เอกสารประกอบการสอนรายวชา

ภาษาไทยเพอการสอสาร GEN 1021

โปรแกรมภาษาและวฒนธรรมไทย

มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

ค ำน ำ

รายวชา GEN 1021 ภาษาไทยเพอการสอสาร เปนรายวชาหมวดศกษาทวไป ของมหาวทยาลยราชภฏ

เชยงราย ซงเรมใชในปการศกษา พทธศกราช 2553 นเปนตนไป โปรแกรมภาษาและวฒนธรรมไทย คณะ

มนษยศาสตร ไดรบมอบใหเปนโปรแกรมหลกในการจดท าเอกสารประกอบการสอนฉบบนขน โดยทาง

คณะกรรมการผจดท าไดเรยบเรยงจากต าราและเอกสารตาง ๆ ทเกยวของกบภาษาไทยเพอการสอสาร ดงปรากฏใน

เอกสารอางองแตละบท

ความส าคญของภาษาไทยในฐานะเปนเครองมอสอสารของคนในชาต โดยเฉพาะการศกษาปญหาและ

แนวทางแกไขปญหาในการสอสารฝกรวบรวมความร ความคด จากการฟง การอาน การสงเกตแลวน ามาเรยบเรยง

เพอแสดงออกถงการสอสารอยางมวจารณญาณและสรางสรรค

อยางไรกตาม นกศกษาจะน าภาษาไทยไปใชใหเกดประโยชนในการสอสารไดนน นกศกษาตองน าทฤษฎ

ไปสการปฏบตอยางจรงจง จงจะประสบผลส าเรจ เพราะภาษาไทยเปนวชามงเนนทกษะความส าเรจจะเกดขนไดก

ดวยการฝกฝนอยางสม าเสมอเทานน

คณะกรรมการผจดท า

1. อาจารยสมหวง อนทรไชย

2. อาจารยสทศน คลายสวรรณ

3. อาจารยเบญจวรรณ สขวฒน

4. อาจารยปฏพนธ อทยานกล

5. อาจารยบญทวา สรชยานกล

6. อาจารยอดสรณ ประทมถน

7. อาจารยวนชนะ จตอารย

8. อาจารยเบญจมาภรณ สรยาวงศ

9. อาจารยสกญญา ขลบเงน

10. อาจารยไกรสทธ จามรจนทรสาขา

11. อาจารยปยมาศ มาวงศ

12. อาจารยบษราคม ยอดชะลด

13. อาจารยอรทย ขนโท

14. อาจารยคนธา กรองแกว

สารบญ

บทท หนา

1 ภาษากบการสอสาร .................................................................................................

ความน า ........................................................................................................... ความหมายและความส าคญของภาษา ............................................................. ความหมายและความส าคญของการสอสาร .................................................... องคประกอบของการสอสาร ........................................................................... ประเภทของการสอสาร ................................................................................... วตถประสงคของการสอสาร ........................................................................... อปสรรคของการสอสารและแนวทางการแกไข .............................................. ความสมพนธระหวางภาษากบการสอสาร ...................................................... สภาพปญหาการใชภาษาไทยในชวตประจ าวน ............................................... แบบฝกหดทายบท .......................................................................................... เอกสารอางอง .................................................................................................

3 4 5 13 19 25 27 30 33 36 37

2 ความรทวไปเกยวกบการสอสารดวยภาษาไทย..........................................................

ลกษณะเฉพาะของภาษาไทย ........................................................................... ความหมายของการใชภาษาไทยเพอการสอสาร ............................................. ความส าคญของการใชภาษาไทยเพอการสอสาร ............................................ ประเภทของการสอสารดวยภาษาไทย ............................................................ ลกษณะทวไปของค าและประโยคในภาษาไทย .............................................. 1. ลกษณะทวไปของค าในภาษาไทย ................................................... 2. ความรเกยวกบประโยคในภาษาไทย ............................................... 3. การใชประโยค ................................................................................ ความรเกยวกบถอยค าส านวนไทย .................................................................. 1. ภาษตและส านวนไทย ...................................................................... 2. ความส าคญของภาษตและส านวน ................................................... 3. การใชภาษาและส านวนในการสอสาร ............................................

40 46 46 47 48 48 58 58 63 63 65 67

ข

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

2 ความรเกยวกบภาพพจนและลลาภาษา .................................................................... ความรเกยวกบระดบภาษา .............................................................................. 1. การแบงระดบภาษา ......................................................................... 2. ปจจยทก าหนดระดบของภาษา ........................................................ แบบฝกหดทายบท .......................................................................................... เอกสารอางอง .................................................................................................

70 75 75 77 78 79

3

การฟงเพอการสอสาร ...........................................................................................

ความหมายของการฟง .................................................................................... ความส าคญของการฟง ................................................................................... กระบวนการฟง .............................................................................................. จดมงหมายของการฟง ................................................................................... ประโยชนการฟง ...........................................................................................

มารยาทในการฟง .......................................................................................... วธฝกฝนและพฒนาทกษะการฟง .................................................................. การฟงอยางมประสทธภาพ ...........................................................................

การฟงในชวตประจ าวน ................................................................................ 1. การฟงการสนทนาในชวตประจ า .................................................... 2. การฟงการอภปราย .......................................................................... 3. การฟงเพลง ...................................................................................... 4. การฟงสารจากสออเลกทรอนกส ..................................................... 5. การฟงโฆษณาสนคา ......................................................................... 6. การฟงขาว ......................................................................................... การจบใจความส าคญสารจากการฟง .............................................................. การวเคราะหและประเมนสารจากการฟงวจารณญาณ ................................... 1. หลกการฟงอยางมวจารณญาณ ........................................................ 2. หลกการแยกขอคดเหนและขอเทจจรงในการฟงสาร ...................... 3. การฟงเพอตดสนใจ .........................................................................

82 83 84 85 86 88 90 92 97 97 98 100 100 101 101 102 104 106 106 107

ค

บทท

3

สารบญ (ตอ)

การประเมนคาสารจากการฟง ......................................................................... แบบฝกหดทายบท ......................................................................................... เอกสารอางอง .................................................................................................

หนา 108 110 111

4

5

การพดเพอการสอสาร ............................................................................................ ความหมายและความส าคญของการพด .......................................................... องคประกอบของการพด ................................................................................ วตถประสงคของการพด ................................................................................. หลกและทฤษฎการพด .................................................................................... ประเภทการพด ............................................................................................... การเตรยมตวของผพด .................................................................................... ลกษณะของการพดใหประสบความส าเรจ ..................................................... แบบฝกหดทายบท .......................................................................................... เอกสารอางอง .................................................................................................

114 119 121 122 123 136 154 158 159

การอานเพอการสอสาร ..........................................................................................

ความหมายและความส าคญของการอาน ........................................................ 162 กระบวนการอาน ............................................................................................ 163 จดมงหมายของการอาน .................................................................................. 164 ประโยชนของการอาน ................................................................................... 165 ประเภทของการอาน ...................................................................................... 166 1. การอานจบใจความ ............................................................................ 166 2. การอานเชงวเคราะห ........................................................................... 168 3. การอานตความ ................................................................................... 170

ง

สารบญ (ตอ)

หนา

ขอบกพรองในการอาน .................................................................................. การอานในชวตประจ าวน ............................................................................... วธฝกฝนและพฒนาทกษะการอาน ................................................................. แบบฝกหดทายบท .......................................................................................... เอกสารอางอง .................................................................................................

172 173 174 176 177

6

การเขยนเพอการสอสาร .........................................................................................

ความหมายของการเขยน ................................................................................ ความส าคญของการเขยน ............................................................................... จดมงหมายของการเขยน ................................................................................ องคประกอบของการเขยน ............................................................................. หลกการเขยน ................................................................................................. ลกษณะการเขยนทด ...................................................................................... ลกษณะของผเขยนทด .................................................................................... การพฒนาทกษะการเขยน ..............................................................................

182 183 184 185 186 187 189 190

การเขยนหนงสอราชการ ................................................................................ 190 การเขยนจดหมายสมคร ................................................................................. 204 การเขยนใบประวตยอ .................................................................................... 207 การเขยนรายงานเชงวชาการ ............................................................................ 209 แบบฝกหดทายบท .......................................................................................... 228 เอกสารอางอง ............................................................................................... 229

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 1 ภาษากบการสอสาร

เนอหาประจ าบท ความน า ความหมายและความส าคญของภาษา ความหมายและความส าคญของการสอสาร องคประกอบของการสอสาร ประเภทของการสอสาร วตถประสงคของการสอสาร อปสรรคของการสอสารและแนวทางการแกไข ความสมพนธระหวางภาษากบการสอสาร สภาพปญหาการใชภาษาไทยในชวตประจ าวน วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. เพอใหสามารถบอกความหมายและความส าคญของภาษาและการสอสารได 2. มความรความเขาใจเกยวกบองคประกอบของการสอสาร 3. มความรความเขาใจเกยวกบประเภทของการสอสารได 4. มความรความเขาใจเกยวกบวตถประสงคของการสอสารได 5. มความรความเขาใจเกยวกบอปสรรคของการสอสารและแนวทางแกไข 6. มความรความเขาใจเกยวกบความสมพนธระหวางภาษากบการสอสาร 5. สามารถท าความเขาใจเกยวกบสภาพปญหาการใชภาษาไทยในชวตประจ าวน วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. ใหนกศกษาท าแบบทดสอบกอนเรยน 2. ใหนกศกษาศกษาเอกสารประกอบการสอน 3. ใหนกศกษาอธบายความหมายและความส าคญของภาษาและการสอสาร 4. ใหนกศกษาอภปรายองคประกอบ ประเภท วตถประสงค ของการสอสาร 5. ใหนกศกษาสรปและยกตวอยางเกยวกบอปสรรคและแนวทางแกไขปญหาของการสอสาร

2

6. ใหนกศกษาสรปและยกตวอยางความสมพนธระหวางภาษากบการสอสาร 7. ใหนกศกษาสรปและยกตวอยางเกยวกบสภาพปญหาการใชภาษาไทยในชวตประจ า ทงทใชสอสารดวยตนเอง และทไดรบจากสอสารมวลชนตางๆ เปนตน 8. ท ากจกรรมทายบทเรยน สอการเรยนการสอน 1. แผนใส (เครองฉายขามศรษะ) 2. Microsoft Power Point 3. วดทศน, VCD, DVD 4. เอกสารประกอบการสอน 5. การท าแบบฝกในระบบ E-Learning การวดผลและประเมนผล 1. จากการอภปรายและการแสดงความคดเหนของนกศกษา 2. จากการตอบค าถามของนกศกษา ทงโดยปากเปลาและการเขยนตอบในกระดาษ 3. จากการสงเกตพฤตกรรมและการรวมกจกรรมในชนเรยนของนกศกษา 4. จากการรวมกจกรรมของนกศกษาทงในหองเรยนและนอกหองเรยน 5. จากท ากจกรรมและการตอบค าถามแบบฝกหด

3

บทท 1 ภาษากบการสอสาร

ความน า มนษยเราคนเคยกบการสอสารมานานจนถอเปนเรองธรรมดา การด ารงชวตของมนษยเรานบตงแตอดตจนถงปจจบน มสงหนงสะทอนใหเหนถงความเจรญกาวหนาอยางตอเนองของมนษยคอ ความสามารถในการใชภาษาเพอการสอสาร ภาษาและการสอสารทเกดขนควบคไปกบความเจรญรงเรองของสงคมมนษย กอใหเกดววฒนาการในดานตางๆ ทมผลตอการด ารงชวตประจ าวน เชน การแลกเปลยนความคดเหนระหวางบคคลหรอกลมบคคล การถายทอดความรสกนกคด การสรางความสมพนธ การขอรอง และการขอความชวยเหลอ รวมทงการน าเสนอขอมลตางๆ ทเกยวของกบตนเองหรอบคคลอน สงเหลานลวนสบเนองมาจากความสามารถของมนษยในการใชภาษาเพอการสอสารแทบทงสน ภาษาทใชเพอการสอสารมลกษณะอยางหนงทเรยกวา “อตลกษณ” คอ ลกษณะเฉพาะของตวเอง ท าใหสงคมมนษยมภาษาพดและภาษาเขยนทใชเพอการตดตอสอสารแตกตางกนออกไป ภาษาและการสอสารจงเกดขนและอยคกบสงคมมนษยตลอดมา ภาษาไดท าหนาทส าคญในฐานะเปนสอกลางทชวยอธบายเรองราวตางๆ ใหผคนในสงคมไดรบทราบ ท าใหเกดการเรยนรและถายทอดสบตอกนมาอยางไมรจกจบ ในชวตประจ าวน มนษยเราเกยวของกบการสอสารตลอดเวลา เพอถายทอดความร ความคด ความรสก ทศนคต และเหตการณตางๆ ทเกดขน โดยใชภาษาเปนสอ เพอใหสงคมเขาใจความหมายตรงกนและอยรวมกนอยางมความสข มระเบยบวนย ภายใตกรอบวฒนธรรมประเพณอนดงาม ผศกษาจ าเปนตองหมนศกษาหาความรเกยวกบภาษาและการสอสารเพอสามารถประยกตใชความรใหเปนประโยชนตอการเรยน การด ารงชวต และการพฒนาอาชพอยางมคณภาพตอไป การศกษาเรยนรเพอใหทราบถงความหมายและความส าคญของภาษา ความหมายและความส าคญของการสอสาร จงมความจ าเปนส าหรบนกศกษาทกคน เพราะจะเปนประโยชนตอการพฒนาองคความรใหเพมพนมากยงขน ชวยใหการใชภาษาเพอการตดตอสอสารกบบคคลอนประสบความส าเรจตามวตถประสงค และชวยเพมประสทธภาพในการสอสาร ดวยภาษาไทยมความส าคญตอคนไทยทกคน มคณคาทบงบอกถงความเปนเอกลกษณเฉพาะตว ชวยสงเสรม

4

ศลปวฒนธรรมอนดงามของไทย และเปนเครองยดเหนยวจตใจของคนไทยทงชาตใหเกดความรกความสามคคอยางนาภาคภมใจ การใชภาษาและการสอสารทมประสทธภาพจะสงผลใหเกดผลสมฤทธทดในการตดตอสอสาร และท าใหผสอสารเกดความเขาใจและมความพงพอใจตอกน แตความเขาใจจะเกดขนไดกตอเมอ ผสอสารมความรความเขาใจในเรองของภาษาและการสอสารอยางรอบดาน ความหมายและความส าคขอองภาษา การทเราตองการศกษาเรองภาษา ใหเกดความรและความเขาใจอยางถองแทนน เราควรท าความเขาใจในความหมายและความส าคญของภาษากอน 1. ความหมายอองภาษา ค าวา “ภาษา” มาจากค าในภาษาสนสกฤต สวนในภาษาบาลใชค าวา “ภาสา” ซงแปลวา พด กลาว หรอบอก นอกจากนไดมผกลาวถงความหมายหรอนยามของภาษาในลกษณะตางๆ ดงน อทย สนธสาร (2521 : 1285) ใหความหมายของภาษาวา ภาษาคอการแสดงความในใจออกมาดวยค าพด หรอลายลกษณอกษร หรออาการอยางหนงอยางใด เพอเปนสอใหผอนเขาใจความหมาย ภาษาจะตองมระเบยบ มความหมาย และเขาใจได ก าชย ทองหลอ (2525 : 1) ไดใหค าจ ากดความไววา “ภาษาแปลตามรปศพทวา ค าพด หรอถอยค า แปลเอาความวา เครองสอความหมายระหวางมนษย ใหก าหนดรความประสงคของกนและกนได โดยมระเบยบค า หรอจงหวะเสยงเปนเครองก าหนด วจนตน ภาณพงศ (2528 : 6) ไดกลาววา “ภาษาคอเสยงพดทมระเบยบและมความหมายซงมนษยใชเปนเครองมอส าหรบสอสารความคด ความรสก ความตองการ และใชในการประกอบกจกรรมรวมกน” คณาจารยสหวทยาลยศรอยธยา (2534 : 6) ใหความหมายของภาษาวา ภาษาคอระบบการใชสญลกษณเพอการสอความหมายทคนในสงคมหนงๆ ตองเรยนรและใชในท านองเดยวกน พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546 : 822) ไดใหความหมายของค าวาภาษาวา เปนค านาม หมายถง ถอยค าทใชพดหรอเขยนเพอสอความของชนกลมใดกลมหนง เชน ภาษาไทย ภาษาจน หรอเพอสอความเฉพาะวงการ เชน ภาษาราชการ ภาษากฎหมาย ภาษาธรรม ; เสยง ตวหนงสอ หรอกรยาอาการทสอความได เชน ภาษาพด ภาษาเขยน ภาษาทาทาง ภาษามอ ; คนหรอชาตทพดภาษานนๆ เชน มอญ ลาว ทะวาย นงหมและแตงตวตามภาษา

5

คณาจารยโปรแกรมวชาภาษาไทย มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย (2548 : 7) ใหความหมายของภาษาวา ภาษาคอเครองมอในการสอสารทใชถายทอดความร ความรสกนกคด ความตองการของมนษยโดยวธการตางๆ อยางมระบบ จนทรเพญ ศรพนธ (2551 : 2) ไดใหความหมายของภาษาวา ภาษาเปนเครองมอทใชในการสอความหมายเพอใหเกดความเขาใจ ความรสก และความตองการซงกนและกน จากค านยามหรอค าจ ากดความของภาษาขางตน สรปไดวา ภาษา หมายถง เครองมอหรอระบบการใชสญลกษณ อาจเปนเสยงหรอกรยาอาการทใชสอความหมายถายทอดความรสกนกคดอนจะกอใหเกดความเขาใจซงกนและกน 2. ความส าคขอองภาษา ภาษาเปนเครองมอทใชในการสอสารของมนษย มความส าคญ ดงน 1. ภาษาเปนวฒนธรรม เปนสงทมนษยคดขนหรอสรางขนและมการถายทอด สบคนและบนทกตอๆ กนมา มการปรบปรงและแกไขใหเขากบสถานการณตางๆ 2. ภาษาเปนสมบตของสงคม เปนตวก าหนดความเปนกลม เปนหม และเปนพวกเดยวกน 3. ภาษาเปนสอ หรอเปนเครองมอใชส าหรบตดตอสอสารกนเพอถายทอดความคด ความร และความรสกระหวางกน 4. ภาษาเปนเครองมอพฒนามนษย ท าใหมคณภาพและด ารงตนอยในสงคมไดดวยความผาสก 5. ภาษาเปนทงศาสตรและศลปทมระเบยบกฎเกณฑและมความงดงามดานเสยงและความหมายอยในตวภาษา ความหมายและความส าคขอองการสอสาร การสอสารเปนกระบวนการขบเคลอนทส าคญของสงคมมนษย และเปนกระบวนการทสมพนธกบชวตในหลายๆ ดาน โดยเฉพาะในการด าเนนชวตประจ าวนและการท างานของมนษย ดวยมนษยจ าเปนตองตดตอสอสารเพอท าความเขาใจระหวางกน ซงยงประโยชนตางๆ ใหเกดขนทงแกตนเองและผอน ในทนจะกลาวถงความหมายและความส าคญของการสอสาร ดงน

6

1. ความหมายอองการสอสาร การสอสารตรงกบค าภาษาองกฤษวา Communication ซงมาจากรากศพทภาษาละตนวา Communis หมายถง รวมกน (Common) ในการใหความหมายของการสอสารน ไดมผใหความหมายไวตางๆ กนมากมาย เนองจากการสอสารมความหมายทกวางขวาง ครอบคลมกจกรรมทกอยางของมนษย การใหความหมายเกยวกบการสอสารจงมความหลากหลายตามภมความร และประสบการณ ในภาพ มมมอง หรอมตทแตกตางกนออกไปของนกวชาการแตละคน (เทพฤทธ เยาวธาน, 2549 : 7) ดงน อรสโตเตล (Aristotle) นกวาทวทยาไดใหความหมายของการศกษาวชาวาทศลป (Rhetoric) หรอการสอสารวา คอการแสวงหาวธการชกจงใจทมอยทกรปแบบ เอดเวรด สะเพยร (Edward Sapir) กลาววา การสอสาร คอ การตความหมายโดยสญชาตญาณตอทาทางทแสดงเปนสญลกษณโดยไมรตว ตอความคด และตอพฤต กรรมของวฒนธรรมของบคคล วอรเรน ดบเบลย วเวอร (Warren W.Weaver) ใหค าอธบายวา ค าวาการสอสาร ในทนมความหมายกวาง ครอบคลมถงกระบวนการทกอยางทจตใจของคนๆ หนงอาจมผลตอจตใจของคนอกคนหนง การสอสารจงไมหมายความแตเพยงการเขยนและการพดเทานน หากแตยงรวมไปถงดนตร ภาพ การแสดงบลเลต และพฤตกรรมทกพฤตกรรมของมนษยอกดวย เจอรเกน รอยช และเกรกอร เบทสน (Jurgen Ruesch and Gregory Bateson) ใหความเหนเกยวกบการสอสารวา การสอสารไมไดหมายความถงการถายทอดสารดวยภาษาพดและภาษาเขยนทชดแจงและแสดงเจตนารมณเทานน แตการสอสารยงรวมไปถงกระบวนการทงหลายทคนมอทธพลตอกน วลเบอร ชแรมม (Wilbur Schramm) กลาวถงการสอสารวา การสอสารคอ การมความเขาใจรวมกนตอเครองหมายทแสดงขาวสาร ชารลส อ ออสกด (Charles E. Osgood) กลาววา ในความหมายโดยทวไปแลว การสอสารเกดขนเมอฝายหนงคอ ผสงสาร มอทธพลตออกฝายหนงคอ ผรบสาร โดยใชสญญาณตางๆ ซงถกสงผานสอทเชอมระหวางสองฝาย สวนต ยมาภย (2536 : 18) กลาววา การสอสาร หมายถง การน าเรองราวตางๆ ท เปนขอเทจจรง ขอคดเหน หรอความรสก โดยอาศยเครองน าไปโดยวธใดวธหนงใหไปถงจดหมายปลายทางทตองการ จนท าใหเกดการก าหนดรความหมายแหงเรองราวนนรวมกนได คณาจารยภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร (2540 : 1) ไดใหความหมายของการสอสารไววา การสอสารคอการตดตอกบบคคลหรอกลมคน โดยมจดประสงค

7

เพอเสนอเรองราวตางๆ อนไดแก ขาวสาร ขอมล ความรสกนกคด ความตองการ ตลอดจนความคดเหนในเรองราวตางๆ ใหบคคลหรอกลมบคคล วรมน ลมมณ และคณะ (2544 : 42) ใหความหมายของการสอสารไววา การสอสารเปนกระบวนการถายทอดสารจากผสงสารไปยงผรบสาร เพอสอความหมายตางๆ ตามความตองการโดยผานสอหรอชองทาง การสอสารมลกษณะเปนทงเครองมอและวธการทท าใหเกดการเปลยนแปลงตอบคคล องคกร และสงคม มธรรมชาตเปนสหวทยาการทจะตองอาศยความรความเขาใจสาขาวชาตางๆ เปนพนฐานใหสามารถเขาใจการสอสารไดกวางขวาง ชดเจน และลกซงยงขน พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546 : 116) ใหความหมายของการสอสารวา การสอสารเปนค านาม หมายถงวธการน าถอยค า ขอความ หรอหนงสอ เปนตน จากบคคลหนงหรอสถานทหนง ไปยงอกบคคลหนงหรออกสถานทหนง ปรมะ สตะเวทน (2546 : 7) กลาววา การสอสารคอ กระบวนการของการถายทอดสาร (Message) จากบคคลฝายหนงซงเรยกวาผสงสาร (Source) ไปยงบคคลอกฝายหนงซงเรยกวาผรบสาร (Receiver) โดยผานสอ (Channel) กอบกาญจน วงศวสทธ (2551 : 4-5) ใหความหมายของการสอสารวา การสอสารหมายถงการสอความหมายใหเกดความเขาใจระหวางกน โดยเปนกระบวนการถายทอดสารระหวางมนษยและใช “ภาษา” เปนเครองมอตดตอระหวางกนดวยวธการตางๆ อนสงผลใหฝายผสงสารและผรบสารเกดความเขาใจไดตรงกน รวมทงยงเปนการแสดงออกซงความรสกนกคด การถายทอดเรองราวตางๆ หรอสงอนใดทมนษยตองการจะน าเสนอไปยงผอน ซงแตละบคคลอาจน าวธการหรอมกระบวนการสอสารทแตกตางกนไปตามความเหมาะสมหรอความจ าเปนทงของตนเองและคสอสาร วเศษ ชาญประโคน (2551 : 2) กลาววา การสอสาร หมายถงการตดตอกนของบคคล เพอถายทอดเรองราว ความร ความคด โดยอาศยสอทงการพด การเขยน ภาษาทาทางและวตถใหเกดการรบรและเขาใจตรงกน สวทย ขาวนอก และคณะ (2551 : 14) กลาววา การสอสารคอ การทมนษยถายทอดความร ความคด หรอประสบการณของตนไปยงบคคลอน และการรบความรความคดจากบคคลอน มาปรบพฤตกรรมของตนเอง โดยกระบวนการของการสอสาร ซงการถายทอดและการรบความร มอย 3 ลกษณะ คอ 1. การใชรหสสญญาณโดยตรง เชน การใชสญญาณเสยง ภาษาพด สญลกษณ ภาษาเขยน ภาษาทาทาง ตลอดจนรหสสญญาณอนๆ ทกระท าโดยตรง ระหวางผสงสารกบผรบสาร

8

2. การใชเครองมอในการถายทอด เปนการสอสารโดยผานเครองมอสอสาร เชน การใชโสตทศนปกรณ วทยกระจายเสยง คอมพวเตอร หรอเครองมอสอสารอนๆ 3. การถายทอดโดยกระบวนการทางสงคม เชน การปฏบตสบทอดทางประเพณ ศาสนา วฒนธรรม และระบบอนๆ ของสงคม จากความหมายตางๆ ดงกลาวขางตน เราจะเหนไดวา มผใหความหมายของค าวา “การสอสาร” ไวตางๆ กน บางคนใหความหมายของการสอสารครอบคลมไปถงพฤตกรรมทไมใชภาษาพดและภาษาเขยนดวย บางคนถอวาพฤตกรรมทกอยางของมนษยทสามารถสอความหมายไดหรอกอใหเกดความหมายไดเปนการสอสารทงสน แมวาผแสดงพฤตกรรมนนจะไมมเจตนาในการสอสารกตาม ในขณะทบางคนมความเหนวาในการสอสารนนผสงสารจะตองมเจตนาทจะท าการสอสาร สาเหตของความแตกตางในเรองค านยามหรอความหมายของการสอสารกเนองมาจาก การสอสารของมนษยนนมความเกยวของกบสาขาวชาตางๆ และไดรบความสนใจศกษาจากบคคลในสาขาวชาตางๆ กน ผ รหรอนกวชาการในแตละสาขาวชาจงมองการสอสารในแงมมทตางกนออกไป ดงนนจงสรปไดวา การสอสาร หมายถง กระบวนการของการตดตอกนโดยมผสง (Source)ฝายหนง สงสาร (Message) ผานสอหรอชองทาง (Channel) ไปยงผรบ (Receiver)อกฝายหนง 2. ความส าคขอองการสอสาร บคคลและสงคมจะเกดการพฒนาได สวนหนงกเนองมาจากมกระบวนการสอสารทด เราจะสงเกตเหนวาการสอสารเขามามบทบาทในชวตประจ าวนของคนเราตลอดเวลา ทงในขณะเมอเราท ากจกรรมเพยงล าพง หรอเมอปฏสมพนธกบบคลอน ในสภาพสงคมปจจบนมการใชการสอสารหลากหลายลกษณะ โดยเฉพาะการใชการสอสารทางอนเทอรเนตผานบรการเครอขายสงคม(Social Network) ตางๆ เชน เฟซบก (Facebook) ยทบ (YouTube) ทวตเตอร (Twitter) ฯลฯ ดงนน การสอสารจงเปนกระบวนการทท าใหเกดการรวมกลมในสงคม ชวยใหคนในสงคมสามารถตดตอสอสารกนไดและน าไปสการพฒนาในทกๆ ดาน ในสภาพสงคมทคนจะตองเกยวของสมพนธกนมากขนเชนปจจบน การสอสารกยงมความส าคญตอบคคลและสงคมมากขน หากคนในสงคมขาดความรความเขาใจในการสอสาร ไมสามารถถายทอดความร ความคด หรอท าใหเกดความเขาใจระหวางกนไดแลว กยอมจะท าใหเกดปญหาตางๆ มากมาย ปญหาทเกดขนกบบคคลและสงคมทกวนน มอยไมนอยทมสาเหตมาจากความลมเหลวของการสอสาร

9

การสอสารนนถอไดวาเปนปจจยส าคญปจจยหนงในชวตของมนษย นอกเหนอจากปจจยสทเปนความจ าเปนเพอความอยรอดของมนษย อนไดแก อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค มนษยอาศยการสอสารเปนเครองมอเพอบรรลวตถประสงคในการด าเนนกจกรรมใดๆ ของตน และเพออยรวมกบคนอนในสงคม การสอสารเปนพนฐานของการตดตอของมนษย และเปนเครองมอส าคญของกระบวนการสงคม ยงสงคมมความสลบซบซอนมากเพยงใด และประกอบดวยคนจ านวนมากเทาใด การสอสารกยงมความส าคญมากขนเทานน การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ อตสาหกรรม และสงคมทน ามาซงความสบสน กอใหเกดความไมเขาใจและความไมแนใจแกสมาชกของสงคม ยอมตองอาศยการสอสารเปนเครองมอเพอแกไขปญหาดงกลาว ดงนนการสอสารจงมความส าคญส าหรบบคคลและสงคม 5 ประการ ดงน 1. ความส าคญตอความเปนสงคม 2. ความส าคญตอชวตประจ าวน 3. ความส าคญตออตสาหกรรมและธรกจ 4. ความส าคญตอการปกครอง 5. ความส าคญตอการเมองระหวางประเทศ 2.1 ความส าคขตอความเปนสงคม การทมนษยสามารถรวมตวกนเปนกลมเปนสงคม นบตงแตการรวมตวกนเปนครอบครว ชมชน เผาพนธ จนกระทงถงการรวมตวเปนสงคมขนาดใหญในระดบประเทศนนล วนอาศยการสอสารเปนพนฐาน กลาวคอการมสงคมมนษยตงแตสงคมดงเดมดกด าบรรพจนกระทงถงสงคมทนสมย เชนปจจบน เกดจากการทมนษยสามารถท าการสอสารเพอใหเกดความเขาใจกน และท าความตกลงกน เพอสรางกฎระเบยบของสงคมใหเปนทยอมรบระหวางสมาชก เพอจะไดอยรวมกนอยางสงบสขเปนสงคม และการทสงคมยงคงด ารงสภาพความเปนสงคมอยไดกเนองจากสมาชกของสงคมใชการสอสารเปนเครองมอในอนทจะรกษาสถาบนตางๆ และกฎเกณฑตางๆ ของสงคมใหเปนทยอมรบและปฏบตกนตอไป หรอแมแตเมอสงคมมการเปลยนแปลงไป คนในสงคมกตองอาศยการสอสารเปนเครองมอในการทจะท าความเขาใจระหวางกน สรางกฎเกณฑใหม เปลยนแปลงทศนคต และพฤตกรรมใหสอดคลองกบสภาพของสงคม ท าใหไดรบรขอมลขาวสาร ความเปนไป และความเปลยนแปลงของสงคมอยตลอดเวลา และใชเปนขอมลในการปรบตวใหเขากบสงคมหรอเหตการณนนๆ ไดอยางเหมาะสมและมความสข

10

2.2 ความส าคขตอชวตประจ าวน การสอสารมบทบาทส าคญตอการด ารงชวตประจ าวนของเรา อาจกลาวไดวาตลอดเวลาทเราตน (ซงเปนเวลาประมาณ 2 ใน 3 ของ 1 วน) เราท าการสอสารอยตลอดเวลา กจกรรมตางๆ ทเราท าประจ าวนนนมการสอสารเขามาเกยวของอยเสมอ ลองพจารณาดตวอยางพฤตกรรมการสอสารของนายเทพฤทธ ดงตอไปน นายเทพฤทธ เปนนกศกษามหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ตนนอนเวลา 6.00 น. เปดวทยฟง (การสอสารมวลชน) จากนนกเขาหองน า ในขณะทอาบน า นายเทพฤทธ กคดถงการบาน (การสอสารภายในบคคล) ทท าเสรจแลวซงจะตองสงอาจารยประจ าวชาภาษาไทยเพอการสอสาร ขณะรบประทานอาหารเชา นายเทพฤทธ กพดคยกบพอแม (การสอสารระหวางบคคล) ระหวางออกเดนทางเพอไปเรยนหนงสอทมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย นายเทพฤทธ ไดเหนปายประกาศและปายโฆษณาตางๆ ทตดตงเรยงรายอยตามเสนทางทขบรถผาน(การสอสารดวยตวหนงสอและภาพ) เมอเดนทางถงหองเรยน นายเทพฤทธ กยมใหเพอนๆ ดวยสหนาทสดใส (การสอสารดวยกรยาทาทาง) จากนนกอานหนงสอวชาภาษาไทยเพอการสอสารและฟงอาจารยประจ าวชาสอนอยางตงใจ เมออาจารยสอนจบเนอหา กเปดโอกาสใหนายเทพฤทธ และนกศกษาในหองเรยนถาม (การสอสารดวยค าพดและการสอสารระหวางบคคล) เสรจจากการเรยน ขณะออกจากหองเรยน เพอนทเพงเลกเรยนอยหองขางๆ กโบกมอและยมให (การสอสารดวยกรยาทาทาง) จากนนกไดโทรศพทพดคยกบปา (การสอสารดวยค าพด) ซงท างานอยททาอากาศยานนานาชาตเชยงราย เสรจจากพดโทรศพทกไปหาเพอนๆ ทชมรมทบนมเบอรวนเพอพบปะพดคยกน (การสอสารดวยค าพด) ถงเวลาอาหารกลางวน นายเทพฤทธกไปท รานอาหารแหงหนงซงอยแถวๆ ถนนทางเขาดานหนามหาวทยาลยราชภฏเชยงราย แลวสงอาหารมารบประทาน (การสอสารดวยค าพด) พอดมเพอนอก 2-3 คนมานงรบประทานอาหารรวมโตะเดยวกนจงคยกนไปดวย (การสอสารระหวางบคคล และการสอสารดวยค าพด) จากนนกกลบไปเรยนในภาคบาย เลกจากเรยนกเดนทางกลบบานเพอชวยพอแมท าการงาน หลงจากทานอาหารมอเยนเสรจก เปดดรายการขาวทางโทรทศน (การสอสารมวลชน) จากขอความขางตนนเปนเพยงตวอยางสมมต ซงสรปจากพฤตกรรมนายเทพฤทธไดวา ในการด ารงชวตประจ าวนของคนนน มนษยตองท าการสอสารอยตลอดเวลาไมในฐานะผสงสาร (พด เขยน แสดงกรยาทาทาง) กในฐานะผรบสาร (ฟง อาน ด) เราทกคนกอยในสภาพเดยวกบนายเทพฤทธ กลาวคอ ตองท าการสอสารตลอดเวลา ไมในฐานะผสงสาร กในฐานะผรบสาร การสอสารในชวตประจ าวนจงมความส าคญตอมนษยเรา ท าใหเราไดรบรวทยาการและความเจรญกาวหนาตางๆ รวมทงรบทราบความคดเหนของบคคลในกลมตางๆ ท าใหเกดการรเรม

11

สรางสรรค การพฒนาตนเอง สงคม ตลอดจนประเทศชาตใหเจรญรงเรองตอไป หากขาดความรหรอทกษะในการสอสาร กอาจสงผลตอการด ารงชวตประจ าวนบกพรองลงไปได 2.3 ความส าคขตออตสาหกรรมและธรกจ ในวงการอตสาหกรรมและธรกจ การปฏบตทางดานเทคโนโลยในการผลต ตลอดจนการพฒนาประสทธภาพในการท างาน ท าใหตองอาศยการสอสารทมประสทธภาพมากยงขน โรงงานอตสาหกรรมเปนสถาบนหนงซงจะตองมความรบผดชอบตอสงคมและประชาชน ลกจางของโรงงานอตสาหกรรมเองกไดมการรวมตวกนเปนองคการในรปของสหภาพแรงงาน เพอทจะใหมพลงในอนทจะตอรองแสดงความตองการของตน และชขอบกพรองของฝายบรหาร นอกจากนนโรงงานอตสาหกรรมยงมความเกยวของกบบคคลภายนอกฝายตางๆ อกหลายฝาย ไมวาจะเปนประชาชนทอาศยอยในบรเวณใกลเคยงกบทตงของโรงงาน ผบรโภคสนคา เจาหนาทของรฐบาล ฯลฯ การด าเนนกจการของโรงงานอตสาหกรรมนนยอมมผลกระทบตอบคคลเหลานไมโดยตรงกโดยออม รวมทงตองอาศยความสนบสนนและความรวมมอจากบคคลเหลานดวย บคคลประเภทตางๆ เหลานเปนบคคลทโรงงานอตสาหกรรมจะตองสรางความสมพนธดวย กจการดานการสอสารแขนงหนงท เรยกวา การประชาสมพนธ (Public Relations) จงไดเกดขน โรงงานอตสาหกรรมไดอาศยการประชาสมพนธเปนเครองมอในการเผยแพรขาวสารเพอลดปญหาความขดแยง สรางความเขาใจทถกตองใหเกดขน และตรวจสอบประชามตหรอความคดเหนของประชาชนกลมตางๆ ทมตอโรงงาน ในแงของการผลต การผลตสนคาของวงการอตสาหกรรมสมยใหมกระท าโดยเครองจกรทนสมยทสามารถผลตสนคาออกมาไดเปนจ านวนมาก (Mass Production) และสนคาประเภทเดยวกนของบรษทหนงกมลกษณะและคณภาพทใกลเคยงกบสนคาของบรษทคแขงขนอนซงมอยหลายบรษท บรษททงหลายจงตองแขงขนกน เพอใหผซอไดทราบวามสนคาของตนอยในตลาด สนคาของตนมลกษณะและคณสมบตอยางไร รวมทงตองการชใหผซอเกดความรสกวา สนคาของตนแตกตางจากสนคาของคแขงอยางไรบาง เชน มคณภาพดกวา เดนกวาสนคาของคแขง มอายการใชงานทยาวนานกวาคแขง เปนตน ผลทตามมากคอการใชการโฆษณา (Advertising) เปนเครองมอในการเผยแพรขาวสารเกยวกบสนคาและชกจงใจใหประชาชนซอสนคา ดงจะเหนไดในปจจบนวาการโฆษณาสนคาไดเปนไปอยางแพรหลายและกวางขวาง ตงแตสนคาประเภทของกนของเดกไปจนกระทงถงสนคาประเภทบาน รถยนต และเครองใชไฟฟาทมราคาแพง โดยอาศยสอตางๆ เชน ปายโฆษณาตามอาคาร ปายโฆษณาขางรถและทายรถโดยสารประจ าทาง การโฆษณาทางหนงสอพมพ นตยสาร วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน ภาพยนตร และอนเทอรเนต

12

ในดานตวผบรหารงานของบรษทอตสาหกรรมเอง กตองมบทบาทในการสอสารท าหนาทในการบรหารคนโดยอาศยการสอสารเปนเครองมอ และควรมการสอสารทดเพอความส าเรจในการด าเนนงาน กจกรรมทางการสอสารทกลาวมาน ลวนกอใหเกดประสทธภาพในการท างานรวมกน ตลอดจนเปนการสรางความสมพนธทดตอผรวมงานทกระดบชน อนจะกอใหเกดความสามคค รวมแรงรวมใจ ลดปญหาความขดแยงทกอใหเกดผลเสยตอการผลตในอตสาหกรรมและธรกจตางๆ 2.4 ความส าคขตอการปกครอง ในการปกครอง ไมวาจะเปนการปกครองในระบอบใดหรอการปกครองในระดบใดนบตงแตการปกครองทองถนไปจนถงการปกครองในระดบชาต ยอมมผเกยวของอย 2 ฝายคอ ผปกครองและผถกปกครองหรอประชาชน ผปกครองยอมมภาระผกพนทจะตองปฏบตตอผถกปกครองหรอประชาชน เพอสรางความเจรญใหแกสงคม และสรางความผาสกแกประชาชน ผปกครองจ าเปนตองมกฎหมาย มอ านาจในการบงคบใชกฎหมาย เพอสรางความเปนระเบยบในสงคม และบรรลเปาหมายทตงไว การจะกระท าเชนนนไดกตองอาศยการสอสารเปนกลไก หรอเครองมอทส าคญ ในการด าเนนการปกครองรฐบาลมความจ าเปนทจะตองเผยแพรขาวสารใหประชาชนไดรบทราบและเขาใจ เพอใหเกดความรวมมอและการปฏบตตามนโยบายและกฎเกณฑทรฐบาลไดก าหนดไว นอกจากการเผยแพรขาวสารแลวรฐบาลยงมความจ าเปนในการทจะไดรบทราบถงความรสกนกคด และความตองการหรอประชามตของประชาชนดวย เพอทจะไดใชเปนแนวทางในการด าเนนนโยบายของรฐบาลใหสอดคลองกบประชามตในกรณของการปกครองระบอบประชาธปไตย หรอเพอควบคมประชามตไมใหเบยงเบน หรอตอตานนโยบายของรฐบาลในกรณของการปกครองในระบอบเผดจการ จากความจ าเปนดงกลาว จงท าใหรฐบาลหรอผปกครองตองจดตงหนวยงานทางดานการสอสารขน เพอท าหนาทในดานการเผยแพรขาวสาร และการส ารวจหรอควบคมประชามต หนวยงานทางดานการสอสารเหลาน มความรบผดชอบในการจดวธการสอสารและก าจดการสอสารทสญเปลา เพอปรบปรงใหการสอสารมประสทธภาพ อนจะเออประโยชนตอการด าเนนการปกครองของฝายรฐบาลหรอผปกครอง 2.5 ความส าคขตอการเมองระหวางประเทศ ในการด าเนนงานดานการเมองระหวางประเทศกยอมมความจ าเปนตองอาศยการสอสารเปนปจจยทส าคญเชนเดยวกน เราจะเหนไดวาเนองจากเหตผลทางดานการสอสาร และเหตผล

13

ทางดานการเมอง จงท าใหสงคมโลกในปจจบนเปนสงคมทแคบ พฒนาการของเทคโนโลยทางการสอสารชวยท าใหประเทศตางๆ สามารถตดตอแลกเปลยนขาวสารและความคดเหนกนไดโดยสะดวกและรวดเรว ในท านองเดยวกนปจจยทางดานการเมอง อนไดแก ระบอบการปกครอง แนวความคด และผลประโยชนของประเทศชาตกท าใหเกดการรวมตวของประเทศตางๆ เขาดวยกนเปนกลมๆ การรวมกลมตามอดมการณทางการเมอง ความมนคงและการทหาร ตลอดจนการเศรษฐกจ เปนตน เพอผลในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศและนโยบายการเมองระหวางประเทศ ประเทศตางๆ จงจ าเปนตองมหนวยงานทรบผดชอบดานการสอสาร เพอเผยแพรขาวสารเกยวกบประเทศของตน เพอสรางความเขาใจอนดกบประเทศอนๆ เพอชกจงใหไดรบการสนบสนนจากประเทศอน และเพอศกษาถงความรสกนกคดของประชาชนในประเทศอนทมตอประเทศตน หนวยงานส าคญทรบผดชอบดานการสอสารส าหรบการเมองระหวางประเทศ ไดแก กระทรวงการตางประเทศ และสถานทตประจ าการยงประเทศตางๆ ซงด าเนนการจดการสอสารใหเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะทางจตใจ สงคม และวฒนธรรมของประชาชนชาตตางๆ ซงมความแตกตางไปจากตน โดยอาศยการสอสารชนดตางๆ เพอสรางความสมพนธและความเขาใจทดตอกน การสอสารมความส าคญส าหรบคนทกคน ส าหรบองคกรทกองคกร ส าหรบสงคมทกสงคม ยงในยคโลกาภวตน หรอยคเทคโนโลยสารสนเทศนดวยแลว การสอสารยงเปนสงทจ าเปนและมความส าคญมากยงขน ทงนเพราะพฒนาการทางเทคโนโลยดานการสอสาร เชน อนเทอรเนต (Internet) โทรศพทเคลอนท (Mobile Phone) การประชมทางไกลผานวดทศน (Video Conference) ฯลฯ เปนไปอยางรวดเรว สะดวก และเขาถงกนไดงายมากกวาแตกอน จากทไดกลาวมาจะเหนไดวาการสอสารมความส าคญในทกระดบ ตงแตระดบบคคล สงคม ประเทศ รวมไปถงระดบโลก องคประกอบอองการสอสาร ในการสอสารแตละครงนนมใชจะประกอบเพยง ผพดและผฟงเทานน ยงตองประกอบสวนอนอนทเรยกวา องคประกอบของการสอสาร เพอใหการสอสารแตละครงประสบความส าเรจตามวตถประสงคทผพดตงไว จงควรท าความเขาใจเรององคประกอบของการสอสาร องคประกอบของการสอสาร คอ สวนทน ามาประกอบกนเพอท าใหเกดการสอสาร หาก

ขาดองคประกอบใดองคประกอบหนงแลว จะท าใหการสอสารนนไมสมบรณ (กอบกาญจน วงศว

สทธ. 2551: 15) ซงการสอสารมองคประกอบทส าคญ 5 ประการ ดงน

14

1. ผสงสาร (Sender) คอ บคคลหรอหนวยงานทเปนผสรางและถายทอดสารตางๆ

ไปยงผรบ ดวยวธการพด การเขยน การใชกรยาทาทาง หรอสญลกษณอนๆทสามารถแปล

ความหมายได ซงผสงสารทดควรมจดประสงคทชดเจนในการสอสาร มความรความเขาใจใน

เนอหาทประสงคจะถายทอดไปยงผรบ ควรวเคราะหความสามารถและความพรอมของผรบสาร

และรจกเลอกใชวธการสอสารทเหมาะสมกบเรอง โอกาส และความสามารถของผรบสารดวย

2.สาร (Message) คอ เรองราวหรอขอความทผสงสารตองการถายทอดใหผรบ

สารไดรบร ซงอยในรปภาษาหรอสญลกษณทสามารถสอความหมายไดเขาใจตรงกน ซงสารจะ

ประกอบดวยสวนส าคญ ๓ สวน คอ

2.1รหสของสาร (Message Codes) ไดแก ภาษา สญลกษณหรอสญญาณ

ทมนษยคดขน เพอแสดงออกแทนความคดหรอขอเทจจรงตางๆ รหสของสารนนสามารถจ าแนกได

เปน ๒ ประเภทใหญ คอ รหสของสารทใชค าพด (verbal message codes) ไดแก ภาษาทมนษยสราง

ขนเพอสอความหมาย และรหสของสารทไมใชค าพด (nonverbal message codes) ไดแก ระบบ

สญลกษณ สญญาณ หรอเครองหมายใดๆ ทไมเกยวของกบการใชถอยค า เชน อากปกรยา ธง

ไฟสญญาณตางๆ เปนตน

2.2เนอหาของสาร (Message Content) หมายถง มวลความรและ

ประสบการณทมนษยตองการจะถายทอด แลกเปลยนเพอใหเกดความเขาใจรวมกน ลกษณะเนอหา

ของสารม ๒ ประเภท ไดแก สารประเภทขอเทจจรง คอ เนอหาทกลาวถงความจรงตางๆทมอยใน

โลก สามารถตรวจสอบความถกตองได และสารประเภทขอคดเหน เปนสารทมเนอหาแสดงถง

ความรสก แนวคด และความเชอของผสงสาร ซงไมสามารถตรวจสอบไดวาเปนจรงหรอไม อาจท า

ไดเพยงแคประเมนความสมเหตสมผล หรอความเปนไปไดของสารเทานน

2.3การจดสาร (Message Treatment) คอ การเรยบเรยง ล าดบความ การ

เลอกระดบความยากงาย และรปแบบการใชภาษา เพอใหผรบสารสามารถเขาใจในเนอหาของสาร

ไดตรงตามความตองการของผสงสาร

15

3.สอหรอชองทางสงสาร (Channel or Medium) สอหรอชองทางสงสาร หมายถง

สงทท าหนาทน าสารไปยงผรบสาร สวนต ยมาภย. (2546:11-12) ไดจ าแนกประเภทของสอท

มนษยใชในการสอสารออกเปน 5 ประเภท ดงน

3.1 สอบคคลหรอสอมนษย ไดแก โฆษก ผเลานทาน ตวแทนเจรจา บรษไปรษณย พอสอ แมสอ ผสอขาว ทต เปนตน 3.2 สอธรรมชาต ไดแก เสยง แสง การจองมองหนา การตบมอเรยก กระแอม การไอ บรรยากาศรอบตว 3.3 สอสงพมพ ไดแก หนงสอ หนงสอพมพ นตยสาร ภาพ แผนพบ ใบปลว ใบประกาศ – ใบแจงความ 3.4 สออเลกทรอนกส ไดแก วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน โทรศพท แถบบนทกเสยง ดาวเทยมสอสาร เปนตน 3.4 สอเฉพาะกจ คอ สอทท าหนาทในวงจ ากดเฉพาะเรองใดเรองหนง

เชน ปายชอถนน ปายโฆษณาตามทสาธารณะ จารก ผประกาศ จดหมาย รวมไปถงการจดกจกรรม

บางอยาง เชน นทรรศการ การประชม การแสดงนานาชนดทงทเปนพนบาน และทเปนสากล การ

จดงานตามเทศกาล เชน งานเทศนมหาชาต การจดงานวนคนสเหยา การแขงขนกฬา เปนตน

4. ผรบสาร (Receiver) คอ บคคลทเปนจดหมายปลายทางในกระบวนการ

สอสาร ผรบสารอาจเปนคนเดยวหรอหมคณะกได มบทบาทในการก าหนดรความหมายตาม

เรองราวทผสงสารสงผานสอมาถงตน และมปฏกรยาตอบสนองตอผสงสาร ซงการสอสารจะ

ประสบผลส าเรจไดนน กตอเมอผรบสารไดพฒนาตนเองใหเปนผมเจตนาชดเจน มทศนคตทดตอผ

สงสาร พยายามท าความเขาใจกบสารทไดรบ มความรทางภาษาด มความสามารถในการคดและ

รบรความหมายทผสงสารตองการถายทอด รวมทงสามารถแสดงปฏกรยาตอบสนองผสงสารได

5.ปฏกรยายอนกลบ (Feedback) คอ การเปลยนแปลงทาทและพฤตกรรมของผรบ

สารเมอไดรบสารนนวาพอใจหรอไมพอใจ เชน การพยกหนา การยม สหนาเฉยเมย เปนตน

ปฏกรยายอนกลบนบางทกเรยกวา ผลของการสอสาร ซงสามารถแบงไดเปน 2 ชนด คอ ผล

ทางบวก (positive feedback) เชน เมอผพดท าหนาทสงสารเรองราวไปยงผฟง และผฟงแสดงความ

สนใจในเรองทฟง ตงใจฟง พยกหนาเหนดวยเปนครงคราว ใบหนายมแยม หวเราะ ปรบมอ เปนตน

16

และผลทางลบ (negative feedback) เชน การทผฟงแสดงกรยาทาทางเบอหนาย หาวนอน สหนา

เครงเครยด ไมเขาใจในสงทฟง เปนตน

ปฏกรยายอนกลบหรอผลของการสอสารนบเปนองคประกอบหนงทส าคญใน

กระบวนการสอสาร ไมวาจะเปนการสอสารระหวางบคคล สอสารกลมเลก กลมใหญ หรอการ

สอสารมวลชน เพราะเปนตวบงชถงผลของการสอสารในแตละครงวาผรบสารมความรสกนกคด

อยางไรตอสารทไดรบนน และท าใหองคประกอบของการสอสารครบบรบรณ คอ มการสอสารทง

จากผสงสารและผรบสารทเรยกวา Two – way communication หรอการสอสารสองทาง ซงสามารถ

เขยนออกมาเปนแผนภมไดดงน

ปฏกรยายอนกลบ

แผนภมท 1 แสดงองคประกอบของการสอสาร

ทมา : ศภรศม ฐตกลเจรญ.2546: 54

องคประกอบของการสอสารนนเปนเรองส าคญอยางหนงแกนกศกษา ในฐานะผท านาท

สงสารและผรบสาร น าความรเรององคประกอบของการสอสารไปใชในชวตประจ าวน และใชใน

การประกอบอาชพไดอยางเหมาะสม และมประสทธภาพตอไป

ผสงสาร สาร สอ/ชองทางการสอสาร ผรบสาร

17

ตวอยางแสดงการพจารณาองคประกอบอองการสอสาร

ตวอยางท 1 ต ารวจจราจรเปานกหวดและโบกมอใหประชาชนผใชถนนทสแยกหนาราชภฏเชยงราย ผสงสาร คอ ต ารวจจราจร สาร คอ ความหมายจากเสยงนกหวด และการโบกมอ สอ/ชองทาง คอ เสยงนกหวดและการโบกมอ ผรบสาร คอ ประชาชน (บรเวณ) แยกหนาราชภฏเชยงราย

ตวอยางท 2 นกศกษาชมการสาธตการท าอาหารนานาชาต เนองในวนมนษยศาสตร ของคณะ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

ผสงสาร คอ ผด าเนนกจกรรมสาธตอาหารนานาชาต คณะ

มนษยศาสตร

สาร คอ เนอหาการท าอาหารนานาชาต

สอ/ชองทาง คอ การสาธต (ท าใหดเปนตวอยาง)

ผรบสาร คอ นกศกษาทมาชมงานวนมนษยศาสตร

5. บรบทของการสอสาร หมายถง สงทอยแวดลอม หรอก ากบอยโดยรอบ

พฤตกรรมการสอสารของมนษย เปนเครองชวยใหมนษยก าหนดรความหมาย เกดความเขาใจใน

พฤตกรรมนน

สวนต ยมาภย. (๒๕๔๖ : ๒๗) ไดอธบายวา การสอสารของมนษยนน มใชจะประกอบดวยผสงสาร สาร สอ และผรบสารเทานน แตยงตองเกดขนภายใน “บรบท” อยางใดอยางหนงดวย ซงบรบทของการสอสาร มดงน 5.1 ความเปนมา (History) หมายถง เบองหลงความเปนมาของบคคลทกระท าการสอสาร เชน แรงจงใจ ภาระหนาท ความรบผดชอบ ธรกจ ทศนคต ความร ประสบการณ ตลอดจนเหตการณตางๆ ทเกยวของและสมพนธภาพระหวางผสงสารและผรบสารทผานมาแลวดวย

18

5.2 ภาวะแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม(Socio and Cultural Setting) สงคม

หมายถง สภาพการด ารงชวตทเกยวของพงพากนระหวางบคคลในดานตางๆ เชน ความเกยวของ

ผกพนในครอบครว ชมชน สถาบน และประเทศชาต สวนวฒนธรรม หมายถง แบบแผนทงท

เปนรปธรรมและนามธรรมของการด ารงชวตอยในสงคม เชน แบบแผนการแตงกาย การแสดงกรยา

อาการ อาหารการกน ทอยอาศย ความเชอ คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ การเขาใจบรบท

ทางสงคมและวฒนธรรม จะชวยใหเขาใจพฤตกรรมการสอสารของผคนในสงคมนนๆ และท าให

การสอสารนนบรรลผลตามความมงหมาย

5.3 ภาวะแวดลอมทางกายภาพ (Physical Setting) ประกอบดวยธรรมชาต

สถานท วตถ บคคล แสง เสยง กาลเวลา และสภาพทางอตนยม เชน ฤดกาล อณหภม และความชน

ของอากาศ ลกษณะทางกายภาพนเปนเงอนไขส าคญตอการสอสาร หากภาวะแวดลอมทาง

กายภาพไมเอออ านวย การสอสารอาจกระท าไมได เชน การประชาสมพนธขอความรวมมอ

ประชาชนใหชวยกนประหยดน า ไฟฟา ยอมกระท าเมอเขาฤดรอน และเกดปญหาความแหงแลง

การตดปายโฆษณาสาธารณะมกเลอกตดตามรมถนน ทางแยก เหนออาคารสถานท หรออยใน

ต าแหนงทแลเหนไดชดเจน การโฆษณาขายเครองปรบอากาศมกกระท าในชวงฤดรอน เปนตน

สวนการสอสารทไมประสบผลส าเรจ เนองจากภาวะแวดลอมทางกายภาพเปนอปสรรค เชน เกด

เสยงรบกวนท าใหการสอสารไมชดเจน ไมราบรน คลนรบกวนทางวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน

โทรศพท อากาศทรอนหรอหนาวจดมผลตออารมณ ความรสกของผสอสารในขณะนน เปนตน

ประเภทอองการสอสาร การสอสารของมนษยเรานนจ าแนกออกไดเปนหลายประเภท แตละประเภทมลกษณะทแตกตางกนออกไป อยางไรกตามในสถานการณการสอสาร (Communication Situation) หนงๆ นน อาจเรยกชอไดหลายๆ ชอ หรออาจจดเปนประเภทของการสอสารไดหลายประเภท สดแทแตวาเราจะใชอะไรเปนเกณฑในการพจารณา ในทนจะแสดงการจ าแนกประเภทของการสอสารโดยใชเกณฑในการจ าแนกทส าคญ 5 เกณฑ(เทพฤทธ เยาวธาน, 2549 : 24) ดงน 1. เสนทางการไหลของขาวสาร 2. จ านวนของผท าการสอสาร

19

3. ภาษาหรอสญลกษณ 4. การเหนหนากน 5. ความแตกตางระหวางผสงสารกบผรบสาร 1. การจ าแนกประเภทอองการสอสารโดยใชเสนทางการไหลอองอาวสารเปนเกณฑ เกณฑแรกทสามารถน ามาใชในการจ าแนกประเภทของการสอสารกคอ การจ าแนกโดยใชเสนทางการไหลของขาวสารเปนเกณฑ แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. การสอสารทางเดยว (One-Way Communication) คอ การสอสารทขาวสารจะถกสงจากผสงไปยงผรบในทศทางเดยว โดยไมมการตอบโตกลบจากฝายผรบ เชน การสอสารผานสอ วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน หนงสอพมพ การออกค าสงหรอมอบหมายงาน โดยฝายผรบไมมโอกาสแสดงความคดเหน ซงผรบอาจไมเขาใจขาวสาร หรอเขาใจไมถกตองตามเจตนาของผสง และทางฝายผสงสารเมอไมทราบปฏกรยาของผรบสารจงไมอาจปรบการสอสารใหเหมาะสมได การสอสารแบบนท าไดรวดเรว จงเหมาะส าหรบการสอสารในเรองทเขาใจงาย ในสถานการณของการสอสารบางอยาง มความจ าเปนตองใชการสอสารทางเดยว แมวาเรองราวทสอสารจะมความซบซอนกตาม เชน กรณผรบและผสงไมอาจพบปะ หรอตดตอสอสารกนไดโดยตรง อาจใชการสอสารแบบกลมใหญและการสอสารมวลชนชวยแพรกระจายขอมลขาวสารไปสผรบไดอยางรวดเรว 2. การสอสารสองทาง (Two-Way Communication) คอ การสอสารทมการสงขาวสารตอบกลบไปมาระหวางผสงสารและผรบสาร ดงนน ผท าการสอสารแตละฝายจงเปนทงผสงและผรบในขณะเดยวกน ผท าการสอสารมโอกาสทราบปฏกรยาตอบสนองระหวางกน ท าใหทราบผลของการสอสารวาบรรลวตถประสงคหรอไม และชวยใหสามารถปรบพฤตกรรมในการสอสารใหเหมาะสมกบสถานการณ ตวอยางการสอสารแบบสองทาง เชน การพบปะพดคยกน การพดโทรศพท การออกค าสงหรอมอบหมายงาน โดยฝายรบมโอกาสแสดงความคดเหน การสอสารแบบนจงมโอกาสประสบผลส าเรจไดมากกวา 2. การจ าแนกประเภทอองการสอสารโดยใชจ านวนอองผท าการสอสารเปนเกณฑ การจ าแนกประเภทของการสอสารโดยใชจ านวนของผท าการสอสารเปนเกณฑ เปนการจ าแนกโดยค านงถงจ านวนของบคคลทเขามาเกยวของกบสถานการณการสอสาร (Communication Situation) หนงๆ วา มผท าการสอสาร (ทงในฐานะผสงสารและในฐานะผรบสาร) จ านวนมากนอยเทาใด แบงออกไดเปน 5 ประเภท คอ

20

1. การสอสารภายในบคคล (Intrapersonal Communication) 2. การสอสารระหวางบคคล (Interpersonal Communication) 3. การสอสารกลมใหญ (Large Group Communication) 4. การสอสารในองคการ (Organizational Communication) 5. การสอสารมวลชน (Mass Communication) 2.1 การสอสารภายในบคคล (Intrapersonal Communication) เปนการสอสารของบคคลคนเดยว เกดขนภายในตวของบคคล ท าหนาทเปนทงผสงสารและผรบสาร โดยมระบบประสาทสวนกลาง (Central Nervous System) ควบคมการสอสารและเปนตวท าใหการสอสารเกดขน ท าหนาทเปนผสงสารและผรบสาร ประสาทสวนทท าหนาทเปนผสงสารเรยกวา “Motor Skills” ซงประกอบดวยกลไกในการออกเสยง (Vocal Mechanisms) ท าใหเกดเสยงพด เสยงรองไห เปนตน ระบบกลามเนอทมอ (Muscle Systems in Hand) ท าใหเกดตวหนงสอ ภาพ เปนตน ตลอดจนระบบกลามเนอในสวนอนๆ ของรางกายซงท าใหเกดกรยาทาทาง ในขณะทประสาทสวนทท าหนาทเปนผรบสารเรยกวา “Sensory Skills” ซงประกอบดวยกลไกในการไดยน (Hearing Mechanisms) และประสาทตาในการมองเหน เปนตน เราจะเหนไดวาแมในตวบคคลคนเดยว การสอสารกมขนไดโดยอาศยหลกทวา มผสงสารและผรบสาร ซงในกรณของการสอสารภายในบคคลนม Motor Skills เปนผสงสาร และ Sensory Skills เปนผรบสาร ตวอยางของการสอสารภายในบคคล ไดแก การพดกบตวเอง การรองเพลงฟงคนเดยว การเขยนจดหมายแลวอานตรวจทานกอนสง การคดถงงานทจะท า เปนตน 2.2 การสอสารระหวางบคคล (Interpersonal Communication) ประกอบดวยบคคลตงแต 2 คนขนไป ท าการสอสารกนในลกษณะททงผสงสารและผรบสารสามารถแลกเปลยนสารกนไดโดยตรง (Direct) และเปนการสอสารแบบตวตอตว (Person-to-Person) ดงนนการสอสารระหวางบคคลจงเกดขนไดทงในกรณทคน 2 คนท าการสอสารกน เชน การพดคยกนระหวาง 2 คน การเขยนจดหมายถงกน และการพดโทรศพทกน เปนตน ในขณะเดยวกนการสอสารระหวางบคคลอาจประกอบไปดวยคนจ านวนมากกวา 2 คนกได หากคนเหลานนสามารถท าการสอสารกนได ในลกษณะททงผสงสารและผรบสารสามารถแลกเปลยนขาวสารกนไดโดยตรง (Direct) และเปนแบบตวตอตว (Person-to-Person) อยางไรกตามการสอสารซงประกอบดวยคนจ านวนมากกวา 2 คนนนจะตองสามารถคงลกษณะของการแลกเปลยนขาวสารกนไดโดยตรง (Direct) ระหวางผสงสารกบผรบสาร จงจะถอวาเปนการสอสารระหวางบคคล

21

2.3 การสอสารกลมใหญ (Large Group Communication) เปนการสอสารทประกอบดวยคนจ านวนมากซงมารวมอยในทเดยวกนหรอใกลเคยงกน แตเนองจากจ านวนคนทมาท าการสอสารกนนนมจ านวนมากเกนไป จงท าใหไมเขาลกษณะของการสอสารระหว างบคคลเพราะในการสอสารกลมใหญน โอกาสทผสงสารและผรบสารจะแลกเปลยนขาวสารกนไดโดยตรงนนมอยนอย รวมทงลกษณะของการสอสารแบบตวตอตวกเปนไปไดยาก ตวอยางของการสอสารกลมใหญ ไดแก การอภปรายในหอประชม การพดหาเสยงเลอกตง การสอนทมผเรยนจ านวนมากจนตองจดผเรยนอยในหลายๆ หองเรยนโดยอาศยสอการสอนเขามาชวยในการสอน เชน โทรทศนวงจรปด และการใชเครองขยายเสยง เปนตน 2.4การสอสารในองคการ (Organizational Communication) เปนการสอสารระหวางผท เปนสมาชกขององคการหรอหนวยงานท เปนทางการ (Formal or Complex Organization) ซงจดตงขนโดยมวตถประสงค วสยทศน พนธกจ และนโยบายทชดเจน มการจดองคการ มการแบงงานกนท า เพอปฏบตภารกจขององคการหรอหนวยงานใหบรรลเปาหมาย เนองจากในการจดองคการนน มการแบงสายงานและล าดบขนของความรบผดชอบและการบงคบบญชา ดงนนลกษณะของการสอสารในองคการจงจ าเปนตองจดใหสอดคลองกบโครงสรางขององคการดวย โดยปกตการสอสารในองคการจะประกอบไปดวย การสอสารระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา (Upward and Downward Communication) การสอสารระหวางผรวมงานในระดบเดยวกน (Horizontal Communication) และการสอสารระหวางผปฏบตงานทอยคนละสายงานกนและตางระดบกน (Diagonal Communication) ตวอยางของการสอสารในองคการ ไดแก การสอสารในบรษท การสอสารในโรงงานอตสาหกรรม การสอสารในหนวยงานราชการ โรงเรยน มหาวทยาลย โรงพยาบาล เปนตน 2.5 การสอสารมวลชน (Mass Communication) เปนการสอสารทถายทอดความรขาวสารโดยสอมวลชน (Mass media) ไปยงผรบทมจ านวนมาก มความแตกตางกนและไมเปนทรจกของผสงสาร โดยผสงสารจะปฏบตงานในรปขององคการทสลบซบซอน มการแบงงานกนท าอย างกวางขวางและมค าใชจ ายในการด า เนนกจการคอนขางสง เชน การส อสารโดยวทยกระจายเสยง หนงสอพมพ วทยโทรทศน นตยสาร ภาพยนตร และการสอสารทางอนเทอรเนต การสอสารประเภทนอาจท าใหปฏกรยาการโตตอบเกดขนไดยากและชากวาการสอสารประเภทอน อยางไรกตามอาจกลาวไดวาการสอสารมวลชน เปนผลผลตของความกาวหนาในดานเทคโนโลย และววฒนาการของการตดตอสอสารของมนษย ซงเกดมาจากการคดคนหาเครองมอในอนทจะถายทอดขอมลขาวสารไปยงมวลชนจ านวนมาก เพอใหไปถงประชาชนผรบสารในเวลาเดยวกน

22

หรอไลเลยกน สารทสงออกไปมลกษณะเปนสาธารณะ มความรวดเรวและไมยงยน เปนการสอสารทมความเหมาะสมส าหรบสงคมทมการขยายตว และมความสลบซบซอนของกลมคนภายในสงคม สอมวลชนจะท าหนาทเปนตวกลางในการน าสารจากตนตอหรอแหลงขาวไปสทงประชาชนและรฐบาลหรอจากรฐบาลไปสประชาชน และจากประชาชนไปสรฐบาล ดวยการน าเสนอขาวสารและเหตการณตางๆ ทสามารถไปแสวงหามาไดจากแหลงขาว วธการน าเสนอนนอาจน าเสนอในรปของการแสดงความคดเหนกได โดยเหตนการสงสารผานการสอสารมวลชนซงไมอาจก าหนดตวผรบสารไดแนชดดงกลาวน จงตองมการกลนกรองใหดกอนการน าเสนอ มฉะนนอาจเกดผลเสยหายหรอเกดการแปลความหมายไปในทางทผดเพยนได ผทท างานในองคกรดานการสอสารมวลชนจงตองมความเปนกลางในการน าเสนอ มความรบผดชอบสง ค านงถงความถกตองเปนหลกปฏบต และยดมนในจรรยาบรรณวชาชพอยางเครงครด 3. การจ าแนกประเภทอองการสอสารโดยใชภาษาหรอสขลกษณเปนเกณฑ การจ าแนกประเภทของการสอสารตามเกณฑน แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 3.1 การสอสารเชงวจนภาษา (Verbal Language Communication) หมายถง การสอสารดวยการใชภาษาพด หรอภาษาเขยนในการสอสาร หวใจส าคญของการสอสารประเภทนอยทการใชภาษาพด หรอภาษาเขยนในการสอสารเทานน ยกตวอยางเชน การพดคยกนดวยภาษาไทย การเขยนจดหมายถงกนดวยภาษาไทย การพดคยกนดวยภาษาองกฤษ การตดตอกนดวยจดหมายเปนภาษาองกฤษ ฯลฯ เปนตน 3.2 การสอสารเชงอวจนภาษา (Non-Verbal Language Communication) หมายถง การสอสารโดยใชรหสหรอสญลกษณอยางอน ทไมใชภาษาพดหรอภาษาเขยนในการสอสาร ยกตวอยางเชน ภาษาทาทาง การแสดงออกทางใบหนา สายตา ตลอดจนถงน าเสยง ระดบเสยง ความเรวในการพด รหสหรอสญลกษณทใชในการสอสารเชงอวจนภาษา ม 6 อยาง คอ เวลา (Time) เนอทหรอระยะ (Space) กรยาอาการ (Action) สงของ (Object) ลกษณะทางรางกาย (Physical Characteristics) และปรภาษา (Paralanguage) 4. การจ าแนกประเภทอองการสอสารโดยใชการเหนหนากนเปนเกณฑ การจ าแนกประเภทของการสอสารในลกษณะน จะพจารณาวาผสงสารกบผรบสารเหนหนากนหรอไมในขณะทท าการสอสารกน แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 4.1 การสอสารแบบเฉพาะหนา (Face-to-face Communication) หมายถง การสอสารทผสงสารและผรบสารสามารถเหนหนาซงกนและกนได ในขณะทท าการสอสารกน

23

สามารถสงเกตเหนกรยาทาทางของฝายตรงขามไดโดยตรงทนท การสอสารลกษณะนผรบสารจะมโอกาสหลกเลยงการรบขาวสารในขณะนนไดยาก ตวอยางของการสอสารประเภทน ไดแก การพดคยกนระหวางคน 2 คน หรอคนหลายๆ คนตอหนากน การประชมกลมยอย การเรยนการสอนในหองเรยน เปนตน 4.2 การสอสารแบบมสงสกดกน (Interposed Communication) การสอสารลกษณะนผสงสารไมสามารถเหนหนากนได เพราะอยหางไกลจากกนดวยระยะทางและสถานท ทงสองฝายไมสามารถสงเกตเหนกรยาทาทางของกนและกนได เพราะมสงสกดกนระหวางผสงสารกบผรบสารตวอยางของการสอสารประเภทน ไดแก การเขยนจดหมายถงกน การพดกนทางโทรศพท การสงเอสเอมเอส (SMS) หรอเอมเอมเอส (MMS) การสงโทรพมพ การสอสารทางหนงสอพมพ วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน หรอการสอสารกนทางจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) เปนตน 5. การจ าแนกประเภทอองการสอสารโดยใชความแตกตางระหวางผสงสารกบผรบสารเปนเกณฑ การจ าแนกประเภทของการสอสารในลกษณะนค านงถงความแตกตางในเรองเชอชาต วฒนธรรม และประเภทของผสงสารกบผรบสารเปนเกณฑในการจ าแนกเปน 3 ประเภท คอ 5.1 การสอสารระหวางเชอชาต (Interracial Communication) การสอสารประเภทนเปนการสอสารระหวางผสงสารกบผรบสารทมความแตกตางกนในเรองเชอชาต ประเทศบางประเทศมพลเมองประกอบดวยคนหลายเชอชาต เชน ในสหรฐอเมรกามทงคนผวขาว ผวด า คนเชอชาตจน เมกซกน อตาเลยน และยว ในมาเลเซยมทงคนจน มาเลย และอนเดย ซงแตละเชอชาต กมความเปนอย มความคด และมประเพณของตนแตกตางกนไป การสอสารระหวางคนตางเชอชาตกนนยอมมปญหามากกวาการสอสารระหวางคนเชอชาตเดยวกน ดงจะเหนไดจากปญหาทางสงคมและการเมองในประเทศเหลาน ซงเกดจากความแตกตางกนในเรองเชอชาต กอให เกดปญหาเชอชาต ปญหาชนกลมนอย ปญหาการแบงแยกดนแดน ปญหาการแบงแยกสผว เปนตน อาจกลายเปนปญหาลกลามใหญโตจนถงขนเกดสงครามกลางเมองกเปนได เราจงตองใชความรอบคอบและระมดระวงในการสอสาร 5.2 การสอสารระหวางวฒนธรรม (Cross-cultural or Intercultural Communication) การสอสารประเภทนเปนการสอสารระหวางผสงสารกบผรบสารทมความแตกตางกนทางวฒนธรรม การสอสารระหวางวฒนธรรมนเกดขนไดทงในระหวางคนทอยในประเทศเดยวกน แตมวฒนธรรมทแตกตางกน เชน คนภาคเหนอ คนภาคกลาง คนภาคใต และคน

