหานคร:

อษาการพมพ, ธนวาคม ๒๕๔๙), หนา ๒๐๕-๒๐๖. ๑๐๓ พระธรรมปฎก(ป.อ.ปยตโต), พทธธรรม(ฉบบเดม) พมพครงท ๑๑, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพ

บรษท สหธรรมก จ ากด, ๒๕๔๔), หนา ๒๒๗. ๑๐๔ พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), การศกษากบการพฒนาทรพยากรมนษย, (กรงเทพมหานคร :

พมพท โรงพมพโรงพมพการศาสนา. ๒๕๓๙), หนา ๖๗.

๔๙

ปญญาจะเจรญงอกงามได ตองอาศยจตใจทเขมแขงสปญหา เอาใจใส มความเพยรพยายามทจะคดคนไมทอถอย ยงเรองทคดหรอพจารณานนยากหรอละเอยดลกซงกยงตองมจตใจทสงบแนวแน ไมฟงซานไมพลงพลานกระวนกระวาย คอ ตองมสมาธจงจะคดไดชดเจน เจาะลกทะลไดและมองเหนทวตลอด จตทฝกดแลว จงเปนฐานทจะใหปญญาทางานและพฒนาอยางไดผล

๓) ปญญา หมายถง การพฒนาปญญา ซงมความส าคญสงสดเพราะปญญาเปนตวนาทางและควบคมพฤตกรรมทงหมด คนเราจะมพฤตกรรมอะไร อยางไร และแคไหนกอยทวาจะมปญญาชนาหรอบอกทางใหเทาใด และปญญาเปนตวปลดปลอยจตใจ ใหทางออกแกจตใจ เชน เมอจตใจอดอดมปญหาตดตนอย พอเกดปญญารวาจะทาอยางไร จตใจกโลงเปนอสระไดการพฒนาปญญาเปนเรองกวางขวางแยกออกไปไดหลายดานและมหลายขนหลายระดบ เชน

ก. เปนปญญาทชวยใหดาเนนชวตอยางมประสทธภาพประสบความสาเรจความรความเขาใจในขอมล รวมทงศลปวทยาการตางๆ เขาถงเนอหาความหมายถกตองชดเจนการเรยนรอยางถกตองตามเปนจรง โยงเขามาประสานเปนภาพองครวมทงชดเจน หรอโยงออกไปสความหยงรหยงเหนใหมๆได

ข. ปญญาทชวยใหดาเนนเขาสวถชวตทถกตองดงาม ความร เขาใจในระบบความสมพนธของสงทงหลายทองอาศยสบเนองสงผลตอกนตามเหตปจจย

ค. ปญญาทชวยใหบรรลจดหมายสงสดของชวตทดงาม ความเขาใจเขาถงเทาทนความจรงของสงขารคอโลกและชวตทเปลยนแปลงเปนไปตามกฎธรรมดาของธรรมชาตจนสามารถวางใจถกตองตอสงทงหลาย ทาจตใจใหหลดพน เปนอสระไดโดยสมบรณ

๒.๔ การพฒนาการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา แผนการศกษาแหงชาต ฉบบท ๑๐ มวตถประสงค คอเพอพฒนาการศกษาใหผเรยนมความรคคณธรรม ดงนน หลกสตรสถานศกษาในทกระดบจงจดมาตรฐานการศกษาโดยการน าหลกธรรมทางศาสนามาประยกตใชใหเหมาะสมกบวยของผเรยน หลกไตรสกขาคอหลกการศกษา ๓ ประการ มจดมงหมาย และกระบวนการของหลกไตรสกขา ดงน ๒.๔.๑ จดมงหมายของหลกไตรสกขา หลกการศกษา ๓ ประการ คอ ไตรสกขา เปนการจดวางรปแบบขน โดยมงใหผลเกดขนตามหลกปฏบตแหงอรยมรรค คอ เปนการฝกฝนอบรมใหองค ๘ แหงมรรค ใหเกดขนและเจรญงอกงามใชประโยชนไดสมบรณ แกไขปญหา ดบทกขไดดยงขนตามล าดบจนถงทสด กลาวคอ อธศลสกขา คอ การศกษาในขนตอน ฝก ใหเกดม สมมาวาจา สมมากมมนตะและสมมาอาชวะเจรญงอกงามขน จนบคคลมความพรอมทางความประพฤต วนยและความสมพนธทางสงคมถงมาตรฐานของอารยชน เปนพนฐานแกการสรางเสรมคณภาพจตใจ อธจตสกขา คอ การศกษาในขนตอน ฝกใหเกดม สมมาวายามะ สมมาสต และสมมาสมาธเจรญงอกงามขน จนบคคลมความพรอมทางคณธรรม มคณภาพ สมรรถภาพและสขภาพจตพฒนาถงมาตรฐานของอารยชน เปนพนฐานแหงการพฒนาปญญา

๕๐

อธปญญาสกขา คอ การศกษาในขนตอน ฝก ใหเกดม สมมาทฏฐ และสมมาสงกปปะ เจรญงอกงามขน จนบคคลมความพรอมทางปญญาถงมาตรฐานของอารยชนสามารถด ารงชวตอยดวยปญญา มจตใจผองใส เบกบาน ไรทกข หลดพนจากความยดตดถอมนตาง ๆ เปนอสรเสรดวยปญญาอยางแทจรง อนง จดมงหมายของไตรสกขา หรอการศกษาในพระพทธศาสนานยอมคลอยตามจดมงหมายระดบตาง ๆ ของพระพทธศาสนา เนองจากการศกษาเปนวธการทมงประสงคไปสอดมการณหรอจดมงหมายในพระพทธศาสนา และจดมงหมายในพระพทธศาสนากมหลากหลายระดบ ซงขนอยกบเปาหมายของปจเจกบคคลอกชนหนง ฉะนน จงขอกลาวถงจดมงหมายโดยทวไปของการศกษาในพระพทธศาสนา คอ ดงน ก. จดมงหมายทเปนประโยชนแกชวต ๑) จดมงหมายทเปนประโยชนแกชวต ๓ อยาง ตามแนวตง คอ ทฏฐธมมกตถะสมปรายกตถะ และ ปรมตถะ จดมงหมายหรอประโยชนทบคคลควรเขาถงและสรางสรรคขน แบงได ๓ ระดบ โดยทแตละบคคลอาจจะเขาถงและสรางสรรคไดไมเทากน ทวา เปนสงทบคคลแตละคนควรมใหครบทกระดบ ถงแมวาจะมากหรอนอยแตกตางกนไป อกทงควรพฒนาตนใหเขาถงใหมากยง ๆ ขนไป คอ ประโยชนในปจจบน ประโยชนในอนาคต และประโยชนสงสด คอ ๑.๑) ประโยชนในปจจบน หรอประโยชนทเกดขนเฉพาะหนา ไดแก ทรพยสนเกยรตยศ หรอฐานะในสงคม ไมตร หรอมตรบรวาร และชวตครอบครวทเปนสข หรอความสามารถพงพาตนเองไดในทางเศรษฐกจและสงคม ประโยชนในระดบน จะตองใหเกดมขนหรอใหเปนการแสวงหาดวยก าลงความเพยรพยายามและสตปญญาของตนโดยทางชอบธรรม ไมเกดจากการเบยดเบยนผอน หรอสรางความเดอดรอนแกสงคม จงอาศยการศกษาในดานทท าหนาทถายทอดศลปวทยา หรอวชาการและวชาชพตาง ๆ เปนหลกประโยชนในระดบนเรยกวา ทฏฐธมมกตถะ ๑.๒) ประโยชนในอนาคต หรอประโยชนเบองหนาเปนประโยชนดานคณคาของชวตดานใน ซงท าใหเกดความมนใจในตนเองอยางลกซง หมายถง ความเจรญงอกงามของชวตจตใจทกาวหนา พฒนาขนดวยคณธรรม เชน ศรทธา ความสจรต มศล ความเสยสละ ความสงบสขของจตใจ การด ารงอยในศลธรรม การไดสรางสรรคบ าเพญประโยชน เปนตน จนมนใจในความมชวตทดของตน ไมตองหวนกลวตอความตายและปรโลก ประโยชนในระดบนเกยวกบคณธรรมภายในจตใจและความประพฤตทชอบธรรม จงองอยกบการศกษาในดานท าหนาทแนะน าวธด าเนนชวตทถกตองและพฒนาตนใหเปนคนทสมบรณ ประโยชนขนนเรยกวา สมปรายกตถะ ๑.๓) ประโยชนสงสด หรอประโยชนทเปนสาระแทจรงของชวต คอ ความมจตใจเปนอสระปลอดโปรงผองใส เบกบาน สามารถแกปญหาในจตใจไดสนเชง ไมถกบบคนคบของจ ากดดวยความยดตด ถอมน หวนหวาดและกงวล ปราศจากกเลสเผาลนทท าใหเศราหมองขนมวอยอยางไรทกข ไดประจกษความสขประณตภายในทบรสทธ สงบ เยน สวางไสว เบกบานโดยสมบรณ ซงเปนภาวะทเขาถงไดดวยการรจกสภาวะของสงทงหลายตามความเปนจรง รเทาทนคตธรรมของสงขารธรรมทงหลาย ไมตกเปนทาสของโลกและชวต จงตองอาศยการศกษาในดานทท าหนาทอยางท ๒ ในระดบของการพฒนาปญญาอยางสงสด ประโยชนขนนเรยกวา ปรมตถะ

๕๑

๒) จดมงหมายทเปนประโยชนแกชวต ๓ อยาง ตามแนวราบ คอ อตตตถะ (ประโยชนตน) ปรตถะ (ประโยชนผอน) และอภยตถะ (ประโยชนทงสองฝาย) การศกษาพฒนาคนใหสามารถเผอแผ ขยาย หรอกระจายประโยชนออกไปไดอยางกวางขวาง และบคคลควรท าใหประโยชนเกดขนแกชวตโดยแบงออกตามแนวราบเปน ๓ ประเภท ดงน ๒.๑) ประโยชนตน (อตตตถะ) คอ การบรรลจดหมายแหงชวตของตน ไดแกประโยชน ๓ อยาง คอ ประโยชนในปจจบน ประโยชนในอนาคต และประโยชนสงสด ซงเปนประโยชนทเกดขนแกตนโดยเฉพาะ เปนการเสวยผลทดของการมชวตโดยสมบรณ เนนการพงตนเองไดในทกระดบ เพอความไมตองเปนภาระแกผอน และเพอความเปนผพรอมทจะบ าเพญกจเพอผอนและกจตาง ๆ อยางไดผลด ๒.๒) ประโยชนผอน (ปรตถะ) คอ การชวยเหลอสนบสนนใหผอนบรรลจดหมายแหงชวตของเขา ไดแก ประโยชน ๓ อยาง คอ ประโยชนในปจจบน ประโยชนแกอนาคต และประโยชนสงสด เทาทเกยวของกบคนอน เปนผลทจะชวยท าใหเกดขนแกคนอน มงประคบประคองใหเขาสามารถพงตนเองได โดยการท าหนาทเปนกลยาณมตรให เปนตน ๒.๓) ประโยชนทงสองฝาย หรอประโยชนรวมกน (อภยตถะ) คอ การสรางสรรคปจจยทอ านวยใหทกคนทกฝายทงสงคมบรรลจดหมายแหงชวตทวกน ไดแก ประโยชน ๓ อยาง คอประโยชนในปจจบน ประโยชนในอนาคต และประโยชนสงสด ทเปนผลเกดขนทงแกตนเองและแกคนอน ๆ แกสงคม หรอแกชมชนอนเปนสวนรวม เชน ประโยชนทเกดจากของสวนกลางและกจสวนรวม เปนตน โดยเฉพาะสภาพแวดลอมและความเปนอยอนเอออ านวยแกการปฏบตเพอบรรลอตตตถะและการบ าเพญปรตถะของทกคน ข. จดมงหมายทเปนภาวะหรออสรภาพ ๔ ดาน การพฒนาภาวะทเปนจดหมายของการศกษา คอ อสรภาพ หรอความหลดพน (วมตต) ไดแก ความปลอดโปรง ความเปนอสระ ซงมองไดทงในแงบวกและแงลบ ในแงลบหมายถง ภาวะทพนจากความบบคน บงคบ จ ากด ผกมด ขดของ ปราศจากขอบกพรอง ไมตองขนตอสงอนหรอใครอน ในแงบวก หมายถง ภาวะทเปนไทแกตว หรอเปนใหญในตว ซงท าใหพรอมทจะท า (และไมท า) การใด ๆ ไดตามทตองการหรอเหนสมควร อสรภาพนนสมพนธสบเนองมาจากการพฒนา เพราะเปนจดหมายของการพฒนา จงอาจจะแยกไดเปน ๔ ดาน หรอ ๔ ระดบใหตรงกบการพฒนา ๔ ดาน คอ ๑) อสรภาพทางกาย หรอ อสรภาพพนฐานของชวต ไดแก อสรภาพทางกาย ทปลอดภย พนจากการบบคน เบยดเบยนในทางธรรมชาต หรอสภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน โรคภยไขเจบ การมปจจย ๔ เพยงพอทจะหลดพนจากความยากจนแรนแคนขาดแคลน ไมมภยธรรมชาตเบยดเบยน หรอวาพอจะปองกนแกไขได แลวกพนจากภยทมนษยสรางขนในทางกายภาพ เชน มลภาวะในสภาพแวดลอม ตลอดจนการรจกใชเทคโนโลยอยางถกตองเปนคณประโยชน ๒) อสรภาพทางสงคม หรอเกยวกบศล คอ ความปลอดพนจากการบบคนเบยดเบยนกนในระหวางมนษย พนจากความยตธรรม การเอารดเอาเปรยบ การขมเหงแยงชง

๕๒

มอาชวะ คอ ประกอบอาชพโดยสจรต ด ารงชวตอยางโปรงโลง ไมวางงาน พงตนได รวมไปถงความหลดพนจากความบบคน ในการใชสตปญญาสามารถแสดงออกซงความคดเหนอนเปนผลแหงสตปญญานนโดยเสร ซงสมพนธกบอสรภาพทางปญญาในขอสดทาย ๓) อสรภาพทางจตใจ เชน มจตใจทมคณธรรม มความเขมแขง มนคง ไมหวนไหวดานโลกธรรม ไมมความโศก ไมมกเลส ปราศจากความเศราหมอง มแตความเบกบานเปนสขเปนตน ๔) อสรภาพทางปญญา คอ ภาวะทมการรบรอยางถกตองตามเปนจรงไมเอนเอยงดวยอคต รจกคด คดเองเปน รจกคดแกปญหา รวธทจะจดท าการตาง ๆ ใหส าเรจผล มความคดวนจฉยทบรสทธ ไมเปนทาสของกเลส ใชปญญาคดการตาง ๆ โดยบรสทธใจ ไมมเงอนง า หรอ กเลสเคลอบแฝง ตลอดจนรแจงสจธรรมถงขนหลดพนจากความทกข อนเกยวเนองกนกบอสรภาพทางจตใจอสรภาพทง ๔ ดาน เมอรวมความแลวแบงไดเปน ๒ พวก คอ ประเภทภายนอกกบภายใน และทงสองประเภทตางมความสมพนธซงกนและกน กลาวคอ ถาหากดานภายในของคนซงมจตใจไมสบาย มความทกข หรอมกเลสครอบง า กยอมสงผลใหการพฒนาดานภายนอกเปนไปโดยไมบรสทธ หรออาจจะกอใหเกดปญหาตามมาดวย หรอถาพฒนาดานภายนอกไวไมด เชน มความขาดแคลนปจจย ๔ เปนตน กยอมสงผลกระทบถงการพฒนาดานภายใน ท าใหไมสามารถจะท าการพฒนาจตใจของคนไดเตมท เชน คนทอยในถนทเกดปญหาเกดสงคราม เปนตน ยอมไมมเวลาในการท าสมาธ ท าจตใจใหปลอดโปรงผองใสกยอมเปนไปไดยาก หรอถาภายในไมมอสรภาพทางปญญา คดการตาง ๆ โดยมความปรารถนาสวนตวเคลอบแฝง หรอคดบดเบอนไปตามความยดมนสวนตว ไมยอมรบฟงความคดเหนของกนและกนอสรภาพทางสงคมในดานการแสดงความคดเหนหรอใชผลของสตปญญา กยอมเปนไปไดยากเพราะฉะนน อสรภาพและสนตสขทงภายนอกและภายในตางกมความสมพนธกน ค. จดมงหมายทเปนคณสมบตของผทไดรบการศกษา ๑) มองในแงผลสมฤทธของการพฒนา เมอมองการศกษาเปนการพฒนาคนใหมความเปนมนษยทสมบรณ ความมงหมายของการศกษา คอ ท าใหคนเปนผทไดรบการพฒนาแลว และหมายถง การทไดรบการพฒนาอยางครบถวนรอบดาน โดยทการพฒนาคนนนม ๔ ดาน คอ กายภาวนา ศลภาวนา จตภาวนา ปญญาภาวนา ดงนน คนทไดรบการศกษาจงเปนผทไดรบการพฒนาแลวครบทง ๔ ดาน คนทไดรบการพฒนารอบดานแลว เรยกวา ภาวตตตะ แปลวา มตนทไดฝกอบรมแลว หรอไดพฒนาแลว แยกลกษณะการทไดรบการพฒนาแลวออกเปน ๔ ดาน คอ ๑.๑) ภาวตกาย แปลวา มกายทเจรญแลว หรอพฒนาแลว คอมความสมพนธกบสภาพแวดลอมทางกายภาพไดอยางด และอยางไดผลด มความสมบรณของชวตในดานกาย ๑.๒) ภาวตศล แปลวา มศลทเจรญแลว หรอพฒนาแลว คอมพฤตกรรมทางสงคมทพฒนาแลว ด ารงตนอยในวนย มศลธรรม มความสมพนธทางสงคมในลกษณะสรางสรรคและกอสนตสข ๑.๓) ภาวตจต แปลวา มจตใจทเจรญแลว หรอพฒนาแลว คอมจตใจทฝกอบรมดแลวสมบรณดวยคณภาพจต สมรรถภาพจตและสขภาพจต

๕๓

๑.๔) ภาวตปญญา แปลวา มปญญาทเจรญแลวหรอพฒนาแลว คอมปญญาทเปนอสระจากการครอบง าของกเลส มองดรเขาใจเหนสงทงหลายตามความเปนจรง หรอตามทมนเปน คดเหนวนจฉยการตาง ๆ ดวยปญญาบรสทธ ปราศจากอคตและแรงจงใจเคลอบแฝง รเทาทนธรรมดา จนมความเปนอสระโดยสมบรณ ฉะนน คณสมบต ๔ อยางน จงเปนคณสมบตของผทไดรบการศกษาแลว ๒) มองในแงลกษณะการด าเนนชวต จดมงหมายในแงน เปนการมองการด าเนนชวตโดยสมพนธกบประโยชนทชวตพงมพงถง โดยโยงออกมาสการปฏบตคณสมบตของผมการศกษาหรอพฒนาตนสมบรณแลว ในแงนถอตามคณสมบต ๒ ประการของพระพทธเจา ซงชวตของคนทวไปควรด าเนนตาม กลาวคอ ๒.๑) อตตตถสมบต (อตตหตสมบต) ความถงพรอม หรอสมบรณดวยประโยชนตน ค าวา ประโยชนตนในทน ไมไดมงผลทประโยชน หรอลาภ ยศ อ านาจ สข สรรเสรญอยางทมกเขาใจกน ซงมกจะเปนสงทคนอยากไดเพยงเพอสนองตณหา โดยทยงไมแนวาจะเปนสงจ าเปนเพอประโยชนแกชวตอยางแทจรงหรอไม คอชวตตองการหรอเปนสงจ าเปนเพอประโยชนแกชวตเพยงสวนหนงหรอระดบหนง สวนนอกเหนอจากนนอาจเปนโทษแกชวตกไดการวนจฉยวาสงเหลานจะเปนประโยชนแกชวตหรอไม ตองดทความสมพนธซงจะชวยเสรมประโยชนทแทจรงของชวต ประโยชนทแทจรงของชวต คอ ความเจรญงอกงามของชวตซงชวยใหชวตเขาถง สนตสขและอสรภาพ ไดแก ความเจรญงอกงามแหงปญญาและคณสมบตตาง ๆ ของชวต ซงความเจรญบรบรณแหงปญญา และคณสมบตเหลานนจะน าไปสการด าเนนชวตทด หรอชวตทด าเนนไปไดดวยด มความสมบรณในลกษณะเปนการพงตนเองได หรอเปนทพงของตนไดใน ทก ๆ ดาน ภาษาบาลเรยกวา อตตนาถะ ลกษณะเดนของการด าเนนชวตทพงตนเองได คอ การด าเนนชวตดวยปญญา ซงหมายถง การมปญญาทไดเจรญ พฒนาอยางดแลว โดยมคณสมบตอยางอนทพฒนารวมกนเปนสวนทชวยเสรมหรอประกอบสนบสนน ๒.๒) ปรตถปฏบต (ปรหตปฏบต) การปฏบตเพอประโยชนของผอน เมอพฒนาจนบรรลประโยชนตนโดยสมบรณแลว นอกจากตนเองจะด าเนนชวตไดดแลวยงพรอมทจะบ าเพญประโยชนแกผอนอยางไดผลดดวย หรอเมอพงตนเองไดดแลวกสามารถทจะเปนทพงแกผอนไดดวย ซงเปนผลพสจนความสมบรณของการศกษาในดานทสอง ผทมการศกษาสมบรณจะตองมลกษณะการด าเนนชวตทเปนการปฏบต หรอบ าเพญประโยชนของผอนดวย ซงหมายถงความสามารถและความพรอมทจะชวยใหผอนด าเนนชวตทดหรอไดดวยดใหผอนประสบความเจรญงอกงามของชวต โดยมชวตทพฒนาดวยปญญา และคณสมบตประกอบอยางอน ๆ หรอใหพฒนาครบทง ๔ ดาน ชวยใหเขาพงตนเองได ลกษณะการด าเนนชวตในดานนทสมบรณ ในระดบของพระพทธเจา เรยกวา โลกนาถะ แปลวา เปนทพงของชาวโลก ส าหรบคนทวไปอาจใชค าวา ปรนาถะ แปลวา เปนทพงของคนอนกได การทบคคลจะมลกษณะการด าเนนชวตดานนได นอกจากการพฒนาปญญาแลว คณสมบตส าคญทเดนชดทเปนแรงจงใจหรอผลกดนใหออกไปปฏบตบ าเพญกจ คอ กรณา ซงหมายถง ความรกเพอนมนษย และเพอนรวมสงสารวฏในระดบทเหนวา บคคลอนมทกขหรอล าบากจงไมอาจนงเฉยได แตจะตองขวนขวายเพอใหความชวยเหลอใหพนจากสภาพดงกลาว เปนตน

๕๔

๓) มองในแงคณธรรมหลกของผมการศกษา คณธรรมหลกของผมการศกษา คอคณธรรมทจะท าใหบคคลมลกษณะการด าเนนชวตดงทกลาวขางตน แตแยกพจารณาเปนดาน ๆ ไป ซงโดยสาระส าคญแลว จดมงหมายตาง ๆ นน ลวนแลวประสานกนเปนจดหมายอนเดยวกนและเมอมองในแงคณธรรมหลกของผมการศกษานน ม ๒ อยางคอ ๓.๑) ปญญา (ร) เปนองคธรรมแกนของอตตตถสมบต คอ ความสมบรณพรอมแหงประโยชนตน หรอ ความเจรญงอกงามของชวตทพฒนาสมบรณจนเปนอยไดดวยดสามารถใชคณสมบตอน ๆ ของชวตทพฒนารวมกนมา ใหเปนประโยชนไดอยางเตมท จนเปนอตตนาถะ คอ พงตนเองได หรอเปนทพงของตนเองได มความสมบรณในตวเอง ปญญานเจรญงอกงามขนมาพรอมกบความลดนอยและสญสนไปของอวชชา ท าใหกาวพนหรอหลดพนจากการอยรอดดวยกเลส ขนมาสการเปนอยดวยปญญา ๓.๒) กรณา (รก) เปนองคธรรมแกนของปรตถปฏบต คอ การปฏบตบ าเพญเพอประโยชนของผอน หรอการชวยผอนใหพฒนาชวตของเขาเองจนเจรญงอกงามพอทจะเปนอยไดดวยด เปนคณสมบตทท าใหเปน โลกนาถะ หรอ ปรนาถะ เปนทพงของชาวโลกหรอเปนทพงของผอนได) ทชวยใหผอนพฒนาตนจนเปนอตตนาถะ (พงตนเองได หรอเปนทพงของตนเองได) ในทสด กรณานเจรญขนมาพรอมกบการพฒนาปญญาอยางถกตอง และเขามาท าหนาทเปนแรงจงใจ หรอปลกเราของการกระท ามากขนโดยล าดบ แทนทตณหา พรอมกบความลดนอยลงและสญสนหมดไปของตณหานน กรณานเปนแรงจงใจในการปฏบตตอบคคลหรอสตวอน (เรยกวามสตวเปนอารมณ) แตถาเปนการปฏบตตองานหรอสงหรอเรองอยางอน ๆ (เชน ความจรงความถกตองดงาม) ทไมใชมนษย คณธรรมหลกขอนกเปลยนไปเปนฉนทะ หรอธรรมฉนทะ ฉะนน การศกษาซงเปนวธการทมงประสงคใหเขาถงเปาหมายหรอจดมงหมายในพระพทธศาสนาในระดบตาง ๆ กน ทงนการทจะมจดหมายในระดบใด ๆ นนกเปนขนอยกบปจเจกบคคล แตอยางไรกตาม จดมงหมายส าคญยงของการศกษาไตรสกขากคอมงใหเกดการด าเนนชวตหรอวถชวตทเขาสมรรคาอนประเสรฐ เปนไปเพอความดบทกข จนกระทงบรรลเปาหมายสงสดในพระพทธศาสนาหรอพระนพพาน๑๐๕ สรปไดวา จดมงหมายของหลกไตรสกขา คอ การฝกอบรมใหมรรคมองค ๘ เกดขน และมความเจรญงอกงาม ทสามารถน าไปประยกตใชประโยชนในการแกไขปญหาไดดยงขน จดมงหมายของพระพทธศาสนา คอจดมงหมายทเปนประโยชนแกตนเอง จดมงหมายทเปนภาวะหรออสรภาพ ๔ ดานตามการพฒนา และ จดมงหมายทเปนคณสมบตของผทไดรบการศกษา ๒.๔.๒ กระบวนการของหลกไตรสกขา ไตรสกขา เปนกระบวนการศกษาทพฒนามนษยทงทางกาย วาจา ความคด จตใจอารมณและสตปญญา ใหสามารถด ารงและด าเนนชวตในสงคมอยางสนตมอสรภาพ เนนการปฏบตฝกหดอบรมดวยหลกศล สมาธ ปญญา

๑๐๕พระบญช กลณา “การวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขาในพระพทธศาสนาเถรวาท”, ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๑), หนา ๓๘.

๕๕

วธปฏบตฝกหดตนตามหลกของศล สมาธ ปญญานน ผศกษาตองปฏบตตามแนวทางของมรรคมองคแปด ไดแก ๑. การฝกหดอบรมตนใหมศลดวยสมมาวาจา-เจรจาชอบ สมมากมมนตะ- การกระท าชอบ และสมมาอาชวะ - การเลยงชพชอบ ๒. การฝกหด อบรมตนใหมสมาธดวยสมมาวายามะ -ความเพยรชอบ สมมาสต-การ ระลกชอบ และสมมาสมาธ - ความตงใจชอบ ๓. การฝก อบรมตนใหมปญญาดวยสมมาทฐ-การเหนชอบ และสมมาสงกปปะ-การด ารชอบ๑๐๖ ไตรสกขา เรยกงาย ๆ วา ศล (morality) สมาธ (concentration) และปญญา (wisdom) สรปไดวา กระบวนการไตรสกขาเปนกระบวนการ ดงนคอ การฝกฝนดวยพฤตกรรมการฝกฝนดวยจตใจ และการพฒนาปญญา ซงการพฒนาปญญานนมความส าคญสงสดเพราะปญญาเปนตวน าทางและควบคมพฤตกรรมทงหมด

๒.๔.๓ หลกธรรมในไตรสกขา หลกธรรมในไตรสกขา ซงจะประกอบดวย ศล สมาธ ปญญา เปนหลกธรรมท

สามารถน ามาใชในการฝกฝนอบรมพฒนาตนเองใหมความเจรญกาวหนา มความสข ท าใหบรรลถงสงทประเสรฐ จนท าใหเราสามารถพนทกขได และสามารถแกไขปญหาในชวตไดอยางถกตองเหมาะสม ท าใหการด าเนนชวตเปนไปไดอยางราบรน มความสข และยงยน รวมถงความเปนมนษยทสมบรณแบบ

๑. หลกธรรมดาน ศล (อธศลสกขา) “อธสลสกขา เปนอยางไร คอ ภกษในธรรมวนยน เปนผมศล สารวมดวยการสงวรใน

ปาตโมกข๑ สมบรณดวยอาจาระ๒และโคจร เหนภยในโทษเพยงเลกนอย สมาทานศกษาในสกขาบททงหลายอย คอ สลขนธเลก๓ สลขนธใหญ๔ ศลเปนทพง เปนเบองตนเปนความประพฤต เปนความสารวม เปนความระวง เปนหวหนา เปนประธานเพอความถงพรอมแหงธรรมทเปนกศล นชอวา อธสลสกขา”๑๐๗

พระพรหมคณาภรณ(ป.อ.ปยตโต) อธบายหลกไตรสกขาไวในเรอง“พระพทธศาสนาพฒนาคนและสงคม” ในขอ ศล หรอ (อธศลสกขา) ไววา๑๐๘

๑๐๖ วนดา กนตะกนษฐ, “การพฒนาเหตผลเชงจรยธรรมของนกเรยนชนประถมศกษาปท ๔ โดยการสอนแบบไตรสกขา”, ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม), ๒๕๕๑.

๑๐๗ ข.ม. (ไทย) ๒๙/๑ /๔๘. ๑๐๘ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พระพทธศาสนา พฒนาคนและสงคม, (จดพมพในระบบ

เครอขาย โดยสานกงานเลขาธการรฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (SEAMEOSecretariat)). (เขาถงวนท ๒๑ กนยายน ๒๕๕๘), [Online].Available:http://www.seameo.org/vl/payutto/index.htm.

