ภารกิจที่สำาคัญของ กบข. ตลอด 20 ... · 2018. 3....

ภารกจทสำาคญของ กบข. ตลอด 20 ปทผานมา คอ การบรหารเงนออมใหแกขาราชการท เปนสมาชก ดวยการนำาเงนทรบจากสมาชกและสวนราชการเจาสงกดของสมาชก ไปลงทนในหลกทรพยหลายประเภท ทงในและตางประเทศ เพอเปนการกระจายความเสยงทเหมาะสมตาม

เปาหมายการจดสรรการลงทนระยะยาว

สารบญ

4สารจากเลขาธการคณะกรรมการกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ

9สวนท 1ความเปนมาของกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ

26สวนท 2ความทาทายของระบบบำาเหนจบำานาญและนโยบายเพอสรางสวสดภาพของผเกษยณอาย

21รายนามประธานกรรมการและเลขาธการคณะกรรมการกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ

72สวนท 3การจดสรรเงนลงทนและการบรหารกองทนบำาเหนจบำานาญ

สารจากเลขาธการคณะกรรมการกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ

5ก อ ง ท น บ า เ ห น จ บ า น า ญ ข า ร า ช ก า ร

เรยน สมาชกกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการและทานผอานทกทาน

กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ (กบข.) เปนกองทนทจดตงขนตาม พระราชบญญตกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ พ.ศ. 2539 โดยมวตถ ประสงคเพอเปนหลกประกนการจายบำาเหนจบำานาญและใหประโยชนตอบแทนการรบราชการแกขาราชการเมอออกจากราชการ เพอสงเสรมการออมทรพยของสมาชก และเพอจดสวสดการและสทธประโยชนอนใหแก สมาชก

ตลอด 20 ปทผานมา กบข. ถอเปนหนงในสถาบนหลกของประเทศ ททำาหนาทในการบรหารเงนออมเพอวยเกษยณ เพราะมสวนสำาคญในการสนบสนนใหภาครฐมการบรหารจดการดานการเงนและการคลงทด ทำาใหมการจดสรรงบประมาณรองรบภาระคาใชจายดานบำาเหนจบำานาญอยางเหมาะสม นอกจากน กบข. ยงเผยแพรความรดานการเงน (Financial Literacy) อยางตอเนอง เพอกระตนและสงเสรมใหสมาชกสามารถบรหารเงนและลงทนอยางเหมาะสม เพอใหมเงนออมเพยงพอสำาหรบชวตหลงเกษยณ

ปจจบน กบข. บรหารสนทรพยสทธจำานวน 834,161 ลานบาท (ณ สนป 2560 ยอดสนทรพยกอนตรวจสอบ) ดแลเงนใหกบสมาชกกวา 1 ลานคนทวประเทศ การดำาเนนงานของ กบข. เปนไปตามมาตรฐานสากล มความโปรงใส เปนธรรมและเปนประโยชนสงสดตอสมาชกทกราย ภายใต หลกธรรมาภบาล พนกงานและลกจางของ กบข. ตางยดมนและนำาหลก จรรยาบรรณมาเปนกรอบในการปฏบตงานใหสอดคลองกบมาตรฐานสากลของกองทนบำาเหนจบำานาญโดยทวไป

คณะกรรมการ กบข. ซงประกอบดวยผแทนจากภาครฐ ผแทนจากขาราชการทเปนสมาชก และผทรงคณวฒ ตางตระหนกถงหนาทและความ รบผดชอบในการบรหารเงนของสมาชกเปนอยางมาก ไดทำาหนาทอยางระมดระวงและรอบคอบในการกำาหนดนโยบาย ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ และคำาสงในการบรหารกจการของกองทน ทงยงทำาหนาทกำากบดแลการจดการกองทนตลอดจนกำาหนดนโยบายการลงทนตามหลกเกณฑทกำาหนดในกฎกระทรวงตางๆ

ภารกจทสำาคญของ กบข. ตลอด 20 ปทผานมา คอ การบรหารเงนออม ใหแกขาราชการทเปนสมาชก ดวยการนำาเงนทรบจากสมาชกและสวนราชการ

ตลอด 20 ปทผานมา กบข. ถอเปนหนงในสถาบนหลกของประเทศ ททำาหนาทในการบรหารเงนออมเพอวยเกษยณ เพราะมสวนสำาคญในการสนบสนนใหภาครฐมการบรหารจดการดานการ

เงนและการคลงทด

6 ครบรอบ 20 ป กบข.

เจาสงกดของสมาชก ไปลงทนในหลกทรพยหลายประเภท ทงในและตางประเทศ เพอเปนการกระจายความเสยงท เหมาะสมตามเปาหมายการจดสรรการลงทนระยะยาว เพอสรางผลประโยชนตอบแทนโดยเฉลยในระยะยาวทสงกวาอตราเงนเฟอและอตราดอกเบยเงนฝากประจำา ภายใตความเสยงทยอมรบได อตราผลตอบแทนเฉลยตงแตจดตงกองทนอยทรอยละ 6.61

กบข. ไดปรบปรงระบบการทำางานอยางตอเนอง เพอเพมประสทธภาพในการสอสารและใหบรการสมาชก โดยลาสดอยระหวางการพฒนาเวบไซตแบบเฉพาะรายบคคล (My GPF: My Web My Way) ทสมาชกสามารถเรยกดขอมล สวนบคคล ยอดเงนในบญช ใชบรการตางๆ ของ กบข. ตลอดจนสอบถามขอมลไดโดยตรง การนำาเทคโนโลยเขามาใชในการใหบรการสมาชก ทำาใหวนนสมาชกสามารถใชบรการตางๆ ผาน GPF Mobile Application ใชบรการ e-Statement และใชบรการผานตบรการอเนกประสงคภาครฐ (Smart Kiosk) ไดอยางสะดวกและรวดเรว

นอกจากน กบข. ยงใหความสำาคญกบการพฒนาเครองมอในการสอสาร ทมสวนชวยใหสมาชกไดรบความร เกด ความเขาใจ และลงมอบรหารจดการเงนลงทนอยางมเปาหมาย โดย กบข. ไดจดทำาโปรแกรมประมาณการความเพยงพอของเงนใชหลงเกษยณ โปรแกรมประมาณการออมเพม โปรแกรมประมาณการออมตอ และเกมลงทน ททำาใหสมาชกเขาใจความสำาคญของการวางแผนการเงนและบรหารเงนลงทนใหไดรบผลตอบแทนตามเปาหมายทวางไว

ปจจบนระบบบำาเหนจบำานาญทวโลกตองเผชญหนากบความทาทายหลากหลายรปแบบ อาท เรองสงคมสงวย การลงทนเพอสรางผลตอบแทนทเพยงพอ ระดบความรเรองการวางแผนการเงน (Financial Literacy) รวมถงการบรหารจดการของระบบทสงผลตอความครอบคลม ความเพยงพอและความยงยน กบข. ใหความสำาคญและศกษาขอมลตางๆ อยางลกซง เพอนำามาปรบแผนงานตางๆ ทงระยะสนและระยะยาวใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขน พรอม ไดรวบรวมองคความรทสำาคญมาแบงปนไวในหนงสอเลมน


(ดร.ศรกญญา ยาทพย)รองเลขาธการกลมงานสมาชกสมพนธ

รกษาการในตำาแหนงเลขาธการกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ

หนงสอ 20 ป กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ แบงเนอหาออกเปน 3 สวน สวนท 1 : ความเปนมาของ กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ ทเลาถงการเตบโตและการเปลยนแปลงทสำาคญของกองทนในชวง 20 ปทผาน สวนท 2 : ความทาทายของระบบบำาเหนจบำานาญ และนโยบายเพอสรางสวสดภาพของผเกษยณอาย นำาเสนอขอด ขอเสยของระบบบำาเหนจบำานาญในแตละรปแบบ วเคราะหโครงสรางการประกนผลตอบแทนและการลงทนของแตละ ระบบ เลาถงประสบการณและววฒนาการของระบบในตางประเทศ และความทาทายในอนาคต ตลอดจนแนวนโยบายทสงเสรมใหเกดสวสดภาพดานรายไดหลงเกษยณ สวนท 3 : การจดสรรเงนลงทนและการบรหารกองทนบำาเหนจบำานาญ อธบายถงการจดทำานโยบายการลงทน การประเมนพยากรณแนวโนมอตราผลตอบแทนและความเสยงของสนทรพยเพอการลงทน การจดสรรเงนลงทน รปแบบการจดสรรเงนลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญโลก รวมถงแนวโนมและทศทางของสนทรพยเพอการลงทน

ในการน กบข. ขอขอบคณคณาจารยภาควชาการธนาคารและการเงน คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย ดงรายนามตอไปน รศ.ดร. พรอนงค บษราตระกล ผศ.ดร. อนรต พเสฎศลาศย ดร.รฐชย ศลาเจรญ และ ดร. รงเกยรต รตนบานชน ทใหการสนบสนนบทความในสวนท 2 - 3

กบข. หวงเปนอยางยงวา หนงสอ 20 ป กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ เลมน จะเปนแหลงรวบรวมขอมลสำาคญเกยวกบระบบบำาเหนจบำานาญโลกสำาหรบสมาชก กบข. และทานผอานทกทาน

ขอแสดงความนบถอ


การจดตง กบข. ทำาใหขาราชการทเปนสมาชก กบข. เมอ ออกจากราชการหรอเกษยณอายราชการ จะไดรบเงนกอน กบข. และบำาเหนจหรอบำานาญจากสวนราชการเจาสงกด ซ ง เงนกอน กบข. เปนสวนผสมระหวางเ งนออมของ สมาชกกบเงนสมทบและเงนชดเชยจากบำานาญจากรฐ

และผลประโยชนจากการลงทนท กบข. บรหารจดการให


ความเปนมาของกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ1

ในป พ.ศ. 2534 คณะรฐมนตรมมตใหกระทรวงการคลงพจารณาปรบปรงระบบบำาเหนจบำานาญขาราชการเปนระบบกองทนสำารองเลยงชพกลาง (Central Provident Fund) ซงเปนเหตนำามาซงการเปลยนแปลงครงสำาคญของระบบบำาเหนจบำานาญขาราชการไทย นำามาสการจดตงกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ (กบข.)

เนองจากรฐบาลในขณะนนตระหนกในความจรงทวา การเปลยนแปลงในทนทอาจทำาใหขาราชการไมยอมรบ จงกำาหนดใหขาราชการทรบราชการกอนวนทกฎหมายมผลบงคบใช คอวนท 27 มนาคม 2540 สามารถเลอกไดวาจะสมครเปนสมาชก กบข. หรอไม สำาหรบขาราชการทเขารบราชการหลงวนดงกลาว ตองเขาเปนสมาชก กบข. ทกคน ทำาใหสมาชก กบข. ในปจจบนประกอบดวยขาราชการ 2 กลม ไดแก กลมสมครใจเขาเปนสมาชก กบข. ในป พ.ศ. 2540 และกลมขาราชการทรบราชการหลงวนท 27 มนาคม 2540 ซงกฎหมายกำาหนดใหตองเปนสมาชก กบข. ทกคน


การจดตง กบข. ทำาใหขาราชการทเปนสมาชก กบข. เมอออกจากราชการหรอเกษยณอายราชการ จะไดรบเงนกอน กบข. และบำาเหนจหรอบำานาญจากสวนราชการเจาสงกด ซงเงนกอน กบข. เปนสวนผสมระหวางเงนออมของสมาชกกบ เงนสมทบและเงนชดเชยจากบำานาญจากรฐ และผลประโยชนจากการลงทนท กบข. บรหารจดการให

ในเวลาตอมา ขาราชการทเปนสมาชก กบข. เรมทยอยเกษยณ แมจะไดรบเงนทกประเภทตามทไดม การสอสารไวกอนหนาน แตจำานวนผลประโยชนทไดรบนอยกวาทเคยสอสารไว ขาราชการทเปนสมาชก กบข. จงไดมการเรยกรองใหมการทบทวนนโยบาย ตางๆ ทเกยวของและเปนผลจากการปฏรปบำานาญ ขอเรยกรองดงกลาว นำาไปสการกลบไปใชสทธใน บำาเหนจบำานาญตามพระราชบญญตบำาเหนจบำานาญขาราชการ พ.ศ. 2494 หรอทเรยกโดยยอวา การใชสทธ UNDO

สภานตบญญตแหงชาต (สนช.) ไดดำาเนนการให พระราชบญญตการกลบไปใชสทธในบำาเหนจบำานาญตามพระราชบญญตบำาเหนจบำานาญขาราชการ พ.ศ. 2494 พ.ศ. 2557 มผลบงคบใชในวนท 13 ธนวาคม 2557 ซงพระราชบญญตฉบบน มสาระสำาคญดงน

• ขาราชการและผรบบำานาญทรบราชการกอนวนท 27 มนาคม 2540 และสมครเปนสมาชกกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ (กบข.) โดยสมครใจ สามารถเลอกกลบไปใชสทธในบำาเหนจบำานาญตามพระราชบญญตบำาเหนจบำานาญขาราชการ พ.ศ. 2494 พ.ศ. 2557 ได ตงแตวนท 15 ธนวาคม 2557 - 30 มถนายน 2558

• ขาราชการทประสงคกลบไปใชสทธดงกลาว จะไดรบเงนสะสมสวนสมาชกและผลประโยชนท กบข.

บรหารให แตจะไมมสทธไดรบเงนสวนของรฐ คอ เงนประเดม เงนชดเชย เงนสมทบ และผลประโยชนของเงนดงกลาว โดย กบข. ตองสงเงนสวนของรฐเขาบญชเงนสำารอง

• ผรบบำานาญทประสงคกลบไปใชสทธดงกลาว ตองคนเงนสวนของรฐ คอ เงนประเดม เงนชดเชย เงนสมทบ และผลประโยชนของเงนดงกลาวใหแกสวน ราชการตนสงกด และจะไดรบบำานาญสตร พ.ศ. 2494 ตงแตวนทออกจากราชการถงวนท 30 กนยายน 2558 ทงน การคนเงนใหรฐหรอไดรบเงนคนจากรฐ ผรบบำานาญตองนำาเงนบำานาญทไดรบเพมมาหกกลบ ลบกนกบเงนสวนของรฐทรบไปแลว

กบข. ไดเตรยมการเพอรองรบขาราชการทประสงคใชสทธ UNDO ดวยการบรหารเงนกองทน ทแยกเปน 2 สวนสำาคญ คอ 1. การเตรยมสภาพคลองสำาหรบ ผประสงคใชสทธ UNDO และ 2. การจดการโอนสนทรพยเขาบญชเงนสำารอง ซง กบข. ยงคงบรหารสนทรพยในสวนบญชเงนสำารองตอไป ตามท พ.ร.บ. กบข. กำาหนด

นอกจากน กบข. ไดสอสารกบสมาชกอยางตอเนอง เกยวกบหลกเกณฑและหลกคด เพอประกอบการพจารณาในการตดสนใจ ผานการบรรยายใหความรเกยวกบเรอง UNDO ในหนวยงานตางๆ ครอบคลม ท ง 77 จ งหวดท วประเทศ และทำาการสอสารประชาสมพนธผานสอมวลชนทกแขนง ภายใตความเชอวา สมาชกผมสทธจะสามารถตดสนใจไดดวย ตนเอง และในทางกลบกน สมาชกทเลอกเปนสมาชก กบข. ตอไป ยอมเขาใจในการดำาเนนงานของ กบข. มากขน ซงจะเปนปจจยสำาคญททำาให กบข. เตบโต อยางยงยน และสามารถสรางผลตอบแทนใหกบสมาชก เพอใหสมาชกมเงนเพยงพอสำาหรบการใชชวตในวยเกษยณตามเปาหมายทตงไว


ภารกจของกองทน

ภารกจดานลงทนวนท 27 มนาคม 2540 เปนวนทรฐจายเงน

ประเดมของขาราชการเขากองทนเปนจำานวนเงน กวา 44,000 ลานบาท ขณะนน แม กบข. จะม พ.ร.บ. กบข. ทกำาหนดวาเงนของกองทนใหนำาไปลงทนตาม หลกเกณฑทกำาหนดในกฎกระทรวง แตเนองจากกฎกระทรวงยงไมแลวเสรจ กบข. จงนำาเงนจำานวนดงกลาวไปฝากกบธนาคารพาณชยและธนาคารของรฐเปนการชวคราว

หลงจากกฎกระทรวงเกยวกบหลกเกณฑและวธการจดการเงนกองทนมผลบงคบใชในวนท 12 กนยายน 2540 และมขอกำาหนดเปนสาระสำาคญวา เงนกองทนไมนอยกวารอยละ 60 ตองนำาไปลงทนในหลกทรพยมนคงสง และสนทรพยอนไมเกนรอยละ 40 กบข. ไดเรมตน

ลงทนในสนทรพยทใหผลตอบแทนนอยแตแนนอน ความเสยงตำา อาท พนธบตรรฐบาล พนธบตรรฐวสาหกจ ทกระทรวงการคลงคำาประกน เงนตนและดอกเบย ตราสารของสถาบนการเงนกงรฐบาล ตวเงนของธนาคารพาณชยทมความมนคงสง

ตอมาใหชวงป 2541 - 2542 กบข. เรมพฒนากระบวนการเตรยมความพรอมสำาหรบการลงทนเพอโอกาสสรางผลตอบแทนทสงกวาหลกทรพยมนคงสง ดวยการพฒนากระบวนการตดสนใจลงทน ทมหลกการวาตองเปนกระบวนการทมการแบงแยกอำานาจหนาทและความรบผดชอบของแตละฝายอยางชดเจน มการตรวจสอบถวงดลกนและกน โปรงใส และตรวจสอบไดทกขนตอน

กระบวนการตดสนใจลงทนท กบข. พฒนาขนมานน มกรอบการตดสนใจลงทนทประกอบดวย

พ.ร.บ.กบข.

วางวตถประสงคหลกเกณฑและวธการเงนกองทน

คณะกรรมการ

คณะกรรมการจดการลงทน

คณะจดการกลยทธ ดานการลงทน

ทมงานเจาหนาท

อนมตนโยบาย อนมตการดำเนนงานลงทนระดบนโยบาย ตดตามผลการดำเนนงาน

คดเลอก/ดำเนนการลงทนใหไดเงอนไขทดทสด

เสนอนโยบายกลยทธ/ปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณ

กลนกรอง/ใหคำแนะนำตอคณะกรรมการอนมตการลงทนตามทไดรบมอบหมาย


• คณะกรรมการ มหนาทวางนโยบายการลงทน กำากบดแล และควบคมการลงทนใหเปนไปตามกฎหมาย นโยบาย และเปาหมายทกำาหนด โดยการจดทำาแผนจดสรรการลงทนระยะยาว (SAA) กรอบความเสยง และผลตอบแทนเปาหมาย

• คณะอนกรรมการจดการลงทน มหนาทกลนกรอง ขอเสนอของสำานกงานกอนทจะเสนอสการพจารณาของคณะกรรมการ

• คณะจดการกลยทธการลงทน ซงเปนการจดการในระดบสำานกงาน มเลขาธการและผบรหารระดบสงรวมกนเปนคณะจดการกลยทธการลงทน มหนาทกำาหนดกลยทธการลงทน กรอบและเงอนไขทจะตองดำาเนนการภายใตกรอบทคณะกรรมการกำาหนด

• เจาหนาทปฏบตการ หรอผจดการกองทน ม หนาทดำาเนนการดานการลงทนใหไดเงอนไขทดทสดสำาหรบสมาชก ภายใตกรอบการลงทนและนโยบายทกำาหนด

นอกจากกระบวนการตดสนใจลงทนแลว กบข. ยงมการออกขอกำาหนดเกยวกบจรรยาบรรณและหลกปฏบต

(Compliance Manual) เพอใหผบรหารและพนกงานตระหนกถงความสำาคญของจรรยาบรรณในการดำาเนนธรกจและความโปรงใส ใหสอดคลองกบหลกปฏบตสากลในการเปนองคกรทมการกำากบดแลทด

หลงจากท กบข. ไดเรมศกษาลกษณะการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญในตางประเทศหลายๆ แหงกพบวา เปาหมายสำาคญของการบรหารเงนออมเพอ การเกษยณคอการมรายไดหลงเกษยณ (Replacement Rate) ประมาณรอยละ 70 - 80 ของรายไดกอนเกษยณ และการลงทนในหลกทรพยเสยงตำา แมจะมนคงแตกไมมโอกาสสรางผลตอบแทนการลงทนใหไดสงเชนนน กบข. จงเรมศกษาแนวทางการลงทนในหน ซงในระยะยาวจะใหผลตอบแทนทดและมโอกาสชนะเงนเฟอ

จากเหตผลดงกลาว กบข. จงเรมลงทนในหน โดยเลอกลงทนในหนพนฐานด และลงทนผานผจดการกองทน ซงประโยชนสำาคญท กบข. ไดจากการลงทนผานผจดการกองทนกคอ การไดผมความรความเชยวชาญดานตลาดเงนและตลาดทนมาชวยบรหารกองทน เกดการแขงขนกนระหวางผจดการกองทน และทสำาคญ คอ พนกงาน กบข. ไดรบการถายทอดวธการและความร ในชวงแรก กบข. ไดกำาหนดวงเงนลงทนผานผจดการ

เปาหมายสำาคญของการบรหารเงนออมเพอการเกษยณคอการมรายไดหลงเกษยณ (Replacement Rate) ประมาณ

รอยละ 70 - 80 ของรายไดกอนเกษยณ


กองทน 5 ราย เปนวงเงนรวม 25,000 ลานบาท หรอประมาณรอยละ 30 ของเงนกองทนขณะนน

กบข. เรมลงทนทางเลอก (Alternative Investment) โดยลงทนในอสงหารมทรพย ทงทเปนการลงทนใน กองทนรวมสนทรพยไทย 1 ซงเปนกองทนรวมอสงหา รมทรพยทจดทะเบยนกบสำานกงานคณะกรรมการกำากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย และลงทนตรง ในอสงหารมทรพย ไดแก อาคารอบดลราฮมเพลส และทดนพรอมอาคารบางกอกซตทาวเวอร ซงสนทรพย เหลานใหผลตอบแทนสมำาเสมอจากรายไดทเกดจาก คาเชาทเกบจากผเชาไดตอเนอง

เมอปรมาณการลงทนของ กบข. เพมมากขน กบข. กเรมเปนเจาของหลกทรพยหลากหลายประเภทและเรมมรายไดจากการขายหลกทรพย และตองทำาการสงมอบหลกทรพยพรอมรบรรายไดในบญช ธรกรรม เหลานเกดขนทกวน มความละเอยดซบซอน จำาเปน ตองบรหารจดการโดยผเกบรกษาทรพยสน (Custodian) ทมประสบการณและมระบบรองรบ ในชวงแรก กบข. ไดมอบหมายใหธนาคารกสกรไทยซงขณะนนทำาหนาทเปนผรบจางทำางานทะเบยนสมาชก และรบทำาบญชใหกบ กบข. ใหเปนผทำาหนาทเปนผเกบรกษาทรพยสน ปจจบนผทำาหนาทเกบรกษาทรพยสนให กบข. คอ ธนาคารไทยพาณชย

ในป 2546 กบข. ไดขอปรบแกกฎกระทรวงให กบข. สามารถลงทนในตางประเทศได โดยในครงแรกกำาหนดวาสามารถลงทนไดไมเกนรอยละ 10 ของเงนกองทน เพอกระจายความเสยงการลงทน และเพอโอกาสสรางผลตอบแทน

ในป พ.ศ. 2547 คณะกรรมการ กบข. ไดมมต แตงตงคณะอนกรรมการบรหารความเสยงขน โดยมอำานาจหนาทวางกรอบบรหารความเสยง กำากบและ

ตดตามการบรหารความเสยงของกองทน โดยกรอบ ความเสยงท กบข. พฒนาขนมานนมลกษณะสากล จดทำาขนโดยพจารณาปจจยทงภายนอกและภายในองคกร มเปาหมายและระดบความเสยงทยอมรบได มการควบคมและกำากบดแลอยางเปนระบบ

เมอขนาดของกองทนมขนาดเตบโตตอเนอง และ กบข. กมการลงทนในหลกทรพยหลากหลายประเภท หลากหลายตลาด กบข. กเรมตระหนกในความจำาเปน ท ตองมการจดสรรหลกทรพยเพอการลงทนอยางมกลยทธ (Strategic Asset Allocation; SAA) เหมอนตางประเทศ นอกจากน กบข. ยงไดมการกำาหนด ผลตอบแทนการลงทนทเหมาะสมวาจำาเปนตองชนะเงนเฟอในระยะยาว ซงกหมายความวาอตราผลตอบแทนในแตละปจะไมเทากน และไมจำาเปนตองเปนบวก เสมอไป สงสำาคญคออตราผลตอบแทนเฉลยในระยะยาว ตองชนะอตราเงนเฟอเฉลย ผลตอบแทนการลงทนลกษณะนคอการทำาใหสมาชกมนใจไดวา เงนของสมาชกท กบข. นำาไปลงทนนนคาเงนแทจรงมไดลดลงแตประการใด

กบข. ยงไดมการกำาหนดใหมตวเทยบวด (Benchmark) เพอวดผลการดำาเนนงานดานการลงทน โดยตว เทยบวดทกำาหนดในชวงนนคอ ดชนของตลาดตราสาร เชน หนจะเทยบกบดชนตลาดหลกทรพยของหน ขนาดใหญ 50 บรษท (SET50) ตราสารหนจะเทยบวด กบอตราผลตอบแทนรวมถวงนำาหนกของตราสารประเภทพนธบตรรฐบาล หนก และตราสารหนระยะสน เปนตน

กบข. ใหความสำาคญกบการทบทวนแผนการ จดสรรการลงทนระยะยาว (Strategic Asset Allocation: SAA) และระยะสน (Tactical Asset Allocation: TAA) อยตลอดเวลา โดยกำาหนดเปนหลกการวา SAA จะเปนแผนแมบทระยะยาว


เพอเปาหมายชนะเงนเฟอ โดยม TAA เปนกลยทธ ลงทนระยะสนเพอปรบสดสวนสนทรพยใหสอดคลอง กบภาวะเศรษฐกจใหเหมาะสมกบแตละชวงเวลา

กบข. มการกระจายความเสยงในการลงทนและหาโอกาสสรางผลตอบแทนการลงทนเพมผานการลงทน ในสนคาโภคภณฑ (Commodities) อสงหารมทรพย (Real Estate) และโครงสรางพนฐาน (Infrastructure) โดยมการกำาหนดสดสวนเปาหมายสำาหรบลงทนสนทรพยเหลานใน SAA ป 2554-2556 อยางชดเจน

ในป 2559 กบข. ไดขอขยายเพดานการลงทน ตางประเทศ จาก 25% เปน 30% และไดรบการอนมตจากคณะรฐมนตร ซงจะทำาให กบข. มโอกาสไดรบ ผลตอบแทนจากการลงทนสงขนจากสภาวะเศรษฐกจของโลกทขยายตว

ตลอดระยะเวลาทผานมา กบข. ใหความสำาคญกบการกระจายความเสยงเพอรกษาสมดล ระหวางความปลอดภยของเงนตน (Preservation of Capital) และการเตบโตของอตราผลตอบแทน (Growth of Return) ภายใตระดบความเสยงทยอมรบได ดวยการบรหารจดการทโปรงใส สอดคลองกบหลกธรรมาภบาล และ

สามารถตรวจสอบได เพอสรางความมนใจใหกบสมาชกวาเงนออมระยะยาวเพอการเกษยณอายไดรบการดแลจดการใหเตบโตอยางตอเนอง

ภารกจดานสมาชก

ตลอดเวลาทผานมา กบข. ไมหยดทจะพฒนางานบรการสมาชกใหทนสมย สะดวก รวดเรว และเกดประโยชนสงสดแกสมาชก โดยมงมนสรางสรรคบรการตางๆ เพอตอบสนองความตองการของสมาชกในทกชวงชวต ภารกจดานสมาชกประกอบดวยงานทะเบยน บรการตางๆ ของ กบข. การสอสาร และการจดสรรสวสดการทเหมาะสมแกสมาชก

งานทะเบยนงานทะเบยนสมาชก ประกอบไปดวยการจดทำา

ฐานขอมลรายบคคลของสมาชก อาท ชอ นามสกล เลขประจำาตวประชาชน เงนของสมาชกทสงเขากองทนในแตละเดอน การจดสรรผลประโยชนจากการลงทนไปยงบญชสมาชก รวมไปถงการจายเงนคนเงนออมพรอมผลประโยชนทกบาททกสตางคใหแกสมาชก เมอพนสมาชกภาพไดถกคน ถกตองตามสทธ และ ตรงเวลา

ตลอดระยะเวลาทผานมา กบข. ใหความสำาคญกบการกระจาย ความเสยงเพอรกษาสมดล ระหวางความปลอดภยของเงนตน (Preservation of Capital) และการเตบโตของอตรา ผลตอบแทน (Growth of Return) ภายใตระดบความเสยงท

ยอมรบได


ในชวงเรมตนของการจดตง กบข. ถอเปนชวงของการ เรยนรและพฒนาระบบงานทะเบยนสมาชก เพราะการจดตงกองทนเพอบรหารเงนออมขาราชการในลกษณะเชน กบข. นบวาเปนเรองใหมของประเทศไทยในเวลานน อปสรรคทพบในชวงแรก คอ ขอมลสมาชกและเงนนำาสงรายเดอนมความคลาดเคลอนและลาชา เนองจากระบบฐานขอมลไมพรอมรองรบปรมาณขอมลจำานวนมาก

ในชวงป 2540-2541 จงเปนชวงแกไขปญหาระบบการจดการฐานขอมล โดยจดตงโครงการตรวจสอบและแกไขขอมลขนมาเปนการเฉพาะกจ รวมทงรณรงคใหสมาชกตรวจสอบความถกตองของเงนสง และขอมล สวนบคคล ทำาใหสามารถแกไขขอมลไดถกตองครบถวน เพอปองกนไมใหเกดปญหาใหม กบข. ไดพฒนาระบบการนำาสงเงนจากหนวยงานราชการ

ตอมาในป 2544 กบข. ไดรวมทนกบธนาคาร กสกรไทย จำากด (มหาชน) และบรษท KAZ Computer Services Ltd. ซงเปนผเชยวชาญดานการบรหาร จดการระบบงานคอมพวเตอรจากออสเตรเลย จดตงบรษท ไทยแอดมนสเทรชนเซอรวสเซส จำากด หรอ TAS เพอบรหารระบบงานทะเบยนสมาชก กบข. โดยไดมการพฒนาระบบ MCS (Member Collection System) เพอเพมประสทธภาพระบบฐานขอมล การนำาสงเงนสมาชก รวมทงพฒนาระบบเพอรองรบการนำาสงเงน สวนออมเพมของสมาชกซงเปดใหบรการป 2551

ปจจบน กบข. ใชระบบ MCS-Web เพอชวยอำานวยความสะดวกใหหนวยงานตางๆ สามารถสงขอมลผานระบบอนเทอรเนต โดยม TAS เปนผบรหารฐานขอมลสมาชกใหแก กบข.

สวนการยนขอรบเงนเมอพนสมาชกภาพ กบข. เปดใหมชองทางการยนเรองดวยระบบอเลกทรอนกส โดยไดรบความอนเคราะหจากกรมบญชกลางในการ

อนญาตใหพฒนาตอยอดจากระบบการจายบำานาญ (e-pension) ของกรมบญชกลาง ซงจะชวยอำานวย ความสะดวกแกหนวยเบกจายในการลดความซำาซอน ในการบนทกขอมลและการตรวจสอบขอมล และ ชวยใหสมาชก กบข. ไดรบเงนจาก กบข. เรวขนกวา ชองทางเดม

บรการตางๆ ของ กบข. ในป 2551 กบข. ไดเพมทางเลอกในการบรหารเงน

ออมสำาหรบสมาชก โดยเปดโอกาสใหสมาชกออมเพมกบ กบข. สงสดในอตราไมเกนรอยละ 12 ของเงนเดอนสมาชก นอกเหนอจากการสะสมเงนปกตในอตรารอยละ 3 ของเงนเดอนทกเดอน

นอกจากน ในป 2551 ยงเปนปทเกดวกฤตเศรษฐกจ สหรฐฯ สงผลใหภาวะการลงทนตกตำาและผลตอบแทน กบข. ตดลบ กบข. จงเปดใหบรการออมตอกบ กบข. เพอใหสมาชกทเกษยณในป 2551 มโอกาสบรหาร เงนออมอยางตอเนอง และรอจงหวะนำาเงนออกในปทผลตอบแทนด ซงบรการออมตอยงคงไดรบความสนใจจากสมาชก

และในป 2553 กบข. ไดเปดใหบรการแผนทางเลอกการลงทน (Member Investment Choice: MIC) ทสมาชกสามารถเลอกแผนลงทนดวยตนเองให เหมาะสมกบความเสยงและผลตอบแทนทคาดหวง เพอเปนอกชองทางหนงในการบรหารเงนออมใหงอกเงย โดยม 4 แผนการลงทนใหสมาชกเลอกได แผนผสม หนทว แผนหลก แผนตราสารหน และแผนตลาดเงน และในป 2556 ไดเพมแผนสมดลตามอาย ซงเปนแผนทางเลอกการลงทนทกำาหนดและปรบเปลยนสดสวนการลงทนในสนทรพยตางๆ ตามอายของสมาชกใหโดย อตโนมต ภายใตหลกการ “อายนอยเสยงมาก อายมากเสยงนอย” ทำาใหมโอกาสสรางผลตอบแทนทสงขน ขณะเดยวกนกมโอกาสคมครองผลตอบแทนในชวงใกล


เกษยณได เนองจากแผนดงกลาวจะมการปรบลดสดสวน สนทรพยเสยงเมอสมาชกใกลเกษยณใหเหลอในสดสวนทนอยมาก

การสอสาร ในชวงแรกท กบข. จดตงขน กบข. ใหความสำาคญ

ในการสอสารถงเหตและสทธของการเปนสมาชก กบข. ผานการบรรยายในหนวยงานทมสมาชก กบข. การแจกเอกสาร การใหขอมลผานสอวทยโทรทศน

ในป 2541 เวบไซต กบข. www.gpf.or.th ถกพฒนาขนและเปนอกหนงในชองทางสำาคญในการใหขอมลขาวสาร นอกจากนยงรเรมโครงการ กบข. สมาชกสมพนธสญจรโดยทมผบรหารและเจาหนาท กบข. เดนสายบรรยายขอมล กบข. ใหแกสมาชกทวประเทศไดรบทราบ

นอกจากน ยงจดทำาวารสาร กบข. รายเดอนสงตรง ใหแกสมาชกทประจำาอยในหนวยงานราชการตางๆ อกท งจดต งศนยบรการขอมลสมาชก (Contact Center) เพอใหบรการสมาชกทตองการตดตอ สอบถามขอมล โดยใชหมายเลขสายดวน 1179 และเพมชองทางการตดตอผานทางโทรสาร e-mail และเคานเตอรบรการทสำานกงาน กบข. ชน 4 อาคารอบดลราฮม โดยเจาหนาท กบข. พรอมใหขอมลสมาชกทกดาน ทงสทธของการเปนสมาชก การลงทน ผลตอบแทน และสวสดการ ทกคำาถาม ทกขอของใจ ทกคำารองเรยนจะไดรบคำาตอบทชดเจน ถกตอง

ในชวงป 2551 เปนปทผลการดำาเนนงานของ กบข. ตดลบ เนองจากวกฤตเศรษฐกจในสหรฐฯ สงผล ใหภาวะการลงทนตกตำาทวโลก เจาหนาท กบข. ได เดนสายชแจงผลประกอบการ ตอบขอซกถามและขอของใจของสมาชกทวประเทศอยางตอเนอง โดยในป 2553 กบข. ปรบรปแบบการสอสารเชงรกในวงกวางผาน

ขาวประชาสมพนธ วทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย รวมทงการสอสารรกถงตวสมาชกมากขน ทงน เพอ สรางความเขาใจ มนใจในการลงทนของ กบข. และยงจดกจกรรมเลขาธการ กบข. พบสมาชก สมมนาผแทนสมาชก สมมนาคลงเขตและคลงจงหวดขนเปนครงแรก เพอรบฟงปญหา แลกเปลยนความคดเหนกบสมาชก กบข. อยางใกลชด

นอกจากนน กบข. ยงไดพฒนาชองทางการรบขอมลขาวสารใหแกสมาชกผานทาง SMS e-mail รวมทงชองทางในการกระจายขาวสารผานสอในสงคมออนไลนอยาง Facebook และ Twitter โดยในป 2555 กบข. ไดเพมชองทางการเขาถงสมาชก โดยใชสอสวนราชการทกระจายตวอยทวประเทศเปนตวกลางในการเผยแพรขอมลขาวสาร กจกรรม สทธประโยชนใหแกสมาชก กบข. ไดรบทราบอยางทวถง

สวสดการสมาชก

หลกของการจดสวสดการของ กบข. ใหแกสมาชกนน กบข. จะคดเลอกบรษทหรอองคกรธรกจทนาสนใจ ตอรองเพอจดสวนลดหรอสทธพเศษใหสมาชก โดยท กบข. มไดเสยคาใชจายแตอยางใด ดวยขาราชการสมาชก กบข. จำานวนมากกวาลานคน จงทำาใหไดสวนลดและสทธพเศษทด โดยไดกำาหนดเปนนโยบายการจดสวสดการ 3 ดาน “ลดรายจาย เพมรายได สรางความสข” เพอ สงเสรมคณภาพชวตทดของสมาชก

สวสดการลดรายจายกบข. ไดหาพนธมตรสวสดการรายอนเพมเตม

สำาหรบสวสดการเดมทมอย เชน โครงการสนเชอทอยอาศย โครงการประกนชวต นอกจากนยงเพมเตมสวสดการสนเชอเชาซอรถยนต สวนลดในการตดแวน สวนลดในการซอทอยอาศย สวนลดบตรเขาชมสถานททองเทยวตางๆ เพอชวยสมาชกลดรายจาย ซงเปน ภาระในชวตประจำาวน


สวสดการเพมรายไดรเรมขนครงแรกในป 2553 กบข. จด 2 โครงการ

เพมรายไดใหแกสมาชก โครงการแรก ไดแก กบข. ฝกอบรมอาชพ เปดโอกาสใหสมาชก กบข. เขารวมฝกอบรมอาชพสรางรายได และโครงการท 2 ไดแก ตลาดนด กบข. เปดโอกาสใหสมาชก กบข. นำาสนคามาจำาหนาย บรเวณสวนหยอมหนาอาคารอบดลราฮมฟร ในวนศกรสปดาหสดทายของทกเดอน

สวสดการสรางความสขจดสวสดการทองเทยวในประเทศและตางประเทศ

ราคาพเศษสำาหรบสมาชก

นบเปนเวลากวา 20 ปแลว ท กบข. ถกตงขนมาเพอบรหารเงนออมของขาราชการสมาชกใหไดรบ ผลตอบแทนอยางตอเนอง ภายใตวสยทศนทวา กบข. เปน “สถาบนหลกทสมาชกไววางใจในการบรหารเงนออมเพอการเกษยณอายราชการอยางมความสข” และ กบข. ยงคงยนหยดและมงมนในการทำาตามวสยทศนน เพอยงประโยชนใหกบสมาชกอยางยงยนตลอดไป

กบข. เปน “สถาบนหลกทสมาชกไววางใจในการบรหารเงนออมเพอการเกษยณอายราชการอยางมความสข” และ กบข. ยงคงยนหยดและมงมน ในการทำาตามวสยทศนน เพอยงประโยชนใหกบ

สมาชกอยางยงยนตลอดไป


25452544 25462543254225412540

• กองทนบำาเหนจ บำานาญขาราชการ (กบข.) เปนกอง ทนทจดตงขน ตามพระราชบญญต กองทนบำาเหนจ บำานาญขาราชการ พ.ศ. 2539 และ พระราชบญญต มผลบงคบใชทง ฉบบเมอวนท 27 มนาคม 2540

• เรมลงทนฝากเงน กบธนาคาร พาณชยและ พนธบตรรฐบาล

• เรมลงทนในหน และ ขยายการ ลงทนในตราสาร หนของรฐวสาหกจ

• เปดใหบรการ เวบไซต www.gpf.or.th

เปดตวโครงการบาน ธอส. - กบข. เพอทอยอาศยขาราชการ

เรมลงทนในตางประเทศ

• เรมลงทนใน อสงหารมทรพยใน ประเทศไทย

• เปดใหบรการ Contact Center 1179

จดตงบรษท ไทย แอดมนสเทรชน เซอรวสเซส จำากด (TAS) เพอบรหารระบบงานทะเบยนสมาชก

• รเรม “โครงการ กบข. สมาชก สมพนธสญจร” โดยเจาหนาท กบข. เดนสายให ขอมลการ ดำาเนนงานของ กองทน บรการ ตางๆ ตลอดจน ตอบคำาถาม สมาชก

20 ป กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ

2547 - 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560

• เรมใชระบบ MCS-WEB เพอ พฒนาการนำาสง เงนรายเดอนของ สมาชก

• เปดใหบรการ “ออมเพม” เพอ ใหสมาชกสามารถ ออมเงนกบ กบข. เพมได 1 ถง 12%

• เปดใหบรการ “ออมตอ” ทำาให สมาชกสามารถ ฝากเงนใหกองทน บรหารตอเพอรบ ผลตอบแทนอยาง ตอเนอง

• เปดใหบรการ “แผนทางเลอก การลงทน” ไดแกแผนผสมหน ทว แผนตราสาร หน และแผนตลาด เงน สมาชกทไมใช บรการน จะอยใน “แผนหลก”

• เปดชองทางการ สอสารผาน Facebook

จดโครงการ “ใหความรทางการเงนและการลงทน” (Financial Literacy)

เปดใหบรการ “GPF Web Service” เพอใหบรการขอมลสวนบคคลแกสมาชก

เรมลงทนในสนคาโภคภณฑ และเรมใชแผนจดสรรการลงทนระยะยาว (SAA)

โครงการ UNDO ภายใตโครงการน กบข. บรหารเงนกองทนอยางมประสทธภาพเพอใหไดรบผลตอบแทนอยางตอเนอง และทำาการสอสารเพอสรางความเขาใจใหสมาชกทมสทธเลอกกลบไปรบบำาเหนจบำานาญตาม พ.ร.บ. บำาเหนจบำานาญ พ.ศ. 2494 มขอมลทเพยงพอและสามารถตดสนใจไดอยางถกตอง

กบข. บรหารงานกองทนมาครบ 20 ป เปนกองทน ทมขนาดสนทรพยเตบโตขนอยางตอเนอง เปนสถาบนการออมเงนเพอการเกษยณทมขนาดใหญเปนลำาดบสองของประเทศ และไดรบการยอมรบวาเปนสถาบนทมความเชยวชาญในการบรหารจดการลงทนแบบสากล มความมนคง และมองคความรในเรองการบรหารเงนอยางมออาชพ

เปดใหบรการ GPF Mobile Application

• กำาหนดนโยบาย สวสดการ 3 ดาน “ลดรายจาย เพมรายได สรางความสข”

• เปดตวโครงการ “ฝกอบรมอาชพ”

• รเรมโครงการ “ตลาดนด กบข.” เปดพนทใหสมาชก นำาผลตภณฑ มาจำาหนายใหกบ บคคลทวไป โดย ไมเสยคาใชจาย

• ขยายเพดาน การลงทนใน ตางประเทศ มากขนจากเดม ไมเกนรอยละ 25 เปนไมเกนรอยละ 30

• เรมลงทน อสงหารมทรพย ตางประเทศ และ โครงสรางพนฐาน

• รเรมโครงการ “พนธมตร กบข.” โดยมวตถ ประสงคหลก คอใหเจาหนาท ในสวนราชการ เจาสงกดทำา หนาทเปนตวแทน กบข. ในการให บรการและ สอสารขอมล ทเปนประโยชน ตอสมาชก

• เปดใหบรการ “แผนสมดลตาม อาย” ซงเปน แผนทปรบสดสวน สนทรพยการ ลงทนใหกบ สมาชกโดย อตโนมตตามอาย ของสมาชก เปน ไปตามหลกการ “อายนอยเสยง มาก อายมาก เสยงนอย”

• นำาระบบ e-claim มาใชเปนครงแรก เพอชวยอำานวย ความสะดวกใน การจายเงน กบข. คนใหกบสมาชกท เกษยณ หรอ ออก จากราชการ

• เปด Web Portal พนธมตร กบข. เพอเปนชองทาง ในการตดตอ สอสารและเปน แหลงรวบรวม ขอมลทม ประโยชนแก พนธมตร กบข.

• แนะนำาโปรแกรม “ประมาณการ ความเพยงพอของ เงนใชหลงเกษยณ” เพอใหสมาชก รบทราบสถานะ การเงนทแทจรง และวางแผน การเงนอยางเปน ระบบ เพอใหม เงนออมเพยงพอ สำาหรบใชใน วยเกษยณ

19ก อ ง ท น บำ า เ ห น จ บำ า น า ญ ข า ร า ช ก า ร


รายนามประธานกรรมการและเลขาธการ

กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ


นายสถตย ลมพงศพนธระยะเวลาดำารงตำาแหนง

มถนายน 2552 - กนยายน 2553

ประธานกรรมการกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ

ม.ร.ว. จตมงคล โสณกลระยะเวลาดำารงตำาแหนง

ธนวาคม 2539 - มกราคม 2540

นายสมใจนก เองตระกลระยะเวลาดำารงตำาแหนง

ตลาคม 2544 - กนยายน 2547

นายกมล จนทมาระยะเวลาดำารงตำาแหนง

กมภาพนธ 2540 - มกราคม 2541

นายศภรตน ควฒนกลระยะเวลาดำารงตำาแหนง

ตลาคม 2547 - พฤษภาคม 2552

นายศภชย พศษฐวานชระยะเวลาดำารงตำาแหนง

กมภาพนธ 2541 - กนยายน 2544


นายอารพงศ ภชอมระยะเวลาดำารงตำาแหนง

ตลาคม 2553 - ตลาคม 2556

นายรงสรรค ศรวรศาสตรระยะเวลาดำารงตำาแหนง

ตลาคม 2556 - กนยายน 2558

นายสมชย สจจพงษระยะเวลาดำารงตำาแหนง ตลาคม 2558 - ปจจบน


เลขาธการคณะกรรมการกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ

นางสาวนวพร เรองสกลระยะเวลาดำารงตำาแหนง

มถนายน 2540 - มถนายน 2544

นายวสฐ ตนตสนทรระยะเวลาดำารงตำาแหนง

สงหาคม 2544 - มถนายน 2552

นางสาวโสภาวด เลศมนสชยระยะเวลาดำารงตำาแหนง

มกราคม 2553 - ธนวาคม 2556

นายสมบต นราวฒชยระยะเวลาดำารงตำาแหนง

มกราคม 2557 - พฤษภาคม 2560

วสยทศนของ กบข.

คอการเปน “สถาบนหลกทสมาชกไววางใจในการบรหารเงนออม เพอการเกษยณอายราชการอยาง

มความสข”


การออมเพอการเกษยณอายของบคคล ไมไดเปนเรองเฉพาะตวของผออมเทานน แตภาครฐและหนวยงานทเกยวของ ตางมบทบาททตองสงเสรมและปฏรปใหเกดการเปลยนแปลงในทศทางทสอดคลองกบสถานการณดงกลาว บทความน จงมงหวงใหเกดความเขาใจผลกระทบเชงเศรษฐศาสตรของแตละระบบบำาเหนจบำานาญตอตลาดแรงงาน และตอระบบ

เศรษฐกจโดยรวม


จากสถานการณในปจจบนทเตมไปดวยความไมแนนอน ทงทางดานตลาดการเงนทมความผนผวนจากความเชอมโยงของระบบเศรษฐกจของแตละประเทศจนทำาใหความเสยงของระบบ (Systematic risk) สงขน และสภาวะเศรษฐกจทเรมเขาสสถานการณทเรยกวาสภาวะปกตใหม (New normal) ของการทอตราผลตอบแทนในหลายหลกทรพยอยในระดบตำาเปนเวลานาน สงผลใหการวางแผนโครงสรางระบบบำาเหนจบำานาญ (Pension system) มความทาทายอยางมาก ทงในมมของตลาดแรงงานทลกษณะของประชากร ในแตละอายเปลยนแปลงไปจากในอดต และในมมของแนวทางการลงทนสำาหรบการสรางผลตอบแทนทเพยงพอตอการสรางรายไดหลงเกษยณอาย

รศ.ดร. พรอนงค บษราตระกล และ อ.ดร. รงเกยรต รตนบานชน

ความทาทายของระบบบำาเหนจบำานาญ และนโยบายเพอสรางสวสดภาพของผเกษยณอาย2


การเขาสสงคมผสงอายในอตราทเรวขน การขาดความรความเขาใจทเพยงพอดานการวางแผนทางการ เงน และการทหลกทรพย เพอการลงทนมความ หลากหลายซบซอนมากขน ตางเปนปจจยทมผลตอ ความมนคงและยงยนของระบบบำาเหนจบำานาญ โดยหากไมไดรบการแกไขหรอวางนโยบายทดพอ อาจ สงผลกระทบทางออมไปส ปญหาสงคมและระบบเศรษฐกจเปนวงกวางออกไปได เชน งบประมาณท ภาครฐตองจดสวสดการเพอสนบสนนความมนคง ดงกลาวเพอใหผ เกษยณอายดำารงชวตอยในระดบมาตรฐาน อาจสงผลดานลบตอการจดสรรงบประมาณในดานอนๆ และเปนอปสรรคตอการพฒนาศกยภาพ การแขงขนของประเทศได

การออมเพอการเกษยณอายของบคคล ไมไดเปนเรองเฉพาะตวของผออมเทานน แตภาครฐและ หนวยงานทเกยวของตางมบทบาททตองสงเสรมและปฏรปใหเกดการเปลยนแปลงในทศทางทสอดคลองกบสถานการณดงกลาว บทความนจงมงหวงใหเกดความเขาใจผลกระทบเชงเศรษฐศาสตรของแตละ ระบบบำาเหนจบำานาญตอตลาดแรงงาน และตอระบบเศรษฐกจโดยรวม นอกจากผลกระทบเหลานแลวผวางนโยบายจะตองมความเขาใจเรองการกระจายความ

เสยงของแตละโครงสรางบำาเหนจบำานาญ เพอใหระบบมความเสมอภาคทงในมมของประชากรตางวย และในมมของการกระจายรายไดระหวางประชากรตางระดบรายไดดวย

บทความนจงแบงหวขอออกเปน 4 ดานใหญๆ ไดแก

1. เขาใจเสาหลกของระบบบำาเหนจบำานาญและขอดขอเสยของแตละระบบ

2. วเคราะหโครงสรางการประกนผลตอบแทนและการลงทนของแตละระบบบำาเหนจบำานาญ

3. เรยนรประสบการณและววฒนาการของระบบบำาเหนจบำานาญในตางประเทศ และ

4. ความทาทายของระบบบำาเหนจบำานาญในอนาคต รวมถงแนวทางนโยบายในการสงเสรมใหเกดสวสดภาพดานรายไดหลงเกษยณอาย

หวขอท 1 เสาหลกของระบบบำาเหนจบำานาญ

การวเคราะหโครงสรางของระบบบำาเหนจบำานาญสามารถเรมทการพจารณาลกษณะโครงสรางประชากร (Demographic structure) เพราะเพศ การศกษา และ สดสวนของประชากรในแตละอายเปนตวกำาหนด

ผวางนโยบายจะตองมความเขาใจเรองการกระจายความเสยง ของแตละโครงสรางบำาเหนจบำานาญ เพอใหระบบมความ เสมอภาคทงในมมของประชากรตางวย และในมมของการ

กระจายรายไดระหวางประชากรตางระดบรายไดดวย


ตลาดแรงงานและฐานะทางการเงนของประชากรในแตละชวงเวลา การจำาแนกประชากรตามอายสามารถแบงได 2 กลม ไดแก กลมทอยในวยแรงงานและกลมทอย นอกวยแรงงาน โดยผทอยในวยแรงงานยงสามารถ แบงยอยออกเปน ผทมงานทำา (ซงสะทอนการม รายได) และผทไมมงานทำา ในขณะทผทอยนอกวยแรงงานสามารถแบงยอยออกเปน วยกอนทำางาน และวยเกษยณอาย

ทงนบทบาทของภาครฐและสงคมตอสวสดการของประชากรแตละกลมจะแตกตางกน โดยในกลมของประชากรทอยในวยทำางานบทบาทของภาครฐทสำาคญประการหนง คอ การเตรยมความพรอมในการเขาสวยเกษยณซงเปนชวงทคนเหลานจะไมมรายไดประจำาจากการทำางานอกตอไป และในกลมประชากรทเกษยณ อายแลว คอ การมงสงเสรมใหประชากรสามารถ รกษามาตรฐานการครองชพหรอการดำารงชวตไดอยาง เพยงพอ ซงทายทสดความมนคงของชวตหลงเกษยณของประชากรจะสงผลตอความมนคงและยงยนของสงคมโดยรวมได

การออกแบบระบบบำาเหนจบำานาญ (Pension system) จงตองสามารถตอบสนองตอจดประสงคในหลายดานทงทางดานเศรษฐศาสตร และทางดานสงคม โดยจดประสงคเหลานสามารถจำาแนกออกเปนประเดนตางๆ ไดดงน

1. ระบบบำาเหนจบำานาญตองสามารถแกไข ปญหาความยากจนของผสงอาย ดวยการประกน รายไดหลงเกษยณอาย ซงเปนชวงเวลาทประชากร มอายท ส ง เ กนกว าจะสามารถทำ างานไดอย างมประสทธภาพ จ ดประสงค ข อ น ถอ เ ปน เห ตผล หลกของการวางกรอบกฎหมายทเกยวของกบระบบ ประกนสงคม (Social security legislation) ในหลาย ประเทศ

2. นอกจากการประกนรายไดขนตำาเพอใหประชากร อยพนเสนความยากจน (Poverty line) ระบบบำาเหนจบำานาญจะตองมโครงสรางทเชอมโยงรายไดหลงเกษยณอายกบรายไดกอนเกษยณอาย เพอเปนการรองรบให ผสงอายสามารถดำารงคณภาพชวตทเหมาะสม ตรงตามลกษณะการดำาเนนชวตของตน ซงการสรางความ สมพนธระหวางรายไดกอนและหลงเกษยณอายน (Earning-related components) สามารถกำาหนดไดหลายรปแบบทงการกำาหนดความเชอมโยงโดยตรงของ ผลประโยชน หรอการสรางระบบทมการสะสมเงนออมเขาสกองทนเพอการเกษยณอาย

3. ในสวนของภาคการจางงาน นายจางมจดประสงคทจะออกแบบระบบคาตอบแทน (Remuneration package) ทสามารถสรางแรงจงใจใหลกจางทมเทเพอการทำางานจนเกษยณอาย ดงนนในสวนของนายจางทงภาครฐและเอกชน จงมการจดตงกองทนบำาเหนจบำานาญขนทงในรปแบบทภาระทงหมดตกเปนของนายจางเอง หรอภาระบางสวนลกจางจะตองแบกรบ เปนตน อยางไรกตามการสรางแรงจงใจในรปแบบระบบบำาเหนจบำานาญน เปรยบเสมอนการเลอนระยะเวลาการ จายผลตอบแทนออกไปในอนาคต ซงการสญญา ผลตอบแทนทมากจนเกนไป อาจนำาไปสปญหาดานความยงยนของกองทนได Lowenstein (2008) ไดแสดง ใหเหนกรณศกษาของบรษทเอกชน 3 แหงในสหรฐ อเมรกาทมความเสยงของการลมละลายเนองจากภาระผกพนดานบำานาญแกพนกงาน

จากจดประสงคทงสามประเดนน จงทำาใหเกดโครงสรางระบบบำาเหนจบำานาญในหลายรปแบบในแต ละประเทศ โดยหากจะกลาวถงประวตศาสตรพฒนาการของระบบบำาเหนจบำานาญ สามารถมองยอนกลบไปถงสมยกรงโรม กลาวคอในยคสมยของ Marius (ประมาณ 100 ปกอนครสตศกราช) ขาราชการทหารเมอเกษยณอายจะไดรบทดนเพอการดำารงชพ และในสมยของ


Ceasar Augustus ขาราชการทหารเหลานจะไดรบบำาเหนจ ณ วนเกษยณอายประมาณ 12,000 sesterces (สกลเงนในสมยโรมน) ซงในขณะนนเงนเดอนเฉลยของขาราชการทหารอยราว 900 sesterces ตอป

ในยคสมยตอมาโครงสรางระบบบำาเหนจบำานาญไดมการพฒนามากยงขน โดยเรมเชอมโยงผลตอบแทน หลงเกษยณอายเขากบการเกบภาษของรฐบาล เชน ในยคสมยศตวรรษท 17 ทหารของจกรวรรด Plymouth จะไดรบเงนบำานาญหากประสบภาวะทพพลภาพจากการสรบ

สวนการพฒนาระบบบำาเหนจบำานาญขององคกร (ทงองคกรของรฐและเอกชน) ทใหแกลกจางนน บรษทแหงแรกทมสวสดการดานบำานาญในสหรฐอเมรกาคอ บรษท American Express railroad company ในป ค.ศ. 1875 หลงจากนนบรษทในอตสาหกรรมอน กมการจดตงตามมา ซงการใหสวสดการบำานาญ แกลกจางนแทจรงแลวเกดกอนระบบบำานาญขนตำา (Old-age pension) ทรฐบาลจดใหแกประชาชนใน วงกวาง เชนในประเทศองกฤษรางกฎหมาย Old-age pension ไดรบการอนมตในป ค.ศ. 1908 หรอ ในสหรฐอเมรการางกฎหมาย Social security Act ไดรบการอนมตในป ค.ศ. 1935 เปนตน ซงเปนชวงเวลาทบรษทเอกชนหลายแหงไดมการใหผลตอบแทนดานบำานาญแกลกจางแลว

ดงนนจงอาจกลาวไดวา รปแบบระบบบำาเหนจบำานาญทเราเหนกนทกวนนมพฒนาการมานานกวา 100 ป ซงการวเคราะหระบบบำาเหนจบำานาญจะตองมองทงโครงสรางของระบบ จะไมสามารถพจารณาแยกยอยแตละสวนได เพราะระบบบำาเหนจบำานาญเปนระบบทมการเชอมโยงทงทางดานแรงงาน ตลาดเงน การเตบโตของเศรษฐกจ การกระจายความเสยง และการกระจายรายไดของประชาชน

แตเพอใหเกดโครงสรางทเปนแนวทางทเหมาะสม ใหแตละประเทศใชเปนจดเรมตนในการออกแบบ ระบบบำาเหนจบำานาญ World Bank (1994) จงได กำาหนดรปแบบทางทฤษฎ (Conceptual framework) สำาหรบการสรางความมนคงทางชวตหลงเกษยณ อายของประชากร โดยแบงรปแบบของแหลงรายได หลงเกษยณอายออกเปน 3 เสาหลก (Pillars) ไดแก

- เสาหลกท 1 ระบบประกนสงคมขนพนฐาน (Social security)

- เสาหลกท 2 ระบบบำาเหนจบำานาญภาคการจางงาน (Occupational pensions)

- เสาหลกท 3 คอระบบกองทนบำาเหนจบำานาญภาคสมครใจ (Voluntary pensions)

ในลำาดบตอไปจะกลาวถงรายละเอยดของแตละ เสาหลกของระบบบำาเหนจบำานาญเพอวเคราะหขอด ขอเสยทงในมมของการกระจายความมงคงภายในสงคม และการกระจายความเสยงในแงมมตางๆ

เสาหลกท 1 ระบบประกนสงคมขนพนฐาน (Social security)

เสาหลกท 1 ระบบประกนสงคมขนพนฐาน คอรปแบบของระบบบำานาญทมงเนนตอบสนองเรองการสรางหลกประกนใหผเกษยณอายมรายไดเพยงพอในการดำารงชวตใหพนเสนความยากจน ดวยเหตน ระบบประกนสงคมนจงมกมลกษณะทเรยกวา Pay-as- you-go กลาวคอ รฐบาลจะเรยกเกบภาษจากประชาชน ทอยในวยทำางาน (ซงอาจจะเปนภาษเงนไดบคคลธรรมดาปกต หรอมการจำาแนกภาษออกมาเปนอกสวน เชน ในประเทศองกฤษทมการเกบภาษท เรยกวา Social insurance contribution แยกออกมาจากภาษเงนไดทวไป) เพอมารองรบการใหสวสดการชราภาพแก ผเกษยณอาย เนองจากการจายเงนสวสดการดานบำานาญเปนการจายโดยตรงจากรายรบของรฐบาลในขณะนน


ไมไดมการจดตงเงนกองทนสำาหรบการลงทนเพอรองรบรายจายดงกลาว ระบบนจงมชอเรยกวา Pay-as-you-go (PAYG)

หากพจารณาทผลประโยชนสวสดการบำานาญท ผเกษยณไดรบจากระบบบำาเหนจบำานาญในเสาหลกท 1 น สวนใหญจะมการแบงผลประโยชนออกเปนสองประเภท ไดแก 1) Basic state pensions คอเงน บำานาญขนตำาทใหกบประชากรทกคนของประเทศ หรอในบางประเทศอาจมการกำาหนดระดบรายได (Income-tested) หรอระดบสนทรพย (Mean- tested) ของประชากรทจะมสทธไดรบเงนบำานาญ ขนตำาน และ 2) Earning-related pensions คอ เงนบำานาญทรฐบาลมการเชอมโยงสตรการคำานวณ กบระดบรายไดของประชากรทอยในวยทำางาน เพอประกนคณภาพชวตอยางพอเหมาะพอสม

สำาหรบในประเทศไทยระบบบำาเหนจบำานาญใน เสาหลกท 1 ในรปแบบ PAYG คอ เบยยงชพผ สงอาย (Old-age allowance) ซงเปนการประกนรายไดขนตำาใหกบประชาชนสญชาตไทยทกคนทมอาย 59 ปบรบรณขนไป และไมไดรบสวสดการหรอประโยชน

อนใดจากหนวยงานของรฐ โดยระดบรายไดทประกนนนยงถอวาอยในระดบตำา ซงประชาชนจะตองมการเขาถงระบบบำาเหนจบำานาญในเสาหลกอนตอไป

จากการทระบบบำาเหนจบำานาญในเสาหลกท 1 เปน ลกษณะ Pay-As-You-Go จงมขอดในเชงเศรษฐศาสตรหลายดานทนอกเหนอจากการประกนรายไดขนตำา เพอพนเสนความยากจน ขอดเชงเศรษฐศาสตรเหลานไดแก

1) การกระจายความเสยงระหวางคนตางวย (Inter-generational risk sharing)

ผทเกษยณอายเปนกลมประชากรทไมไดอยใน ชวงอายทจะสามารถแบกรบภาระความเสยงดาน รายไดจากการทำางานในตลาดแรงงานอกตอไป เนองจาก ผเกษยณอายไมมทนมนษย (Human capital) ท เหมาะสมตอการสรางรายไดในระบบแรงงาน ดงนนภาครฐจงมบทบาทสำาคญในการกระจายความเสยงของ ผเกษยณอายเหลานไปสภาคสวนอน เชน การทำางานของประชากรในวยทำางานจะทำาใหภาครฐสามารถจดเกบภาษเพอมาแบงเบาภาระจากประชากรในวยเกษยณอาย เปนตน

ระบบประกนสงคมขนพนฐาน คอรปแบบของ ระบบบำานาญทมงเนนตอบสนองเรองการสรางหลกประกนใหผ เกษยณอายมรายไดเพยงพอ

ในการดำารงชวตใหพนเสนความยากจน


อยางไรกตามการเกบภาษจากประชากรในวยทำางานในระดบทสงจนเกนไปเพอมารองรบการใชชวตของผเกษยณอายอาจสงผลเชงลบตอตลาดแรงงานและระบบเศรษฐกจได เพราะจะทำาใหแรงจงใจของประชากรในวยทำางานในการทมเทเพอสรางการเตบโตทางเศรษฐกจมนอยลง และยงเปนผลใหอำานาจการใชจายของประชากรในวยทำางานนอยลงจนอาจสงผล ตอการเจรญเตบโตของเศรษฐกจในระยะยาว

2) การกระจายความเสยงระหวางคนตางระดบ รายได (Intra-generational risk sharing)

การกระจายความเสยงระหวางประชากรตางระดบรายไดนน บางครงเราจะเรยกปจจยนวา การ กระจายความรำารวย (Redistribution of wealth) ซ ง เ ปนปจจยสำาคญทรฐบาลจะตองจดสรรใหแกประชากรในประเทศของตน เพราะการกระจาย ความรำารวยผานระบบบำาเหนจบำานาญน เปนสวนหนงของการลดความแตกตางดานรายได (Income inequality) ซงเปนบอเกดของปญหาทางสงคม ในหลายๆ ดาน

สาเหตทระบบบำาเหนจบำานาญในเสาหลกท 1 เกดการกระจายความรำารวยจากคนรวยสคนจน เพราะผท

สรางรายไดมากจะเสยภาษในอตราทสง แตประชากร ในกลมนอาจไดรบเงนบำานาญจากเสาหลกท 1 ในอตราสวนทนอยมากเ มอเทยบกบเ งนท เขา จาย เขาสระบบบำาเหนจบำานาญ

ในทางตรงกนขาม ประชากรทประสบปญหาดานการทำางาน ประกอบอาชพทมความเสยงของรายไดสงเชน เกษตรกร หรอผประกอบการธรกจขนาดยอมและขนาดกลาง เปนตน และประชากรทอาจอยในสภาวะไมมงานทำาในบางชวงขณะ สามารถไดรบเงนบำานาญจากระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1 น ในสดสวนทสงเมอเทยบกบการจายภาษของตนเองทเขาสระบบบำาเหนจบำานาญ

ระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1 ตางเปนระบบพนฐานททกประเทศจะตองมจดใหแกประชาชนแต อาจจะมความแตกตางกนขนอยกบโครงสรางและมลคาผลประโยชน โดยเฉลยรายไดหลงเกษยณขนตำา (Safety-net payments) ทไมขนอยกบระดบเงนสะสมของประชาชนจะอยทประมาณรอยละ 22 ของ คาเฉลยรายไดของประชากรในวยทำางาน บางประเทศพงพงรายไดหลงเกษยณจากระบบนทนอย เชน ประเทศ เกาหลใตและตรก ซงมอตราสวนเพยงรอยละ 6 เทานน

การเกบภาษจากประชากรในวยทำางานในระดบท สงจนเกนไปเพอมารองรบการใชชวตของผ เกษยณอายอาจสงผลเชงลบตอตลาดแรงงาน

และระบบเศรษฐกจได


สงผลใหอตราความยากจน (poverty rates) ของ ผสงวยอยในสดสวนทสง

นอกจากนมประมาณรอยละ 30 ของประเทศทงหมดใน OECD ทระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1 มโครงสรางแบบ Earning-related ซงสวนใหญ รฐบาลจะจายรายไดหลงเกษยณเพยงบางสวนหากประชาชนสมทบ (ในรปแบบภาษ) เพยง 20 ป และจะไดรบ ผลประโยชนเตมจำานวนหากสะสมขนตำาประมาณ 26 ป

สวนการเปลยนแปลงระดบรายไดหลงเกษยณตามกาลเวลานน สวนใหญรฐบาลเลอกทจะยดการเปลยนแปลงระดบเงนตามดชนราคาสนคา (Price index) มากกวาดชนระดบรายได (Wage index) เพอเปนแนวทาง หนงในการลดผลกระทบจากปญหาความไมยงยนทาง การเงนของระบบบำาเหนจบำานาญ เพราะดชนราคาสนคา มกจะเปลยนแปลงในอตราทนอยกวาดชนระดบรายได

ถงแมโครงสรางของระบบบำาเหนจบำานาญในชนท 1 จะมขอดตางๆ เหลาน แตระบบนเปนระบบทมการเชอมโยงความยงยนทางการคลง (Fiscal sustainabil-ity) เขากบการเปลยนแปลงสดสวนของประชากรในแตละชวงอาย (Demographic structure) อยางตรงไป ตรงมากลาวคอระบบนจะยงยนในอนาคต หากทกๆ ชวงเวลามลคารายไดของรฐบาลทมาจากกจกรรมทางธรกจทกประเภททมสวนสนบสนนยอดภาษมประมาณทสงกวามลคารายจายสวสดการบำานาญทใหแกผเกษยณอาย

แตเนองจากโครงสรางประชากรในอนาคตจะมสดสวนของประชากรทมอายมากกวา 60 ป ทสงกวาสดสวนของประชากรทมอายในวยทำางาน (20 - 60 ป) มากขนเรอยๆ (อตราสวนนเปนทรจกกนในชอ Old-age dependency ratio) จงสงผลใหเกดคำาถามดานความยงยนของระบบ PAYG

1950 1975 2000 2015 2025 2050 2075

OECD members

Australia 14.0 16.0 20.7 25.1 31.5 40.8 47.3

Austria 17.1 27.3 25.3 30.3 36.5 52.8 53.8

Belgium 18.1 25.2 28.4 31.7 39.0 50.5 51.6

Canada 14.0 15.3 20.4 25.9 35.7 46.4 49.9

Chile 8.6 11.5 12.9 17.2 24.7 44.9 62.8

Czech Republic 13.6 22.5 22.0 28.1 35.2 50.9 47.9

Denmark 15.6 23.7 24.2 32.2 37.1 42.7 47.6

ตารางท 1 : Old age dependency ratio ของประเทศสมาชก OECD


1950 1975 2000 2015 2025 2050 2075

Estonia 19.3 21.2 25.6 30.4 35.8 47.1 47.3

Finland 11.9 18.0 24.7 35.4 44.6 48.9 53.1

France 19.5 24.6 27.5 32.8 39.7 49.0 53.4

Germany 16.0 26.3 26.2 35.3 43.7 65.1 66.3

Greece 12.5 21.8 27.5 33.5 40.2 65.3 59.7

Hungary 13.2 21.4 24.6 28.2 34.7 47.8 48.9

Iceland 14.1 18.1 20.1 22.5 30.2 44.7 55.6

Ireland 20.9 22.0 19.2 21.2 27.3 47.8 49.7

Israel 7.1 15.2 18.9 20.3 25.4 33.5 42.4

Italy 14.3 21.7 29.4 36.5 42.6 68.3 63.3

Japan 10.0 13.0 27.6 47.2 55.4 78.4 77.2

Korea 6.3 7.5 11.5 19.6 31.1 71.5 80.1

Luxembourg 15.8 22.6 22.9 23.3 27.4 43.0 55.3

Mexico 7.9 9.5 9.7 12.1 16.2 35.3 58.7

Netherlands 14.0 19.5 21.9 30.5 39.5 52.5 55.9

New Zealand 16.3 16.8 20.2 25.0 32.2 42.3 51.9

Norway 16.0 24.9 25.8 27.9 33.1 42.1 47.4

Poland 9.4 16.9 20.6 23.8 35.8 55.4 57.7

Portugal 13.0 19.7 26.7 31.7 38.5 69.8 75.6

Slovak Republic 11.9 18.4 18.8 20.6 30.1 51.5 52.9

Slovenia 12.5 19.0 22.4 28.3 39.3 60.3 56.5

Spain 12.8 19.2 27.3 29.6 36.3 73.2 65.4

ตารางท 1 : Old age dependency ratio ของประเทศสมาชก OECD (ตอ)


ตารางท 1 : Old age dependency ratio ของประเทศสมาชก OECD (ตอ)

จากตวเลขในตารางท 1 พบวาคา Old-age dependency ratio มแนวโนมปรบสงขนอยางมากในอก 50 ปขางหนา ยกตวอยางเชน ประเทศญปนในป ค.ศ. 2075 คาดการณวาอตราสวนนจะอยทรอยละ 77 หรอหมายความวา คนหนมสาว 3 คนจะตองทำางานเพอแบกรบคนแกจำานวนประมาณ 2 คน สำาหรบในประเทศไทยอตราสวน Old-age dependency ratio จะสงถงรอยละ 60 ในป ค.ศ. 2075 ปจจยททำาใหเกดการเปลยนแปลงสดสวนประชากรนคออตราการเกดทลดลงในสดสวนทมากตลอดระยะเวลา 20 ปทผานมาในขณะทอายขยเฉลยของประชากรเพมขนเฉลย 10 ปในจำานวนเวลา 30 ปทผานมา

นอกจากสดสวนของประชากรทเปลยนแปลงไปจะสงผลโดยตรงตอความมนคงทางการคลงของระบบบำาเหนจบำานาญแบบ Pay-As-You-Go แลว ยงมอกปจจยท สงผลใหระดบรายไดของรฐบาลมแนวโนม

ลดลง นนคอการทอายเฉลยของประชากรในวยทำางาน มแนวโนมสงขนทกป ซงจะสงผลตอผลตภาพการทำางาน (Productivity) และจะนำาไปสการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทตำาลงไดในอนาคต โดยหากรฐบาลแกไขดวย การเพมอตราภาษ อาจเปนการซำาเตมปญหาทเกดขน เพราะจะยงทำาใหความสามารถในการใชจายของประชาชน โดยรวมลดลง และนำามาซงวกฤตการคลงไดในทสด

ดวยเหตนจงไดมความพยายามในการลดบทบาทของระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1 นลง ผานการสนบสนนระบบบำาเหนจบำานาญในเสาหลกท 2 และ 3 ใหมสดสวนทเพมขน อยางไรกตามระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1 นยงคงมความสำาคญและไมควร ถกยกเลกไปทงระบบ เพราะขอดทางเศรษฐศาสตร ดานการกระจายความเสยง (risk sharing) นนเปนปจจยสำาคญทจะทำาใหเกดสวสดภาพดานรายไดของ ผ เกษยณอาย ซงการนำารปแบบกองทนหรอท มก

1950 1975 2000 2015 2025 2050 2075

Sweden 16.8 26.2 29.5 34.8 39.0 42.7 46.5

Switzerland 15.8 21.5 24.9 29.5 34.0 44.3 51.7

Turkey 6.5 10.1 11.3 13.1 17.6 37.4 55.2

United Kingdom 17.9 25.4 26.8 30.8 35.5 46.4 51.0

United States 14.3 19.1 20.9 24.7 33.1 39.5 45.0

OECD (unweighted) 13.7 19.4 22.5 27.6 34.6 51.0 55.4

OECD (weigthed) 13.9 18.7 21.9 27.3 34.1 48.5 54.5

ทมา : OECD


เรยกวา Defined-contribution pension plan มาใช เปนแกนหลกนนควรจะเปนสวนเสรมเพอทำาใหเกด ระดบเงนบำานาญทสงมากขนตามระดบรายไดของแตละบคคล หรอทเรยกวา Earning-related pensions มากกวาทจะมาแทนท basic state pension อยางสนเชง

เสาหลกท 2 ระบบบำาเหนจบำานาญภาคการจางงาน (Occupational pensions)

สำาหรบเสาหลกท 2 ระบบบำาเหนจบำานาญภาคการ จางงาน เปนระบบบำาเหนจบำานาญทจดใหโดยนายจาง โดยมทงลกษณะทไมไดมกองทนรองรบทชดเจน หรอทเรยกวา unfunded กบลกษณะทมเงนกองทนรองรบ หรอทเรยกวา funded ซงบางองคกรนายจางเปน ผแบกรบภาระทจะเกดขนทงหมด (สวนใหญจะเปน หนวยงานของรฐ) หรอบางครงนายจางและลกจางรวมกนสมทบเขากองทน ตามสดสวนของรายได หรอท เรยกวา Contribution rate นนเอง

ระบบบำาเหนจบำานาญในเสาหลกท 2 น หากพจารณาทผลประโยชนทลกจางจะไดรบนน ยงสามารถแบงออกไดเปนสองลกษณะ คอ 1) ผลประโยชน ทมการกำาหนดสตรคำานวณตายตวไวลวงหนา โดย

มกจะเปนการกำ าหนดระดบบำานาญท ข นอ ย กบ เงนเดอนสดทาย หรอคา เฉล ยของเงนเดอนใน บางชวงเวลา รปแบบผลประโยชนแบบนจะเรยกวา Defined-benefit 2) ผลประโยชนทขนอย กบ ผลการดำาเนนงานของกองทนจากการนำาเงนสมทบทลกจางและนายจางใสในกองทนไปลงทนในตลาดทน ดงนนรปแบบนจงไมสามารถกำาหนดมลคาบำาเหนจหรอบำานาญได แตจะเปนการกำาหนดอตราสวนเงนสมทบ เราจงเรยกระบบบำาเหนจบำานาญรปแบบนวา Defined-contribution

ในปจจบนรฐบาลของประเทศตางๆ หนมาสนบสนน ใหประชาชนมสวนรบผดชอบในการออมเพอการ เกษยณของตนเองมากขน ผานการสงเสรมการออม ผานนายจาง สำาหรบในประเทศไทยมการสนบสนน ใหกบกลมทำางานทง 3 กลมไดแก ขาราชการ แรงงานในระบบ และแรงงานนอกระบบ ดงน

1. ขาราชการจะไดรบเงนบำานาญจากระบบบำาเหนจ บำานาญแบบดงเดม (Old Civil Service Pensions) ซงเปนระบบทใหผลประโยชนแบบ Unfunded Defined- benefit pensions ทไมมการจดตงกองทนเฉพาะสำาหรบการจายผลประโยชน และการเปนสมาชกกองทน

ในปจจบนรฐบาลของประเทศตางๆ หนมา สนบสนนใหประชาชนมสวนรบผดชอบในการออมเพอการเกษยณของตนเองมากขน


บำาเหนจบำานาญขาราชการ (กบข.) ซงเปนกองทน แบบ Funded Defined-contribution plans ท สมาชกและภาครฐสะสมเงนเพอสรางผลตอบแทน จากการลงทน

2. แรงงานในระบบจะไดรบเงนบำานาญจากกองทนประกนสงคม (Social security fund) มาตรา 33 ทนายจางและลกจางสมทบเงนในแตละเดอนใน กองทน ดงนนกองทนประกนสงคมจงเปนแบบ Funded Defined-benefit plans นอกจากนแรงงานในระบบอาจมการสะสมเงนเพอเกษยณอายเพมเตมในกองทนสำารองเลยงชพ (Provident fund) ทจดตงขนโดยนายจาง เพอเปนอกชองทางหนงในการสนบสนนใหเกดการออมเพอเกษยณอาย

3. แรงงานนอกระบบสามารถสรางรายไดหลงเกษยณอายผานการเปนสมาชกกองทนการออมแหง ชาต (กอช.) ทภาครฐจดตงขนเปนกองทนในลกษณะ Guaranteed Defined-contribution plans ทมประกนผลตอบแทนขนตำาไมนอยกวาอตราดอกเบย เงนฝากประจำาประเภท 12 เดอน โดยเฉลยของธนาคาร ออมสน ธ.ก.ส. และธนาคารพาณชยแหงใหญ 5 แหง นอกจากนแรงงานนอกระบบอาจเลอกออมในกองทนประกนสงคมมาตรา 40 ไดอกชองทางหนง

สวนหนงของการสนบสนนใหเกดการสรางแหลงรายไดหลงเกษยณอายทนอกเหนอจากเสาหลกท 1 เพราะเสาหลกท 1 นนมงเนนไปทการสรางหลกประกนขนตำาดานรายไดหลงเกษยณอายแกประชากรทกกลมเทานน แตเสาหลกท 2 จะเปนสวนเสรมทสรางระดบรายไดใหสงขนสำาหรบกลมประชากรทมความสามารถ

ในการออม และตองการมคณภาพชวตหลงเกษยณ อายทมากกวาคณภาพชวตขนตำา

นอกจากนดวยความทเสาหลกท 1 สรางภาระทางการคลงใหกบภาครฐเปนอยางมาก จงเปนอกแรง จงใจหนงททำาใหรฐบาลในหลายประเทศพยายาม สงเสรมใหเกดการจดตงกองทนเพอเกษยณอายจาก ภาคการจางงานในสดสวนทมากขน

โดยหากพจารณาขนาดของสนทรพยภายใตการจดการของนกลงทนสถาบน1 ทวโลกระหวางป พ.ศ. 2538 - 2555 โดยเปนขอมลจาก Pension Markets in Focus (2013) ทจดทำาโดย OECD (Organization for Economic Co-operation and Development) ทแสดงอยในแผนภาพท 1 จะเหนไดวา ในป พ.ศ. 2555 สนทรพยภายใตการจดการของนกลงทนสถาบนมมลคารวมประมาณ 78.2 ลานลานดอลลารสหรฐอเมรกา โดยสนทรพยของกองทนบำาเหนจบำานาญ มมลคารวมถง 21.8 ลานลานดอลลารสหรฐอเมรกา หรอคดเปนสดสวนประมาณ 28.0% ของสนทรพยทงหมดของ นกลงทนสถาบน

ในระหวางป พ.ศ. 2552 - 2555 มลคาสนทรพยภายใตการจดการของกองทนบำาเหนจบำานาญม อตราการเตบโตเฉลยรอยละ 7.4 ตอปซงสงกวาบรษทประกนและกองทนรวมท มอตราการเตบโต เพยงรอยละ 3.4 และรอยละ 3.8 ตอป ตามลำาดบ ทำาใหสดสวนสนทรพยของกองทนบำาเหนจบำานาญ ตอสนทรพยของนกลงทนสถาบนทงหมดมคาสงขน อยางตอเนอง จากรอยละ 25.8 ในป พ.ศ. 2552 เปน รอยละ 28.0 ในป พ.ศ. 2555

1 นกลงทนสถาบนในทนหมายถง กองทนรวม กองทนบำาเหนจบำานาญ บรษทประกน และนกลงทนสถาบนอนๆ


เมอพจารณาขนาดของสนทรพยภายใตการจดการของกองทนบำาเหนจบำานาญเปรยบเทยบกบมลคาของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic Products, GDP) ตวเลขของ OECD Global Pension Statistics (2013) ทแสดงในตารางท 2 สะทอนใหเหน วากองทนเหลานมความสำาคญมากทางเศรษฐกจ โดย เฉพาะอยางยงประเทศในกลม OECD ทมระดบการเตรยม ความพรอมทดในการเขาสสงคมผสงอาย กองทนบำาเหนจ บำานาญในประเทศ OECD มมลคาสนทรพยเฉลยแบบถวงนำาหนกสงถงประมาณรอยละ 77.0 ของ GDP (หรอ รอยละ 36.0 หากเฉลยแบบงายประมาณ) ในบางประเทศกองทนบำาเหนจบำานาญมมลคาสนทรพยสงกวา GDP เชน เนเธอรแลนดทรอยละ 160.2 ไอซแลนด รอยละ 141.0 และสวตเซอรแลนดรอยละ 113.6

หมายเหต (1) รปแบบอนของนกลงทนประเภทสถาบน รวมถง Foundations and Endowment funds (เชน กองทนการกศล

และกองทนสถาบนอดมศกษา) private investment partnership (กองทนสวนบคคล) Non-pension fund money managed

by banks (เงนทบรหารโดยสถาบนการเงนทไมไดอยในรปของกองทน) และ อนๆ

ทมา : OECD Pension Markets in Focus No.10, 2013

แผนภาพท 1 มลคาสนทรพยของนกลงทนประเภทสถาบน ป พ.ศ.2538 - 2555 (หนวย : ลานลานดอลลาร)

แตสำาหรบประเทศนอกกลม OECD สดสวนของ มลคาสนทรพยของกองทนจะตำากวากลม OECD คอนขางมาก โดยสดสวนดงกลาวมคาเฉลยแบบถวง นำาหนกเพยงประมาณรอยละ 33.0 (หรอ รอยละ 13.0 หากเฉลยแบบงาย) ทงน ประเทศทมมลคาสงสด 3 อนดบแรก คอ แอฟรกาใต (82.0%) นามเบย (78.2%) และฮองกง (84.4%) สำาหรบประเทศไทย มลคาสนทรพยของกองทนบำาเหนจบำานาญอยทระดบเพยงรอยละ 6.2 ของ GDP ซงตำากวาคาเฉลยคอนขางมาก ตวเลขนสะทอนถงอตราการออมเพอการเกษยณทคอนขางตำาของประชาชนชาวไทย และทำาใหเกดคำาถามเกยวกบความพรอมและความเพยงพอของระบบบำาเหนจบำานาญของประเทศไทยในการรองรบผเกษยณอายในอนาคต

2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 25552538


ตารางท 2 : มลคาของสนทรพยในกองทนบำาเหนจบำานาญเทยบกบ GDP ณ ป พ.ศ. 2555

Countries in OECD % of GDP Countries outside OECD % of GDP

Netherlands 160.2 South Africa 82.0

Iceland 141.0 Namibia 78.2

Switzerland 113.6 Hong Kong (China) 34.3

United Kingdom 95.7 El Salvador 28.9

Australia 91.7 Bolivia 27.7

Finland 79.3 Jamaica 22.1

United States 74.5 Uruguay 19.4

Canada 67.3 Peru 18.4

Chile 60.0 Colombia 18.2

Israel 52.0 Kenya 17.1

Denmark 50.1 Croatia 16.2

Ireland 49.2 Kosovo 15.1

Japan 26.3 Brazil 14.7

Poland 17.2 Lesotho 12.6

New Zealand 16.7 Costa Rica 9.8

Mexico 12.3 Malta 8.4

Slovak Republic 9.5 Maldives 7.8

Sweden 9.2 Nigeria 7.7

Portugal 8.8 Bulgaria 7.4

Estonia 8.7 Dominican Republic 6.6

Spain 8.4 Thailand 6.2

Weighted average 77.0 Weighted average 33.0

Simple average 35.5 Simple average 13.3

ทมา : OECD Global Pension Statistics (2013)


เสาหลกท 3 ระบบกองทนบำาเหนจบำานาญภาค สมครใจ (Voluntary pensions)

เสาหลกท 3 ทเรยกวาระบบบำาเหนจบำานาญ ภาคสมครใจนน จะเปนการจดตงกองทนการออม เพอการเกษยณอาย โดยอาจไดรบการสนบสนนจากรฐบาล หรอเปนการจดตงเองจากภาคเอกชน แตเนองจากเสาหลกท 3 เปนภาคสมครใจ จงไมสามารถกำาหนดไดอยางชดเจนวา ประชาชนจะเลอกออมเพมเตมเพอเกษยณอายหรอไม ดวยเหตนในหลายประเทศจงไดมการกำาหนดแรงจงใจผานมาตรการทางภาษ เชน เงนสมทบไดรบการยกเวนภาษ ผลตอบแทนทไดจาก การลงทนไดรบการยกเวนภาษ แตเงนไดหลงเกษยณอายตองเสยภาษตามปกต เปนตน เราจะเรยกระบบภาษแบบนวา EET ซงยอจาก Exempt-Exempt- Tax โดย Exempt ตวแรกคอการยกเวนภาษรายได สำาหรบเงนออมทออมเขาสกองทนเพอเกษยณอาย Exempt ตวทสองคอการไดรบยกเวนภาษจาก ผลตอบแทนจากการลงทน และ Tax ตวทสามคอ เมอไดรบเงนกอน (Lump sum) หรอเงนบำานาญ (Pensions) จากกองทนจะตองเสยภาษเงนไดหลง การไดรบเงนไดเหลาน

อยางไรกตามหากพจารณาทมาตรการทางภาษในประเทศไทย พบวามมาตรการทางภาษท นาดงดดใจกวาตางประเทศคอนขางมาก เพราะ ประชาชนทออมเงนผานกองทนเพอการเกษยณอาย

(Retirement Mutual Fund) หากเปนไปตามกฎเกณฑ จะไดรบการยกเวนภาษตงแตเงนสมทบไปจนถงการ ไดรบเงนกอน (บำาเหนจ) จากกองทน รปแบบการ เสยภาษแบบ EEE นเรยกวา Tax haven ซงการดำาเนนนโยบายของประเทศไทยใหประโยชนกบประชาชน คอนขางมาก แตอาจจะทำาใหเกดผลเสยทางออมได กลาวคอจะทำาใหประชาชนสามารถถอนเงนออกมาจากกองทนเปนเงนกอนทนทภายหลงเกษยณอาย ซงอาจทำาใหเกดปญหาดานการบรหารจดการเงนกอนเหลานวามประสทธภาพเพยงใด

ลองพจารณาแนวทางการเกบภาษทเกยวเนองกบการออมเพอเกษยณอายในประเทศองกฤษ พบวาประเทศองกฤษมระบบภาษสำาหรบการออมเพอเกษยณอายแบบ EET โดยการคดอตราภาษ เมอไดรบผลประโยชนจากกองทนนน ผเกษยณอายจะเสยภาษในปรมาณมากหากถอนเงนกอนออกมาทงจำานวน แตหากผเกษยณอายเลอกทจะชะลอการถอนเงนออกมาจากกองทนการออมเพอเกษยณอายจะเสยภาษในอตราทถกลง

ดงนนการดำาเนนนโยบายเพอคดภาษในชวงรบเงนผลประโยชนจะเปนอกเครองมอหนงในการทำาใหผเกษยณตองวางแผนการถอนเงนใหเหมาะสมตลอดชวงเกษยณ มากกวาจะถอนเงนออกมาครงเดยว ซงอาจ นำาไปใชในการบรโภคท ไมกอใหเกดประโยชนใน

หากพจารณาทมาตรการทางภาษ ในประเทศไทย พบวามมาตรการทางภาษท

นาดงดดใจกวาตางประเทศคอนขางมาก


ระยะยาวได และอาจนำาไปสสภาวะทผเกษยณมรายได ไมเพยงพอจนกวาจะเสยชวต

นอกจากนในปจจบนประเทศไทยคดภาษเงนไดสำาหรบเงนบำานาญทไดรบ แตหากไดรบเงนกอนจากกองทน LTF หรอ RMF กลบไมตองเสยภาษ จงเปนอกชองทางหนงททำาใหเกดความไมเทาเทยมกนในดานการเสยภาษ และสรางแรงจงใจทผดตอการใชผลประโยชนทางภาษเพอเหตผลอน มากกวาเพอการสรางหลกประกนสำาหรบการออมเพอเกษยณอาย

หวขอท 2 วเคราะหรปแบบของระบบบำาเหนจบำานาญ

ในหวขอนจะกลาวถงรปแบบของการใหผลประโยชนของระบบบำาเหนจบำานาญวามขอด ขอเสย และมผลในเชงเศรษฐศาสตรอยางไร เพอใหเขาใจถงลกษณะของความเสยง และเปนพนฐานสำาหรบการวเคราะหความทาทายในการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญในอนาคต

รปแบบผลประโยชนของระบบบำาเหนจบำานาญสามารถแบงไดเปนสองลกษณะใหญ ตามแผนภาพ ท 2 คอ รปแบบรบประกนผลตอบแทน (Pure Defined Benefit) และรปแบบกำาหนดเงนสะสม (Pure Defined Contribution)

ทงนในรปแบบ Defined Benefit (DB) อาจม หรอไมมการจดตงเปนกองทนกไดแลวแตกฎหมายกำาหนด ในระบบนนายจาง (หรอภาครฐ) มภาระตามกฎหมายทตองจายผลประโยชนใหแกลกจางในอตรา ทกำาหนดไวลวงหนา ในกรณทมการจดตงเปนกองทนอาจกำาหนดใหทงนายจางและลกจางหรอฝายหนงฝายใดตองสงเงนสะสมเขากองทนอยางสมำาเสมอ แลวใหนำา เงนนนไปลงทนหาผลตอบแทน หากในวนเกษยณอายของลกจาง (หรอสมาชกกองทน) ผลตอบแทนจากการลงทนของกองทนตำากวาเกณฑทกำาหนดไวลวงหนา นายจางจะตองจายสวนตางใหแกลกจางทเกษยณอาย

ผลประโยชนทมการรบประกนนอาจถกผกกบอาย งานและเงนเดอนสดทายกอนเกษยณของลกจาง (Final-salary Defined Benefit plans) หรออาจถก ผกกบอายงานและเงนเดอนเฉลยในชวงเวลากอน เกษยณของลกจาง (Average-salary Defined Benefit plans)

สำาหรบรปแบบ Defined Contribution (DC) สามารถแบงออกเปน 2 ลกษณะยอย คอ แบบทไมม การประกนผลตอบแทน (Pure Defined Contribution) และแบบทมการประกนผลตอบแทน (Defined Contribution with guarantees) โดย Pure DC เปนรปแบบทนายจางและลกจางสงเงนเขากองทนในอตรา

แผนภาพท 2 รปแบบของกองทนบำาเหนจบำานาญแบงออกตามรปแบบการจายผลประโยชน

‘Pure’ DB (Final salary)

Average-salary DB

Various hybrids

DC with guarantees

‘Pure’ DC

ทมา : Barnes et al. (2008)


ทกำาหนดไวลวงหนา โดยลกจางแตละรายจะเผชญกบความเสยงดานผลตอบแทนโดยตรง จากการนำาเงนออมไปลงทน (Investment risk) และความเสยงของการมอายขยทมากกวาคาดการณ (Longevity risk)

สวนในแบบ DC with guarantees นายจาง และลกจางสงเงนเขากองทนในอตราทกำาหนดไว ลวงหนาเชนกน แตผจดตงกองทน (Fund providers) หรอผจดการกองทน (Fund manager) มการรบ ประกนผลตอบแทนจากการลงทนขนตำาในแตละป เชน ในประเทศไทยทกองทนการออมแหงชาต (กอช.) มการประกนผลตอบแทนขนตำาเทากบอตราดอกเบยเงนฝากประจำาเฉลยของธนาคารพาณชยขนาดใหญ 5 แหง เปนตน

การเปลยนแปลงของโครงสรางประชากรทม สดสวนของผสงอายมากขน อกทงอายขยทยาวขน ทำาใหภาครฐมภาระดานงบประมาณเพมขนในการจายบำานาญแกผเกษยณในระบบบำาเหนจบำานาญของ เสาหลกท 1 ภายใตระบบ Pay As You Go ทสวนใหญม รปแบบการจายผลประโยชนแบบ Defined Benefits ดงนนหลายๆ ประเทศ โดยเฉพาะอยางยงประเทศทพฒนาแลว ไดตระหนกถงความจำาเปนในการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญ ใหมสดสวนของการออมภาคบงคบสงขน และไดมการปรบเปลยนรปแบบของกองทนบำาเหนจบำานาญจากรปแบบ DB มาเปนรปแบบ DC เพมมากขน การเปลยนแปลงดงกลาวอาจดำาเนนการโดยปรบโครงสรางเดมของรปแบบ DB โดยลดการรบประกนผลประโยชน และ/หรอ นำารปแบบ DC มาใชทดแทน รปแบบ DB เดมบางสวนหรอทงหมด ซงในกรณหลงนอาจกำาหนดใหใชระบบใหมสำาหรบผทเขาสตลาดแรงงานใหมเทานน เปนตน

เพอใหเหนขนาดสนทรพยของกองทนบำาเหนจบำานาญทงในรปแบบของ DC และ DB ตารางท 3 แสดง

สดสวนของมลคาสนทรพยของกองทนบำาเหนจบำานาญในเสาหลกท 2 ของประเทศตางๆ ทงน Occupational pension funds หมายถง กองทนบำาเหนจบำานาญทกฎหมายกำาหนดใหนายจางจดตงขนเพอการจาย ผลประโยชนในยามเกษยณอายแกลกจาง โดยอาจกำาหนดใหทงลกจางและนายจาง หรอนายจางฝาย เดยวสงเงนเขากองทนอยางสมำาเสมอ และนำาเงนกองทนไปลงทนหาผลตอบแทนเพอจายผลประโยชนแกลกจางในภายหลง

จากตารางท 3 จะเหนไดวารปแบบระบบบำาเหนจบำานาญแบบ DC ไดถกนำามาใชอยางแพรหลายมากขนซงสะทอนแนวโนมทประเทศตางๆ หนมาใหความสำาคญกบรปแบบ DC เพอลดภาระของงบประมาณแผนดน ใหสมาชกมสวนรบผดชอบการออมเพอการเกษยณของตนเองมากขน ทงนประเทศทรปแบบ DC ถอเปนแหลงเงนไดหลกสำาหรบใชจายเมอเกษยณ ไดแก ออสเตรเลย ชล เมกซโก และสาธารณรฐสโลวก เปนตน ในขณะทบางประเทศยงคงถอวาระบบ DC เปนนโยบายใหมสำาหรบการออมภาคบงคบ ไดแก ประเทศแคนาดา ฟนแลนด นอรเวย นวซแลนด และโปรตเกส

สำาหรบการวเคราะหขอดและขอเสยระหวาง Defined-benefit pensions และ Defined- contribution funds นนสามารถจำาแนกเปนประเดนดงน

ขอดของ DB คอ การใหบำานาญทมการกำาหนดสตรการคำานวณทชดเจน ซงถอเปนปจจยสำาคญท ชวยใหครวเรอนสามารถวางแผนการใชจายไดอยางมประสทธภาพมากยงขน เพราะหากสามารถคาดการณระดบรายไดกอนเกษยณอาย (ซงคาดการณไดงายกวาผลตอบแทนจากการลงทน) กจะสามารถคำานวณระดบเงนบำานาญในแตละเดอนได นอกจากนเงนบำานาญ จะเปนรายไดทจายจนกวาผเกษยณอายจะเสยชวต


Country2550 2555

DB DC DB DC

Countries in OECD

Australia 13.7 86.3 10.2 89.8

Canada 97.6 2.4 97.0 3.0

Chile 0.0 100.0 0.0 100.0

Czech Republic 0.0 100.0 0.0 100.0

Denmark 7.9 92.1 6.3 93.7

Estonia 0.0 100.0 0.0 100.0

Finland 100.0 0.0 100.0 0.0

France 0.0 100.0 0.0 100.0

Iceland 17.0 83.0 25.1 74.9

Israel 79.1 20.9 73.9 26.1

Italy 13.5 86.5 7.7 92.3

Korea 93.4 6.6 74.2 25.8

Mexico 22.6 77.4 15.4 84.6

New Zealand 26.1 73.9 21.3 78.7

Norway 100.0 0.0 100.0 0.0

Poland 0.0 100.0 0.0 100.0

Portugal 94.7 5.3 86.7 13.3

Slovak Republic 0.0 100.0 0.0 100.0

Spain 27.0 73.0 27.0 73.0

Switzerland 100.0 0.0 100.0 0.0

ตารางท 3 : สดสวนของสนทรพยในกองทนบำาเหนจบำานาญแบบ DB และ DC ป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2555


ตารางท 3 : สดสวนของสนทรพยในกองทนบำาเหนจบำานาญแบบ DB และ DC ป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2555 (ตอ)

Country2550 2555

DB DC DB DC

Turkey 55.7 44.3 60.1 39.9

United States 64.3 35.7 61.9 38.1

Countries outside OECD

Brazil 81.1 18.9 90.7 9.3

Bulgaria 0.0 100.0 0.0 100.0

Costa Rica 0.0 100.0 0.0 100.0

Hong Kong 20.5 79.5 14.4 85.6

Nigeria 62.5 37.5 34.3 65.7

Pakistan 0.0 100.0 0.0 100.0

Peru 0.0 100.0 0.0 100.0

Romania 0.0 100.0 0.0 100.0

Thailand 0.0 100.0 0.0 100.0

ทมา OECD Global Pension Statistics (2013)

จงถอเปนระบบทลดความเสยงดานอาย (Longevity risk) ของผเกษยณอาย

นอกจากนระบบ Defined benefit pensions ยงชวยแบงเบาความเสยงของลกจางเพราะนายจางจะตองแบกรบภาระสวสดการบำานาญเหลาน ถงแมนายจางจะ สามารถคำานวณเงนบำานาญลวงหนาไดงาย เพราะมสตร ตายตวทเชอมโยงกบรายไดของลกจางกอนเกษยณ แตนายจางกไมสามารถคาดการณไดอยางแมนยำาวาจะตอง

แบกรบภาระนไปอกกป กลาวอกนยหนงคอการคาดการณ หาอายขยของลกจางแตละคนนนทำาไดคอนขางยาก

อยางไรกตามผลตอบแทนทไดรบจากการลงทน ของเงนกองทน อาจไดรบผลตอบแทนทเปลยนแปลงไปจากทนายจางคาดการณไวลวงหนา เพราะระยะเวลาทยาวออกไปในอนาคตยอมเปนเรองทยากทจะสามารถคาดเดาไดอยางแมนยำา ยกตวอยางเชน ในอดตเมอ บรษทหลายๆ แหง เสนอ DB pensions แกพนกงาน


บรษทอาจเสนอผลประโยชนทสงจนเกนไป เพราะคดวาเงนกองทนของกองทนบำานาญจะไดผลตอบแทน ในระดบสง แตเนองจากในปจจบนผลตอบแทนจากการลงทนนนนอยมากจนแทบจะตดลบ โดยเฉพาะจากพนธบตรรฐบาลทปจจบนมคาตดลบในประเทศเยอรมนและญปน จงสงผลกระทบดานลบอยางมาก ตอความเพยงพอของกองทนทจะตองรองรบคาใชจายดานสวสดการแกลกจางในอนาคต

ดวยเหตนหลายองคกรรวมถงรฐบาลจงเ รมพยายามปรบเปลยนรปแบบกองทนจาก DB มาเปน DC เพอลดภาระทางการเงนในอนาคต ขอดของระบบ Defined-contribution plans มหลายประเดน เรมตงแต

- การเปนกองทนทมความยงยนทางการเงนใน ตวของมนเอง เพราะผลประโยชนขนอยกบผลตอบแทนของหนวยลงทนของสมาชกแตละคน

- ความเสยงดานการเปลยนแปลงโครงสรางกองทนมนอย ไมเหมอนกบ DB ทสตรการคำานวณอาจมการเปลยนแปลงโดยนายจาง

- การสรางความตระหนกรบรดานการออมแกสมาชก เพราะสมาชกจะเปนสวนหนงของการออมเพอเกษยณอายของตนเอง และ

- การเปนกองทนทอาจสงเสรมใหเกดการพฒนาตลาดทน ซงจะชวยในการลดตนทนเงนทนของหนวยธรกจอนๆ ของประเทศในการระดมทน

อยางไรกตามระบบ defined-contribution plans นนสรางภาระใหกบครวเรอนคอนขางมาก เพราะสมาชกจะตองแบกรบความเสยงในหลายดาน ทงความเสยง ดานรายไดของตนเองจากการทำางานซงกำาหนดระดบเงน

ออมของตน ความเสยงดานผลตอบแทนจากการเปลยน แปลงของตลาดและการเตบโตของเศรษฐกจ และสด ทายคอความเสยงดานอายขย เพราะผลประโยชนทไดรบจาก defined-contribution plans นนสวนใหญอยในรปของบำาเหนจ ซงผเกษยณอายจะตองนำาไปบรหาร ตอวาจะถอนเงนอยางไร จะนำาไปใชจายอยางไรและจะ นำาไปลงทนตออยางไร สงทเกดขนสวนใหญจะพบวา ผเกษยณอายมกจะนำาเงนเหลานไปซอของอปโภคบรโภคตางๆ เพอความสะดวกสบายในปจจบน มากกวาจะนำา มาเกบออมเพอประกนความเสยงอายขยของตน

หากรฐบาลมการกำาหนดมาตรการบงคบเพอใหประชาชนทออมผานกองทนประเภท DC สามารถประกนความเสยงดานอายขยของตนเองได ผานการนำาเงนบำาเหนจจากกองทนทงหมด มาซอผลตภณฑทางการเงนทเรยกวา Annuity จากบรษทประกนชวตตางๆ เพอแปลงเงนบำาเหนจเหลานนเปนบำานาญ ผเกษยณอายอาจจะตองจายเงนซอผลตภณฑนในราคาทสงกวาทควรจะเปนกเปนได ซงถอเปนขอเสยอกดานหนงทแตกตางจากกองทนประเภท DB ทผเกษยณอายไมตองแบกรบตนทนในสวนน งานวจยหลายชนบงชวา สาเหตหนงทผลตภณฑ Annuity ไมไดรบความนยมเกดจากการกำาหนดราคาโดยบรษทประกนชวตทใหผลตอบแทนตอผซอทตำาจนเกนไป (หรอผเกษยณตองซอในราคาทแพงในปจจบน)

เนองจากรปแบบของ defined-contribution plans มการถายเทความเสยงไปสครวเรอนคอนขางมาก ในขณะท defined-benefit plans ทำาใหนายจางหรอรฐบาลตองแบกรบความเสยงทสงจนนำาไปสความไมยงยนทางการเงน ดงนนจงมแนวคดในการนำาขอดของกองทนทงสองประเภทนเขาดวยกน รปแบบพนธทาง (Hybrid) ของกองทนบำาเหนจบำานาญทไดรบการยอมรบและนำาไปใชจรงในหลายประเทศ เชน สวเดน และอตาล เปนตน คอโครงสรางกองทนทเรยกวา Notional defined contribution plans (NDC) ซงจะกลาวถงใน


หวขอท 3 เรองประสบการณและววฒนาการของระบบบำาเหนจบำานาญในตางประเทศ

กลาวโดยสรป การจะพจารณาวารปแบบโครงสรางบำาเหนจบำานาญทงระบบของประเทศนนจะมสดสวนอยางไร จะตองพจารณาความสมดลระหวางความเสยง และการประกนรายไดหลงเกษยณอายทเหมาะสม โดยตองไมกำาหนดใหประชาชนตองแบกรบภาระความเสยงดานรายไดของตนมากจนเกนไป

หวขอท 3 ประสบการณและววฒนาการของระบบบำาเหนจบำานาญในตางประเทศ

เพอใหเหนภาพใหญของการประกนรายไดหลงเกษยณอายของระบบบำาเหนจบำานาญในแตละประเทศ ตวแปรหนงทนยมใชในการเปรยบเทยบความเพยงพอของผลประโยชนทไดรบจากระบบบำาเหนจบำานาญคอ Gross replacement rate ซงเปนอตราสวนระหวางเงนผลประโยชนทผเกษยณอายไดรบตอเดอนหลงเกษยณ

อายจากระบบบำาเหนจบำานาญ (ในกรณทไดรบเปนเงนกอน ใหนำาเงนทไดไปคำานวณเปนเงนงวด หรอ Annuity ในแตละเดอนเพอใชจายไดตอเดอนหลงเกษยณจนถง สนอายขย) และเงนไดตอเดอนของสมาชกท เคย ไดรบกอนเกษยณ ตวเลขนสะทอนความสามารถของ ผเกษยณอายในการรกษามาตรฐานการดำารงชวตใหเทยบเคยงกบชวงเวลากอนเกษยณอาย

โดยท วไปคาใชจายทางสงคม การเดนทางและสนทนาการ มกลดลงเมอเกษยณอาย ดงนน เปาหมายของระบบบำาเหนจบำานาญในการบรรลตวเลข Replacement rate ในหลายๆ ประเทศจงมกกำาหนด ไวตำากวา 100% ซงจากการศกษาของ World Bank ระดบ Gross replacement rate ทเพยงพอ (Adequate) สำาหรบการใชชวตหลงเกษยณควร มคาระหวาง 60 - 70%

แผนภาพท 3 แสดงผลการประมาณคา Gross replacement rate ของกองทนบำาเหนจบำานาญใน

แผนภาพท 3 คาเฉลยของ Gross pension replacement rate ของประเทศตางๆ ป พ.ศ. 2558

ทมา : OECD pension models (2015)

Unite

d Ki

ngdo

m

Mex

ico

Chile

Irela

nd

Japa

n

Unite

d St

ates

Cana

da

Germ

any

Slov

enia

Kore

a

New

Zea

land

Switz

erla

nd

Pola

nd

Aust

ralia

Belg

ium

Czec

h Re

publ

ic

Norw

ay

Esto

nia

Fran

ce

Finl

and

Swed

en

Hung

ary

Israe

l

Slov

ak R

epub

lic

Gree

ce

Denm

ark

Icel

and

Italy

Portu

gal

Turk

ey

Luxe

mbo

urg

Aust

ria

Spai

n

Neth

erla

nds

21.6 25.5 32

.8

34.7

35.1

35.2

36.7

37.5

38.4

39.3

40.1

40.2 43.1

44.5

46.6

49.0

49.8

50.5 55.4

55.8

56.0

58.7

61.0

62.1 66

.7

67.8

96.2

69.5 73.8

75.7

76.8

78.1 82.1 90

.5


ระดบรายไดกอนเกษยณอาย (1 หมายถงระดบรายไดเฉลยของประชากร และคาในวงเลบคอเพศหญง)

Pension age 0.5 1 1.5

OECD members

Australia 67 79.3 (75.7) 44.5 (40.9) 32.9 (29.3)

Austria 65 78.1 78.1 77.6

Belgium 65 47.6 46.6 35.3

Canada 67 50.1 36.7 25.1

Chile 65 39.4 (36.7) 32.8 (28.8) 32.9 (28.9)

Czech Republic 68 78.9 49.0 39.1

Denmark 67 107.4 67.8 55.1

Estonia 65 62.1 50.5 46.6

Finland 65 55.8 55.8 55.8

France 63 56.8 55.4 48.2

Germany 65 37.5 37.5 37.5

Greece 62 79.4 66.7 62.3

Hungary 65 58.7 58.7 58.7

ตารางท 4 : ระดบ replacement rate จำาแนกตามระดบรายไดของกลมประชากรของแตละประเทศ

ประเทศตางๆ ทวโลก โดยนบเฉพาะการออมภาคบงคบ (Mandatory pension plans) ในป พ.ศ. 2558 จะเหนไดวาในหลายประเทศ Gross replacement rate ยงมคาตำากวาระดบเพยงพอทกำาหนดโดย World Bank

อยางไรกตามอตราสวนรายไดหลงเกษยณตอ รายไดกอนเกษยณนจะไมคงทในแตละกลมประชากร หากวเคราะหเปรยบเทยบตามระดบรายไดของประชากร

กอนเกษยณอาย จะพบวากลมประชากรทมระดบรายไดสง จะม Replacement rate ทตำาลง ดงแสดงในตารางท 4 ทแสดงใหเหนวา กลมประชากรทมระดบรายไดสงกวาคามธยฐาน (คากลาง) จะม replacement rate ทนอยลง ผลเชงประจกษนเปนตวชวดใหเหนถงการ แบงเบาภาระดานการประกนรายไดหลงเกษยณอายระหวางประชากรทรำารวยและประชากรทยากจนของระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1




Iceland 67 82.6 69.2 68.1

Ireland 68 69.5 34.7 23.2

Israel 67 (64) 82.7 (74.7) 61.0 (54.1) 40.7 (36.0)

Italy 67 69.5 69.5 69.5

Japan 65 48.8 35.1 30.5

Korea 65 58.5 39.3 29.3

Luxembourg 60 89.5 76.8 72.5

OECD members (con’d)

Mexico 65 35.0 25.5 (23.6) 24.2 (22.4)

Netherlands 67 94.0 90.5 89.3

New Zealand 65 80.1 40.1 26.7

Norway 67 62.8 49.8 38.9

Poland 67 43.1 43.1 43.1

Portugal 66 75.1 73.8 72.5

Slovak Republic 67 70.4 62.1 59.3

Slovenia 60 44.4 (46.8) 38.4 (40.4) 36.0 (37.9)

Spain 65 82.1 82.1 82.1

Sweden 65 56.0 56.0 65.2

Switzerland 65 (64) 55.7 (55.1) 40.2 (39.9) 26.8 (26.6)

Turkey 65 75.7 75.7 75.7

United Kingdom 68 43.3 21.6 14.4

ตารางท 4 : ระดบ replacement rate จำาแนกตามระดบรายไดของกลมประชากรของแตละประเทศ (ตอ)


ตารางท 4 : ระดบ replacement rate จำาแนกตามระดบรายไดของกลมประชากรของแตละประเทศ (ตอ)



United States 67 44.4 35.2 29.1

OECD34 65.5 (65.4) 64.5 (64.2) 52.9 (52.5) 47.8 (47.4)

Other major economies

Argentina 65 (60) 81.8 (88.2) 71.6 (71.5) 68.3 (65.9)

Brazil 55 (50) 97.5 69.5 (52.9) 69.5 (52.9)

China 60 (55) 94.0 (86.5) 74.0 (69) 67.4 (63.2)

India 58 96.5 (91.3) 96.5 (91.3) 96.5 (91.3)

รอยละของประชากรในวยทำางาน (15 - 64 years)

Mandatory / Quasi-mandatory

Voluntary

Occupational Personal Total

Australia 68.5 n.a. 19.9 19.9

Austria n.a. 15.1 18.0 ..

Belgium n.a. 57.3 .. ..

Canada n.a. 25.7 24.7 ..

Chile 78.9 .. .. ..

Czech Republic n.a. n.a. 66.2 66.2

Denmark ATP: 83.3 QMO: 62.3 n.a. 22.4 22.4

ตารางท 5 : ความครอบคลมของระบบการออมภาคสมครใจในป พ.ศ. 2555




Voluntary


Estonia 74.3 n.a. 5.1 5.1

Finland 84.1 9.2 20.9 29.1

France n.a. 20.2 5.3 ..

Germany n.a. 56.4 35.2 71.3

Greece n.a. 0.2 .. ..

Hungary n.a. .. 18.5 ..

Iceland 87.9 n.a. 52.2 52.2

Ireland n.a. 31.0 12.0 41.3

Israel 94.2 n.a. n.a. n.a.

Italy n.a. 7.4 8.9 15.7

Japan .. .. .. ..

Korea 13.9 n.a. 23.4 23.4

Luxembourg n.a. 5.2 .. ..

Mexico 57.8 1.7 n.a. 1.7

Netherland 88.0 n.a. 28.3 28.3

New Zealand n.a. 7.2 72.9 ..

Norway 68.6 .. 22.3 ..

Poland 60.3 1.4 .. ..

Portugal n.a. 3.2 4.0 ..

Slovak Republic 55.3 n.a. .. ..

Slovenia n.a. .. .. 36.3

ตารางท 5 : ความครอบคลมของระบบการออมภาคสมครใจในป พ.ศ. 2555 (ตอ)


เนองจากความไมยงยนของระบบบำาเหนจบำานาญของเสาหลกท 1 หลายประเทศจงพยายามผลกดนใหเกดการออมภาคสมครใจมากยงขน อยางไรกตามความครอบคลมของภาคสมครใจสวนใหญยงอยในระดบท ไมสงมากนก เพราะหลายประเทศเพงดำาเนนนโยบาย ดงแสดงในตารางท 5

เพอใหเหนประสบการณ และความทาทายของแต ละประเทศในการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญ (Pension reforms) ในการแกไขปญหาความไมยงยนทางการคลงของระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1 ทใหผลประโยชนในรปแบบของ Unfunded DB system ในลำาดบตอไปจงเปนการศกษาประสบการณการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญของ 5 ประเทศ ซงมลกษณะของโครงสราง พนฐานระบบบำาเหนจบำานาญ และแนวทางการปฏรปท

แตกตางกน ไดแก ประเทศเยอรมน ประเทศเนเธอรแลนด ประเทศสวเดน ประเทศนวซแลนด และประเทศชล

ประเทศเยอรมน : การปฏรประบบบำาเหนจบำานาญทมเสาหลกท 1 เปนหลก

ประเทศเยอรมนเปนประเทศทมระบบบำาเหนจบำานาญหลกเปนระบบ PAYG ทประชากรไดรบสวสดการบำานาญจากรฐบาล ซงคดเปนสดสวนถงรอยละ 86 ของมลคาเงนสวสดการสำาหรบผเกษยณอายทงหมด โดย หากพจารณาทคาใชจายดานบำานาญตอ GDP ของประเทศเยอรมนดงตารางท 6 พบวามระดบทคอนขางสงคอประมาณรอยละ 10.6 หรอหากคดเปนสดสวนตอรายจายของรฐบาลทงหมดมสดสวนถงรอยละ 23.4 ดงนนระบบบำาเหนจบำานาญของประเทศเยอรมนจงมความนากงวลดานความยงยน

ตารางท 5 : ความครอบคลมของระบบการออมภาคสมครใจในป พ.ศ. 2555 (ตอ)



Voluntary


Spain n.a. 3.3 15.7 18.6

Sweden PPS: ~100 QMO: ~90 n.a. 36.0 36.0

Switzerland 72.6 n.a. .. ..

Turkey 1.4 0.5 6.9 ..

United Kingdom n.a. 30.0 11.1 43.3

United States n.a. 41.6 22.0 47.1

Source : OECD Global Pension Statistics


Public expenditure on cash benefits for old-age and survivors

Level (%of GDP)

Change

Level (% of total government spending)

Level in net terms (%of GDP)

1990 1995 2000 2005 2011 1990 - 2011 1990 2011 2011

Australia 3.1 3.6 3.8 3.3 3.5 14.0% 8.5 9.7 3.4

Austria 11.4 12.3 12.2 12.4 13.2 16.3% 22.1 26.1 11.5

Belgium 9.1 9.3 8.9 9.0 10.2 11.7% 17.4 19.0 9.0

Canada 4.2 4.6 4.2 4.0 4.3 2.7% 8.7 10.5 4.1

Chile 6.7 7.3 3.7 3.2 3.2

Czech Republic 5.8 6.1 7.2 7.0 8.9 53.8% 20.5 8.9

Denmark 5.1 6.2 5.3 5.4 6.2 21.4% 9.2 10.8 4.6

Estonia 6.0 5.3 6.9 18.3 6.8

Finland 7.3 8.8 7.6 8.4 10.3 41.0% 15.1 18.7 8.5

France 10.6 12.0 11.8 12.4 13.8 29.5% 21.4 24.6 12.7

Germany 9.5 10.5 11.2 11.5 10.6 11.6% 23.4 10.2

Greece 9.9 9.7 10.8 11.8 14.5 46.3% 28.0 14.5

Hungary 7.6 8.5 10.0 19.9 10.0

Iceland 2.2 2.4 2.2 2.0 2.1 -3.9% 4.5 1.8

Ireland 4.8 4.3 3.1 3.4 5.3 8.5% 11.5 11.2 5.0

Israel 4.5 4.7 4.9 4.8 11.4 4.7

Italy 11.7 13.2 13.7 14.0 15.8 35.3% 22.2 31.9 13.8

Japan 4.8 6.1 7.3 8.5 10.2 112.1% 24.4 9.7

ตารางท 6 : คาใชจายรฐสวสดการ (Public expenditure) ทเกยวของกบผเกษยณอาย


Public expenditure on cash benefits for old-age and survivors

Level (%of GDP)

Change

Level (% of total government spending)

Level in net terms (%of GDP)

1990 1995 2000 2005 2011 1990 - 2011 1990 2011 2011

Korea 0.7 1.2 1.4 1.5 2.2 205.7% 3.7 7.4 2.2

Luxembourg 8.2 8.8 7.5 7.2 7.7 -5.3% 21.6 18.1 7.0

Mexico 0.4 0.7 0.8 1.2 1.8 308.5% 7.9 1.8

Netherlands 6.7 5.8 5.0 5.0 5.5 -18.8% 12.2 10.9 5.0

New Zealand 7.3 5.6 4.9 4.2 4.9 -33.6% 14.0 11.1 4.2

Norway 5.6 5.5 4.8 4.8 5.4 -3.7% 12.4 4.4

Poland 5.1 9.4 10.5 11.4 10.8 110.3% 24.9 9.8

Portugal 4.9 7.2 7.9 10.3 13.0 166.7% 26.4 12.2

Slovak Republic 6.3 6.3 6.2 7.0 17.9 7.0

Slovenia 10.5 9.9 11.4 22.8 11.4

Spain 7.9 9.0 8.6 8.1 10.5 32.4% 22.9 10.1

Sweden 7.6 8.2 7.2 7.6 7.4 -2.6% 14.3 5.7

Switzerland 5.5 6.5 6.5 6.6 6.6 19.3% 18.5 19.5 6.6

Turkey 2.4 2.7 4.9 5.9 7.5 219.4% 20.2 7.5

United Kingdom 4.8 5.3 5.3 5.5 5.6 17.0% 11.6 11.7 5.4

United States 5.8 6.0 5.6 5.7 6.7 15.3% 15.8 16.1 6.3

OECD 6.2 6.7 6.8 7.0 7.9 27.8% 17.5 7.3

ทมา : OECD Pension statistics

ตารางท 6 : คาใชจายรฐสวสดการ (Public expenditure) ทเกยวของกบผเกษยณอาย (ตอ)


ตลอดชวงระยะเวลา 20 ปทผานมา คาใชจายดานบำานาญในภาคเอกชนของประเทศเยอรมนเพมขนเมอเทยบกบสดสวนตอ GDP

แนวทางในการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญของประเทศเยอรมนจงเกดขนในป ค.ศ. 1992 โดยการปฏรปจะเปนลกษณะของการปรบเปลยนวธการในการคำานวณระดบเงนบำานาญ ไดแก

1. การปรบเพมอายเกษยณจาก 63 ป เปน 65 ปสำาหรบเพศชาย และจาก 60 ป เปน 65 ป สำาหรบเพศหญง (ตอมาไดเพมอายเกษยณเปน 67 ป โดยจะคอยๆเพมตงแตป ค.ศ. 2012 ถง 2029 เฉพาะกบผทเกดหลงป ค.ศ. 1964)

2. การเปลยนสตรการคำานวณทลดเงนบำานาญลง 0.3% ตอเดอน หากเกษยณอายกอนอายทกฎหมายกำาหนด และเงนบำานาญจะเพมขน 0.5% ตอเดอน หากเกษยณชากวาอายทกฎหมายกำาหนด

3. ระดบเงนบำานาญจะเพมขนตามการเตบโตของรายไดสทธหลงหกภาษ (Net wage) แทนการเปลยนแปลงของรายไดรวม (Gross wage)

ซงแนวทางทสามนเปรยบเสมอนเปนปจจยทลดภาระทางการคลงของระบบบำาเหนจบำานาญ เพราะหาก รฐบาลตองเพมภาษเพอมาสมทบรายจายสวสดการบำานาญ จะเปนการลดการเตบโตของรายไดสทธหลงหกภาษไปดวย

อยางไรกตามภายหลงการควบรวมเยอรมนตะวนออกและตะวนตกเขาดวยกน ระบบบำาเหนจบำานาญ ของเยอรมนตะวนตกถกนำาไปใชครอบคลมกบประชากรของเยอรมนตะวนออกดวย เนองจากอตราการวางงาน

ของเยอรมนตะวนออกมสดสวนทสงเพราะโครงสรางตลาดแรงงานไมเอออำานวย จงทำาใหระบบบำาเหนจบำานาญของประเทศเยอรมนอยในภาวะเสยงดานการคลงมากขน

ดงนนจงมความพยายามในการปฏรประบบบำาเหนจ บำานาญในการเพมความสำาคญของเสาหลกท 2 และเสาหลกท 3 ใหมากขนในป ค.ศ. 2001 ทภาครฐใหการสนบสนนผาน 1) มาตรการทางภาษจากการลงทนและการออม 2) การลดรายจายของประชากรดาน social security contribution หากประชาชนเลอกทจะ ออมผานกองทนในเสาหลกท 2 และ 3 มากยงขน และ 3) การจายเงนสมทบโดยตรงใหกบผออมทเลอกออมเพมขนผานกองทนในเสาหลกท 2 และ 3

ปจจบนจงทำาให ความครอบคลมของกองทนการออมภาคสมครใจมสดสวนทเพมสงขน เปนประมาณรอยละ 60 ของประชากรทงประเทศ อยางไรกตามความทาทายในขณะนของระบบบำาเหนจบำานาญในประเทศ เยอรมนคอความครอบคลมของ occupational pensions (ในรปแบบ DB เปนสวนใหญ) ทยงกระจกตวในกลม ลกจางของบรษทขนาดใหญเทานน แตบรษทขนาดกลาง และขนาดเลกยงไมคอยมการจดตง สวน Private pensions กยงไมเขาถงประชากรทมรายไดนอยเทาทควร

ตลอดชวงระยะเวลา 20 ปทผานมา คาใชจายดาน บำานาญในภาคเอกชนของประเทศเยอรมนเพมขนเมอ เทยบกบสดสวนตอ GDP (ตารางท 7) แตถอวายงม สดสวนทนอยกวามากเมอเทยบกบระบบบำาเหนจบำานาญ ในเสาหลกท 1 ดงแสดงในตารางท 6 กอนหนา


Scheme type

Level (% of GDP) Change

1990 1995 2000 2005 2011 1990 - 2011

Australiam 0.683 0.884 0.389 0.389

v 1.825 2.890 1.887 2.142

Austria v 0.428 0.388 0.517 0.536 0.670 56.6%

Belgium v 1.024 1.689 1.361 1.48 1.186 15.7%

Canada v 2.517 3.395 3.906 4.169 3.256 29.3%

Chile m 0.929 1.063 1.237 1.370

Czech Republicm 0.000 0.000 0.226 0.209 0.506

v a 0.033 0.034 0.041 0.068

Denmark q/m 1.540 1.834 1.956 2.253 4.655 202.2%

Estonia

Finland v 0.092 0.363 0.265 0.243 0.251 173.6%

Francem 0.185 0.137 0.174 0.209 0.150 -18.7%

v 0.051 0.109 0.111 0.125 0.169 233.0%

Germany v 0.688 0.651 0.765 0.814 0.813 18.1%

Greece v 0.369 0.391 0.457 0.451 0.371 0.5%

Hungary

Iceland v 1.395 1.813 2.345 2.817 3.725 167.1%

Ireland v 0.877 1.039 0.849 0.868 0.839 -4.3%

Israel

Italym 1.040 1.318 0.928 1.021 1.105 6.3%

v 0.140 0.265 0.270 0.264 0.364 159.0%

Japanm 0.161 0.259 0.508 0.447 0.630

v a a 2.894 2.195 2.749

ตารางท 7 : ผลประโยชนรายไดหลงเกษยณอายของ Private pension schemes


Scheme type

Level (% of GDP) Change

1990 1995 2000 2005 2011 1990 - 2011

Koream 0.188 0.240 0.576 0.368 0.940 400.3%

v m 0.000 0.000 0.003 0.065

Luxembourg v a a a 0.596 0.560

Mexico

Netherlandsm 0.000 0.010 0.008 0.008 0.008

q 3.880 4.705 4.823 5.239 5.760 48.5%

New Zealand

Norway v 0.561 0.627 0.585 0.562 0.650 15.9%

Poland

Portugal v 0.309 0.325 0.378 0.588 0.603 95.0%

Slovak Republic v a 0.124 0.198 0.438 0.321

Slovenia

Spain

Sweden q/m 1.201 1.916 1.777 2.102 2.553 112.5%

Switzerlandm 2.335 3.338 4.214 4.738 4.978 113.3%

v 0.013 0.016 0.017 0.016 0.018

Turkey

United Kingdom v/m 4.369 5.274 6.461 5.221 5.271 20.6%

United States v 2.597 3.016 3.642 3.621 4.478 72.5%

OECD 1.038 1.201 1.426 1.399 1.601 54.2%

Note : For pension type, m = Mandatory, q = Quasi mandatory and v = Voluntary.

ตารางท 7 : ผลประโยชนรายไดหลงเกษยณอายของ Private pension schemes (ตอ)


ประเทศเนเธอรแลนด: การปฏรประบบบำาเหนจบำานาญ ทม Occupational DB fund เปนหลก

ระบบบำาเหนจบำานาญในประเทศเนเธอรแลนดประกอบดวย 3 เสาหลกเหมอนรปแบบโดยทวไป ไดแก 1) ภาครฐประกนรายไดหลงเกษยณอายขนตำาทระดบคาแรงขนตำา 2) ระบบบำาเหนจบำานาญจากนายจางซงเปนระบบหลกทใหบำานาญแกประชาชนในประเทศ โดยจะประกนรายไดหลงเกษยณอายอยทประมาณรอยละ 70 ของรายไดกอนเกษยณอาย และ 3) ระบบการออมภาคสมครใจ

จดเดนของระบบบำาเหนจบำานาญทประเทศ เนเธอรแลนดคอการมเสาหลกท 2 เปนระบบบำาเหนจบำานาญหลกทประกนรายไดใหกบประชากร โครงสราง

ของเสาหลกท 2 นจะเปนลกษณะของกองทนประเภท DB funded plans ทกำาหนดการคำานวณผลประโยชนตายตวและมกองทนชดเจนเพอการลงทน ลกษณะกองทนบำาเหนจบำานาญของนายจางนสวนใหญจะ อยในลกษณะของ Industry-wide pension funds ทหลายบรษทในกลมอตสาหกรรมเดยวกนรวมเปนสมาชก

รฐบาลเนเธอรแลนดไดคาดการณวามลคาของสนทรพยทงหมดทเกยวของกบกองทนการออมเพอเกษยณอายของประเทศมจำานวนมากถง 50,500 ยโรตอคน ในป ค.ศ. 2015 ซงเมอเปรยบเทยบกบขอมลของ OECD พบวาประเทศเนเธอรแลนดเปนประเทศ ทมการออมเพอเกษยณอายสงทสด รองลงมาคอ สวตเซอรแลนดท 45,811 ยโรตอคน และ ไอซแลนด ท 41,433 ยโรตอคน นอกจากนขนาดของกองทนบำาเหนจบำานาญและสนทรพยในบรษทประกนชวต ของประเทศเนเธอรแลนดมมลคาเมอเทยบกบ GDP อยในอนดบสงทสดของโลก ดงแสดงในตารางท 8 ทแสดงเฉพาะมลคากองทนบำาเหนจบำานาญของประเทศทมมลคาสงทสด 7 ลำาดบ โดยเปรยบเทยบกบมลคากองทนบำาเหนจบำานาญในประเทศไทยทมสดสวนเพยง รอยละ 6.6 ตอ GDP

สวสดการทไดรบจากกองทนบำาเหนจบำานาญของนายจางนถอวาครอบคลมในทกมตทงๆ ทเปนระบบทจดตงโดยนายจางตงแตบำานาญใหแกแมหมาย คครอง บตรหลานของผประกนตน เปนตน จดเดนอกอยางหนงของกองทนบำาเหนจบำานาญของนายจางคอรฐบาลไมไดมกฎหมายกำาหนดเกณฑในการลงทนในหลกทรพยแตละประเภท (No quantitative restrictions) จะมเพยง กฎทหามลงทนในสนทรพยของบรษทตนเองเกนกวา รอยละ 10 ของมลคาสนทรพยกองทนเพยงเทานน

ดวยเหตนจงทำาใหผลตอบแทนและการบรหารจดการสนทรพยของกองทนบำาเหนจบำานาญในประเทศ

ตารางท 8 : มลคากองทนบำาเหนจบำานาญเทยบ กบ GDP ของกลมประเทศทมมลคา สงทสดตอ GDP

Millions of USD

% of GDP

Netherlands 1,317,676 178.4

Iceland 25,204 149.2

Switzerland 804,000 124.7

Australia 1,454,923 117.7

United Kingdom 1,818,507 97.5

Canada 1,182,241 79.8

United States 14,299,033 79.7

Thailand 24,667 6.6

ทมา : OECD Global Pension Statistics (2015)


เนเธอรแลนดมประสทธภาพ โดยผจดการกองทนจะตองแสดงใหเหนวาไดประเมนแนวทางการลงทน อยางมเหตมผล หรอทเรยกวา Prudent person principle แลวกอนการตดสนใจลงทน

ผลตอบแทนทแทจรงจากการลงทน (Real rate of returns) ของกองทนบำาเหนจบำานาญในประเทศเนเธอรแลนดจงมกจะมคาสงทสดในบรรดาประเทศ ในกลม OECD ดงแสดงในแผนภาพท 4 ทแสดง ผลตอบแทนของกองทนระหวางเดอน ธนวาคม ค.ศ. 2014 - 2015

จากผลเชงประจกษน จงถอเปนบทเรยนหนงทผวางนโยบายควรศกษาถงกฎเกณฑในการกำากบดแลดานการบรหารกองทนทเหมาะสมตอไปในอนาคต โดยเฉพาะกบประเทศไทยทมกฎเกณฑกำาหนดสดสวนการลงทนในแตละสนทรพยทอาจจำากดความสามารถในการสรางผลตอบแทนตอความเสยงทเหมาะสม

อยางไรกตามความทาทายของระบบบำาเหนจบำานาญ ในประเทศเนเธอรแลนดทผวางนโยบายจะตองคดตอไปในอนาคตอยท 1) แนวทางในการออกแบบระบบบำานาญ ทเออตอการยายงาน (Labor mobility) มากกวา

แผนภาพท 4 ผลตอบแทนทแทจรง (Real investment returns) ของกองทนบำาเหนจบำานาญระหวางเดอน ธนวาคม ค.ศ. 2014 - 2015

ทมา : OECD Global Pension Statistics

Unite

d Ki

ngdo

m

Chile

Japa

n

Unite

d St

ates

Cana

da

Slov

enia

Pola

nd

Aust

ralia

Czec

h Re

publ

ic

Norw

ay

Esto

nia

Finl

and

Hung

ary

Israe

l

Slov

ak R

epub

lic

Gree

ce

Denm

ark

Icel

and

Italy

Portu

gal

Sim

ple

Ever

age

Turk

ey

Luxe

mbo

urg

Aust

ria

Spai

n

Neth

erla

nds

7.16.8

6.4

5.3

4.6

3.7 3.63.3

32.6 2.4

2.1 2.1 2.1 21.5 1.4 1.2 1.1 1 0.9 0.8 0.6

-1.7

-4

-5.9

(% Annual Return)


กองทนบำาเหนจบำานาญระดบอตสาหกรรม (Collective industry pension schemes) ทคอนขางจำากดสทธ เมอลกจางยายงาน 2) ความเสยงดานการเงนของนายจางในการประกนสวสดการดานบำานาญตางๆ แกลกจางทมการใหสวสดการคอนขางมากและประกน รายไดในระดบสง และ 3) การใหทางเลอกแกลกจางท มากขนสำาหรบการลงทน เชน การสงเสรมใหเกดการออมผาน defined contribution plans เพราะใน ระบบปจจบนลกจางมทางเลอกนอยในการกำาหนดแผนการลงทน

ประเทศสวเดน: เรยนรกองทนประเภท Notional Defined-contribution

ความไมยงยนของระบบ PAYG ในประเทศสวเดนทำาใหรฐบาลพยายามออกแบบรปแบบของการประกนสวสดการหลงเกษยณอายใหม โดยแทนทจะมงเนนไปทการสนบสนนกองทนเพอการออมจากภาคการจางงาน เพยงอยางเดยว รฐบาลไดออกแบบระบบบำาเหนจบำานาญ ในเสาหลกท 1 เปนระบบใหมทเรยกวา Notional defined-contribution (NDC) ซงมลกษณะตางๆ ดงน

รปแบบของ NDC คอระบบบำาเหนจบำานาญทเปรยบ เสมอนเปนระบบประเภท defined-contribution PAYG ซงแตกตางจาก PAYG แบบดงเดมทจะมลกษณะผลประโยชนหลงเกษยณอายแบบ defined-benefit กลาวคอระบบ NDC จะกำาหนดอตราเงนสะสมเขาสกองทนทชดเจน โดยเปนอตราสวนตอรายไดในชวงวยทำางาน แตเงนสะสมนไมไดนำามารวมกนเปนกองทนทนำาไปลงทนในตลาดทน แตเงนสะสมนจะเปนตวแทน หรอทเรยกวา “Notional” สำาหรบการนำาไปคำานวณ ผลประโยชนทจะไดรบหลงเกษยณอาย

ดงนนผลประโยชนทผเกษยณจะไดรบนนไมได ขนอยกบความเสยงทเกยวเนองกบผลตอบแทนจาก การลงทน แตจะขนอยกบการเตบโตของ “Notional”

นตลอดชวงการทำางานของเขา ซงการเตบโตของ Notional ขนอยกบปจจยตางๆ ดงนคอ 1) ผลตภาพ (Productivity) ทเกดขนจากการทำางาน 2) การเตบโตของรายไดตลอดชวงอายการทำางาน (Wage growth) และ 3) สดสวนประชากรวยทำางานของรนนนๆ (Demographic) การคำานวณนแตกตางจากการคำานวณผลประโยชนแบบ PAYG ดงเดมทผลประโยชนหลงเกษยณอายมกขนอยกบจำานวนปททำางาน และรายไดในชวงปสดทายเทานน

ถงแมการจายเงนบำานาญใหแกผเกษยณอายนนจะจายจากรายไดทไดรบจากเงนสะสมของประชาชนททำางานอยในขณะนนเหมอนกบระบบ PAYG ทวไป แตการคำานวณเงนบำานาญทผเกษยณอายไดรบจะเปลยนแปลงไปตามความสามารถของผเกษยณอายรนนนๆ วาในอดตไดเคยสรางการเตบโตทางเศรษฐกจตอประเทศชาตอยางไร นอกจากนผลประโยชนของ NDC ทเปนในรปแบบของบำานาญ ยงมการคำานวณทเปลยนแปลงไปตามการเปลยนแปลงของอายขยเฉลยของประชากรทเกษยณอายในแตละรนอกดวย ดงนนจงถอไดวาระบบ NDC นมความยตธรรมตอประชากรในแตละรน และสรางใหเกดความยงยนทางการคลงตอประเทศชาต

ขอดของ PAYG ในมมของ Inter-generational risk sharing และ Redistribution of wealth ระหวางประชากรทมระดบรายไดตางกน กยงคงดำารงอยในระบบ NDC แตขอเสยอยางหนงของระบบ NDC คอตวแปรตางๆ ทนำามาคำานวณเงนบำานาญ เชน การ Indexation หรอการคำานวณ Annuity อาจเปลยนแปลงไดตามนโยบายของรฐบาลในแตละยคสมย ซงถอเปนความ เสยงดานการเมอง (Political risk)

การปรบรปแบบระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1 จาก PAYG มาเปน NDC ถอเปนแนวทางหนงทม


ความนาสนใจอยางมาก ซงควรไดรบการศกษาอยางละเอยดในบรบทตางๆ วาจะนำามาใชไดอยางเหมาะสมกบประเทศไทยหรอไม อยางไร

ประเทศชล: พฒนาการระบบบำาเหนจบำานาญรปแบบ Defined-contribution

การปฏรประบบบำาเหนจบำานาญจากรปแบบ DB มาเปน DC ทเกดขนในประเทศทกำาลงพฒนาและ จดเปนตลาดเกดใหม (Emerging countries) มกยด รปแบบของประเทศชลเปนตนแบบ ประเทศชลเรมตนดวยการปฏรปกฎหมายทเกยวของ จากนนจงคอยพฒนาปรบปรงมงสความยงยนทางการเงนและประสทธภาพในการบรหารกองทนเพอรองรบวกฤตเศรษฐกจและสงคมสงวย

ตงแต ค.ศ. 1981 ประเทศชลไดมการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญของประเทศโดยนำาแนวทางเสาหลกท 2 ของโครงสรางระบบบำาเหนจบำานาญมาทดแทนระบบบำาเหนจบำานาญแบบ PAYG (pay as you go) ทเปนระบบบำาเหนจบำานาญแบบเดม ใหเปนการออมภาคบงคบจากลกจางและนายจาง ผานการออมสะสม/สมทบจากเงนรายไดของประชากรวยแรงงานในแตละเดอน และจดใหมการแขงขนกนระหวางบรษทจดการการลงทนเพอใหตนทนในการบรหารมประสทธภาพ โดยภาครฐฯ มหนาทเพยงกำากบดแลผานหนวยงานทจดตงขนมาเฉพาะ (Superintendencia) ความทาทายของระบบบำาเหนจบำานาญของประเทศชลทมการกลาวถงมอย 3 ดานหลกดงน

1. ความครอบคลมประชากรของระบบการออมเพอเกษยณอายภาคบงคบ

ขอจำากดของระบบบำาเหนจบำานาญแบบ DC ภาคบงคบของประเทศชลคอ ระบบดงกลาวมกจำากดอยทแรงงานในระบบเทานน ยงไปกวานนจากผลสำารวจพบวาการทำางานในระบบของประชากรในประเทศชล

คดเปนเพยงรอยละ 50 ของเวลาการทำางานทงหมด สาเหตหนงเกดจากการทำาธรกจสวนตว (สำาหรบเพศชาย) และการออกจากงานมาดแลครอบครว (สำาหรบ เพศหญง) สงผลใหเงนออมพรอมผลประโยชนจาก กองทนบำาเหนจบำานาญอาจไมเพยงพอสำาหรบประชากรทกกลม สำาหรบประเทศชลระบบบำาเหนจบำานาญภาคบงคบสามารถครอบคลมคนทำางานในระบบไดประมาณรอยละ 60 - 70 ในขณะทสดสวนการครอบคลมคนทำางานอสระอยทตำากวารอยละ 10

2. ตนทนในการบรหารจดการกองทน ถงแมประเทศชลจะมระบบใหภาคเอกชนแขงขน

กนในการบรหารจดการการลงทนในแตละกองทนบำาเหนจ บำานาญภาคบงคบทมอยเพอลดตนทนในการบรหาร จดการ แตตนทนยงถอวาอยในระดบทสามารถลดลงไดอก ปญหาหลกไดแกความไมสนใจและไมเขาใจของสมาชกททำาใหสมาชกไมใหความสนใจตดตามเรองตนทนในการบรหารจดการการลงทน อกทงจำานวนของบรษทรบจดการการลงทนทถงแมจะเพมขนแตยงคงมจำานวนนอยเมอเทยบกบประเทศอนๆ ทอยในละตนอเมรกาเหมอนกน ยงไปกวานนการแขงขนทเพมขนกลบสงผลใหตนทนดานการตลาดของบรษทจดการกองทนสงขนดวย

3. การสรางอตราผลตอบแทนจากการลงทน ประเดนนถอเปนความทาทายสำาคญซงเกยวของ

กบกฎเกณฑการลงทน ความรบผดชอบของผจดการการลงทน และทสำาคญคอความรความเขาใจดานความเสยงและผลตอบแทนของสมาชกเอง ในป ค.ศ. 2002 ภาครฐฯ ไดมการแนะนำา 5 ประเภทกองทนทมความแตกตางกนในระดบของการลงทนในหนสามญจาก ระดบสงสดทลงทนในหนสามญไดรอยละ 5 ไปจนถง รอยละ 80 และใหผออมสามารถเลอกกองทนได ภายใตขอกำาหนดของทางการ เชน ผออมอายตำากวา 35 ป มการกำาหนดแผนหลก ไดแก กองทนทลงทนในหนสงสด 60% หรอสมาชกมสทธเลอกในกองทนอนได


ในอก 4 กองทนทเหลอ ในขณะท ผออมอาย 55 ขนไป แผนหลกจะเปนกองทนทระดบลงทนในหนสามญ สงสดไมเกน 20% หรอเลอกลงทนในกองทนอนได แตตองไมใชกองทนทมระดบลงทนในหนสามญสงถง 80% ซงถอเปนการกำาหนดกฎเกณฑทางออมใหเกด แผนการลงทนตามอายของสมาชก

อยางไรกตามในป ค.ศ. 2006 รฐบาลไดตดสนใจปฏรประบบบำาเหนจบำานาญ และออกเปนกฎหมายใน ป ค.ศ. 2008 โดยมเปาประสงคหลก 3 ดาน คอ เพมสดสวนการครอบคลมของระบบ พรอมกบบรณาการระบบบำาเหนจบำานาญพนฐานทสรางความเพยงพอ ใหแกผทไมมความสามารถในการออมเขาไวดวยกน เพมการออมภาคสมครใจโดยการใชมาตรการจงใจทางภาษ รวมทงปรบปรงใหเกดการแขงขนของภาคธรกจในการบรหารจดการการลงทนมากขน โดยการลดอปสรรค ของการเขามาเปนผเลนใหมในตลาด และปรบลด กฎเกณฑใหมประสทธภาพมากขนรวมทงเนนเรอง ธรรมาภบาลของผจดการลงทนเปนตน

ประเทศนวซแลนด: การสรางสมดลระหวางระบบบำาเหนจบำานาญแบบพนฐาน กบระบบบำาเหนจบำานาญ แบบสมครใจ

ความทาทายของระบบบำาเหนจบำานาญของประเทศ นวซแลนดมาจากโครงสรางของระบบพนฐานทมการใหผลประโยชนแกผสงวยในอตราเดยวกน (Universal flat-rate) รวมกบการออมเพอการเกษยณอายแบบสมครใจทมมาในระยะเวลาหนง ถงแมจะมการปรบเปลยนอยบางแตยงคงมความทาทายดานภาระทาง การคลง และความเหมาะสมตอประชากรในแตละกลมรายได

ประเทศนวซแลนดมกองทน New Zealand Superannuation (NZS) ซงเปนระบบบำาเหนจบำานาญหลกของประเทศ โดยเปนกองทนทไดแหลงเงนทน

มาจากรายไดภาษของภาครฐฯ มการจายผลประโยชนแบบไมมการทดสอบระดบรายได สนทรพย หรอการทดสอบการมงานทำาของผไดรบผลประโยชน ดงนนจงสงผลใหทกคนทอาย 65 ปขนไปมสทธไดรบผลประโยชนจากภาครฐในแตละเดอน โดยผลประโยชนทจายใน แตละปจะมการปรบตามระดบดชนคาครองชพทอางอง NZS จงเปนภาระงบประมาณของรฐสงถงประมาณ รอยละ 4.5 ของผลตภณฑมวลรวมของประเทศ (ในป ค.ศ. 2011)

เปาประสงคของกองทน NZS นมเพอสรางความเทาเทยมใหกบประชากรทกราย และสรางความแนนอน ของรายไดหลงเกษยณอาย สงผลใหประชาชนรบรแนนอนวาจะตองออมเพมหรอไมในสดสวนเทาใด อยางไรกตามรายไดหลงเกษยณจาก NZS ไมไดรบรองวาประชาชนกลมเสยง (รายไดนอย ไมมครอบครว) จะมความเพยงพอในขณะทประชาชนกลมอนอาจเปนการใหสทธประโยชนทเกนความจำาเปน

ดงนนในป ค.ศ. 2007 ประเทศนวซแลนดจงไดนำาแนวคด เสาหลกท 3 ไดแก การออมเพอเกษยณอาย ภาคสมครใจมาพฒนาใหเกดขนทเรยกวา KiwiSaver โดยภาครฐฯ ออกแบบให KiwiSaver เปนกองทนภาคบงคบแตใหสทธในการเลอกออก (opt-out system) ภายใน 8 สปดาหหลงจากเปนสมาชก เพอเปนการเพมสดสวนของคนทเขารวมใน KiwiSaver นอกจากนภาครฐกำาหนดใหสมาชกมอตราการสะสมจากรายไดทรอยละ 4 และเลอกปรบขนไดจนถงรอยละ 8 โดยใหสทธนายจางเลอกสมทบหรอไมกได ผานการกำาหนดมาตรการจงใจทนายจางสามารถนำาสวนการออมทงสะสมและสมทบไปลดหยอนทางภาษได

นอกเหนอจากแรงจงใจดานภาษแลว ภาครฐฯ ยงม การสนบสนนทสำาคญอน ไดแก 1) สนบสนนคาใชจายดานการบรหารจดการอนทไมใชคาบรหารจดการลงทน


เชน รฐรบเปนนายทะเบยนให เปนตน 2) สมทบเงนออมขนตน 1,000 เหรยญนวซแลนด สำาหรบสมาชกใหม

ตอมาภาครฐฯ ไดเพมเตมการสนบสนน KiwiSaver ในอก 2 เรองทสำาคญ คอ 1) การใหเครดตภาษ แกผออม โดยสมครใจในอตรา 1 ตอ 1 สงสดถงอาทตยละ 20 เหรยญ 2) สำาหรบนายจางทสมทบรอยละ 4 ของเงนเดอนใหลกจาง 4 ปขนไป จะไดรบเครดตภาษสงสด 20 เหรยญตอสปดาห ตอรายของลกจางเชนกน

ดวยมาตรการทเพมขนเพอจงใจใหเกดการออมใน KiwiSaver จงเปนการทาทายทงตอความเชอเดมทวา การออมเพอเกษยณอายในระดบทสงกวาสทธประโยชนพนฐานทไดจากรฐควรเปนความรบผดชอบของแตละบคคลเอง และมความทาทายตอภาระดานงบประมาณทจะเพมสงขนดวย

ดงนนความทาทายหลกของประเทศนวซแลนด จงไดแกการสรางสมดลระหวาง 2 ระบบทรองรบความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณอายของประชาชนผานระบบของ NZS และ KiwiSaver ซงขอถกเถยงสำาคญ ไดแก การสนบสนน KiwiSaver ของภาครฐฯ ทสรางภาระงบประมาณของรฐนนอาจไมไดบรรลเปาประสงค

ของความมนคงหลงเกษยณใหแกประชากรกลมเสยงไดตรงเปาหมาย แตไปกระตนการออมทางเลอกใหเกดขนกบกลมทดแลตนเองไดอยแลว และอาจสงผลใหประชากรปรบเปลยนรปแบบการออม (จากการออมในกองทนอนส KiwiSaver) เพอประโยชนทางภาษซงไมไดทำาใหภาพรวมของการออมมอตราทสงขน นอกจากน KiwiSaver ยงไมมการบงคบใหนำาเงนออมพรอม ผลประโยชนไปเปนเงนออมเพอใชหลงเกษยณอาย จงเกด ความสมเสยงทผเกษยณอายจะใชหมดกอนความจำาเปนของคาใชจายทเกดขน

ทผานมาประเทศนวซแลนดจงมการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญเพมเตม โดยในป ค.ศ. 2010 ไดให ความสำาคญกบภาระงบประมาณในอนาคตของ NZS มากขน เชน ทบทวนใหมนโยบายจดทำาการทดสอบดานรายได ปรบเปลยนการกำาหนดสทธประโยชน และขยายอายของผไดรบผลประโยชนใหสงขน โดย ปจจบนการปฏรปยงไมแลวเสรจและยงไมมนโยบาย ทชดเจน

ซงความไมแนนอนของการปฏรประบบ NZS ยอมสงผลตอระบบการออมของ KiwiSaver และ การออมในรปแบบอนดวย เนองจากความไมแนนอนของรายไดหลง

ดงนนความทาทายหลกของประเทศนวซแลนด จงไดแกการสรางสมดลระหวาง 2 ระบบทรองรบความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณ

อายของประชาชน


เกษยณภาคบงคบ ยอมสงผลตอความไมแนนอนของการสรางความรบรถงการออมแบบสมครใจวาตองออมเพมเทาใดถงจะเพยงพอ รวมทงมาตรการอนๆ ทเกยวของในการสงเสรมการออมแบบสมครใจ

หวขอท 4 ความทาทายของระบบบำาเหนจบำานาญในอนาคต

ปญหาความไมยงยนของระบบบำาเหนจบำานาญทใหผลประโยชนในรปแบบ Defined-benefit ทำาใหภาครฐและเอกชนในหลายประเทศพยายามปรบเปลยนรปแบบการใหสวสดการมาสการจดตงกองทนแบบ defined-contribution ทมการสะสมเงนทงนายจางและลกจางเพอแกไขปญหาความยงยนทางการเงน แนวทางในการวเคราะหวาการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญนนจะมประสทธภาพหรอไม ธนาคารโลกไดเสนอมตทตองคำานงถงทงหมด 7 มต โดยมรายละเอยดดงน

1. ความครอบคลม (Coverage) : ความครอบคลมของระบบบำานาญ วดไดจากสดสวนของประชากรทเขาถงระบบบำาเหนจบำานาญ ในหลายๆ ประเทศ โดยเฉพาะอยางยงประเทศทมระดบรายไดตำา สดสวนของประชากรทเขาถงระบบบำาเหนจบำานาญจะ คอนขางตำา เชน ในประเทศเมกซโกสดสวนของคน วยทำางานทเขาถงระบบบำาเหนจบำานาญมคาตำากวา 40% ผทไมสามารถเขาถงระบบบำาเหนจบำานาญสวนใหญ คอ บคคลททำางานในองคกรทไมไดถกจดตงขนอยางเปนทางการ (Informal sectors) หรอคนทตกงาน

2. ความเพยงพอ (Adequacy) : ความเพยงพอของเงนไดจากบำานาญนสามารถวดไดในรปของรายไดหลงเกษยณเทยบกบรายไดกอนเกษยณ (Replacement ratio) และการจดสรรเงนสมทบ (Contribution) จากสมาชกทยงทำางานอยไปยงสมาชกทเกษยณแลว (Redistribution) หรอทงสองแบบ ทงนสำาหรบระบบ

บำาเหนจบำานาญทจดตงขนเปนกองทน ผลประโยชน ดงกลาวจะขนกบปจจยทสำาคญ 2 ประการ คอ อตรา การสงเงนเขากองทนของสมาชกและนายจาง และ ผลตอบแทนจากการนำาเงนไปลงทน

3. ความยงยน (Sustainability) : หมายถง ความยงยนทางการเงนในระยะยาวของระบบบำานาญ สงทรฐบาลของประเทศสวนใหญใหความสำาคญ คอ ภาระทระบบบำาเหนจบำานาญมตองบประมาณแผนดนในอนาคต หลายๆ ประเทศไดหนมาเนนใหประชาชนของตนมสวนรบผดชอบในการออมเพอการเกษยณของตนมากขน เชน ปรบใชรปแบบ DC เพอทดแทนรปแบบ DB มากขน กำาหนดใหมการออมภาคบงคบ และลดการรบประกนผลประโยชนหรอการประกนรายไดหลงเกษยณโดยภาครฐ เปนตน

4. สงจงใจในการทำางาน (Work incentives) : คอ การกระตนใหมอายการทำางานนานขน ซงสามารถดำาเนนการได 3 รปแบบ

1. การขยายอายเกษยณ 2. การปรบเพมผลตอบแทนทางการเงนเพอจงใจ

ใหทำางานหลงจากเกษยณ (เชน การใหโบนสแกคนเกษยณททำางานตอหรอเลอนอายการรบบำานาญจากกองทนบำานาญในฝรงเศสและสเปน การลดอตราเงนสะสมสำาหรบผเกษยณททำางานตอในสวเดน และการปรบเงอนไขของผลประโยชนจากกองทนบำานาญเมอเกษยณ ตวอยางเชน การลดผลประโยชนทจะไดรบ จากเกษยณถาเกษยณกอนอายทกำาหนดในเดนมารก อตาล โปแลนด และโปรตเกส เปนตน)

3. การลดหรอการไมใหมการเกษยณกอนกำาหนด

5. ประสทธภาพของการบรหาร (Administration efficiency) : หมายถง การบรหารงานของกองทน บำาเหนจบำานาญให มตนทนในการบรหารกองทนบำานาญท เหมาะสม เนองจากตนทนเหลานจะถก


สงตอ (pass on) ไปยงสมาชก ในรปคาธรรมเนยมท เรยกเกบกบสมาชก

6. การกระจายการลงทน/ความปลอดภย (Diversification/Security) : เพอกระจายเงนออมและทำาใหเงนออมมความปลอดภย วดได 4 รปแบบ

1. การเพมทางเลอกในการลงทน (Investment options) ในแผนบำานาญแบบสมครใจใหแกสมาชกหรอเพมใหมการแขงขนระหวางกองทนมากขน เชน แคนาดา สาธารณรฐเชก โปแลนด สหราชอาณาจกร เปนตน

2. กฎระเบยบทใหสมาชกมทางเลอกมากขนในแผนบำานาญตลอดชวงอายทออมเงนในกองทน เชน แคนาดา เอสโตเนย ฮงการ อสราเอล เมกซโก และโปแลนด ใชนโยบายนโดยสนบสนนใหมการเคลอนยายเงนออมโดยอตโนมตมายงการลงทนทเสยงนอยลงเมอใกลเกษยณ เปนตน

3. ผอนคลายขอจำากดของทางเลอกในการลงทน (Investment options) ใหเพมการกระจายสนทรพยในพอรตมากขน เชน ชล ฟนแลนด สวตเซอรแลนด และตรก เปนตน

4. การปรบปรงระดบความสามารถของกองทนในการชำาระผลประโยชนหรอภาระผกพนทมตอสมาชก (Solvency rate) ของกองทน เชน แคนาดา ชล เอสโตเนย และ ไอรแลนด มกฎเกณฑทเขมงวดมากขนในการลงทน สนทรพยเสยงเพอปกปองคมครองเงนในกองทน สวนฟนแลนดและเนเธอรแลนดผอนคลายกฎ Solvency rate เพอใหกองทนมระยะเวลาในการฟนตวมากขน เปนตน

7. และอนๆ ทมผลกระทบตอกองทนบำาเหนจบำานาญ

ดงนนจากมตทกลาวไว ปจจยสำาคญทจะตองพจารณา สำาหรบการปฏรประบบบำาเหนจบำานาญจาก Defined-benefit มาส Defined-contribution plan คอระดบของอตราสมทบตอรายได วามสดสวนทสามารถสรางมลคาสนทรพยสำาหรบการเกษยณอายไดอยาง

เพยงพอหรอไม เพราะหากอตราสมทบมระดบทตำา จะสงผลใหการลงทนมความจำาเปนทจะตองสราง ผลตอบแทนโดยเฉลยทสงมากไปดวย อตราผลตอบแทนคาดหวงทสงยอมมาจากหลกทรพยทมความเสยงสง

ดงนนประเดนทตองมงพจารณาคอ ณ ระดบอตราผลตอบแทนจากการลงทนทไมสงจนเกนไป (ระดบ ผลตอบแทนเฉลยจากหลกทรพยทมความเสยงเหมาะสม เชน พนธบตรรฐบาลระยะยาว หรอหนพนฐานมนคง สวนใหญจะอยทประมาณรอยละ 3 - 5 ตอป) ผออมจะตองออมในสดสวนเทาใดของรายได ถงจะสามารถมสนทรพยทมากกวาหรอเทากบมลคาสนทรพยขนตำาพงม ณ วนเกษยณอาย (Minimum Lump sum) ดวยความนาจะเปนเกนกวารอยละ 95 ได

จากงานวจยของ พรอนงค บษราตระกล และคณะ (2559) พบวาระดบมลคาสนทรพยขนตำาพงม ณ วนเกษยณอาย จะแตกตางกนไปขนอยกบลกษณะอาชพ อายปจจบน เพศ และลกษณะการดำารงชวต ซงสรปได ดงตารางท 9 มลคาสนทรพยขนตำา ณ วนเกษยณอาย สงขนตามปทเกษยณอายเพราะเหตผลหลกดานอตรา เงนเฟอ สวนเพศหญงตองการสนทรพยสงกวาเพศชาย เพราะอตราการตายทนอยกวา สำาหรบอาชพนน จะเปน ตวกำาหนดมาตรฐานการดำารงชวตทยอมรบได และคนชน

การทจะตองออมดวยผลตอบแทนทเหมาะสมและมความนาจะเปนมากกวารอยละ 95 ทมลคาสนทรพยจากกองทนเพอเกษยณอายจะมมลคาสงกวามลคาสนทรพยขนตำาพงม ณ วนเกษยณอายน อตราการสมทบรวมทงจากนายจางและลกจาง จะตองมคาประมาณ รอยละ 10 - 15 ของเงนเดอนโดยเฉลย

ซงอตราการออมนไมไดเปนคาทสงมากจนเกนไปเพราะหากพจารณาตารางท 10 จะเหนวาอตราการสมทบสวนใหญของประเทศในกลม OECD จะมคาเฉลย


ตารางท 9 : ระดบเงนกอนขนตำาพงม ณ วนเกษยณอาย

เกษยณอายในป ระดบฐานรากประกอบอาชพแรงงาน

ในโรงงานขาราชการและอาชพ

เชยวชาญ

ระดบคาใชจาย (เมอคด ณ ราคาปจจบน)

ประมาณ 5,000 บาทตอเดอน



พ.ศ. 2573 1,262,996.50 2,222,124.00 4,983,608.00

พ.ศ. 2583 1,700,913.17 2,992,597.35 6,711,566.09

พ.ศ. 2593 2,280,764.66 4,012,791.71 8,999,579.17

ทมา : จากการคำานวณของทมวจย

(percent of gross earnings)

1994 1999 2004 2009 2012Employee

2012Employer

2012

Australia Private pension contributions only

Austria 22.8 22.8 22.8 22.8 22.8 10.3 12.6

Belgium 16.4 16.4 16.4 16.4 16.4 7.5 8.9

Canada 5.2 7.0 9.9 9.9 9.9 5.0 5.0

Chile 29.8 29.8 29.8 28.8 1.0

Czech Republic 26.9 26.0 28.0 28.0 28.0 6.5 21.5

Denmark Private pension contributions only

Estonia 35.0 22.0 22.0 2.0 20.0

Finland 18.6 21.5 21.4 21.6 22.8 5.2 17.7

France 21.5 16.7 16.7 16.7 16.7 6.8 9.9

ตารางท 10 : อตราการสมทบเขากองทนเพอการเกษยณอาย



1994 1999 2004 2009 2012Employee

2012Employer

2012

Germany 19.2 19.7 19.5 19.9 19.6 9.8 9.8

Greece 20.0 20.0 20.0 20.0 20.0 6.7 13.3

Hungary 30.5 30.0 26.5 33.5 34.0 10.0 24.0

Iceland No separate pension contribution

Ireland No separate pension contribution

Israel 6.1 6.9 6.9 3.9 3.1

Italy 28.3 32.7 32.7 32.7 33.0 9.2 23.8

Japan 16.5 17.4 13.9 15.7 16.8 8.4 8.4

Korea 6.0 9.0 9.0 9.0 9.0 4.5 4.5

Luxembourg 16.0 16.0 16.0 16.0 16.0 8.0 8.0

Mexico Private pension contributions only

Netherlands 17.9 17.9 17.9 17.9 17.9 17.9 0

New Zealand No contributions

Norway No separate pension contribution

Poland 19.5 19.5 19.5 19.5 9.8 9.8

Portugal No separate pension contribution

Slovak Republic 28.5 27.5 26.0 18.0 18.0 4.0 14.0

Slovenia 24.4 24.4 24.4 15.5 8.9

Spain 29.3 28.3 28.3 28.3 28.3 4.7 23.6

Sweden 19.1 15.1 18.9 18.9 18.4 7.0 11.4

ตารางท 10 : อตราการสมทบเขากองทนเพอการเกษยณอาย (ตอ)


ประมาณรอยละ 15 ของรายได (รวมทงลกจางและนายจาง) โดยประเทศฮงการ มอตราการสมทบสงถงรอยละ 34

นอกจากนการยดระยะเวลาทสมาชกสงเงนสะสมเขากองทนกมสวนชวยสงเสรมความเพยงพอของเงนกองทน ทำาใหหลายประเทศกำาลงพจารณาขยายอายเกษยณเปน 67 ป หรอมากกวา เพอใหสอดคลองกบสภาวะสงคมผสงอาย ในปจจบน ประเทศทกำาหนดอายเกษยณมากกวา 60 ป ไดแก สงคโปร (65 ป) ญปน (ชาย 64 ป หญง 62 ป) สหรฐอเมรกา (ชาย 66 ป หญง 65 ป) นวซแลนด (65 ป) ออสเตรเลย (ชาย 65 ป หญง 64 ป) อตาล (66 ป) สหราชอาณาจกร (ชาย 66 ป หญง 60 ป) เยอรมน (65 ป) สวเดน (65 ป) สวตเซอรแลนด (ชาย 65 ป หญง 64 ป) และฝรงเศส (62 ป)

แตเมอกลบมามองสถานการณทเกดขนในประเทศ ไทยพบวาอตราการออมของภาคเอกชนผานกองทน

สำารองเลยงชพมสดสวนประมาณเพยงรอยละ 6 สวนขาราชการทเปนสมาชกกองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการมสดสวนการสมทบรวมเทากบรอยละ 8 เทานน ดงนนหากพจารณาโครงสรางระบบบำาเหนจบำานาญของประเทศไทยทงระบบตามแผนภาพท 5 จะพบวา ประเทศไทยนนสวนใหญพงพงรายไดหลงเกษยณอายดวยกองทนประเภท defined-contribution เปนสำาคญ ถงแมประเทศไทยจะมระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 1 (จากเบยยงชพชราภาพ) แตระดบของ รายไดทไดรบหลงเกษยณอายนนอยในระดบทตำาไมสามารถดำารงชวตอยได (ยกเวนขาราชการทมระบบบำาเหนจบำานาญขาราชการ)

เมอเพมระบบบำาเหนจบำานาญเสาหลกท 2 อยางเชนกองทนประกนสงคม (ซงเปนกองทนประเภท Defined-benefit) กพบวาผลประโยชนบำานาญ ชราภาพยงอยในระดบทไมสงมากนก (ตงแตเดอนละ 960 - 7,500 บาท ขนอยกบระยะเวลาสมทบ

ตารางท 10 : อตราการสมทบเขากองทนเพอการเกษยณอาย (ตอ)


1994 1999 2004 2009 2012Employee

2012Employer

2012

Switzerland 9.8 9.8 9.8 9.8 9.8 4.9 4.9

Turkey 20.0 20.0 20.0 20.0 20.0 9.0 11.0

United Kingdom No separate pension contribution

United States 12.4 12.4 12.4 12.4 10.4 4.2 6.2

OECD34 19.2 19.3 20.0 19.6 19.6 8.4 11.2

Source : OECD (2013)


และเงนเดอนกอนเกษยณอาย) สวนทเหลอท เปน กองทนสำารองเลยงชพกมระดบอตราสมทบทคอนขางตำา การจะใหประชาชนพจารณาเพมระดบการออมเพอเกษยณดวยตนเองผานกองทนรวมเพอการเลยงชพ (RMF) ภาคสมครใจ โดยใหแรงจงใจทางภาษนนกไมสามารถประกนไดวาประชาชนทกคนจะพจารณาเพมอตราการออมอยางเหมาะสมได

หากผวางนโยบายเลอกทจะใชแนวทางการปรบเปลยนเปน Defined-contribution fund เปนหลก เหมอนอยางเชนประเทศองกฤษ และสหรฐอเมรกา จะตองพจารณาตอไปวาควรมมาตรการจงใจหรอขอบงคบอยางไรทมประสทธภาพในการสงเสรมใหประชาชน ออมเงนในอตราทเหมาะสม

เพอใหเกดความเขาใจพฤตกรรมการตดสนใจ ออมเงนของประชาชน จงตองเรยนรบทเรยนทไดรบจากเศรษฐศาสตรพฤตกรรมหรอทเรยกวา Behavioral Economics ซงไดมงานวจยหลายฉบบไดนำาแขนง

วชานในการอธบายการตดสนใจทเกยวของกบการออมเพอเกษยณอายทไมเหมาะสม เชน UK Pension Commission (2004) และ Tapia and Yermo (2007) เปนตน

ตวแบบทางเศรษฐศาสตรทกำาหนดพฤตกรรม การออมเพอการเกษยณอายคอประชากรจะตดสนใจออมเพอเพมอรรถประโยชน (Utility) ใหสงทสด โดยการเพมอรรถประโยชนจะไมเพยงแคเพมอรรถประโยชน ใหสงทสดในปจจบนแตเพยงอยางเดยว แตจะตองทำาใหไดรบอรรถประโยชนสงทสดในทกชวงอาย ดงนนแนวทางหนงทจะทำาใหสมฤทธผลคอการมความพรอมในการบรโภคอยางสมำาเสมอทกชวงอาย หรอกลาวงายๆคอหากตองมการบรโภคสงจำาเปนเมอไรจะตองสามารถมรายรบรองรบรายจายเหลานนไดทกเมอ

การตดสนใจออมในวนนจงเปนสงสำาคญเพราะจะกำาหนดความสามารถในการบรโภคในชวงเวลาทรายรบนอยกวารายจายซงประชากรทกคนจะตองผานชวง

แผนภาพท 5 ระบบบำาเหนจบำานาญในประเทศไทย

GovernmentEmployees

Employees in privatesectors

Self-employed/informal workers

Old Civil ServicePensionsDefined benefit

structure

Defined contributionstructure

Old-Age allowance

Pensions organized bylocal organizations

Social Security Fund(Section 33)

National SavingFund

Government PensionsFund

Provident funds(PVD)

Social Security Fund(Section 39, 40)

RMF/LTF


เกษยณอาย ดงนนการออมในวนนแทจรงแลวไมได ขนอยกบรายไดในปจจบนเปนสำาคญ แตควรจะขนอยกบการคาดการณรายไดและรายจายในอนาคตแลวคอยคดยอนกลบวาวนนควรออมเทาไร หลงจากนนจงคอยบรหารรายจายในวนนใหไดตามงบประมาณจากรายรบในปจจบน

อยางไรกตามการตดสนใจการออมทำาไดคอนขางยาก เพราะตองคาดการณสงทยงไมเกดขนในอนาคต และคนสวนใหญยงมความเขาใจทผดคดวาเงนออมคอเงนทเหลอจากการใชจายในปจจบน นอกจากขอจำากดดานความรและความซบซอนของปญหา (ภาษาวชาการเรยกวา Bounded rationality) น คนสวนใหญยงมปญหา อนๆ ตามมาอก โดยสามารถจำาแนกเปนประเดนไดดงน

1. ผมรายไดนอยมกจะมรายจายเพอการบรโภค

ทแสดงฐานะของตนในสดสวนทมากจงทำาใหมอตราการออมทนอยลง โดย Bertrand and Morse (2016) เรยกทฤษฎนวา “Trickle-down consumption” หรอกลาวอกนยหนงคอ income inequality เปนปจจยททำาใหเกดปญหาการออม ดงนนผวางนโยบายจงควรตอง คดถงมาตรการทางออมอนๆ ทมสวนชวยลดความไม เทาเทยมดานรายไดและทางสงคม ซงจะมผลตออตราการออมเพอเกษยณอาย

2. จากปญหาดาน Bounded rationality ทำาใหคนสวนใหญเลอกทจะเลอนการตดสนใจนออกไป และมองวายงเปนเรองอกยาวไกล ตามสภาษตไทย ทวา “ผดวนประกนพรง” (Procrastination) ดงนน นโยบายทออกแบบอาจมความจำาเปนทจะตองม ขอบงคบทประชาชนตองปฏบตเปนขนตำาเพอแกไขปญหาในสวนน

3. ปญหาดาน Self-control คอคนสวนใหญ คดถงเรองการออม แตไมสามารถตดสนใจทำาไดตาม

ความตงใจของตนเอง งานวจยโดย Choi et al (2001) ยนยนพฤตกรรมน ดงนนมาตรการทสรางใหเกดแรงจงใจจะตองตอบสนองความตองการทแทจรง และสามารถสรางประโยชนแกประชาชนทจะตองตดสนใจในวนน ไดมากกวาประโยชนจากสงยวยอนๆ ทเกดจากการบรโภค

4. ความซบซอนของกฎเกณฑการออมและการมทางเลอกทมาก จะทำาใหประชาชนเลอกทจะไมตดสนใจและอยเฉยๆ ไปตามแนวทางทองคกรเลอกให (Passive behavior) ตรงจดนจงเปนประเดนสำาคญทเงอนไข กฎเกณฑตางๆ ของกองทนตองจดทำาใหมความเขาใจไดงาย ขนตอนการเปลยนอตราสมทบหรอการเลอกแผนตองทำาไดอยางคลองตว และไมควรใหทางเลอกแกประชาชนมากจนเกนไป

5. คนเราสวนใหญชอบใชหลกนวหวแมโปง (Rule of thumb) คอการตดสนใจตามความคนชนงายๆ ซงทำาใหการตดสนใจออมอาจนอยกวาทควรจะเปนได ตวอยางทนาสนใจคองานวจยของ Benartzi and Thaler (2007) ทพบวา หากกำาหนดอตราการออมสงสดของ กองทนไวทรอยละ 16 ของเงนเดอน สดสวนของผท เลอกออมทอตราสงสดนเทากบรอยละ 21 แตเมอ เปลยนอตราการออมสงสดเปนรอยละ 100 ของเงนเดอน (ไมมขอจำากดใดในการออม) ปรากฏวามผทเลอกออมทอตรารอยละ 16 ของเงนเดอนขนไปเหลอเพยงรอยละ 12 เทานน ตวอยางนชใหเหนวาคนเลอกทจะออมตาม ตวเลขทผวางนโยบายกำาหนดกรอบไวให เปนเหมอนจดอางองในการตดสนใจ หรออกตวอยางหนงทนาสนใจคอหากนายจางเลอกทจะเปลยนแปลงกฎเกณฑวานายจางจะสมทบรอยละ 50 ของอตราสมทบรอยละ 6 ของ เงนเดอนทลกจางสมทบ เปนนายจางจะสมทบรอยละ 30 ของอตราสมทบรอยละ 10 ของเงนเดอนทลกจางสมทบ ปรากฏวาการกำาหนดเกณฑในแบบทสองนนทำาใหลกจางสวนใหญเลอกทจะสมทบรอยละ 10 ของเงนเดอน


โดยปรยาย ทงๆ ทกฎเกณฑทงสองแบบนสรางภาระกบนายจางเทากน ดงนนการสอสารและการกำาหนด กฎเกณฑตวเลขตางๆ จงเปนสงสำาคญมาก

จากปญหาดานพฤตกรรมของผออม (Behavioral biases) เหลาน แนวทางนโยบายทมประสทธภาพจะตองมองคประกอบดงน

1. มทางเลอกทเขาใจงาย และตวเลอกทนอยเพอใหเกดการตดสนใจจากผออม

2. Automatic contribution catch-up เพอใหเกดอตราการออมทเพมขนทนท หากเงนเดอนของผออมเพมขน เพอเปนแนวทางแกไขปญหาความเฉอยชาในการตดสนใจ

3. การออกแบบทางเลอกมาตรฐานทเหมาะสมกบแนวทางในการออมของผออมในแตละวย เพราะทางเลอกมาตรฐาน (Default option) จะเปนทางเลอกทมผเลอกมากทสดเพราะคนสวนใหญจะไมแสดงเจตจำานง ดงนนผวางนโยบายจะตองใชหลกทฤษฎในการกำาหนดทางเลอกนลวงหนาใหดทสด

4. หากจะกำาหนดอตราสมทบเพมเตมจากนายจางแบบขนบนไดตามอตราทลกจางสมทบ ผวางนโยบายจะตองพจารณาระดบขนบนไดอยางละเอยดและนกถง Rule of Thumb ทคนสวนใหญใช เพอทเมอสอสารออก

ไปสสมาชกกองทน ตวเลขขนบนไดเหลานนจะกลายเปนจดอางอง สรางกรอบการตดสนใจของผออม

5. เพอแกไขปญหาดาน self-control ทงๆ ทผออมมความตงใจทจะออมเพม ผวางนโยบายอาจสรางแนวทางใหสมาชกแสดงเจตจำานงวาเมอสมาชกมความตระหนกถงการออมเพอเกษยณอาย แตปจจบนดวยภาระคาใชจายตางๆ ไมสามารถเพมอตราการออมได กใหสมาชกบงบอกคำามนสญญาแกกองทนวามความตงใจจะออมเพมในอตราเทาไรในอกกปในอนาคต หากเปนคำามนสญญาปกตทไมมขอผกมดกอาจจะไมเกดผลลพธของการตดสนใจ ดงนนคำามนสญญาน จะตองนำาไปดำาเนนการจรงเมอถงเวลา แนวทางนไดทดลองใชแลวในชอโครงการ “Save More Tomorrow” ในสหรฐอเมรกา ปรากฏวาอตราการออมของสมาชกเพมขนอยางมนยสำาคญ (Benartzi and Thaler, 2004)

ในบทความน ไดชประเดนในหลายเรอง ตงแตการ นำาหลกเศรษฐศาสตรมาพจารณาขอด ขอเสยของระบบบำาเหนจบำานาญในแตละแบบ รวมถงการพจารณาถงแนวโนมและวธการใหมๆ ในการรบมอกบความทาทายของการประกนสวสดภาพของผเกษยณอาย แนวทาง นโยบายตางๆ ทนำาเสนอในบทความน เปนเพยง สวนหนงของวธการในการแกไขปญหาการออมเพอเกษยณอายเทานน ซงหวงวาจะจดประกายใหเกดการตอยอดและนำาไปสการดำาเนนนโยบายทเหมาะสม ตอบรบทของประเทศไทยในอนาคต


บรรณานกรม

Bertrand, M., & Morse, A. (2016). Trickle-down consumption. Review of Economics and Statistics, 98(5), 863-879.

Benartzi, S., & Thaler, R. H. (2007). Heuristics and biases in retirement savings behavior. The journal of economic perspectives, 21(3), 81-104.

Choi, J. J., Laibson, D., Madrian, B. C., & Metrick, A. (2003). Optimal defaults. The American Economic Review, 93(2), 180-185.

Lowenstein, R. (2008). While America aged: How pension debts ruined General Motors, stopped the NYC subways, bankrupted San Diego, and loom as the next financial crisis. Penguin.

OECD (2013). Pension Markets In Focus. OECD.

Pensions Commission. (2004). Pensions: Challenges and choices (Vol. 2). The Stationery Office.

Tapia, W., & Yermo, J. (2007). Implications of behavioural economics for mandatory individual account pension systems.

Thaler, R. H., & Benartzi, S. (2004). Save more tomorrow™: Using behavioral economics to increase employee saving. Journal of political Economy, 112(S1), S164-S187.

World Bank (1994). Averting the old age crisis. A World Bank Policy Research Report.

พรอนงค บษราตระกล, อนรต พเสฏฐศลาศย, รฐชย ศลาเจรญ, ณรงคฤทธ อศวเรองพภพ, สนทร เหลาพดจน และ รงเกยรต รตนบานชน (2559). โครงการวจยเรอง การศกษาวเคราะหระดบสนทรพยการออมขนตำาทผเกษยณอาย พงมสำาหรบการประกนคณภาพชวตขนพนฐาน (วยสงอาย). กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ (กบข.)

บทความนจะไดอธบายถงขนตอนตางๆ ของการวางแผนการลงทน โดยเนอหาประกอบดวย สวนทหนง การจดทำานโยบายการลงทน สวนทสองการประเมนพยากรณแนวโนมอตราผลตอบแทนและความเสยงของสนทรพยเพอการลงทน สวนทสามการสรางกลมการลงทน ซงในสวนทสามนจะใหความสำาคญกบการจดสรรเงนลงทน (Asset Allocation) ซงถอเปนขนตอนทสำาคญของกระบวนการสรางกลมการลงทน (Portfolio Construction Process) สวนทสรปแบบการจดสรรเงนลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญโลก และสวน

ทหาแนวโนมและทศทางของสนทรพยเพอการลงทน


ผศ.ดร. อนรต พเสฎศลาศย และ อ. ดร.รฐชย ศลาเจรญภาควชาการธนาคารและการเงน คณะพาณชยศาสตรและการบญช

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ในระบบการออมภาคบงคบแบบกำาหนดเงนสะสม หรอ Defined Contribution Plan จะมการจดตงกองทนรวมเพอการเกษยณอายทเรยกวา กองทนบำาเหนจบำานาญ (Pension Fund) ขนเพอใหสมาชกซงเปนลกจาง และนายจางของสมาชกไดสะสมเงนเขากองทนฯ หนาทสำาคญของกองทน บำาเหนจบำานาญคอการบรหารเงนออมของสมาชกเพอใหเกดผลตอบแทน ท เหมาะสม โดยนำาเงนออมดงกลาวไปลงทนดวยการสรางกลมการลงทนหรอพอรตโฟลโอการลงทน (Investment Portfolio) ในทสดจำานวนเงนทสมาชกจะไดรบเมอถงวนเกษยณอายจะขนอยกบจำานวนเงนทสมาชกและนายจางไดสะสมเขากองทนฯ ซงเปนปจจยทอยนอกเหนอการควบคมของผบรหารกองทนฯ และผลตอบแทนจากการลงทนของกองทนฯ ซงการลงทนมความเสยง ยงลงทนในสนทรพยทคาดหวงผลตอบแทนไดสงกจะยงมความเสยงมากขนทผลตอบแทน ทไดรบจรงจะตำากวาทคาดหวงไว ดงนนบทบาทสำาคญของผบรหารกองทนฯ คอการบรหารเงนลงทนใหสมาชกสามารถบรรลเปาหมายการออมดวยระดบ ความเสยงทเหมาะสม

ก า ร จ ด ส ร ร เ ง น ล ง ท น แ ล ะ การบรหารกองทนบำา เหนจบำานาญ3


กลาวไดวาขนตอนทสำาคญทสดของการบรหาร เงนลงทน คอ การวางแผนการลงทน ซงโดยทวไปประกอบดวย 3 ขนตอน คอ

1. การจดทำานโยบายการลงทน (Investment Policy Statement)

2. การพยากรณแนวโนมอตราผลตอบแทนและความเสยงของสนทรพยเพอการลงทน

3. การสรางกลมการลงทน (Portfolio Construction)

บทความนจะไดอธบายถงขนตอนตางๆ ของการวางแผนการลงทน โดยเนอหาประกอบดวย สวนทหนง การจดทำานโยบายการลงทน สวนทสองการประเมนพยากรณแนวโนมอตราผลตอบแทนและความเสยง ของสนทรพยเพอการลงทน สวนทสามการสราง กลมการลงทน ซงในสวนทสามนจะใหความสำาคญ กบการจดสรรเงนลงทน (Asset Allocation) ซงถอ เปนขนตอนทสำาคญของกระบวนการสรางกลมการ ลงทน (Portfolio Construction Process) สวนทส รปแบบการจดสรรเงนลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญโลก และสวนทหาแนวโนมและทศทางของสนทรพย เพอการลงทน

1. การจดทำานโยบายการลงทน (Investment Policy Statement)

ในกรณของกองทนบำาเหนจบำานาญ (รวมทงกองทนรวมทวไป) จดมงหมายหลกของการบรหารเงนลงทนคอการสรางกลมการลงทน (Constructing an Investment Portfolio) ทสามารถทำาใหสมาชกของกองทนฯ บรรลเปาหมายการออมของตนไดภายใตขอจำากดทสำาคญในดานตางๆ ทงขอจำากดจากตวของสมาชกเองและขอจำากดจากผททำาหนาทบรหารกองทน ดงนนขนตอนแรกของการวางแผนการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญ คอการกำาหนดเปาหมายการลงทนและประเมนขอจำากดของการลงทนอยางเหมาะสม ท งจากดานของสมาชก จากสภาพตลาดการเงน ในระยะยาว และจากขอจำากดทางกฎหมายของตว กองทนฯ เอง

1.1 เป าหมายของการลงทน ( Investment Objectives)

เปาหมายของการลงทนจะตองครอบคลมอยาง นอย 2 ดานของการลงทน คอ ความเสยงและ

ด ง น น ข น ต อ น แ ร ก ข อ ง ก า ร ว า ง แ ผ น ก า ร ล ง ท น ข อ ง กองทนบำาเหนจบำานาญ คอการกำาหนดเปาหมายการลงทนและประเมนขอจำากดของการลงทนอยางเหมาะสม ท ง จ า ก ด า น ข อ ง ส ม า ช ก จ า ก ส ภ า พ ต ล า ด ก า ร เ ง น ในระยะยาว และจากขอจำากดทางกฎหมายของตวกองทนฯ เอง


ผลตอบแทน (Risk and Return) ดงนนเปาหมาย ของการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญจงประกอบ ไปดวย เปาหมายดานอตราผลตอบแทน (Return Objective) และเปาหมายดานความเสยง (Risk Objective)

เปาหมายดานอตราผลตอบแทน คอการกำาหนดอตราผลตอบแทนทสมาชกสามารถคาดหวงไดจาก เงนออมในกองทนฯ ซงเปาหมายนควรจะเปนอตรา ผลตอบแทนทมความเปนไปไดในตลาดการเงน และ เปนเปาหมายทสอดคลองกบลกษณะและนโยบาย การลงทนของกองทน โดยในกรณของกองทนบำาเหนจบำานาญเนองจากเปนการลงทนระยะยาวเพอใหสมาชกมรายไดสำาหรบการใชจายหลงเกษยณ ดงนนจงมก กำาหนดเปาหมายของกองทนฯ เพอใหเงนลงทนเกดความเพยงพอตอการใชจายของสมาชกหลงเกษยณ การกำาหนดเปาหมายดานผลตอบแทนนอาจจะกำาหนดเปนตวเลขอตราผลตอบแทนในชวงเวลาของการลงทน (Absolute Return Target) เชน 5% ตอป หรออาจจะกำาหนดเปนตวเลขอตราผลตอบแทนทเทยบกบดชนหรอ Benchmark บางอยางในชวงเวลาของการลงทน (Relative Return Target) เชน ใหมอตราผลตอบแทน 3% เหนออตราเงนเฟอ เปนตน

เปาหมายดานความเสยง คอ การกำาหนดระดบความเสยงทนกลงทนสามารถยอมรบได ซงในการประเมนความเสยงอาจทำาไดโดยวธดงตอไปน

• ผานแบบสอบถามประเมนความเสยงเพอหาระดบความเสยง ท นกลงทนยอมรบได (R isk Tolerance)

• การจำากดระดบความเสยงดวยความเบยงเบน มาตรฐานของอตราผลตอบแทน (Standard Deviation of Return) จากกลมการลงทน เชน กำาหนดไววา

กลมการลงทนทสรางขนควรมคาความเบยงเบนมาตรฐานของอตราผลตอบแทนไมเกนระดบ 15% ตอป

• การจำากดระดบความเสยงดานขาลง (Downside Risk) เปนวธทไมไดจำากดความเสยงดวยคาความ เบยงเบนมาตรฐานทงหมด ซงเปนความเสยงทมาจาก ความผนผวนของผลตอบแทนทงขาขนและขาลง แต Downside risk คอการจำากดความเสยงทเนนเฉพาะขาลงซงจะมผลเสยตอกลมการลงทน ซงผบรหารพอรต โฟลอาจจำากด Downside risk ดวยวธตางๆ เชน วธ Value-at-risk หรอ วธ Roy’s safety-first criteria เปนตน

เนองจากสนทรพยทใหอตราผลตอบแทนคาดหวง

ทสงมกจะมความเสยงดานผลตอบแทนทสงเชนกน ดงนนการสรางเปาหมายการลงทนทมความสมดลระหวางความเสยงและผลตอบแทนจงเปนเรองสำาคญ

1.2 ขอจำากดของการลงทนในการกำาหนดนโยบายการลงทน แมวาการกำาหนด

เปาหมายการลงทนจะเปนสวนทสำาคญทสด แตอยางไรกตามผวางแผนควรตองประเมนขอจำากดในการลงทนของกองทนฯ ดวย ขอจำากดทสำาคญมดงตอไปน

• ความตองการสภาพคลองของสมาชก : สำาหรบกองทนรวมแบบเปด (Open-End Fund) โดยทวไป สมาชกสามารถขอไถถอนเงนลงทนจากกองทนรวม (Redemption) ไดโดยการขายหนวยลงทนคนกองทนรวม ดงนนในการจดกลมการลงทน ผจดการกองทนจะตองคำานงถงการเตรยมสภาพคลองสำาหรบสมาชกท อาจตองการขายหนวยลงทนคนไดทกเมอ ในกรณของกองทนบำาเหนจบำานาญ มกกำาหนดใหสมาชก สามารถไถถอนเงนออกจากกองทนฯ ไดเมอเกษยณอายเทานน ในกรณเชนน ผจดการกองทนจงยงจำาเปน


ตองเตรยมสภาพคลองเผอการไถถอนเชนกน เพยงแตวาจำานวนเงนทตองเตรยมเพอสภาพคลองในกรณ นสามารถพยากรณไดงายกวากรณของกองทนรวม ทวไป

• ขอจำากดเกยวกบสนทรพยทลงทนได : กองทนบำาเหนจบำานาญโดยทวไปมกกำาหนดใหสนทรพยท ลงทนตองมสภาพคลอง สามารถซอขายและแปลงเปนเงนสดไดงายดวยตนทนธรกรรมทตำา และสามารถประเมนมลคาตลาดของสนทรพยไดอยางสมำาเสมอ ดงนนเงนลงทนสวนใหญจงนำาไปลงทนในตราสารทาง การเงนเปนหลก นอกจากน ดวยขนาดของกองทนท ใหญ หากสนทรพยทลงทนมสภาพคลองตำา การลงทนของกองทนอาจไปกดดนราคาสนทรพยใหกองทนเสยประโยชน ดงนน บางกองทนอาจมขอจำากดทตอง ใชเงนลงทนสวนใหญลงทนในหลกทรพยจดทะเบยน หรอในหลกทรพยทออกโดยรฐบาลหรอบรษทขนาดใหญเทานน

• ระยะเวลาการลงทน : ระยะเวลาการลงทนของสมาชกในกองทนฯ จะมผลกระทบโดยตรงตอความสามารถในการรบความเสยงของสมาชก โดยสมาชกทมระยะเวลาการลงทนทยาวนานกวาจะมความสามารถในการแบกรบความเสยงจากความผนผวนของผลตอบแทนในระยะสนไดสงกวาสมาชกทมระยะเวลาการลงทนสนกวา ในกรณของกองทนบำาเหนจบำานาญ แมจะเปนการลงทนในระยะยาวเปนสวนใหญ แตจะเหนไดวาสมาชกของกองทนอาจมระยะเวลาการลงทนทหลากหลาย เนองจากมสมาชกเปนลกจางทกรายขององคกรหนงๆ อายปจจบนของสมาชก จงคอนขางหลากหลาย จงเปนการยากทนโยบายการ จดกลมการลงทนแบบหนงจะเหมาะสมกบสมาชก ทกราย เพอแกไขปญหาดงกลาวกองทนบำาเหนจบำานาญในปจจบนจงมกมแผนการลงทนใหสมาชกไดเลอก ลงทนไดมากกวา 1 แผน

• ผลของภาษกบการจดกลมการลงทน : อตรา ผลตอบแทนทสมาชกจะไดรบจากกองทนบำาเหนจบำานาญ คออตราผลตอบแทนหลงหกภาษประเภทตางๆ ทงทตองชำาระโดยกองทนฯ และทตองชำาระโดยตวสมาชกเอง ดงนนในการจดกลมการลงทน ผบรหารกลมการลงทนจงควรคำานงถงผลกระทบทางภาษทจะมผลตอผลตอบแทนของสมาชกดวย เชน หากกฎหมายกำาหนดวากองทนรวมไมตองจายภาษจากกำาไรในสวนตางมลคาหลกทรพย แตตองจายภาษบนเงนปนผลทรบจากหลกทรพยทลงทน ในขณะทสมาชกไมตองจายภาษจากกำาไรในสวนตางมลคาของหนวยลงทน แตตองจายภาษบนเงนปนผลทรบจากกองทน ดงนนการลงทนในหนปนผลของกองทนรวมอาจมผลกระทบทางภาษตางจากการลงทนในหนทไมจายปนผล และการทกองทนจายหรอไมจายเงนปนผลกจะมผลกระทบตอภาษของสมาชกตางกน

• กฎหมายและขอกำาหนดทเกยวของ : ผบรหารกองทนบำาเหนจบำานาญมความจำาเปนทตองจดการ กลมการลงทนใหเปนไปตามวตถประสงคของการจดตง และอยในกรอบของกฎหมายและระเบยบขอบงคบในดานตางๆ เชน ในหลายประเทศ นกลงทนสถาบน บางประเภทจะไมไดรบอนญาตใหถอ (หรออนญาตใหถอในจำานวนทจำากด) ตราสารหนทมระดบการจดอนดบตราสารหนทตำากวาระดบ Investment grade (เชนตำากวาระดบ BBB โดยการจดอนดบของ Standard & Poor’s) หรอกฎหมายในบางประเทศอาจกำาหนดใหกองทนบำาเหนจบำานาญสามารถลงทนในตราสารทนไดไมเกน 35% ของเงนลงทนทงหมด (Asset Under Management, AUM) สำาหรบแผนการลงทนแรกเขา (หรอแผนการลงทนหลก)

• ขอจำากดเฉพาะตวดานอน : กองทนรวมหรอกองทนบำาเหนจบำานาญสำาหรบบางองคกรในบางประเทศอาจมการกำาหนดประเภทของสนทรพยทอนญาตใหผจดการกองทนลงทนไดวาตองเปนตราสาร


ทออกโดยบรษททมลกษณะทกำาหนดไว เชน กองทนรวมอาจกำาหนดวาจะลงทนในตราสารของบรษททเปนเจาของผลตภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอม หรอ กองทน ของมหาวทยาลยหรอมลนธตางๆ อาจไมอนญาต ใหลงทนในหนของบรษททผลตแอลกอฮอล บหร หรอคาสโน เปนตน

2. การประเมนพยากรณแนวโนมอตราผลตอบแทน และความเสยงของสนทรพยเพอการลงทน

เงนลงทนสวนใหญของกองทนบำาเหนจบำานาญ จะถกลงทนในตราสารทางการเงน (Financial Instruments หรอ Financial Securities) โดยตราสาร ทางการเงนหมายถงเครองมอหรอสญญาทางการเงน ทแสดงถงสทธเรยกรองทผถอตราสาร (นกลงทน) มตอสนทรพยและกระแสเงนสดทงในปจจบนและ ในอนาคตของผออกตราสาร (บรษท หรอภาครฐทตองการระดมทน) ตราสารทางการเงนเปนการแบงสทธเรยกรองในสนทรพยของผออกตราสารใหเปนหนวยยอย โดยแตละหนวยยอยของตราสารชนดเดยวกนจะมสทธเรยกรองเทากน ขอไดเปรยบของตราสารทางการเงนเมอเทยบกบการลงทนในสนทรพยทแทจรง คอ สามารถลงทนไดดวยเงนจำานวนไมมาก มตนทนใน การดแลรกษาทตำา สามารถซอขายเปลยนมอไดงาย และมตนทนธรกรรมตำา และในกรณทตลาดมสภาพ คลองจะทำาใหสามารถประเมนมลคาตลาดของตราสารไดงาย

เนองจากสนทรพยเพอการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญเกอบทงหมดเปนตราสารทางการเงน ดงนนในสวนนของบทความจะอธบายถงการแบงประเภทของตราสารทางการเงน ลกษณะสำาคญของตราสารทางการเงนแตละประเภท รวมทงวตถประสงคในการลงทน ผลตอบแทนคาดหวง และความเสยงของตราสาร ทงนตราสารทางการเงนสามารถจำาแนกได

หลายวธ แตเพอตอบโจทยดานการลงทน ตราสารทางการเงนจะถกจำาแนกออกตามประเภทของสนทรพย เชน ผลตภณฑเงนฝาก ตราสารตลาดเงน ตราสารหน หนสามญจดทะเบยน (หรอตราสารทน) และอสงหา รมทรพย เปนตน นอกจากนในแตละประเภทสนทรพยเรายงสามารถแบงเปนประเภทยอยออกไปไดอกตามสไตลของสนทรพย

2.1 ประเภทของสนทรพยเพอการลงทนสนทรพยเพอการลงทนหรอตราสารทางการเงน

สามารถแบงออกไดเปนหลายประเภท โดยสนทรพยทถอวาเปนสนทรพยประเภทหลกประกอบดวย เงนฝากและตราสารตลาดเงน (Cash and Money Market Instruments) ตราสารหน (Bonds หรอ Fixed Income Securities) และตราสารทน (Equities) ในปจจบนพฒนาการของตราสารทางการเงนทำาใหการลงทนทในอดตไมสามารถลงทนไดในรปของตราสารทางการเงน เชน อสงหารมทรพย สนคาโภคภณฑ โครงสรางพนฐาน สามารถทำาไดในปจจบน ตารางท 1 แสดงลกษณะสำาคญของตราสารทางการเงนประเภทตางๆ

1. เงนฝากและตราสารตลาดเงน (Cash and

Money Market Instruments) คอ การลงทนในรปของเงนฝากกบธนาคารพาณชยและสถาบนการเงน และตราสารหนระยะสนทมอายนอยกวา 1 ป ทงท ออกโดยภาครฐ (ตวเงนคลง) สถาบนการเงนและบรษทเอกชน (ตวแลกเงนและตวสญญาใชเงน) ลกษณะเดนของการลงทนในผลตภณฑเหลานคอมอายการลงทนสน (มกจะไมเกน 1 ป) มสภาพคลองสงสามารถแปลงเปนเงนสดไดงาย มอตราผลตอบแทนคอนขางแนนอนและไมเสยงขาดทนจากเงนตนมากนก อยางไรกตามผลตภณฑกลมนมอตราผลตอบแทนตำาสด

2. ตราสารหน (Bonds หรอ Fixed Income Instruments) คอ การลงทนในตราสารหนทมอาย


ตารางท 1 : ลกษณะของสนทรพยเพอการลงทนประเภทตางๆ

ประเภทของสนทรพยเพอการลงทน ลกษณะสำาคญ ความเหมาะสม

เงนฝากและตราสารตลาดเงน (Cash and Money Market Instruments)

เหมาะกบผลงทนทจะมภาระทางการเงนในอนาคตอนใกล เนองจากมความแนนอนของผลตอบแทนสง แตผลตอบแทนโดยเฉลยจะ ตำาทสด

ลงทนระยะสน

ตราสารหน (Fixed Income Instruments)

สามารถสรางรายไดจากการลงทนทมนคง ผานการจายคปอง มโอกาสตอการเตบโตของเงนตนไดผลตอบแทนโดยเฉลยตำากวา ตราสารทนแตสงกวาเงนฝากและตราสาร ตลาดเงน

ลงทนระยะสน ระยะกลาง หรอระยะยาว

ตราสารทน (Equities)

มโอกาสทเงนลงทนจะเตบโต อาจสรางกระแส รายไดระหวางการถอครองผานการจายเงน ปนผล

ลงทนระยะกลางถงยาว

อสงหารมทรพย (Property) มประโยชนในการสรางรายไดประจำาจากคาเชา ซงมกสงกวาอตราดอกเบยและเงนปนผลจากหน ชวยรกษามลคาทแทจรงของเงนลงทน


โลหะมคา (Precious Metal) มประโยชนในการปองกนความเสยงจากภาวะถดถอยและวกฤตตางๆ เนองจากในภาวะ ดงกลาวโลหะมคาโดยเฉพาะอยางยงทองคำา จะเปนทตองการ


สนคาโภคภณฑ (Commodity) มประโยชนในการปองกนเงนเฟอโดยเฉพาะอยางยงหากเงนเฟอเกดจากปญหาดานตนทนการผลต เนองจากสนคาโภคภณฑเปนตนทนการผลตทสำาคญ


โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) มประโยชนในการสรางรายไดประจำาจากรายได ของโครงการ ซงมกเปนโครงการทไดรบสมปทาน จากภาครฐทำาใหรายไดดงกลาวมความแนนอนสง


ไพรเวทอควต (Private Equity) เปดโอกาสในการลงทนในบรษททมศกยภาพและโอกาสในการเตบโตสง แตไมไดเปนบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย



มากกวา 1 ปขนไป ซงตราสารหนหมายถงตราสารทางการเงนทแสดงความเปนเจาหนทผถอตราสารม ตอผออกตราสาร ซงผออกตราสารอาจเปนภาครฐ รฐวสาหกจ หรอบรษทเอกชน โดยทวไปตราสารหนจะกำาหนดใหผออกตราสารตองจายดอกเบยทเรยกวา คปอง ใหแกผถอเปนงวดๆ เปนประจำาจนถงวนหมดอายของตราสาร และชำาระเงนตนคนทวนหมดอายของตราสาร (ทงนในบางกรณตราสารหนอาจมเงอนไขการจายดอกเบยรวมและเงนตน รวมทงเงอนไขไถถอนอนๆ แตกตางไปจากนได) ทำาใหตราสารหนถกเรยกอก ชอหนงวา ตราสารทใหรายไดคงท (Fixed Income Instruments) ผลตอบแทนจากตราสารหนสวนใหญมาจากคปอง โดยอาจมกำาไรหรอขาดทนจากการเปลยนแปลงของราคาไดหากทำาการซอขายกอนครบกำาหนดไถถอน ความเสยงของตราสารหนขนอยกบการเปลยนแปลงอตราดอกเบยในตลาดการเงน (ซงจะกระทบมลคาปจจบนของตราสาร) และความนาเชอถอทางการเงนของผออกตราสารเปนสำาคญ นอกจากนอายคงเหลอของตราสาร อตราดอกเบยหรอคปอง เงอนไขการแปลงสภาพและการไถถอน กเปนปจจยทกระทบ ตอความเสยงของตราสารหนได

ตราสารหนยงสามารถแบงออกเปนประเภทยอยๆ ตามประเภทและความนาเชอถอทางการเงนของผออกตราสาร ตามลกษณะการจายคปอง และตามอายไถถอนไดดงน

• แบงตามลกษณะและความนาเชอถอทางการเงนของผออกตราสาร : พนธบตรรฐบาล (Government Bond) และหนกบรษทเอกชน (Domestic Corporate Bonds) ซงสามารถแบงออกไดอกตามอนดบเครดต คอ

- หนกระดบ Investment Grade คอ หนก ทมอนดบเครดต (ใชเกณฑการจดอนดบของ S&P) BBB ขนไป

- หนกระดบ Speculative Grade หรอ Junk Bonds คอ หนกทมอนดบเครดต (ใชเกณฑการจด อนดบของ S&P) ตำากวา BBB ลงมา

• แบงตามลกษณะการจายคปอง : หนกทจายดอกเบยคงท (Fixed Coupon Bonds) หนกทจายดอกเบยลอยตว (Floating Rate Notes) และหนก ทไมมการจายดอกเบย (Zero Coupon Bonds)

• แบงตามอายไถถอน : หนกระยะกลาง (อาย ไถถอน 1 - 5 ป) และหนกระยะยาว (อายไถถอนมากกวา 5 ป)

นอกจากตราสารหนภายในประเทศแลว ในปจจบนกองทนบำาเหนจบำานาญยงสามารถเขาถงตราสารหน ตางประเทศ (International Bonds) ไดดวย ซงเปน ตราสารทออกโดยองคกรตางประเทศและมมลคาท ตราไวรวมทงการจายดอกเบยเปนเงนตราตางประเทศ ดงนนการลงทนในตราสารหนตางประเทศจะมความเสยงเพมเตมจากความผนผวนของอตราแลกเปลยน ตราสารหนตางประเทศแบงยอยไดเปน

- พนธบตรรฐบาลตางประเทศ (International Government Bond) โดยแยกเปนรฐบาลของประเทศพฒนาแลว (Developed Economies) ซงมกจะมความเสยงตำาจากอนดบเครดตทด และรฐบาลของประเทศกำาลงพฒนา (Emerging Economies) ซงมความเสยงทสงกวาจากเครดตทตำากวา

- หนก เอกชนตางประเทศ (International Corporate Bonds)

3. หนสามญของบรษทจดทะเบยน หรอตราสารทน (Equities) การลงทนในตราสารทนสวนใหญ ของกองทนบำาเหนจบำานาญจะเปนการลงทนในหน


สามญของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย โดย ตราสารทน คอ ตราสารทางการเงนทแสดงความเปนเจาของกจการทผถอตราสารมตอบรษทหรอกจการทเปนผออกตราสาร ผถอตราสารทนหรอผถอหนมสทธในการออกเสยงเพอตดสนใจในประเดนสำาคญของบรษท และยงไดรบสทธในการรบสวนแบงจากผลกำาไรของกจการ ผลตอบแทนจากการลงทนในหนสามญมาจาก 2 แหลงหลก คอ เงนปนผลและสวนตางราคา แตเนองจากการจายเงนปนผลไมถอเปนภาระผกพนของกจการ ดงนนจงมความเสยงทสงกวาคปองของตราสารหน นอกจากน ราคาของตราสารทนมกมการเปลยนแปลงไดมากไปตามการคาดหวงของนกลงทนเกยวกบภาวะเศรษฐกจ และผลประกอบการของบรษท ทำาใหความเสยงจากการเปลยนแปลงของราคาตราสารทนสงกวากรณของตราสารหน ดงแสดงในตารางท 2 ผลตอบแทนในอดตสะทอนใหเหนวาตราสารทนมอตราผลตอบแทนเฉลย ระยะยาวทสงกวาสนทรพยเพอการลงทนอก 2 ชนด ขางตนแตผลตอบแทนในแตละปกมความผนผวนมากเชนกน

นอกจากน หนสามญยงสามารถแบงออกเปน กลมยอยทสะทอนสไตลหรอกลยทธการลงทนของ ผจดการกองทนไดอก โดยสามารถแบงออกไดหลายลกษณะ เชน

- แบงตามขนาดของบรษท (Size) : หนสามญของบรษทขนาดใหญและหนสามญของบรษทขนาดเลก

- แบงตามมลคาตลาดเทยบกบมลคาทางบญชของหน (Price/Earnings Ratio) : หนเตบโต (P/E สง) และหนมลคา (P/E ตำา)

- แบ งตามขนาดและความสมำ า เสมอของ การจายเงนปนผล : หนปนผลสง (High Dividend Stocks)

นอกจากตลาดหลกทรพยภายในประเทศแลว ในปจจบนกองทนบำาเหนจบำานาญยงลงทนในหน สามญทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยตางประเทศ (International Equities) ดวย การลงทนในตลาด ตางประเทศมขอด คอตลาดในประเทศอาจมขนาดเลกเมอเทยบกบเงนลงทนของกองทนฯ และอาจมสภาพคลองทตำาเมอเทยบกบตลาดตางประเทศ นอกจากน การลงทนในตราสารทนตางประเทศสามารถชวยลดความเสยงของกลมการลงทนได เนองจากเศรษฐกจของแตละประเทศมกมวงจรธรกจทตางกน ดงนนผลตอบแทน ในตลาดหนแตละประเทศจะไมไดเคลอนไหวขนลงตามกนเสมอ (อยางไรกตาม มขอพงระวงคอในชวงตลาดตกตำารนแรง ตลาดหนทวโลกมกมราคาตกตำา ไปดวยกน) ถงแมวาการลงทนในตลาดหนตางประเทศจะชวยกระจายความเสยงของกลมการลงทนใหลดลง แตตราสารทนตางประเทศกอาจมความเสยงบางประการสงกวาตราสารทนในประเทศ เชน ความเสยงจากอตราแลกเปลยน ความเสยงของประเทศ (Country Risk เชน การควบคมการไหลเขาออกของเงนทน) และความเสยงจากสภาพคลอง ตราสารทนตางประเทศสามารถ แบงงายๆ ไดเปน

- หนสามญจดทะเบยนในตลาดประเทศพฒนาแลว (Developed Economies) ขอดของตราสารทนกลมนคอมเสถยรภาพของผลตอบแทนทสงกวาตราสารทนในประเทศกำาลงพฒนา และเปดโอกาสในการลงทนในอตสาหกรรมทไมมในประเทศทกองทนดำาเนนงานอย เชน อตสาหกรรมไฮเทคตางๆ แตโอกาสในการเตบโตของเงนตนมกจะตำากวาตราสารทนในประเทศกำาลงพฒนา

- หนสามญจดทะเบยนในตลาดประเทศกำาลงพฒนา (Emerging Economies) ขอดของตราสารทนกลมนคอมโอกาสในการเตบโตของเงนตนทสง แตมขอควรระวงคอมกมความผนผวนของผลตอบแทนทสง และมความเสยงจาก Country Risk ทสงเชนกน


เนองจากการลงทนในกองทนบำาเหนจบำานาญ เปนการลงทนระยาว ดงนนในการพยากรณอตรา ผลตอบแทนและความเสยงของสนทรพยเพอนำามา สรางกลมการลงทน ผบรหารกองทนควรใหความสำาคญกบผลตอบแทนและความเสยงในระยะยาว วธการหนงในการพยากรณ คอการวเคราะหดวย ผลตอบแทนทเคยเกดขนในอดต โดยทวไปนกวเคราะหจะใชคาเฉลยของอตราผลตอบแทน (Mean Return) ในอดตเปนตวสะทอนคาคาดหวงในอนาคต และความ ผนผวนของผลตอบแทนในอดตซงวดดวยสวนเบยงเบน มาตรฐานของอตราผลตอบแทน (Standard Deviation of Return) เปนตวสะทอนความเสยงในอนาคต ตารางท 2 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของอตราผลตอบแทนบนสนทรพยประเภทหลกในประเทศสหรฐอเมรกา ระหวางป ค.ศ. 1926 - 2009 เทยบกบ อตราเงนเฟอในชวงเวลาเดยวกน จะเหนไดวาอตรา ผลตอบแทนเฉลยและความผนผวนของอตราผลตอบแทน

แปรผนไปตามกน โดยตราสารทนเปนสนทรพยทใหผลตอบแทนเฉลยสงสดแตในขณะเดยวกนกมความผนผวนของผลตอบแทนสงสดเชนกน ในขณะท ตราสารหนมผลตอบแทนและความเ สยงตำ ากวา ตราสารทน โดยตราสารหนระยะสนทออกโดยภาครฐมความมนคงของผลตอบแทนมากทสด แตผลตอบแทนเฉลยมคาสงกวาอตราเงนเฟอเพยงเลกนอยเทานน

นอกจากสนทรพยการลงทนประเภทหลกแลว ในปจจบนกลมการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญยงอาจประกอบดวยสนทรพยทางเลอก (Alternative Assets) ไดอกดวย ถงแมวาจะมสดสวนการลงทนทไมสงเมอเทยบกบสนทรพยประเภทหลกกตาม ตวอยางของสนทรพยทางเลอกไดแก

• อสงหารมทรพย (Property) สำาหรบบคคล ทวไปการลงทนในอสงหารมทรพยสวนใหญอยในรปของ

ตารางท 2 : ผลตอบแทนและความเสยงของสนทรพยเพอการลงทนในสหรฐอเมรการะหวางป ค.ศ. 1906 - 2009

ประเภทของสนทรพยเพอการลงทน คาเฉลยของอตราผลตอบแทน

คาเบยงเบนมาตรฐานของอตราผลตอบแทน

อตราเงนเฟอ 3.1% 4.2%

ตวเงนคลง 3.7% 3.1%

พนธบตรรฐบาลระยะกลาง 5.5% 5.7%

พนธบตรรฐบาลระยะยาว 5.8% 9.6%

หนกบรษทเอกชน 6.2% 8.3%

หนสามญของบรษทขนาดใหญ 11.8% 20.5%

หนสามญของบรษทเลก 16.6% 32.8%

ทมา : Bodie, Z., A. Kane and A. Marcus (2014), Investments, 9th edition, Irwin Inc.


การซอทอยอาศย แตการลงทนในอสงหารมทรพยยงหมายรวมถงการลงทนในทพกอาศยใหเชา พนทเพอ การพาณชย เชน ศนยการคา หางสรรพสนคา หางคาปลก นคมอตสาหกรรม และคลงสนคา เปนตน อยางไรกตามการลงทนในอสงหารมทรพยเหลานมกตองใชเงนลงทนจำานวนมาก ตองมความชำานาญในการบรหารโครงการ และสนทรพยทลงทนมสภาพคลองตำา ทำาใหในอดตท ผานมาผลงทนทวไปรวมทงกองทนรวมมกไมสามารถ กระจายการลงทนมายงสนทรพยประเภทนได อยางไร กตามพฒนาการทางดานการเงนทผานมา ทำาใหในปจจบนผลงทนสามารถลงทนในอสงหารมทรพยในรปของตราสารทางการเงนได โดยลงทนผานกองทนรวมอสงหารมทรพย (Property Funds) หรอทรสตเพอการลงทนในอสงหารมทรพย (Real Estate Investment Trusts, REIT’s) ซงเมอเทยบกบการลงทนในอสงหารมทรพยโดยตรง จะใชเงนลงทน ทนอยกวา ไมจำาเปนตองเขาไปเปนเจาของอสงหา รมทรพยนนๆ ทงหมดทำาใหสามารถกระจายเงนลงทนไปในอสงหารมทรพยทหลากหลายได มมออาชพเปนผบรหารอสงหารมทรพย และมสภาพคลองทสงกวาสามารถซอขายเปลยนมอไดงาย วตถประสงคของการลงทนในอสงหารมทรพยคอสรางรายไดประจำาจากคาเชาทสงกวาดอกเบยจากตราสารหนและเงนปนผลจากตราสารทน และแมจะมความเสยงจากรายไดสงกวาตราสารหนแตกมความแนนอนกวาเงนปนผลจากตราสารทน นอกจากนยงมโอกาสไดกำาไรจากการเพมขนของราคาเชนเดยวกบตราสารทน ซงโดยทวไปการเปลยนแปลงของราคาของอสงหารมทรพยมกจะสงกวาอตราเงนเฟอ

• โลหะมคา (Precious Metal) ในปจจบนผลงทนสามารถลงทนในโลหะมคาโดยเฉพาะอยางยง ทองคำาได โดยการลงทนในกองทนรวมทลงทนใน ทองคำา ซงมทงกองทนทองคำาทวไป (Gold Funds) และกองทนอทเอฟทองคำา (Gold ETF) วตถประสงคของ

การลงทนในทองคำาและโลหะมคาคอเพอรองรบความตกตำาของเศรษฐกจ เนองจากเมอเศรษฐกจตกตำา นกลงทนมกจะหนออกจากสนทรพยเสยงแลวหนมา ถอทองคำา ทำาใหผลตอบแทนของสนทรพยเสยงในชวงเวลาดงกลาวมกจะตดลบในขณะทผลตอบแทนจากทองคำาจะสงขน นอกจากนในระยะยาวราคาทองคำามกปรบตวขนไปตามอตราเงนเฟอ ทำาใหการลงทนในทองคำาชวยรกษาอำานาจซอของเงนลงทนได อยางไรกตามการลงทนในทองคำาจะไมใหรายไดระหวางการถอครองแตมตนทนในการถอครอง (เชน คาบรหารจดการกองทนทองคำา) ราคาทองคำามความผนผวนสงในระยะสน และในระยะยาวอตราผลตอบแทนเฉลยของการลงทนในทองคำากมกจะไมสงไปกวาสนทรพยอน

• สนคาโภคภณฑ (Commodity) หมายถงสนคาทมมาตรฐานในการซอขายทเปนทเขาใจกนและเหมอนกนทวโลก ไมวาจะเปนการวดคณภาพ ปรมาณ และหนวยในการเสนอราคา สนคาโภคภณฑสวนใหญเปนสนคาทใชเปนวตถดบในการผลตสนคาชนดอน เชน สนคาเกษตร (ขาวสาล ขาวโพด ฯลฯ) โลหะ แรธาต และพลงงาน (เชน นำามน กระแสไฟฟา ฯลฯ) การลงทน ในสนคาโภคภณฑโดยตรงมกมตนทนธรกรรมและตนทนในการเกบรกษาทสง แตในปจจบนผลงทนสามารถลงทนสนคาโภคภณฑไดโดยลงทนในกองทนรวมสนคาโภคภณฑ ซงมลกษณะเหมอนกองทนรวมทวไป แตเปนกองทนทมนโยบายนำาเงนไปลงทนในสนคาโภคภณฑ วตถประสงคของการลงทนในสนคาโภคภณฑคอเพอปองกนความเสยงจากอตราเงนเฟอ โดยเฉพาะอยางยง เงนเฟอทเกดจากตนทนการผลต (Cost Push Inflation) เนองจากราคาสนคาโภคภณฑเปนตนทนการผลตทสำาคญ

• โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) หมายถง การลงทนในโครงการโครงสรางพนฐานทเปนสาธารณปโภค ตางๆ เชน โรงผลตไฟฟา รถไฟฟาขนสงมวลชน ทางดวน ระบบทอกาซ โครงขายการสอสาร เปนตน โครงการ


ลกษณะน มกเปนโครงการท เอกชนไดรบสมปทาน มาจากภาครฐ เปนโครงการทตองใช เงนลงทน จำานวนมาก โดยความเสยงสวนใหญของโครงการอยทขนตอนการกอสรางวาจะสรางไดเสรจตามกำาหนดหรอไม แตเมอถงขนตอนการดำาเนนงานจะมความเสยงคอนขางตำา เนองจากไดรบสมปทานผกขาดจากภาครฐทำาใหรายไดจากการดำาเนนงานของโครงการมความแนนอนสงตลอดชวงอายของการสมปทาน ในปจจบนผลงทนสามารถลงทนในโครงสรางพนฐานไดโดยลงทนในกองทนรวมโครงสรางพนฐาน ซงมขอไดเปรยบเชนเดยวกบกรณของอสงหารมทรพย โดยมใหเลอกทงกองทนทเรมเขาไปลงทนตงแตขนตอนกอสราง และกองทนทเรมเขาไปลงทนเฉพาะขนตอนการดำาเนนงาน วตถประสงคของการลงทนในโครงสรางพนฐานคอรายไดประจำาทมความแนนอนกวาเงนปนผลจากตราสารทน อยางไรกตามผลงทนจะตองตระหนกวาในกรณทโครงสรางพนฐานทลงทนเปนสมปทานจากภาครฐ มลคาของสนทรพยของกองทนจะลดลงไปเรอยๆ เมออายสมปทานลดลง

• ไพรเวทอควต (Private Equities) หมายถง แหลงเงนทนหรอกองทนทระดมมาจากผลงทนทเปนบคคลธรรมดาทมสนทรพยจำ านวนมากและ ผลงทนทเปนสถาบนเพอนำาเงนไปลงทนในหนสามญของกจการทมโอกาสทางธรกจสง เปาหมายของ ไพรเวทอควตคอลงทนในกจการทมศกยภาพสงแตม ราคาตลาดตำา โดยกจการนอาจจะเปนบรษทจดทะเบยนหรอไมกได และหากเปนบรษทจดทะเบยนกจะนำาออกจากตลาดหลงการซอ ทำาการปรบปรงการบรหารของกจการใหดำาเนนงานไดเตมศกยภาพและเพมมลคา หลงจากนนจงขายกจการนนออกไปในราคาทสงขน โดยทวไปเปาหมายการลงทนของไพรเวทอควต คอ 4 - 7 ป ผลงทนทตองการลงทนในบรษททมศกยภาพสงแตไมไดเปนบรษทจดทะเบยนสามารถทำาไดโดยลงทนผานกองทนไพรเวทอควต

รปท 1 แสดงอตราผลตอบแทนคาดหวงและความเสยงโดยเปรยบเทยบของสนทรพยเพอการลงทนประเภทตางๆ โดยวตถประสงคของการลงทนในสนทรพยเหลานไดถกสรปไวในตารางท 1

2.2 การพยากรณแนวโนมอตราผลตอบแทนและ ความเสยงของสนทรพยเพอการลงทน

หลงจากกำาหนดประเภทของสนทรพยทกองทนสามารถลงทนไดแลว ขนตอนถดมาคอการพยากรณแนวโนมผลตอบแทนของสนทรพยแตละประเภท โดยคาสถตของผลตอบแทนทตองพยากรณหรอประเมนประกอบดวย

- อตราผลตอบแทนทคาดหวง (Expected Rate of Return, E[R])

- คาเบยงเบนมาตรฐานของอตราผลตอบแทน (Standard Deviation of Returns, SD[R])

- สหสมพนธระหวางสนทรพยลงทน (Correlation of Returns)

หนสามญของบรษทจดทะเบยน

สนทรพยทางเลอก

ความเสยง/ความซบซอน สงขน

ผลตอบแทนคาดหวงตราส

ารหน

ตราสารทน

หนกบรษทพนธบตร

รฐบาลเงนฝากธนาคาร

รปท 1 : ผลตอบแทนและความเสยงโดยเปรยบเทยบ ของสนทรพยเพอการลงทนประเภทตางๆ


เนองจากการออมเพอการเกษยณเปนการลงทนระยะยาว การพยากรณจงควรเนนไปทการประเมนอตราผลตอบแทนและความเสยงในระยะยาว มากกวาเนนหาการเปลยนแปลงในระยะสนของแตละชวงเวลา ซงโดยทวไปความถกตองของการพยากรณระยะสนจะตำากวาการพยากรณระยะยาว

เนองจากการออมเพอการเกษยณเปนการลงทนระยะยาว การพยากรณจงควรเนนไปทการประเมนอตราผลตอบแทนและความเสยงในระยะยาว มากกวาเนนหา การเปลยนแปลงในระยะสนของแตละชวงเวลา ซงโดยทวไปความถกตองของการพยากรณระยะสนจะตำากวาการพยากรณระยะยาว ทงนผลของการพยากรณอตราผลตอบแทนและความเสยงจะเปนปจจยสำาคญในการกำาหนดแผนการลงทน โดยตวเลขทพยากรณจะมสวนสำาคญในการจดสรรเงนทนไปในแตละสนทรพยการลงทนของกลมการลงทน ดงนนกลมการลงทนทถกจดขน จะมความเหมาะสมกบสมาชกหรอไมและมากนอย เพยงใดจะขนกบความถกตองของการพยากรณ

เพอแสดงใหเหนวาผลงทนจะสามารถคาดหวง ผลตอบแทนในสนทรพยแตละประเทศไดเทาไร ตาราง ท 3 และ 4 แสดงอตราผลตอบแทนเฉลยและความ ผนผวนของอตราผลตอบแทนรายเดอนของสนทรพยประเภทตางๆ ท กบข. เขาไปลงทนระหวางป ค.ศ. 2008 - 2016 โดยในตารางท 3 ผลตอบแทนของการลงทนในสนทรพยในประเทศไทยวดเปนเงนบาท และสนทรพยตางประเทศวดเปนเงนดอลลารสหรฐฯ สวน

ในตารางท 4 ไดแปลงผลตอบแทนทงหมดเปนเงนบาทเพอใหเหนผลตอบแทนทงหมดในมมมองของนกลงทนชาวไทย

จะเหนไดวาผลตอบแทนและความผนผวนของ ผลตอบแทนในตารางท 3 และ 4 สอดคลองกบมมมองดานผลตอบแทนและความเสยงโดยเปรยบเทยบของสนทรพยแตละประเภทดงแสดงในรปท 1 โดยอาจมความคลาดเคลอนกนบางเนองจากขอมลในตารางท 3 และ 4 เปนตวเลขผลตอบแทนในชวง 11 ปเทานน ซงการลงทนในกองทนบำาเหนจบำานาญของสมาชก สวนใหญจะยาวนานกวานน ประเดนทนาสนใจคอสำาหรบตราสารในตางประเทศ ประกอบดวย ตราสาร ทนโลก (WLD-EQT) ตราสารทนประเทศกำาลงพฒนา (EMG-EQT) สนคาโภคภณฑ (WLD-CMD) และอสงหารมทรพย (WLD-REI) อตราผลตอบแทน และความเสยงมคาตางกนไมมากนกระหวางการวด ผลตอบแทนเปนเงนบาทและเงนดอลลารสหรฐฯ สะทอนวาการเปลยนแปลงในอตราแลกเปลยนไมสงผล กระทบมากนกตออตราผลตอบแทนและความเสยงของตราสารเหลานในมมมองของนกลงทนไทย แต


ตารางท 3 : คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของอตราผลตอบ (E[R] และ SD[R]) ในสนทรพยเพอการลงทน ของ กบข. ระหวางป ค.ศ. 2008 - 2016

หนวย : % ตอป

ประเภท สญลกษณ ดชนตวแทน E[R] SD[R]

เงนสดและตราสารตลาดเงน THA-CSH ดอกเบยเฉลย 4 ธนาคาร 1.87% 0.71%

พนธบตรรฐบาลไทย THA-GVB ThaiBMA Govt Bond Index 5.15% 5.58%

ตราสารหนตางประเทศ WLD-BND Barclay US Aggregate Bond Index 4.04% 3.38%

ตราสารทนประเทศไทย THA-EQT SET50 Index (RI) 11.09% 22.30%

ตราสารทนโลก WLD-EQT MSCI World (RI) 5.28% 17.15%

ตราสารทนประเทศกำาลงพฒนา EMG-EQT MSCI EM (RI) 1.55% 23.81%

สนคาโภคภณฑ WLD-CMD S&P GSCI Index (RI) -9.47% 24.05%

อสงหารมทรพย WLD-REI FTSE NAREIT (All Equity REITs) 5.29% 23.75%

แหลงขอมล : DataStream

ตารางท 4 : คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของอตราผลตอบ (E[R] และ SD[R]) ในสนทรพยเพอการลงทน ของ กบข. ระหวางป ค.ศ. 2008 - 2016 (แปลงอตราผลตอบแทนเปนเงนบาท)

หนวย : % ตอป

ประเภท สญลกษณ ดชนตวแทน E[R] SD[R]

เงนสดและตราสารตลาดเงน THA-CSH ดอกเบยเฉลย 4 ธนาคาร 1.87% 0.71%

พนธบตรรฐบาลไทย THA-GVB ThaiBMA Govt Bond Index 5.15% 5.58%

ตราสารหนตางประเทศ WLD-BND Barclay US Aggregate Bond Index 4.87% 6.06%

ตราสารทนประเทศไทย THA-EQT SET50 Index 11.09% 22.30%

ตราสารทนโลก WLD-EQT MSCI World 5.77% 15.80%

ตราสารทนประเทศกำาลงพฒนา EMG-EQT MSCI EM 1.75% 21.51%

สนคาโภคภณฑ WLD-CMD S&P GSCI Index -9.02% 23.15%

อสงหารมทรพย WLD-REI FTSE NAREIT (All Equity REITs) 5.46% 21.52%



สำาหรบตราสารหนตางประเทศ (WLD-BND) กลบพบวา ความเสยงดานอตราแลกเปลยนมผลคอนขางมาก ตอความเสยงรวมของตราสารประเภทนเมอวดเปน เงนบาท

2.3 ความสมพนธระหวางผลตอบแทนของสนทรพย เพอการลงทนประเภทตางๆ

ความสมพนธระหวางอตราผลตอบแทนในหลกทรพย 2 ตว หรอหลกทรพย 2 กลม เรยกวา คาสหสมพนธของอตราผลตอบแทน หรอ Return Correlation หากอตราผลตอบแทนของ 2 หลกทรพยเคลอนไหวในทศทางเดยวกน คาสหสมพนธจะเปนบวก ยงเคลอนไหวไปดวยกนมากเทาไรคาสหสมพนธกจะสงขนมากเทานน โดยคาสงสดของสหสมพนธคอ 1 หากอตราผลตอบแทนของ 2 หลกทรพยเคลอนไหวในทศทางตรงกนขามกน คา สหสมพนธจะเปนลบ ยงเคลอนไหวไปตรงกนขามมากเทาไรคาสหสมพนธกจะเปนลบมากเทานน โดยคาตำาสด ของสหสมพนธคอ -1 และหากอตราผลตอบแทนของ 2 หลกทรพยเคลอนไหวไมมความสมพนธกน คาสหสมพนธจะเขาใกล 0

หลกการสำาคญประการหนงในการจดสรรเงนลงทนคอการเลอกประเภทของสนทรพยทมคาสหสมพนธ ตำาเขากลมการลงทน เพอใหลดโอกาสทหลกทรพยทกตวทถออยในกลมการลงทนจะมผลตอบแทนตกตำาไปพรอมๆ กนทงหมด ดงนนการมสนทรพยทมคา สหสมพนธตำาเขากลมการลงทนจะชวยลดความผนผวนของผลตอบแทนโดยรวมของกลมการลงทน เนองจากหากมสนทรพยบางตวในกลมการลงทนมผลตอบแทนทตำากจะมสนทรพยตวอนในกลมการลงทนทมผลตอบแทนสงมาชดเชย เรยกคณสมบตนวา ประโยชนจากการ กระจายความเสยง

ตารางท 5 และ 6 แสดงคาสหสมพนธของอตรา ผลตอบแทนรายเดอนของสนทรพยประเภทตางๆ ท กบข.

เขาไปลงทนระหวางป ค.ศ. 2008 - 2016 โดยในตารางท 5 ผลตอบแทนของการลงทนในสนทรพยในประเทศไทย วดเปนเงนบาท และสนทรพยตางประเทศวดเปนเงนดอลลารสหรฐฯ สวนในตารางท 6 ไดแปลงผลตอบแทนทงหมดเปนเงนบาทเพอใหเหนผลตอบแทนทงหมดใน มมมองของนกลงทนชาวไทย

จากตารางท 5 จะเหนไดวาในชวงเวลาททำาการวเคราะห เงนฝากและตราสารตลาดเงน (THA-CASH) และตราสารหนระยะยาว (THA-GVB) มความสมพนธเชงบวกแตไมสงมากนก ตราสารหน (THA-GVB) และ ตราสาร ทน (THA-EQT) มความ สมพนธของผลตอบแทนเชงลบ ตราสารหน (THA-GVB) และสนคาโภคภณฑ (THA-CMD) มความสมพนธของ ผลตอบแทนเปนลบ ตราสารทนทงในและตางประเทศ สนคาโภคภณฑ และอสงหารมทรพยโดยเฉลยม ความสมพนธของผลตอบแทนเปนบวก การนำาสนทรพย ทมคาสหสมพนธตำาและในบางกรณเปนลบมาสรางกลมการลงทนจะชวยใหสมาชกกองทน ไดรบประโยชนจากการกระจายความเสยงมากขน

ตารางท 6 แสดงคาสหสมพนธของอตราผลตอบแทน เชนเดยวกบตารางท 5 แตอตราผลตอบแทนไดถก แปลงเปนเงนบาทกอนการคำานวณคาสหสมพนธเพอสะทอนแนวโนมผลประโยชนจากการกระจายความ เสยงจากมมมองของนกลงทนชาวไทย จะเหนวาโดย สวนใหญคาสหสมพนธไมไดมการเปลยนแปลงมากนก ในกรณของตราสารทนตางประเทศ สนคาโภคภณฑ และอสงหารมทรพย สะทอนวาอตราแลกเปลยนไมมผลกระทบตอประโยชนในการกระจายความเสยงของสนทรพยกลมนมากนก แตสำาหรบตราสารหนตางประเทศ (WLD-BND) พบวาคาสหสมพนธมการเปลยนแปลงคอนขางมาก ซงมทงทมคาสงขนและม คาลดลงกบสนทรพยบางประเภท แตโดยรวมจะเหน ไดวาคาสหสมพนธโดยเฉลยยงมคาตำา


ตารางท 5 : คาสหสมพนธของอตราผลตอบแทนของสนทรพยเพอการลงทนของ กบข. ในระหวางป ค.ศ. 2008 - 2016

THA-CSH THA-GVB WLD-BND THA-EQT WLD-EQT EMG-EQT WLD-CMD WLD-REI

THA-CSH 1

THA-GVB 0.07 1

WLD-BND -0.09 0.46 1

THA-EQT -0.27 -0.05 0.29 1

WLD-EQT -0.20 -0.04 0.09 0.71 1

EMG-EQT -0.30 -0.02 0.20 0.79 0.88 1

WLD-CMD -0.12 -0.39 -0.11 0.50 0.60 0.61 1

WLD-REI -0.23 0.22 0.31 0.70 0.86 0.80 0.40 1


ตารางท 6 : คาสหสมพนธของอตราผลตอบแทนของสนทรพยเพอการลงทนของ กบข. ในระหวางป ค.ศ. 2008 - 2016 (แปลงอตราผลตอบแทนเปนเงนบาท)

THA-CSH THA-GVB WLD-BND THA-EQT WLD-EQT EMG-EQT WLD-CMD WLD-REI

THA-CSH 1

THA-GVB 0.07 1

WLD-BND 0.13 -0.06 1

THA-EQT -0.27 -0.05 -0.35 1

WLD-EQT -0.15 -0.16 -0.05 0.58 1

EMG-EQT -0.28 -0.11 -0.18 0.73 0.84 1

WLD-CMD -0.09 -0.49 -0.15 0.39 0.55 0.56 1

WLD-REI -0.21 0.15 -0.13 0.63 0.82 0.76 0.31 1



3. การจดสรรเงนลงทน (Asset Allocation)

การสรางกลมการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญ โดยทวไปประกอบดวย 2 ขนตอนหลก คอ การจดสรรเงนทนในสนทรพยประเภทตางๆ (Asset Class Allocation) หรอเรยกสนๆ วา การจดสรรเงนลงทน (Asset Allocation) และการคดเลอก หลกทรพยรายตวในสนทรพยแตละประเภท หรอ เรยกสนๆ วา การคดเลอกหลกทรพย (Security Selection) โดยในขนตอนการจดสรรเงนลงทน (Asset Allocation) ผบรหารกองทนจะตองกำาหนด นำาหนกการลงทนในแตละสนทรพยเพอการลงทนแตละประเภทใหเหมาะสมสอดคลองกบเปาหมาย และขอจำากดในการลงทนของกองทนฯ ซงขนตอน นมกทำาการตดสนใจในระดบคณะกรรมการบรหาร การลงทนของกองทนฯ ไดเปนเปาหมายการจดสรรเงน ทนระยะยาว หรอ Strategic Asset Allocation (SAA) ทผจดการกองทนซงเปนผตดสนใจลงทนจะนำาไปใชเปนกรอบระยะยาวในการสรางกลมการลงทน ทงนในระยะสนผจดการกองทนอาจจะขออนมตคณะกรรมการบรหารกองทนในการจดสรรเงนลงทนแตกตางจาก SAA ไดเพอใหสอดคลองกบการคาดการณในระยะสน ของผจดการกองทน การจดสรรเงนทนทแตกตาง

จากเปาหมายระยะยาวน เรยกวา Tactical Asset Allocation (TAA) หรอ Market Timing

ในขนตอนการคดเลอกหลกทรพย (Security Selection) ผจดการกองทนจะเลอกหลกทรพยรายตว ในแตละประเภทของสนทรพยเขากลมการลงทนให นำาหนกการลงทนเปนไปตามกรอบ SAA และหลกทรพย ทเลอกเปนไปตามเงอนไขของกองทนฯ เชน ขอกำาหนดเรองคณสมบตดานสภาพคลองและความเสยงของ หลกทรพย ขอกำาหนดเกยวกบคณภาพของสนทรพย และขอกำาหนดดาน Concentration ของเงนลงทน (เชน การกำาหนดใหลงทนในหลกทรพยแตละตวไมเกนสดสวนเทาไรของจำานวนหลกทรพยนนทงหมดในตลาด หรอการ กำาหนดใหลงทนในหลกทรพยทกประเภททออกโดย บรษทเดยวกนไมเกนสดสวนเทาไรของเงนลงทน) เปนตน

กลาวไดวา ขนตอนการจดสรรเงนลงทนถอเปน หวใจทสำาคญทสดในการสรางและบรหารกลมการลงทน เนองจากในงานวจยและการศกษาหลายชนไดแสดง ใหเหนวาอตราผลตอบแทนทกลมการลงทนสามารถสรางได สวนใหญจะขนอยกบกระบวนการจดสรรเงนลงทนเปนหลก โดยทกลยทธในการลงทนขนตอนอน เชน การคดเลอกหลกทรพย (Security Selection)

ผบรหารกองทนจะตองกำาหนดนำาหนกการลงทน ในแตละสนทรพยเพอการลงทนแตละประเภทใหเหมาะสมสอดคลองกบเปาหมายและขอจำากดใน

การลงทนของกองทนฯ


หรอการจบจงหวะการลงทน (Marketing Timing) จะ สรางผลตอบแทนใหกบกลมการลงทนไดเชนกน แตได ในระดบทนอยกวา ตวอยางจากรายงานของบรษท จดการกองทนรวม Vangaurd ในสหรฐอเมรกา ททำาการทดสอบวาอตราผลตอบแทนของพอรตโฟลโอการ ลงทนของกองทนผสม (Balanced Funds) ใน 7 ประเทศ ในชวงป ค.ศ. 1990 - 2015 โดยทำาการศกษาในรปแบบอนกรมเวลา (Time-series Analysis) เปน ดงตารางท 7

ตารางท 7 เปนผลการศกษาในรปแบบอนกรมเวลา หรอคอการศกษาหาวาอตราผลตอบแทนของกองทนของกองทนผสมแตละกองทนตามแตละชวงเวลาขนอยกบนโยบายการจดสรรเงนทนเทาไหร ซงผลการศกษา สวนนแสดงใหเหนวา โดยเฉลยเกอบ 90% อตรา ผลตอบแทนของกองทนตามชวงเวลาขนอยกบนโยบายการจดสรรเงนทน กลยทธการลงทนมสวนสำาคญเพยงเลกนอยตอการสรางอตราผลตอบแทนใหกบพอรต โฟลโอการลงทน

ตารางท 7 : คาเฉลยของความสามารถของนโยบายการจดสรรเงนทนในการอธบายอตราผลตอบแทนของกองทน ผสม (Balanced Funds) ใน 5 ประเทศ ในชวงป ค.ศ. 1990 - 2015 ศกษาในรปแบบอนกรมเวลา

สหรฐอเมรกา แคนาดา สหราชอาณาจกร ออสเตรเลย ญปน

คาเฉลยทนโยบายการจดสรรเงนลงทนสามารถอธบายอตราผลตอบแทนของ กองทนผสม

91.1% 86.0% 80.5% 89.1% 87.9%

ตารางท 8 : แสดงคาเฉลยของความสามารถของนโยบายการจดสรรเงนทนในการอธบายอตราผลตอบแทน ของกองทนผสม (Balanced Funds) ใน 5 ประเทศ ในชวงป ค.ศ. 1990 - 2015 เปรยบเทยบ ระหวางกองทน

สหรฐอเมรกา แคนาดา สหราชอาณาจกร ออสเตรเลย ญปน

คาเฉลยทนโยบายการจดสรรเงนลงทนสามารถอธบายอตราผลตอบแทนของกองทนผสม

22.7% 27.9% 23.6% 35.5% 47.7%


สวนในการศกษาในรปแบบเปรยบเทยบระหวางกองทน (Cross sectional Analysis) ซงไดแสดง ผลวาในตารางท 8 พบวาอตราผลตอบแทนทแตกตาง กนระหวางกองทนนนอธบายไดโดยนโยบายการจดสรร เงนทนในระดบประมาณ 20% - 50% เทานน แตอยางไร กตามผลการศกษานกยงชใหเหนถงความสำาคญของนโยบายการจดสรรเงนลงทนในระดบสงอยด

3.1 การจดสรรเงนลงทนแบบ Mean-Variance หลกการจดสรรเงนลงทนแบบ Mean-Variance

เปนหลกการลงทนทยดถอและปฏบตกนมานาน โดย วธการดงกลาวมหลกการทสำาคญอย 2 ประการคอ

3.1.1 หลกการการกระจายความเสยง (Portfolio Diversification)

เปนการจดสรรการลงทนทเนนการกระจายความเสยงของกลมการลงทนไปในสนทรพยหลากหลายประเภท สาเหตทจำาเปนตองกระจายความเสยงเนองจากอตราผลตอบแทนของแตละสนทรพยการลงทนในแตละชวงเวลามกมความผนผวนและไมสมำาเสมอ การลงทนในสนทรพยการลงทนเพยงประเภทเดยว ผลงทนจำาตองเผชญกบความผนผวนขนลงของราคาสนทรพยนนไปตามชวงเวลา แตการสรางกลมการลงทนทมการกระจายการลงทนไปในสนทรพยทหลากหลาย จะชวยลดความผนผวนของอตราผลตอบแทนโดยรวม ของกลมการลงทนไดเปนอยางด เพอใหเหนประเดนเกยวกบประโยชนของการกระจายความเสยงพจารณารปท 2

ในรปท 2 สนทรพยทง 8 ประเภททแสดงอย ในตารางท 3 ถกนำามาคำานวณหาผลตอบแทนใน แตละประหวางป ค.ศ. 2008 - 2016 และเพอเปน การเปรยบเทยบ กลมการลงทนจงถกสรางขนมา 1 กลมการลงทน โดยสมมตวาทำาการลงทนในสนทรพยทง 8 ประเภทในสดสวนทเทากน (Equally-Weighted

Portfolio, EW-ALOC) หลงจากนนทำาการจดอนดบสนทรพยทใหผลตอบแทนสงสดไปตำาสดในแตละป ผลการจดอนดบแสดงอยในรปท 2 พรอมตวเลขอตรา ผลตอบแทนในแตละปของสนทรพยแตละประเภท

จะเหนไดวาอตราผลตอบแทนของกลมการลงทน ทถกจำาลองขน (EW-ALOC) มความมนคงของ ผลตอบแทนสงกวาและความผนผวนของผลตอบแทน ทตำ ากวา สนทรพยแตละประเภททงโดยสมบรณ และโดยเปรยบเทยบ นอกจากนตามหลกทฤษฎและ ผลจากการทดสอบเชงประจกษมกพบวา การกระจาย ความเสยงจะชวยใหความเสยงของพอรตโฟลโอ ลดลงโดยท เราไมจำาเปนตองลดอตราผลตอบแทน หรอแมกระทงอตราผลตอบแทนอาจจะเพมขนดวยกได กลาวอกนยหนงคอการกระจายความเสยงสามารถ ชวยยกระดบผลตอบแทนตอหนงหนวยของความเสยง ของกลมการลงทนได โดยความเสยงทลดลงมสาเหต สำาคญ 2 ประการ คอ

- การเพมจำานวนสนทรพยเขาไปในพอรตโฟลโอเรอยๆ จะชวยกำาจดความเสยงเฉพาะตวหรอความเสยง ทไมเปนระบบ (Non-systematic Risk) ของหลกทรพยแตละตวออกจากกลมการลงทนได

- การกระจายความเสยงไปยงสนทรพยทม สหสมพนธในระดบตำา จะยงชวยลดความเสยงทอย ในรปความเสยงทเปนระบบ (Systematic Risk) ให ลดลงไดอกดวย

การกระจายการลงทนตงอยบนความเชอวา การจดสรรเงนลงทนทด คอการสรางกลมการลงทน ทสามารถบรรลเปาหมายการออมไดโดยมระดบความเสยงอยในระดบทสมาชกยอมรบได ทงนกลมการลงทนทมการจดสรรเงนลงทนเปนอยางดจะไมไดมผลตอบแทนในแตละปสงกวาสนทรพยประเภทใด


ประเภทหนงทใหผลตอบแทนสงสดในปนนๆ แตในระยะยาวจะเปนกลมการลงทนททำาใหสมาชกสามารถ บรรลเปาหมายการออมได กลาวไดวาประโยชนสำาคญ ของการกระจายการลงทนคอการลดความเสยง (Reduce risk) และสรางผลตอบแทนมความมนคง ในระยะยาว (Consistent Return in the Long-Run)

การกระจายการลงทนไปยงสนทรพยหลายประเภทจะทำ า ใ หสามารถลดความผนผวนของ ผลตอบแทนจากสนทรพยแตละประเภทได เนองจากในแตละปจะมสนทรพยบางประเภททมผลตอบแทน

ดบางประเภทผลตอบแทนไมด ดงนนการกระจาย การลงทนจะทำาใหเกดการหกลางกนของความผนผวน ของผลตอบแทนในแตละสนทรพย ผลตอบแทนจง มนคงกวาในระยะยาว นอกจากนการจดสรรเงนลงทนยงทำาใหนกลงทนไมตองคอยปรบนำาหนกการลงทนในสนทรพยตางๆ เปนประจำาเพอตดตามแนวโนม ผลตอบแทนในสนทรพยตางๆ (Follow the Market Trend) และลดแรงกระตนในการซอขายหลกทรพย เมอราคาหลกทรพยปรบตวขนหรอลงในระยะสน เนองจากเปาหมายหลกของการจดสรรเงนลงทนคอ การลดความเสยง

รปท 2 : การจดอนดบสนทรพยการลงทนทสำาคญตามอตราผลตอบแทนในแตละประหวางป ค.ศ. 2008 - 2016


3.1.2 การจดสรรการลงทนโดยการคำานวณหา Efficient Portfolio

หลกการนเนนการหานำาหนกการลงทนในแตละสนทรพยเพอใหกลมการลงทนสามารถสรางผลตอบแทนทคาดหวงไดสงทสดเมอเทยบกบระดบความเสยงท คาดวาจะเกดขน ซงในทางเทคนคเราเรยกกลมการ ลงทนนวา Efficient Portfolio

การสราง Efficient Portfolio กคอการหานำาหนก การลงทนในแตละสนทรพยเพอการลงทนแตละประเภทททำาใหอตราสวน Sharpe’s Ratio มคามากทสด ซงอตราสวนดงกลาวสามารถแสดงไดดงตอไปน

โดยท = อตราผลตอบแทนทคาดหวง ของกลมการลงทน = อตราผลตอบแทนทปราศจาก ความเสยง เชน อตรา ผลตอบแทนจากตวเงนคลง

= คาเบยงเบนมาตรฐานของ อตราผลตอบแทนของกลม การลงทน

Sharpe’s Ratio เปนการวดอตราผลตอบแทนสวนเกนของพอรตโฟลโอเมอเทยบกบดอกเบยทปราศจากความเสยง (rp–rf) ตอหนงหนวยของความเสยงทคาดวาจะเกดขน ดงนนรปแบบการจดสรรเงนทนททำาใหพอรตโฟลโอมคา Sharpe Ratio สงสด กจะเปนพอรตโฟลโอทมประสทธภาพทสด โดยใหอตราผลตอบแทนสงสด เมอเทยบกบความเสยง และเปนรปแบบการจดสรร เงนทนทเราเลอกตามหลกการ Mean-Variance นนเอง

3.2 การจดสรรเงนลงทนตามระดบความเสยงคอรปแบบการจดสรรเงนทนตามระดบความเสยง

ทนกลงทนยอมรบได โดยการจดสรรเงนทนดงกลาวมกมขนตอนทสำาคญดงตอไปน

- ประเมนความเสยงทยอมรบไดของผลงทน (Risk Tolerance) เชน โดยใชแบบสอบถาม

- เลอกรปแบบการจดสรรเงนลงทนทเหมาะกบระดบการยอมรบความเสยงทไดจากการประเมน

ดงนนรปแบบการจดสรรเงนทนททำาใหพอรตโฟลโอมคา Sharpe Ratio สงสด กจะเปนพอรตโฟลโอทมประสทธภาพทสดโดยใหอตราผลตอบแทนสงสด

เมอเทยบกบความเสยง


โดยเราอาจแบงรปแบบการจดสรรเงนลงทน ตามระดบการยอมรบความเสยงได 3 ระดบดงแสดง ในรปท 3

จากรปท 3 จะสงเกตเหนไดวา ถาผลงทนสามารถยอมรบความเสยงไดในระดบสง การจดสรรเงนทนกจะ เนนลงทนในตราสารทเสยงสงแตใหอตราผลตอบแทน ระยะยาวทสง เชน เนนลงทนในตราสารทน (หนสามญ) แตในขณะทถาผลงทนยอมรบความเสยงไดตำา กลม การลงทนมกเนนตราสารทมความเสยงตำา เชน ตราสารหนระยะสน และตราสารทเสยงระดบปานกลาง เชน ตราสารหนระยะยาว เปนตน

ตวอยางกองทนรวมทมชอของโลกทมนโยบายการจดสรรเงนลงทนตามระดบความเสยง เชน กองทนประเภท Life Strategy Funds ของบรษทจดการกองทนรวม Vanguard ในสหรฐอเมรกา ซงแสดงไดตาม รปท 4 ดงตอไปน

3.3 การจดสรรเงนลงทนแบบตามระดบอายเปนแนวทางการจดสรรเงนลงทนโดยพจารณาถง

ระดบอายของผลงทน เนองจาก - อายของผลงทนมความสมพนธกบความสามารถ

ในการรบความเสยง

รปท 3 : รปแบบการจดสรรเงนลงทนตามระดบการยอมรบความเสยงของนกลงทน

ประเมนระดบความเสยงทยอมรบ

ยอมรบความเสยงไดตำา ยอมรบความเสยงไดปานกลาง ยอมรบความเสยงไดสง

กลมการลงทนแบบอนรกษนยม• ตราสารหนระยะสนและ เงนฝาก = 20 - 40%• ตราสารหนระยะยาว = 40% - 60%• หน = 10 - 30%

กลมการลงทนแบบเสยงปานกลาง• ตราสารหนระยะสนและ เงนฝาก = 10 - 30%• ตราสารหนระยะยาว = 30% - 40%• หน = 50 - 60%

กลมการลงทนแบบเสยงสง• ตราสารหนระยะสนและ เงนฝาก = 5 - 15%• ตราสารหนระยะยาว = 20% - 40%• หน = 50 - 70%


ทมา : www.vanguard.com

รปท 4 : ตารางแสดงรปแบบการจดสรรเงนลงทนตามระดบการยอมรบความเสยงของกองทนประเภท Life Strategy Funds ของบรษทจดการกองทนรวม Vanguard

Income Fundเสยงตาและปานกลาง

Conservative Growth Fundเสยงปานกลาง

Growth Fundเสยงสง

Moderate Growth Fundเสยงปานกลางคอนขางสง

หน = 20%

ตราสารห

น =

80%

หน = 40%

ตราสา

รหน

= 60

%

หน = 80%


น = 20%

ห น = 60%ตราส

ารหน

= 4

0%

Income Fundเสยงตาและปานกลาง

Conservative Growth Fundเสยงปานกลาง

Growth Fundเสยงสง

Moderate Growth Fundเสยงปานกลางคอนขางสง

หน = 20%


น =

80%

หน = 40%

ตราสา

รหน

= 60

%

หน = 80%


น = 20%

ห น = 60%ตราส

ารหน

= 4

0%

- นกลงทนในแตละอายมระดบความม งค ง ตางกน ดงนนจงมจดประสงคในการลงทนทตางกน โดยอาจแบงนกลงทนตามกลมอายตางๆ ไดดงตาราง ท 9

โดยนกลงทนในแตละชวงอาย อาจเลอกทจะ จดสรรเงนลงทนไปในสนทรพยการลงทนประเภทตางๆ เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคการลงทนและระดบความเสยงทเหมาะสมกบชวงอายของตนไดดงตารางท 10

ตวอยางกองทนหรอรปแบบการจดสรรเงนลงทนโดยคำานงถงอายของผลงทนเปนสำาคญ ไดแก กองทนรวมประเภท Target Date หรอ Target Retirement หรอกองทนบำาเหนจบำานาญและกองทนสำารองเลยงชพประเภท แผนสมดลตามอาย (Life Path)

ในทายทสด ไมวาจะเลอกวธใดในการกำาหนด รปแบบการจดสรรเงนทน สงทสำาคญทสดประการหนง คอผทลงทนตองทำาการประเมนอตราผลตอบแทนและ

ความเสยงของพอรตโฟลโอลงทนทคาดวาจะไดรบจากรปแบบการจดสรรเงนทนทเลอก และอตราผลตอบแทนและความเสยงของพอรตโฟลโอทไดดงกลาวควรเปนระดบททำาใหผทลงทนบรรลเปาหมายการลงทนภายใตขอจำากดของการลงทนทม

4. รปแบบการจดสรรเงนลงทนของกองทนบำาเหนจ บำานาญโลก

กลาวไดวาเปาหมายสำาคญของกองทนบำาเหนจบำานาญ คอการสรางผลตอบแทนในระยะยาวท เหมาะสมเพอใหสมาชกบรรลเปาหมายการออมเพอ การเกษยณอาย โดยให เงนลงทนของสมาชกม ความเส ยงอย ในระดบท ยอมรบได รวมท งการ เตรยมสภาพคลองสำาหรบสมาชกทครบกำาหนดตองไถถอนการลงทนออกจากกองทนฯ วธการทกองทนฯ โดยทวไปใชในการลดความเสยงของกลมการลงทน คอการกระจายเงนลงทนไปใน หลกทรพยหลากหลายประเภท ในอดตทผานมา กองทนฯ มกกระจายการลงทนไปย งสนทรพย


ตารางท 9 : ตารางแสดงลกษะของผลงทนในแตละกลมอาย

กลมอาย ชวงอาย ความมงคง ระดบหน จดประสงคการลงทนทเหมาะสม

ระยะสะสม (Cumulative Phase)

กอน 35 ป ตำา สง เนนการสะสมความมงคงใหสงขน ซงควรเนนสนทรพยทใหผลตอบแทนสง และ นกลงทนในกลมอายนมกรบความเสยงได สงเพราะมระยะเวลาการลงทนทยาว

ระยะมนคง (Consolidation Phase)

36 - 55 ป เรมสงขนเรอยๆ เรมตำาลงเรอยๆ คงยงเนนการสะสมความมงคง แตเมอความมงคงเรมสงไปพรอมกบอายท มากขน จงควรปรบเปลยนการลงทนในสนทรพยทเสยงสงแตใหผลตอบแทนสงมาหาสนทรพยมนคงใหมากขนเรอยๆ

ระยะอทศ (Distribution Phase)

หลงจาก 55 เปนตนไป

สง ตำา จดประสงคการลงทนเปลยนจากการสะสมความมงคง มาเปนปกปองความมงคงทสรางมาตลอดชวงอายการทำางาน ดงนนสนทรพยการลงทนควรเนนไปทสนทรพยมนคงอยางเชน ตราสารหน และเงนฝากธนาคาร

ตารางท 10 : การจดสรรเงนลงทนตามระดบอาย

การจดสรรเงนทนตามประเภทหลกทรพย

ชวงอายหลกทรพยเสยงตำา

เชน ตราสารหนระยะสนหลกทรพยเสยงปานกลาง เชน ตราสารหนระยะยาว

หลกทรพยเสยงสง เชน หน

ระยะสะสม 10% 30% 60%

ระยะมนคง 20% 35% 45%

ระยะอทศ 30% 50% 20%

ทมา : หลกสตรผแนะนำาการลงทนดานหลกทรพย ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย


ลงทนหลก ทเรยกวา Traditional asset classes 3 กลม ซงประกอบดวยเงนฝากและตราสารตลาด เงน (Money Market Instruments) ตราสารหน (Bonds) และตราสารทน (Listed equities) แต ดวยการเปลยนแปลงในสภาพเศรษฐกจและการเมอง ททำาใหการลงทนมปจจยเสยงเพมขน ความจำาเปน ในการลดความเสยงจงมมากขนในขณะทผลตอบแทนคาดหวงของสมาชกไมไดลดลง นอกจากนพฒนาการ ในตลาดการเงนและการเปดเสรทางการเงนทำาใหมตราสารทางการเงนประเภทใหมถกเสนอเขามาใน ตลาด ทำาใหโอกาสในการลงทนของกองทนฯ เปดกวางมากขน

ดงนนในปจจบน จงตองรวมสนทรพยทเรยกวา Non-traditional asset classes หรอ Alternative asset classes เชน สนคาโภคภณฑ อสงหารมทรพย การลงทนในโครงสรางพนฐาน เปนตน เขาไปอยในการจดสรรเงน ลงทนของกองทนฯ นอกจากนสนทรพยประเภทหลก ยงถกแบงออกเปนกลมยอยมากขน เชน หนสามญแบงออกเปนบรษทขนาดเลกและขนาดใหญ หนในประเทศและตางประเทศ หนประเทศพฒนาแลวและเศรษฐกจเกดใหม หรอหนกแบงออกเปน พนธบตรรฐบาล หนกเกรดลงทน และหนกผลตอบแทนสง เปนตน เพอใหสะทอนผลตอบแทนและความเสยงของกลมสนทรพยไดดขน รปท 5 แสดงการเปรยบเทยบรปแบบการจดสรรเงนลงทนแบบเกาและการจดสรรเงนลงทนสมยใหม

เนองจากในปจจบน สนทรพยเพอการลงทนม หลากหลายประเภท วธการหนงทกองทนบำาเหนจบำานาญนยมใชในการวางแผนการจดสรรเงนลงทนคอการจดสรรเงนลงทนตามปจจยเสยง หรอ Risk factors (Asset Allocation Framework Using Risk Factors) ภายใต แนวคดน สนทรพยจะถกจดกลมไปตามลกษณะและ รปแบบของผลตอบแทนและความเสยง แทนทจะจดไปตามประเภทของสนทรพยแบบเดม เชอกนวาการ

ทำาเชนนจะทำาใหผบรหารกองทนฯ สามารถเขาใจถง ความเสยงทกลมการลงทนจะตองแบกรบ (Portfolio Risk Profile) ไดดขน ซงจะนำาไปสการบรหารความเสยงและผลตอบแทนทดยงขน รปท 6 แสดงการจดสนทรพยตามวธดงกลาว

จะเหนไดวาในการจดสรรเงนลงทนในแนวทางน สนทรพยแตละประเภทจะมบทบาททชดเจนในการบรรล

รปท 5 : รปแบบการจดสรรเงนลงทนของกองทน บำาเหนจบำานาญในอดตและในปจจบน

ลกษณะการจดสรรเงนลงทนในยค 1990’s

ลกษณะการจดสรรเงนลงทนในยคปจจบน

เงนสดและเทยบเทา

ตราสารหน

ตราสารทน

เงนสดและเทยบเทา

พนธบตรรฐบาล

หนกบรษทเอกชน

หนกตางประเทศ

หนสามญในประเทศ

หนสามญตางประเทศ

สนคาโภคภณฑ

อสงหารมทรพย


วตถประสงคดานใดดานหนงของกลมการลงทน ซงโดย ทวไปประกอบดวย รกษาอำานาจซอของเงนลงทน สรางกระแสเงนสดทเปนรายไดจากการลงทนอยางสมำาเสมอ สรางการเตบโตใหแกเงนลงทน และสามารถรองรบความเสยงไดในกรณเศรษฐกจถดถอยหรอเกดภาวะวกฤต

• สนทรพยเพอการเตบโต (Growth) คอ สนทรพยทลงทนเพอหวงการเตบโตของเงนลงทนในอนาคต ในอดตทผานมาพบวาการลงทนในหนสามญ

ใหผลตอบแทนบนเงนตนคอนขางสง หนสามญจงถกจดเปนสนทรพยเพอการเตบโต อยางไรกตาม แมวา ผลตอบแทนเฉลยในระยะยาวจะสงแตสนทรพยกลมน กมความเสยงจากการขาดทนเงนตนสงเชนกน

• สนทรพยเพอการเตบโตและรายไดประจำา (Growth and Income) คอ สนทรพยทลงทน เพอหวงการเตบโตของเงนลงทนในอนาคตรวมทง การรบผลตอบแทนเปนระยะๆ ในระหวางการถอครอง

รบมอภาวะถดถอย (Defensive Assets)

เงนฝากธนาคาร ตวเงนคลงทองคำาและโลหะมคา


พนธบตรรฐบาลประเทศ

พฒนาแลว

รปท 6 : สนทรพยประเภทตางๆ มบทบาททชดเจนในกลมการลงทน

การเตบโตของเงนตน (Growth)

หนสามญในประเทศของ

บรษทขนาดใหญ

หนสามญในประเทศของ

บรษทขนาดเลก

หนสามญตางประเทศทพฒนาแลว

หนสามญตางประเทศทกำาลงพฒนา

การเตบโตและรายได

(Growth & Income)หนปนผลในประเทศ หนปนผลตางประเทศ

รายไดประจำา (income)

เงนฝากธนาคาร


หนกเอกชน Mortgage Backed

Securities

หนกตางประเทศ

REIT’s

ชดเชยเงนเฟอ (Inflation)

พนธบตรอางองอตราเงนเฟอ

REIT’sREIT’s

ในตางประเทศสนคาโภคภณฑ

ทมา : Charles Schwab Investment Advisory, Inc.


ตารางท 11 : นโยบายจดสรรเงนลงทนของ California Public Employees’ Retirement System (CalPERS)

Risk Class Translating intoAsset Class

Purpose สดสวนการลงทน

ก.ค. 2009 ก.ค. 2011

สรางรายได (Income) ตราสารหนโลก สรางรายไดสมำาเสมอ 20 16

สรางการเตบโต (Growth) หนสามญทงบรษทจดทะเบยน และไมจดทะเบยน

เปดรบตอการเตบโตไปตามภาวะเศรษฐกจ

63 63

รกษามลคาทแทจรง (Real) อสงหารมทรพย โครงสรางพนฐาน และปาปลก

รกษามลคาทแทจรงของเงนลงทน

10 13

เงนเฟอ (Inflation-linked) สนคาโภคภณฑและตราสารหน อางองอตราเงนเฟอ

เพอปองกนความเสยงจากเงนเฟอ

5 4

สรางสภาพคลอง (Liquidity) เงนฝาก ตราสารตลาดเงน และพนธบตรรฐบาล

เพอใหมสภาพคลองเมอตองการ

2 4

ทมา : Global Financial Stability Report, IMF, September 2011

หนสามญทมการจายเงนปนผลจะถกจดเปนสนทรพย ลงทนในกลมน

• สนทรพยเพอรายไดประจำา (Income) คอ สนทรพยทถอไวเพอหวงรบผลตอบแทนหรอดอกเบย อยางสมำาเสมอตลอดระยะเวลาการลงทน พนธบตรรฐบาลและหนกบรษทเอกชนถกจดเปนกลมน ทงนสนทรพยในกลมนมกมความเสยงจากการขาดทนเงนตนบาง แตตำากวากลมสนทรพยเพอการเตบโต

• สนทรพยปองกนเงนเฟอ (Inflation) คอ สนทรพยทถอไวเพอหวงใหปองกนความเสยงจากภาวะเงนเฟอ พลงงาน สนคาโภคภณฑ อสงหารมทรพยถก จดเปนกลมน เนองจากมคาสหสมพนธทสงเทยบกบ อตราเงนเฟอ กลาวคอเปนสนทรพยทใหผลตอบแทน สงขนเมออตราเงนเฟอมคาสงขน

• สนทรพยปองกนภาวะถดถอยของเศรษฐกจ (Defensive assets) คอ สนทรพยกลมทมความ สมพนธทตำาหรอตดลบเทยบกบผลตอบแทนของหน สามญ สนทรพยกลมนมกมผลตอบแทนทดในภาวะเศรษฐกจตกตำาซงจะเปนชวงทหนสามญใหผลตอบแทนทตำาเชนกน เงนฝากธนาคาร ทองคำา และโลหะมคาอน จดเปนสนทรพยทมลกษณะเชนน

ตารางท 11 - 13 แสดงตวอยางนโยบายการจดสรรเงนลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญทใชแนวทาง ขางตน ซงประกอบดวยนโยบายจดสรรเงนลงทน ของCalifornia Public Employees’ Retirement System (CalPERS) นโยบายจดสรรเงนลงทนของ Alaska Permanent Fund Corporation Asset Allocation และนโยบายจดสรรเงนลงทนของ กบข.ตามลำาดบ


ตารางท 12 : นโยบายจดสรรเงนลงทนของ Alaska Permanent Fund Corporation Asset Allocation

Risk Class Translating into Asset Class

Purpose สดสวนการลงทน (ค.ศ. 2010)

เงนสด (Cash) การลงทนระยะสนทสภาพคลองสง

Meet expected liabilities and manage liquidity needs

2

อตราดอกเบย (Interest rates)

พนธบตรรฐบาลสหรฐฯ และพนธบตรรฐบาลประเทศพฒนาแลว

Provide insurance against severe equity market corrections

6

บรษทเอกชน (Company exposure)

หนสามญในและตางประเทศ หนกเอกชน Investment grade และ high-yield และไพรเวทอควต

Benefit in times of growth

53

สนทรพยทแทจรง (Real assets)

อสงหารมทรพย โครงสรางพนฐาน และพนธบตรรฐบาลอางองอตราเงนเฟอ

Protect the fund’s real value over time

18

สรางโอกาส (Special opportunities)

Absolute return, real return mandate, หนทมปญหา, หนกอนพนธ และกลยทธอนๆ

Take advantage of perceived market opportunities

21

ทมา : Global Financial Stability Report, IMF, September 2011


ตารางท 13 : สดสวนการลงทนระยะยาว (Strategic Asset Allocation : SAA), สดสวนเปาหมายป 2559 และสดสวนการลงทนจรง สนป 2559

หนวย : รอยละ

Asset Rote / Asset Classเปาหมายสดสวนระยะยาว (SAA)

เปาหมายสดสวนการลงทนป 2559

กลมรบมอการถดถอย (Safety Asset) 44.00 44.50

ตราสารหนภาครฐไทย 39.00 26.50

ตราสารหนภาครฐโลก 0.00 0.00

ตราสารหนระยะสนไทย 5.00 18.00

กลมกระจายความเสยง (Diversifies Assets) 20.00 21.55

ตราสารหนภาคเอกชนไทย 6.00 14.40

ตราสารหนภาคเอกชนโลก 7.00 1.50

ตราสารหนตลาดเกดใหม 5.00 0.00

ตราสารหนจน 0.00 0.65

Absolute Return Funds 2.00 5.00

กลมรบมอเงนเฟอ (Inflation Sensitive Assets) 12.00 10.50

อสงหารมทรพยไทย 5.00 4.50

สนคาโภคภณฑ 1.50 0.00

อสงหารมทรพยโลก 3.50 3.00

โครงสรางพนฐาน 2.00 2.00

ตราสารหนอางองอตราเงนเฟอไทย 0.00 1.00

กลมรองรบการขยายตว (Growth Assets) 24.00 23.45

ตราสารทนไทย 6.00 7.25

ตราสารทนโลกตลาดพฒนาแลว 8.00 10.50

ตราสารทนโลกตลาดเกดใหม 4.00 2.00

ตราสารทนจน 0.00 0.70

นตบคคลเอกชนไทย 2.00 1.00

นตบคคลเอกชนโลก 4.00 2.00

Grand Total 100.0 100.0

ทมา : กบข., รายงานประจำาป พ.ศ. 2559


ตารางท 14 : การจดสรรเงนลงทนโดยเฉลยของกองทนบำาเหนจบำานาญขนาดใหญใน 36 ประเทศ

ตลาดเงนและตราสารหน

ตราสารทน โครงสรางพนฐาน ไมจดทะเบยน

การลงทนทางเลอกอนๆ

รวม

2010 53.3% 32.4% 1.4% 12.9% 100%

2011 56.1% 28.5% 1.6% 13.8% 100%

2012 56.3% 28.4% 1.6% 13.7% 100%

2013 54.5% 30.7% 1.7% 13.1% 100%

2014 54.9% 29.8% 1.7% 13.6% 100%

ทมา : OECD (2015)

5. แนวโนมและทศทางของสนทรพยเพอการลงทน

มงานสำารวจอยางนอย 2 ชน คอ Annual Survey of Large Pension Funds and Public Pension Reserve Funds, Report on Pension Funds’ Long-Term Investments, 2015 โดย OECD และ Global Pension Asset Study 2016 โดย Willis Towers Watson ไดทำาการสำารวจการลงทนของ กองทนบำาเหนจบำานาญขนาดใหญทวโลกเพอศกษาถง สนทรพยประเภทตางๆ ทกองทนเหลานลงทน โดยงานวจยชนแรกของ OECD (2015) ไดทำาการสำารวจกองทนบำาเหนจบำานาญใน 36 ประเทศทงทเปน OECD และ Non-OECD สวนงานวจยชนทสองของ Willis Towers Watson (2016) ไดทำาการสำารวจกองทนบำาเหนจบำานาญใน 7 ประเทศทพฒนาแลว ในสวนนของ บทความจะทำาการสรปผลการสำารวจดงกลาว

5.1 การจดสรรเงนลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญ ขนาดใหญในโลก

ตารางท 14 และ 15 แสดงสดสวนการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญขนาดใหญทสำารวจโดย OECD (2015) และ Willis Towers Watson (2016) ตามลำาดบ ประเดนทนาสนใจของการจดสรรเงนลงทนทพบในงานสำารวจทงสองสรปไดดงน

1. สดสวนการลงทนในตราสารหนและตราสารทน ลดลง ในขณะทการลงทนในสนทรพยทางเลอกม สดสวนสงขนอยางตอเนอง ตารางท 14 และ 15 สะทอนอยางชดเจนถงความพยายามของกองทนบำาเหนจบำานาญในการกระจายความเสยงไปยงหลกทรพย หลายประเภท นอกจากนยงเหนไดวาในชวงหลายปทผานมา กองทนเหลานไดมการลดสวนเปดความเสยง ตอตราสารทนลง


ตารางท 16 : การจดสรรเงนลงทนในตราสารหนของกองทนบำาเหนจบำานาญขนาดใหญใน 36 ประเทศ

พนธบตรรฐบาล พนธบตรอางองอตราเงนเฟอ

หนกบรษทเอกชน

หนกอนพนธ รวม

2010 10.4% 10.3% 39.0% 40.3% 100%

2011 9.7% 9.2% 41.6% 39.5% 100%

2012 8.3% 10.1% 45.7% 35.9% 100%

2013 7.6% 10.3% 51.3% 30.8% 100%

2014 7.6% 9.4% 52.4% 30.6% 100%

ทมา : OECD (2015)

ตารางท 15: การจดสรรเงนลงทนโดยเฉลยของกองทนบำาเหนจบำานาญใน 7 ประเทศพฒนาแลว

ตลาดเงน ตราสารหน ตราสารทน การลงทนทางเลอกอนๆ

รวม

1996 5% 36% 52% 7% 100%

2002 3% 38% 50% 9% 100%

2008 1% 32% 48% 19% 100%

2015 3% 29% 44% 24% 100%

ทมา : Willis Towers Watson (2016)


รปท 7 : แนวโนมการลงทนในสนทรพยในประเทศ/สนทรพยตางประเทศ

2. การลงทนในหนกเอกชนเทยบกบพนธบตรรฐบาลมสดสวนสงขน ตงแตหลงวกฤตเศรษฐกจในป ค.ศ. 2008 ประเทศทวโลกอยในภาวะอตราดอกเบยตำา ในขณะทกองทนบำาเหนจบำานาญมแรงกดดนตองสรางผลตอบแทนใหสมาชก ทำาใหหลายๆ กองทนเรมเสาะหาสนทรพยทใหผลตอบแทนสงขนแมความเสยงจะสงขนกตาม (Search for Yield) ตารางท 16 แสดงผลสำารวจของ OECD (2015) ซงพบวาสดสวนการลงทนในหนกเอกชนมสดสวนสงขนอยางตอเนอง ในขณะทการลงทน ในหนกอนพนธมสดสวนลดลง สอดคลองกบการ พยายามลดสวนเปดความเสยงตอตราสารทนของ กองทนในกลมตวอยาง

4. การลงทนสนทรพยตางประเทศมสดสวนทสงขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงตราสารทจดทะเบยน ในประเทศเศรษฐกจเกดใหม (Emerging Economies) มากขน

5.2 แนวโนมทสำาคญของสนทรพยเพอการลงทนในชวงเวลาหลายปทผานมาไดเกดการเปลยนแปลง

มากมายในตลาดการเงน นำาไปสความทาทายตอการบรหารกลมการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญ ทวโลก กลาวไดวาความทาทายเหลานไดนำาไปสการปรบเปลยนการจดสรรเงนลงทนของกองทนเหลาน ทงในปจจบนและในอนาคต ความทาทายในอนาคตสามารถสรปไดดงรปท 7

1. ผลตอบแทนของหลกทรพยประเภทเดยวกน โดยเฉพาะอยางยงตราสารทนมคาสหสมพนธทสงขน ซงรวมทงตราสารทนทจดทะเบยนในประเทศและ ตางประเทศ ทำาใหประโยชนทไดรบจากการกระจายความเสยงในสนทรพยประเภทหลกลดลง

2. ตลาดการเงนของแตละประเทศเปดรบตอ ความเสยงจากภายนอกประเทศมากขน การเคลอนยายเงนทนทเสรมากขนจากการเปดเสรทางการเงน และการลงทน รวมทงการรบรขอมลขาวสารทเรวขนทำาใหเหตการณนอกประเทศสงผลกระทบตอตลาด การเงนในประเทศไดเรวขน ตวอยางทเหนไดชดคอ ในชวงวกฤตการเงนและเศรษฐกจ เชนท เกดในป

200

Australia

2001

Japan

Netherlands

Switzerland

UK

Combined domestic

US

40 60 80 100

Combined international

200

Australia

2014

Japan

Switzerland

UK

Combined domestic

US

40 60 80 100

Combined international


ค.ศ. 2008 ซงตลาดหนทวโลกตกตำาไปพรอมๆ กน การเปล ยนแปลงน มผลทำา ใหความสมพนธของ ผลตอบแทนระหวางหลกทรพยในแตละประเทศม ความสมพนธกนมากขน

3. ตลาดเงนและตราสารหนโดยเฉพาะอยางยงพนธบตรรฐบาลมภาวะอตราดอกเบยตำา หากมองยอนกลบไป 20 - 30 ป จะพบวาอตราดอกเบยระยะยาวในหลายประเทศรวมทงประเทศไทยมแนวโนมลดลงตอเนอง และนบตงแตป ค.ศ. 2008 หลง Fed ดำาเนนนโยบาย QE รวมทงยโรปและญปนเองกประสบปญหาเศรษฐกจตกตำาจงมการลดดอกเบยขนานใหญ ทำาใหในปจจบน กลาวไดวาอตราดอกเบยทวโลกอยในชวงทตำาเปนประวตการณ การตกตำาของอตราดอกเบยระยะยาวสงผลตอการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญโดยตรง เนองจากมวตถประสงคในการหาผลตอบแทนทมนคงในระยะยาว ทำาใหเกดความจำาเปนในการหาทางเลอกอน ในการลงทนทใหผลตอบแทนสงขนในขณะทความเสยงอยในระดบทยอมรบได

4. อตราผลตอบแทนคาดหวงในตราสารทนมคาตำาลง อตราผลตอบแทนคาดหวงของหนสามญมคาลดลงในอนาคต ผลจากการทอตราดอกเบยตำาเปนเวลานานทำาใหเงนทนจำานวนมากไหลเขาตลาดหนสามญ ทำาใหในหลายๆ ตลาดรวมทงตลาดหนสหรฐอเมรกา ดชนราคาหน และคา P/E Ratio มคาสงขนคอนขางมาก ราคาหนทสงเหลานสะทอนวาโอกาสทราคาจะสงขนอกในอนาคตเปนไปคอนขางยาก

พฒนาการทเกดขนนทำาใหคาดไดวาในอนาคต สนทรพยทางเลอก เชน อสงหารมทรพย สนคาโภคภณฑ และโครงสรางพนฐาน จะยงคงมบทบาททสำาคญและ นาจะมบทบาททสงขนในกลมการลงทนของกองทนบำาเหนจบำานาญ โดยเฉพาะอยางยงการลงทนในโครงสรางพนฐาน เนองจากกองทนเหลานตองการสนทรพยทใหผลตอบแทนสมำาเสมอไปพรอมๆ กบการลดความเสยง


Bodie, Z., A. Kane and A. Marcus, 2014, Investments, 9th edition, Irwin Inc.

OECD, 2015, Annual Survey of Large Pension Funds and Public Pension Reserve Funds: Report on Pension Funds’ Long-Term Investments, OECD.

AMP Capital, 2014, Asset Allocation Shifts at Pension and Retirement Plans, AMP Capital Institutional Investor Report, October 2014, Issue 4.

UBS, 2016, The Right Ingredients: Pension Fund Indicators 2016, USB.

Davidow, A. and J. Peterson, …, A Modern Approach to Asset Allocation and Portfolio Construction, Schwab Center for Financial Research.

Global Financial Stability Report, IMF, September 2011

ทตง : กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ ชน 4 เลขท 990 ถนนพระราม 4 สลม บางรก กรงเทพฯ 10500โทรศพท : 02-636-1000โทรสาร : 02-636-0603-4e-mail : [email protected] : www.gpf.or.th

ภารกิจที่สำาคัญของ กบข. ตลอด 20 ... · 2018. 3....

Documents