ยุคสงครามโลกครั้งที่ 2...
TRANSCRIPT
บทคดยอ การศกษาเรอง ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบบทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม พบวาคนจนเชยงใหมมบทบาททางเศรษฐกจอยางตอเนองมาตงแตชวงสงครามโลกครงท 2 และขยายการลงทนมากขนในชวงทศวรรษ 2490 การทคนจนเชยงใหมสามารถฝาวกฤตทางเศรษฐกจไดเพราะมกลยทธส�าคญคอการฝากกจการไวกบผทเชอใจไดการอ�าพรางความเปนจนและกลายเปนไทยรวมถงคนจนบางรายสามารถพลกวกฤตชวงสงครามใหเปนโอกาสทางการคาจนกระทงกลายเปนเศรษฐสงครามเมอสงครามโลกครงท2ไดสนสดลงคนจนเชยงใหมปรบตวทางเศรษฐกจดวยการเชอมตอทนนยมโดยรฐหาเครอขายเพอเขาสกจการของรฐบาลและพยายามพงพงอ�านาจของขาราชการชนสงหรอสงสมาชกในตระกลลงเลนการเมองเพอเปนเกราะปองกนธรกจและการด�าเนนชวตในขณะเดยวกนคนจนเชยงใหมตองปรบเปลยนอตลกษณเปนทงคนจนคนไทยคนเมองในบางบรบททคนจนตองเขาไปสมพนธเพอความราบรนในการด�าเนนธรกจสวนธรกจของคนจนเชยงใหมในทศวรรษ2490นนมความหลากหลายและมความทนสมยมากขนทงกจการโรงภาพยนตรภตตาคารหางสรรพสนคาขนาดเลกธนาคารคนจนเชยงใหมเรมกลายเปนผประกอบการและลงทนในภาคบรการมากขนอนเนองมาจากการขยายตวของชนชนกลางสมยใหมทมรสนยมเปลยนไปมความทนสมยมากขน
ค�ำส�ำคญ: บทบาททางเศรษฐกจคนจนในเชยงใหมสงครามโลกครงท2
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม1
The World War II Era and the Beginning of the Cold
War Regarding the Economic Role of Chinese People
in Chiang Mai
กตยตม กตตธรสกล2 / Kittayut Kittitornsakul
วารสารสงคมลมนาโขง : ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557 หนา 215-237
Journal of Mekong Societies : Vol.10 No.2 May-August 2014, pp. 215-237
1 บทความนสรปมาจากวทยานพนธซงเปนสวนหนงของการศกษาในหลกสตรสงคมศาสตรดษฎบณฑตมหาวทยาลยแมฟาหลวงเรองบทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเมองเชยงใหมพ.ศ.2410-25102 อาจารยประจ�าสาขาวชาสหวทยาการสงคมศาสตรคณะศลปศาสตรมหาวทยาลยแมโจ
216 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
Abstract Thispaper isbasedonastudyof theendof theWorldWar IIperiod, thebeginningoftheColdWar,andtheroleoftheChinesepeopleinChiangMai’seconomy.ThestudyfoundthattheChinesepeopleinChiangMaihaveplayedaveryimportantroleintheeconomycontinuouslysincetheWorldWarII.Moreover,theyincreasedtheirinvestmentssubstantiallyin1947s.Theycouldgetthroughtheeconomiccrisisbecauseofsignificantstrategies:trustingtheirbusinesstoreliablepeople,disguisingtheirChineseidentityandbecomingThai,andturningthecrisisduringthewarintoanopportunitytotrade.Eventually,theybecameverywealthy.WhentheWorldWarIIended,theChinesepeopleinChiangMaiadjustedtochangingeconomiccircumstancesbyfindingnetworkstoentergovernmentbusiness,tryingtoinfluencehighlevelbureaucrats,orencouragingafamilymembertojoinpoliticsinordertoprotecttheirbusinessandlivingconditions.Atthesametime,theyhadtochangetheiridentityfromChinesetoThaitomakeitmoreconvenienttoengageinbusiness.Since1947,theirbusinesseshavebecomevariedandmodernandincludecinemas,restaurants,smalldepartmentstores,andbanks.Theyhavebecomeentrepreneursandhaveinvestedincreasinglyintheservicesectorbecauseofthesophisticatedlifestyleofthegrowingnumbersofeducatedpeople.
Keywords: Economicrole,ChinesepeopleinChiangMai,WorldWarII
“...มองเขาไปในรานทกราน ทเตมแนนดวยสนคาเบดเตลดทงภาชนะ
ผาแพร หนง จะไดเหนเจาของรานลวนแตเปนจน รานตดผมไมต�ากวา
3 ราน ชางจนเปนผ ตด รานท�าฟนใหญโตสะอาด ชางจนเปนผ ท�า
รานถายรปครกครนดวยภาพถายในทาทเกและหรของหนมสาวชาวไทย
ชางจนเปนคนถาย โฮเตลใหญทสดในจงหวดนบชนไดถง 10 ชน นบหอง
ไดสกครงรอยหอง คนจนเปนผจดการ โรงน�าแขงทจ�าหนายไปตามบาน
ตามรานทงหมด คนจนเปนเจาของและเปนผท�า...”
“ชยชนะของหลวงนฤบาล”(พ.ศ.2478)
(ดอกไมสด,2516:79)
217
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
ขอความจากนวนยายของ“ดอกไมสด”ซงตพมพเมอพ.ศ.2478สอดคลองกบ
หลกฐานทางประวตศาสตรทบงชชดเจนวากอนทจะเกดสงครามโลกครงท2ขนนน
ในภมภาคตางๆของไทยคนจนไดกลายเปนกลมคนทมอทธพลทางเศรษฐกจแลว3
เมอเกดสงครามโลกมกเชอกนวาสงครามยอมเปนอปสรรคตอการผลตและการคา
อยางไรกตามในกรณประเทศไทยแมวารฐบาลจะด�าเนนนโยบายชาตนยมทเบยดขบ
และกดกนชาวจนทงในทางเศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม แตสถานการณ
สงครามโลกกลบสรางโอกาสใหคนจนบางกลมสามารถสะสมทนไดมากขน และ
เมอโลกเขาสยคสงครามเยนประเทศไทยซงกลายเปนศนยกลางในการตอตานการ
ขยายตวของลทธคอมมวนสตในเอเชย กไดรบความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกา
ท�าใหรฐบาลมงบประมาณและผเชยวชาญในการพฒนาโครงสรางพนฐานมากขน
รวมทงเรมด�าเนนการพฒนาชนบทท�าใหชาวบานเรมมเงนมากขนในการบรโภค
สนคาทงทใชในการผลตและการด�ารงชวตประจ�าวน ในขณะเดยวกนจ�านวน
ขาราชการและชนชนกลางในเขตเมองกขยายตวขน ในบรบทดงกลาวนการสะสม
ทนและการขยายการลงทนของคนจนจงเพมขนอยางเหนไดชด
บทความนจะใชกรณคนจนเชยงใหมในการพสจนสมมตฐานทกลาวมา
ขางตนนโดยใชวธการวจยเชงคณภาพใชขอมลจากเอกสารตางๆและการสมภาษณ
