ชดกจกรรมการเรยนร

รายวชา ว30241 ชววทยาเพมเตม 1 สำหรบชนมธยมศกษาปท 4

เลมท 3 การยอยอาหารของสตวทมทางเดนอาหารสมบรณกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เรยบเรยงโดย

นายพรศกด รางเจรญ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนหวยตอนพทยาคม องคการบรหารสวนจงหวดชยภม

หนา 1 หนา 1

คำนำ ชดกจกรรมการเรยนร ระดบชนมธยมศกษาปท 4 หนวยการเรยนรท 4 การยอยอาหารและการสลายสารอาหารระดบเซลล เลมท 3 เรอง การยอยอาหารของสตวท มทางเดนอาหารสมบรณ เปนชดกจกรรม ทใชประกอบการจดกจกรรมการเรยนรรายวชา ว30241 ชววทยาเพมเตม 1 ซงเปนรายวชา กลมสาระการเรยนรว ทยาศาสตร โรงเร ยนหวยตอนพทยาคม ส งกดองคการบรหารสวนจงหวดชยภม จ งหวดชยภม ในชดกจกรรมเลมน ไดพฒนาและปรบปรงเน อหา ภาพประกอบ แบบทดสอบ ให ง าย และตรงกบ มาตรฐานการเร ยนร ผลการเร ยนร ของหลกสตรสถานศกษา การศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 และปรบปรงตามคำแนะนำของผ ทรงคณวฒ จงมความมนใจในคณภาพวา สามารถพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 4ใหไดมาตรฐาน และมผลทำใหนกเรยนเกดการเรยนร ทกษะกระบวนการการคดแกปญหา จตวทยาศาสตร และเจตคตทดตอการเรยนรวทยาศาสตร หวงเปนอยางย งว าชดกจกรรมเลมน จะเปนประโยชนต อการเรยนของนกเร ยนหรอเปนพ นฐาน แกผทสนใจศกษา และ ขอบพระคณ ผทมสวนเกยวของในการเรยบเรยงและจดทำ เอกสารชดนจนกระทงเสรจสนสมบรณ พรศกด รางเจรญ จฑารตน บรรจงปร

หนา 1 หนา 1

สารบญ เรอง หนา

คำนำ ก สารบญ ข คำแนะนำในการใชชดกจกรรมการเรยนร แผนภาพการศกษาชดกจกรรมการเรยนร

ค ง

จดประสงคการเรยนร จ แบบทดสอบกอนเรยน 1 กรอบความรท 3.1 การยอยอาหารของหนอนตวกลม ไสเดอนดน และปลงนำจด 4 กรอบกจกรรมท 3.1 ศกษาการยอยอาหารของ ไสเดอนดน 7 กรอบความรท 3.2 การยอยอาหารของแมลง 11 กรอบกจกรรมท 3.2 ศกษาการยอยอาหารของ แมลงสาบ 14 สรปองคความร 18 บรรณานกรม 19 ภาคผนวก 20 ก. เฉลยกจกรรมท 3.1 21 ข. เฉลยกจกรรมท 3.2 24 ค. เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 28 ง. เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 31

หนาท 4-10

หนาท 11-17

หนา 1 หนา 1

คำแนะนำการใชชดกจกจกรรมการเรยนร

อานคำแนะนำในการใชชดกจกรรมการเรยนร เลมท 3 เรอง การยอยอาหารของสตวทมทางเดนอาหารสมบรณ ใหเขาใจกอนลงมอศกษาชดกจกรรมการเรยนรเลมน

ทำแบบทดสอบกอนเรยนจำนวน 10 ขอ เพอประเมนความรพนฐาน

ศกษาชดกจกรรมการเรยนรโดยการปฏบตกจกรรมตาม คำชแจงทระบไวในกรอบเเนอหา กรอบกจกรรม ตามขนตอนใหครบถวนทกเรอง

เม อนกเรยนศกษาชดกจกรรมการเรยนร แลวมข อสงสยใหกลบไปศกษาอกคร งหรอ ขอคำแนะนำจากครเพอใหเกดความเขาใจมากยงขน

ทำแบบทดสอบหลงเรยนจำนวน 10 ขอ เพอเปรยบเทยบความกาวหนาในการเรยนของนกเรยน

ในการทำกจกรรมขอใหนกเรยนทำดวยตนเองและทำดวยความต งใจ และมความซอสตยตอตนเองโดยไมเปดดเฉลยกอน

เลมท 3 เรอง การยอยอาหารของสตวทมทางเดนอาหารสมบรณ

= แบบทดสอบ

= ความร/ทฤษฏ

= กจกรรม

= สรปองคความร

สำหรบนกเรยน

หนา 1 หนา 1

ศกษาชดตอไป

อานคำแนะนำในการใชชดกจกรรมการเรยนร

ทำแบบทดสอบกอนเรยน

กจกรรมการเรยนร

> ศกษากรอบความร

> ปฏบตตามกรอบกจกรรม

ไมผานเกณฑ

ทำแบบทดสอบหลงเรยน

ผานเกณฑ

แผนภาพการศกษาชดกจกรรมการเรยนร

หนา 1 หนา 1 จ

สบคนขอมล อภปราย และสรปเกยวกบโครงสรางและการทำงานของระบบยอยอาหารและ การสลายสารอาหารระดบเซลลในรางกายของสตวและมนษย

1. นกเรยนสามารถอธบายลกษณะ บอกหนาท ศกษาทดลอง อวยวะทเปนทางเดนอาหารของ หนอนตวกลม ไสเดอนดน และปลงนำจด 2. นกเรยนสามารถอธบายลกษณะ บอกหนาท ศกษาทดลอง อวยวะทเปนทางเดนอาหารของแมลง

1. การยอยอาหารของหนอนตวกลม ไสเดอนดน และปลงนำจด 2. การยอยอาหารของแมลง

ผลการเรยนร

จดประสงคการเรยนร

สาระการเรยนร

หนา 1 หนา 1

1. ทำหนาทเปนแหลงพกอาหารและทำหนาทบดอาหารในไสเดอนดนคอโครงสรางตามตวเลอกใด 1. ลำไสและกน ตามลำดบ 2. หลอดอาหารและปาก ตามลำดบ

3. กระเพาะพกอาหารและกน ตามลำดบ 4. กระเพาะพกอาหารและหลอดอาหาร ตามลำดบ

2. ปจจยตามตวเลอกใดทใชจำแนกสงมชวตออกเปนสงมชวตทมทางเดนอาหารไมสมบรณและสงมชวตทมทางเดนอาหารสมบรณ ก. การมกระบวนการยอยเชงกลและกระบวนการยอยเชงเคม ข. การมกระบวนการยอยภายนอกเซลลและกระบวนการยอยภายในเซลล ค. การมปากเปนชองทางเขาของอาหารและทวารหนกเปนชองทางออกของกากอาหาร 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค. 3. ทางเดนอาหารของไสเดอนดนแตกตางจากทางเดนอาหารของพลานาเรยตามตวเลอกใด ก. มปากและทวารหนกแยกออกจากกนอยางชดเจน ข. มคอหอยสำหรบยนออกมาเพอใชดดกนอาหารทมขนาดเลกได ค. มลำไสทแตกแขนงออกไปทวรางกายเพอใหสามารถเลยงสวนตางๆของไสเดอนดนไดทวถง 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค. 4. ไทโฟลโซล (Typhlosole) ในลำไสของไสเดอนดนมลกษณะและหนาทตามตวเลอกใด 1. ลกษณะยนเขาไปในลำไสเพอเพมพนทผวในการยอยอาหาร 2. ลกษณะเปนกลามเนอแขงเพอใชบด อด ใหอาหารมขนาดเลกลง 3. ลกษณะเปนตอมทสามารถสรางเอนไซมเพอใชในการยอยอาหารได 4. ลกษณะเปนทอกลวงภายในเพอใชในการเกบอาหารทไสเดอนดนกนเขาไป