๕๖

๑) สล คอ การฝกฝนพฒนาดานพฤตกรรม หมายถง การพฒนาพฤตกรรมทางกายและวาจา ใหมความสมพนธกบสงแวดลอมอยางถกตอง มผลด สงแวดลอมทเราเกยวของสมพนธ ม ๒ ประเภท คอ

๑. สงแวดลอมทางสงคม ไดแก เพอนมนษย (ในความหมายเดมทางพระพทธศาสนา รวมทงสตวอนทงหลายทงปวงดวย)

๒. สงแวดลอมทางวตถ ไดแก ปจจย ๔ เครองใชวสดอปกรณตางๆ รวมทง เทคโนโลย และสงทงหลายทมในธรรมชาต

ศลแบงเปนหมวดใหญๆ ๔ หมวด คอ (๑) การรกษาวนยแมบทของชมชน (ปาฏโมกขสงวร) เมอคนอยรวมกนหรอทางาน

ทากจการรวมกน เปนชมชน เปนหนวยงาน เปนองคกร ตลอดจนเปนประเทศชาต จะตองม กฎเกณฑกตกา ตลอดจนกฎหมาย เพอจดระเบยบระบบใหเกดความเรยบรอยความประสานสอดคลอง ความเกอหนนตอกนความรวมรบผดชอบและสามคค ทจะเออโอกาสหรอเปนหลกประกนใหชวตความเปนอย และกจการตางๆ ดาเนนไปดวยด สมตามวตถประสงคแหงชวตหรอกจการของชมชนนน ดงเชนพระสงฆในพระพทธศาสนา มวนยแมบททเรยกชอเฉพาะวา ปาฏโมกข ซงเรามกเรยกกนงายๆวาศล ๒๒๗ ชมชนอน เชน โรงเรยนกตองมกฎกตกาทเปนวนยแมบทของตนเชนเดยวกน

วนยแมบทส าหรบสงคมคฤหสถหรอสงคมแหงมนษยชาตทงหมด กคอ ศล ๕ ซงถอวาเปนมนษยธรรม เพราะเปนบรรทดฐานทจะทาใหมนษยมวถชวตทสงกวาสตวดรจฉานอยรวมกนโดยไมเบยดเบยนกน และรกษาสงคมใหมสนตสข สงคมมนษยสวนยอยลงไป เชน ประเทศ สถาบน องคกร และหนวยงานตางๆ นอกจากจะตองรกษาศล ๕ แลว กยงตองปฏบตตามวนยแมบททเปนสวนเฉพาะของตนเองยอยลงไปอก เชน

(๑) กฎหมาย ตงแตรฐธรรมนญลงมา (๒) จรรยาบรรณของวชาชพตางๆ เชน จรรยาแพทย จรรยาบรรณของ ขาราชการ

พลเรอน เปนตน ฯลฯ การจดตงวางระเบยบชวตและระบบสงคม ดวยการบญญตกฎกตกาอนชอบธรรมท

เรยกวาวนยแมบทนน พงมวตถประสงคทส าคญคอ ก. เพอความสงบเรยบรอยอยรวมกนผาสก ข. เพอความสอดคลองประสานกลมกลน ค. เพอความเกอหนนกน โดยไมเบยดเบยน ไมเอาเปรยบกน ง. เพอความมสวนรวมและรวมรบผดชอบ จ. เพอความพรอมเพรยงสามคค ฉ. เพอปองกนความชวและความเสอมเสยหาย ช. เพอกนคนชวราย และใหโอกาสคนด ญ. เพอเออโอกาสใหชวตและกจการพฒนาและดาเนนสจดหมาย ฎ. เพอความดงามงดงามมวฒนธรรมของสงคม ฏ. เพอเปนหลกประกนความมนคงแหงหลกการ

๕๗

(๒) การรจกใชอนทรย (อนทรยสงวร) เรารบรสงแวดลอมโดยผานทางอนทรยคอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ ถารบรใชหตาไมเปน เชน ดไมเปน ฟงไมเปน แทนทจะไดประโยชนกจะเกดโทษ เชน เกดความลมหลงมวเมา ถกหลอกลวงและเสอมเสยสขภาพเปนตน ตลอดจนนาไปสการใชมอและสมองเพอการแยงชงหรอทาลาย จงตองพฒนาพฤตกรรมในการใช อนทรย ใหด ฟง เปนตนอยางมสต เมอดเปน ฟงเปน เชน ดทวเปน ฟงวทยเปน รจกใชตาห แสวงหาความรเปนตน กจะไดปญญา ไดคณภาพชวต และนาไปสการใชมอและสมองเพอชวยเหลอเกอกลกนและทาการสรางสรรค

หลกปฏบตทส าคญในการใชอนทรย คอ การใดดงามหรอไม เปนคณประโยชนหรอเปนโทษเปนภย แลวหลกละเวนสงทชว

รายเปนโทษภย และรบดรบฟงสงทดงาม เปนประโยชน ข) ด ฟง เปนตน อยางมสต ควบคมตนเองได รจกประมาณ รพอด ไมปลอยตวใหลม

หลงมวเมา ตกเปนทาสของสงทดทฟงเปนตนนน อนจะทาใหสนเปลองเงนทอง สญเสยเวลา เสยสขภาพ เสยการงาน เสยการเลาเรยน เปนตน

ค) ไมเหนแกความสนกสนานบนเทง ไมตดอยแคความชอบใจไมชอบใจ แตรจกด รจกฟง ใหไดคณคาทดงามเปนประโยชนสงขนไปกวานน โดยเฉพาะทส าคญคอ ตองใหไดปญญา และคตทจะนามาใชประโยชนในการพฒนาชวตและสงคม

(๓) การหาเลยงชพทบรสทธ(อาชวปารสทธ) การทามาหาเลยงชพเปนพฤตกรรมหลกในการดาเนนชวตของมนษย ถามผหาเลยงชพโดยวธทจรต เปนมจฉาชพ นอกจากชวตของคนนนเองจะชวรายเสอมเสยแลว กจะกอความเดอดรอนแกสงคมอยางมาก จงตองย าเนนกนอยางยงในเรองการพฒนาสมมาชพและสงเสรมใหประชาชนฝกฝนตนใหสามารถประกอบสมมาชพ คอหาเลยงชวตโดยทางสจรต ไมผดกฎหมาย สมมาชพพงมลกษณะทส าคญๆ ดงน

๑. เปนอาชพการงานทไมเบยดเบยนผอน ไมกอเวรภย หรอ สรางความเดอดรอนเสยหายแกสงคม

๒. เปนอาชพการงานทชวยแกไขปญหา หรอสรางสรรคชวตและสงคมในทางใดทางหนง

๓. เปนอาชพการงานทชวยใหผทาไดพฒนาชวตของตนใหงอกงามยงขนทงดานพฤตกรรม ดานจตใจ และดานปญญา

๔. เปนอาชพการงานทไมทาลายคณคาของชวต และไมเสอมเสยคณภาพชวต แตทาใหชวตของตนมคณคานาภาคภมใจ

๕. เปนอาชพการงานททาใหไดปจจยเลยงชวตมาดวยเรยวแรงกาลงกาย กาลงสตปญญาความเพยรพยายาม ความสามารถและฝมอของตน และทาใหไดฝกฝนพฒนาความเชยวชาญจดเจนหรอฝกปรอฝมอในทางสรางสรรคยงขนไป

(๔) การเสพบรโภคปจจยโดยใชปญญา (ปจจยปฏเสวนา) พฤตกรรมของมนษย ในทสดกมาลงทการกน ใช เสพ บรโภค ถามนษยไมพฒนาพฤตกรรมในการเสพบรโภคกจะกอปญหาอยางมากทงแกชวต แกสงคม และแกโลก เพราะเขาจะกน ใช บรโภคปจจย ๔ และสง ของเครองใชทงหลาย รวมทงเทคโนโลย ดวยโมหะ กอใหเกดความลมหลง มวเมา ฟงเฟอ

๕๘

ฟมเฟอย ความเสอมเสยคณภาพชวต การใชจายสนเปลอง การขดแยง แยงชง เบยดเบยนกนในสงคม การทาลายทรพยากรธรรมชาต และการกอมลภาวะ เปนตน จงตองพฒนาพฤตกรรมในการกน ใชเสพ บรโภค ใหเปนพฤตกรรมทเกดจากปญญาทรเขาใจ และปฏบตใหถกตองตามวตถประสงคของปจจย ๔ ตลอดจนเทคโนโลยนนๆ เรมแตรบประทานอาหารเพอบารงเลยงรางกายใหแขงแรงมสขภาพด ไมใชกนเพยงเพอเอรดอรอย อวดโก อวดฐานะ หรอตนตามคานยมฟฟา ใหเปนการกนดวยปญญาททาใหรจกประมาณในการบรโภค หรอกนพอดทเรยกวา โภชเนมตตญญตา ตลอดจนการใชสอยสงตางๆ อยางประหยด ซงทาใหไดประโยชนมากทสดโดยสนเปลองนอยทสดปจจยปฏเสวนา หมายถง การใชปญญาทาความเขาใจแลวบรโภคปจจยทงหลายใหไดผลตรงพอด ตามคณคาแททเปนจดหมายของการบรโภคสงนนๆ ศลหมวดนมหลกในการปฏบตดงน

ก) บรโภคดวยความรตระหนกวาการม-ใช-บรโภคสงเหลานนมใชเปนจดหมายของชวต แตมนเปนปจจย เครองชวยเกอหนนใหเราสามารถพฒนาชวตและทาการสรางสรรคประโยชนสขทสงยงขนไป

ข) บรโภคดวยความรเทาทนตอวตถประสงคทแทจรงของการบรโภคใชสอยสงนนๆ เชน การสวมรองเทามวตถประสงคเพอชวยปกปองเทา มใหเปนอนตรายจากสง กระทบกระทงและเชอโรคเปนตน และเพอชวยใหเดนวงไดสะดวกรวดเรว ทนนาน เปนตน มใชสวมใสเพออวดโกแสดงฐานะกนตามคานยมทเลอนลอย

ค) บรโภคโดยพจารณาจดสรรควบคมใหไดปรมาณ ประเภท และคณสมบตของสงทบรโภคตรงพอดกบวตถประสงคทแทจรงของการบรโภคสงนน เชน บรโภคอาหารในปรมาณและประเภทซงพอดกบความตองการของรางกายทจะชวยใหมสขภาพด

ง) สามารถละเวนหรอเลกเสพบรโภคสงทไมเปนปจจยเกอหนนชวตเชน สงททาลายสขภาพเปนตน โดยไมเหนแกการเสพรส หรอความโกหรหรา เปนตน

๒. หลกธรรมดาน สมาธ (อธจตสกขา) “อธจตตสกขา เปนอยางไร คอ ภกษในธรรมวนยน สงดจากกามและอกศลธรรม

ทงหลาย บรรลปฐมฌาน ทมวตก วจาร ปตและสข อนเกดจากวเวกอย เพราะวตกวจารสงบระงบไปแลวบรรลทตยฌาน มความผองใสในภายใน มภาวะทจตเปนหนงผดขน ไมมวตก ไมมวจาร มแตปตและสขทเกดจากสมาธอย เพราะปตจางคลายไปมอเบกขา มสต-สมปชญญะ เสวยสขดวยนามกาย บรรลตตยฌานทพระอรยะทงหลายสรรเสรญวาผมอเบกขา มสต อยเปนสข เพราะละสขและทกขไดแลว เพราะโสมนสและโทมนสดบไปกอนแลว บรรลจตตถฌานทไมมทกข ไมมสข มสตบรสทธเพราะอเบกขาอยนชอวา อธจตตสกขา”๑๐๙

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ไดใหขอบเขตของ สมาธหมายถงการฝกฝนพฒนาในดานจตใจ มความส าคญอยางยงเพราะจตใจ เปนฐานของพฤตกรรม เนองจากพฤตกรรมทกอยางเกดขนจากความตงใจ หรอ เจตนาและเปนไปตามเจตจานงและแรงจงใจทอยเบองหลง ถาจตใจไดรบการพฒนาใหดงามแลวกจะควบคมดแลและนาพฤตกรรมไปในทางท

๑๐๙ ข.ม. (ไทย) ๒๙/๑ /๔๙.

๕๙

ดงามดวย แมความสขความทกขในทสดกอยทใจ ยงกวานน ปญญาจะเจรญงอกงามได ตองอาศยจตใจทเขมแขงสปญหา เอาใจใสมความเพยรพยายามทจะคดคนไมทอถอย ยงเรองทคดหรอพจารณานนยาก หรอละเอยดลกซง กยงตองมจตใจทสงบแนวแน ไมฟงซาน ไมพลงพลานกระวนกระวาย คอตองมสมาธจงจะคดไดชดเจน เจาะลกทะลได และมองเหน ทวตลอด จตทฝกดแลว จงเปนฐานทจะใหปญญาทางานและพฒนาอยางไดผลการพฒนาจตใจนมสมาธเปนแกน หรอเปนศนยกลาง จงเรยกงายๆ วา "สมาธ" และ อาจแยกออกไดเปนการพฒนาคณสมบตของจตใจในดานตางๆ คอ๑๑๐

ก) พฒนาคณธรรมซงเปนคณภาพของจตใจ กลาวคอ คณสมบตทเสรมสรางจตใจใหดงาม ใหเปนจตใจทสง ประณต และประเสรฐ เชน

๑. เมตตา คอ ความรก ความปรารถนาด เปนมตร อยากใหผอนมความสข ๒. กรณา คอ ความสงสาร อยากชวยเหลออนใหพนจากความทกข

๓. มทตา คอ ความพลอยยนด พรอมทจะสงเสรมสนบสนนทประสบความสาเรจมความสขหรอกาวหนาในการทาสงทดงาม

๔. อเบกขา คอ ความวางตววางใจเปนกลาง เพอรกษาธรรม เมอผอนควรจะตองรบผดชอบตอการกระทาของเขาตามเหตและผล

๕. จาคะ คอ ความมนาใจเสยสละ เออเฟอเผอแผ ไมเหนแกตว ๖. กตญญกตเวทตา คอ ความรจกคณคาแหงการกระทาของผอน และ

แสดงออกใหเหนถงการรคณคานนหร คอ ความอายบาป ละอายใจตอการทาความชว ๗. โอตตปปะ คอ ความกลวบาป เกรงกลวตอความชว ครามขยาดตอทจรต ๘. คารวะคอ ความเคารพ ความใสใจรจกใหความส าคญแกสงนนนนอยาง

ถกตองเหมาะสม ๙. มทวะ คอ ความออนโยน สภาพ นมนวล ไมกระดาง ข) พฒนาสมรรถภาพและประสทธภาพของจตใจ โดยเสรมสรางคณสมบตททาให

จตใจมความเขมแขง หนกแนน มนคง แกลวกลาสามารถทากจหนาทไดผลด เชน ๑. ฉนทะ คอความใฝรใฝสรางสรรค อยากใหความจรงและใฝทจะทาสงดงาม

ใหส าเรจ อยากเขาถงภาวะดงามอนเลศสงสด ๒. วรยะ คอ ความเพยร บกฝาไปขางหนา เอาธระรบผดชอบ ไมยอมทอดทง

กจหนาท ๓. อตสาหะ คอ ความขยน ความอดส ความสยากบากบน ไมยน ไมถอย ๔. ขนต คอ ความอดทน ความเขมแขง ความทนทาน หนกแนน มนคง ๕. จตตะ คอ ความมใจจดจอ ใสใจ อทศตว อทศใจใหแกกจหนาทหรอสงททา ๖. สจจะ คอ ความตงใจจรง จรงใจและจรงจง เอาจรงเอาจงมนแนวตอสงททา

ไมเหยาะแหยะ ไมเรรวน ไมกลบกลาย ๗. อธษฐาน คอ ความตงใจเดดเดยว ความมงมนแนวแนตอจดหมาย

๑๑๐ พระพรหมคณาภรณ, พระพทธศาสนา พฒนาคนและสงคม, หนา ๓.

๖๐

๘. ตบะ คอ พลงเผากเลส กาลงความเขมแขงพากเพยรในการทากจหนาทใหส าเรจ โดยแผดเผาระงบยบยง กเลสตณหาได ไมยอมแกทจรตและไมเหนแกความสขสาราญปรนเปรอ

๙. สต คอ ความระลกนกได ไมเผอเรอ ไมเลอนลอย ทนตอสงทเกดขน เปนไป ซงจะ ตองเกยวของทกอยาง ก าหนดจตไวกบกจหนาทหรอสงททา กน ยงใจจากสงทเสอมเสยหายเปนโทษ และไมปลอยโอกาสแหงประโยชน หรอความดงามความเจรญใหเสยไป

๑ . สมาธ คอ ภาวะจตทตงมน แนวแน ไดท อยตว สงบอยกบสงทตองการทา ไมฟงซาน ไมแกวงไกว ไมมอะไรรบกวนได

ค) พฒนาความสขและภาวะทเกอหนนสขภาพของจตใจ คณสมบตทควรเสรมสรางขนใหมอยประจาในจตใจ เพอความมสขภาพจตทด พระพทธเจาทรงแสดงไวหลายอยางโดยเฉพาะ

๑. ปราโมทย คอความราเรง สดชน เบกบานใจ ไมหดหหรอหอเหยว ๒. ปต คอ ความอมใจ ปลาบปลม เปรมใจ ฟใจ ไมโหยหวแหงใจ ๓. ปสสทธ คอ ความสงบเยน ผอนคลายกายใจ ไมคบ ไมเครยด ๔. สข คอ ความคลองใจ สะดวกสบายใจ สมใจ ไมมอะไรบบคนตดขดคบของ ๕. สนต คอ ความสงบ ปราศจากความเรารอนกระวนกระวาย ๖. เกษม คอ ความปลอดโปรง ความรสกมนคงปลอดภย โลงโปรงใจไรกงวล ๗. สตภาพ คอ ความเยนสบาย ไมมอะไรแผดเผาใจ ไมตรอมตรม ๘. เสรภาพ คอ ความมใจเสร เปนอสระ ไมถกผกมดตดของจะไปไหนกไปได

ตามประสงค ๙. ปรโยทาตตา คอ ความผองใส ผดผอง แจมจา กระจางสวางใจไมมความขน

มว เศราหมอง ๑๐ . วมรยาทกตตา คอ ความมใจไรพรมแดน ไมกดกนจากดตว หรอหมกมน

ตดคาง มจตใจใหญกวางไรขอบคนเขตแดน คณสมบตทงหลายทกลาวมาน แมจะดงามเปนประโยชนอยางยง แตบางอยางอาจ

ถกนาไปใชในทางทผด กอใหเกดโทษได (เชน เพยรในการลกของเขา)หรอนาไปพวงกบการ กระทาทไมด (เชน ปตปลมใจทรงแกเขาได) หรอใชผดเรองผดท ผดกรณ ผดสถานการณ (เชน มทตาพลอยยนดสงเสรมคนทไดลาภ หรอประสบความส าเรจโดยทางทจรต) เปนตน จงตองศกษาใหเขาใจความหมายความมงหมาย และการใชงานเปนตนใหชดเจน และรจก ปฏบตใหถกตองพอดการ พฒนาในดานจตใจน เมอปฏบตสงขนไป ความส าคญของสมาธทเปนแกนหรอเปนศนยกลางจะยงเดนชดมากขน และเมอสมาธเจรญขนไปจนจตแนวดงอยตวอยางแทจรงแลว ผบาเพญสมาธนนกจะบรรลภาวะจตทเรยกวา "ฌาน" ซงเปนสมาธจตขนสง

การพฒนาจตใจ หรอเรองของสมาธทงหมดน แมจะมประโยชนมากมาย นาไปใชเพอวตถประสงคไดหลายอยาง เชน ในเรองพลงจต และในดานการหาความสขทางจตใจ แตคณคาแทจรงททานมงหมาย กคอเพอเปนฐานหรอเปนเครองเกอหนนการพฒนาปญญาการทา

๖๑

งานทางปญญาทยงละเอยดซบซอน และลกซงมากขน กยงตองการสมาธจตสงขน การพฒนาจตใจหรอสมาธนจงมความส าคญมาก

๓. หลกธรรมดาน ปญญา (อธปญญาสกขา) “อธปญญาสกขา เปนอยางไร คอ ภกษในธรรมวนยน เปนผมปญญา ประกอบดวย

ปญญาอนประเสรฐหยงถงความเกดและความดบ เพกถอนกเลสใหบรรลถงความสนทกขโดยชอบ เธอรตามความเปนจรงวา “นทกข” เธอรตามความเปนจรงวา “นทกขสมทย (เหตเกดทกข)” เธอรตามความเปนจรงวา “นทกข นโรธ (ความดบทกข)” เธอรตามความเปนจรงวา “นทกขนโรธคามนปฏปทา (ขอปฏบตเครองดาเนนไปสความดบทกข)” เธอรตามความเปนจรงวา “เหลานอาสวะ”เธอรตามความเปนจรงวา “นอาสวสมทย”เธอรตามความเปนจรงวา “นอาสวนโรธ”เธอรตามความเปนจรงวา “นอาสวนโรธคามนปฏปทา” นชอวา อธปญญาสกขา”๑๑๑

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ไดใหขอบเขตความหมายของปญญา สาหรบการพฒนาทรพยากรมนษยไววา ปญญา หมายถง การพฒนาปญญา ซงมความสาคญสงสด เพราะปญญาเปนตวนาทาง และควบคมพฤตกรรมทงหมดคนเราจะมพฤตกรรมอะไร อยางไรและแคไหน กอยทวาจะมปญญาชนาหรอบอกทางใหเทาใด และปญญาเปนตวปลดปลอยจตใจ ใหทางออกแกจตใจ เชน เมอจตใจอดอดมปญหาตดตนอยพอเกดปญญารวาจะทาอยางไร จตใจกโลงเปนอสระได การพฒนาปญญาเปนเรองกวางขวาง แยกออกไปไดหลายดาน และม หลายขนหลายระดบ เชน

ก) ปญญาทชวยใหดาเนนชวตอยางมประสทธภาพประสบความส าเรจ ๑) ความรความเขาใจขอมลความร รวมทงศลปะวทยาการตางๆเขาถงเนอหา

ความหมายไดถกตองชดเจน ๒) การรบรเรยนรอยางถกตองตามเปนจรง ตรงตามสภาวะของสงนนๆหรอ

ตามทมนเปน ๓) ความรจกจบสาระของความรหรอเรองราวตางๆ รจด รประเดนสามารถ

ยกขนพด ยกขนชแสดง หรอยกขนวางเปนหลกได ๔) ความรจกสอสารถายทอดความรความเขาใจและความตองการของตนให

ผอนรตาม เหนตาม เปนตน ๕) การคดการวนจฉยทถกตองชดเจนและเทยงตรง ๖) ความรจกแยกแยะวเคราะหวจยสบสาวเหตปจจยของเรองราวตางๆทจะทา

ใหสามารถแกไขปญหา และทาการสรางสรรคตางๆ ได ๗) ความรจกจดทาดาเนนการหรอบรหารจดการกจการตางๆ ใหส าเรจผล

ตามทมงหมาย ๘) ความรจกเชอมสมพนธประสบการณ ขอมลและองคความรตางๆโยงเขามา

ประสานเปนภาพองครวมทชดเจน หรอโยงออกไปสความหยงร หยงเหนใหมๆได

๑๑๑ ข.ม. (ไทย) ๒๙/๑ /๔๙.

๖๒

ข) ปญญาทชวยใหดาเนนเขาสวถชวตทถกตองดงาม ๑) ความรเขาใจในระบบความสมพนธของสงทงหลาย ทองอาศยสบเนองสงผล

ตอกนตามเหตปจจย มองเหนภาวะและกระบวนการทชวต สงคม และโลกคอหมสตว มความเปนมา และจะเปนไปตามกระแสแหงเจตจานง และเหตปจจยทตนประกอบ สรางสมจดสรรและ มปฏสมพนธกบปจจยอนทงหลาย เรยกงายๆ วาเปนไปตามกรรม

ค) ปญญาทชวยใหบรรลจดหมายสงสดของชวตทดงาม ๑) ความรเขาใจเขาถงเทาทนความจรงของสงขาร คอโลกและชวตทเปลยนแปลง

เปนไปตามกฎธรรมดาของธรรมชาต จนสามารถวางใจถกตองตอสงทงหลาย ทาจตใจใหหลดพนเปนอสระไดโดยสมบรณ และมชวตทเปนอยดวยปญญาอยางแทจรง การศกษา ๓ ดานทเรยกวาไตรสกขา คอศล สมาธ ปญญาน เปนหลกใหญของพระพทธศาสนา เปนระบบและเปนกระบวนการทงหมดของการพฒนาคน จากหลกไตรสกขาน พระพทธเจาทรงแสดงหลกธรรมและขอธรรมแยกยอยออกไปมากมาย อยางทเรามกเหนหรอไดยนเปนหมวดๆ หรอเปนชด ๆ ม ๓ ขอบาง ๔ ขอ บาง ๕ ขอบาง ฯลฯ หลกธรรมแตละหมวด แตละชดเหลานน กคอขอปฏบตเพอการพฒนาชวตพฒนาสงคมในขนตอน หรอในสวนปลกยอยตางๆแตละหมวด แตละชดมกจะมสาระบางสวนของไตรสกขาครบทง ๓ อยาง ประสานหรอ บรณาการกนอยในลกษณะใดลกษณะหนงตามความเหมาะสมกบกรณนนๆ

รวมความวา ศล คอ การฝกฝนพฒนาดานพฤตกรรม ใหมสขภาพทแขงแรงสมบรณ สามารถดารงชวตไดสะดวกดวยด การพฒนาดานกายและวาจา ใหมความสมพนธกบสงแวดลอมอยางถกตองมผลด สมาธ คอ การฝกฝนพฒนาในดานจตใจ ซงมความส าคญอยางยง เพราะจตใจเปนฐานของพฤตกรรม เนองจากพฤตกรรมทกอยางเกดขนจากความตงใจหรอเจตนา และเปนไปตามเจตจานงและแรงจงใจทอย เบองหลง ถาจตใจไดรบการพฒนาใหดงามแลวกจะควบคมดแลและนาพฤตกรรมไปในทางทดงามดวย ปญญา การพฒนาปญญามความส าคญสงสด เพราะปญญาเปนตวนาทางและควบคมพฤตกรรมทงหมด คนเราจะมพฤตกรรมอะไร อยางไรและแคไหน กอยทวาจะมปญญาชนาหรอบอกทางใหเทาใดและปญญาเปนตวปลดปลอยจตใจ ใหทางออกแกจตใจ เชน เมอจตใจอดอดมปญหาตดตนอยพอเกดปญญารวาจะทาอยางไร จตใจกโลงเปนอสระได การพฒนาปญญาเปนเรองกวางขวางมหลายดานหลายระดบ

สรปไดวา กระบวนการพฒนาตามหลกไตรสกขา คอ หลกส าหรบศกษา ฝกหดอบรมกาย วาจา จตใจและปญญา ใหมความพรอมตอการปฏบตหนาท มการพฒนาเรมจากรางกาย วาจา อนเปนสวนภายนอกทเหนไดงาย ใหมสภาวะปกต เกดความสงบเรยบรอย มความตงมน เขมแขง พรอมกลาเผชญตอปญหาอปสรรค สงเสรมในการใชปญญาท างานอยางไดอสระ คลองแคลว สามารถแกไขปญหาตางๆ ไดดวยด เพอใหเกดการพฒนาจนบรรลจดมงหมายสงสด

๖๓

๒.๕ ประวตและความเปนมาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร สมยยงเปนเทศบาลนครกรงเทพ และเทศบาลนครธนบร หนวยงานทรบผดชอบดานการศกษา คอ ฝายการศกษาและสวสดการสงคม ซงแบงออกเปน ๒ กอง คอ กองการศกษา และกองสวสดการ ตอมาเปนกรงเทพมหานคร มพฒนาการตามล าดบ ดงน ๑) ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ลงวนท ๒๒ มกราคม ๒๕๑๖ หนวยงานทรบผดชอบการจดการศกษา คอ ฝายการศกษาและบรการชมชน โดยแบงออกเปน ๔ กอง ไดแก กองประถมศกษา กองการศกษาพเศษ กองวชาการ และกองบรการชมชนและเยาวชน ๒) ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ลงวนท ๒๒ มนาคม ๒๕๑๗ เปลยนแปลงหนวยงานทรบผดชอบจดการศกษาเปนส านกการศกษา โดยแบ งออกเปน ๕ กอง ไดแก ส านกงานเลขานการ กองการประถมศกษา กองการศกษาพเศษ กองวชาการ และกองอปกรณและสถานศกษา ๓) ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ลงวนท ๑๓ มนาคม ๒๕๑๗ ก าหนดสวนราชการของส านกการศกษาใหมเปน ๔ กอง คอ ส านกงานเลขานการ หนวยศกษานเทศก กองโรงเรยน และกองวชาการ ๔) ตามมต ก.ก. ครงท ๓/๒๕๓๗ เมอวนท ๒๓ มนาคม ๒๕๓๗ ก าหนดสวนราชการของส านกการศกษาใหมเปน ๖ กอง คอ ส านกงานเลขานการ กองการเจาหนาทกองคลง หนวยศกษานเทศก กองโรงเรยน และกองวชาการ ๕) ตามมต ก.ก. ครงท ๑๑/๒๕๔๖ เมอวนท ๓ มนาคม ๒๕๔๖ ก าหนดสวนราชการของส านกการศกษาเปน ๘ กอง คอ ส านกงานเลขานการ กองการ เจาหนาทกองคลงหนวยศกษานเทศก กองโรงเรยน กองวชาการ โรงเรยนมธยมศกษาบานบางกะป และโรงเรยนมธยมศกษาประชานเวศน ๖) ตามมต ก.ก. ครงท ๑๐/๒๕๔๘ เมอวนท ๑๗ มนาคม ๒๕๔๘ ไดปรบสวนราชการของส านกการศกษาในรปแบบปจจบนเปน ๗ สวนราชการ ไดแก ส านกงานเลขานการกองการเจาหนาท กองคลง หนวยศกษานเทศก ส านกงานยทธศาสตรการศกษา กองเทคโนโลยเพอการเรยนการสอน และกองพฒนาขาราชการครกรงเทพมหานคร๑๑๒

๑๑๒ส านกการศกษา กรงเทพมหานคร (Department of Education Bangkok Metropolitan Administration), สบคนจาก http://www.bangkokeducation.in.th/history, เมอวนท ๑๐ ตลาคม ๒๕๕๘.

๖๔

๒.๕.๑ ส านกการศกษา โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตกรงเทพมหานคร ๑. ส านกงานเขตคลองสาน ๑๘. ส านกงานเขตสะพานสง ๓๕. ส านกงานเขตพญาไท ๒. ส านกงานเขตบางคอแหลม ๑๙. ส านกงานเขตดอนเมอง ๓๖. ส านกงานเขตหนองแขม ๓. ส านกงานเขตราษฏรบรณะ ๒๐. ส านกงานเขตบางรก ๓๗. ส านกงานเขตธนบร ๔. ส านกงานเขตคลองเตย ๒๑. ส านกงานเขตสาทร ๓๘. ส านกงานเขตพระนคร ๕. ส านกงานเขตบางแค ๒๒. ส านกงานเขตดนแดง ๓๙. ส านกงานเขตหลกส ๖. ส านกงานเขตลาดกระบง ๒๓. ส านกงานเขตบงกม ๔๐. ส านกงานเขตบางกะป ๗. ส านกงานเขตคลองสามวา ๒๔. ส านกงานเขตสายไหม ๔๑. ส านกงานเขตพระโขนง ๘. ส านกงานเขตบางซอ ๒๕. ส านกงานเขตดสต ๔๒. ส านกงานเขตหวยขวาง ๙. ส านกงานเขตลาดพราว ๒๖. ส านกงานเขตปทมวน ๔๓. ส านกงานเขตบางกอกนอย ๑๐. ส านกงานเขตคนนายาว ๒๗. ส านกงานเขตสมพนธวงศ ๔๔. ส านกงานเขตภาษเจรญ ๑๑. ส านกงานเขตบางนา ๒๘. ส านกงานเขตตลงชน ๔๕. ส านกงานเขตบางกอกใหญ ๑๒. ส านกงานเขตวงทองหลาง ๒๙. ส านกงานเขตประเวศ ๔๖. ส านกงานเขตมนบร ๑๓. ส านกงานเขตจตจกร ๓๐. ส านกงานเขตสวนหลวง ๔๗. ส านกงานเขตบางขนเทยน ๑๔. ส านกงานเขตบางบอน ๓๑. ส านกงานเขตทววฒนา ๔๘. ส านกงานเขตยานนาวา ๑๕. ส านกงานเขตวฒนา ๓๒. ส านกงานเขตปอมปราบศตรพาย ๔๙. ส านกงานเขตบางเขน ๑๖. ส านกงานเขตจอมทอง ๓๓. ส านกงานเขตหนองจอก ๕๐. ส านกงานเขตราชเทว ๑๗. ส านกงานเขตบางพลด ๓๔. ส านกงานเขตทงคร

ตราสญลกษณของส านกการศกษา

๒.๕.๒ โรงเรยนประถมศกษาในสงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ ๑. โรงเรยนประถมทวธาภเศก เลขท ๑๖ ซ. วงเดม ๘ ถนนอรณอมรนทร แขวง วดอรณ เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๒. โรงเรยนวดนาคกลาง เลขท ๗๖๑ ซ. ทวธาภเษก ถนนอรณอมรนทร แขวงวดอรณเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๓. โรงเรยนวดหงสรตนาราม เลขท ๔๖ ซ.วงเดม ๒ แขวงวดอรณ เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๔. โรงเรยนวดใหมพเรนทร เลขท ๖๑๑/๑ ซ. ๒๙ ถนนอสรภาพ แขวงวดอรณ เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

๖๕

๕. โรงเรยนวดราชสทธาราม เลขท ๙๔ ถนนอสรภาพ ๒๑ ซ.อสรภาพ ๓๔ แขวงวดอรณ เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๖. โรงเรยนวดดดวด เลขท ๑๑๖/๑๓ ซ. จรลสนทวงศ ๑๒ ถนนจรลสนทวงศ แขวงวดทาพระ เขตบางกอกใหญ กทม. ๗. โรงเรยนวดประดฉมพล ซอยเพชรเกษม ๑๕ (วดประดในทรงธรรม) แขวงวดทา-พระ เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๘. โรงเรยนวดสงขกระจาย (แจมวชาสอน) เลขท ๕๐๖ รมคลองบางกอกใหญ แขวงวดทาพระ เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๒.๖ เอกสารและงานวจยทเกยวของ การวจยเรอง การบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ผวจยไดน าเสนอเอกสาร และงานวจยทเกยวของกบการบรหาร การบรหารบคลากรสถานศกษาและ การบรหารตามหลกไตรสกขา ดงตอไปน ๒.๖.๑ แนวคดเกยวกบการบรหาร พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) ไดกลาวถง แนวทางการบรหารตามแบบอยางของพทธศาสนาในหนงสอ “พทธวธบรหาร” ไววา หนาทของนกบรหารเปนกรอบในการพจารณาหนาทของนกบรหาร มอย ๕ ประการคอ POSDC ประกอบดวย P คอ Planning หมายถง การวางแผน เปนการก าหนดแนวทางด าเนนงาน O คอ Organizing หมายถง การจดองคกรเปนการก าหนด โครงสรางความสมพนธของสมาชก สายบงคบบญชาภายในองคกร D คอ Directing หมายถง การอ านวยการเปนการสอสาร เพอใหเกดการดาเนนการตามแผนผบรหาร S คอ Staffing หมายถง การจดการเกยวกบตวบคคลในองคการ นบตงแต การจดอตราก าลง การสรรหา การคดเลอก การบรรจแตงตงบคคล การเลอนขน เลอนต า แหนง เงนเดอน การโยกยาย การพฒนาบคคลในองคการเรอยไปจนกระทงการใหบคคลพนจากต าแหนง C คอ Controlling หมายถง การก ากบดแลเปนการควบคมคณภาพของการปฏบตงานภายในองคกร รวมทงกระบวนการแกปญหาภายในองคกร โดยพทธวธบรหารยดหลกธรรมาธปไตยเปนส าคญ ดวยเหตผลทวาผบรหารเองตองประพฤตธรรมและใชธรรมเปนหลกในการบรหาร๑๑๓ วจตร วรตยางกร ใหความเหนเกยวกบคณลกษณะทดของผบรหารโรงเรยน คอ ๑. มความเปนผน าสงกวาบคคลในกลม และสามารถชกน าใหเกดการเปลยนแปลงในหนวยงาน

๑๑๓พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต), พทธวธบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๔-๕.