24

ภาคอสานของประเทศไทย ยอมมวฒนธรรมแตกตางกนออกไป นอกจากนนการสอสารระหวางวฒนธรรมยงเกดขนไดระหวางคนทเปนประชาชนของประเทศตางกนไดดวย เชน การสอสารระหวางคนไทยกบคนอเมรกน การสอสารระหวางคนไทยกบคนซาอดอาระเบย ฯลฯ ซงทงสองฝายมวฒนธรรมทแตกตางกน อยางไรกตาม การสอสารระหวางวฒนธรรมในปจจบน จะมขอบเขตในการอธบายทกวางขวางมากยงขน เนองจากโลกไดเปลยนแปลงไป เทคโนโลยทางการสอสารมความเจรญกาวหนา มการตดตอสอสารของคนทมวฒนธรรมตางกนคอนขางมาก เชน บรษทขามชาตทมคนตางชาตเขามาบรหารงาน การน าเอาชนงานโฆษณาของคนทมความแตกตางดานวฒนธรรมจากตางประเทศเขามาเผยแพรในประเทศไทย กเปนการสอสารระหวางวฒนธรรมดวยเชนกน 5.3 การสอสารระหวางประเทศ (International Communication) เปนการสอสารระดบชาตระหวางคนทเปนประชาชนของประเทศตางกน ลกษณะของผทท าการสอสารระหวางประเทศน มลกษณะเปนทางการมากกวาการสอสารระหวางวฒนธรรม ผทท าการสอสารท าหนาทเปนตวแทนของประเทศของตน เชน นกการทต ตวแทนของรฐบาล ขาราชการ การประชมของคณะผแทนประเทศตางๆ ในองคการสหประชาชาต เปนตน ผท าการสอสารมพนธะและความรบผดชอบตอชอเสยงและผลประโยชนของประเทศชาต ในปจจบนการสอสารระหวางประเทศมขอบเขตครอบคลมและกวางไกลมาก เนองจากเครอขายการสอสารของโลกมการพฒนาเปลยนแปลงไป องคกรตางๆ ระดบประเทศไดใชสอทมขดความสามารถและศกยภาพในการตดตอสอสารสงและครอบคลมพนทกวางขวาง ท าใหโลกมลกษณะท เ รยกวาโลกาภวตน (Globalization) โลกทกวางใหญไพศาลถกยนยอเขามารวมกนดวยเครองมอและเทคโนโลยทางการสอสาร วตถประสงคอองการสอสาร การทคนเราท าการสอสารกนนน ผสงสารกบผรบสารจะมวตถประสงคในการสอสาร ซงจะเปนสวนส าคญทท าใหการสอสารประสบความส าเรจ โดยทวไปแลวเราพอสรปไดวา ผสงสารและผรบสารมวตถประสงคทแสดงความตองการในการสอสาร ดงตอไปน 1. วตถประสงคอองผสงสาร ในการท าการสอสารผสงสารมวตถประสงค ดงน 1) เพอแจงใหทราบ (Inform) ซงหมายความวา ในการท าการสอสารนนผสงสารมความตองการทจะบอก แจง หรอชแจงขาวสารเรองราว เหตการณ ขอมล หรอสงอนใดใหผรบสารไดรบทราบหรอเกดความเขาใจ 2) เพอสอนหรอใหการศกษา (Teach or Educate) ซงหมายความวา ผสงสารมความตองการทจะสอนวชาความรหรอเรองราวทมลกษณะเปนวชาการ เพอใหผรบสารไดรบความรเพมขนจากเดม

25

3) เพอสรางความพอใจหรอใหความบนเทง (Please or Entertain) ซงหมายความวาในการสอสารนนผสงสารมความตองการทจะท าใหผรบสารเกดความรนเรงบนเทงใจจากสารทตนสงออกไป ไมวาจะในรปของการพด การเขยน หรอการแสดงกรยาทาทาง 4) เพอเสนอหรอชกจงใจ (Propose or Persuade) ซงหมายความวา ผสงสารไดเสนอแนะสงใดสงหนงตอผรบสาร และมความตองการชกจงใจใหผรบสารมความคดคลอยตามหรอยอมรบปฏบตตามการเสนอแนะของตน 2. วตถประสงคอองผรบสาร ในการท าการสอสารผรบสารมวตถประสงค ดงน 1) เพอทราบ (Understand) ซงหมายความวา ในการเขารวมกจกรรมทางการสอสารนน ผรบสารมความตองการทจะทราบเรองราวขาวสาร เหตการณ ขอมล หรอสงอนใดทมผแจงหรอรายงาน หรอชแจง หากขาวสารทไดรบทราบนนเปนของใหมกท าใหผรบสารไดขาวสารเพมเตม หากขาวสารทไดรบทราบนนเปนสงทตนไดเคยทราบมากอน กเปนการยนยนความถกตองของขาวสารทตนมอยใหเกดความมนใจยงขน ในทางตรงกนขาม หากขาวสารทไดมาใหมขดแยงกบขาวสารทตนมอยเดม ผรบสารกจะไดพจารณาวาขาวสารใดมความนาเชอถอหรอมความถกตองมากกวากน 2) เพอเรยนร (Learn) ซงหมายความวา การแสวงหาความรของผรบสารจากการสอสาร ลกษณะของสารในกรณน มกจะเปนสารทมเนอหาสาระเกยวกบวชาความรและวชาการเปนการหาความรเพมเตม และเปนการท าความเขาใจกบเนอหาสาระในการสอนของผสงสาร 3) เพอหาความพอใจ (Enjoy) ซงหมายความวา โดยปกตคนเรานนนอกจากตองการจะทราบขาวคราว เหตการณ และศกษาหาความรแลว เรายงตองการความบนเทง ตองการการพกผอนหยอนใจดวย ดงนน ในบางโอกาสในบางสถานการณคนเราในฐานะผรบสารจงมความตองการทจะแสวงหาสงทสามารถสรางความขบขน บนเทง และความสบายใจใหแกตนเองดวย 4) เพอกระท าหรอตดสนใจ (Dispose or Decide) ซงหมายความวา ในการด าเนนชวตประจ าวนของคนเรานน สงหนงทเราตองกระท าอยเสมอกคอการตดสนใจกระท าการอยางใดอยางหนง ในการตดสนใจของเรานน มกจะไดรบการเสนอแนะหรอชกจงใจใหกระท าอยางนนอยางนจากบคคลอนอยเสมอ ทางเลอกในการตดสนใจของเราขนอยทวาขอเสนอแนะนนๆ มความนาเชอถอและเปนไปไดเพยงใด รวมทงอาศยจากขาวสาร ขอมล ความร ความเชอ และประสบการณทเราสงสมมาเปนเครองมอในการตดสนใจของเรา จะเหนไดวา ทงผสงสารและผรบสารตางมวตถประสงคของตนเอง มความตองการของตนเอง เมอใดกตามทวตถประสงคหรอความตองการของทงสองฝายสอดคลองกน การสอสารกประสบผลส าเรจ ทงสองฝายตางบรรลวตถประสงค ในทางตรงกนขาม หากวตถประสงคหรอความตองการของทงสองฝายไมสอดคลองกนหรอขดแยงกน การสอสารกประสบความลมเหลว ดงนน จงสรปวตถประสงคของผสงสาร และวตถประสงคของผรบสารในการสอสารได ดงน

26

ตารางท 1 แสดงวตถประสงคอองผสงสารและวตถประสงคอองผรบสาร วตถประสงคอองผสงสาร วตถประสงคอองผรบสาร 1.เพอแจงใหทราบ (Inform) 2.เพอสอนหรอใหการศกษา (Teach or Educate) 3.เพอสรางความพอใจหรอใหความบนเทง (Please or Entertain) 4.เพอเสนอหรอชกจงใจ (Propose or Persuade)

1.เพอทราบ (Understand) 2.เพอเรยนร (Learn) 3.เพอหาความพอใจ (Enjoy) 4.เพอกระท าหรอตดสนใจ (Dispose or Decide)

ทมา : เทพฤทธ เยาวธาน, 2549 : 22 อปสรรคอองการสอสารและแนวทางการแกไอ การสอสารในแตละครงไมไดประสบผลส าเรจทกครงไป มอปสรรคหลายประการทท าใหการสอสารไมบรรลวตถประสงคในบางสถานการณ เพอใหการสอสารแตละครงประสบความส าเรจตามวตถประสงคนน จงควรศกษาอปสรรคของการสอสารและแนวทางการแกไข ใชเปนตวอยางการแกไขปญหาการสอสารตอไปใน 1. อปสรรคอองการสอสาร 1.1 อปสรรคทเกดจากผสงสาร จดเรมตนของการสอสารอยทผสงสาร ถาผสงสารขาดความรความเขาใจทเพยงพอตอการสอสารแลว การสอสารยอมจะขาดประสทธผล ผสงสารทดจงตองมความพรอมในการสอสารโดยเปนบคคลทมความนาเชอถอ มความรในสารทจะสอออกไป เขาใจในวตถประสงคของการสงสาร มทศนคตทดตอทกองคประกอบของการสอสาร ควบคมความรสกและความเชอมนของตนเองในขณะสอสารได และพฤตกรรมการแสดงออกในการสอสารมความสอดคลองกบเนอหาสาระของสาร 1.2 อปสรรคทเกดจากสาร คณภาพและปรมาณของสาร ลกษณะความเหมาะสมและความตอเนองของเนอหาสาร ความหมายของสารทแตกตางกน การจดล าดบและประเภทของสาร ความแนนอนชดเจนและถกตองของสาร การเลอกสรรสาร การใชภาษาทเหมาะสม สารทขดตอความคดความเชอและคานยม สารทมเนอหาสลบซบซอน ลวนแลวแตเปนอปสรรคของการสอสารทเกดจากสารทงสน

27

1.3 อปสรรคทเกดจากชองทางการสอสาร การใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสม อปสรรคทเกดจากสภาพแวดลอมหรอสถานการณในขณะทท าการสอสารไมด เชน ผดกาลเทศะ หรอเกดสงรบกวนทางดานกลไกของชองทางการสอสาร (Mechanical Noise) เปนตน 1.4 อปสรรคทเกดจากผรบสาร จดสนสดของการสอสารอยทผรบสาร อปสรรคทเกดจากผรบสารเนองมาจากการเลอกในการสอสาร (Selectivity in Communication) ไมวาจะเปนการเลอกเปดรบ (Selective Exposure) การเลอกใหความสนใจ (Selective Attention) การเลอกรบรและเลอกตความ (Selective Perception and Interpretation) และการเลอกจดจ า (Selective Retention) การเลอกทกลาวมาน ขนอยกบดลยพนจของผรบสารเปนส าคญ นอกจากน พนฐานความร ความสามารถ ประสบการณ ความพรอม ความสนใจ ความรบผดชอบ และอารมณของผรบสารยงมผลตอการสอสารดวย 2. แนวทางการแกไอ 2.1 การแกไอทผสงสาร ผสงสารทดควรจะมคณลกษณะ ดงน 1.ทกษะในการสอสาร ซงหมายถง ความช านาญ หรอความสามารถในการสอสาร 2.ทศนคตในการสอสาร ซงจะเปนตวก าหนดทาทของผสงสารในการสอสาร ผสงสารจะประสบความส าเรจในการสอสารเพยงไร ขนอยกบทศนคตทมตอตนเอง ทศนคตทมตอสาร และทศนคตทมตอผรบสาร 3.ระดบความร หากผสงสารมความรในเนอหาสาระของเรองทจะสอสารและความรเกยวกบกระบวนการสอสารไดดเพยงใด ความแจมชดและความเขาใจทปรากฏกบผรบสารยงมประสทธผลดเพยงนน 4.ความเขาใจในสถานภาพของระบบสงคมและวฒนธรรม การทผสงสารมความเขาใจในสถานภาพของระบบสงคมและวฒนธรรมไดเปนอยางด ยอมจะท าใหเขามอทธพลตอการสอสารไดมาก เพราะผสงสารสามารถปรบใชหรอดดแปลงวธการสอสารใหเหมาะสมตอการยอมรบของผรบสารได 2.2 การแกไอทสาร สารทดควรจะมคณลกษณะ ดงน 1.สารนนจะตองมงถงผรบสารและไดรบความสนใจจากผรบสาร

28

2.สารตองมสญลกษณทแสดงถงความเหมอนกนของผสงสารและผรบสารเพอแลกเปลยนความหมายใหกนและกนไดเปนทเขาใจอยางชดเจน 3.สารตองเราความตองการของผรบและแนะน าวธการทผ รบสารจะไดรบการตอบสนองความตองการ เชน การโฆษณาสนคา นอกจากจะเนนเราความตองการของผรบสาร โดยท าใหเกดความอยากซอแลว ผสงสารจะตองบอกถงวธซอหรอสถานทซอดวย 4.สารตองแนะน าวธทผ รบสารทจะตอบสนองความตองการของตนตามความเหมาะสมกบสถานการณของกลม สอดคลองกบครรลองวถชวตของกลม (Canalizing) 2.3 การแกไอทสอหรอชองทาง ชองทางการสอสารทดควรจะมคณลกษณะ ดงน 1.ความเหมาะสมของสอกบผสงสาร ซงหมายถง การเขากนไดกบความสามารถ ความช านาญในการใชสอประเภทนนๆ ของผสงสาร เชน ผสงสารเปนผทมความสามารถในดานการเขยนหนงสอกควรเลอกวธการเขยนในการสอสาร หรอหากผสงสารมความสามารถหรอมความถนดในการใชสอคอมพวเตอรกควรใชสอคอมพวเตอรตามทตนถนด 2.ความเหมาะสมของสอกบเนอหาของสาร ซงไดแก ระดบความสามารถของสอแตละประเภททจะเปนตวกลางซงสามารถถายทอดขาวสาร เนอหา อารมณ และความรสกนกคดตางๆ ของผสงสารไดด และผรบสารกสามารถรบรสารทถกสอออกมานนไดดเชนกน 3.ความเหมาะสมของสอกบผรบสาร ซงไดแก ความสามารถในการเขาถงสอประเภทตางๆ ของผรบสาร เชน สอสงพมพ ผรบสารจะตองมความสามารถในการอานออกเขยนได จงจะสามารถรบขาวสารจากสอประเภทนได 4.ความเหมาะสมของสอกบสภาพแวดลอม ซงหมายถงการเขากนไดของสอหรอสมรรถนะของสอทจะสามารถสงสญญาณหรอขอมลไดดกบสภาพแวดลอมของการสอสารทเปนอยในขณะนน 5.ความเหมาะสมของสอกบปจจยดานเงนทน ซง เปนปจจยทคอนขางส าคญโดยเฉพาะในปจจบนทอปกรณและเครองมอการสอสารททนสมยมกมราคาแพง สอแตละประเภทจะมคาใชจายหรอการลงทนทแตกตางกน 2.4 การแกไอทผรบสาร ผรบสารทดควรจะมคณลกษณะ ดงน 1.ทกษะในการสอสาร ผรบสารจะตองมความสามารถหรอช านาญในทกษะการสอสาร

29

2.ทศนคตในการสอสาร ทศนคตดงกลาวประกอบดวยทศนคตตอตนเอง ตอสารและตอผสงสาร 3.ระดบความร ความรเปนสงทมอทธพลตอการรบรและแปลความหมายของสารเปนอยางมาก ขณะเดยวกนถาผรบสารมความรในดานกระบวนการของการสอสารดวย การสอสารกยงจะมประสทธผลมากขนดวย 4.ความเขาใจในสถานภาพของระบบสงคมและวฒนธรรม ผรบสารเปนสมาชกของสงคมคนหนงเชนเดยวกบผสงสาร ถาทงสองมความร ความเขาใจ และประสบการณโดยเฉพาะกรอบแหงการอางองรวมกน (Common Frame of Reference) การสอสารจะมประสทธผลมาก ความสมพนธระหวางภาษากบการสอสาร มนษยใชภาษาเปนเครองมอส าคญในการสอสารถงกนและกน ภาษากบการสอสารจงมความสมพนธเกยวของกนอยางแยกไมออก ในทนจะกลาวถงความสมพนธระหวางภาษากบการสอสาร 3 ดาน ไดแก ความสมพนธดานความหมาย ความสมพนธดานวตถประสงค และความสมพนธดานบทบาทและหนาท 1. ความสมพนธดานความหมาย ความหมาย ซงเกดขนในกระบวนการใชภาษากบการสอสาร คอ ความพยายามทจะเขาถงเนอแทของภาษา เพอใหเกดความเขาใจและรบรตรงกน การศกษาความสมพนธระหวางภาษากบการสอสารในสวนทเกยวกบความหมาย พอสรป (ปน อะทะเทพ และคณะ, 2551 : 55) ไดดงน 1. ภาษา คอ เสยงหรอกรยาอาการทท าความเขาใจกนได ค ากลาวนสะทอนใหเหนวามนษยใชภาษาเปนเครองมอในการสอความถงกนและกน ดวยค าพด ถอยค า หรอกรยาอาการทมความหมาย ภาษาทใชในการตดตอสอสารระหวางกนจงมความสมพนธโดยตรงกบความหมายทงนเพอความเขาใจรวมกน กลาวคอทงผพดและผฟงจะตองมความเขาใจรบรตรงกน และสามารถพดตอบโตกนได ดงนน ความสมพนธทเกดขนระหวางภาษากบการสอสารกคอ ขอตกลงรวมกนของเจาของภาษาวาตองการใหเสยงพดหรอกรยาอาการทผใชภาษาสอออกมานนท าหนาทแทนความหมายเกยวกบเรองใดนนเอง 2. การสอสาร คอ การตดตอกนระหวางมนษยดวยวธการตางๆ ซงจะท าใหฝายหนงรบรความหมายของอกฝายหนงแลวเกดผลตอบสนอง ค ากลาวนแสดงนยของการสอสารไว 3 ประการ คอ

30

1) การตดตอกนระหวางมนษยไมวาจะดวยวธการใดกตาม เรยกอยางเปนทางการวา “สอ” หมายถงท าการตดตอใหถงกน ชกน าใหรจกกน 2) การรบรความหมายรวมกน เปนจดประสงคหลกของการตดตอกนของมนษย ซงตองอาศยหนงสอหรอขอความทมความหมาย เรยกอยางเปนทางการวา “สาร” ฉะนนการรบรความหมายรวมกนระหวางผสงสารและผรบสาร จงขนอยกบคณลกษณะส าคญของสารซงประกอบดวยสวนส าคญ 2 สวน ไดแก เนอหาและภาษา 3) การตอบสนองตอกน เปนผลทสบเนองตามมาหลงจากทผรบสารไดท าความเขาใจและรบรความหมายของสารทตดตอมาถงตนแลว และหากสามารถท าความเขาใจและรบรความหมายไดอยางถกตองตรงกนโดยครบถวนแลว ผรบสารกจะปรบเปลยนพฤตกรรมของตนไปตามทผสงสารก าหนดจดมงหมายไว แตการแสดงปฏกรยาตอบสนองตอสารของผรบสารแตละคนจะแตกตางกนไปตามธรรมชาตของการรบร และอาจไมสมฤทธผลตามเจตนารมณของผสงสารกได ดงนน ความสมพนธในสวนทเกยวของกบความหมายดงกลาวน จงเปนปจจยส าคญ ทผใชภาษาและผท าการสอสารตองใสใจเปนพเศษ เพราะหากสามารถใชสารหรอขอความทมความหมาย สอไปยงอกฝายหนงซงเปนผรบรสารไดอยางถกตองชดเจน กจะท าใหเกดผลสมฤทธทดดวยกนทงสองฝาย 2. ความสมพนธดานวตถประสงค การใชภาษาเพอการตดตอสอสารในแตละยคสมย ไดสงผลใหสงคมมนษยมความเจรญกาวหนาขนอยางรวดเรว เพราะการสอสารมขอบเขตกวางขวาง มหลายระดบซบซอน มทงทใชค าพดและไมใชค าพด และแทรกซมอยเกอบทกสวนของแบบแผนการด ารงชวตของมนษย ภาษากบการสอสารจงมความส าคญตอมนษยทกระดบ ท าใหเกดความเขาใจรบรตรงกน และท าใหมนษยอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข ขนตอนการใชภาษาทเกดขนในสงคมมนษยทกระดบ สะทอนใหเหนความสมพนธดานวตถประสงคซงมกจะซอนอยภายใน กลาวคอ เพอบงบอกถงความในใจ บอกเลาความตองการ ถายทอดความร ความคด และทศนคตของผใชภาษาหรอผท าการสอสารซงสามารถสรป ดงน 1) เพอใหความรและขอมลขาวสาร 2) เพอใหความสข ความบนเทง และความสบายใจ 3) เพอใหเกดความคดรเรมสรางสรรคสงใหมๆ 4) เพอใหเกดการตดตอประสานงานและสรางสรรคงานรวมกน

31

3. ความสมพนธดานบทบาทและหนาท บทบาทและหนาทของผใชภาษาหรอผท าการสอสาร เปนสงส าคญทเกดขนควบคกนไปตลอดเวลา ในขณะทการสอสารก าลงด าเนนไปอยอยางตอเนองนน บคคลผไดรบบทบาทตามองคประกอบของการสอสาร กจะปฏบตหนาทของตนไปตามบทบาททไดรบ ทงนเพอเพมประสทธภาพของการสอสารใหสมบรณยงขน ผสงสารและผรบสารจงควรศกษาความสมพนธในดานบทบาทและหนาท ดงน 1.บทบาทและหนาทของผสงสาร 1)มความรเกยวกบสารหรอเนอหาทตนตองการจะสอไปยงผรบสาร และรจกเลอกใชภาษาทตนจะสอไปถงผรบสารไดอยางถกตอง 2)ก าหนดจดมงหมายของเนอหา และมเจตนาทแนชดทจะใหผรบสารไดรบทราบเรองราวของตน 3)ค านงถงความสามารถ และความพรอมในการรบรสารของผรบสารทตนตองการจะสอสารดวย ซงพจารณาไดจากพนความร ประสบการณ และทศนคตของผรบสารเปนหลก 4)มความจรงใจ ปรารถนาด มน าใจ และมใจทเปดกวางยอมรบฟงความคดเหนของผรบสาร 5)รจกเลอกใชสอไดอยางเหมาะสมตอการน าเสนอสาร โดยค านงถงปจจยทางดานเวลาและความคมทนเปนเกณฑ 2. บทบาทและหนาทของผรบสาร 1) มความสามารถในการก าหนดรความหมายของสาร หรอเรองราวตางๆทผสงสารตดตอมาถงตนไดอยางถกตอง 2)มความรพนฐานทางดานภาษา และกระตอรอรนทจะแสดงปฏกรยาสนองตอบตอสาร 3)มความพรอม สนใจ และใสใจทจะรบรเรองราวหรอขอมลขาวสารตางๆ อยเสมอ 4)มทศนคตทด มความคดรเรมสรางสรรค รจกใชความคดในการแกไขปญหา และกลาตดสนใจ 5)มสมาธในการรบสาร และมวจารณญาณทดในการทจะปรบเปลยนพฤตกรรมของตนไปตามเจตนาของผสงสารโดยพจารณาวาเรองทตนไดรบทราบนนไมควรเปนเรองทน าความทกขหรอความเดอดรอนมาสตนเองและผอน ภาษากบการสอสารมความสมพนธเกยวของกน ภาษากบการสอสารจงเขาไปมบทบาทส าคญตอวถการด าเนนชวตของมนษยอยางยากทจะหลกเลยงได การใชภาษาอยางถกตองจะชวย

32

ขยายโอกาสการเรยนร เพราะภาษาทใชคอหวใจของการสอสาร ดงทไดกลาวมาแลว หากนกศกษาสามารถเรยนรและใชภาษาไทยไดอยางถกตองตามหลกภาษาแลว ยอมจะสงผลดตอการศกษาเรยนรและการน าไปใชกบการประกอบอาชพตางๆ ไดอยางมประสทธภาพตอไป สภาพปขหาการใชภาษาไทยในชวตประจ าวน ในสภาพปจจบน การใชภาษาไทยในชวตประจ าวน มปญหาตางๆ เชน การพดไมชด หรอพดออกไปแลวสอความหมายไมชดเจน การฟงทไมมสมาธ หรอฟงแลวจบใจความไมได การเขยนผด หรอเขยนแลวท าใหผอานอานไมเขาใจ รวมไปถงการอานผด หรออานแลวไมเขาใจเนอเรอง เปนตน ดงนน จงขอกลาวถงสภาพปญหาการใชภาษาไทยในชวตประจ าวน ซงเกยวของกบทกษะ 4 ดาน คอ ดานการฟง ดานการพด ดานการอาน และดานการเขยน (จนทรเพญ ศรพนธ, 2551 : 3) ดงน 1. สภาพปขหาดานการฟง สภาพปญหาดานการฟงโดยภาพรวมสรปไดดงน 1.ผฟง ฟงไมรเรอง เพราะไมสามารถจบใจความส าคญของเรองได หรอจบใจความไดเพยงบางสวน 2.ผฟงขาดความตงใจในการฟง หรอขาดสมาธตอเรองทฟง 3.ผฟงขาดความรเรองภาษา จงเขาใจเรองทมค าศพทยาก หรอมขอความซบซอน 4.ผฟงขาดการฝกฝนดานการฟง เพราะคดวาเปนทกษะพนฐาน ไมส าคญมากเทากบทกษะดานอนทจะตองฝกฝน 5.ผฟงไมสามารถวเคราะหเจตนาของผพด จงไมสามารถตอบสนองความประสงคของผพดได 6.ผฟงไมสามารถแยกประเดนส าคญของเรอง เพราะไมทราบความประสงคของผพด 7.ผฟงไมสามารถประเมนสารทฟงไดวาสงใดควรเชอหรอไมควรเชอ สงใดควรจะน าไปปฏบต หรอควรหลกเลยง 2. สภาพปขหาดานการพด สภาพปญหาดานการพดโดยภาพรวมสรปได ดงน 1.ผพดออกเสยง ร ล และเสยงควบกล าไมชดเจน ท าใหผฟงเกดความสบสน หรอเขาใจความหมายผด 2.ผพดใชถอยค าผด ระดบของภาษาไมถกตองตามกาลเทศะหรอบคคล

33

3.ผพดขาดทกษะในการถายทอดค าพดใหผฟงรบรความรสกนกคด หรอความประสงคของตน 4.ผพด พดโดยไมมเนอหาสาระ เพราะขาดความรความเขาใจในเนอหาทจะพด 5.ผพดมอคตตอผฟง หรอไมใหเกยรตผฟง จงขาดการเตรยมการพด ท าใหล าดบเนอหาสบสน หรอขอมลขาดขอเทจจรง 6.ผพดอธบายหรอโตแยงไมตรงประเดนตามทผฟงตองการค าตอบ 7.ผพดขาดความเชอมนในตนเอง เนองจากคดวาตนเองมขอบกพรองในดานบคลกภาพ น าเสยง ฐานะ การศกษา ฯลฯ 8.ผพดใชภาษาถน ภาษาเฉพาะกลม หรอ ค าทไมสอความหมายโดยทวไป เชน ค าสแลง 9.ผพดมความเขาใจผดเกยวกบการพด คดวาการพดใหผฟงสนกสนาน หวเราะ เปนการพดทด แมจะไมมสาระกตาม 3. สภาพปขหาดานการอาน การอานมอยดวยกน 2 ประเภท คอ การอานในใจและการอานออกเสยง ส าหรบการอานในใจ ปญหาทเกดขนจะเกยวของกบตวผอาน เปนเรองของการสอสารภายในตวบคคล แตส าหรบการอานออกเสยงใหคนอนฟง ปญหาจะเกดขนในลกษณะเดยวกนกบการพด คอการออกเสยงไมถกตองชดเจนตามหลกภาษาไทย ซงจะท าใหผฟงไมเขาใจหรอฟงความหมายผดไปจากจดประสงคของผเขยน สาเหตทท าใหเกดปญหาดานการอาน อาจมาจากสาเหต 3 ประการ คอ 1.ไมชอบอานหนงสอ อาจมาจากสภาพปญหาสงคมทเปลยนแปลงไป เนองจากมสงอนทสามารถสอสารและรบรกนไดเรวกวาการอาน เชน การฟงวทย หรอการดโทรทศน 2.ไมรกการอาน กรณนอาจเปนความผดพลาดของผปกครองทละเลยมาตงแตตน จนท าใหเดกนกเรยนนกศกษาไมมนสยรกการอาน 3.ขาดวจารณญาณในการอาน การไมรจกเลอกอานหนงสอทดและมประโยชน อานหนงสอแลวไมรวาอะไรควรน ามาเปนแบบอยางเพอใชในชวตประจ าวน สภาพปญหาดานการอานโดยภาพรวมสรปได ดงน 1.ผอานออกเสยงค าทอานไมถกตอง เพราะเคยชนหรอจ ามาผดๆ 2.ผอานขาดความรในการอาน ไมเขาใจศพทยาก หรอไมสามารถจบประเดนส าคญได 3.ผอานเวนวรรคตอนไมถกตอง ท าใหความหมายผดเพยนไป 4.ผอานจบใจความส าคญของเรองไมได หรอบางครงไมสามารถแยกแยะขอเทจจรงออกจากขอคดเหนได

34

5.ผอานขาดทกษะในการศกษาคนควาขอมลในการอานเพมเตม 6.ผอานไมสามารถประเมนคาจากสารทอานไดวาสงใดควรเชอ สงใดไมควรเชอ 7.ผอานขาดสมาธหรอความตงใจในการอาน 4. สภาพปขหาดานการเอยน สภาพปญหาดานการเขยนสวนมากมกจะเปนเรองของตวสะกด การนต การเวนวรรคตอน และการเลอกใชค า ซงอาจใชค าทผดไปจากความหมายเดม สภาพปญหาดานการเขยนโดยภาพรวมสรปได ดงน 1.ผเขยนสะกดค าผด เปนเพราะความเคยชน ไมระมดระวง ไมรความหมายของค า หรอจ ามาผด ๆ 2.ผเขยนเวนวรรคตอนผด ท าใหมความหมายแตกตางไปจากความหมายเดม 3.ผเขยนใชค า ส านวน ภาษา และประโยคไมถกตอง เพราะไมศกษาใหเขาใจอยางถองแท 4.ผเขยนไมสามารถล าดบความในการเขยนได 5.ผเขยนไมสามารถเขยนสรปความได เนองจากจบใจความส าคญของเรองไมได 6.ผเขยนขาดความสนใจทจะฝกทกษะการเขยนของตนเองใหดขน 7.ผเขยนขาดทกษะในการศกษาคนควาขอมล หรอสะสมความรจากแหลงวทยาการตางๆ

35

แบบฝกหดทายบท 1. จงอธบายความหมายของค าวา ภาษา มาพอเขาใจ และภาษามความส าคญอยางไรบาง 2. การสอสารมความส าคญตอชวตประจ าวนของนกศกษาอยางไรบาง และใหยกตวอยางสถานการณการสอสารในชวตประจ าวนของนกศกษา มาสก 3 ตวอยาง 3. ผสงสารมหนาทและบทบาทในการสอสารอยางไรบาง จงอธบาย 4. การจ าแนกประเภทของการสอสารโดยใชเสนทางการไหลของขาวสารเปนเกณฑ แบงออกเปนกประเภท อะไรบาง 5. การโฆษณาขายสนคาหรอบรการของบรษท หาง ราน และองคกรธรกจตางๆ เปนการสอสารทมวตถประสงคเพออะไร จงบอกมาพรอมอธบายพอเขาใจ 6. จงยกตวอยางสถานการณการสอสารของผสงสารทมวตถประสงคเพอสรางความพอใจหรอใหความบนเทง มาสก 2 ตวอยาง 7. จงยกตวอยางสถานการณการสอสารของผ รบสารทมวตถประสงค เพอทราบ มาสก 2 ตวอยาง 8. จงกลาวถงอปสรรคของการสอสารและแนวทางการแกไขมาเปนขอๆ พอไดใจความ 9. ภาษากบการสอสารมความสมพนธกนในดานใดบาง จงบอกมาพรอมอธบายพอเขาใจ 10. จงกลาวถงสภาพปญหาการใชภาษาไทยในชวตประจ าวนเกยวกบดานการพด ดานการฟง ดานการเขยน และดานการอาน มาอยางละ 3 ขอ

36

เอกสารอางอง กอบกาญจน วงศวสทธ.(2551). ทกษะภาษาเพอการสอสาร. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร. จนทรเพญ ศรพนธ.(2551). การใชภาษาไทย. ชมพร : สถาบนการพลศกษาวทยาเขตชมพร. เทพฤทธ เยาวธาน.(2549). หลกนเทศศาสตร. เชยงราย : มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. ปรมะ สตะเวทน. (2546). หลกนเทศศาสตร. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจ ากด ภาพพมพ. ราชบณฑตยสถาน.(2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร : นานมบคสพบลเคชนส. ราชภฏเชยงราย, มหาวทยาลย.คณะมนษยศาสตร, คณาจารยโปรแกรมวชาภาษาไทย.(2548). ทกษะ ภาษาไทย. เชยงราย : มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. วรมน ลมมณ และคณะ.(2544). ภาษาไทยเพอการสอสารและการสบคน . กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฏสวนดสต. วเศษ ชาญประโคน.(2550). ภาษาไทยเพอการสอสาร. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : ทรปเพล กรป. ศลปากร, มหาวทยาลย.คณะอกษรศาสตร, ภาควชาภาษาไทย.(2540) ภาษากบการสอสาร (ฉบบ ปรบปรง).นครปฐม : มหาวทยาลยศลปากร. สวนต ยมาภย.(2536). เอกสารการสอนชดวชา ภาษาเพอการสอสาร หนวยท 1 - 8. พมพครงท 10. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สวทย ขาวนอก และคณะ.(2551). ภาษากบการสอสาร. กรงเทพมหานคร : นวสาสนการพมพ.

38

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 2 ความรทวไปเกยวกบการสอสารดวยภาษาไทย

เนอหาประจ าบท ลกษณะเฉพาะของภาษาไทย ความหมายของการใชภาษาไทยเพอการสอสาร ความสาคญของการใชภาษาไทยเพอการสอสาร ประเภทของการสอสารดวยภาษาไทย ลกษณะทวไปของคาและประโยคในภาษาไทย ความรเกยวกบถอยคาสานวนไทย ความรเกยวกบภาพพจนและลลาภาษา ความรเกยวกบระดบภาษา วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. เพอบอกลกษณะเฉพาะของภาษาไทย ความหมาย ความสาคญ และประเภทของการใชภาษาไทยเพอการสอสารได

2. มความรความเขาใจเกยวกบคาและประโยคในภาษาไทยไดอยางถกตอง 3. มความรความเขาใจเกยวกบถอยคาสานวนในภาษาไทยไดอยางถกตอง 4. มความรความเขาใจเกยวกบภาพพจนและสานวนในภาษาไทยไดอยางถกตอง 5. มความรความเขาใจเกยวกบระดบภาษาในภาษาไทยไดอยางถกตอง 6. สามารถทาความเขาใจเกยวกบสารทปรากฏในชวตประจาวนไดอยางถกตองและ

สามารถวเคราะหไดอยางเหมาะสม

39

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. ใหนกศกษาทาแบบทดสอบกอนเรยน 2. ใหนกศกษาศกษาเอกสารประกอบการสอน 3. ใหนกศกษาอธบายลกษณะเฉพาะของภาษาไทย 4. ใหนกศกษาอภปรายความหมาย ความสาคญ และประเภทของภาษาไทยเพอการสอสาร 5. ใหนกศกษาสรปและยกตวอยางเกยวกบ คา ประโยค สานวนไทย ภาพพจน ลลาภาษา และระดบภาษาทปรากฏในเอกสารและสอสารมวลตางๆ 6. ทากจกรรมทายบทเรยน สอการเรยนการสอน 1. แผนใส (เครองฉายขามศรษะ) 2. Microsoft Power Point 3. วดทศน, VCD, DVD 4. เอกสารประกอบการสอน 5. การทาแบบฝกในระบบ E-Learning การวดผลและประเมนผล 1. จากการอภปรายและการแสดงความคดเหนของนกศกษา 2. จากการตอบคาถามของนกศกษา ทงโดยปากเปลาและการเขยนตอบในกระดาษ 3. จากการสงเกตพฤตกรรมและการรวมกจกรรมในชนเรยนของนกศกษา 4. จากการรวมกจกรรมของนกศกษาทงในหองเรยนและนอกหองเรยน 5. จากทากจกรรมและการตอบคาถามแบบฝกหด

40

บทท 2 ความรทวไปเกยวกบการสอสารดวยภาษาไทย

ภาษาไทยเปนภาษาทมเอกลกษณเฉพาะ เชน มพยญชนะ สระ และวรรณยกตใชมาก ทาใหสามารถเขยนคาอานเสยงตางๆ ไดหลากหลายและไพเราะ มคาพองรปคาพองเสยง มการสรางคา ทหลากหลาย และมคาลกษณะนามเฉพาะ เปนตน นอกจากนยงไดนาคาภาษาอนเขามาใชเพอเพมเตมคาศพทใหพอใชในการสอสาร ดงนน การทาความเขาใจถงลกษณะเฉพาะของภาษาไทยและพนฐานในการใชภาษาไทยเพอการสอสาร ยอมจะทาใหเขาใจธรรมชาตและลกษณะเฉพาะ ของภาษาไทย จนสามารถนาภาษาไทยไปใชในการสอสารไดอยางประสทธภาพ ลกษณะเฉพาะของภาษาไทย ภาษาไทยเปนภาษาตระกลคาโดด (Isolating Language) คอ เปนภาษาทนาเอาคาเดมเปนคาๆ มาเรยงเขาเปนวล ประโยค จนไดใจความทมความหมายตางๆ โดยรปเดมของคาจะ ไมเปลยนแปลงไปตามรปแบบของประโยคทใช ลกษณะเฉพาะของภาษาไทย มดงตอไปน

1. ภาษาไทยมตวอกษรและอกขรวธเปนของตนเอง ภาษาไทยมตวอกษรเปนของตวเองมาตงแตอดตกาล โดยมหลกฐานปรากฏตงแตครงกรงสโขทย แลวววฒนาการตามความเหมาะสมผานยคผานสมยจนถงปจจบน ซงมอย 4 ลกษณะ คอ

1.1 ตวอกษรแทนเสยงแท คอ สระ ม 32 เสยง 21 รป 1.2 ตวอกษรแทนเสยงแปร คอ พยญชนะ ม 21 เสยง 44 รป 1.3 ตวอกษรแทนเสยงดนตร คอ วรรณยกต ม 5 เสยง 4 รป 1.4 ตวเลขและเครองหมายตางๆ คอ ตวเลขจานวนนบ 1 – 10 และเครองหมายตางๆ

เชน ฯ, ฯลฯ, ๆ เปนตน 2. ภาษาไทยเปนภาษาทมคาพยางคเดยว ภาษาไทยเปนภาษาทมคาพยางคเดยวและไมม

เสยงควบกลา เชน คาเรยกเครอญาต พอ แม พ นอง ป ยา ตา ยาย ลง ปา ฯลฯ คาเรยกอวยวะ แขน ขา ตน มอ ห ตา ปาก ฯลฯ คาเรยกชอสตว นก กา หม เปด ไก มา หมา ฯลฯ คาเรยกชอสงของ เสอ ผา มด หมอ ชาม นา ไร ฯลฯ

3. ภาษาไทยแตละคามความหมายสมบรณในตวเอง เมอนาไปเขาประโยคแตละคาเปนอสระไมขนกบคาใด เปนคาสาเรจรปในตวเองเอาไปใชในประโยคไดทนทไมเปลยนรปคา เพอแสดงเพศ พจน กาล มาลา วาจก หากตองการบอกสงตางๆ กใชคาขยาย เชน

41

เขากนขาวแลว เขากาลงกนขาว เขาถกพอต พอตเขา

4. ภาษาไทยใชตวสะกดตรงตามมาตรา และไมมการนต มาตราตวสะกดม 8 มาตรา คอ 4.1 มาตรา แมกก ใช ก เปนตวสะกด เชน รก มาก ยาก ชก ฯลฯ 4.2 มาตรา แมกง ใช ง เปนตวสะกด เชน ลง ชง ทาง กาง จาง ฯลฯ 4.3 มาตรา แมกด ใช ด เปนตวสะกด เชน อด คด ถาด ราด คด มด ฯลฯ 4.4 มาตรา แมกบ ใช บ เปนตวสะกด เชน กบ พบ ตบ ตอบ ถาบฯลฯ 4.5 มาตรา แมกน ใช น เปนตวสะกด เชน ชน ปน นอน นาน กน ฯลฯ 4.6 มาตรา แมกม ใช ม เปนตวสะกด เชน นม ขม ชม ดม ยาม นาม ฯลฯ 4.7 มาตรา แมเกย ใช ย เปนตวสะกด เชน อาย ยาย กาย เชย เลย ฯลฯ 4.8 มาตรา แมเกอว ใช ว เปนตวสะกด เชน ยาว หนาว ขาว ขาว เขยว เรว ฯลฯ

5. ภาษาไทยมรปสระวางไวหลายตาแหนง 5.1 วางขางหนาพยญชนะ เชน ไป ใน แจม เคย ฯลฯ 5.2 วางขางหลงพยญชนะ เชน จะ มา หา ทาง ฯลฯ 5.3 วางขางบนพยญชนะ เชน ม ด กน บน ฯลฯ 5.4 วางขางลางพยญชนะ เชน ด ด ถ ป ฯลฯ 5.5 วางขางหนาและขางหลง เชน เลา เรา เขา เกา ฯลฯ 5.6 วางขางหนาและขางบน เชน เดน เปน เสยง เตม ฯลฯ

6. ภาษาไทยเปนคาคาเดยวทมความหมายหลายอยาง คาคาเดยวในภาษาไทยอาจมหลายความหมาย ใชไดหลายหนาทโดยไมตองเปลยนแปลงรปคา ถาอยตางทหรอเปลยนทไป กจะมความหมายเปลยนไป ผอานหรอผฟงจะทราบความหมายหรอหนาทของคาโดยดตาแหนงของคาในประโยคทมเนอความทลอมรอบคานน ๆ เชน “ฉนรสกขนเมอเหนเขาขนตะปเกลยวขณะทกาลงใชขนตกนา และสงเสยงไลไกทกาลงขนอย” คาวาขนทง 4 คานมความหมายแตกตางกน

ขน คาแรก เปนคาวเศษขยายความรสก ขน คาท 2 เปนคากรยา คอ ลกษณะการทาใหแนน ขน คาท 3 เปนคานาม เปนภาชนะตกนาชนดหนง ขน คาท 4 เปนคากรยา คอ ลกษณะการสงเสยงของไก

42

7. ภาษาไทยเปนภาษาเรยงคา การเรยงคาในภาษาไทยเปนเรองสาคญยง ถาคาเรยงเปลยนทหรอสบทกน ความหมายจะเปลยนไปดวย เชน

ฉนตองการไกเนอไมใชเนอไก ไกเนอ หมายถง พนธไกชนดหนง เนอไก หมายถง เนอของไก

เขาเปดไฟรถขอทางเพราะรบขบไปใหทนรถไฟ ไฟรถ หมายถง ดวงไฟหนารถของเขา รถไฟ หมายถง รถโดยสารชนดหนงทมลกษณะยาววงตามราง

โดยปกตประโยคในภาษาไทยจะเรยงลาดบ คอ ผกระทา กรยา และผถกกระทา (ประธาน กรยา กรรม) เชน

นองกนขนม พอแมเลยงลก ถาจะมบทขยาย บทขยายนนจะอยหลงกรรม หรออยทายประโยค เชน สนขสดากดแมวสเหลอง สดา ขยาย สนข สเหลอง ขยาย แมว แตถาจะมบทกรยา บทขยายนนจะอยหลงกรรม หรออยทายประโยค เชน เดกอวนกนขนมมมมาม

มมมาม ขยาย กน และอยหลงขนม ซงเปนกรรม 8. ภาษาไทยเปนภาษาดนตร การเปลยนแปลงในภาษาไทยทสาคญทสด และทาใหภาษาไทยเปนภาษาทมลกษณะนาสนใจกคอ การเปลยนระดบเสยงของคา หรอเรย กกนวา วรรณยกต ซงทาใหภาษาไทยมลกษณะนาสนใจ และมลกษณะพเศษ คอ 8.1 มคาใชมากขน ความสงตาของเสยงวรรณยกตเปนตวกาหนดความหมายจงทาใหมคาใชมากขน เชน ขา ขา ขา, ปา ปา ปา ปา ปา ฯลฯ 8.2 มความไพเราะ วรรณยกตมสยงสงตาเหมอนเสยงดนตร ท เออในการแตงคาประพนธเปนอยางด เชน นทตฟองนองระลอก คลนกระฉอกกระฉอนชลขนขน พระสเมรเอนเอยงออนละมน อานนทหนนดนดาลสะทานสะเทอน (รามเกยรตตอนหนมานถวายแหวน)

43

ตอยตวดชดโฉบรอง กองเกรยว ตวดตวดตดเตยวเตยว เจยวจอย ตามทกปกหนาเจยว เจาตวด กระจดเอย เดกรกทกถามกะตอย กระเตาะเตนเผนหน 8.3 เลยนเสยงธรรมชาตได ภาษาไทยมเสยงวรรณยกต จงทาใหภาษาไทยสามารถเลยนเสยงธรรมชาตไดเกอบทกเสยง เชน ระฆงดงหงางหงาง ฆองใหญกวางครางหงหง กลองหนงดงตงตง ตกระดงดงกรงกรง 8.4 มคาคลองจอง คาคลองในภาษาไทยมใชมากมาย ซงทาใหเขาใจความหมายไดลกซง และเกดความไพเราะในภาษา แมสานวนหรอคาพงเพยในภาษาไทยกมคาคลองจองเปนทานอง สงสอน หรอเปรยบเทยบอยเสมอ เชน วานอนสอนงาย กบขาวกบปลา ขาวแดงแกงรอน เขาตามตรอกออกตามประต รกดหามจว รกชวหาเสา ฯลฯ 9. ภาษาไทยมคาเทยบเคยงใช ภาษาไทยเปนภาษาคาโดด และมคาใชมากมายจงทาใหภาษาไทยมคาทมความหมายตาง ๆ ตามความรสก ความตองการ เมอนามารวมกนจะเกดความหมายใกลเคยง เพอนามาใชเทยบเคยงกบคาทตองการหลกเลยงในการใช เชน คาวา “ตาย” เราไมตองการใช เพราะเกรงจะสะเทอนใจ หรอดหนกเกนไปเรากสามารถหลกเลยงใชคาเทยบเคยงไดเปน “เสย, สนใจ, สนลม, หมดบญ, หมดกรรม ฯลฯ” 10. ภาษาไทยมคาอปมาอปไมย คาอปมาอปไมย หรอคาเปรยบเทยบในภาษาไทยเมอใชแลวทาใหการสอความหมายกนไดกระจางชดขน เชน ใจดาเหมอนอกา เบาเหมอนสาล หนกเหมอนหน ขาวราวกบไขปอก ฯลฯ 11. ภาษาไทยเปนภาษาทลกษณะนาม ภาษาไทยมลกษณะทแปลกกวาภาษาอนในเรองใชลกษณะนามตามหลงจานวนนบ และตามหลงนามเพอบอกลกษณะของคานามขางหนา เชน ขลยเลานเสยงเพราะมาก วดนมพระภกษ 9 รป ชางไมคนนนมเลอย 2 ปน เขาใชแหปากนหาปลา 12. ภาษาไทยเปนภาษาทมนย ภาษาไทยมคาทมความหมายแฝงหรอมนยไวอยางมากมาย เนองจากบรบทดานวฒนธรรมของสงคมไทยมกไมพดหรอบอกอะไรตรงๆ หรอบางครงกเปน การเลยงคาทไมนาพด เชน

44

เธอเสยแลว เขาพบไกหลงทรานอาหาร เขาถกตดเจาโลก เธอกลบบานคราวนดสมบรณขน 13. ภาษาไทยเปนภาษามระดบ ชาตไทยเปนชาตทมวฒนธรรมในเรองการคารวะผมอาวโส ซงแสดงออกทงกรยา มารยาท และในการใชภาษา บคคลในสงคมแตกตางกนดวยวยดวยวฒ ลาดบญาต ลาดบชนปกครอง ภาษาไทยจงมลกษณะการใชคาใหเหมาะกบกาล เทศะ และบคคล ซงบางทานกลาววา เปนภาษาฐานนดร หรอมศกดนาทางภาษา เชน การใชสรรพนามบรษท 1 แทนตวผพด เชน ก เรา ฉน ขาพเจา ขาพระพทธเจา การใชสรรพนามบรษท 2 แทนตวผฟง เชน มง แก ตว ตวเอง คณ ทาน ใตเทา การใชคากรยาในความหมายเดยวกนกมคาใชหลายคา เชน คาวา กน รบ ทาน รบประทาน ฉน เสวย ฯลฯ ภาษาไทยทใชโดยทวไปจะแบงออกเปน 3 ระดบ คอ ภาษาไทยแบบแผน เชน ขอเชญทานผมเกยตมารบประทานอาหาร ภาษาไทยกงแบบแผน เชน เชญมารบประทานอาหารดวยกน ภาษาปาก เชน มากนขาวกนเถอะ

ภาษาปาก

ภาษากงแบบแผน

ภาษาแบบแผน

กน ทาน รบประทาน

ยวะ เดอด โมโห โกรธ

กบาล หว ศรษะ

ซงเต ตะราง คก เรอนจา

รถเครอง มอเตอรไซค รถมอเตอรไซค รถจกรยานยนต

สวม หองสวม หองนา หองสขา

45

14. ภาษาไทยมคาพองและเสยงพองรป คาพองเสยง หมายถง คาทมเสยงเหมอนกน แตความหมายและการเขยนตางกน เชน กาน หมายถง ตดใหเตยน กาฬ หมายถง ดา กาล หมายถง เวลา การ หมายถง กจ งาน ธระ การณ หมายถง เหต กานต หมายถง เปนทรก การท หมายถง บทกลอน

กาญจน หมายถง ทอง คาพองรป หมายถง คาทมรปเหมอนกน แตออกเสยงตางกน และมความหมายตางกน เชน

เพลา อานวา เพ-ลา หมายถง เวลา เพลา อานวา เพลา หมายถง ตก หรอเบาๆ, เขมา อานวา ขะ-เหมา หมายถง ชอโกฏชนดหนงใชทายา เขมา อานวา เข-มา หมายถง เกษม , สบายใจ แขม อานวา แขม หมายถง หญาขนาดสงบางชนดหนงคลายออแตมลาเลกกวา แขม อานวา ขะ-แม หมายถง คนเขมร

15. ภาษาไทยมการสรางคา ธรรมชาตของภาษาทวโลกจะมการสราง คาใหมอยเส มอ ภาษาไทยมการสรางคาขนใชหลายวธ เชน

15.1 การแปรเสยง เชน ชม-ชอม, รก-ระรก 15.2 การเปลยนเสยง เชน สมา-เสมา, วหาร-พหาร 15.3 การประสมคา เชน ลก-นา = ลกนา, รถ-ไฟ = รถไฟ 15.4 การเปลยนตาแหนง เชน ใจรอน-รอนใจ, เดนทาง–ทางเดน 15.5 การเปลยนความ เชน นยาย ความหมายเดมหมายถง เรองทเลาตอๆ กนมา

ความหมายใหม หมายถง การพดเทจ, พดเรองไมจรง 15.6 การนาคาภาษาอนมาใช เชน กวยเตยว, เสวย 15.7 การคดตงคาขนใหม (บญญตศพท) เชน โทรทศน (Television) วสยทศน (Vision)

46

16. ภาษาเขยนมวรรคตอนภาษาพดมจงหวะวรรคตอนเปนเรองสาคญในภาษาไทยถาเขยนเวนวรรคตอนผดจะทาใหความเปลยนไป ในการพดกตองเวนจงหวะใหถกท ถาหยดผดจงหวะ ความกเปลยนไปเชนกน เชน

ยานกนแลวแขง แรงไมม โรคภยเบยดเบยน (ยานกนแลวแขงแรง ไมมโรคภยเบยดเบยน) 17. ภาษาพด มคาเสรมแสดงความสภาพ และไมสภาพ

17.1 แสดงแสดงความสภาพ เชน เถด นะคะ คะ ครบ ฯลฯ 17.2 แสดงความไมสภาพ เชน โวย วะ ฯลฯ

ความหมายของการใชภาษาไทยเพอการสอสาร การใชภาษาไทยเพอการสอสาร หมายถง การสอสารทาความเขาใจกน โดยใชภาษาไทยเปนสอหรอเครองมอ ไดแก การฟง การพด การอาน และการเขยนภาษาไทย เชน ฟงผอนพดหรออาน พดใหผอนฟง อานสงทผอนเขยน และเขยนใหผอนอาน เปนตน โดยปกตการใชภาษาไทยมกจะใชรวมกนเปนค ๆ คอการฟงมกจะใชรวมกบการพด การอานมกจะใชรวมกนการเขยน แตกมบอยครงทเราใชภาษารวมกนทงหมดทง 4 ดาน การใชภาษาไทยจงมความเกยวของสมพนธกนตามแผนภมแสดงการใชภาษาเพอการสอสาร ดงน

ผสง (พด-เขยน)

สาร (ความคด-ความร)

สอ (ภาษา)

ผรบ (ฟง-อาน)

การตอบสนองหรอผลทเกดขน (ปฏกรยา) ความส าคญของการใชภาษาไทยเพอการสอสาร การใชภาษาไทยมความสาคญตอคนไทยมา เพราะเปนเรองทคนไทยจะมสมพนธภาพ

ซงกนและกน การใชภาษาไทยอาจทาใหมนษย โกรธ เกลยด รก ชอบ และ ประสบความสาสาเรจหรอความลมเหลวทงสนขนอยกบการใชภาษาของแตละคนนอกจากนภาษาไทยยงเปนเครองแสดงใหเหนวฒนธรรม และแสดงความเปนเอกลกษณของประเทศไทยดวย ดงนน

47

จงควรใหความสาคญแก การใชภาษาไทยในปจจบนมกมปญหาเกดขนอยเสมอ โดยเฉพาะดานการสอสาร ทงนเพราะคนไทยมองขามความสาคญของภาษาไทยประการหนง และอทธพลของสอมวลชนอกประการหนง การมองไมเหนความสาคญของภาษาไทย เนองจากคดวาภาษาไทยเปนภาษาของตนเองใชสอสารกนเปนประจา ไมจาเปนตองศกษาหรอใหความสนใจกได สวนอทธพลของสอมวลชนนนตางกพยายามใชภาษาทแตกตางกนออกไป เชน หนงสอพมพจะใชภาษาทมเอกลกษณเฉพาะอยาง คอ ใชขอความพาดหวขาวใหตนเตนจะเกนความจรง และเกดความสบสนแกผอาน สวนวทยและโทรทศนกมกจะใชภาษาโฆษณา ซงปรากฏเสมอวาขาดความระมดระวง และขาดความรบผดชอบตอการใชภาษา อนอาจทาใหผรบฟงรบสงผดๆ มาใช ภาษาไทยจงมความสาคญและประชาชนชาวไทยจาเปนตองใชใหถกตอง เพอดารงอยในสงคมอยางราบรนตอไป

ประเภทของการสอสารดวยภาษาไทย

ทกษะการใชภาษาไทยแบงตามลกษณะของการสอสารได 2 ประเภท คอ ทกษะในการรบเขา และทกษะในการแสดงออก

1. ทกษะในการรบเขา ไดแก ทกษะการฟง และทกษะการอาน

2. ทกษะในการแสดงออก ไดแก ทกษะการพด และทกษะการเขยน

ทกษะทง 2 ประเภทน ตองอาศยการคดเปนสาคญ เพอใหพฒนาไปตามเปาหมาย คอ เมอฟงหรออานแลวตองคดกอนจงพดหรอเขยน

ทกษะการใชภาษาของมนษยจะเรมใชทกษะการฟงเปนทกษะแรก เมอเกดมามนษยจะฟงเสยงตางๆ รอบๆ ตว และรบรเขาใจเรองเหลานน พออวยวะในการพดพรอมนษยจะเรมทกษะการพด และจะใชทกษะการฟงรวมกบทกษะการพดอยหลายปจนพรอมทจะฝกฝนการอานและการเขยน

48

ลกษณะทวไปของค าและประโยคในภาษาไทย คาและประโยคในภาษาไทย มความสาคญเปนอย างยง เพราะเปนสงทตองใชในการสอสารกลาวคอ คาหลายคาประกอบกนเปนประโยค ประโยคทาใหมนษยสามารถสอสารกนไดสาเรจผล การเขาใจลกษณะทวไปของคาและประโยคในภาษาไทยจงมความจาเปน มสาระสงเขปดงตอไปน 1. ลกษณะทวไปของค าในภาษาไทย คาในภาษาไทยมใชอยางคอนขางฟมเฟอย เพราะมคาภาษาไทยเดมมากมาย นอกจากนยงยมภาษาจากตางประเทศมาใชบาง สรางคาขนใหมดวยวธการตางๆ บาง และมคาหลาย คาทมความหมายเพยงความหมายเดยว หรอมความหมายทใกลเคยงกนมาก จงจาเปนตองเลอกใชใหเหมาะสมและถกตอง ดงนน ผใชภาษาไทยจงควรมความรเกยวกบความหมายของคา ระดบของคา หลกการใชคา ขอควรระมดระวงในการใชคา และขอแนะนาในการใชคา 1.1 ความหมายของค า ความหมายของคา ตามปกต จะมความหมายอยางไรนน ยอมขนอยกบตาแหนงหรอหนาทของคาในขอความเรยบเรยงขน ขนอยกบความเขาใจ หรอขนอยกบการแปลความหมายของผใช เชน ขอความทวา “ราไมดโทษปโทษกลอง” กบ “ราไมดหมไมกน” คาวา “รา” มความหมายแตกตางกน “นายดาขายหมตาย” ความหมายอาจหมายถง หมตายหรอนายดาตายกได ในเรองความหมายของคาจงตองคานงในสงตอไปน 1. ความหมายโดยตรง ไดแก คาทมความหมายตรงกบพจนานกรม เชน คาวา แกม หมายถง เนอหนาทงสองขางใตตาลงมา “ตด” หมายถง บน, รอน, ทอน, ทาใหขาด เปนตน 2. ความหมายโดยนยไดแก คาทมความหมายทชกนาความคดเกยวโยงไปถงสงอนซงเกยวของกบความรสก ความเคยชน กาลเทศะ บคคล และความสภาพของภาษา เชน “ลง” หมายถง ซกซน “หม” หมายถง งาย สะดวก เปนตน 3. คาๆ เดยว มความหมายหลายอยาง เราจะสามารถกาหนดความหมายไดแนชดกเมอนาคานนไปเรยงเขาประโยค ถอยคาแวดลอมจะเปนเครองกาหนดความหมายของคา 4. คาบางคามความหมายใกลเคยงกน บางครงใชแทนกนได บางครงใชแทนกนไมได เชนคาวา ขดของ กบ ตดขด เขามาเรยนหนงสอสายเพราะการจราจรตดขด - ใชได เขามาเรยนหนงสอสายเพราะการจราจรขดของ -ใชไมได เธอไปเทยวไมไดเพราะตดขดเรองเงน -ใชไมได เธอไปเทยวไมไดเพราะขดของเรองเงน -ใชได

49

1.2 ระดบของค า ระดบของคา คาในภาษาไทยมระดบไมเทากน เราจะแบงคาไปใชในวาระตางกนตามความเหมาะสม เชน คาวา กน ขา แก หว เปนคาในระดบหนง คาวา รบประทาน ผม คณ ศรษะ เปนอกระดบหนง เปนตน ถาแบงคาตามทนาไปใช แบงได 3 ระดบ 1. คาระดบปาก ไดแก คาทนาไปใชกนอยางไมเปนทางการ ไมเปนแบบแผนสวนใหญจะใชในการพดหรอเขยนอยางไมเปนทางการ เชน การสนทนาหรอเขยนอยางไมเปนทางการ เชน การสนทนาหรอเขยนจดหมายถงบคคลทคนเคยสนทสนมกน บทสนทนาในนวนยาย ซงตองการความสมจรง เปนตน คาระดบนไดแก 1.1 คาภาษาถน ไดแก ภาษาทใชพดในทองถนตาง ๆ เชน ถนเหนอ ถนอสาน ถนใต 1.2 คาภาษาตลาดไดแก ภาษาทใชพดกนทวไป เชน กนนา ในหลวง สมเดจ โรงพก ผว เมย เปนตน 1.3 คาแสลง เปนคาทนยมใชกนเปนครงคราวแลวเลกใชกนไป มนอยคาทจะอยคงทน เชน มนส เนยบ เอาะเอาะ เจงเปง ซาส ปง เปนตน 1.4 คาตา ไดแก พวกหยาบคาย พวกสบถสาบาน เชน ซงแต (คก) เชงกะเดะ(สวยมาก) ฟาด(รบประทาน) เทงทง(ตาย) เปนตน 2. คาระดบภาษากงแบบแผน คอ คาทมลกษณะกากงกนระหวางภาษาปากและภาษาแบบแผน เหมาะสาหรบงานเขยนทเปนประกาศ แจงความสวนบคคล หรอหางรานภาษาทใชในหนงสอพมพตาง ๆ จดหมายธรกจ ภาษาในนวนยาย เรองสนสารคด บทละครภาษาในวารสาร นตยสารทวๆ ไป เชน คาวา กน เหลา คณหมอ นงรถทวร ลก เมย เปนตน 3. คาระดบภาษาแบบแผน คอ คาทใชเปนทางการเครงครดถกแบบแผน ประณตยดถอเปนแบบอยางได มกใชเปนภาษาเขยนมากกวาภาษาพด เหมาะสาหรบงานเขยนเรยงความ วชาการ ตารา แบบเรยน เอกสารทางราชการ รายงาน หนงสอราชการ ประกาศ คาสง ระเบยบ กฎหมาย หรอใชพดทเปนทางการ เชน การแสดงปาฐกถา การกลาวคาปราศรย การพดรายงาน เปนตน การแบงคาออกเปน 3 ระดบกวาง ๆ เพอใหเหนความแตกตางในการนาคาไปใชและเพอเปนแนวทางในเรองการใชคา จงจาแนกใหเหนความแตกตางร ะหวางคาแตละจาพวก ดงตอไปน คาราชาศพท เปนคาทใชกบพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระบรมราชนนาถ พระบรมวงศานวงศ รวมทงคาทใชใหเหมาะสมกบฐานะของบคคล เชน พระภกษ ขาราชการ และสภาพชน

50

คาสภาพ เปนคาทใชในหมสภาพ หรอในราชการ ไมหยาบคา ย ทงทางตรงและทางออม ถอกนวาเปนคาทนมนวล ฟงแลวเสนาะห อานแลวสนทใจ เชน รบประทาน อาหาร ศรษะ สถานตารวจ นายแพทย สรา ผกทอดยอด เปนตน คาปากหรอคาตลาด เปนคาทพดกนในหมคนธรรมดาสามญทว ๆ ไป โดยไมคานงถงความถกตองเหมาะสม เชน กน หว โรงพก หมอ เหลา ผกบง เปนตน คาแสลง เปนคาทใชกนในหมคนกลมใดหลมหนง และนยมใชกนเปนครงคราว ใชอยขณะหนงแลวกเลกใชกนไป มถอยคาทจะอยคงทน เปนคาทไมสภาพนก ไมควรนามาใชพดหรอเขยนอยางเปนทางการโดยเดดขาด เชน ซาส จย มนส เจง สะบมส ชอบอ เบยว เปนตน คาหยาบหรอคาตา เปนคาทไมมวฒนธรรมไมควรนามาใชอยางเดดขาด เพราะจะถกตาหนวาเปนคนไมมการศกษา ไดแก คาดา คาสบถสาบานตาง ๆ คาเฉพาะวชาหรอศพทบญญต เปนคาทคดขนใชในวชาการแขนงใดแขนงหนงโดยเฉพาะไมเปนทเขาใจโดยทวไป เวนแตภายหลงจะแพรไปในวงการอน เชน ระเบยนสงกด เจตคต ผลสมฤทธ งบดล เปนตน คาเฉพาะอาชพ เปนคาทใชกนในหมคนอาชพใดอาชพหนง และเขาใจกนเฉพาะในหมของตน เชน แพทย (ขนวอรด ผปวย โอ.พ.ด) ชาง (ออก ตแมงดา) ทนายความ (ภาคเสธ พดฉวเฉยด) คาหนงสอพมพ เปนคาทใชในวงหนงสอพมพ มกเปนคาแปลก ๆ ทสะดดตาและเราความสนใจ ซงผอานจะเขาใจดวยความเคยชน เชน ไขโปง จ.ย.ย. สงหารโหด บนดวน เทกระจาด สานกระสน เปนตน คาโฆษณา เปนคาทใชในการโฆษณาสนคาตาง ๆ ซงผคดขน ไมไดคานงถงระเบยบแบบแผนทางภาษา นอกจากจะใหผฟงผอานสะดดหสะดดตา ตนเตนเราใจ เพอใหตดตามสนคาของคนตอไป เชน เลกดรสโต ความสขทคณดมได กลนสะอาด เทแตกนไมได เปนตน คาภาษาถน เปนคาทใชกนในเฉพาะถน เขาใจกนเฉพาะคนในทองถนนน ๆ ไมเปนทเขาใจกนโดยทวไป เชน คาภาษาถนเหนอ คาภาษาถนอสาน คาภาษาถนใต เปนตน คาโบราณ เปนคาทใชในสมยกอน ปจจบนเลกใชแลว หรอไมไดใชกนโดยทวไป เชน ลางท (บางท) แล (และ) บาญช (บญช) คาภาษาตางประเทศในภาษาไทยมคาภาษาตางประเทศเขามาปะปนอยมาก การเขยนเรยงความและงานทางวชาการตองละเวนการเขยนคาภาษาตางประเทศ ถาคาภาษาตางประเทศคาใดทบญญตศพทไวแลวกควรใชศพทบญญต เชน ฮอลเดย(วนหยด) วคเอนด (สดสปดาห) ยนฟอรม (เครองแบบ) เปนตน

51

1.3 หลกการใชค า หลกในการใชคา การใชคาควรยดหลกกวาง ๆ ดงน 1. การสะกดค าและการออกเสยงค าใหถกตอง

การสะกดคาใหถกตองเปนเรองสาคญ ถาสะกดคาผดอาจจะทาใหความหมายของคา

นนเปลยนไป ตวอกษรทประสมกนเปนคาแตละคาจะแทนความหมายแตละอย าง คาทสะกด

แตกตางกนยอมมความหมายตางกน ผใชภาษาจงตองระมดระวงการสะกดคาพองเสยงซงออกเสยง

เหมอนกนแตสะกดตางกน เชน จน (ชอไมยนตนชนดหนง) จนทร (ดวงเดอน , พระจนทร)

จนทน (ชอพรรณไม) สน (สงทมลกษณะนนสงขนมาเปนแนวยาว) สนต (เงยบสงบ) สรร (เลอก

, คด) สรรค (สรางใหมใหเปนขน) สณห (เกลยงเกลา , ออน , นม) พน (เรยกจานวนนบสบรอย)

พรรณ (สของผว) พนธ (ผก , มด , ตรง) พนธ (พวกพอง , พนอง , วงศวาน) เปนตน รวมทงคา

ควบกลาและคาทสะกดดวย ร ล ถาออกเสยงไมชด อาจทาใหเขยนสะกดผดได เชน กวด กรวด

รก ลก ค คร คน บคคล จอน จรเปนตน

การสะกดคาผดของผใชภาษาอาจเกดจากการไมร แลวนาคาทมเสยงเหมอนกน

หรอคลายกนมาเปนแบบในการสะกดคานน จงสะกดคาผด ดงตวอยาง

ค าถก ค าผด ค าถก ค าผด

ศรษะ ศรษะ อะไหล อะหลย

โนต โนต นะคะ นะคะ

บนได บรรได ปรากฏ ปรากฎ

บงสกล บงสกล เบญจเพส เบญจเพศ

การออกเสยงคาใหถกตองมความสาคญตอการฟง การพด และการอาน ถาผใชภาษาออกเสยงไมถกตองจะเปนอปสรรคในการสอสาร ผรบสารอาจเขาใจผดไปจากเจตนาของ ผสงสาร ดงนนผใชภาษาจงตองระมดระวงการออกเสยงคาพองรป ซงสะกดเหมอนกนแตออกเสยงตางกน ดงตวอยาง

52

โคลงเรอหนกเหลอจนเรอโคลง เหมาโสรงแบกเหมาททาขาม แสนหวงแหนจอกแหนชะแงตาม พยายามอานคาพองใหคลองกน 2. ใชค าใหถกตองและตรงตามความหมาย 2.1 คาทมความหมายหลายอยาง เวลาใชตองคานงถงคาแวดลอมดวย เพอใหเกดความชดเจน ไมกากวม เชน “เขาไมเหนขนเลย” ขนในทนอาจหมายถงภาชนะ หรอความรสกกได หากจะใหเกดความชดเจน ควรใชคาแวดลอมเสยใหมเปน “เขาไมเหนขนใบนนเลย” เขาไมรสกขนเลย เปนตน 2.2 คาทมความหมายใกลเคยงกน เวลานามาใชตองเลอกคาทมความหมายตรงทสด มาใช เชน “เขาสอดสายสายตามองหาเพอน” ใชได “เขาสอดสองสายตามองหาเพอน” ใชไมได

นาตกและภเขาใหภาพพจนทงดงามสดชนยงนก ใชไมได นาตกและภเขาใหภาพทงดงามสดชนยงนก ใชได

นกศกษาพาโนตบคมาใชทมหาวทยาลย ใชไมได นกศกษาน าโนตบคมาใชทมหาวทยาลย ใชได

อาจารยน านกศกษาไปเทยวจงหวดเชยงใหม ใชไมได อาจารยพานกศกษาไปเทยวจงหวดเชยงใหม ใชได เปนตน

53

2.3 คาทมความหมายโดยนย กอนนามาใชจะตองศกษาความหมายใหเขาใจเสยกอนนามาใชใหถกตอง เชน คาวา “ซกฟอก” “ครถกนกเรยนซกฟอกเกอบชวโมง” ใชไมได “นกการเมองฝายรฐบาลถกฝายคานซกฟอกในสภา” ใชได หม หมายถง อวน กนจ กนไมเลอก ปลง หมายถง เกาะไมปลอย หวงผลประโยชนจากคนอนโดยตวเองไมตองทาอะไร ลง หมายถง ซน อยไมสข เหมอนลง ควาย หมายถง โง ลกเทวดา หมายถง ลกทถกพอแมตามใจจนเสยคน

2.4 ใชคาลกษณนามใหถกตอง ลกษณนาม หมายถงคานามทบอกลกษณะของคานาม

นน ๆ เพอบอกรปรางสณฐาน ปรมาณ เวลา วธทา ฯลฯ ลกษณนามในภาษาไทยมจานวนมาก เชน เลอย 2 ปน ปนโต 1 เถา ชาง 3 เชอก งาชาง 2 กง

ตวอยางประโยค ผแตงมความสามารถในการถายทอดความรสกนกคดของตวละครแตละคนไดอยางดใชได ผแตงมความสามารถในการถายทอดความรสกนกคดของตวละครแตละตวไดอยางด

สต ารวจไทยชายแดนถกกบระเบดอาการสาหส ใชได ตารวจไทยชายแดนสคนถกกบระเบดอาการสาหส

2.5 ใชคาบพบทใหถกตองตรงตามความหมาย คาบพบท หมายถง คานาหนานาม สรรพนามหรอกรยาททาหนาทเหมอนนาม เพอบอกหนาทและความสมพนธของคาทอยหลงคาบพบทกบขอความขางหนา คาบพบทชวยใหขอความสมบรณ ชดเจน และไมกากวม ดงน 2.5.1 แสดงความเปนเจาของ เชน ของ แหง ตวอยาง กระเปาสตางคของฉนหายไป ปากกาของเธอเขยนดจรง ๆ วนพรงนเปนวนพอแหงชาต ฉนจะไปหอสมดแหงชาต

2.5.2 แสดงสถานท เชน ใน นอก บน ใต ท ใกล ฯลฯ ตวอยาง โทรศพทมอถออยในกลอง คณแมปลกตนมะลนอกบาน

กระรอกอยบนตนไม ประชาชนอยใตกฎหมาย อาจารยไปทเซนทรล หอพกอยใกลมหาวทยาลย

54

2.5.3 แสดงความเปนผรบ เชน กบ แก แด ตอ เปนคาทมวธการใชแตกตางกน ดงน กบ ใชเมอทงสองฝายทากรยารวมกนหรอแสดงความเกยวของกน เชน ฉนฝากเงนมากบเพอน แก ใชกบผทมฐานะหรอวยเทากน หรอตากวา เชน อธการบดมอบรางวลแกนกศกษา แด ใชกบผทเคารพนบถอ พระราชวงศ พระมหากษตรย เชน ฉนถวายปจจยแดสามเณร ตอ ใชเมอผใหผรบตองตดตอกนหรอเกยวของกน เชน เขาเสนอเรองตออธการบด สกนตวตอตว