หนา 2 หนา 2

5. สารไฮรดน (Hirudin) เปนสารทปลงนำจดใชทำหนาทใด 1. ใชยอยอาหารภายในลำไส 2. ใชหมกอาหารเพอใหยอยไดงาย 3. ใชในการหลอลนเพอใหงายตอการกลน 4. ใชหลงออกมาพรอมกบนำลายทำใหเลอดไมแขงตว 6. โครงสรางททำหนาทสรางนำยอยหรอเอนไซมสำหรบยอยอาหารของแมลงคอตวเลอกใด 1. ไฮโพฟารงซ 2. เฮพาตกซกา 3. โพเวนตรคลสหรอกน 4. ทางเดนอาหารสวนกลาง 7. ทางเดนอาหารของแมลงตามตวเลอกใดทมลกษณะแตกตางจากทางเดนอาหารของไสเดอนดน ทชดเจนทสด ก. แมลงมลกษณะของปากทแตกตางกนไป ข. แมลงมตอมนำลายทใชในการผสมกบอาหารกอนดดเขารางกาย ค. แมลงม กน ซงภายในมโครงสรางแขงสำหรบบดอาหารไหมขนาดเลกลงได 1. เฉพาะขอ ข. และ ค. 2. เฉพาะขอ ก. และ ข. 3. เฉพาะขอ ก. และ ค. 4. ขอ ก. ข. และ ค. 8. ตวเลอกใดคอบทบาทสำคญของนำลายในแมลง 1. นำลายชวยยอยอาหารใหมขนาดเลกลง 2. นำลายชวยใหสามารถกลนอาหารไดงายขน 3. นำลายชวยใหคงสภาพของอาหารและเพมรสชาต 4. นำลายชวยในการดดอาหารบางครงอาจชวยใหเลอดแขงตวชา 9. โครงสรางของแมลงทเทยบไดกบลนในสตวชนสงคอโครงสรางตามตวเลอกใด 1. คอหอย 2. หลอดอาหาร 3. ไฮโพฟารงซ 4. โพเวนตรคลสหรอกน

หนา 3 หนา 3

10. กน (Gizzard) ทพบในแมลงสาบเปนโครงสรางททำหนาตามตวเลอกใด ก. บดอาหารใหมขนาดเลก ข. สรางเอนไซมเพอยอยอาหาร ค. เปนแหลงพกอาหารกอนสงไปยอยทลำไส 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค.

หนา 4 หนา 4

ภาพท 4.1 ภาพแสดงการเปรยบเทยบสงมชวตทมทางเดนอาหารไมสมบรณ และสงมชวตทมทางเดนอาหารสมบรณ ทมา : ปรบปรงจาก http://bodell.mtchs.org/OnlineBio/BIOCD/text/chapter23/concept23.5.html

ในสตวชนสงกวาพลานาเรย จะเรมมทางเดนอาหารทเปด 2 ทาง คอม ปาก (Mouth) เปนทางนำอาหารเขาและ ทวารหนก (Anus) เปนทางใหกากอาหารหรออาหารทยอยไมไดออกมา สตวพวกแรก ทมชองเปดของทางเดนอาหาร 2 ทาง คอ หนอนตวกลมในไฟลมเนมาโทดา (Phylum Nematoda) จงเปนสตวพวกแรกทม ทางเดนอาหารสมบรณ (Complete digestive tract) จะเหนไดวาสตวทมทางเดนอาหารเปด 2 ชองทาง คอมปากและทวารหนกแยกจากกนทเรยกวา สตวทมทางเดนอาหารสมบรณนนทางเดนอาหารแตละสวนทำหนาทแตกตางกนไปดงน

มกลามเนอแขงแรง สำหรบดนอาหารใหผานหลอดอาหาร

หลอดอาหารเปนทางผานของอาหารเขาสกระเพาะอาหาร

กระเพาะอาหาร ทำหนาทเปนทพกของอาหาร

กนมกลามเนอแขงแรง ทำหนาทบดอาหาร

ลำไสเปนบรเวณทปลอยเอนไซมมายอยและดดซมอาหาร

กากอาหารหรออาหารทยอยไมไดจะถกขบออกทางทวารหนก

ปากและคอหอย

หลอดอาหาร

กระเพาะพกอาหาร

กน

ลำไส

ทวารหนก

หนา 5 หนา 5

ภาพท 4.2 ภาพแสดงทางเดนอาหารของไสเดอนดน ทมา : ปรบปรงจาก https://slideplayer.com/slide/6224090/20/images/5/Complete+Digestive+Tract+of+an+Earthworm.jpg

จากรปโครงสรางแสดงทางเดนอาหารของไสเดอนดน จะเหนวามระบบทางเดนอาหารแตกตางจากไฮดราและพลานาเรยคอ มปากเปนทางเขาของอาหารและทวารหนกเปนทางออกของกากอาหาร ซงแยกออกจากกนคนละทาง และทางเดนอาหารยงแยกเปนสวนตางๆ มลกษณะเฉพาะ แตละสวน ทำหนาทแตกตางกนดงทกลาวมาแลวขางตน เมอศกษาสวนของลำไสพบวา ผนงลำไสทางดานหลง จะเจรญและย นเขาไปในชองลำไสเพ อเพ มพ นท ในการยอยอาหาร เกดเปนต งเน อท เร ยกวา ไทโฟลโซล (Typhlosole)

ไฟลมแอนนลดา (Phylum Annelida) ตวอยางของสตวกลมนคอไสเดอนดน รวมทงปลงนำจดและทากดดเลอดเปนสตวพวกแอนเนลดดวย แตทางเดนอาหารแตกตางไปจากไสเดอนดน เพราะปลงดำรงชพแบบปรสต ทางเดนอาหารของไสเดอนดนแยกเปนสวนตางๆ แตละสวนทำหนาทแตกตางกน เรมจากปากเปนทางเขาของอาหาร เนองจากไสเดอนเปนสตวกนซากขนาดเลก (Detritivore) ปากยงไมมฟน อาหารจะถกกลนเขาปากดวยการทำงานของกลามเนอทแขงแรงบรเวณ คอหอย (Pharynx) จากนนอาหารจงผานไปยง หลอดอาหาร (Esophagus) สงตอไปยง กระเพาะพก (Crop) กอนทจะถกสงไปบดท กน (Gizzard) ซงมกลามเนอแขงแรง เมออาหารถกบดแลวจงสงผานตอไปยง ลำไส (Intestine) ซงเปนบรเวณทางเดนอาหารทมความยาวมากทสด มเอนไซมถกปลอยออกมาจากเซลลบผนงลำไส สารอาหารทไดจากการยอยแลวจะถกสงเขาสระบบหมนเวยนเลอด สวนกากอาหารจะถกขบออกทางทวารหนก (Anus)

หนา 6 หนา 6

ปาก (Mouth) คอหอย (Pharynx) หลอดอาหาร (Esophagus) กระเพาะพกอาหาร (Crop) กน (Gizzard) ลำไส (Intestine) ทวารหนก (Anus)

สารไฮรดน (Hirudin) ไทโฟลโซล (Typhlosole) ทางเดนอาหารสมบรณ (Complete digestive tract)

ปลงนำจดม สารไฮรดน (Hirudin) ทปลอยออกมาจาก ตอมนำลาย ทำใหเลอดของเหยอไมแขงตวดงนนจะพบวาคนทถกปลงนำจดกดเลอดจะไหลออกไมหยดและปลงจะดดเลอดเกบไวไดในปรมาณมากโดยเกบไวในกงกานทแตกเปนแขนงของทางเดนอาหาร ดงนนเมอปลงดดเลอดจนเตมทขนาดตว

จะใหญกวาเดมมาก

ภาพท 4.3 ภาพแสดงลำตวของปลงนำจดทดดเลอดจนมขนาดลำตวใหญขน ทมา : https://www.istockphoto.com/th/photos/leeches?assettype=image&sort=mostpopular&mediatype=photography&phrase=leeches

หนา 7 หนา 7

1. ชอกจกรรม : ศกษาการยอยอาหารของไสเดอนดน

2. วตถประสงคของกจกรรม : เพอศกษาลกษณะอวยวะทเปนทางเดนอาหารของไสเดอนดน 3. อปกรณ-สารเคม 4. วธปฏบตกจกรรม

1. ไสเดอนดน 2. ถงมอ 3. เขมหมด 4. ผาปดจมก 5. กระดาษเยอ 6. ถาดพาราฟน 7. ชดเครองมอผาตด 8. เตรยมอปกรณบนทกภาพ

วางไสเดอนดนบนถาดพาราฟนโดยใชเขมหมดยดไสเดอนดนใหตดกบถาดพาราฟนโดยการปกสวนหวและสวนทายจากนนศกษาลกษณะของไสเดอนดนดงน 1. ใชกรรไกรผาตดสอดเขาทางปาก ผาตามแนวขางลำตวไปจนตลอดลำตว 2. ใชเขมหมดดงผวหนงใหแผกวางตลอดลำตว 3. ศกษาลกษณะทางเดนอาหารตงแตปากจนถงทวารหนก 4. ใชเขมหมดปกสวนทเปนอวยวะในระบบทางเดนอาหาร 5. บนทกผลการทดลองลงในแบบรายงานผลการปฏบตกจกรรม

5. คำถามเพอนำไปสการสรปผลการทดลอง 1. สงมชวตทมทางเดนอาหารสมบรณและไมสมบรณมหลกเกณฑในการพจารณาอยางไร 2. จงบอกลกษณะและหนาทของอวยวะทกำหนดใหตอไปน “ปาก หลอดอาหาร กระเพาะพก กน ลำไส ทวารหนก” 3. ไทโฟลโซล (Typhlosole) ทอยในลำไสของไสเดอนดนมหนาทอยางไร

หนา 8 หนา 8

แบบรายงานผลการปฏบตกจกรรม กจกรรมท..............เรอง................................................................................. วนท......................เดอน...................................................พ.ศ....................... ชอผทำการทดลอง ....................................................................................ชน.................เลขท..................

1. ปญหา

2. วตถประสงคของกจกรรม

3. สมมตฐาน

4. กำหนดตวแปร

5. อปกรณและสารเคม

หนา 9 หนา 9

6. วธปฏบตกจกรรม

7. ผลการทดลอง 8. คำถามเพอนำไปสการสรปผลการทดลอง

หนา 10 หนา 10

9. สรปผลการทดลอง

10. อภปรายและขอเสนอแนะ

ขอท 1.1 1.2 1.3 1.4 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 3.3

คะแนนเตม 2 2 3 4 2 2 3 3 2 2

คะแนนทได

รวมคะแนน (25 คะแนน)

บนทกคะแนนการปฏบตกจกรรมท 3.1 ศกษาการยอยอาหารของไสเดอนดน

หนา 11 หนา 11

แมลงจดอยในไฟลมอารโทรโพดา (Phylum Arthropoda) ทางเดนอาหารของสตวในกลมนคลายกบทางเดนอาหารของสตวในไฟลมแอนนลดาแตอวยวะตางๆ เปล ยนแปลงไปบางเพ อเพมประสทธภาพในการกนอาหาร หรอเพอใหเหมาะสมกบชนดของอาหาร เชน ในแมลงมปากชนดตางๆ ซงเหมาะสมกบอาหารทแมลงชนดนนๆ กน เชน ผเสอมปากเปนงวงยาวทสามารถมวนเกบได หลงจากใชดดนำหวานจากตอมนำหวานของดอกไมแลว หรอปากยงททำหนาทแทงดดเลอดของสตว ปากจงหรดทำหนาทกดหรอตด เปนตน

ก. ปากแบบดดกน ข. ปากแบบเจาะดด ค. ปากแบบกดกน ภาพท 4.4 ภาพแสดง ก. ปากของผเสอทมลกษณะเปนงวงยาว ข. ปากของยงททำหนาทในการดดกนเลอด และ ค. ปากของจงหรด ทมา : ปากของผเสอ http://mazurekopticalservices.co.uk/how-insects-feed/ : ปากของยง https://www.npr.org/sections/health-shots/2016/06/07/480653821/ watch-mosquitoes-use-6-needles-to-suck-your-blood : ปากของจงหรด http://www.malangtord.com/tag/อาหารอนาคต/page/2

จากภาพแสดงปากของแมลงนนจะเหนวาแมลงมปากหลายชนด สวนใหญมกใชนำลายชวย ในการดดอาหาร เชน ยงใชนำลายพนใสเลอดเพอไมใหเลอดแขงตวแลวจงดดเลอดเขาไปในรางกายได สวนแมลงวนจะปลอยนำลายออกมาละลายอาหารแลวจงดดอาหารเขาปาก ผเสอดดนำหวานโดยใชงวงซงมวนเปนวงดดเขาไป จงเหนไดวาการทำใหอาหารเปลยนสภาพมขนาดเลกลงนนเรมตนทปาก ซงมทงการกด บด ฉก เคยว ใหอาหารมขนาดเลกลง สภาพการยอยอาหารเชนนจงเรยกวา การยอยทางกล (Mechanical digestion) แตสำหรบทางเดนอาหารแลวจะมลกษณะคลายๆกน นอกจากน ใน ทางเดนอาหารยงม การยอยทางเคม (Chemical digestion) ทอาศยนำยอยหรอเอนไซมทำหนาทยอยอาหารชนดตางๆ

หนา 12 หนา 12

ภาพท 4.5 ภาพแสดงโครงสรางทางเดนอาหารของแมลงสาบ ทมา : ปรบปรงจาก https://www.meritnation.com/ask-answer/question/explain-digestive-system-of-cockroach-with- figure/study-of-animal-type/8736057

โครงสร างทางเด นอาหารของแมลงสาบประกอบด วย ปาก (Mouth) ถ ดไปเปน คอหอย (Pharynx) ถดไปเปน หลอดอาหาร (Esophagus) ซงเปนทางเดนอาหารทจะคอยๆ พองออกจนเปนถงใหญ เรยกวา กระเพาะพกอาหาร (Crop) สองขางของหลอดอาหารม ตอมนำลาย (Salivary gland) สขาวรปรางคลายกงไม และอยตดๆ กนเปน ถงเกบนำลาย (Salivary reservoir) ทอนำลายทงสองขางจะไปเปดท ไฮโพฟารงซ (hypopharynx) หรออาจเทยบไดกบลน ทบรเวณปลายของ ถงพกอาหารนมกระเปาะแขงๆ เรยกวา โพเวนตรคลสหรอกน (Proventriculus หรอ Gizzard) ซงภายในมหนามแหลมๆ ยนออกไปรวมกนตรงกลางมไวเพอใชกรองอาหาร สวนทตอกบกนมถงเลกๆ รปรางคลายนวมอ 8 ถง เรยกวา เฮพาตกซกาหรอไดเจสตฟซกา (Hepatic caeca หรอ Digestive caeca) เชอวาทำหนาทสรางนำยอย ชวงนจะตอกบทางเดนอาหารสวนกลาง (Midgut) เทยบไดกบลำไส ในสตวชนสง ตอนกลางของลำตวจะมอวยวะกำจดของเสย เรยกวา หลอดมลพเกยน (Malpighian tubules) ลกษณะเปนเสนฝอยบางๆ สเหลองอยเปนกระจก ลำไสชวงนมหนาทสรางนำยอยและดดอาหารทยอยแลว จงคลายกบลำไสเลกของสตวชนสง ถดไปเปน ไอเลยม (Ileum) คอลำไสเลกและ โคลอน (Colon) เปนสวนหนงของลำไสใหญ สงกากอาหารตอไปยง ไสตรง (Rectum) แลวจงเปดออกท ทวารหนก (Anus)

หนา 13 หนา 13

การยอยทางกล (Mechanical digestion) การยอยทางเคม (Chemical digestion)

ปาก (Mouth) คอหอย (Pharynx) หลอดอาหาร (Esophagus) กระเพาะพกอาหาร (Crop) ตอมนำลาย (Salivary gland)

ถงเกบนำลาย (Salivary reservoir) ไฮโพฟารงซ (hypopharynx) โพเวนตรคลสหรอกน (Proventriculus หรอ Gizzard) ทางเดนอาหารสวนกลาง (Midgut)

เฮพาตกซกาหรอไดเจสตฟซกา (Hepatic caeca หรอ Digestive caeca)

หลอดมลพเกยน (Malpighian tubules) ไอเลยม (Ileum) โคลอน (Colon) ไสตรง(Rectum) ทวารหนก (Anus)

หนา 14 หนา 14

1. ชอกจกรรม : ศกษาการยอยอาหารของแมลงสาบ

2. วตถประสงคของกจกรรม : เพอศกษาลกษณะอวยวะทเปนทางเดนอาหารของแมลงสาบ 3. อปกรณ-สารเคม 4. วธปฏบตกจกรรม

1. แมลงสาบ 2. ถงมอ 3. เขมหมด 4. ผาปดจมก 5. กระดาษเยอ 6. ถาดพาราฟน 7. ชดเครองมอผาตด 8. เตรยมอปกรณบนทกภาพ

วางแมลงสาบบนถาดพาราฟนโดยใชเขมหมดยดแมลงสาบใหตดกบถาดพาราฟนโดยการปกสวนหวและสวนทายจากนนศกษาลกษณะของแมลงสาบดงน 1. ใชกรรไกรผาตดสอดเขาทางปาก ผาตามแนวขางลำตวไปจนตลอดลำตว 2. ใชเขมหมดดงผวหนงใหแผกวางตลอดลำตว 3. ศกษาลกษณะทางเดนอาหารตงแตปากจนถงทวารหนก 4. ใชเขมหมดปกสวนทเปนอวยวะในระบบทางเดนอาหาร 5. บนทกผลการทดลองลงในแบบรายงานผลการปฏบตกจกรรม

5. คำถามเพอนำไปสการสรปผลการทดลอง 1. ลกษณะปากของแมลงทกำหนดใหตอไปนมลกษณะอยางไร “ปากของผเสอ ปากของยง ปากของจงหรด” 2. จงบอกลกษณะและหนาทของอวยวะทกำหนดใหตอไปน “ปาก หลอดอาหาร กระเพาะพกอาหาร ถงเกบนำลาย กน เฮพาตกซกา ลำไส ทวารหนก” 3. แมลงมการยอยเชงกลและเชงเคมอยางไรจงอธบาย

หนา 15 หนา 15

แบบรายงานผลการปฏบตกจกรรม กจกรรมท..............เรอง................................................................................. วนท......................เดอน...................................................พ.ศ....................... ชอผทำการทดลอง ....................................................................................ชน.................เลขท..................

1. ปญหา

2. วตถประสงคของกจกรรม

3. สมมตฐาน

4. กำหนดตวแปร

5. อปกรณและสารเคม

หนา 16 หนา 16

6. วธปฏบตกจกรรม

7. ผลการทดลอง 8. คำถามเพอนำไปสการสรปผลการทดลอง

หนา 17 หนา 17

9. สรปผลการทดลอง

10. อภปรายและขอเสนอแนะ

ขอท 1.1 1.2 1.3 1.4 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 3.3

คะแนนเตม 2 2 3 4 2 2 3 3 2 2

คะแนนทได

รวมคะแนน (25 คะแนน)

บนทกคะแนนการปฏบตกจกรรมท 3.2 ศกษาการยอยอาหารของแมลงสาบ

หนา 18 หนา 18

การยอยอาหารของสตวทมทางเดนอาหารสมบรณ

สตวท ม ทางเดนอาหารสมบรณ (Complete digestive tract) คอมปากและทวารหนก แยกจากกน ปาก (Mouth) คอหอย (Pharynx) มกลามเน อแขงแรง สำหรบดนอาหารใหผ าน หลอดอาหาร (Esophagus) ซงเปนทางผานของอาหารเขาส กระเพาะพก (Crop) ซงทำหนาทเปนทพกอาหาร ก น (Gizzard) มกลามเน อแขงแรงทำหนาท บดอาหาร ไสเดอนดนไมมฟนในปาก ลำไส (Intestine) เปนบรเวณทปลอยเอนไซมมายอยและดดซมอาหาร พบวา ผนงลำไสทางดานหลง จะเจรญและย นเขาไปในชองลำไสเพ อเพ มพ นท ในการยอยอาหาร เกดเปนต งเน อท เรยกวา ไทโฟลโซล (Typhlosole) กากอาหารหรออาหารทยอยไมไดจะถกขบออกทาง ทวารหนก (Anus) ในปลงนำจดม สารไฮรดน (Hirudin) ทปลอยออกมาจากตอมนำลาย ทำใหเลอดของเหยอไมแขงตว

การกด บด ฉก เค ยว ใหอาหารมขนาดเลกลง สภาพการยอยอาหารเชนน จ งเรยกวา การยอยทางกล (Mechanical digestion) นอกจากน ในทางเดนอาหารยงม การยอยทางเคม (Chemical digestion) ทอาศยนำยอยหรอเอนไซมทำหนาทยอยอาหารชนดตางๆโครงสรางทางเดนอาหารของแมลงประกอบดวย ปาก (Mouth) ถดไปเปน คอหอย (Pharynx) ถดไปเปน หลอดอาหาร (Esophagus) ซงเปนทางเดนอาหารทจะคอยๆ พองออกจนเปนถงใหญ เรยกวา กระเพาะพก (Crop) สองขางของหลอดอาหารม ตอมนำลาย (Salivary gland) สขาวรปรางคลายกงไม และอยตดๆ กนเปน ถงเกบนำลาย (Salivary reservoir) ทอนำลายทงสองขางจะไปเปดท ไฮโพฟารงซ (hypopharynx) หรออาจเทยบไดกบลน ทบรเวณปลายของ ถงพกอาหารนมกระเปาะแขงๆ เรยกวา โพเวนตรคลสหรอกน (Proventriculus หรอ Gizzard) ซงภายในมหนามแหลมๆ ยนออกไปรวมกนตรงกลางมไวเพอใชกรองอาหาร สวนทตอกบกนมถงเลกๆ รปรางคลายนวมอ 8 ถง เรยกวา เฮพาตกซกาหรอไดเจสตฟซกา (Hepatic caeca หรอ Digestive caeca) เช อวาทำหนาทสรางนำยอย ชวงนจะตอกบทางเด นอาหารสวนกลาง (Midgut) เท ยบได ก บลำไส ในสตว ช นส ง ตอนกลางของลำตวจะม อวยวะกำจดของเสย เรยกวา หลอดมลพเกยน (Malpighian tubules) ลกษณะเปนเสนฝอยบางๆ สเหลองอยเปนกระจก ลำไสชวงนมหนาทสรางนำยอยและดดอาหารทยอยแลว จงคลายกบลำไสเลกของสตวชนสง ถดไปเปน ไอเลยม (Ileum) คอลำไสเลกและ โคลอน (Colon) เปนสวนหนงของลำไสใหญ สงกากอาหารตอไปยง ไสตรง (Rectum) แลวจงเปดออกท ทวารหนก (Anus)

หนา 1 หนา 1

1. ปจจยตามตวเลอกใดทใชจำแนกสงมชวตออกเปนสงมชวตทมทางเดนอาหารไมสมบรณและสงมชวตทมทางเดนอาหารสมบรณ ก. การมกระบวนการยอยเชงกลและกระบวนการยอยเชงเคม ข. การมกระบวนการยอยภายนอกเซลลและกระบวนการยอยภายในเซลล ค. การมปากเปนชองทางเขาของอาหารและทวารหนกเปนชองทางออกของกากอาหาร 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค. 2. ทำหนาทเปนแหลงพกอาหารและทำหนาทบดอาหารในไสเดอนดนคอโครงสรางตามตวเลอกใด 1. ลำไสและกน ตามลำดบ 2. หลอดอาหารและปาก ตามลำดบ

3. กระเพาะพกอาหารและกน ตามลำดบ 4. กระเพาะพกอาหารและหลอดอาหาร ตามลำดบ

3. ไทโฟลโซล (Typhlosole) ในลำไสของไสเดอนดนมลกษณะและหนาทตามตวเลอกใด 1. ลกษณะยนเขาไปในลำไสเพอเพมพนทผวในการยอยอาหาร 2. ลกษณะเปนกลามเนอแขงเพอใชบด อด ใหอาหารมขนาดเลกลง 3. ลกษณะเปนตอมทสามารถสรางเอนไซมเพอใชในการยอยอาหารได 4. ลกษณะเปนทอกลวงภายในเพอใชในการเกบอาหารทไสเดอนดนกนเขาไป 4. ทางเดนอาหารของไสเดอนดนแตกตางจากทางเดนอาหารของพลานาเรยตามตวเลอกใด ก. มปากและทวารหนกแยกออกจากกนอยางชดเจน ข. มคอหอยสำหรบยนออกมาเพอใชดดกนอาหารทมขนาดเลกได ค. มลำไสทแตกแขนงออกไปทวรางกายเพอใหสามารถเลยงสวนตางๆของไสเดอนดนไดทวถง 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค.

หนา 2 หนา 2

5. สารไฮรดน (Hirudin) เปนสารทปลงนำจดใชทำหนาทใด 1. ใชยอยอาหารภายในลำไส 2. ใชหมกอาหารเพอใหยอยไดงาย 3. ใชในการหลอลนเพอใหงายตอการกลน 4. ใชหลงออกมาพรอมกบนำลายทำใหเลอดไมแขงตว 6. ทางเดนอาหารของแมลงตามตวเลอกใดทมลกษณะแตกตางจากทางเดนอาหารของไสเดอนดน ทชดเจนทสด ก. แมลงมลกษณะของปากทแตกตางกนไป ข. แมลงมตอมนำลายทใชในการผสมกบอาหารกอนดดเขารางกาย ค. แมลงม กน ซงภายในมโครงสรางแขงสำหรบบดอาหารไหมขนาดเลกลงได 1. เฉพาะขอ ข. และ ค. 2. เฉพาะขอ ก. และ ข. 3. เฉพาะขอ ก. และ ค. 4. ขอ ก. ข. และ ค. 7. โครงสรางททำหนาทสรางนำยอยหรอเอนไซมสำหรบยอยอาหารของแมลงคอตวเลอกใด 1. ไฮโพฟารงซ 2. เฮพาตกซกา 3. โพเวนตรคลสหรอกน 4. ทางเดนอาหารสวนกลาง 8. โครงสรางของแมลงทเทยบไดกบลนในสตวชนสงคอโครงสรางตามตวเลอกใด 1. คอหอย 2. หลอดอาหาร 3. ไฮโพฟารงซ 4. โพเวนตรคลสหรอกน 9. ตวเลอกใดคอบทบาทสำคญของนำลายในแมลง 1. นำลายชวยยอยอาหารใหมขนาดเลกลง 2. นำลายชวยใหสามารถกลนอาหารไดงายขน 3. นำลายชวยใหคงสภาพของอาหารและเพมรสชาต 4. นำลายชวยในการดดอาหารบางครงอาจชวยใหเลอดแขงตวชา

หนา 3 หนา 3

10. กน (Gizzard) ทพบในแมลงสาบเปนโครงสรางททำหนาทใด ก. บดอาหารใหมขนาดเลก ข. สรางเอนไซมเพอยอยอาหาร ค. เปนแหลงพกอาหารกอนสงไปยอยทลำไส 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค.

หนา 1 หนา 1

นพคณ สขสวสดและปรนทร จระภทรศลป. สรปเขม ชววทยา ม.ปลาย มนใจเตม 100. นนทบร: ไอดซฯ,2560 ปรชา สวรรณพนจและนงลกษณ สวรรณพนจ. ชววทยา 1. พมพครงท 11. กรงเทพฯ: สำนกพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555 _______. Hight school biology ชววทยา ม.4-6 เลม 1 (รายวชาเพมเตม). กรงเทพฯ : ไฮเอดพบลชชง, 2556 สพรรฌทพย อตโพธ. สรปชววทยา ม.ปลาย Ultra Biology. กรงเทพฯ:กรนไลฟ พรนตงเฮาท, 2557 สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. หนงสอเรยนรายวชา เพมเตมชววทยาเลม 1. กรงเทพฯ: องคการคาของ สกสค, 2554 อนรธ พรหมเจรญ. ชววทยาเพมเตม เลม 1 ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ: แมคเอดดเคชน, 2556 สำนกขาว ไฮโซ. (2559). ปากของจงหรด. สบคนเมอ 15 สงหาคม 2559, จาก http://www.malangtord.com/tag/อาหารอนาคต/page/2 HEALTH NEWS FROM NPR. (2559). ปากของยง. สบคนเมอ 15 สงหาคม 2559, จาก https://www.npr.org/sections/health-shots/2016/06/07/480653821/ watch-mosquitoes-use-6-needles-to-suck-your-blood Istock. (2559). ลำตวของปลงนำจดทดดเลอดจนมขนาดลำตวใหญขน. สบคนเมอ 15 สงหาคม 2559, จาก https://www.istockphoto.com/th/photos/leeches?assettype=image&sort= mostpopular&mediatype=photography&phrase=leeches Mazurek. (2559). ปากของผเสอ. สบคนเมอ 15 สงหาคม 2559, จาก http://mazurekopticalservices.co.uk/how-insects-feed/ Online textbook (2559). การเปรยบเทยบสงมชวตทมทางเดนอาหารไมสมบรณ และสงมชวตทมทางเดนอาหารสมบรณ. สบคนเมอ 15 สงหาคม 2559, จาก http://bodell.mtchs.org/OnlineBio/BIOCD/text/chapter23/concept23.5.html Slideplayer. (2559). ทางเดนอาหารของไสเดอนดน. สบคนเมอ 15 สงหาคม 2559, จาก https://slideplayer.com/slide/6224090/20/images/5/Complete+ Digestive+Tract+of+an+Earthworm.jpg

บรรณานกรม

หนา 2 หนา 2

หนา 1 หนา 1

หนา 21 หนา 21

เฉลย

แบบรายงานผลการปฏบตกจกรรม

กจกรรมท..............เรอง................................................................................. วนท......................เดอน...................................................พ.ศ....................... ชอผทำการทดลอง ....................................................................................ชน.................เลขท..................