๖๖

ได ๒. มความรและประสบการณทเกยวกบงานในอาชพบรหารโดยเฉพาะ ๓. มมนษยสมพนธด ๔. มคณธรรมสง ประพฤตดงาม ยตธรรม ซอสตยสจรต มศลธรรม สขภาพด๑๑๔ นพพงษ บญจตราดล ไดกลาวถงคณลกษณะของผบรหารทด ๒ ประการ คอ คณสมบตเบองตน และคณสมบตในการปฏบตงานได ไดแก ๑. คณสมบตเบองตนของนกบรหาร ไดแก มสตปญญาเฉลยวฉลาด มความสามารถในการวเคราะห มความสามารถในการพจารณาเหตการณ มความคดรเรมและเปนผรอบร มจตใจมนคงไมเอาแตอารมณ มบคลกลกษณะและความประพฤตสวนตวดฯลฯ ๒. คณสมบตการปฏบตงาน ไดแก รเรม มความคดใหม ๆ อยเสมอ ใจกวาง รจงหวะเวลา รวาอะไรรบดวน ไมรบดวน รบฟงและรจกเลอกความเหนทด หนกเอาเบาส ฯลฯ๑๑๕ ๒.๖.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารบคลากรสถานศกษา บรรทลย จนทวโร ไดกลาวถงการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาในการศกษาปญหาการบรหารบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานประถมศกษา จงหวดสระแกว ไววา โรงเรยนประถมศกษาเปนหนวยงานระดบปฏบตรบนโยบายมาจากหนวยงานรบผดชอบของผบรหารในโรงเรยนประถมศกษาในระดบสงขนไป เนนหนกเฉพาะภารกจตอไปน ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร หมายถง การก าหนดความตองการบคลากร การวางแผนก าลงคนหรอการวางแผนทรพยากรมนษย ๒. ดานการจดบคลากรเขาท างาน หมายถงการพจารณาบคคลเขาท างานและการมอบหมายภาระหนาทความรบผดชอบเพอใหท างานไดอยางเตมก าลงความสามารถและเกดประโยชนสงสด ๓. การพฒนาธ ารงรกษาบคลากร การพฒนา หมายถงการด าเนนการใหบคลากรไดเพมพนความรความสามารถในการปฏบตงานใหไดผลงานตามทหนวยงานตองการ มผลงานดยงขน สวนการธ ารงรกษาบคลากร หมายถงกระบวนการตาง ๆ ทท าใหบคลากรอยกบหนวยงานนานทสดและปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ๔. ดานวดผลการปฏบตของบคลากร หมายถง กจกรรมดานการบรหารในการประเมนผลบคลากรวาสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพมากนอยเพยงใด๑๑๖ อมพร สงขพระกร ไดกลาวถงการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษา ในการศกษาปญหาการบรหารบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานประถมศกษา จงหวดราชบร ไววา งานบรหารบคลากรในโรงเรยนประถมศกษา เนนเฉพาะภารกจทส าคญ ดงน คอ ๑. การวางแผนงานบคลากร เปนขนตอนของกระบวนการบรหารทส าคญทสด เพอใหมก าลงเพยงพอในการปฏบตภารกจขององคกรใหส าเรจตามวตถประสงค ๑๑๔วจตร วรฒยางกร และสพชญา ธระกล, การบรหารโรงเรยนและการนเทศการศกษาเบองตน, (สมทรปราการ : ขนษฐาการพมพ, ๒๕๓๘), หนา ๒๙. ๑๑๕นพพงษ บญจตราดลย, กาวเขาสการบรหารการศกษา, (กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, ๒๕๔๐), หนา ๑๗-๒๐. ๑๑๖บรรทลย จนทวโร, “การศกษาปญหาการบรหารบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานประถมศกษา จงหวดสระแกว”, ปรญญาการศกษามหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยบรพา, ๒๕๔๕), หนา ๑๘-๓๙.

๖๗

๒. การจดบคลากรเขาปฏบตงาน เพอใหตรงตามความรความสามารถเปนแนวทางไปสความส าเรจคอ (๑) พจารณาแผนงาน (๒) พจารณาบคคลทไดรบจดสรรมา (๓) มอบหมายงาน (๔) ปฐมนเทศ ๓. การบ ารงรกษาบคลากร ผบรหารตองท าใหบคลากรในโรงเรยนเตมใจปฏบตงานดวยความรความสามารถ เกดประสทธภาพและประสทธผลตอโรงเรยน ๔. การพฒนาบคลากร หมายถง การด าเนนการใหบคลากรไดเพมพนความรความสามารถใหไดผลงานตามทองคกรตองการหรอดขนกวาเดม๑๑๗ ๒.๖.๓ แนวคดเกยวกบการบรหารตามหลกไตรสกขา ทวศกด ทองทพย ไดกลาวถงการถอศลหรอสกขาบท ไวใน “การวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขา” ไววา พระพทธศาสนาแบงบคคลทศกษาออกเปนสองกลม คอ กลมของนกบวชกบกลมผครองเรอน และผศกษาในพระพทธศาสนาทงสองกลมนมหลกของการปฏบตในการด าเนนชวตทแตกตางกนอยอยางมาก พระพทธศาสนาจงมการก าหนดคณสมบตของบคคลทจะเขามาศกษาในพระพทธศาสนาแตกตางกน คอ ๑) กลมบรรพชตหรอนกบวช ในชวงเรมแรกของพทธกาลนนยงมไดมการก าหนดคณสมบตของผเขามาบรรพชาหรออปสมบท มการก าหนดคณสมบตผเขามาบรรพชาหรออปสมบทเพอศกษาเรยนรในพระพทธศาสนาไวดวย เชน การบรรพชาเปนสามเณรหรอสามเณรตองถอสกขาบท ๑๐ ขอ ถาอปสมบทเปนภกษตองถอสกขาบท ๒๒๗ ภกษณสงฆ ตองถอสกขาบท ๓๑๑ ขอ ๒) กลมคฤหสถหรอกลมผครองเรอน ตองเปนผมศล ๕ หรอศล ๘ เปนพนฐานในการด าเนนชวต มความศรทธาเลอมใสและเคารพในพระรตนตรย เปนตน๑๑๘ พระบญช กลณา ไดท าการศกษาการวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขาในพระพทธศาสนาเถรวาทวา การทจะเขาใจการศกษาไตรสกขาใหครบกระบวนการนน พระพทธศาสนาไดอธบายกจทพงท าตอความจรงอนประเสรฐทเรยกวา อรยสจ ๔ ใหถกตองเปนเบองตน กลาวคอ ในอรยสจนน มรรคเปนหลกการทชน าใหลงมอปฏบต (ภาวนา) เพอไปสจดหมาย (นโรธ) และมรรคเปนองคธรรมทแสดงใหเหนทางอนประเสรฐทน าไปสความพนทกขได โดยอาศยปญญา ศล และสมาธ แตเนองจากวาคนโดยสวนใหญแลวมกมอวชชามากกวาปญญา ดงนน พระพทธศาสนาจงไดยกเยองวธการหรอไดปรบมรรคอกครงหนง เพอใหมองเหนและงายตอการปฏบตทชดเจนขน เรยกวา ไตรสกขา๑๑๙ พระมหาณรงคชย ฐานชโย (สนทผล) ไดกลาวถงการหลดพนดวยไตรสกขาไวใน “การศกษาเปรยบเทยบแนวความคดเรองความหลดพนในพทธปรชญาเถรวาทกบปรชญาเชน” ๑๑๗อมพร สงขพระกร, “การศกษาปญหาการบรหารบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานประถมศกษา จงหวดราชบร”, ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาตร, ๒๕๓๘), หนา ๓๐-๔๑. ๑๑๘ทวศกด ทองทพย, “การวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขา”, ปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๕), หนา ๓๐-๓๑.. ๑๑๙พระบญช กลณา, “การวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขาในพระพทธศาสนาเถรวาท”,วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๐), หนา ๒๔.

๖๘

ไววา พทธปรชญาเหนวา ไตรสกขา เปนหลกการศกษา ทชาวพทธจ าเปนตองศกษา เพราะเปนหลกทครอบคลมเนอหาของขอปฏบตเพอก าจดกเลสไวทงหมด และถอวาไตรสกขานเปนหลก จรยศาสตรส าคญทจะท าใหผทศกษาหลดพน สวนตรรตนะของปรชญาศาสนาเชนกเปนหลกทวาดวยการศกษา และถอวาเปนหลกจรยศาสตรทส าคญคลายกบพทธปรชญา ศลสกขา คอขอปฏบตทฝกอบรมกาย วาจา ใหเรยบรอย จตสกขา คอขอปฏบตทฝกอบรมจต ใหตงมนคง สวนทแตกตางระหวางไตรสกขา กบ ตรรตนะ คอไตรสกขา เมอขยายความออกไป คอมรรคมองค ๘ ประการ อนมลกษณะเปนขอปฏบตทเปนทางสายกลาง (มชฌมปฏปทา) สวนตรรตนะ มลกษณะเปนทกรกรยา หลกปฏบตทตงเกนไป เชน อดอาหาร (โปรษะโธปวาสพรต) และการฆาตวตาย (สลเลขนาพรต)๑๒๐

สปรยา ธรสรานนท ไดกลาวถงการศกษาในกรอบไตรสกขาใน การศกษาวเคราะหพฒนาการการเรยนรในกรอบของไตรสกขากบทฤษฎการเรยนรของสกนเนอร ไววา แนวคดเรองการเรยนรตามแนวคดทฤษฎการเรยนรของสกนเนอรจะอาศยประสบการณเดม ผสอนจะใชประสบการณของตนเปนขอมลเบองตน ในการสรางพฤตกรรมใหม ๆ และใชการเสรมแรงเพอเพมหรอลดพฤตกรรมทพงประสงคหรอไมพงประสงค เปนการพฒนาพฤตกรรม จตใจ และปญญา จงมทงความเหมอนและแตกตางจากพฒนาการการเรยนรในกรอบของไตรสกขา ซงจะพฒนาทงดานพฤตกรรม จตใจ และปญญาทเกยวเนองกนอยางเปนระบบ ความเชอมโยงของทง ๒ แนวคด คอ การเรยนรเกดจากการปฏสมพนธเชอมตอและมอทธพลถงกนอยางเปนระบบระหวางมนษยกบสงแวดลอม โดยทมนษยรบรโลกภายนอกผานประสาทสมผส การรบรแตละอยางจะมอารมณเขามาเกยวของ มปจจยภายนอกทงปรโตโฆสะและตวแบบเปนเรมตนของการเรยนร มปจจยภายในทงโยนโสมนสการ และปจจยการร-การคด เปนแหลงประมวลผล เรยนรจากปจจยภายนอกเขาสปจจยภายใน โดยใชกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขา และประสบการณ ท าใหมการพฒนา ฝกฝน อบรมตน เกดการเปลยนแปลงทงพฤตกรรม จตใจ และปญญา สามารถน าผลการเรยนรไปประยกตใชในการพฒนาตนเองและบคคลในสงคมใหมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรม๑๒๑ พระครวรญาณสนทร (จรนทร อาบค า) ไดกลาวถงการพฒนามนษยตามหลกไตรสกขาใน การพฒนาทรพยากรมนษยตามหลกไตรสกขา : กรณศกษาวดตากฟา อ าเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค ไววา ไตรสกขา หมายถง การพฒนามนษยใหด าเนนชวตดงามถกตอง ท าใหมวถชวตทเปนมรรค เปนทางด าเนนชวตหรอวถชวตทถกตองดงามของมนษย เรมจากการรกษาศล เพอขดเกลาพฤตกรรมและการด าเนนชวตของตนเองใหบรสทธ รวมถงการฝกหดการ

๑๒๐พระมหาณรงคชย ฐานชโย (สนทผล), “การศกษาเปรยบเทยบแนวความคดเรองความหลดพนในพทธปรชญาเถรวาทกบปรชญาเชน”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๗), หนา ๘๖-๘๗. ๑๒๑สปรยา ธรสรานนท, “การศกษาวเคราะหพฒนาการการเรยนรในกรอบของไตรสกขากบทฤษฎการเรยนรของสกนเนอร”,วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา บทคดยอ.

๖๙

อยรวมกนของเพอนรวมงานใหมความเกอกลตอกน และกระบวนการทส าคญในการศกษาตองพฒนาตนเองใหบรบรณดวยศล สมาธและปญญา เพอพฒนาตนเองและสงคมไปสเปาหมายสงสดในปจจบนและอนาคต อนง ไตรสกขาเปนกระบวนการทส าคญ ในการพฒนามนษย คอการจดตงระบบระเบยบแบบแผนเกยวกบการด าเนนชวตและการอยรวมกนของมนษย ซงเนอหาสาระทส าคญของไตรสกขานนไดสอดแทรกอยในหลกธรรมตาง ๆ ๑๒๒ จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ท าใหทราบวธการในการบรหารทมการน าหลกการและวธการทเปนประโยชนสามารถน ามาประยกตใชเปนสวนหนงของการบรหาร โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร อนง ในการพฒนางานดานการบรหารโรงเรยน ในการก าหนดแนวทางในการพฒนาบรหารบคลากรเพอใหเกดทงประสทธภาพและประสทธผลของโรงเรยน จ าเปนตองใชหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา มาบรณาการในการบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอ กใหญ กรงเทพมหานคร เพราะจะท าใหผบรหาร คร อาจารยมการพฒนาฝกฝนอบรมตน เกดการเปลยนแปลงทงพฤตกรรมทาง กาย วาจา จตใจ และปญญา สามารถน าผลการเรยนรไปประยกตใชไดหลายระดบ รวมถงนกเรยนในการพฒนาตนเองใหมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรมเปนคนด เกง เปนทรพยากรทไมกอปญหามคณคาตอสงคมและประเทศชาตในอนาคต

๒.๗ กรอบแนวคดในการวจย การวจยเรอง การบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ซงผวจยไดแบงตวแปรออกเปน ๒ ตวแปร ดงแผนภมท ๑.๑

แผนภมท ๒.๑ กรอบแนวคดในการวจย

๑๒๒พระครวรญาณสนทร (จรนทร อาบค า), “การพฒนาทรพยากรมนษยตามหลกไตรสกขา : กรณศกษาวดตากฟา อ าเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๔), หนา ๔๘.

สถานภาพผตอบแบบสอบถาม ๑. เพศ ๒. อาย ๓. วฒการศกษา ๔. ต าแหนงในโรงเรยน ๕. ประสบการณการท างาน

แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา ๔ ดาน ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๒. ดานการจดบคลากรเขาท างาน ตามหลกไตรสกขา ๓. ดานด ารงรกษาบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๔. ดานวดผลการปฏบตของบคลากรตามหลกไตรสกขา

ตวแปรตน ตวแปรตาม

บทท ๓

วธด าเนนการวจย การวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ” ผวจย ไดด าเนนการตามล าดบขนตอน ดงน ๓.๑ รปแบบการวจย ๓.๒ ประชากรและกลมตวอยาง ๓.๓ การสรางเครองมอทใชในการวจย ๓.๔ เครองมอทใชในการวจย ๓.๕ การเกบรวบรวมขอมล ๓.๖ การวเคราะหขอมล ๓.๗ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ๓.๑ รปแบบการวจย

การวจยเรอง แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ เปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยใชวธการเกบขอมลจากกลมตวอยางทเปน ผบรหาร และครสอน โรงเรยนประถมศกษา จ านวน ๑๒๖ คน ทง ๘ โรงเรยน ตามปจจย ๔ ดาน ไดแก ดานการวางแผนงานบคลากร ดานการจดบคลากรเขาท างาน ดานด ารงรกษาบคลากร และดานวดผลการปฏบต ของบคลากร ๓.๒ ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยางท ใช วจยคร งน ไดแก ผบรหารและคร โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ จ านวน ๔๔๐ คน ทง ๘ โรงเรยน และใชวธการสมหาขนาดกลมตวอยางจากสตรการค านวณ ของทาโร ยามาเน (Taro Yamane) ไดขนาดกลมตวอยาง จ านวน ๑๒๖ คน ดงตารางท ๓.๑

๗๑

ตารางท ๓.๑ ขนาดประชากรและกลมตวอยางแตละโรงเรยน

ล าดบท

รายชอโรงเรยน

ประชากร กลมตวอยาง ผบรหาร คร ผบรหาร คร

๑. โรงเรยนวดเจามล ๒. โรงเรยนวดนาคกลาง ๓ ๓๖ ๓ ๑๓ ๓. โรงเรยนวดหงสรตนาราม ๓ ๓๕ ๓ ๑๓ ๔. โรงเรยนวดใหมพเรนทร ๓ ๓๕ ๓ ๑๔ ๕. โรงเรยนวดราชสทธาราม ๓ ๓๓ ๓ ๑๔ ๖. โรงเรยนวดดดวด ๓ ๓๑ ๓ ๑๔ ๗. โรงเรยนวดประดฉนพล ๒ ๓๐ ๒ ๑๑ ๘. โรงเรยนวดสงขกระจาย ๑ ๑๔ ๑ ๑๒

รวมประชากรและกลมตวอยาง ๒๑ ๒๕๔ ๒๑ ๑๐๕

๔๔๐ ๑๒๖

โดยก าหนดจ านวนขนาดกลมตวอยางจากสตรการค านวณของทาโร ยามาเน (Taro Yamane) ไดขนาดกลมตวอยางในการวจยครงนเทากบ ๑๒๖ คน ค านวณไดจากสตร ดงน n =

21 Ne

N

เมอ n แทน ขนาดของกลมตวอยาง N แทน ขนาดของประชากร E แทน คาความคลาดเคลอน ก าหนดเปน ๐.๐๕ การค านวณหาขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรของ ยามาเน (Yamane) ไดดงน N = ๔๔๐ =

2)05(.4401

440

n = ๑๒๖ ไดจ านวนกลมตวอยาง จ านวน ๑๒๖ คน ๓.๓ การสรางเครองมอทใชในการวจย สรางเครองมอในการวจย โดยศกษาเอกสารวชาการและจากงานวจยตาง ๆ ทเกยวของกบการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยมขนตอนดงน ๑. ศกษาเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของ ๒. ก าหนดกรอบแนวคดในการสรางเครองมอ

๗๒

๓. สรางเครองมอจากกรอบเนอหาในค าจ ากดความของศพททใชในการวจย ๔. เสนอรางเครองมอการวจยตออาจารยทปรกษาและปรบปรงแกไขตามทอาจารยทปรกษาแนะน า ๕. น าเครองมอทปรบปรงแกไขแลวใหผเชยวชาญ จ านวน ๕ ทาน เพอตรวจสอบความเทยงตรง (Validity) ทงความตรงของเนอหา (Content validity) และความตรงตามโครงสราง (Construct validity) โดยการหาคา IOC (Item-Objective Congruency Index) และไดคา IOC มากกวา ๐.๕๐ ๑ ๖. น าเครองมอทตรวจสอบแลวไปทดลองใช (Try out) กบกลมตวอยางทไมใชกลมเปาหมาย จ านวน ๓๐ ชด เพอหาความเทยงตรง และคาความเชอมนของแบบสอบถาม ๗. น าเครองมอทแกไขปรบปรงสมบรณแลว ไปเกบขอมลกบกล มตวอยางทใช ในการวจย

๓.๔ เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยในครงน เปนแบบสอบถามทผวจยไดสรางขนมาโดยศกษางานวจยทเกยวของ ปรกษาอาจารยทปรกษา และผเชยวชาญแลวน ามาปรบปรงแก ไข ซงแบงแบบสอบถามออกเปน ๔ ตอน ดงน ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน ๓) ดานด ารงรกษาบคลากร และ ๔) ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ตอนท ๑ เปนแบบสอบถามเกยวกบสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ต าแหนง วฒการศกษา และ ประสบการณในการท างาน ตอนท ๒ เปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบศกษาการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยแบงเปน ๔ ดาน ไดแก ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน ๓) ดานด ารงรกษาบคลากร และ ๔) ดานวดผลการปฏบตของบคลากร แบบสอบถามมลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ซงม ๕ ระดบตามหลกการของ ลเครท โดยก าหนดคาของล าดบคะแนน ดงน ๕ หมายถง ระดบมากทสด ๔ หมายถง ระดบมาก ๓. หมายถง ระดบปานกลาง ๒. หมายถง ระดบนอย ๑. หมายถง ระดบนอยทสด

๑สมจตร แกวนาค, "การพฒนาและศกษาความเปนไปไดของระบบการประกนคณภาพหลกสตรฝกอบรมของกองทพอากาศ", ปรญญานพนธดษฎบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๔๑), หนา ๑๕๘.

๗๓

ตอนท ๓ เปนแบบสอบถามความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบ การบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยใชค าถามแบบปลายเปด (Open end)

๓.๕ การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลวจยครงน ผวจยด าเนนการดวยขนตอน ดงน ๑. ผวจยตดตอประสานไปยงคร อาจารย และผบรหารของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนฐานการศกษา มธยมศกษา กรงเทพมหานคร เขต ๑ เพอขอความอนเคราะหรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล ๒. น าแบบสอบถามไปทดลองใชกบกลมประชากรเปาหมาย ๓. เกบรวบรวมแบบสอบถามกลบมาแลวน าไปวเคราะหทางสถตโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตรอยางแพรหลาย

๓.๖ การวเคราะหขอมล ผวจยไดท าการวเคราะหขอมล ประมวลผลขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตร สถตทใชดงน ๑. วเคราะหแบบสอบถามเกยวกบสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถามโดยใชวธหาคาความถ แลวสรปออกมาเปนคารอยละ ๒. วเคราะหแบบสอบถามเกยวกบศกษาแนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา ของผบรหาร คร อาจารยในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาเฉลยเลขคณต และเบยงเบนมาตรฐาน น าเสนอในรปตารางประกอบค าอธบาย ๓. วเคราะหค าถามความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา ของผบรหาร คร อาจารยในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยวเคราะหเนอหาสาระประเดนส าคญ แลวน าเสนอเปนการเขยนแบบความเรยง ๔. การสมภาษณเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ” ๓.๗ สถตทใชในการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลส าหรบการวจยในครงน ใชเครองมอทางคอมพวเตอร โปรแกรมส าเรจรปทางสถตสงคมศาสตร เพอวเคราะหหาคาสถต ดงน

๗๔

๑. สถตทใชในการวเคราะหขอมลสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ใชการแจกแจงความถหาคารอยละ จ านวนกลมตวอยาง × ๑๐๐ ๒. สถตทใชในการวเคราะหความคดเหนเกยวกบการบรหารบคลากรสถานศกษาตามหลกไตรสกขา ในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยหาคาเฉลย ( ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เปนรายดานและรายขอ

จ านวนผตอบแบบสอบถาม จ านวนประชากรทงหมด

บทท ๔

ผลการวจย

การศกษา การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ครงนผวจยไดศกษาการด าเนนการวเคราะหขอมลและเสนอผลการวเคราะหดงตอไปน ๔.๑ ขอมลทวไปของผตอบแบสอบถาม ๔.๒ ทศนคตเกยวกบสภาพการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๔.๓ ขอเสนอแนะแนวทางพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

๔.๑ ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม การศกษาขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามผบรหาร คอ ผบรหารและคร โรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร จ านวน ๘ โรงเรยน จ าแนกตาม เพศ อาย วฒการศกษา ต าแหนง และประสบการณ ผลการวเคราะหขอมลผตอบแบบสอบถามมรายละเอยดดงใน ตารางท ๔.๑ ตารางท ๔.๑ ตอนท ๑ ว เคราะหขอมลท วไปของผบรหารและครทตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามเพศ อาย วฒการศกษา ต าแหนง และประสบการณ โดยหาคาความถและคารอยละ ดงปรากฏในตาราง ๔.๑

ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน n = (๑๒๖) รอยละ

เพศ ชาย ๓๐ ๒๓.๘ หญง ๙๖ ๗๖.๒ รวม ๑๒๖ ๑๐๐.๐

๗๖

ตารางท ๔.๑ (ตอ)

อาย จ านวน n = (๑๒๖) รอยละ ต ากวา ๓๐ ป ๒๔ ๑๙.๐๐ ๓๑-๔๐ ป ๔๓ ๓๔.๑ ๔๑-๕๐ ป ๒๘ ๒๒.๒ ๕๐ ปขนไป ๓๑ ๒๔.๖ รวม ๑๒๖ ๑๐๐.๐

วฒการศกษา ต ากวาปรญญาตร ๒ ๑.๖ ปรญญาตร ๖๙ ๕๔.๘ ปรญญาโท ๕๐ ๓๙.๗ ปรญญาเอก ๕ ๔.๐ รวม ๑๒๖ ๑๐๐.๐

ต าแหนง ผอ านวยการ ๕ ๔.๐ รองผอ านวยการ ๗ ๕.๖ ผชวยผอ านวยการ ๙ ๗.๑ คร ๑๐๐ ๗๙.๔ บคลากร ๕ ๔.๐ รวม ๑๒๖ ๑๐๐.๐

ประสบการณการท างาน ต ากวา ๕ ป ๓๑ ๒๔.๖ ๕ - ๑๐ ป ๒๘ ๒๒.๒ ๑๑ - ๑๒ ป ๔๐ ๓๑.๗ ๒๑ ปขนไป ๒๗ ๒๑.๔ รวม ๑๒๖ ๑๐๐.๐

จากตารางท ๔.๑ เปนการแสดงจ านวนและคารอยละของผตอบแบบสอบถาม

ทงหมดทจ าแนกตามคณลกษณะสวนบคคลดาน เพศ อาย วฒการศกษา ต าแหนง และประสบการณ มรายละเอยด ดงตอไปน ดานเพศ พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนมากเปนเพศหญง จ านวน ๙๖ คน คดเปนรอย ๗๖.๒ รองลงมาเปนสถานภาพดานเพศชาย จ านวน ๓๐ คน คดเปนรอยละ ๒๓.๘ ตามล าดบ ดานอาย พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนมาก มอาย ๓๑-๔๐ ป จ านวน ๔๓ คน คดเปนรอยละ ๓๔.๑ รองลงมาคออาย ๕๐ ปขนไป มจ านวน ๓๑ คน คดเปนรอยละ ๒๔.๖

๗๗

อาย ๔๑-๕๐ ป มจ านวน ๒๘ คน คดเปนรอยละ ๒๒.๒ และ ต ากวา ๓๐ ป จ านวน ๒๔ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๐๐ ตามล าดบ ดานวฒการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนมากมระดบการศกษา ระดบปรญญาตร จ านวน ๖๙ คน คดเปนรอยละ ๕๔.๘ รองลงมาเปนระดบปรญญาโท จ านวน ๕๐ คน คดเปนรอยละ ๒๒.๒ และปรญญาเอก จ านวน ๕ คน คดเปนรอยละ ๔.๐ ตามล าดบ และต ากวาปรญญาตร จ านวน ๒ คน คดเปนรอยละ ๑.๖ ตามล าดบ ดานต าแหนง พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนมากมต าแหนง คอ ครผสอนประจ า จ านวน ๑๐๐ คน คดเปนรอยละ ๗๙.๔ รองลงมาคอผชวยผอ านวยการ จ านวน ๙ คน คดเปนรอยละ ๗.๑และรองผอ านวยการ จ านวน ๗ คน คดเปน รอยละ ๕.๖ และผอ านวยการ จ านวน ๕ คน คดเปน รอยละ ๔.๐ ตามล าดบ ดานประสบการณ พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนมากมประสบการณ ๑๑ - ๑๒ ป จ านวน ๔๐ คน คดเปนรอยละ ๓๑.๗ รองลงมาคอมประสบการณต ากวา ๕ ป มจ านวน ๓๑ คน คดเปนรอยละ ๒๔.๖ มประสบการณระหวาง ๕ - ๑๐ ป มจ านวน ๒๘ คน คดเปนรอยละ ๒๒.๒ และมประสบการณ ๒๑ ปขนไป จ านวน ๒๗ คน คดเปนรอยละ ๒๑.๔ ตามล าดบ

๔.๒ ตอนท ๒ วเคราะหแนวทางการพฒนาเกยวกบสภาพการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร การวเคราะหขอมลตอนท ๒ เปนการวเคราะหทศนคตเกยวกบสภาพการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ทง ๔ ดาน ไดแก ดานการวางแผนงานบคลากร ดานการจดบคลากรเขาท างาน ด านด ารงรกษาบคลากร และด านวดผลการปฏบต ของบคลากร โ ดยใชค า เฉล ย ( ) และคาความเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) โดยรวมรายดาน และ รายขอ โดยใชระดบเกณฑการแปลคะแนนของวเชยร เกตสงห๑ ดงน คาเฉลย ๑.๐๐ – ๑.๔๙ หมายถง ระดบการปฏบตนอยทสด คาเฉลย ๑.๕๐ – ๒.๔๙ หมายถง ระดบการปฏบตนอย คาเฉลย ๒.๕๐ – ๓.๔๙ หมายถง ระดบการปฏบตปานกลาง คาเฉลย ๓.๕๐ – ๔.๔๙ หมายถง ระดบการปฏบตมาก คาเฉลย ๔.๕๐ – ๕.๐๐ หมายถง ระดบการปฏบตมากทสด

๑ วเชยร เกตสงห, คาเฉลยกบการแปลความหมาย : เรองงายๆ ทบางครงกพลาดได,

(ขาวสารการวจยการศกษา, ๒๕๔๓), หนา ๙.