คนจนสงวยจากหลายอาชพ น�าขอมลทงหมดมาวเคราะหและสงเคราะหโดยใช
แนวพนจทางประวตศาสตร(Historicalapproach)
3 เชน ในภาคกลางนำยอเทน เตชะไพบลย ไดเรมกจการธรกจประกนภยตอมาเปนนายธนาคารชนน�าและท�าสราสงออกเปนทมาของบรษทสรามหาราษฎรนำยชน โสภณพำนชเรมตงตวจากการคาวสดกอสรางตอมาไดรวมกอตงธนาคารกรงเทพจ�ากดและเปนผอยเบองหลงบรษทตางๆนบรอยแหงนำยเทยม โชควฒนำท�าธรกจขายปลกและขายสงตอมาไดลงทนในอตสาหกรรมผลตสนคาอปโภคบรโภคนานาชนด ในภาคใตนำยจต บญสง ผท�าเหมองแรดบกทส�าคญทตะกวปา จงหวดพงงานำยปญญำ งำนทวนายทนทองถนคายางพาราทส�าคญในจงหวดภเกต(พรรณบวเลก,2543:124)ในภาคเหนอตอนลางเชนทจงหวดจงหวดนครสวรรคนำยสวสด ไมไทย ไดท�าธรกจรบเหมากอสรางกบญปนจนกลายเปนเจาของโรงแรมสวสดไมไทยซงในปจจบนไดขยายกจการเปนโรงแรมไอราวณตระกลศรวรยะกล สะสมทนจากการตงรานขายของช�าทงคาปลกและคาสงเมอสบโอกาสกรบซอโรงงานน�าตาลทก�าลงขาดทนทต�าบลทามะเกลอแลวตงเปนบรษทรวมผลอตสาหกรรมจ�ากดตอมาเมอไดก�าไรจากอตสาหกรรมน�าตาลจนสามารถขยายการลงทนไปสอตสาหกรรมอนและกาวไปสทนการเงนโดยการตงบรษทรวมทนและการเครดตนครสวรรคจ�ากดขนมา(ณฐพงศสกลเลยว,2552:51)
218 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
กำรสะสมทนของคนจนเชยงใหมในสมยสงครำมโลกครงท 2
เมอกองทพญปนเขาสประเทศไทยเพอเปนเสนทางผานไปสประเทศพมา
เชยงใหมถกควบคมโดยกองก�าลงทหารญปนซงตงกองทหารตามวดและโรงเรยน
เชน วดศรดอนไชย วดหมนเงนกอง วดชางเคยน โรงเรยนวฒโนทยพายพ ฯลฯ
สวนเครองบนของญปนจอดอยทสนามบนไมต�ากวา100ล�าเพอเตรยมการโจมตพมา
(อน เนนหาด, 2549ค: 46-47) สะทอนใหเหนวามทหารญปนจ�านวนมากพ�านก
อยในเชยงใหมในเวลานน ซงทหารญปนเหลานกลายเปนผบรโภคสนคาทส�าคญ
ขณะเดยวกนสถานการณสงครามในระดบโลกไดสรางโอกาสในการสะสมทนของ
ชาวจนดงจะไดวเคราะหโดยละเอยดตอไปขางหนาแตกอนอนจ�าเปนตองกลาวถง
ปญหาทคนจนเผชญและวธการปรบตวของคนจนในเวลานนโดยสงเขปเพอจะเขาใจ
อยางชดเจนวาเพราะเหตใดคนจนจงสามารถสะสมทนได แมวาจะตองเผชญกบ
นโยบายกดกนคนจนทงในทางเศรษฐกจและการเมอง
ในทางเศรษฐกจ กอนเกดสงครามไมนานรฐบาลไดบงคบซอกจการโรงส
ของคนจน ตงโรงสขาวของรฐบาลกระจายอยในทกทองถน และยงตงสหกรณ
ขายขาวขนตามจงหวดตางๆท�าลายการผกขาดการคาขาวทงในและตางประเทศ
ของคนจน และยงใหโควตาการคาขาวออกนอกประเทศแกบรษทของญปนและ
องกฤษอกดวย แมวารฐบาลจนจะยนเรองประทวงแตรฐบาลไทยกเพกเฉย
(ภวดลทรงประเสรฐ,2519:78-81)มหน�าซ�ายงประกาศใชพระราชบญญตทกดกน
การประกอบอาชพของคนจนอกหลายฉบบเชนหามคนจนท�าการประมงจบสตวน�า
ขบลอเลอนขายสนคาในสถานทราชการประมลงานกอสรางทางราชการขายน�ามน
บงคบใหคนจนขายผลผลตยาสบและเกลอใหกบรฐควบคมการฆาววควายโดยให
สทธแกเจาหนาทรฐในการอนญาตวาใครทจะสามารถท�าการคาเนอได แมแตสวน
ยางพาราและสทธจากการสมปทานเกบรงนกของคนจนในบางพนทกถกยดมาเปน
ของรฐ นอกจากนยงบงคบใหเจาของธรกจตางๆ ใชกรรมกรชาวไทย หามจาง
แรงงานชาวจนและหามคนจนขายสนคาในสถานทราชการ(ภวดลทรงประเสรฐ,
2519: 78-89) และทส�าคญคอการจดตงรฐวสาหกจเพมขน เชน โรงงานทอผา
219
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
โรงงานท�ากระดาษโรงงานบหรโรงงานน�าตาลฯลฯ(ภวดลทรงประเสรฐ,2519:91-92)เพอลดอทธพลทางเศรษฐกจของชาวจน อยางไรกตามคนจนในเชยงใหมนนแทบจะไมไดรบผลกระทบจากนโยบายกดกนทางเศรษฐกจของรฐบาล เพราะเนอหาของพระราชบญญตสวนใหญจะเนนไปทการควบคมคนจนทอยในภาคกลางและภาคใต ดงเชนการท�าสวนยางพาราการเกบรงนกนางแอน การท�าประมงสตวน�า ซงอยทางภาคใตทงสน หรอการท�ายาสบซงมอยมากในเชยงใหมแตคนจนท�ากจการยาสบเปนสวนนอยเจาของกจการยาสบมกเปนพวกเจานายหรอพวกขาราชการ(ปลายออชนะนนท,2530:76) ในทางการเมองแมวารฐบาลพยายามขดขวางการเคลอนไหวทางการเมองของคนจน ดวยการสงปดหนงสอพมพจนและโรงเรยนจนซงมบทบาทส�าคญในการกระตนลทธชาตนยมและการคงไวซง“ความเปนจน”ในหมลกหลานชาวจนแตโรงเรยนจนในเชยงใหมซงเคยม2แหงคอโรงเรยนฮวเองและโรงเรยนฮวเคยว ไดถกสงปดตามนโยบายของคณะราษฎรตงแตปพ.ศ. 2475แลว อยางไรกตามการทชาวจนในประเทศไทยตอตานญปนอยางมากไมวาจะเปนการรวมกนตอตานสนคาญปน ประทษรายคนญปน ปฏบตการลงโทษคนจนทคาขายหรอรวมมอกบญปน ฯลฯท�าใหรฐบาลจอมพลป.พบลสงครามท�าการปราบปรามชาวจนทตอตานญปนทกรปแบบโดยท�าการจบกมและเนรเทศหรอสงไปยงสถานกกกนชาวจนทจงหวดเพชรบรณ(ภวดลทรงประเสรฐ,2519:100-102)ซงคนจนในเชยงใหมบางรายกไดถกเนรเทศดงกรณนายกกเองแซลอเจาของรานถายรป“ฉายาแสงอรณ”ซงเปนรานถายรปยคแรกเรมในเชยงใหมกบนายไตเกยงแซจง เจาของรานงเซงฮวดยานสนปาขอยเนองจากบคคลทงสองเปนสมาชกในสมาคมกกมนตงทางการไดหลกฐานเปนเอกสารการตดตอกบสมาคมกกมนตง เฉพาะกรณนายลอกกเองซงถกตงขอหาวาเรยไรเงนสงไปชวยรฐบาลจนคณะชาตอกขอหาหนง หลงจากถกเนรเทศไปยงเมองจนแลวนายกกเองไดไปเปนทหารของพรรคกกมนตงประมาณ3ปภายหลงจงหาทางกลบมาท�าธรกจในเชยงใหม(อนเนนหาด,2546:96-97)นอกจากนยงมกรณนายเจรญทงซว(ระมงวงศ)ผเปนเจาของตลาดสนทรายและท�ากจการโรงบมใบยาสบไดมผเขยนบตรสนเทหสงไปยงจอมพลป.พบลสงคราม
ท�าใหนายเจรญทงซวถกเนรเทศกลบประเทศจนเชนกน(อนเนนหาด,2554ข:164-165)
220 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
กฎหมายส�าคญทมผลกระทบโดยตรงตอคนจนในเชยงใหมในชวง
สงครามโลกคอนขางมากคอ การประกาศใชพระราชกฤษฎกาการจ�ากดถนทอย
ของจนตางดาวซงเชยงใหมเปนเมองหนงทรฐบาลประกาศในชวงตนปพ.ศ.2486
หามคนจนอาศยอย เรองนไดสรางความเดอดรอนอยางมากในการท�ามาหากน