1. ปญหา แนวทางการเขยนคำตอบ ลกษณะของอวยวะทเปนทางเดนอาหารของไสเดอนดนเปนอยางไร โครงสรางภายในของอวยวะทเปนทางเดนอาหารของไสเดอนดนเปนอยางไร

2. วตถประสงคของกจกรรม แนวทางการเขยนคำตอบ เพอศกษาลกษณะทางเดนอาหารของไสเดอนดน หรออาจเพมเตมจากทกำหนดใหเพอใหสอดคลองกบปญหาทกำหนดขน

3. สมมตฐาน แนวทางการเขยนคำตอบ ลกษณะโครงสรางอวยวะภายในทเปนทางเดนอาหารของไสเดอนดน มลกษณะแตกตางกน หรออาจเพมเตมจากทกำหนดใหเพอใหสอดคลองกบปญหาทกำหนดขน

4. กำหนดตวแปร แนวทางการเขยนคำตอบ ตวแปรตน = อวยวะทเปนทางเดนอาหารของไสเดอนดน ตวแปรตาม = ลกษณะของโครงสรางภายในทเปนทางเดนอาหารของไสเดอนดน ตวแปรควบคม = ขนาดของไสเดอนดน อาย

5. อปกรณและสารเคม แนวทางการเขยนคำตอบ 1. ไสเดอนดน 2. ถงมอ 3. เขมหมด 4. ผาปดจมก 5. กระดาษเยอ 6. ถาดพาราฟน 7. ชดเครองมอผาตด 8. เตรยมอปกรณบนทกภาพ หรออาจเปนอปกรณอนทนกเรยนนำมาใชในการทดลอง

หนา 22 หนา 22

เฉลย 6. วธปฏบตกจกรรม แนวทางการเขยนคำตอบ วางไสเดอนดนบนถาดพาราฟนโดยใชเขมหมดยดไสเดอนดนใหตดกบถาดพาราฟน โดยการปกสวนหว และสวนทายจากนนศกษาลกษณะของไสเดอนดนดงน 1. ใชกรรไกรผาตดสอดเขาทางปาก ผาตามแนวขางลำตวไปจนตลอดลำตว 2. ใชเขมหมดดงผวหนงใหแผกวางตลอดลำตว 3. ศกษาลกษณะทางเดนอาหารตงแตปากจนถงทวารหนก 4. ใชเขมหมดปกสวนทเปนอวยวะในระบบทางเดนอาหาร 5. บนทกผลการทดลองลงในแบบรายงานผลการปฏบตกจกรรม หรอเขยนลำดบขนตอนการปฏบตกจกรรมตามทปฏบตจรง

7. ผลการทดลอง ออกแบบตารางบนทกผลการทดลองใหสอดคลองกบปญหา วตถประสงค สมมตฐาน และตวแปร

ตามทกำหนดไวขางตน

8. คำถามเพอนำไปสการสรปผลการทดลอง 1. สงมชวตทมทางเดนอาหารสมบรณและไมสมบรณมหลกเกณฑในการพจารณาอยางไร แนวทางการเขยนคำตอบ การมปากและทวารหนกแยกจากกน 2. ไทโฟลโซล (Typhlosole) ทอยในลำไสของไสเดอนดนมลกษณะและหนาทอยางไร แนวทางการเขยนคำตอบ ทผนงลำไสทางดานหลงของไสเดอนดนจะเจรญและยนเขาไปในชองลำไสเพอเพมพนท ในการยอยอาหาร เกดเปนตงเนอทเรยกวา ไทโฟลโซล (Typhlosole) 3. จงบอกลกษณะและหนาทของอวยวะทกำหนดใหตอไปน “ปาก หลอดอาหาร กระเพาะพก กน ลำไส ทวารหนก” แนวทางการเขยนคำตอบ ในปากของไสเดอนดนไมมฟน มกลามเนอแขงแรง สำหรบดนอาหารใหผานไปยง หลอดอาหาร ซงเปนทางผานของอาหารเขาส กระเพาะพกอ มลกษณะเปนถง ซงทำหนาท เปนทพกอาหาร กน มกลามเนอแขงแรงทำหนาทบดอาหาร ลำไส เปนบรเวณทปลอยเอนไซม ออกมายอยและดดซมอาหาร ทวารหนกเปนชองขนาดเลกซงทำหนาทเปนทางออกของกากอาหาร

หนา 23 หนา 23

เฉลย 9. สรปผลการทดลอง แนวทางการเขยนคำตอบ ไสเดอนดนเปนสงมชวตทมปากเปนทางเขาของอาหารซงไดแก ดน เปนตนและมทวารหนก เปนทางออกของกากอาหาร จากการศกษาโครงสรางภายในของไสเดอนดนจะพบอวยวะทเปน ทางผานของอาหารมลกษณะและหนาทตางกน เชน ในปากของไสเดอนดนไมมฟน มกลามเนอแขงแรง สำหรบดนอาหารใหผานไปยง หลอดอาหาร ซงเปนทางผานของอาหารเขาส กระเพาะพก มลกษณะเปนถง ซงทำหนาทเปนทพกอาหาร กน มกลามเนอแขงแรง ทำหนาทบดอาหาร ลำไสเปนบรเวณทปลอยเอนไซมออกมายอยและดดซมอาหาร ทวารหนกเปนชองขนาดเลกซงทำหนาทเปนทางออกของกากอาหาร

10. อภปรายและขอเสนอแนะ แนวทางการเขยนคำตอบ เขยนใหสอดคลองกบผลการทดลองทนกเรยนปฏบตกบทฤษฏทนกเรยนเรยนใน กรอบความรท 3.1 หากมขอคนพบวาไมเหมอนหรอไมเปนไปตามทฤษฏใหเขยนอธบายถงสาเหตหรอปจจยท สงผลใหไดผลการทดลองและเสนอแนะแนวทางเพอใชในการปฏบตการครงตอไป

หนา 24 หนา 24

เฉลย

แบบรายงานผลการปฏบตกจกรรม

กจกรรมท..............เรอง................................................................................. วนท......................เดอน...................................................พ.ศ....................... ชอผทำการทดลอง ....................................................................................ชน.................เลขท..................

1. ปญหา แนวทางการเขยนคำตอบ ลกษณะของอวยวะทเปนทางเดนอาหารของแมลงสาบเปนอยางไร โครงสรางภายในของอวยวะทเปนทางเดนอาหารของแมลงสาบเปนอยางไร

2. วตถประสงคของกจกรรม แนวทางการเขยนคำตอบ เพอศกษาลกษณะทางเดนอาหารของแมลงสาบ หรออาจเพมเตมจากทกำหนดใหเพอใหสอดคลองกบปญหาทกำหนดขน

3. สมมตฐาน แนวทางการเขยนคำตอบ ลกษณะโครงสรางอวยวะภายในทเปนทางเดนอาหารของแมลงสาบ มลกษณะแตกตางกน หรออาจเพมเตมจากทกำหนดใหเพอใหสอดคลองกบปญหาทกำหนดขน

4. กำหนดตวแปร แนวทางการเขยนคำตอบ ตวแปรตน = อวยวะทเปนทางเดนอาหารของแมลงสาบ ตวแปรตาม = ลกษณะของโครงสรางภายในทเปนทางเดนอาหารของแมลงสาบ ตวแปรควบคม = ขนาดของแมลงสาบ อาย

5. อปกรณและสารเคม แนวทางการเขยนคำตอบ 1. แมลงสาบ 2. ถงมอ 3. เขมหมด 4. ผาปดจมก 5. กระดาษเยอ 6. ถาดพาราฟน 7. ชดเครองมอผาตด 8. เตรยมอปกรณบนทกภาพ หรออาจเปนอปกรณอนทนกเรยนนำมาใชในการทดลอง