๗๘

ตารางท ๔.๒ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานของทศนคตสภาพการพฒนาการ

บรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร สรปรวมทง ๔ ดาน ดานท สภาพการบรหารบคลากรในสถานศกษาตาม

หลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ระดบความคดเหน ( n = ๑๒๖)

S.D. ระดบ อนดบ ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร ๔.๓๖ ๐.๕๐ มาก ๒ ๒. ดานการจดบคลากรเขาท างาน ๔.๒๓ ๐.๔๗ มาก ๔ ๓. ดานด ารงรกษาบคลากร ๔.๒๙ ๐.๓๙ มาก ๓ ๔. ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร ๔.๔๐ ๐.๔๔ มากทสด ๑

คาเฉลยรวม ๔.๓๒ ๐.๔๐ มาก จากตารางท ๔.๒ ทศนคตเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยภาพรวมอยในระดบมากทกดาน ดานทศนคตเกยวกบการจดสภาพการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร อยในระดบมากถงระดบมากทสด ๓ อนดบแรก คอ ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๔๐ รองลงมา ดานการวางแผนงานบคลากร คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๓๖ และดานด ารงรกษาบคลากร คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๒๙ ตามล าดบ สวนการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ในระดบต าทสด คอ ดานการจดบคลากรเขาท างาน คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๒๓ และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวา ทศนคตเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกอยในระดบมาก คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๓๒

๗๙

ตารางท ๔.๓ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานของทศนคตเกยวกบสภาพการ

พฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานการวางแผนงานบคลากร โดยรวม และรายขอ

ขอท ดานการวางแผนงานบคลากร ระดบความคดเหน (n = ๑๒๖) S.D. ระดบ อนดบ

๑. ผบรหารเปนแบบอยางทดตอผใตบงคบบญชาและบคลากรในเรอง มระเบยบวนย ภายใตกฎเกณฑเดยวกน

๔.๓๗ ๐.๖๐ มาก

๕

๒. ผบรหาร มจตสาธารณกศล คดท าประโยชนเพอสวนรวมไมเบยดเบยนท ารายมนษย สตวธรรมชาตและสงแวดลอม

๔.๔๒ ๐.๕๕ มาก

๓

๓. ผบรหารมความประพฤตทถกตองดงามเปนทศรทธา นาเลอมใส ประทบใจแกผใตบงคบบญชา บคลากร

๔.๓๒ ๐.๖๒ มาก

๙

๔. ผบรหาร ใหการยอมรบการตดสนใจโดยมตทประชมผานการเหนชอบจากบคลากร ครอาจารย สวนใหญ

๔.๓๘ ๐.๖๙ มาก

๔

๕ ผบรหารมใจตงมน ดวยอารมณทแนวแนในการแกไขปญหาภายในและภายนอกโรงเรยน ทกปญหา

๔.๔๓ ๐.๖๖ มาก

๒

๖. ผบรหาร มความอดทน มมนษยสมพนธอนด ทสามารถจะขอแรง รวมมอ รวมใจ ประสานงานกบทก ๆ ฝายทงภาครฐและเอกชนไดเปนอยางด

๔.๓๖ ๐.๕๕ มาก

๖

๗. ผบรหารมความรความเขาใจในวชาชพเปนอยางดสามารถใชค าพดชแจงใหผอนเขาใจและเหนตามได

๔.๔๖ ๐.๖๐ มาก

๑

๘. ผบรหารมแนวคดทนสมย ร เทาทนตอปญหา ตาง ๆ ทเกดขนทงภายในและนอกโรงเรยน

๔.๒๑ ๐.๖๑ มาก

๑๐

๙. ผบรหารสนใจ ใหความส าคญกบบคลากร โดยมอบหมายงานทเหมาะสมกบแตละบคคล เพอใหเกดประโยชนสงสดตอโรงเรยน

๔.๓๔ ๐.๖๗ มาก

๗

๑๐. ผบรหารมวาจาสภาษต วาทศลปในการพดคย สงการ และใหเกยรตผใตบงคบบญชาและบคลากรใหรวมมอกนปฏบตงานอยางซอสตยสจรต

๔.๓๓ ๐.๖๓ มาก

๘

คาเฉลยรวม ๔.๓๖ ๐.๕๐ มาก

๘๐

จากตารางท ๔.๓ ผบรหารและครโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร มทศนคตเกยวกบ ดานการวางแผนงานบคลากร โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยดแตละขอพบวา ผบรหารและครมทศนคต ในดานการวางแผนงานบคลากร อยในระดบมากทกขอ แตทเดนชด ๓ อนดบแรก ไดแก ผบรหารมความรความเขาใจในวชาชพเปนอยางดสามารถใชค าพดชแจงใหผอนเขาใจและเหนตามได คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๔๖ รองลงมา ผบรหารมใจตงมน ดวยอารมณทแนวแนในการแกไขปญหาภายในและภายนอกโรงเรยน ทกปญหา คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๔๓ และผบรหาร มจตสาธารณกศล คดท าประโยชนเพอสวนรวมไมเบยดเบยนท ารายมนษย สตวธรรมชาตและสงแวดลอม = ๔.๔๒ ตามล าดบ สวนขอทผบรหารและครมทศนคตในระดบต าสด คอ ผบรหารมแนวคดทนสมย รเทาทนตอปญหาตาง ๆ ทเกดขนทงภายในและนอกโรงเรยน คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๒๑ และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวาผบรหารและครมทศนคตในระดบมาก คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๓๖

ตารางท ๔.๔ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานทศนคตเกยวกบสภาพการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานการจดบคลากรเขาท างาน โดยรวม และรายขอ

ขอท ดานการจดบคลากรเขาท างาน ระดบความคดเหน (n = ๑๒๖ ) S.D. ระดบ อนดบ

๑. ผบรหารพจารณาคดเลอก สรรหาบคลากรทมความรความสามารถ และมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทบคลากรในโรงเรยนอยางรอบครอบ

๔.๓๖ ๐.๖๕ มาก ๒

๒. ผบรหารเปนผมศลธรรม รกษาศลใหบรสทธ คอเวนจากขอหาม และท าตามขออนญาต

๔.๓๗ ๐.๖๔ มาก ๑

๓. ผบรหาร มความตงใจแนวแน จดจอกบกจการงานทท ารวมกบผใตบงคบบญชา คร อาจารย และบคลากร ใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทวางไว

๔.๒๖ ๐.๔๗ มาก ๔

๔. ผบรหารใหความส าคญ ไม เร งรบดวนสรป พจารณาบคลากรเขาท างานในโรงเรยนอยางรอบคอบรดกม

๔.๑๑ ๐.๖๓ มาก ๗

๕ ผบรหาร มการปฏบต ฝกหดอบรมจตใจ เพอใหเกดคณธรรม จรยธรรม และท าใหมสมาธในการท างาน

๔.๑๐ ๐.๕๙ มาก ๘

๘๑

ตารางท ๔.๔ (ตอ) ขอท ดานการจดบคลากรเขาท างาน ระดบความคดเหน (n = ๑๒๖ )

S.D. ระดบ อนดบ ๖. ผบรหาร มการเสวนาแลกเปลยนความรกบ

ผทรงคณวฒ ผร ผน าชมชน ปราชญทองถน และผมภมปญญาชาวบาน

๔.๑๗ ๐.๕๖ มาก ๖

๗. ผบรหาร หมนแสวงหา เ พมเตมความร เ พอน ามาใชบรหารงานท าใหโรงเรยนมประสทธภาพยงขน

๔.๒๐ ๐.๖๙ มาก ๕

๘. ผบรหาร มการพจารณาไตรตรอง คดหาเหตผลทจะน ามาแกปญหาไดถกวธอยางถกตอง

๔.๒๗ ๐.๖๖ มาก ๓

คาเฉลยรวม ๔.๒๓ ๐.๔๗ มาก จากตารางท ๔.๔ ผบรหารและครโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอก

ใหญ กรงเทพมหานคร มทศนคตเกยวกบ ดานการจดบคลากรเขาท างาน โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยดแตละขอพบวา ผบรหารและครมทศนคต ในดานการจดบคลากรเขาท างาน อยในระดบมากทกขอ แตทเดนชด ๓ อนดบแรก ไดแก ผบรหารเปนผมศลธรรม รกษาศลใหบรสทธ คอเวนจากขอหาม และท าตามขออนญาตคาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๓๗ รองลงมา ผบรหารพจารณาคดเลอก สรรหาบคลากรทมความรความสามารถ และมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทบคลากรในโรงเรยนอยางรอบครอบ คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๓๖ และผบรหาร มการพจารณาไตรตรอง คดหาเหตผลทจะน ามาแกปญหาไดถกวธอยางถกตอง = ๔.๒๗ ตามล าดบ สวนขอทผบรหารและครมทศนคตในระดบต าสด คอ ผบรหาร มการปฏบต ฝกหดอบรมจตใจ เพอใหเกดคณธรรม จรยธรรม และท าใหมสมาธในการท างาน = ๔.๑๐ และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวาผบรหารและครมทศนคตในระดบมาก = ๔.๒๓

๘๒

ตารางท ๔.๕ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานทศนคตเกยวกบสภาพการพฒนาการ

บรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานด ารงรกษาบคลากร โดยรวม และรายขอ

ขอท ดานด ารงรกษาบคลากร ระดบความคดเหน (n = ๑๒๖ ) S.D. ระดบ อนดบ

๑. ผบรหารแสดงความชนชมแกครอาจารย และบคลากร นกเรยนทไดรบความส าเรจหรอไดรบรางวลดานความประพฤตดวยการประกาศเกยรตคณใหทราบโดยทวกน

๔.๔๐ ๐.๕๖ มาก ๑

๒. ผบรหารมนโยบายสงเสรม สนบสนนให อาจารย และบคลากรในโรงเรยนไดรบการเรยนร เพมเตมเพอใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลกปจจบน

๔.๓๕ ๐.๕๔ มาก ๓

๓. ผบรหาร ชแนะ ตกเตอน สงสอนดวยความหวงด ตอผใตบงคบบญชา บคลากร และทก ๆ คน

๔.๓๙ ๐.๕๗ มาก ๒

๔. ผบรหาร มการฝกปฏบต เพอท าใจใหสงบนงดวยจตทแจมใส รกษารางกายใหบคลกด มสขภาพแขงแรง

๔.๒๑ ๐.๕๔ มาก ๘

๕ ผบรหาร มจตทแนวแน มงมน ตดสนใจ เพอท าใหกจการงานของโรงเรยนบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

๔.๒๕ ๐.๖๑ มาก ๗

๖. ผบรหาร แสดงความใสใจในความทกขความสขของบคลากร คร อาจารย นกเรยน และใหความชวยเหลอตามความเหมาะสม

๔.๒๙ ๐.๕๙ มาก ๕

๗. ผบรหาร ยนดชวยเหลอชมขน ใหบรการทางวชาการแกสงคม โดยจดเผยแพรผลงานและประกาศผลความส าเรจของอาจารย บคลากรนกเรยนของโรงเรยน

๔.๓๓ ๐.๖๘ มาก ๔

๘. ผบรหาร สามารถพจารณาความชอบเมอบคลากรท าความด และตดสนลงโทษเม อบคลากรท าความผดไดอยางยตธรรม สมควร โดยไมมอคต

๔.๒๗ ๐.๔๙ มาก ๖

๙. ผบรหาร ยนดทจะปรบปรงตนเอง และแกไขการปฏบตหนาทอยางเตมก าลงความสามารถ เมอเกดปญหา หรอถกต าหนในการปฏบตหนาทบกพรอง

๔.๑๓ ๐.๔๔ มาก ๙

คาเฉลยรวม ๔.๒๙ ๐.๓๙ มาก

๘๓

จากตารางท ๔.๕ ผบรหารและครโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอก

ใหญ กรงเทพมหานคร มทศนคตเกยวกบ ดานด ารงรกษาบคลากร โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยดแตละขอพบวา ผบรหารและครมทศนคต ในดานด ารงรกษาบคลากร อยในระดบมากทกขอ แตทเดนชด ๓ อนดบแรก ไดแก ผบรหารแสดงความชนชมแกครอาจารย และบคลากร นกเรยนทไดรบความส าเรจหรอไดรบรางวลดานความประพฤตดวยการประกาศเกยรตคณใหทราบโดยทวกน คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๔๐ รองลงมา ผบรหาร ชแนะ ตกเตอน สงสอนดวยความหวงด ตอผใตบงคบบญชา บคลากร และทก ๆ คน คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๓๙ และผบรหารมนโยบายสงเสรม สนบสนนให อาจารย และบคลากรในโรงเรยนไดรบการเรยนรเพมเตมเพอใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลกปจจบน คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๓๕ ตามล าดบ สวนขอทผบรหารและครมทศนคตในระดบต าสด คผบอ รหาร ยนดทจะปรบปรงตนเอง และแกไขการปฏบตหนาทอยางเตมก าลงความสามารถ เมอเกดปญหา หรอถกต าหนในการปฏบตหนาทบกพรอง คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๑๓ และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวาผบรหารและครมทศนคตในระดบมาก คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๒๙

ตารางท ๔.๖ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานทศนคตเกยวกบสภาพการพฒนาการ

บรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร โดยรวม และรายขอ

ขอท ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร ระดบความคดเหน (n = ๑๒๖ ) S.D. ระดบ อนดบ

๑. ผบรหารสรางความรวมมอระหวางโรงเรยนกบชมชน หนวยงานอน ๆ ทงภาครฐและเอกชน เพอการพฒนาการเรยนการสอน การวจย และการใหบรการทางวชาการแกสงคม

๔.๔๒ ๐.๕๘ มาก ๔

๒. ผบรหาร ใหทกฝายไดมสวนรวมในการประเมนผลการด าเนนงานของโรงเรยน

๔.๒๘ ๐.๕๗ มาก ๙

๓. ผบรหาร ใหมการประชมแกไขปญหารวมกนเมอมปญหาการปฏบตงาน เพอใหงานส าเรจลลวงไปดวยด

๔.๔๔ ๐.๕๗ มาก ๓

๔. ผบรหาร มความรบผดชอบตอการปฏบตงานของบคลากรในโรงเรยนดวยความแนวแน ไมหวนไหวในทกสภาวการณ ดวยความมนใจ

๔.๔๐ ๐.๕๖ มาก ๕

๕ ผบรหาร มจตใจเขมแขงไมยอทอ ท าหนาทพฒนาคร อาจารย อยางเทาเทยม ยตธรรม มประสทธภาพ

๔.๔๐ ๐.๕๖ มาก ๖

๘๔

ตารางท ๔.๖ (ตอ) ขอท ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร ระดบความคดเหน (n = ๑๔๘ )

S.D. ระดบ อนดบ ๖. ผบรหาร บรหารงานโดยยดมนในอดมคต หลกแหงความ

ดงาม ไมโลภ ไมคดประทษราย และไมหลง ๔.๓๓ ๐.๖๓ มาก ๘

๗. ผบรหาร มปฏภาณไหวพรบน าความรมาเชอมโยงสรางความคดและเหตผลขนมา ใชใหเหมาะสมกบสถานการณปจจบน

๔.๓๘ ๐.๕๓ มาก ๗

๘. ผบรหาร มความรความเขาใจในเหตผล ดชว ถกผด คณโทษ ประโยชนมใชประโยชน รคดพจารณาและ รทจะจดท าใหโรงเรยนเจรญกาวหนา

๔.๔๕ ๐.๕๘ มาก ๒

๙. ผบรหาร มความรอบรทเกดจากการฟงการอบรมบรรยาย จากความคดทเปนระบบถกตองรอบคอบลกซง และจากการควบคมตนเองใหอยในศลธรรมอยางถกตอง

๔.๕๐ ๐.๕๙ มากทสด ๑

คาเฉลยรวม ๔.๔๐ ๐.๔๔ มาก

จากตารางท ๔.๖ ผบรหารและครโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร มทศนคตเกยวกบ ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยดแตละขอพบวา ผบรหารและครมทศนคต ในดานวดผลการปฏบต ของบคลากร อยในระดบมากทกขอ แตทเดนชด ๓ อนดบแรก ไดแก ผบรหาร มความรอบรทเกดจากการฟงการอบรมบรรยาย จากความคดทเปนระบบถกตองรอบคอบลกซง และจากการควบคมตนเองใหอยในศลธรรมอยางถกตอง คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๕๐ รองลงมา ผบรหาร มความรความเขาใจในเหตผล ดชว ถกผด คณโทษ ประโยชนมใชประโยชน รคดพจารณาและ รทจะจดท าใหโรงเรยนเจรญกาวหนา = ๔.๔๕ และผบรหาร ใหมการประชมแกไขปญหารวมกนเมอมปญหาการปฏบตงาน เพอใหงานส าเรจลลวงไปดวยด คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๔๔ ตามล าดบ สวนขอทผบรหารและครมทศนคตในระดบต าสด คอ ผบรหาร ใหทกฝายไดมสวนรวมในการประเมนผลการด าเนนงานของโรงเรยน คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๒๘ และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวาผบรหารและครมทศนคตในระดบมาก คาเบยงเบนมาตรฐาน = ๔.๔๐

๘๕

๔.๓ ปญหาและขอเสนอแนะแนวทางเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรใน

สถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

สรปทศนคตเกยวกบปญหาและขอแสนอแนะแนวทางในภาพรวมผบรหารและครทมตอพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานครทง ๔ ดาน ตารางท ๔.๗ แสดงคาความถและคารอยละขอเสนอแนะแนวทางในภาพรวมทศนคตของผบรหารและครทมตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานการวางแผนงานบคลากร

ขอท ดานการวางแผนงานบคลากร จ านวน รอยละ ๑. ผบรหารควรเปนแบบอยางทดในเรองของการมระเบยบวนยนา

เลอมใส ของผใตบงคบบญชา การมภาวะผน าทนาเคารพ ๓๕ ๒๗.๗๗

๒. ผบรหารควรมเมตตาธรรมทถกตองดงาม มความเสมอภาคตอผใตบงคบบญชาของตน ไมมอคต มใจเปนกลางสม าเสมอ

๒๕ ๑๙.๘๔

๓. ผบรหารควรมความคดสรางสรรคและทนสมยอยตลอดเวลา รเทาทนเหตการณหรอปญหาตางๆ สามารถแกไขปญหาทงภายในและภายนอกโรงเรยน

๒๓ ๑๘.๒๕

รวม ๘๓ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๗ ผบรหารและคร แสดงความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานการวางแผนงานบคลากร ประเดนแรกคอ ผบรหารควรเปนแบบอยางทดในเรองของการมระเบยบวนยนาเลอมใส ของผใตบงคบบญชา การมภาวะผน าทนาเคารพ จ านวน ๓๕ คน คดเปนรอยละ ๒๗.๗๗ รองลงมาคอ ผบรหารควรมเมตตาธรรมทถกตองดงาม มความเสมอภาคตอผใตบงคบบญชาของตน ไมมอคต มใจเปนกลางสม าเสมอ จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๘๔ และ ผบรหารควรมความคดสรางสรรคและทนสมยอยตลอดเวลา รเทาทนเหตการณหรอปญหาตางๆ สามารถแกไขปญหาทงภายในและภายนอกโรงเรยน จ านวน ๒๓ คน คดเปนรอยละ ๑๘.๒๕

๘๖

ตารางท ๔.๘ แสดงคาความถและคารอยละขอเสนอแนะแนวทางในภาพรวม

ทศนคตของผบรหารและครทมตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานการจดบคลากรเขาท างาน

ขอท ดานการจดบคลากรเขาท างาน จ านวน รอยละ ๑. ควรมการจด เสวนาแลกเปล ยนความร ความสามารถกบ

ผทรงคณวฒ ผร ผน าชมชน ปราชญทองถน และผมภมปญญาชาวบานสม าเสมอ

๓๐ ๒๔.๖

๒. ควรมการคดเลอกหรอการสรรหาบคลากรทความรความสามารถและมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทในโรงเรยนอยางรอบคอบ

๒๕ ๑๙.๘๔

๓. ผบรหารควรมจตใจท แน วแนและสามารถท างานรวมกบผใตบงคบบญชาอยางเทยงตรงรอบคอบและมเหตผล

๑๕ ๑๒.๓

รวม ๗๐ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๘ ผบรหารและคร แสดงความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานการจดบคลากรเขาท างาน ประเดนแรกคอ ควรมการจดเสวนาแลกเปลยนความรความสามารถกบผทรงคณวฒ ผร ผน าชมชน ปราชญทองถน และผมภมปญญาชาวบานสม าเสมอ จ านวน ๓๐ คน คดเปนรอยละ ๒๔.๖ รองลงมาคอ ควรมาการคดเลอกหรอการสรรหาบคลากรทความรความสามารถและมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทในโรงเรยนอยางรอบคอบ จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๘๔ และ ผบรหารควรมจตใจทแนวแนและสามารถท างานรวมกบผใตบงคบบญชาอยางเทยงตรงรอบคอบและมเหตผล จ านวน ๑๕ คน คดเปนรอยละ ๑๒.๓

๘๗

ตารางท ๔.๙ แสดงคาความถและคารอยละขอเสนอแนะแนวทางในภาพรวม

ทศนคตของผบรหารและครทมตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานด ารงรกษาบคลากร

ขอท ดานด ารงรกษาบคลากร จ านวน รอยละ ๑. ผบรหารควรมการใสใจความทกขความสขของบคลากร คร

อาจารย นกเรยน และใหความชวยเหลอตามความเหมาะสม ๓๑ ๒๕.๔

๒. ผบรหารควรมสวนรวมในการปฏสมพนธกบชมชน โดยเฉพาะการบรการทางวชาการแกสงคมเปนตน

๒๕ ๑๙.๘๔

๓. ผบรหารควรมการพจารณาความดความชอบเมอบคลากรท าความดเปนการสรางขวญและก าลงใจ และตดสนลงโทษเมอบคลากรกระท าผดไดอยางยตธรรมโดยปราศจากอคต

๒๑ ๑๗.๒

รวม ๗๗ ๑๐๐ จากตารางท ๔.๙ ผบรหารและคร แสดงความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะแนวทาง

ตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานด ารงรกษาบคลากร ประเดนแรกคอ ผบรหารควรมการใสใจความทกขความสขของบคลากร คร อาจารย นกเรยน และใหความชวยเหลอตามความเหมาะสม จ านวน ๓๑ คน คดเปนรอยละ ๒๕.๔ รองลงมาคอ ผบรหารควรมสวนรวมในการปฏสมพนธกบชมชน โดยเฉพาะการบรการทางวชาการแกสงคม เปนตน จ านวน ๒๕ คน คดเปนรอยละ ๑๙.๘๔ และ ผบรหารควรมการพจารณาความดความชอบเมอบคลากรท าความดเปนการสรางขวญและก าลงใจ และตดสนลงโทษเมอบคลากรกระท าผดไดอยางยตธรรมโดยปราศจากอคต จ านวน ๒๑ คน คดเปนรอยละ ๑๗.๒

๘๘

ตารางท ๔.๑๐ แสดงคาความถและคารอยละขอเสนอแนะแนวทางในภาพรวม

ทศนคตของผบรหารและครทมตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร

ขอท ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร จ านวน รอยละ ๑. ควรมการพจารณาความสามารถของครผสอนตามเกณฑมาตรฐาน

และมการเลอนขนเงนเดอน ๓๑ ๒๕.๔

๒. สนบสนนครผสอนใหน าประสบการณดานการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน

๒๐ ๑๖.๔

๓. ควรมการยกยองชมเชย คร อาจารย ผสอน ทมผลงานทางดานวชาการดเดน มอบประกาศนยบตรเกยรตคณ ใหกบบคลากรดเดนโดยวดจากการปฏบตจรงและผลงานจรง

๑๔ ๑๑.๕

รวม ๖๕ ๑๐๐

จากตารางท ๔.๑๐ ผบรหารและคร แสดงความคดเหนเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร ประเดนแรกคอ ควรมการพจารณาความสามารถของครผสอนตามเกณฑมาตรฐานและมการเลอนขนเงนเดอนจ านวน ๓๑ คน คดเปนรอยละ ๒๕.๔ รองลงมาคอ สนบสนนครผสอนใหน าประสบการณดานการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน จ านวน ๒๐ คน คดเปนรอยละ ๑๖.๔ และ ควรมการยกยองชมเชย คร อาจารย ผสอน ทมผลงานทางดานวชาการดเดน มอบประกาศนยบตรเกยรตคณ ใหกบบคลากรดเดนโดยวดจากการปฏบตจรงและผลงานจรง จ านวน ๑๔ คน คดเปนรอยละ ๑๑.๕

๔.๔ สมภาษณการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

จากการสมภาษณความคดเหน เกยวกบ การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา มดงน

ก. ดานการวางแผนงานบคลากร

มการคดกรองบคลากรทมความรความสามารถ ตรงตามมาตรฐานกฎเกณฑทไดก าหนดเอาไว คอ ตรงตามความถนดในรายวชา หรอต าแหนงทตองการ มความเปนนกวชาการทเหมาะสมรวมถงพฤตกรรม ความรรอบตว ความสามารถพเศษ ทส าคญคอเปนผมคณธรรมเออเฟอเผอแผตอผอน มการผกมตรไมตรทด การเขากบสงคม ทศนคตแนวทางในการท างาน มระเบยบวนย แตงกายสภาพ พดจาสภาพ และมไหวพรบปฏภาณสามารถแกไขปญหาไดอยางถกตอง

๘๙

และเหมาะสม๒ ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นางสาว กญญาภทร เนองตระกล ไดใหบทสมภาษณไววา การสรรหาบคลากรจะตองมการสอบคดเลอกทงดานทฤษฎ และประการณการท างาน จะตองคดเลอกบคคลผทมความสามารถทงดานวชาการและการจดการเรยนการสอน มประสบการณในการท างาน เพอทจะใหไดบคลากรทมคณภาพ ไมล าเอยงผใดผหนงมกฎเกณฑการสรรหาทถกตองเหมาะสม และไมเหนแกลาภสกการะ มความสอสตวในการคดเลอก มความยตธรรมเปนหลกส าคญในการคดเลอกบคลากรเขามาท างาน ๓ ซ งสอดคลองกบบทสมภาษณของ นาง มณจนทร แสนพนธ ไดใหสมภาษณไววา การคดเลอกบคคลเขามาท างานนน จะตองมกฎระเบยบในการคดกรอง มกฎเกณฑในการคดเลอก มการสอบสมภาษณประวตการท างาน ทส าคญคอจะตองมความรความสามารถเกยวกบสายงานหรอต าแหนงทตองการ ไมคดเลอกบคคลเขามาท างานดวยความคนเคยหรอความชอบสวนตว จะตองเปนไปดวยกระบวนการทเปนธรรมสจรต ซอสตยตอหนาทไมเหนแกอามส ลาภ สกการะตางๆ มงเนนความสามารถ และประสบการณการท างาน จงจะท าใหองคกรหรอหนวยงาน ไดบคคลทมศกยภาพ สามารถเขาใจเกยวกบงานไดเปนอยางด ท าใหองคกรสามารถด าเนนการได และพฒนาความกาวหนาใหกบองคกร โรงเรยน ไดอยางมประสทธภาพ๔ ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นาย ประยทธ อาจสามารถ ไดใหสมภาษณไววา การสรรหาบคคลผมความรความสามารถเขามาท างาน ตองคดเลอกจากทงความรความสามารถรวมทงประสบการณการท างาน ระเบยบการคดเลอกทเปนมาตรฐาน เพอคดสรรบคคลคนทเหมาสมกบหนาทต าแหนงนนๆ วามความรความสามารถในหนาทหรอต าแหนงนนๆ มากนอยเทาไร มประสบการณในการท างานหรอไม มการคดและแกไขปญหาอยางไรเมอเกดปญหาขน มการบรณาการการท างานอยางไรใหครอบคลม สามารถพฒนาองคกรใหเจรญกาวหนา สรางความมนคงชอเสยงใหกบองคกรได๕

ข. ดานการจดบคลากรเขาท างาน ในการจดสรรบคคลเขาท างาน ตองใหตรงตามหนาทและงานทท า ตามความร

ความสามารถในการท างานนนๆ หรอความถนดในดานของงาน ตรงกบสายงาน ตามความรเกยวกบงานไมจดสรรบคคลเขาท างานทความชอบโดยสวนตว หรอมอคต ตอผใดผหนง มความเปนธรรมในการจดสรร ไมเหนแกอามสตางๆ มความซอสตยยตธรรมตอหนาท ยดกฎระเบยบอยางเครงครดตามมาตรฐานทไดก าหนดไว จงจะท าใหองคกรหรอโรงเรยนมพฒนาการทกาวหนา และมนคงยงยน๖

๒ สมภาษณ นาย จรญ มณทอง เรอง “ดานการวางแผนงานบคลากร” วนท ๙ กนยายน ๒๕๕๘. ๓ สมภาษณ นางสาวกญญาภทร เนองตระกล เรอง “ดานการวางแผนงานบคลากร” วนท ๑๐

กนยายน ๒๕๕๘. ๔ สมภาษณ นาง มณจนทร แสนพนธ เรอง “ดานการวางแผนงานบคลากร” วนท ๑๒

กนยายน ๒๕๕๘. ๕ สมภาษณ นาย ประยทธ อาจสามารถ เรอง “ดานการวางแผนงานบคลากร” วนท ๑๑

กนยายน ๒๕๕๘. ๖ สมภาษณ นาย ประวทย เรองรงรตน เรอง “ดานการจดบคลากรเขาท างาน” วนท ๑๑

กนยายน ๒๕๕๘.

๙๐

ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นาง วรญญา หงสตระกล ไดใหสมภาษณไววา การ

จดสรรบคลากรในการท างานนน จะตองค านงถงความเหมาะสมถกตองตรงตอสายงานตามความรความสามารถของบคคลนน ทส าคญคอการก าหนดมาตรฐานในการจดสรรบคลากรในการท างาน เพราะเปนสงจ าเปนอยางยง ถาจดสรรบคลากรเขาท างานไมตรงสายงานตามทถนดหรอความรความสามารถ จะท าใหงานนนลาชา ไมกาวหนา ในการสรรนจงตองพจารณาเปนพเศษ จะตองคดเลอกตามความเปนจรง โดยยดกฎระเบยบอยางเครงครด ไมเหนแกผใดผหนง โดยมองจากความรความสามารถ ประสบการณ ตามสายงานทก าหนด เชนนกจะท าใหองคกรมพฒนาการความกาวหนาและเขมแขงมนคนตลอดไป๗ ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นางสาว มณรตน โชตตระการ ไดใหสมภาษณไววา การจดสรรบคลากรในการท างาน ตองค านงถงเรองความร ความสามารถ และความถนดของงาน เพราะจะท าใหการด าเนนงานมความกาวหนา สามารถพฒนาการไดเรวกวาการจดสรรบคลากรทไมไดมาตรฐานตามความตองการ การทจดสรรบคลากรเขาท างานทตรงตาม ความร ความสามารถ และความถนด มกจะประสบผลส าเรจมากกวา ท าใหองคกรมความเจรญเตบโตไดเรวทงยงมความมนคง และมมาตรฐานตามทไดก าหนดกดเกณฑเอาไว เมอตรวจสอบเกณฑแลวกสามารถผานเกณฑมาตรฐานตามทตองการ๘ ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นางสาว อรนช เมธาพร ไดใหสมภาษณไววา การจดหาบคคลเขาท างานทตรงสายงาน ท าใหองคกรหรอโรงเรยน มพฒนาการในการด าเนนการไดเรว มมาตรฐาน มความเปนเอกลกษณเอกภาพท าใหองคกรหรอโรงเรยนมความกาวหนาทนสมยตอโลกปจจบน มความเปนผน าทงทางดานการบรหารทวไป และการบรหารงานวชาการ มความส าเรจสง มวฒนาการทมประสทธภาพ และมความสมฤทธผล มากกวาการจดสรรบคลากรในการท างานทไมตรงสายงาน หรอตรงตามประสบการณความถนดของงาน และมมาตรฐานทแตกตางกน การพฒนาการทแตกตางกน มความเตบโตแตกตางกน การจดสรรบคลากรเขาท างานจงควรค านงถง สงดงทกลาวมาแลวเบองตน๙

ค. ดานด ารงรกษาบคลากร

ควรมการชนชมยนด การมอบรางวล หรอการประกาศเกยรตคณแกครหรอบคลากรทางการศกษาทตงใจท างาน หรอมผลงานทางวชาการดเดน มผลงานดเดนทางวชาการ ผท าคณประโยชนตอสวนรวม เพอเปนขวญและก าลงใจหรอสรางความมนใจใหแกครและบคลากรทางการศกษาใหมก าลงใจในการปฏบตหนาท และการพฒนาสมรรถนะของแตละบคคล ชวยเปนแรงกระตนใหครและบคลากรมความตนตวอยเสมอ สรางขวญและก าลงใจดวยความเสมอภาคกนทกสวน๑๐ ซง

๗ สมภาษณ นาง วรญญา หงสตระกล เรอง “ดานการจดบคลากรเขาท างาน” วนท ๑๒

กนยายน ๒๕๕๘. ๘ สมภาษณ นางสาว มณรตน โชตตระการ เรอง “ดานการจดบคลากรเขาท างาน” วนท ๑๖

กนยายน ๒๕๕๘. ๙ สมภาษณ นางสาว อรนช เมธาพร เรอง “ดานการจดบคลากรเขาท างาน” วนท ๑๘

กนยายน ๒๕๕๘. ๑๐ สมภาษณ นายประยร เสยงทอง เรอง “ดานด ารงรกษาบคลากร” วนท ๒๓ กนยายน ๒๕๕๘.