และในการอพยพนนคนจนจ�าเปนตองขายทรพยสนตางๆทเคลอนยายไมสะดวก
ในราคาทต�ากวาราคาทองตลาดทวไป(ภวดลทรงประเสรฐ,2519:111-113)
แตถงกระนนกตามมคนจนในเชยงใหมจ�านวนไมมากนกทไดรบผลกระทบ
รนแรงจากนโยบายชาตนยมของรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม สวนหนงเปน
เพราะรฐบาลด�าเนนนโยบายหลายนโยบายในระยะเวลาอนสนบางนโยบายรฐบาล
เรมด�าเนนการไดเพยง2-3ปสงครามโลกกสนสดลงแมแตการสงใหคนจนอพยพ
ออกจากพนทจงหวดตางๆกมขอยกเวนทเปดโอกาสใหคนจนสามารถหาทางออกได
เชนการยกเวนในกรณทมปญหาเรองสขภาพหรอกรณทมอายมากเกนไปซงคนจน
เชยงใหมทขออนมตยกเวนดวยเหตผลดงกลาวนจากทางราชการกมกจะไดรบอนญาต
โดยไมไดมการตรวจสอบทละเอยดหรอเขมงวดแตอยางใด(ศภวตรภวกล,2553)
นอกจากการขออนมตยกเวนดงกลาวขางตนนแลว คนจนในเชยงใหมยง
มการปรบตวและหาทางออกดวยวธการตางๆ อกหลายวธเพอความอยรอดของ
กจการตนเองจนกระทงสงครามสนสดลงในพ.ศ.2488ทส�าคญมดงน
1. กำรฝำกกจกำรไวกบผทเชอใจได
ในป พ.ศ. 2486 เมอเชยงใหมถกประกาศใหเปนเขตหวงหามส�าหรบ
คนตางดาวซงสวนใหญเปนคนจน และคนจนสวนใหญในเชยงใหมมกมกจการ
คาขายเปนของตนเองแมวาบางรายตองขายกจการหรอทรพยสนบางอยางเพราะ
ไมสามารถขนยายไปได แตคนจนบางสวนกอพยพไปโดยฝากกจการไวกบคนทไว
วางใจไดใหชวยดแลแทน เชน กรณ เถาแกโอว หรอ นายช โอสถาพนธ ชาวจน
แตจว ซงมาอยเชยงใหมตงแตป พ.ศ. 2462 เรมสรางฐานะจากการเปนหลงจ
(เสมยน)ทรานยงฮงลงเมอสะสมทนไดจงมาเปดรานทองรปพรรณเปนของตนเอง
ชอราน“ยงไทลง”ตอมาไดประมลเปนนายอากรสราและฝนและเปดรานจ�าหนาย
ปน สรา และตงโรงสขาวแสงไทย และโรงเลอยชไทย ฯลฯ เมอตองอพยพตาม
221
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
นโยบายของจอมพลป.พบลสงครามกไดฝากกจการการคาตางๆไวกบคนสนท
ใหชวยดแลสวนตนเองและครอบครวกอพยพเขามากรงเทพฯโดยไปอาศยอยยาน
ทงมหาเมฆราว1ป(ทศคณนาพร,2551:180-182)
กรณ นายกกเอง แซลอ เจาของรานถายรป “ฉายาแสง” ทถกเนรเทศ
ในระยะแรกกไดฝากกจการรานถายรปไวกบคนสนท ตอมาจงไดขายกจการไป
แตหลงจากสงครามโลกครงท 2 สนสดลงแลว นายกกเอง แซลอ กกลบมาเปด
รานใหมอกครงหนง(อรณลออชยรงษ,2555)ทงนกเพราะรชองทางในการท�าธรกจ
รานถายรปดอยแลวและมลกคาขาประจ�าอยแลวนนเอง
กลาวไดวา คนจนเชยงใหมทอพยพตามค�าสงของรฐบาลมกหวนกลบมา
คาขายอกเพราะมครอบครวและกจการหลายอยางเมอมชองทางทสามารถจะกลบ
มาเชยงใหมไดกจะรบกลบมาทนทเชนเมอจอมพลป.พบลสงครามมนโยบายผอน
ปรนตอคนจนทมอาชพทางดานเกษตรกรรมใหอย ในภมล�าเนาเดมได คนจน
เชยงใหมหลายคนกแสรงท�าเปนวาตนเองประกอบอาชพเกษตรกรรม รวมทง
เถาแกโอวและนายเคยมถายแซพว(ภวกล)ซงทางราชการกอนญาตใหกลบมายง
เชยงใหมได(ศภวตรภวกล,2553)
2. กำรอ�ำพรำง “ควำมเปนจน” และกำร “กลำยเปนไทย” เพอควำม
มนคงของชวตและธรกจ
ในระหวางสงครามโลก“ความเปนจน”นบเปนอนตรายตอการด�าเนนชวต
เพราะนอกจากการถกเนรเทศและการถกบงคบใหอพยพดงกลาวมาแลวแมกระทง
การพดภาษาจนบางค�าในทสาธารณะกยงเปนสงตองหาม เชน ทตลาดตนล�าไย
มการตดปายประกาศขอบงคบหลายประการรวมทงหามพดค�าวา“ลออวเฮงซวย”
และก�าหนดคาปรบเอาไวดวย(สภาภรณอาภาวชรตมและดวงจนทรอาภาวชรตม
เจรญเมอง, 2552: 73) ดงนน “ความเปนจน” จงถกซอนเรนเอาไว และพยายาม
“กลายเปนคนไทย”เพอมใหถกทางราชการเพงเลงจะเหนไดจากการเปลยนชอแซ
และชอรานมาเปนชอและนามสกลแบบไทยเชนรานโตวยนเสงของตระกลภวกล
ทตงอยบนยานถนนทาแพซงขายดายส�าหรบทอผา เปลยนชอรานเปน “รตนผล”
ภายหลงสงครามโลกครงท 2 สนสดลง จงกลบมาใช โตว ยน เสง ตามเดม
222 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
(ศภวตรภวกล,2553)หรอกรณเถาแกโอวหลงจากถกสงใหอพยพออกจากเชยงใหม
ในชวงสงครามโลก เมอไดกลบมาอยเชยงใหมอกครง กท�าการเปลยนชอแซในทนท
จากเซยวทางแซโอวเปนนายชโอสถาพนธ(ทศคณนาพร,2551:183-184)
ในบางกรณคนจนกเปลยนนามสกลและชอร านเพอผลประโยชน
ทางเศรษฐกจโดยตรงเชนเถาแกตนงวนชนผเปนเจาของรานตนฮวงวนจ�าหนาย
สนคากระปองจากตางประเทศ ซงพระราชชายาเจา ดารารศมและชนชนสง
ของเชยงใหมมกจะมาอดหนนรานนอยเสมอ ไดเปลยนนามสกลเปน ตนตรานนท
และเปลยนชอรานเปน ตนตราภณฑ โดยมเหตผลส�าคญกคอตองการเปนตวแทน
จ�าหนายบหร ถาไมเปลยนชอและนามสกลเปนไทยกไมสามารถจะเปนตวแทน
จ�าหนายได(ทศคณนาพร,2551:104)
ในยคนนเจาหนาทของอ�าเภอเมองเชยงใหมจงรบจางตงชอและนามสกล
ใหกบคนจนโดยลงนามอนมตการเปลยนชอใหดวยซงคาใชจายและคาธรรมเนยม
ในการเปลยนชอมกจะอยทหลกรอยบาทเทานน เปนทนาสงเกตวาสวนมากแลว
คนจนจะเปลยนนามสกลเปนไทยโดยไมตดขาดจากแซไปทงหมดจะเหลอสญลกษณ
ของแซไวทอกษรตวแรกของนามสกล เชน แซโอว กมาเปน โอสถาพนธ แซตน
กมาเปน ตนตรานนท แซเลยว กมาเปน เลยวสวสดพงษ แซเจย กมาเปน
เจยรสาธตเปนตนซงเปนการผสมผสานระหวางแซกบภาษาสนสกฤตอยางลงตว
ตระกลทเปลยนชอแซในยคสงครามโลกเหลานสวนใหญมกเปนคนจนรนใหมท
อพยพสเชยงใหมในชวงเสนทางรถไฟเพงมาถง (พ.ศ. 2464) ซงอาจเปนวธการ
ปรบตวทมาจากการลอกเลยนแบบคนจนรนเกาทเตบโตมาตงแตยคการคาทางเรอ
ทไดปรบตวใหเขากบรฐบาลสยามทขยายอ�านาจมาสเชยงใหมอยางเขมขนแลวดวย
การเปลยนมาใชนามสกลไทยตงแตทศวรรษ24604เชนตระกลศกดาทร(เดมแซเอง)
4 เปนเชนนกเพราะคนจนในยคแรกสามารถนอกจากนการแตงงานกบลกหลานของเจานายฝายเหนอหรอตระกลใหญเกาแกในทองถนกเปนวธการหนงทสามารถผสมกลมกลนกบชนพนเมองไดเปนอยางดเชนนายสนฮชตมาไดแตงงานกบนางค�าเทยงบรซงมเชอสายมาจากเจาแมค�าแดงเจานายในราชวงศเชยงรงทอพยพจากเมองเชยงรงมาอยทเชยงใหมซงกคอสายสบสองปนนา(ทศคณนาพร,2551:133)นายกต แซโคว (กตบตร) กไดแตงงานกบ นางสน วงสนทร ผเปนบตรของหลวงสนทรโวหารกจตระกลใหญยานวดเกตการาม(อนเนนหาด,2549:74)
223
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
และตระกลนมมานเหมนท (เดม แซนม) ซงตระกลเหลานไมไดรบผลกระทบใดๆ
จากนโยบายเบยดขบและตอตานจนในยคสงครามโลก(ปลายออชนะนนท,2530:89)
อนงการทคนจนประสบความส�าเรจทางการคาแลวบรจาคเงนเพอการกศล
หรอสรางสงสาธารณประโยชนในเมองเชยงใหม ซงท�าใหไดรบพระราชทาน
บรรดาศกดจากพระมหากษตรยกเปรยบเสมอนเปนเครองรบประกนวาเปนคนไทย
ทจงรกภกดตอชาตศาสนาพระมหากษตรยดงกรณนายสนฮชตมาซงพระบาท
สมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหเปนขนอนสารสนทร
และเลอนเปนหลวงอนสารในเวลาตอมา (ทศ คณนาพร, 2551: 153) กท�าให
นายสนฮ ชตมา มฐานะเปน “คนไทย” ซงทางราชการใหความเกรงใจอยางสง
การกลายเปน “คนไทย” ดวยวธการบรจาคหรอสรางสาธารณประโยชนนคนจน
นยมมากเพราะนอกจากจะไดรบความเกรงใจจากทางราชการแลวยงท�าใหคนทวไป
ทงไทยและจนเคารพนบถอดวย ดงนน จงมพอคาจนจ�านวนมากบรจาคเงน
หรอสรางสาธารณประโยชนจนไดรบพระราชทานบรรดาศกด ตวอยางเชน
ในพ.ศ.2467มประกาศในราชกจจานเบกษาฉบบหนงระบถงการสงสญญาบตร
บรรดาศกดไปพระราชทานคนจนหลายคนไดแกขนศรวรานรกษ(ศรบญเฉลยว)
ขนอนพลนคร(กมซวนมเซงฮวด)ขนอนกรบร(เยนนมเซงฮวด)ขนอนการราชกจ
(ตวเถาตนซนฮวด)ขนอนกลราชการ(ยกน)ขนจ�าเรญภกด(ตนบนฮกตนธนวฒน)
(อนเนนหาด,2549ข:17)แมวาในสมยสงครามโลกครงท2จะไมมการพระราชทาน
บรรดาศกดอก แตการบรจาคเงนหรอสงของเพอสาธารณประโยชน รวมทง
การท�าบญอปถมภศาสนากยงเปนวธการส�าคญทคนจนใชเพอใหไดรบความเคารพ
ยกยองในสงคมทองถนและสงคมไทย และท�าใหทางราชการเกรงอกเกรงใจและ
ใหเกยรตมากขนตามสถานภาพทางสงคมทสงขน
3. กำรพลกวกฤตชวงสงครำมสโอกำสในกำรสรำงก�ำไรมหำศำล
จำกกำรคำ
สงครามโลกครงท2ท�าใหเชยงใหมตกอยในภาวะขาดแคลนสนคาอปโภค
และบรโภคเพราะแตเดมอาศยสนคาจากโรงงานอตสาหกรรมทน�าเขาจากอาณานคม
ขององกฤษเมอประเทศไทยเปนพนธมตรกบประเทศญปนกไมสามารถน�าเขาสนคา
224 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
จากประเทศฝายสมพนธมตรไดอก(ปลายออชนะนนท,2530:72)การคาสวนใหญ
ตองหยดชะงกลง เมอประกอบกบนโยบายกดกนชาวจนของรฐบาลและเครองบน
ของฝายสมพนธมตรยงโจมตยานศนยกลางการขนสงในเมองเชยงใหมเชนสถาน
รถไฟสนามบนอนท�าใหประชาชนตองหนภยสงครามในบางชวง ไดสงผลใหการ
คาในเมองเชยงใหมโดยทวไปตองซบเซาลง มเพยงคนพนเมองเทานนทยงเปด
รานคาอย บาง และมรานคาของญป นเพยงรานเดยวมาเปดกจการ ขายผา
(อรณ ลออชยรงษ, 2555) อยางไรกตาม ความจ�าเปนในการบรโภคสนคาของ
ประชาชนยงคงมอย ราคาสนคาจงสงขนมาก คนจนบางกลมในเชยงใหมจงสะสม
ทนไดอยางมหาศาลดงกรณตวอยางตอไปน
นางกลมตระกลอพยพมาท�ากจการยาสบในเชยงใหมเมอพ.ศ.2479โดย
ท�าโรงงานบมใบยาสบทอ�าเภอเชยงดาวและจะตองน�าใบยาสบขนรถบรรทกไปสง
ใหกบโรงงานยาสบของรฐบาลในตวเมองเชยงใหมเปนประจ�าในชวงสงครามน�ามน
เชอเพลงขาดตลาดผคายาสบรายอนๆตองหยดสงใบยาสบมายงตวเมองแตนางก
ไดใชเกวยนขนใบยาสบจากเชยงดาวมายงเชยงใหมและเลยไปลงเรอทล�าพน แลว
ลองเรอไปขายเองตามรานตางๆในกรงเทพฯซงสมยนนยาสบก�าลงขาดตลาดอยาง
มากและไมมคแขงส�าคญนางกจงขายยาสบไดในราคาสงท�าก�าไรใหกบนางกเปน
อนมาก(อนเนนหาด,2548ข:14)
นายกมจวแซกงเปดราน“กงอยจว”ขายขนมเปยะจนอบและซาลาเปา
อยในยานสนปาขอยในชวงสงครามนายกมจวตองอพยพออกจากเมองเชยงใหม
แตทหารญป นไดท�าเรองขอตวนายกมจวกลบมาเพราะตองการสงขนมตางๆ
ไปเลยงทหารเปนประจ�า นายกมจวไดก�าไรอยางงามจากการท�าขนมขายกองทพ
ญปนในเชยงใหมและไดน�าเงนไปซอทนาจ�านวนมากเพอเปนทรพยสนของตระกล
(วกลเกยรตพจนานนท,2553)
นายรว ศกดาทร ซงเคยมประสบการณในการกกตนสนคาในชวง
สงครามโลกครงท 1 มาแลว จงคาดการณไดถกตองวาหลงสงครามโลกครงท 2
หนงสตวจะเปนทตองการของตลาดโลกและราคาจะสงขนมาก จงไดตงโรงงาน
ฟอกหนงขนใกลยานสถานรถไฟโดยเปนการรวมหนกนกบนายอนตาศรจนทรดร
225
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
ชาวอนเดยซงมอาชพคาขายเนอววและเนอควายอยบรเวณยานชางคลานซงหนง
สตวทน�ามาฟอกในโรงงานกคอหนงววควายทฆาจากโรงฆาสตวบานชางคลาน
นนเอง(เนนหาด,2554ก:133-139)นายรวไดระดมทนทงหมดทมอยมาซอหนง
สตวหลงจากฟอกแลวกแชน�ายาและตากแดดเกบไวเมอสงครามสนสดลงนายรว
ไดสงหนงสตวไปขายทฮองกงซงนยมตดกระเปาจากหนงสตว จนไดก�าไรอยาง
มหาศาล(หนงสอทระลกงานฌาปนกจศพนายณรงคศกดาทร,2543)
อาจกลาวไดวาพอคาจนเหลานรจกพลกวกฤตเปนโอกาสส�าหรบการคา
และธรกจของตนท�าใหพวกเขากลายเปน“เศรษฐสงคราม”สวนคนเชยงใหมทวไป
กมโอกาสในการประกอบอาชพใหมๆ เชนกนท�าใหมเงนบรโภคสนคาของชาวจน
เชนชาวนาเชยงใหมนยมมารบจางในการเกณฑแรงงานแทนคนจนเพราะทหารญปน
จะสงหมายเรยกเพอเกณฑแรงงานไปขดดนเพอสรางสนามบน ครอบครวทมเงน
ดงกลม พอคา มกจางชาวนาไปท�างานแทน สรางรายไดใหกบชาวนาไดเปนอยางด
(อรณลออชยรงษ,2555)หรอกรณนางบญปนทพยมณฑลซงแมวามไดท�ากจการ
ขนาดใหญ แตกไดท�าขนมโมจขายใหทหารญปน โดยลงทนซอจกรยานคนหนง
ส�าหรบน�าขนมไปขายทคายทหารญปนณวดเจดยอด(อนเนนหาด,2550:123)
สวนพอเลยงอนเรอนและพอเลยงแกง ไดรวมหนกนท�าการคาขายกบทหารญปน
โดยเปนผรบเหมาจดซออาหารส�าหรบทหารญปน สนคาทตดตอซอขายกนคอ
ขาวผกผลไมเปนหลกเชนเดยวกนกบนางเรณณนานซงมความสนใจในภาษา
ญปนและหาซอหนงสอมาอานดวยตนเองตงแตเดก เมอเขาสชวงสงครามโลก
ครงท2จงมอาชพเปนลามใหทหารญปนในการจดซอวตถดบตางๆส�าหรบกองทพ
(อนเนนหาด,2549ค:51)
กำรคำของคนจนเชยงใหมยคแรกเรมสงครำมเยน
เมอเกดสงครามเยนขนหลงสงครามโลกครงท 2 นน สหรฐอเมรกา
ไดสนบสนนใหรฐบาลไทยด�าเนนนโยบายพฒนาชนบทและสรางทางคมนาคมเชอม
ตวเมองกบชนบททวประเทศ เนองจากการทพรรคคอมมวนสตแหงประเทศจน
226 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
ไดใชยทธศาสตร “ปาลอมเมอง” ในการตอสกบฝายกกมนตงจนไดรบชยชนะ
สหรฐอเมรกาจงเกรงวาคอมมวนสตในเอเชยตะวนออกเฉยงใตจะใชยทธศาสตร
เดยวกน จงจ�าเปนตองพฒนาชนบทเพอมใหพวกคอมมวนสตเขาไปสรางฐาน
มวลชนในเขตชนบท
ในการพฒนาชนบทนสงส�าคญคอการพฒนาโครงสรางพนฐานมการตรา
พระราชบญญตสรางทางหลวงแผนดนทวประเทศรวม88สายระหวางพ.ศ.2495-
2498โดยตองสรางใหแลวเสรจภายใน4ปเฉพาะในภาคเหนอตอนบนมทางหลวง
แผนดนถง18สายเชนถนนจากชยนาทถงเกาะคา(ล�าปาง)ถนนเชอมระหวาง
เถน-ล-ล�าพน ถนนเชอมระหวางรองกวาง-งาว-ฝาง-เชยงราย ถนนเชอมล�าพน-
ล�าปาง-แมแจม-แมฮองสอน และมการซอมแซมถนนอกหลายสายทเชอมระหวาง
ตวเมองเชยงใหมกบอ�าเภอและจงหวดตางๆ เชน เชยงใหม-ฮอด เชยงใหม-
สนก�าแพงเชยงใหม-สนทรายเชยงใหม-เชยงดาว-ฝาง(ภาพลานนาในอดต,2557)
การสรางถนนท�าใหสนคาเกษตรจากชนบทไดรบการขนสงเขาสตวเมอง
อยางสะดวก ในขณะทมการขยายตวของการใชรถยนตและรถจกรยานยนต
เพอกระจายสนคาจากเมองสชนบทและจากชนบทสเมอง ดงนน ยคสงครามเยน
จงเปนยคทชาวชนบทเรมขยายการท�าเกษตรกรรมเชงพาณชย และครอบครอง
เงนตรามากขน มการใชจายเงนในการซอสนคาตางๆ จากรานคาของชาวจน
ทงสนคาประเภททนหรอเทคโนโลยและสนคาอปโภคบรโภค
ในยคสงครามเยน นอกจากคนจนเชยงใหมจะมโอกาสขายสนคาให
ชาวบานทวไปมากขนแลว ยงไดปรบตวในทางเศรษฐกจและสงคม-วฒนธรรม
อยางส�าคญดงน
1. กำรเชอมตอกบระบบทนนยมโดยรฐ
ตลอดทศวรรษ 2490 รฐบาลยงคงชนโยบายเศรษฐกจแบบชาตนยม
โดยอางวาเพอใหคนไทยมอาชพและรายไดและขจดการครอบง�าทางเศรษฐกจจาก
คนจน โดยใหรฐเปนผประกอบการเศรษฐกจในอตสาหกรรมส�าคญ แมจะยงคง
อนญาตใหเอกชนประกอบธรกจหรออาชพอสระไดดวย (สงศต พรยะรงสรรค,
2526:78)ในระหวางพ.ศ.2490-2499มการจดตงรฐวสาหกจขนใหมถง59แหง
227
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
ท�าใหมรฐวสาหกจรวมทงสนถง141แหงคนจนผด�าเนนการคาระดบใหญทวประเทศ
จ�าเปนตองหาทางเชอมตอกบรฐวสาหกจเหลานเพอสรางก�าไรแกธรกจของตน
เพราะจอมพลป.พบลสงครามยงคงมนโยบายเปนปฏปกษตอคนจนเหมอนเดม
คนจนในเชยงใหมทสามารถเชอมตนเองเขากบทนนยมโดยรฐไดนน
มกจะเปนกลมทนขนาดใหญ และมรากฐานทางเศรษฐกจทแขงแกรงมากอน
และแนนอนวาคนจนเหลานยอมเปนผกวางขวางในวงธรกจ รจกผมอ�านาจใน
ทองถน การเขาถงรฐวสาหกจจงไมใชเรองทยากเยนแตอยางใด ดงตวอยางของ
นายชโอสถาพนธหรอทชาวเชยงใหมรจกในนาม“เจกโอว”ซงเปนผกวางขวางและ
เปนเจาของกจการหลายประเภทในเมองเชยงใหม เชนโรงเลอยชไทยโรงน�าแขง
ชไทย โรงสแสงไทยหลงสงครามโลกครงท 2 รฐบาลจ�าเปนตองสงขาวเพอใชหน
สงครามจ�านวน1.5ลานตนใหกบองกฤษเชยงใหมถอเปนแหลงสงออกขาวทส�าคญ
บรษททหารสามคคซงเปนรฐวสาหกจภายใตการดแลของกลมจอมพลผนชณหะวน
และจอมพลสฤษด ธนะรชต ไดสนบสนนสมาคมโรงสเหนอ5 ซงสนนษฐานวา
“เถาแกโอว”เปนสมาชกสมาคมโรงสเหนอและไดรบการสนบสนนจากบรษททหาร
สามคคเชนกน เพราะไดจดตงบรษทแสงไทยทกรงเทพฯ ซงเปนโกดงเกบขาว
สงออกตางประเทศ(ทศคณนาพร,2551:182-184)
โรงเหลากเปนกจการหนงของรฐวสาหกจ เดมมโรงเหลาทวประเทศ
อยประมาณ33โรงเปนโรงงานขนาดใหญจ�านวน1โรงคอโรงงานสราบางยขน
ผลตสราอยประมาณ3ประเภทคอสราขาวสราผสมเชยงชนและสราปรงพเศษ
แมโขง สวนอก 32 โรง เปนโรงงานขนาดเลกตงกระจายอยในหลายจงหวด
ผลตเฉพาะสราขาวและสราผสมเชยงชนขนกบกรมสรรพสามตกระทรวงการคลง
ใหเอกชนรบสมปทานเขาเปนผ ผลตและจ�าหนาย ส�าหรบการด�าเนนธรกจ
โรงเหลาทเชยงใหม รฐบาลไดตงคณะกรรมการด�าเนนการแบบผกขาดในชอวา
บรษทจงหวดเชยงใหมสนคาคอสราบหรน�าตาลไมขดไฟเปนหลกส�านกงาน5 พอคาขาวในภาคเหนอไดรวมกลมกนจดตงสมาคมโรงสเหนอขนในพ.ศ.2495มโรงสเขารวมจ�านวน29โรงจากจ�านวนทงสน30โรงมการใชอทธพลเขาขมขเจาของโรงสใหเขารวมเพอเปนหลกประกนวาจะมขาวเพยงพอส�าหรบสงขายแกรฐวสาหกจ โรงสทไมเตมใจเขารวมถกขวาอาจไดรบอนตรายและจะไมไดรบโควตาบรรทกสนคาทางรถไฟ(ปลายออชนะนนท,2530:76)
228 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
อยทหางอนสารสนทรยานสนปาขอยถนนเจรญเมองซงบรษทจงหวดเชยงใหมได
จางนายชาญตนสหส (บตรของขนอนการราชกจหรอนายตวเทาแซตงคนจน
ผสรางฐานะจากการคาผา)เปนผจดการซงนายชาญเคยเปนผประมลโรงยาฝนและ
โรงเหลามากอน จงมประสบการณดานการท�าโรงเหลา การด�าเนนงานของบรษท
เชยงใหม นอกเหนอจากทนรฐบาลแลว ทางคณะกรรมการกมสทธออกทนดวย
เชนกนโดยรวมเปนหนสวนกบรฐบาลฝายละครงการตมเหลาสมยนนใชระยะเวลา
อยางต�า2ปบางครง3ปแตไมเกน5ปตามแตรฐบาลจะก�าหนดเมอตมแลว
มสทธจ�าหนายไดเกอบทกอ�าเภอยกเวนเฉพาะบางอ�าเภอทหางไกลและมความยาก
ล�าบากในการเดนทาง ซงอ�าเภอหางไกลดงกลาวรฐบาลเปดใหแขงขนประมลตม
เหลาในอ�าเภอนนๆ เชน อ�าเภอฝาง อ�าเภอพราว อ�าเภอสะเมง อ�าเภอแมแจม
เปนตนซงนายชาญตนสหสบรหารงานไดเปนอยางดสรางผลก�าไรมากมายใหกบ
บรษทเชยงใหมแตการประมลโรงเหลาแตละครงกมการแขงขนสงในธรกจโรงเหลา
ทเชยงใหม ไมไดมเพยงนายชาญ ตนสหส เพยงคนเดยว ยงมเถาแกโอว หรอ
นายชโอสถาพนธอกดวยซงนายชาญตนสหสและเถาแกโอวมกจะแขงกนในการ
ประมลท�าโรงเหลาอยเสมอทงในพนทอ�าเภอเมองและอ�าเภอพราว (อน เนนหาด,
2555:301-303)
การเชอมตนเองกบรฐวสาหกจของคนจนในเชยงใหมนบเปนกลยทธ
ทางการคาทส�าคญในยคสงครามเยนททหารและระบบราชการพลเรอนไดรบ
การสงเสรมจากสหรฐอเมรกาใหมอ�านาจอยางเตมทโดยจอมพลป.พบลสงคราม
เองกเสรมสรางฐานอ�านาจของตนดวยการแตงตงทหารและขาราชการทเปน
พรรคพวกของตนเขาไปเปนกรรมการรฐวสาหกจ พอคาชาวจนจงตองสรางความ
สมพนธกบทหารและขาราชการเหลาน เพอจะไดคาขายกบรฐวสาหกจหรอเพอให
ชนะการประมลตางๆ
การเขาไปอยภายใตการอปถมภของขาราชการสวนกลาง เหนไดชด
ในกรณการคายาสบของนายประสทธ พมชศร คนจนผเปนพอคายาสบรายใหญ
ของเชยงใหม เปนนายกสมาคมผบมใบยาแหงประเทศไทย และเปนผถอหน
ของบรษทสงเสรมใบยาสบไทย ซงบรษทใบยาสบไทยนกระทรวงการคลงเขามา
229
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
คมครองใหมการผกขาดการสงออก โดยมธนาคารและสถาบนการเงนใหความ
ชวยเหลอเชนธนาคารมณฑลไดเขามาค�าประกนใหบรษทสงเสรมใบยาสบไทยยม
เงนถง 26 ลานบาทเพอซอใบยา 2,000 ตนจากโรงงานยาสบเพอน�าไปสงออก
ในระยะแรกตงบรษท นอกจากนกมบรษทสหธนกจเขามาชวยด�าเนนการดาน
การเงนโดยสงนายยกตอศวรกษอดตผชวยผจดการบรษทบเอทจ�ากดมาประจ�า
ทจงหวดเชยงใหมในฐานะเจาหนาทใหค�าปรกษาและควบคม ตอมาเมอบรษท
สงเสรมใบยาสบไทยขายใบยาไดกไดมอบเงนสวนหนงใหธนาคารมณฑลและบรษท
สหธนกจน�าไปหาผลประโยชน หรอเมอโรงงานยาสบก�าหนดราคารบซอต�ากวาท
ผบมอสระตองการ ผบมกไดขอความชวยเหลอจากจอมพล ป. พบลสงคราม
นายกรฐมนตรในขณะนน ซงกไดจดตงคณะกรรมการเรองราวรองทกขขนท�าการ
ไกลเกลยทงสองฝายและทสดราคาใบยาแหงกไดเพมขนจากกโลกรมละ11บาท
เปน 13 บาท ธรกจยาสบในระยะหลงสงครามดงกลาวมานสะทอนใหเหนอยาง
ชดเจนถงการประสานประโยชนระหวางพอคาจนเชยงใหมกบนกการเมอง
(ปลายออชนะนนท,2530:77-78)
นอกจากจะหาทางเชอมตอกบทหารและขาราชการทมอ�านาจในสวนกลาง
แลววธการส�าคญอกวธหนงทพอคาจนบางตระกลเลอกใชคอการสนบสนนใหคน
ในตระกลหรอเครอญาตเลนการเมองในระดบชาต เชน สมาชกตระกลชตมำ-
นมมำนเหมนทซงเลนการเมองมาตงแตตนทศวรรษ2480และมบทบาทอยางตอ
เนองมายงทศวรรษ2490ไดแกนำยสวชช (เดมชอ เลงเสยน) นำมสกล “ชตมำ”
แตภายหลงเปลยนเปนพนธเศรษฐไดรบเลอกเปนส.ส.เชยงใหมถง3สมยระหวาง
พ.ศ.2481-2489(รกฎาเมธโภคพงษ,2551:14-15,31)นองชายของนายสวชช
คอนำยทองด อสรำชวนกไดรบเลอกเปนส.ส.เชยงใหมถง6สมยระหวางพ.ศ.
2489-2518(รกฎาเมธโภคพงษ,2551:15-17,42-43)นอกจากนยงมนำยสกจ
นมมำนเหมนท ทเลนการเมองระดบชาตและประสบความส�าเรจทางการเมองใน
ระดบชาตอยางสงโดยไดรบต�าแหนงส�าคญทางการเมองและในระบบราชการหลาย
ต�าแหนงในชวงพ.ศ.2500เปนตนมาไดแกรฐมนตรสงราชการกระทรวงศกษาธการ
รฐมนตรกระทรวงอตสาหกรรมรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐการรวมถงต�าแหนง
230 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
รองนายกรฐมนตรในคณะรฐบาลทมจอมพลป. พบลสงครามเปนนายกรฐมนตร
เปนตน(รกฎาเมธโภคพงษ,2551:46-49)ตระกล นมำนนทน�าโดยนายวรศกด
นมานนท (เซงฮ นมเสงเฮง) บตรของขนอนพลนครผมชอเสยงในการท�ากจการ
ยาสบและมบารมอยางกวางขวางเปนส.ส.ของพรรคประชาธปตยในการเลอกตง
ในพ.ศ.2500พ.ศ.2501และพ.ศ.2512(รกฎาเมธโภคพงษ,2551:16)
ส�าหรบตระกลนมมานเหมนท นน ในชวงกอนสงครามโลกครงท 2
เคยพยายามอาศยอ�านาจของคณะราษฎรในการแสวงหาผลประโยชนจากการลงทน
ดานการธนาคารมนายปรดพนมยงคใหการสนบสนนโดยไดตดตอซอพนธบตร
รฐบาลเพอจดตงธนาคารทองถนแตโครงการนหยดชะงกเพราะเกดสงครามโลกขน
กอน แตความพยายามในการจดตงธนาคารทองถนกยงคงด�าเนนตอไปภายหลง
จงไดตงบรษท“ไทยเงนทน”มสาขาทวภาคเหนอดวยผลการด�าเนนงานทคอนขาง
ดท�าใหมการเสนอทจะจดตงธนาคารทองถนอกครง แตภายหลงบรษทไทยเงนทน
ถกขายออกไปใหกบกลมสากลเคหะ(ไพโรจนจนทรนมและครรชตธ�ารงรตนฤทธ,
2530) เมอสงครามโลกครงท 2 สนสด ตระกลนมมานเหมนทยงคงมบทบาทใน
แวดวงธนาคารนายไกรศรนมมานเหมนทถอเปนผมความช�านาญในการด�าเนน
ธรกจธนาคารเพราะมประสบการณจากการเปนผชวยหวหนาฝายการตางประเทศ
ของธนาคารไทยพาณชย ธนาคารนครหลวงไทยจงไดทาบทามใหเปนตวแทน
ธนาคารเปนระยะเวลาประมาณ10ป(แสงจนทรงาม,2527:345)อนงนายไกรศร
นมมานเหมนทมความสนทสนมกบโกเจงจยหรอฉวโกมลกตผถอหนคนหนงของ
ธนาคารนครหลวงไทยจงไดรวมงานดวยกนซงในปพ.ศ.2494ปรมาณเงนไหล
ผานธนาคารแหงนรวม100ลานบาทซงเปนจ�านวนเงนทสงมากในเวลานนแตแลว
กเกดความขดแยงกนนายไกรศรนมมานเหมนทจงหนไปเปนตวแทนใหธนาคาร
กรงเทพฯ(ไพโรจนจนทรนมและครรชตธ�ารงรตนฤทธ,2530)
2. กำรเปนผประกอบกำรธรกจสมยใหม
คนจนไดเพมบทบาทในฐานะผประกอบการธรกจสมยในทศวรรษ 2490
เปนตนมาในบรบทของยคสงครามเยนทมการขยายตวของการการผลตเชงพาณชย
และการพฒนาเสนทางคมนาคมดงกลาวมาแลวขณะเดยวกนกมการขยายตวของ
231
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
การศกษา และการขยายตวของผประกอบอาชพทอาศยความรความช�านาญ
เฉพาะดานเชนครพยาบาลทนายความเสมยนเลขานการชางตดเสอชางฝมอ
พอคารายยอย ฯลฯ ท�าใหจ�านวนผบรโภคในตลาดของเชยงใหมขยายตวอยาง
รวดเรวโดยคนเหลานตองการสนคาททนสมยและตองการบรการใหมๆทใหความ
สนกสนานบนเทงตามรสนยมของชนชนกลาง
ธรกจหำงสรรพสนคำขนำดเลก
ทามกลางบรบททางสงคมและวฒนธรรมในทศวรรษ2490คนจนทสะสม
ทนไดมากในชวงกอนหรอในระหวางสงครามหลายคนจงลงทนกอตงหางสรรพสนคา
เพอจ�าหนายสนคาททนสมยจากกรงเทพฯหรอตางประเทศ ดงจะเหนไดจากการ
ทนายรวศกดาทรไดขยายส�านกงาน(รานบวนฮกเสง)บรเวณถนนวชยานนทจาก
ตกคหาเดยวเปนตกแถว 2 ชน 3 คหา จดทะเบยนตงบรษทนยมพานช จ�ากด
ขนเมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2492 และเรมน�าสนคาประเภทนาฬกาโอเมกา
นาฬกาขอมอจกรยานราเลยจกรเยบผาแวนตาปากกามาขาย(หนงสอทระลก
ฌาปนกจศพนายณรงคศกดาทร,2543)หรอตระกลตนตรานนทกไดขยายกจการ
ของราน ตนฮวงวน โดยจดทะเบยนเปนหางหนสวนตนตราภรณเมอ พ.ศ. 2492
ท�าการคาสนคาอปโภคบรโภค รบขนสงสนคากจการโพยกวนทถนนวชยานนท
ตอมาในป พ.ศ. 2495 สมาชกของตระกลกไดยายรานมาทถนนทาแพและขยาย
กจการโดยตงรานสรรพสนคา 3 รานคอหางชณหภณฑหางตนตราภณฑ และ
รานตนตยานนท(สรสวดอองสกล,2553:581-582)
ธรกจโรงภำพยนตร
นายทนจนเชยงใหมลงทนสรางโรงภาพยนตรมาตงแต พ.ศ. 2466
หลงจากมทางรถไฟมาถงเชยงใหมในชวงหลงสงครามโลกครงท2เปนตนมาธรกจ
โรงภาพยนตรไดขยายตวเพมขนเกดโรงภาพยนตรททนสมยขนอกหลายแหงเชน
โรงภาพยนตรศรนครพงคโรงภาพยนตรสรวงศโรงภาพยนตรสรยง(อนเนนหาด,
2549ค:162-164)ทงนภาพยนตรยงเปนสอทชวยใหมองเหนโลกกวางในหลายแงมม
ซงในชวตจรงของคนในเมองไทยและคนเชยงใหมมนอยคนนกทจะสามารถ
มประสบการณโดยตรงในเรองเหลาน โดยเฉพาะวถชวตและลกษณะของความ
232 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
สมพนธทางสงคมในโลกสมยใหม เชนการแตงกายมารยาทสงคมวธการในการ
จดการปญหาตางๆทงปญหาชวตและปญหาในการท�าธรกจหรอปญหาในการปฏบต
หนาทการงาน ฯลฯ ภาพยนตรจงกลายเปนแหลงเรยนร ทส�าคญท�าใหไดรบ
ความนยมอยางกวางขวาง
ธรกจภตตำคำร
การขยายตวของชนชนกลางในเขตเมองทมก�าลงซอมาก ท�าใหนยมออก
ไปรบประทานอาหารนอกบานเพอพบปะสงสรรคกนในกลมเครอญาตหรอในกลม
พอคาหรอนกธรกจโดยทบานเรอนของพอคาชาตตางๆรวมทงคนจนในเขตเมอง
มกเปนรานคาและหองเกบสนคาซงไมอาจใชเปนสถานทรบรองแขกหรอญาตพนอง
อยางสะดวก จ�าเปนตองนดพบทรานอาหารเพอรบประทานอาหารรวมกนเพอ
เชอมสมพนธไมตรพรอมกบปรกษาหารอกนในเรองธรกจหรอเรองอนๆ ท�าใหเกด
วฒนธรรมการรบประทานอาหารนอกบานทสงผลใหคนจนบางคนลงทนเปดราน
อาหารขนาดใหญหรอภตตาคารเพอใหบรการแกลกคาซงในชวงกอนพ.ศ.2500
เลกนอย เรมมพอครวหรอกกจากกรงเทพฯเขามาประกอบอาชพท�ารานอาหาร
ในเมองเชยงใหม ท�าใหคนเชยงใหมมทางเลอกในการทานอาหารหลากหลายขน
ภตตาคารทมชอเสยงและไดรบความนยมไดแกภตตาคารศรประกาศ(เจาของคอ
นายฮงแซจง)ซงเปนสวนหนงของโรงแรมศรประกาศภตตาคารศรสมตร(เจาของ
คอนายเคงอแซนม)ภตตาคารแสงชย(เจาของคอนายซงแซแตและภตตาคาร
เจยทงเฮงเจาของคอนางงมแซเจย(อนเนนหาด,2545:211-219)
กำรปรบตวในดำนอตลกษณ
ในทศวรรษ2490เปนตนมาจนถงทศวรรษ2500นอกจากการเชอมโยง
กบทหารและขาราชการและการลงเลนการเมองระดบชาตแลว ในทศวรรษ2490
คนจนเชยงใหมยงคงปรบเปลยนอตลกษณเปนไทยบางสวนเพอความสะดวกในการ
ประกอบธรกจ เพราะในทศวรรษนนอกจากรฐบาลจะจ�ากดจ�านวนชาวจนทอพยพ
เขาประเทศไทยใหเหลอเพยงปละ200คนแลวรฐบาลไทยยงคงจบตาดชาวจนเปน
233
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
พเศษในเชยงใหมมค�าสงกวาดลางพวกองยและปดโรงเรยนฮวเองรวมถงสมาคม
ตางๆของคนจนดงทนางวมลสทธศรแมคาในกาดหลวงเผยวา“...ขาพเจาก�าลง
มความสขกบการเรยนอยๆโรงเรยนกลมไดยนผใหญพดกนวาพลต�ารวจเอกเผา
ศรยานนท มค�าสงกวาดลางพวกองยในเชยงใหม บรรดาพอคาจนทตงสมาคมขน
มาและบรจาคเงนเพอชวยเหลอกนในเชยงใหมชวยเหลอโรงเรยนฮวเองโดนขอหา
องย โดนเนรเทศไปจากบานเชยงใหม ไปนครสวรรคบาง พจตรบาง” (สภาภรณ
อาภาวชรตมและดวงจนทรอาภาวชรตมเจรญเมอง.,2552:27)ในปพ.ศ.2496
หนงสอพมพเชยงใหมลงขาวการจบกมนายกกเอง แซลอ เจาของรานถายรป
ลอกกเอง และนายไตเกยง แซจง ในขอหาเขาเมองโดยมไดรบอนญาตซงบคคล
ทง2เคยถกทางราชการเนรเทศกลบเมองจนในสมยสงครามโลกครงท2ในขอหา
เปนสมาชกในสมาคมกกมนตง เมอสงครามสนสด ทงสองคนกไดอพยพกลบมา
เชยงใหมและตงรานคาอย ในทเปดเผยเปนเวลาราว 10 ปแลวจงถกจบกม
(อนเนนหาด,2546:96-97)จากเหตการณตางๆคนจนในเชยงใหมจงตองด�าเนน
การปรบเปลยนอตลกษณไปเปนไทยมากขน เพอความอยรอดปลอดภยของชวต
และเพอความสะดวกในการถอครองทรพยสนและการประกอบธรกจ
เนองจากคนจนเชยงใหมตองอยภายใตอ�านาจของรฐไทย ขณะเดยวกน
กมความสมพนธ กบคนในทองถนและตองสรางความมนคงตลอดจนความเจรญ
กาวหนาใหแกธรกจของตนในทองถนลานนาควบค กน ดงนนคนจนจงตอง
ปรบเปลยนอตลกษณใหลนไหลไปตามบรบท โดยเฉพาะในการท�าการคาซงตอง
สมพนธกบคนเมอง คนไทยหรอคนจนดวยกนเองกตาม คนจนจ�าตองกลายเปน
คนเมองคนไทยหรอแสดงตนเปนคนจนตามเงอนไขแวดลอม
เนองจากในทศวรรษ 2490 รฐบาลเนนชาตนยมทมพทธศาสนาเปน
สถาบนหลกประกอบกบคนในทองถนใหความเคารพยกยองผอปถมภพทธศาสนา
และประพฤตตนเปนชาวพทธทด การเปลยนอตลกษณเปนคนไทยของคนจนในยคน
จงเนนการเปนพทธศาสนกชนทดเปนอยาง เชน นายคาย อาภาวชรตม หรอ
อาวเอยงคายซงไดท�าบญตกบาตรท�านบ�ารงศาสนาดวยการบรจาควตถรวมถง
การใฝศกษาธรรมะดวยการอาน นงสมาธ เจรญสต อกดวย (จากเหยยวเพงส
234 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
เชยงใหม : ชวตและผลงานของนายคาย อาภาวชรตม, 2540: 29) เชนเดยวกบ
นางก ลมตระกล ทมกบรจาคเงนเพอการท�านบ�ารงพระพทธศาสนาอยเสมอ
(ภกขปญญานนทมน,2511:11)
การเปลยนชอและนามสกลยงคงเปนกระบวนการกลายเปนไทยทคนจน
เชยงใหมยงกระท�าอยอยางตอเนอง ในกรณคนจนทเปนตางดาว ไมไดเกดใน
เมองไทยกมกจะตองเปลยนสญชาตกอนซงตองไปด�าเนนการทกรงเทพฯผานขน
ตอนการสบประวตตางๆซงทางกรงเทพฯอาจเรยกตวไปสอบถาม4-5ครงจงแลว
เสรจและไดรบเอกสารเปลยนสญชาตเปนคนไทย(วระวรปรชาเมธ,2553)
การบรจาคเงนเพอสาธารณะ กยงคงเปนแนวทางหนงทท�าใหคนจน
สามารถกลายเปนไทยและมสถานภาพทางสงคมสงในสายตาคนไทย ในทศวรรษ
2490คนจนเชยงใหมจงยงคงบรจาคเพอสาธารณะดงจะเหนไดจากเมอครงมการ
หารอและเรยไรเงนเพอสรางอาคารพทธสถานพ.ศ. 2494แกนน�าในการกอสราง
ประกอบไปดวยเจานายฝายเหนอขาราชการคหบดฯลฯคนจนกรวมเปนสวนหนง
ของแกนน�าในการหาเงนบรจาค ไดแก นายไกรศร นมมานเหมนท นางกมฮอ
นมมานเหมนทนายกนมมานเหมนทนายประสทธพมชศรและนายจรญกตบตร
(อนเนนหาด,2549ก:45-46)นางกลมตระกลไดบรจาคเงน250,000บาทสมทบ
ทนกบทางราชการ สรางอาคารเรยนของโรงเรยนพทธโศภน ในป พ.ศ. 2496
(ภกขปญญานนทมน,2511:3)ตอมาในชวงปพ.ศ.2500คณะบคคลซงประกอบ
ดวยขาราชการกรรมการยวพทธกสมาคมจงหวดเชยงใหมพอคาและพระสงฆ
กไดหารอกนเพอกอตงโรงเรยนเมตตาศกษาเพอชวยเหลอเดกทเรยนดแตขาดแคลน
ทนทรพย นางกมเฮยง บ�ารงนวกรณไดบรจาคเงนราว 200,000 บาท ในการ
สรางอาคารเรยน จงมชอตกในโรงเรยนวา “ตกบ�ารงนวกรณ” ไวเปนอนสรณ
(อนเนนหาด,2548ก:130-131)
เทาทกลาวมานจะเหนไดวาสมยสงครามโลกครงท 2และตลอดทศวรรษ
2490 คนจนเชยงใหมหลายตระกลประสบความส�าเรจทางเศรษฐกจเปนอยางมาก
ทงๆทเปนชวงวกฤตของคนจนอนเนองจากนโยบายตางๆของรฐและผลกระทบจาก
สงครามโลกโดยในชวงสงครามโลกครงท2คนจนเชยงใหมปรบตวทางการคาดวย
235
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
การฝากกจการไวกบผทไวใจได การอ�าพรางความเปนจนและกลายเปนไทย
รวมถงพลกวกฤตใหกลายเปนโอกาสทางการคาชวงสงคราม เมอเขาสยคพฒนา
ประเทศ รฐบาลไดชนโยบายทางเศรษฐกจในรปแบบทนนยมโดยรฐ และพฒนา
โครงสรางพนฐานอยางมากคนจนเชยงใหมกปรบตวใหเขากบบรบททางการคาโดย
การเชอมตอกจการของตนเขากบระบบทนนยมโดยรฐและเรมกลายเปนผประกอบ
การธรกจสมยใหมในขณะเดยวกนกยงตองปรบตวทางดานอตลกษณไปดวยเชนกน
จากปรากฏการณทกลาวมาทงหมด ไดสะทอนใหเหนถงการปรบตวทาง
เศรษฐกจของคนจนเชยงใหมภายใตนโยบายของรฐไทยและบรบทของเชยงใหมได
เปนอยางดซงเปนเหตผลส�าคญทท�าใหคนจนเชยงใหมประสบความส�าเรจทางการ
คาอยางตอเนองตงแตยคสงครามโลกครงท2จนถงยคแรกเรมของสงครามเยน
เอกสำรอำงอง
จำกเหยยวเพงสเชยงใหม : ชวตและผลงำนของนำยคำย อำภำวชรตม.
(2540).เชยงใหม:โรงพมพมงเมอง.
ณฏฐพงศ สกลเลยว. (2552).ควำมเปลยนแปลงทำงเศรษฐกจและสงคมกบ
กำรเมองไทยหลงสงครำมโลกครงท 2 ถงกำรรฐประหำร พ.ศ. 2500.
วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร มหาวทยาลย
เชยงใหม.
ดอกไมสด.(2516).ชยชนะของหลวงนฤบำล.กรงเทพฯ:คลงวทยา.
ทศคณนาพร.(2551).สงหลำนนำ.กรงเทพฯ:รช.
ทระลกงำนฌำปนกจศพนำยณรงค ศกดำทร.(2543).ม.ป.ท.
ปลายออ ชนะนนท. (2530).นำยทนพอคำกบกำรกอและขยำยตวของระบบ
ทนนยมในภำคเหนอของไทย พ.ศ. 2464-2523.กรงเทพฯ:สถาบนวจย
สงคมจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
พรรณบวเลก.(2543).วเครำะหนำยทนธนำคำรพำณชยของไทย พ.ศ. 2475-
2516.พมพครงท2.กรงเทพฯ:ศยาม.
236 Journal of Mekong Societies
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
ไพโรจน จนทรนม และ ครรชต ธ�ารงรตนฤทธ. (2530). เชยงใหมกงศตวรรษ
กงเกวยนก�ำเกวยน. คนเมอ7มกราคม2557,จากhttp://info.gotomanager.
com/news/details.aspx?id=2578
ภำพลำนนำในอดต.คนเมอ1มถนายน2557,จากhttp://library.cmu.ac.th/ntic
/picturelanna/detail_picturelanna.php?picture_id=1122
ภกขปญญานนทมน.(2511).อนสรณนำงก ลมตระกล.ม.ป.ท.
ภวดล ทรงประเสรฐ. (2519).นโยบำยของรฐทมตอชำวจนในประเทศไทย
(พ.ศ. 2475-2500).วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑตภาควชา
ประวตศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
รกฎาเมธโภคพงษ.(2551). นกกำรเมองถนจงหวดเชยงใหม.นนทบร:สถาบน
พระปกเกลา.
สรสวดอองสกล.(2553).ประวตศำสตรลำนนำ. พมพครงท7.กรงเทพฯ:อมรนทร.
สงศตพรยะรงสรรค.(2526).ทนนยมขนนำงไทย พ.ศ. 2475-2503.กรงเทพฯ:
สถาบนวจยสงคมจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
สภาภรณอาภาวชรตมและดวงจนทรอาภาวชรตมเจรญเมอง.(2552).เรองเลำ
จำวกำด เลม 6.เชยงใหม:เชยงใหมโรงพมพแสงศลป.
แสงจนทรงาม.(2527).ลำยครำม.เชยงใหม:ศนยหนงสอเชยงใหม.
อนเนนหาด.(2545).สงคมเมองเชยงใหม 4.เชยงใหม:นพบรการพมพจ�ากด.
_________.(2546).สงคมเมองเชยงใหม รน 3.เชยงใหม:นพบรการพมพจ�ากด.
_________.(2548ก).ยำนถนนรำชด�ำเนน(สงคมเมองเชยงใหม 11).เชยงใหม:
นพบรการพมพจ�ากด.
_________.(2548ข). ยำนถนนพระปกเกลำ(สงคมเมองเชยงใหม 12).
เชยงใหม:นพบรการพมพจ�ากด,
_________.(2549ก). ทำแพตะวำ(สงคมเมองเชยงใหม 14). เชยงใหม:
นพบรการพมพจ�ากด.
_________.(2549ข). สนปำขอย(สงคมเมองเชยงใหม 15). เชยงใหม:
นพบรการพมพจ�ากด.
237
ยคสงครามโลกครงท 2 และยคแรกเรมสงครามเยนกบ
บทบาททางเศรษฐกจของคนจนในเชยงใหม
ปท 10 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2557
_________.(2549ค).สะปะเรองตะวำ(สงคมเมองเชยงใหม 2). เชยงใหม:
โรงพมพครองชาง.
_________.(2550).เชยงใหมพ.ศ. 2496(สงคมเมองเชยงใหม 17). เชยงใหม :
วนดาเพลส.
_________.(2554ก).ประวตศำสตรเชยงใหมพ.ศ. 2514(สงคมเมองเชยงใหม
27).เชยงใหม:นพบรการพมพ.
_________.(2554ข).พออย แมอยเลำไว(สงคมเมองเชยงใหม 29).เชยงใหม:
นนทบรการพมพ.
_________.(2555). ยำนถนนเจรญประเทศ(สงคมเมองเชยงใหม 30).
เชยงใหม:นพบรการพมพ.
สมภำษณ
วกลเกยรตพจนานนท.(7มนาคมพ.ศ.2553).สมภำษณ. เจาของรานวกลพานช.
เชยงใหม.
วระวรปรชาเมธ. (17มกราคมพ.ศ.2553).สมภำษณ. เจาของรานวระพานช.
เชยงใหม.
ศภวตรภวกล.(29มกราคมพ.ศ.2553).สมภำษณ. เจาของรานรตนผล.เชยงใหม.
อรณลออชยรงษ.(15สงหาคมพ.ศ.2555).สมภำษณ.เจาของรานฉายาแสงอรณ.
เชยงใหม.