หนา 25 หนา 25

เฉลย 6. วธปฏบตกจกรรม แนวทางการเขยนคำตอบ วางแมลงสาบบนถาดพาราฟนโดยใชเขมหมดยดแมลงสาบใหตดกบถาดพาราฟน โดยการปกสวนหว และสวนทายจากนนศกษาลกษณะของแมลงสาบดงน 1. ใชกรรไกรผาตดสอดเขาทางปาก ผาตามแนวขางลำตวไปจนตลอดลำตว 2. ใชเขมหมดดงผวหนงใหแผกวางตลอดลำตว 3. ศกษาลกษณะทางเดนอาหารตงแตปากจนถงทวารหนก 4. ใชเขมหมดปกสวนทเปนอวยวะในระบบทางเดนอาหาร 5. บนทกผลการทดลองลงในแบบรายงานผลการปฏบตกจกรรม หรอเขยนลำดบขนตอนการปฏบตกจกรรมตามทปฏบตจรง

7. ผลการทดลอง ออกแบบตารางบนทกผลการทดลองใหสอดคลองกบปญหา วตถประสงค สมมตฐาน และตวแปร

ตามทกำหนดไวขางตน

8. คำถามเพอนำไปสการสรปผลการทดลอง 1. ลกษณะปากของแมลงทกำหนดใหตอไปนมลกษณะอยางไร “ปากของผเสอ ปากของยง ปากของจงหรด”

แนวทางการเขยนคำตอบ ปากของผเสอลกษณะเปนปากแบบดดกน ปากของยงลกษณะเปนปากปากแบบเจาะดด ปากของจงหรดลกษณะเปนปากปากแบบกดกน

2. แมลงมการยอยเชงกลและเชงเคมอยางไรจงอธบาย แนวทางการเขยนคำตอบ การกด บด ฉก เคยว ใหอาหารมขนาดเลกลง สภาพการยอยอาหารเชนนจงเรยกวา การยอยทางกล นอกจากนในทางเดนอาหารยงม การยอยทางเคม ทอาศยนำยอยหรอเอนไซมทำหนาท ยอยอาหารชนดตางๆ

หนา 26 หนา 26

เฉลย

3. จงบอกลกษณะและหนาทของอวยวะทกำหนดใหตอไปน “ปาก หลอดอาหาร กระเพาะพกอาหาร ถงเกบนำลาย กน เฮพาตกซกา ลำไส ทวารหนก”

แนวทางการเขยนคำตอบ โครงสรางทางเดนอาหารของแมลงสาบประกอบดวยปาก ลกษณะแขงและคมถดไปเปนคอหอย ถดไปเปนหลอดอาหารซงเปนทางเดนอาหารใหอาหารเคลอนทผานจะคอยๆ พองออกจนเปน ขนาดถงขนาดใหญ เรยกวา กระเพาะพกอาหาร สองขางของหลอดอาหารมตอมนำลายสขาวรปราง คลายกงไม และอยตดๆ กนเปน ถงเกบนำลายทอนำลายทงสองขางจะไปเปดท ไฮโพฟารงซหรอ อาจเทยบไดกบลน ทบรเวณปลายของ ถงพกอาหารนมกระเปาะแขงๆ เรยกวา โพเวนตรคลสหรอกน ซงภายในมหนามแหลมๆ ยนออกไปรวมกนตรงกลางมไวเพอใชกรองอาหาร สวนทตอกบกนมถง เลกๆ รปรางคลายนวมอ 8 ถง เรยกวา เฮพาตกซกาหรอไดเจสตฟซกาเชอวาทำหนาทสราง นำยอย ชวงนจะตอกบทางเดนอาหารสวนกลางเทยบไดกบลำไสในสตวชนสง ลำไสชวงนมหนาท สรางนำยอยและดดอาหารทยอยแลว จงคลายกบลำไสเลกของสตวชนสง กากอาหารจะสงตอไป ยง ไสตรง (Rectum) แลวจงเปดออกท ทวารหนก (Anus)

หนา 27 หนา 27

เฉลย

9. สรปผลการทดลอง แนวทางการเขยนคำตอบ ปากของแมลงมลกษณะทแตกตางกนไปตามชนดของแมลง ซงปากของแมลงแตละชนดอาจทำหนาท การกด บด ฉก เคยว ใหอาหารมขนาดเลกลง สภาพการยอยอาหารเชนนจงเรยกวา การยอยทางกล นอกจากนในทางเดนอาหารยงม การยอยทางเคม ทอาศยนำยอยหรอเอนไซมทำหนาทยอยอาหาร โครงสรางทางเดนอาหารของแมลงสาบประกอบดวยปาก ลกษณะแขงและคมถดไปเปนคอหอย ถดไปเปนหลอดอาหารซงเปนทางเดนอาหารใหอาหารเคลอนทผานจะคอยๆ พองออกจนเปน ขนาดถงขนาดใหญ เรยกวา กระเพาะพกอาหาร สองขางของหลอดอาหารมตอมนำลายสขาวรปราง คลายกงไม และอยตดๆ กนเปน ถงเกบนำลายทอนำลายทงสองขางจะไปเปดท ไฮโพฟารงซหรอ อาจเทยบไดกบลน ทบรเวณปลายของ ถงพกอาหารนมกระเปาะแขงๆ เรยกวา โพเวนตรคลสหรอกน ซงภายในมหนามแหลมๆ ยนออกไปรวมกนตรงกลางมไวเพอใชกรองอาหาร สวนทตอกบกนมถง เลกๆ รปรางคลายนวมอ 8 ถง เรยกวา เฮพาตกซกาหรอไดเจสตฟซกาเชอวาทำหนาทสราง นำยอย ชวงนจะตอกบทางเดนอาหารสวนกลางเทยบไดกบลำไสในสตวชนสง ลำไสชวงนมหนาท สรางนำยอยและดดอาหารทยอยแลว จงคลายกบลำไสเลกของสตวชนสง กากอาหารจะสงตอไป ยง ไสตรง (Rectum) แลวจงเปดออกท ทวารหนก (Anus)

10. อภปรายและขอเสนอแนะ แนวทางการเขยนคำตอบ เขยนใหสอดคลองกบผลการทดลองทนกเรยนปฏบตกบทฤษฏทนกเรยนเรยนใน กรอบความรท 3.2 หากมขอคนพบวาไมเหมอนหรอไมเปนไปตามทฤษฏใหเขยนอธบายถงสาเหตหรอปจจยท สงผลใหไดผลการทดลองและเสนอแนะแนวทางเพอใชในการปฏบตการครงตอไป

หนา 28 หนา 28

เฉลย

1. ทำหนาทเปนแหลงพกอาหารและทำหนาทบดอาหารในไสเดอนดนคอโครงสรางตามตวเลอกใด 1. ลำไสและกน ตามลำดบ 2. หลอดอาหารและปาก ตามลำดบ

3. กระเพาะพกอาหารและกน ตามลำดบ 4. กระเพาะพกอาหารและหลอดอาหาร ตามลำดบ

2. ปจจยตามตวเลอกใดทใชจำแนกสงมชวตออกเปนสงมชวตทมทางเดนอาหารไมสมบรณและสงมชวตทมทางเดนอาหารสมบรณ ก. การมกระบวนการยอยเชงกลและกระบวนการยอยเชงเคม ข. การมกระบวนการยอยภายนอกเซลลและกระบวนการยอยภายในเซลล ค. การมปากเปนชองทางเขาของอาหารและทวารหนกเปนชองทางออกของกากอาหาร 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค. 3. ทางเดนอาหารของไสเดอนดนแตกตางจากทางเดนอาหารของพลานาเรยตามตวเลอกใด ก. มปากและทวารหนกแยกออกจากกนอยางชดเจน ข. มคอหอยสำหรบยนออกมาเพอใชดดกนอาหารทมขนาดเลกได ค. มลำไสทแตกแขนงออกไปทวรางกายเพอใหสามารถเลยงสวนตางๆของไสเดอนดนไดทวถง 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค. 4. ไทโฟลโซล (Typhlosole) ในลำไสของไสเดอนดนมลกษณะและหนาทตามตวเลอกใด 1. ลกษณะยนเขาไปในลำไสเพอเพมพนทผวในการยอยอาหาร 2. ลกษณะเปนกลามเนอแขงเพอใชบด อด ใหอาหารมขนาดเลกลง 3. ลกษณะเปนตอมทสามารถสรางเอนไซมเพอใชในการยอยอาหารได 4. ลกษณะเปนทอกลวงภายในเพอใชในการเกบอาหารทไสเดอนดนกนเขาไป