๙๑

สอดคลองกบบทสมภาษณของ นาง อ าไพรวลย ละมนออน ไดใหสมภาษณไววา สรางแรงจงใจในการพฒนาครเพอท าหนาทในการสอนการวจย สรางเสรมแรงจงใจคร ในการน าประสบการณดานการจดการเรยนการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน มการสงเสรมทนในการวจยใหไดผลคมคา สงเสรมการแลกเปลยนอาจารยระหวางสถาบน เพอแลกเปลยนและเรยนรประสบการณการท างานของสถาบนอน ชวยเสรมแรงในการสรางความกาวหนาและมนใจแกครดวยการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทางวชาการ๑๑ ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นางสาว มณรตน มนตวเศษ ไดใหสมภาษณไววา ควรมการสงเสรมแรงจงใจในการปฏบตหนาทดวยการพจารณาตามความสามารถในการสอนของครเปนเกณฑหนงในการเลอนขนเงนเดอน และการพฒนาสมรรถนะของแตละบคคล ชวยเปนแรงกระตนใหครและบคลากรมความตนตวอยเสมอ ผบรหารควรมเมตตากรณาชวยเหลอผอนและผใตบงคบบญชาอยางเสมอภาคเทาเทยมกน ควรเปนแบบอยางทดของผใตบงคบบญชาของตน มการยกยองชมเชยผใตบงคบบญชาเมอท าผลงานด และใหค าแนะน าปรกษาแนะแนวทางในการแกไขปญหาตางๆ การใหความไววางใจตอผใตบงคบบญชา และเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดเสนอแนะหรอแสดงความคดเหนดวยใจเปนกลางไมมอคตตอผใตบงคบบญชา๑๒ ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นาย รงรตน ประเสรฐศร ไดใหสมภาษณไววา ควรมการสงเสรมใหมการประเมนการท างาน การใหกรอบแนวคดในการปฏบตงานทชดเจน การยอมรบในความรความสามารถ ความไววางใจในการท างาน การเคารพการแสดงความคดเหนของครผสอน การใหความไววางใจแกครผสอนใหปฏบตงานทส าคญ ใหการสนบสนนงบประมาณและวสดอปกรณเพออ านวยความสะดวกตามลกษณะและคณภาพของงาน มอบหมายงานทมลกษณะตรงกบความรความสามารถ ก าหนดคณภาพของงานกอนการมอบหมายงานใหปฏบต เปนแบบอยางทดในการแสดงความมงมนและรบผดชอบในการปฏบตงาน แสดงความกระตอรอรนตอประสทธภาพในการปฏบตงาน แสดงความชนชมเมอครผสอนปฏบตงานทไดรบมอบหมายไดส าเรจตามก าหนดเวลา ความกาวหนา สนบสนนใหครผสอนใชความรความสามารถและประสบการณมาใชในการปฏบตงานอยางเตมท๑๓

ง. ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร

มการวดผลประเมนผลตามระบบมาตรฐานและสามารถตรวจสอบได เกบเปนฐานขอมลในแตละปการศกษา มการพฒนาเครองมอวดผลและประเมนผลตามมาตรฐานและหลากหลาย และมการก ากบตดตามตรวจสอบอยางสม าเสมอ มการจดประชมหารอเพอพฒนาหรอปรบปรงเครองมอวดผลและประเมนผลใหไดมาตรฐานเดยวกน เพอใหไดความเปนจรงแนนอนตรงตามวตถประสงคของการวดผลและประเมนผลในการปฏบตตอหนาทของบคลากร๑๔ ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นาย สมพนธ ดประสทธ ไดใหสมภาษณไววา ในการวดผลและประเมนผล ควรม

๑๑ สมภาษณ นาง อ าไพรวลย ละมนออน เรอง “ดานด ารงรกษาบคลากร” วนท ๒๔ กนยายน ๒๕๕๘. ๑๒ สมภาษณ นางสาว มณรตน มนตวเศษ เรอง “ดานด ารงรกษาบคลากร” วนท ๒๔ กนยายน ๒๕๕๘. ๑๓ สมภาษณ นาย รงรตน ประเสรฐศร เรอง “ดานด ารงรกษาบคลากร” วนท ๒๙ กนยายน ๒๕๕๘. ๑๔ สมภาษณ นาย วโรจน ภทรด เรอง “ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร” วนท ๒๑ กนยายน ๒๕๕๘.

๙๒

การรายงานผลใหบคลากรไดรบทราบดวยทกครงเมอสนการศกษาทกภาคเรยน เพอใหบคลากรไดรบทราบผลการปฏบตงานวามการพฒนาการอยางไร มจดทควรแกไขอยางไร และเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการแกไขปญหา เพอเปนการรบผดชอบรวมกนทกฝาย เพอน ามาพฒนาในการวดผลและประเมนผลของการปฏบตหนาทของแตละคนตอไป๑๕ ซงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นางสาว เนาวรตน เลศภกดด ไดใหสมภาษณไววา มการน าผลของการวดผลและประเมนผลทกครงมาปรบปรงแกไขในการปฏบตงาน เนนการวดผลดวยการลงมอปฏบตโดยใหบคลากรมสวนรวมในเสนอแนะแนวทางในการปฏบตงานทกครง โดยมการประชมปรกษาหารอกน และยดหลกในการวดผลประผลดวยผลงานจากการทไดปฏบตหนาททตนเองรบผดชอบ มการวากลาวตกเตอน หรอกลาวชมเชยเพอสงเสรมก าลงใจใหผทปฏบตหนาทไดอยางสมบรณ ใหทกฝายมสวนรวมในการแกไขปญหาตางๆ รวมกน๑๖ และยงสอดคลองกบบทสมภาษณของ นาง อรณรง วเศษนาม ไดใหสมภาษณไววา ควรมการจดระบบระเบยบของการวดผลและประเมนผล ท าเปนฐานขอมล เพอเปรยบเทยบในแตละปการศกษา แลวน ามาพฒนาปรบปรงใหเปนรปแบบของการวดผลและประเมนผลทสมบรณ ดวยการแกไขในสวนทบกพรองแลวน ามาปรบปรงแกไข และมผรบผดชอบในการเกบรวบรวมขอมลการวดผลและประเมนผลโดยเฉพาะ ขอมลเลานจะท าใหเกดการตอยอดในสงใหมๆ เกดรปแบบใหม และหลากหลายได ท าใหองคกรหรอโรงเรยนมความกาวหนาทนสมยเทาทนกบโลกปจจบน๑๗

๑๕ สมภาษณ นาย สมพนธ ดประสทธ เรอง “ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร”วนท ๒๒

กนยายน ๒๕๕๘. ๑๖ สมภาษณ นางสาว เนาวรตน เลศภกดด เรอง “ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร” วนท ๒๓

กนยายน ๒๕๕๘. ๑๗ สมภาษณ นาง อรณรง วเศษนาม เรอง “ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร”วนท ๒๔

กนยายน ๒๕๕๘.

บทท ๕

สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ การศกษาเรอง การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ครงน มวตถประสงค ๑. เพอศกษาสภาพการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๒. เพอศกษาแนวทางพฒนาการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานครด าเนนการวจยตามวธเชงส ารวจ (Survey Research) โดยการใชแบบสอบถามในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง คอ ผบรหารและครในโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ซงมกลมตวอยางจ านวน ๑๒๖ คน การวเคราะหขอมลโดยการหาคาความถ คารอยละ คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน ซงมรายละเอยดทจะน าเสนอตามล าดบ ดงตอไปน

๕.๑ สรปผลการวจย ๕.๒ อภปรายผล ๕.๓ องคความรจากการวจย ๕.๔ ขอเสนอแนะ

แ

๕.๑ สรปผลการวจย

๕.๑.๑ ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ผตอบแบบสอบถามจ านวนทงสน ๑๒๖ คน สวนใหญเปนเพศหญง จ านวน ๙๖ คน เพศชายจ านวน ๓๐ คน ดานอาย พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ มอาย ๓๑-๔๐ จ านวน ๔๓ คน อาย ๕๐ ปขนไป มจ านวน ๓๑ คน อาย ๔๑-๕๐ ป มจ านวน ๒๘ อายต ากวา ๓๐ ป จ านวน ๒๔ คน ดานวฒการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญคอปรญญาตร จ านวน ๖๙ คน ปรญญาโท จ านวน ๕๐ คน ปรญญาเอก ๕ คน ต ากวาปรญญาตร จ านวน ๒ คน ดานต าแหนง พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนครผสอน จ านวน ๑๐๐ คน ผชวยผอ านวยการ จ านวน ๙ คน รองผอ านวยการ จ านวน ๗ และผอ านวยการจ านวน ๕ คน ดานประสบการณ พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมประสบการณ ๑๑ - ๑๒ป จ านวน ๔๐ คน มประสบการณตากวา ๕ ป จ านวน ๓๑ คน ๖ ประสบการณระหวาง ๕ - ๑๐ ป มจ านวน ๒๘ คน และประสบการณ ๒๑ ปขนไป จ านวน ๒๗

๙๔

๕.๑.๒ ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบทศนคตของผบรหารและครทมตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร พบวา โดยภาพรวม มคาเฉลยอยในระดบมาก ดงน ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ไดแก มความรความเขาใจในวชาชพเปนอยางดสามารถใชค าพดชแจงใหผอนเขาใจและเหนตามได มใจตงมน ดวยอารมณทแนวแนในการแกไขปญหาภายในและภายนอกโรงเรยน ทกปญหา มจตสาธารณกศล คดท าประโยชนเพอสวนรวม

๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน ไดแก เปนผมศลธรรม มการพจารณาคดเลอก สรรหาบคลากรทมความรความสามารถ และมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทบคลากรในโรงเรยนอยางรอบครอบ และมการไตรตรอง คดหาเหตผลทจะน ามาแกปญหาไดอยางถกตอง

๓) ดานด ารงรกษาบคลากร ไดแก แสดงความชนชมแกครอาจารย และบคลากร นกเรยนทไดรบความส าเรจ สามารถชแนะ ตกเตอน สงสอนดวยความหวงด และมนโยบายสงเสรม สนบสนนให อาจารย และบคลากรในโรงเรยนไดรบการเรยนรเพมเตมเพอใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลกปจจบน

๔) ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร ไดแก ตองมความรอบร ความคดทเปนระบบถกตองรอบคอบ สามารถควบคมตนเองใหอยในศลธรรมอยางถกตอง มความรความเขาใจในเหตผล ดชว ถกผด คณโทษ ประโยชนมใชประโยชน รจกคดพจารณา และมการประชมแกไขปญหารวมกนเมอมปญหาการปฏบตงานเพอใหงานส าเรจลลวงไปดวยด

๕.๑.๓ ขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลก

ไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษาม ดงน ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ควรเปนแบบอยางทดในเรองของการมระเบยบวนย

นาเลอมใส ของผใตบงคบบญชา การมภาวะผน าทนาเคารพ มเมตตาธรรม มความเสมอภาคไมเลอกปฏบต มความคดสรางสรรคและทนสมย รเทาทนเหตการณหรอปญหาตางๆ สามารถแกไขปญหาได

๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน มการคดเลอก การสรรหาบคลากรทมความรความสามารถและมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทอยางรอบคอบ สามารถท างานรวมกนเปนทม และควรมการจดเสวนาแลกเปลยนความรความสามารถกบผทรงคณวฒ ผ ร ผน าชมชน ปราชญทองถนสม าเสมอ

๓) ดานด ารงรกษาบคลากร ใสใจความทกขความสขของคร บคลากร นกเรยน คอยใหความชวยเหลอตามสมควร มการปฏสมพนธกบชมชน โดยเฉพาะการบรการทางวชาการแกสงคม และมการพจารณาความดความชอบ และตดสนลงโทษเมอบคลากรกระท าผดไดอยางยตธรรมโดยปราศจากอคต

๔) ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร มการพจารณาความสามารถตามเกณฑมาตรฐานและมการเลอนขนเงนเดอน สนบสนนครผสอนใหน าประสบการณดานการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน ยกยองชมเชย และมอบประกาศนยบตรเกยรตคณ ใหกบบคลากรดเดนเพอเปนก าลงใจในการปฏบตหนาท

๙๕

๕.๒ อภปรายผล

จากการวจยเรอง การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ไดขอสรปทมประเดนทส าคญและนาสนใจสมควรน ามาอภปรายผล ดงน ๕. ๒.๑ อภปรายผลทศนคตผบรหารและครทมตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ทง ๔ ดาน ดงน

๑. ดานการวางแผนงานบคลากร พบวา ผบรหารและครมทศนคตอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยดแตละขอพบวา ผบรหารและครมทศนคตตอดานการวางแผนงานบคลากรอยในระดบมากทกขอแตทเดนชดใน ๓ อนดบแรก ไดแก ขอผบรหารมความรความเขาใจในวชาชพเปนอยางดสามารถใชค าพดชแจงใหผอนเขาใจและเหนตามได ขอผบรหารมใจตงมน ดวยอารมณทแนวแนในการแกไขปญหาภายในและภายนอกโรงเรยน ทกปญหา ขอผบรหาร มจตสาธารณกศล คดท าประโยชนเพอสวนรวมไมเบยดเบยนท ารายมนษย สตวธรรมชาตและสงแวดลอม และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวาผบรหารและครมทศนคตในระดบมากซงผลวจยดงกลาวสอดคลองกบแนวคดของ พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) ไดกลาวถง แนวทางการบรหารตามแบบอยางของพทธศาสนาในหนงสอ “พทธวธบรหาร” ไววา หนาทของนกบรหารเปนกรอบในการพจารณาหนาทของนกบรหาร มอย ๕ ประการคอ POSDC ประกอบดวย P คอ Planning หมายถง การวางแผน เปนการก าหนดแนวทางด าเนนงาน O คอ Organizing หมายถง การจดองคกรเปนการก าหนด โครงสรางความสมพนธของสมาชก สายบงคบบญชาภายในองคกร D คอ Directing หมายถง การอ านวยการเปนการสอสาร เพอใหเกดการดาเนนการตามแผนผบรหาร C คอ Controlling หมายถง การก ากบดแลเปนการควบคมคณภาพของการปฏบตงานภายในองคกร รวมทงกระบวนการแกปญหาภายในองคกร โดยพทธวธบรหารยดหลกธรรมาธปไตยเปนส าคญ ดวยเหตผลทวาผบรหารเองตองประพฤตธรรมและใชธรรมเปนหลกในการบรหาร ซงผลวจยดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ บรรทลย จนทวโร ไดกลาวถงการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาในการศกษาปญหาการบรหารบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานประถมศกษา จงหวดสระแกว ไววา โรงเรยนประถมศกษาเปนหนวยงานระดบปฏบตรบนโยบายมาจากหนวยงานรบผดชอบของผบรหารในโรงเรยนประถมศกษาในระดบสงขนไป เนนหนกเฉพาะภารกจตอไปน ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร หมายถง การก าหนดความตองการบคลากร การวางแผนก าลงคนหรอการวางแผนทรพยากรมนษย ๒. ดานการจดบคลากรเขาท างาน หมายถงการพจารณาบคคลเขาท างานและการมอบหมายภาระหนาทความรบผดชอบเพอใหท างานไดอยางเตมก าลงความสามารถและเกดประโยชนสงสด ๓. การพฒนาธ ารงรกษาบคลากร การพฒนา หมายถงการด าเนนการใหบคลากรไดเพมพนความรความสามารถในการปฏบตงานใหไดผลงานตามทหนวยงานตองการ มผลงานดยงขน สวนการธ ารงรกษาบคลากร หมายถงกระบวนการตาง ๆ ทท าใหบคลากรอยกบหนวยงานนานทสดและ

๙๖

ปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ๔. ดานวดผลการปฏบตของบคลากร หมายถง กจกรรมดานการบรหารในการประเมนผลบคลากรวาสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพมากนอยเพยงใด ซงผลวจยดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ

๒. ดานการจดบคลากรเขาทางาน พบวา ผบรหารและครมทศนคตอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยดแตละขอพบวา ผบรหารและครมทศนคตตอดานการจดบคลากรเขาท างานอยในระดบมากทกขอแตทเดนชดใน ๓ อนดบแรก ไดแก ผบรหารเปนผมศลธรรม รกษาศลใหบรสทธ คอเวนจากขอหาม และท าตามขออนญาต ขอผบรหารพจารณาคดเลอก สรรหาบคลากรทมความรความสามารถ และมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทบคลากรในโรงเรยนอยางรอบครอบ ขอผบรหาร มการพจารณาไตรตรอง คดหาเหตผลทจะน ามาแกปญหาไดถกวธอยางถกตอง และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวาผบรหารและครมทศนคตในระดบมาก ซงผลวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ อมพร สงขพระกร ไดกลาวถงการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษา ในการศกษาปญหาการบรหารบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานประถมศกษา จงหวดราชบร ไววา งานบรหารบคลากรในโรงเรยนประถมศกษา เนนเฉพาะภารกจทส าคญ ดงน คอ ๑. การวางแผนงานบคลากร เปนขนตอนของกระบวนการบรหารทส าคญทสด เพอใหมก าลงเพยงพอในการปฏบตภารกจขององคกรใหส าเรจตามวตถประสงค ๒. การจดบคลากรเขาปฏบตงาน เพอใหตรงตามความรความสามารถเปนแนวทางไปสความส าเรจคอ (๑) พจารณาแผนงาน (๒) พจารณาบคคลทไดรบจดสรรมา (๓) มอบหมายงาน (๔) ปฐมนเทศ ๓. การบ ารงรกษาบคลากร ผบรหารตองท าใหบคลากรในโรงเรยนเตมใจปฏบตงานดวยความรความสามารถ เกดประสทธภาพและประสทธผลตอโรงเรยน ๔. การพฒนาบคลากร หมายถง การด าเนนการใหบคลากรไดเพมพนความรความสามารถใหไดผลงานตามทองคกรตองการหรอดขนกวาเดม ซงผลวจยดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ วจตร วรตยางกร ใหความเหนเกยวกบคณลกษณะทดของผบรหารโรงเรยน คอ ๑. มความเปนผน าสงกวาบคคลในกลม และสามารถชกน าใหเกดการเปลยนแปลงในหนวยงานได ๒. มความรและประสบการณทเกยวกบงานในอาชพบรหารโดยเฉพาะ ๓. มมนษยสมพนธด ๔. มคณธรรมสง ประพฤตดงาม ยตธรรม ซอสตยสจรต มศลธรรม สขภาพด ซงผลวจยดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ นพพงษ บญจตราดล ไดกลาวถงคณลกษณะของผบรหารทด ๒ ประการ คอ คณสมบตเบองตน และคณสมบตในการปฏบตงานได ไดแก ๑. คณสมบตเบองตนของนกบรหาร ไดแก มสตปญญาเฉลยวฉลาด มความสามารถในการวเคราะห มความสามารถในการพจารณาเหตการณ มความคดรเรมและเปนผรอบร มจตใจมนคงไมเอาแตอารมณ มบคลกลกษณะและความประพฤตสวนตวดฯลฯ ๒. คณสมบตการปฏบตงาน ไดแก รเรม มความคดใหม ๆ อยเสมอ ใจกวาง รจงหวะเวลา รวาอะไรรบดวน ไมรบดวน รบฟงและรจกเลอกความเหนทด หนกเอาเบาส ฯลฯ

๓. ดานดารงรกษาบคลากร พบวา ผบรหารและครมทศนคตอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยดแตละขอพบวา ผบรหารและครมทศนคตตอดานด ารงรกษาบคลากรอยในระดบมากทกขอแตทเดนชดใน ๓ อนดบแรก ไดแก ขอผบรหารแสดงความชนชมแกครอาจารย และบคลากร นกเรยนทไดรบความส าเรจหรอไดรบรางวลดานความประพฤตดวยการประกาศเกยรตคณใหทราบโดยทวกน ขอผบรหาร ชแนะ ตกเตอน สงสอนดวยความหวงด ตอผใตบงคบบญชา บคลากร

๙๗

และทก ๆ คน ขอผบรหารมนโยบายสงเสรม สนบสนนให อาจารย และบคลากรในโรงเรยนไดรบการเรยนรเพมเตมเพอใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลกปจจบน และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวาผบรหารและครมทศนคตในระดบมาก ซงผลวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ พระครวรญาณสนทร (จรนทร อาบคา) ไดกลาวถงการพฒนามนษยตามหลกไตรสกขาใน การพฒนาทรพยากรมนษยตามหลกไตรสกขา : กรณศกษาวดตากฟา อ าเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค ไววา ไตรสกขา หมายถง การพฒนามนษยใหด าเนนชวตดงามถกตอง ท าใหมวถชวตทเปนมรรค เปนทางด าเนนชวตหรอวถชวตทถกตองดงามของมนษย เรมจากการรกษาศล เพอขดเกลาพฤตกรรมและการด าเนนชวตของตนเองใหบรสทธ รวมถงการฝกหดการอยรวมกนของเพอนรวมงานใหมความเกอกลตอกน และกระบวนการทส าคญในการศกษาตองพฒนาตนเองใหบรบรณดวยศล สมาธและปญญา เพอพฒนาตนเองและสงคมไปส เปาหมายสงสดในปจจบนและอนาคต อน ง ไตรสกขาเปนกระบวนการทส าคญ ในการพฒนามนษย คอการจดตงระบบระเบยบแบบแผนเกยวกบการด าเนนชวตและการอยรวมกนของมนษย ซงเนอหาสาระทส าคญของไตรสกขานนไดสอดแทรกอยในหลกธรรมตาง ๆ ซงผลวจยดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ ทวศกด ทองทพย ไดกลาวถงการถอศลหรอสกขาบท ไวใน “การวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขา” ไววา พระพทธศาสนาแบงบคคลทศกษาออกเปนสองกลม คอ กลมของนกบวชกบกลมผครองเรอน และผศกษาในพระพทธศาสนาทงสองกลมนมหลกของการปฏบตในการด าเนนชวตทแตกตางกนอยอยางมาก พระพทธศาสนาจงมการก าหนดคณสมบตของบคคลทจะเขามาศกษาในพระพทธศาสนาแตกตางกน คอ ๑) กลมบรรพชตหรอนกบวช ในชวงเรมแรกของพทธกาลนนยงมไดมการก าหนดคณสมบตของผเขามาบรรพชาหรออปสมบท มการก าหนดคณสมบตผเขามาบรรพชาหรออปสมบทเพอศกษาเรยนรในพระพทธศาสนาไวดวย เชน การบรรพชาเปนสามเณรหรอสามเณรตองถอสกขาบท ๑๐ ขอ ถาอปสมบทเปนภกษตองถอสกขาบท ๒๒๗ ภกษณสงฆ ตองถอสกขาบท ๓๑๑ ขอ ๒) กลมคฤหสถหรอกลมผครองเรอน ตองเปนผมศล ๕ หรอศล ๘ เปนพนฐานในการด าเนนชวต มความศรทธาเลอมใสและเคารพในพระรตนตรย เปนตน ซงผลวจยดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ พระมหาณรงคชย ฐานชโย (สนทผล) ไดกลาวถงการหลดพนดวยไตรสกขาไวใน “การศกษาเปรยบเทยบแนวความคดเรองความหลดพนในพทธปรชญาเถรวาทกบปรชญาเชน” ไววา พทธปรชญาเหนวา ไตรสกขา เปนหลกการศกษา ทชาวพทธจ าเปนตองศกษา เพราะเปนหลกทครอบคลมเนอหาของขอปฏบตเพอก าจดกเลสไวทงหมด และถอวาไตรสกขานเปนหลกจรยศาสตรส าคญทจะท าใหผทศกษาหลดพน สวนตรรตนะของปรชญาศาสนาเชนกเปนหลกทวาดวยการศกษา และถอวาเปนหลกจรยศาสตรทส าคญคลายกบพทธปรชญา ศลสกขา คอขอปฏบตทฝกอบรมกาย วาจา ใหเรยบรอย จตสกขา คอขอปฏบตทฝกอบรมจต ใหตงมนคง สวนทแตกตางระหวางไตรสกขา กบ ตรรตนะ คอไตรสกขา เมอขยายความออกไป คอมรรคมองค ๘ ประการ อนมลกษณะเปนขอปฏบตทเปนทางสายกลาง (มชฌมปฏปทา) สวนตรรตนะ มลกษณะเปนทกรกรยา หลกปฏบตทตงเกนไป เชน อดอาหาร (โปรษะโธปวาสพรต) และการฆาตวตาย (สลเลขนาพรต)

๙๘

๔. ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร พบวา ผบรหารและครมทศนคตอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยดแตละขอพบวา ผบรหารและครมทศนคตตอดานวดผลการปฏบต ของบคลากรอยในระดบมากทกขอแตทเดนชดใน ๓ อนดบแรก ไดแก ขอผบรหาร มความรอบรทเกดจากการฟงการอบรมบรรยาย จากความคดทเปนระบบถกตองรอบคอบลกซง และจากการควบคมตนเองใหอยในศลธรรมอยางถกตอง ขอผบรหาร มความรความเขาใจในเหตผล ดชว ถกผด คณโทษ ประโยชนมใชประโยชน รคดพจารณาและ รทจะจดท าใหโรงเรยนเจรญกาวหนา ขอผบรหาร ใหมการประชมแกไขปญหารวมกนเมอมปญหาการปฏบตงาน เพอใหงานส าเรจลลวงไปดวยด และเมอพจารณาโดยภาพรวมพบวาผบรหารและครมทศนคตในระดบมากซงผลวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ พระบญช กลณา ไดท าการศกษาการวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขาในพระพทธศาสนาเถรวาทวา การทจะเขาใจการศกษาไตรสกขาใหครบกระบวนการนน พระพทธศาสนาไดอธบายกจทพงท าตอความจรงอนประเสรฐทเรยกวา อรยสจ ๔ ใหถกตองเปนเบองตน กลาวคอ ในอรยสจนน มรรคเปนหลกการทชน าใหลงมอปฏบต (ภาวนา) เพอไปสจดหมาย (นโรธ) และมรรคเปนองคธรรมทแสดงใหเหนทางอนประเสรฐทน าไปสความพนทกขได โดยอาศยปญญา ศล และสมาธ แตเนองจากวาคนโดยสวนใหญแลวมกมอวชชามากกวาปญญา ดงนน พระพทธศาสนาจงไดยกเยองวธการหรอไดปรบมรรคอกครงหนง เพอใหมองเหนและงายตอการปฏบตทชดเจนขน เรยกวา ไตรสกขา ซงผลวจยดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ พระมหาณรงคชย ฐานชโย (สนทผล) ไดกลาวถงการหลดพนดวยไตรสกขาไวใน “การศกษาเปรยบเทยบแนวความคดเรองความหลดพนในพทธปรชญาเถรวาทกบปรชญาเชน” ไววา พทธปรชญาเหนวา ไตรสกขา เปนหลกการศกษา ทชาวพทธจ าเปนตองศกษา เพราะเปนหลกทครอบคลมเนอหาของขอปฏบตเพอก าจดกเลสไวทงหมด และถอวาไตรสกขานเปนหลกจรยศาสตรส าคญทจะท าใหผทศกษาหลดพน สวนตรรตนะของปรชญาศาสนาเชนกเปนหลกทวาดวยการศกษา และถอวาเปนหลกจรยศาสตรทส าคญคลายกบพทธปรชญา ศลสกขา คอขอปฏบตทฝกอบรมกาย วาจา ใหเรยบรอย จตสกขา คอขอปฏบตทฝกอบรมจต ใหตงมนคง สวนทแตกตางระหวางไตรสกขา กบ ตรรตนะ คอไตรสกขา เมอขยายความออกไป คอมรรคมองค ๘ ประการ อนมลกษณะเปนขอปฏบตทเปนทางสายกลาง (มชฌมปฏปทา) สวนตรรตนะ มลกษณะเปนทกรกรยา หลกปฏบตทตงเกนไป เชน อดอาหาร (โปรษะโธปวาสพรต) และการฆาตวตาย (สลเลขนาพรต) ซงผลวจยดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของ สปรยา ธรสรานนท ไดกลาวถงการศกษาในกรอบไตรสกขาใน การศกษาวเคราะหพฒนาการการเรยนรในกรอบของไตรสกขากบทฤษฎการเรยนรของสกนเนอร ไววา แนวคดเรองการเรยนรตามแนวคดทฤษฎการเรยนรของสกนเนอรจะอาศยประสบการณเดม ผสอนจะใชประสบการณของตนเปนขอมลเบองตน ในการสรางพฤตกรรมใหม ๆ และใชการเสรมแรงเพอเพมหรอลดพฤตกรรมทพงประสงคหรอไมพงประสงค เปนการพฒนาพฤตกรรม จตใจ และปญญา จงมทงความเหมอนและแตกตางจากพฒนาการการเรยนรในกรอบของไตรสกขา ซงจะพฒนาทงดานพฤตกรรม จตใจ และปญญาทเกยวเนองกนอยางเปนระบบ ความเชอมโยงของทง ๒ แนวคด คอ การเรยนรเกดจากการปฏสมพนธเชอมตอและมอทธพลถงกนอยางเปนระบบระหวางมนษยกบสงแวดลอม โดยทมนษยรบรโลกภายนอกผานประสาทสมผส การรบรแตละอยางจะมอารมณเขามาเกยวของ มปจจยภายนอก

๙๙

ทงปรโตโฆสะและตวแบบเปนเรมตนของการเรยนร มปจจยภายในทงโยนโสมนสการ และปจจยการร-การคด เปนแหลงประมวลผล เรยนรจากปจจยภายนอกเขาสปจจยภายใน โดยใชกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขา และประสบการณ ท าใหมการพฒนา ฝกฝน อบรมตน เกดการเปลยนแปลงทงพฤตกรรม จตใจ และปญญา สามารถน าผลการเรยนรไปประยกตใชในการพฒนาตนเองและบคคลในสงคมใหมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรม

๕.๒.๒ ขอเสนอแนะแนวทางเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษา

ตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษาม ดงน ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ควรเปนแบบอยางทดในเรองของการมระเบยบวนย

นาเลอมใส ของผใตบงคบบญชา การมภาวะผน าทนาเคารพ มเมตตาธรรม มความเสมอภาคไมเลอกปฏบต มความคดสรางสรรคและทนสมย รเทาทนเหตการณหรอปญหาตางๆ สามารถแกไขปญหาได

๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน มการคดเลอก การสรรหาบคลากรทมความรความสามารถและมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทในโรงเรยนอยางรอบคอบ สามารถท างานรวมกนเปนทม และควรมการจดเสวนาแลกเปลยนความรความสามารถกบผทรงคณวฒ ผ ร ผน าชมชน ปราชญทองถนสม าเสมอ

๓) ดานด ารงรกษาบคลากร ใสใจความทกขความสขของคร บคลากร นกเรยน คอยใหความชวยเหลอตามสมควร มการปฏสมพนธกบชมชน โดยเฉพาะการบรการทางวชาการแกสงคม และมการพจารณาความดความชอบ และตดสนลงโทษเมอบคลากรกระท าผดไดอยางยตธรรมโดยปราศจากอคต

๔) ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร มการพจารณาความสามารถตามเกณฑมาตรฐานและมการเลอนขนเงนเดอน สนบสนนครผสอนใหน าประสบการณดานการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน ยกยองชมเชย และมอบประกาศนยบตรเกยรตคณ ใหกบบคลากรดเดนเพอเปนก าลงใจในการปฏบตหนาท

ซงของเสนอแนะแนวทางการบรหารตามแบบอยางของพทธศาสนาในหนงสอ “พทธวธบรหาร” วาดวยหนาทของนกบรหารเปนกรอบในการพจารณาหนาทของนกบรหาร มอย ๕ ประการคอ POSDC ประกอบดวย P คอ Planning หมายถง การวางแผน เปนการก าหนดแนวทางด าเนนงาน O คอ Organizing หมายถง การจดองคกรเปนการก าหนด โครงสรางความสมพนธของสมาชก สายบงคบบญชาภายในองคกร D คอ Directing หมายถง การอ านวยการเปนการสอสาร เพอใหเกดการดาเนนการตามแผนผบรหาร C คอ Controlling หมายถง การก ากบดแลเปนการควบคมคณภาพของการปฏบตงานภายในองคกร รวมทงกระบวนการแกปญหาภายในองคกร โดยพทธวธบรหารยดหลกธรรมาธปไตยเปนส าคญ ดวยเหตผลทวาผบรหารเองตองประพฤตธรรมและใชธรรมเปนหลกในการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษา โรงเรยนประถมศกษาเปนหนวยงานระดบปฏบตรบนโยบายมาจากหนวยงานรบผดชอบของผบรหารในโรงเรยนประถมศกษาในระดบสงขนไป เนนหนกเฉพาะภารกจตอไปน ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร การก าหนดความตองการบคลากร การวางแผนก าลงคนหรอการวางแผนทรพยากรมนษย ๒. ดานการจดบคลากรเขาท างาน

๑๐๐

การพจารณาบคคลเขาท างานและการมอบหมายภาระหนาทความรบผดชอบเพอใหท างานไดอยางเตมก าลงความสามารถและเกดประโยชนสงสด ๓. การพฒนาธ ารงรกษาบคลากร การพฒนา คอการด าเนนการใหบคลากรไดเพมพนความรความสามารถในการปฏบตงานใหไดผลงานตามทหนวยงานตองการ มผลงานดยงขน สวนการธ ารงรกษาบคลากร หมายถงกระบวนการตาง ๆ ทท าใหบคลากรอยกบหนวยงานนานทสดและปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ๔. ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ในการประเมนผลบคลากรวาสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพมากนอยเพยงใด

๕.๒.๓ สมภาษณการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา

โรงเรยนประถมศกษา สานกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ก. ดานการวางแผนงานบคลากร

มการคดกรองบคลากรทมความรความสามารถ ตรงตามมาตรฐานกฎเกณฑทไดก าหนดเอาไว คอ ตรงตามความถนดในรายวชา หรอต าแหนงทตองการ มความเปนนกวชาการทเหมาะสมรวมถงพฤตกรรม ความรรอบตว ความสามารถพเศษ ทส าคญคอเปนผมคณธรรมเออเฟอเผอแผตอผอน มการผกมตรไมตรทด การเขากบสงคม ทศนคตแนวทางในการท างาน มระเบยบวนย แตงกายสภาพ พดจาสภาพ และมไหวพรบปฏภาณสามารถแกไขปญหาไดอยางถกตองและเหมาะสม การสรรหาบคลากรจะตองมการสอบคดเลอกทงดานทฤษฎ และประการณการท างาน จะตองคดเลอกบคคลผทมความสามารถทงดานวชาการและการจดการเรยนการสอน มประสบการณในการท างาน เพอทจะใหไดบคลากรทมคณภาพ ไมล าเอยงผใดผหนงมกฎเกณฑการสรรหาทถกตองเหมาะสม และไมเหนแกลาภสกการะ มความสอสตวในการคดเลอก มความยตธรรมเปนหลกส าคญในการคดเลอกบคลากรเขามาท างาน การคดเลอกบคคลเขามาท างานนน จะตองมกฎระเบยบในการคดกรอง มกฎเกณฑในการคดเลอก มการสอบสมภาษณประวตการท างาน ทส าคญคอจะตองมความรความสามารถเกยวกบสายงานหรอต าแหนงทตองการ ไมคดเลอกบคคลเขามาท างานดวยความคนเคยหรอความชอบสวนตว จะตองเปนไปดวยกระบวนการทเปนธรรมสจรต ซอสตยตอหนาทไมเหนแกอามส ลาภ สกการะตางๆ มงเนนความสามารถ และประสบการณการท างาน จงจะท าใหองคกรหรอหนวยงาน ไดบคคลทมศกยภาพ สามารถเขาใจเกยวกบงานไดเปนอยางด ท าใหองคกรสามารถด าเนนการได และพฒนาความกาวหนาใหกบองคกร โรงเรยน ไดอยางมประสทธภาพ และการสรรหาบคคลผมความรความสามารถเขามาท างาน ตองคดเลอกจากทงความรความสามารถรวมทงประสบการณการท างาน ระเบยบการคดเลอกทเปนมาตรฐาน เพอคดสรรบคคลคนทเหมาสมกบหนาทต าแหนงนนๆ วามความรความสามารถในหนาทหรอต าแหนงนนๆ มากนอยเทาไร มประสบการณในการท างานหรอไม มการคดและแกไขปญหาอยางไรเมอเกดปญหาขน มการบรณาการการท างานอยางไรใหครอบคลม สามารถพฒนาองคกรใหเจรญกาวหนา สรางความมนคงชอเสยงใหกบองคกรได

๑๐๑

ข. ดานการจดบคลากรเขาทางาน ในการจดสรรบคคลเขาท างาน ตองใหตรงตามหนาทและงานทท า ตามความร

ความสามารถในการท างานนนๆ หรอความถนดในดานของงาน ตรงกบสายงาน ตามความรเกยวกบงานไมจดสรรบคคลเขาท างานทความชอบโดยสวนตว หรอมอคต ตอผใดผหนง มความเปนธรรมในการจดสรร ไมเหนแกอามสตางๆ มความซอสตยยตธรรมตอหนาท ยดกฎระเบยบอยางเครงครดตามมาตรฐานทไดก าหนดไว จงจะท าใหองคกรหรอโรงเรยนมพฒนาการทกาวหนา และมนคงยงยน

การจดสรรบคลากรในการท างานนน จะตองค านงถงความเหมาะสมถกตองตรงตอสายงานตามความรความสามารถของบคคลนน ทส าคญคอการก าหนดมาตรฐานในการจดสรรบคลากรในการท างาน เพราะเปนสงจ าเปนอยางยง ถาจดสรรบคลากรเขาท างานไมตรงสายงานตามทถนดหรอความรความสามารถ จะท าใหงานนนลาชา ไมกาวหนา ในการสรรนจงตองพจารณาเปนพเศษ จะตองคดเลอกตามความเปนจรง โดยยดกฎระเบยบอยางเครงครด ไมเหนแกผใดผหนง โดยมองจากความรความสามารถ ประสบการณ ตามสายงานทก าหนด เชนนกจะท าใหองคกรมพฒนาการความกาวหนาและเขมแขงมนคนตลอดไป การจดสรรบคลากรในการท างาน ตองค านงถงเรองความร ความสามารถ และความถนดของงาน เพราะจะท าใหการด าเนนงานมความกาวหนา สามารถพฒนาการไดเรวกวาการจดสรรบคลากรท ไมไดมาตรฐานตามความตองการ การทจดสรรบคลากรเขาท างานทตรงตาม ความร ความสามารถ และความถนด มกจะประสบผลส าเรจมากกวา ท าใหององคกรมความเจรญเตบโตไดเรวทงยงมความมนคง และมมาตรฐานตามทไดก าหนดกดเกณฑเอาไว เมอตรวจสอบเกณฑแลวกสามารถผานเกณฑมาตรฐานตามทตองการ และการจดหาบคคลเขาท างานทตรงสายงาน ท าใหองคกรหรอโรงเรยน มพฒนาการในการด าเนนการไดเรว มมาตรฐาน มความเปนเอกลกษณเอกภาพท าใหองคกรหรอโรงเรยนมความกาวหนาทนสมยตอโลกปจจบน มความเปนผน าทงทางดานการบรหารทวไป และการบรหารงานวชาการ มความส าเรจสง มวฒนาการทมประสทธภาพ และมความสมฤทธผล มากกวาการจดสรรบคลากรในการท างานทไมตรงสายงาน หรอตรงตามประสบการณความถนดของงาน และมมาตรฐานทแตกตางกน การพฒนาการทแตกตางกน มความเตบโตแตกตางกน การจดสรรบคลากรเขาท างานจงควรค านงถง สงดงทกลาวมาแลวเบองตน

ค. ดานดารงรกษาบคลากร

ควรมการชนชนยนด การมอบรางวล หรอการประกาศเกยรตคณแกครหรอบคลากรทางการศกษาทตงใจท างาน หรอมผลงานทางวชาการดเดน มผลงานดเดนทางวชาการ ผท าคณประโยชนตอสวนรวม เพอเปนขวญและก าลงใจหรอสรางความมนใจใหแกครและบคลากรทางการศกษาใหมก าลงใจในการปฏบตหนาท และการพฒนาสมรรถนะของแตละบคคล ชวยเปนแรงกระตนใหครและบคลากรมความตนตวอยเสมอ สรางขวญและก าลงใจดวยความเสมอภาคกนทกสวน ควรสรางแรงจงใจในการพฒนาครเพอท าหนาทในการสอนการวจย สรางเสรมแรงจงใจคร ในการน าประการณดานการจดการเรยนการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน มการสงเสรมทนในการวจยใหไดผลคมคา สงเสรมการแลกเปลยนอาจารยระหวางสถาบน เพอแลกเปลยนและเร ยนรประสบการการ

๑๐๒

ท างานของสถาบนอน ชวยเสรมแรงในการสรางความกาวหนาและมนใจแกครดวยการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทางวชาการ ควรมการสงเสรมแรงจงใจในการปฏบตหนาทดวยการพจารณาตามความสามารถในการสอนของครเปนเกณฑหนงในการเลอนขนเงนเดอน และการพฒนาสมรรถนะของแตละบคคล ชวยเปนแรงกระตนใหครและบคลากรมความตนตวอยเสมอ ผบรหารควรมเมตตากรณาชวยเหลอผ อนและผใตบงคบบญชาอยางเสมอภาคเทาเทยมกน ควรเปนแบบอยางทดของผใตบงคบบญชาของตน มการยกยองชมเชยผใตบงคบบญชาเมอท าผลงานด และใหค าแนะน าปรกษาแนะแนวทางในการแกไขปญหาตางๆ การใหความไววางใจตอผใตบงคบบญชา และเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดเสนอแนะหรอแสดงความคดเหนดวยใจเปนกลางไมมอคตตอผใตบงคบบญชา และควรมการสงเสรมใหมการประเมนการท างาน การใหกรอบแนวคดในการปฏบตงานทชดเจน การยอมรบในความรความสามารถ ความไววางใจในการท างาน การเคารพการแสดงความคดเหนของครผสอน การใหความไววางใจแกครผสอนใหปฏบตงานทส าคญ ใหการสนบสนนงบประมาณและวสดอปกรณเพออ านวยความสะดวกตามลกษณะและคณภาพของงาน มอบหมายงานทมลกษณะตรงกบความรความสามารถ ก าหนดคณภาพของงานกอนการมอบหมายงานใหปฏบต เปนแบบอยางทดในการแสดงความมงมนและรบผดชอบในการปฏบตงาน แสดงความกระตอรอรนตอประสทธภาพในการปฏบตงาน แสดงความชนชมเมอครผสอนปฏบตงานทไดรบมอบหมายไดส าเรจตามก าหนดเวลา ความกาวหนา สนบสนนใหครผสอนใชความรความสามารถและประสบการณมาใชในการปฏบตงานอยางเตมท

ง. ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร

มการวดผลประเมนผลตามระบบมาตรฐานและสามารถตรวจสอบได เกบเปนฐานขอมลในแตละปการศกษา มการพฒนาเครองมอวดผลและประเมนผลตามมาตรฐานและหลากหลาย และมการก ากบตดตามตรวจสอบอยางสม าเสมอ มการจดประชมหารอเพอพฒนาหรอปรบปรงเครองมอวดผลและประเมนผลใหไดมาตรฐานเดยวกน เพอใหไดความเปนจรงแนนอนตรงตามวตถประสงคของการวดผลและประเมนผลในการปฏบตตอหนาทของบคลากร ในการวดผลและประเมนผล ควรมการรายงานผลใหบคลากรไดรบทราบดวยทกครงเมอสนการศกษาทกภาคเรยน เพอใหบคลากรไดรบทราบผลการปฏบตงานวามการพฒนาการอยางไร มจดทควรแกไขอยางไร และเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการแกไขปญหา เพอเปนการรบผดชอบรวมกนทกฝาย เพอน ามาพฒนาในการวดผลและประเมนผลของการปฏบตหนาทของแตละคนตอไป ควรมการน าผลของการวดผลและประเมนผลทกครงมาปรบปรงแกไขในการปฏบตงาน เนนการวดผลดวยการลงมอปฏบตโดยใหบคลากรมสวนรวมในเสนอแนะแนวทางในการปฏบตงานทกครง โดยมการประชมปรกษาหารอกน และยดหลกในการวดผลประผลดวยผลงานจากการทไดปฏบตหนาททตนเองรบผดชอบ มการวากลาวตกเตอน หรอกลาวชมเชยเพอสงเสรมก าลงใจใหผทปฏบตหนาทไดอยางสมบรณ ใหทกฝายมสวนรวมในการแกไขปญหาตางๆ รวมกน และควรมการจดระบบระเบยบของการวดผลและ

๑๐๓

ประเมนผล ท าเปนฐานขอมล เพอเปรยบเทยบในแตละปการศกษา แลวน ามาพฒนาปรบปรงใหเปนรปแบบของการวดผลและประเมนผลทสมบรณ ดวยการแกไขในสวนทบกพรองแลวน ามาปรบปรงแกไข และมผรบผดชอบในการเกบรวบรวมขอมลการวดผลและประเมนผลโดยเฉพาะ ขอมลเลานจะท าใหเกดการตอยอดในสงใหมๆ เกดรปแบบใหม และหลากหลายได ท าใหองคกรหรอโรงเรยนมความกาวหนาทนสมยเทาทนกบโลกปจจบน ๕.๓ องคความรทไดจากการวจย

จากผลการวจย เรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” พบวา ผบรหารและครมทศนคตตอพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยภาพรวมอยในระดบมากทกดาน สะทอนใหเหนวาผบรหารและครมความตระหนกและมความสนใจในการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษาเปนอยางมาก ซงการบรหารงานบคลากรนนถอวาเปนหวใจส าคญประการหนงในการบรหารงาน มผลกระทบตอขวญก าลงใจของบคลากรและผลสมฤทธตามภารกจขององคกรตางๆ ถงแมการบรหารงานบคลากรจะถกก าหนดโดยตวบทกฎหมายกตาม ในแงของคณธรรมจรยธรรมแลว การบรหารนนจะตองเปนไปดวยความโปรงใสยตธรรมความซอสตยสจรต ถาหากบคลากรขาดหลกธรรมในจตใจแลว การจะปฏบตหนาทตางๆ กคงเปนไดยากหรออาจมความไมโปรงใสล าเอยงและการทจรตฉอโกงเกดขน ดวยเหตนการบรหารงานบคลากรตามหลกไตรสกขาจงเปนแนวทางหนงทสามารถน ามาประยกตใชในการบรหาร เพอกอใหเกดความยตธรรมความโปรงใส ซงจะท าใหการบรหารงานบคลากรประสบผลสมฤทธไดอยางแทจรง ๕.๔ ขอเสนอแนะ จากผลการวจยครงน ซงมขอเสนอแนะทควรปรบปรงจากผลการวจยและจากทศนคตของผตอบแบบสอบถามซงสรปเปนประเดนได ดงน ๕.๔.๑ ขอเสนอแนะเพอการนาผลการวจยไปใช ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร

ควรเปนแบบอยางทดในเรองของการมระเบยบวนยนาเลอมใส ของผใตบงคบบญชา การมภาวะผน าทนาเคารพ มเมตตาธรรมทถกตองดงาม มความเสมอภาคตอผใตบงคบบญชาของตน ไมมอคต มใจเปนกลางสม าเสมอ และมความคดสรางสรรคและทนสมยอยตลอดเวลา รเทาทนเหตการณหรอปญหาตางๆ สามารถแกไขปญหาทงภายในและภายนอกโรงเรยน

๑๐๔

๒. ดานการจดบคลากรเขาทางาน มการจดเสวนาแลกเปลยนความรความสามารถกบผทรงคณวฒ ผร ผน าชมชน ปราชญทองถน และผมภมปญญาชาวบานสม าเสมอ มการคดเลอกหรอการสรรหาบคลากรทความรความสามารถและมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทในโรงเรยนอยางรอบคอบ ๓. ดานดารงรกษาบคลากร มการใสใจความทกขความสขของบคลากร คร อาจารย นกเรยน และใหความชวยเหลอตามความเหมาะสม มการพจารณาความดความชอบเมอบคลากรท าความดเปนการสรางขวญและก าลงใจ และตดสนลงโทษเมอบคลากรกระท าผดไดอยางยตธรรมโดยปราศจากอคตและการปฏสมพนธกบชมชน โดยเฉพาะการบรการทางวชาการแกสงคมเปนตน ๔. ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร มการพจารณาความสามารถของครผสอนตามเกณฑมาตรฐานและมการเลอนขนเงนเดอน มการยกยองชมเชย คร อาจารย ทมผลงานทางดานวชาการดเดน มอบประกาศนยบตรเกยรตคณ ใหกบบคลากรดเดน และสนบสนนครผสอนใหน าประสบการณดานการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน ๕.๔.๒ ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป ๑. ควรศกษาวจยในเชงคณภาพเพอศกษาทศนคตของผบรหารและครทมตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

๒. ควรศกษาแนวทางการการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

๓. ควรศกษาทศนคตตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยใชกลมตวอยางจาก นกเรยน และผปกครอง

บรรณานกรม ๑. ภาษาบาล-ไทย : ก. ขอมลปฐมภม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาบาล. ฉบบมหาจฬาเตปฏก ๒๕๐๐.กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๕. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย. ฉบบมหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. . อรรถกถาบาล. ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย. พระสตรและอรรถกถา. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๖. ข. ขอมลทตยภม (๑) หนงสอ กระทรวงศกษาธการ. พระราชบญญตระเบยบราชการครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. ๒๕๔๗. กรงเทพมหานคร : โรงพมพอกษรไทย, ๒๕๔๘. เกรยงศกด เขยวยง. การบรหารทรพยากรมนษย. ขอนแกน :ภาควชาสงคมศาสตร คณะ

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, ๒๕๔๒. กานต กณาศล. การประถมศกษา. กาญจนบร : สถาบนราชภฏกาญจนบร, ๒๕๔๒. กตพนธ รจรกล. พฤตกรรมของผบรหารทางการศกษา. กรงเทพมหานคร : โอ.เอส.พรนตง

เฮาส, ๒๕๒๙. กตมา ปรดดลก. การบรหารและการนเทศการศกษาเบองตน . กรงเทพมหานคร : อกษร

พพฒน, ๒๕๔๒. คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และท

แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๕. กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕.

จนทราน สงวนนาม. เอกสารประกอบการสอนบรรยายหลกสตรผบรหารสถานศกษาระดบสง. กรงเทพมหานคร : ม.ป.ส., ๒๕๓๖.

จระ หงสลดารมภ. ทนมนษยของคนไทยรองรบประชาคมอาเซยน . กรงเทพมหานคร : Chira Academy Publishing, ๒๕๓๙.

ทศนา แขมมณ และภาษต ประมวลศลปชย. ประสบการณและกลยทธของผบรหารในการปฏรปการเรยนรทงโรงเรยน. กรงเทพมหานคร : ปกรณศลป พรนตง, ๒๕๔๗.

. ปฏรปการเรยนรทงโรงเรยน เรองยากทท าไดจรง. กรงเทพมหานคร: อลฟา มเลนเนยม, ๒๕๔๙.

๑๐๖ ธงชย สนตวงศ. การบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร : โรงพมพไทยวฒนาพานช, ๒๕๔๒.

สดา สวรรณาภรมย . เอกสารการสอนรายวชาการบรหารงานบคคล . กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยบรพา, ๒๕๔๘.

. การบรหารงานบคคล. พมพครงท ๖, กรงเทพมหานคร : สานกงานการพมพรวมใจ, ๒๕๓๖.

นงนช วงษสวรรณ. การบรหารทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร : จามจรโปรดกท, ๒๕๔๖. ณฏฐพนธ เขจรนนทร. การจดการทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร : เมดทรายพรนตง

,๒๕๔๒. นพพงษ บญจตราดล. กาวเขาสการบรหารการศกษา. กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ,

๒๕๔๐. นารถ แสงมณ. การบรหารงานบคคล. พมพครงท ๒ , สานกพมพ ม.ป.พ., ๒๕๔๓. นพนธ กนาวงศ . หลกเบองตนเกยวกบการบรหารโรงเรยนและการนเทศการศกษา .

กรงเทพมหานคร : โรงพมพพฆเนศ, ๒๕๓๓. บรรยง โตจนดา. การบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร : อมรการพมพ, ๒๕๔๖. บรรยงค โตจนดา. การบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร : อมรการพมพ, ๒๕๔๓. บญม แทนแกว. จรยศาสตร. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๓๙. ประเวศ วะส. “ยทธศาสตรทางปญญาและการปฏรปการศกษา”. ใน รายงานการประชมเรอง

ว ส ยท ศ นและยทธศาสตร ทางการปฏ ร ปการศ กษา : วาระแห งชาต . กรงเทพมหานคร: วฒนาพานช, ๒๕๔๔.

ปราชญา กลาผจญ, และสมศกด คงเทยง . หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา . กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, ๒๕๔๕.

ปญญา ใชบางยาง และ คณะ. ธรรมาธบาย : หลกธรรมในพระไตรปฎก. กรงเทพมหานคร : โรงพมพธรรมสภา สถาบนบนลอธรรม, ๒๕๕๕.

พนส หนนาคนทร. ประสบการณในการบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร : พรานนกการพมพ, ๒๕๔๒.

พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต). พทธวธการบรหาร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,๒๕๔๙.

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). การศกษากบการพฒนาทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร : พมพท โรงพมพโรงพมพการศาสนา. ๒๕๓๙.

. พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. พมพครงท ๙, กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓.

. พทธธรรม. พมพครงท ๘, กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๔๒. . พทธธรรม (ฉบบเดม) พมพครงท ๑๑. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ บรษท สหธรรมก จากด, ๒๕๔๔.

๑๐๗ พระบญช กลณา. “การวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขาในพระพทธศาสนาเถรวาท”.

วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๐.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). พระพทธศาสนา พฒนาคนและสงคม. (จดพมพในระบบเครอขาย โดยสานกงานเลขาธการรฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต ( SEAMEOSecretariat)). (เ ข า ถ ง ว น ท ๒ ๑ ก น ย า ย น ๒ ๕ ๕ ๘ ) , [Online].Available:http://www.seameo.org/vl/payutto/index.htm.

พระพทธโฆษาจารย. วสทธมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑. พมพครงท ๘, กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย, ๒๕๓๘.

พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). คณธรรมสาหรบนกบรหาร. กรงเทพมหานคร : มลนธ พทธธรรม, ๒๕๓๔.

พระอปตสสเถระรจนา. วมตตมรรค แปลโดย พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต) และคณะ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๘.

พะยอม วงศสารศร. การบรหารทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร : คณะวทยาการจดการ สถาบนราชภฏ สวนดสต, ๒๕๓๘.

. องคการและการจดการ. กรงเทพมหานคร : สภาการพมพ, ๒๕๔๒. พทธทาสภกข. การศกษาสมบรณแบบ : คอวงกลมทคมครองโลกถงทสด. กรงเทพมหานคร:

อษาการพมพ, ธนวาคม ๒๕๔๙. ภารด อนนตนาว. หลกการ แนวคด ทฤษฎทางการบรหารการศกษา. ชลบร : บรษท

สานกพมพ มนตร จากด, ๒๕๕๒. ภญโญ สาธร . หลกการบรหารวธการพฒนาบคคลระหวางการปฏ บต ราชการ .

กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๓. เมธ ปลนธนานนท. การบรหารงานบคคลในวงการศกษา. กรงเทพมหานคร : จรลสนทวงศ การพมพ, ๒๕๒๙. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. พมพครงท ๑,

กรงเทพมหานคร : บรษทนามมบคพบลเคชนส จากด,๒๕๔๖. วรารตน เขยวไพร. การบรหารงานบคคล. พมพครงท ๓, กรงเทพมหานคร :สรบตรการพมพ,

๒๕๕๐. ธรวฒ ประทมนพรตน. การบรหารบคลากรทางการศกษา. สงขลา : มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒภาคใต, ๒๕๓๖. วจตร วรฒยางกร และสพชญา ธระกล. การบรหารโรงเรยนและการนเทศการศกษาเบองตน.

สมทรปราการ : ขนษฐาการพมพ, ๒๕๓๘. วจตร ศรสอ าน . การบรหารงานบคลากรในโรงเรยน หนวยท ๑ -๘ . นนทบร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช,๒๕๔๙. วชย ตนสร . อดมการณทางการศกษา : ทฤษฎและภาคปฏบต . กรงเทพมหานคร :

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๙.

๑๐๘ วเชยร วทยอดม. องคการและการจดการ. กรงเทพมหานคร : ธนะธชการพมพ,๒๕๕๐. วโรจน สารรตนะ. การบรหารการศกษา หลกการ ทฤษฎ หนาท ประเดนและบทวเคราะห.

กรงเทพมหานคร : โรงพมพทพยวสทธ, ๒๕๔๖. วลาวรรณ รพพศาล. ความรพนฐานในการบรหารทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร : โรง

พมพวจตรหตถกร, ๒๕๕๔. ศรพร พงศศรโรจน, องคการและการจดการ. กรงเทพมหานคร : หจก. เทคนค, ๒๕๔๐. ศร วรรณ เสรรตน , สมชาย หรญกตต และสมศกด วาณชยากรณ . ทฤษฎองคกร .

กรงเทพมหานคร :ธรรมสารจากด, ๒๕๔๕. สมเกยรต พวงรอด. การบรหารงานบคคล. คณะศกษาศาสตร :มหาวทยาลยสงขลานครนทร,

๒๕๔๔. สมคด บางโม. หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา. กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฏพระ

นคร, ๒๕๕๔. สมจตร แกวนาค. "การพฒนาและศกษาความเปนไปไดของระบบการประกนคณภาพหลกสตร

ฝกอบรมของกองทพอากาศ". ปรญญานพนธดษฎบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๔๑.

สมเดช สแสง. คมอปฏบตราชการและเตรยมสอบผบรหารการศกษา. ชยนาท : เรยนด. ๒๕๔๓.

สมพงศ เกษมสน. หลกการบรหาร. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๑๗. . หลกการบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร : โรงพมพไทยนยม, ๒๕๔๑. สมาน รงสโยกฤษณ. การบรหารงานบคคลแผนใหม. พมพครงท ๕, กรงเทพมหานคร :

ไทยวฒนพานช, ๒๕๔๑. สมฤทธ ยศสมศกด. การบรหารทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร : เอม.ท.เพรส.,๒๕๔๙. สานกการศกษา กรงเทพมหานคร (Department of Education Bangkok Metropolitan

Administration). สบคนจาก http://www.bangkokeducation.in.th/history, เมอวนท ๑๐ ตลาคม ๒๕๕๘.

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแห งชาต . คมอการบรหารงานบคคล . กรงเทพมหานคร : กองการเจาหนาท, ๒๕๓๘.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒). กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕.

สธ สทธสมบรณ และสมาน รงสโยกฤษฎ. หลกการบรหารเบองตน. พมพครงท ๑๗. กรงเทพมหานคร : สวสดการสานกงาน ก.พ., ๒๕๔๑.

สนทร โคตรบรรเทา. หลกและทฤษฎการบรหารการศกษา. กรงเทพมหานคร : สานกพมพปญญาชน, ๒๕๕๑.

สภาพร พศาลบตร. การสรรหาและบรรจพนกงาน. กรงเทพมหานคร : ศนยเอกสารและตาราสถาบนราชภฏสวนดสต, ๒๕๔๓.

๑๐๙ สเมธ เดยวอศเรศ. การบรหารบคลากรในโรงเรยน. ชลบร:มหาวทยาลยศรนครทรวโรฒบาง

แสน, ๒๕๒๙. เสนาะ ตเยาว. การบรหารงานบคลากร. พมพครงท ๑๒, กรงเทพมหานคร :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๓. อมร รกษาสตย. การปรบปรงระบบดานการบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร : บณฑตพฒน

บรหารศาสตร, ๒๕๓๕. อาภสสร ไชยคนา. การบรหารงานบคคล. เชยงใหม : คณะครศาสตร สถาบนราชภฏเชยงใหม,

๒๕๔๒. อานวย แสงสวาง. การจดการทรพยากรมนษย. พมพครงท ๒ , กรงเทพมหานคร : ทพย

วสทธ, ๒๕๔๔. อทย หรญโต. หลกการบรหารบคคล. กรงเทพมหานคร : โอ เอสพรนตงเฮาส, ๒๕๓๑. อษณย จตตะปาโล และ นตประวณ เลศกาญวต. การบรหารงานบคคล ระดบประกาศนยบตร

วชาชพชนสง (ปวส.). กรงเทพมหานคร : ศนยสงเสรมวชาการ, ๒๕๔๘. (๒) บทความ / วารสาร พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). “หวใจพระพทธศาสนา”. พทธจกร. ปท ๖๑ ฉบบท ๕

(พฤษภาคม ๒๕๕๐). เมธาพนธ โพธธรโรจน. การวเคราะหการจดองคการบรหารตามแนวพทธศาสตร. พทธจกรป

ท ๔๙ ฉบบท ๙, (เดอน ก.ย. : ๒๕๔๘). ระว ภาวไล. หวใจของศาสนาพทธ. บทความเสนอในการประชมทางวชาการ เรองหวใจของ

พทธศาสนา. ธรรมสถาน มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๑๗-๑๘ กรกฎาคม ๒๕๒๘. ราชกจจานเบกษา. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓. ใหไว ณ วนท

๑๒/๗/๒๕๕๓ เปนปท ๖๕ ในรชกาลปจจบน, เลมท ๑๒๗, ตอนท ๔๕ ก. วเชยร เกตสงห. คาเฉลยกบการแปลความหมาย : เรองงายๆ ทบางครงกพลาดได. (ขาวสาร

การวจยการศกษา, ๒๕๔๓). เสฐยรพงษ วรรณปก. “มชฌมาปฏปทา : สายกลางสองมต” ในคอลมนธรรมะใตธรรมาสน,

หนงสอพมพขาวสด. (๒๔ กมภาพนธ ๒๕๔๙). หนงสอพมพประชาชาตธรกจ. บรหารองคกรแนวพทธเลอกธรรมะใหตรงกบปญหาฝาวกฤต .

แหลงขอมล, http://www.pmat.or.th,[เขาถงขอมลวนท ๗ มถนายน ๒๕๕๗]. (๓) วทยานพนธ / งานวจย ทวศกด ทองทพย. “การวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขา”. ปรญญาพทธศาสตร

มหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๕. ทพยาพศ คลงแสง. “การบรหารงานตามหลกพรหมวหาร ๔ ของผอานวยการสถานศกษาใน

โรงเรยนสงกดเทศบาลนครนครสวรรค”. ปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

๑๑๐ บรรทลย จนทวโร. “การศกษาปญหาการบรหารบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา

สงกดสานกงานประถมศกษา จงหวดสระแกว”. ปรญญาการศกษามหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยบรพา, ๒๕๔๕.

พระครวรญาณสนทร (จรนทร อาบคา). “การพฒนาทรพยากรมนษยตามหลกไตรสกขา : กรณศกษาวดตากฟา อาเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๔.

พระบญช กลณา. “การวเคราะหการศกษาตามหลกไตรสกขาในพระพทธศาสนาเถรวาท”. ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๑.

พระมหาณรงคชย ฐานชโย (สนทผล). “การศกษาเปรยบเทยบแนวความคดเรองความหลดพนในพทธปรชญาเถรวาทกบปรชญาเชน”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๗.

วนดา กนตะกนษฐ. “การพฒนาเหตผลเชงจรยธรรมของนกเรยนชนประถมศกษาปท ๔ โดยการสอนแบบไตรสกขา”. ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๑.

สนทร อามาตย. “การบรหารงานบคลากรในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกด สานกงานการประถมศกษา อาเภอโกสมพสย จงหวดมหาสารคาม”. ปรญญานพนธ กศ.ม. (บรหารการศกษา). มหาสารคาม : บณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยสารคาม, ๒๕๔๔.

สปรยา ธรสรานนท. “การศกษาวเคราะหพฒนาการการเรยนรในกรอบของไตรสกขากบทฤษฎการเรยนรของสกนเนอร”. วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

อมพร สงขพระกร. “การศกษาปญหาการบรหารบคลากรของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานประถมศกษา จงหวดราชบร”. ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาตร, ๒๕๓๘.