3. ใชค าใหเหมาะสม 3.1 ใชคาใหเหมาะสมกบกาลเทศะ ผใชตองรวา เมอใดควรจะใชคาระดบใดถาหากจะคยกบเพอนสนทกควรใชคาระดบภาษาปาก แตถาพดรายงานทางวชาการกควรใชคาระดบภาษ าแบบแผน เชน ขอสอบวชาภาษาไทยเพอการสอสารโคตรยาก ขอสอบวชาภาษาไทยเพอการสอสารยากมาก / เหลอเกน ใชได โทรศพทมอถอเครองนโคตรแพง โทรศพทมอถอเครองนแพงมาก ใชได ทาทางเธอซปกกบเขาเหลอเกน ทาทางเธอสนทสนมกบเขาเหลอเกน ใชได เรองจบจอยอยางนฉนไมสนหรอก เรองเลกนอยอยางนฉนไมสนใจหรอก ใชได 3.2 ใชคาใหเหมาะสมกบบคคล เชน “นอน” ใชกบบคคลธรรมดาสามญ “จาวด” ใชกบพระสงฆสามเณร “บรรทม” ใชกบเจานายระดบตาง ๆ ผใชภาษาจงควรพจารณาวาคาใด ควรใชอยางไร พดกบพระสงฆ วา จาวด ฉน นมนต แตคาเหลานไมควรนามาใชกบคนทวไป การใชคาใหเหมาะกบบคคลนนจะตองเลอกใชใหเหมาะสม เชน พดกบผทอาวโส กใชคาชนดหนง ถากบผออนผอาวโสหรอฐานะตากวา กเลอกใชคาอกอยางหนงเชน “ฉนใชอาจารยเขยนหนงสอให” ใชไมได “ฉนใชนองชายเขยนหนงสอให” ใชได 3.3 ใชคาใหเหมาะกบขอความ คาบางคาจะเหมาะกบขอความหนง เชน “เขาเสยใจอยางแรง” ใชไมได “เขาทองเสยอยางแรง” ใชได

55

4. ใชค าใหชดเจน 4.1 ใชคาทคนทวไปรจกและเขาใจความหมาย ดกวาทจะใชคาซงไมเปนทรจกกนแพรหลาย เชน “การฝกฝนมาก ทาใหเกดทกษะ” ไมควรใช ควรเปลยนเปน “การฝกฝนมาก ๆ ทาใหเกดความชานาญ” 4.2 เลอกใชคาทจะทาใหผอาน ผฟง นกเหนภาพไดชดเจน เชน เหยมเกรยม สงโปรง บดเบยว กลมเกลยง กระฉบกระแฉง ปราดเปรยว เชองซม ยดยาด เกรยวกราว อออง โครมคราม เปนตน 4.3 ใชคาใหไดความสมบรณ เชน “เธอเกงกวา” ไมไดความสมบรณวาใครเกงกวาใคร “เขาชอบมากวา” ไมไดบอกวาชอบอะไรมากกวาอะไร เกดความไมชดเจนจงไมควรใชลกษณะน 5. ใชค าใหมน าหนก 5.1 ไมใชคาฟมเฟอยเกนความจาเปน ถาคาทใชไมมความหมายอะไรกนบวาไมรงรง จะทาใหคาโดยสวนรวมไมมนาหนก ขอความจะขาดความหนกแนน เชน “ชาวบานหามศพคนตายไปทวด” “เครองบนตก ผโดยสารตายหมดไมรอดแมแตคนเดยว” 5.2 การใชเปรยบเทยบ เชน คาพงเพยและภาษต หากนามาใชจะทาใหขอความกะทดรดและมนาหนกมากขน แตตองเลอกใชใหเหมาะสมกบขอความนน ๆ เชน “เขามของดอยใกลตวแลวไมรจกใช เหมอนผาชรวหอทอง” ใชไมได “เขามของดอยใกลตวแลวไมรจกใชเหมอนใกลเกลอกนดาง” ใชได 5.3 การใชคาซาๆ กนเพอเนนใหมนาหนก เชน “ใครใครคาชางคา ใครจกใครคามาคา ใครจกใครคาเงนคา” “คนเหนคนเปนคน จงนบวาเปนคน” การใชคาซาๆ กนควรใชใหเหมาะสมกบขอความ ถาใชไมเหมาะสมผฟง หรอผอานอาจราคาญได เชน “เขาเขยนหนงสอเกงมาก พรรณนาอะไรลวนแตไพเราะมาก ไดเรองไดราวตดตอกนดมาก ฉนวานาสนใจมาก” ควรจะเปลยนเปน” เขาเขยนหนงสอเกง พรรณนาอะไรลวนแตไพเราะ ไดเรองไดราวตดตอกนด ฉนวานาสนใจมาก”

56

1.4 ขอควรระวงในการใชค า สงทควรระวงในการใชคา มขอระวงดงน 1. การใชคาทมความหมายขดแยงกนในประโยคเดยวกน ซงอาจจะขดแยงกนในการแสดงภาพ แสดงพจน แสดงอารมณ เชน “รถคอย ๆ เคลอนไปอยางรวดเรว” “คนราย รวสานกระสนใสเจาหนาทหนงนด” 2. การใชคาผดหนาท เชน เอาคาขยายไปใชกรยา หรอเอาคากรยาไปใชเปนคาขยาย เปนตน ตวอยางเชน “พอตกคาถนนกจาดวยแสงไฟ” จาเปนคาขยาย เชน แสงจา สวางจา แตนามาเปนคากรยา “ฉนเหนชายหลงคอม” คอมเปนคากรยา หมายถง นอมลง กมลง จะนามา ขยายไมได 3. การใชคาทมเสยงคลายกนแตความหมายตางกน เชน คาวา ผล (แตกใบออน) ผลต(สะบด กระพอ ทาใหหลด) 4. การใชคาขยายบางคา คาขยาย จะใชไดกบคานามหรอกรยาบางคาเทานนถานาไปใชผดจะทาใหเกดขอบกพรองได เชน คาวา “หงอม” หมายถง แกมากจะใชกบคนแกมาก ๆ เทานน จะนาไปใชขยายกนอยางอนไมได เชน “คณยาของเราแกหงอมแลว” ใชได “ขนนลกนแกหงอมแลว” ใชไมได 5. การใชคาททาใหความหมายกากวม การใชคาบางคาหรอเรยบเรยงคาผดตาแหนงอาจทาใหเกดความหมายกากวมได เชน “เขากาลงเรงทางานใหญ ไมยอมไปเทยวไหนเลย” กากวม “เขากาลงเรงทางานเปนการใหญ ไมยอมไปเทยวไหนเลย” ชดเจน “ฉนไมรจะตอบแทนเธอยงไรด” กากวม “ฉนไมรจะตอบแทนบญคณเธออยางไรด” ชดเจน 6. การเปลยนคา ในขอความเดยวกนเมอเลอกใชคาใดแลว กควรใชนนตอไปใหตลอด ไมควรเปลยนคาโดยไมจาเปน เชน “เราไปเยยมคนเจบดวยกน เมอไปถงคนไขฟนแลว รสกวาเขาเปนคนปวยทมกาลงใจเขมแขงมาก” 7. การใชคาค คาเดยว คาคคาเดยวบางคาเราใชคาคกนบอย ๆ แตคาคคาเดยวบางคาความหมายจะแตกตางกน เชน

57

“พลง” (อาการทนาเดอดควนพลงขนไป) “พลงพลาน” (ปนปวน วนวาย ฟงซาน) “คลาด” (แคลว เลอน ผดพลาด) “คลาดเคลอน” (ยงไมตรงกบขอเทจจรง) 8. การใชคาเปรยบเทยบ การเปรยบเทยบตองระวงใชใหเหมาะสม ถาใชไมเหมาะสมจะทาใหฟงดขดหและเกดขอบกพรองขนได เชน “เธอใจดาราวกบนโกร” ไมควรใช ควรเปลยนเปน “เธอใจดาราวอกา” 1.5 ขอแนะน าในการใชค า เพอหลกเลยงขอผดพลาดในการใชคา มขอแนะนาในการใชคา ดงน 1. เลอกใชคาจากพจนานกรมหรอปทานกรม พจนกรมและปทานกรม เปนหนงสอทรวบรวมคาตาง ๆในภาษาไทยไวมากมายและจะบอกทงชนดของคา การออกเสยงพรอมทงความหมายของคา เมอตองการจะใชคาใดกสามารถเปดหาไดจากพจนานกรมและปทานกรม 2. คาทเลอกมาใชตองชดเจน ไมกากวม เพราะถาใชคากากวมอาจจะทาใหผอานผฟงไมเขาใจ เกดความสงสยหรอตความผดได เชน “ขบชา ๆ อนตราย” กากวม “หากขบชา ๆ จะเกดอนตราย” ชดเจน “โปรดขบชา ๆ เพราะจะเกดอนตราย” ชดเจน 3. คาทเลอกมาใชควรเปนคาทมความหมายถกตองตรงตามความตองการของผใชเพราะคาในภาษาไทยมคาทมความหมายใกลเคยงกนเปนจานวนมาก หากใชสบสนจะทาใหการสอความหมายคลาดเคลอนไป เชน จวน–เกอบ–ใกลๆ, โยน–ขวาง–ปา–เหวยง, ทง- ตด–ฟน–เฉอน–สบ–หน–บน–เชอด เปนตน 4. เลอกใชคาทอยในความนยมขณะเขยน ไมควรใชคาทนสมย หรอคาภาษาถนเพราะจาทาใหผฟง ผอาน ไมเขาใจได 5. เลอกใชคางาย ๆ อานแลวเขาใจงาย 6. เลอกใชคาไทย ไมควรใชคาทบศพทและสานวนภาษาตางประเทศ เวนแตวาคา

ตางประเทศเหลานนไมมคาไทยทเหมาะสมใชแทน กอาจใชภาษาไทยทบศพทคาตางประเทศได

ในกรณจาเปนอยางไรกตามคาภาษาองกฤษสวนใหญจะมคาไทยทใชแทนไดในความหมายเดยวกน

ดงตวอยาง

58

ฉนไมเกตเรองทคณพด ฉนไมเขาใจเรองทคณพด ใชได เธอมาเลทไป ๑๐ นาท เธอมาสายไป ๑๐ นาท ใชได

7. เลอกใชคาทมความกระชบรดกมไมฟมเฟอย คอ การเลอกทา ใชคาเทาทจาเปน ใหไดความร ความเขาใจอยางชดเจน ตวอยางเชน ดฉนมความยนดอยางมากทนกศกษาเหนคณคาภาษาไทย ดฉนยนดอยางมากทนกศกษาเหนคณคาภาษาไทย ใชได สารวตรท าการสอบสวนผตองขง สารวตรสอบสวนผตองขง ใชได

ความรเกยวกบประโยคในภาษาไทย คาตางๆ เมอนามาเรยบเรยงกนเขาจนเกดขอความทมความหมายสมบรณขนมา คอ บอกใหทราบอยางนอยวา ใครทาอะไร และอาจจะบอกตอไปวา กบใคร ทไหน อยางไร ฯลฯ ขอความเชนนเรยกวาประโยค การใชประโยคเพอการสอสาร

การใชประโยคเพอสอสารในชวตประจาวน ไมวาจะเปนประโยคสนหรอประโยคยาวขนอยกบใจความทตองการสอสาร จนเกดความเขาใจระหวางผ สงสารและผรบสาร ดงนน ประโยคจงหมายถงถอยคาในภาษาทนามาเรยงกนเปนระบบระเบยบตามหลกภาษาไทย และมเนอความครบบรบรณ ประโยคหนง ๆ ประกอบดวย 2 ภาค คอ ภาคประธานและภาคแสดง ภาคประธานประกอบดวย ประธานกบสวนขยาย ภาคแสดงประกอบดวย กรยาก บสวนขยาย และอาจมกรรมหรอไมมกรรมขนอยกบกรยา วาเปนกรยาทตองมกรรมหรอกรยาทไมตองมกรรมและสวนขยายกรรม ประโยคทใชในการตดตอสอสารอาจเปนประโยคความเดยว ประโยคความรวม หรอประโยคความซอน ประโยคทง 3 ชนดน สามารถเลอกใชสอสารกบบคคลตามสถานการณ ตาง ๆ หากตองการกลาวขอความทกะทดรดตรงประเดน เนนการใหขอมลมากกวาความรสก กจะใชประโยคสนคอประโยคความเดยวและประโยคความรวม แตถาตองการใหเนอหาซบซอน มรายละเอยด หรอใหความคดความรสกกจะใชประโยคความซอน ซงเปนประโยคยาวทมสวนขยาย การสอสารจงจะสามารถเสนอไดครบถวนตอเนอง (คณาจารยภาควชาภาษาไทย

59

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543 : 15) ดงนนผใชภาษาจะตองคานงถงหลกสาคญของการใชประโยคเพอการสอสาร ดงน 1. ใชประโยคใหถกตองตามหลกภาษาไทย การใชประโยคใหถกตองตามหลกภาษาไทย ม 3 ประเภท คอ

1.1 ประโยคความเดยว หมายถงประโยคทมขอความเดยว ประกอบดวยภาค ประธานและภาคแสดง คอมประธาน กรยา และกรรมถากรยาตองการมกรรมมารบ บางครงมคาขยายประธาน ขยายกรยา และขยายกรรม เชน นกบน หมากดแมว รถแลนเรวมาก แมวดากนปลาในจานหมด

1.2 ประโยคความรวม หมายถงประโยคทมขอความมากกวาหนงขอความ ประกอบดวยประโยคความเดยวทมความสาคญเทา ๆ กนตงแต 2 ประโยคขนไป มสนธานเชอมประโยคความเดยวเหลานนเขาดวยกน ดงตวอยาง

พอและแมจะไปงานหลอพระประธานทจงหวดพษณโลกในวนวสาขบชา เดกนกเรยนเขาแถวหนาเสาธง รองเพลงชาตและสวดมนต

1.3 ประโยคความซอน หมายถงประโยคทมขอความมากกวาหนงขอความ ประกอบดวยประโยคความเดยวทมความสาคญไมเทากน มประโยคหลก และประโยคเลก ๆ ทอาจทาหนาทขยายประธานหรอกรยาหรอกรรมในประโยคหลก ดงตวอยาง คณกษดศซงเปนผจดการไปบวชทวดบางไผเมอวานน ตารวจผดแลรานขายทองจบขโมยทวงราวกระเปาเงน

2. ใชประโยคใหถกตองและเหมาะสม ประโยคถกตอง หมายถงลกษณะประโยคทมการเรยงลาดบคาใหถกตองตาม

หลกภาษาไทย ไมสลบทกน สามารถสอความหมายไดชดเจนวา ใคร ทาอะไร ทไหน เมอไร อยางไร ประโยคทถกตองและเหมาะสมกบการใชภาษาจงควรมลกษณะ ดงตอไปน

2.1 มถอยคาครบถวนสมบรณ ถอยคาครบถวนสมบรณ หมายถงประโยคจะ ขาดคาใดคาหนงไมได เพราะถาขาดคา ความหมายของประโยคจะเปลยนไป หรออาจสอความหมายไมได เชน “ฉนจะไปขอคณแมเอง” ประโยคนขาดคาสาคญไป 2 คา ความหมายของประโยคจงไมชดเจนวา ผพดตองการอะไร จะขอตวคณแม หรอขออะไร จงตองหาคามาเตมใหชดเจน คาทจะใชเตมในประโยคนควรจะเปนคานามและคาบพบท คานามอาจเปน “เงน ความกรณา ความชวยเหลอ หรออน ๆ” สวนคาบพบทควรใชคาวา “จาก” ดงน

60

ฉนจะไปขอเงนจากคณแมเอง ฉนจะไปขอความกรณาจากคณแมเอง ฉนจะไปขอความชวยเหลอจากคณแมเอง 2.2 เรยงลาดบคาใหถกท ผใชภาษาจะตองเรยงลาดบคาใหถกตองตามหลก

ภาษาไทย โดยเรยงลาดบประธาน กรยา และกรรม ถามสวนขยายกวางคาขยายไวหลงคานน ๆ ยกเวน คาขยายกรยา ถาประโยคนนม “กรรม” คาขยายกรยาจะวางไวหลงกรรม และถากรรมมสวนขยาย คาขยายกรยา จะวางไวหลงคาขยายกรรมอกตอหนง ดงตวอยาง

ผวาราชการจงหวดสรนทรรายงานใหรฐมนตรฟงเรองทหารไทยปะทะกบกมพชา ประโยคนสวนของประโยค “เรองทหารไทยปะทะกบกมพชา” เปน “กรรม” จะตองปรากฏหลงกรยา “รายงาน” ตาแหนงของประโยคจงตองเปน “ผวาราชการจงหวดสรนทรรายงานเรองทหารไทยปะทะกบกมพชาใหรฐมนตรฟง” ถาประโยคมคากรยาหลายคา กรยาทแสดงเหตการณทเกดขนกอนควรอยในลาดบตน ดงตวอยาง เราไปเลอกตงลงคะแนนเสยงนายกสโมสรนกศกษากนดกวา ควรใชวา เราไปลงคะแนนเสยงเลอกตงนายกสโมสรนกศกษากนดกวา ประโยคนคาวา “ลงคะแนน” เปนเหตการณทเกดขนกอนควรอยหนาคากรยา “เลอกตง” เพราะเปนการลงคะแนนเพอเลอกตง ฝนตกหนกจนถนนขางหนามองไมเหน ควรใชวา ฝนตกหนกจนมองไมเหนถนนขางหนา ประโยคนเปนประโยคความซอน มคาวา “จน” เปนคาเชอมระหวางประโยคหลกและประโยคยอย ประโยคยอยคอ “จนถนนขางหนามองไมเหน” เรยงลาดบคายงไมถกเพราะ “มองไมเหน” เปนกรยาของประโยคยอย โดยม “ถนนขางหนา” เปนกรรมจงตองเรยงลาดบใหมคอ นากรยามาวางไวหนากรรม

2.3 ประโยคจะตองจบกระแสความ ถาประโยคไมจบกระแสความ จะทาใหสอ ความหมายไมสมบรณ ผรบสารอาจไมเขาใจและรสกวายงมบางสวนขาดหายไป ดงนนตองมขอความมาตอทาย จะทาใหไดใจความหรอมความหมายชดเจนขน ดงตวอยาง

นกหนงสอพมพทชอบขดคยเรองของนกแสดง นกศกษาทคดวาการเรยนหนงสอเหมอนงานอดเรก

ประโยคทกลาวนขาดสวนของประโยคบางสวนไป ทาใหสอความหมายไมไดจาเปนตองเตมเตมใหความสมบรณ โดยเตมภาคประธานหรอภาคแสดงตามความเหมาะสม ดงน

61

นกหนงสอพมพทชอบขดคยเรองของนกแสดงถกฟองศาลแลว นกศกษาทคดวาการเรยนหนงสอเหมอนงานอดเรกมกไมประสบความส าเรจในการเรยน

2.4 ไมใชประโยคท เปนสานวนภาษาตางประเทศ ถงแมวาจะมผศกษาภาษาองกฤษหรอภาษาตางประเทศอน ๆ มากแลวกตาม ผใชภาษาควรคานงถงการใชรปประโยคตามหลกภาษาไทย และพยายามหลกเลยงการใชประโยคทเปนสานวนภาษาตางประเทศ ดงตวอยาง

เขาจบเครองบนไปประเทศออสเตรเลยเมอวานน ควรใชวา เขาโดยสารเครองบนไปประเทศออสเตรเลยเมอวานน

สองนกเรยนไทยควาเหรยญทองในงานประกวดหนยนตทกรงโตเกยว ควรใชวา นกเรยนไทย 2 คนควาเหรยญทองในงานประกวดหนยนตทกรงโตเกยว

3. ใชประโยคใหกะทดรด ประโยคกะทดรด หมายถงประโยคทใชคานอย แตกนความมาก ไมใชคาซาซอนหรอไมใชคาฟมเฟอยจนเกนไป ประโยคกะทดรดมลกษณะดงน คอ

3.1 ไมใชคาซา ๆ กนในประโยค เพราะนอกจากจะทาใหประโยคมความยาวแลว ไมไดชวยทาใหความหมายของประโยคเพมขน บางครงซาทงเสยง ซาทงคา ดงตวอยาง วนนเขารสกยนดปรดาปราโมทยยงนกทไดรบขาววาสอบเขามหาวทยาลยได ควรใช วนนเขาดใจมากทไดรบขาววาสอบเขามหาวทยาลยได

3.2 ตดคาทไมจาเปน ผใชภาษาไมควรใชกลมคาหรอประโยคขยายความ หรอ เตมคาบางคาทไมจาเปนเขาไป ทาใหยดยาว ฟมเฟอย ดงตวอยาง ฉนใชเงนสรยสรายเกนความจาเปน ควรใช ฉนใชเงนสรยสราย หามไมใหเดนลดสนาม ควรใช หามเดนลดสนาม

3.3 ประโยคตองไมยาวเกนไป การเขยนประโยคยาว ๆ หากไมรจกลาดบความ จะทาใหขอความสบสน ไมไดความหมายทชดเจน การเขยนประโยคสนจะอานเขาใจงาย และเขาใจความหมายไดเรว ดงตวอยาง ขาพเจาดใจและตนเตนมากทสดในชวต คอวนประกาศผลการสอบเขาบรรจรบราชการคร ควรใช ขาพเจาดใจและตนเตนมากในวนประกาศผลสอบเขาบรรจรบราชการคร

62

4. ใชประโยคใหชดเจน ประโยคทใชสอสารไดด นอกจากจะถกตองตามกฎเกณฑทางหลกภาษาไทยแลว ยงตอง เลอกใชคาทมความหมายกระจางชด จะชวยใหประโยคชดเจน สอความหมายไดตรงตามจดประสงค ประโยคชดเจนมลกษณะดงน คอ 4.1 ใชประโยคไมกากวม ประโยคกากวม หมายถงประโยคทมความหมายมากกวาหนงความหมาย ความหมายหลายนย หรอเกดจากการละคา ดงตวอยาง ตกกบตอยสองคนไปเชยงใหม ประโยคนผรบสารอาจเขาใจความหมายวา ทงหมดรวมเปน 2 หรอ 3 คน นายฉลองขบรถชนควายตาย ประโยคนผรบสารอาจเขาใจความหมายได 3 อยาง คอ นายฉลองตาย ควายตาย และควายตายอยกอนแลว คณพอขายรถคณแมไปแลว ประโยคนผรบสารอาจเขาใจความหมายเปน 2 อยาง คอคณพอขายรถของคณแมไปแลว คณพอขายรถใหแกคณแมไปแลว

4.2 ใชประโยคใหมนาหนก จะชวยใหความหมายแจมแจง โดยการวางคาทตองการ เนนใหอยในตาแหนงทมนาหนกมากทสด คอตอนตนประโยค (คณาจารยภาควชาภาษาไทย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543 : 15) ฉนจะไปสมครเรยนพรงน ควรใชวา พรงนฉนจะไปสมครเรยน ตารวจจบผคายาเสพตดไดแลว ควรใชวา ผคายาเสพตดถกตารวจจบไดแลว

63

ความรเกยวกบถอยค าส านวนไทย ถอยคาสานวน หมายถง คาพดทมนษยใชสอสารกนทงในดานธระและในดานกจการอนๆ มรปลกษณตางๆ กนไป เชน เปนคามล คาประสม คาซอน ฯลฯ ในการใชถอยคา สานวนนนจดมงหมายสาคญทสด คอ เพอชวยใหสอสารกนไดอยางมประสทธผล จงจาเปนตองรจกถอยคาสานวน และเขาใจความหมายของถอยคาสานวนใหมากพอยงรจกถอยคามากเทาใด โอกาสทจะเลอกใชถอยคายงมมากขนเทานน ผทไมสามารถใชถอยคาสานวนไดหรอถงกบอบจนถอยคาสานวน ยอมไมอาจแสดงความคดของตนไปใหผอนรบรไดดงประสงค โดยปกตแลวคนเราใชถอยคาสานวนในการสอสารกบผอนเพอความมงหมายอยางใดอยางหนง เชน มงหมายทจะใหผฟงรบทราบ ใหผฟงเชอถอ ใหปฏบตตามหรอใหคลอยตามเปนตน หากผฟงเปลยนแปลงพฤตกรรมตรงตามจดหมายของเรา กนบไดวาการใชถอยคาสานวนมประสทธผลซงอาจมากนอยแตกตางกนไปแลวแตละกรณ แตโดยธรรมดาแลว เรายอมตองการใหเกดประสทธผลมากทสดเทาทจะทาได การทจะสามารถใชถอยคาสานวนใหเกดประสทธผลไดมากทสดนน ตองอาศยความรความเขาใจในเรองถอยคาสานวนใหดพอและทสาคญ คอ ตองอาศยการฝกฝนใหมากดวย ในทนจะไดนาภาษต สานวน ซงเปนถอยคาสานวนประเภทหนงมาแสดง (สรปความจาก นภาลย สวรรณธาดา, 2536 : 238 – 305) ดงน

1. ภาษตและส านวนไทย คาวา ภาษต และสานวน มผตความกนหลายทาง เชน 1. เรยกคากลาวทกประเภททพเศษกวาธรรมดาวา สานวน เชน หนงสอ สานวนไทยของการญจนาคพนธ กลาวถงภาษตและสานวนไทยทงหมด 2. เรยกคากลาวทกประเภททพเศษกวาธรรมดาวา ภาษต 3. เรยกคากลาวทสบทอดมาตามประเพณวา ภาษต แตไมรวม สานวน 4. เรยกคากลาวทสบทอดมาตามประเพณทเปนคาสงสอนวา สภาษต และคาเปรยบใหตความ วา คาพงเพย

สาหรบผใชภาษาไทยเพอการสอสาร ความสาคญของการศกษาเรองนมใชการวเคราะหความหมายหรอจดประเภทของภาษตและสานวน แตอยทการนาสงเหลานไปใชใหถ กตองและบงเกดผลในการสอสาร ในทนจงขออธบายความหมายของภาษตและสานวนในขอบเขตทกวางๆ ครอบคลมความหมายทงหมด โดยใหเขาใจไดงายและไมขดแยงกบนกวชาการกลมอนๆ ดงน

64

1.1 ความหมายของภาษต ภาษต แปลตรงตววา พดแลว กลาวแลว พจนานกรมใหความหมายใววา “คากลาว, ตามศพทเปนคากลางๆใชทงทางดทางชวแตโดยความหมายไววาแลวประสงคคากลาวทถอวาเปนอคต”

คาวาภาษต เปนคาเรยก คากลาวทสบทอดกนมาตามประเพณ ซงสวนมากมคตชวนคด หมายความรวมทงสภาษตและคาพงเพย สภาษตนนคอภาษตทด ทมงสงสอนอยางชดเจน เชน ดชางใหดหาง ดนางใหดแม, อยาไวใจทาง อยาวางใจคน ฯลฯ สวนคาพงเพยเปนคากลาวใหตความ อาจใชสงสอนหรอไมกได ขนอยกบสถานการณ เชน ตานาพรกละลายแมนา, ตววกระทบคราด เปนตน เหตทรวม สภาษตและคาพงเพย เขาใวเปนกลมของภาษต กเพราะเปนการยากทจะแยกวาคากลาวใดเปนสภาษต คากลาวใดเปนพงเพย มผพยายามแยกโดยเตมคาวา จง หรอ อยา ลงไปหนาคา ถาเตมไดกถอวาเปนสภาษต ถาเตมไมไดกถอวาเปนคาพงเพย แตวธนยงไมเปนทยอมรบกนทวไป เพราะเราไมมหนาททจะไปแตงเตมคากลาวแตโบราณทสละสลวยและสอความเขาใจกนมาเนนนานแลว การสงสอนของบรรพบรษมวธนมนวลนาฟง ไมตองใชคาสงคาหาม กเปนทเขาใจไดแลว โดยเหตผลน จงไมแยกเปนสภาษตและคาพงเพยแตเรยกรวมกนวาภาษต 1.2 ความหมายของส านวน

พจนานกรมใหความหมายของสานวนไว ดงน สานวน น.ถอยคาทเรยบเรยง, โวหาร, บางทก ใชคาวา สานวนโวหาร, คด เชน ปดสานวน, ถอยคาทไมถกไวยากรณ แตรบใชเปนภาษาทถกตอง,การแสดงถอยคาออกมาเปนขอความพเศษเฉพาะภาษาหนง ๆ หรอหนงสอแบบหนง ๆ, ลกษณนามทใชเรยกขอความรายหนงๆ เชน ขอความสานวนหนง บทความ 2 สานวน” ความหมายตามพจนานกรมนนกวางมาก มถง 4 ประการ คอ

1. สานวนโวหารทวไป 2. คดความทางกฎหมาย 3. ขอความพเศษ 4. ลกษณนามประเภทหนง ในทนมงกลาวถงเฉพาะขอ 3 คอ ขอความพเศษทเปนชนเชงชวนใหคด ไมแปลตรงตว

แตเปนทเขาใจกน เชน เจาชไกแจ แพะรบบาป ตทายครว เตะฝน ฯลฯ สานวนมลกษณะคลายกบภาษตในแงทเปนคากลาวสบทอดกนมาตามประเพณ มกมขอความสน ๆ ทกนความมาก เปนชนเชงชวนใหคด แตกมความแตกตางกบภาษตในบางประการ

65

เชน ภาษตมกจะยาวกวาสานวน เมอยาวกวากมกจะมสมผสคลองจองกนเพอใหจางายและไพเราะ ภาษตมกจะมจดมงหมายเพอสอนใจคน แตสานวนมกกลาวเปรยบโดยไมมเจตนาจะสงสอนใคร นอกจากนภาษตมกจะรกษาถอยคาและความหมายเตมไวได แมจะตกทอดม าเปนรอยๆ ป แตสานวนมการเกดใหมและสญกายไปตามสมย ตามความนยม เชน ฆาเวลา เขยวลากดน เจาพอ เจาแม เปนตน โดยเหตทสานวนมความแตกตางบางประการจากภาษตดงกลาว ผเขยนจงไมรวมไวเปนประเภทเดยวกน แตมบางคาทไมอาจแยกประเภทแนชดวาเปนภาษตหรอสานวน เชน ไดทขแพะไล, เกลอเปนหนอน, หญงสามผว ชายสามโบสถ ฯลฯ ในกรณทแยกไมไดเชนน หรอในกรณทตองการกลาวรวมๆ ไปกจะใชคาทงสองควบคกนวา ภาษตและสานวน หรอเรยกสนๆ วา ภาษตสานวน ในทนจงใชคาประเภทนเปน 4 คา คอ ภาษต สานวน ภาษต และสานวน หรอ สานวนภาษต ดวยเหตผลและความหมายตางๆ กนดงกลาวแลว ขอใหนกศกษาทาความเขาใจใหตรงกนในประเดนนเปนเบองตน

2. ความส าคญของภาษตและส านวน ภาษตและสานวนมความสาคญในดานการสอสาร อนอาจจาแนกไดเปน 3 ประการ คอ เปนเครองมอในการศกษาอบรม เปนเครองมอสอภาพสงคม และเปนเครองมอสอภาษา ดงน 1. เปนเครองมอในการศกษาอบรม ภาษตสวนใหญเปนคตสอนใจ ชแนะใหคนคดดทาด ในการสงสอนอบรมบตรหลานไทยตงแตอดตมาจนปจจบน ผใหญมวธการแยบยลทมใชการบอกกลาวสงสอนโดยตรง แตจะหาถอยคาอปมาอปไมย ยกตวอยางใหเหนจรง ใชถอยคาไพเราะลกซงและเขาใจงาย ยามใดทเกดปญหาแกไมตก ภาษตกอาจชวยใหเกดแนวคดทจะแกปญหาใหลลวงไปได ทงยงเปนเสมอนเครองควบคมพฤตกรรมของสงคมไทยใหดาเนนมาอยางเปนระเบยบ ชวยลดภาระดานกฎหมาย ทาใหการปกครองประเทศเปนไปไดงายขน ทงยงชวยอบรมกรยามารยาทใหเปนคนมวฒนธรรมอนดงาม ธารงเอกลกษณไทยมาจนทกวนน การใชภาษตเปนเครองมอสอสารถายทอดจารตประเพณจากผใหญมาสบตรหลานจากผปกครองบานเมองมาสประชาชน จากครมาสศษย ฯลฯ เปนวธการทใชไดดมาทกสมย ไมมการลาสมย พสจนไดจากความยนยงคงทนของถอยคา เชน ในศลาจารก ไตรภมพระรวง สภาษตพระรวง เปนตน หากการสอสารวธนไมไดผล กคงไมตกทอดมาจนถงปจจบนแนนอน ในปจจบนกมคาขวญ คาคม ทแตงขนเพอโนมนาวใจใหคนทาด ซงคาขวญเหลานหากจาตดปากสบไปกจะกลายเปนภาษต ตวอยางภาษตสานวนและคาขวญทสอนใจคน เชน

66

ภาษตและส านวน ค าขวญ

ไกไดพลอย เขาตามตรอก ออกตามประต รกดหามจว รกชวหามเสา ราไมดโทษปโทษกลอง สกกอนหาม งามกอนแตง

หลงทางเสยเวลา หลงตดยาเสยอนาคต งานคอเงน เงนคองาน บนดาลสข เดกดเปนศรแกชาต เดกฉลาดชาตเจรญ ปาไม คอทรพยากรของชาต ทงขยะไมเลอกท หมดราศไปทงเมอง

2. เปนเครองมอสอภาพสงคม การศกษาเรองราวในอดต เราอาจศกษาเหตการณณ

ขอเทจจรงไดจากหนงสอประวตศาสตร แตเราอาจสมผสความนกคดและอารมณของผคนในสมยกอน ๆ ไดจากภาษตและสานวน ภาษตสานวนจงเปนเสมอนเครองมอสอภาพของสงคมในอดต ถายทอดมาถงคนปจจบน ในสมยสโขทย ในนามปลา ในนามขาว ใครใครคาชางคา ใครใครคามาคา แสดงถงความเปนอยทมความอดมสมบรณ มเสรภาพในการทามาหากน ตอมา หนาศกอยานอนใจ, ขาวยากหมากแพง, กระเบองจะเฟองฟลอย นาเตาอนนอยจะถอยจน ฯลฯ ครนมาสมยปจจบน เปนสมยทสงคมเรมเสอมลง เยาวชนสบสน ไมแนใจในอนาคต หนไปพงยาเสพตด จงมคาขวญเรองนมาก เชน หลงทางเสยเวลา หลงตดยาเสยอนาคต ผคนอยกนแออดความมกงายมมาก จงมคาขวญวา กวาดเทาไรกไมหมด ถาไมงดทงขยะ การจราจรกเปนปญหาใหญของกรงเทพมหานคร จงมคาขวญและคาคมเกยวกบเรองนมก เชน ขบรถตองอดทน ขามถนนตองอดใจ,ขบรถระวงคน ขามถนนระวงรถ และปจบนสงคมใหความสาคญแกเยาวชนมากในป พ.ศ.2528 ซงเปนปเยาวชนสากล กมคาขวญวา รวมแรงแขงขน รวมกนพฒนา ใฝหาสนต นอกจากนยงมคาขวญเกยวกบการแขงกฬานานาชาต คาขวญในการรณรงคใหใชของททาในประเทศ เปนตน ภาษตสานวนและคาขวญเหลานคอเครองมอบนทกภาพสงคมและถายทอดใหคนรนหลงไดศกษาตอไป 3. เปนเครองมอสอภาษา ภาษตสานวนมประโยชนในดานการใชภาษา ถายทอดความหมายอนลกซงสผรบสารโดยใชขอความสนๆ กระทดรด เปนการประหยดเวลา ประหยดถอยคา แตไดความหมายครบถวนและชดเจนยงกวาอธบายดวยถอยคายดยาว เปนเครองผอนความรนแรงของถอยคา ไมตองพดตรงๆ ใหระคายห เชน จะวากลาวใครกอาจพดวา ไกแกแมปลาชอน มดแดงแฝงพวงมะมวง กงกาไดทอง เปนตน ซงบางครงกเจบปวดสะใจยงกวาพดตรงๆ นอกจากนภาษตยงเปนหลกฐานทางภาษา ใหเหนววฒนาการของภาษาในการกลายคากลายความหมาย เชน คาเดมวา ถลอดตวชาง หางลอดตวเลน ปจจบนใชวา ถลอดตาชาง หางลอดตาเลน คาวา ตว กลายเปน ตา คาเดมวา ขนมพอสมนายา ปจจบนเปน ขนมผสมนายา เปนตน

67

ภาษตและสานวนมความสาคญดงกลาวแลว จงควรทจะศกษาเพอนาไปใชในการสอสารใหเปนประโยชนมากทสด 4. การใชภาษาและส านวนในการสอสาร นกศกษาไดทาความเขาใจในเรองความหมาย ความสาคญ และประเภทของภาษตสานวนมาแลว จดประสงคของการศกษาเรองดงกลาวกเพอจะไดนาไปใชในการสอสารใหมประสทธผลยงขน แตการนาไปใชกมไดตามใจชอบ มขอควรคานงบางประการในการใชภาษตและสานวน ดงน

4.1 การตความภาษตส านวน สานวนทมใชอยในปจจบน หลายสานวนทผดไปจากภาษตเดมเชน สานวน “สจนยบตา” คาทถกตองนาจะเปน “สจนเยบตา” ซงมทมาจากการชนไก ตวทสทรหดจนถกตตาฉก ตองเยบตาให แสดงถงการสทไมยอมถอย แตคนปจจบนไมเขาใจทมาของคาวา เยบตา จงเพยนเสยงเปน ยบตา โดยคดวาเปนกรยาอาการในขณะตอส ซงไมสอความแตอยางใด คาประเภทนมมาก เชน

สานวนเดม ความหมาย สานวนใหม ตนกฎ เอาใจออกหาก ปลาตดหลงแห คาหนงคาเขา ขนมพอสมนายา บานนอกขอกนา ถลอดตวชาง หางลอดตวเลน หวมงกด ทายมงกร

ศษยรก, ตน เชน ตนหอง หาก – ตางหาก ปลาทไมตองการ หนง เขา ของววควาย พอๆ กน ไดสดสวนกน ขอก = เขต แดน (ภาษาถนเหนอ) ไมพอดกน ไมสอดคลองกน(มงกด-สตวนาชนดหนง)

กนกฎ เอาใจออกหาง ปลาตดรางแห คาหลงคาเขา ขนมผสมนายา บานนอกคอกนา ถลอดตาชาง หางลอดตาเลน หวมงกฎ ทายมงกร

กอนทจะนาภาษตและสานวนไปใชในการสอสาร ควรจะไดทาความเขาใจใน “สาร” นนใหถองแทเสยกอน มฉะนนอาจใชผดไปจากความหมายทแทจรงได โดยเฉพาะคาทเพยนไปจากเดมดงตวอยางขางบนน แมจะใชถก แตกใชอยางไมสะดวกใจเทากบรความหมายอยางแทจรง การจะนาไปใชจงควรตความคากลาวนนเสยกอน เชน พดวา “ปลาตดรางแห” อาจหมายความถงปลาทงหมดทตดแหไป แต “ปลาตดหลงแห” หมายถงปลาเลกๆ ทไมตองการพลอยตดหลงแหมาดวย

68

คอคนไมรอโหนอเหน พลอยฟาพลอยฝนไปกบเรองของคนอน หรอ คาหนงคาเขา คอ คนทขโมยววควายของชาวบานมาฆากน เหลอหนงกบเขาไว พอดมคนตามมาจบ จงจบไดคาหนงคาเขา เปนหลกฐานดนไมหลด แต “คาหลงคาเขา” อาจจะหมายถงขอยบนหลงสตว กาลงวงหนไปหรออยางไรความไมชดเจน การตความใหเขาใจทมาหรอความหมายแทจรงของภาษตและสานวนทจะนาไปใช จงเปนความจาเปนประการแรกทผใชจะตองคานงถง

4.2 วธการใชภาษตและส านวน การใชภาษตและสานวน ไมไดหมายความวาใชไดทกกรณ ในทน นาเสนอแนวทางการใชในกรณตอไปน 1. ใชยอขอความยาว โดยทภาษตสานวนเปนขอความทสนแตกนความมาก บางครงจงอาจใชแทนขอความยาวๆ เปนการประหยดเวลาและเนอทกระดาษ โดยไดความห มายครบถวนบรบรณ เชน จะอธบายเรองความประหยดวา การแตงานโดยจดพธใหญโต เปนการสนเปลองโดยใชเหต แขกทมาในงานกเสยเงนเสยเวลา ไดประโยชนนอย กพดวา ตานาพรกละลายแมนา กนความไดครบถวนเทากบขอความหลายประโยค 2. ใชขยายหรอเนนความเขาใจ บางครงอธบายอยางไรกไมเขาใจชดเจน ผสงสารอาจใชวธเปรยบเทยบโดยยกภาษตและสานวนมากลาว เชน “พนจเปนผชายโชคดทสดในรอบป เพราะไดแตงงานกบผหญงทงสวยทงรวย มเงนหลายรอยลาน ใชจนตายกไมหมด เหมอนหนตกถงขาวสาร” ผรบสารกจะมองเหนภาพวาพนจมโชคดอยางไร เพราะมองเหนภาพวาหนทตกลงไปในถงขาวสารนนอมหมพมนเพยงใด 3. ใชแทนถอยคาทไมตองการกลาวตรงๆ บางกรณมถอยคาท รนแรงหรอไมสภาพผกลาวไมอาจกลาวคานนตรงๆ หรอตองการหาคามาแทนความรสกทรนแรงโดยไมหยาบคายกอาจใชภาษตสานวนเปนเครองมอได เชน อยากจะกลาวถงผชายแกนาเกลยดทชอบเดกสาวๆ คราวลกหลาน กวา เฒาหวง หรอ โคแกกนหญาออน กเขาใจได โดยไมตองกลาวเรองเพศ หรอคาวา ววเคยขามาเคยข กหมายถงหญงชายทเคยมความสมพนธกน รเชงกน เปนตน 4. ใชเพมความสละสลวยของถอยคา ภาษตและสานวนมกเปนขอความทกะทดรดความหมายกระชบ มสมผสคลองจองและมการเลนคาอยางไพเราะ จงนามาใชเพมความสละสลวยใหแกเรองทพดหรอเขยนไดอยางด ปจจบนมการประกวดคาขวญหรอคตพจน ซงมลกษณะเชนเดยวกบภาษตสานวน เพอใหคนจดจาไดงาย และไพเราะกวาการใชคาพดธรรมดา เชน พดวา “กวาดเทาไรกไมหมด ถาไมงดทงขยะ” ดกวาพดวา “โปรดงดทงขยะ กวาดไมไหว” คาขวญบางคา

69

จะประทบใจคนมาก และมผลทางโฆษณาประชาสมพนธ เชน การบนไทยรกคณเทาฟา, เพอนคคด มตรคเรอน (ธนาคารกรงเทพฯ), รเจนซ บรนดไทย, ความสขทคณดมได (Johnnie Walker), เหนอสดในสยาม ชายแดนสามแผนดน ถนวฒนธรรมลานนา ลาคาพระธาตดอยตง (คาขวญจงหวดเชยงราย), สถาบนอมศกษา เพอพฒนาทองถน (ปรชญามหาวทยาลยราชภฏเชยงราย) เปนตน

4.3 ความเหมาะสมในการใชภาษตและส านวน แมวาภาษตและสานวนจะมประโยชนในการสอสารดงกลาวแลว กตาม แตกมใชจะนาไปใชอยางพราเพรอได เพราะถาใชมากเกนไป ใชผดกาลเทศะ จะมผลเสยอยางมาก เชน กลาววา “คณกบผมเปรยบเหมอน ดอกฟากบหมาวด เพราะผมไมได คาบชอนเงนชอนทอง มาจากทองพอทองแม จงตองอดเปรยวไวกนหวาน ไดแตปลอบใจตนเองวา ชาๆ ไดพราเลมงาม” ผฟงคงราคาญมากกวาจะซาบซงเปนแน การใชจงตองพจารณาวาเหมาะสมหรอไม และควรใชมากนอยเพยงใด การใชภาษตและสานวนในการสอสาร จงควรคานงถงการตความ วธการใช และความเหมาะสมในบรบทการใช เพอใหบงเกดผลสมดงเจตนาของผสอสาร ประโยชนของการใชส านวน 1. ใชยนยอขอความทยาว สานวนบางสานวนเปนขอความทสนแตกนความมาก บางครงอาจใชแทนขอความยาว ๆ เพอเปนการประหยดการใชถอยคา โดยไดความหมายครบถวนบรบรณ เชน จะอธบายถงความประพฤตทไมตรงตามธรรมเนยมนยม กใชวา “นอกคอก” กไดความครบถวน 2. ใชขยายความหรอเนนความเขาใจ บางครงการอธบายใหผอนเขาใจกเปนเรองทยาก ผใชภาษาอาจใชสานวนแทน เชน เมอกลาวถงความเจาเลหของมอญในเรองราชาธราช ของเจาพระยาพระคลง (หน) กใชสานวนวา “เขาวาชาตมอญแลวในทองมเคยวคนละเจดเลม”

3. ใชแทนถอยคาทไมตองการกลาวตรง ๆ บางครงมถอยคาทรนแรงหรอไมสภาพ ผใชภาษาไมอาจกลาวคานนตรง ๆ หรอตองการหาคามาแทนความรสกทรนแรงโดยไมหยาบคาย กอาจใชสานวนในการสอสารได เชน จะกลาวถงผชายสงอายทชอบเดกสาว ๆ คราวลกหลาน กใชวา “เฒาหวง” หรอ “ววแกชอบกนหญาออน” เปนตน

4. ใชเพอความสละสลวยของถอยคา สานวนเปนถอยคาทกะทดรดความหมายกระชบ จงนามาใชเพมความสละสลวยในเรองทสอสารไดเปนอยางด เชน คณพอของฉนไมยอมใหใครมาลบคมเปนอนขาด สานวน “ลบคม” หมายความวา “ดหมน”

70

ความรเกยวกบภาพพจน 1. ภาพพจน ภาพพจนและลลาภาษาเปนรปแบบทางภาษาทมลกษณะพเศษอยางหนงการทาความเขาใจถงความหมายประเภทและแนวการใชจงมความสาคญตอผทนาไปใชในการสอสาร 1.1 ความหมายของภาพพจน คาวา “ภาพพจน” คนทวไปมกใชสบสนปะปนกบคาวา “มโนภาพ” หรอภาพนก หรอภาพในใจ (image) หรอจนตนาการ (imagination) เชน 1. ฟงคณพดแลวเกดภาพพจน 2. อาชญากรรมทาใหเสยภาพพจนของประเทศ 3. เราจะแกภาพพจนของหญงไทยในสายตาชาวตางประเทศไดอยางไร ตวอยางเหลานไมถกตอง ประโยคท 1 ควรใชคาวา มโนภาพ หรอจนตนาการ ประโยคท 2 และ 3 ควรใชคาวา ภาพลกษณ มโนภาพ หรอภาพนก หรออาจใชคาวา ชอเสยง กได ดงนน เมอกลาวถง ภาพพจน จงเปนเรองของภาษา เปนเรองของศลปะการใชเสยงของคาการเปรยบเทยบคา การใชคาทเปนรปธรรมเรยกสงทเปนนามธรรม เปนตน เพอปองกนความสบสน นกศกษาอาจใชวธจาคาแปล ดงน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ( 2546 : 820 - 821) ใหความหมายของภาพพจนวา น. คาพดทเปนสานวนโวหารทาใหนกเหนเปนภาพ, ถอยคาทเรยบเรยงอยางมชนเชงเปนโวหาร มเจตนาใหมประสทธผลตอความคด ความเขาใจ ใหจนตนาการและถายทอดอารมณไดอยางกวางขวางลกซงกวาการบอกเลาทตรงไปตรงมา (อ. Figure of speech) สวนคาวา “ภาพลกษณ” พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ( 2546 : 821) ใหความหมายของภาพพจนวา น. ภาพทเกดจากความนกคดหรอทคดวาควรจะเปนเชนนน, จนตภาพกวา (อ. Image) ภาพพจนมหลายชนด ทนยมใชม 8 ชนด คอ อปมา อปลกษณ บคลาธษฐาน อนนามนย นามนย อธพจน ปฏพจน และสทพจน ดงจะกลาวตอไปน 1.2 ชนดของภาพพจน 1.2.1 อปมา อปมา (Simile) คอ การเปรยบเทยบสงทเหมอนกนหรอแตกตางกน อปมา เปนสงทนามากลาวเปรยบเทยบ อปไมย คอ เนอความทตองการกลาว มกใชคาเชอมระหวางอปมา-อปไมย

71

เชน คาวา เชน เหมอน เปรยบ ดง ดจ ประดจ ประหนง ละมาย เสมอ เสมอน ปาน เพยง ราว เทยบ เทยม คอ หรอ เปน (ทแปลวาเหมอน) ฯลฯ เชน ก. ดจ, เหมอน – รวดเรวดจกามนตหนม, เงยบเหมอนปาชา, เจบเหมอนมดกรด ข. เปน – ตวสนเปนเจาเขา, อดเปนเรอเกลอ, ซนเปนลง ค. ดง – แลววาอนจจาความรก เพงประจกษดงสายนาไหล ง. ประหนง, ละมาย – เจางามเนตรประหนงนยตาทราย เจางามขนงกงละมายคนศร จากตวอยางดงกลาวขางตนนน ตวอยางเชน อดเปนเรอเกลอ อด เปนอปมา เรอเกลอ เปนอปไมย 1.2.2 อปลกษณ อปลกษณ (Metaphor) เปนการกลาวเปรยบเทยบอกวธหนง แตตางกนกบอปมาตรงทอปลกษณจะไมกลาวเปรยบตรงๆ ใชวธกลาวเปนนยใหผอานหรอผฟงเขาใจเอาเอง ไมมคาเชอมใหเหนชดอยางอปมา เชน ก. ตกเหวรกจะดนรนไปจนตาย ข. อาเธอรมอาชพเปนเหยยวขาวในสมยสงครามโลกครงท 2 ค. ทคลบแหงน เปนทชมชนของพวกเสอสงหกระทงแรดทงหลาย ง. รถ ..... สงหปาคอนกรต จ. คลนมนษย หลงไหลเขามาชมพระราชพธ ฉ. สวรรคในอก นรกในใจ ช. เขนครกขนเขา ซ. ตานาพรกละลายแมนา ฯลฯ คาวา “เหวรก, เหยยวขาว, เสอสงหกระทงแรด” เหลาน มไดหมายถงเหว หรอสตวจรงๆ แตมความหมายเปนอยางอน ภาพพจนเหลานนกเขยนหรอนกพดมกนยมใช เพราะเปนการใชคานอย กนความมาก เหมาะแกเนอทสาหรบเขยนหรอเวลาสาหรบพดนอย

72

1.2.3 บคลาธษฐาน บคลาธษฐาน (Personification) มาจากคาวา บคคล + อธษฐาน คอ อธษฐานใหกลายเปนบคคล หมายถง ภาพพจนทกลาวถงสงทไมมชวต ไมมวญญาณ ไมมความคด เสมอนเปนสงมชวตมวญญาณ มความรสกนกคด เชน ฟารองไห ใบไมเรงระบา ภาพพจนประเภทนจะทาใหสงทกลาวถงชวตชวา ผรบสารกจะมองเหนภาพสงนนมาเคลอนไหวทากรยาอาการเหมอนคน มอารมณ มความรสก และสามารถสอความรสกนนมาสผรบสารได ตวอยางงายๆ เหนไดจากนทานสตวทตวละครเปนสตวพดได แสดงบทบาทเหมอนมนษย หรอแกวสารพดนกทสามารถดลบนดาลสงตางๆ ตาทเจาของสงได กคอภาพพจนประเภทบคลาธษฐานนเอง ตวอยางอนๆ เชน ก. ดาวเรองไกวกงทกทายกหลายแดง แตกหลาบสาวดเหมอนจะมองไมเหน เพราะเจาหลอนมวแตหวเราะระรกรน เอยงแกมหลบผเสอหนมอยพลวน ข. ปางลกทกขฤด ธรณเศราใจ ปางลกรองไห ธรณไหหวน ค. ไอทองคอตก ไมมแรงแมแตจะกระดกหาง นายนอยของมนทมนแสนรกแสนคดถง เหตไฉนจงมองเมน ไมใยดมนแมแตนอย มนษยเปลยนแปลงงายถงเพยงนเทยวหรอ 1.2.4 อนนามนย อนมนามนย (Synecdoche) อน หมายถง นอยหรอสวนยอย นามนย คอ การกลาวเปนนยแทนคานาม อนนามนย คอ การนาสวนนอยหรอสวนยอยหรอสวนทเดนชด มากลาวโดยหมายถงสวนทงหมด เชน ก. เมองทคนตกทอ หมายถง กรงเทพฯ เปนการนาเหตการณบางอยางมาเปนสญลกษณของเมอง เปนการกลาวเชงประชดประชน ข. คดถงควนไฟทลอยออยองอยทายบาน ชวตวนนสาลกแตควนรถยนตฉนเฉยว หมายถง ชวตชนบทกบชวตในเมอง โดยหยบยกควนไฟกบควนรถยนตมากลาวแทนสภาพความเปนอยทงหมด 1.2.5 นามนย นามนย (Metonymy) หมายถง การเรยกชอสงหนง โดยใชคาอนแทน ไมเรยกตรงๆ แตตองเปนคาทรจกกนทวไป เมอกลาวถงกรทนทวาหมายถงสงใด เชน ก. พอหลวง, รมฟา, เหนอหว หมายถง พระเจาแผนดน ข. เกาอ หมายถง ตาแหนง ค. หวโขน หมายถง บทบาทหรอตาแหนงหนาททตองทา ง. ฐานนดรท 4 หมายถง นกหนงสอพมพ

73

อนนามนยและนามนย เปนภาพพจนทใชเพอหลกเลยงการใชคาธรรมดาๆ ซาซากและเปนการนาจดเดน จดสาคญ หรอลกษณะของสงนนมากลาว โดยผสงสารไมตองเสยเวลาอธบาย และผรบสารกมองเหนภาพไดทนท 1.2.6 อธพจน อธพจน (Hyperbole) คอการกลาวเกนจรง อาจมากเกนจรงหรอนอยเกนจรงกได ภาพพจนชนดนนยมใชกนมาก แมในภาษาพด เพราะเปนการเปรยบเทยบทเหนภาพไดงาย เชน ก. ครนครนใชฟารอง เรยมครวญ ข. การบนไทยรกคณเทาฟา ค. เราจะสจนเลอดหยดสดทาย ง. ฉนไมมเงนสกแดงเดยว จ. เราบนขามโลกมาชวลดนวมอเดยว 1.2.7 ปฏพจน ปฏพจน (Paradox) คอ การใชถอยคาทมความหมายตรงขามหรอขดแยงกน มากลาวอยางกลมกลนกน เหมอนภาพเขยนทใชสตางวรรณะมาตดกน แตมองรวมๆ แลวสวยงามกลมกลนกน ภาพพจนประเภทนตองวเคราะหความหมายใหลกลงไปจงจะเขาใจความหมายทแทจรงได เพราะมก จะกลาวในเชงปรชญา เชน ก. รกยาวใหบน รกสนใหตอ ข. เสยนอยเสยยาก เสยมากเสยงาย ค. ถลอดตาชาง หางลอดตาเลน ง. เสยงกระซบแหงความเงยบ 1.2.8 สทพจน สทพจน (Onomatopoeia) สท แปลวา เสยง สทพจน หมายถง ภาพพจนทเลยนเสยงหรอแสดงลกษณะอาการตางๆ เชน เสยงดนตร อาการของสตว เปนตน การใชภาพพจนประเภทนจะทาใหรสกเหมอนไดยนเสยงของสงนนจรงๆ เสยงของคากมลกษณะ เดนอยในตว ตวอยางเชน ก. เสยงดนตร เชน 1) ตอยตะรดตดตเจาพเอย 2) ออยออยเออยเออยออเสยงซออ 3) ฆองหนองหนองหนองหนอง ผรงผรงผรงตะโพน ข. เสยงสตว เชน

74

1) มนรองดง กระโตงฮง มนดงกอกๆ กอกๆ กระโตงฮง 2) ออยอเอยงออยอเอยงสงเสยงรอง ค. เสยงธรรมชาต เชน 1) นาพพงซา ไหลมาฉาดฉาน เหนตระการ เสยงกงวาน มนดงจอกโครมๆ มนดงจอกๆ จอกๆ โครมๆ (เพลงเขมรไทรโยค) 2) ไดยนเสยงนาในลาธารซงเมอตอนเยนยงไหลรนๆ กลายเปนเสยงไหล พงพลานโครมครามหนกขนทกท... นาไหลดนกนมาราวกบเทตรงลง จากขอบฟา กระทบถกแกงผาแตกกระจายเปนฟองขาว... (กามนต) ง. ลกษณะอาการ เชน 1) ทงยงชมรมกดปดเปรยะประ เสยงผวะผะพบพบปปปบแปะ (นราศเมองเพชร) 2) ชะโดดกกระดโดด สลาดโลดยะหยอยหยอย กระเพอมนาพะพราพรอย กระฉอกฉานกระฉอนชล (อลราชคาฉนท) 3) ตะแลกแตกแตกตะแลกแตกแตก กระเดองดงแทรกสารวลสรวลสนต (สภร ผลชวน) 4) ปลาบางตวชอบซกๆ นอนซอนๆ กนอย ... เจาพวกกงทงปวงทเดนถอย หลงกรดๆ ตะกลามมากกวาเพอน ปลาซาดนทงตวทงลงไป

กอดไว ตามไลแยงกนกระโดดโหยงๆ (พระราชนพนธ ไกลบาน) ภาพพจนทง 8 ประเภททกลาวแลว เปนสงทจะชวยเสรมใหสานวนโวหารดขน แตทงนนกศกษาจะตองใชใหเหมาะสม การเปรยบเทยบควรเปรยบกบสงใกลตวหร อทเปนรปธรรมมองเหนไดงาย ไมเปรยบซอนเปรยบ เชน “เสนผมของเธอเหมอนถกทอดวยสายรงทเกยวพนครอบทองฟาและสะทอนลงสกระจกเงาแหงสายธารดวงหทยแหงพระธรณ” การเปรยบเชนนไมมประโยชน และทาใหผรบสารเกดความเบอหนาย ควรกลาวงายๆ แตชดเจน เชน “เสนผมของเธอเหมอนกลมไหมดาสนท” เปนตน และในการใชภาพพจนควรเลอกใชเพยงบางประเภทในบางกรณ มใชใชครบทกอยางหรอทกประโยคเพราะจะทาใหเฝอ สานวนโวหารบางชนดอาจไมจาเปนตองในภาพพจนเลยกได เชน บรรยายโวหารทมงกลาวเนอหาสาระ เปนตน นอกจากทกลาวมาแลว ยงมภาพพจนอกบางประเภททใชในการเขยนบนเทงคด เชน การใชถอยคายวลอ หรอประชดประชน เสยดส เปนตน

75

ความรเกยวกบระดบภาษา นอกจากภาษาจะใชเปนเครองมอในการสอสาร ความร ความคด ความรสก ตลอดจนทศนคตแลวยงใชในการสรางความสมพนธระหวางมนษยดวยกนทงในวงแคบและวงกวางอกดวย เราอาจสงเกตเหนลกษณะความสมพนธระหวางมนษยไดจากภาษาทใช เชน บคคลสองคน ทไดรจกคนเคยกนมา ยอมใชภาษาทแสดงใหเหนถงความรจกคนเคยกน แตถาบคคลทงสองคน ทเพงจะไดมโอกาสพบกนครงแรก กยอมใชภาษาทแตกตางออกไป แมจะพดในเรองเดยวกนกบบคคลสองคนแรก เปนตน นอกจากนมนษยยงใชภาษาโดยคานงถงโอกาส กาลเทศะ และประชมชนอกดวย เชน ในโอกาสทเปนทางการ ยอมใชภาษาอยางหนง ในโอกาสทไมเปนทางการ ยอมใชภาษาอกอยางหนง แมผใชภาษาจะเปนบคคลเดยวกนกตาม ดวยเหตดงกลาวจงเปนธรรมดาทภาษาจะมลกษณะผดแผกกนเปนหลายระดบ ระดบภาษาเปนเรองของความเหมาะสมในการใชภาษาตามสนพนธภาพของบคคล ตามโอกาส กาลเทศะ และประชมชน เพอใหสมฤทธผลสมความมงหมาย 1. การแบงระดบภาษา การแบงภาษาออกเปนระดบตางๆ นน อาจแบงออกเปนเพยง 2 ระดบ คอ ระดบทเปนทางการ และระดบทไมเปนทางการ หรออาจแบงออกเปน 5 ระดบ คอ ระดบพธการ ระดบทางการ ระดบกงทางการ ระดบสนทนา และระดบกนเอง ในทนไดแบงภาษาออกเปน 5 ระดบ ตามแนวคดของ วนดา เสนเศรษฐ และคณะ (2530 : 153 – 155) ดงน 1. ภาษาระดบพธการ เปนภาษาทใชสอสารกนในทประชมทจดขนอยางเปนพธการ เปนสวนใหญ เชน การเปดประชมรฐสภา การกลาวอวยพร การกลาวตอนรบ การกลาวคาปราศรย การกลาวรายงานในพธมอบปรญญาบตรหรอประกาศนยบตร การกลาวสดด หรอการกลาวจรรโลงใจใหประจกษในคณงามความด การกลาวปดพธ เปนตน ผสงสารระดบนมกเปนบคคลสาคญ หรอมตาแหนงสงในวงการนน ผรบสารสวนใหญกเปนบคคลในวงการเดยวกนกบผสงสาร หรอเปนกลมชนสวนใหญ ซงอาจเปนประชาชนทงประเทศ สมพนธภาพระหวางผสงสารกบผรบสารมตอกนอยางเปนทางการ แมวาโดยสวนตวจะมความสมพนธใกลชดกตาม สวนใหญผสงสารเปนผกลาวฝายเดยว ไมมการโตตอบหรอถามคาถามจากกลมผรบสาร หากจะมกเปนการกลาวตอบทกระทาอยางเปนพธการ ในฐานะผแทนกลมเทานน สารทกตอน ไมวาจะเปนตอนเรม ตอนดาเนนความ หรอตอนลงทาย จะมลกษณะเปนพธรตอง เปนทางการ มความจรงจงโดยตลอด จะใชแตถอยคาทเลอกเฟนแลววาไพเราะ และกอใหเกดความรสกจรรโลงใจเปนสวนใหญ ดวยเหตนผกลาวคอผสงสาร จงมกเตรยมบทหรอวาทนพนธมาลวงหนา และจะใชวธอานตอหนาทประชม

76

2. ภาษาระดบทางการ เปนภาษาทใชในการบรรยายหรออภปรายอยางเปนทางการในทประชม หรอใชในการเขยนขอความทจะใชปรากฏตอสาธารณชนอยางเปนการเปนงาน โดยปกตในการประชมทตอจากชวงทตองทาตามวธการแลว กมกจะใชภาษาในระดบน หนงสอทใชตดตอกนทางราชการหรอในวงการธรกจ กจะใชภาษาในระดบนเชน ผสงสารและผรบสารมกจะเปนบคคลในวงการหรอวงอาชพเดยวกน และตางกมหนาทและภารกจโดยตรงเกยวกบธรกจหรอวชาการในดานนนๆ ดวยเหตน สมพนธภาพระหวางทงสองฝาย จงเปนไปในดานธรกจและการงาน เชน บอกหรอรายงานใหทราบ ใหความรเพมเตม เสนอความคดเหน อาจจะโตตอบหรอถามคาถามไดในระยะเวลาทจดไวให ซงมกเปนภายหลงทผสงสารไดกลาวสารของตนเสรจแลว เปนตน เนอหาของสารมลกษณะเจาะจงไปเกยวกบธรกจหรอความรความคดทมความสาคญเปนทนาสนใจ หรอทจาเปนตองทาความเขาใจใหตรงกนระหวางผรบสารและผสงสาร การมใชถอยคาจงมกจะตรงไปตรงมา มงเขาสจดประสงคทตองการโดยรวดเรว อาจจะมศพทเทคนคหรอศพทวชาการมากหรอนอยแลวแตลกษณะของการประชม และลกษณะของผรบการ หลกของการใชภาษาระดบน ถอในเรองการสอสารใหไดผลตามจดประสงค โดยประหยดถอยคาประหยดเวลาใหมากทสดเทาทจะทาได แตถาผรบสารเปนบคคลกลมใหญทมความรเกยวกบเรองทจะพจารณามากนอยไมเทากน ผสงสารกจาเปนตองใชคาอธบายมากขน 3. ภาษาระดบกงทางการ ภาษาในระดบนคลายกบระดบท 2 แตลดความเปนการเปนงานลงบาง เพอใหเกดสมพนธภาพอนใกลชดยงขนระหวางผสงสารและผรบสาร โดยทวไป การใชภาษาในระดบน มกใชในการประชมกลมเลกลงกวาการประชมทกลาวมาแลวในระดบท 2 ทงการพดและการเขยนกยงเปนการสอไปสกลมบคคล จงอาจมการโตตอบหรอแลกเปลยนความคดเหนกนไดเปนระยะๆ บาง ภาษาระดบนจะพบไดในการประชมกลมหรอการอภปรายกลม การบรรยายในหองเรยน ขาวและบทความในหนงสอพมพ ซงโดยทวไปจะมถอยคาสานวนภาษาททาใหรสกคนเคยมากกวาภาษาในระดบท 2 เนอหาของสารมกเปนเรองเกยวกบธรกจและมกจะใชศพททางวชาการเทาทจาเปน เพอใหบคคลทไมไดเรยนรในดานนนๆ โดยตรง รบสารหรอฟงและอานไดอยางเขาใจตรงกบจดประสงคของผสงสาร 4. ภาษาระดบสนทนา มกใชในการสนทนาโตตอบกนระหวางบคคลหรอกลมบคคลจานวนไมเกน 4 – 5 ในสถานทและเวลาทไมใชเปนการสวนตว แมบคคลทใชภาษาจะรจกมกคนกนอย การเขยนจดหมายระหวางเพอน การรายงานขาวและการเสนอบทความในหนงสอพมพบางฉบบกใชภาษาในระดบน เนอหาของสารมกเปนเรองทวๆ ไป ในการดาเนนชวตประจาวน กจธระตางๆ รวมไปถงการปรกษาหารอรวมกน กลาวคอ ไมจากดอยในเรองวชาการเทานน ถอยคาสานวนภาษาทใช อาจมถอยคาทเคยใชกนเฉพาะกลมหรอเขาใจความหมายตรงกนไดในกลมเทานน

77

5. ภาษาระดบกนเอง เปนภาษาทใชในวงจากด เชน ภาษาทใชกนภายในครอบครว ใชกนระหวางสามภรรยา หรอใชกนในระหวางเพอนสนท สถานททใชมกเปนเรองสวนตว เชน ทบานในหองทเปนสดสวนของตนโดยเฉพาะ เปนตน เนอหาของสารเชนเดยวกนกบระดบท 4 คอ ไมมขอบเขตจากด จะพดจากนในเรองใดกได ภาษาระดบนจงมกใชในการพดจากนเทานน ไมนยมบนทกเปนลายลกษณอกษร ยกเวนแตในนวนยายหรอเรองสนบางตอนเพอทาใหเรองสมจรง ถอยคาทใชอาจมคาคกคะนองทใชกนเฉพาะกลมหรออาจใชคาภาษาถน 2. ปจจยทก าหนดระดบของภาษา การแบงระดบภาษาทง 5 ระดบนน เปนการแบงในบรบทของสงคมไทย ดงนน จงมปจจยทตวกาหนดระดบภาษา วนดา เสนเศรษฐ และคณะ (2530 : 156) กลาววา ประกอบดวย 1. โอกาสและสถานท โอกาสและสถานททใชภาษาเปนปจจยททาใหใชภาษาตางระดบกนไป หากสอสารกบบคคลกลมใหญหรอในทประชม กจะใชภาษาระดบหนง แตถาสอสารกนในตลาดรานคาหรอสอสารพดจากนทบาน ภาษาทใชกจะตางระดบไป 2. สมพนธภาพระหวางบคคล บคคลอาจมสมพนธภาพตอกนหลายลกษณะ เชน เปนเพอนสนทกน เปนผทเพงรจกกน เปนผไมเคยรจกกนมากอน เปนตน สมพนธภาพตางๆ จะเปนปจจยกาหนดระดบของภาษาทบคคลสอสารกนได ทงนตองขนอยกบโอกาสและสถานทดวย เชน บคคลทเปนเพอนสนทกนเมอพดกนในทประชมทจดขนอยางเปนทางการ ยอมไมอาจใชภาษาในระดบทเคยใชเมอสนทนากนตามลาพง เปนตน 3. ลกษณะของเนอ เนอหาของสารยอมเกยวพนกบโอกาสในการสอสารเปนอนมาก เชนเนอหาเกยวกบเรองสวนตว กจะไมนาไปใชในโอกาสทตองใชภาษาในระดบพธการหรอระดบทางการ เปนตน แมวาเนอความในทานองเดยวกนอาจใชภาษาใหตางๆ กนไปไดทง 5 ระดบ แตเนอหาบางชนดถาใชภาษาไมเหมาะสมกบระดบ กจะทาใหการสอสารไมสมฤทธผลดงทตองการได 4. สอทใชสงสาร ปจจยทสาคญอยางหนงทเปนตวทาใหภาษาเปลยนระดบ คอ สอ เชน ถาสอคอจดหมายสวนตวผลกซอง อาจใชภาษาในระดบทแตกตางจากภาษาทเขยนลงในไปรษณยบตร ถาเราบอกตอๆ กนไปดวยปาก ระดบของภาษาทใชยอมแตกตางจากเมอบอกผานเครองขยายเสยง และยอมจะแตกตางจากภาษาพดทางวทยกระจายเสยง หรอทางวทยโทรทศน เปนตน

78

แบบฝกหดทายบท 1. จงอธบายลกษณะสาคญของภาษาไทย ทแสดงถงอจฉรยภาพของบรรพบรษ พรอมยกตวอยางประกอบคาอธบาย 2. ภาษาไทยมความสาคญตอการตดตอสอสารของคนในชาตอยางไร อธบาย 3. ใหนกศกษาอธบายความหมายของสานวน และยกตวอยางสานวนไทยทเกยวของกบวถชวตคนไทยมาจานวน 10 สานวน 4. ใหนกศกษาอธบายคาวา “ภาพพจน กบ ภาพลกษณ” มความหมายและลกษณะการใชแตกตางกนอยางไร ปจจบนคนไทยมกใชผดและสบสนกนเพราะเหตใด 5. มคากลาววา “ภาษาไทยเปนภาษาศกดนา เพราะเปนภาษาทมระดบชนชน” นกศกษาเหนดวยหรอไม เพราะเหตใด

79

เอกสารอางอง กาญจนา แกวเทพ.(2539).สอสองวฒนธรรม. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพบบลชชง. คนงนจ ศลรกษ และคณะ.(2555).ภาษาไทยเพอการสอสาร.พมพครงท 2.กรงเทพฯ : สมปชญญะ. จานง วบลยศร และดวงทพย วรพนธ.(2527).ภาษากบมวลชน ววฒนาการของภาษาเพอการเสนอ

ขาว ในหนงสอพมพไทย. กรงเทพฯ : โครงการเผยแพรผลงานวจย ฝายวจยจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

ชานาญ รอดเหตภย.(2522).สมมนาการใชภาษาไทยปจจบน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: กรงสยาม การพมพ.

นภาลย สวรรณธาดา. (2536).หนวยท 5 ส านวนโวหารในการสอสาร ในภาษาเพอการสอสาร. พมพ ครงท 10. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

นตยสดา อภนนทาภรณ.(2534).ลกษณะการเชอมโยงในการรายงานขาวอาชญากรรมของหนงสอ พมพไทยรฐ การศกษาภาษาระดบขอความ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

บญยงค เกศเทศ.(2529).ค าไทย. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. ประภาศร สหอาไพ.(2534).วธสอนภาษาไทยระดบมธยมศกษา.กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. ประทป วาทกนนกร.(2532) .ลกษณะและการใชภาษาไทย. พมพครงท 9. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยรามคาแหง. ____________. การใชภาษา.(2541).กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคาแหง. โปรแกรมภาษาและวฒนธรรมไทย.(2551).ทกษะภาษาไทย. พมพครงท 4. เชยงราย : มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. ราชบณฑตยสถาน. (2546).พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร : นานมบคสพบลเคชน. วนดา เสนเศรษฐ และคณะ.(2530).คมอแบบเรยนและแนวการสอน หมวดวชาภาษาไทย 1.

กรงเทพฯ :โอเดยนสโตร. ส. เชอหอม.(2541). ภาษาสอมวลชน มกคนทนรบได. กรงเทพฯ : มาลย. สนน ปทมะทน.(2533).ภาษาไทยทสอมวลชนอาจใชพลาด. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตงเฮาส. สมพงศ วทยศกดพนธ.(2543). “จบตาภาษาสอ (3) ภาษาพาดหวขาวหนงสอพมพ”นตยสารไทย.

คณะมนษยศาสตร มหาวยาลยเชยงใหม.

80

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 3 การฟง

เนอหาประจ าบท ความหมายของการฟง ความส าคญของการฟง กระบวนการฟง จดมงหมายของการฟง ประโยชนการฟง

มารยาทในการฟง วธฝกฝนและพฒนาทกษะการฟง 1. วธการปลกฝงทกษะการฟง 2. การจดล าดบขนตอนการฟง ขอบกพรองของการฟง

1. การฟงทไมมประสทธภาพ 2. วธปรบปรงแกไขขอบกพรองในการฟง การฟงในชวตประจ าวน 1. การฟงการสนทนาในชวตประจ า 2. การฟงการอภปราย 3. การฟงเพลง 4. การฟงสารจากสออเลกทรอนกส การจบใจความส าคญของการฟง การวเคราะหและประเมนสารจากการฟงอยางมวจารณญาณ 1. หลกการฟงอยางมวจารณญาณ 2. หลกการแยกขอคดเหนและขอเทจจรงในการฟงสาร 3. การฟงเพอตดสนใจ การประเมนคาสารจากการฟง

81

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. เพอบอกความหมาย ความส าคญ จดมงหมาย และประโยชนของการฟงได 2. เพอใหเกดมารยาทในการฟง 3. สามารถฝกฝนและพฒนาทกษะการฟงได 4. สามารถสรปความส าคญจากการฟงได 5. สามารถวเคราะหและประเมนคณคาจากเรองทฟงได

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. ใหนกศกษาท าแบบทดสอบกอนเรยน 2. ใหนกศกษาอภปรายความหมาย ความส าคญ และประโยชนของการฟง 3. ใหนกศกษาศกษาเอกสารประกอบการสอน 4. ใหนกศกษาสรปและยกตวอยางเกยวกบขอบกพรองของการฟง 5. ใหนกศกษาอภปรายสารทไดจากตวอยางการฟง โดยการวเคราะหและประเมนคา 6. ใหนกศกษาท ากจกรรมแบบฝกหดทายบทเรยน สอการเรยนการสอน 1. แผนใส (เครองฉายขามศรษะ) 2. Microsoft Power Point 3. วดทศน, VCD, DVD 4. เอกสารประกอบการสอน 5. การท าแบบฝกในระบบ E-Learning การวดผลและประเมนผล 1. จากการอภปรายและการแสดงความคดเหนของนกศกษา 2. จากการตอบค าถามของนกศกษา ทงโดยปากเปลาและการเขยนตอบในกระดาษ 3. จากการสงเกตพฤตกรรมและการรวมกจกรรมในชนเรยนของนกศกษา 4. จากการรวมกจกรรมของนกศกษาทงในหองเรยนและนอกหองเรยน 5. จากท ากจกรรมและการตอบค าถามแบบฝกหด

82

บทท 3 การฟง

การฟงเปนกระบวนการอยางหนงของการรบสาร (Inputting) ซงนบวาเปนทกษะทส าคญทสด เพราะเปนทกษะทมนษยตองใชในชวตประจ าวนมากกวาทกษะดานอนๆ คอ การอาน การเขยน และการพด เพราะการฟงนนเกดขนไดทงในสภาพทตงใจและไมตงใจ วนหนงๆ เราอาจไดฟงเรองราว การสนทนา การบรรยาย การโฆษณาสนคา การโฆษณาชวนเชอ ละคร นวนยาย และอน ๆ มากมาย นอกจากเวลาทเราหลบ การฟงเปนกญแจส าคญทจะท าใหการสอสารประสบความส าเรจหรอลมเหลวกได มผวจยคนพบวา มนษยใชทกษะดานการฟงในวนหนงประมาณ 42% แตสามารถจ าเนอหาสาระไดเพยงครงหนงเทานน (ฐตรตน ลดาวลย. 2538 : 9) แสดงใหเหนวา มนษยไมสนใจหรอมองขามความส าคญของการฟง จงท าใหไมไดรบการฝกฝนอยางดพอ ดงนน การท าความเขาใจและฝกฝนทกษะดานการฟง จงมความส าคญอยางยง ความหมายของการฟง การฟงเปนทกษะทางภาษาทใชมากทสดในชวตประจ าวน และเปนกระบวนการเรยนรเรมแรกของมนษย การเขาใจความหมายของการฟง จงมความส าคญทจะท าใหเขาใจหวขอเกยวกบกระบวนการฟงอนๆ ตอไป ความหมายของการฟงนน มผไดกลาวไวหลายประการ อาท ฐตรตน ลดาวลย (2536 : 9) ไดใหความหมายของการฟงไววา การฟง เปนกระบวนการอยางหนงของการรบสาร (Inputting) ซงนบวาเปนทกษะทส าคญทสด เพราะในชวตประจ าวนของคนเรานนจะใชเวลาในการฟงมากกวาใชเวลาในการพด การอาน หรอการเขยน การฟงนนตางจากการไดยน (Hearing) เปนการรบรอยางหนงของรางกาย โดยอาศยโสตประสาทเปนเครองรบร แตการฟง (Listening) นนเปนพฤตกรรมทเกดขนและเปนพฤตกรรมจากการท างานอยางตงใจ ของระบบประสาท ซงจะตองประกอบดวยการไดยน (Hearing) การรบร หรอสญชาน (Perception) การจ าได (Recognition) หมายความวา ในการฟงนน ตองมทงการรบสาร และตความหมายของสารทไดยนนนดวย การฟงจงนบวาเปนศลปะอยางหนงทผฟงตองใชทกษะ ไหวพรบและความคดเปนส าคญ

สปราน พฤตการณ (2538 : 92) กลาววา การฟง หมายถง การไดยน การตดตามเรองราวของสงทไดยนนน ดวยความสามารถทเขาใจในสงนนได จบขอความตางๆ ทควรคลอยตามได หรอเปนขอโตแยงได

83

ระเดน ทกษณา (2545 : 219) กลาววา การฟง เปนองคประกอบหนงของการพด การฟงตางกบการไดยน การไดยนเปนกระบวนการทคลนเสยงผานเขาไปในหทะลผานหชนนอก หชนกลาง และหชนในแลวสงตอไปยงสมอง แตการฟงตองมความสนใจ ตงใจ และมสมาธทจะฟงใหรเรอง เขาใจ จ าได และน าไปปฎบตได พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546 : 811) ใหความหมายของการฟงวาตงใจสดบ คอยรบเสยงดวยห ไดยน เชอ ท าตามถอยค า เชน ใหฟงค าสงผบงคบบญชา ปญนตา ชยสนท (2548 : 31) หมายถง การทประสาทรบสมผสทางโสตไดรบเสยงจากภายนอก แลวผานมายงสมองเกดการแปลความหมายเปนความเขาใจ เกดการเรยนร เกดการเชอมโยงความสมพนธ และ ถกเกบบนทกไวในหนวยความจ าและเมอถงเวลาทพรอมจะใชงาน กสามารถเรยกขอมลนนมาได จากความหมายของการฟงขางตน สรปไดวา การฟง เปนกระบวนการรบสารของมนษยทางรางกายและสตปญญาประเภทหนง ซงพฤตกรรมการรบสารดงกลาวนน ผรบสารตองแปลความหมายของเสยงทไดยนเพอการรบร เขาใจและตความสารเหลานนได ตามความรสกนกคด ตามประสบการณ รวมทงการแสดงปฏกรยาตอบสนองสารนนๆ และสามารถน าสงทไดยนนนไปใชใหเกดประโยชนในเรองตางๆ ได ความส าคญของการฟง การฟงเปนทกษะทางภาษาทมความส าคญและเปนประโยชนตอมนษยเปนอยางยง มนษยรจกรบฟงมาตงแตรบรสงแวดลอมตางๆ การฟงเปนกระบวนการสอสารทมนษยใชงานมากทสดในชวตประจ าวน การฟงมากท าใหคนมความรมากเกดความรอบร การฟงเปนสวนส าคญของการพด เพราะถาฟงผดจะมผลทไมดเกดขนในการน าไปถายทอดตอ อยางเชนส านวนทวา “ฟงไมไดศพท จบไปกระเดยด” ผทมทกษะในการฟงเปนอยางดจะไดรบผลประโยชนอยางแทจรง หากทกษะการฟงบกพรองกจะท าใหการใชทกษะดานอนบกพรองดวย ความส าคญการฟงอาจจ าแนกไดดงน วจตร อาวะกล (2545 : 73 - 76) กลาวถงความส าคญของการฟงวา การฟงเปนการสอสารทชวยใหเกดการพฒนาทมความส าคญมาก คณาจารยสาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย (2552 : 36 – 37) ไดกลาวถงความส าคญของการฟงเพมเตมวา ความส าคญของการฟงอาจแยกเปนขอ ๆ ไดดงน 1. การฟงเปนทกษะทางภาษาทมนษยใชเปนทกษะแรก และเปนพนฐานของทกษะทางภาษาดานอนๆ

84

2. การฟงเปนทกษะทมนษยใชมากทสดในชวตประจ าวน 3. การฟงเปนการกระบวนของการเรยนรอยางหนง ทชวยใหผฟงรบความรความเขาใจและแนวคดจากผอน ท าใหผฟงมความรและความสามารถน าคณคาของสงทไดรบฟงไปใชใหเกดประโยชนในชวตประจ าวนและการด ารงชวตในสงคมได 4. การฟงท าใหเกดความเพลดเพลนซงนบวาเปนการพกผอนทมนษยท าไดทกวนทกโอกาส และสนเปลองคาใชจายนอย เชน การฟงเพลง ฟงรายการวทยโทรทศนทเราพอใจ ฟงล าน าค ากลอนตางๆ เปนตน 5. การฟงชวยใหการสอสารดวยวาจาไดผลสมบรณ การฟงเปนสวนส าคญของการพด เพราะวา แมวาพดไปแลว แตไมมผฟงกไมถอเปนกระบวนการสอสารดวยการพด 6. การฟงชวยสรางสรรคสงใหม ๆ ใหเกดขน เชน ฟงแลวกสามารถน ามาคดพจารณาท าใหเกดความคดสรางสรรค อนเปนความคดทแปลกใหม หรอกอใหเกดการเปลยนแปลงไปในทางทด สามารถน าสงทไดฟงมาใชเปนประโยชนได 7. การฟงทดจะชวยใหการพดบรรลจดมงหมายได ดงนน จงควรแสดงความสนใจกระตอรอรน และไมแสดงอาการเบอหนายในการฟง 8. ความสามารถในการฟงชวยสงเสรมทกษะดานอนๆ 9. การฟงเปนสวนหนงของการสอสารของมนษยซงกอใหเกดความเขาใจอนดตอกน เปนผลใหมนษยอยรวมกนอยางมความสข สนต เชน การฟงค าแนะน าตกเตอน การฟง การชแจง แสดงเหตผล การฟงขาว เปนตน

ดงนน จงกลาวไดวา ทกษะในการฟงจะสงผลใหเกดการพฒนาทางความร ความคด การพด การแสดงออก ประสบการณ กอใหเกดประโยชนในการประกอบอาชพอยางสง กวางขวางและลกซง โบราณจงยกยองผทไดยนไดฟงมามากวาเปน “พหสต” กระบวนการฟง การฟงเปนกระบวนการทเกดขนตอเนองกน โดยเรมตงแตเสยงภายนอกมากระทบทโสตประสาท หลงจากนนกระบวนการฟงกจะด าเนนตดตอกนไป บญณตา ชยสนท (2548 : 15) กลาววาม 5 ระดบ ไดแก 1. การไดยนเสยงทมากระทบโสตประสาท (HEARING) เสยงพดหรอเสยงใดๆ จะผานหไปกระทบโสตประสาท ในขนนเรายงไมเรยกวา การฟง (LISTENNING) เพราะการฟงนนกนความไปไปถงการรบรและเกดความเขาใจตอไปดวย

85

2. การมสมาธตอสงทเราไดยนนน (COMCENTRATION) เมอเสยงกระทบโสตประสาท และเราพงความสนใจทจะฟง เรากสามารถรบรเรองราวหรอสาระทเกดจากเสยงนนได 3. การเขาใจสงทยน (COMPREHENSION) 4. การตความสงทไดยนตามความคด ความร และประสบการณของผฟง (INTERPRETATION) 5. การตอบสนองตอสารทไดยนนน (RECTION)

ดงนน เมอกลาวโดยสรป อาจเขยนเปนแผนภมเพอใหเขาใจงาย ไดดงน

ไดยน

สนใจ

เขาใจ

ตความ

ตอบสนอง

จดมงหมายของการฟง ในชวตประจ าวนของมนษยนน ตองฟงสงตางๆ มากมาย บางครงกมจดมงหมายในการฟงอยางชดเจน บางครงกไมคอยไดนกวาฟงไปเพออะไร แตถงอยางไรกตาม ไมวาเราจะค านงถงจดมงหมายในการฟงหรอไม ผลทไดจากการฟงยอมเกดขนเสมอ เพอใหผลของการฟงเปนประโยชนตอผฟงอยางคมคา ในการการฟงแตละครงผฟงควรมจดมงหมายทชดเจน ซงเราสามารถแบงจดมงหมายของการฟงออก ดงน 1. การฟงเพอจบใจความส าคญ หมายถง เนอความตอนหนงตอนใดทประกอบกนขนเปนเรองนนๆ แลว ถาขาดไปจะท าใหเรองอนๆเกดขนไมได ดงนน การฟงเพอจบใจความส าคญผฟงจะตองฟงอยางตงใจ เกดความเขาใจจนสามารถจบใจความส าคญของเรองนนไดตลอด 2. การฟงเพอจบใจความโดยละเอยด เปนการฟงเพอจบใจความส าคญและรายละเอยดทส าคญของเรองผฟงตองมสมาธ และอาจตองมการจดบนทกยอเพอชวยความจ าดวย

3. การฟงเพอหาเหตผลโตแยงหรอคลอยตาม การฟงประเภทน ผฟงตองใหความสนใจเปนพเศษในเรองตางๆ ทไดฟง ผฟงตองใชการพจารณาวามขอเทจจรงเพยงใดนาเชอถอมากนอยเพยงใด ผฟงตองรจกแยกแยะวาตอนใดเปนขอเทจจรง ขอใดเปนขอคดเหนสวนตวของผพด การฟงประเภทนจะชวยฝกใหเปนผทเหตผล และสงเสรมใหมวจารณญาณในการฟง

4. การฟงเพอความสนกสนานเพลดเพลน และความซาบซง เปนการฟงเรองราวหรอสารประเภทจรรโลงใจ เชน ค าประพนธ บทกว ดนตร เพลง นทาน นวนยาย ฯลฯ ผฟงเกดความรสก

86

เพลดเพลนเกดสนทรภาพ ทงยงสามารถยกระดบจตใจของผฟงใหสงขน เพราะไดขอคด คตสอนใจ และความซาบซงใจในลกษณะตางๆ จากสงทฟง

5. การฟงเพอสงเสรมจนตนาการและความคดสรางสรรค เปนการฟงเรองราวตางๆ แลวสามารถคดค านงใหกวางไกล หรอยอนกลบได นอกเหนอจากการฟงหรอฟงแลวเกดความคดดดแปลงเปลยนแปลงไปในทดขน จนสามารถน าไปใชเปนประโยชนตอการด ารงชวต เมอกลาวโดยสรปแลว จดมงหมายของการฟงของมนษยแบงออกเปน 2 ประการ คอ 1. การฟงเพอเพมพนความรและประสบการณ คอ การฟงทผฟงมจดมงหมายทจะหาความร ความเขาใจ และประเมนคาเรองทไดฟง เชน การฟงการบรรยายในชนเรยน การฟงปาฐกถา การฟงการอภปราย ฯลฯ ลกษณะการฟงแบบนเปนการฟงอยางจรงจง ผฟงจะตองสามารถจบใจความส าคญ และจดจ ารายละเอยดปลกยอยทส าคญได นอกจากน ผฟงยงตองสามารถแยกแยะสงทเปนขอเทจจรง และขอคดเหนของผพดได ทงสามารถวเคราะหเนอหาสาระทไดฟงอยางมเหตผลและใชวจารณญาณตดสนประเมนคาเรองทไดฟงนน 2. การฟงเพอสงคม คอ การฟงทผฟงมจดมงหมายทจะหาความเพลดเพลน ความบนเทง หรอเพอทจะรกษามารยาทอนดงาม เชน การฟงเพลง การฟงละคร การฟงในวงสนทนา ซงการฟงในวงสนทนาน บางครงผฟงอาจไมตงใจหรออยากฟงผพดพดนก แตผฟงกจ าเปนตองฟงสงทผพดพด เพอรกษามารยาท ประโยชนของการฟง การฟงเปนทกษะทมประโยชนมากมาย โดยเฉพาะตอการด าเนนชวตประจ าวนของมนษยในทน สรปออกเปน 2 ประการใหญ ๆ ดงน 1. ประโยชนตอตนเอง

การฟงมประโยชนตอมนษยอยหลายประการ ทงในระดบบคคล คอเกดกบตวผฟงเอง

และในระดบสงคม (ประไพ เชงฉลาด. 2553 : 61-62) ดงรายละเอยดตอไปน

1. ประโยชนตอตนเอง การฟงทดท าใหผฟงไดรบประโยชนตางๆ คอ

1.1การฟงทดเปนพฤตกรรมของผมมารยาทในการเขาสงคม ในวงสนทนาหรอใน

สถานทและโอกาสตางๆ ผฟงทดควรใหเกยรตผพด รจกรบฟงและรกษากรยาใหสงบเรยบรอย

ในขณะฟง ไมพดแทรกหรอแสดงปฏกรยาโตตอบอนรนแรงหากไดฟงในสงทไมสบอารมณ การฟง

87

จงเปนพฤตกรรมทชวยสรางบรรยากาศของความเปนมตร ท าใหเกดความเขาใจ ยอมรบและเหนอก

เหนใจซงกนและกน

1.2 การฟงทดท าใหเรารบรเรองราวทฟงไดโดยตลอด สามารถเขาใจขอความส าคญ

ของเรองทฟงและจดมงหมายของผพด ผฟงจะแสดงปฏกรยาตอบสนองคสนทนาไดสอดคลองและตรง

ประเดนของหวขอสนทนา

1.3 การฟงทดชวยพฒนาสมรรถภาพของการใชทกษะภาษาอนๆ กลาวคอ ผฟง

สามารถเรยนรกระบวนการพดทดของผอน นบตงแตวธการเลอกหวขอหรอประเดนในการพด

การปรบปรงบคลกภาพในการพด การเลอกใชถอยค าภาษาหรอส านวนโวหารไดอยางเหมาะสมและ

รดกม และวธการเสนอสารทมประสทธผล นอกจากนการฟงยงท าใหผฟงมความรกวางขวาง มความ

มนใจในตนเอง กลาพด และกลาแสดงออกมากขน ผฟงจะน าไปพฒนาสมรรถภาพการอาน

และการเขยนของตนเองไดอกดวย

1.4 การฟงทดเปนพนฐานทท าใหเกดสมรรถภาพทางความคด ผฟงไดพฒนาพน

ฐานความร และสตปญญาจากการรวบรวมขอมลและขอคดตางๆ จากการฟงแตละครง การฟงชวย

ใหเราเรยนร จดจ า และเขาใจสงตางๆ เชน ถอยค าภาษา วชาความรแขนงตางๆ และแนวคดใหมๆ

เปนตน

1. ประโยชนตอสงคม การฟงทดเปนกระบวนการสอสารทกอใหเกดประโยชนตอสงคมและประเทศชาต ใน

แงทผฟงสามารถน าความร แงคดตางๆ ไปใช โดยตวผฟงเองไดรบผลดจากการปฏบตและสงคมได

ประโยชนทางออม ตวอยางเชน ฟงการอภปรายเรองการรกษาสขภาพสวนบคคล ผฟงจะไดรบ

ความร แนวคดตางๆ ในการรกษาสขภาพจากการฟง ถาผฟงน าไปปฏบตตาม ผฟงยอมมสขภาพ

พลานามยแขงแรง ในขณะเดยวกนสงคมนนจะมสมาชกของสงคมทมสขภาพแขงแรง สามารถ

ปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ประเทศชาตไดประโยชนทางออมในแงทรพยากรบคคลของชาต

สามารถท างานพฒนาประเทศชาตไดอยาง เขมแขง นอกจากนยงชวยใหรฐประหยดงบประมาณ

และเงนตราตางประเทศ ไมตองซอเวชภณฑจากตางประเทศ เปนตน

ในบางครง หากรฐตองการความรวมมอจากประชาชนในเรองบางเรอง เชน การ

เสยภาษอากร การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร เปนตน รฐกจะประชาสมพนธแจงเรองราว

ตางๆ ผานสออเลกทรอนกส เชน วทยกระจายเสยง และวทยโทรทศน การแจงขาวสารเชนนท าให

88

ผฟงรบรขาวสารและทราบความตองการของรฐ ประชาชนกยอมรวมมอและปฏบตตาม ซงผลของ

การรวมมอของประชาชนยอมเปนประโยชนตอประเทศชาตโดยตรง

การฟงเปนทกษะทางภาษาทมความส าคญและเปนประโยชนตอคนเราเปนอยางยง

เพราะการฟงเปนพฤตกรรมในการสอสารของมนษย ทแสดงใหเหนวาสงคมมนษย แตกตางจาก

สงคมสตว มนษยใชภาษาเปนเครองมอสอสารตดตอกน ซงท าใหมนษยอยรวมกนในสงคมไดสนต

สข โดยเฉพาะมนษยใชการฟงเปนเครองมอการเรยนรสงตางๆ รอบตว สะสมเปนความรสบตอมา

ตงแตบรรพกาลจนถงปจจบน

มารยาทในการฟง มารยาทนบวามความจ าเปนมากในการสอสาร ไมวาจะเปนการฟง การพด การอาน หรอ การเขยน การสอสารดวยค าพดจะมองคประกอบทส าคญ คอ ผพด กบ ผฟง ซงทง 2 ฝายนตางกมบทบาทในการเปนทงผสงและผรบ ผฟงนอกจากจะมบทบาทในการรบสารแลว ยงตองมมารยาทในการฟงดวย ซงมดงน 1. มารยาทในการสอสารเฉพาะบคคล หมายถงการ การฟงระหวางบคคล เชน การพดคยสนทนา การสมภาษณ การถามตอบในชนเรยน ผฟงควรมมารยาทในการฟง ดงน 1.1 ตงใจฟงและแสดงอาการกระตอรอรนทจะฟง 1.2 สายตาจบอยทผพดอยางสนใจ และดวยความรสกจรงใจ 1.3 แสดงปฏกรยาตอบสนองเรองทฟง ดวยกรยาทาทาง สหนา หรอแววตาเมอเกด ความสงสย เกดความพงพอใจ หรอเมอเขาใจในเรองนน เปนตน 1.4 ไมพดแทรกกลางคน พดขดคอ หรอพดขดจงหวะ 1.5 ไมแสดงอาการเบอหนาย หงดหงด หรอแสดงอาการกาวราวตาง ๆ 1.6 แสดงกรยาอาการใหทราบวาสนใจ ตดตามฟง เชน รบค า ยมแยม พยกหนา หรอเปลงเสยงพดในล าคอ แตตองท าใหสอดคลองถกจงหวะและดวยความจรงใจ 1.7 มกรยาทาทางส ารวม เปนการใหเกยรตแกผพด 2. มารยาทในการสอสารกลมบคคล หมายถง การพดการฟงระหวางผพดกบกลมคนฟงในทสาธารณะ เชน การฟงโตวาท การอภปราย การแสดงปาฐกถา การบรรยาย ตลอดจนการสอนของครในชนเรยน ผฟงควรมมารยาทในการฟงดงน

89

2.1 เดนทางไปถงสถานททมการพดกอนเวลาทจะเรมพดประมาณ 15 นาท เปนอยางนอย เพอทจะไดมเวลาจดหาทนงใหเปนระเบยบ ไมรบกวนผอน 2.2 ผฟงทไปกอนควรนงเกาอในแถวหนาๆ เพอใหผฟงทมาทหลงนงถดไปขางหลงตามล าดบ 2.3 ควรอยในความสงบส ารวมในขณะทนงรอฟงการพด 2.4 แตงกายใหสภาพเรยบรอย ถกกาลเทศะ 2.5 เมอผพดหรอประธานเดนทางมาถง ควรใหเกยรตดวยการยนตอนรบ เมอผพดหรอประธานนงลงจงนงตาม 2.6 ถาประธานมการจดธปเทยนบชาพระรตนตรย ควรลกขนยนพนมมอดวย 2.7 ใหเกยรตผพดดวยการปรบมอ เมอมการแนะน าตว พอใจในเรองทฟงและปรบมอขอบคณผพด เมอการพดสนสดลง 2.8 แสดงความสนใจในการพด มอาการส ารวม ไมนงไขวหางหรอนงเอนหลงตามสบายหรอนงหลบ 2.9 ไมพดคยกบผฟงดวยกน ไมวจารณผพดดวยค าพด หรอเขยนจดหมายเวยนกนอาน 2.10 ไมสงเสยงโหฮา หรอกระทบเทาแสดงความพอใจหรอไมพอใจ 2.11 ไมท าความรบกวนผฟงคนอนๆ เชน รบประทานอาหาร ขนม หรอของขบเคยว สบบหร สนขา ฯลฯ 2.12 ไมแสดงอาการใหผพดรสกเกอเขน หรอยมเยาะผพดเมอผพดผดพลาด 2.13 ฟงดวยความตงใจ และอดทน เกบความรสกถาเรองทฟงไมเหนดวยกบผพดกควรม ใจกวางเปนธรรม 2.14 หากผพดเปนสมณะเพศ และเปนการปาฐกถาธรรม เทศนาธรรม ผฟงตองพนมมอและแสดงความส ารวมใหสมกบเปนพทธมามกะ 2.15 ไมออกจากสถานททมการพดกอนเวลาสนสดการพด หากมกจธระจ าเปนตองแสดงความเคารพผพดกอนจงออกไปได 2.16 หากมขอสงสยในขณะทมการด าเนนการพดอย ควรจดจ าหรอจ าไว รอจนกวาผพดเปดโอกาสใหซกถาม จงถามอยางเปดเผยและตรงไปตรงมา ไมถามยดยาว หรอนอกประเดนถามดวยถอยค าสภาพ และถามเกยวกบเรองทก าลงฟงอย ถาไมเหนดวย ควรคดคานอยางสภาพและมเหตผล

90

วธฝกฝนและพฒนาทกษะการฟง การฟงเปนทกษะทตองพฒนาอยเสมอ เพราะผทมประสทธภาพในการฟงนน นอกจากจะตองเขาใจขนตอนในการฟง รจกปรบปรงแกไขขอบกพรองในการฟงของตนเองแลว ยงตอง หมนฝกฝนใหเกดทกษะในการฟงดวย 1. วธการปลกฝงทกษะการฟง การปลกฝงทกษะการฟงเปนสงทสรางใหมขนตดตามตวเสมอ เพราะผทสามารถปลกฝงทกษะการฟงไดด ยอมสามารถรบฟงเรองราวตางๆ ไดดและมประสทธภาพ ฐตรตน ลดาวลย (2538 : 10 – 12) ไดจ าแนกวธการปลกฝงทกษะการฟงออกเปน 10 ขอ ดงน 1. ท าตวใหมความพรอมทจะรบฟง พยายามศกษาหวขอเรองทจะฟงกอน เพอทจะไดมพนความรเบองตนในเรองทจะฟง ซงจะท าใหสามารถเขาใจเรองทฟงนนไดงายและรวดเรวขน 2. ฟงอยางสภาพและตงใจจรง การทเราตงใจแนวแนในการฟงจะท าใหการฟงประสบผลสมฤทธ วธทจะชวยใหเราตงใจฟงอยางแนวแน กคอในขณะทฟงใหพยายามจบและทบทวนใจความส าคญทผพดพด หรอนกเดาความคดหลกตอไป หรอพยายามคดวเคราะหความหมายทแทจรงลกซงทผพดตองการสอสารใหเราทราบ 3. ตองรจกสงเกตอวจนภาษาหรอภาษาทาทางของผพด เพราะการสอสารนนไมไดม วจนภาษาหรอภาษาทเรยบเรยงเปนถวยค าเปนสอเทานน ในชวตประจ าวนเราสอสารกนดวย อวจนภาษากมาก การทเรารจกสงเกตกรยาทาทาง น าเสยง สหนา สายตาของผพด จะท าใหเราเขาใจสารและจดประสงคของผพดยงขน เชน ถาผพดพดกบเราวา “เธอท าผมแบบนแลวสวยดนะ” ในขณะทพดสายตาของผพดแสดงความชอชมใบหนายมแยมแจมใส อวจนภาษาเชนน แสดงวาผพดกลาวชมดวยความบรสทธใจ แตในประโยคขอความเดยวกนน ถาผพดเนนเสยงทค าวา “สวยดนะ” มากเกนไปแลวสหนาและแววตาแสดงความเยาะเยยขบขน กสอความหมายไดวาการพดนนเปนการพดประชดประชน มไดการชมดวยความจรงใจ 4. ในขณะทฟง ตองหมนฝกฝนและปฏบตใหไดตามขนตอนของการฟง กลาวคอ ตองพยายามท าความเขาใจเรองทฟงใหตรงกบผพดมากทสด โดยอาศยประสบการณเดมชวย ตองรจกประมวลความคดในขณะทฟงดวยการเลอกสรรขอมลตองตรงกบขอเทจจรง และรจกปฏเสธขอมลทคลาดเคลอนสามารถใชวจารณญาณในการตดสนคณคา รจกเกบจดจ ารวบรวมขอมลเพอน าไปใชอางองได สามารถสรปสาระและความคดรวบยอดได 5. พยายามหาประโยชนจากการฟง ดงไดกลาวแลววา การน าประโยชนจากการฟงมาใชไดนนนบเปนหวใจทส าคญในการฟง ฉะนน ผฟงจะตองนกเสมอวาทกครงทฟงนนจะตองไดประโยชน

91

หรอคณคาบางไมมากกนอย หนาทของเรากคอหาประโยชนจากสงทไดฟงใหมากทสด แตมใชหมายความวาเราจะรบแตความคดของคนอนเสยหมด ในขณะทเรารบความคดของคนอนนน เราตองหมนฝกใหตวเราเกดความคดใหมทเปนของตนเองดวย 6. พยายามจดบนทกทกครงในขณะทฟง เพอเปนเครองชวยเตอนความจ า แตพงระวงวาอยาพะวงเรองจดบนทก จนลมฟงเรองทจด เพราะบางคนมกชอบจดบนทกอยางมระบบและระเบยบเกนไป ท าใหการจดบนทกเปนอปสรรคตอการฟงได 7. ปญหาการจบใจความส าคญ และสรปความคดรวบยอดไมไดนนเปนปญหาทเกดขนกบเดกไทยมาก เพราะการฝกฝนทกษะในดานนของเดกไทยเรามนอย วธปรบปรงแกไขขอบกพรองนจงตองอาศยการฝกฝนบอยๆ โดยกอนทจะฟงเนอหาสาระใดๆ นน นกศกษาควรจะตองพจารณาหวขอเรองทจะฟงกอน แลวลองถามตวเองวาในเรองเชนนเราควรจะรอะไรบางแลวตงเปนค าถามใหครอบคลมเนอหาทส าคญทงหมด ในขณะทฟงกพยายามจดโนตตามประเดนส าคญทเราก าหนด เชน ตงค าถามไวเมอฟงจบแลวลองตอบค าถามทเราตงไว ถาสามารถตอบไดกแสดงวาเราสามารถจะจบใจความส าคญอนเปนหลกของผพดได และเมอสามารถจบความคดหลกไดแลว รายละเอยดปลกยอยทผพดกลาวกคอความคดสนบสนนทผพดน ามาสนบสนนเรองทกลาว เพอใหผฟงเขาใจแจมชดขนนนเอง ตวอยาง เชน ถานกศกษาจะฟงการอภปรายเรอง “การพฒนาคณธรรมทางจตใจแกเยาวชน” สงทนกศกษาควรรและตงเปนค าถามไวกอนฟงการอภปราย คอ 1. เหตใดจงตองพฒนาคณธรรมทางดานจตใจแกเยาวชน 2. มวธการหรอการด าเนนงานอยางไรในการพฒนาน 3. ใครคอผมบทบาทในการด าเนนงานครงน 4. เมอมการพฒนาคณธรรมทางดานจตใจแลว จะเกดผลประโยชนตอเยาวชนหรอสวนรวมหรอไมอยางไร การทเราเตรยมตวตงค าถามในสงทอยากรไวกอนนน จะท าใหเรามความตงใจในการฟงมากขนและนอกจากจะจบใจความส าคญไดแลว กจะสามารถสรปความคดรวบยอดจากเรองทฟงไดดวย 8. การเปนคนใจแคบไมยอมรบฟงความคดของคนอนนน นบวาเปนขอบกพรองอยางยง นกฟงทดตองควรฝกหดทจะสงบอารมณและท าใจกวาง ยอมรบฟงความคดเหนของผพด การทผฟงมขอคดเหนสวนตว มความล าเอยงหรออคตตอสงทผพดกลาวถง แลวกโกรธและตอตานไมฟง ท าใหบางทกขาดหรอพลาดทจะพจารณาหรอฟงวาเขาพดอะไร หมายถงอะไร เราควรควบคมปฏกรยาของเรา พยายามฟงใหเขาใจความคดของผพดโดยตลอด เพอจะใหน ามาพจารณาใหเทยงแทในทกๆ ดานแลวจงคอยตดสนวา เหตผลของใครถกตองหรอมพนฐานอะไรทท าใหเกดความคดตางกน การตดสนวาอะไรผดขนอยกบเกณฑทตงไว เกณฑอาจเปนความเชอตอๆ กนมาของสงคมหรอความคดของคนๆ เดยวกได หากแตตองประกอบไปดวยเหตผลทเหมาะสม

92

9. ถานกศกษาตดนสยชอบฟงแตขอมลทเปนขอเทจจรง ไมชอบฟงขอคดเหนหรอรายละเอยดปลกยอยทผพดพด กควรทจะหดฝกฝนการฟงเสยใหมโดยฟงค าพดทกๆ อยางทผพดกลาว เพราะการทฟงอะไรเฉพาะอยางนนจะท าใหเราอาจจะพลาด หรอไมเขาใจความหมายทผพดตองการสอสารใหเราทราบ ฉะนน อยาแยกฟงเฉพาะขอเทจจรง แตควรหดแยกสงทเปนสาระส าคญ สงทเปนหวใจของการพดนนมาพจารณา จงจะเรยกไดวาเปนนกฟงทมประสทธภาพ 10. ขอบกพรองในเรองไมมมารยาทในการฟง เปนจดบกพรองทแกไขงาย ผฟงจะตองรกษามารยาทในการฟง เชน แสดงกรยาทสงบเรยบรอย ตงใจฟง ฟงอยางสภาพ ไมคยกนในขณะทผพดพด ไมสงเสยงดงรบกวนผอน หรอไมลกเดนเขาเดนออกโดยไมจ าเปน ถาจ าเปนจะตองลกขนจากทนงกควรท าความเคารพผพดกอน การฟงอยางมประสทธภาพ

ผฟงแตละคนมพฤตกรรมการฟงแตกตางกนไป บางคนรจกเพยงแตฟงและเขาใจเรองท

ฟงเทานน ในขณะทบางคนอาจเกดผลสมฤทธในการฟงเปนอยางดจนถงขนสามารถประเมนคาและ

วจารณเนอความทฟงไดอยางละเอยดลออ สมรรถภาพการฟงทแตกตางกนของผฟงอาจพจารณาจาก

ความสามารถของผฟงไดดงตอไปน

1. ฟงแลวจบประเดนได

ขณะฟงในแตละครง ผฟงจะตองมสมาธและสนใจเรองทฟง เพอจะไดเขาใจ

เรองราวทฟงตดตอกนไดโดยตลอด จนจบประเดนของเรองได สามารถแยกแยะไดวาขอความใด

เปนใจความส าคญ และขอความใดเปนพลความ รวาผพดเจตนาจะสอสารอะไรเปนส าคญแกผฟง

นอกจากนผฟงยงควรรจกจบประเดนจากปรบทซงขยายประเดนส าคญ แลวควรสรปเรองทฟง

โดยสงเขป

2. ฟงแลวสามารถวเคราะหได

ผฟงควรพจารณาแยกใจความทฟงใหไดวา สวนใดเปนขอเทจจรง สวนใดเปน

ความคดเหน หรอเปนความรสกของผพด และเรองราวทฟงมอะไรเปนเหตอะไรเปนผล นอกจากนผฟง

ควรสงเกตแลววเคราะหกรยาทาทางของผพด เชน สหนา แววตา กระแสเสยง ทาทางการเคลอนไหว

หรออากปกรยาตางๆ วาสมพนธกบค าพดอยางไร เพราะอวจนภาษาทผพดใชในการสอสารนน

อาจชวยเสรมประกอบเนอความของผพดใหผฟงเขาใจเรองราวไดงายและกระจางขนได

93

3. ฟงแลวตความได

การฟงในบางโอกาส ผพดอาจเลอกสอสารดวยถอยค าทมความหมายไมตรงตาม

ตวอกษร เชน ผพดใชค าทมความหมายนยประหวด หรอกลาวเปนโวหาร ส านวน สภาษต ค า

พงเพย หรอบทรอยกรองสนๆ ผฟงทดตองตความ และคนหาความหมายสารทซอนนนได

4. ฟงแลวสามารถประเมนคณคาได

ผฟงทมทกษะการฟงในระดบสงจะสามารถบอกไดวาสงทฟงนนดหรอไมด โดยใช

เหตผลหรอความคดเหนเปนเครองมอตดสนการพด ซงผลการประเมนคาสงทไดฟงยอมเปนแนวทาง

ส าคญทชวยใหผฟงพจารณาเลอกสรรสงทดจากการฟง ในแงของการน าขอความร ขอเตอนสต หรอ

ขอคดเหนตางๆ มาใชเปนแนวทางในการปฏบตตนใหเกดประโยชนทงตอตนเองและสงคมได

5. ฟงแลวจดบนทกได

การฟงเปนทกษะการสอสารทสมพนธกบทกษะการเขยน กลาวคอ การจดบนทกชวย

ใหจดจ าหรอย าเตอนความทรงจ าจากการฟงได ดงนน เมอฟงสงใดแลว ผฟงควรจดบนทก

สาระส าคญของสารทฟง แนวคด หรอขอสงเกตทผฟงไดรบจากการฟง

สาเหตทท าใหเกดขอบกพรองในการฟง

สาเหตทท าใหการฟงไมสมฤทธผล เกดขอบกพรองจนท าใหผฟงไมสามารถรบสารหรอ

เขาใจสารทฟงไดตรงตามจดมงหมายของผพด อาจเกดไดหลายสาเหต ดงรายละเอยดตอไปน

1. เกดจากตวผฟง ผฟงอาจมขอบกพรองไดดงน 1.1 อวยวะในการรบฟงบกพรอง

1.2 ไมมสมาธ หรอขาดความตงใจทจะฟง

1.3 ขาดการฝกฝนทกษะทางภาษา เชน คดชา เขยนชาท าใหจดขอความบางตอนไม

ทน ไมสามารถจบใจความได ฟงแลวไมคดตาม ขาดการสงเกต

1.4 ไมมความรพนฐานเกยวกบเรองทจะฟง

1.5 หว เจบปวย งวงนอน หรอมเรองกงวลใจท าใหฟงไดไมตลอด

1.6 ไมมมารยาทในการฟง

2. เกดจากตวผพด ผพดมความส าคญไมนอยทจะดงดดความสนใจของผฟง ผพดอาจม

ขอบกพรองไดดงน

94

2.1 บคลกไมด ไมใสใจผฟง

2.2 พดไมชด ใชภาษาพดไมเปน ใชค าศพทยากเกนไป

2.3 พดเสยงดงไปหรอคอยไป

2.4 ไมรจรงในเรองทพด พดคลมเครอ วกวน ตวอยางไมชดเจน

2.5 ใชเวลาพดนานเกนไป นานเกนกวาเวลาทก าหนดให

3. เกดจากเรองทฟง ขอบกพรองทอาจเกดจากเนอเรองทฟงมดงน

3.1 เรองไมนาสนใจ อาจเปนเรองทไกลตวผฟง หรอมเนอหาซบซอนเกนไป หรอ

เปนเรองทไมอยในความสนใจ ลาสมยไป

3.2 เนอหาไมละเอยดเพยงพอ หรอละเอยดจนเกนไป

4. เกดจากสภาวะแวดลอม ขอบกพรองทอาจเกดขนจากสภาวะแวดลอม มดงน

4.1 มเสยงรบกวนจากภายนอก

4.2 สภาพหองแออด มการถายเทอากาศไมด

4.3 เครองเสยงหรออปกรณในการฟงบกพรองหรอช ารด

4.4 สภาพภายในไมเจรญตา

วธปรบปรงแกไขขอบกพรองในการฟง การฟงเปนสงทฝกฝนได หากเรารตววามลกษณะการฟงทไมดขอใดขอหนงแลว และแกไขเสยกจะท าใหการฟงครงตอไปไดผลดขน แตการฝกฝนนนตองกระท าสม าเสมอ จงจะเกดผล ทงนขนอยกบระยะเวลาในการฝกและความตงใจจรงของผฝกดวย ขอปฏบตส าหรบการปรบปรงประสทธภาพในการฟง เพอแกไขขอบกพรองมดงตอไปน (ปญณตา ชยสนท, 2548 :18 - 19) 1. เตรยมตวใหพรอม 1.1 เตรยมตวใหมพนฐานความรเรองทจะฟง เพอความเขาใจทถองแทและตอเนองมากขน 1.2 ศกษาตวผพดลวงหนาวาเปนใคร มผลงานดานใด มทศนคตอยางไร เพอจะไดเขาใจสงทผพดเสนอไดมากขน 1.3 เตรยมความพรอมดานรางกาย อาจเปนไปไดทงระยะสนและระยะยาว - ระยะสน คอ กอนหนาการฟง ควรพกผอนใหพอเพยง รบประทานอาหารทไมเปนพษเปนภย เชน ไมรบประทานอาหารทท าใหทองเสย อมเกนไป หวเกนไป เปนตน

95

- ระยะยาวไดแก การบ ารงสขภาพใหแขงแรงอยเสมอ 1.4 เตรยมความพรอมดานจตใจและอารมณ ผฟงทดนาจะไดรบการฝกฝนใหรจกควบคมอารมณ และสมาธในการฟง การฝกสมาธจะท าใหผฟงมความสนใจ จดจอเรองทฟงไดมากขน และเกบเนอความไดมากขนดวย นอกจากนนความพรอมในจตใจน นาจะรวมไปถงการฝกคดอยางมเหตผล การฟงอยางมวจารณญาณ เพอใหการวเคราะหสงทไดจากการฟงระบบ และมความนาเชอถอมากขนดวย 2. เลอกต าแหนงทนงใหเหมาะสม มสวนชวยใหการฟงนนมประสทธภาพมากขนควรเปนทนงทไมมดหรอสวางเกนไป ไมสบายหรออดอดเกนไป ควรเปนททเหนผพดและไดยนเสยงพดชดเจน เพอเสรมสรางสมาธในการฟงดวย 3. ฟงดวยความตงใจ หมายถง ตงใจทจะจบสาระส าคญของการพด จบจดมงหมายของผพดใหได ไมวาจะมอปสรรคหรอขาดความพรอมดานใดกตาม 4. ฟงโดยมปฏกรยาสมพนธกบผพดโดยจรงใจ ปฏกรยาสมพนธนนอาจแสดงออกทางสหนาแววตา กรยา ทาทาง เชน การพยกหนา แสดงความคลอยตาม การนงตวตรง จบตามองผพด แสดงความสนใจตอสงทพด เปนตน 5. รจกปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมตางๆ เชน ความรอนอบอาว ความดง ความคอย และเสยงของผพด 6. จดบนทกสงทไดฟงและเปนประโยชน การจดบนทกระหวางฟงนน ผฟงอาจเลอกรปแบบทตนถนด บนทกเฉพาะสาระส าคญ เพอใหอานงาย เขาใจงาย และความรวดเรว Dr. Ralph Nichols (อางองจากวจตร อาวะกล. 2545 : 77 - 78) ไดกลาวถงวธปรบปรงสมรรถภาพของการฟงไวดงน คอ 1. ฟงอยางเบกบาน สดชนแจมใส สภาพเรยบรอย พยายามฟงสงทผพดพด มอารมณรวมอารมณขน คดวาดภาพไปตามผพด 2. ฝกการฟงโดยการฝกหดใชสมองในเรองทยาวและยากบอย ๆ แยกแยะถอยค าทฟงวาใหความร ความรสก อารมณอะไร อยางไร จรง ไมจรง ฟงดวยจตใจทเปดรบดวยทศนคตและความพรอมทจะฟง 3. อยาท าเปนคนเกงทกเรอง โดยคดวาเรองนนกรแลว เรองนกเคยเรยนมาแลวในขณะทผพดก าลงพดอย ฟงดวยความเหนอกเหนใจผพดทพยายามพดใหเราฟง ฟงอยางมสต 4. อยาเปนคนหหาเรอง อนเกดจากการแปลความหมายผด เขาพดอยางหนง แปลความหมายไปอกอยางหนงในทางทไมถกตอง แลวเกดอารมณขดแยง แลวพาลโกรธผพด วาพดไมถก ไมตรง ไมเขาทา ฯลฯ

96

5. ฝกใหเปนคนใจเยน และสรางความอดทนในการฟงสงทแสลงหหรอผดพลาดเลกๆนอย ๆ ของผพด ถอเปนเรองธรรมดาไป อยาใหเกดความโกรธ ความโมโห หรอ หงดหงด หากเกดขนกพยายามดบลง อยาถอเปนเรองส าคญ ประเมนเนอหาสาระ จบประเดน ทบทวนความคดทเปนประโยชนแกตนเอง 6. พยายามตงใจฟงจรงๆ วางตวใหเปนกลาง อยาฝงใจกบเรองทเคยเชออยกอน หรอเอนเอยงกบเรองทถกใจจนเกนไป จงวเคราะหหาเหตผลตามไปดวย พยายามอยาหลบขณะฟง ควรจดประเดนของเรองตามไปดวย 7. คนหาสงทนาสนใจ สงทเปนประโยชน อยาดวนตดสนใจวาเรองทฟงไมนาสนใจ แลวเกดอารมณ การทนฟงอาจจะไดประโยชนบางอยางทน าไปใชได 8. พยายามควบคมจตใจ สตอารมณ และฟงเรองทบางครงอาจขดแยงกบความรสกของตนควบคมอารมณอยาใหเกดความฉนเฉยวเกนขนาดจนอยากโตแยงทนท ควรอดใจรอจนผพดพดจนจบเสยกอน ภายหลงเมอมการเปดโอกาสใหสอบถามหรอใหพดในภายหลง 9. คนหาจดทนาสนใจหรอใจความส าคญของเรอง และพยายามแยกวาสวนใดเปนขอเทจจรงสวนใดเปนความคดเหนหรอขอคดเหนของผพด อยาฟงเฉพาะขอเทจจรงโดยไมฟงขอคดเหนหรอค าอธบาย จะท าใหไมไดรบความกระจางชดและไมบงเกดประโยชนเทาทควร 10. สงเกตทวงท านอง สหนา น าเสยง การเนน การเคลอนไหวตาง ๆ เจตคตซงจะบอกความรสกของผพดจะชวยใหเกดความเพลดเพลนในการฟง เขาใจความหมายดยงขน แตอยางไรกตาม ไมควรสนใจทาทางผพดมากกวาเนอหา 11. ปกตคนเราจะคดไดเรวกวาการฟง 4 เทา จงควรฝกหดใชเวลาทเหลอคดตาม ทบทวนวเคราะหเนอหาเรองทฟง และคดตามไปหรอคดลวงหนา แตอยาคดนานและกวางเกนไป หรอคดเรองอนทไมเกยวกบเรองทฟง จะท าใหขดจงหวะ สบสน ท าใหการฟงขาดตอนไป 12. หลกเลยงอปสรรคการฟง เชน เสยงรบกวน กลนเหมน ทแดดสองรอน ฯลฯ โดยการยายทนงการฟงทมประสทธภาพตองไดยนอยางกระจาง ชดเจน และเขาใจ นอกจากผฟงตองฝกฝนและปรบปรงทกษะดานการฟงแลว ยงตองตรวจสอบผลการฝกและทดสอบความกาวหนาของตนเองวา มพฒนาการในการฟงมากขนเพยงใด วธการทดสอบโดยเรมจากการพจารณาตนเองประมาณ 1 สปดาหหรอมากกวานน วาเมอไดฝกทกษะการฟงโดยสม าเสมอแลว ไดประสบผลสมฤทธเพยงใด ทส าคญผฟงตองอาศยทกษะดานอนๆ ประกอบดวย ทงทกษะการพด การอาน และการเขยน ตองอดทนหมนฝกฝนอยางสม าเสมอจนเปนนสย และเมอมความตงใจจรงแลว ยอมจะประสบผลส าเรจและมความกาวหนาในการฟง

97

การฟงในชวตประจ าวน การฟงเปนสงจ าเปนส าหรบการด าเนนชวตของมนษยทกคน เพราะการฟงเปนเครองมอส าหรบตดตอสอสาร เรยนร รบทราบขอมลตางๆ ขาวสารประจ าวน เปนตน ดงนน การฟงในชวตประจ าของมนษยจงมความส าคญอยางยง ในทนไดน าตวอยางการฟงในชวตประจ าวนมาแสดง ดงน 1. การฟงการสนทนาในชวตประจ าวน การทเราจะสามารถเขาใจความรสกนกคดของผอนนน จ าเปนตองรบฟงกอนเปนล าดบแรกไมพดแตฝายเดยวหรอโตแยงตลอดเวลา เรามกพบเสมอวา ผพดมความตงใจอยางหนง แตผฟงฟงแลวเขาใจไปอกอยางหนงทงนเปนการบกพรองของการสอความหมายหรอขาดการฝกฟงการพด การฟง ซงจะเกดขนโดยธรรมชาตอยเสมอ การฟงเรองราวตางๆ ในชวตประจ าวนนน มความแตกตาง หลากหลาย ทงเรองทด ทงเรองทท าใหตองคดแกไข แตหากเราใชสตปญญาในการฟง จะท าใหเกดประโยชนอยางมากในการรบฟงและการสนทนา การสอสารระหวางบคคลเปนการสอสารขนพนฐาน ทส าคญในการสอสารของมนษยทกระท าเปนปกตในการด ารงชวต เชน การกลาวค าทกทาย การไตรถามความทกขความสข การสนทนาพดคยกน การปรกษาหารอ การสนทนาทางโทรศพท เปนตน 1.1 ลกษณะการฟงการสนทนาทด 1. ปรบปรงตวใหเขากบคสนทนา 2. แสดงใหผพดเหนวา ฟงอยตลอดเวลา ขณะทฟงใหครบถวน 3. มกรยาอาการแบบผกไมตร ยมแยมแจมใส มอธยาศยดฟงดวยความเปนมตร 1.2 ประโยชนของการฟงการสนทนา 1. สรางและกระสบความสมพนธทดกบผอน การสนทนากนเปนการแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ท าใหรบเรองราว ความรสกของคสนทนา เกดเปนความเขาใจ มสมพนธภาพทดตอกน เปนการสรางมตรภาพทด 2. น าไปสการไดประโยชนในการแกปญหาเพอพฒนาตนเองได การฟงการสนทนาท าใหไดรบขอคดตางๆมากมาย สามารถน ามาปรบใชได

98

3. ชวยฝกปญญาใหแหลมคมโดยไมรสกตว ในขณะฟงการสนทนา การสนทนาเปรยบเหมอนการโตวาทระหวาง 2 คน เมออกฝายหนงสงสารไป อกฝายหนงตอบกลบมา เปนการฝกการใชสมองเกดสตปญญา ท าใหผฟงไดความรไปดวย ซงน าไปสการไดประโยชนโดยไมไดคาดหมาย 1.3 อปสรรคการฟงการสนทนา 1. มอคตตอคสนทนา ท าใหเกดการตอตานสารตางๆ เชน ความร ความคดเหน จากเรองราวทไดรบฟง 2. ความคดเรวหรอชากวาค าพดของคสนทนา ท าใหไดขอมลไมตรงกบสงทสนทนา หรอตดตามเรองราวไมทน ท าใหการฟงไมตอเนอง 3. อวยวะในการฟงบกพรอง เชน หหนวก ฟงไมไดยน หรอไดยนไมชดเจน 4. ความรดานภาษามนอย ไมเขาใจสงทพด การแปลความหรอตความไมตรงกบผพด 5. การสอสารตางวฒนธรรม ท าใหไมเขาใจสงทสนทนา 2. การฟงการอภปราย การฟงการอภปรายเปนการฟงการสอสารภายในกลม ทมบคคลรวมกนแสดงความคดเหนในเรองใดเรองหนง การฟงการอภปราย มลกษณะดงน 1. ผฟงรบทราบบทบาทรวมกน วาการอภปรายเรองอะไร หวขอหรอประเดนทน ามาพดหารอกน เพอเสนอรายละเอยดและแกไขปญหานน เปนเรองใด 2. ผฟงรบบทบาทและท าหนาทอนในการฟง เชน การซกถามในชวงระหวางการอภปรายได เพราะการอภปรายเปนการแสดงความคดเหนปรกษาหารอรวมกนของกลมหนงไมใชเปนการพดของคนคนเดยว 3. ผฟงสามารถแสดงความคดเหน ไดค าพดโดยตรง การอภปรายเปนการสอสารเพอแลกเปลยนความร เจตคต และประสบการณ จงเปนการสอสาร 2 ทาง นนคอผฟงสามารถแสดงความคดเหนได 2.1 ลกษณะการฟงอภปรายทด 1. ฟงอยางตงใจและเตมใจทจะรบฟงการอภปราย เพอทจะไดตดตาม ซกถาม หรอแสดงความคดเหน เพอใหเขาใจเรองทอภปรายโดยละเอยดอยางชดเจน 2. ฟงอยางสงบ มกรยาทาทางทสภาพ ไมพดคยหรอกระซบกระซาบกบคนทนงใกลกน หรอพดคยโทรศพท เพราะจะท าใหผอนเสยสมาธในการฟง

99

3. ไมน ากจกรรมอนมาท าขณะฟงการอภปราย เชน อานหนงสอ หรอ เลนเกม ฯลฯ 4. ฟงดวยใจทเปนกลาง มความยตธรรม ไมเขาขางฝายใดฝายหนง ไมมอคตในการฟง เพราะจะท าใหเกดการตอตานหรอปฎเสธการเปดรบขอมลของฝายตรงขาม 5. ตดตามฟงอยางตอเนอง ไมเขา-ออกจากหองทอภปราย เวนแตจ าเปน เพราะจะท าใหไดรบขอมลทไมตอเนอง ขอมลขาดชวงไมสมบรณ เกดการแปลความหมายสารผดได 2.2 ประโยชนของการฟงการอภปราย การฟงการอภปรายไมวาจะเปนกลมเลกหรอกลมใหญ มประโยชนในการฟงดงน 1. ท าใหไดทราบความคดเหนของกลมคนหลายฝายทหลากหลาย เกดการตดตอสอสารของสมาชกกลม มการสานความสมพนธกน 2. ไดรบขอมล ขอเทจจรง ขอคด ขอเสนอแนะ จากบคคลกลมตาง ๆ อนเปนประโยชนตอการตดสนใจ และด าเนนกจกรรมของกลมหรอสวนบคคล ซงเปนสงทดในการเปดรบความคด มมมองทกวางขน เปนการเปดโลกทศนใหม ๆ 2.3 อปสรรคการฟงการอภปราย การฟงการอภปรายมอปสรรคในการฟงดงน 1. ผฟงไมมมารยาทในการฟงการอภปรายในขณะทมผพดอภปราย มการพดคยสนทนาแทรกท าใหเกดความร าคาญ ท าใหผฟงคนอนเสยสมาธ 2. ผฟงคดวาเรองทฟงไมใชเรองของตน ไมสนใจตดตามอยางตอเนอง ท าใหรบสารไมครบถวน 3. ผฟงแสดงบทบาทเปนฝายคานในการฟงโดยตลอด มเจตคตทไมดตอการฟง ไมยอมรบฟงความคดเหนของผอน มความเปนอตตาสง คดวาความคดของตนเองถกตองเสมอ ท าใหโอกาสส าหรบการไดรบขอมลใหมๆ มนอย 4. ผฟงเขารบฟงโดยไมไดเตรยมตวลวงหนากอนวา เรองตางๆ ทน ามาอภปรายมความส าคญตอกลมหรอตอตนเอง ท าใหไมไดศกษาขอมลมากอน และ อาจไมเขาใจเรองทอภปราย เพราะไมสามารถเชอมโยงขอมลใหมกบความรเดมทมได 5. อปสรรคอาจเกดจากสภาพทางรางกาย ความไมพรอมทจะฟง ท าใหการฟงขาดประสทธภาพ

100

3. การฟงเพลง การฟงเพลงจดเปนการฟงสารประเภทบนเทงสนกสนาน เปนการฟงเพอพกผอนใจ ผอนคลายความตรงเครยด และเปนการแสดงออกใหเหนความรสกนกคดจนตนาการทผสอสารออกมา การฟงเพลงนนอาจแยกออกเปนลกษณะของเพลงตางๆ เชน เพลงเพอชวต เพลงลกทง เพลงลกกรง เปนตน ลกษณะการฟงเพลงนนอาจแยกออกเปนประเดนได ดงน 1. เปนการฟงเพอความสนกสนาน รนเรงบนเทงใจ อาจมการเตนร าตามจงหวะดนตรไปดวย 2. ฟงโดยไมจ าเปนตองใชเหตผลในการฟงมากนก ฟงเพอผอนคลาย สบายๆ ในขณะทฟงมอารมณสนทรอาจเปนเพยงแคใหไดยนเสยงเพลงเบาๆ ไมไดจบใจความ เนอหาสาระของเพลงทฟง 4. การฟงสารจากสออเลกทรอนกส การฟงสารทผานสออเลกทรอนกส ซงจดเปนสอมวลชนไดแก วทยกระจายเสยง วทย โทรทศน ภาพยนตร สออเลกทรอนกสเหลานแพรหลายอยในหมผฟงเปนจ านวนมากทวประเทศโดยเฉพาะวทยกระจายเสยง และวทยโทรทศน ดงนน การฟงสารจากสอประเภทน ควรมขอปฏบตในการฟง ดงน 1.ใชวจารณญาณในการฟง ฟงดวยใจเปนกลาง เพราะสอมวลชนเปนตวกลางในการถายทอดสารจากผพดไปยงผฟง ดงนน ผฟงไมไดเปนผรบสารโดยตรงจากแหลงสาร จงควรพจารณาความนาเชอถอของสอและสารกอนตดสนใจคลอยตามหรอปฏเสธ 2.ฟงแลวจบประเดน สรปสาระส าคญไว แลวมการเปรยบเทยบจากสอมวลชนชนดอนหรอจากแหลงสารอน เพอพจารณาความเปนไปไดของขาวสารทเปดรบ 3.รบฟงสารดวยใจเปนกลาง เพราะขอมลขาวสารมาจากแหลงขาวมากมาย ความแตกตางของคณธรรม จรยธรรมของสอมวลชนในการน าเสนอขาวสารนนอาจมความมากนอยแตกตางกน และแตละแหลงขาวกมเหตผลในการน าเสนอขาวสารตาง ๆ นน ดงนน หากผฟงไมมความเปนกลาง เชอถอหรอคลอยตามสงทตนเองชอบโดยขาดหลกฐาน หรอเหตผล อาจไมไดรบสาระทแทจรง 4.1 ประโยชนในการฟงจากสออเลกทรอนกส 1. มความรอบรขาวสาร เหตการณ สงแวดลอมสงคมโลก สามารถทราบความเคลอนไหวของสถานการณตาง ๆ ทงภายในประเทศและตางประเทศได 2. สามารถใชความรทไดจากขาวสารทรบฟง มาเปนเครองมอในการด าเนนชวต ประจ าวนใน เชน เปนประเดนในการสนทนากน การพดคย การสรางมนษยสมพนธ หรอเกยวกบหนาทการงาน การเปนผทมความรอบร เปนสงทท าใหเกดการยอมรบ ซงมสวนผลกดนในการกาวเขาสอาชพ หนาทการงานทสงขนได 3. ไดปรบปรงเจตคตและพฤตกรรมตามทสงคมปรารถนา จากขอคดเหนทไดจากการรบฟงขาวสารจากสอตางๆ ท าใหทราบกระแสของสงคม ทศทาง แนวโนมของสงคมโลกวามทศทาง

101

อยางไรท าใหเกดแนวคดทสอดคลองกบสงคมโดยรวม ซงเปนการแสดงความรบผดชอบตอสวนรวม เชน การรบฟงการรณรงคเรองการประหยดพลงงาน เปนตน ท าใหทราบวาสงคมตองการความรวมมอในการชวยกนลดการใชพลงงาน ท าใหเกดพฤตกรรมตามทศทางกระแสโลก 4. ไดผอนคลายความตงเครยด เกดความเพลดเพลนสบายใจ เชน การฟงเพลง การฟงบทกวตางๆ และการฟงธรรมะ เปนตน

4.2 อปสรรคในการฟงสอจากอเลกทรอนกส อปสรรคทเกดจากในการฟงสอจากอเลกทรอนกส มดงน 1. มขอจ ากดในเรองของเวลา ไมสามารถตดตามไดตามเวลาทสอน าเสนอ 2. ใชสอบดบงสาร ความสวยงามของสอนาสนใจกวาเนอหาสาระ ท าใหผฟงสนใจสอแทนเนอหาของสาร 3. สออเลกทรอนกสบกพรอง เชน เครองรบสารช ารด ไมสามารถรบฟงได 4. อวยวะในการรบฟงบกพรอง หรอความไมพรอมของบคคล ท าใหรบสารไมชดเจน 5. การฟงโฆษณาสนคา ปจจบนการโฆษณาเปนสงทมบทบาทตอชวตประจ าวนของมนษยมากไมวาจะเปนโทรทศน วทย ภาพยนตร หนงสอหนงสอพมพ นตยสาร วารสาร หรอปายโฆษณาตาง ๆ เราจะพบการโฆษณาสนคาชนดตางๆ มากมาย การโฆษณาสนคาเปนการชกจงใจเพอใหมความเหนคลอยตามหรอจงใจใหเกดการกระท า ดงนน ผฟงจะตองมวธการ ซงอาจท าไดดงน 1. ฟงแลวคดพจารณาวาควรเชอหรอไมเพยงใด โดยอาศยเหตผลประกอบ 2. ควรศกษาการใชค าและภาษาวากลาวเกนจรงหรอไม อยางไรเพราะการโฆษณานยมใชถอยค าสนๆ แปลกๆ เชน สวมใสสบายเหมอนไมไดสวมอะไรเลย, คดคดเพอนคคด เปนตน 6. การฟงขาว การฟงขาวเปนการฟงเรองราวทเกดขนใหมหรอเปนทสนใจ หรอค าเลาลอ ในทนจะกลาวถงเฉพาะการฟงขาวทางวทยหรอโทรทศน การฟงขาวเปนการฟงเพอความรอบรในสงทเกดขนใหม ๆ ท าใหเปนคนทนสมยทนเหตการณทเกดขนหรอเลาลอ ดงนน การฟงขาวควรปฏบตดงน 1. ควรรหวเรองหรอทมาของขาว 2. ตงใจฟงแลวจบใจความส าคญใหได 3. ฟงแลวพจารณาหาเหตผลวา ควรเชอถอไดหรอไม มากนอยเพยงใด อะไรเปนขอเทจจรง อะไรเปนขอคดเหน

102

การจบใจความส าคญสารจากการฟง ส าหรบหลกการจบใจความส าคญสารจากการฟง คอ เนอหาทเปนสวนส าคญทสดของเรอง

ใจความส าคญอาจอยรวมกนในตอนใดตอนหนงของเรอง หรออาจอยกระจายไปตลอดทงเรอง ดงนน ในการฟงเพอจบใจความส าคญ ผฟงจะตองฟงอยางตงใจ เพอใหเกดความเขาใจจนสามารถจบใจความส าคญของเรองทฟงไดโดยตลอด วธการจบใจความส าคญอาจท าไดโดยฟงเรองราวทงหมดใหเขาใจกอน เพอจบประเดนและสรปความเปนทกษะเบองตนททกคนจะตองฝกฝนเราจะตองตดตามฟงพรอมกบดเรองราวโดยตลอด ดงนน จงตองมสมาธในการฟงและสามารถแยกแยะไดวาขอความใดเปนใจความส าคญ และขอความใดเปนพลความ ถาเราเขาใจเรองราวไดโดยตลอดแลวเรายอมจดจ าเรองราวทฟงและสามารถถายทอดใหคนอนฟงไดดวย ในการฟงแตละครง เราตองจบประเดนของเรองทฟงได คอ รวาผพดตองการสอสารอะไร

เปนประเดนส าคญ และรจกวาอะไรคอประเดนรองซงขยายประเดนส าคญ การฟงเชนนเปนการฟง

เพอจบใจความส าคญและใจความรองและรายละเอยดของเรอง มวธการฟงดงน

1. ฟงเรองราวใหเขาใจ พยายามจบใจความส าคญของเรองเปนตอนๆ วาเรองอะไร ใครท า

อะไร ทไหน เมอไร อยางไร

2. ฟงเรองราวทเปนใจความส าคญแลวหารายละเอยดของเรองทเปนลกษณะปลกยอยของ

ใจความส าคญ หรอทเปนสวนขยายใจความส าคญ

3.สรปความโดยรวบรวมเนอหาสาระส าคญอยางครบถวน

วธการสรปความจากการฟงนน เราจะตองคนหาใหพบวาสารใดเปนความคดส าคญในเรอง

นนๆ แลวสรปไวเฉพาะใจความส าคญ โดยเขยนชอเรอง ผพด โอกาสทฟง วน เวลา และสถานท

ทไดฟงหรอดไวเปนหลกฐานเครองเตอนความทรงจ าตอไป

การฟงและดเพอจบประเดนและสรปความ เปนการฟงในชวตประจ าวนเพอใหได

สาระส าคญของเรองทฟง เชน ฟงการสนทนา ฟงเรองราวขอมลขาวสารตางๆ ฟงโทรศพท ฟง

ประกาศ ฟงการบรรยาย ฟงการอภปราย ฟงการเลาเรอง เปนตน

วธสรปความตามล าดบขน ดงน 1. ขนอาน ฟง และด

- อาน ฟงและดใหเขาใจอยางนอย 2 รอบ เพอใหไดแนวคดทส าคญ

103

2. ขนคด - คดเปนค าถามวาอะไรเปนจดส าคญของเรอง - คดตอไปวา จดส าคญของเรองมความสมพนธกบสงใดบาง แลวลงมอจดบนทกสงนนๆไวเปนขอความสนๆ - คดวธทจะเขยนสรปความใหกะทดรดและชดเจน

3. ขนเขยน - เขยนรางขอความสนๆ ทจดบนทกไว - ขดเกลาและตบแตงรางขอความทสรปใหเปนภาษาทดสอความหมายไดแจมแจงชดเจน ตวอยางการฟงแลวสรปความ

เรอง เราคอบทเรยนของเดก การศกษาเปนเรองส าคญของชวต ทกคนเกดมาจะโง จะฉลาด จะดจะชวขนอยกบการศกษา

พอแมทกคนปรารถนาจะใหบตรหลานของตนเปนคนด จนถงกบยอมทนล าบากตรากตร าท าการงาน

หาทรพยสนเงนทองมาเปนคาใชจาย เพอการศกษาของบตรหลาน นบวาเปนหนาทและสงทควร

ไดรบการยกยองในการเสยสละนน

แตยงมสงทมคณคาทสดในชวตเดก กคอบทเรยนอนเปนจรยศกษาซงเกดจากการปฏบตตว

ของพอแมผปกครองของเดก นนคอการประพฤตปฏบตดงาม เพราะสงทเดกไดยนไดฟง ไดรไดเหน

จากพอแมผปกครองของตน เชน การพดจาไพเราะ การงานเปนระเบยบเรยบรอย เปนตน สงเหลาน

เปนบทเรยนอยางส าคญ ทจะซมซาบเขาไปในจตใจของเดกดยงกวาหนงสอบทเรยนอนๆ นนเปน

การใหการศกษาทมคายง เปนการปลกสรางนสยทดใหแกเดก

ถาพอแม ผปกครองเปนคนด มนสยด เออเฟอเผอแผ มเมตตา มความยตธรรม มความรก

ความสามคคในครอบครว เปนแบบอยางทด กจะท าใหเดกเอาอยางในทางด เปนคนดของพอแม

ผปกครอง สมความปรารถนาทกประการ

ถาปรารถนาด หวงดตอบตรหลาน อยาเพยงแตจะใหทนการศกษาอยางเดยว ตองท าตนให

เปนตวอยางทด เปนบทเรยนทมคาของบตรหลานดวย แลวความปรารถนาของเรากจะสมหวง

จาก “แสงธรรม” ของมลนธ ก.ศ.ม.

104

ผลการสรปความ

1. ขนอาน ฟง ด และคด จบแนวคดได ดงน

“พอแม หาเงนทองมาใหลกเรยนอยางเดยวยงไมพอ ตองปฏบตตนเปนตวอยางทดแกลกดวย

จงจะนบวาไดใหการศกษาทถกตองแกลก”

2. ขนเขยน

2.1 ขอความทจดไวชวยจ า

“การศกษา เรองส าคญ – คนจะดจะชว โง ฉลาดเพราะการศกษา พอแมหาเงนมาใหลก

เรยนเสยสละควรยกยอง สงทมคาตอเดก – บทเรยนจรยศกษา คณธรรม การปฏบตตนดงาม เปน

ตวอยางทด รกลกตองท าใหเปนตวอยางทดดวย”

2.2 ขอความทสรปแลว

“การศกษามความส าคญตอชวตเดก เพราะสามารถท าใหเดกฉลาดและเปนคนดได พอ

แมทรกลก อยากใหลกเปนคนดนน ไมควรจะพอใจเพยงการท าหนาทหาเงนมาใหลกเรยนเทานน แต

ควรค านงถงบทเรยนจรยศกษาอนมคณคายงตอชวตของเดก อนไดแก การทพอแมเปนผมคณธรรม

และปฏบตตนเปนแบบอยางในทางทดงามแกลกดวย”

การวเคราะหและประเมนสารจากการฟงอยางมวจารณญาณ การฟงนบวามความส าคญยงในการสงสารขอมลตางๆ แตถาฟงไมถกวธกจะไมกอประโยชนเทาทควร และบางกรณอาจเปนโทษอกดวย หลกการฟงเพอวเคราะหและประเมนสารจากการฟงอยางมวจารณญาณ มหลกทวไปมดงน 1. มมารยาทในการฟง โดยการแสดงความกระตอรอรนทจะฟง ตงค าถามตามความเหมาะสม ยอมรบฟงความคดเหนทแตกตางกนออกไป และรจกควบคมอารมณ 2. ตงความประสงคในการฟงใหแนนอน และพยายามฟงใหไดตามความมงหมายมากทสด ใชวจารณญาณเลอกเฟนแตเรองทควรฟง และหลกเลยงเรองทไมเหมาะสม รจกแยกแยะสวนทเปนขอเทจจรงและความคดเหน รจกใชเหตผลประกอบในการลงความเหน รจกการใชศลปะในการฟง คอ การใชความสามารถและไหวพรบทจะใหผพดมความสบายใจทจะพดและพดไดตรงจดประสงคของผฟง เชน การแสดงใหผพดเหนวาเราตงใจฟง เปดโอกาสใหผพดไดพดเตมทและแทรกค าถามทเหมาะสมในโอกาสอนควรจดบนทกสาระส าคญและประเดนทควรซกถามเพมเตม

105

การฟงมความมงหมายประการส าคญเพอแสวงหาความรและเสรมสรางสตปญญา การฟงทจะสมฤทธผลดงกลาวจะตองมความสามารถจบใจความส าคญและใจความอนดบรองของเรองทฟงไดรวดเรวถกตอง หลกการพจารณาใจความส าคญและใจความส าคญอนดบรองม ดงน 1. ฟงเรองทงหมดใหจบ

2. เรองทฟงเกยวกบอะไร 3. มความส าคญอยางไร 4. เหตเกดทไหน 5. เกดจากสาเหตอะไร 6. ผลทเกดขนเปนอยางไร

การฟงอยางมวจารณญาณ การฟงนบวาเปนปจจยส าคญทสดในการรบสารในชวตประจ าวนคนเรามการรบฟงเรองราวมากมาย การฟงค าพดของคนทคนเคยหรอใกลชดกน อาจจะไมกอใหเกดปญหามากนก เพราะเรารภมหลงของผพดและเรองทรบฟงสวนมาก แตในปจจบนการสอสารในดานตางๆ เจรญมากขน ไมจ ากดแตเพยงแตฟงกบคนทเราพดดวย แตเรากฟงทางสออเลกทรอนกสตางๆ เชน วทย โทรศพท เทปเสยง เทปภาพ วทยโทรทศน ซงการฟงไมไดประจนหนากนบางครงเปนการสอสารทางเดยวมแตรบฟงเทานน ไมสามารถทจะซกถามไดอยางละเอยดถถวนจงท าใหกอเกดความเขาใจไมตรงกน หรอบางครงการประกาศภยพบตตางๆ ทเกดขนตามธรรมชาตหรอมนษยเปนผกระท าขน การโฆษณาชวนเชอและขาวลอเรองตางๆในการฟงเรองราวตางๆ ดงกลาว ถาหากเกดฟงแลวเชอหรอไมเชอแลวน าไปปฏบตหรองดเวนการปฏบต อาจเกดความพลาดพลงจนเกดผลเสยหายอยางรายแรงตามมาได ดงนน การฟงขาวสารตางๆ จะฟงอยางธรรมดาไมพนจพเคราะหขาวสารทไดรบนน ไมไดรบการวนจฉยวเคราะหวจารณขาวสารวาเปนจรงหรอเปนเทจควรเชอถอมากนอยเพยงใด จะตองใชความคดใครควรดวยเหตผล ปญญาและประสบการณ ท าความเขาใจในสถานภาพและดเจตนาของผสงสาร วามขอเทจจรง หรอมประโยชน มคณมโทษเพยงใด ควรทจะเชอแลวปฏบตตามหรอไม การฟงสารตามลกษณะดงกลาวเรยกวาการฟงอยางวจารณญาณ ดงนน การฟงอยางมวจารณญาณตองประกอบไปดวยการใชปญญาในการวเคราะหพนจพจารณาไตรตรอง เพอคนหาขอเทจจรงสามารถวเคราะหตดสนใจ และประเมนคาสงทฟงได

106

1. หลกการฟงอยางมวจารณญาณ หลกการฟงอยางวจารณญาณ มหลกปฏบต ดงน 1. ผฟงพจารณาวา ฟงเรองอะไรเปนการฟงประเภทบทความ บทสมภาษณการเลาเรอง

สรปเหตการณ ใครเปนคนพดคนสมภาษณ ใครเปนคนเขยนบทความ และหวขอนนมคณคาแกการฟงหรอไม

2. พจารณาผสงสารวามจดมงหมาย และมความจรงใจในการสงสารนนเพยงใด 3. พจารณาผสงสารวามความร ประสบการณหรอความใกลชดกบเรองราวในสารนน

เพยงใด 4. พจารณาผสงสารวาใชกลวธในการสงสารนนอยางไร คอ วธการธรรมดา หรอยอกยอน

ซอนปมอยางไร 5. พจารณาเนอหาของสารวา สวนใดเปนขอเทจจรง สวนใดเปนขอคดเหน 6. พจารณาสารวาเปนไปได และควรเชอเพยงใด 7. ผฟงควรประเมนวาสงทฟงมประโยชนและมคณคามากนอยเพยงไร

2. หลกการแยกขอคดเหนและขอเทจจรงในการรบฟงสาร

นอกจากจะจบใจความส าคญของเรองทฟงแลว นกศกษาจะตองแยกแยะไดวา ใจความตอนใดเปนขอคดเหนสวนตวของผพด ซงจะมลกษณะในการพจารณาความถกตองไดยาก และตอนใดเปนขอเทจจรง ซงเปนเรองทสามารถพสจนความถกตองได การแยกขอเทจจรงและขอคดเหนมดงน

1. การแยกขอเทจจรง เปนขอมลทสามารถพสจนได เหนวาเปนจรงหรอเปนเทจ ไดจากตวเลขเชงปรมาณตางๆ ทมอยซงท าการตรวจสอบไดดงน เชน ประชาหนก 50 กโลกรม,โอภาสสงกวาเสกสรรค เปนตน 2. ความคดเหนเปนเรองของการคาดคะเนหรอการท านายโดยอาศยเหตผลสวนตวซงควรจะเปดโอกาสใหมการโตแยงหรอสนบสนน เชน ของเกาดกวาของใหม, มเงนดกวามเกยรต ฯลฯ การฟงเพอประเมนคาเปนการตรวจสอบวาสงทฟง ถกตองชดเจนมเหตผล เชอถอไดหรอไมการฟงเพอประเมนคาเปนแสดงความคดเหนตอขอมลทไดรบนนวาเปนความจรงหรอเปนการโฆษณาชวนเชอ ซงมลกษณะเปนการเผยแพรความคด ความเชอและความคดเหนดวยกลอบายตางๆ เพอโนมนาวจตใจของผฟงใหคลอยตามทตองการ และสงทฟงนนมคณคาหรอไม ดงนน การฟงเพอประเมนคาจงเปนการฟงอยางวเคราะหวจารณเพอคนหาขอเทจจรงและตดสนสงทฟงวา มคณคาหรอประโยชนอยางไร

107

3. การฟงเพอตดสนใจ เปนกระบวนการฟงชนสง ผฟงมความสามารถจะตดสนใจเลอกสงทดทสดทไดจากการฟง

น าไปใชใหเกดประโยชน หรอเปนแนวทางในการปฏบตตน ผฟงจะตองรจกใชกระบวนการคดชวยในการตดสนใจแกปญหา หรอเลอกแนวทางในการน าสงใดสงหนง กระบวนการคดทเปนระบบนนตองประกอบดวยขอมลสามดาน คอ

1. ขอมลเกยวกบตนเอง ตองรจกตนเองอยางทองแท โดยพจารณาขอมลทกดาน เชน ดานสขภาพรางกาย ความร วยสถานภาพทางสงคม เศรษฐกจ เปนตน

2. ขอมลเกยวกบสงคมและสงแวดลอม คอ พจารณาผอน สงอนๆ เชน สภาพแวดลอมทางชมชน ภมประเทศ คณธรรม ศลธรรมจรรยา คานยม สงคม ตลอดจนธรรมเนยมประเพณ เปนตน

3.น าขอมลเกยวกบดานวชาการมาพจารณารวมดวยเพอตดสนเรองใดเรองหนงไดถกตอง ตวอยาง สารการฟงเพอวเคราะหและประเมนสารอยางมวจารณญาณ เรองขาวลอ "เบอรมรณะรบแลวถงตาย"

ขาวลอ "เบอรมรณะ รบแลวอนตรายถงตาย" จรงหรอไม ? ลาสด กระแสขาว เบอรมรณะ ก าลงถกกระพออกครงผานปากตอปากในหลายจงหวดของภาคเหนอ โดยมเสยงโจษจนตอๆ กนมาวา "ระวง! หามรบโทรศพทเบอร 083336xxxx, 083336xxxx, 083333xxxx เดดขาด เพราะคณจะจบชวตลงแนนอน" พรอมกบระบวา มหลายคนทเสยชวตอยางปรศนาจาก เบอรมรณะ รบโทรศพทแลวตาย นมาแลว ขอมลขาวจาก http://www.sahavicha.com/ ขาวลอเรองดงกลาว ยงไมมใครพสจนได มเพยงการเลา บอกตอกนผานทางอนเตอรเนต จนท าใหผใชมอถอตางหวาดผวาโดยเฉพาะเบอรท ขนตนตามทขาวระบมา แมจะมการพสจนโดยการลองโทรกลบไปทเบอรดงกลาว กพบวาไมสามารถตดตอไดแลวเรองจรง เปนอยางไร อกไมนานคงมค าตอบใหกบสงคม แต ณ เวลาน เราควรจะลองพจารณาขาวดวยตวเอง โดยการใชหลกวจารณญาณในการฟง ตามหลกการทถกตองดงทไดศกษามาขางตนแลว

108

การประเมนคาสารจากการฟง การประเมนคาสารจากการฟง หมายถง การวดคาวาผฟงมความรความเขาใจในเรองทฟงมากนอยเพยงใด อาจประเมนดวยตนเอง หรอใหผอนประเมนใหกได การประเมนผลน ถาหากมความตงใจจรง และประเมนทกครงทฟงจบ กสามารถน าไปปรบปรงในการฟงทดได ถาใหผอนประเมนผฟงกควรยอมรบการฟง การประเมน การวจารณนน การประเมนผลการฟง ผประเมนตองมหลกเกณฑในการฟงแตละประเภททมความแตกตางกนอย ดงน

1. การประเมนผลการฟงดวยตนเอง สามารถประเมนไดในสงตอไปน 1.1 ไดยนชดหรอไม 1.2 ฟงแลวเขาใจเรองราวหรอไม 1.3 ฟงแลวสามารถเกบใจความส าคญไดเพยงใด 1.4 ฟงแลวไดแนวคดหรอความคดใหมหรอไม อะไรบาง 1.5 ฟงแลวตอบค าถามทเปนขอสงสยไดหรอไม 1.6 มสมาธในการฟงหรอไม 1.7 มความอดทนในการฟงจนจบเรองหรอไม เพยงใด 1.8 ฟงแลวสามารถถายทอดใหผอนฟงตอไดหรอไม เพยงใด 1.9 ฟงแลวสามารถน าไปใชประโยชนหรอไม เพยงใด 1.10 รสกเบอหนาย หรอ ร าคาญผพดหรอไม

2. การประเมนผลการฟงโดยผอน แบงได 2 ลกษณะ คอ การประเมนผลโดยผพด และ

การประเมนผลโดยผอน 2.1 การประเมนผลโดยผพด เปนการประเมนผลการฟงของผฟงโดยผพดวามประสทธภาพการฟงอยางไร โดยพจารณาสงตอไปน 2.1.1 ผฟงสนใจกระตอรอรนในการฟงเพยงใด 2.1.2 ผฟงมใจกวางทจะฟงทกๆ คนพดหรอไม 2.1.3 ผฟงสามารถตอบค าถามจากเรองทฟงไดหรอไม 2.1.4 ผฟงสามารถจบใจความส าคญของเรองทฟงไดเพยงใด 2.1.5 ผฟงเมอฟงแลวเขาใจตรงกบผพดหรอไม 2.1.6 ผฟงมมารยาทและความอดทนในการฟงเพยงใด 2.1 การประเมนผลโดยผอน เปนการประเมนผลการฟงของผฟงโดยผอน ซงไมใชผพด วามประสทธภาพการฟงอยางไร โดยพจารณาสงตอไปน

109

2.1.1 ผฟงสนใจกระตอรอรนในการฟงเพยงใด 2.2.1 ผฟงแตงกายสภาพและมบคลกภาพดหรอไมเพยงใด

2.2.2 ผฟงมความตงใจและสมาธในการฟงหรอไม 2.2.3 ผฟงมความรความเขาใจในเรองทฟงหรอไมเพยงใด 2.2.4 ผฟงมวจารณญาณในการฟงหรอไม 2.2.5 ผฟงมการแสดงความคดเหนและมสวนรวมในกจกรรมหรอไม

ตวอยางตารางวดประสทธภาพในการฟงดวยตนเอง

โปรดขด หนาชองทมขอความทเปนจรง

นสยทไมดในการฟง เสมอ บางครง นาน ๆ ไมเคย 1. เวลาฟงอะไร มกคดเสมอวา เรองทเขาพด ไมนาสนใจ 2. ชอบวพากษวจารณวธพดของผพด เชน แหม! พดไมได

ความเลย มแตเออ..อยทกค า พดเสยงแหลม

3. ฟงแตขอเทจจรงเทานนไมฟงอยางอน 4. บางประเดนในเรองทผพดพดเปนทเราใจมากเกนไปจง

ท าใหไมฟงประเดนอนๆ

5. พยายามจดทกสงทกอยางเมอจดไมไดกโกรธผพด 6. แสรงตงใจฟง เชน จองผพดตลอดเวลา แตจบเนอไมได 7. ตองทนตอสกบสงรบกวนภายนอก 8. พยายามหลกเลยงเรองราวทยากทหนกเสมอโดยไมฟง หลบหลกไปเสย

9. ปลอยใหค าพดบางค าของผพดฝงใจตนเองจนเกนไป โดยเฉพาะค าทกอใหเกดความรสกไมดตอผพดโดยผพด ไมเจตนา

10. คดเรอยเปอยจนเกนเรองผพด หรอสรางจนตนาการ ตอเนองไปไกลจนหางกระแสความคดของผพด

110

พจารณาคะแนนดงน เปนเสมอ 2 คะแนน บางครงบางคราว 4 คะแนน นานๆ ครง 6 คะแนน ไมเคยเปนเลย 8 คะแนน เมอรวมคะแนนแลว คะแนนสงสด คอ 80 คะแนน ต าสดจะเปน 20 คะแนน ระดบประสทธภาพการฟงมดงน 20-60 คะแนน หมายความวา ตองการฝกทกษะในการฟง 61-70 คะแนน หมายความวา เปนนกฟงไดดพอใช 71-80 คะแนน หมายความวา เปนนกฟงทดมาก ผทฟงเปน คอ ผทฟงอยางมประสทธภาพ คารล โรเจอร กลาวไววา “การสอสารของมนษยไมไดผลเตมทเนองจากความลมเหลวทจะฟงอยางมประสทธภาพ ฟงอยางมทกษะ และฟงดวยความเขาใจอกฝายหนง” การฟงอยางมประสทธภาพยอมเปนจดเรมตนของปญญา น ามาซงความร ความเฉลยวฉลาดและท าใหเกดความเพลดเพลน นพ. เมองทอง แขมมณ กลาวถงการฟงไววา “ฟงอะไรใหชดถนดห ฟงใหรใหเปนเนนความหมาย ฟงใหถกกอนตอบโดยแยบคาย ฟงดวยกายใจถงกนนนฟงด ฟงอะไรใครครวญดวยจตวาง ฟงทกอยางฟงทกคนจนถวนถ ฟงแลวทวงตชมเพอเกอวจ ฟงเชนนลวนเลอเลศเกดปญญา” ค าถามทายบท 1. นกศกษาเขาใจความหมายของการฟงอยางไร อธบาย 2. การฟงมความส าคญตอชวตประจ าวนของมนษยอยางไร นกศกษาสามารถพฒนาคณภาพชวตจากการฟงไดอยางไร จงยกตวอยางประกอบ 3. มารยาทในการฟง มความจ าเปนตอการตดตอสอสารของมนษยอยางไร อธบายและยกตวอยางประกอบ 4. นกศกษาสามารถฝกฝนและพฒนาทกษะการฟงไดอยางไร ดวยวธการอยางไร อธบายและยกตวอยางประกอบ 5. นกศกษาเขาใจการประเมนผลการฟงวาอยางไร มความจ าเปนตอการฟงอยางไร อธบาย

111

เอกสารอางอง คณาจารยสาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร. (2552). ทกษะภาษาไทย (TH0101). เชยงราย :

โปรแกรมภาษาและวฒนธรรมไทย มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย.

ฐตรตน ลดาวลย. (2538). การฟง. กรงเทพมหานคร : เอกสารประกอบการศกษาวชาการใชภาษาไทย สาขาวชาภาษาไทย คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ปญณตา ชยสนท. (2548). การพดเพอการประชาสมพนธ.อตรดตถ : คณะวทยาการมหาวทยาลย ราชภฎอตรดตถ. พธยา ฉายศรศร. (2535). การใชภาษาไทย. พระนครศรอยธยา : ภาควชาภาษาไทย คณะวชา มนษยศาสตรและสงคมศาสตร วทยาลยครศรอยธยา. ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร :

นานมบคพบลเคชนส. วทยาลยครจนทรเกษม. (2533). การใชภาษาไทย. กรงเทพมหานคร : ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรวทยาลยครจนเกษม. วทยาลยครอบลราชธาน. (2535). การใชภาษาไทย. อบลราชธาน : คณะวชามนษยศาสตร และสงคมศาสตรวทยาลยครอบลราชธาน. วจตร อาวะกล. (2545). เพอการพด การฟง และการประชมทด. พมพครงท 7.มปส. สปราน พฤตการณ. (2538). ภาษาไทย 3 การฟง. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อวยพร พานช. (2539). ต าราประกอบการสอนวชาภาษาเพอการสอสาร. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ออนไลน

กาวทกนาท สหวชา ดอทคอม. (2010). (Online). http://www.sahavicha.com/Accesses: 25 March.

112

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 4 การพด

เนอหาประจ าบท ความหมายและความส าคญของการพด องคประกอบของการพด วตถประสงคของการพด หลกและทฤษฎการพด ประเภทการพด การเตรยมตวของผพด ลกษณะของการพดใหประสบความส าเรจ วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถบอกความหมายและความส าคญของการพดได 2. นกศกษาสามารถบอกองคประกอบของการพดได 3. นกศกษาสามารถบอกวตถประสงคของการพดได 4. นกศกษาเขาใจหลกการและทฤษฎการพด 5. นกศกษาสามารถบอกประเภทของการพดได 6. นกศกษาสามารถบอกขนตอนการเตรยมผพด 7. นกศกษาสามารถพฒนาบคลกภาพในการพดของตนเองได 8. นกศกษาสามารถวจารณและประเมนผลการพดของตนเองและเพอนได วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. ใหนกศกษาท าแบบทดสอบกอนเรยน 2. ใหนกศกษาศกษาเอกสารประกอบการสอน 3. ใหนกศกษาอภปรายความหมาย ความส าคญ และจดมงหมายของการพด 4. ใหนกศกษาอภปรายองคประกอบวตถประสงค และประเภทของการพด 5. ใหนกศกษาบอกแนวคดในดานหลกการและทฤษฎของการพด 6. ใหนกศกษาอภปรายการเตรยมตวของผพดในสถานการณตางๆ

7. ใหนกศกษาสรปและยกตวอยางเกยวกบลกษณะของผพดทประสบความส าเรจ

113

8. ใหนกศกษาไดท าความเขาใจและฝกปฏบตการพดแบบตางๆ 9. ใหนกศกษาอภปรายและประเมนผลการพดของตนเองและของเพอนนกศกษาได 10. ใหนกศกษาท ากจกรรมแบบฝกหดทายบทเรยน สอการเรยนการสอน 1. แผนใส (เครองฉายขามศรษะ) 2. Microsoft Power Point 3. วดทศน, VCD, DVD 4. เอกสารประกอบการสอน 5. การท าแบบฝกในระบบ E-Learning การวดผลและประเมนผล 1. จากการอภปรายและการแสดงความคดเหนของนกศกษา 2. จากการตอบค าถามของนกศกษา ทงโดยปากเปลาและการเขยนตอบในกระดาษ 3. จากการสงเกตพฤตกรรมและการรวมกจกรรมในชนเรยนของนกศกษา 4. จากการรวมกจกรรมของนกศกษาทงในหองเรยนและนอกหองเรยน 5. จากท ากจกรรมและการตอบค าถามแบบฝกหด

114

บทท 4 การพด

ความหมายและความส าคญของการพด “การพด” ตรงกบภาษาองกฤษวา “Speech” มผใหความหมายของค านไวหลายทศนะ ดงน ออม ประนอม (2540 : 132) “การพดเปนการสอสารระหวางมนษย เพอถายทอดความคด ความรสก และอารมณ โดยใชภาษา น าเสยงและการแสดงออกเปนสอ” ในภาษาไทยมศพทบญญตแทนค าวา Speech และยงมศพทบญญตแทนค ายนยนทเกยวกบการพดและวชาทเกยวของกบการพด ดงน วาทการ วาทวทยา หรอวาทศาสตร (Speech) หมายถง การสอความคด ขาวสารและความรสกจากผพดไปสผฟงโดยเสยง กระบวนการเคลอนไหวของรางกายและองคประกอบของการสอสารอนๆ (ออม ประนอม 2540 : 86) วาทนเทศ (Speech Communication) คอทฤษฎและการฝกฝนปฏบตของบคคลในอนทจะสอสารและท างานรวมกบผอนได (Speech Communication (Rhetoric) is the theory and practice of people communication and working with other people) จากค านยามดงกลาวขางตนจะเหนไดวา การพดกด วาทการ วาทศาสตร วาทนเวศ หรอวาทศลปกด ลวนแตมจดมงหมายรวมอยทการมงเสนอความคดเพอใหเกดความเขาใจซงกนและกน โดยอาศยภาษาและเสยงพดเปนสอหลก มอากปกรยาเปนสอรอง จงอาจสรปความหมายของการพด (Speech) ไดวา การพด คอกระบวนการถายทอดความคด ความรสก และประสบการณของผพดไปสผฟง โดยอาศยถอยค า น าเสยง และอากปกรยาในการสอความหมาย ความส าคญของการพด การพดมความส าคญยงตอมนษย เพราะมนษยใชการพดเปนแกนกลางในการ ท าความเขาใจ เพออธบาย โนมนาวจงใจ หรอเพอท าความเขาใจกบบคคลอนๆ การพด เปนเรองของการใชทงศาสตรและศลปในการสอความหมาย ทกลาววา “เปนศาสตร” กเพราะเปนวชาทมหลกเกณฑ มทฤษฎใหเรยนรและถายทอดกนได สวนทกลาววา “เปนศลป” กเพราะการพดตองน าศาสตรหรอทฤษฎไปปฏบตใหเกดความไพเราะสวนงามเปนทประทบใจผฟง ทงนเพอใหเกดความเชอถอ เกด

115

ศรทธาและปฏบตตาม เนองจากการพดเปนทงศาสตรและศลป ผทรจกใชศลปะในการพดจงมกจะมโอกาสสรางความส าเรจและความกาวหนาใหแกตนเองไดอยางมาก ตรงกนขามกบคนทพดไมเปนหรอพดไมด นอกจากค าพดนนจะเปนอปสรรคตอการด าเนนงานแลว ยงอาจเปนการสรางศตรใหกบผพดเองดวย ดวยเหตนจงม ผกลาวถงความส าคญของการพดเอาไวเพอเปนสตเตอนใจใหระลกอยเสมอวา การพดนน ไมใช “ดแตพด พดเกง หรอพดได” แตควรจะ “พดด พดเปน และพดใหเกดประโยชน” ตวอยางค าคมซงกลาวใหเหนความส าคญของการพด

1. การพดกบการด าเนนชวต ปากเปนเอกเลขเปนโทโบราณวา หนงสอเปนตรปญญาไมเสยหลาย ถงรมากไมมปากล าบากตาย มอบายพดไมเปนเหนปวยการ

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว : ววาหพระสมทร)

2. การพดมผลกระทบตอผพดโดยตรง ถงบางพดพดดเปนศรศกด มคนรกรสถอยอรอยจต แมนพดชวตวตายท าลายมตร จะชอบผดในมนษยเพราะพดจา

(สนทรภ : นราศภเขาทอง)

อนมนษยสดนยมเพยงลมปาก จะไดยากโหยหวเพราะชวหา แมนพดดมคนเขาเมตตา จะพดจาจงพเคราะหใหเหมาะความ

(สนทรภ : สภาษตสอนหญง)

จะพดจาปราศรยกบใครนน อยาตะคนตะคอกใหเคองห ไมควรพดออองขนมงก คนจะหลลวนลามไมขามใจ

(สนทรภ : สภาษตสอนหญง)

116

3. การพดสะทอนภาพบคลกของผพด กานบวบอกลกตน ชลธาร มารยาทสอสนดาน ชาตเชอ โฉดฉลาดเพราะค าขาน ควรทราบ หยอมหญาเหยวแหงเรอ บอกราย แสลงดน

(สมเดจกรมพระยาเดชาดศร : ประชมโคลงโลกนต)

4. การพดเปนการสรางเสนหตรงใจ สนทรพจน หวานยงรสอยางไหนๆ จบจตตดดวงใจ จนบรรลยไมลมคณ

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว : ววาหพระสมทร)

อนออยตาลหวานลนแลวสนทราก แตลมปากหวานหมรหาย แมนเจบอนหมนแสนจะแคลนคลาย เจบจนตายนนเพราะเหนบใหเจบใจ

(สนทรภ : เพลงยาวถวายโอวาท)

ถงบางพดพดดเปนศรศกด มคนรกรสถอยอรอยจต แมนพดชวตวตายท าลายมตร จะชอบผดในมนษยเพราะพดจา

(สนทรภ : นราศภเขาทอง)

5. การพดมอนภาพทยงใหญ อนคลนใหญในมหาชลาสนธ ถงฝงสนสาดหายเขาใจฝง เสยงกลองดงฟงดเพยงหฟง ปากคนดงองจรงยงกวากลอง

(อศรญาณภาษต)

พาทมสตรง รอคด รอบคอบและชอบผด ทานพรอง ค าพดพางลขต เขยนราง เรยงแฮ ฟงเพราะเสนาะตอง โสตทงหางภย

(เจตน อตจต : โคลงสภาษต นฤทมนาการ)

117

6. การพดมผลตอการประกอบอาชพ แมจะเรยนวชาเชงคาขาย อยาปากรายพดจาอชฌาสย จะซองายขายดมก าไร ดวยเขาไมเคองจตคดระอา

(สนทรภ : สภาษตสอนหญง)

7. การพดมอทธพลในการสรางความสมพนธ อนโซตรวนพวนพนมนไมอย คนหนสซอนหมนในฝนผง แมนผกไวไวดวยปากไมจากองค อตสาหทรงทราบแบบทแยบคาย

(สนทรภ : เพลงยาวถวายโอวาท)

ความส าคญของการพดดงทไดกลาวมาแลว เปนความส าคญทมองจ าเพาะจากถอยค าทเกยวของกบการพด แตถาพจารณาถงความส าคญของการพดในภาพรวมแลว จะเหนไดวา การพดนนมความส าคญโดยตรงตอตวผพด ตอผฟงและผเกยวของ ตอการประกอบอาชพ ตอสงคม และตอประเทศชาต ซงอาจกลาวใหเหนความส าคญได ดงน 1. การพดมความส าคญตอตนเอง เพราะมนษยจ าเปนตองมการคบหาสมาคมซงกนและกน ตองมการเรยนรในสงตางๆ ไมวาจะเปนเรองของศาสนา การเมอง ประเพณ วฒนธรรม หรอแมแตวถแหงการด าเนนชวต การเรยนรดงกลาวตองใชภาษาพดในการตดตอเพอสอความหมายใหเขาใจซงกนและกน อนจะสงผลใหบคคลเกดการเรยนร เกดการพฒนารวมทงสามารถน าประสบการณตางๆ ไปใชใหเกดประโยชนในการด าเนนชวต ดงตวอยาง บคคลทประสบความส าเรจในหนาทการงานหรอรฐบรษคนส าคญๆ ของโลก เชน อบราฮม ลนคอลน จอหน เอฟ เคนเนด หรอ ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช เปนตน บคคลเหลานประสบความส าเรจไดกเพราะโดงดงมาจาก การพด ดงค ากลาวของ สขม นวลสกล ทวา “การพดดหรอพดเกงนนเปนสมบตอยางหนงทท าใหคนประสบความส าเรจในชวตการงาน” 2. การพดมความส าคญตอผฟงหรอผเกยวของ การไดรบรหรอไดรบฟงขอมลทดและมประโยชน นอกจากจะท าใหผฟงหรอผเกยวของมความร เกดความคดและเกดความสบายใจแลว ยงอาจน าความรความคดดงกลาวไปใชใหเกดประโยชนตอตนเองและสวนรวมไดดวย ในทางกลบกนถาไดรบรรบฟงขอมลทผดพลาด อาจท าใหเกดความเขาใจผด หรอน าไปปฏบตในทางทผด ซงเทากบเปนการใหโทษแกผฟงและผเกยวของโดยตรง ดงนน กอนจะพดสงใดควรตรกตรองให

118

รอบคอบเสยกอน ดงค าของ เดล คารเนก ทวา “อยาพดจนกวาทานจะมนใจวาทานมบางอยางทจะพด และรดวาเปนเรองอะไร” 3. การพดมความส าคญตอการประกอบอาชพ เพราะการพดเปนเครองมอส าหรบประกอบอาชพตางๆ ไมวาจะเปน แพทย พยาบาล นกธรกจ นกบรหาร วศวกร หรอนกการเมอง โดยเฉพาะอยางยงอาชพคร ซงมสวนเกยวของกบการพดโดยตรง ทงนเพราะอาชพครตองใชภาษาพดเพอถายทอดความรความคดใหแกผเรยน เพออบรมบมนสยใหเปนคนด และเพอใหสามารถตดตอสมพนธกบบคคลอนหรอกบสงคมภายนอก การไดเรยนรไดฝกฝนเกยวกบการพดอยเสมอ จะท าใหเกดความรความเขาใจในหลกเกณฑของการพดมากขน โอกาสทจะสรางความส าเรจในการประกอบอาชพกจะมมากขน ดงค ากลาวของ วจตร อาวะกล ทวา “การพดมใชแคเพยงพดไดหรอพดเปน แตตองพดใหไดดถงระดบ จงจะใชประกอบอาชพได” 4. การพดมความส าคญตอสงคม สงคมจะอยไดกเพราะสมาชกของสงคมมความเขาใจซงกนและกน ความเขาใจดงกลาว สวนใหญเกดจากการใชภาษาพดในการตดตอสอสาร เพอการด าเนนชวต ประกอบอาชพ อบรมสงสอน ปลกฝงประเพณวฒนธรรม รวมทงแสดงความคดเหนอกเหนใจตอกน หากสมาชกพดกนไมเขาใจ จะสงผลใหเกดความขดแยง และท าใหสงคมนนๆ เกดปญหาตามมา การอยในสงคมทมความหลากหลาย จงตองระมดระวง โดยเฉพาะเรองของการพด ดงค ากลาวของ เปลอง ณ นคร ทวา “บางคนพดด แตไมนาฟง บางคนพดนาฟง แตไมด บางคนพดดดวยแลวนาฟงดวย” 5. การพดมความส าคญตอประเทศชาต ในการบรหารประเทศ การแถลงนโยบายของรฐบาลกด การอภปรายในรฐสภา หรอการใหค ามนสญญาของรฐมนตรกด ค าพดเหลานลวนแตท าทาย เพราะการพสจนใหเหนจรงวาผพดมความสามารถจรงหรอไม และค าพดนนๆ มความเปนไปไดมากนอยเพยงใด เปนเรองททกคนตองการพสจนและรอคอยค าตอบ ดงนน การพดในระดบประเทศ ซงมผลกระทบตอผคนในภาพรวม ผพดจงตองระมดระวงและตองมจดประสงคทแนนอน อยางเชน ค าพดของประธานาธบด จอหน เอฟ เคเนด ทวา “อยาถามวารฐใหอะไรกบทานบาง แตจงถามวาทานไดใหอะไรแกรฐบาง” เปนการพดท มงหมายใหประชาชนรจกเสยสละเพอประเทศชาต หรอการพดทตองการใหเหนความส าคญของชาวนา ซง ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ไดกลาวไววา “ทกขของชาวนาคอทกขของแผนดน” เปนตน นอกจากชนในชาตจะมความเขาใจกน และอยรวมกนอยางสงบเรยบรอยแลว เรายงตองตดตอกบตางประเทศเพอผลประโยชนในดานตางๆ หรอเพอความรวมมอตอกน อกดวย การเจรจาไมเปนทตกลงกจะกอใหเกดความขดแยง เกดการเอารดเอาเปรยบ หรอมการแทรกแซงเพอบอนท าลาย ประเทศชาตกจะตกอยในภาวะอนตราย หรอกลายเปนสงครามไปในทสด

119

องคประกอบของการพด การพดเปนกระบวนการสอสารทนบวาส าคญทสด เพราะท าใหผพดกบผฟงเกดความเขาใจตรงกน ฉตรวรณ ตนนะรตน (2519 : 6) กลาวถงองคประกอบส าคญของการพดวามสวนประกอบดงน 1. ผพด (Speaker) 2. ผฟง (Audience or Listener) 3. เนอหาสาระทพด (Speech or Message) 4. เครองมอในการสอความหมาย (Communication)

ภาพจ าลององคประกอบส าคญของการพด 1. ผพด (Speaker) คอบคคลทจะท าใหการพดประสบความส าเรจ ผพดทดนอกจากจะมบคลกภาพทเหมาะสมแลว ตองมความสามารถในการถายทอดความร ความคด ไปยงผฟงไดตรงตามเปาหมาย รจกใชภาษา น าเสยง และอากปกรยาตางๆ เหมาะสมกลมกลนกบเนอหาทพด มความรในหวขอทจะพด รวมทงรจกสงเกตและสามารถเขาใจถงปฏกรยาของผฟงไดเปนอยางด นอกเหนอจากคณสมบตดงกลาวแลว การเปนผพดทดยงตองค านงถงคณสมบตขนพนฐานในการเสรมบคลกภาพของการพดดวย นนคอ ตองมความจรงใจ มความเปนมตร และมความเชอมนในตวเอง 2. ผฟง คอผรบสาร (Audience) อาจหมายถงบคคลเพยงคนเดยวหรอหลายคนกได ผฟงทดจะตองรวาผพดพดถงเรองอะไร สงทพดหมายความวาอยางไร มความนาเชอถอมากนอยแคไหน รวมทงตองสามารถวเคราะหไดวาการพดครงนนๆ มความสมบรณหรอไมเพยงใด เชน มเรองใดบางทผพดมองขามไป หรอไมไดพดถง เปนตน การเปนผฟงทดอาจยดหลกปฏบตงายๆ ดงน คอ ท าตวใหสบาย ฟงเขาสาธยายใหตลอด อยาอดออด ตองอดทน ไมเชอคนเพราะอคต และเนองจากผฟงมความแตกตางกนในเรองของ เพศ วย การศกษา อาชพ ฯลฯ ดงนน การพดทด ผพดจงตองวเคราะหผฟงเสยกอน กอนทจะถงเวลาพด

Sender (Speaker)

Speech (Message)

Communication Audience (Listener)

120

3. เนอหาสาระ (Message) หมายถง สารทผพดสงไปยงผฟงโดยผานทางประสาทสมผส เนองจากการพดจะบรรลจดประสงคหรอไมนน จะตองขนอยกบเนอหาของสารและการท าความเขาใจของผฟงเปนส าคญ ดงนนการเสนอเนอหาในการพด ผพดจงตองค านงดวยวาเนอหาทพดนนมความยากงาย เหมาะสม และสอดคลองกบความสนใจของผฟงมากนอยเพยงใด การพดเนอหาทยากและซบซอนเกนไป อาจท าใหผฟงไมสามารถแปลความคดของผพดได ในทางตรงกนขาม ผฟงจะรสกเบอหนาย ถาผพดพดเนอหาพนๆ หรอพดเรองซ าๆ ทเคยไดยนอยเสมอๆ การเสนอเนอหาสาระจงควรพจารณาเนอหาททงผพดและผฟงสนใจและไดประโยชน โดยเฉพาะอยางยง ควรเปนเรองทผพดถนดและมความรอบรอยางด มขอมล และขอเทจจรงทสามารถน ามาอางหรอมาเสรมใหเกดความนาเชอถอมากขน 4. เครองมอในการสอความหมาย (Communication) หมายถง สอหรอสงทชวยถายทอดความรความคดของผพดไปยงผฟง การถายทอดความคดออกมาในรปของค าพดนน ผพดจะตองรจกใชภาษาทเขาใจไดงายๆ ชดเจนตรงกบความหมายและตรงกบเรองทตองการจะพด หากใชภาษายากหรอใชค าพดทวกวน จะท าใหสารทสงไปไมบรรลวตถประสงคและไมเกดประโยชนทงแกผพดและผฟง นอกจากองคประกอบส าคญๆ 4 ประการดงทไดกลาวมาแลว กระบวนการในการพดยงมองคประกอบอกอยางหนง ซงเปนปจจยเสรมใหการพดนนๆ ประสบความลมเหลวได ปจจยดงกลาวคอ สถานการณในการพด (Speaking Situation) หมายถง สภาพการณหรอโอกาสทผพดกบผฟงไดสอสารตอกน เชน การพดในสภาพการณทเผชญหนา จะชวยใหการสงขาวสารเปนไปไดดกวาอยกนคนละทหรอพดกนทางโทรศพท และการทผพดทราบลวงหนาวาจะตองไปพดในโอกาสใด ในสถานการณเชนไร กจะท าใหสามารถเตรยมตวใหเหมาะสมกบโอกาสและสภาพการณของงานนนๆ เปนตน 5. สงแวดลอมในการพด สงแวดลอมในการพดมสวนท าใหการพดประสบความส าเรจหรอลมเหลวได อยางเชน ลกษณะสถานททใชพด วฒนธรรมของกลมผฟง ตลอดจนคานยมของชมชนนนๆ การสรางความสมพนธทดตอผฟง ผพดจะตองเรยนรถงสงแวดลอมในการพดเสยกอน เพอทจะไดมโอกาสเตรยมหาประเดนทคาดวาจะถกตองตรงกบความตองการของผฟง เชน การเตรยมการแตงกายทเหมาะสม หลกเลยงการพดในสงทกระทบกระเทอนจตใจผฟง เปนตน องคประกอบทง 5 ประการน เปนสภาพพนฐานในการสรางความสมพนธของการพด ผพดทดจงตองพยายามศกษาใหเขาใจ และเลอกน าไปใชใหเหมาะกบสถานการณ ทงนเพอใหผฟงเกดความพอใจและยอมรบในสงทผพดไดน าเสนอ

121

วตถประสงคของการพด การพดในแตละโอกาส แมผพดจะมจดประสงคของการพดแตกตางกน แตถาพจารณาถงจงประสงคของการพดในภาพรวมแลว อาจแบงจดประสงคของการพดได 5 ประการ ดงน 1. เพอสอนหรอแจงขาวสารใหทราบ (to teach or inform audience) เปนการพดทตองการใหผฟงเกดการเรยนรหรอทราบในสงทควรทราบ เชน การสอนหรอบรรยายในชนเรยน การฝกอบรมพนกงาน การแจงใหทราบค าสง ระเบยบขอบงคบทออกมาใหมๆ การเสนอผลงานในการประชมทางวชาการ หรอการเสนอขาวสารของรฐบาลเพอใหประชาชนไดทราบ เปนตน 2. เพอเกลยกลอมหรอจงใจ (to convince or persuade) เปนการพดทตองการใหผฟงเหนคลอยตาม และปฏบตตามค าโนมนาวของผพด ซงมกใชวธชใหเหนประโยชนในการปฏบตตาม ท าใหเชอหรอเหนดวยกบความคด เชน การพดเชญชวนใหซอสนคา ใหท าประกนชวต การสมภาษณผสมครงาน การโตวาท หรอการอภปรายใหเหนดวยกบวาระทเสนอในการประชม เปนตน 3. เพอกระตนหรอสรางความประทบใจ (to stimulate or impress) เปนการพดเพอสรางขวญก าลงใจ หรอพลงบนดาลใจ เชน การพดหาเสยง การพดใหเกดการรวมแรงรวมใจในการแขงขนกฬา การพดในโอกาสส าเรจการศกษา การเลยงอ าลา หรอการพดของวทยากร ซงมกพดทงทายใหผฟงกลบไปคดตอ เปนตน 4. เพอเรยกรองความสนใจ (to interest the audience) เปนการพดทตองการใหผฟงสนใจในตวผพด หรอเกดความสนใจในสงทผพดกลาวถง เชน การพดของประธาน เพอแนะน าผมเกยรต การประกาศรายชอของผไดรบรางวล การเลาเรองการทองเทยว สารคดเบาๆ เรองตนเตน ห รอการเลาเรองของนกตลกอาชพ เปนตน 5. เพอความบนเทง (to amuse the audience) เปนการพดทตองการบ ารงจตใจผฟง เพอใหเกดความสขหรอใหยดมนในความดงามตามทผพดเคยไดรบประสบการณมา เชน การเลาถงความส าเรจของชวต การพดคยถงวรรณกรรมหรอบทละคร การเลานทานหรอเรองตลกขบขนประเภทประเทองอารมณ เปนตน

122

หลกและทฤษฎการพด การพดทดตองมหลกการและลลาในการพดประกอบกน ดงนนในการน าเสนอเนอหาสาระ และสวนประกอบตางๆ ในการพด จงควรพจารณาถงปจจยแหงความสนใจ (Audiences satisfaction functions) ซงถอเปนหลกการเบองตนทผพดจ าเปนตองทราบ จตรจ านง สภาพ (2528 : 46) ผรเรมและจดการพดระบบทรซาวด ไดกลาวถง ทฤษฎการพดในระบบนวา ทฤษฎ 3 สบาย (The theory of three pleasant speech) หมายถงการพดท “ฟงสบายห ดสบายตา พาสบายใจ” นนคอ นกพดทดนน ไมวาจะพดอะไร ทไหน อยางไร กบใคร ถาท าใหคนฟงรสกวา ฟงกสบายห ดกสบายตา และกพาสบายใจ ทไดรบประโยชนจากการพด ถอวาเปนการพดทด

ทฤษฎ 3 สบาย (The theory of three pleasant speech)

ฟงสบายห (Pleasant of Ears)

ดสบายตา (Pleasant of Eyes)

พาสบายใจ (Pleasant of Mind)

วจสจรต บคลกภาพ การเลอกเรอง

ถอยค าภาษา ศลปะการแสดงการพด การเตรยมการพด

เสยง การจดระเบยบ

ความคด

จงหวะ การสรางโครงเรยน

ความส าเรจของการพดเบองตน

123

ฟงแลวสบายห หมายถง การทผพดพดดวยความจรงใจ พดในสงทมสารประโยชน ใชถอยค าทไพเราะนาฟง เหมาะกบกาลเทศนะและบคคล รวมทงรจกใชเสยง จงหวะของการพดทเหมาะสมและกลมกลน ดแลวสบายตา หมายถง การทผพดรจกใชลลาในการแสดงกรยาทาทางประกอบการพดไดอยางเหมาะสม ไมวาจะเปนการนง การยน การใชมอประกอบทาทาง การแสดงสหนาหรอแววตา รวมทงการใชสายตาในการสอความหมายในขณะทพด พาใหสบายใจ หมายถง การทผพดสามารถพดใหผฟงเขาใจ ไดเนอหาสาระ และไดประโยชนตามทคาดหวง เนองจากเนอหาทพดนนใหคณคา มความเหมาะสมกบผฟง มการจดล าดบความคดและมการเตรยมการพดมาอยางด หลกการทฤษฎการพดดงทไดกลาวมาแลว ลวนแตมความส าคญในการหลอหลอม “การพด” ใหเกดความผสมกลมกลนและมความเปนเอกภาพมากยงขน ดงนน การเปนนกพดทด จงควรศกษาถงปจจยแหงความสนใจ และท าใหการพดนน ใครฟงแลวสบายห ดแลวสบายตา พาใหสบายใจ ประเภทของการพด การเปนนกพดทดนน นอกจากจะค านงถงความรพนฐานของการพดดงทไดกล าวมาแลว ยงตองศกษาเกยวกบประเภทของการพดประกอบดวย ทงนเพราะการเรยนรในเรองดงกลาวจะชวยใหผพดเขาใจถงลกษณะของการพด สามารถก าหนดจดมงหมาย รวมทงสามารถเลอกใชวธการพดไดอยางเหมาะสม ประเภทของการพด แบงได 4 ลกษณะ ดงน

1. แบงตามลกษณะการพด 2. แบงตามโอกาสทพด 3. แบงตามจดมงหมายของการพด 4. แบงตามวธการพด

1. แบงตามลกษณะการพด

การพดแบงตามลกษณะได 2 ลกษณะ ดงน 1) การพดเดยว 2) การพดกลม

124

1.1 การพดเดยว การพดเดยว หมายถง การพดทมผพดคนเดยว อาจพดในหองเรยน ในทประชม หรอในทชมชนกได ส าหรบเรองทน ามาพดอาจไดมาจากเหตการณหรอประสบการณของตนเอง จากเรองทไดยนไดฟงมา จากการอาน จากการศกษาคนควา จากการซกถาม หรอจากสงทมผเลาใหฟง เปนตน การพดเดยวทนยมกนอยในสงคมปจจบนมหลายประเภท ซงแตละประเภทกมลกษณะทแตกตางกนไป เชน การพดบรรยาย หรอปาฐกถา การกลาวรายงาน การกลาวค าปราศรย การพดใหโอวาท การพดในฐานะโฆษก หรอพธกร หรอการพดวจารณ เปนตน การพดเดยวมจดมงหมายเพอใหผฟงไดรบความรความเพลดเพลนหรอเพอเผยแพรวทยาการใหมๆ ทกาวหนา 1.2 การพดกลม การพดกลม หมายถง การพดทมผพดหลายๆ คนมารวมกนแสดงความคดเหนในเรองทพด ในการพดกลมผพดสวนใหญจะมประสบการณและมความเชยวชาญในการพด โดยเฉพาะอยางยงการพดรวมกบผอนหรอการพดเปนทม ซงตองอาศยหลกจตวทยาและมนษยสมพนธเปนสวนประกอบ การพดกลมซงนยมกนในปจจบน ไดแก การสนทนา การสมภาษณ การอภปราย การประชม หรอการโตวาท เปนตน การพดกลมมจดมงหมายเพอแลกเปลยนความร ความคดเหน เพอรวมกนแกปญหา หรอหาแนวทางปฏบต

2. แบงตามโอกาสทพด การพดมหลายโอกาส แตสามารถจดโอกาสของการพดไว 2 ประเภท ดงน

1) การพดอยางเปนทางการ (Formal speech) 2) การพดอยางไมเปนทางการ (Informal Speech)

2.1 การพดอยางเปนทางการ การพดอยางเปนทางการ หมายถง การพดทเปนกจจะลกษณะและเปนพธการ ผพดตองยดถอและปฏบตตามหลกเกณฑการพด เชน การปาฐกถา การบรรยาย การอภปราย การสมภาษณ หรอการประชม เปนตน การพดอยางเปนทางการอาจมทงทพดเดยวและพดกลม ซงมจ านวนผฟงตงแตกลมยอยๆ ไปจนถงการพดในทชมชน ดงนน การพดในลกษณะน ผพดจงตองรหลกการในการพด เพอการแสดงออกทเหมาะสม

125

หลกการพดอยางเปนทางการ 1. ขนวเคราะห ผพดตองวเคราะหเกยวกบผฟง โอกาส เวลา และสถานทกอนการพด เชน วเคราะหผฟงเกยวกบ เพศ วย การศกษา อาชพ จ านวน หรอสงทผฟงสนใจ รวมทงตองพจารณาถงโอกาสทพดวาไดรบเชญใหไปพดในโอกาสใด ชวงเวลาใด หรอไปพด ณ สถานทใด เปนตน 2. การเตรยมเนอหา การพดทกครง ผพดจ าเปนตองคดเตรยมเนอหา เพอใหการพดนนๆ เกดความสมบรณยงขน ปรยา หรญประดษฐ (2532 “ 32-38) กลาวถงขนตอนการเตรยมเนอหาการพดอยางเปนทางการ ส าหรบผฟงกลมใหญวา ควรเตรยมเนอหาดงตอไปน เลอกเนอหาและก าหนดขอบเขต ควรเลอกเนอหาทสอดคลองกบความสนใจ เหมาะกบความรและบคลกของผพด มขอบเขตเหมาะสมกบเวลาทก าหนดใหและเหมาะกบสตปญญาความคดของผฟง ก าหนดจดประสงคและรวบรวมเนอหา ผพดตองก าหนดจดประสงคเฉพาะเจาะจงวาตองการใหผฟงตอบสนองอยางไร เชน ตองการใหระมดระวงเรองการใชรถใชถนน หรอตองการใหปฏบตตามกฎจราจร เปนตน การก าหนดจดประสงค เฉพาะจะมประโยชนในการรวบรวมรายละเอยดเพอมาจดท าเนอหาทจะพดตอไป จดระเบยบและเรยบเรยงเนอหา เนอหาทรวบรวมมาไดตองน ามาคดเลอกและจดเรยงประเดนเนอหาใหเหมาะสม เพราะจะท าใหพดประเดนตางๆ ไดครบถวน สวนผฟงกเขาใจไดงาย 3. การเตรยมดานภาษา การพดตองใชทงวจนภาษาและอวจนภาษา ประกอบกน ซงมแนวทางการใชดงน การใชวจนภาษา ผพดควรใชถอยค าทสนและตรงความหมาย มชวตชวาเหมาะกบผฟง สาระและโอกาส มความสภาพเปนกนเองและเหมาะกบบคลกของผพด การใชอวจนภาษา ผพดควรกวาดสายตามองผฟงใหทวถง รจกใชเสยงและแสดงสหนาใหสอดคลองกบเรองราวทพด มทาทางประกอบการพดพอเหมาะ ค านงถงเวลาทใชพด รวมทงตองระมดระวงถงบคลกภาพ เชน การแตงกายใหเหมาะสมกบสถานทและโอกาสทพด เปนตน 4. การเตรยมตวพด การพดตอหนาผฟงจ านวนมาก ผพดมกจะเกดความเครยดและความประหมา เชน พดไมออก หรอพดผดๆ ถกๆ เปนตน พฤตกรรมดงกลาวเปนลกษณะของการ “ตนเวท” ซงมกจะเกดขนกบผพดแทบทกคน โดยเฉพาะนกพดทเรมขนเวทเปนครงแรก การเตรยมตวและการฝกฝนการพดจะสามารถชวยลดปญหาดงกลาวได โดยทผพดตองสรางความเชอมนในตนเอง รจกเสรมคณธรรมในการพด คอ มสตในขณะทพด มเจตนาสจรต และมความจรงใจในการพด รวมทงมการฝกฝนการใชภาษาท ถกตอง ชดเจน และเหมาะกบสถานการณทจะพด

126

5. การเตรยมการพดใหเหมาะกบสถานการณ ในการพดผพดอาจประสบปญหาตางๆ มากมายในขณะทพด เชน เกดการประหมา ผฟงไมสนใจ หรอบรรยากาศในการพดมความเครยด หรอเงยบจนเกนไป เปนตน ปญหาดงกลาวนผพดทมประสบการณอาจหาแนวทางแกไขไดไมยากนก ส าหรบผทเรมตนเปน “นกพด” ควรมการเตรยมการไวแตเนนๆ นอกเหนอจากการปรบการพดใหเขากบโอกาส และสถานการณในขณะทก าลงพดอย เชน ถาจะพดเรองทเปนความรเปนวชาการ ตองพดใหชากวาปกตเลกนอย การพดโนมนาวใจ ตองพดใหผฟงรสกถงความเปนกนเองของผพด หรอการพดสดดตองพดใหเครงขรมสงางาม เปนตน

2.2 การพดอยางไมเปนทางการ การพดอยางไมเปนทางการ หมายถง การพดทไมมพธรตอง เนองจากผพดกบผฟงมความคนเคยตอกน จงไมพถพถนกบรปแบบของการพดมากนก เชน การสนทนา การทกทายปราศรย การปรกษาหารอในระหวางเพอนฝง เปนตน อยางไรกตามแมการพดอยางไมเปนทางการจะไมพถพถนกบรปแบบ แตการพดในลกษณะดงกลาวมสงทตองค านงและควรปฏบตใหถกตอง ดงน หลกการพดอยางไมเปนทางการ 1. ผพดตองมจดมงหมายทชดเจนในการพด เชน ตองการแจงใหทราบ ตองการใหความร หรอตองการใหรวมแสดงความคดเหน 2. ตองค านงถงกรยามารยาทในการสอสาร เชน กรยามารยาททพงแสดงตอเพอน ตอครบาอาจารย ตอบดามารดา หรอตอผอาวโส เปนตน 3. ภาษาทใชพดตองมความชดเจนและมความเหมาะสมกบผฟง เชน พดกบเพอน พดกบบดามารดา หรอพระภกษ ควรใชภาษาพดในระดบทตางกน 4. ตองรจกกาลเทศะในการพด เชน รวาเวลาใดควรหรอไมควรพด หรออยในสถานทเชนไรควรพดอยางไร เปนตน

3. แบงตามจดมงหมายของการพด ความส าเรจในการพดจะเกดขนไดนน ปจจยส าคญประการหนงกคอ ผพดจะตองก าหนดจดมงหมายของการพดใหชดเจน จดมงหมายของการพดแบงได 2 ประการ คอ

1) จดมงหมายทวไป 2) จดมงหมายเฉพาะ

127

3.1 จดมงหมายทวไป (General Purpose) จดมงหมายทวไปของการพดนน หมายรวมถงการพดเพอใหความร ชกจงใจ ใหทราบขอเทจจรง กระตนหรอสรางความประทบใจ ตกเตอนหรอใหโอวาท หรอการพดเพอใหเกดความสนกสนาน เปนตน อยางไรกตาม หากจดประเภทของความมงหมายทวไปของการพดเปนประเภทใหญๆ แลว จะได 5 ประเภท ดงน 1) การพดเพอใหความร (The speech to inform) 2) การพดเพอเกลยกลอมหรอจงใจ (The speech to convince or persuade) 3) การพดเพอกระตนหรอสรางความประทบใจ (The speech to stimulate or impress) 4) การพดเพอเรยกรองความสนใจ (The speech to interest the audience) 5) การพดเพอใหเกดความบนเทง (The speech to entertain) 3.1.1 การพดเพอใหความร การพดเพอใหความร คอ การแสดงความรหรอขอเทจจรงใหเหนชดเจน เปนล าดบขนตอน เพอใหผฟงเกดความเขาใจและไดรบประโยชนจากเนอหาสาระ เรองราว หรอขาวสารตางๆ ทไดพดออกไป การพดประเภทนผพดไมมเจตนาทจะเปลยนแปลงทศนคตของผฟงและมไดมงหวงจะใหเชอถอหรอท าตาม แตพดเพอใหผฟงน าไปคดและพจารณาเหตผลดวยตนเอง หลกเกณฑการพดเพอใหความร 1. ผพดตองมจดมงหมายของการพดทชดเจน 2. ผพดตองสรางความเขาใจทถกตองแกผฟง 3. การพดตองค านงถงพนฐานและประสบการณของผฟงเปนหลก 4. ผพดตองรจกใชเทคนค และวธการถายทอดทเหมาะสม เชน การใหค าจ ากดความ การแยกแยะประเดน การอธบายความสมพนธ เปนตน การพดเพอใหความรมหลายรปแบบ ซงแตละรปแบบตางกมเทคนคและวธการพดทแตกตางกนไป อมพร (พงษธา) แกวสวรรณ (2522 : 49 - 50) ไดกลาวถงรปแบบของการพดเพอใหความร ซงสรปไดดงน 1. การสอนหรอการอธบาย เปนการพดเพอบอกขบวนการ แสดงเจตคต หรอวธการปฏบตในเรองใดเรองหนง เชน อธบายระบบการท างานของเครองคอมพวเตอร เปนตน 2. การรายงาน เปนการพดเพออธบาย หรอชแจงใหเกดความเขาใจตรงกน ในกจกรรมใดกจกรรมหนง เชน การรายงานความกาวหนาในการปฏบตงาน หรอการรายงานผลการศกษาคนควาของนกศกษา เปนตน

128

3. การวพากษวจารณ เปนการพดในลกษณะของการประเมนผล เพอใหความรในเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ โดยทผพดตองค านงอยเสมอวา การตความหรอการวพากษวจารณของตนมคณคาและมผลทจะกอใหเกดความรแกผฟงเปนส าคญ มใชพดเพอแสดงอารมณหรอเพอสนองความตองการของตนเอง ตวอยางการพดในลกษณะน เชน การวพากษวจารณการท างานของนกการเมอง หรอการวจารณแงมมของการเมอง การวจารณหนงสอ หรอบทละครโทรทศน เปนตน 4. การบรรยาย เปนการพดโดยเลาเรองหรอเหตการณตางๆ ทไดประสบมา หรอเรองราวทไดยนไดฟงมาจากผอน หรอน ามาจากหนงสอหรอเอกสารตางๆ เชน การเลาชวประวต การเลาเหตการณส าคญ หรอเลาประสบการณทประทบใจ เปนตน 3.1.2 การพดเพอเกลยกลอมหรอจงใจ การพดเพอเกลยกลอมหรอจงใจ เปนการพดทมงโนมนาวจตใจผฟงใหคลอยตามหรอเชอถอศรทธาแลวน าไปปฏบต เนองจากการพดในลกษณะนมจดมงหมายเพอโนมนาวใหผฟงเหนดวยกบเรองทพด การพดจงตองใชกลอบายตางๆ ทจะท าใหผฟงคลอยตาม เชน การใชจตวทยา การยกตวอยางเปรยบเทยบใหเหนจรง หรอการพดภาพลบในสงทเราไมตองการ และพดยกยองนสงทเราปรารถนา เปนตว ตวอยางการพดเพอจงใจ ไดแก การพดทมงใหเกดความสามคค ใหเสยสละ จงใจใหซอสนคา ใหบรจาคโลหต หรอชกจงใหไปลงคะแนนเสยง เปนตน การพดเพอจงใจ หากใชไปในทางทไมถกตอง อาจกอใหเกดความขดแขงขนในกลม ในองคกร หรอกอใหเกดปญหาแกสงคมได วนจ วรรณถนอม (2526 : 72 - 73) กลาวถงวธพดจงใจ กระท าได 2 วธ ดงน 1. พดจงใจอยางตรงไปตรงมา ผพดกลาวกบผฟงอยางตรงไปตรงมาวา ตองการใหผฟงกระท าตนอยางไร หรอตองปฏบตอยางไรจงจะถกตองและเหมาะสม เชน พอแมอบรมตกเตอนลก ครอบรมสงสอนศษย เปนตน การพดจงใจโดยวธน สวนใหญนยมใชกบบคคลทมภาระหนาทผกพนตอกน ไมนยมใชกบบคคลทวๆไป 2. พดจงใจโดยวธออม ผพดจะไมพดตรงๆ แตจะพดเลยงๆ โดยไมใหผฟงรตววา ถกจงใจ ผฟงจะฟงดวยความเพลดเพลน และเหนดเหนชอบตามไปดวย การพดจงใจโดยวธน ผพดตองมวธการทจะกระตนหรอเราใจผฟงใหเกดอารมณรวมอยตลอดเวลา เชน ใชวธยกตวอยางเปรยบเทยบ ใชวธสมมต หรอหาสงลอใจอยางอนมาประกอบ เปนตน หลกเกณฑการพดเกลยกลอมหรอจงใจ เนองจากการพดจงใจมจดมงหมายอยท “พดแลวคนฟงเชอ หรอคลอยตาม” ซงถอเปนผลส าเรจสดยอดของนกพด ดงนนการพดในลกษณะดงกลาว ผพดจะตองอาศยเทคนคท

129

นอกเหนอไปจากการพดในลกษณะอนๆ โดยเฉพาะอยางยงเทคนคในการล าดบความคดและการถายทอดความคด ซงถอเปนหวใจหลกทจะท าใหผฟงเชอและคลอยตาม อแลน เอช. มอนโร (Alan H. Monroe อางถงใน วรช ลภรตนกล 2526 : 56 ) กลาวถงบนได 5 ขน ในการพดจงใจไว ดงน บนได 5 ขน ของ Alan H. Monroe กระท าการ เหนภาพ (Action) พอใจ (Visualization) 5 ตองการ (Satisfaction) 4 สนใจ (Need) 3 (Attention) 2 1

ขนท 1 : สรางความสนใจ เรมดงความสนใจของผฟงทนททเปดฉาก โดยใชวธกระตนใหผฟงสนใจในสงทพด ตลอดจนการสรางความนาเชอถอใหแกผพด ขนท 2 : สรางความตองการ ท าใหผฟงเกดความตองการอยากฟงอกตอไป โดยเสนอหรออธบายปญหาในรปทผฟงตองการ ขนท 3 : ตอบสนองความตองการ เปนการตอบสนองความตองการและความพอใจของผฟง โดยชแนะแนวทางหรอวธแกปญหา ขนท 4 : สรางภาพใหผฟงนกเหนถงผลทจะเกดขน โดยเสนอความคดเหนใหผฟงมองเหนผลทจะเกดขน เชน หากเชอหรอปฏบตตามกจะเกดประโยชนและผลด ขนท 5 : ลงมอปฏบต ท าใหผฟงเชอและปฏบตตามทผพดไดโนมนาวใจ หลกไอดา (AIDA) เปนหลกการพดจงใจใหคนยอมรบและพดใหชนะใจคนเหมาะส าหรบนกโฆษณา นกขาย ทน าปรบใชกบการเปนนกพด A : Attention เอาใจใสตอลกคา เพราะลกคามความส าคญตอผพด I : Interest ในใจ ผพดใหความสนใจ ใหความเปนกนเองกบลกคา D : Desire ปรารถนา ปลกใหลกคามความหวง อยากระท าตามผพด A : Action กระท า ใหลกคาลงมอท า เพอใหบรรลตามทใจปรารถนา (อางถงใน ทนวฒน มฤคพทกษ 2525 : 126)

130

วนจ วรรณถนอม (2526 : 73 - 75) กลาวถงหลกเกณฑในการพดจงใจ สรปไดดงน 1. การใชภาษาทแสดงความเปนพวกเดยวกน เพราะท าใหเกดความเปนมตรและท าใหผฟงรสกสนบสนนอยในท 2. แจงเหตผลของการพดใหผฟงทราบ เพอไมใหเกดความสงสย 3. พยายามชแจงใหเหนวาเรองทน ามาพดมผลตอผฟงโดยตรง เพราะโดยธรรมชาตแลว มนษยยอมสนใจในสงทจะเปนประโยชนแกตนเองและพวกพอง 4. พยายามอางขอมลและหลกฐานตางๆ เพอเพมความนาเชอถอ เพราะจะท าใหผฟงทวางเฉยเกดความสนใจ ปรารถนา และคลอยตาม สวนผฟงทคลอยตามอยแลวกจะเชอสนทใจมากขน 5. ใชวธลอใจและเราใจผฟง เพอใหเกดความคกคก สนกสนาน และเกดความเขมขนดวยวธตางๆ เชน เชญบคคลทมชอเสยงมารวมรายการ จดรายการอนๆ ประกอบ ใชวธเปรยบเทยบสงทเราจะจงใจ หรอวธชกแมน าทงหา เปนตน 6. เมอผฟงคลอยตามและสนบสนนความคดแลวตองรบใหขอเสนอแนะ โดยชชองทางและบอกวธการใหผฟงน าไปปฏบต 7. ควรพดอยางจรงจง จรงใจ เขมแขงและเดดเดยว เพราะท าใหเกดความเชอมนและนาเชอถอ การพดทแสดงความไมมนใจ หรอแสดงความออนแอ จะท าใหผฟงไมเชอถอและขาดความศรทธา 8. พดดวยความบรสทธใจและรบผดชอบ เพอแสดงถงความจรงใจ และความเขมแขง จะท าใหผฟงเชอถอและศรทธามากขน หากผพดขาดความกลา ขาดความรบผดชอบ แสดงวาพดดวยความไมบรสทธใจ มเจตนาราย และมงทจะหลอกหลวงผฟง 3.1.3 การพดเพอกระตนหรอสรางความประทบใจ การพดเพอกระตนหรอสรางความประทบใจ เปนการพดใหผฟงเกดความรสกอยางใดอยางหนง หรอเกดความรสกรวมกน เชน การพดกระตนใหเกดความสามคคในการท างาน พดกระตนใหขยนขนแขงมากขน ในสวนของความประทบใจมกใชค าพดในโอกาสทไดรบต าแหนงใหม การปราศรยหาเสยง การกลาวในงานเลยงฉลองตางๆ หรอเขาพบเพอรบโอวาท หรองานเลยงอ าลา เปนตน

131

หลกเกณฑการพดเพอกระตนหรอสรางความประทบใจ 1. ตองมจดมงหมายทชดเจน 2. ขอมลหรอขอเทจจรงทพดตองถกตองนาเชอถอ 3. แสดงสหนาและใชน าเสยงหนกแนนจรงจง 4. พยายามชใหเหนวาเรองทกลาวถงมสวนสมพนธกบผฟง 5. สรางความพอใจ กลาวกระตนและชจดในใจของผฟงตลอดเวลา 6. พยายามย าเตอนประเดนหลกๆ เพอชวยดงดดความคดของผฟง 7. ควรเสนอเรองใหมๆ หรอความคดใหมๆ ทนาสนใจประกอบการพด 8. ใชหลกจตวทยาในการกระตนความรสกและสรางความประทบใจ 9. สรางความไววางใจใหแกผฟง และแสดงความเหนอกเหนใจในการชวยแกปญหา 3.1.4 การพดเพอเรยกรองความสนใจ การพดเพอเรยกรองความสนใจ เปนการพดทตองการใหผฟงสนใจในตวผพด หรอเกดความสนใจในสงทผพดกลาวถง เชน การพดแนะน าวทยากร การพดของประธานเพอแนะน าผมเกยรต การประกาศรายชอของผไดรบรางวล หรอชนะการแขงขน การเลาเรองการทองเทยวหรอการเลาเรองของนกตลกอาชพ เปนตน หลกเกณฑการพดเพอเรยกรองความสนใจ 1. ตองพดดวยความมนใจ ทงนเพอใหผฟงเกดความเชอถอและศรทธาในตวผพด 2. ตองท าใหผฟงเหนวา สงทพดหรอเรองทกลาวถงมความส าคญและมสวนสมพนธกบผฟงในลกษณะใดลกษณะหนง 3. เรองทน ามาพดควรเปนเรองใหมๆ แนวคดใหมๆ ทนาสนใจ 4. เรองทน าเสนอตองนาเชอถอ มความเปนไปได ไมใชสงเพอฝน 5. พยายามกระตนหรอสรางความสนใจในสงทกลาวถงอยตลอดเวลา 6. ใชค าพดทคมคาย เราอารมณ ชวนใหตดตาม 7. สรางบรรยากาศการพดใหตนเตนและเปนจรงเปนจง 3.1.5 การพดเพอใหเกดความบนเทง การพดเพอใหเกดความบนเทง เปนการพดซงมความสนกสนาน ฟงแลวเพลดเพลนไมนาเบอหนาย ขณะเดยวกนกไดสาระไปดวย นยมพดกนในงานรนเรงสงสรรค งาน

132

มงคลตางๆ รวมถงการพดในชวตประจ าวน เชน การสนทนา การเลาเรอง การพดหยอกลอเลนหวกน เปนตน โดยมจดมงหมายเพอสรางบรรยากาศใหเปนกนเอง และมความสนกสนานรวมกน การพดในลกษณะน ผพดจะตองระมดระวงในเรองเนอหาทพด ถอยค า ทน ามาใช ซงจะตองพจารณาใหเหมาะสมกบผฟง เหมาะกบบรรยากาศ และเวลาทพด หลกเกณฑการพดเพอใหเกดความบนเทง 1. พดในเรองทผฟงสนใจเทานน 2. เรองทพดควรเปนเรองทเบาสมอง แตมสาระหรอขอคด 3. เปนเรองทไมมผลกระทบหรอเกยวของกบผฟงคนใดคนหนงโดยเฉพาะ 4. เปนเรองทเหมาะกบบรรยากาศหรอโอกาสทพด 5. ควรพดใหตรงประเดน ไมเยนเยอ 6. การพดควรพดใหมอารมณขน แตไมตองถงกบตลก 7. ใชภาษา น าเสยง และกรยาทาทางใหสอดคลองกบเนอหา 8. สรางบรรยากาศการพดใหเปนกนเอง และใหมอารมณรวมใหมากทสด 9. ไมควรพดนานเกนไป อาจใชเวลา 2-3 นาท หรอมากกวานเลกนอย ตามความเหมาะสม 3.2 จดมงหมายเฉพาะของการพด (Specific Purpose) โดยปกตการพดทดจะมจดมงหมายเฉพาะ ซงเปนเปาหมายทผพดตองการใหเกดขนกบผฟงในแตละเรองแตละประเภททพด ตวอยางเชน พดจงใจใหซอสนคา หรอพดเกลยกลอมคนรายใหปลอยตวประกน แมจะเปนการพดเพอจงใจหรอเกลยกลอมเหมอนกนแตจดมงหมายเฉพาะของการพดแตละครงแตกตางกน การพดแบงตามวธการทน าเสนอได 4 วธ ดงน 1) การพดแบบกะทนหน (Impromptu Speech) 2) การพดแบบทองจ า (Memorized Speech) 3) การพดแบบอานจากรางหรอตนฉบบ (Reading the Speech Manu scripted) 4) การพดจากความเขาใจหรอเฉพาะหวขอ (Extempore Speech)

3.2.1 หลกเกณฑการพดแบบกะทนหน 1. เตรยมตวกอนไปงาน : กอนไปรวมงานใดๆ ควรคดโครงรางยอๆ ไวกอนวา

ถาไดรบเชญใหพด จะพดเรองอะไร อยางไร ถาไดรบเชญกสามารถพดไดตามแนวทางทเตรยมไว

133

2. เตรยมการเพอวางแผน : กรณทไมไดก าหนดโครงรางการพดไวกอน หากไดรบเชญใหพด ใหทบทวนความรทงหมดในทนทททราบหวขอทจะพด 3. รแนนเรองผฟง : ใชเวลาสนๆ เพอวเคราะหผฟงในประเดนตอไปน - ในจ านวนผฟงทงหมด มผฟงทมความรเกยวกบเรองทจะพดมากนอยเพยงใด - ผฟงมความรสกและทศนคตตอเรองทจะพดอยางไร - มผอนพดถงเรองนมากอนหรอเปลา ถาม ผพดไดเสนอแนวคดใดไวบาง เพอจะสานตอหรอไมพดซ าซอนอก - ปฏกรยาของผฟงสวนใหญเปนอยางไร ชอบหรอไมชอบฟงในเรองทก าลงจะพด - ขณะทเรมพดผฟงอยในอารมณเชนไร เชน รอฟงค าพด ตงเครยด ไมสนใจ เพราะก าลงรบประทานอาหาร เปนตน 4. ระวงความมนใจ : พยายามควบคมอารมณใหมนคง อยาหวาดวตกหรอกงวล 5. อยาคดไกลนอกเรอง : จงพงความสนใจอยเฉพาะในเรองทจะพดเทานน 6. เรมตนใหประเทองปญญา : เปดฉากการพดดวยประโยคทดงดดความสนใจหรอใหขอคด 7. แนวคดและเนอหาตองสมพนธ : พยายามล าดบแนวคดใหกระชบและตอเนอง 8. สรรขอสรปใหจบใจ : พยายามสรปใหเปนทประทบใจของผฟง 9. เวลาทใชตองพอเหมาะ : พดใหเหมาะกบเวลา ประมาณ 3-5 นาท ขอค านงในการพดแบบกะทนหน 1. ควรพดกะทดรด แตไดสาระ 2. พดประเดนส าคญเพยงประเดนเดยว (พดหลายๆ ประเดนจะท าใหสบสน) 3. ตวอยางทใชประกอบการพดควรเปนประสบการณใกลตว 4. หลกเลยงการพดเนอหาทมรายละเอยดซ าซอน 5. ระมดระวงเรองค าพด โดยเฉพาะอยางยง ค าสบถสาบาน หรอค าหยาบโลน 3.2.2 การพดแบบทองจ า การพดแบบทองจ า เปนการพดเนอหาจากทไดทองจ ามา โดยทผพดตองเตรยมเขยนตนฉบบและทองทกค าจากตนฉบบทเตรยมไว เหมาะส าหรบผทฝกพดใหมๆ เพราะกลวจะลมในสงทจะพด การพดตามวธนผพดตองมความมนใจวามความจ าด เพราะถาเกดหลงลม หรอเนอหาตอนใดตอนหนงตกหลนไป จะท าใหเสยอรรถรส และเสยเวลาทเตรยมทองจ ามา

134

หลกเกณฑการพดแบบทองจ า 1. ทองจ าเรองทจะพดใหแมนย า แลวพดตามนน 2. พยายามพดใหมอารมณ เนนเสยงสงต าใหเปนธรรมชาต 3. มองผฟงใหทวถง อยาเหมอลอย หรอมองอยางไรจดหมาย 4. ควรใชทาทางประกอบการพด ใหดสมจรงสมจง ขอควรค านงในการพดแบบทองจ า 1. ไมควรจ าเนอหาสาระโดยละเอยดทงหมด ควรจ าเฉพาะค าน า ประเดนส าคญ และค าสรปเทานน 2. ควรใชในโอกาสส าคญหรอโอกาสพเศษ เชน การกลาวสนทรพจน หรอการพดเพอใหเกดความประทบใจ 3. ฝกฝนการใชน าเสยงและจงหวะการพดใหเปนธรรมชาต 4. ไมควรใชวธพดแบบทองจ าถาไมจ าเปน หากจะใชควรใชเพอเปนการเสรมการพดอยางอน เชน การทองจ าส านวน หรอคตสอนใจ เปนตน 3.2.3 การพดแบบอานจากรางหรอตนฉบบ การพดแบบอานจากรางหรอตนฉบบ เปนการพดโดยอานจากตนรางทไดเขยนไวแลวอยางสมบรณ นยมใชในโอกาสทเปนพธการ และไมตองการใหเกดความผดพลาดขน เชน การกลาวรายงาน กลาวค าปราศรย แถลงการณ หรอค ากราบบงคมทล เปนตน การอานจากรางแมจะไมเปนทนยมของนกพดโดยทวไป แตในสถานการณ 4 ประการตอไปน ควรเตรยมพดดวยวธการอานจากราง (อมพร (พงษธา) แกวสวรรณ 2522 : 79) 1. การพดในรายการวทยหรอโทรทศนทมก าหนดเวลาพด 2. การอางองขอความยาวๆ เพอประกอบการเสนอความคดเหน 3. การพดอยางเปนทางการในระดบสงทจะมขอบกพรอง หรอผดพลาดไมได 4. การฝกหดเพอพฒนาความเชอมนในตนเอง และฝกฝนการใชเสยง หลกเกณฑการพดแบบอานจากราง 1. ควรอานตนฉบบกอนการพด 2. อยาถอตนฉบบใกลหรอไกลตวเกนไป หรอถอออมไมโครโฟน 3. อานอยางมชวตชวา เปนธรรมชาต มลกษณะคลายกบการพด มใชการอาน

135

4. อานใหชดถอยชดค า ระมดระวงเรองค าควบกล าและการเวนวรรคตอนทถกตอง 5. มองสบตาผฟงเปนระยะๆ อยากมมองตนฉบบเพยงอยางเดยว 6. หากไมเปนพธการทส าคญมากนก ผพดอาจเพมเตมขอความไดบาง ตามความเหมาะสม 7. อานใหเหมอนกบวารเรองนด หรอเปนผเขยนเรองนนดวยตนเอง ขอควรค านงในการพดแบบอานจากราง 1.เขยนหรอพมพตนฉบบใหชดเจน อานงายเปนระเบยบ 2. ควรเขยนตนฉบบดวยลลาของภาษาพด อยาเขยนเปนส านวนการเขยน 3. ผพด ตองอานใหเหมอนกบการพด โดยแสดงออกทางน าเสยง จงหวะ การเนนหรอการหยด 4. ระมดระวงการถอหรอการใชตนฉบบในขณะทพด 3.2.4 การพดจากความเขาใจหรอจดเฉพาะหวขอ การพดจากความเขาใจหรอจดเฉพาะหวขอ เปนการพดทผพดมความร ความช านาญ และมประสบการณในเรองทจะพด ดงนน การเตรยมการพด ผพดจงจดเฉพาะหวขอส าคญๆ เพอชวยเตอนความจ าเทานน การพดโดยวธนเปนทนยมมาก เพราะสามารถพดไดครอบคลมเนอหา ตรงประเดน รวมทงสามารถยดหยนการพดใหเหมาะสมกบเวลาและสถานการณ หลกเกณฑการพดจากความเขาใจหรอจดเฉพาะหวขอ 1. พดตามความเขาใจจากเรองทไดเตรยมมา 2. พดเรยงล าดบขนตอนใหถกตอง 3. พดใหเปนธรรมชาต มชวตชวา และมลลาทนาประทบใจ 4. ในขณะทพดหากตองการดหวขอในโนตยอ ควรเหลอบตามอง ไมควรใชวธกมหนาอาน 5. ควรยกตวอยางเหตการณ หรอสถานการณประกอบการพด เพอใหดสมจรงสมจง หรอเพอใหเกดความเขาใจมากขน

136

ขอควรค านงในการพดจากความเขาใจหรอจดเฉพาะหวขอ 1. โนตยอทใชควรมขนาดทพอเหมาะ 2. เขยนหรอพมพโนตยอใหชดเจน อานงาย 3. การถอหรอใชโนตยอควรปฏบตใหถกตองเหมาะสม 4. ควรเตรยมขอมลขยายหวขออยางสงเขปและแบงสดสวนความส าคญแตละตอนใหเหมาะสม การเตรยมตวผพด ผพดเปนผทมบทบาทส าคญในการถายทอดความรสกนกคดไปยงผฟง การเปนผพดทด นอกจากจะเรยนรทฤษฎและหลกการพดดวยแลว ยงตองเตรยมความพรอมของตนเองกอนการพดดวย การเตรยมตวของผพดควรค านงถงเรองส าคญดงตอไปน

1) บคลกภาพของผพด 2) อรยาบถในการพด 3) การเตรยมเนอเรอง

1. บคลกภาพของผพด

บคลกภาพ หมายถง สภาวะททกอยางประกอบกนขนเปนตวบคคล โดยหมายรวมถงคณสมบต หรอคณลกษณะทางจตใจ ซงมอทธพลตอการกะท าของบคคลในสภาพการณตางๆ เชน รปรางหนาตา กรยามารยาท ทาทาง การแตงกาย การแสดงออก การพด ทศนคต และความสนใจ เปนตน การพดในทชมชน บคลกภาพของผพดเปนสงจ าเปนอยางยง เพราะการมบคลกภาพทด นอกจากจะท าใหดสงาผาเผย มเสนห เปนทดงดดใจและเปนทประทบใจของผฟงแลว ยงชวยเสรมความมนใจในการพดไดอกดวย ผพดทดจงควรพฒนาบคลกภาพของตนเองในเรองตอไปน

1) รปรางหนาตา 2) การแตงกาย 3) กรยามารยาท 4) ความเชอมนในตนเอง

137

1.1 รปรางหนาตา รปรางหนาตาของผพด เปนสงเราใจเบองตนตอผฟง เพราะเปนลกษณะภายนอกทมองเหนไดชดเจน ผฟงสวนใหญมกจะใหความสนใจกบผพดทมรปรางหนาตาดตงแตตนและจะรสกชนชอบหรอศรทธามากขน ถาผพดสามารถพดไดตามทคาดหวง อยางไรกตามการมรปรางหนาตาด กมไดหมายความวาผพดนนๆจะพดไดดเสมอไป ตรงกนขามอาจท าใหผฟงรสกผดหวง ถาผพดพดในสงทไรสาระ หรอขาดศลปะของการพด ส าหรบผทรปรางหนาตาไมเดนหรอไมเปนทนาสนใจ กมไดหมายความวาผพดนนจะพดไมด หรอจะไมมโอกาสไดรบความสนใจจากผฟง แตอาจสรางความสนใจในลกษณะอน เชน การพดดวยหนาตาทยมแยมแจมใส หรอการแสดงสหนาทจรงจงและจรงใจ เปนตน รปรางหนาตาแมจะเปนเพยงเครองสอความเขาใจเบองตน แตกถอเปนเรองส าคญทควรใหความสนใจโดยเฉพาะอยางยงผทเปนนกพด ซงตองเผชญหนากบผฟง และตองปรากฏตวในทชมชนอยเสมอๆ ควรปรบปรงเสรมแตงรปรางหนาตาใหเหมาะสมแกบคลก เพอใหดสภาพนานบถอและเปนทศรทธาของผฟง 1.2 การแตงกาย การแตงกายเปนบคลกภาพทบงบอกถงนสบใจคอและระดบรสนยมของผพด และเปนบคลกภาพทจะดงดดความสนใจของผฟงไดตงแตยงไมเรมพด คนสวนใหญมนจะวนจฉยอปนสยใจคอของผทตนพบเหนโดยพจารณาจากการแตงกาย ซงการวนจฉยเชนนอาจกอใหเกดอปทานอคต หรอความล าเอยงขนได ผพดจงตองระมดระวงเรองการแตงกายใหด การแตงกายทสวย เดนหรหราจะท าใหผฟงเบนความสนใจไปทเสอผาได เทาๆกบการแตงกายทสกปรก ยบยย กอาจท าใหเกดความรงเกยจ (อมพร (พงษธา) แกวสวรรณ 2522 :17) นอกจากนการแตงกายทเหมาะสมยงแสดงถงการใหเกยรตแกผฟง การเคารพตอสถานทหรอสถาบนนนๆดวย นรตน จรจต (2535:36) กลาวถงหลก 3 ส. ในการแตงกายไวดงน ส.- สภาพ แตงกายใหสภาพเหมาะกบเวลา สถานท และบคคล ส.- สะอาด แตงกายใหสะอาดเปนสงส าคญ ชวยใหผฟงดแลวสบายใจสบายตา ส.- สมวย แตงกายใหเหมาะสมกบรปทรงของเสอผา เครองประดบตางๆท ใชรวมทงใหเหมาะกบวยของตนเอง

138

1.3 กรยามารยาท การพดนน แมผพดจะมความสามารถในการพดเพยงไร แตถาขาดมารยาทในการพดแลว ผฟงจะไมศรทธา ขาดความนบถอ ซงกเทากบเปนการท าลายผลประโยชนของผพดโดยตรง แตในทางตรงกนขาม ถาผพดมมารยาทด มความสภาพ เรยบรอย รจกใชถอยค าทไพเราะจบใจและปฏบตไดเหมาะสมแลว จะเปนการสรางเสนห ซงสงผลใหผพดมศกดศรและเปนทนยมแกผทฟง อภย จนทวมล ไดประพนธถงกญแจ 10 ดอก ซงเปนมารยาทในการพดไววา เขามาพดอยางไรตงใจฟง กบอกทงพดเรองเขาเอาใจใส อยาขยายรายละเอยดใหมากไป ไมควรใชภาษาคาไมม พดใหชดทงมองผฟงดวย แลวตองชวยซกถามใหถกท หากจะแยงตองแยงเขาใหเขาท รจกสอดดวยวธละมนละไม แมเขาพดยวยวนกวนโทสะ ครองตบะไวใหมนอยาหวนไหว สมควรชมพงชมอยางจรงใจ สบขอนรไวไดผลเอย (อางถงใน ส าเนยง มณกาญจน และสมบต จ าปาเงน 2530:21) 1.4 ความเชอมนในตนเอง (Self-Confidence) มค ากลาววา “ลกนองจะไมเคารบนบถอผทขขลาดฉนใด ผฟงกจะไมเชอถอศรทธาผพดทขาดความเชอมนในตนเองฉนนน” ค ากลาวขางตนแสดงใหเหนความส าคญของความเชอมนในตวผพด ถาผพดมความเชอมนในตนเองแลว เชอวาการพดจะด าเนนไปดวยด อกทงตงผพดเองกจะไดรบ ความเชอถอศรทธาจากผฟงอกดวย การสรางความเชอมนจงเปนสงส าคญยงส าหรบผพดทกคน โดยเฉพาะอยางยงผพดใหมๆทยงขาดประสบการณและมนจะมอาการ “ตนเวท” การสรางความเชอมนอาจท าไดหลายวธ แตจะใชวธใดนนยอมขนอยกบการพจารณาถงมลเหตส าคญทท าใหขาดความเชอมนในเรองนนๆเปนหลก ส าหรบการสรางความเชอมนในเรองนนๆเปนหลก ส าหรบการสรางความเชอมนในการพด ผเขยนขอเสนอแนวทางการสรางความเชอมนในตวผพดดงน

1. เตรยมการใหพรอม เปนการเตรยมความพรอมในตวผพด การเตรยมเนอหา และศกษารายละเอยดของผฟง 2. ฝกซอมใหด ผพดทดควรฝกซอมพดทกครงกอนถงเวลาพดจรง 3. มความอดทน ตองอดทนและมความพยายามทจะแกไขขอบกพรองของตนเอง 4. คมอารมณตนได ผพดทดตองรจกควบคมอารมณมใหหวนไหวหรอวตกกงวลไมวาจะกอนการพด ขณะพด หรอหลงจบการพด

139

อยางไรกตาม ความรสกประหมาหรอวตกกงวลยอมเกดขนไดเสมอ การสรางความมนใจทดจงตองอาศยการฝกฝนบอยๆ รวมทงตองหาประสบการณจากการพดใหมากขน

2. อรยาบถในการพด อรยาบถในการพด หมายถง พฤตกรรมของผพดตงแตกาวขนสเวท การปรากฏตวตอหนาผฟง การเคลอนไหวรางกาย การแสดงออกทางสหนาแววตา การใชมอ การยนหรอนงและรวมถงอากปกรยาอนๆ ทผพดไดแสดงออก เพอใหผฟงเกดความเขาใจในเรองทพดยงขน 2.1 ความส าคญของอรยาบถ อรยาบถมความส าคญตอการพด โดยสรปม 9 ประการ คอ

1. ชวยใหการพดเปนธรรมชาต 2. ชวยเสรมค าพดใหเดนชด 3. เปนการดงดดความสนใจของผฟง 4. ชวยเสรมค าพดใหเปนจรงเปนจง 5. ชวยสนบสนนความนกคด 6. ชวยผอนคลายความเครยด 7. ชวยสรางบรรยากาศในการพดใหเปนกนเอง 8. เสรมสรางความประทบใจใหเกดขนกบผฟง 9. ชวยใหผพดปรบตวเขากบบรรยากาศและสถานการณทพด

2.2 อรยาบถทผพดควรระมดระวง ไดแก

1. การแสดงออกทางสหนา 2. การใชสายตา 3. การทรงตว 4. การยน 5. การนง 6. การเดน 7. การใชมอและแขน 8. การใชเสยงและน าเสยง 9. การตนเวท

140

อรยาบถทง 9 ประการ ทผพดควรระมดระวง มรายละเอยดแตละขอ ดงน

2.2.1 การแสดงออกทางสหนา สหนาเปนสอทชวยเสรมความหมายของค าพด ผทพดดวยสหนาทเฉยเมย ผฟงจะไมสนใจฟง และอาจจะไมเขาใจในเรองทพด สวนผพดทพดดวยสหนายมแยมแจมใสยอมเปนทดงดดใจของผฟง และอยากตดตามฟงการพดนนจนสนสด การแสดงออกทางสหนาจงควรแสดงใหสอดคลองกบเนอหาสาระทพด เพราะจะท าใหผฟงเขาใจเรองทพดมากยงขน การแสดงสหนาใหไดผลด มหลกปฏบต ดงน หลกการแสดงออกทางสหนา 1. แสดงสหนาใหเปนธรรมชาต อยาท าหนาบงตงหรอยมกรมอยตลอดเวลา รวมทงไมแสดงสหนาทเครงเครยดหรอส ารวมจนเกนไป 2. แสดงสหนาใหสอดคลองกบอารมณและความรสก เชน พดเรองทส าคญ คอขาดบาดตาย ผพดจะมสหนาเครงเครยด เอาจรงเอาจง พดเรองเศราสหนาตองดเศรา พดเรองตลกอาจแสดงสหนาตลกหรอปนหนาแบบตลกหนาตาย เปนตน 3. แสดงสหนาใหสมพนธกบเรองทพด ผพดบางคนมกแสดงสหนาไมสมพนธกบเรองทพด ท าใหผฟงเกดความรสกวาผพดไมจรงใจ เชน พดวา “ผมรสกยนดเปนอยางยง” แตสหนากลบเฉยเมย กแสดงวาผพดไมมความจรงใจ และไมไดรสกยนดตามทพด ขอควรระวงในการแสดงออกทางสหนา นพนธ ศศธร (2521 : 153) กลาวถงชนดของการแสดงออกทางสหนา ซงผพดไมควรปฏบต ดงน 1. อยาแสดงสหนา ลกไก คอ ท าหนาตายในโอกาสทไมควรท า เชน ท าผดแลวแกลงท าเปนไมร 2. อยาแสดงสหนา เก๏ก คอ ตหนาแบบละครซงใสอารมณมากเกนไป เชน พดเรองเศราแลวรองไหไปดวย ทงๆ ทไมควรจะรอง 3. อยาแสดงสหนา หลกหลก คอ การแสดงสหนาไมส ารวม เชน ยกควหลวตา เชดหนา จบปากจบคอ หรอเหลยวซายแลขวา 4. อยาแสดงสหนา เปน คอ ท าหนาทะเลนหรอทะลง เพราะจะท าใหเสยบคลก เชน การยมตลอดเวลา ทงๆ ทบางเวลาไมควรจะยม

141

2.2.2 การใชสายตา ค ากลาวทวา “ดวงตาคอหนาตางแหงหวใจ” (The eyes are windows of the mind) ยอมเปนสงสะทอนใหเหนอยางเดนชดวา ความคดความรสกของคนเรานนมกจะปรากฏทางสายตา ดงนนคนทชางสงเกตจงมกจะลวงรความคดของผอนโดยสงเกตจากดวงตาในขณะทพด สายตาจงเปนสอส าคญทชวยถายทอดความรสกนกคดระหวางผพดกบผฟง การใชสายตาประกอบการพดมหลกปฏบตดงน หลกการใชสายตาประกอบการพด 1. ขณะเดนขนเวท ควรมองไปยงแทนพด ไมควรกมมองทพนหรอเพดาน หรอมองซายมองขวาดวยอาการตนเวท หรอถาจะมองไปยงผฟงกควรมองดวยสายตาทเปนมตรและมความมนใจ 2. เมอเดนถงแทนพด ใหมองไปยงผฟงทกคน หยดนดหนงเพอเปนการเตอนผฟงดวยสายตา จากนนกเรมกลาวค าปฏสนถาร 3. ขณะทพด ควรมองผฟงใหทว โดยมองไปทางซายบาง ขวาบาง มองดานหนา จดกลาง หรอดานหลง การเปลยนจดมองควรใหเปนไปตามธรรมชาต อยาใหผฟงรสกผดสงเกต 4. เมอกลาวสรป ควรมองผฟงใหทวอกครงหนงกอนลงจากเวท เพราะอาจจะมใครสงสยหรอซกถาม หากไมมใครซกถาม กลาวค าสวสด อ าลาผฟงดวยใบหนายมแยม ขอควรระวงในการใชสายตาประกอบการพด 1. ไมควรมองจดใดจดหนงหรอมองผฟงคนใดคนหนงเปนพเศษ เพราะจะท าใหเกดความรสกวาไมไดพดกบผฟงทงหมด 2. ไมควรหลบตาลงต า เงยหนามองดเพดาน มองออกนอกหอง หรอมองขามหวผฟงไปยงผนงหอง 3. ไมควรเหลอบมองบนทกเตรยมการพดบอยครง เพราะจะท าใหผดสงเกต และเบนความสนในของผฟง 4. ไมควรมองผฟงดวยหางตา ขมวดควตาขนเขยวเมอไมพอใจ ท าตากรมกรม หรอช าเลองดนาฬกาบอยๆจนเปนทสงเกตได สายตาเปนสอส าคญในการพด การกลาประสานสายตากบผฟงในขณะทพดยอมแสดงถงความบรสทธใจ และความปรารถนาดตอผฟง ดงค ากลอนทวา...

142

อนดวงตาคอหนาตางของดวงจต หากความคดงามงดตาสดใส คดชวชาตากบอกออกความนย คดอยางไรใจมนบอกออกทางตา วรช ลภรตนกล (2526:92) 2.2.3 การทรงตว การทรงตว หมายถง การวางทาทางตางๆ ของผพดในขณะปรากฏตวตอหนาผฟง การทรงตวทดจะตองระมดระวงไมใหยนหรอนงตามสบายจนเกนไป ทงนเพราะการผอนคลายกลามเนอเกนปกต หรอท าใหกลามเนอตงจนเกนไปจะท าใหความสามารถในการพดลดนอยลง และท าใหการเคลอนไหวรางการเชองชาลงดวย วธการทรงตวในทาปกตทดแลวสงางามและส ารวม มหลกปฏบตดงน 1. ปลอยน าหนกตวลงบนขาทงสองขางเทาๆ กน และใหกดลงทกลางเทา 2. วางปลายเทาใหเหลอมกนเลกนอย ปลอยแขนลงตามสบาย 3. ใชมอทงสองประสานกนอยดานหนา ขอควรระวงในการทรงตว 1. อยายนหรอนงหลงคอม

2. อยายนหรอนงในลกษณะทปลอยตวจนเกนไป 3. อยายนหรอนงในการอาการทไมสมดล เชน โยกตวไปขางหนา หรอขางหลงมากเกนไป 4. หลกเลยงการยนโยกคลอนไปมา หรอยนเอยงไปเอยงมา

2.2.4 การยน การพดปราศรยหรอบรรยายพเศษ ผจดมกจะใหผพดหรอผฟงหรอวทยากรยนพด การยนพดทเหมาะสมควรปฏบตดงน 1. ใหวางตวเปนธรรมชาต แตไมใชท าตวตามสบาย ตองไมเกรงกลามเนอจนเกดอารมณเครยด หรอปลอยตวตามสบายเกนไปจนท าใหเหนวาการพดนนไมส าคญ 2. ยนใหเทาหางกนพอสมควรและใหน าหนกตวตกลงบนเทาทงสองขางเทาๆกน ไมกดน าหนกลงตรงสนเทาหรอปลายเทาจนเกดการเขยง ส าหรบทายนของสตร ควรยนเทาชด ใชสนเทาขางหนงแตะตรงกลางเทาอกขางหนง เอามอประสานไวขางหนา จะท าใหดเรยบรอยและสงางาม 3. ยนตวตรง ศรษะตงตรงไดระดบ ไมงดหรอเชด ไหลไมตก ยก หอ หรอยกอยตลอดเวลา

143

ขอควรระวงในการยนพด 1. อยายนในทาทไมเหมาะสม เชน ยนลวงกระเปา ยนถางขา ยนจบเขมขด ฯลฯ 2. อยายนในทาทแสดงตนเหนอผฟง เชน ยนเอามอชกราด ยนเทาสะเอว ฯลฯ 3. อยายนทาเลยนแบบนกรอง นกแสดง หรอนางแบบ 4. อยายนในลกษณะ คนขยา : ทาทางออนเพลย ไมมราศ ชงหาหลก : ยนพงแทนพด หรอจบไมโครโฟน ไมปกรว : ยนเขงทอ หรอยนเกรง

2.2.5 การนง การพดในบางโอกาสผจดมกจดใหผพดหรอวทยากรนงพดตามลกษณะ และรปแบบของการพดนนๆ เชน การประชม การโตวาท การอภปราย ฯลฯ การนงพดทด มขอควรปฏบตดงน 1. ขณะทพดใหนงตวตรง เชดศรษะเลกนอยพอสวยงาม 2. วางมอบนเขา หรอถาเกาอมทรองเขยนกอาจวางมอบนทรองเขยนไดในบางโอกาส ขอควรระวงในการนงพด 1. อยานงเอนหลงพงพนก เพราะน าหนกตวจะตกไปกลางหลง ท าใหทรวงอกขยายตว ไมสะดวกในขณะเปลงเสยง 2. อยานงโยกเกาอหรอนงเกาอสองขา 3. อยานงเอกเขนก นงกระดกขา นงไขวหาง นงกระตกเขา หรอนงถางขา ฯลฯ 4. อยานงพดบนโต๏ะ หรอพนกเกาอ 5. ควรนงใหตรงกบต าแหนงทจะตองพด เชน ประธาน ผด าเนนการอภปราย เปนตน 2.2.6 การเดน การเดนของผพดนบเปนอรยาบถแรกทสะดดตาผฟง เพราะผฟงมกจะคาดเดาภาพผพดจากทาทางทเดน เชน การเดนทแสดงถงความกระปรกระเปรา แสดงถงความกระตอรอรน ความออนแอ หรอความไมแยแสอนงขงขอบ ฯลฯ การกาวเดนขนสเวทหรอการกาวลงจากเวทของผพด มกจะอยในความสนใจของผฟง ดงนนการเดนออกไปพด ผพดควรปฏบต ดงน 1. เดนใหเปนธรรมชาต ไมตองระวงตวจนเกนไป 2. เดนดวยฝเทาพอเหมาะไมกาวชาหรอเรวจนเกนไป 3. ทรงตวใหดองอาจ สงางาม แกวงแขนตามสบาย

144

4. ขณะเดนศรษะตงตรง และวางสหนาใหเปนปกต 5. การเดนไปยงเวทควรเดนเปนเสนตรง (ไมควรเดนออมเวท) 6. เมอพดจบควรหยดทงจงหวะนดหนงกอนกาวลงจากเวท ดวยทาทางทผอนคลาย แตทะมดทะแมง และสงาผาเผย ขอควรระวงเกยวกบทวงทาการเดน

1. ไมควรกาวขนสเวทในลกษณะทอดนอง เออยเฉอย วงหรอกระโดดขนเวท 2. ไมเดนหลงโกง หรอเดนยดตวจนเกนไป 3. ไมเดนในลกษณะจดๆ จองๆ หรอลกลลกลนจนท าใหแลดนาเกลยด 4. ถามอปกรณประกอบการพด ผพดจ าเปนตองเดนบาง แตอยาเดนโดยไมจ าเปน 5. ไมควรใชวธเดนแบบหลบๆ ซอนๆ หรอลบๆ ลอๆ หรอคอยๆ ยองขนสเวท หรอลงจากเวท 2.2.7 การใชมอและแขน การใชมอและแขนประกอบการพด นอกจากจะเปนสงดงดดความสนใจของผฟงแลว ยงชวยเสรมความหนกแนนในค าพดของผพดอกดวย เชน การใชมอและแขนประกอบค าพดทเกยวกบขนาดหรอจ านวน เปนตน อยางไรกตาม การใชมอและแขนประกอบการพดไมควรใชมากจนเกนไป หรอใชโดยปราศจากความหมาย เพราะจะท าใหผฟงเปลยนจดสนใจไปอยททาทางมากกวาสนใจเรองทก าลงพด สมจต ชวปรชา (2535 : 48-49) ไดกลาวถงหลกการใชมอและแขนประกอบการพด สรปไดดงน 1. การผายมอ ใชเมอตองการบอกทศทางหรอเชอเชญ เชน “เชญนงทเกาอตวนครบ” หรอ “โปรดเดนไปทางขวามอครบ” หรอ “เชญคณสมศรตอบค าถามนครบ” พดพรอมกบผายมอไปยงคณสมศร 2. การชนว ใชเมอกลาวถงจ านวน หรอชทศทาง ชเฉพาะตว หรอชกราด ใหเหมาะกบวตถประสงคของการใช เชน การเอย 1,2,3... พรอมกบชนวปรกอบตามจ านวนทกลาว 3. การตงมอ ใชประกอบเมอพดถง ขนาด รปราง ลกษณะของคนและสงของ เชน “ยาวขนาดน” “กวางประมาณ 1 ศอก” “ใหญเทาฝามอ” 4. การคว ามอ ใชประกอบการพดเมอกลาวถงลกษณะสงต า เชน สงเพยงไหล สงชะลด เตยตดดน 5. การสนมอ ใชประกอบการพดเมอกลาวปฏเสธ หรอการหามปราม เชน “อยาเขามานะ” “ไมใชหนงสอเลมน” “ไมเอานะ” “ไมรจรงๆ”

145

6. การใชก าปน ใชเมอผพดแสดงถงความรสกทรนแรง โกรธแคน หรอการตดสนใจอยางเดดเดยว เชน ชก าปนแลวพดวา “เราจะยนหยดสตอไป” “เราจะรวมพลงใหเปนหนง” ขอควรระวงในการใชมอและแขนประกอบการพด 1. ควรใชเพอชวยเสรมความเขาใจแกผฟงหรอเมอตองการเนนความคดเหนของผพด 2. ควรใชทาทางทผฟงเขาใจไดงายและเปนธรรมชาต 3. ควรใชทาทางเทาทจ าเปนและเหมาะสม 4. ควรใชใหเหมาะสมกบจงหวะและสอดคลองกบเนอหาทพด 5. ควรละเวนการออกทาทางตามความเคยชน หรอไรความหมาย เชน การบดผาเชดหนา การเอามอลบคล าจมก หรอการขยบเนคไทบอยๆ เปนตน 6. การใชมอและแขนควรอยในระดบสายตาของผฟงหรอไมต ากวาสะเอวของผพด 2.2.8 หลกการใชเสยงและน าเสยงในการพด เสยงพดเปนเอกลกษณเฉพาะตวของแตละบคคล เราอาจจะรไดวาใครเปนใคร เมอไดยนเสยงพดโดยไมตองถามหรอเหนหนาตาของผพดกได นอกจากนเสยงพดยงอาจบอกถง เพศ วย และอารมณของผพดในขณะพดไดอกดวย เชน เสยงพดทดงกระแทกกระทน แสดงวาผพดก าลงโกรธหรอฉนเฉยว เสยงพดทไพเราะนมนวล ชาๆ ชดถอยชดค าแสดงวาผพดอารมณดและมความตงใจจรง เปนตน เนองจากเสยงพดเปนการแสดงออกเพอสอความคด โดยมน าเสยงเปนสอบอกถงอารมณและความนกคดของผพด ดงนนการใชเสยงจงตองค านงใหสอดคลองกบบคลกลกษณะและอารมณของผพด รวมทงตองใหสอดคลองกบปรบทในการใชภาษาดวย โดยทวไปการใชเสยงและน าเสยงในการพดมขอควรปฏบต ดงน 1. พดใหเสยงดงฟงชด หมายถง พดใหเสยงดงชดเจนพอทจะใหผฟงทกคนไดยน แตไมใชตะโกนจนแสบแกวหหรอท าใหผฟงเกดความร าคาญหรอพดเบาเกนไปจนฟงไมรเรอง การพดทดจงตองปรบเสยงใหเหมาะสมตามสถานการณ เชน เหมาะกบสภาพของหองบรรยาย เหมาะกบจ านวนผฟง หรอสภาพแวดลอม 2. พดใหมน าเสยงนาฟง หมายถง พดใหเสยงกงวานไพเราะแจมใส และเปนทเสนาะหผฟง การพดดวยน าเสยงทสภาพ นมนวล นอกจากจะเปนการสรางเสนหแกผพดแลวยงแสดงถงความเคารพทผพดมตอผฟงอกดวย ตวอยางน าเสยง เชน การเพมค าวา คะ นะคะ ครบ หรอ นะครบ ทายประโยคทพด

146

3. พดใหเปนจงหวะพอเหมาะ หมายถง มจงหวะการพดทเหมาะสม การพดเรวเกนไปจะท าใหผฟงคดตามไมทน สวนการพดทชาเกนไป จะท าใหผฟงเกดความเบอหนาย งวงเหงาหาวนอน ดงนน การพดใหไดจงหวะทด ผพดจงตองรจกทอดเสยง รจกเวนวรรคตอนใหถกตอง รวมทงรจกหยดระหวางค าหรอระหวางวล เพอใหการพดมลลานาฟงและชวนใหตดตาม ตวอยางการพดเวนวรรคตอน เชน “สามวนจาก นารเปนอน” หมายถง จากไปเพยง 3 วน ผหญงกเปลยนใจไปรกคนอน “สามวนจากนาร เปนอน” หมายถง จากผหญงไปเพยง 3 วน ผชายกเปลยนใจไปรกหญงอน 4. พดใหมลลาทนาสนใจ หมายถง พดใหมทวงท านองสงๆ ต าๆ รจกเนนเสยงหนกเบา ทอดจงหวะ รว หรอหยดอยางเหมาะสม เพราะจะท าใหการพดมชวตชวาและท าใหผฟงเกดความรสกคลอยตาม การพดทมท านองราบเรยบหรอพดดดเสยงจนผดปกตจะท าใหผฟงเกดความเบอหนายและคดวาเปนเรองตลกขบขนมากกวามอารมณคลอยตามในเรองราวทพด ตวอยางการพดใหมลลานาสนใจ เชน เสอตวนสแดง (ไมคอยแดง) : เสอตวนสแด๏งแดง (แดงมาก) ขนมนจด (ไมจดมากนก) : ขนมนจดจด (จดมาก) 5. พดใหชดเจนถกตอง หมายถง การพดใหชดเจนและถกตองตรงตาม ความหมายทตองการจะสอสาร การออกเสยงพดไมชดเจนนอกจากจะท าใหความหมาย ผดเพยนไปแลว ยงเปนการสรางความร าคาญใหแกผฟงอกดวย การออกเสยงพดไมชดเจน ทพบมากไดแก การออกเสยงค าทม ร ล หรอค าควบกล า เชน - วาวลอยเควงควางทวฟากฟา - รกเรยนตองรบเรงรวมเรองราว อยางรวบรด 6. พดออกเสยงใหเตมค า หมายถง ออกเสยงใหเตมค าพด ไมออกเสยงรวเรว รวบรด หรอตดค าใหสน เพราะจะท าใหเสยความ และฟงดไมไพเราะ เชน ดฉน ตดค าเปน เดยน มอเตอรไซด ตดค าเปน มอไซด โรงพยาบาล ตดค าเปน โรงบาล โรงพบาล มหาวทยาลย ตดค าเปน หมาลย มหาลย มหาทลย

147

7. พดปรบน าเสยงใหสอดคลองกบทองเรอง หมายถง การปรบน าเสยงใหสอดคลองกบเนอ หรอสถานการณทก าลงพด เชน โกรธ : เสยงหวนสน ปลกใจ เราใจ : เนนเสยงหนก ความลบ : กระซบ แผวเบา ลงโลด ดใจ : น าเสยงแจมใส กงวาน 8. พดดวยน าเสยงทเชอมนในตนเอง หมายถง พดดวยน าเสยงทเปนธรรมชาต และดวยอารมณทมนคง การใชน าเสยงทแสดงถงความวตกกงวล หวาดกลว หรอฉนเฉยว จะท าใหเสยงพดเกดความแปรปรวน เชน เสยงสนเพราะประหมาตนเตน หรอเสยงขาดหายเปนชวงๆ เพราะความโกรธและฉนเฉยว เปนตน 9. พดดวยน าเสยงสนทนา หมายถง พดดวยน าเสยงทมความจรงใจ อบอน และเปนกนเองกบผฟง เชน ขาพเจา เปลยนเปน ผม ดฉน พวกทาน พวกคณ เปลยนเปน พวกเรา ขอควรระวงในการใชเสยงและน าเสยงประกอบการพด 1. หลกเลยงการออกเสยงทไรความหมาย เชน เออ อา แบบวา เพราะจะท าใหผฟงร าคาญ และท าใหมองผพดเปนตวตลก 2. ไมควรใชเสยงทแขงกระดาง กระโชกโฮกฮาก กระแทกกระทน ดดน หรอน าเสยงทแสดงถงการประชดประชน และหยาบคาย 3. ไมควรพดดวยน าเสยงราบเรยบแตควรพดใหเปนจงหวะ ชดเจนและมชวตชวา 2.2.9 การตนเวท การตนเวท เปนอาการทเกดจากความประหมา หรอตนเตน หวาดกลว เมอตองพดเผชญหนากบผฟง หรอประชาชนจ านวนมาก อาการดงกลาวถอเปนสงปกตธรรมดา และมกเกดขนไดเสมอกบผพดทกเพศทกวย หรอแมแตบคคลส าคญของโลก โดยเฉพาะอยางยงผทเรมตนฝกพด สจตรา จรจต (2527 : 51 - 52) กลาวถงการตนเวทในการพดวาเกดจากสาเหต 5 ประการดงน 1. ขาดประสบการณในการพดตอทชมชน เนองจากผพดไมเคยพดตอทชมชนมากอน หรอรสกประหมาเมอตองพดตอหนาบคคลทไมคนเคย

148

2. ขาดความมนใจในตนเอง เนองจากผพดไมมนใจวาสามารถจะพดไดตามทมงหวง รวมทงไมแนใจวาจะท าใหผฟงสนใจเรองทตนพด 3. ขาดการเตรยมตวลวงหนา มกเกดกบผพดทมความประมาท หรอเชอมนในตนเองมากเกนไป ท าใหไมเตรยมตวกอนการพด ขาดการเตรยมเนอหา ขาดการวเคราะหผฟง เมอประสบปญหาเกยวกบการพด และไมสามารถแกปญหาได ท าใหเกดความสบสนและตนเวท 4. ไมสามารถควบคมการแสดงออกทางอารมณ ซงมกเปนอาการทเกดขนกบนกพดทเพงเรมฝกพด อาการเหลานจะเหนไดชดในระยะเรมตนของการพด และจะคอยๆ หายไปหลงจากไดพดมานานพอสมควร 5. ความวตกกงวล ส าหรบผพดทมความวตกกงวลสง ไมวาจะกงวลตอเรองทจะพด หรอตอผฟง มกจะเปนสาเหตใหเกดการตนเวทไดงาย ลกษณะของการตนเวท ลกษณะของการตนเวทมกจะเกดจากภาวะตางๆ ดงตอไปน 1. ภาวะทางอารมณ เกดขนเพราะผพดไมสามารถระงบความวตกกงวลหรอความตนกลวได จงแสดงพฤตกรรมตางๆ ออกมา เชน ทาทางเงอะงะ มอและแขนเกะกะเกงกาง ไมกลามองหนาหรอสบตากบผฟง 2. ภาวการณท างานของตอมภายในผดปกต เนองจากผพดหวาดวตกกงวลหรอตนกลว เชน หวใจเตนแรงและเรว ปากแหง คอแหง เหงอซม ฯลฯ 3. ภาวะความเครยดทางประสาทและกลามเนอ ความเครยดทางประสาทมกจะสงผลกระทบตอระบบกลามเนอและประสาทสมผส เชน เกดอาการมอเทาชา เขาออน หรอสน อาการชกกระตก รสกหนาวหรอเยนไปทงตว ปวดเมอยหรอมอาการออนเพลย 4. ภาวะการณควบคมลมหายใจ การหายใจเรวและแรงกวาสภาวะปกต มกจะมผลกระทบตอระบบของเสยงทเปลงออกมา และท าใหจงหวะของเสยงผดไปจากเดม เชน การพดตะกกตะกก พดรวเรว เสยงแหบแหง หรอพดไมออก อาการตนเวท ในการพดสามารถเกดขนไดทงทางสภาพรางกายและจตใจ จากการศกษาของ ฟลอยด ไอ กรนลฟ (Floyd I. Greenleaf 1952 : 326-330) พบวาอาการ ตนเวทมลกษณะดงตอไปน 1. ปากและคอแหงเผอด 2. หลงลมเรองทจะพด 3. พดไมออก

149

4. หวใจเตนเรวถ 5. พดเรวหรอชาเกนไป 6. หายใจขด 7. ไมกลาสบตาผฟง 8. พดไมจบ หยดกลางคน 9. ลงเลไมเชอมนในตนเอง 10. พดตดอางหรอพดตะกกตะกก 11. เขาออนและมอสน 12. เสยงพดเบากวาปกต 13. เหงอออกมากกวาปกต 14. เกดอาการปนปวนในทอง 15. รสกเครยดหรอเกรงทชองทอง 16. เกดอาการกลวอยางมากกอนขนพด 17. หวาดวตกวาผฟงไมชอบหรอไมเหนดวย การขจดการตนเวท การตนเวทเปนภาวะทเกดขนเมอผพดขาดความมนใจในตนเอง หรอเพราะความหวนเกรงไปตางๆ นานา แตจะเกดมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบการแสดงออกของผพดแตละคนเปนส าคญ วธการขจดและแกไขการตนเวท กระท าไดดงน 1. การสรางทศนคตทถกตองเหมาะสม 2. การลดอาการแสดงออกทางอารมณ 3. การสรางความมนใจในตนเอง การสรางความมนใจในการพด ความมนใจในตนเอง เปนความรสกทผพดเชอวาตนเองสามารถท าได หรอพดไดตามทคาดหวง สงเกตไดจากกรยาอาการทแสดงออก ลลาการพด หรอสาระทพด ฯลฯ สาเหตทท าใหผพดขาดความมนใจในการพด 1. ขาดความรในเรองทพด เนองจากไมไดศกษา หรอรเพยงผวเผน จงท าใหขาดความมนใจในการพด 2. ขาดการเตรยมตว จงไมมแผนในการด าเนนการวาจะพดกบใคร ทไหน อยางไร 3. ขาดการฝกฝน ท าใหการพดไมคลองแคลว พดไมออก หรอพดไดไมด

150

4. ขาดประสบการณ เนองจากไมเคยฟงการพดทเปนทางการ หรอไมเคยพดในทชมชนมากอน 5. ขาดความกลา เนองจากมอารมณออนไหวไมมนคง และขาดความตงใจทแนวแน จงท าใหพดวกไปวนมา หลงๆ ลมๆ จบตนชนปลายไมถก วธสรางความมนใจในการพด 1. แสวงหาความร ผพดควรศกษาหาความรใหทนโลกทนเหตการณโดยเฉพาะอยางยงเรองทจะพด ตองศกษาใหกวางขวางและลกซง 2. ตรวจดความพรอม ผพดตองเตรยมความพรอมของตนเอง เตรยมความพรอมในเรองทจะพด รวมทงวเคราะหผฟงกอนการพด ทงนเพอจะไดพดในเรองทผพดถนดตามความเหมาะสมของสถานการณและโอกาสทจะพด 3. หมนยอมใจตน ผพดตองมความมนใจและเตอนสตตนเองอยเสมอวา เราตองท าได เพราะไดเตรยมการมาอยางดทสดแลว จงไมควรกงวลเรองใดอก

4. ฝกฝนบอยๆ ผพดควรฝกฝนการพดบอยๆ เพอใหเกดความคลองแคลวช านาญ ดงค ากลาวของ เดล คารเนก ทวา “สงส าคญทสดในการสรางความกลาหาญและความเชอมนในตนเอง กคอ ฝกหด ฝกหด ฝกหด”

5. คอยๆ สงสมประสบการณ ผพดตองหมนหาประสบการณ โดยหาโอกาสฟงการพดของนกพดทมชอเสยง เพอสงเกตลลาทาทาง และเกบรวบรวมขอมลทเปนประโยชนมาใชในการพฒนาตนเอง

6. ปฏภาณด หมายถง ผพดตองมไหวพรบในการแกปญหา รวมทงรจกควบคมอารมณตนเองใหมนคง ไมหวนไหวไปกบสถานการณ ปฏภาณดอยทความมนใจ แตไมใชเคอะเขน จงคดเสยวา “ผฟงใชอนไกล แทจรงไซรลกหนเรา” แลวทานจะมนใจมากขน

7. มชนเชงการพด ผพดแมจะมความมนใจในตนเองมากเพยงใด แตถาขาดชนเชงในการพดกมกจะจนมมไดงายๆ การมชนเชงดจะชวยเสรมสรางความมนใจใหแกผพดไดมากขนเพราะชวยใหผพดวเคราะหไดวาจะพดอยางไร พดในโอกาสไหน ในสถานการณอยางไร จ งจะท าใหผฟงพอใจ หรอมอะไรบางทควรและไมควรพด เปนตน

ฉตรวรณ ตนนะรตน (2519 : 57) ไดเสนอแนะขอควรปฏบตเพอขจดการตนเวท สรปไดดงน

1. ขณะทนงรอเพอขนพดนน ถารตววาเกดความกงวลหรอตนเตนใหหายใจเขาลกๆ แลวผอนลมหายใจออกชาๆ ประมาณ 4-5 ครง

151

2. เมอเรมพดถารสกวาเสยงสนหรอยงมความประหมา ใหพดชาๆ แสดงสหนายมแยม พรอมทงแสดงทาทางประกอบการพด

3. พยายามปลอบใจตนเองวาไมมอะไรนากลวและคดวาผฟงก าลงมองเราดวยความศรทธาและใหก าลงใจ

4. กอนขนเวท ผพดควรท าตวสบายๆ เพอไมใหเกดความเครยด เชน ดมน า เดนผอนคลาย นกถงเรองตลกๆ หรอครวญเพลงเบาๆ เปนตน

5. หลกเลยงการแตงกายทตง รดแนน ซงเปนอปสรรคตอการพด 6. อยาตงใจพดเกนไป เพราะจะท าใหเกดความเครยดและพดไดไมด 7. ควรพดใหเปนธรรมชาตและเปนตวของตวเอง การขจดการตนเวท แมจะมขนตอนและวธการทหลากหลาย แตกมไดหมายความ

วาถาผพดทกคนยดถอและปฏบตตามแนวทางเหลานแลว จะสามารถขจดการตนเวทไดเสมอไป ทงนเพราะการตนเวทของผพดแตละคน อาจเกดจากคณสมบตหรอสภาพแวดลอมทแตกตางกน อยางไรกตามผเขยนในฐานะทเคยเปนวทยากรบอยครง เหนวาแนวทางทจะชวยขจดการตนเวทไดในเบองตน นอกจากการเตรยมตวผพดแลว ยงตองค านงถงการเตรยมเรองทจะพด และการฝกพดอกดวย ซงรายละเอยดจะกลาวตอไป

อรยาบถในการพดแมจะมความส าคญทหลากหลาย แตถาผพดสามารถเรยนรและน ามา

ปฏบตใหเหมาะสมกบสถานการณของการพด กจะชวยใหบรรยากาศของการพดนนๆ มชวตชวาและเกดสสนมากขน ในทางตรงกนขาม ถาผพดไมเขาใจหรอแสดงอรยาบถตางๆ ทไมเหมาะสมกบสถานการณ กจะกอใหเกดปญหาและกลายเปนอปสรรคตอการพดได

152

3. การเตรยมเนอเรอง ผพดจะตองเตรยมเนอเรองลวงหนาเพอใหการพดแตละครง ประสบความส าเรจ มขนตอนในการเตรยมเนอเรอง ดงน

3.1 การเลอกเรองทจะพด การพดแตละครง ถาผพดมโอกาสเลอกเรองไดเองควร เลอกเรองทตนเองมความรด เปนเรองทนาสนใจ ทนสมย เปนประโยชนและเหมาะสมกบผฟง แตถามการก าหนดเนอเรองมาให ผพดจะตองท าความเขาใจในหวขอเรองใหถองแทเพอจะดวาเรามความรเพยงพอทจะพดหรอไม หลงจากเลอกเรองไดแลว ผพดตองก าหนดขอบเขตของเรองทพดโดยค านงถงกลมผฟงและโอกาสส าหรบการพดเปนส าคญ

3.2 การวางโครงเรอง ผพดควรจะมการวางโครงเรองใหชดเจนวาจะน าเสนอ เนอหาประเดนใดบาง โดยจด เนอหาสาระส าคญของขอความทงหมดใหเปนไปตามล าดบและมความตอเนองกน

3.3 การจดล าดบเนอหา การจดล าดบเนอหาแบงออกเปน 3 สวน คอ ค า ปฏสนถารหรอค าทกทาย รายละเอยดของเนอเรอง และค าลงทาย ดงน

1. ค าปฏสนถารหรอค าทกทาย มหลกดงน - ค าปฏสนถารทเปนพธการ สวนมากใชในงานพธการ นยมเรยกเฉพาะ

ต าแหนงของผมารวมงาน เชน “ทานอธการบด รองอธการบด และคณาจารย ทกทาน” หรออาจ น าหนาต าแหนงดวยค าวา “กราบเรยน” หรอ “เรยน” กได

- ค าปฏสนถารทไมเปนพธการ เชน ในงานประชมภายใน อภปราย ปราศรย ฯลฯ ค าปฏสนถารทไมเปนพธการน จะค าแสดงความรสกเขาไปในตอนทายดวย เชน “เรยน ทานสมาชกผทรงเกยรตทเคารพทกทาน” “เรยน ทานคณบด คณาจารย และนกศกษาทก คน” ถามพระภกษอยในทนนดวย ใหกลาวค าปฏสนถารกบพระภกษกอนจงกลาวกบผฟงทวไป โดยใชค าปฏสนถารกบพระภกษวา “นมสการพระคณเจา”

2. รายละเอยดของเนอหา โดยทวไปรายละเอยดของการพดม 3 ขนตอน คอ ค าน าหรอการเรมเรอง เนอเรองหรอการด าเนนเรอง และการสรปเรอง คอ

- ค าน าหรอการเรมเรอง เปนการพดชวงแรกทมความส าคญมาก เพราะ จะกระตนใหผฟงสนใจตดตามเนอเรองตอไป ควรใชถอยค าใหจบใจผฟง อาจขนตนดวยการใชค าถามทเราใจ ใชขอความทชวนใหฉงนสนเทห ประหลาดใจ ยกสภาษต ค าพงเพย ค าคม บทรอยกรองหรอวาทะของผมชอเสยง นอกจากนอาจจะยกเหตการณ นทาน มากลาวน าเพอสรางบรรยากาศและเราความสนใจของผฟง ควรหลกเลยงค าพดถอมตวหรอขออภยในความไมพรอม ไมพดออมคอม วกวน หรอนอกเรองจนหลงประเดน

153

- เนอเรองหรอการด าเนนเรอง ผพดตองเตรยมเนอหาสาระใหพรอม โดยเรยบเรยงเนอหาใหด าเนนไปตามล าดบเหตการณหรอเวลาเพอไมใหสบสน เนอหาแตละหวขอตองสมพนธกนอยางมเหตผล มการขยายความเพอเพมเนอเรองใหชดเจนขน อาจใชวธการนยามความหมายหรอใหค าจ ากดความ การใหเหตผล การเปรยบเทยบ การยกตวอยาง ตลอดจนใชอปกรณตาง ๆ มาประกอบใหเหมาะสม - การสรป เปนการสรางความประทบใจใหแกผฟง ผพดจะตองประมวลความคดทเปนสาระส าคญหรอเปนจดเดนเพอเราใจผฟงใหเหนความส าคญของเรองทพด จงใจใหกระท าอยางใดอยางหนงตามทผพดตองการ การสรปมหลายวธ เชน ย าสาระส าคญของเนอเรอง ใหขอคด อางองถอยค าของนกปราชญหรอผมชอเสยง ใชส านวนสภาษต ค าคม บทรอยกรอง วาทะของบคคลส าคญ หรออาจสรปดวยการชกชวน เรยกรองใหผฟงคลอยตามกได

3. ค าลงทาย หลงจากกลาวสรปปดทายเรองแลว มกใชค าวา ขอบคณ หรอ สวสด ซงกลาวตอนจบเรองพดและลงจากเวท หรอผพดอาจไมมค าใดเลยกได โดยพยายามจบลงดวยถอยค าทเตรยมมาอยางด กมศรษะแลวลงจากเวท

3.4 การเตรยมตนฉบบ เมอผพดคนควาและเรยบเรยงเนอหาไดครบถวนตาม หวขอทวางไวในโครงเรองแลว กน ามาเขยนลงในกระดาษราง เรมตงแตค าปฏสนถาร ค าน าหรอค าขนตน เนอเรอง บทสรปและค าลงทาย แลวจงอานทบทวนเพอแกไขภาษาใหเหมาะสมและรดกม ตรวจทานเนอเรองใหตรงกบเปาหมายทวางไว โดยพจารณาเกยวกบการล าดบความคด การเรยบเรยงถอยค าภาษามความสมพนธตอเนองกนดหรอไม ถาผพดไดมโอกาสตรวจทานแกไขตนฉบบ ยงมากครงเทาใดกเทากบผพดไดเหนจดบกพรองและแกไขขอบกพรองนน ๆ กอนพด และเปนการทบทวนเรองทจะพดตามไปดวย

3.5 การฝกซอมพด การฝกซอมพดเปนอกวธหนงทจะท าใหผพดประเมนการพด และมโอกาสแกไขขอบกพรองการพดของตนเองกอนทจะขนพดจรง การฝกซอมมากจะชวยใหผพดจ าเนอเรองได และเตรยมการใชอากปกรยาทาทางประกอบการพดไดสอดคลองเปนธรรมชาตกบเรองทพด เมอพดจรงจะไดไมเคอะเขน นอกจากนยงฝกซอมมากเทาไรกยงท าใหพดไดคลองแคลว โดยอาจฝกซอมพดคนเดยวหนากระจก ในหองนอน หองประชม ดวยการออกเสยงดง ๆ เหมอนพดจรงทกประการ หรอฝกซอมพดกบผทคนเคย เชนเพอน ญาตพนอง ผรวมงาน คร อาจารย ซงจะคอยแนะน าขอบกพรองตาง ๆ

154

ลกษณะของการพดใหประสบความส าเรจ การพดทหวงผลส าเรจนนท าไมไดงายนก นอกจากมความสนใจ มความรความสามารถรอบตวแลว ควรจะมการฝกหดมาอยางถกวธมากพอ สนใจศกษาศลปะการพด เปนนกสงเกตจ า และทส าคญไมแพการฝก คอความมศรทธาเลอมใสจะเปนนกพดทดตลอดเวลา เมอพบเหนบคคลอนทมความสามารถทางดานนกเกดความชนชมยนดอยากจะมความสามารถเชนนนบาง และตองมความเพยงอยางแนวแน ส าเนยง มณกาญจน และสมบต จ าปาเงน (2553 : 27 - 28) ไดใหขอสงเกตในเรอง “พดเปน พดไมเปน” ซงเกยวกบลกษณะในการพดไวดงน

1. พดเปน การพดเปนในทน มลกษณะ 4 ประการ คอ 1. เนอหาสาระ นาสนใจ มขอมลทถกตองอาจไดมาจากทงประสบการณ ความร และ

การศกษาคนควา 2. มวาทศลป คอ มความสามารถในการแสดงออก การสรางความเชอถอ ความสนใจ ความ

พอใจ และความเขาใจในหมผฟง อนประกอบดวยการใชถอยค าน าเสยง ทาทาง สายตา อารมณขน ฯลฯ

3. มบคลกลกษณะด เรยบรอย สงาผาเผย เชอมน หนกแนน เยอกเยน มอธยาศยไมตร มน าใจ มเมตตา

4. มความจรงใจ ตอผฟง มงประโยชนสวนรวม ตองการจะใหเกดการสรางสรรค ไมใชเลหลนคารมไปในการหาประโยชนสวนตวเพยงอยางเดยว

อยางไรกด การขาดประสบการณ หรอการฝกทดพอกยากจะประสบความส าเรจอยางเตมท ดงนน หากมโอกาสทจะฝกการพดเมอใด จงอยาละโอกาสนนเสยและในเวลาไมนานนกกอาจเปนนกพดทดกได

2. พดไมเปน การพดไมเปนในทน มลกษณะ 4 ประการ คอ 1. พดยาวไป ยดยาดเยนเยอเกนเวลาก าหนด ท าใหผฟงเบอหนายไมสนใจฟง ทงยงเปนการ

ท าลายเวลาของสวนรวม

155

2. พดสนไป ขาดสาระส าคญ ไมเกดประโยชนเทาทควร ผฟงยงไมทนไดใครครวญหรอไดรบขอมลทเพยงพอ ยงไมเขาใจเรองตลอดกจบเรองเสยแลว

3. พดไมชวนฟง ไมใครครวญกอนพด ผฟงไมพอใจหรอเกดเจบช าน าใจ ไมเกดประโยชนในทางสรางสรรค ผพดไมรจกเอาใจเขามาใสใจเรา

4. พดไมรเรอง ผฟงจบใจความไมไดเพราะผพดพดสบสนวกวนขาดการขยายความทดพอ ไมรจกใชถอยค าทชวยใหเขาในงาย เมอพดจบแลว ผฟงยงไมรเรองวาผพดตองการอะไรกนแน

นอกจากนส าเนยง มณกาญจน และสมบต จ าปาเงน (2553:29-30) ไดประมวลหนทางไปสความส าเรจในการพด เทาทประมวลไดจากการฝกอบรมผพดของสมาคมนกพดแหงประเทศไทย ม 27 ประการ ดงน

1. เตรยมตวใหพรอม 2. รบผดชอบตอเวลาของทประชม 3. มความกระตอรอรนทจะพดใหดทสด 4. เชอมนตนเองและการพดทไดเตรยมมา 5. แตงกายสภาพเรยบรอย ไมฉดฉาดรมราม หรอมเครองประดบมากเกนไป 6. จ าไดดวาจะกลาวกบผฟงในประโยคแรกวาอะไร 7. จ าจดมงหมายของการพดของตนในขณะนนไวใหมนคง 8. เตรยมเฉพาะอปกรณทจ าเปนในการพดใหพรอม 9. อยาอดเออนชกชา เมอไดรบค าเชญใหพด 10. มความเปนกนเองกบผฟง 11. ทกทายพธกรและผฟงไดถกตอง 12. อยาเรมการพดดวยการออกตว ขออภย หรอถอยค าทเยนเยอเลอนลอย 13. อยาพดอบอบออมแอมในล าคอ หรอใชเสยงเบาเกนไป 14. อยาท าทาทางหลกหลก ลวงแคะแกะเกาใหทเปนทนาร าคาญ 15. อยาหลบสายตาผฟง 16. อยาใชถอยค ากาวราว เสยดสดหมนผฟง 17. อยาคยโว โออวดตวเอง 18. อยาดหมนสถาบนอนควรเคารพ 19. อยาชหนาผฟง 20. อยาพดไมรจกจบ 21. อยาเสแสรง เพราะการพดไมใชการซอมละคร

156

22. เปดเผยและจรงใจ 23. จบการพดใหนาประทบใจ 24. เดนลงจากเวทดวยความสงาผาเผย โดยไมตองแสดงกรยาอนไมนาดใดๆ 25. ควบคมจตใจใหสงบ และร าลกถงการพดในครงนน 26. บนทกขอบกพรอง เพอพจารณาแกไขหาทางท าใหดขนตอไป 27. อยาหลงระเรงตอค าสรรเสรญเยนยอ ของผทปราศจากความจรงใจ รอยเอก ดร.จตรจ านง สภาพ เจาของทฤษฎการพดชอ ระบบทรซาวนด หรอสามสบาย คอ

ฟงสบายห ดสบายตา พาสบายใจ ไดสรปสตรส าเรจในการพดไวเปนบนได 13 ขนของนกพด นกถายทอดทประสบความส าเรจไวดงน

บนได 13 ขน สการพดทประสบความส าเรจ 1. เตรยมใหพรอม 2. ซกซอมใหด 3. ทาทใหสงา 4. หนาตาใหสขม 5. ทกทประชมไมวกวน 6. เรมตนใหโนมนาว 7. เรองราวใหกระชบ 8. ตาจบทผฟง 9. เสยงดงแตพอด 10. อยาใหมเอออา 11. ดเวลาใหพอครบ 12. สรปจบใหจบใจ 13. ยมแยมแจมใสตลอดการพด บนได 13 ขน สการเปนนกพดทประสบความส าเรจนน ถอเปนจดสรปหลกการหรอศลปะ

ในการพดตอทชมนมไดด การเปนนกพดทประสบความส าเรจนนจะตองลงมอปฏบตทนท เรมตนทนทและพรอมทจะเผชญกบอปสรรคตางๆโดยใชเวลา แนวทาง และหลกการเปนอาวธ แผวถางทางเดนบนเสนทางการพด ดวยการหาทางสกดจดบอด มงสการเปนยอดนกพดทดและมชอเสยงในอนาคต

157

สรป การพดเปนทงศาสตรและศลป เพราะผพดตองใชทงความรและทกษะประกอบกน การพดทดผพดตองเขาใจถงจดประสงคของการพด รวมทงตองเรยนรองคประกอบพนฐานอนๆ เชน หลกและทฤษฎการพด ขอดและขอจ ากดของการสอสารดวยค าพด เปนตน การเรยนรพนฐานการพดดงกลาวจะชวยใหผพดสามารถพดไดบรรลผลตามความมงหมายอยางไรกดา การพดทดจะไมมองวาผพด พดเกงหรอพดได แตมองวาผพด พดด พดเปน หรอพดใหเกดประโยชน หรอไมอยางไร โดยเฉพาะอยางยง การพดในขนพนฐาน ผพดทดจะตองค านงอยเสมอวา ควรพดอยางไรจงจะท าใหผฟง ฟงแลวสบายห ดแลวสบายตา พาใหสบายใจ ประเภทของการพดแบงออกไดหลายลกษณะ ซงแตละลกษณะกขนอยกบเหตผลและความจ าเปนของการพดเปนส าคญ อยางไรกตามการแบงประเภทของการพดดวยทวไปมกแบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ แบงตามลกษณะของการพด แบงตามโอกาสทพด และแบงตามจดมงหมายของการพด การไดเรยนรถงหลกเกณฑของการพดในแตละประเภท จะชวยใหผพดสามารถวเคราะหสถานการณของการพดไดเหมาะสม รวมทงมโอกาสเตรยมความพรอมกอนถงเวลาพดดวย การพดทด ผพดควรเตรยมการตามล าดบขนตอน ทงน เพอใหการพดนนๆส ามารถด าเนนการไปสเปาหมาย ผพดทมบคลกภาพด มทาทสงาผาเผย หรอมอรยาบถทนาชนชม ยอมเปนทตองตาตองใจของผฟงตงแตเรมแรก นอกจากนการแสดงถงความสามารถในการใชภาษา การแสดงความรอบร หรอการเสนอแนวคดทแปลกใหม กถอเปนปจจยส าคญอกอยางหนงทผพดทกคนควรตระหนก และหมนเตรยมความพรอมอย เสมอๆ คณสมบตเหลาน เปนสงสะทองถงภาพลกษณของผพด ซงผฟงสามารถประเมนไดตลอดเวลา การพดทดจงควรเตรยมความพรอมของผพดตงแตตน

158

ค าถามทายบท

1. การพดคออะไร มความส าคญตอมนษยอยางไร 2. ค ากลาวทวา “ฟงสบายห ดสบายตา พาสบายใจ” ทานเขาใจวาอยางไร 3. การพดทดมขอควรปฏบตอยางไร 4. สงทไมควรปฏบตในการพดมอะไรบาง 5. ประเภทของการพดแบงออกไดเปนกลกษณะ อะไรบาง 6. การพดอยางเปนทางการกบการพดอยางไมเปนทางการ แตกตางกนอยางไร 7. การพดแบบกะทนหน เปนการพดทมลกษณะเชนไรและมหลกการพดอยางไร 8. การพดแบบทองจ าตางกบการพดแบบอานจากรางอยางไร 9. ผพดทดควรมคณสมบตอยางไร 10. บคลกภาพของผพดมสวนเกยวของกบการพดหรอไม อยางไร 11. ความเชอมนในตนเองของผพดมความส าคญตอการพดอยางไร 12. ค ากลาวทวา “พดใหมลลาทนาสนใจ” ทานเขาใจวาอยางไรโปรดอธบาย 13. การตนเวท หมายความวาอยางไร และมสาเหตมาจากอะไร 14. ค ากลาวทวา “โรคเขาทางปาก ภยกออกทางปาก” ทานเขาใจอยางไรโปรดอธบาย 15. ค ากลาวทวา “คดทกครงกอนทพด ไมใชพดทกครงกอนทคด” ทานเขาใจวาอยางไร

โปรดอธบาย

159

เอกสารอางอง คนงนจ ศลรกษ และคณะ.(2555).ภาษาไทยเพอการสอสาร.พมพครงท 2.กรงเทพฯ : สมปชญญะ. จตรจ านง สภาพ.(2528).การพดระบบการทต. กรงเทพมหานคร : สทธสารการพมพ. จนดา งามสทธ.(2531).การพด. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร. ฉตรวรณ ตนนะรตน.(2519).หลกวาทการ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลย

รามค าแหง. ทนวฒน มฤคพทกษ.(2525). พดได-พดเปน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ. นพนธ ศศธร.(2521).หลกการพดตอชมนมชน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช. ปรชา ชางขวญยน.(2530).ศลปะการพด. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : วชาการ. ลกษณา สตะเวทน.(2536).หลกการพด. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยกรงเทพ. วจตร อาวะกล.(2524). เพอการพด การฟง และการประชมทด. กรงเทพมหานคร:ไทยวฒนาพานช. วนจ วรรณถนอม.(2526).หลกการพด. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : กรงสยามการพมพ. วรช ลภรตนกล.(2526).วาทนเทศและวาทศลป. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร. สมจต ชวปรชา.(2535).วาทวทยา. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมชาต กจยรรยง.(2553).ศลปะการพดส าหรบผน า. กรงเทพมหานคร : ฉลาดคดการพมพ. สมปราชญ อมมะพนธ.(2540).หลกการพด. กรงเทพมหานคร : แสงดาว. สวนต ยมาภย และถรนนท อนวชศรวงศ.(2526). หลกกการพดขนพนฐาน สงเขปสาระส าคญ.

กรงเทพมหานคร : คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ส าเนยง มณกาญจน และสมบต จ าปาเงน.(2553).หลกนกพด. พมพครงท 13. กรงเทพมหานคร :

เมดคล มเดย. อมพร (พงษธา) แกวสวรรณ.(2522).วชาการพด. กรงเทพมหานคร : บรรณกจ.

160

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 5 การอาน

เนอหาประจ าบท ความหมายและความสาคญของการอาน กระบวนการอาน จดมงหมายของการอาน ประโยชนของการอาน ประเภทของการอาน 1. การอานจบประเดน 2. การอานเชงวเคราะห 3. การอานตความ ขอบกพรองในการอาน การอานในชวตประจาวน วธฝกฝนและพฒนาทกษะการอาน วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1.บอกประโยชนของการอานได 2.หลงจากอานเรองจบสามารถแบงประเภทของการอานไดอยางถกตอง 3.สามารถบอกขอบกพรองในการอานมาพอสงเขป 4.ฝกฝนและพฒนาทกษะการอานไดอยางมประสทธภาพ วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. ใหนกศกษาทาแบบทดสอบกอนเรยน 2. ใหนกศกษาอภปรายความหมาย ความสาคญ และประโยชนของการอาน 3. ใหนกศกษาศกษาเอกสารประกอบการสอน 4. ใหนกศกษาสรปและยกตวอยางเกยวกบขอบกพรองของการอาน 5. ใหนกศกษาอภปรายสารทไดจากการอานในชวตประจาวน 6. นกศกษาสามารถฝกและพฒนาความสามารถในดานทกษะการอานได 7. ใหนกศกษาทากจกรรมแบบฝกหดทายบทเรยน

161

สอการเรยนการสอน 1. แผนใส (เครองฉายขามศรษะ) 2. Microsoft Power Point 3. วดทศน, VCD, DVD 4. เอกสารประกอบการสอน 5. การทาแบบฝกในระบบ E-Learning การวดผลและประเมนผล 1. จากการอภปรายและการแสดงความคดเหนของนกศกษา 2. จากการตอบคาถามของนกศกษา ทงโดยปากเปลาและการเขยนตอบในกระดาษ 3. จากการสงเกตพฤตกรรมและการรวมกจกรรมในชนเรยนของนกศกษา 4. จากการรวมกจกรรมของนกศกษาทงในหองเรยนและนอกหองเรยน 5. จากทากจกรรมและการตอบคาถามแบบฝกหด

162

บทท 5 การอาน

ความหมายและความส าคญของการอาน การอานเปนทกษะประเภทหนงทมนษยใชสาหรบสบคนและเรยนรบรรดาศลปวทยาการแขนงตาง ๆ เพอเปนการเพมพนความร ความคดและประสบการณทนอกเหนอจากการไดรบรและสมผสไดดวยตนเอง ซง ภาณ อตตโสภณ (2541: 1) กลาววา “การอานเปนประตบานแรกทจะเปดออกสโลกของการศกษา” และนอกจากนนการอานยงเปนการใชเวลาวางใหเกดประโยชนไดอกดวย

1. ความหมายของการอาน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ (๒๕๔๖ : ๑๓๖๔) ใหความหมายของการอานวา การอาน คอ วาตามตวหนงสอ ถาออกเสยงดวยเรยกวาอานออกเสยง ถาไมตองออกเสยงเรยกวา อานในใจ ; สงเกตหรอพจารณาดเพอใหเขาใจ เชน อานสหนา อานรมฝปาก อานใจ ; ตความ เชน อานรหส อานลายแทง; คด ,นบ (ไทยเดม)

นอกจากน เปลอง ณ นคร (2542 : 67) ไดอธบายความหมายของการอานวา คอการถายทอดความคดจากหนงสอของผประพนธไปยงผอาน ดวยผประพนธตองการใหผอานไดเหนความคดความรสกของตน ถาผอานสามารถตความหมายของหนงสอได และสามารถรจดมงหมายของผประพนธไดกจะเชอไดวา “อานหนงสอเปน”

โสภณ สาทรสมฤทธผล (2546 : 4) ใหความหมายของการอานวา การอาน คอ การรบรหรอเขาใจความหมายจากตวหนงสอ หรอถอยคาทผเขยนสอถงผอาน นอกจากนอาจหมายรวมถงเครองหมาย และภาพตางๆทผสงสารประสงคใหผรบสารไดรบรหรอเขาใจดวย

สอดคลองกบ ทว สมหวง (2549 : 3) ไดอธบายความหมายของการอาน คอกระบวนการทางสมองทมนษยแปลสญลกษณออกมาเปนความหมายเรองราวและความคด หากสามารถทจะนาความรทไดไปวเคราะห วจกษณ วจารณ วพากษอยางมวจารณญาณ สงทอานไดอยางถกตองเหมาะสมจงจะนบวาอานเปน ดงนนการอานจงหมายถง การทผ รบสารแปลความหมายจากตวอกษร สญลกษณทปรากฏแกสายตาใหออกมาเปนความร ความคด ความเขาใจในเชงของการสอสาร แลวผอานสามารถนาความคดความเขาใจทไดจากการอานนนไปใชใหเกดประโยชนในชวตประจาวนได

163

2. ความส าคญของการอาน สนท สตโยภาส (2542 : 137 - 138) กลาววา การอานมความสาคญและอานวยประโยชนอยางมากมาย ซงกลาวโดยสรปเปนขอ ๆ ไดดงน 1. การอานชวยใหไดรบความร มความรอบรไมแคบอยเฉพาะเรอง 2. การอานชวยพฒนาความคดและยกระดบสตปญญาใหสงขน 3. การอานเปนเครองมอสาคญของการศกษา 4. การอานชวยใหมความกาวหนาในอาชพ 5. การอานชวยปรบปรงบคลกภาพใหดได 6. การอานชวยแกปญหาในใจได 7. การอานทาใหเกดความจรรโลงใจ ไดรบความเพลดเพลนได 8. การอานชวยใหคนใชเวลาวางอยางมคณคา กระบวนการการอาน

การอานเปนกระบวนการรบสาร และการทจะเขาใจสารไดตรงตามทผเขยนตองการน นไมใชของงาย ทงประโยชนทผรบสารไดรบกไมเทาเทยมกน ขนอยกบความสามารถของผรบสารแตละคน นบตงแตการมองเหนคา สญลกษณ หรอขอความ รบรคา สญลกษณ ขอความแลวแปลคา สญลกษณ ขอความนนๆ เปนคาพด หรอลายลกษณอกษรกระบวนการในการอานมขนตอนดงน

1. การรจกคา การมองเหนตวอกษร สญลกษณ หรอขอความชดเจน สามารถรบรคานน ไดทนทวาอานอยางไร กระบวนการอานเกดขน เมอผอานรบรความหมายของคา ภาษา ทผเขยนถายทอดเปนตวอกษรไดเขาใจตรงกนตามปกตการอานจะไมอานเปนคาๆ หรอทละคา แตจะอานเปนวล ประโยค ขอความหรอเรองราว ดงนน เมออานขอความทยาวขน หากรจกคามากเทาใดกจะยงเขาใจเรองราวทอานมากขน

2. การเขาใจความหมายของสาร เมออานเหนคาตางๆ ทประกอบเปนขอความหรอ เรองราวแลว เขาใจความหมายไปตามความหมายลาดบ ซงเปนความหมายทผเขยนตองการสอโดยใชสญลกษณเปนตวแทนการเขาใจสารแตละบคคลขนอยกบการตความ ซงแตกตางหรอคลายคลงกน กแลวแตความร และประสบการณเกยวกบคา ประโยค หรอขอความนนๆ ผอานจงตองฝกฝนการอานตความจนสามารถจบความรสกอารมณ ความคดและความเขาใจจดประสงคของผเขยนได

164

3. การมปฏกรยาตอสาร เมอเขาใจสารแลว ผอานจะตองมปฏกรยาตอบสนองตอสารนน ผอานจะประเมนขอความหรอเรองราวทอานไดวาจะยอมรบหรอปฏเสธ ซงตองอาศยประสบการณเดมของตนมาชวยพจารณา ดงนน นกอานทรอบรจะตองเขาใจอยางลกซงกวา

4. การบรณาการความคด การอานเรองราวตางๆ ผอานจะผานกระบวนการทง 3 ขนตอน ในขนตอนนผอานจะรวบรวม และสรปความคดเกยวกบสงทไดอานแลวนามาผสมผสาน หรอเปรยบเทยบกบประสบการณเกาๆ ทเคยสะสมไว ตอจากนนสมองจะเลอกรบหรอจดจาเฉพาะสงทตองการ ซงความรใหมนจะเปนการเพมพนประสบการณใหมากขน หรออาจเปลยนแปลงประสบการณเดมได จดมงหมายของการอาน

การอานหนงสอในแตละครงยอมมจดมงหมายทแตกตางกนซงอาจแบงจดประสงคของการอานได 6 ลกษณะ ดงน

1. อานเพอความร เปนการอานทสาคญและจาเปนตอวยศกษาเลาเรยน อาจเปนการอานเพอความรทวไปหรอความรเฉพาะดานเพอเกบรวบรวมประเดนสาคญๆ และนาสนใจ โดยบนทกขอมลไวเพอนาไปใชในโอกาสตอไป เชน การอานหนงสอเรยน เอกสารทางวชาการ เปนตน

2. อานเพอหาค าตอบ เปนการอานทเพอตองการตอบคาถามสนๆ หรอสาระสาคญๆ ผอานตองคนควาหาคาตอบจากเอกสารตางๆ ทเกยวของ เชน การอานพจนานกรมเพอหาความหมายของคาศพท การอานจากเวบไซตตางๆ เปนตน

3. อานเพอปฏบตตาม เปนการอานเพอทาตามคาแนะนาของขอความหรอหนงสอทอาน ผอานตองอานอยางตอเนองและตองทาความเขาใจทกขนตอน จงจะสามารถปฏบตไดสาเรจ เชน การอานฉลากยา การอานคมอเครองใชไฟฟา เปนตน

4. อานเพอความเพลดเพลน เปนการอานทมงผอนคลายอารมณความตงเครยดทเกดขนจากสภาวะแวดลอมของสงคมยคปจจบน เกดความบนเทง สนกสนาน หนงสอทอาน ไดแก เรองสน นวนยาย วรรณคด การตน เปนตน

5. อานเพอการเขยน เปนการอานทนาขอมลหรอแนวคดทไดจากการอานมาเขยนในรปแบบตางๆ เชน การเขยนรายงาน การเขยนเชงสรางสรรค การเขยนแสดงความคดเหน

6. อานเพอฆาาเวลา เปนการอานทไมคาดหวงเรองความร หรอเนอหาสาระมากนก เพราะมกจะอานเพอใชเวลาใหเปนประโยชน เชน อานระหวางรอรถ หรอผทนดหมาย อานระหวางการเดนทางทใชเวลานาน เปนตน

165

ประโยชนของการอาน การอานหนงสอยอมเกดประโยชนแกตนเองและสงคม ดงน

1. ประโยชนตอตนเอง คอ 1.1 กอใหเกดความรอบร คออานมากยอมรมาก เพราะการอานเปนเครองมอใน

การแสวงหาความร ทลงทนนอยแตไดกาไรมาก 1.2 ทาใหเปนคนทนสมยอยเสมอ เชน การอานหนงสอพมพ หรอขาวสารประจาวน

ทาใหเปนผทนตอเหตการณทเกดขนในประเทศ 1.3 เปนการยกระดบสตปญญาและพฒนาความคด ดวยผอานมากยอมรมาก ทาใหม

ความปราดเปรอง สตปญญาแตกฉาน วสยทศนกวางไกล สามารถวนจฉยความถกผดของเรองราวไดอยางมประสทธภาพ

1.4 สามารถแกไขปญหาไดอยางฉบไว ผอานมากยอมสงสมประสบการณมาก ประสบการณจากการอานนน สามารถนาไปแกไขสถานการณไดทนทวงท ดวยวธปรบ เปลยน ไดอยางเหมาะสม

1.5 ชวยกระตนและเปนแรงบนดาลใจใหเกดความคดสรางสรรค ทจะแสดงออกทง การพดและการเขยน

1.6 ไดรบความเพลดเพลนและจรรโลงใจจากการอาน เปนการพกผอนไปในตว เชน การอานนยาย นทาน บทเพลง ตลอดจนบทกวตางๆ

1.7 ชวยเสรมและพฒนาบคลกภาพในการผกมตรสมพนธทางสงคมกบผอนทงดาน กายภาพและการสนทนาปราศรยใหเปนสมาชกทดของสงคม

1.8 เปนการใชเวลาวางใหเกดประโยชน เปนการบรหารเวลาใหเกดคณคา แมไมม ภารกจอนใด นอกจากไดรบความเพลดเพลนแลว ยงไดความรและประหยดทรพยอกดวย

1.9 ชวยอานวยความสะดวกในการดาเนนชวตจากความยงยากซบซอนมาเปนรวบรด ประหยดเวลา เชน การตดตอสอสาร การปฏบตตามขนตอน เชน การตดตอกบราชการ

1.10 ชวยพฒนาอาชพทงการแสวงหาอาชพใหมและการพฒนาอาชพเดม 1.11 กอเกดลกษณะนสยใฝการอานและแสวงหาความรอยเสมอ

2. ประโยชนตอสงคม ดงน 2.1 ทางดานวทยาศาสตรและวฒนธรรม การอานเปนกญแจในการสบคน ดารงไว

สงเสรมพฒนาและประชาสมพนธวฒนธรรมทางสงคมและวทยาการของมวลมนษยชาต

166

2.2 ทางดานสงคม การอานเปนการสรางสรรคปจเจกบคคลใหเกดความร ความคด สรางสรรค ใหเกดการเรยนรสงคมและกจกรรมทางสงคม นามาซงการรวมกลมสงคมดวย

2.3 ทางดานเศรษฐกจ การอานนอกจากจะสงผลตออาชพและเศรษฐกจของตนใหดขน แลวยงสงผลตอการรวมกลมสเศรษฐกจชมชน เศรษฐกจทางสงคม

2.4 ดานประชาธปไตย การอานเปนปจจยพนฐานในการนาเสนอความคดแลกเปลยนความคด ความร ทงโดยตรงและผานสอมวลชน ดวยทศนะทหลากหลายเปนทยอมรบกนดวยความรดวยเหตผล ทาใหระบบประชาธปไตยกอเกดและยงยน

2.5 ดานคณธรรมและสนตธรรม การเปนการเปดโลกทศนใหกวางขวางมองเหนความเปนอย ทกข สข ของเพอนมนษย กอใหเกดความเมตตากรณาตอกน ผลทสดปรารถนาใหสงคมอยกนอยางสนต ประเภทของการอาน

การอานแบงออกเปนหลายประเภท ดงน 1. การอานจบใจความ 2. การอานเชงวเคราะห 3. การอานตความ ซงจะไดนาเสนอรายละเอยดไปตามลาดบดงน

1. การอานจบใจความ การอานจบใจความ คอ การอานเพอคนหาความคดสาคญของเรอง หรอสารทผเขยนมง

เสนอตอผอานหรอ เปนการจบประเดนใหไดวาผเขยนตองการเสนอขอคดเหนอะไร นภดล จนทรเพญ (2535 : 86) ไดกลาวเพมเตมความหมายขางตนวา การอานเพอจบ

ใจความสาคญนเปนการอานทเขาไปชวยใหการอานแบบตาง ๆ ไดผลด มประสทธภาพและบรรลจดมงหมายได เพราะไมวาจะเปนการอานแบบใดกตาม ถาผอานไมสามารถจบใจความสาคญของเรองทอานไดวาผเขยนกลาวถงอะไร มงเสนอความคดหลกวาอยางไร กจดวาการอานครงนนเกดความลมเหลวโดยสนเชง

ดงนน การอานจบใจความสาคญเปนการอานขนพนฐานทสาคญทสด เปนการอานเพอใหรวาผเขยนเขยนสงใด ตองการเสนอความคดหลก (Theme) อยางไร และแสดงความคดเหนใน

167

เรองทเขยนวาอยางไร ซงถาผอานไมสามารถจบสาระสาคญทกลาวมาได กถอวาการอานในครงนนประสบความลมเหลว โดยทผอานจะไมไดอะไรจากการอานในครงนนเลย

ขอความแตละขอความตองมใจความอนเปนจดสาคญของเรอง ใจความของเรอง จะปรากฏทประโยคสาคญ เรยกวา ประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยในตอนใด ของขอความกได โดยปกตจะปรากฏในตอนตาง ๆ ดงน

ตวอยางประโยคการอานจบใจความสาคญ ในขอความแบบตางๆ ก. ปรากฏอยในตอนตนของขอความ ตวอยาง เชน ภยอนตรายทจะเปนเครองท าลายชาตอาจเกดขนและมมาไดทงแตภายนอก ทงทภายใน อนตรายทจะมมาแตภายนอกนน กคอ ขาศกศตรยกมายายตบานตเมองเรา การทขาศกศตรจะมาตนน เขายอมจะเลอกหาเวลาใดเวลาหนงซงชาต กาลงออนอย และมไดเตรยมตวไวพรอมเพอตอสปองกนตน เพราะฉะนนในบทท ๒ ขาพเจาจงได เตอนทานทงหลายอยาไดเผลอตว แตขอสาคญทสด ซงเปนเครองทอนกาลง และเสยหลก ความมนคงของชาต คอ ความไมสงบภายในชาตนนเอง จงควรอธบายความขอนสกหนอย (พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว : ปลกใจเสอปา)

ข. ปรากฏอยในตอนกลางของขอความ ตวอยาง เชน อนความรก ความชง ความโกรธ ความกลว ความขบขน เหลานเปนสามญ ลกษณะของ ปถชน ใครหวเราะไมเปน ยมไมออก กออกจะพกลอย การสละความรกความชงไดกมแต พระอรหนต อารมณความรสกดงนเปนธรรมชาตของมนษย กวและนกประพนธยอมจะแตงเรองยวเยาอารมณความรสกเหลาน และถาเขาแตงเปน แตงด กจะปลกอารมณของผอานผฟงใหเกดขน ทานคงจะเคยเหนคนอานเรองโศกจบใจจนนาตาไหล สงสารตวนางเอก พระเอกอานเรองขบขนจนหวเราะทองคดทองแขง ทงๆ ทรวามนเปนเรองอานเลน และคนอานกไมมสวนเสยอะไรกบตวพระตวนาง กพลอยโศกเศรา ตามไปดวยได อยางไรกด ความเศราของอารมณอนเกดจากความยวเยาของศลปะ วรรณคด ตลอดจนนาฏะตางๆ นน เปนความสขชนดหนง มฉะนนเรองทานองโศกนาฏกรรมคงจะไมมใครดเลย (นายตารา ณ เมองใต : ภาษาและวรรณคด)

168

ง. ประโยคใจความอยทายยอหนา ตวอยางเชน ทานกลาววา คนเปนสตวทเรยนร คอ รด เหนอะไรแลวเมอเหนวาดกเอาไว ถาเหนวา ไมดกไมเอา และหลกเลยงเสย เดกรรสหวานกอยากไดอก ถารรสขมของบอระเพด หรอ เมอถกไฟกรสกรอนจะไมตองการกนบอระเพดหรอเขาใกลไฟอก นเปนเรองของการผาน พบเคยรเคยเหนเรองนตอๆ มาหลายๆ ครง เกดความชานาญจดเจนขน โลกมความ เจรญกาวหนาเรองวฒนธรรมกเพราะการผานพบและการจดเจนของมนษย (เสฐยรโกเศศ : ชวตชาวไทยสมยกอนและการศกษาเรองประเพณไทย) จ. ประโยคใจความอยตอนตนและตอนทายของขอความ ตวอยางเชน คนไทยนนถอวาบานเปนสงส าคญตอชวตตงแตเกดไปจนตาย เพราะคนไทย โบราณนนใชบานเปนทเกด การคลอดลกจะกระทากนทบานโดยมหมอพนบานทเรยกวา หมอตาแยเปนผทาคลอด มไดใชโรงพยาบาลหรอสถานผดงครรภอยางในปจจบนน และทสดของชวตเมอมการตายเกดขน คนไทยกจะเกบศพของผตายทเปนสมาชกของบาน ไวในบานกอนทจะทาพธเผา เพอทาบญสวดและเปนการใกลชดกบผตายเปนครงสดทาย ดงนน บานจงเปนท ทคนไทยใชชวตอยเกอบตลอดเวลาตงแตเกดจนตาย (วบลย ลสวรรณ : “บานไทย” ศลปะชาวบาน)

2. การอานเชงวเคราะห ศวกานต ปทมสต (2542 : 50) ใหความหมายของการวเคราะหในทางวรรณกรรมวา

หมายถง การพจารณาแยกองคประกอบตาง ๆ ทปรากฏหรอมอยในงานเขยนเรองหนง ๆ วามลกษณะอยางไร มคณคาอยางไร หรอมขอควรสงเกตอยางไรบาง

ผอานตองแยกแยะใหออกกอนวา ขอความทอานนนผเขยนตองการสอขอเทจจรงหรอสอความรสกนกคดใหผอานทราบโดยมรายละเอยดดงน

1. การสอขอเทจจรง คอ การบอกใหรถงสงใดสงหนง หรอเรองใดเรองหนง มกเปนคาตอบสาหรบคาถามทวาอะไร ใคร ทไหน เมอไหร อยางไร เปนตน

2. การสอความรสกนกคด เปนการสอความรหรอขอเทจจรงตามทปรากฏ สงทเกดขนอาจกระทบความรสกของผทพบเหน จนทาใหเกดอารมณสะเทอนใจไดตาง ๆ กน เชน รสกตระหนก รสกสลดใจ บางครงอาจมความคด ซงเกดจากการใชสตปญญาใครครวญเกยวกบสงทเกดขนนนดวย

169

ตวอยางการอานวเคราะหขอความลกษณะการสอขอเทจจรง เนอความการรายงานขาวจากหนงสอพมพเดลนวส เรองผอ.โรงเรยนเปนลมบาหมขบรถ

พงชนนกเรยนตายสยอง 4 ศพ เมอวนท 11 มถนายน 2557 ดงตอไปน ผอ.โรงเรยนวย 57 ป ขบรถปาเจโรมารวมงานวทยาศาสตร โรคประจาตวกาเรบ เกดเปน

ลมบาหมจนรางชกเกรงหมดสต ควบคมพวงมาลยไมอย พงกวาดเดกนกเรยนชน ป.4 ร.ร.หนองบววทยายน เศราใจดบ 4 ราย เจบอกเพยบ

เหตสลดครงนเกดขนเมอเวลา 09.30 น. วนท 11 ม.ย. พ.ต.ต.กตตพล สมสทธ สวส.สภ.เมองหนองบวลาภ รบแจงจากเจาหนาทรกษาความปลอดภยของโรงเรยนหนองบวพทยาคาร อ.เมอง จ.หนองบวลาภ วามเหตรถมตซมซ ปาเจโร สดา ทะเบยน กข 9422 หนองบวลาภ ขบชนเดกนกเรยนจนบาดเจบหลายราย จงรบรดไปตรวจสอบพรอมหนวยกชพ พบทเกดเหตอยภายในโรงเรยนโรงเรยนดงกลาว โดยอยในสภาวะชลมนวนวาย เนองจากบรรดาครและนกเรยนตางตนตระหนกกบเหตการณทเกดขน จากการตรวจสอบทพนถนนของโรงเรยนพบบรรดาเดกนกเรยนถกรถชนจนลมระเนระนาดจานวนมาก ซงมบาดแผลมากนอยคละเคากนไป ในจานวนนม 4 รายทแนนงกองกบพน เจาหนาทกภยจงตอรบนาตวทงหมดนาสง รพ.ใกลเคยงอยางเรงดวน แตเนองจากมอาการสาหสมากเกนไปทาใหเดกนกเรยนทง 4 รายขาดใจตายอยางนาหดหใจ โดยทงหมดเปนนกเรยนชน ป.4 ของ ร.ร.หนองบววทยายน ทราบชอตอมาคอ ด.ช.ไกรศร จนทอตสาห ด.ญ.ขวญชวา ยงวงษ ด.ญ.วลาวรรณ อประ และด.ญ.สจตรา อาจวชย สวนผบาดเจบนนมประมาณ 10 ราย ตองปฐมพยาบาลและดอาการอยางใกลชด

ขณะเดยวกน เจาหนาทพบรถปาเจโรคนทกอเหต อยในสภาพไถลออกมาจากประตโรงเรยนกอนจะพงขวางถนนหนาไปชนอยกบตนไมบนเกาะกลางจนพงเสยหาย จากการตรวจสอบทเบาะคนขบพบ นายบวลา โงะบดดา อาย 57 ป ผอานวยการเชยวชาญ (ระดบ 9) ร.ร.บานวงนาขาวชนปถมภ จ.หนองบวลาภ นงหมดสตอย จงรบนาตวออกมาสง รพ.เชนกน

สอบสวนทราบวา กอนเกดเหตภายในโรงเรยนดงกลาวกาลงมการจดนทรรศการเกยวกบงานวทยาศาสตรชอ “คาราวานวทยาศาสตร เปดโลกทศนและสรางมมมองใหม” โดยมครและนกเรยนจากดรงเรยนอนตางเดนทางมารวมกจกรรมจานวนมาก โดยในขณะทครและนกเรยนจาก ร.ร.หนองบววทยายน กาลงเดนตอแถวชมนทรรศการอยนน สงไมคาดฝนกเกดขนเมอ นายบวลา ซงเปน ผอ.โรงเรยนบานวงนาขาวชนปถมภ ทกาลงขบรถมารวมชมงานครงนดวย ไดเกดมอาการเปนลมบาหมขนอยางฉบพลนจนรางกายชกเกรงขนมา ทาใหไมสามารถควบคมรถได เปนเหตใหรถพงเขาชนกลมนกเรยนเขาอยางจงจนลมเกลอน กระทงรถพงผานถนนไปชนตนไมในทสด

(เดลนวส ฉบบท 23,619 วนท 12 ม.ย. 2557)

170

ลกษณะของสารขางตน สามารถนามาวเคราะหตามแนวการอานเชงวเคราะห คอ “มลกษณะตรงไปตรงมา ไมมเลหเหลยมหรอเลนลนหรอสานวนหรออยางใด ททาใหผอานไดความจรงมากทสด ทาใหผอานทราบขาวไดโดยละเอยดทกดานทกแงทกมมของเหตการณทเกดขน เปรยบ เสมอนวาผอานหนงสอพมพฉบบนไดไปดขาวดวยตนเองยงทเกดเหตทเดยว และไดทราบรายละเอยดตางๆ อยางจะแจงดวยตวของตวเอง ไมตองมใครมาบอกเลาอกใหเปลองเวลา อยางนเรยกวา เปนการเสนอขาวอยางตรงไปตรงมา”

3. การอานตความ การอานตความถอเปนทกษะการอานทสงขนมาอกระดบหนง ในกรณน พทยา ลมมณ

(2537 : 3) ไดใหความหมายของการอานตความวา “การอานตความเปนศลปะการอานขนสง ทแสดงถงความสามารถของผอานในการเขาใจเนอหาสาระ เจตนาและนาเสยงของผเขยนทปรากฏในงานเขยน ทงยงสามารถแสดงความคดเหนสบเนองเกยวกบเรองทอานนนอยางคมคายลกซง”

สวนสนท สตโยภาส (2542 : 165) กลาววา “การอานตความเปนการอานเพอหาความหมายทซอนเรนหรอความหมายทแทจรงของสาร โดยพจารณาขอความทผเขยนมเจตนาใหผอานเกดความคดหรอรสกอะไรนอกเหนอไปจากการรเรอง”

ดงนน จงกลาวไดวา การอานตความหมายถงการอานอยางมวจารณญาณ ซงผอานตองรจกใชความร สตปญญาทาความเขาใจในทก ๆ องคาพยพของเรองทอานอยางทะลปรโปรง ดงทหลายคนพดวา “อานเพอหาความหมายทซอนอยระหวางบรรทด” นนเอง

ตวอยางการอานตความ “สองคนยลตามชอง คนหนงมองเหนโคลนตม อกคนตาแหลมคม มองเหนดาวอยพราวพราย”

ก.ตความดานเนอหา มคนสองคนมองเขาไปตามชอง คนหนงมองเหนโคลนตม อกคนหนงมองเหนดวงดาวมากมาย

ข. ตความดานน าเสยง คนสองคนอยในสถานการณเดยวกน หรอมองเหนสงเดยวกน ในขณะทคนหนงเหนวาสงนนไมมประโยชน ไมมคณคา แตอกคนหนงมองเหนชองทางทจะนาสงนนมาใชประโยชน สรางคณคาและความสาเรจใหแกตนได

ตวอยางการตความส านวน ตานาพรกละลายแมนา ก. ตความตามเนอหา นาพรกทเราโขลกไดนนมปรมาณนอยมากเมอเทยบกบปรมาณ

ของนาใน แมนา ฉะนนถาหากนานาพรกทเราโขลกนนไปเทลงในแมนากยอมจะเปน การสญเปลาเพราะจะไมสงผลอนใดกบแมนานนเลย

171

ข. ตความดานน าเสยง เตอนใหรจกประมาณตนวาจะทาอะไรกควรดใหเหมาะสมวาผลทจะไดรบ นนคมคาหรอไม ตวอยางการตความขอความ

“กลนหอมของดอกไม ทวนลมขนไปไมได ไมวาจะเปนกลนจนทน กลนกฤษณา หรอกลนมะลวลย แตกลนคณงามความดของคน ยอมหอมหวนทวนลมขนไปได และยอมหอมฟงๆ ไปทวทกทศ”

ก. ตความดานเนอหา กลนหอมแหงคณงามความดของคนนน หอมยงกวากลนดอกไมและกลนของหอมใด ๆ

ข. ตความดานน าเสยง ความดนนเปนสงทควรทา

บดนพฒนาการของสงคมมนษยเตบโตรวดเรวจนนาเปนหวง โรงเรยนซงควรเปนสถาบนบมเพาะใหคนเปนคนดของสงคมนน กลบกลายเปนแหลงทสะสมความไมชอบมาพากลใหกบสงคมทงในลกษณะทตงใจและไมตงใจ ผคนพากนเหอเอาลกเลกๆของตนเองไปเขาเรยนในโรงเรยนทเหมากนเอาเองวาเปนสถาบนทมชอเสยง ผปกครองจานวนมากยอมควกเงนกอนโตเปนคาแปะเจยะเพยงเพอใหลกของตนมโอกาสเขาไปชคออยในสถานศกษาชอดงโดยลมนกถงความเปนจรงไปวา การเอากรวดไปเขาเครองเจยระไนเพชรนนไมอาจทาใหกรวดกอนนนกลายเปนเพชรทมราคา แตในทางกลบกน เพชรทตกอยในตมเมอมคนตาถงมฝมอหยบมาเจยระไน เพชรนนกเปลงแสงแวววามได ก. ตความดานเนอหา ความไมถกตองของการกระทาของโรงเรยนบางแหง ทพอแมผปกครองตองเสยเงนคาแปะเจยะ(เงนกนเปลา ) เพอใหลกไดเขาเรยนในโรงเรยนทมชอเสยง ข. ตความดานน าเสยง นาเสยง เสยดสวาเปรยบเปรยถงการจะเปนคนดหรอคนเกงจะตองดและเกงดวยตวของตนเอง ไมใชเขาไปเรยนเพราะใชเงนแตไมไดใชความสามารถของตนเอง คณสมบตของนกอานทด การทจะเปนนกอานทดไดนนควรสรางเสรมและฝกตนเองใหมคณสมบตดงตอไปน 1. รจกเลอกอานหนงสอทใหประโยชน ไมโนมนาวหรอชกจงผอานใหกระทาผดหรอเขาใจผด 2. ตองมสมาธในการอาน คอ มความอดทนและความตงใจในการอานไดเปนเวลานานๆไมใสใจตอสงอนหรอเสยงรบกวนรอบๆ ดาน 3. ตองรจกจบประเดนสาคญของเรองทอานไดโดยตลอดและถกตองรวดเรว

172

4. มความพรอมในการอาน คอพรอมทางอารมณและจนตนาการ ความพรอมทางสขภาพรางกาย และสายตา ตลอดจนความพรอมทางดานภาษา 5. มความรพนฐาน หรอประสบการณทเกยวกบเรองทอานพอสมควร 6. รจกตงจดมงหมายในการอานแตละครงและพยายามอานใหบรรลจดมงหมายทไดตงไว 7. รจกใชสวนประกอบตางๆของหนงสอ เชน คานา สารบญ บรรณานกรม ภาคผนวก อภธานศพท ฯลฯ ใหเปนประโยชนในการอานหนงสอ 8. รจกจดบนทกยอไวเพอชวยความจา และนามาใชอางองในโอกาสทจาเปน เชน ถอยคาทคมคาย แนวคดสะกดเตอนใจ หรอขอมลใหมๆทนสมย เปนตน ขอบกพรองในการอาน

ขอบกพรองในการอานมดงตอไปน 1. อานออกเสยงไมชดเจน เชน ออก ร ล และเสยงควบกลาไมชดหรอไมไดเลย ทาให

ความหมายเปลยนไป 2. อานเวนวรรคไมถกท การเวนวรรคตอนผดททาใหความหมายผดเพยนไปจากทตองการ

เชนความวา “ไมมอะไรเหมอนเดม” ถาอานวา “ไมมอะไร เหมอนเดม” ความหมายวา เดมไมมอะไร เดยวนกไมมอะไร” แตถาอานวา “ไมมอะไรเหมอนเดม” หมายความวา แตกอนเปนอยางหนงเดยวนผดไปจากเดมหมดไมหลงเหลอของเดม

3. อานไมถกหลกการอาน ซงเปนปญหาอยางมากแกผอาน เพราะหลกเกณฑกบความนยมในบางคา ไมเหมอนกนทาใหเกดความสบสนได เชน อาสาฬหบชา ควรอาน อา – สาน – หะ – บ – ชา ไมใช อา – สาน – ละ – หะ – บ – ชา

4. อานเครองหมายตางๆ ผด เชนฯ ไปยาลนอย หมายความวา ละ ถาเขยนไวหลงคา ควรอานใหเตม เชน นอมเกลาฯ อานวานอมเกลานอมกระหมอม % ค ค หนง

5. ไมมจดมงหมายในการอาน อาจทาใหการอานสะเปะสะปะ อยางไมมหลก 6. ไมมสมาธในการอาน อาจเนองมาจากความกงวล ความไมพรอมของรางกาย 7. อานผดเพราะขาดความรในการอาน เชน อานคาสมาส อานคาศพทตางๆ 8. อานผด อานตก อานเตม อานตตว เพราะขาดความระมดระวง 9. อานโดยใชเสยงหนกเบา ไมถกตอง ซงทาใหความหมายผดไป 10. อานแลวจบใจความไมไดหรอไดเปนบางสวน เพราะเรองทอานยากหรอยาวเกนไป

173

11. อานแลวไมสามารถวเคราะหไดวาอะไรเปนขอเทจจรง อะไรเปนขอคดเหน ไมสามารถตดสนไดวาสงใดควรเชอ สงใดไมควรเชอ เพราะขาดวจารณญาณในการอาน

12. อานแลวไมสามารถแสดงความคดเหนได 13. ขาดความสนใจในการอาน ไมชอบอาน

การอานในชวตประจ าวน การอานหนงสอมบทบาทสาคญในชวตประจาวนของเราเปนอยางมาก อาจกลาวไดวา ไมวาจะเปนทางดานการศกษาเลาเรยน การประกอบอาชพ ดานบคลกภาพ นนทนาการและดานพฒนาสงคมและประเทศชาต ถงจะมสอมวลชนอน เชน วทยกระจายเสยง โทรทศน ทเสนอขาวสารตาง ๆ ไดรวดเรวและทนตอเหตการณ คนเรากตองอานหนงสออยนนเองเพราะวาใหรายละเอยดตาง ๆ ไดมากกวา การอานมบทบาทสาคญในชวตประจาวน สรปไดดงน

1. บทบาทดานการศกษา การเรยนในระดบอดมศกษา นสตจะตองศกษาจากตารบตาราทมอยในหองสมดเปนสวน

ใหญซงตองใชการอานเปนประจา ผทอานมากยอมไดเปรยบกวาผทอานนอย และผทอานเกงยอมอานหนงสอไดรวดเรวสามารถเขาใจเรองราวทอานจบใจความไดถกตองแมนยา รจกวธอานหนงสอวาเลมไหนควรใชวธอานอยางไร สามารถประเมนผลจากสงทตนอานรวมทงมวจารณญาณในการอานสามารถวจารณได ดงนน ผทอานเปนเทานนจงจะสามารถไดรบความรและประสบผลสาเรจในการศกษาเลาเรยน

2. บทบาทดานอาชพ การอานผกพนอยกบบคคลทกอาชพทมงหวงความเจรญกาวหนาเพราะผประกอบอาชพทด

นนจาเปนตองขวนขวายหาความรเพอเพมพนปรบปรงสมรรถภาพในการทางานของตนอยเสมอทงนกเนองจากวาการงานทกชนดกตองมการแขงขนกนอยตลอดเวลาบคคลทพยายามกาวไปขางหนาเทานนจงจะมชยในการแขงขนบคคลทฉลาดและยดหนงสอเปนหลกโดยการอานหนงสอทเกยวกบอาชพนน ๆ ยอมทาใหบคคลเหลานนมความรกวางขวางและประสบผลสาเรจในการประกอบอาชพของตนเองไดอยางมความสข

174

3. บทบาทดานการปรบปรงบคลกภาพ สภาพสงคมในสมยน มความยงยากสลบซบซอนและมปญหาของสงคมมากมายจนทาใ ห

คนบางคนประสบชะตากรรมทนาสงสารอยางยง เปนตนวาไมอยากสมาคมกบใคร ๆ เพราะคดวาตนเองมปมดอย บางคนไมกลาเผชญหนากบปญหาไมกลารวมกจกรรมทางดานสงคมกบเพอนฝง กลายเปนคนเหงาหงอย ถาหากบคคลผมปญหาดงกลาว ไดกลบมาสนใจในการอานหนงสอประเภทสงคมศาสตร จรยศาสตร จตวทยา การตอบและแกไขปญหาชวต กจะทาใหสขภาพจตดขน และยงจะชวยใหรจกวธการวางตวไดอยางเหมาะสม และสอดคลองกบสภาพแวดลอมของสงคมนน ๆ อยางมความสขทาใหเปนคนมองโลกในแงดเสมอ

4. บทบาทดานนนทนาการ ในปจจบนนการเสาะแสวงหาความบนเทงเรงรมยเปนไปไดโดยงายและมหลายรปแบบ

เชน การดภาพยนตร โทรทศน และการฟงเพลง เปนตน แตมอกแบบหนงทเปนการพกผอนทดทสด นนคอ การอานหนงสอ อาจจะเปนหนงสอโบราณคดกวนพนธ สารคด นวนยาย หนงสอพมพรายวน นอกจากจะทาใหผอานไดรบความรความบนเทงแลว ยงจะเปนทกษะฝกการอานอกดวย

5. บทบาทดานพฒนาสงคมและพฒนาประเทศ การพฒนาประเทศจะประสบผลสาเรจไดนน ประเดนสาคญอยทการพฒนาทรพยากร

มนษยเปนเบองตน กลาวคอ ใหประชาชนมการศกษา เปนผรหนงสอในระดบทพอจะเปนพนฐานในการพฒนาคณภาพชวตของตนเองและการพฒนาประเทศตอไปทงนเพราะการทประชากรเปนผรหนงสอและมนสยรกการอานยอมจะมสวนสาคญในการสงเสรมใหชวตของคนเราประสบความสาเรจอยางสมบรณ ทงในดานเศรษฐกจสงคมและความเปนอย ซงมผลตอการพฒนาตนเอง พฒนาสงคม และพฒนาประเทศชาตในทสด วธฝกฝนและพฒนาทกษะการอาน การอานเปนสงททาไดไมยาก แตคนเปนจานวนมากไมคอยรกการอาน ดงนน ผทจะไดชอวาเปนนกการอานทด ควรมวธฝกฝนและพฒนาการอาน ดงน

1. สรางนสยในการอานงายๆ คอ เรมจากการหาหนงสอ ทตนเองชอบ หรอ สนใจมาเปน ตวเรมตน เชน นตยสารดารา นวนยายเดก หนงสอพมพ วารสารทองเทยว นตยสารกฬา เปนตน รวมถงเวบไซตขอมลหรอบทความตางๆ ทมเนอหาทตนสนใจ เพราะหากเราเรมจากสงทตนเองรกชอบเปนพเศษ จะทาใหอยากอานและทนอานไดนาน

175

2. เมอเรมตนฝกนสยการอาน จะพบวาตนเองอานไดไมเรวนก ตองคอยๆ พฒนาจาก การอานบอยๆ โดยฝกตนเองใหอานทละประโยค ไมใชทละคา และอานรวดเดยวจนจบยอหนา

3. คอยๆ อานวนละเลกละนอยกอนนอน เชน อานเปนเวลา 15 -30 นาท กอนนอนทกคน จนตดเปนนสย

4. พฒนานสยรกการอานมาสจดท มหนงสอตดตว ตดรถ หรอ ตดกระเปา ไวตลอดเวลา เมอไหรทมเวลาวาง หรอ กาลงนงรออะไรกตาม กหยบหนงสอขนมาอานทกครงไป

5. หลงจากไดอานหนงสอทตนเองสนใจเปนหลกไดระยะหนงแลว กลองอานหนงสอ แนวอน เพอขยายขอบเขตความรของตนเองใหกวางขวางยงๆ ขนไป

6. ทกครงทอานหนงสอจบ ควรตองทบทวนดสารบญ อกรอบเพอใหเกดความคดรวบยอด วา โดยรวมแลว หนงสอเลมนนพดถงเรองอะไรบาง และ ทสาคญทสดคอ มประเดนใดบางทเราได เรยนรจากหนงสอเลมนนจากทไมเคยรมากอน

7. ทดลองนาความรทไดรบจากหนงสอ ไปปฏบตดในชวตประจาวน เชน หากอานเกยวกบ สถานททองเทยว กลองหาโอกาสไปเทยวสถานทนนๆ ด หากอานเกยวกบการออกกาลงกาย กเรมออกกาลงกายตามคาแนะนาในหนงสอด เหลานเปนตวอยางของการนาความรไปปฏบตจรง จะทาใหรสกสนกกบการอานมากขน เพราะรสกวาอานแลวไดนาไปใชจรง

8. เมอเกดปญหาใดๆขนในชวต ใหเรมตนจากการเขารานหนงสอ เขาหองสมด หรอ เขาอนเตอรเนต คนหาดซวามใครเคยเขยนเกยวกบปญหาเดยวกบทเรากาลงพบเจอมากอนหรอไม

9. บนทกผลการอานทกครง ตงแตทมาของหนงสอ สาระสาคญของเรอง ความคดเหนของผอาน ฯลฯ

สรปไดวา การจะเปนนกอานทดนนจะตองพยายามสรางนสยตนเองใหรกการอาน โดยพยายามอานหนงสอทกประเภททจะใหประโยชนและอานบอยๆ จนเกดเปนนสย ฝกฝนการอานหนงสอใหรวดเรวและจบใจความใหได รวมทงมจดมงหมายในการอาน และบนทกผลการอานทกครง

176

ค าถามทายบท 1. การอานสาคญตอชวตความเปนอยและการเรยนรของมนษยอยางไร ทาไมรฐบาลตองประกาศใหการอานของคนไทยเปนวาระแหงชาต อธบายพรอมยกตวอยางประกอบ 2. การอานตองประกอบดวยกระบวนการอยางไร อธบายแตละขนตอนใหชดเจน 3. นกศกษาใชการอานชนดใดมากทสด ทาไมจงตองใชการอานประเภทนนดวย อธบาย 4. มนษยทกคนไมสามารถเรยนรสงตางๆ จากการอานไดเทากน ทเปนเชนนนเพราะมอะไรเปนสาเหตสาคญ 5. นกศกษาสามารถฝกฝนและพฒนาการอานของตนเองไดหรอไม อธบาย

177

เอกสารอางอง กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.(2535). ความคดสรางสรรค หลกการ ทฤษฎการเรยน การสอน การวดผลประเมนผล. กรงเทพฯ : ครสภา. เกรยงศกด เจรญวงศศกด.(2539).สขวาทะ. กรงเทพฯ : ซคเซสมเดย จากด. คณาจารยภาควชาภาษาไทยเพอการสอสาร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย.

(2541).ภาษาไทยเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : ดอกหญา. คณาจารยมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.(2534).เอกสารประกอบการสอนชดวชาการอาน

ภาษาไทย หนวยท 1-7. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. _______. (2534).เอกสารประกอบการสอนชดวชาการอานภาษาไทย หนวยท 8 - 15. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. คนงนจ ศลรกษ และคณะ.(2555).ภาษาไทยเพอการสอสาร.พมพครงท 2.กรงเทพฯ : สมปชญญะ. เจอ สตะเวทน.(2518).เรองสนตวอยาง. กรงเทพฯ : ศกษาภณฑพานช. ฐะปะนย นาครทรรพและประภาศร สหอาไพ.(2520).ภาษาไทยส าหรบคร. กรงเทพฯ :

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ณฏฐพงษ เจรญทพย.(2539). ทางเลอกในการพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรแนวคด

และแนวปฏบต. กรงเทพฯ : ดวงกมล. ทพวรรณ หอมพล.(2538).เทคนคการคนควาหาขอมล. กรงเทพฯ : วงอกษร. นภดล จนทรเพญ.(2535).การใชภาษาไทย. กรงเทพฯ : ตนออ จากด. นภาลย สวรรณธาดา.(2526).ความรเบองตนเกยวกบภาษาศาสตร. เอกสารการสอนชดวชา ภาษาไทย 3.กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2526. เปลอง ณ นคร. (2541).ศลปะแหงการประพนธ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ขาวฟาง. ผะอบ โปษะกฤษณะ.(2538).ลกษณะเฉพาะของภาษาไทย. กรงเทพฯ : สานกพมพรวมสาสน. พทยา ลมมณ.(2537).การอานตความ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. ภาณ อตตโสภณ.(2541). เอกสารประกอบการสอนศลปะการอานออกเสยง. พมพครงท 2.

ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏเชยงราย. มาล บญศรพนธ.(2534).หลกการท าหนงสอพมพเบองตน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : สานกพมพ

ประกายพรก. ยพร แสงทกษณ.(2538).วรรณกรรมปจจบน. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : ครสภา.

178

ราชบณฑตยสถาน.(2542).พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525.กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

รนฤทย สจจพนธ.(2526).วรรณกรรมปจจบน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : ภาควชาภาษาไทยและ ภาษาตะวนออก คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง. เรองเดช จนทรคร.(2544). ชอปารชาต 2001. กรงเทพฯ : ดอกหญา. วทย ศวะศรยานนท.(2541).วรรณคดและวรรณคดวจารณ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ธรรมชาต. สนน ปทมะทน.(2535).ภาษาไทยทสอมวลชนใชพลาด. กรงเทพฯ : โอ.เอส พรนตงเฮาส. สนท ตงทว.(2528).ความรและทกษะทางภาษา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. _______. (2529).การใชภาษาเชงปฏบต. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สนท สตโยภาส.(2542).ภาษาไทยเพอการสอสารและสบคน. โครงการตาราวชาการราชภฏเฉลม

พระเกยรต เนองในวโรกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเจรญพระชนมายครบ 6 รอบ. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏเชยงใหม.

สมจต ชวปรชา.(2540).วาทวทยา. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมพร มนตะสต แพงพพฒน. (2534).การอานทวไป. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สมพร มนตะสตร.(2525). สมมนาการใชภาษาไทยปจจบน. กรงเทพฯ : โอเดยน สโตร. _______.(2525).วรรณกรรมไทยปจจบน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สวนต ยมาภยและคณะ. (2531).การรบสาร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. _______. (2531).ภาษาเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สวนต ยมาภยและถรนนท อนวชศรวงศ.(2538).หลกการพดขนพนฐาน. (พมพครงท 7).

กรงเทพฯ : งานสงเสรมการผลตตารา ภาควชาวาทวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สามารถ ศรจานงค.(2544).วฒนธรรมกบภาษา วารสารเกจไทย. คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม : ยนตแอนดโปรเกรสโซลชน. สพรรณ โกศลวฒน.(2530).วรรณกรรม : หลกและวธการ. เชยงใหม : คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. สวล.(นามแฝง).(2538). ถอยค าสรมงคล. กรงเทพฯ : ฟาอภย จากด. เสาวนย สกขาบณฑต.(2534).การเขยนเพอการสอสาร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : แสงดาว. อรณประภา หอมเศรษฐ.(2539).ต าราประกอบวชาภาษาเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

รามคาแหง. อจจมา เกดผลและคณะ.(2535).ภาษาไทย 2. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เอกฉท จารเมธชน.(2537).ภาษาไทยส าหรบคร. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

179

เอกสารอางองออนไลน กองบรรณาธการ.(2544). “e-learning Fever มหาวทยาลยออนไลน.”e-commerce,

33-36. นพรตน รงสรอย.(2544).“วทยาลยนวตกรรมอดมศกษา : เมลดพนธแหงปญญา ยคเรยนร

อยสบาย.” Economy,1(3),39-40. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.(2546).ศนยการศกษาตอเนอง. “e-learning.” สบคนวนท 10 มนาคม

2546, จาก http://www.chulaonline.com/ มหาวทยาลยเชยงใหม.(2546).“e-learning.” สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก http://www.dent.cmu.ac.th/thai/surg/index.php ________. (2546).สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก

http://www.dent.cmu.ac.th/thai/surg/elearn/3/index.html มหาวทยาลยธรรมศาสตร.(2546). “e-learning.” สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก

http://sa.ipied.tu.ac.th/e-learning/index.php มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.(2546). “e-learning.” สบคนวนท 10 มนาคม 2546,

จาก http://www.st.kmutt.ac.th/~s5400211 มหาวทยาลยรามคาแหง.(2546). “e-learning.” สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก http://ram.edu/ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. “e-learning.” สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก

http://www.stou.ac.th/thai/elearning/ สถาบนราชภฏบานสมเดจเจาพระยา.(2546). “e-learning.” สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก http://www.bansomdej.ac.th/html/e_learning_bandej.htm

180

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 6 การเขยน

เนอหาประจ าบท ความหมายของการเขยน ความส าคญของการเขยน จดมงหมายของการเขยน องคประกอบของการเขยน หลกการเขยน ลกษณะการเขยนทด ลกษณะของผเขยนทด การพฒนาทกษะการเขยน การเขยนหนงสอราชการ การเขยนจดหมายสมครงาน การเขยนใบประวตยอ การเขยนรายงาน วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. อธบายรปแบบของการเขยนได 2. เขยนจดหมายราชการไดถกตองตามหลกเกณฑ 3. สามารถเขยนเลาชวประวตไดอยางถกตอง 4. สามารถเขยนยอความไดอยางถกหลกเกณฑการยอความ 5. เขาใจเกยวกบหนงสอราชการและสามารถเขยนหนงสอราชการตามทก าหนดได 6. เขาใจเกยวกบการเขยนจดหมายสมครงานและสามารถเขยนจดหมายสมครงานได วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. ใหนกศกษาท าแบบทดสอบกอนเรยน 2. ใหนกศกษาอภปรายความหมาย ความส าคญ และจดมงหมายของการเขยนได 3. ใหนกศกษาศกษาเอกสารประกอบการสอน

181

4. ใหนกศกษาฝกเขยนในรปตางๆได คอ การเขยนยอความ การเขยนชวประวต การเขยนยอความ และการเขยนหนงสอราชการ 5. ใหนกศกษาฝกการเขยนจดหมายสมครงาน 6. ใหนกศกษาท ากจกรรมแบบฝกหดทายบทเรยน สอการเรยนการสอน 1. แผนใส (เครองฉายขามศรษะ) 2. Microsoft Power Point 3. วดทศน, VCD, DVD 4. เอกสารประกอบการสอน 5. การท าแบบฝกในระบบ E-Learning การวดผลและประเมนผล 1. จากการอภปรายและการแสดงความคดเหนของนกศกษา 2. จากการตอบค าถามของนกศกษา ทงโดยปากเปลาและการเขยนตอบในกระดาษ 3. จากการสงเกตพฤตกรรมและการรวมกจกรรมในชนเรยนของนกศกษา 4. จากการรวมกจกรรมของนกศกษาทงในหองเรยนและนอกหองเรยน 5. จากท ากจกรรมและการตอบค าถามแบบฝกหด

182

บทท 6 การเขยน

การเขยนถอเปนเครองมอส าคญทใชในการสอสาร เพราะการเขยนสามารถเชอมโยง

ความร ความคด และความตองการของผเขยนใหไปสผอานไดโดยตรง ซงถาผอานสามารถ คนหาความหมาย และสามารถตความหรอท าความเขาใจในงานเขยนนน ๆ ไดแลว กยอมจะทราบวตถประสงคของผเขยนอยางถองแทวาตองการจะสอสารอะไรกบตน ดงนน มนษยทกคนจงไมอาจปฏเสธวาการเขยนเปนเครองมอทส าคญในการด าเนนชวต ดงท สนท ตงทว (2529 : 118) แสดงความคดเหนวา “การเขยนเปนเครองมอส าคญทางวฒนธรรมทใชส าหรบถายทอดมรดกทางดานสตปญญา ความร ความคด ความรสกของมนษยและเปนเครองมอในการตดตอสอสารตงแตอดต ปจจบนและอนาคตใหมความตอเนองกน”

สอดคลองกบวาสนา เกตภาค (มปป : 1) ทกลาววา “การเขยนเปนสงส าคญและจ าเปนตอชวต เพราะการเขยนเปนเครองมออนส าคญทจะบนทกหรอถายทอดเรองราวตาง ๆ ทงส าหรบตนเองและ ผอน จดเรมตนของการเขยนอยทความคด เพราะฉะนนประสทธภาพของการเขยนยอมขนอยกบสมรรถภาพทางความคดและความสามารถในเชงภาษา คอใชภาษาใหไดประโยชนตามทตนตองการ” บญยงค เกศเทศ (2539 : บทน า) กลาววา “การจะผลตงานเขยนทดขนไดนน นาจะตองมพนฐานในการใชภาษาทดมากอน และการเขยนกบการใชภาษานนมความสมพนธกนอยางแนนแฟน”

การเขยนโดยทวไปไมวาผใดกสามารถเขยนได แตการทจะเขยนแลวสามารถเรยบเรยงถอยค าใหสละสลวย รจกเลอกสรรประโยคทกอใหเกดภาพพจนไดอยางถกตองสมบรณ และสามารถสอสารกบผอานไดตรงประเดนและกอใหเกดประโยชนตามทตนตองการนนเปนเรองทท าไดยากยง เพราะการเขยนแตละครงผเขยนตองมการเรยบเรยงความคด รจกเลอกถอยค าและประโยคทจะเขยน เพอใหสามารถสอความหมายไดชดเจน ความหมายของการเขยน สมพร มนตะสตร แพงพพฒน (2540 : 3) กลาวถงความหมายของการเขยนวา “การเขยน คอ การสอสารความร ความคด ทศนคต และอารมณเปนตวอกษร” สอดคลองกบ สนท ตง

183

ทว (2528 : 152) กลาววา “การเขยน คอ การแสดงความคด ความรสก และความรซงอยในใจออกมาใหผอนไดรบร โดยวธการใชสญลกษณทเราเรยกวาตวหนงสอหรอตวอกษร เพอใหผอานไดเขาใจเจตนาของผเขยน” สวนสนท สตโยภาส (2541 : 205) นยามความหมายของการเขยนวา “คอการการตดตอสอสารอยางหนงของมนษย ทมนษยพยายามถายทอดความร ความคด ความรสกออกมาเปนลายลกษณอกษร เพอใหผอนอานแลวเขาใจตามทตนตองการ” กลาวโดยสรปกคอ การเขยนหมายถง การทมนษยพยายามถายทอดอารมณ ความร ความรสกนกคดของตนเองเพอใหผอนไดรบร โดยอาศยสญลกษณทเรยกวาตวหนงสอหรอตวอกษรเปนสอกลางในการท าความเขาใจรวมกน ความส าคญของการเขยน

สนท สตโยภาส (2541 : 205-206) กลาวถงความส าคญของการเขยนพอสรปไดวา 1. การเขยนมความส าคญในแงทเปนเครองมอสอสารของมนษย ทมนษยใชในการถายทอดความรสกนกคดและสตปญญาตอกนและกน 2. การเขยนเปนเครองมอในการถายทอดวฒนธรรม อนเปนมรดกดานภมปญญาของมนษย 3. การเขยนชวยเผยแพร กระจายความร ความคดและขาวสารไดอยางกวางไกลและรวดเรว 4. การเขยนเปนการบนทกทางสงคมทใหคณคา อ านวยประโยชนมหาศาลแกชนรนหลง ทงในปจจบนและอนาคต 5. การเขยนสามารถสรางความรกสามคคในมนษยชาตได เมองานเขยนนนมความหมายเพอสรางความเขาใจ สรางความรกเพอมนษย เปนงานเขยนทสรางสรรคสนตสขแกสงคมโลก 6. การเขยนสามารถยดเปนอาชพทส าคญอยางหนงไดในปจจบน 7. การเขยนสามารถท าใหบคคลประสบความส าเรจในชวตได โดยเฉพาะดานการศกษาเลาเรยน สรป คอ การเขยนนนมความส าคญอยางยงตอมวลมนษยชาต เพราะสามารถถายทอดความร ประสบการณ และวฒนธรรมจากมนษยรนหนงไปสอกรนหนง

184

จดมงหมายของการเขยน คณาจารยภาควชาภาษาไทยเพอการสอสาร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย (2541: 137 - 138) และสนท สตโยภาส (2541: 206 - 207) กลาวถงจดประสงคของการเขยนซงสรปได 5 ประการ ดงน 1. การเขยนเพอเลาเรอง คอ การเขยนเพอบอกเลาเรองราว เหตการณหรอประสบการณ ตางๆ ทเกดขนใหผอานไดรบร เชน การเขยนอตชวประวต การเขยนขาว การเขยนสารคด เปนตน 2. การเขยนเพออธบาย คอ การเขยนเพอบอกวธการหรอวธกระท าการสงใดสงหนง เชน การตอนกงมะมวง การท าปยหมก เทคนคการเขยนเรองสน เปนตน 3. การเขยนเพอแสดงความคดเหน เปนการเขยนเพอแสดงความคดเหน ทรรศนะ หรอความเชอของผเขยนทมตอสงใดสงหนง เชน การเมอง การศกษา เศรษฐกจ หรอสงคม ฯลฯ ซงการเขยนประเภทนตองประกอบดวยขอเทจจรงและการแสดงความคดเหนประกอบของผเขยนดวย การเขยนลกษณะนมเชน บทความและบทวจารณ เปนตน 4. การเขยนเพอโฆษณา คอการเขยนเพอโนมนาวจงใจหรอเชญชวนใหผอาน สนใจในสงทเขยนถง รวมทงการแนะน า เชน การเขยนค าโฆษณา ค าขวญ เปนตน วธเขยนเพอโฆษณาควรเขยนใหสน ใชถอยค าคลองจอง มความแปลกใหม เพอใหผอานจดจ าไดรวดเรว 5. การเขยนเพอสรางจนตนาการ คอการเขยนเพอถายทอดอารมณ ความรสก จนตนาการใหผอานเกดความรสกคลอยตามและเหนภาพตามผเขยน เชนการเขยนเรองสน นวนยาย บทละคร กวนพนธ เปนตน วธเขยนเพอสรางจนตนาการ ผเขยนตองเลอกใชถอยค าภาษาอยางประณต ละเอยดลออ ลกซง ใชภาษาทท าใหเกดภาพพจนได สวน บญยงค เกศเทศ (2539 : 3 - 4) ไดเพมเตมจดมงหมายของการเขยนซงนอกเหนอไปจากทกลาวขางตนอก 7 ประการ คอ 1. เขยนเพอปลกใจ เชน เพลง บทความปลกใจใหสามคค ใหโกรธ ใหหลง ใหสงบ ใหตอส ใหถอยหน เปนตน

2. เขยนเพอลอเลยน เสยดส เชน เรองท านองตลกแฝงแงคด เขยนลอเลยนเสยดสดวยภาพหรอถอยค า เปนตน 3. เขยนเพอประกาศแจงความ เชญชวน เชน ประกาศของทางราชการ องคกร บรษท หางราน รวมไปถงการเขยนแจงความลกษณะตาง ๆ ตลอดจนการเขยนบตรเชญเนองในโอกาส ตาง ๆ เปนตน

185

4. เขยนเพอวเคราะห เชน บทวเคราะหวรรณกรรม ภาษา วเคราะหขาว วเคราะหเหตการณ 5. เพอวจารณ เชน การวจารณหนงสอ วจารณวรรณคด ตลอดจนตวละครในวรรณคด วจารณศลปะ วจารณบคคล ปรทศนหนงสอ เปนตน 6. เพอเปนขาว เชน การพาดหวหนงสอพมพ การเสนอขาวประเภทตาง ๆ เปนตน 7. เพอเฉพาะกจ เชน การเขยนประกอบการตน การเขยนจดหมาย การเขยนโทรเลข การเขยนธนาณต การเขยนและการท าหนงสอพมพเปนตน ดงนนจงสรปไดวา จดประสงคของการเขยนนนมอยหลากหลายขนอยกบจดประสงคของผเขยน เชน เขยนเพอเลาเรอง เพออธบาย เพอโฆษณาจงใจ เพอปลกใจ เพอแสดงความคดเหน เพอสรางจนตนาการ เพอยวลอเสยดส เพอประกาศหรอแจงความ เพอวเคราะห เพอวจารณ เขยนเพอใหเกดเปนขาวและเขยนเพอจดประสงคเฉพาะแลวแตกรณ องคประกอบของการเขยน

คณาจารยภาควชาภาษาไทยเพอการสอสาร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย (2541 : 138 - 139) กลาวถงองคประกอบของการเขยนโดยสรปไดวา องคประกอบของการเขยนไดแก เนอหา ภาษา และรปแบบ เนอหา คอ เนอเรองหรอเรองราวทผเขยนตองการใหผอานไดรบทราบ อาจเปนเรองของบคคล เหตการณ สถานท หรออาจเปนขอคดเหน จนตนาการ อารมณ ความรสก ฯลฯ อยางใดอยางหนงหรอหลายอยางประกอบกน ภาษา คอถอยค า ส านวนโวหารตาง ๆ ทใชในการเขยน ซงมทงรปแบบทตรงตามหลกภาษาและตามความนยมของผใชภาษา รปแบบ แบงออกเปน 2 ประเภท คอ รปแบบรอยแกว คอเขยนดวยภาษาทไมมบงคบ ฉนทลกษณ เชน จดหมาย เรยงความ บนทก บทความ ฯลฯ และรปแบบรอยกรอง เปนรปแบบทตองเขยนโดยอาศยศลปะและขอบงคบทางดานฉนทลกษณเปนตวก าหนด ไดแกการเขยนบทกวนพนธประเภทตาง ๆ เปนตน

การเขยนจดเปนการสอสาร ดงนนการเขยนจงตองอาศยองคประกอบเพอปรงแตใหออกมาเปนงานเขยน ซงองคประกอบเหลานนแบงออกได 3 ประการ คอ เนอหาทจะเขยน ภาษาทใชเขยนและกลวธในการเขยน

186

หลกการเขยน สนท ตงทว (2528 : 153) กลาวถงหลกส าคญของการเขยนไวอยางนาสนใจ ซงผฝกฝนการเขยนควรศกษาเพอเปนแนวทางดงน 1. ความรบผดชอบ ผเขยนจะตองมความรบผดชอบในความถกตองของเนอหา แสดงความคดเหนอยางมเหตผล มองเหนปญหาอยางถถวนและลกซง มงใหผอานเกดความรและทรรศนะทดงาม อนลวนแตเปนประโยชนตอผอานทวไป 2. ความประณต ผเขยนตองมความสขมรอบคอบในดานการเสนอเนอหาและดานการใชภาษา พยายามขจดขอบกพรองทงปวงทจะเปนอปสรรคในการสอสารใหหมดสน 3. ความชดเจน ผเขยนจะตองใชค าทมความหมายเดนชด ใชประโยคทไมก ากวมหรอคลมเครอ 4. ความถกตอง ไดแกการใชถอยค าภาษาใหถกตองตามระเบยบของภาษา ถกตองตามความนยม และเหมาะสมกบกาลเทศะ 5. ความเรยบงาย คอการใชค าธรรมดาทเขาใจงาย แตมผลกระทบตอความรสกของผอานมาก 6. ความกระชบ ความกระชบคอการใชค านอย แตสามารถกนความหมายหรอใหความหมายไดกวางไกล ชดเจน มน าหนก 7. ความประทบใจ เกดจากการทผเขยนเลอกใชค าทมความหมาย และสามารถฝงลกลงไปประทบอยในจตใจและความรสกของผอาน 8. ความไพเราะ คอการละเวนการใชถอยค าทไมสภาพ หยาบคาย ไมใชภาษาตลาด หรอแมกระทงภาษาตางประเทศ ทอาจท าใหผอานเกดอาการ “ขดห” ขนมาได สวนบญยงค เกศเทศ (2539 : 6 - 7) กลาววา การเขยนทมลกษณะเฉพาะตว เรยกวา ลลาและทวงท านองเขยนเฉพาะตน ซงอาจเปนท านองทงาย ปานกลาง และสงตามล าดบ ทส าคญตองมหลกเกณฑยดถอบาง เพอบนดาลใหขอเขยนของตนเปนทสนใจ ชวนตดตาม โดยอาจตองพจารณาในเรองตอไปน 1. ความกระชบในลลาทเขยน 2. ความบรสทธของถอยค า 3. ถอยค ามชวตและวญญาณ 4. การคดถอยค าใหม 5. ความงายของถอยค าและประโยค

187

6. ความสมพนธระหวางถอยค ากบถอยค า ถอยค ากบประโยค 7. การยกอทาหรณ 8. การอางค าคม สภาษต ค าพงเพย คตพจน มาสนบสนนถอยค าหรอขอความ 9. การใชถอยค าเปรยบเทยบ เทยบเคยงเพอใหเกดความเดนชด 10. การใชถอยค าแสดงภาพพจน ดงนน เราอาจสรปไดวา หลกการเขยนทดนน นอกจากผเขยนจะตองมความรบผดชอบในสงทตนเองเขยนแลว ความประณต ความชดเจน ความถกตอง ความเรยบงาย ความไพเราะและ ความกระชบในเรองของการใชถอยค าภาษา กมสวนส าคญในอนทจะใหผอานเกดความประทบใจในผลงานเขยนนน ๆ อกดวย ลกษณะของงานเขยนทด ผเขยนจะเขยนงานเขยนไดดนนควรจะไดศกษาลกษณะของงานเขยนทดตามทนกวชาการไดกลาวไว เพอน ามาใชในเวลาทเขยนงานของตนเอง ซงพอจะสรปไดดงน 1. มจดมงหมายในการเขยนทชดเจน ในการเขยนแตละครงผเขยนตองก าหนดจดมงหมายใหแนนอนวาจะเขยนเรองอะไร เพออะไร การก าหนดจดมงหมายทแนนอนและชดเจนของผเขยนจะชวยใหงานเขยนนน ตรงไปสทศทางทตองการไมเปะปะ จนท าใหเรองไมชดเจน สบสนขาดน าหนก 2. มเอกภาพ ในการเขยนแตละครง ผเขยนจะตองวางโครงเรอง และด าเนนการเขยนตามโครงเรองนนอยางเครงครด จะชวยใหเรองมขอบเขตจ ากด มเปาหมายและความหมายทชดเจน ไมถกสงทอยนอกขอบเขตของเรองมาท าใหขาดความเปนเอกภาพไป 3. มสมพนธภาพ คอ การยดอยดวยกน สมพนธภาพเปนคณสมบตทส าคญของงานเขยน เพราะถาหากงานเขยนไมมสมพนธภาพ ผอานยอมจะเขาใจความคดของผเขยนไดยาก การวางโครงเรองจะชวยใหเกดสมพนธภาพ เพราะจะชวยจดระเบยบความคด ความคดไมขาดตอน ไมมความคลมเครอ ไมสบสน และไมมตอนใดทไรผล 4. มความกระจาง การท าใหผอานเขาใจเรองไดตรงกบความตองการของผเขยน ผเขยน จะตองเขยนเรองนนใหกระจางชดเจน ซงกระท าได 2 ประการ คอ ถาจ าเปนตองใชศพทเทคนค หรอ ศพทยากกตองใหค าจ ากดความใหชดเจน และกลาวถงเรองทกเรองอยางมเหตผลโดยขนอยกบขอเทจจรงและการอางอง 5. มรปแบบการเขยนเหมาะสมกบจดมงหมาย และเนอหา งานเขยนโดยทวไปแบงกวาง

188

ตามลกษณะเนอหาออกเปน 2 ประเภท คอ สารคด และบนเทงคด ถางานเขยนใดมงแสดงความร ความคด ความจรงและเหตผล กจดเปนงานเขยนประเภทสารคด หากงานใดมงความเพลดเพลน เปนเรองสมมตขน หรอใชจนตนาการสรางสรรคขน กจดเปนงานเขยนประเภทบนเทงคด ผเขยนตองเลอกรปแบบมาใชใหเหมาะสมกบจดมงหมายและเนอหาทตองการน าเสนอ เนอหาบางอยางอาจเสนอหรอสอไดหลายรปแบบ เชน เรองอบตภย อาจเขยนเปนบทความ ความเรยง ปกณกะ หรออาจเสนอในรปเรองสน บทละคร นวนยาย กได 6. มเนอหาดและรายละเอยดเดนชด ผเขยนทกคนยอมมความตองการใหเรองทตนเขยน มเนอหาดรายละเอยดเดนชด เพอใหไดงานเขยนทผอานยอมรบ แตถาผเขยนขาดขอมล ไมมการศกษา คนควาเพมเตม เนอหาทเขยนกจะออนหรอผดพลาดจากขอเทจจรง รายละเอยดทน ามาเสรมกจะเปนลกษณะธรรมดาไมเดนชด อนมผลใหงานเขยนนน ไมเราความสนใจ และอาจไมชวยผอานไมเขาใจ ประทบใจเทาทควร 7. มจนตนาการทสอดคลองกบเนอหา มนษยมจนตนาการมากบางนอยบางกนทกคน และตางกสนใจใครรจนตนาการของผอน ยงเปนจนตนาการทสนกสนาน ตนเตนเราใจ กยงชอบ จนตนาการจะมสวนในงานเขยนแตละประเภทไมเทากน การใชจนตนาการไมเหมาะสมกจะท าลายลกษณะทดของงานเขยนได เชน งานเขยนประเภทสารคดถาใชจนตนาการมากเกนไปอาจท าใหความนาเชอถอนอยลง หรองานเขยนประเภทบนเทงคดมจนตนาการนอยกจะท าใหเรองจดชด ไมสนก เปนตน 8. มภาษาถกตองเหมาะสม งานเขยนทดตองมความถกตองเหมาะสมในการใชภาษา ตงแตการเขยนค าใหถกตอง เลอกค าใหไดตรงตามความหมายทตองการ รจกการหลากค าคอไมใชค าซ าๆ ในทใกล ๆ กนจนเกดความเบอหนาย การแบงวรรคตอน การเรยงล าดบค าในประโยคถกตองตามต าแหนงหนาท การเขาประโยค การรจกเลอกใชส านวน ค าพงเพย สภาษต ค าคม ใหเหมาะสมสอดคลองกบ เนอหา การรจกเลอกใชระดบภาษาใหเหมาะสมกบประเภทและจดมงหมายของงานเขยน 9. มความนาพอใจชวนตดตาม งานเขยนทมคณลกษณะดงทกลาวมาแลวนน ยอมเปนงานเขยนทนาเชอถอ อาจถอไดวาเปนงานเขยนทดได แตอาจไมชวนใหตดตามกได การทจะสอความคดไดดนนตองท าใหผอานสนใจ พอใจ ประทบใจ การเขยนทดมประสทธภาพจะตองประกอบดวยความตงใจ ความสนใจ ความปรารถนา และการกระท า กลาวคอ ตองเรยกความตงใจจากผอานแลวตองท าใหผอานสนใจ เพอวาจะไดอยากอาน และบางทอาจจะท าใหเกดการกระท าตามมาคอเหนดวยหรอไมเหนดวย

189

ลกษณะของผเขยนทด ลกษณะหรอคณสมบตทดของผเขยน สรปไดดงน 1. เปนผทมความตองการทจะเขยน ซงเปนแรงผลกดนทจะถายทอด ความคด ความร ความตองการ และเรองราวตางๆ ออกมาเปนตวหนงสอหรอสญลกษณ 2. เปนผทรจดมงหมายของการเขยน ผเขยนตองรจดมงหมายในการเขยนแตละครงอยาง ชดเจนวาตองการเขยนเรองอะไร เพอจดประสงคใด การตงจดมงหมายในการเขยนไวอยางชดเจนนน จะชวยเปนแนวทางไมใหผเขยนสบสน หรอเขยนออกนอกลนอกทางไป 3. เปนผทมประสบการณชวตมาก ไมวาจะเปนความสข ความทกข ความรก ความเกลยดชง หรอความผดหวง ยอมเขาใจถงสงเหลานไดดกวาผทไมมประสบการณโดยตรง 4. เปนผทมความรเกยวกบเรองทจะเขยนเปนอยางด การเขยนเรองใดกตามผเขยนควรมความรเกยวกบเรองนนๆ เปนอยางด ถาผเขยนยงบกพรองอยกควรรวบรวมคนควาหาความรเกยวกบขอมลทจะเขยนใหละเอยดครบถวน โดยอาจจะหาไดจากการอาน การฟง การสนทนา สอบถาม สงเกต ทดลอง ฯลฯ ผเขยนเรองทตนรแจงเหนจรง งานเขยนจะออกมานาสนใจ มน าหนก และมเหตผลนาเชอถอ 5. เปนผทมความรเกยวกบรปแบบของงานเขยนแตละประเภท เพอทจะไดน าเอาความร นนไปไวพจารณาเลอกเรองทจะเสนอใหเหมาะสมกบรปแบบ โอกาส และบคคลทตองการสอสาร ไดเปนอยางด 6. เปนผทมจตใจสง มองโลกในแงด ซงสงเหลานมกปรากฏสะทอนอยในงานเขยน ท าใหงานเขยนนนมสวนชวยยกระดบจตใจของคนอานใหสงขนได 7. เปนผทมความสามารถในการใชภาษา รจกเลอกใชค าไดถกตองเหมาะสม รจกผกประโยคเขยนขอความ เรยงล าดบความคดตลอดจนรจกใชส านวนโวหารตางๆ เหมาะสมกบเรองราว จดมงหมาย โอกาส และรปแบบของงานเขยนนนๆ 8. เปนผทมความสงเกต ผเขยนตองเปนคนชางสงเกต หมนคดใครครวญพจารณาเรองราวหรอเหตการณตางๆทไดพบเหน แลวน ามาบนทกจดจ าเอาไว เมอตองการน าสงดงกลาวมาเปนขอมลในการเขยนกสามารถหยบมาใชไดทนท 9. เปนผทศกษางานเขยนของบคคลอนอยเปนนจ โดยสงเกตหรอพจารณาเกยวกบเนอเรองการใชภาษา กลวธ และรปแบบในการเขยนของบคคลตางๆ พยายามหาใหพบสวนทด สวนบกพรอง ของงานเขยนแตละขน แลวน ามาเปนแบบอยาง ในการฝกหรอปรบปรงแกไขการเขยนของตนตอไป

190

การพฒนาทกษะการเขยน ทกษะการเขยนเปนทกษะทผฝกฝนสามารถพฒนาจนเกดเกดความช านาญได ซงในเรองน สนท สตโยภาส (2542 : 207-208) ไดใหขอทควรศกษาเปนขนตอนไว 3 ขน โดยสรปไดดงน 1. ขนกอนเขยน เปนขนเรมแรกทผเขยนคดจะเขยน และเมอคดวาจะเขยนอะไรแลว ผเขยนควรเตรยมการกอนทจะเขยนเกยวกบเรองนน ๆ ดงตอไปน 1.1 ศกษารปแบบและหลงการเขยนงานประเภทนน ๆ กอน 1.2 คนควาหาขอมลทใชในการเขยน 1.3 เขยนโครงเรองคราวๆ ของเรองทจะเขยนไวกอน 2. ขนลงมอเขยน หลงจากทไดเตรยมการตางๆ ในขนท 1 พรอมแลว กเรมลงมอเขยนเรองทจะเขยนได ซงในขนท 2 น ผเขยนควรน าโครงเรองทวางไวมาเขยนขยายใหเปนเรองเปนราว ใหมเนอหา ใจความ รปแบบทสมบรณ อาจมการยกตวอยางประกอบเพอใหนาเชอถอดวยกได 3. ขนหลงเขยน คอ การตรวจทานดวยการอานหลาย ครง เพอคนหาขอผดพลาดทอาจเกดขน เชน ใชค าผด ไมเหมาะสม วรรคตอนผด ประโยคไมสมบรณ ซงในขนนจะเปนการแกไขใหงานเขยนมความถกตองสมบรณมากทสด การเขยนหนงสอราชการ 1. ความหมายของหนงสอราชการ ตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยงานสารบรรณ พ.ศ. 2526 ก าหนดความหมายของหนงสอราชการวาหมายถงเอกสารทเปนหลกฐานในราชการ ไดแก 1. หนงสอทมไปมาระหวางสวนราชการ เชน หนงสอจากกระทรวงการคลงมไปถงกระทรวงสาธารณสข 2. หนงสอทสวนราชการมไปถงบคคลภายนอกหรอหนวยงานอน ซงไมใชสวนราชการหรอมไปถงบคคลภายนอก เชน หนงสอจากกระทรวงคมนาคมมไปถงบรษทหนมสาวทวร หรอมไปถงนายมานะ รกเรยน เปนตน 3. หนงสอทหนวยงานอนใด ซงไมใชสวนราชการหรอบคคลภายนอกมมาถงสวนราชการ เชน หนงสอจากสมาคมสตรชาวนาไทยมมาถงกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนตน 4. เอกสารททางราชการจดท าขนเพอเปนหลกฐานในราชการ เชน บนทก สงตพมพ รายงานประจ าป ใบเสรจรบเงน

191

5. เอกสารททางราชการจดท าขนตามกฎหมาย ระเบยบหรอขอบงคบ เชน ระเบยบกระทรวงอตสาหกรรม โฉนดทดน บตรเลอกตงเปนตน 2. ประเภทของหนงสอราชการ หนงสอราชการม 6 ประเภท คอ

1. หนงสอภายนอก 2. หนงสอภายใน 3. หนงสอประทบตราแทนการลงชอ 4. หนงสอสงการ 5. หนงสอประชาสมพนธ 6. หนงสอทเจาหนาทท าขนหรอรบไวเปนหลกฐานในราชการ

2.1 หนงสอภายนอก หนงสอภายนอก คอ หนงสอตดตอราชการทเปนแบบพธ ใชตดตอระหวางสวน

ราชการดวยกนหรอจากสวนราชการไปยงหนวยงานอนทมใชสวนราชการ หรอมไปถงบคคลภายนอก ใชกระดาษตราครฑ มสวนประกอบ ดงน ท ใหลงรหสตวพยญชนะ และเลขประจ าของเจาของเรอง ทบเลขทะเบยนหนงสอสง ซงเปนเจาของหนงสอนน และโดยปกตใหลงทตงไวดวย สวนราชการ เจาของหนงสอใหลงชอสวนราชการ สถานทราชการ หรอ คณะกรรมการ ซงเปนเจาของหนงสอนน และโดยปกตใหลงทตงไวดวย วน เดอน ป ใหลงตวเลขของวนท ชอเตมของเดอน และตวเลขของปพทธศกราชท ออกหนงสอ เรอง ใหลงเรองยอทเปนใจความสนทสดของหนงสอฉบบนน ในกรณทเปนหนงสอ ตอเนองโดยปกตใหลงเรองของหนงสอฉบบเดม ค าขนตน ใหใชค าขนตนตามมาตรฐานของผรบหนงสอ ค าสรรพนาม และค าลงทาย กเชนกน แลวลงต าแหนงของผทหนงสอนนมถงหรอชอบคคลในกรณทมถงตวบคคล อางถง (ถาม) ใหอางถงหนงสอทเคยมตดตอกนเฉพาะหนงสอทสวนราชการผรบ หนงสอไดรบมากอนแลว จะจากสวนราชการใดกตาม โดยใหลงชอสวนราชการเจาของหนงสอ และเลขทหนงสอ วนท เดอน ปพทธศกราชของหนงสอนน การอางถง ใหอางถงหนงสอฉบบ

192

สดทายทตดตอกนเพยงฉบบเดยว เวนแตมเรองอนทเปนสาระส าคญตองน ามาพจารณา จงอางถงหนงสอฉบบอน ๆ ทเกยวกบเรองนนโดยเฉพาะใหทราบดวย สงทสงมาดวย (ถาม) ใหลงชอสงของ เอกสาร หรอบรรณสารทสงไปพรอมกบ หนงสอนน ในกรณทไมสามารถสงไปในซองเดยวกนไดใหแจงดวยวาสงไปทางใด ขอความ ใหลงสาระส าคญของเรองใหชดเจนและเขาใจงาย หากมความประสงคหลายประการใหแยกเปนขอ ๆ ค าลงทาย ใหใชค าลงทายตามฐานะของผรบหนงสอ ตามตารางการใชค าขนตน สรรพนาม และค าลงทายทก าหนดไว (ยกเวนกรณน ากระแสพระบรมราชโองการไปยงผใดไมตองมค าลงทายในหนงสอ) ลงชอ ใหลงลายมอชอเจาของหนงสอ และใหพมพชอเตมของเจาของลายมอชอไวใต ลายมอชอ ต าแหนง ใหลงต าแหนงของเจาของหนงสอ สวนราชการเจาของเรอง ใหลงชอสวนราชการเจาของเรองหรอหนวยงานทออกหนงสอ ถาสวนราชการทออกหนงสออยในระดบกระทรวงหรอทบวง ลงชอสวนราชการเจาของเรองทงระดบกรม และกอง ถาสวนราชการทออกหนงสออยในระดบกรมลงมา ลงชอสวนราชการเจาของเรองเพยงระดบกองหรอหนวยงานทรบผดชอบ

โทร. ใหลงหมายเลขโทรศพทของสวนราชการเจาของเรอง หรอหนวยงานทออกหนงสอ และหมายเลขภายในตสาขา (ถาม) ไวดวย

ส าเนาสง (ถาม) ในกรณทผสงจดท าส าเนาสงไปใหสวนราชการหรอบคคลอนทราบ และประสงคจะใหผรบทราบวาไดมส าเนาสงไปใหผใดแลว ใหพมพชอเตมหรอชอยอของสวนราชการ หรอชอบคคลทสงส าเนาไปให เพอใหเปนทเขาใจระหวางผสงและผรบ ถาหากมรายชอทสงมากใหพมพวาสงไปตามรายชอทแนบและแนบรายชอไปดวย

2.2 หนงสอภายใน

หนงสอภายใน คอ หนงสอทใชตดตอกนภายในระหวางกระทรวง ทบวง กรม หรอจงหวดเดยวกน แตในบางกระทรวงอาจใชหนงสอภายนอกตดตอราชการระหวางกรมภายในกระทรวงเดยวกน ในกรณทเปนหนงสอทมเนอหาสาระส าคญมาก

193

2.3 หนงสอประทบตราแทนการลงชอ หนงสอประทบตราแทนการลงชอ คอ หนงสอทใชประทบตราแทนการลงชอของหวหนาสวนราชการระดบกรมขนไป โดยใหหวหนาสวนราชการระดบกองหรอผทไดรบมอบหมายจากหวหนาสวนราชการระดบกรมขนไปเปนผรบผดชอบ ลงชอยอก ากบตรา

หนงสอประทบตรา ใหใชไดทงระหวางสวนราชการกบสวนราชการ และระหวางสวนราชการกบบคคลภายนอก เฉพาะกรณทไมใชเรองส าคญ เชน การขอรายละเอยดเพมเตม

หนงสอประทบตรา ประกอบดวยสวนตาง ๆ คอ ท ถง ขอความ ชอ สวนราชการทสงหนงสอออก ตราชอสวนราชการ (ใหประทบตราชอสวนราชการโดยหมกแดง และใหผรบผดชอบลงลายมอชอยอก ากบตรา) วน เดอน ป สวนราชการ เจาของเรอง โทร. หรอทตง

2.4 หนงสอสงการ หนงสอสงการ หนงสอสงการ ม 3 ชนด ไดแก ค าสง ระเบยบ และขอบงคบ ค าสง คอ ขอความทผมอ านาจสงใหบคคลปฏบตงาน ระเบยบ คอ บรรดาขอความทมผมอ านาจหนาทไดวางไว โดยจะอาศยอ านาจของ

กฎหมายหรอไมกได เพอถอเปนหลกปฏบตงานเปนการประจ า ขอบงคบ คอ บรรดาขอความทผมอ านาจหนาทก าหนดใหใชโดยอาศยอ านาจของ

กฎหมายทบญญตใหกระท าได

2.5 หนงสอประชาสมพนธ หนงสอประชาสมพนธ หนงสอประชาสมพนธ ม 3 ชนด ไดแก ประกาศ

แถลงการณ และขาว ประกาศ คอ บรรดาขอความททางราชการประกาศ หรอชแจงใหทราบ หรอแนะ

แนวทางปฏบต แถลงการณ คอ บรรดาขอความททางราชการแถลง เพอท าความเขาใจในกจการของ

ทางราชการ หรอเหตการณกรณใดๆ ใหทราบชดเจนทวไป ขาว คอ บรรดาขอความททางราชการเหนสมควรเผยแพรใหทราบ

2.6 หนงสอทเจาหนาทท าขนหรอรบไวเปนหลกฐานในราชการ หนงสอทเจาหนาทท าขนหรอรบไวเปนหลกฐานในราชการ คอ หนงสอททาง

ราชการท าขนนอกจากทกลาวมาแลวขางตน หรอหนงสอทหนวยงานอนใดซงมใชสวนราชการ

194

หรอบคคล ภายนอกมมาถงสวนราชการ และสวนราชการรบไวเปนหลกฐานของทางราชการ ม 4 ชนด คอ หนงสอรบรอง รายงานการประชม บนทก และหนงสออน

หนงสอราชการนน บางกรณเปนหนงสอทตองปฏบตใหเรวกวาปกต จะตองจดสงและด าเนนการทางสารบรรณดวยความรวดเรวเปนพเศษ แบงเปน 3 ประเภท คอ ดวนทสด ใหเจาหนาทปฏบตในทนททไดรบหนงสอนน ดวนมาก ใหเจาหนาทปฏบตโดยเรว ดวน ใหเจาหนาทปฏบตเรวกวาปกตเทาทจะท าได

ชนของความเรวทระบนใชตวอกษรสแดงขนาดไมเลกกวาตวพพมโปง 32 พอยท ใหเหนชดบนหนงสอ และบนซอง หนงสอราชการลบ เปนหนงสอทตองสงวนเปนความลบ ซงตองปฏบตตามระเบยบวาดวยการรกษาความปลอดภยแหงชาต พ.ศ.2517 และไดก าหนดชนความลบออกเปน 4 ชนคอ ลบทสด (Top Secret) ไดแก ความลบทมความส าคญทสดเกยวกบขาวสาร วตถหรอบคคล ซงถาหากเกดความเสยหายหรอภยอนตรายตอความมนคงปลอดภย หรอความสงบเรยบรอยของประเทศชาต ลบมาก (Secret) ไดแก ความลบทมความส าคญมากเกยวกบ ขาวสาร วตถหรอบคคลซงถาหากความลบดงกลาวทงหมดหรอพยงบางสวนรวไหลไปถงบคคลทไมมหนาทไดทราบ จะท าใหเกดความเสยหายหรอเปนภยอนตรายตอความมนคง ความปลอดภยของประเทศชาตหรอความสงบเรยบรอยในราชอาณาจกรอยางรายแรง ลบ ( Confidential) ไดแก ความลบทมความส าคญเกยวกบ ขาวสาร วตถ หรอบคคล ซงถาหากความลบดงกลาวทงหมดหรอเพยงบางสวนรวไหลไปถงบคคลผไมมหนาทไดทราบจะท าใหเกดความเสยหายตอทางราชการ หรอเกยรตภมของประเทศชาตหรอพนธมตรได ปกปด ( Restricted) ไดแก ความลบซงไมพงเปดเผยใหผไมมหนาทไดทราบโดยสงวนไวใหทราบเฉพาะบคคลทมหนาทตองทราบ เพอประโยชนในการปฏบตราชการเทานน เชน เอกสารของทางราชการบางเรองทมงหมายส าหรบใชในทางราชการเทานน เชน ค าบรรยาย ต ารา รายงาน หรอความเหน ฯลฯ หนงสอเวยน คอ หนงสอทมผรบเปนจ านวนมาก มใจความอยางเดยวกน ใหเพมรหสพยญชนะ ว หนาเลขทะเบยนหนงสอสงซงก าหนดเปนเลขทหนงสอเวยนโดยเฉพาะเรมตงแต 1 เรยงเปนล าดบไป จนถงสนปปฏทนหรอใชเลขทของหนงสอทวไปตามแบบหนงสอภายนอกอยางหนงอยางใด

195

3. หลกทวไปในการเขยนหนงสอราชการ 1. ผเขยนหนงสอจะตองรอบรและเขาใจเรองทจะเขยนอยางละเอยดวาเกยวกบเรองอะไร ใคร ทไหน อยางไร เมอใด ท าไม 2. ขอความในหนงสอราชการโดยทวไปตองประกอบดวยเหตและผล มการระบจดประสงคทตองการหรอระบขอตกลงเงอนไขใด ๆ (ถาม) 3. การกลาวอางถงกฎ กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ค าสงหรอมตใด จะตองระบใหชดเจน 4. ใชถอยค าส านวนทเรยบงาย กะทดรด ไมใชค าทมความหมายก ากวม เลอกใชค าททนสมย เหมาะสมกบกาลเทศะและบคคล ตลอดจนสอดคลองกบเหตการณหรอเนอเรองทจะเขยน 5. ถกตองตามหลกไวยากรณและความนยม รวมไปถงการสะกดการนตและวรรคตอน 6. เขยนดวยถอยค าสภาพ ราบรน

196

ตวอยางหนงสอราชการภายนอก

ชนความเรว (ถาม) ท…………………………………….. (สวนราชการเจาของหนงสอ) (วน เดอน ป) เรอง……………………………………... (ค าขนตน)………………………………. อางถง………………………………..(ถาม) สงทสงมาดวย (ถาม

(ขอความ)……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………….

(ค าลงทาย) (ลงชอ) (พมพชอตวเตม) (ต าแหนง) (สวนราชการเจาของเรอง) โทร…………………….. ส าเนาสง (ถาม)

197

ตวอยางแบบหนงสอภายใน ชนความลบ (ถาม)

ชนความเรว (ถาม) บนทกขอความ สวนราชการ ….…………………………………………………………………. ท ……….……………………………… วนท………………………………… เรอง ……………………………………………………………………………..

(ค าขนตน) ………………………………………………

(ขอความ)………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… (ลงชอ) (พมพชอเตม) (ต าแหนง)

ชนความลบ (ถาม)

198

ตวอยางแบบหนงสอประทบตราแทนการลงชอ

ชนความลบ (ถาม)

ชนความเรว (ถาม) ท…………………………………….. ถง.……………………………………

(ขอความ)…………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… (ชอสวนราชการทสงหนงสอออก) (ตราชอสวนราชการ) (ลงชอยอก ากบตรา)

(วน เดอน ป) (สวนราชการเจาของเรอง) (โทร. หรอทตง)

ชนความลบ (ถาม)

199

ตวอยางแบบค าสง

ค าสง (ชอสวนราชการหรอต าแหนงของผมอ านาจทออกค าสง)

ท………………. / (เลขปพทธศกราชทออกค าสง) เรอง………………………………..

--------------------------------------------------------------- (ขอความ)……………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ทงน ตงแต……………………………………………………………… สง ณ วนท………………………………….พ.ศ…………………………. (ลงชอ) (พมพชอเตม) (ต าแหนง)

200

ตวอยางแบบระเบยบ

แบบระเบยบ

ระเบยบ (ชอสวนราชการทออกระเบยบ) วาดวย…………………………………..

(ฉบบท……..ถามเรองเดยวกนเกนกวา 1 ฉบบ) พ.ศ. …………... ---------------------------------

(ขอความ) ใหอางเหตผลโดยยอเพอแสดงถงความมงหมายทตองออกระเบยบและอางถงกฎหมายทใหอ านาจออกระเบยบ (ถาม) ขอ 1. ระเบยบนเรยกวา “ระเบยบ………………………………… พ.ศ. ………….” ขอ 2. ระเบยบนใหใชบงคบตงแต………………………………………..เปนตนไป ฯลฯ ขอ (สดทาย) ผรกษาการตามระเบยบ (ถามการแบงเปนหมวดใหน าขอผรกษาการตามระเบยบไปก าหนดเปนขอสดทายกอนทจะขนหมวด 1) ประกาศ ณ วนท……………………………………. พ.ศ. …………… (ลงชอ) (พมพชอเตม) (ต าแหนง)

201

ตวอยางขอบงคบ

แบบขอบงคบ

ขอบงคบ (ชอสวนราชการทออกขอบงคบ) วาดวย…………………………………..

(ฉบบท…………..ถามเรองเดยวกนเกนกวา 1 ฉบบ) พ.ศ. …………. ---------------------------------

(ขอความ) ใหอางเหตผลโดยยอเพอแสดงถงความมงหมายทตองออกขอบงคบและอางถงกฎหมายทใหอ านาจออกขอบงคบ ขอ 1. ขอบงคบนเรยกวา “ขอบงคบ………………………………… พ.ศ. ………….” ขอ 2. ขอบงคบนใหใชบงคบตงแต………………………………………..เปนตนไป ฯลฯ ขอ (สดทาย) ผรกษาการตามขอบงคบ (ถามการแบงเปนหมวดใหน าขอผรกษาการไปก าหนดเปนขอสดทายกอนทจะขนหมวด 1) ประกาศ ณ วนท……………………………………. พ.ศ. …………… (ลงชอ) (พมพชอเตม) (ต าแหนง)

202

ตวอยางแบบประกาศ

ประกาศ (ชอสวนราชการทออกประกาศ) เรอง………………………………..

----------------------------- (ขอความ)…………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ประกาศ ณ วนท……………………………………………พ.ศ.……………… สง ณ วนท………………………………….พ.ศ…………………………. (ลงชอ) (พมพชอเตม) (ต าแหนง)

203

ตวอยางแถลงการณ

แบบแถลงการณ

แถลงการณ (ชอสวนราชการทออกแถลงการณ) เรอง……………………………….. ฉบบท……………………(ถาม)

------------------ (ขอความ)…………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………….…………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………….……………………………………………………………………………… (สวนราชการทออกแถลงการณ) (วน เดอน ป)

204

การเขยนจดหมายสมครงาน จดหมายสมครงาน เปรยบเสมอนจดหมายขาย การเขยนจดหมายสมครงานทดตองเรยกรองความสนใจจากนายจางหรอผรบสมครงานได ผเขยนตองบรรยายคณสมบตของตนเองอยางด เพอใหเจาของกจการสนใจจาง การบรรยายคณสมบตสามารถสรปแยกไวในใบประวตยอแนบไปพรอมจดหมายสมครงาน การเขยนจดหมายสมครงานตองใชกระดาษและซองสขาว หามใชกระดาษราชการหรอกระดาษทมตราหางรานตางๆ พมพดวยเครองพมพดดหรอเครองคอมพวเตอรใหสะอาด เรยบรอย ถกตอง ยกเวน กรณทระบใหเขยนดวยลายมอ การเขยนจดหมายสมครงานมสงทควรค านงถง ดงน

1. อยาเขยนขอความทแสดงถงการขอความเหนใจดวยการอางถงความเดอดรอนสวนตว เพราะอาจท าใหนายจางเหนวาเปนบคคลทมปญหาไมเหมาะแกการท างาน

2. เขยนความสามารถตามความจรง อยาอวดอางความสามารถจนเกนควร เพราะจะท าใหนายจางขาดความเชอถอหากท าไมไดตามทกลาวอาง

3. อยาเขยนขอความโจมตผรวมงานเดม เพราะจะชใหเหนถงอปนสยทไมดของผสมครงาน หรอแสดงความไมมมนษยสมพนธของผสมครงาน

4. ถาจ าเปนตองระบเงนเดอน ระบใหเหมาะสมกบคณวฒของตน หรอต าแหนงงานทสมคร

5. การเขยนจดหมายสมครงานทด ผเขยนสามารถจดท าใบประวตยอแนบไปดวย เพอสรป คณสมบตของตนใหชดเจน สะดวกตอการพจารณา

205

ตวอยางจดหมายสมครงาน ส าหรบผทส าเรจการศกษาใหม และไมมประสบการณท างาน

อรรถวฒ วรยกล 387 เซนตหลยส 3 ถนนสาธรใต ยานนาวา กทม. 10120 โทรศพท .....................

20 สงหาคม 2557 เรอง ขอสมครงาน เรยน ผจดการฝายบคคล สงทสงมาดวย 1. ใบรบรองการศกษา 2. รปถาย 1 ใบ

กระผมไดทราบจากหนงสอพมพบานเมอง ฉบบวนท 9 มถนายน 2557 ทางบรษท เชยงรายเคมภณฑ เปดรบสมครต าแหนงนกเคมวเคราะห ประจ าบรษท 1 ต าแหนง กระผมมความสนใจทจะสมครงานในต าแหนงนมาก ดวยเหตผลหลายประการ ดงนคอ

กระผมสนใจบรษท เชยงรายเคมภณฑมาเปนเวลานานแลว ไดชนชมกบการบรหารงานทมประสทธภาพอยางยงของบรษทาน ชอเสยงของบรษทกยงเปนทรจกกนอยางดในวงการธรกจการสงออกอาหารสดภายในประเทศ เมอไดทราบขาวการขยายงานของบรษท กระผมจงมความประสงคอยากเขาท างานประกอบกบความสามารถทมอย อาจท าใหกระผมมความเหมาะสมกบต าแหนงงานททานตองการได

ประสบการณทางการศกษาและอาชพของกระผม ททานอาจน ามาพจารณารวมในการตดสนใจ คอ - ปรญญาตรทางวทยาศาสตร (วท.บ.) สาขาเคม มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ป 2556 คะแนนเฉลย 2.80 - เปนประธานชมรมเคมสมพนธ ป 2555 - เปนสมาชกคายวทยาศาสตรเพอพฒนาชนบทของคณะวทยาศาสตร - เปนตวแทนนกศกษาเขารวมท าวารสารวชาการของคณะวทยาศาสตร ระหวางป 2554-2555 - ปจจบนกระผมอาย 22 ป ยงโสด มสขภาพสมบรณ พนเกณฑทหารมาแลว มความรทางภาษาองกฤษระดบอานออก เขยนได

206

หากทานจะกรณาใหกระผมไดมโอกาสพบปะบาง กระผมเชอวาจะสามารถเสนอรายละเอยดใหไดทราบมากกวาน กระผมจะโทรศพทมานดหมายเวลากบทานอกครงหนง

ขอขอบพระคณในความกรณาครงนของทานเปนอยางยง ขอแสดงความนบถออยางสง

(นายอรรถวฒ วรยกล)

207

การเขยนใบประวตยอ

การเขยนใบประวตยอ คอ การน ารายละเอยดของผสมครมาเรยบเรยงเสยใหมเพอใหสะดวกตอการอานและพจารณาของนายจาง บางคนมรปถายแนบไปดวย

ใบประวตยอมกเรยบเรยงเปนหวขอ ดงน 1. ทอยปจจบน 2. ประวตสวนตว (อาย วนเดอนปเกด สวนสง น าหนก เชอชาต) 3. การศกษา 4. ประสบการณ 5. การศกษาพเศษ 6. กจกรรมเสรมหลกสตร 7. ผลงานเดน 8. คณสมบตพเศษ 9. ความสนใจพเศษ 10. ผรบรอง

208

ตวอยางการเขยนใบประวตยอ

ภาพถาย 1" ×1"

1. ชอ-นามสกล นางสาวสมพร ตนเอง 2. ทอยปจจบน 19/124 หม5 ถนนรามอนทรา 6 บางเขน กทม. 10220

โทร.5103567 3.ประวตสวนตว 3.1 อาย / วนเดอน / ปเกด 23 ป / 30 มนาคม 2533 3.2 ศาสนา พทธ 3.3 น าหนก / สวนสง 51 ก.ก. / สวนสง 165 ซม. 3.4 สญชาต / เชอชาต ไทย / ไทย 3.5 สถานภาพการสมรส โสด 3.6 สขภาพ แขงแรง 4. การศกษา ปรญญาตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ปการศกษา2556 คะแนนเฉลยสะสม 3.21 5. ประสบการณ ฝกงานดานเลขานการบรษทเอบจ ากด 2 เดอน ระหวาง 1 มนาคม – 30 เมษายน 2554 6. การศกษาพเศษ อบรมหลกสตรการพฒนาบคลกภาพ ระหวางวนท 1 มนาคม –

15 มนาคม 2554 7. กจกรรมเสรมหลกสตร เลขานการคณะกรรมการสโมสรนกศกษา 8. ผลงานเดน - ตวแทนนกศกษามหาวทยาลยราชภฏเชยงราย รวมโครงการ แลกเปลยนวฒนธรรมไทย–จน ระหวาง 15 - 30 ตลาคม 2554 8. คณสมบตพเศษ - สามารถใชเครองคอมพวเตอรไดด - พมพดดไทย – องกฤษได - พดและเขยน ภาษาองกฤษ ภาษาจนไดด 9. ความสนใจพเศษ การถายรป 10. ผรบรอง - อาจารยสทศน คลายสวรรณ คณบดคณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย โทร. 053-776025 - คณประสงค ดมาก เลขานการผจดการ บรษทเอบจ ากด

โทร.02-234567

209

การเขยนรายงานเชงวชาการ การเขยนรายงายวชาทางวชาการ หมายถง การน าเสนอขอมล ขอเทจจรง ความรทาง

วชาการเกยวกบเรองใดเรองหนง ซงเกยวของกบเนอหาทไดศกษาในชนเรยน รายงาน ทางวชาการเกดจากการศกษา คนควา และรวบรวมขอมลจากแหลงตาง ๆ แลวน ามาเรยบเรยงอยางเปนระบบตามระเบยบแบบแผนของการเขยนรายงานทก าหนด มการอางองหลกฐานหรอแหลงขอมล เพอใหเกดความนาเชอถอ การเขยนรายงานทางวชาการทด ผเขยนควรวเคราะหขอมลและเสนอแนะความคดเหนทเปนประโยชนไวดวย เพอใหรายงานมคณภาพและนาสนใจยงขน

๑. ประโยชนของการเขยนรายงานทางวชาการ

การเขยนรายงานทางวชาการมประโยชนตอผเรยงหรอผท ารายงาน ดงน

๑.๑ เปนการเปดโอกาสใหไดศกษาหาความรดวยตนเองนอกหองเรยนอยางกวางขวาง

และลกซง

๑.๒ ท าใหไดฝกการคนหาขอมลจากแหลงตาง ๆ

๑.๓ ท าใหไดฝกการคดวเคราะหอยางเปนระบบและมเหตผล

๑.๔ ท าใหไดฝกทกษะทางภาษาโดยเฉพาะดานการเขยนและการอาน

2. สวนประกอบของรายงาน

รายงานทดสามารถแบงสวนประกอบออกไดเปน 3 สวน คอ สวนประกอบตอนตน สวนเนอหา และสวนประกอบตอนทาย ซงแตละสวนมรายละเอยด ดงน 2.1 สวนประกอบตอนตน สวนประกอบตอนตนของรายงานประกอบดวยสวนตางๆ ดงน 2.1.1 หนาปกนอก ควรใชกระดาษแขง หรอกระดาษคอนขางหนากวากระดาษทใชพมพรายงานทวไป ซงปกตจะใหกระดาษหนาตงแต 100 แกรมขนไป หนาปกจะมเขยนชอรายงาน ชอ –

210

นามสกล ผเขยนรายงาน ชอวชาทก าหนดใหท ารายงาน ชอสถาบนการศกษา และปการศกษาทท ารายงาน ดงตวอยาง ตวอยางปกรายงาน ตราสญลกษณของสถาบน

ขนาด 3.5x 2.5 ซ.ม. หางจากขอบบน 1.5 นว

สวนบน หางจากตราสญลกษณพองาม หางขอบหนาหลงเทากน สวนกลาง อยแนวกงกลางปก หางขอบหนาหลงเทากน สวนลาง หางขอบลาง 1.0 นว หางขอบหนาหลงเทากน 2.1.2 ใบรองปก ใบรองปก จะเปนกระดาษเปลา 1 แผน มกจะใชกระดาษชนดเดยวกบกระดาษส าหรบพมพงานในเนอหานนเอง และตองเปนสขาวหรอสทสภาพทสด 2.1.3 หนาปกใน หนาปกใน จะประกอบดวยรายละเอยดเหมอนหนาปกนอกทกประการ แตกตางเพยงแตไมนยมใชกระดาษแขงหรอกระดาษหนาเชนเดยวกบปกนอก โดยทวไปจะใชกระดาษขนาดและชนดเดยวกบกระดาษทใชพมพเนอหา

(ชอเรองรายงาน)

.............................................

(ชอเจาของรายงาน)

........................................................

รายงานนเปนสวนหนงของการศกษารายวชา.............

ชอสาขาวชา คณะ มหาวทยาลย

ภาคเรยนท..............ปการศกษา....................

211

2.1.4 ค าน า เปนสวนทผเขยนรายงานบอกถงวตถประสงคของการท ารายงานฉบบนน บอกขอบเขตเนอหา ประโยชนทผอานจะไดรบ รวมถงการขอบคณบคคลผเกยวของทชวยเหลอการท ารายงานนดวย ใหพมพค าวา “ค าน า” ไวกลางหนากระดาษ เวน 1 บรรทด แลวจงเรมพมพขอความแสดงความขอบคณ จบขอความแลวพมพชอ นามสกล ผวจย เดอน พ.ศ. (เดอนปทสงงานรายงานฉบบสมบรณ) การเขยนค าน าควรใชขอความสนกะทดรดและกระชบไมควรเยนเยอ 2.1.5 สารบญ คอ สวนทระบใหทราบจ านวนบท หรอจ านวนหวขอในแตละบท แตละหวขอ หรอแตละบทเรมทหนาใด เพอชวยใหความสะดวกในการคนหาหรอเลอกอานเฉพาะหวขอทตองการ รปแบบของสารบญ คอ มค าวา “สารบญ” อยกงกลางหนากระดาษ ถดลงไปใหเวน 1 บรรทด ดานซายมอสดมค าวา “บทท” ขวามอสดมค าวา “หนา” บรรทดลงไปเปนเลขของบทท โดยพมพเวนระยะจากแนวคนหนา 3 ตวอกษร ไมตองมมหพภาค แลวเวน 3 ตวอกษร จงพมพหวขอของบทนน จบขอความแลวเวนระยะ 4 ตวอกษร พมพจดไขปลาละไปจนเกอบถงค าวา “หนา” กะระยะใหหางจากค าวาหนาประมาณ 4 ตวอกษร แลวพมพเลขหนา ถาเปนเลขหลกเดยว ตวเลขตองตรงกบสระอาของค าวา “หนา” ถาเปนเลขมากกวา 1 หลก ตวเลขหลกสดทายตองตรงกบสระอาของค าวา “หนา” ระหวางหวขอบททและหวขอส าคญอนๆ เชน บรรณานกรม ภาคผนวก ใหเวน 1 บรรทด ถาชอหวขอยาวมากไมสามารถพมพไดหมดในหนงบรรทดใหพมพตอในบรรทดตอไปโดยพมพตรงกบบรรทดแรก เลขหนาตองอยบรรทดสดทายของขอความ สวนหวขอยอยทปรากฏในแตละบทใหพมพบรรทดตอไปตามปกต ถาสารบญยาวมากไมสามารถพมพไดหมดในหนงหนา ใหตอในหนาถดไปโดยตองพมพค าวา สารบญ (ตอ) ไวกลางหนากระดาษ แลวเวน 1 บรรทด พมพ “บทท” และ “หนา” รวมทงพมพหวขอตางๆ เชนเดยวกบในหนาแรก หากหวขอยอยของบททายในหนาแรกนน ยงไมจบ เมอพมพหนาตอไปใหระบเลขบทและค าวา “ตอ” ในวงเลบไวดวย เชน 4 (ตอ) สวนประกอบตอนตน เชน บทคดยอ กตตกรรมประกาศ ไมตองลงไวในสารบญ ในสารบญใหระบเลขหนาของบรรณานกรม ภาคผนวก ไวดวย 2.1.6 บญชตารางและบญชภาพประกอบ ถารายงานการคนควานนมตารางหรอภาพประกอบ (รวมทงแผนภม แผนผง แผนท) ผเขยนตองท าบญชตารางหรอบญชภาพประกอบไวตอจากหนาสารบญ ตามล าดบและใชวธการ

212

เขยนเชนเดยวกบสารบญ เพยงแตเปลยนค าวาบทท มาเปน ภาพประกอบท หรอตารางท และมเลขหนาก ากบอยางชดเจน การพมพหนาคลายกบการพมพสารบญ คอ มค าวา “สารบญตาราง ฯลฯ” อยกงกลางหนากระดาษ ถดลงไปเวน 1 บรรทด ดานซายมอสดมค าวา “ตารางท ฯลฯ” ขวามอสดมค าวา “หนา” บรรทดลงไปเปนเลขท โดยพมพเวนระยะจากแนวคนหนา 3 ตวอกษร (ตวอยาง เชน ตวเลขทของตารางจะตรงตวสระอาของค าวา “ราง” ไมตองมมหพภาค แลวเวน 3 ตวอกษร จงพมพชอตาราง จบขอความแลวเวนระยะ 4 ตวอกษร พมพจดไขปลาละไปจนถงเกอบค าวาหนากะระยะใหหางจากค าวาหนาประมาณ 4 ตวอกษร กรณทมชอตารางยาวกวา 1 บรรทด ขอความในบรรทดตอไปใหพมพตรงกบบรรทดแรก เลขหนาตองอยปดบรรทดสดทายของขอความ) 2.2 สวนเนอหา สวนเนอหา คอสวนทเปนเนอเรองทงหมดเรมตงแตบทท 1 จนถงบทสดทายสวนทเปนเนอหานควรมการอางอง การแสดงความคดเหนของผเขยน หรอมภาพประกอบ แผนภม แผนท และตาราง ตามลกษณะของเนอหาทท ารายงานในแตละวชา การท ารายงานนอกจากมงเนนดานเนอหาแลวรปแบบการน าเสนอกนบวาเปนสวนส าคญดวย จะท าใหรายงานนนอานงาย เปนระเบยบ สวยงาม เชน การล าดบหวขอ การยอหนา การใชเลขก ากบ การเวนบรรทด เปนตน ดงนนผท ารายงานจงควรทราบแบบแผนการเขยนหรอพมพเนอหาดงน 1. กระดาษทใชเขยนหรอพมพใหใชกระดาษคณภาพด ขนาด 8.5 x 10.5 นว หรอ 8 x 11 นว กรณทไมพมพจะใชการเขยนควรใชกระดาษเขยนรายงานมบรรทดขนาดเดยวกน 2. ใหใชเพยงดานเดยวไมวาจะเขยนหรอพมพกตาม ถาพมพใหใชตวพมพขนาดมาตรฐาน หมกสด า หากเขยนใหเขยนดวยหมกหรอสน าเงน เขยนตวบรรจงไมควรมการขด ฆา ขด ลบ ใหสกปรก หรอเพมเตมขอความอยางไมเปนระเบยบ 3. การเวนขอบกระดาษ ดานบนและดานซายมอเวนเขามาประมาณ 1.5 นว จากขอบลางขนไป 1 นว จากขอบขวาเขาไปประมาณ ครงนว หรอ 1 นว โดยประมาณ 4. การยอหนาใหเวนประมาณ 7 – 9 ตวอกษร ถาเวน 9 ตวอกษร ใหเรมพมพตวท 10 5. การเขยนเลขหนาใหเขยนเปนเลขไทยหรอเลขอารบก อยางใดอยางหนงไมตองใสค าวาหนา ต าแหนงของเลขหนาอาจอยตรงกลาง หรอมมขวาของหนา ยกเวนหนาแรกของแตละบท หรอหนาแรกของบรรณานกรม ภาคผนวก อภธานศพท เหลานไมตองใสเลขหนา

213

6. บทท หรอหนวยท และชอบท ควรมเลขก ากบบทตางๆ ของรายงาน เมอขนบทใหมตองขนหนาใหมเสมอ ค าวา บทท หรอหนวยท ใหเขยนไวตรงกลาง ตอนบนของหนา หางจากขอบลงมาประมาณ 1.5 นว บรรทดท 2 เขยนชอบท หรอชอหนวย กลางหนากระดาษ เวน 1 บรรทด แลวยอหนาเรมเขยนความน าของบทนนๆ แลวเขยนเนอหาตอไปจนจบบท 7. หวขอใหญในแตละบท จะเขยนหรอพมพชดแนวขอบเขยนดานซายมอ หวขอรองลงไปใหยอหนาเขาไปตามล าดบ 8. การก ากบหวขออาจท าได 2 แบบ แบบท 1 ใชตวเลขและตวอกษรสลบกน โดยใชตวเลขกบหวขอใหญ และตวอกษรก ากบหวขอรอง หวขอยอยใชตวเลขมวงเลบ และหวขอยอยสดทายใชตวอกษรมวงเลบ มลกษณะ ดงน

1. ................................... ก. ................................... ข. ................................... ค. ................................... 2. ................................... ก. ................................... 1) ................................... 2) ................................... 3) ................................... ข. ................................... ค. ................................... แบบท 2 ใชตวเลขและเครองหมายมหพภาค (.) ก ากบ คอใชตวเลขก ากบหวขอ หากตองการหวขอรองใชเลขก ากบเชนกน แตใชเครองหมายมหพภาคคน มลกษณะ ดงน 1. ................................... 1.1. ................................... 1.2. ................................... 1.3. ...................................

214

2. ................................... 2.1. ................................... 2.1.1 ................................... 2.1.2 ................................... 2.1.3 ................................... 2.2. ................................... 2.3. ................................... การก ากบหวขอทงสองแบบ จะเลอกใชแบบใดกได แตตองใชแบบเดยงกนโดยตลอด จนจบรายงานฉบบนนๆ 2.3 สวนประกอบตอนทาย สวนประกอบตอนทาย ประกอบดวยสวนยอยๆ ดงน 2.3.1 บรรณานกรม (Bibliography) เปนรายชอสงพมพและวสดอางองตางๆ ทผเขยนใชในการศกษาคนควาเพอการท ารายงาน และตองเขยนเรยงล าดบตวอกษรเชนเดยวกบพจนานกรม โดยเรยงอกษรไทยไวกอน หลงจากนนจงเรยงอกษรภาษาตางประเทศตามล าดบ ตวอยางการจดท าบรรณนกรม ตามแนวทางของมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย เชยงราย เพอใหเปนมาตรฐานเดยวกนทงหมด ไมวาจะเปนการท าราย งานวจย งานการศกษาอสระ และงานวทยานพนธ เปนตน มรายสงเขปพอเปนแนวทางในการศกษาคนควา ดงตอไปน หลกเกณฑและแบบแผนการเขยนบรรณานกรม มขอก าหนดดงน

1. หนงสอทมผแตงคนเดยว หนงสอทวไป

ชอผแตง . (ปทพมพ ). ชอหนงสอ . (ครงทพมพ-ถาม ). เมองทพมพ : ส านกพมพ . จรศกด เดชวงศญา. (2539) . พระเจดยเมองเชยงแสน. เชยงใหม : สรวงศบคเซนเตอร. เทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร, สมเดจพระ, (2539). เบอรลนสนก าแพง. กรงเทพมหานคร : อมรนทรพรนตง.

215

ประกาศ วชราภรณ. (2540). เทยวสแกนดเนเวย. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : เคลดไทย,. พยอม วงศสารศร. (2540). การบรหารทรพยากรมนษย = Human Resource Management. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร : คณะวทยาการจดการ สถาบนราชภฏสวนดสต. Hermanson, Greg T. (1996). Bioconjugate Techniques. San Diego, California : Academic. Kress-Rogers, Erike. (993). Instrumentation and Sensors for the Food Industry. Oxford :

Butterworth-Heinemann, 1. (Industrial Instrumentation Series) McWilliams, Magaret. (1997).Food : Experimental Perspectives. 3rd ed. New Jersey : Prentice Hall. 2. หนงสอทมผแตง 2 คน ชอผแตง และ ชอผแตง . (ปทพมพ ). ชอหนงสอ . (ครงทพมพ-ถาม ). เมองทพมพ : ส านกพมพ .

ด ารง ทพยโยธา และ เพญพรรณ ยงคง.(2539). พชคณตเชงเสน = Linear Algebra. พมพครงท 2 ปรบปรงแกไข. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปยวรรณ แสงสวาง และ สพณชน ชวนสนท. (2539).ว ทยาศาสตรกบชวตประจ าวน. พมพครงท 8. กรงเทพมหานคร : แผนกพสด ส านกการเงนและทรพยสน มหาวทยาลยธรกจ บณฑตย. Kearsev, Michael J. and Harpal S. Pooni. (1996). The Genetical Analysis of Quantitative Traits. London : Chapman & Hall. Machlis, Joseph and Kristine Forney. (1995). The Enjoyment of Music : an Introduction to Perceptive Listening. 7th ed. New York : W.W. Norton. 3. หนงสอทมผแตง 3 คน ชอผแตง (,) ชอผแตง และชอผแตง . (ปทพมพ ). ชอหนงสอ . (ครงทพมพ-ถาม ). เมองทพมพ :ส านกพมพ .

จรล มะลลม, กตมา อมรทต และ พรพมล ตรโชต. (2539).ไทยกบโลกมสลม : ศกษาเฉพาะกรณ ชาวไทยมสลม. กรงเทพมหานคร : สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศรวรรณ เสรรตน, ปรญ ลกษตานนท และ สมชาย หรญกตต.(2538).ศพทการบรหาร =ManagementAdministration. กรงเทพมหานคร : พฒนาศกษา.

216

Jepma, Catrinus J., Henk Jager and Elise Kamphuis.(1996).Introduction to International Economics.London : Longman. Wright, Franklin D., Bill D. New and Helen Medley. (1992). Instructor’s Resource Guide for Essential Calculus with Applications. Lexington, Massachusetts : D.C. Heath, 4. หนงสอทมผแตงมากกวา 3 คน

ชอผแตง และคนอน ๆ . (ปทพมพ ). ชอหนงสอ . (ครงทพมพ-ถาม ). เมองทพมพ : ส านกพมพ . ศรวรรณ เสรรตน และคนอนๆ.(2539).การบรหารตลาดยคใหม. กรงเทพมหานคร : พฒนาศกษา. สชาต อปถมภ และคนอนๆ.(2538).สงขวทยา = Malacology. กรงเทพมหานคร : ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล. Mira, Christion, et al.(1996).Chaotic Dynamics in Two Dimensional Non-invertible Maps. Singapore : World Scientific. White, Ron, et al.(1994).Management in English Language Teaching. 3rd ed. Cambridge : Cambridge Univ. Press. 5. หนงสอทผแตงใชนามแฝงหรอชอยอ กฤษณา อโศกสน(นามแฝง). (2540).เสยงหวเราะและน าตาในศลานคร. กรงเทพมหานคร : สามส. มนนยา (นามแฝง). (2539). เมองแกวในมานเหลก. กรงเทพมหานคร : ดาวฤกษ. (ชดวรรณกรรม ทองเทยว). ส. ศวรกษ(นามแฝง). (2540). กระเทาะหนากากการเมองไทย. กรงเทพมหานคร : ศกษตสยาม. 6. ผแตงทเปนสถาบนหรอสงพมพทออกในนามหนวยงานราชการ องคการ สมาคม สถาบน ลฯ

ชอหนวยงาน . (ปทพมพ ). ชอเอกสาร (ระบเลขทเอกสาร-ถาม ). เมองทพมพ : ส านกพมพ . กระทรวงมหาดไทย. กรมการปกครอง. (2539).บทบาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรในการประสานงาน กบขาราชการสวนภมภาคระดบอ าเภอในการใหบรการประชาชน : รายงาน

การวจย. กรงเทพมหานคร : กระทรวงฯ.

217

มหาวทยาลยเชยงใหม. คณะพยาบาลศาสตร. ภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร.(2539).คมอการใช ยาส าหรบพยาบาล. พมพครงท 9. เชยงใหม : มหาวทยาลยฯ. ศนยวฒนธรรมจงหวดระนอง.(2540).ของดเมองระนอง. ระนอง : ศนยวฒนธรรมฯ.

7. หนงสอทมบรรณาธการ ชอผแตง . (ปทพมพ ). ชอหนงสอ . ชอบรรณาธการ , (บรรณาธการ). เมองทพมพ : ส านกพมพ .

มนทน ยมจนดา.(2539).มนษยกบธรรมชาต.(บรรณาธการ). พมพครงท 2 ปรบปรงแกไข. กรงเทพมหานคร : โครงการการศกษาทวไป ฝายวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สจตต วงษเทศ และคนอนๆ.(2540).พลกประวตศาสตรแควนสโขทย. (บรรณาธการ). กรงเทพมหานคร : มตชน. Chance, Paul and George T. Harris, eds. The Best of Psychology Today. (1990).New York : McGraw-Hill. Protherough, Robert and Peter King, eds. The Challenge of English in the National

Curriculum. (1995). London : Routledge,

8. หนงสอแปล ชอผแตง . (ปทพมพของหนงสอแปล ). ชอหนงสอ . (ชอผแปล , ผแปล). เมองทพมพหนงสอแปล :ส านกพมพ . (งานของผแตงพมพเมอ ระบปทพมพ ).

ไดมอนด, ซซาน แซด.(2539).เทคนคการจดระบบเอกสาร, แปลจาก Records Management : a

Practical Guide.(ประภาวด สบสนธ, ผแปล). กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน. ธงชย สมนจกร. (2539). รปสทธปกรณคมอบาลไวยากรณ เลม 1.( ผแปลและเรยบเรยง).

กรงเทพมหานคร : กลมวชาการพระพทธศาสนาและจรยศกษา กองศาสนศกษา กรมการศาสนา.

ปณยา หาสตะพนธ.(2537). ลอสแองเจลส-หนาตางสโลกกวาง. แปลจาก City Guide : LosAngeles. (ผแปล).กรงเทพมหานคร : หนาตางสโลกกวาง.

218

9. หนงสอทไมปรากฏชอผแตง ชอหนงสอ . (ปทพมพ ). (ครงทพมพ-ถาม ). เมองทพมพ : ส านกพมพ .

ขอนแกน 200 ป สดยอดเมองหลกภาคอสาน พ.ศ. 2540. 2540.กรงเทพฯ : โรงพมพฟวเจอรเพรส. การปลกปาไม. (2536).กรงเทพฯ : โครงการพฒนาปาชมชน กรมปาไม กระทรวงเกษตรและ สหกรณ, 10. ปรญญานพนธ วทยานพนธหรอการศกษาอสระ ชอผแตง . (ปทพมพ ). ชอวทยานพนธ . (ระดบปรญญาของวทยานพนธ ). ชอสถาบนการศกษา . สบคนจาก ชอฐานขอมล . (ระบเลขทอางองในฐานขอมล-ถาม )

เกษม หมนตาบตร และคนอนๆ. (2543).บทบาทและการมสวนรวมในการจดการศกษาของสมาชก องคการบรหารสวนต าบลจงหวดเชยงราย. การศกษาคนควาดวยตนเอง กศ.ม (การบรหารการศกษา) พษณโลก : มหาวทยาลยนเรศวร. บปผา เมฆศรทองค า. (2534).ศกษาบทบาทของเพลงลกทงในการพฒนาคณภาพชวต : วเคราะห เนอหาของเพลงลกทงในชวงป พ.ศ. 2532 – 2533. วทยานพนธ วส.ม. (สอสารมวลชน)

กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ปรญญา มลสน. (2540).ปรมาตรชวภาพของแพลงตอนพชและคณภาพน าในอางเกบน าเขอนแม กวงเชยงใหม. วทยานพนธ วท.ม. (ชววทยา) เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม. วรรณนภา สมนาวรรณ.(2537).การส ารวจภาระของครอบครวในการดแลผสงอาย สมองเสอมท บาน.วทยานพนธ วท.ม. (จตเวชศาสตร) กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

11. สงพมพทมลกษณะเปนการรวบรวมบทความ ชอผแตง . (ปทพมพ ). ชอบทความ . ชอวารสาร , ระบเลขของปทหรอเลมท (ระบเลขของฉบบท ), ระบเลขหนาแรก -หนาสดทายของบทความ .

ประภาวด สบสนธ.(2539). “ความตองการใชสารนเทศ” ใน เอกสารการสอนชดวชา

การพฒนาทรพยากรสารนเทศ หนวยท 1 – 8. พมพครงท 4. นนทบร : สาขาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.หนา 293 – 334.

219

ฉวลกษณ บญยกาญจน. (2531). “การเปลยนแปลงทางสงคมทมอทธพลตอการบรหารหองสมด,” ใน ชาวบรรณ’ 30 : รวมบทความวชาการทางบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร, บรรณาธการ โดย ณรงค ปอมบปผา. มหาสารคาม : ส านกวทยบรการ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒมหาสารคาม. หนา 3 – 10.

DeBakey, Michael E. (1978). “Heart,” in The World Book Encyclopedia vol. 9. Chicago : World Book-Childcraft International. pp. 134 – 141. 12. เอกสารทไมเปนเลม เชน เอกสารประกอบค าสอน แผนพบ ใหระบค าบอกเลาลกษณะของสงพมพนนไวหลงชอเรอง ชอผแตง . (ปทพมพ ). ชอเอกสาร . เมองทพมพ : ส านกพมพ . (อดส าเนา).

สมบรณ พรรณาภพ. สรปค าบรรยายรายวชา ศกษา 171-การศกษาไทย. (เอกสารประกอบค าสอน). กรงเทพมหานคร : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร, มปป. อดส าเนา. เพญศร เอกนยม. ไวยากรณใหม-ไวยากรณเกา. (เอกสารประกอบค าสอน). กรงเทพมหานคร : มปพ., มปป. อดส าเนา. มหาวทยาลยมหดล.(2530). นทรรศการสสนตภาพ. (แผนพบ). กรงเทพมหานคร : สถาบนวจย ภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยฯ.อดส าเนา.

13. ค าสง ประกาศ ของหนวยงานตางๆ ใชรปแบบดงน ชอหนวยงาน . (ปทพมพ ). ชอประกาศหรอค าสง . วน เดอน ปทประกาศหรอออกค าสง .

มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. (2551).ค าสงท 014/2551 เรอง แตงตงคณะกรรมการบรหารโปรแกรม วชา.15 มกราคม 2551. . (2551).ประกาศสถาบนราชภฏเชยงราย เรอง ก าหนดวนเปด – ปดภาคเรยนส าหรบ นกศกษาภาคปกตประจ าปการศกษา 2550. 15 กมภาพนธ 2551.

220

รปแบบการเขยน/พมพบรรณานกรมบทความจากวารสาร การเขยนบรรณานกรมบทความจากวารสาร ใชรปแบบดงน ชอผเขยน.// (ปทพมพ). // ชอบทความ.//ชอวารสาร,//ระบเลขของปทหรอเลมท (ระบเลขของฉบบท), // ระบเลขหนาแรก-เลขหนาสดทายของบทความ. กงแกว เกบเจรญ และ พมพทอง โพธงาม. (2541). คณภาพชวตของสตรสงอาย : กรณศกษาคลนก สงอายโรงพยาบาลประสาทเชยงใหม. วารสารผสงอาย, 6(2), 19-29. Zhan, L. (1992). Quality of life: Conceptual and measurement issues. Journal of Advanced Nursing,17(1), 795-800. รปแบบการเขยน/พมพบรรณานกรมบทความจากวารสารออนไลนทางอนเตอรเนต การเขยนบรรณานกรมบทความจากวารสารออนไลน ใชรปแบบดงน ชอผเขยน.// (ป,เดอน วนทเผยแพร). // ชอบทความ.//ชอวารสาร,//ระบเลขของปท(ระบเลขของ ฉบบท), // สบคนจาก//http://xxxxx Overby, J. M. (1996, May 2). Ozone brings better bottled water. Water technology, 19(5), Retrieved from http://www.watertechonline.com/article.asp?IndexID=519050 รปแบบการเขยน/พมพบรรณานกรมบทความ ขาว หรอคอลมนจากหนงสอพมพ การเขยนบรรณานกรมบทความ ขาว หรอคอลมนจากหนงสอพมพ ใชรปแบบดงน ชอผเขยน.// (ป,เดอน วนทตพมพ). // ชอบทความ/คอลมน/หวขอขาว.//ชอหนงสอพมพ, //หนา// ระบเลขหนาทน ามาอางอง. แดง เมองนนท. (2542, เมษายน 27). จตรสการศกษา: โครงสรางใหมของกระทรวงศกษา. เดลนวส, หนา 10 สจตต วงษเทศ. (2548, กนยายน 22). กระทะปฏวตอาหารไทย. มตชน, หนา 34.

221

รปแบบการเขยน/พมพบรรณานกรมจากการสมภาษณ การเขยนบรรณานกรมจากการสมภาษณใชรปแบบดงน ผใหสมภาษณ.//ต าแหนง (ถาม).//สมภาษณ, วน//เดอน//ป. แมนมาส ชวลต, คณหญง. นายกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย. สมภาษณ,

11 มนาคม 2552. Kent, Allen. Interview, 31 January 1994. หรอ Kent, Allen. Interview, January 31, 1994. การเขยน/พมพบรรณานกรมจากรายการวทยหรอโทรทศน การเขยนบรรณานกรมจากรายการวทยหรอโทรทศนใชรปแบบดงน ชอผบรรยาย.//ชอรายการ.//สถาน….//วน//เดอน//ป.//เวลาทออกอากาศ. ค า ไชยวงศ. เชยงรายบานเรา. สถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย จงหวดเชยงราย. 27 เมษายน 2552. 06.30 – 07.00 น.

ฟองสนาน จามรจนทร และสรยง หณฑสาร. บนทกสถานการณ. สถานวทยกระจาย เสยงแหงประเทศไทย. 22 เมษายน 2552. 08.30 - 09.00 น. รปแบบการเขยน/พมพบรรณานกรมจากวสดสอโสตทศนประเภทแถบบนทกเสยง แผนเสยง และแผนซด ชอผจดท า.//(ต าแหนงของผท า-ถาม). //(ป,เดอน//วนทเผยแพร). //ชอของงานโสตทศนวสด// [ประเภทโสตทศนวสด]. //เมองทจดท า: //หนวยงานทจดท า-ถาม. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2546). หลกและวธการศกษาทางรฐประศาสนศาสตร. [แถบ บนทกเสยง]. นนทบร : ส านกเทคโนโลยการศกษามหาวทยาลยฯ. อญชล จงคดกจ. (2548). ดวยความคดถง [ซด]. กรงเทพมหานคร: แพลทตนม.

222

รปแบบการเขยน/พมพบรรณานกรมจากเวบไซต

ชอผแตง.//(ปทเผยแพร). //ชอเรอง.//สบคนเมอ//ระบวนท//เดอน//ป, จาก//ชอเจาของเวบไซต: //http: //xxxxxx ศนยวจยกสกรไทย. (2549). ตลาดคอมพวเตอร. สบคนเมอ 28 มนาคม 2552, จาก ธนาคารกสกร ไทย:http://www.krc.co.th/tfrc/cgi/ticket/ticket.exe/0211330375.tfrc.thai.html รปแบบการเขยน/พมพบรรณานกรมจากเวบไซตทไมสามารถระบชอเจาของเวบไซตได

ชอผแตง.//(ปทเผยแพร). //ชอเรอง.//สบคนเมอ//ระบวนท//เดอน//ป, จาก//http: //xxxxxx พระธรรมวสทธมงคล. (2554). สมาธเปนเครองหนนปญญา. สบคนเมอ 2 พฤษภาคม 2554, จาก http://www.lpru.ac.th/webpage.doc รปแบบการเขยน/พมพบรรณานกรมจากเวบไซตทไมสามารถระบชอผแตงและชอเจาของเวบไซต

ชอเรอง.//สบคนเมอ//ระบวนท//เดอน//ป, จาก//http: //xxxxxx หลกภาษาไทย. สบคนเมอ 2 พฤษภาคม 2554, จาก http://www.geocities.com/ypbook3000.pdf

2.3.2 ภาคผนวก (Appendix) เปนขอมลทน ามาเพมเตม ซงเกยวพนกบเนอหาของรายงาน แตมขนาดยาวและเปนเอกสารหายาก ถาน าไปรวมไวในเนอเรอง อาจท าใหเนอหาไมตดตอกน

2.3.3 ดรรชน (Index) เปนบญชคนค าศพทหรอชอส าคญทปรากฏในรายงาน เรยงตามล าดบตวอกษร

พรอมทงบอกเลขหนารายงานทค านนปรากฏอย 2.3.4 อภธานศพท (Glossary)

เปนสวนทรวบรวมค าอธบายศพทยากในเนอเรองของรายงาน ซงสวนมากจะเปนรายงานทางวชาการทมค าศพทจ านวนมาก และค าศพทเหลานจะเรยงตามล าดบอกษร

223

3. ขนตอนการเขยนรายงาน การเขยนรายงานควรท าเปนล าดบขน ดงน 3.1 การเลอกหวขอเรองและก าหนดชอเรองของรายงาน การเลอกเรองหรอหวขอเรอง เปนขนตอนแรกของการท ารายงาน ซงผสอนอาจเปนผก าหนดใหหรอบางครงผเรยนอาจมโอกาสเลอกและก าหนดเรองเองวาจะเขยนเรองอะไร ถาผเรยนมโอกาสเลอกหวขอดวยตนเอง ควรค านงถงสงตอไปน 1. เลอกเรองทตนเองสนใจ มความถนดและตองการรเรองนนเพมเตม 2. เลอกเรองทตนเองพอมความรอยบาง จะชวยท าใหไดรายงานทด และชวยเพมพนความรของผท ารายงานใหมากขน 3. เลอกเรองทมแหลงขอมลใหศกษาคนควาไดอยางเพยงพอ 4. เลอกเรองทมขอบเขตของเนอหาไมกวางหรอแคบเกนไป เพราะถาเรองทมเนอหากวางมากไป อาจท าใหคนควาไดไมลกซงนก ไมทนเวลาก าหนด แตถาขอบเขตของเรองแคบเกนไป จะท าใหการศกษาครงนนไมมคณคา ไมนาสนใจ และไมสามารถขยายองคความรของผเรยนได 5. การตงชอเรองควรตงใหกะทดรด ตรงตามเนอหาและวตถประสงคทจะเขยน ตวอยางชอรายงานทด เปนตนวา - แนวโนมการจดการศกษาระดบอดมศกษา - ระบบการบรหารการศกษาของไทย - ปญหาแหลงน าส าหรบการเกษตรในภาคเหนอ - การปลกฝงนสยรกการอานในโรงเรยนประถมศกษา - การใชภาษาไทยในหนงสอพมพ 3.2 การส ารวจและรวบรวมขอมล การส ารวจแหลงขอมลเกยวกบเรองทตองการศกษาคนควาจะท ารายงานมความจ าเปนอยางยง ขอมลเพยงพอ ผศกษาควรส ารวจและรวบรวมขอมลใหไดมากทสดและตองเปนขอมลททนสมย จากแหลงทนาเชอถอ การส ารวจขอมลสามารถคนไดจากแหลงตางๆ ดงน 1. บตรรายการ โดยเฉพาะหวเรอง โดยดจากค าทเปนหวเรองทมค าตรงกบเรอง หรอสมพนธกบเรองทจะคนควาศกษา

224

2. ดรรชนวารสาร ทงสวนทเปนดรรชนวารสารภาษาไทยและดรรชนวารสารทเปนรปเลม เพราะดรรชนวารสารเปนเครองมอทชวยในการคนควาหาบทความจากวารสาร ผอานจะทราบวาบทความทตองการนนอยในวารสารชออะไร ฉบบทเทาไร ใครเขยน วน เดอน ป ทพมพ 3. หนงสออางอง โดยศกษาความหมายของศพทเฉพาะตางๆ จากพจนานกรม สารานกรม เพอเปนความรพนฐานของเรองทจะศกษาคนควา 4. ส ารวจแหลงสารนเทศอนๆ เชน โสตทศนวสด และ CD-ROM ชดตางๆ ทเกยวของกบเรองทจะศกษาคนควา 5. ส ารวจแหลงขอมลในระบบอนเตอรเนต ในเวบไซตตางๆ ทงทเปนสถาบนการศกษา องคกรของรฐและเอกชน ส านกพมพ และหนวยงานอนๆ เปนตน เมอส ารวจแหลงขอมลและพบวามขอมลทตองการจะศกษาคนควากใหอานอยางคราวๆ โดยอาจจะดจากค าน า สารบญ หวขอทส าคญ จากนนใหบนทกรายละเอยดทางบรรณานกรมของรายการวสดแตละชนพรอมเนอหาของเรองนนไวเปนประโยชนในการอานเพอคนหาขอมลทตองการตอไป เชน การใชวธการบนทกลงในบตรขนาด 3”x5” หรอกระดาษอนทตดใหมขนาดใกลเคยงกน โดยบนทก 1 บตร ตอ1 แหลงขอมล 3.3 การวางโครงเรอง การวางโครงเรองเปนสงจ าเปนในการเขยนรายงานทางวชาการ ถาโครงเรองดจะท าใหการเรยบเรยงเนอหาเปนไปตามล าดบ และบรรลวตถประสงค โครงเรองทดควรมลกษณะดงน 1. โครงเรองจะตองประกอบดวยชอของรายงาน เนอหา แบงออกเปนบท แตละบทประกอบดวยหวขอตางๆ หวขอใหญทมความส าคญมาก และหวขอยอยทมความส าคญรองลงมาเรยงตามล าดบ 2. เนอหาของแตละบท ควรมความสน ยาว ใกลเคยงกน 3. ชอหวขอควรสน กะทดรด ไดใจความ ครอบคลมเนอหาในตอนนน 4. หวขอตางๆ ตองเรยงล าดบสมพนธกน หวขอใหญสมพนธกบหวขอรายงานหรอชอของรายงาน หวขอยอยสมพนธกบหวขอใหญ 5. โครงเรองตองเขยนอยางเปนระบบ สะดวกแกการอานและท าความเขาใจควรเลอกใชตวเลขหรอตวอกษรตามหลกการเขยนทถกตอง มการยอยหนาทเหมาะสม คอ หวขอทมความส าคญเทากน จะตองยอหนาใหตรงกน และใชตวเลขหรอตวอกษรแบบใดแบบหนงใหเหมอนกน

225

ตวอยางโครงเรอ ชวตและงานของศรบรพา โครงเรองแบบท 1 1. ชวประวต ก. ปฐมวย ข. มชฌมวย ค. ปจฉมวย 2. ผลงาน ก.งานประพนธ 1) งานประพนธยคกอน พ.ศ. 2475 2) งานประพนธหลงการเปลยนแปลงการปกครอง (2475-2494) 3) งานประพนธ พ.ศ. 2495 – 2500 ข. งานดานหนงสอพมพ ค. งานตอสเพอประชาธปไตยและสนตภาพ โครงเรองแบบท 2 1. ชวประวต 1.1. ปฐมวย 1.2. มชฌมวย 1.3. ปจฉมวย 2. ผลงาน 2.1. งานประพนธ 2.1.1 งานประพนธยคกอน พ.ศ. 2475 2.1.2 งานประพนธหลงการเปลยนแปลงการปกครอง(2475-2494) 2.1.3 งานประพนธ พ.ศ. 2495 – 2500 2.2. งานดานหนงสอพมพ 2.3. งานตอสเพอประชาธปไตยและสนตภาพ

226

4. การคนควา รวบรวมขอมล และจดบนทก การคนควารวบรวมขอมลและจดบนทกนผเขยนรายงานจะน าขอมลตางๆ ทคนควาไดมาอานอยางพจารณาแลว จดบนทกไวในบตรขอมล และใหบนทกหนาเดยวถาไมพอใหเขยน ตอแผนท 2 แผนท 3 แลวเยบมมรวมกนไว 1. บนทกยอ โดยยอเอาแตใจความส าคญหรอเฉพาะสวนทเกยวของ 2. บนทกแบบถอดความจากตนฉบบเดม โดยใชส านวนของผบนทก ซงตนฉบบเดมอาจเปนรอยกรองหรอภาษาตางประเทศ การบนทกแบบนจะตองใหแนใจวาขอความทถอดมานนจะตองถกตองและไดใจความครบถวน 3. การบนทกแบบคดลอกขอความ เปนการคดลอกจากขอความเดมทกถอยค าการบนทกแบบนเมอน ามาไวในรายงานจะตองใสเครองหมายอญประกาศครอมขอความทน าไปอางอง หรอถาเปนขอความทมความยาวเกน 4 บรรทดจะตองเขยนยอหนาใหม ขอความทจะบนทกในลกษณะน สวนใหญจะเปนขอความทส าคญมาก หรอขอความเดมนนใชภาษาดอยแลว ไดใจความดอยแลว ถาเขยนใหมภาษาอาจไมไพเราะ หรอไดความหมายไมดเทาเดม 5. การเรยบเรยงและจดท าเปนรปเลม การเรยบเรยงและจดท ารายงานใหเปนรปเลมทสมบรณอาจปฏบตไดดงน 1. น าบตรบนทกขอมลทไดจากการคนความาเรยงล าดบตามโครงเรองทเขยนไวตงแตตอนตน หวขอใดทมรายละเอยดมากเกนไปควรพจารณาตดทงไปหากหวขอใดมขอมลไมเพยงพอกใหด าเนนการคนควาและจดบนทกมาเพมเตมใหพอเพยงในแตละบท 2. เมอไดขอมลครบตามโครงเรองใหพจารณาตวโครงเรองอกครง เพราะบางครงอาจตองปรบปรงโครงเรองใหมเพอใหพอเหมาะกบเนอหาทไดคนความาแลว 3. เขยนรายงานฉบบรางใหเปนไปตามล าดบโครงเรอง โดยใชถอยค าภาษาเขาใจงาย กระชบ ไดใจความ สะกดการนตถกตอง สวนใดจ าเปนตองอางองกควรอางองตามแบบแผนการอางอง 4. อานทบทวนแกไขปรบปรงรายงานฉบบราง แลวคดลอกหรอพมพรายงานอยางประณตใหเปนระเบยบเรยบรอย สะอาดและอานเขาใจงาย 5. อานตรวจทางความถกตองของการเขยนสะกดการนต ตรวจสอบการจดล าดบหนาของรายงานจากหนาแรกจนถงหนาสดทายวาครบถวนสมบรณหรอไมเมอพจารณาวาเรยบรอยแลวจงเยบเลม กจะไดรายงานทถกตองสมบรณ สวยงาม มเนอหาทไดประโยชนแกผอานทกคน

227

6. การอางองและการเขยนเอกสารอางอง การอางองขอความทคดลอก หรอไดแนวคดจากเอกสารใดๆ ผเขยนรายงานจ าเปนตองบอกทมาของขอมล ซงนอกจากจะแสดงมารยาททดและพงกระท าแลว ยงชวยใหผอานทราบแหลงทมาของขอมล สามารถตรวจสอบหลกฐานเดม หรอคนควาหาอานเพมเตมได การอางองเอกสารในการเขยนรายงาน สามารถเลอกท าในรปแบบใดรปแบบหนงในสองรปแบบ คอ การอางองแบบแทรกปนไปในเนอหา หรอการอางองแบบเชงอรรถ ซงในทนไดน าเสนอตามแบบทก าหนดใชในมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย เชนเดยวกบการจดท าบรรณานกรม การอางองม 2 แบบ คอ การอางองทแยกจากเนอหา (อยตอนลางของหนา เรยกวา เชงอรรถ และอยทายบทในแตละบท) และการอางองทแทรกในเนอหาหรอเรยกวาการอางองระบบนามป (Author Date) ในทนจะกลาวเฉพาะการอางองทแทรกในเนอหาเทานน ซงเปนทนยมใชกนในปจจบน มรายสงเขปดงตอไปน 1. การอางองทแทรกในเนอหาหรอการอางองระบบนามป ใชเพออางองถงแหลงทมาของขอมลเทานน หากตองการอธบายหรอขยายความเพมเตมใหใชวธอธบายรายละเอยดไวตอนลางของหนาทเรยกวา เชงอรรถ โดยมเครองหมายดอกจนหรอตวเลขก ากบ

2. รปแบบการอางองทแทรกในเนอหามลกษณะเปนขอความในวงเลบ แทรกอยใน เนอหาของรายงานหรอบทนพนธ ประกอบดวย ชอผแตง ปทพมพ และเลขหนาของขอความทอางถง โดยมรปแบบคอ (ชอผแตง.//ปทพมพ/:/หนาทอาง) 3. ขอมลทน ามาลงไวในการอางองจะตองเปนขอมลทปรากฏในบรรณานกรมดวยโดย ขอมลทง 2 แหลงจะถกตองตรงกนทกประการ การเขยนรายงานเชงวชาการ เปนวธทใชกนมากในการศกษาระดบอดมศกษา การจดการเรยนการสอนในปจจบน มงสงเสรมใหผเรยนไดมโอกาสศกษาคนควาดวยตนเอง เพอใหผเรยนรจกคด คนควา แสวงหาความรใหมๆ ทนตอเหตการณปจจบน จากแหลงคนควาตางๆ ดงนน ผเรยนจะตองศกษาวธการเขยนรายงานเชงวชาการใหเขาใจและฝกฝนอยเสมอ เพอใหเกดความช านาญ และสามารถน าไปใชไดในชวตประจ าวน

228

แบบทดสอบทายบท 1. การเขยนมความส าคญตอมนษยอยางไร สงคมทมการเขยนหรอจดบนทกตางๆ นอยจะท าใหเกดปญหาเชนใด อธบายพรอมยกตวอยางประกอบ 2. การพฒนาทกษะการเขยนตองท าอยางไร มกระบวนการเชนใด อธบาย 3. ใหนกศกษาอธบายความของเนอหาในขอยอย ดงน 3.1 หนงสอราชการ 3.2 หนงสอภายใน 3.3 หนงสอภายนอก 3.4 หนงสอประชาสมพนธ 3.5 หนงสอสงการ 4. ใหนกศกษาเขยนหนงสอราชการมา 1 ชนด 5. ใหนกศกษาเขยนจดหมายสมครงานมา 1 ฉบบ 6. ใหนกศกษาเขยนรายงานเชงวชาการ 1 ฉบบ

229

เอกสารอางอง คณาจารยภาควชาภาษาไทยเพอการสอสาร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย.

(2541). ภาษาไทยเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : ดอกหญา. บญยงค เกศเทศ. (2539). เขยนไทย. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. วาสนา เกตภาค. (มปป). การเขยน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สมพร มนตะสต แพงพพฒน. (2540). การเขยนเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สนท ตงทว. (2528). ความรและทกษะทางภาษา. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. สนท สตโยภาส. (2542). ภาษาไทยเพอการสอสารและสบคน. โครงการต าราวชาการราชภฏเฉลม

พระเกยรต เนองในวโรกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเจรญพระชนมายครบ 6 รอบ. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏเชยงใหม.

บรรณานกรม

265

บรรณานกรม กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. ความคดสรางสรรค หลกการ ทฤษฎการเรยน การสอน การวดผลประเมนผล. กรงเทพฯ : ครสภา, 2535. กอบกาญจน วงศวสทธ. ทกษะภาษาเพอการสอสาร. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร. 2551. กาญจนา แกวเทพ. สอสองวฒนธรรม. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพบบลชชง, 2539. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. สขวาทะ. กรงเทพฯ : ซคเซสมเดย จ ากด, 2539. คณาจารยสาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร. ทกษะภาษาไทย (TH0101). เชยงราย : โปรแกรม

ภาษาและวฒนธรรมไทย มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย, 2552. คณาจารยภาควชาภาษาไทยเพอการสอสาร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย.

ภาษาไทยเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : ดอกหญา, 2541. คณาจารยมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. เอกสารประกอบการสอนชดวชาการอานภาษาไทย

หนวยท 1-7. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2534. _______. เอกสารประกอบการสอนชดวชาการอานภาษาไทย หนวยท 8-15. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2534. คณาจารยภาควชาภาษาไทยเพอการสอสาร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย.

ภาษาไทยเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : ดอกหญา. 2541. จนทรเพญ ศรพนธ. การใชภาษาไทย. ชมพร : สถาบนการพลศกษาวทยาเขตชมพร. 2551. จนทมา พรหมโชตกล. การเขยนขอสอบวชาภาษาไทย. กรงเทพฯ : เจรญทศน. 2529. จตรจ านง สภาพ. การพดระบบการทต. กรงเทพมหานคร : สทธสารการพมพ, 2528. จนดา งามสทธ. การพด. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, 2531. จ านง วบลยศร และดวงทพย วรพนธ. ภาษากบมวลชน ววฒนาการของภาษาเพอการเสนอขาว

ในหนงสอพมพไทย. กรงเทพฯ : โครงการเผยแพรผลงานวจย ฝายวจยจฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2527.

เจอ สตะเวทน. เรองสนตวอยาง. กรงเทพฯ : ศกษาภณฑพานช, 2518. ฉตรวรณ ตนนะรตน. หลกวาทการ. พมพครงท 2. นนทบร : สถานสงเคราะหหญง ปากเกรด. 2515. _________. หลกวาทการ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2519. ช านาญ รอดเหตภย. สมมนาการใชภาษาไทยปจจบน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: กรงสยามการพมพ,

2522.

266

ฐะปะนย นาครทรรพและประภาศร สหอ าไพ. ภาษาไทยส าหรบคร. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2520.

ฐตรตน ลดาวลย. การฟง. กรงเทพมหานคร : เอกสารประกอบการศกษาวชาการใชภาษาไทย1. สาขาวชาภาษาไทย คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2538. ณฏฐพงษ เจรญทพย. ทางเลอกในการพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรแนวคดและแนว ปฏบต. กรงเทพฯ : ดวงกมล, 2539. ทนวฒน มฤคพทกษ. พดได-พดเปน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, 2525. ทพวรรณ หอมพล. เทคนคการคนควาหาขอมล. กรงเทพฯ : วงอกษร, 2538. เทพฤทธ เยาวธาน. หลกนเทศศาสตร. เชยงราย : มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. 2549. นภดล จนทรเพญ. การใชภาษาไทย. กรงเทพฯ : ตนออ จ ากด, 2535. นภาลย สวรรณธาดา. ความรเบองตนเกยวกบภาษาศาสตร. เอกสารการสอนชดวชาภาษาไทย 3. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2526. ___________. หนวยท 5 ส านวนโวหารในการสอสาร ในภาษาเพอการสอสาร. พมพครงท 10. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2536. นตยสดา อภนนทาภรณ. ลกษณะการเชอมโยงในการรายงานขาวอาชญากรรมของหนงสอ

พมพไทยรฐ การศกษาภาษาระดบขอความ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2534.

นพนธ ศศธร. หลกการพดตอชมนมชน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, 2521. นรตน จรจตร. ศลปะการพดส าหรบผบรหาร. พมพครงท 4. สงขลา : วทยาลยสงขลา. 2535. บญยงค เกศเทศ. ค าไทย. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2529. ____________. เขยนไทย. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. 2539. ปรมะ สตะเวทน. หลกนเทศศาสตร. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจ ากดภาพพมพ.

2546. ประภาศร สหอ าไพ. วธสอนภาษาไทยระดบมธยมศกษา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2534. ประทป วาทกนนกร. ลกษณะและการใชภาษาไทย. พมพครงท 9. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยรามค าแหง, 2532. ____________. การใชภาษา. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2541. ปรชา ชางขวญยน. ศลปะการพด. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : วชาการ, 2530. ปญณตา ชยสนท. การพดเพอการประชาสมพนธ. อตรดตถ : คณะวทยาการ มหาวทยาลยราชภฎ อตรดตถ, 2548.

267

เปลอง ณ นคร. ศลปะแหงการประพนธ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ขาวฟาง, 2541. โปรแกรมภาษาและวฒนธรรมไทย. ทกษะภาษาไทย. พมพครงท 4. เชยงราย : มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย, 2551. ผะอบ โปษะกฤษณะ. ลกษณะเฉพาะของภาษาไทย. กรงเทพฯ : รวมสาสน, 2538. พธนา ฉายศร. การใชภาษาไทย. พระนครศรอยธยา : วทยาลยครศรอยธยา. 2535. พทยา ลมมณ. การอานตความ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2537. ไพฑลย สนลารตน. การเขยนส าหรบสอการสอสาร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ดวงกมล, 2532. ภาณ อตตโสภณ. เอกสารประกอบการสอนศลปะการอานออกเสยง. พมพครงท 2. ภาควชา ภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏเชยงราย, 2541. มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. บณฑตวทยาลย. คมอการเขยนวทยานพนธและการคนควาแบบอสระ. เชยงราย : มหาวทยาลยฯ, 2551. มหาวทยาลยเชยงใหม. คณะศกษาศาสตร. คมอการเขยนวทยานพนธและการคนควาแบบอสระ. พมพครงท 2. เชยงใหม : มหาวทยาลยฯ, 2538. มาล บญศรพนธ. หลกการท าหนงสอพมพเบองตน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ประกายพรก, 2534. ยพร แสงทกษณ. วรรณกรรมปจจบน. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : ครสภา, 2538. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน,

2542. ___________. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร : นานมบคสพบลเคชน, 2546. ราชภฏเชยงราย, มหาวทยาลย. คณะมนษยศาสตร, คณาจารยโปรแกรมวชาภาษาไทย. ทกษะ

ภาษาไทย. เชยงราย : มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. 2548. รนฤทย สจจพนธ. วรรณกรรมปจจบน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : ภาควชาภาษาไทยและภาษา ตะวนออก คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2526. เรองเดช จนทรคร. ชอปารชาต 2001. กรงเทพฯ : ดอกหญา, 2544. ลกษณา สตะเวทน. หลกการพด. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยกรงเทพ, 2536. วรมน ลมมณ และคณะ. ภาษาไทยเพอการสอสารและการสบคน. กรงเทพมหานคร : สถาบน

ราชภฏสวนดสต. 2544. วนดา เสนเศรษฐ และคณะ. คมอแบบเรยนและแนวการสอน หมวดวชาภาษาไทย 1. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2530. วาสนา เกตภาค. การเขยน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. มปป.

268

วทยาลยครจนทรเกษม. การใชภาษาไทย. กรงเทพมหานคร : ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร วทยาลยครจนเกษม, 2533. วทยาลยครอบลราชธาน. การใชภาษาไทย. อบลราชธาน : คณะวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

วทยาลยครอบลราชธาน, 2535. วทย ศวะศรยานนท. วรรณคดและวรรณคดวจารณ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ธรรมชาต, 2541. วจตร อาวะกล. เพอการพด การฟง และการประชมทด. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, 2524. ________. เพอการพด การฟง และการประชมทด. พมพครงท 7. มปพ. 2545. วนจ วรรณถนอม. หลกการพด. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : กรงสยามการพมพ, 2526. วรช ลภรตนกล. วาทนเทศและวาทศลป. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, 2526. วเศษ ชาญประโคน. ภาษาไทยเพอการสอสาร. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : ทรปเพล กรป.

2550. ศศธร ธญลกษณานนท และคณะ. ภาษาไทยเพอการสอสารและสบคน. กรงเทพฯ : เธรดเวฟ เอดดเคชน. 2542. ศลปากร, มหาวทยาลย. คณะอกษรศาสตร, ภาควชาภาษาไทย. ภาษากบการสอสาร (ฉบบปรบปรง). นครปฐม : มหาวทยาลยศลปากร. 2540. ส. เชอหอม. ภาษาสอมวลชน มกคนทนรบได. กรงเทพฯ : มาลย, 2541. สมชาต กจยรรยง. ศลปะการพดส าหรบผน า. กรงเทพมหานคร : ฉลาดคดการพมพ, 2553. สมปราชญ อมมะพนธ. หลกการพด. กรงเทพมหานคร : แสงดาว, 2540. สมพงศ วทยศกดพนธ. “จบตาภาษาสอ (3) ภาษาพาดหวขาวหนงสอพมพ”.นตยสารไทย.

คณะมนษยศาสตร มหาวยาลยเชยงใหม, 2543. สมพร มนตะสต แพงพพฒน. การอานทวไป. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2534. สมพร มนตะสตร. สมมนาการใชภาษาไทยปจจบน. กรงเทพฯ : โอเดยน สโตร. 2525. _______. วรรณกรรมไทยปจจบน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2525. สวนต ยมาภยและคณะ. การรบสาร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2531. _______. ภาษาเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2531. _______. เอกสารการสอนชดวชา ภาษาเพอการสอสาร หนวยท 1 - 8. พมพครงท 10. นนทบร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2536. _______. หลกการพดขนพนฐาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : งานสงเสรมการผลตต ารา ภาควชา

วาทวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538.

269

สวนต ยมาภย และถรนนท อนวชศรวงศ. หลกกการพดขนพนฐาน สงเขปสาระส าคญ. กรงเทพมหานคร : คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2526.

สมจต ชวปรชา. การพด ท. 011. กรงเทพฯ : ศรสงาวชาการจ ากด. 2527. _______. วาทวทยา. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2535. _______. วาทวทยา. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540. สนน ปทมะทน. ภาษาไทยทสอมวลชนใชพลาด. กรงเทพฯ : โอ.เอส พรนตงเฮาส, 2535. สมย วถรงโรจน. พนฐานการใชภาษาไทย. สงขลา : วทยาลยครสงขลา. 2535. สนท ตงทว. ความรและทกษะทางภาษา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2528. _______. การใชภาษาเชงปฏบต. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2529. สนท สตโยภาส. ภาษาไทยเพอการสอสารและสบคน. โครงการต าราวชาการราชภฏเฉลม

พระเกยรต เนองในวโรกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเจรญพระชนมายครบ 6 รอบ. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏเชยงใหม, 2542.

สามารถ ศรจ านงค. วฒนธรรมกบภาษา วารสารเกจไทย. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม : บรษทยนตแอนดโปรเกรสโซลชน, 2544.

ส าเนยง มณกาญจน และสมบต จ าปาเงน. หลกนกพด. พมพครงท 13. กรงเทพมหานคร : เมดคล มเดย, 2553.

สปราน พฤตการณ. ภาษาไทย 3 การฟง. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538.

สพรรณ โกศลวฒน. วรรณกรรม : หลกและวธการ. เชยงใหม : คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, 2530. ‘สวล’. (นามแฝง). ถอยค าสรมงคล. กรงเทพฯ : ฟาอภย จ ากด, 2538. สวทย ขาวนอก และคณะ. ภาษากบการสอสาร. กรงเทพมหานคร : นวสาสนการพมพ. 2551. เสาวนย สกขาบณฑต. การเขยนเพอการสอสาร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : แสงดาว, 2534. อวยพร พานช. ต าราประกอบการสอนวชาภาษาเพอการสอสาร. พมพครงท 4, กรงเทพมหานคร : คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539. อรณประภา หอมเศรษฐ. ต าราประกอบวชาภาษาเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

รามค าแหง, 2539. อจจมา เกดผลและคณะ. ภาษาไทย 2. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2535. อมพร (พงษธา) แกวสวรรณ. วชาการพด. กรงเทพมหานคร : บรรณกจ, 2522.

270

อทศ นาคสวสด. ศลปะการพด. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. 2527. เอกฉท จารเมธชน. ภาษาไทยส าหรบคร. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2537. ออนไลน กองบรรณาธการ. ‚e-learning Fever มหาวทยาลยออนไลน.‛ e-commerce. 3,29 (พฤษภาคม 2544) : 33-36. กาวทกนาท สหวชา ดอทคอม.(Online). http://www.sahavicha.com/Accesses: 25 March. 2010. นพรตน รงสรอย. ‚วทยาลยนวตกรรมอดมศกษา : เมลดพนธแหงปญญา ยคเรยนร อยสบาย.‛

Economy. 1, 3 (1-15 ตลาคม 2544) : 39-40. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศนยการศกษาตอเนอง. ‚e-learning.‛ สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก

http://www.chulaonline.com/ มหาวทยาลยเชยงใหม ‚e-learning.‛ สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก http://www.dent.cmu.ac.th/thai/surg/index.php ________. สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก http://www.dent.cmu.ac.th/thai/surg/elearn/3/index.html มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ‚e-learning.‛ สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก http://sa.ipied.tu.ac.th/

e-learning/index.php มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร. ‚e-learning.‛ สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก

http://www.st.kmutt.ac.th/~s5400211 มหาวทยาลยรามค าแหง. ‚e-learning.‛ สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก http://ram.edu/ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ‚e-learning.‛ สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก

http://www.stou.ac.th/thai/elearning/ สถาบนราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. ‚e-learning.‛ สบคนวนท 10 มนาคม 2546, จาก http://www.bansomdej.ac.th/html/e_learning_bandej.htm