หนา 29 หนา 29

เฉลย 5. สารไฮรดน (Hirudin) เปนสารทปลงนำจดใชทำหนาทใด 1. ใชยอยอาหารภายในลำไส 2. ใชหมกอาหารเพอใหยอยไดงาย 3. ใชในการหลอลนเพอใหงายตอการกลน 4. ใชหลงออกมาพรอมกบนำลายทำใหเลอดไมแขงตว 6. โครงสรางททำหนาทสรางนำยอยหรอเอนไซมสำหรบยอยอาหารของแมลงคอตวเลอกใด 1. ไฮโพฟารงซ 2. เฮพาตกซกา 3. โพเวนตรคลสหรอกน 4. ทางเดนอาหารสวนกลาง 7. ทางเดนอาหารของแมลงตามตวเลอกใดทมลกษณะแตกตางจากทางเดนอาหารของไสเดอนดน ทชดเจนทสด ก. แมลงมลกษณะของปากทแตกตางกนไป ข. แมลงมตอมนำลายทใชในการผสมกบอาหารกอนดดเขารางกาย ค. แมลงม กน ซงภายในมโครงสรางแขงสำหรบบดอาหารไหมขนาดเลกลงได 1. เฉพาะขอ ข. และ ค. 2. เฉพาะขอ ก. และ ข. 3. เฉพาะขอ ก. และ ค. 4. ขอ ก. ข. และ ค. 8. ตวเลอกใดคอบทบาทสำคญของนำลายในแมลง 1. นำลายชวยยอยอาหารใหมขนาดเลกลง 2. นำลายชวยใหสามารถกลนอาหารไดงายขน 3. นำลายชวยใหคงสภาพของอาหารและเพมรสชาต 4. นำลายชวยในการดดอาหารบางครงอาจชวยใหเลอดแขงตวชา 9. โครงสรางของแมลงทเทยบไดกบลนในสตวชนสงคอโครงสรางตามตวเลอกใด 1. คอหอย 2. หลอดอาหาร 3. ไฮโพฟารงซ 4. โพเวนตรคลสหรอกน

หนา 30 หนา 30

เฉลย 10. กน (Gizzard) ทพบในแมลงสาบเปนโครงสรางททำหนาทใด ก. บดอาหารใหมขนาดเลก ข. สรางเอนไซมเพอยอยอาหาร ค. เปนแหลงพกอาหารกอนสงไปยอยทลำไส 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค.

หนา 31 หนา 31

เฉลย

1. ปจจยตามตวเลอกใดทใชจำแนกสงมชวตออกเปนสงมชวตทมทางเดนอาหารไมสมบรณและสงมชวตทมทางเดนอาหารสมบรณ ก. การมกระบวนการยอยเชงกลและกระบวนการยอยเชงเคม ข. การมกระบวนการยอยภายนอกเซลลและกระบวนการยอยภายในเซลล ค. การมปากเปนชองทางเขาของอาหารและทวารหนกเปนชองทางออกของกากอาหาร 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค. 2. ทำหนาทเปนแหลงพกอาหารและทำหนาทบดอาหารในไสเดอนดนคอโครงสรางตามตวเลอกใด 1. ลำไสและกน ตามลำดบ 2. หลอดอาหารและปาก ตามลำดบ

3. กระเพาะพกอาหารและกน ตามลำดบ 4. กระเพาะพกอาหารและหลอดอาหาร ตามลำดบ

3. ไทโฟลโซล (Typhlosole) ในลำไสของไสเดอนดนมลกษณะและหนาทตามตวเลอกใด 1. ลกษณะยนเขาไปในลำไสเพอเพมพนทผวในการยอยอาหาร 2. ลกษณะเปนกลามเนอแขงเพอใชบด อด ใหอาหารมขนาดเลกลง 3. ลกษณะเปนตอมทสามารถสรางเอนไซมเพอใชในการยอยอาหารได 4. ลกษณะเปนทอกลวงภายในเพอใชในการเกบอาหารทไสเดอนดนกนเขาไป 4. ทางเดนอาหารของไสเดอนดนแตกตางจากทางเดนอาหารของพลานาเรยตามตวเลอกใด ก. มปากและทวารหนกแยกออกจากกนอยางชดเจน ข. มคอหอยสำหรบยนออกมาเพอใชดดกนอาหารทมขนาดเลกได ค. มลำไสทแตกแขนงออกไปทวรางกายเพอใหสามารถเลยงสวนตางๆของไสเดอนดนไดทวถง 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค.

หนา 32 หนา 32

เฉลย 5. สารไฮรดน (Hirudin) เปนสารทปลงนำจดใชทำหนาทใด 1. ใชยอยอาหารภายในลำไส 2. ใชหมกอาหารเพอใหยอยไดงาย 3. ใชในการหลอลนเพอใหงายตอการกลน 4. ใชหลงออกมาพรอมกบนำลายทำใหเลอดไมแขงตว 6. ทางเดนอาหารของแมลงตามตวเลอกใดทมลกษณะแตกตางจากทางเดนอาหารของไสเดอนดน ทชดเจนทสด ก. แมลงมลกษณะของปากทแตกตางกนไป ข. แมลงมตอมนำลายทใชในการผสมกบอาหารกอนดดเขารางกาย ค. แมลงม กน ซงภายในมโครงสรางแขงสำหรบบดอาหารไหมขนาดเลกลงได 1. เฉพาะขอ ข. และ ค. 2. เฉพาะขอ ก. และ ข. 3. เฉพาะขอ ก. และ ค. 4. ขอ ก. ข. และ ค. 7. โครงสรางททำหนาทสรางนำยอยหรอเอนไซมสำหรบยอยอาหารของแมลงคอตวเลอกใด 1. ไฮโพฟารงซ 2. เฮพาตกซกา 3. โพเวนตรคลสหรอกน 4. ทางเดนอาหารสวนกลาง 8. โครงสรางของแมลงทเทยบไดกบลนในสตวชนสงคอโครงสรางตามตวเลอกใด 1. คอหอย 2. หลอดอาหาร 3. ไฮโพฟารงซ 4. โพเวนตรคลสหรอกน 9. ตวเลอกใดคอบทบาทสำคญของนำลายในแมลง 1. นำลายชวยยอยอาหารใหมขนาดเลกลง 2. นำลายชวยใหสามารถกลนอาหารไดงายขน 3. นำลายชวยใหคงสภาพของอาหารและเพมรสชาต 4. นำลายชวยในการดดอาหารบางครงอาจชวยใหเลอดแขงตวชา

หนา 33 หนา 33

เฉลย 10. กน (Gizzard) ทพบในแมลงสาบเปนโครงสรางททำหนาทใด ก. บดอาหารใหมขนาดเลก ข. สรางเอนไซมเพอยอยอาหาร ค. เปนแหลงพกอาหารกอนสงไปยอยทลำไส 1. เฉพาะขอ ก. 2. เฉพาะขอ ค. 3. เฉพาะขอ ก. และ ข. 4. เฉพาะขอ ข. และ ค.