๒. ภาษาองกฤษ Beach, D.S. Personnel : The Management of People at Work. 4 th ed., New

York : Macmillan Publishing Co., Inc., 1980. Bowin, R.B., & Harvey, D. Human Resource Management : An experiential

approach. 2 nd ed., Upper Saddle River, NJ. : Prentice-Hall, 2001. Campbell, R.F. Introduction to Educational Administration. Boston : Allyn

and Bacon inc, 1972. Mondy, R.W. & Noe, R.M. Human Resource Management. 9 th ed., Upper,

Saddle River, NJ : Prentice-Hall, 2005.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามเพอการวจย

๑๑๓

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง

แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

ค าชแจง แบบสอบถามนเปนสวนหนงของการวจยของการศกษาหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ค าตอบของทานทกขอมความส าคญอยางยงตอการศกษาวจยในครงน จงขอความกรณาใหตอบค าถามตามความเปนจรง เกยวกบความคดเหน และความเขาใจของทาน ค าตอบทกขอไมมผลกระทบตอผใด และจะไมน าไปเปดเผยในทใด จะน าไปเพอประโยชนทางการศกษาเทานน แบบสอบถาม ม ๓ ตอน คอ ตอนท ๑ แบบสอบถามเกยวกบสภาพทวไปของผบรหาร คร อาจารยโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ตอนท ๒ แบบสอบถามเกยวกบแนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขาของผบรหาร คร อาจารยโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ตอนท ๓ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะอน ๆ เกยวกบแนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ในการตอบแบบสอบถาม ขอความกรณาทานไดโปรดตอบขอค าถามทกขอ ในการแปลผลวเคราะหขอมล ผวจยจะแปลผลโดยภาพรวมทวไป อกทงค าตอบของทานจะถกเกบรกษาไวเปนความลบ ดงนน การตอบแบบสอบถามนจะไมมผลเสยหายตอตวทานหรอสถาบนของทานแตประการใด ผวจยหวงวาจะไดรบความรวมมอจากทานดวยด และขอขอบคณมา ณ โอกาสน

พระครสทธวรธรรมวเทศ จารธมโม (ลอบางใหญ) นสตปรญญาโท สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑๑๔

ตอนท ๑ แบบสอบถามเกยวกบสภาพทวไปของการบรหารบคลากรในสถานศกษาตาม หลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ค าชแจง โปรดเตมขอความและท าเครองหมาย √ ใน [ ] ทตรงกบความเปนจรงของทาน ๑. เพศ [ ] ชาย [ ] หญง ๒. อาย [ ] ต ากวา ๓๐ ป [ ] ๓๑ - ๔๐ ป [ ] ๔๑ - ๕๐ ป [ ] ๕๑ - ๖๐ ป [ ] ๖๑ ขนไป ๓. วฒการศกษา [ ] ต ากวาปรญญาตร [ ] ปรญญาตร [ ] ปรญญาโท [ ] ปรญญาเอก ๔. ต าแหนงในโรงเรยน [ ] ผอ านวยการโรงเรยน [ ] รองผอ านวยการโรงเรยน [ ] ผชวยผอ านวยการโรงเรยน [ ] คร-อาจารย [ ] บคลากร ๕. ประสบการณการท างาน [ ] ต ากวา ๕ ป [ ] ๕ - ๑๐ ป [ ] ๑๑ - ๒๐ ป [ ] ๒๑ ป ขนไป

๑๑๕

ตอนท ๒ แบบสอบถามเกยวกบแนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษา ตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย √ ลงในชองทตรงกบความเหนของทานมากทสดโดยเลอกเพยง ค าตอบเดยวในแตละขอ ค าตอบแตละขอมความหมายดงน ๕ หมายถง ทานมความคดเหนกบขอความนนในระดบ มากทสด ๔ หมายถง ทานมความคดเหนกบขอความนนในระดบ มาก ๓ หมายถง ทานมความคดเหนกบขอความนนในระดบ ปานกลาง ๒ หมายถง ทานมความคดเหนกบขอความนนในระดบ นอย ๑ หมายถง ทานมความคดเหนกบขอความนนในระดบ นอยทสด

ขอท ทางกา ร พฒนาการบร หา รบ คล าก ร ในสถานศ กษา ตามหลกไตรสกขา

ระดบความคดเหน

๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ๑ ผบรหารเปนแบบอยางทดตอผใตบงคบบญชาและบคลากรใน

เรอง มระเบยบวนย ภายใตกฎเกณฑเดยวกน

๒ ผบรหาร มจตสาธารณกศล คดท าประโยชนเพอสวนรวมไมเบยดเบยนท ารายมนษย สตวธรรมชาตและสงแวดลอม

๓ ผบรหารมความประพฤตทถกตองดงามเปนทศรทธา นาเลอมใส ประทบใจแกผใตบงคบบญชา บคลากร

๔ ผบรหาร ใหการยอมรบการตดสนใจโดยมตทประชมผานการเหนชอบจากบคลากร ครอาจารย สวนใหญ

๕ ผบรหารมใจตงมน ดวยอารมณทแนวแนในการแกไขปญหาภายในและภายนอกโรงเรยน ทกปญหา

๖ ผบรหาร มความอดทน มมนษยสมพนธอนด ทสามารถจะขอแรง รวมมอ รวมใจ ประสานงานกบทก ๆ ฝายทงภาครฐและเอกชนไดเปนอยางด

๗ ผบรหารมความรความเขาใจในวชาชพเปนอยางดสามารถใชค าพดชแจงใหผอนเขาใจและเหนตามได

๘ ผบรหารมแนวคดทนสมย รเทาทนตอปญหาตาง ๆ ทเกดขนทงภายในและนอกโรงเรยน

๙ ผบรหารสนใจ ใหความส าคญกบบคลากร โดยมอบหมายงานทเหมาะสมกบแตละบคคล เพอใหเกดประโยชนสงสดตอโรงเรยน

๑๑๖

ทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษา ตามหลกไตรสกขา ระดบความคดเหน

ขอท ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ตามหลกไตรสกขา (ตอ) ๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ๑๐ ผบรหารมวาจาสภาษต วาทศลปในการพดคย สงการ และให

เกยรตผใตบงคบบญชาและบคลากรใหรวมมอกนปฏบตงานอยางซอสตยสจรต

ขอท ๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน ตามหลกไตรสกขา ๑๑ ผบรหาร พจารณาคด เลอก สรรหาบคลากรท ม ความร

ความสามารถ และมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทบคลากรในโรงเรยนอยางรอบครอบ

๑๒ ผบรหารเปนผมศลธรรม รกษาศลใหบรสทธ คอเวนจากขอหาม และท าตามขออนญาต

๑๓ ผบรหาร มความตงใจแนวแน จดจอกบกจการงานทท ารวมกบผใตบงคบบญชา คร อาจารย และบคลากร ใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทวางไว

๑๔ ผบรหารใหความส าคญ ไมเรงรบดวนสรป พจารณาบคลากรเขาท างานในโรงเรยนอยางรอบคอบรดกม

๑๕ ผบรหาร มการปฏบต ฝกหดอบรมจตใจ เพอใหเกดคณธรรม จรยธรรม และท าใหมสมาธในการท างาน

๑๖ ผบรหาร มการเสวนาแลกเปลยนความรกบผทรงคณวฒ ผร ผน าชมชน ปราชญทองถน และผมภมปญญาชาวบาน

๑๗

ผบรหาร หมนแสวงหา เพมเตมความร เพอน ามาใชบรหารงานท าใหโรงเรยนมประสทธภาพยงขน

๑๘ ผบรหาร มการพจารณาไตรตรอง คดหาเหตผลทจะน ามาแกปญหาไดถกวธอยางถกตอง

๓) ดานด ารงรกษาบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๑๙ ผบรหารแสดงความชนชมแกครอาจารย และบคลากร นกเรยน

ทไดรบความส าเรจหรอไดรบรางวลดานความประพฤตดวยการประกาศเกยรตคณใหทราบโดยทวกน

๒๐ ผบรหารมนโยบายสงเสรม สนบสนนให อาจารย และบคลากรในโรง เร ยนได รบการเรยนร เ พม เต ม เ พอ ใหทนต อการเปลยนแปลงของสงคมโลกปจจบน

๒๑ ผบรหาร ช แนะ ต ก เต อน ส งสอนด วยความหว งด ต อผใตบงคบบญชา บคลากร และทก ๆ คน

๑๑๗

ทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษา ตามหลกไตรสกขา ระดบความคดเหน

ขอท ๓) ดานด ารงรกษาบคลากร ตามหลกไตรสกขา (ตอ) ๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ๒๒ ผบรหาร มการฝกปฏบต เพอท าใจใหสงบนงดวยจตทแจมใส

รกษารางกายใหบคลกด มสขภาพแขงแรง

๒๓ ผบรหาร มจตทแนวแน มงมน ตดสนใจ เพอท าใหกจการงานของโรงเรยนบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

๒๔ ผบรหาร แสดงความใสใจในความทกขความสขของบคลากร คร อาจารย นกเรยน และใหความชวยเหลอตามความเหมาะสม

๒๕ ผบรหาร ยนดชวยเหลอชมขน ใหบรการทางวชาการแกสงคม โดยจดเผยแพรผลงานและประกาศผลความส าเรจของอาจารย บคลากรนกเรยนของโรงเรยน

๒๖ ผบรหาร สามารถพจารณาความชอบเมอบคลากรท าความด และตดสนลงโทษเมอบคลากรท าความผดไดอยางยตธรรม สมควร โดยไมมอคต

๒๗ ผบรหาร ยนดทจะปรบปรงตนเอง และแกไขการปฏบตหนาทอยางเตมก าลงความสามารถ เมอเกดปญหา หรอถกต าหนในการปฏบตหนาทบกพรอง

๔) ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ตามหลกไตรสกขา

๒๘ ผบรหารสรางความรวมมอระหวางโรงเรยนกบชมชน หนวยงานอน ๆ ทงภาครฐและเอกชน เพอการพฒนาการเรยนการสอน การวจย และการใหบรการทางวชาการแกสงคม

๒๙ ผบรหาร ใหทกฝายไดมสวนรวมในการประเมนผลการด าเนนงานของโรงเรยน

๓๐ ผบรหาร ใหมการประชมแกไขปญหารวมกนเมอมปญหาการปฏบตงาน เพอใหงานส าเรจลลวงไปดวยด

๓๑

ผบรหาร มความรบผดชอบตอการปฏบตงานของบคลากรในโรงเรยนดวยความแนวแน ไมหวนไหวในทกสภาวการณ ดวยความมนใจ

๓๒ ผบรหาร มจตใจเขมแขงไมยอทอ ท าหนาทพฒนาคร อาจารย อยางเทาเทยม ยตธรรม มประสทธภาพ

๓๓ ผบรหาร บรหารงานโดยยดมนในอดมคต หลกแหงความดงาม ไมโลภ ไมคดประทษราย และไมหลง

๓๔

ผบรหาร มปฏภาณไหวพรบน าความรมาเชอมโยงสรางความคดและเหตผลขนมา ใชใหเหมาะสมกบสถานการณปจจบน

๑๑๘

ทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษา ตามหลกไตรสกขา ระดบความคดเหน

ขอท ๔) ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ตามหลกไตรสกขา (ตอ)

๕ ๔ ๓ ๒ ๑

๓๕ ผบรหาร มความรความเขาใจในเหตผล ดชว ถกผด คณโทษ ประโยชนมใชประโยชน รคดพจารณาและ รทจะจดท าใหโรงเรยนเจรญกาวหนา

๓๖ ผบรหาร มความรอบรทเกดจากการฟงการอบรมบรรยาย จากความคดทเปนระบบถกตองรอบคอบลกซง และจากการควบคมตนเองใหอยในศลธรรมอยางถกตอง

๑๑๙

ตอนท ๓ แบบสอบถามเกยวกบแนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตาม หลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกด ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ค าชแจง โปรดเสนอแนะ ปญหา อปสรรค และแนวทางในการปฏบต เพอปรบปรงแกไข ๓.๑ การบรหารบคลากรตามหลก ไตรสกขา ของผบรหาร คร อาจารย โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๓.๑.๑ ดานการวางแผนงานบคลากร ตามหลกไตรสกขา

.......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………… ........................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………… ๓.๑.๒ ดานการจดบคลากรเขาท างาน ตามหลกไตรสกขา .......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………… ........................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………… ๓.๑.๓ ดานด ารงรกษาบคลากร ตามหลกไตรสกขา .......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………… ........................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………… ๓.๑.๔ ดานวดผลการปฏบตงานของบคลากร ตามหลกไตรสกขา .......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………… ........................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบคณทกทานทใหความรวมมอเปนอยางด

ภาคผนวก ข รายนามผทรงคณวฒและผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย

๑๒๑

รายนามผทรงคณวฒและผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย ๑. พระมหาสม กลยาโณ, ดร. ผทรงคณวฒ โครงการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๒. รองศาสตราจารย ดร.วชชดา หนวไล ผทรงคณวฒ โครงการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๓. รองศาสตราจาราย ดร.อ านวย เดชชยศร ผทรงคณวฒ โครงการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๔. ผศ.ดร.เรงชย หมนชนะ ผทรงคณวฒ โครงการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๕. ผศ.ดร.พชย ไชยสงคราม ผทรงคณวฒ โครงการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ภาคผนวก ค หนงสอเชญผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอการวจย

๑๒๓

สวนงาน ภาควชาบรหารการศกษา คณะครศาสตร โทร./๐๘๔-๑๐๔-๔๒๗๓ ท ศธ ๖๑๐๓.๓ / ว ๑๕๙ วนท ๒๔ สงหาคม ๒๕๕๘ เรอง ขอความอนเคราะหตรวจแกไขเครองมอวจย นมสการ อาจารย พระมหาสม กลยาโณ,ดร. สงทสงมาดวย ๑. วทยานพนธ จ านวน ๑ ฉบบ ๒. แบบสอบถามเพอการวจย จ านวน ๑ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน คณะกรรมการบรหารหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา พจารณาเหนวาทานเปนผมความเชยวชาญ สามารถใหค าแนะน าอนเปนประโยชนตอการสรางเครองมอด าเนนการวจยของนสตไดเปนอยางด โดยมคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ ดงน

๑. พระมหาสมบรณ สธมโม,ดร. กรรมการ ๒. ดร.พธพบลย กาญจนพพธ กรรมการ

ดงนน จงนมสการเพอพจารณาใหความอนเคราะห เปนผเชยวชาญตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอวจยดงกลาว และขอขอบพระคณอยางสงมา ณ โอกาสน

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

บนทกขอความ

๑๒๔

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๕๖

๒๕ สงหาคม ๒๕๕๘

เรอง ขอความอนเคราะหตรวจแกไขเครองมอทใชในการวจย เรยน ผชวยศาสตราจารย ดร.เรงชย หมนชนะ สงทสงมาดวย ๑. วทยานพนธ จ านวน ๑ ฉบบ ๒. แบบสอบถามเพอการวจย จ านวน ๑ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน คณะกรรมการบรหารหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา พจารณาเหนวาทานเปนผมความเชยวชาญ สามารถใหค าแนะน าอนเปนประโยชนตอการสรางเครองมอด าเนนการวจยของนสตไดเปนอยางด โดยมคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ ดงน

๑. พระมหาสมบรณ สธมโม,ดร. กรรมการ ๒. ดร.พธพบลย กาญจนพพธ กรรมการ

ดงนน จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห เปนผเชยวชาญตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอวจยดงกลาว และขอขอบพระคณอยางสงมา ณ โอกาสน

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๒๕

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๕๖

๒๕ สงหาคม ๒๕๕๘

เรอง ขอความอนเคราะหตรวจแกไขเครองมอทใชในการวจย เรยน ผชวยศาสตราจารย ดร.พชย ไชยสงคราม สงทสงมาดวย ๑. วทยานพนธ จ านวน ๑ ฉบบ ๒. แบบสอบถามเพอการวจย จ านวน ๑ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน คณะกรรมการบรหารหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา พจารณาเหนวาทานเปนผมความเชยวชาญ สามารถใหค าแนะน าอนเปนประโยชนตอการสรางเครองมอด าเนนการวจยของนสตไดเปนอยางด โดยมคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ ดงน

๑. พระมหาสมบรณ สธมโม,ดร. กรรมการ ๒. ดร.พธพบลย กาญจนพพธ กรรมการ

ดงนน จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห เปนผเชยวชาญตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอวจยดงกลาว และขอขอบพระคณอยางสงมา ณ โอกาสน

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๒๖

๑๒๗

ภาคผนวก ง ผลการตรวจสอบความเทยงตรง (IOC) จากผเชยวชาญ

๑๒๙

ผลการหาคาความสอดคลองของแบบสอบถามเพอการวจย (IOC) เรอง

แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

__________________________________

ท

แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา

ระดบความเหนของผเชยวชาญคนท

สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปลผล ๑. ดานการวางแผนงานบคลากร ตามหลก

ไตรสกขา ๑ ผบรหารเปนแบบอยางทดตอผใตบงคบบญชาและ

บคลากรในเรอง มระเบยบวนย ภายใตกฎเกณฑเดยวกน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒ ผบรหาร มจตสาธารณกศล คดท าประโยชนเพอสวนรวมไมเบยดเบยนท ารายมนษย สตวธรรมชาตและสงแวดลอม

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๓ ผบรหารมความประพฤตทถกตองดงามเปนทศรทธา นาเลอมใส ประทบใจแกผใตบงคบบญชา บคลากร

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๔ ผบรหาร ใหการยอมรบการตดสนใจโดยมตทประชมผานการเหนชอบจากบคลากร ครอาจารย สวนใหญ

๑ ๑ ๑ ๑ ๐ ๔ ๐.๘ ใชได

๕ ผบรหารมใจตงมน ดวยอารมณทแนวแนในการแกไขปญหาภายในและภายนอกโรงเรยน ทกปญหา

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๖ ผบรหาร มความอดทน มมนษยสมพนธอนด ทสามารถจะขอแรง รวมมอ รวมใจ ประสานงานกบทก ๆ ฝายทงภาครฐและเอกชนไดเปนอยางด

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๗ ผบรหารมความรความเขาใจในวชาชพเปนอยางดสามารถใชค าพดชแจงใหผอนเขาใจและเหนตามได

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๘ ผบรหารมแนวคดทนสมย รเทาทนตอปญหาตาง ๆ ทเกดขนทงภายในและนอกโรงเรยน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๙ ผบรหารสนใจ ใหความส าคญกบบคลากร โดยมอบหมายงานทเหมาะสมกบแตละบคคล เพอใหเกดประโยชนสงสดตอโรงเรยน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๓๐

ท แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา

ระดบความเหนของผเชยวชาญคนท

สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปลผล

๒. ดานการจดบคลากรเขาท างาน ตามหลกไตรสกขา ๑๐ ผบรหารมวาจาสภาษต วาทศลปในการพดคย สง

การ และใหเกยรตผใตบงคบบญชาและบคลากรใหรวมมอกนปฏบตงาน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๑ ผบรหารพจารณาคดเลอก สรรหาบคลากรทมความรความสามารถ และมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทบคลากรในโรงเรยน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๒ ผบรหารเปนผมศลธรรม รกษาศลใหบรสทธ คอเวนจากขอหาม และท าตามขออนญาต

๑ ๐ ๑ ๑ ๑ ๔ ๐.๘ ใชได

๑๓ ผบรหาร มความตงใจแนวแน จดจอกบกจการงานทท ารวมกบผ ใตบ งคบบญชา คร อาจารย และบคลากร ใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทวางไว

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๔ ผบรหารใหความส าคญ ไมเรงรบดวนสรป พจารณาบคลากรเขาท างานในโรงเรยนอยางรอบคอบรดกม

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๕ ผบรหาร มการปฏบต ฝกหดอบรมจตใจ เพอใหเกดคณธรรม จรยธรรม และท าใหมสมาธในการท างาน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๖ ผ บรหาร มการ เสวนาแลกเปล ยนความร ก บผทรงคณวฒ ผร ผน าชมชน ปราชญทองถน และผมภมปญญาชาวบาน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๗ ผบรหาร หมนแสวงหา เพมเตมความร เพอน ามาใชบรหารงานท าใหโรงเรยนมประสทธภาพยงขน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๘

ผบรหาร มการท าในใจโดยแยบคาย คดหาเหตผลทจะน ามาแกปญหาไดถกวธอยางถกตอง

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๓. ดานด ารงรกษาบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๑๙ ผบรหารแสดงความชนชมแกครอาจารย และ

บคลากร นกเรยนทไดรบความส าเรจหรอไดรบรางวลดวยการประกาศเกยรตคณใหทราบโดยทวกน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒๐ ผบรหารมนโยบายสงเสรม สนบสนนให อาจารย และบคลากรในโรงเรยนไดรบการเรยนรเพมเตมเพอใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลกปจจบน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒๑ ผบรหาร ควรชแนะ ตกเตอน สงสอนดวยความหวงด ตอผใตบงคบบญชา บคลากร และทก ๆ คน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๑๓๑

ท

แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา

ระดบความเหนของผเชยวชาญคนท

สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปลผล ๓. ดานด ารงรกษาบคลากร ตามหลกไตรสกขา

(ตอ) ๒๒ ผบรหาร มการฝกปฏบต เพอท าใจใหสงบนงดวยจต

ทแจมใส รกษารางกายใหบคลกด มสขภาพแขงแรง ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒๓ ผบรหาร มจตทแนวแน มงมน ตดสนใจ เพอท าใหกจการงานโรงเรยนบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒๔ ผบรหาร แสดงความใสใจในความทกขความสขของบคลากร คร อาจารย นกเรยน และใหความชวยเหลอตามความเหมาะสม

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒๕ ผบรหาร ยนดชวยเหลอชมขน ใหบรการทางวชาการแกสงคม โดยจดเผยแพรผลงานและประกาศผลความส าเรจของอาจารย บคลากรนกเรยนของโรงเรยน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒๖ ผบรหาร สามารถวนจฉยความดเมอบคลากรท าความชอบ และตดสนลงโทษเมอบคลากรท าความผดไดอยางยตธรรม สมควร โดยไมมอคต

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒๗ ผบรหาร ยนดทจะปรบปรงตนเอง และแกไขการปฏบตหนาทอยางเตมก าลงความสามารถ เมอเกดปญหา หรอถกต าหนในการปฏบตหนาทบกพรอง

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๔. ดานวดผลการปฏบตงานของบคลากร ตามหลกไตรสกขา ๒๘ ผบรหารสรางความรวมมอระหวางโรงเรยนกบชมชน

หนวยงานอน ๆ ทงภาครฐและเอกชน เพอการพฒนาการเรยนการสอน การวจย และการใหบรการทางวชาการแกสงคม

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๒๙ ผบรหาร ใหทกฝายไดมสวนรวมในการประเมนผลการด าเนนงานของโรงเรยน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๓๐ ผบรหาร ใหมการประชมแกไขปญหารวมกนเมอมปญหาการปฏบตงาน เพอใหงานส าเรจลลวงไปดวยด

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๓๑ ผบรหาร มความรบผดชอบตอการปฏบตงานของบคลากรในโรงเรยนดวยความแนวแน ไมหวนไหวในทกสภาวการณ ดวยความมนใจ

๑ ๑ ๑ ๑ ๐ ๔ ๐.๘ ใชได

๑๓๒

๓๒ ผบรหาร มจตใจเขมแขงไมยอทอ ท าหนาทพฒนาคร อาจารย อยางเทาเทยม ยตธรรม มประสทธภาพ

๐ ๑ ๑ ๑ ๑ ๔ ๐.๘ ใชได

๓๓ ผบรหาร บรหารงานโดยยดมนในอดมคต หลกแหงความดงาม ไมโลภ ไมคดประทษราย และไมหลง

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๓๔ ผบรหาร มปฏภาณไหวพรบน าความรมาเชอมโยงสรางความคดและเหตผลขนมา ใชใหเหมาะสมกบสถานการณปจจบน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

๓๕ ผบรหาร มความรความเขาใจในเหตผล ดชว ถกผด คณโทษ ประโยชนมใชประโยชน รคดพจารณาและ รทจะจดท าใหโรงเรยนเจรญกาวหนา

๑ ๑ ๑ ๑ ๐ ๔ ๐.๘ ใชได

๓๖ ผบรหาร มความรอบรทเกดจากการฟงการอบรมบรรยาย จากความคดทเปนระบบถกตองรอบคอบลกซง และจากการควบคมตนเองใหอยในศลธรรม

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑ ใชได

ภาคผนวก จ คาความเชอมนจากการทดลองเครองมอ (Try Out)

๑๓๔

Case Processing Summary

N %

Cases Valid 30 100.0

Excluded(a)

0 .0

Total 30 100.0

a Listwise deletion based on all variables in the procedure.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.948 41

Item-Total Statistics

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if

Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

à¾È 168.9000 255.128 -.167 .950

ÍÒÂØ 167.8000 250.303 .039 .953

¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ 168.1667 250.489 .117 .949

µÓáË¹è§ 166.8333 254.213 -.077 .951

»ÃÐʺ¡Òóì 167.9333 246.961 .140 .952

A1 166.3000 237.941 .616 .946

A2 166.0333 245.344 .412 .947

A3 166.2000 240.993 .544 .947

A4 166.2000 239.062 .771 .945

A5 166.2667 240.892 .680 .946

A6 166.2333 241.220 .587 .946

A7 166.3333 238.368 .649 .946

A8 166.1333 241.085 .648 .946

A9 166.3333 238.851 .678 .946

A10 166.2333 238.461 .673 .946

B1 166.2333 239.013 .704 .946

B2 166.2000 245.821 .434 .947

B3 166.2667 240.616 .626 .946

B4 166.4333 233.495 .763 .945

B5 166.2000 240.786 .670 .946

B6 166.3667 241.206 .524 .947

B7 166.4333 236.944 .658 .946

B8 166.4667 234.602 .777 .945

C1 165.9667 247.137 .320 .948

C2 166.2667 242.202 .541 .947

C3 166.1333 240.671 .672 .946

C4 166.4000 237.490 .665 .946

C5 166.2333 242.047 .543 .947

๑๓๕

C6 166.2333 239.357 .686 .946

C7 166.2667 241.995 .614 .946

C8 166.4667 236.120 .708 .945

C9 166.5667 237.013 .675 .946

D1 166.1667 239.730 .604 .946

D2 166.4000 234.593 .748 .945

D3 166.2000 238.855 .649 .946

D4 166.3667 235.964 .678 .946

D5 166.4000 237.490 .665 .946

D6 166.1667 240.833 .664 .946

D7 166.2667 239.651 .678 .946

D8 166.1667 240.213 .632 .946

D9 166.1667 240.144 .704 .946

ภาคผนวก ฉ หนงสออนญาตแจกแบบสอบถามเพอพฒนาเครองมอวจย

๑๓๗

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๓

๑๗ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตแจกแบบสอบถามเพอทดสอบเครองมอวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนอ านวยวทย สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอทดสอบเครองมอวจย จ านวน ๓๐ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผปกครองนกเรยนเพอทดสอบเครองมอเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรททธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาส

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

ภาคผนวก ช หนงสออนญาตแจกแบบสอบถามเพอการวจย

๑๓๙

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๕

๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตสมภาษณผบรหารและแจกแบบสอบถามเพอการวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดเจามล สงทสงมาดวย แบบสอบถามทงหมด จ านวน ๑๗ ฉบบ ๑. แบบสอบถามจากผบรหาร จ านวน ๑ ฉบบ ๒. เกบแบบสอบถามจาก บคลากร จ านวน ๑๖ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดน านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผบรหารและบคลากรของโรงเรยนเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๔๐

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๕

๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตสมภาษณผบรหารและแจกแบบสอบถามเพอการวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดหงสรตนาราม สงทสงมาดวย แบบสอบถามทงหมด จ านวน ๑๖ ฉบบ ๑. แบบสอบถามจากผบรหาร จ านวน ๑ ฉบบ ๒. เกบแบบสอบถามจาก บคลากร จ านวน ๑๕ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดน านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผบรหารและบคลากรของโรงเรยนเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๔๑

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๕

๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตสมภาษณผบรหารและแจกแบบสอบถามเพอการวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดใหมพเรนทร สงทสงมาดวย แบบสอบถามทงหมด จ านวน ๑๗ ฉบบ ๑. แบบสอบถามจากผบรหาร จ านวน ๑ ฉบบ ๒. เกบแบบสอบถามจาก บคลากร จ านวน ๑๖ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดน านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผบรหารและบคลากรของโรงเรยนเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๔๒

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๕

๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตสมภาษณผบรหารและแจกแบบสอบถามเพอการวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดราชสทธาราม สงทสงมาดวย แบบสอบถามทงหมด จ านวน ๑๗ ฉบบ ๑. แบบสอบถามจากผบรหาร จ านวน ๑ ฉบบ ๒. เกบแบบสอบถามจาก บคลากร จ านวน ๑๖ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดน านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผบรหารและบคลากรของโรงเรยนเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๔๓

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๕

๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตสมภาษณผบรหารและแจกแบบสอบถามเพอการวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดดดวด สงทสงมาดวย แบบสอบถามทงหมด จ านวน ๑๗ ฉบบ ๑. แบบสอบถามจากผบรหาร จ านวน ๑ ฉบบ ๒. เกบแบบสอบถามจาก บคลากร จ านวน ๑๖ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดน านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผบรหารและบคลากรของโรงเรยนเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๔๔

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๕

๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตสมภาษณผบรหารและแจกแบบสอบถามเพอการวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดประดฉมพล สงทสงมาดวย แบบสอบถามทงหมด จ านวน ๑๔ ฉบบ ๑. แบบสอบถามจากผบรหาร จ านวน ๑ ฉบบ ๒. เกบแบบสอบถามจาก บคลากร จ านวน ๑๓ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดน านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผบรหารและบคลากรของโรงเรยนเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๔๕

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๕

๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตสมภาษณผบรหารและแจกแบบสอบถามเพอการวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดสงขกระจาย สงทสงมาดวย แบบสอบถามทงหมด จ านวน ๑๓ ฉบบ ๑. แบบสอบถามจากผบรหาร จ านวน ๑ ฉบบ ๒. เกบแบบสอบถามจาก บคลากร จ านวน ๑๒ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดน านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผบรหารและบคลากรของโรงเรยนเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๔๖

ท ศธ ๖๑๐๓.๓/๐๖๕

๒๒ กนยายน ๒๕๕๘

เรอง ขออนญาตสมภาษณผบรหารและแจกแบบสอบถามเพอการวจย เรยน ผอ านวยการโรงเรยนวดนาคกลาง สงทสงมาดวย แบบสอบถามทงหมด จ านวน ๑๕ ฉบบ ๑. แบบสอบถามจากผบรหาร จ านวน ๑ ฉบบ ๒. เกบแบบสอบถามจาก บคลากร จ านวน ๑๔ ฉบบ

ดวย พระครสทธวรธรรมวเทศ ฉายา จารธมโม นามสกล ลอบางใหญ รหสประจ าตว ๕๗๐๑๔๐๒๐๐๓ นสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าลงท าวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดน านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดงกลาว

เพอการน นสตมความจ าเปนทตองเกบขอมลจากผบรหารและบคลากรของโรงเรยนเพอวจยประกอบการท าวทยานพนธ และทางหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากทานเปนอยางดและขอขอบคณในความเออเฟอทางวชการอยางสงมา ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอพจารณาใหความอนเคราะห

เรยนมาดวยความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย) ผอ านวยการหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา วดศรสดาราม

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗๙ หม ๑ ต าบลล าไทร อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๑๗๐ โทร. ๐๓๕๒๔ ๘๐๐๐-๕ โทรสาร ๐ ๓๕๒๔ ๘๐๓๔ www.mcu.ac.th

๑๔๗

ประวตผวจย

ชอ-ฉายา พระครสทธวรธรรมวเทศ จารธมโม (ลอบางใหญ) เกดวน ๑ ธนวาคม ๒๔๙๖ ชาตภม หมท ๕ ต าบลขนพทกษ อ าเภอด าเนนสะดวก จงหวดราชบร การศกษา น.ธ.เอก, ป.บส., พธ.บ. สาขาวชาพระพทธศาสนา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ต าแหนง เจาอาวาสวดถ าแจง ต าบลเขาใหญ อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร อปสมบท ๗ พฤศจกายน ๒๕๒๓ วดจนทรประดษฐาราม แขวงบางดวน เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร สงกด วดทาพระ แขวงทาพระ เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร เขาศกษา ๑ มถนายน ๒๕๕๗ ส าเรจการศกษา ๑๕ มนาคม ๒๕๕๙ ทอยปจจบน วดถ าแจง ต าบลเขาใหญ อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร โทร. ๐๘๑-๓๗๑-๔๖๑๘, ๐๘๑-๘๐๙-๔๗๓๘

การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

The Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhà at Primary Schools, Bangkok Yai District, Bangkok

พระครสทธวรธรรมวเทศ จารธมโม (ลอบางใหญ)๑

บทคดยอ

วทยานพนธฉบบน มวตถประสงค ๒ ขอ คอ (๑) เพอศกษาสภาพการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร (๒) เพอศกษาแนวทางพฒนาการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา กลมตวอยางคอผบรหารและคร ๑๒๖ คน โดยใชแบบสอบถามเกบขอมล วเคราะหขอมลสถต คาเฉลยรอยละ และคาเบยงเบนมาตรฐาน ผลจากการวจยพบวา ดานการวางแผนงานบคลากร ผบรหารและครมความรความเขาใจในวชาชพ มจตสาธารณกศลท าประโยชนเพอสวนรวม ดานการจดบคลากรเขาท างาน ผบรหารและครมศลธรรม พจารณาคดเลอกบคลากรทมความรมคณธรรม ดานด ารงรกษาบคลากร ผบรหารและครยกยองผทไดรบความส าเรจและสนบสนนใหอาจารยและบคลากรในโรงเรยนไดรบการเรยนรททนตอการเปลยนแปลงของโลกปจจบน ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ผบรหารและครสามารถควบคมตนเองใหอยในศลธรรม และมการประชมแกไขปญหารวมกน แนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา ไดแก ดานการวางแผนงานบคลากร ควรเปนแบบอยางทดในเรองการมระเบยบวนยแกผใตบงคบบญชา ดานการจดบคลากรเขาท างาน ควรคดเลอกบคลากรทมความรและมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาท อยางรอบคอบ ดานด ารงรกษาบคลากร ควรใสใจความทกข-สขของคร บคลากรและนกเรยน ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ควรพจารณาความสามารถตามมาตรฐาน มการเลอนขนเงนเดอน ยกยองชมเชยและมอบประกาศนยบตรเกยรตคณใหบคลากรดเดน เพอเปนก าลงใจในการปฏบตหนาท

ค าส าคญ : การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา

๑

พทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๘.

ABSTRACT This thesis is of 2 objectives namely :- 1) to study the Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhā at Primary Schools, Bangkok Yai District, Bangkok. 2) to study the ways of the Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhā at Primary Schools by way of the research with the 126 exemplary groups of the Administrators and the teachers, by collecting the data and analyzeing the questionnaire of the scale about the values, the percentage, the average and the standard value deviation. From the research, it is found that :- On the side of the Personnel planning work, the administrators and the teachers know and understand the vocation. There are the public charity minds making benefit for the public. On the side of the search for the personnel to do the work, the administrators and the teachers have the morals and consider to choose the personnel who is of the knowledge and the virtues. On the side of maintaining and healing the personnels, the administrators and the teachers praise one who receives the success and support them in the school to have learning at equaly worldly change at present. On the side of the evaluation the practice of the personnel, the administrators and the teachers can control themself to be in the moralities and to have co-operation in solving the problems. The ways of the Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhā at the Primary Schools are :- On the side of the Personnels’ work planning, they should be the good idols of the discipline to the inferior persons. On the side of searching the personnel to work, they should choose the personnels who are omniscient and have the virtues in vocational work to perform one's duty carefully. On the side of maintaining to heal the personnel side, they should be interested in the teachers’, the personnels’ and students sorrow and happiness. On the side of measurement of the personnel’s practice of the work. the administrators should promote the teacher’s salaries and should praise and the teachers and announce the honors to the excellent personnels to be their mental strength in doing their duties. Key words : The Development of the Personnel Administration in accordance with Tisikkhā

บทน า การพฒนาการศกษาใหไดตามมาตรฐานการศกษาแหงชาตเปนเรองทส าคญยง สามารถท าไดและมโอกาสทจะประสบความส าเรจ เพราะเปนเรองของครอาจารยผสอนทกคน ดงจะเหนวา ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๔ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)๒ ไดใหการสนบสนนคณะนกวจยหลกจากคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในการด าเนนงานวจยเพอแสวงหายทธศาสตร แนวทาง และรปแบบการปฏรปการเรยนรทมประสทธภาพชอวา “รปแบบการปฏรปการเรยนรทงโรงเรยนดวยการวจยและพฒนา” เปนโครงการทอยในความสนใจของผบรหารทงหลายทตองท าหนาทในการพฒนาโรงเรยนใหมประสทธภาพตามมาตรฐานการศกษาแหงชาต โดยมผบรหาร เปนกลมเปาหมายทมบทบาทในการด าเนนงาน กระบวนการรปแบบดงกลาวใชเปนเครองมอในการศกษาทสามารถสรางพฒนาการเรยนรทงโรงเรยน๓ เพอเปนเครองมอในการปรบเปลยนรากฐานความรในการพฒนาดานการศกษาใหมทงประสทธภาพและประสทธผล อนง การจดการศกษาในปจจบน ไดมการพฒนาและเปลยนแปลงโดยยดแนวทางตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ทมการกระจายอ านาจในการบรหารและการจดการศกษาทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารบคคล และการบรหารทวไปไปยงคณะกรรมการ และส านกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษาในเขตพนทการศกษาโดยตรง๔ ในการบรหารงานของสถานศกษาด าเนนไปโดยมผบรหารสถานศกษา ดวยการสนบสนนจากผแทนผปกครอง ผแทนคร ผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน ผแทนศษยเกาของสถานศกษา ผแทนพระภกษสงฆ หรอผแทนศาสนาอน ๆ ในพนท การจดท าแผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง พทธศกราช ๒๕๕๒ - ๒๕๕๙ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง คอยดทางสายกลางอยบนพนฐานของความสมดลพอด รจกพอประมาณอยางมเหตผล มความรอบรเทาทนโลก เพอมงใหเกดการพฒนาทยงยนและความอยดมสขของคนไทย เกดการบรณาการแบบองครวมทยดคนเปนศนยกลางของการพฒนาอยางมดลยภาพทง ดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง สงแวดลอม เปนแผนบรณาการศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และกฬา กบการศกษาทกระดบ รวมทงเชอมโยงการพฒนาการศกษากบการพฒนาดานตาง ๆ ทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง วฒนธรรม สงแวดลอม วทยาศาสตร และเทคโนโลย เปนตน โดยค านงถงการพฒนาอยางตอเนองตลอดชวต โดยมเจตนารมณเพอมงพฒนาชวตใหเปนมนษยทสมบรณทงทางรางกาย จตใจ สตปญญา ความร คณธรรม มจรยธรรม และวฒนธรรมในการด ารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข สามารถพฒนาสงคมไทยใหเปนสงคมทมความเขมแขง และมดลยภาพใน ๓ ดาน คอ เปนสงคมคณภาพ สงคมแหงภมปญญาการเรยนร และสงคมสมานฉนท เอออาทร๕ ในพระราชบญญตการศกษา หลกการทก าหนดไวน ท าใหผบรหารสถานศกษาตองก าหนดบทบาทของตนในการบรหารจดการโรงเรยนของตนใหสามารถขบเคลอนไปสการเปนองคกรแห งการเรยนร โดย

๒ประเวศ วะส,“ยทธศาสตรทางปญญาและการปฏรปการศกษา”, ใน รายงานการประชมเรองวสยทศนและยทธศาสตรทางการปฏรปการศกษา:วาระแหงชาต, (กรงเทพมหานคร:วฒนาพานช, ๒๕๔๔),หนา ๕. ๓ทศนา แขมมณ, ปฏรปการเรยนรทงโรงเรยน เรองยากทท าไดจรง, (กรงเทพมหานคร: อลฟา มเลนเนยม, ๒๕๔๙), หนา ๑๒. ๔คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๕, (กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕), หนา ๒๔. ๕กระทรวงศกษาธการ, แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. ๒๕๕๒–๒๕๕๙), [ออนไลน], แหลงทมา: http://www.moe.go.th/websm/2010/jan/003.htm, [๒๘ พฤศจกายน ๒๕๕๗].

ก าหนดบทบาทของตนเองใหชดเจนในฐานะทเปนผน าสถานศกษา และจ าเปนตองก าหนดบทบาทในการด าเนนงานกบคณะบคคลทมสวนเกยวของเพอใหมการประสานความรวมมอในการท ากจกรรมภายในโรงเรยนรวมกน รวมทงก าหนดบทบาทในการบรหารจดการภาระงานทงหมดของโรงเรยนใหด าเนนไปไดอยางเปนระบบและมความชดเจนในการด าเนนงานตามเปาหมายทไดก าหนดไว นนคอ การพฒนาการเรยนรของผเรยนทงโรงเรยน๖ การจะท าใหไดผลนนจ าเปนอยางยงทผบรหารสถานศกษาตองมแนวทาง หลกทฤษฎ และหลกธรรม เพอน ามาใชเปนกลไกส าคญในการน าไปสการขบเคลอนการพฒนาการบรหารสถานศกษาทงระบบ การบรหารงานใหประสบความส าเรจตามเปาหมายทก าหนดนน ผบรหารแตละคนกมวถทางในการบรหารของตนเองแตกตางกนไปตามความถนด ความรความสามารถ และประสบการณทตนมอย ในเสนทางทหลากหลายนนลวนจ าเปนตองยดถอแนวทางในการด าเนนงานทงสน ทงทเปนแนวคด ทฤษฎทงในประเทศและจากตางประเทศตามทผบรหารการศกษาไดผานการฝก อบรม ประพฤตปฏบตมา รวมทงการวจย เพอศกษาและพฒนารปแบบการฝกอบรมผบรหารสถานศกษา เพอปฏรปการเรยนรในสถานศกษา และเพอจดท าคมอ เอกสาร และสอประกอบการฝกอบรมผบรหารสถานศกษาเพอการปฏรปการบรหารบคลากร ในสถานศกษา๗ พระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงการปฏบต หรอเปนศาสนาแหงความเพยรพยายามหลกธรรมค าสอนของพระพทธเจาจงเนนมงทการปฏบตเปนส าคญ หลกคณธรรมและศลธรรมของพระพทธศาสนาทมผลตอสงคมไทย คอสามารถเขามาพสจนไดดวยตนเองวาอะไรจรง อะไรไมจรง พระพทธศาสนาใหทกคนมาพสจนไดดวยการปฏบตดวยตนเองวาไดผลจรงหรอไม การเลอกหลกธรรมมาปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายในการจะเปนนกบรหารทเกงและด ควรประพฤตปฏบตธรรม ขอปฏบตทเปนหลกส าหรบศกษา คอสกขา ๓ หรอไตรสกขา หลกไตรสกขา หมายถง ขนตอนของการฝกอบรมตนทมล าดบของความเจรญขนตามล าดบตามหลกไตรสกขา คอ ขอทควรศกษา ขอปฏบตทเปนหลกส าหรบศกษา คอ ฝกหดอบรม กาย วาจา ใจและปญญา ใหยงขนไปตามล าดบจนบรรลจดหมายสงสดคอพระนพพาน ประกอบดวย ๑) อธศลสกขา สกขาคอ ศลอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมในทางความประพฤตทางกาย วาจา เชน ศล ๕ ศล ๘ เปนตน ๒) อธจตตสกขา สกขา คอจตอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกหดอบรมจตเพอใหเกดคณธรรมทางใจ เชน สมาธ สตสมปชญญะ เปนตน ๓) อธปญญาสกขา สกขา คอปญญาอนยง ขอปฏบตส าหรบฝกอบรมปญญาเพอใหเกดสมมาทฏฐ เชน ความเชอในเรองกรรม ท าดไดด ท าชวไดชว เปนตน๘ มหลกธรรมในพระพทธศาสนามากมาย ทมความสอดคลองกบหลกการบรหารและ มความเหมาะสมกบงานบรหารในบรบททแตกตางกนไป ส าหรบการวจยครงนผวจยสนใจหลกพทธธรรมทสามารถน าไปประยกตใชกบการบรหารสถานศกษา จงไดเลอกศกษาเฉพาะหมวดธรรมทมความเกยวของโดยตรง และสามารถน าไปใชไดกบการบรหารสถานศกษา คอหลก ไตรสกขา ประกอบดวยศล สมาธ ปญญา และสนใจศกษาความคดเหนของผบรหารสถานศกษาในการน าหลกพทธธรรมไปใชในการบรหารสถานศกษา รวมทง

๖ทศนา แขมมณ และภาษต ประมวลศลปชย, ประสบการณและกลยทธของผบรหารในการปฏรปการเรยนรทงโรงเรยน, (กรงเทพมหานคร : ปกรณศลป พรนตง, ๒๕๔๗), หนา ๒๗. ๗ทพยาพศ คลงแสง, “การบรหารงานตามหลกพรหมวหาร ๔ ของผอ านวยการสถานศกษาในโรงเรยนสงกดเทศบาลนครนครสวรรค”, ปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๓-๔. ๘พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม,พมพครงท ๙, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓), หนา ๑๒๗.

การศกษาทศนะของผบรหารสถานศกษา คร อาจารย ในการประยกตใชหลกพทธธรรมในสถานศกษา ทงนเพอท าใหไดแนวทางการบรหารสถานศกษา โดยมหลกพทธธรรมเปนพนฐานอนจะเปนประโยชนตอผบรหารสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของกบสถานศกษาในการน าหลกไตรสกขาไปประยกตใช วตถประสงค ๑. เพอศกษาสภาพการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ๒. เพอศกษาแนวทางพฒนาการบรหารบคลากรของผบรหารสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร

วธด าเนนการวจย การวจยเรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ” ผวจย ไดด าเนนการตามล าดบขนตอน ดงน ๑. ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยางทใชวจยครงนไดแก ผบรหารและคร โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ จ านวน ๔๔๐ คน ทง ๘ โรงเรยน และใชวธการสมหาขนาดกลมตวอยางจากสตรการค านวณ ของทาโร ยามาเน (Taro Yamane) ไดขนาดกลมตวอยาง จ านวน ๑๒๖ คน

๒. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยในครงน เปนแบบสอบถามทผวจยไดสรางขนมาโดยศกษางานวจยทเกยวของ ปรกษาอาจารยทปรกษา และผเชยวชาญแลวน ามาปรบปรงแกไข ซงแบงแบบสอบถามออกเปน ๔ ตอน ดงน ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน ๓) ดานด ารงรกษาบคลากร และ ๔) ดานวดผลการปฏบตของบคลากร ๓. การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลวจยครงน ผวจยด าเนนการดวยขนตอน ดงน ๑. ผวจยตดตอประสานไปยงคร อาจารย และผบรหารของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนฐานการศกษา มธยมศกษา กรงเทพมหานคร เขต ๑ เพอขอความอนเคราะหรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล ๒. น าแบบสอบถามไปทดลองใชกบกลมประชากรเปาหมาย ๓. เกบรวบรวมแบบสอบถามกลบมาแลวน าไปวเคราะหทางสถตโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตรอยางแพรหลาย

๔. การวเคราะหขอมล ผวจยไดท าการวเคราะหขอมล ประมวลผลขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตร สถตทใชดงน ๑. วเคราะหแบบสอบถามเกยวกบสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถามโดยใชวธหาคาความถ แลวสรปออกมาเปนคารอยละ

๒. วเคราะหแบบสอบถามเกยวกบศกษาแนวทางการพฒนาการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา ของผบรหาร คร อาจารยในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาเฉลยเลขคณต และเบยงเบนมาตรฐาน น าเสนอในรปตารางประกอบค าอธบาย ๓. วเคราะหค าถามความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารบคลากรตามหลกไตรสกขา ของผบรหาร คร อาจารยในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยวเคราะหเนอหาสาระประเดนส าคญ แลวน าเสนอเปนการเขยนแบบความเรยง ๔. การสมภาษณเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ” ๕. สถตทใชในการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลส าหรบการวจยในครงน ใชเครองมอทางคอมพวเตอร โปรแกรมส าเรจรปทางสถตสงคมศาสตร เพอวเคราะหหาคาสถต ดงน ๑. สถตทใชในการวเคราะหขอมลสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ใชการแจกแจงความถหาคารอยละ ๒. สถตทใชในการวเคราะหความคดเหนเกยวกบการบรหารบคลากรสถานศกษาตามหลกไตรสกขา ในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยหาคาเฉลย ( ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เปนรายดานและรายขอ

ผลการวจย

ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบทศนคตของผบรหารและครทมตอการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา มคาเฉลยอยในระดบมาก ดงน ๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ไดแก มความรความเขาใจในวชาชพเปนอยางดสามารถใชค าพดชแจงใหผอนเขาใจและเหนตามได มใจตงมน ดวยอารมณทแนวแนในการแกไขปญหาภายในและภายนอกโรงเรยน ทกปญหา มจตสาธารณกศล คดท าประโยชนเพอสวนรวม ๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน ไดแก เปนผมศลธรรม มการพจารณาคดเลอก สรรหาบคลากรทมความรความสามารถ และมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทบคลากรในโรงเรยนอยางรอบครอบ และมการไตรตรอง คดหาเหตผลทจะน ามาแกปญหาไดอยางถกตอง

๓) ดานด ารงรกษาบคลากร ไดแก แสดงความชนชมแกครอาจารย และบคลากร นกเรยนทไดรบความส าเรจ สามารถชแนะ ตกเตอน สงสอนดวยความหวงด และมนโยบายสงเสรม สนบสนนให อาจารย และบคลากรในโรงเรยนไดรบการเรยนรเพมเตมเพอใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลกปจจบน

๔) ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร ไดแก ตองมความรอบร ความคดทเปนระบบถกตองรอบคอบ สามารถควบคมตนเองใหอยในศลธรรมอยางถกตอง มความรความเขาใจในเหตผล ดชว ถกผด คณโทษ ประโยชนมใชประโยชน รจกคดพจารณา และมการประชมแกไขปญหารวมกนเมอมปญหาการปฏบตงานเพอใหงานส าเรจลลวงไปดวยด

ขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา โรงเรยนประถมศกษาม ดงน

๑) ดานการวางแผนงานบคลากร ควรเปนแบบอยางทดในเรองของการมระเบยบวนยนาเลอมใส ของผใตบงคบบญชา การมภาวะผน าทนาเคารพ มเมตตาธรรม มความเสมอภาคไมเลอกปฏบต มความคดสรางสรรคและทนสมย รเทาทนเหตการณหรอปญหาตางๆ สามารถแกไขปญหาได

๒) ดานการจดบคลากรเขาท างาน มการคดเลอก การสรรหาบคลากรทมความรความสามารถและมคณธรรมในสาขาวชาชพเขามาปฏบตหนาทอยางรอบคอบ สามารถท างานรวมกนเปนทม และควรมการจดเสวนาแลกเปลยนความรความสามารถกบผทรงคณวฒ ผร ผน าชมชน ปราชญทองถนสม าเสมอ

๓) ดานด ารงรกษาบคลากร ใสใจความทกขความสขของคร บคลากร นกเรยน คอยใหความชวยเหลอตามสมควร มการปฏสมพนธกบชมชน โดยเฉพาะการบรการทางวชาการแกสงคม และมการพจารณาความดความชอบ และตดสนลงโทษเมอบคลากรกระท าผดไดอยางยตธรรมโดยปราศจากอคต

๔) ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร มการพจารณาความสามารถตามเกณฑมาตรฐานและมการเลอนขนเงนเดอน สนบสนนครผสอนใหน าประสบการณดานการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน ยกยองชมเชย และมอบประกาศนยบตรเกยรตคณ ใหกบบคลากรดเดนเพอเปนก าลงใจในการปฏบตหนาท

สมภาษณการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขา จากการสมภาษณความคดเหน เกยวกบการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลก

ไตรสกขา มดงน ก. ดานการวางแผนงานบคลากร

มการคดกรองบคลากรทมความรความสามารถ ตรงตามมาตรฐานกฎเกณฑทไดก าหนดเอาไว คอ ตรงตามความถนดในรายวชา หรอต าแหนงทตองการ มความเปนนกวชาการทเหมาะสมรวมถงพฤตกรรม ความรรอบตว ความสามารถพเศษ ทส าคญคอเปนผมคณธรรมเออเฟอเผอแผตอผอน มการผกมตรไมตรทด การเขากบสงคม ทศนคตแนวทางในการท างาน มระเบยบวนย แตงกายสภาพ พดจาสภาพ และมไหวพรบปฏภาณสามารถแกไขปญหาไดอยางถกตองและเหมาะสม การสรรหาบคลากรจะตองมการสอบคดเลอกทงดานทฤษฎ และประการณการท างาน จะตองคดเลอกบคคลผทมความสามารถทงดานวชาการและการจดการเรยนการสอน มประสบการณในการท างาน เพอทจะใหไดบคลากรทมคณภาพ ไมล าเอยงผใดผหนงมกฎเกณฑการสรรหาทถกตองเหมาะสม และไมเหนแกลาภสกการะ มความสอสตวในการคดเลอก มความยตธรรมเปนหลกส าคญในการคดเลอกบคลากรเขามาท างาน การคดเลอกบคคลเขามาท างานนน จะตองมกฎระเบยบในการคดกรอง มกฎเกณฑในการคดเลอก มการสอบสมภาษณประวตการท างาน ทส าคญคอจะตองมความรความสามารถเกยวกบสายงานหรอต าแหนงทตองการ ไมคดเลอกบคคลเขามาท างานดวยความคนเคยหรอความชอบสวนตว จะตองเปนไปดวยกระบวนการทเปนธรรมสจรต ซอสตยตอหนาทไมเหนแกอามส ลาภ สกการะตางๆ มงเนนความสามารถ และประสบการณการท างาน จงจะท าใหองคกรหรอหนวยงาน ไดบคคลทมศกยภาพ สามารถเขาใจเกยวกบงานไดเปนอยางด ท าใหองคกรสามารถด าเนนการได และพฒนาความกาวหนาใหกบองคกร โรงเรยน ไดอยางมประสทธภาพ และการสรรหาบคคลผมความรความสามารถเขามาท างาน ตองคดเลอกจากทงความรความสามารถรวมทงประสบการณการท างาน ระเบยบการคดเลอกทเปนมาตรฐาน เพอคดสรรบคคลคนทเหมาสมกบหนาทต าแหนงนนๆ วามความรความสามารถในหนาทหรอต าแหนงนนๆ มากนอยเทาไร มประสบการณในการท างานหรอไม มการคดและ

แกไขปญหาอยางไรเมอเกดปญหาขน มการบรณาการการท างานอยางไรใหครอบคลม สามารถพฒนาองคกรใหเจรญกาวหนา สรางความมนคงชอเสยงใหกบองคกรได

ข. ดานการจดบคลากรเขาท างาน

ในการจดสรรบคคลเขาท างาน ตองใหตรงตามหนาทและงานทท า ตามความรความสามารถในการท างานนนๆ หรอความถนดในดานของงาน ตรงกบสายงาน ตามความรเกยวกบงานไมจดสรรบคคลเขาท างานทความชอบโดยสวนตว หรอมอคต ตอผใดผหนง มความเปนธรรมในการจดสรร ไมเหนแกอามสตางๆ มความซอสตยยตธรรมตอหนาท ยดกฎระเบยบอยางเครงครดตามมาตรฐานทไดก าหนดไว จงจะท าใหองคกรหรอโรงเรยนมพฒนาการทกาวหนา และมนคงยงยน

การจดสรรบคลากรในการท างานนน จะตองค านงถงความเหมาะสมถกตองตรงตอสายงานตามความรความสามารถของบคคลนน ทส าคญคอการก าหนดมาตรฐานในการจดสรรบคลากรในการท างาน เพราะเปนสงจ าเปนอยางยง ถาจดสรรบคลากรเขาท างานไมตรงสายงานตามทถนดหรอความรความสามารถ จะท าใหงานนนลาชา ไมกาวหนา ในการสรรนจงตองพจารณาเปนพเศษ จะตองคดเลอกตามความเปนจรง โดยยดกฎระเบยบอยางเครงครด ไมเหนแกผใดผหนง โดยมองจากความรความสามารถ ประสบการณ ตามสายงานทก าหนด เชนนกจะท าใหองคกรมพฒนาการความกาวหนาและเขมแขงมนคนตลอดไป การจดสรรบคลากรในการท างาน ตองค านงถงเรองความร ความสามารถ และความถนดของงาน เพราะจะท าใหการด าเนนงานมความกาวหนา สามารถพฒนาการไดเรวกวาการจดสรรบคลากรทไมไดมาตรฐานตามความตองการ การทจดสรรบคลากรเขาท างานทตรงตาม ความร ความสามารถ และความถนด มกจะประสบผลส าเรจมากกวา ท าใหององคกรมความเจรญเตบโตไดเรวทงยงมความมนคง และมมาตรฐานตามทไดก าหนดกดเกณฑเอาไว เมอตรวจสอบเกณฑแลวกสามารถผานเกณฑมาตรฐานตามทตองการ และการจดหาบคคลเขาท างานทตรงสายงาน ท าใหองคกรหรอโรงเรยน มพฒนาการในการด าเนนการไดเรว มมาตรฐาน มความเปนเอกลกษณเอกภาพท าใหองคกรหรอโรงเรยนมความกาวหนาทนสมยตอโลกปจจบน มความเปนผน าทงทางดานการบรหารทวไป และการบรหารงานวชาการ มความส าเรจสง มวฒนาการทมประสทธภาพ และมความสมฤทธผล มากกวาการจดสรรบคลากรในการท างานทไมตรงสายงาน หรอตรงตามประสบการณความถนดของงาน และมมาตรฐานทแตกตางกน การพฒนาการทแตกตางกน มความเตบโตแตกตางกน การจดสรรบคลากรเขาท างานจงควรค านงถง สงดงทกลาวมาแลวเบองตน

ค. ดานด ารงรกษาบคลากร

ควรมการชนชนยนด การมอบรางวล หรอการประกาศเกยรตคณแกครหรอบคลากรทางการศกษาทตงใจท างาน หรอมผลงานทางวชาการดเดน มผลงานดเดนทางวชาการ ผท าคณประโยชนตอสวนรวม เพอเปนขวญและก าลงใจหรอสรางความมนใจใหแกครและบคลากรทางการศกษาใหมก าลงใจในการปฏบตหนาท และการพฒนาสมรรถนะของแตละบคคล ชวยเปนแรงกระตนใหครและบคลากรมความตนตวอยเสมอ สรางขวญและก าลงใจดวยความเสมอภาคกนทกสวน ควรสรางแรงจงใจในการพฒนาครเพอท าหนาทในการสอนการวจย สรางเสรมแรงจงใจคร ในการน าประการณดานการจดการเรยนการสอนมาพฒนาการเรยนการสอน มการสงเสรมทนในการวจยใหไดผลคมคา สงเสรมการแลกเปลยนอาจารยระหวางสถาบน เพอแลกเปลยนและเรยนรประสบการการท างานของสถาบนอน ชวยเสรมแรงในการสรางความกาวหนาและมนใจแกครดวยการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทางวชาการ ควรมการสงเสรมแรงจงใจในการปฏบตหนาทดวยการพจารณาตามความสามารถในการสอนของครเปนเกณฑหนงในการเลอนขนเงนเดอน และการพฒนา

สมรรถนะของแตละบคคล ชวยเปนแรงกระตนใหครและบคลากรมความตนตวอยเสมอ ผบรหารควรมเมตตากรณาชวยเหลอผ อนและผ ใตบงคบบญชาอยางเสมอภาคเทาเทยมกน ควรเปนแบบอยางทดของผใตบงคบบญชาของตน มการยกยองชมเชยผใตบงคบบญชาเมอท าผลงานด และใหค าแนะน าปรกษาแนะแนวทางในการแกไขปญหาตางๆ การใหความไววางใจตอผใตบงคบบญชา และเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดเสนอแนะหรอแสดงความคดเหนดวยใจเปนกลางไมมอคตตอผใตบงคบบญชา และควรมการสงเสรมใหมการประเมนการท างาน การใหกรอบแนวคดในการปฏบตงานทชดเจน การยอมรบในความรความสามารถ ความไววางใจในการท างาน การเคารพการแสดงความคดเหนของครผสอน การใหความไววางใจแกครผสอนใหปฏบตงานทส าคญ ใหการสนบสนนงบประมาณและวสดอปกรณเพออ านวยความสะดวกตามลกษณะและคณภาพของงาน มอบหมายงานทมลกษณะตรงกบความรความสามารถ ก าหนดคณภาพของงานกอนการมอบหมายงานใหปฏบต เปนแบบอยางทดในการแสดงความมงมนและรบผดชอบในการปฏบตงาน แสดงความกระตอรอรนตอประสทธภาพในการปฏบตงาน แสดงความชนชมเมอครผสอนปฏบตงานทไดรบมอบหมายไดส าเรจตามก าหนดเวลา ความกาวหนา สนบสนนใหครผสอนใชความรความสามารถและประสบการณมาใชในการปฏบตงานอยางเตมท

ง. ดานวดผลการปฏบต ของบคลากร

มการวดผลประเมนผลตามระบบมาตรฐานและสามารถตรวจสอบได เกบเปนฐานขอมลในแตละปการศกษา มการพฒนาเครองมอวดผลและประเมนผลตามมาตรฐานและหลากหลาย และมการก ากบตดตามตรวจสอบอยางสม าเสมอ มการจดประชมหารอเพอพฒนาหรอปรบปรงเครองมอวดผลและประเมนผลใหไดมาตรฐานเดยวกน เพอใหไดความเปนจรงแนนอนตรงตามวตถประสงคของการวดผลและประเมนผลในการปฏบตตอหนาทของบคลากร ในการวดผลและประเมนผล ควรมการรายงานผลใหบคลากรไดรบทราบดวยทกครงเมอสนการศกษาทกภาคเรยน เพอใหบคลากรไดรบทราบผลการปฏบตงานวามการพฒนาการอยางไร มจดทควรแกไขอยางไร และเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการแกไขปญหา เพอเปนการรบผดชอบรวมกนทกฝาย เพอน ามาพฒนาในการวดผลและประเมนผลของการปฏบตหนาทของแตละคนตอไป ควรมการน าผลของการวดผลและประเมนผลทกครงมาปรบปรงแกไขในการปฏบตงาน เนนการวดผลดวยการลงมอปฏบตโดยใหบคลากรมสวนรวมในเสนอแนะแนวทางในการปฏบตงานทกครง โดยมการประชมปรกษาหารอกน และยดหลกในการวดผลประผลดวยผลงานจากการทไดปฏบตหนาททตนเองรบผดชอบ มการวากลาวตกเตอน หรอกลาวชมเชยเพอสงเสรมก าลงใจใหผทปฏบตหนาทไดอยางสมบรณ ใหทกฝายมสวนรวมในการแกไขปญหาตางๆ รวมกน และควรมการจดระบบระเบยบของการวดผลและประเมนผล ท าเปนฐานขอมล เพอเปรยบเทยบในแตละปการศกษา แลวน ามาพฒนาปรบปรงใหเปนรปแบบของการวดผลและประเมนผลทสมบรณ ดวยการแกไขในสวนทบกพรองแลวน ามาปรบปรงแกไข และมผ รบผดชอบในการเกบรวบรวมขอมลการวดผลและประเมนผลโดยเฉพาะ ขอมลเลานจะท าใหเกดการตอยอดในสงใหมๆ เกดรปแบบใหม และหลากหลายได ท าใหองคกรหรอโรงเรยนมความกาวหนาทนสมยเทาทนกบโลกปจจบน

สรปผลการวจย จากผลการวจย เรอง “การพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร” พบวา ผบรหารและครมทศนคตตอพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษา ส านกงานเขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร โดยภาพรวมอยในระดบมากทกดาน สะทอนใหเหนวาผบรหารและครมความตระหนกและมความสนใจในการพฒนาการบรหารบคลากรในสถานศกษาตามหลกไตรสกขาโรงเรยนประถมศกษาเปนอยางมาก ซงการบรหารงานบคลากรนนถอวาเปนหวใจส าคญประการหนงในการบรหารงาน มผลกระทบตอขวญก าลงใจของบคลากรและผลสมฤทธตามภารกจขององคกรตางๆ ถงแมการบรหารงานบคลากรจะถกก าหนดโดยตวบทกฎหมายกตาม ในแงของคณธรรมจรยธรรมแลว การบรหารนนจะตองเปนไปดวยความโปรงใสยตธรรมความซอสตยสจรต ถาหากบคลากรขาดหลกธรรมในจตใจแลว การจะปฏบตหนาทตางๆ กคงเปนไดยากหรออาจมความไมโปรงใสล าเอยงและการทจรตฉอโกงเกดขน ดวยเหตนการบรหารงานบคลากรตามหลกไตรสกขาจงเปนแนวทางหนงทสามารถน ามาประยกตใชในการบรหาร เพอกอใหเกดความยตธรรมความโปรงใส ซงจะท าใหการบรหารงานบคลากรประสบผลสมฤทธไดอยางแทจรง

เอกสารอางอง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาบาล. ฉบบมหาจฬาเตปฏก ๒๕๐๐. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๕. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย. ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. . อรรถกถาบาล. ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย, ๒๕๓๙. มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย. พระสตรและอรรถกถา. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :โรงพมพมหามกฏ ราชวทยาลย, ๒๕๓๖. กระทรวงศกษาธการ. แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. ๒๕๕๒–๒๕๕๙). [ออนไลน], แหลงทมา: ttp://www.moe.go.th/websm/2010/jan/003.htm, [๒๘ พฤศจกายน ๒๕๕๗]. คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๕. กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕. ทพยาพศ คลงแสง. “การบรหารงานตามหลกพรหมวหาร ๔ ของผอ านวยการสถานศกษาในโรงเรยนสงกด เทศบาลนครนครสวรรค”. ปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหา จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖. ทศนา แขมมณ และภาษต ประมวลศลปชย. ประสบการณและกลยทธของผบรหารในการปฏรปการเรยนร ทงโรงเรยน. กรงเทพมหานคร : ปกรณศลป พรนตง, ๒๕๔๗. . ปฏรปการเรยนรทงโรงเรยน เรองยากทท าไดจรง. กรงเทพมหานคร: อลฟามเลนเนยม, ๒๕๔๙. ประเวศ วะส. “ยทธศาสตรทางปญญาและการปฏรปการศกษา”, ใน รายงานการประชมเรองวสยทศนและ ยทธศาสตรทางการปฏรปการศกษา:วาระแหงชาต. กรงเทพมหานคร:วฒนาพานช, ๒๕๔๔. พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. พมพครงท ๙, กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓.