ข้อเสนอเชิงนโยบาย ·...
TRANSCRIPT
ขอเสนอเชงนโยบาย
� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
จากขอมลของรายงานสถานการณทประมวลโดยหนวยงานตางๆทงหมด มปรากฏการณท
ชดเจนมากขนวาสงคมและหนวยงานตลอดจนนโยบายรฐบาลไดใหความสำคญกบการจดสวสดการ
และการเตรยมการสำหรบสงคมสงอายเตมรปแบบมากขนจงใครสรปเพอเสนอขอเสนอแนะดงน
1. ประเดนการสรางระบบความคมครองทางเศรษฐกจและสงคมสำหรบผสงอายทควรใหความสำคญ 1.1 หลกประกนดานรายไดยามชราภาพ(หยดทำงาน)
การจายเงนสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย เปนภารกจทไดมการถายโอนจากกรมพฒนาสงคม
และสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ใหกรมสงเสรมการปกครองสวน
ทองถน กระทรวงมหาดไทย รบไปดำเนนการตงแตป พ.ศ.2545 โดยเทศบาลองคการบรหารสวนตำบล
ทำหนาทหลกในการจดทำทะเบยน ตรวจสอบคณสมบตผสงอาย และจายเบยยงชพใหแกผสงอาย
ซงเงนเบยยงชพผสงอายเปนเงนชวยเหลอเพอการยงชพจำนวนคนละ500บาทตอ1เดอนโดยเปนผสงอาย
ทมฐานะยากจนถกทอดทงหรอขาดผดแล
ในป พ.ศ.2552 นเปนปท รฐบาลเร มดำเนนการนโยบายเบยยงชพอยางถวนหนา (ยกเวน
ผสงอายทไดรบสวสดการและสทธประโยชนอนใดจากหนวยงานของรฐ)แกผสงอายทมอาย 60 ปขนไป
ทมาแสดงความจำนงขอขนทะเบยนเพอขอรบการสงเคราะหเบยยงชพจำนวน500บาทตอเดอนนบตง
แตเดอนเมษายน2552 เปนตนมาสงผลใหจากเดมทมผสงอายทไดรบเบยยงชพในปพ.ศ.2552จำนวน
1,828,456 คน ไดเพมเปนจำนวน 5,652,893 คนทไดรบเบยยงชพหรอคดเปนประมาณกวารอยละ 80
ของจำนวนผสงอายทวประเทศไทยแมวาหลกการคอการสรางหลกประกนขนพนฐานในทางปฏบตยงม
ปญหาทผสงอายบางสวนยงไมไดรบ และในระยะยาวยงไมมหลกประกนวามาตรการนจะยงคงอยอยาง
ยงยนแมวาสภาผแทนราษฎรไดลงมตผาน3วาระใหปรบปรงแกไขพรบ.ผสงอาย 2546 ใหการจายเบย
ยงชพเปนสทธท ตองดำเนนการใหครอบคลมผมอายตงแต 60 ปข นไปทกคน แตกยงตดคางอยท
ขอเสนอเชงนโยบาย
ขอเสนอแนะเชงนโยบาย �
กระบวนการทางรฐสภาทยงพจารณาไมแลวเสรจ ดงนนจงมขอเสนอใหหนวยงานทเกยวของและรฐบาล
เรงรดกระบวนการพจารณาในขนรฐสภาทงสองและประกาศใชใหแลวเสรจโดยเรว นอกจากนควร
ผลกดนใหมระบบหลกประกนสำหรบกลมผสงอายทยากลำบาก ขาดทพง ใหมรายไดเพยงพอ
กบการดำรงชวตขนพนฐาน
นอกจากเบยยงชพทยงไมเพยงพอตอการดำรงชวตใหมคณภาพชวตทดของผสงอายแลว
การออมของแรงงานเพอใชจายยามชราภาพกเปนมาตรการสำคญทหนนเสรมหลกประกนรายได เมอ
พจารณาการออมของประเทศทผานมา พบวามลคาการออมสทธของประเทศมอตราเพมขนอยางตอ
เนองจากในปพ.ศ.2546จนถงปพ.ศ.2550ยกเวนในปพ.ศ.2551การออมสทธของประเทศลดลงจากป
พ.ศ.2550 เนองจากการออมสทธของภาคธรกจลดลง และการออมสทธของครวเรอนและสถาบนไม
แสวงหากำไรชะลอลงคอนขางมาก อยางไรกตามการออมสวนบคคลยงคงมแนวโนมเพมขนอยาง
ตอเนอง แสดงวาศกยภาพและความตองการการออมของครวเรอนยงม ปจจบนเครองมอการออม
ระยะยาวเพอการชราภาพแมจะมอยแลวหลายกองทน แตครอบคลมแรงงานทมนายจางซงมเพยงสวน
นอยประมาณรอยละ 30 ของประเทศ จงตองใหความสำคญในการจดใหมชองทางการออมและการ
คมครองแรงงานสวนใหญของประเทศทยงไมมระบบการออมเพอการชราภาพใดๆอกประมาณ 24 ลานคน
หรอรอยละ 70 ของผมงานทำ สำนกงานเศรษฐกจการคลง ไดจดทำขอเสนอโครงการกองทนการออม
แหงชาต (กอช.) และไดนำเสนอโครงการกอช. ซงไดผานการอนมตโดยหลกการจากคณะรฐมนตร เมอ
เดอนตลาคม 2552 และสงตรวจสอบยงสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา การสรางระบบการออมของ
บคคลทมรฐรวมสมทบนจะเปนมาตรการสำคญใหผสงอายในอนาคตมหลกประกนรายไดทเพยงพอตอ
การดำรงชพอยางมคณภาพชวตทตองการ ดงนนจงมขอเสนอใหรฐบาลเรงรดกระบวนการทางกฎหมาย
ผานสภาผแทนราษฎรใหลลวงและประกาศใชโดยเรว นอกจากระบบการออมแหงชาตทรฐสราง
ระบบนใหแลว ควรขยายชองทางการออมทมความหลากหลาย (multi pillar) ในรปแบบใหมท
ประชาชนเขาถงงาย เพอใหมหลกประกนรายไดเพมเตมทเพยงพอตอการมคณภาพชวตทด
นอกจากระบบแหงชาตทรฐบาลสวนกลางเปนเจาภาพจดใหมแลว กองทนสวสดการชมชนก
เปนเครองมอสำคญของการออม ซงในการดำเนนงานใหจดตงกองทนสวสดการนนเปนไปตามขอตกลง
หรอกฎระเบยบของแตละกองทนทมงเนนการฟนฟระบบการดแลและการเกอหนนซงกนและกนระหวาง
คนภายในชมชนเดยวกน จะสามารถรองรบผท ไมสามารถออมในระบบการออมแหงชาตได ดงนน
รฐบาลทงสวนกลางและสวนทองถนควรสนบสนนสงเสรมกองทนของประชาชนเหลานทงในดานวชาการ
การบรหารจดการนอกเหนอจากการรวมสมทบเพอใหกองทนฯจดสวสดการชมชนในพนทใหครอบคลม
และสามารถตอบสนองความตองการของคนในชมชนไดอยางแทจรงและมประสทธผล
1.2 การทำงานและประกอบอาชพ
ผสงอายเปนผททำงานนอกระบบประมาณ2.79 ลานคนหรอคดเปนรอยละ 91 เปนแรงงานท
ไมไดรบการดแลดานการคมครองสวสดการและการประกนสงคม ขาดอำนาจการตอรองในการเรยกรอง
สทธตางๆตามกฎหมายแรงงานมแนวโนมการมปญหาจากการทำงานสงขนคอรอยละ19.8,20.6และ
� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
21.8 ในป พ.ศ.2550, 2551 และ 2552 ตามลำดบ ปญหาหลกๆ จากการทำงานทพบคอสงสดเรอง
คาตอบแทนทไดรบจากการทำงาน งานหนก และงานขาดความตอเนอง สถานภาพการทำงานคอมชวโมง
การทำงานสงขนแมวารายไดเฉลยจะเพมขนกตามพบวายงคงมชองวางระหวางเพศในปญหาจากการ
ทำงาน ผสงอายหญงมปญหามากกวาชายในดานทำงานไมตรงเวลาปกต งานขาดความตอเนอง และ ไมม
วนหยด ขอมลเหลานแสดงใหเหนวาผสงอายหญงซงมแนวโนมอายยนยาวกวาชาย แตกลบประสบ
ปญหาโอกาสในการทำงานมากกวาชาย จะยงทำใหการมรายไดเพอดแลตนเองในบนปลายจะประสบความ
ยากลำบากมากขน ดงนนรฐและหนวยงานทเกยวของควรพจารณาทบทวนและหามาตรการลด
การกดกนทางอาชพระหวางผสงอายกบวยอนๆ และระหวางผสงอายชายกบหญง โดยผลกดน
ใหมกฎหมายทเกยวของกบการคมครองแรงงานสำหรบผมอาย 60 ปขนไป เพอใหผสงอายม
งานทำ มรายได และมสวสดการทไดรบการคมครองอยางตอเนอง
การเพมโอกาสในการทำงานใหกบผสงอายทยงสามารถประกอบอาชพไดเปนแนวทางหนงท
ถกนำมาใช เพอใหผสงอายสามารถใชศกยภาพทมอยมาสรางรายไดใหแกตนเองและครอบครว โดยไมตอง
พงพงบตรหลานหรอภาครฐมากนก จากสถตของผสงอายทยนขอกยมเงนรายบคคลจากกองทนผสงอาย
ซงไดรบนโยบายจากคณะกรรมการผสงอายแหงชาตใหขยายวงเงนการกยมเปนสองเทา ผสงอายหนงในสาม
เปนการกยมเพอประกอบอาชพเกษตรกรรมรองลงมาคอคาขายเลกๆนอยๆและไดรบการอนมตเพยงรอยละ
49.19 ของผขอกยม และผขอกยมรายกลม ไดรบการอนมตเพยง รอยละ 38.59 แสดงวาผสงอายยงม
ปญหาในดานการเขาถงแหลงทน ซงรฐและหนวยงานตางๆ รวมทงองคกรสาธารณประโยชนควร
สงเสรมการเขาถงแหลงทนตางๆ ของผสงอายใหเพมขน
2. ประเดนการจดสวสดการสงคมสำหรบผสงอาย 2.1 การบรการการดแลระยะยาว
เมออายมากขนจะเกดความเสอมถอยของอวยวะตางๆ ทำใหผสงอายเกดโรคไดงาย และม
ปญหาการปฏบตกจวตรประจำวนการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พบวา
ผสงอายมขอจำกดในการทำกจกรรมพนฐานประจำวนและมขอจำกดเพมขนตามอายทมากขนทกขนาด
กจกรรม โดยเฉพาะผสงอาย 80 ปขนไปมขอจำกดสงกวาผสงอายกลมอนๆ 5-10 เทา ขอจำกดเหลาน
ลวนสงผลตอการเขาถงบรการสาธารณะรวมทงบรการสาธารณสขและดานสงคม และสงผลใหเกดภาวะ
พงพงผอนและตองการผดแล การทสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 2 ป พ.ศ.25552 ใหการรบรองมต ใน
ประเดน“การพฒนาระบบการดแลระยะยาวสำหรบผสงอายทอยในภาวะพงพง”ซงขอเสนอไดครอบคลม
ทกมตของการดแลผสงอายทมขอจำกดในการปฏบตกจวตรประจำวนนน จงมขอเสนอใหทกภาคสวน
โดยเฉพาะสวนราชการรวมทงภาคเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนไดนำขอมตนเปนจด
อางองสำหรบการดำเนนการดแลผสงอายระยะยาว ผลกดนใหองคกรเอกชนทไมแสวงหากำไร
หรอธรกจเพอสงคม เขามามสวนรวมจดบรการเพอเพมทางเลอกใหกบผสงอาย
ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 5
2.2 การบรการสขภาพ
ปญหาความเสอมถอยของรางกาย ทำใหผสงอายมปญหาสขภาพทางรางกายและโรคเรอรง
ตางๆเชนปญหาสขภาพชองปากการมปรมาณฟนทนอยลงทำใหเคยวอาหารไดไมละเอยดเกดปญหา
ตอระบบทางเดนอาหารได การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พบวา ผสง
อายมากกวาครงหนงมฟนทใชงานไดไมครบ 20 ซ และเพมสงขนตามอายทมากขน แตมผสงอายเพยง
รอยละ29.1ทใสฟนทดแทนผสงอาย80ปขนไปตำสดนอกจากนขอจำกดในการปฏบตกจวตรประจำวน
ลวนสงผลตอการเขาถงบรการสาธารณะรวมทงบรการสาธารณสขและการสงเสรมสขภาพ มผสงอายไดรบ
บรการสงเสรมสขภาพเพยงแครอยละ15นอกจากนผลการวเคราะหฐานขอมลผปวยในของสามหลกประกน
สขภาพ โดยสำนกงานวจยเพอพฒนาหลกประกนสขภาพไทยภายใตสถาบนวจยระบบสาธารณสข
พบวาอตราการใชบรการผปวยในของผสงอายไทยระหวางปพ.ศ.2549–2552กลมผสงอาย70–79ปมอตรา
การใชบรการสงสดรองลงมาคอกลมผสงอายทเกน80ปสวนในดานคาใชจายกลมผสงอายเปนกลมท
มอตราการใชบรการสงและมคาใชจายสงกวาวยอน และมแนวโนมเพมสงขน โดยคาใชจายทสงในกลม
ผสงอายสวนหนงเปนเพราะเปนชวงวยทมการเสยชวตสงกวากลมวยอน ขณะเดยวกนคาใชจายตอปของ
ผสงอายทมารบบรการแบบผปวยในทไมเสยชวตตำกวาคาใชจายของผสงอายทเสยชวตประมาณ4 เทา
แตมแนวโนมลดลงตามวยทเพมขน
จงมขอเสนอใหหนวยบรการสาธารณสขและรฐ ควรเรงพฒนาระบบบรการสขภาพให
อำนวยความสะดวกแกผสงอายและเพมการเขาถงบรการสาธารณสขมากขนทงการสงเสรมสขภาพ
ปองกนโรค การรกษาและการฟนฟสภาพ และพฒนารปแบบบรการในชมชนโดยชมชนเพม
มากขน เพอสงเสรมการดแลในบานและครอบครวโดยความชวยเหลอของชมชน ซงมคาใชจาย
ตำกวาการดแลในสถานพยาบาล
2.3 บรการทางสงคม
การทลกษณะประชากรสงอายมแนวโนมการเพมขนของกลมผสงอายวยปลาย(มากกวา80ป)และ
มแนวโนมการยายเขาสเขตเทศบาลของผสงอายสงขน ลกษณะของสงคมเมองจะมวฒนธรรมทแตกตาง
จากชนบทการรวมกลมเพอทำกจกรรมทางสงคมการดแลทางสงคมจะมลกษณะทเปนกลมยอยมากขน
ซงองคกรปกครองสวนทองถนจะมบทบาทมากขนในการประสาน จดตงและสงเสรมกลมยอยเหลาน
ใหสามารถดแลกนในชมชน สรางกลไกยอยในชมชน เชน กองทนสวสดการชมชนเพอการดแล
ทางสงคม โดยสงเสรมบทบาทของภาคประชาสงคม อาสาสมคร ในการบรการ
ศนยอเนกประสงคทดำเนนการนำรองในภมภาคตางๆนน ผลการประเมนพบวาการดำเนนงาน
ศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายในชมชนเปนแนวคดใหมทมความเหมาะสม และควรสนบสนนใหม
การขยายผลการจดตงเพม โดยใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนเจาภาพหลกในการดแลและดำเนน
การ ซงมกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรวมกบกระทรวงมหาดไทยทำหนาท
สนบสนนความรทางวชาการ การใหคำแนะนำในเรองการบรหารจดการ กลาวไดวาศนยอเนกประสงค
สำหรบผสงอายในชมชนทมการจดตงขนสามารถเออประโยชนใหแกผสงอายในแตละชมชนในการเขา
� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
มาทำกจกรรมรวมกนในระหวางเวลากลางวนไดชมชนละประมาณ800-1,000คนตอเดอนอยางไรกตาม
ในเขตเมองโดยเฉพาะกรงเทพมหานครและเมองใหญในภมภาคยงมขอจำกดมากจากการทสภาพความ
เปนเมองไมเออใหเกดการรวมกลมของผสงอาย และการชวยเหลอกนในละแวกบานผสงอาย ดงนน
เสนอใหหนวยงานทงรฐและเอกชน ภาคประชาสงคมในชมชน ควรรเรมการนำรองในบรบทเขตเมอง
ใหมากขน โดยเฉพาะในกลมทอยคนเดยวอาจมปญหามากกวากลมทอาศยอยกบครอบครว ทำให
ตองพฒนารปแบบการดแลผสงอายในเมองทเหมาะสมกบสภาพของผสงอายและสภาพแวดลอม ซง
กลมเปาหมายนอกจากผสงอายแลว จะยงสามารถขยายออกไปใหครอบคลมกลมประชากรกอนวยสงอาย
เพอใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกนของคนวยแรงงาน เพอใหมการเตรยมการพรอมรบความเปลยนแปลง
ทางรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และเพอปรบทศนคต เรยนรการสรางความสมพนธกบผอนใหสามารถ
ดำรงชวตในวยสงอายไดอยางเหมาะสมกบตนเอง และสอดคลองกบสถานการณทางสงคมทเปลยนแปลง
ไปมการเตรยมการวางแผนสำหรบการดำเนนชวตในวยสงอาย
3. ประเดนการเตรยมตวใหพรอมกอนเปนผสงอายและการเรยนรตลอดชวตของประชาชน 3.1สงเสรมการจดกจกรรมการเรยนรทตรงตามความตองการของผสงอายทงแบบทเปนทางการ
และไมเปนทางการ รปแบบการเรยนรทหลากหลาย เพมการเรยนรผานการศกษาตามอธยาศย เพมสอ
การเรยนรทางรายการโทรทศนทผลการสำรวจพบวาผสงอายนยมรบชมสอทางโทรทศนสงสด ดงนนการ
สรางสอการเรยนรสำหรบผสงอายจงควรมการผลตสอทงประเภท เนอหา รปแบบ ทผสงอายนยม เพอ
ใหผสงอายเรยนรไดโดยไมเบอและควรเพมชองทางสอโทรทศนในชวงเวลาทผสงอายสวนใหญไดดและ
สอดแทรกสาระทจำเปนตอการเรยนรเชนดานสขภาพชองทางทควรเพมเปนอนดบตนๆคอชองทางสอ
โทรทศนของรฐของสถานศกษาและของทองถน
3.2 สงเสรมใหผทอยในวยทำงานปรบเปลยนพฤตกรรมสมเสยงทางสขภาพทงการบรโภค และ
การออกกำลงกาย โดยปรบแบบแผนการบรโภคอาหารใหไดคณคาทางโภชนาการ งดการสบบหร และดม
สราลดลงใชชวตประจำวนทเหมาะสมกบวยคลายความเครงเครยดมการพกผอนทงรางกายและจตใจ
ออกกำลงกายอยางสมำเสมอ เปนการลดความเสยงจากการเปนโรคทปองกนไดทง 5 ไดแก โรคเบาหวาน
ความดนโลหตสงเสนเลอดในสมองตบโรคหวใจและมะเรงสงผลใหลดคาใชจายในการรกษาพยาบาล
ในชวงวยสงอาย
ประชากรสงอายไทย 1
� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
นยามทใชในการกำหนดความเปนผสงอายสำหรบประเทศไทยคอ ผทมอายตงแต 60 ปขนไป
การนำเสนอเนอหาเกยวกบประชากรสงอายไทยในบทนประกอบดวยขอมลเกยวกบขนาดและแนวโนม
ของประชากรอายตงแต 60 ปขนไประหวางป พ.ศ.2503-2573 การเปลยนแปลงโครงสรางทางอายและ
เพศของประชากรสงอาย และการนำเสนอขอมลเกยวกบขนาดสดสวน การกระจายตวเชงพนท และ
คณลกษณะของประชากรอายตงแต 60 ปขนไป และอายตงแต 100 ปขนไปจากขอมลทะเบยนราษฎร
โดยขอมลหลกทนำเสนอในบทนเปนขอมลเกยวกบประชากรสงอายไทยป พ.ศ.2552 จากแหลงขอมล
ทตยภม ทงนเพราะขอมลเกยวกบผสงอายไมไดมการเกบรวบรวมจากแหลงขอมลปฐมภมไวทกป
สำหรบขอมลเกยวกบผสงอายจากแหลงขอมลทะเบยนราษฎรทรวบรวมเสนอในบทนครอบคลมเฉพาะ
ผสงอายทมสญชาตไทยและมชออยในทะเบยนราษฎรเทานนดงนนจงไมนบรวมผสงอายดงตอไปน
1.ผทไมไดมสญชาตไทยแตมชออยในทะเบยนบาน
2. ผทมชออยในทะเบยนบานกลาง (ทะเบยนซงผอำนวยการทะเบยนกลางกำหนดใหจดทำขน
สำหรบลงรายการบคคลทไมอาจมชอในทะเบยนบาน)
3.ผทอยระหวางการยาย(ผทยายออกแตยงไมไดยายเขา)
สาระสำคญเกยวกบประชากรสงอายไทยในบทนมเนอหาสรปไดดงน
1.1 ขนาดและแนวโนมของประชากรสงอาย พ.ศ.2503-2573 การศกษาขนาดและแนวโนมของประชากรสงอายจากสำมะโนประชากรประเทศไทยระหวางป
พ.ศ.2503 จนถง พ.ศ.2543 และการคาดประมาณประชากรของประเทศไทยระหวางป พ.ศ.2543 ถง
พ.ศ.2573ดงสถตทนำเสนอในแผนภมท1.1แสดงใหเหนวาในปพ.ศ.2503ประชากรอายตงแต60ปขน
* เขยนโดยรองศาสตราจารย ดร.วพรรณ ประจวบเหมาะ และศรวรรณ ศรบญ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ประชากรสงอายไทย*
ประชากรสงอายไทย �
ไปมเพยง 1.5 ลานคนหรอประมาณรอยละ 5.4 ของประชากรทงหมดเทานน แตขนาดของประชากรตง
แตอาย 60 ปขนไปเพมเปน 7 เทาตวคอประมาณ 7.6 ลานคนในป พ.ศ.2552 หรอคดเปนรอยละ 11.5
ของประชากรทงหมด ซงสถานการณดงกลาวนทำใหป พ.ศ.2552 เปนปทประเทศไทยกาวเขาสสงคม
ผสงวย (Aging Society) อยางสมบรณ ซงหมายถงประเทศไทยมผสงอาย (ผทมอายตงแต 60 ปขนไป)
มากกวารอยละ10ของประชากรทงหมด(Shryock,2004)
การเพมขนาดและสดสวนประชากรสงอายไทยยงคงเพมขนอยางตอเนอง ผลจากการคาด
ประมาณประชากรของประเทศไทยระหวางป พ.ศ.2543 ถง พ.ศ.2573 แสดงวาอกประมาณ 15 ปขาง
หนา หรอในป พ.ศ.2568 จำนวนผสงอายจะเพมขนเปน 14.9 ลานคนหรอคดเปน 2 เทาของประชากร
สงอายในป พ.ศ.2552 และในป พ.ศ.2573 จะเพมขนเปนประมาณ 17.8 ลานคนหรอคดเปนรอยละ 25
(ประมาณ1ใน4)ของประชากรไทยทงประเทศ
ถงแมจะมแนวโนมทแสดงใหเหนถงการเพมขนาดและสดสวนประชากรสงอาย แตสถตใน
แผนภมท1.1กแสดงวาการเพมขนาดและสดสวนของประชากรสงอายจะเพมในอตราทรวดเรวในชวงป
พ.ศ.2503 ถง พ.ศ.2552 โดยอตราการเพมอยในรปของเสนโคงหรอกราฟรปตว J หลงจากนนถงแม
จำนวนและสดสวนของผสงอายจะยงคงเพมอย แตการเพมจะชาลงกวาชวงแรก และมลกษณะของการ
เพมแบบเสนตรง ซงการเพมขนของจำนวนและสดสวนประชากรสงอายจะสมพนธกบการเปลยนแปลง
อตราเจรญพนธดงทนำเสนอไวในสวนท1.3
แผนภมท 1.1 จำนวน(ตอ1,000)และรอยละประชากรอายตงแต60ปขนไปพ.ศ.2503-2573
จำนว
นประ
ชากร
อายต
งแต
60ป
ตอพ
นคน
รอยล
ะประ
ชากร
อายต
งแต
60ป
ทมา : ขอมลปพ.ศ.2503-2543สำมะโนประชากรของไทยพ.ศ.2503-2543สำนกงานสถตแหงชาต ขอมลป 2543-2573การคาดประมาณประชากรของไทย 2543-2573 (ขอสมมตภาวะเจรญพนธปานกลาง สำนกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต)
5.4 4.96.3
7.49.4 11.5
14.2
17.5
21.2
25.2
1,5061,680
2,9124,014
5,867
7,681
9,812
12,272
14,995
17,763
2503 2513 2523 2533 2543 2553 2563 2573
ปพ.ศ.
รอยละประชากรอายตงแต60ป จำนวนประชากรอายตงแต60ปตอพนคน
10 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
1.2 โครงสรางทางอายและเพศของประชากรสงอาย การเพมสดสวนประชากรสงอายในประเทศไทยเปนผลมาจากความจรงทวาอตราเพมประชากร
สงอายสงกวาอตราเพมประชากรรวมของประเทศ และหากศกษาการเปลยนแปลงโครงสรางทางเพศ
และอายของประชากรอายตงแต60ปขนไประหวางปพ.ศ.2543ถงพ.ศ.2573ดงทนำเสนอไวในแผนภม
ท1.2จะพบวาประชากรสงอายในวยปลายหรอทมอายมากทสด(อาย80ปขนไป)มการเพมขนาดและ
สดสวนเรวกวาประชากรสงอายกลมอน หรออกนยหนงกคอ ประเทศไทยไมไดอยในสถานการณทม
ขนาดและสดสวนของประชากรสงอายเพมขนอยางรวดเรวเทานน แตประเทศไทยยงมการสงอายขน
อยางรวดเรวในกลมของประชากรทสงอายอกดวย
นอกจากนโครงสรางทางอายและเพศของประชากรสงอายยงชแนะใหเหนถงความไมสมดลกน
ทางเพศในกลมของผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทงนเพราะสดสวนของหญงสงอายจะมมากกวาและเพม
ขนอยางรวดเรวกวาสดสวนของชายสงอายระหวางป พ.ศ.2552 ถง พ.ศ.2573 ดงนน จงมกมการกลาว
กนวา“เรองของผสงอายเปนเรองของผหญง”หรอ“Feminizationofelderly”(จอหนโนเดลและนภาพร
ชโยวรรณ,2552)
การเปลยนแปลงโครงสรางทางอายและเพศของประชากรสงอายชแนะใหเหนถงแนวโนมท
ประเทศไทยจะมขนาดและสดสวนของประชากรสงอายทมอายมากๆ(อาย80ปขนไป)เพมสงขนซงนบ
เปนประเดนทาทายในการใหการดแลทางดานสขภาพแกผสงอายทมอายมากๆหรอผสงอายวยปลาย
ในขณะเดยวกน การมสดสวนประชากรหญงสงอายมากกวาประชากรชายสงอายซงแสดงถงความไม
สมดลทางเพศกชแนะใหเหนถงความจำเปนทจะตองจดเตรยมบรการทางดานสขภาพอนามยสำหรบ
กลมหญงสงอายเปนการเฉพาะดวย อยางไรกตาม ประเดนในเรองการใหการดแลชายผสงอายกไมควร
เปนประเดนทถกมองขามหรอลดความสำคญลงเมอเทยบกบการใหการเกอหนนหญงสงอาย ทงนเพราะ
ถงแมสดสวนของชายสงอายจะนอยกวาหญงสงอายโดยเฉพาะในวยปลาย แตกพบวาชายสงอายมการ
เพมสงขนทงในดานจำนวนและสดสวนเชนกนเพยงแตวาเพมนอยกวาและชากวาหญงสงอายเทานน
ประชากรสงอายไทย 11
แผนภมท 1.2 โครงสรางทางอายและเพศของประชากรอายตงแต60ปขนไป
ทมา : การคาดประมาณประชากรของประเทศไทย 2543-2573 (ขอสมมตภาวะเจรญพนธปานกลาง)สำนกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต
1.3 กระบวนการทางประชากรทนำไปสการสงอายทางประชากร 1.3.1 การลดลงของภาวะเจรญพนธ
การลดลงอยางรวดเรวของภาวะเจรญพนธของประเทศไทยเปนสาเหตหลกทนำไปสการเพมขน
อยางรวดเรวของประชากรสงอาย เพราะการลดลงของภาวะเจรญพนธสงผลโดยตรงตอการลดลงของ
จำนวนประชากรวยเดกในขณะทการลดลงอยางชาๆของการตายในกลมของประชากรในวยแรงงานและ
วยสงอายทำใหขนาดประชากรสงอายเพมขน ดงนน สดสวนของประชากรสงอายจงมแนวโนมเพมขน
อยางตอเนอง
เปนทนาสงเกตวาการเพมขนของสดสวนประชากรสงอายทนำเสนอในแผนภมท1.1และการลด
ลงของอตราเจรญพนธรวม1 มความสมพนธกน ขอมลอตราเจรญพนธรวม (Total Fertility Rates หรอ
TFR) ในแผนภมท 1.3 แสดงวา อตราเจรญพนธรวมลดลงอยางรวดเรวจาก 5.4 ในป พ.ศ.2503 ลงมา
เหลอประมาณ 2.0 ในป 2533 ซงชวงนภาวะเจรญพนธของประเทศไทยอยในระดบทใกลเคยงกบระดบ
ทดแทน2 และอตราเจรญพนธรวมคอยลดลงชาๆเหลอประมาณ 1.85 ในป 2553 ซงในระหวางทอตรา
เจรญพนธ ลดลงอยางรวดเรวน น สดสวนของประชากรสงอายกเพ มอยางรวดเรว และเม ออตรา
0.66 1.26
80+
80+
กลมอาย
กลมอาย ป 2563
ป 2543
ป 2573
ป 2552
75-79
75-79
70-74
70-74
65-69
65-69
60-64
60-64
1.51
ชาย
ชาย
ชาย
ชาย
หญง
หญง
หญง
หญง
1.76 1.69 1.98 1.15 1.32 1.34 1.58 0.79 0.99 0.96 1.28 0.45 0.59 0.57 0.84 0.37 0.42 0.58 0.72
2.81 3.33 3.22 3.84 2.02 2.90 2.45 2.47 1.33 2.23 1.73 2.90 0.81 1.37 1.21 2.03
1.04 2.01
1 อตราเจรญพนธรวม(TotalFertilityRateหรอTFR)หมายถงจำนวนบตรโดยเฉลยทสตรคนหนงจะมไดตลอดวยเจรญพนธ2 ภาวะเจรญพนธระดบทดแทน (replacement fertility) หมายถง อตราเจรญพนธทอยในระดบทสตรคนหนงจะมบตรมาทดแทนตนเองและสามเชนในกรณของประเทศไทยภาวะเจรญพนธระดบทดแทนอตราเจรญพนธรวมจะมคาประมาณ2.2(หรอสตรคนหนงจะมบตรโดยเฉลยประมาณ2.2คน)
1� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
เจรญพนธเรมเขาสภาวะคงท การเพมสดสวนประชากรสงอายกเรมชาลง ดวยเหตนจงพบวา สดสวน
ของประชากรสงอายเพมขนในลกษณะของกราฟรปตว J คอเพมอยางรวดเรวในระยะตน (รปกราฟเปน
เสนโคง)และเรมชาลงจนอตราเพมอยในลกษณะของเสนตรงในระยะปลายดงปรากฏในแผนภมท1.1
แผนภมท 1.3 อตราการเจรญพนธรวมของประเทศไทยพ.ศ.2503-2573
ทมา: จอหนโนเดลและนภาพรชโยวรรณการสงอายทางประชากรและการอยดมสขของผสงอายในประเทศไทยแนวโนมในอดต สถานการณปจจบนและทาทายในอนาคต.Paper in Population Aging No.5 กองทนประชากรแหงสหประชาชาตประจำประเทศไทยและสำนกงานภาคพนเอเชยและแปซฟกกรงเทพฯมนาคม2552
5.4
2503 2513 2523 2533 2543 2553 2563 2573
4.9
2.85
2.0 1.83 1.85 1.85 1.85
1.3.2 การลดลงของภาวะการตาย
สำหรบประเทศไทยในชวงเวลาทผานมา การลดลงของภาวะการตายไมไดสงผลใหสดสวน
ประชากรสงอายเพมขนในทนทดงเชนทพบวาการลดลงของภาวะเจรญพนธอยางรวดเรวมผลตอการลด
ลงของจำนวนเดกและมผลตอการเพมสดสวนประชากรสงอายอยางชดเจนทงนเปนเพราะกลมทไดรบ
ผลจากการลดลงของภาวะการตายในระยะแรกคอกลมทารกและเดก เพราะเปนกลมทมการลดลงของ
ภาวะการตายมากกวาและเรวกวากลมอนๆเมอการตายลดลงไปไดมากระดบหนงแลวจงจะสงผลใหเกด
การลดลงของภาวะการตายในกลมประชากรวยทำงานและวยสงอายสำหรบประเทศไทยในอนาคตการ
ลดลงของการตายจะมผลตอการเพมประชากรสงอายเพราะมแนวโนมวาภาวะเจรญพนธของไทยไดลด
ลงสระดบทตำมากแลว
อยางไรกตาม พฒนาการทางดานการแพทยและการสาธารณสขทผานมา ไดสงผลใหคนไทย
มอายยนยาวขนโดยในชวงปพ.ศ.2548-2553อายคาดหมายเฉลยเมอแรกเกด3(lifeexpectancyatbirth)
ของชายไทยคอประมาณ68.5ปหญงไทยประมาณ75.0ปโดยคาดวาในปพ.ศ.2568-2573จะเพมเปน
73.6ปสำหรบชายและ79.1ปสำหรบหญง(UnitedNation,2007)
3 อายคาดหมายเฉลยเมอแรกเกด (e0) หมายถง จำนวนปโดยเฉลยทคาดวาประชากรเมอแรกเกดจะมชวตอยตอไปโดยเฉลยจนถงอายประมาณเทาใด หรอจะอยตอไปโดยเฉลยอกนานเทาใด ซงอายคาดหมายเฉลยนมความหมายแตกตางจากอายขย (lifespan) หรอระยะเวลานานทสดทสงมชวตชนดหนงจะมชวตอยไดภายใตเงอนไขสภาพแวดลอมอยางหนง เชนประชากรมนษยมอายขยประมาณ120ป
ประชากรสงอายไทย 1�
ชาย
21.3
2.6
19.9
2.6
18.1
1.6 1.8
หญง
ปจจบนมการกลาวกนวาการทอายคาดหมายเฉลยหรออายคาดหมายการคงชพเพมมากขน
หรอการทประชากรมอายยนยาวขนไมไดเปนตวบงชวามคณภาพชวตดขน ดงนน การศกษาอายคาด
หมายการคงชพในปจจบนจงขยายความไปถงอายคาดหมายการคงชพทยงดแลตนเองได (Active life
expectancy) ซงจำแนกเปนหลายรปแบบ อาทเชน อายคาดหมายทดแลตนเองได อายคาดหมายทม
สขภาพดและอายคาดหมายทมทพพลภาพระยะยาวฯลฯ
สถตจากแผนภมท1.4แสดงอายคาดหมายการคงชพทยงดแลตนเองไดทอาย60ปซงใชนยาม
แตกตางกนและจากแหลงขอมลตางๆ แมจะพบวาแตละแหลงแสดงขนาดความแตกตางทแทจรงไมเทา
กน แตมหลายลกษณะทสำคญซงสอดคลองกน ทกแหลงชวาทอาย 60 ป เพศหญงมอายคาดหมายท
พงพาตนเองไดยาวนานกวาเพศชาย แตกจะมชวงเวลาทจะอยในสภาพทมสขภาพไมดหรอทพพลภาพ
นานกวาเพศชายเชนกน ในทงสองเพศ จำนวนปทมชวตในชวงวยสงอายสวนใหญจะมสขภาพดพอ
สมควรและไมตองมการดแลระยะยาว(จอหนโนเดลและนภาพรชโยวรรณ,2552)
แผนภมท 1.4 ประมาณการอายคาดหวงทพงพาตนเองไดทอาย60ปจำแนกตามเพศสำหรบประเทศไทย
ทมา: จอหนโนเดลและนภาพรชโยวรรณการสงอายทางประชากรและการอยดมสขของผสงอายในประเทศไทยแนวโนมในอดต สถานการณปจจบนและทาทายในอนาคต. Paper in Population Aging No.5 กองทนประชากรแหงสหประชาชาตประจำประเทศไทยและสำนกงานภาคพนเอเชยและแปซฟกกรงเทพฯมนาคม2552รปท4.2หนา40
16.4
3.9
จำนวนปทไมอยในภาวะทพพลภาพ
อายคาดหวงททพพลภาพระยะยาว2539-2540
อายคาดหวงทดแลตวเองได2539-2540
อายคาดหวงทมสขภาพด2539-2540
จำนวนปทดแลตวเองได
จำนวนปทมสขภาพดพอสมควร
จำนวนปทอยในภาวะทพพลภาพ
จำนวนปทดแลตวเอง
ไมได
จำนวนผทมสขภาพไมด/ทพพลภาพ
18.918.2
5.7
1� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
1.4 ประชากรอายตงแต 60 ปขนไป พ.ศ.2552 (ตามทะเบยนราษฎร) 1.4.1 จำนวนและรอยละของประชากรอายตงแต 60 ปขนไป พ.ศ.2547, 2549 และ พ.ศ.2552
จำนวนประชากรของประเทศไทยทรวบรวมจากทะเบยนราษฎรของผทมสญชาตไทยและมชอ
อยในทะเบยนราษฎร ณ วนท 31 ธนวาคม พ.ศ.2552 ทนำเสนอในตารางท 1.1 แสดงวา เมอสนป
พ.ศ.2552 ประเทศไทยมผสงอายรวมทงสนประมาณ 7.1 ลานคน จากประชากรรวมทงประเทศ 62.2
ลานคนหรอคดเปนประมาณรอยละ 11.5 ของประชากรทงหมด โดยจำแนกเปนประชากรสงอายวยตน
(อาย60-69ป)รอยละ6.3วยกลาง(70-79ป)รอยละ3.8และวยปลาย(ตงแต80ปขนไป)รอยละ1.5
ตามลำดบ ในขณะทประชากรวยเดก (อายระหวาง 0-14 ป) คดเปนประมาณ 1 ใน 5 ของประชากร
ทงหมดและประชากรในวยแรงงาน(อาย15-59ป)คดเปนประมาณรอยละ68ของประชากรทงหมด
เมอเปรยบเทยบกบสดสวนประชากรสงอายในชวง 5 ปกอน (พ.ศ.2547) สดสวนของประชากร
สงอายเพมสงขนถงรอยละ1โดยใชเวลาเพยง5ปเทานน(รอยละ10.18ในปพ.ศ.2547เปรยบเทยบกบ
รอยละ 11.5 ในป พ.ศ.2552) นอกจากนยงเปนทนาสงเกตวา ในป พ.ศ.2552 สดสวนของประชากร
สงอายทมอายมาก (อาย 70-79 ป) และวยปลาย (อายตงแต 80 ปขนไป) กเพมสงขนอยางชดเจนเมอ
เปรยบเทยบกบจำนวนและสดสวนของผสงอายในกลมเดยวกนของปพ.ศ.2547และพ.ศ.2549
ตารางท 1.1 จำนวนและรอยละของประชากรอายตงแต60ปขนไปตามขอมลทะเบยนราษฎร ปพ.ศ.2546,2549และพ.ศ.2552
2547 2549 2552
จำนวนประชากร รวม 60,549,324 61,395,496 62,194,585
ชาย 29,863,152 30,237,466 30,557,819
หญง 30,686,172 31,158,030 31,636,766
จำนวนประชากรตามกลมอาย วยเดก(0-14ป) 13,396,954 13,105,098 12,580,551
วยทำงาน(15-59ป) 40,991,198 41,756,928 42,437,251
วยสงอาย(60ปขนไป) 6,161,172 6,533,470 7,176,819
-วยตน(60-69ป) 3,493,310 3,607,117 3,928,736
-วยกลาง(70-79ป) 1,957,558 2,133,569 2,347,376
-วยปลาย(80ปขนไป) 710,304 792,784 900,707
รอยละประชากรตามกลมอาย วยเดก(0-14ป) 22.13 21.4 20.23
วยทำงาน(15-59ป) 67.70 68.0 68.23
วยสงอาย(60ปขนไป) 10.18 10.6 11.54
-วยตน(60-69ป) 5.77 5.87 6.32
-วยกลาง(70-79ป) 3.23 3.47 3.77
-วยปลาย(80ปขนไป) 1.17 1.29 1.45
ทมา:คำนวณจากขอมลทะเบยนราษฎรกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย
ประชากรสงอายไทย 15
1.4.2 การกระจายตวเชงพนทของประชากรอายตงแต 60 ปขนไป
การศกษาการกระจายตวเชงพนทของประชากรสงอายโดยเปรยบเทยบระหวางจงหวดทม
จำนวนประชากรสงอายสงสดเปน 3 อนดบแรกของประเทศไทย (ไมนบรวมกรงเทพมหานคร) ในชวงป
พ.ศ.2547 พ.ศ.2549 และ พ.ศ.2552 ดงสถตทนำเสนอในตารางท 1.2 พบวาในทกชวงเวลาทศกษา
จงหวดนครราชสมาซงเปนจงหวดทมจำนวนประชากรมากเปนอนดบสองรองจากกรงเทพมหานครเปน
จงหวดทมจำนวนผสงอายมากทสด สำหรบจงหวดทมจำนวนผสงอายรองมาเปนอนดบ 2 และอนดบ 3
จะมการสลบกนไปตามชวงเวลา คอในป พ.ศ.2547 ไดแก เชยงใหม และนครศรธรรมราช ป พ.ศ.2549
ไดแกขอนแกนและอบลราชธานและปพ.ศ.2552ไดแกขอนแกนและเชยงใหม เปนทนาสงเกตวาใน
พ.ศ.2549และพ.ศ.2552จงหวดขอนแกนเปนจงหวดทมจำนวนผสงอายมากเปนอนดบ2
อยางไรกตาม เมอศกษาจงหวดทมสดสวนของประชากรสงอายมากทสด 3 อนดบแรกพบวาใน
ปพ.ศ.2547และพ.ศ.2549สงหบรชยนาทและอางทองเปน3จงหวดทมสดสวนประชากรสงอายเปน
สดสวนทสงทสด โดยมผสงอายประมาณรอยละ 14-15 ในขณะทป พ.ศ.2552 จงหวดทมสดสวนของ
ประชากรสงอายมากทสด3อนดบแรกกลายเปนสงหบรสมทรสงครามและชยนาทโดยมสดสวนของ
ประชากรสงอายทรอยละ 15-16 แตกเปนทนาสงเกตวา สงหบร เปนจงหวดทครองอนดบ 1 ตลอดชวง
เวลาทศกษาหรอตลอดชวงเวลา5ปทผานมา
1� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ลำดบท จำนวนประชากรทงหมด (คน) จำนวนประชากรอาย รอยละของประชากร ตงแต 60 ปขนไป (คน) ตงแตอาย 60 ปขนไป
พ.ศ.2547
1 นครราชสมา(2,495,849) นครราชสมา(250,783) สงหบร(14.81%)
2 อบลราชธาน(1,739,992) เชยงใหม(181,520) ชยนาท(14.30%)
3 ขอนแกน(1,725,469) นครศรธรรมราช(169,773) อางทอง(14.28%)
กทม 5,459,332 539,711 9.89
รวมทงประเทศ 60,549,324 6,161,172 10.18 พ.ศ.2549
1 นครราชสมา(2,512,260) นครราชสมา(268,205) สงหบร(15.3%)
2 ขอนแกน(1,733,048) ขอนแกน(178,536) ชยนาท(14.8%)
3 อบลราชธาน(1,756,711) อบลราชธาน(162,830) อางทอง(14.6%)
กทม 5,511,655 581,655 10.6
รวมทงประเทศ 61,395,496 6,533,470 10.6
พ.ศ.2552
1 นครราชสมา(2,531,279) นครราชสมา(295,706) สงหบร(16.2%)
2 อบลราชธาน(1,769,915) ขอนแกน(202,271) สมทรสงคราม(15.8%)
3 ขอนแกน(1,741,912) เชยงใหม(200,057) ชยนาท(15.7%)
กทม 5,530,455 657,342 11.9
รวมทงประเทศ 62,194,585 7,176,819 11.53
ตารางท 1.2 จงหวดทมประชากรรวมจำนวนประชากรอายตงแต60ปขนไปและรอยละ ของประชากรอายตงแต60ปขนไปสงสดเปน3อนดบแรกของประเทศไทยไมนบ กรงเทพมหานครตามขอมลทะเบยนราษฎรปพ.ศ.2546,2549และพ.ศ.2552
หากพจารณารายจงหวดทง 76 จงหวดจะพบวาจงหวดสวนใหญไดกาวเขาสสงคมสงวยแลว
คอ มสดสวนประชากรสงอายมากกวารอยละ 10 ของประชากรทงหมด มเพยง 17 จงหวดทมจำนวน
ประชากรสงอายตำกวารอยละ 10 ของประชากรทงหมด ซงปรากฏในจงหวดในภาคตะวนออกเฉยง
เหนอมากทสดดงปรากฏในแผนภมท1.5
ประชากรสงอายไทย 17
แผนภมท 1.5 สดสวนประชากรสงอายรายจงหวดปพ.ศ.2552
จงหวดทมจำนวนประชากรสงอายตำทสด 3 อนดบแรกของประเทศไทยไดแก ระนอง ภเกต
และแมฮองสอน ซง 3 จงหวดนครองอนดบ 1 ถง 3 มาตลอดชวงเวลาทศกษา เพยงแตวา ในป
พ.ศ.2552 จงหวดแมฮองสอนซงถกจดอนดบไวทอนดบ 2 ในป พ.ศ.2547 และ พ.ศ.2549 ไดกลายเปน
อนดบ 3 ในป พ.ศ.2552 โดยสลบตำแหนงกบจงหวดภเกตทเคยอยในอนดบ 2 มาตลอดชวงเวลา ดง
สถตทนำเสนอในตารางท1.3
สำหรบจงหวดทมสดสวนประชากรสงอายตำทสด 3 อนดบแรกในป พ.ศ.2552 ไดแก ภเกต
กระบ และสกลนครซง 3 จงหวดนครองอนดบจงหวดทมสดสวนประชากรสงอายตำทสด 3 อนดบแรก
ในป พ.ศ.2547 และ พ.ศ.2552 เพยงแตเปลยนตำแหนงเทานน ทงนโดยในป พ.ศ.2552 จงหวดทม
สดสวนประชากรสงอายตำทสด3อนดบแรกจะมสดสวนของประชากรสงอายอยระหวางรอยละ7-9
0.00-9.99
10.00-11.49
11.50-16.24
1� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ลำดบท จำนวนประชากรทงหมด (คน) จำนวนประชากรอาย รอยละของประชากร ตงแต 60 ปขนไป (คน) ตงแตอาย 60 ปขนไป
พ.ศ.2547 1 ระนอง(156,280) ระนอง(13,604) ภเกต(7.1%)
2 สมทรสงคราม(191,389) ภเกต(19,960) สกลนคร(7.69%)
3 ตราด(205,906) แมฮองสอน(21,938) หนองบวลำภ(7.8%) พ.ศ.2549
1 ระนอง(160,686) ระนอง(14,671) กระบ(8.0%)
2 สมทรสงคราม(192,032) ภเกต(21,589) สกลนคร(8.3%)
3 ตราด(207,616) แมฮองสอน(22,330) ภเกต(9.5%)
พ.ศ.2552 1 ระนอง(164,885) ระนอง(16,448) ภเกต(7.8%)
2 สมทรสงคราม(191,919) แมฮองสอน(21,768) กระบ(8.4%)
3 ตราด(210,298) ภเกต(25,662) สกลนคร(9.2%)
ตารางท 1.3 จงหวดทมประชากรรวมจำนวนประชากรอายตงแต60ปขนไปและรอยละของ ประชากรอายตงแต60ปขนไปตำสดเปน3อนดบแรกของประเทศไทย ไมนบกรงเทพมหานครตามขอมลทะเบยนราษฎรปพ.ศ.2546,2549และพ.ศ.2552
ทมา:คำนวณจากขอมลทะเบยนราษฎรกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย
1.4.3 คณลกษณะของประชากรอายตงแต 60 ปขนไป
คณลกษณะของประชากรสงอายทรวบรวมจากทะเบยนราษฎรในตารางท 1.4 แสดงวาหญงสง
อายมสดสวนสงกวาชายสงอายปพ.ศ.2552หญงสงอายมรอยละ56ในขณะทชายสงอายมรอยละ44
ซงสดสวนดงกลาวไมเปลยนแปลงมากนกในชวงปพ.ศ.2547พ.ศ.2549และพ.ศ.2552
การศกษาการกระจายตวตามกลมอายพบวา ในป พ.ศ.2552 กลมอายทมสดสวนสงทสดโดยม
มากกวาครงหนงของประชากรสงอายทงหมดคอ กลมอาย 60-69 ป ประมาณ 1 ใน 3 มอายระหวาง
70-79 ป และประมาณรอยละ 13 อยในกลมอายวยปลาย (อายตงแต 80 ปขนไป) ทงนโดยมแนวโนม
วาระหวางปพ.ศ.2547พ.ศ.2549และพ.ศ.2552สดสวนของประชากรสงอายทมอาย 60-69ปมแนวโนม
ทจะลดลงในขณะทสดสวนของประชากรสงอายทมอายระหวาง70-79ปและอายตงแต 80ปขนไปม
แนวโนมทจะเพมขนตลอดชวงเวลาทศกษา
การกระจายตวของผสงอายตามเขตทพกอาศยและตามภาคในชวงเวลาทศกษาเปรยบเทยบพบวา
รปแบบของการกระจายตวยงคงไมเปลยนแปลงคอ ประชากรสงอายพกอาศยในเขตชนบทมากกวาเขต
เมอง(เขตเทศบาล) และภาคทมผสงอายพกอาศยอยเปนสดสวนทสงทสดคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
กลางเหนอใตและกรงเทพมหานครตามลำดบอยางไรกตามสดสวนของผสงอายมการเปลยนแปลง
ตามเวลา โดยเปนทนาสงเกตวาในป พ.ศ.2552 มผสงอายพกอาศยในเขตเมองสงถงรอยละ 34 โดยม
ประชากรสงอายไทย 1�
แนวโนมวาสดสวนของผสงอายทพกอาศยในเขตเมองเพมสงขนอยางรวดเรวตลอดชวงเวลาระหวางป
พ.ศ.2547พ.ศ.2549และพ.ศ.2552ทงนอาจเปนไปไดวามผสงอายยายเขาพกอาศยในเขตเทศบาลเพอ
ความสะดวกในการเขารบบรการทางการแพทยหรอสาธารณสขหรอขอรบสวสดการตางๆอาทเชน เบย
ยงชพ ซงพบวาในเขตเทศบาลหลายแหงสามารถใหการสนบสนนเบยยงชพแกผสงอายทกคนทอยใน
พนทได ซงตางจากในพนทขององคการบรหารสวนตำบลทเกอบทกแหงไมสามารถใหการสนบสนนเบย
ยงชพแกผสงอายทกคนในพนทได(วพรรณประจวบเหมาะและคณะ,2551;ศรวรรณศรบญ,2553)
ตารางท 1.4 คณลกษณะของประชากรอายตงแต60ปขนไปพ.ศ.2546,2549และพ.ศ.2552
ลกษณะทางประชากร รอยละ พ.ศ.2547 รอยละ พ.ศ.2549 รอยละ พ.ศ.2552 เพศ
ชาย 44.82 44.67 44.38
หญง 55.18 55.33 55.62
อาย
60-69ป 57.00 55.21 54.74
70-79ป 31.77 32.66 32.71
80ปขนไป 11.53 12.13 12.55
เขตทอยอาศย
เขตเทศบาล 29.55 29.99 34.25
นอกเขตเทศบาล 70.45 70.01 65.75 ภาค
กรงเทพมหานคร 8.76 8.90 9.16
กลาง 24.98 25.11 25.27
เหนอ 21.27 20.76 20.25
ตะวนออกเฉยงเหนอ 31.28 31.74 32.10
ใต 13.71 13.49 13.22
ทมา:คำนวณจากขอมลทะเบยนราษฎรกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย
1.5 ประชากรอายตงแต 100 ปขนไป พ.ศ.2552 (ตามทะเบยนราษฎร) การศกษาขนาดสดสวนและคณลกษณะของประชากรอายตงแต100ปขนไปเปนประเดนทยง
ไมมการศกษาในรายละเอยด โดยเฉพาะการศกษาในระดบประเทศ ทงนเพราะการเกบรวบรวมขอมล
ปฐมภมโดยการสำรวจสวนใหญมกไมไดเจาะลกในประชากรกลมน โดยเฉพาะการสำรวจดวยวธการสม
ตวอยางมกมจำนวนประชากรอายตงแต 100 ปขนไปทจะตกเปนตวอยางเปนจำนวนนอย ขอมลทจะนำ
มาใชในการศกษาประชากรกลมน โดยเฉพาะการศกษาระดบประเทศจงตองใชขอมลทะเบยนราษฎร
�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
อยางไรกตาม การใชขอมลทะเบยนราษฎรตองใชดวยความระมดระวง เพราะมขอจำกดในเรองความ
คมรวม และคณภาพของขอมล เพราะขอมลทะเบยนราษฎรเปนขอมลทรวบรวมจากการแจงขอมลโดย
ประชาชน ในกรณของผสงอายท มอาย 100 ป การตกการจดทะเบยนการตายอาจมผลตอสถตท
เกยวของกบจำนวน
1.5.1 จำนวนและรอยละของประชากรอายตงแต 100 ปขนไป พ.ศ.2547, 2549 และพ.ศ.2552
ถงแมสดสวนของผสงอายท มอายต งแต 100 ปข นไปจะมไมถงรอยละ 1 ในป พ.ศ.2547
พ.ศ.2549และพ.ศ.2552 (ตารางท1.5)แตกจดวามจำนวนไมนอยกลาวคอในปพ.ศ.2552มถง13,692
คน อยางไรกตามเปนทนาสงเกตวาจำนวนประชากรอายตงแต 100 ปในป พ.ศ.2552 มจำนวนและ
สดสวนนอยกวาขอมลในป พ.ศ.2547 และ 2549 ทเปนเชนนไมไดหมายความวาจำนวนประชากรอาย
เกนกวา100ปลดลงแตนาจะเนองมาจากการปรบแกประชากรกลมนทเสยชวตออกจากทะเบยนราษฎร
เปนผลใหขอมลมความคลาดเคลอนนอยลงตามระยะเวลาทผานไป การทมประชากรทมอายตงแต 100
ปขนไปอยเปนจำนวนไมนอย นาจะสงผลใหผสงอายมความตองการการเกอหนนทงทางดานเศรษฐกจ
สงคมสขภาพและสาธารณสขเปนพเศษในรปแบบทแตกตางจากประชากรกลมอน
ตารางท 1.5 จำนวนและรอยละของประชากรอายตงแต100ปขนไปตามขอมลทะเบยนราษฎร ปพ.ศ.2546,2549และพ.ศ.2552
2547 2549 2552
จำนวนประชากรรวมทงประเทศ
ชาย 29,863,152 30,237,466 30,557,819
หญง 30,686,172 31,158,030 31,636,766
รวม 60,549,324 61,395,496 62,194,585
จำนวนประชากรอายตงแต 100 ปขนไป ชาย 11,338 11,801 5,541
หญง 15,906 16,669 8,151
รวม 27,244 28,470 13,692
รอยละประชากรอายตงแต 100 ปขนไป ชาย 0.02 0.02 0.01
หญง 0.03 0.03 0.01
รวม 0.04 0.05 0.02
ทมา:คำนวณจากขอมลทะเบยนราษฎรกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย
ประชากรสงอายไทย �1
1.5.2 การกระจายตวเชงพนทของประชากรอายตงแต 100 ปขนไป
ในป พ.ศ.2547 และพ.ศ.2549 จงหวดปตตาน นครศรธรรมราช และเชยงใหม เปนจงหวดทม
ประชากรอายตงแต 100 ปขนไปสงสดเปน 3 อนดบแรกของประเทศไทย (ไมนบรวมกรงเทพมหานคร)
แตในป พ.ศ.2552 จงหวดทมประชากรอายตงแต 100 ปขนไปสงสด 3 อนดบแรกคอ นครศรธรรมราช
ยะลาและสมทรปราการ(ตารางท1.6)
สำหรบจงหวดทมสดสวนประชากรอายตงแต 100 ปขนไปสงสด 3 อนดบแรกพบวาในป พ.ศ.2547
และพ.ศ.2549 จงหวดปตตาน ยะลา และแมฮองสอนเปนจงหวดทมประชากรอายตงแต 100 ปขนไปเปน
สดสวนทสงสด 3 อนดบแรก แตในป พ.ศ.2552 กลบเปลยนเปนจงหวดยะลา พระนครศรอยธยา และ
นนทบรตามลำดบ
จงหวดทมจำนวนประชากรอายตงแต 100ปขนไปตำสดเปน 3อนดบแรกของประเทศไทยในป
พ.ศ.2547คอภเกตอำนาจเจรญและระนองปพ.ศ.2549คออำนาจเจรญภเกตและสมทรสงคราม
และปพ.ศ.2552ไดแกภเกตตราดและพงงาตามลำดบ(ตารางท1.7)
การจดอนดบจงหวดทมสดสวนประชากรอายตงแต 100 ปขนไปตำสดเปน 3 อนดบแรก ไมม
แบบแผนทแนนอนตายตว ทงนเพราะจงหวดทมสดสวนประชากรอายตงแต 100 ปขนไปตำสดเปน
3อนดบแรกในปพ.ศ.2547คออำนาจเจรญยโสธรและภเกตแตเปลยนเปนอำนาจเจรญแพรและ
รอยเอดในปพ.ศ.2549และเปนภเกตกาฬสนธและระยองในปพ.ศ.2552ตามลำดบ
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ตารางท 1.6 จงหวดทมจำนวนประชากรอายตงแต100ปขนไปและรอยละของประชากรอายตงแต 100ปขนไปสงสดเปน3อนดบแรกของประเทศไทยไมนบกรงเทพมหานคร ตามขอมลทะเบยนราษฎรปพ.ศ.2546,2549และพ.ศ.2552
ลำดบท จำนวนประชากรอาย รอยละของประชากร ตงแต 100 ปขนไป (คน) ตงแตอาย 100 ปขนไป
พ.ศ.2547 1 ปตตาน(1,704) ปตตาน(0.27%)
2 นครศรธรรมราช(1,214) ยะลา(0.16%)
3 เชยงใหม(995) แมฮองสอน(0.13%)
กทม 3,551 0.07
รวมทงประเทศ 27,244 0.04
พ.ศ.2549
1 ปตตาน(1,506) ปตตาน(0.24%)
2 นครศรธรรมราช(1,324) ยะลา(0.16%)
3 เชยงใหม(1,116) แมฮองสอน(0.15%)
กทม 3,622 0.07
รวมทงประเทศ 28,470 0.05
พ.ศ.2552
1 นครศรธรรมราช(591) ยะลา(0.12%)
2 ยะลา(563) พระนครศรอยธยา(0.05%)
3 สมทรปราการ(558) นนทบร(0.05%)
กทม 2,097 0.04
รวมทงประเทศ 13,593 0.02
ทมา:คำนวณจากขอมลทะเบยนราษฎรกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย
ประชากรสงอายไทย ��
ตารางท 1.7 จงหวดทมจำนวนประชากรอายตงแต100ปขนไปและรอยละของประชากรอายตงแต 100ปขนไปตำสดเปน3อนดบแรกของประเทศไทยไมนบกรงเทพมหานครตามขอมล ทะเบยนราษฎรปพ.ศ.2546,2549และ2552
ลำดบท จำนวนประชากรอาย รอยละของประชากร ตงแต 100 ปขนไป (คน) ตงแตอาย 100 ปขนไป
พ.ศ.2547 1 ภเกต,อำนาจเจรญ(37) อำนาจเจรญ(0.01%)
2 ระนอง,อางทอง(59) ยโสธร(0.01%)
3 สมทรสงคราม,แพร(62) ภเกต(0.013%)
กทม 3,551 0.07
รวมทงประเทศ 27,244 0.04
พ.ศ.2549
1 อำนาจเจรญ(32) อำนาจเจรญ(0.01%)
2 ภเกต(44) แพร(0.01%)
3 สมทรสงคราม(58) รอยเอด(0.01%)
กทม 3,622 0.07
รวมทงประเทศ 28,470 0.05
พ.ศ.2552
1 ภเกต(11) ภเกต(0.003%)
2 ตราด(15) กาฬสนธ(0.01%)
3 พงงา(20) ระยอง(0.01%)
กทม 2,097 0.04
รวมทงประเทศ 13,593 0.02
ทมา:คำนวณจากขอมลทะเบยนราษฎรกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย
1.5.3 คณลกษณะของประชากรอายตงแต 100 ปขนไป
การจำแนกคณลกษณะของประชากรอายตงแต100ปขนไปพบวาในปพ.ศ.2552หญงสงอาย
ทมอายตงแต100ปขนไปคดเปนประมาณรอยละ60ของประชากรอายตงแต100ปขนไปทงหมดและ
สดสวนดงกลาวไมเปลยนแปลงมากนกระหวางปพ.ศ.2547และพ.ศ.2549ตามลำดบแตเมอศกษาการ
เปลยนแปลงสดสวนประชากรทมอายตงแต 100 ปขนไปตามเขตทพกอาศย กลบพบการแปรผนของ
สดสวนการพกอาศยในเขตเมอง(เขตเทศบาล)อยางชดเจนโดยพบวาในปพ.ศ.2552ผสงอายทมอาย
ตงแต100ปขนไปสงถงรอยละ47หรอเกอบครงหนงของผสงอายทมอายตงแต100ปขนไปทงหมดโดย
สดสวนดงกลาวเพมขนอยางรวดเรวจากรอยละ 35 ในป พ.ศ.2547 เปนรอยละ 36 ในป พ.ศ.2549 ซง
สวนหนงนาจะเปนเพราะเขตเมองเปนพนททมบรการทางดานสขภาพและสาธารณสขทจำเปนสำหรบ
ผสงอายและการเขาถงบรการทงทางดานสขภาพสาธารณสขและบรการสาธารณะอนๆทำไดงายและ
สะดวกกวาเขตชนบท
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
สำหรบภาคทมสดสวนผสงอายทมอายตงแต 100ปขนไปเปนสดสวนทสงทสดและมแบบแผนท
สอดคลองกนทกชวงเวลาตงแตป พ.ศ.2547 พ.ศ.2549 และ พ.ศ.2522 คอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก
เฉยงเหนอภาคใตและภาคเหนอตามลำดบ
ตารางท 1.8 คณลกษณะของประชากรอายตงแต100ปขนไปพ.ศ.2546,2549และพ.ศ.2552
ลกษณะทางประชากร 2547 2549 2552
เพศ ชาย 41.62 41.45 40.47
หญง 58.38 58.55 59.53
เขตทอยอาศย
เขตเทศบาล 35.22 36.18 46.50
นอกเขตเทศบาล 64.78 63.55 53.50
ภาค กรงเทพมหานคร 13.03 12.72 15.32
กลาง 25.78 26.42 29.54
เหนอ 15.75 15.67 12.79
ตะวนออกเฉยงเหนอ 21.13 20.81 21.15
ใต 24.30 24.38 21.20
ทมา:คำนวณจากขอมลทะเบยนราษฎรกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย
ประชากรสงอายไทย 25
เอกสารอางอง จอหน โนเดลและนภาพรชโยวรรณ, 2552. “การสงอายทางประชากรและการอยดมสขของผสงอายในประเทศไทย
แนวโนมในอดต สถานการณปจจบนและทาทายในอนาคต” Population Aging No.5. กรงเทพมหานคร:
กองทนประชากรแหงสหประชาชาตประจำประเทศไทยและสำนกงานภาคพนเอเชยและแปซฟก.
วพรรณประจวบเหมาะ,นภาพรชโยวรรณ,มาลนวงษสทธ,ศรวรรณศรบญ,บศรนบางแกวและชเนตตมลนทางกร,
2551. รายงานการศกษา โครงการสรางระบบการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2.
กรงเทพมหานคร:วทยาลยประชากรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.2550.การคาดประมาณ
ประชากรของประเทศไทย2543-2573.
UnitedNation,2007.WorldPopulationAgeing2007.NewYork:DepartmentofEconomicandSocial
Affairs,PopulationDivision.
Shryock,HenryS.2004.TheMethodsandMaterialsofDemography.NewYork:AcademicPress.
สถานการณ ดานสขภาพของผสงอาย 2
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
เนอหาของสถานการณทางดานสขภาพผสงอายนเปนการนำเสนอขอมลทไดจากการสำรวจและ
รายงานจากหนวยบรการตางๆทเกยวของ ประกอบดวย 5 สวนดงน สวนท 1 เปนขอมลเกยวกบภาวะ
สขภาพของผสงอาย ไดแก การประเมนภาวะสขภาพโดยรวมของตนเอง ปญหา/โรคทเกดจากความ
เสอมถอยของอวยวะตางๆ ความสามารถในการทำกจกรรมพนฐานประจำวน (ADL) และความสามารถ
ในการทำกจกรรมทซบซอน (IADL) รวมถงการเกดภาวะหกลมในผสงอาย สวนท 2 เปนขอมลรายงาน
โรคเอดสของผสงอายและการเสยชวต สวนท 3 เปนขอมลเกยวกบการเจบปวยและการรบบรการทาง
สขภาพของผสงอาย และสวนท 4 เปนขอมลพฤตกรรมสขภาพผสงอาย ไดแก การบรโภคอาหาร การ
บรโภคบหร / เครองดมทมแอลกอฮอล และการปฎบตกจกรรมของผสงอายทงการออกกำลงกาย และ
กจกรรมทางกายทหมายถงการทำกจกรรมตางๆททำใหรางกายไดใชพลงงานเชนการทำงานบานการ
ทำงานอดเรกหรอการทำงานอาชพ
2.1 ภาวะสขภาพผสงอาย การเปลยนแปลงทเปนไปในทางเสอมของผสงอายทำใหประสทธภาพในการทำงานของรางกาย
เส อมถอยไปดวย แตผ สงอายสวนใหญมองวาตนเองมสขภาพคอนขางด จากการสำรวจสขภาพ
ประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4พ.ศ.2551-2552 โดยสำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทประเมนภาวะสขภาพของผสงอายจำนวน 9,195 ราย พบวา ผสงอายสวนใหญประเมนวาสขภาพโดย
รวมของตนเองปานกลางรอยละ 48.4 และประเมนวาดถงดมากรอยละ 38.1 (ดรอยละ 32.6 ดมากรอยละ
5.5) ผสงอายทรสกวาสขภาพไมดและไมดเลยรอยละ 12.5 และ 1.0 ตามลำดบ (แผนภมท 2.1) เมอ
* เขยนโดยนางสาวสมจนตโฉมวฒนชยและคณะสถาบนเวชศาสตรผสงอายกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข
สถานการณ ดานสขภาพของผสงอาย*
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย ��
พจารณาสดสวนระหวางเพศพบวาผสงอายชายประเมนสขภาพโดยรวมของตนเองวาปานกลางดและ
ดมากสงกวาผสงอายหญง สวนผสงอายหญงประเมนสขภาพโดยรวมของตนเองวาไมด และไมดเลยสง
กวาผสงอายชาย (แผนภมท 2.2) เมอพจารณาระหวางกลมอายพบวา ผสงอายมแนวโนมทจะประเมน
สขภาพโดยรวมของตนเองวาดลดลงเมออายมากขน (ผสงอาย 60-69 ปรอยละ 33.8 ผสงอาย 70-79 ป
รอยละ 32.1 ผสงอาย 80 ปขนไปรอยละ 27.5) และประเมนวาไมดมากขนเมออายมากขนเชนกน
(ผสงอาย60-69ปรอยละ10.3ผสงอาย70-79ปรอยละ13.9ผสงอาย80ปขนไปรอยละ19.7)(แผนภม
ท 2.3) จากการสำรวจในเรองการประเมนสขภาพโดยรวมของตนเองทผานมาจะเหนวาผสงอายมแนว
โนมทจะประเมนสขภาพตนเองไปในทศทางเดยวกนคอ สวนใหญจะประเมนวามสขภาพปานกลางถงด
มากประมาณรอยละ 70-80 และประเมนวามสขภาพไมดถงไมดเลยไมถง 1 ใน 4 และมแนวโนมลดลง
(แผนภมท2.4)
แผนภมท 2.1 รอยละของผสงอายในการประเมนสขภาพโดยรวมของตนเอง
48.4
36.2
5.5
1.0
12.5ดมาก
ไมดมากๆ
ไมด
ปานกลาง
ด
ทมา:การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
4.6
รอยล
ะ
ดมาก ด ปานกลาง ไมด ไมดมากๆ
3 2.3
33.832.127.5
49.2 47 48.7
10.313.9
19.7
0.91.3 1
แผนภมท 2.3 รอยละของผ สงอายท ประเมนภาวะสขภาพโดยรวมของตนเองจำแนกตามกลมอาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
60-69ป
70-79ป
80ปขนไป
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
7.5
33.3
48.7
9.9
0.64
31.9
48.1
14.6
1.4
ดมาก ด ปานกลาง ไมด ไมดมากๆ
แผนภมท 2.2 รอยละของผสงอายทประเมนภาวะสขภาพโดยรวมของตนเองจำแนกตามเพศ
ชาย
หญง
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย �1
รอยล
ะ
ดมาก ด ปานกลาง ไมด ไมดมากๆ
5.13.83.75.8
แผนภมท 2.4 รอยละของผสงอายทประเมนภาวะสขภาพโดยรวมของตนเองจำแนกตามปพ.ศ.
ทมา: 1.การสำรวจประชากรสงอายในประเทศไทยพ.ศ.2545สำนกงานสถตแหงชาต 2.การสำรวจประชากรสงอายในประเทศไทยพ.ศ.2550สำนกงานสถตแหงชาต 3.ระบบการดแลผสงอายทมความเปราะบางดานสขภาพในชมชนพ.ศ.2551สถาบนเวชศาสตรผสงอาย 4.การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
พ.ศ.2545
พ.ศ.2550
พ.ศ.2551
พ.ศ.255239.1
29.4
21.7
2.1
42.9
28.9
21.5
2.7
44
35.0
15.3
2.0
32.6
48.4
12.2
1.0
2.1.1 ปญหา/โรคทเกดจากความเสอมถอยของอวยวะตางๆ
เมออายมากขนจะเกดความเสอมถอยของอวยวะตางๆทำใหผสงอายเกดโรคไดงายโดยเฉพาะ
ความเสอมของดวงตาททำใหผสงอายสวนใหญมกมอาการตาพรามว ระคายเคองตา นำตาไหล กลาม
เนอททำหนาทยดหดเลนสลกตาออนกำลงทำใหลำบากในการเพงดสงของโดยเฉพาะวตถเลกๆโรคทเกด
จากความเสอมของดวงตาทพบมากในผสงอายไดแก ตอกระจก จากการสำรวจสขภาพประชาชนไทย
โดยการตรวจรางกายครงท4พบวาผสงอาย1ใน5เปนตอกระจกโดยผสงอายหญงเปนตอกระจกสง
กวาผสงอายชาย (ชายรอยละ 18.0 หญงรอยละ 23.6) เมอพจารณาสดสวนระหวางกลมอายพบวา
ผสงอายจะเปนตอกระจกสงขนเมออายมากขนทงชายและหญง (แผนภมท 2.5) ผสงอายทอาศยอยใน
เขตการปกครองเปนตอกระจกสงกวานอกเขต(ในเขตรอยละ25.7นอกเขตรอยละ18.8) (แผนภมท2.6)
ผสงอายในกรงเทพมหานครเปนตอกระจกสงสดรอยละ31.1รองลงมาเปนภาคใตรอยละ23.0สวนภาค
ตะวนออกเฉยงเหนอตำสดรอยละ 16.8 ซงผสงอายหญงเปนตอกระจกสงกวาผสงอายชายในทกภาค
ยกเวนกรงเทพมหานคร(แผนภมท2.7)
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
รอยล
ะรอ
ยละ
60-69ป
ในเขต
เหนอ กลาง ตอ.เฉยงเหนอ ใต กทม.
นอกในเขต รวม
70-79ป 80ปขนไป รวม
23.6
14.9
19.5
12.9
18.6
31.8
15.118.0
27.4
23.0 24.6
19.9
26.530.3
21.723.6
25.7
19.322.4
16.8
23.0
31.1
18.821.1
12.1
21.627.5
18.017.7
29.7
34.5
23.6
แผนภมท 2.5 รอยละของผสงอายทเปนตอกระจกจำแนกตามเพศและกลมอาย
แผนภมท 2.6 รอยละของผสงอายทเปนตอกระจกจำแนกตามเพศและเขตการปกครอง
แผนภมท 2.7 รอยละของผสงอายทเปนตอกระจกจำแนกตามเพศและภาค
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ชาย
ชาย
ชาย
หญง
หญง
หญง
รวม
รวม
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย ��
สำหรบความเสอมเนองจากการไดยนของผสงอายนน สาเหตทพบบอยมกมาจากการสงอาย
ในการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พบวาผสงอายเกอบ1ใน3มปญหา
การไดยน โดยผสงอายชายมปญหาการไดยนสงกวาผสงอายหญง (ผสงอายชายรอยละ 30.0 ผสงอาย
หญงรอยละ 26.0) (แผนภมท 2.8) และปญหาการไดยนจะสงขนตามอายทมากขนทงเพศชายและหญง
(แผนภมท2.9)
รอยล
ะ
ไมมปญหา
มปญหาเลกนอย
มปญหาเลกนอย
มปญหาเลกนอย
ไดยนขางเดยว
ไดยนขางเดยว
ไดยนขางเดยว
ไมไดยน2ขาง
ไมไดยน2ขาง
ไมไดยน2ขาง
19.0 16.0
1.0 1.00.5 0.5
29.0 27.0
2.0 2.01.0 0.5
44.0 45.0
3.0 3.03.5 1.0
แผนภมท 2.8 รอยละของผสงอายทมปญหาการไดยนจำแนกตามเพศ
แผนภมท 2.9 รอยละของผสงอายทมปญหาการไดยนจำแนกตามเพศและกลมอาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ชาย
60-69ป
หญง
70-79ป
80ปขนไป
70.0
25.0
3.02.0
74.0
23.0
2.0 1.0
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ปญหาสขภาพชองปากสงผลตอคณภาพชวตผสงอายเพราะการรบประทานอาหารการหวเราะ
ความสวยงามของใบหนา ลวนเกดจากสขภาพในชองปากทงสน การมปรมาณฟนทนอยลงทำใหเคยว
อาหารไดไมละเอยดเกดปญหาตอระบบทางเดนอาหารได ในการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการ
ตรวจรางกายครงท 4พบวาผสงอายมากกวาครงหนงมฟนทใชงานไดไมครบ 20ซ และเพมสงขนตาม
อายทมากขน เมอพจารณาการมฟนทใชงานไดไมครบ20ซของผสงอายชายและหญงพบวาไมแตกตาง
กนมากนก(แผนภมท2.10)มผสงอายเพยงรอยละ29.1ทใสฟนทดแทนซงเปนผสงอาย70-79ปสงทสด
รอยละ 31.9 และผสงอาย 80 ปขนไปตำสดรอยละ 25.1 โดยเฉพาะผสงอายหญง 80 ปขนไปใสฟน
ทดแทนเพยงรอยละ20.0(แผนภมท2.11)
รอยล
ะ
60-69ป 70-79ป 80ปขนไป รวม
45.5
59.9
74.4
53.3
44.0
62.3
74.0
53.3
แผนภมท 2.10 รอยละของผสงอายทมฟนไมครบ20ซจำแนกตามเพศและกลมอาย
แผนภมท 2.11 รอยละของผสงอายทมฟนไมครบ20ซไดรบบรการใสฟนทดแทนจำแนกตามเพศ และกลมอาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ชาย
หญง
รอยล
ะ
60-69ป 70-79ป 80ปขนไป รวม
24.1
32.8 32.2
28.631.0 31.2
20.0
29.527.8
31.9
25.129.1
ชาย
หญง
รวม
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย 35
2.1.2 ความสามารถในการปฏบตกจกรรม
การปฏบตกจกรรมประจำวนไดถกนำมาใชในการประเมนภาวะสขภาพดานหนาทของรางกาย
อยางกวางขวาง เพราะหากผสงอายสามารถปฏบตกจกรรมประจำวนไดดวยตนเองจะรสกวามสขภาพด
ในการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ไดแบงกจกรรมประจำวนออกเปน 2ดาน ไดแก กจกรรมพนฐานประจำวน (Activities of Daily Living :
ADL)ทปรบมาจากBarthelADL1ประกอบดวยการอาบนำ/ลางหนาการแตงตวการกนอาหารการลก
นงจากทนอน/เตยงการใชหองนำ/สวมการเดนไป/มาภายในตวบานการกลนปสสาวะการกลนอจจาระ
และกจกรรมประจำวนทซบซอน (Instrumental Activities ofDaily Living : IADL) เปนกจกรรมทเกยวกบ
การทำงานการเดนทางและการสอสารทปรบมาจากLawton’sIADL2ประกอบดวยการใชเงน/นบเงน/
ทอนเงนการจดยากนเองการทำงานบานอยางเบา (กวาดบาน เกบของทำครว) การทำงานบานอยาง
หนก (ถบานตกนำยกของ)การตดเลบเทาดวยตนเองการเดนออกนอกบานมากกวา15นาทในแตละ
ครง การหวของหนก การเดนไกลอยางนอย 400 เมตร การออกนอกบานโดยขบรถเอง/ขนรถโดยสาร
สาธารณะการตดตอสอสารกบเพอนบานหรอการใชโทรศพท
การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พบวาผสงอายสวนใหญสามารถ
ปฏบตกจกรรมพนฐานประจำวนไดเกอบรอยละ 100 (แผนภมท 2.12) ยกเวนปญหาเรองการกลน
ปสสาวะและอจจาระทพบวาผสงอายมปญหากลนปสสาวะเกอบรอยละ 30 และปญหากลนอจจาระ
รอยละ22.6(แผนภมท2.13)และพบวาผสงอายมขอจำกดในการทำกจกรรมพนฐานประจำวนจำนวน1
กจกรรมรอยละ 7.3 จำนวน 2 กจกรรมรอยละ 7.6 และจำนวน 3 กจกรรมขนไปรอยละ 1.43 โดยมขอ
จำกดเพมขนตามอายทมากขนทกขนาดกจกรรม(1,2,และ3กจกรรม)โดยเฉพาะขอจำกด3กจกรรม
ขนไปทพบวาผสงอาย80ปขนไปมขอจำกดสงกวาผสงอาย70-79ปมากกวา5เทาและสงกวา60-69ป
มากกวา10เทา(ผสงอาย80ปขนไปรอยละ6.8ผสงอาย70-79ปรอยละ1.2ผสงอาย60-69ปรอยละ
0.6) (แผนภมท 2.14) ผสงอายชายและหญงมขอจำกดในการทำกจกรรมพนฐานประจำวนตงแต 2
กจกรรมขนไปเพมขนตามอายทมากขน (แผนภมท 2.15) เมอพจารณาสดสวนระหวางเขตการปกครอง
พบวา ผสงอายนอกเขตมขอจำกดในการทำกจกรรมพนฐานประจำวนสงกวาผสงอายในเขตทกขนาด
กจกรรม ซงเปนไปในทศทางเดยวกนทงผสงอายชายและหญง ยกเวนผสงอายหญงทมขอจำกด 1
กจกรรมในเขตสงกวานอกเขต(ในเขตรอยละ6.1นอกเขตรอยละ5.3)(แผนภมท2.16)
1 MahonyF,BarthelDW.Functionalevaluation:TheBarthelindex.MdStateMedJ.1965Feb;14-64-5.2 LawtonMP,Brody EM.Assessment of older people: self-maintainingand instrumental activities of dailyliving.Gerontologist.1969;179-86.3 สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย รายงานการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ.2551-2552
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
อาบนำ
กลนปสสาวะ
แผนภมท 2.12 รอยละของผสงอายทสามารถทำกจกรรมพนฐานประจำวน(ADL)
แผนภมท 2.13 รอยละของความสามารถในการกลนปสสาวะ/อจจาระของผสงอาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
99.1
70.2
98.9
77.4
99.3 98.9 98.2 98.0
0.8
17.9
1.0
13.0
0.7 1.1 1.7 1.80.1
11.9
0.1
9.6
0.1 0.2
แตงตว
กลนอจจาระ
กนอาหาร
ลกนงจาก
ทนอนการใชหองนำ/
สวม
เดนภายในบาน
ทำไดเอง
กลนไดปกต
มคนชวย/ใชอปกรณ
กลนไดบางครง
ทำไมไดเลย
กลนไมได
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย �7
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
แผนภมท 2.14 รอยละของผสงอายทมความจำกดในการทำกจกรรมประจำวนพนฐานจำแนกตามกลมอาย
แผนภมท 2.15 รอยละของผสงอายทมความจำกดในการทำกจกรรมพนฐานประจำวนจำแนก ตามเพศและกลมอาย
รอยล
ะรอ
ยละ
1
1 1
2
2
ชาย หญง
2
≥ 3
≥ 3 ≥ 3
ความจำกด(กจกรรม)
ความ
จำกด
(กจก
รรม)
7.6
6.85.8
6.3
5.74.8
0.6
0.6 0.7
9.0
5.84.8
11.2
9.6
7.7
1.2
1.4 1.7
12.8
0.6
7.0
11.8
11.09.8
6.8
5.74.2
60-69ป
60-69ป
70-79ป
70-79ป
80ปขนไป
80ปขนไป
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
สำหรบความสามารถในการปฏบตกจกรรมทซบซอนพบวาผสงอายมากกวาครงปฏบตกจกรรม
ทซบซอนไดแตความสามารถในการใชโทรศพทพบไมถงครง(รอยละ46.7)และความสามารถในการหว
ของหนก การเดนไกลอยางนอย 400 เมตร และการทำงานบานอยางหนกปฏบตไดเกอบ 2 ใน 3
(แผนภมท2.17)ผสงอายสวนใหญมขอจำกดในการทำกจกรรมทซบซอน2กจกรรมขนไปตามอายทมาก
ขนโดยเฉพาะผสงอาย80ปขนไปมขอจำกดในการทำกจกรรมทซบซอนเพมขนตามขนาดกจกรรมทเพม
ขนดวย (แผนภมท 2.18) ผสงอายชายและหญงมขอจำกดในการทำกจกรรมทซบซอนตงแต 2 กจกรรม
ขนไปเพมขนตามอายทมากขน (แผนภมท 2.19) ผสงอายนอกเขตการปกครองมขอจำกดในการทำ
กจกรรมทซบซอนสงกวาผสงอายในเขตทกขนาดกจกรรม ซงเปนไปในทศทางเดยวกนทงผสงอายชาย
และหญง(แผนภมท2.20)
แผนภมท 2.16 รอยละของผสงอายทมความจำกดในการทำกจกรรมพนฐานประจำวนจำแนกตามเพศ และเขตการปกครอง
รอยล
ะ
1 1 12 2 2≥ 3 ≥ 3 ≥ 3
ความ
จำกด
(กจก
รรม)
6.86.1
7.45.9
4.9
6.7
1.3 1.2 1.3
7.5
5.3
9.28.4
7.0
9.6
1.5 1.5 1.5
ในเขตการปกครอง นอกเขตการปกครอง
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย ��
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
แผนภมท 2.17 รอยละของผสงอายทสามารถทำกจกรรมทซบซอน(IADL)
แผนภมท 2.18 รอยละของผสงอายทมความจำกดในการทำกจกรรมทซบซอนจำแนกตามกลมอาย
การสอสารเพอนบาน
เดนออกนอกบาน>15นาท
งานบานอยางเบา
โดยสารรถ/ขบรถ
ใชเงน/นบเงน/ทอนเงน
งานบานอยางหนก
ตดเลบเทาดวยตนเอง
หวของหนก
จดยากนเอง
เดนไกล400เมตร
ใชโทรศพท
20 40 60 80 100
95.2
90.0
91.9
91.0
90.4
84.7
74.7
69.0
65.4
65.2
46.7
3.9
2.1
3.7
3.9
5.5
9.5
11.1
10.6
15.1
16.1
15.0
0.2
2.7
1.6
2.3
1.2
2.6
6.4
9.3
10.7
9.6
11.9
ไมเคยทำ
ทำไมไดเลย
ทำไดเอง
มคนชวย/ใชอปกรณ
0.7
5.2
2.9
2.8
2.8
3.2
7.8
11.1
8.9
9.1
26.5
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
รอยล
ะ
1 2 ≥ 3ความจำกด(กจกรรม)
23.0
9.913.7
22.3
12.2
30.0
14.1 14.9
50.7
60-69ป
70-79ป
80ปขนไป
�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
แผนภมท 2.19 รอยละของผสงอายทมความจำกดในการทำกจกรรมทซบซอนจำแนกตามเพศและกลมอาย
แผนภมท 2.20 รอยละของผสงอายทมความจำกดในการทำกจกรรมทซบซอนจำแนกตามเพศและ เขตการปกครอง
รอยล
ะ
1 12
ชาย หญง
2≥ 3 ≥ 3
ความ
จำกด
(กจก
รรม)
21.619.9
9.96.4
13.7
6.5
22.021.6
12.2 9.3
30.0
19.116.0
18.5
14.9 15.8
50.7
38.3
60-69ป
70-79ป
80ปขนไป
รอยล
ะ
1 1 12 2 2≥ 3 ≥ 3 ≥ 3
ความ
จำกด
(กจก
รรม)
18.014.6
20.7
9.2
5.9
9.2
17.5
12.3
17.5
22.7 23.3 22.3
12.29.6
12.2
26.0
14.8
26.0
ในเขตการปกครอง นอกเขตการปกครอง
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย �1
2.1.3 การหกลม
การหกลมเปนปญหาสำคญทพบไดบอยและสงผลกระทบตอผสงอายเปนอยางยง นำไปสการ
บาดเจบและเสยชวตไดการสำรวจสขภาพประชาชนโดยการตรวจรางกายครงท4พบวาผสงอายหกลม
รอยละ 18.5 โดยผสงอายหญงหกลมสงกวาผสงอายชายเกอบ 1 เทา (ผสงอายชายรอยละ 14.4 ผสงอาย
หญงรอยละ 21.9) (แผนภมท 2.21) ผสงอายหกลมเฉลยคนละ 2ครง ซงไมแตกตางกนในผสงอายชาย
และหญง (ผสงอายชายเฉลย 2.4 ครง ผสงอายหญงเฉลย 2 ครง) (แผนภมท 2.22) ผสงอายครงหนง
หกลมนอกบรเวณบานเปนผสงอายชายมากกวาผสงอายหญง (ผสงอายชายรอยละ 59.6 ผสงอายหญง
รอยละ 45.1) รองลงมาหกลมภายในบรเวณบานเปนผสงอายหญงมากกวาผสงอายชาย (ผสงอายชาย
รอยละ24.1ผสงอายหญงรอยละ37.6)(แผนภมท2.23)เมอพจารณาสถานทหกลมตามกลมอายพบวา
ผสงอาย 60-69 ปหกลมนอกบรเวณบานสงกวาทกกลมอายทงชายและหญง สวนผสงอาย 80 ปขนไป
หกลมในบรเวณบานสงกวาทกกลมอายทงชายและหญง (แผนภมท 2.24)ทงนอาจเนองมาจากผสงอาย
60-69 ปยงประกอบอาชพเปนสวนใหญ จงพบวาสถานทนอกบรเวณบานทผสงอายหกลมเปนสถานท
ทำงานรอยละ 59.5 (แผนภมท 2.25) สาเหตการหกลมลำดบแรกคอการลนทงผสงอายหญงและชาย
(ผสงอายชายรอยละ 42.2 ผสงอายหญงรอยละ 42.8) สวนสาเหตการหกลมของผสงอายชายรองลงมา
ไดแก การสะดดสงกดขวางรอยละ 38.8 และเสยการทรงตวรอยละ32.1 สวนผสงอายหญงจะสลบกบ
ผสงอายชายโดยหกลมเพราะเสยการทรงตวรอยละ37.0 และสะดดสงกดขวางรอยละ 32.1 (แผนภมท
2.26)
แผนภมท 2.21 รอยละของการหกลมใน6เดอนทผานมาของผสงอายจำแนกตามเพศและกลมอาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
รอยล
ะ
60-69ป 70-79ป 80ปขนไป รวม
14.6 13.9 15.3 14.4
21.622.8
19.921.9
ชาย
หญง
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
แผนภมท 2.22 จำนวนครงทหกลมใน6เดอนทผานมาของผสงอายจำแนกตามเพศและกลมอาย
แผนภมท 2.23 รอยละของสถานททผสงอายหกลมใน6เดอนทผานมาจำแนกตามเพศ
แผนภมท 2.24 รอยละของสถานททผสงอายหกลมใน6เดอนทผานมาจำแนกตามเพศและกลมอาย
รอยล
ะ
ภายในบาน บรเวณบาน นอกบรเวณบาน
24.116.4
59.6
37.6
17.3
45.1
32.9
17.0
50.1ชาย
หญง
รวม
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ครง
60-69ป 70-79ป 80ปขนไป รวม
2.32.6
2.3 2.4
1.9 2.02.1
2.0
ชาย
หญง
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
รอยล
ะ
ภายในบาน ภายในบานบรเวณบาน
ชาย หญง
บรเวณบานนอกบรเวณบาน นอกบรเวณบาน
ความ
จำกด
(กจก
รรม)
19.8
36.4
11.5 14.2
68.7
49.4
25.2
37.5
22.9 20.4
50
42.143.8 44.4
14.3
22.8
41.9
32.8
60-69ป
70-79ป
80ปขนไป
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย ��
แผนภมท 2.25 รอยละของสถานทนอกบรเวณบานทผสงอายหกลมใน6เดอนทผานมา
แผนภมท 2.26 รอยละของสาเหตการหกลมทผสงอายหกลมใน6เดอนทผานมา
ครง
ททำงานระหวาง
ทางเดน
วด บานคนอน
ร.พ./ศนย
อนามย
ทสาธาร-ณะ
หองนำนอกบาน
ในปาบน
ภเขา
ตกจากทสง
59.5
14.06.3 3.4
5.9 3.45.4 1.1 0.9
3.9
3.1
26.3
42.8
5.6
4
23.4
42.2
หญง
ชาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ถกชนลม
ตกบนได
พนตางระดบ
ลน
สะดดสกดขวาง
เสยการทรงตว
หนามดวงเวยนเปนลม
1050 2015 3025 4035 45
32.1
37
16
38.8
32.1
15.5
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
2.2 ขอมลผสงอายโรคเอดส แมปจจบนจะมความกาวหนาทางการแพทยและสาธารณสขเปนอยางมากแตยงไมมวธรกษาผ
ปวยโรคเอดสใหหายขาดไดแตถาผตดเชอเอชไอวรตวไดเรวมการดแลสขภาพอยางเหมาะสมกสามารถ
จะใชชวตอยางมคณคาตอไปไดอกนานหลายป ผสงอายถกมองวาเปนกลมทไมมความเสยงสงทจะเปน
โรคเอดสเนองจากความเชอทวาผสงอายมเพศสมพนธไมบอยเทาผทออนวยกวาแตคนทกชนทกวยเปน
โรคเอดสไดทงสน ศนยขอมลทางระบาดวทยา สำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรค ไดรวบรวมรายงาน
ผปวยโรคเอดสจากสถานบรการสาธารณสขภาครฐและเอกชนณวนท30เมษายน2553โดยพจารณา
สดสวนระหวางกลมอายทเปนโรคเอดส(รายใหม)พบวาผสงอายเปนโรคเอดส(รายใหม)ในปพ.ศ.2550
จำนวน 363 รายคดเปนรอยละ 1.9 ของผปวยโรคเอดส(รายใหม)ทงหมด ในป พ.ศ.2551 จำนวน 279
รายคดเปนรอยละ 2.1 ของผปวยโรคเอดส(รายใหม)ทงหมด ในป พ.ศ.2552 จำนวน 167 รายคดเปน
รอยละ 2.3 ของผปวยโรคเอดส(รายใหม)ทงหมด ซงผสงอายชายเปนโรคเอดสสงกวาผสงอายหญง
มากกวา 1 เทา (แผนภมท 2.27) ผสงอายทเปนโรคเอดสเสยชวตทกปทงนอาจเปนผลมาจากการดแล
รกษาลาชาหรอการเขาไมถงบรการ ทำใหการรกษาไมไดผลดเกดการเสยชวต โดยสวนใหญพบวา
ผสงอายชายทเปนโรคเอดสเสยชวตสงกวาผสงอายหญง(แผนภมท2.28)
แผนภมท 2.27 จำนวนผสงอายทปวยเปนโรคเอดสรายใหมจำแนกตามเพศและปพ.ศ.
แผนภมท 2.28 จำนวนผสงอายทปวยเปนโรคเอดสเสยชวตจำแนกตามเพศและปพ.ศ.
ทมา: ศนยขอมลทางระบาดวทยาสำนกระบาดวทยากรมควบคมโรคณวนท30เมษายน2553
ทมา: ศนยขอมลทางระบาดวทยาสำนกระบาดวทยากรมควบคมโรคณวนท30เมษายน2553
รอยล
ะรอ
ยละ
พ.ศ.2550
พ.ศ.2550
พ.ศ.2551
พ.ศ.2551
พ.ศ.2552
พ.ศ.2552
ชาย
ชาย
รวม
รวม
หญง
หญง
257
97
190
31
107
28
89
35
60
9
106
29
363
126
279
66
167
37
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย 45
ตารางท 2.1 รอยละของผสงอายทปวยหรอรสกไมสบายระหวาง1เดอนกอนวนสมภาษณ จำแนกตามเพศและกลมอาย
2.3 การเจบปวยและการรบบรการทางสขภาพ 2.3.1 การเจบปวย
การเจบปวยของผสงอายในทนหมายถง การเจบปวยหรอรสกไมสบาย การไดรบอบตเหตหรอ
ถกทำรายรางกาย และการเจบปวยดวยโรคเรอรง/โรคประจำตว ในชวง 1 เดอนกอนวนสมภาษณ จาก
การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552ของสำนกงานสถตแหงชาตพบวาผสงอายเกดการเจบปวย
หรอรสกไมสบายรอยละ 38.4 เปนผสงอายหญงมากกวาผสงอายชาย (ชายรอยละ 14.6 หญงรอยละ
23.8)แตผสงอายทมอายมากมการเจบปวยหรอรสกไมสบายนอยกวาผสงอายทมอายนอย(ผสงอาย60-
69ปรอยละ18.1ผสงอาย70-79ปรอยละ14.2ผสงอาย80ปขนไปรอยละ6.1)(ตารางท2.1)โรคหรอ
อาการทปวยครงสดทายของผสงอาย 5 ลำดบแรกไดแก โรคระบบทางเดนหายใจรอยละ 48.6 ทองรวง/
ทองเสย/บดรอยละ 18.9 โรคในชองปาก/ฟนผ/โรคเหงอกรอยละ 14.8 ปวดทอง/ทองอด/ทองเฟอ/โรค
กระเพาะรอยละ 9.5 และปวดหลง/ปวดกลามเนอรอยละ 3.4 (แผนภมท 2.29) ผสงอายไดรบอบตเหต
หรอถกทำรายรางกายรอยละ3.3เปนผสงอายหญงมากกวาผสงอายชายเลกนอย(ชายรอยละ1.5หญง
รอยละ 1.8) ผสงอายทมอายมากไดรบอบตเหตนอยกวาผสงอายทมอายนอย (ผสงอาย 60-69ปรอยละ
1.6ผสงอาย70-79ปรอยละ1.1ผสงอาย80ปขนไปรอยละ0.6) (ตารางท2.2)ผสงอายเกอบครงหนง
ไดรบอบตเหตจากการหกลมรอยละ48.8 (ตารางท 2.3) ในเรองของโรคเรอรง/โรคประจำตว พบวาผสงอาย
มากกวาครงหนง(รอยละ54.9)มโรคเรอรง/ประจำตวเปนผสงอายหญงมากกวาผสงอายชาย(ผสงอาย
ชายรอยละ 21.3 หญงรอยละ 33.6) แนวโนมการเกดโรคเรอรง/ประจำตวของผสงอายลดลงเมออาย
มากขน (ผสงอาย60-69ปรอยละ25.5ผสงอาย70-79ปรอยละ20.9ผสงอาย80ปขนไปรอยละ8.5)
(ตารางท2.4)สำหรบแนวโนมการเกดโรคเรอรง/ประจำตว3ลำดบแรกระหวางพ.ศ.2546-2552ไดแก1)
โรคหวใจและหลอดเลอด 2) โรคของตอมไรทอ และ3) โรคระบบกลามเนอ เสนเอน กระดก และขอ
โดยโรคหวใจและหลอดเลอดและโรคของตอมไรทอมแนวโนมสงขนอยางตอเนอง(แผนภมท2.30)
ตารางท 2.1
การปวยหรอรสกไมสบาย เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
รวม 42.6 57.4 100.0 52.4 33.6 14.0 100.0
ไมม 28.0 33.6 61.6 34.3 19.3 8.0 61.6
ม 14.6 23.8 38.4 18.1 14.2 6.1 38.4
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ปวดกลามเนอ
ปวดทอง/ทองอด/ทองเฟอ/โรคกระเพาะ
โรคในชองปาก/ฟนผ/โรคเหงอก
ทองรวง/ทองเสย/บด
ระบบทางเดนหายใจ
แผนภมท 2.29 รอยละของโรคหรออาการทปวยครงสดทายของผสงอาย5ลำดบแรก
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
6040200
3.4
9.5
14.8
18.9
48.6
ตารางท 2.2 รอยละของผสงอายทไดรบอบตเหตหรอถกทำรายรางกายระหวาง1เดอน กอนวนสมภาษณจำแนกตามเพศและกลมอาย
ตารางท 2.3 รอยละของสาเหตการไดรบอบตเหตหรอถกทำรายรางกายครงสดทายของผสงอาย 3ลำดบแรกจำแนกตามเพศและกลมอาย
การไดรบอบตเหตหรอ เพศ อาย ถกทำรายรางกาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
รวม 42.6 57.4 100.0 52.4 33.6 14.0 100.0
ไมม 41.1 55.6 96.7 50.8 32.5 13.4 96.7
ม 1.5 1.8 3.3 1.6 1.1 0.6 3.3
การไดรบอบตเหตหรอถก เพศ อาย ทำรายรางกายครงสดทาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
พลดตกหกลม 19.7 29.1 48.8 17.0 18.6 13.2 48.8
อบตเหตอนๆเชนตกนำ 6.7 6.5 13.2 7.0 3.5 2.7 13.2
ถกสตวมพษกด/ตอยถกสตวทำราย3.2 6.2 9.4 6.5 2.1 0.8 9.4
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย �7
ตารางท 2.4 รอยละของผสงอายทมโรคเรอรง/โรคประจำตวจำแนกตามเพศและกลมอาย
การมโรคเรอรง เพศ อาย โรคประจำตว ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
รวม 42.6 57.4 100.0 52.4 33.6 14.0 100.0
ไมม 21.3 23.8 45.1 26.9 12.7 5.5 45.1
ม 21.3 33.6 54.9 25.5 20.9 8.5 54.9
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
แผนภม 2.30 รอยละของโรคเรอรง/ประจำตวทผสงอายเปน3ลำดบแรกจำแนกตามปพ.ศ.
2546 2549 2552
ป พ.ศ.
โรคหวใจและหลอดเลอด
โรคตอมไรทอ
โรคระบบกลามเนอ เสนเอน กระดกและขอ
17.9
31.1
44.3
29.7
22.424.2
13
13
13.5
2.3.2 การรบบรการทางสขภาพ
การสำรวจอนามยและสวสดการ พ.ศ.2552 ของสำนกงานสถตแหงชาต พบวาผสงอายไปรบ
บรการทางการแพทยเนองจากโรคเรอรง/โรคประจำตวระหวาง 1 เดอนกอนวนสมภาษณรอยละ 63.5
โดยรบบรการ 1 ครงรอยละ 54.6 และมากกวา 1 ครงรอยละ 8.9 ผสงอายหญงไปรบบรการฯสงกวา
ผสงอายชายและผสงอายไปรบบรการฯลดลงเมออายมากขน (ผสงอาย 60-69 ปรอยละ 29.2 ผสงอาย
70-79 ปรอยละ 24.7 ผสงอาย 80 ปขนไปรอยละ 9.6 (ตารางท 2.5) สาเหตการเจบปวยครงสดทายท
ผสงอายไปรบบรการฯสวนใหญเปนการรบบรการเนองจากโรคเรอรง/ประจำตวรอยละ 53.7 รองลงมา
เปนอาการปวย/รสกไมสบายรอยละ 44.6 และอบตเหต/ถกทำรายรางกายรอยละ 1.7 (ตารางท 2.6) ซง
การเจบปวยนทำใหผสงอายตองหยดทำกจวตรประจำวนรอยละ 17.5 ผสงอายหญงหยดทำกจวตร
ประจำวนสงกวาผสงอายชาย และผสงอายวยตนหยดทำกจวตรประจำวนมากกวาผสงอายวยปลาย
(ผสงอาย60-69ปรอยละ8.4ผสงอาย70-79ปรอยละ6.6ผสงอาย80ปขนไปรอยละ2.5) (ตารางท2.7)
นอกจากผสงอายจะรบบรการสขภาพเนองจากความเจบปวยแลว ผสงอายยงรบบรการสขภาพดานการ
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
สงเสรมสขภาพอกดวย สวนใหญเปนการตรวจสขภาพประจำปรอยละ 53.8 (ตารางท 2.8) สำหรบการ
เขารบบรการรกษาในสถานพยาบาล(ผปวยใน)ครงสดทายระหวาง12เดอนกอนวนสมภาษณพบวาผ
สงอายเขารบบรการรกษาในสถานพยาบาลรอยละ 10.1 เปนผสงอายหญงสงกวาผสงอายชาย(ผสงอาย
ชายรอยละ 4.0 ผสงอายหญงรอยละ 6.1) (ตารางท 2.9) โดยมสาเหตสวนใหญมาจากการเจบปวยดวย
โรครอยละ90.1และไดรบอบตเหตรอยละ9.9(ตารางท2.10)สถานพยาบาลทผสงอายเขารบการรกษา
สวนใหญเปนโรงพยาบาลทวไป/โรงพยาบาลศนยรอยละ 45.7 รองลงมาเปนโรงพยาบาลชมชนรอยละ
37.8และสถานพยาบาลของเอกชน(โรงพยาบาลเอกชน/โพลคลนกเอกชน)รอยละ9.0 (แผนภมท2.31)
เหตผลทผสงอายเลอกเขารบการรกษาในสถานพยาบาลดงกลาวเนองจากเปนสถานพยาบาลทระบใน
บตรทอง/ประกนสงคมรอยละ 45.0 อยใกลบาน/เดนทางสะดวกรอยละ 18.2 และไดรบการสงตอจาก
โรงพยาบาลรอยละ 12.8 (แผนภมท 2.32) จำนวนวนนอนทผสงอายทเขารบการรกษาในสถานพยาบาล
เฉลย8วนตำสด1วนและสงสด99วนโดยสวนใหญเขารบการรกษาในสถานพยาบาล2วนรอยละ
19.4รองลงมาเปน3วนรอยละ19.2และ1วนรอยละ8.9(แผนภมท2.33)
ตารางท 2.5 รอยละของผสงอายทไปรบบรการทางการแพทยเนองจากโรคเรอรง/โรคประจำตว ระหวาง1เดอนกอนวนสมภาษณจำแนกตามเพศและกลมอาย
ตารางท 2.6 รอยละของสาเหตทผสงอายเจบปวยครงสดทายจำแนกตามเพศและกลมอาย
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
รบบรการทางการแพทย เนองจากโรคเรอรง/
โรคประจำตว
สาเหต การเจบปวย ครงสดทาย
รวม 38.7 61.3 100.0 46.5 38.1 15.4 100.0
ไมไปรบบรการ 15.1 21.4 36.5 17.3 13.4 5.8 36.5
รบบรการ1ครง 20.5 34.1 54.6 25.6 20.9 8.1 54.6
รบบรการมากกวา1ครง 3.1 5.8 8.9 3.6 3.8 1.5 8.9
รวม 38.2 61.8 100.0 47.7 37.2 15.1 100.0
อาการปวย/รสกไมสบาย 17.3 27.3 44.6 22.0 15.9 6.7 44.6
อบตเหต/ถกทำรายรางกาย 0.8 0.9 1.7 0.9 0.5 0.3 1.7
รบบรการเนองจากโรคเรอรง/ประจำตว20.1 33.6 53.7 24.8 20.8 8.1 53.7
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย ��
ตารางท 2.7 รอยละของผสงอายทหยดทำกจวตรประจำวนเนองจากการเจบปวยครงสดทาย จำแนกตามเพศและกลมอาย
ตารางท 2.9 รอยละของผสงอายทเขาพกรกษาตวในสถานพยาบาล(ผปวยใน)ระหวาง12เดอน กอนวนสมภาษณจำแนกตามเพศและกลมอาย
ตารางท 2.10 รอยละของสาเหตทผสงอายเขาพกรกษาตวในสถานพยาบาล(ผปวยใน)ครงสดทาย จำแนกตามเพศและกลมอาย
ตารางท 2.8 รอยละของบรการสขภาพนอกเหนอการเจบปวยของผสงอายจำแนกตามเพศและกลมอาย
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
การหยดทำกจวตร ประจำวน
เขารกษาตวในสถานพยาบาล(ผปวยใน)
สาเหตเขารกษาตว ในสถานพยาบาล(ผปวยใน)
ครงสดทาย
บรการสขภาพ นอกเหนอการเจบปวย
รวม 38.2 61.8 100.0 47.8 37.2 15.0 100.0
ไมหยด 30.8 51.7 82.5 39.4 30.6 12.5 82.5
หยด 7.4 10.1 17.5 8.4 6.6 2.5 17.5
รวม 42.6 57.4 100.0 52.4 33.6 14.0 100.0
ไมเคยเขาพกรกษา 38.6 51.3 89.9 48.2 29.4 12.3 89.9
เขาพกรกษา 4.0 6.1 10.1 4.2 4.2 1.7 10.1
รวม 40.3 59.7 100.0 42.1 40.8 17.1 100.0
โรค 36.0 54.1 90.1 37.4 37.3 15.4 90.1
อบตเหต 4.3 5.6 9.9 4.6 3.6 1.7 9.9
รวม 39.7 60.3 100.0 54.7 34.4 10.9 100.0
ตรวจสขภาพประจำป 23.2 30.6 53.8 31.3 17.6 4.9 53.8
รบบรการตามนด 11.2 19.9 31.1 15.1 11.8 4.2 31.1
ทไมใชโรคเรอรง/ประจำตว
อนๆ 5.3 9.8 15.1 8.3 5.0 1.8 15.1
50 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ไมทราบ
อนๆ
อนๆ
บรการรวดเรวทนใจ
โรคพยาบาล/โพลคลนกเอกชน
เขารกษาฉกเฉน
โรงพยาบาลสงกดอนๆของรฐ
มเครองมอแพทยทนสมย
โรงพยาบาลทวไป/โรงพยาลศนย
มแพทยผเชยวชาญ
สถานพยาบาลอยใกล/เดนทางสะดวก
โรงพยาลชมชน
ไดรบการสงตอจากสถานพยาบาล
เลอกตามระบในประกนสงคม/บตรทอง
แผนภมท 2.31 รอยละของสถานพยาบาลทผสงอายเขาพกรกษาตว(ผปวยใน)ครงสดทาย จำแนกตามเพศและกลมอาย
แผนภมท 2.32 รอยละของสาเหตทผสงอายเลอกสถานพยาบาลเขาพกรกษาตว(ผปวยใน)ครงสดทาย จำแนกตามเพศและกลมอาย
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต60
60
40
40
200
200
0.1
2.2
0.2
2.5
9.0
2.8
7.2
4.5
45.7
11.8
18.2
37.8
12.8
45.0
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย 51
นอกจากนในระหวาง12เดอนกอนวนสมภาษณผสงอายยงไปรบบรการทนตกรรมดวยโดยพบ
รอยละ 8.9 เปนผสงอายหญงสงกวาผสงอายชาย และผสงอาย 60-69 ปรบบรการทนตกรรมมากทสด
รอยละ 5.6 (ตารางท 2.11) สถานบรการทนตกรรมทผสงอายไปรบบรการครงสดทายเปนสถานบรการ
ภาครฐรอยละ 66.7 (โรงพยาบาลชมชนรอยละ 34.3/โรงพยาบาลทวไป/โรงพยาบาลศนยรอยละ 20.3
สถานอนามย/ศนยบรการสาธารณสข/ศนยสขภาพชมชนทมทนตาภบาลและทนตแพทยมาบรการรอย
ละ7.4)และสถานบรการเอกชนรอยละ30.4 (คลนกเอกชนรอยละ26.9โรงพยาบาลเอกชนรอยละ3.5)
(แผนภมท 2.34) ชนดของบรการทนตกรรมทผสงอายไปรบบรการครงสดทายสวนใหญเปนการถอนฟน
รอยละ51.8รองลงมาเปนใสฟนเทยมรอยละ17.7และขดหนปนขดฟนรกษาปรทนตรอยละ10.9โดย
มผสงอายมารบบรการตรวจสขภาพในชองปากรอยละ 7.2 (แผนภมท 2.35) ในการรบบรการทนตกรรม
ของผสงอายสวนใหญใชสวสดการคารกษาพยาบาลถงรอยละ 98.5 โดยเปนบตรประกนสขภาพ (บตรทอง)
รอยละ74.5รองลงมาเปนสวสดการขาราชการหรอขาราชการบำนาญ/รฐวสาหกจรอยละ21.6(ตารางท
2.12)
แผนภมท 2.33 รอยละของวนนอนทผสงอายเขาพกรกษาตวในสถานพยาบาล(ผปวยใน)ครงสดทาย 3ลำดบแรกจำแนกตามเพศและกลมอาย
รอยล
ะ
1วน 2วน 3วน
3.4
7.4 7.65.5
12.011.6
8.9
19.4 19.2
ชาย
หญง
รวม
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ตารางท 2.11 รอยละของผสงอายทรบบรการทนตกรรมระหวาง12เดอนกอนวนสมภาษณจำแนก ตามเพศและกลมอาย
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
การรบบรการ ทนตกรรม
รวม 42.6 57.4 100.0 52.4 33.6 14.0 100.0
ไมรบบรการ 38.9 52.2 91.1 46.8 30.9 13.4 91.1
รบบรการ 3.7 5.2 8.9 5.6 2.7 0.6 8.9
52 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
แผนภมท 2.34 รอยละของสถานพยาบาลทผสงอายรบบรการทนตกรรมครงสดทายจำแนกตามเพศ
แผนภมท 2.35 รอยละของบรการทนตกรรมทผสงอายรบบรการครงสดทายจำแนกตามเพศ
หญง
หญง
รวม
รวม
ชาย
ชาย
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
สอ./ศบส./ศสช.
อดฟน
ขดหนปน/ขดฟน/รกษาปรทนต
รพช.
รกษารากฟน
รพท./รพศ.
ถอนฟน
ร.พ.สงกดอนของรฐ
ใสฟนเทยม
ร.พ./คลนกเอกชน
ตรวจสขภาพในชองปาก
อนๆ
อนๆ
10
20
50
0
2015 30
40
25 40
60
35 45
9.4
7.6
10.9
34.3
3.0
20.3
51.8
2.7
17.7
30.4
7.2
3.0
1.9
5.9
4.9
5.7
3.5
2.7
5.2
20.1
1.9
14.1
1.2
10.4
30.1
9.9
21.7
1.8
10.9
0.9
6.8
19.2
4.0
11.3
3.1
1.5
5.2
1.5
0.5
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย 53
2.4 พฤตกรรมสขภาพผสงอาย 2.4.1 การบรโภคอาหาร
การบรโภคอาหารของผสงอายตองคำนงถงคณภาพของอาหารโดยใหไดสารอาหารครบถวนแต
พลงงานลดลง เนองจากการใชพลงงานในการประกอบกจกรรมในชวตประจำวนลดลง การเผาผลาญ
อาหารลดลง แตความตองการสารอาหารรวมทงวตามนและเกลอแรไมลดลงสำนกงานสถตแหงชาตได
ทำการสำรวจพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากร พ.ศ.2552 ในดานการบรโภคอาหาร ไดแก การ
บรโภคอาหารมอหลก การบรโภคอาหารระหวางมอ รสชาตอาหาร และความถในการบรโภคอาหาร
แตละประเภท พบวา ผสงอายสวนใหญบรโภคอาหารมอหลกครบวนละ 3 มอรอยละ 88.5 รองลงมา
บรโภควนละ2มอรอยละ7.4(แผนภมท2.36)สวนใหญเปนอาหารรสชาตจดรอยละ60.6รองลงมาเปน
รสชาตเผดและเคมรอยละ 14.3 และ 10.9 ตามลำดบ (แผนภมท 2.37) ผสงอายสวนใหญรบประทาน
อาหารทเปนความตองการของรางกายทกวน ไดแก กลมผกและผลไมรอยละ 61.3 กลมเนอสตวและ
ผลตภณฑจากสตวรอยละ29.9สวนกลมผลตภณฑเสรมอาหารรบประทานนอยทสดรอยละ3.8(ตาราง
ท 2.13) ผสงอายเกนครงรบประทานอาหารระหวางมอ (รอยละ 64.9) เพราะอยากรบประทานรอยละ
42.2 เพราะหวรอยละ 38.6 (แผนภมท 2.38) ผสงอายสวนใหญไมรบประทานอาหารทเสยงตอสขภาพ
โดยเฉพาะกลมอาหารประเภทจานดวนทางตะวนตก และกลมขนมทานเลน/ขนมกรบกรอบ (รอยละ
96.6และ80.9ตามลำดบ)(ตารางท2.14)
ตารางท 2.12 รอยละของสวสดการคารกษาพยาบาลของผสงอายจำแนกตามเพศและกลมอาย
ทมา:การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
เพศ อาย ชาย หญง รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป รวม
สวสดการ คารกษาพยาบาล
รวม 42.6 57.4 100.0 52.4 33.6 14.0 100.0
ไมม 0.6 0.9 1.5 0.7 0.5 0.3 1.5
บตรประกนสขภาพ(บตรทอง) 31.0 43.5 74.5 39.2 25.1 10.2 74.5
ประกนสงคม/กองทนเงนทดแทน 0.6 0.4 1.0 0.9 0.1 0.0 1.0
สวสดการขาราชการ/รฐวสาหกจ 9.8 11.8 21.6 10.6 7.6 3.4 21.6
ประกนสขภาพกบบรษทประกน 0.2 0.3 0.5 0.4 0.1 0.0 0.5
อนๆ 0.4 0.5 0.9 0.6 0.2 0.1 0.9
54 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
แผนภมท 2.36 รอยละของการบรโภคอาหารมอหลกของผสงอาย
แผนภมท 2.37 รอยละของรสชาตอาหารทผสงอายบรโภค
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
4.00.1
88.5
7.4
มากกวา3มอ
3มอ
2มอ
1มอ
อนๆ
เผด
เคม
หวาน
จด
ทมา: การสำรวจอนามยและสวสดการพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
6050 70403020100
7.1
14.3
10.9
7.1
60.6
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย 55
แผนภมท 2.38 รอยละของสาเหตทผสงอายบรโภคอาหารระหวางมอ
เคยรบประทานเปนประจำ
อยากรบประทาน
รสกหว
ทมา: การสำรวจพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากรพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา: การสำรวจพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากรพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ทมา: การสำรวจพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากรพ.ศ.2552สำนกงานสถตแหงชาต
ตารางท 2.13 รอยละของความถในการรบประทานอาหารทรางกายตองการของผสงอาย
ตารางท 2.14 รอยละของความถในการรบประทานอาหารทเสยงตอสขภาพของผสงอาย
สวสดการ คารกษาพยาบาล
กลมอาหาร
ความถในการบรโภค : ตอสปดาห
ความถในการบรโภค : ตอสปดาห
ไมรบประทาน
ไมรบประทาน
1-2 วน
1-2 วน
3-4 วน
3-4 วน
5-6 วน
5-6 วน
ทกวน
ทกวน
กลมเนอสตวและผลตภณฑ 3.9 26.0 25.2 15.0 29.9
กลมผกและผลไม 1.0 7.7 13.6 16.4 61.3
กลมผลตภณฑเสรมอาหาร 84.2 8.1 2.6 1.3 3.8
กลมแรธาตวตมน 83.1 6.7 2.8 1.3 6.2
กลมอาหารไขมนสง 19.7 49.0 20.1 5.8 5.4
กลมขนมทานเลน/ขนมกรบกรอบ 80.9 14.1 2.9 0.7 1.3
กลมอาหารประเภทจานดวนทางตะวนตก96.6 3.0 0.3 0.1 0.1
กลมเครองดมประเภทนำอดลม/ 55.4 17.0 6.5 3.1 18.1
เครองดมรสหวาน
19.2
38.6
42.2
56 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
2.4.2 การบรโภคบหร เครองดมทมแอลกอฮอล
บหรมสารประกอบตางๆ ประมาณ 4,000 ชนด และมสารกอมะเรงไมตำกวา 42 ชนด สาเหต
สำคญททำใหเกดมะเรงปอดคอการสบบหร (รอยละ 80-90) นอกจากนการสบบหรยงเปนสาเหตของโรค
อนๆดวย เชน โรคหวใจและหลอดเลอด โรคหลอดลมอกเสบเรอรง ถงลมโปงพอง โรคแผลในกระเพาะ
อาหาร ในการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4พบวาผสงอาย 60- 69ปสบ
บหรในปจจบนสงสดรอยละ20.3โดยสบเปนประจำทกวนรอยละ17.5ซงผสงอาย70-79ปและ80ป
ขนไปสบบหรในปจจบนไมแตกตางกนนก (แผนภมท 2.39) ผสงอายชายทสบบหรในปจจบนสงกวา
ผสงอายหญงทกกลมอายโดยเฉพาะกลมอาย60-69ปทสงกวา10เทาการสบบหรของผสงอายชายใน
ปจจบนเปนประจำมแนวโนมลดลงเมออายมากขน โดยลดไดเกอบครงหนงเมออาย 70-79 ป หลงจาก
นนไมพบการเปลยนแปลง(ผสงอาย60-69ปรอยละ35.5ผสงอาย70-79ปรอยละ24.9ผสงอาย80ป
ขนไปรอยละ24.9)สวนผสงอายหญงมแนวโนมสงขนเลกนอยเมออายมากขน(ผสงอาย60-69ปรอยละ
3.1ผสงอาย70-79ปรอยละ4.0ผสงอาย80ปขนไปรอยละ5.8) (แผนภมท2.40)การเรมสบบหรของ
ผสงอายประมาณอายเฉลย 21 ปทกกลมอาย โดยผสงอายชายเรมสบบหรเมออายเฉลย 19 ปทกกลม
อาย สวนการเรมสบบหรของผสงอายหญงแตกตางกนโดยพบวา ผสงอาย 80 ปขนไปเรมทอายเฉลย 25 ป
ผสงอาย70-79ปเรมทอายเฉลย28ปและผสงอาย60-69ปเรมทอายเฉลย29ป(ตารางท2.15)ผสงอาย
ทสบบหรเปนประจำจะสบบหรเฉลยวนละ 5-10 มวน โดยผสงอายชายสบบหรเฉลยวนละ 9-14 มวน
ผสงอายหญงสบบหรเฉลยวนละ 3-11 มวน จำนวนบหรเฉลยทผสงอายสบจะลดลงเมออายมากขนทง
ผสงอายชายและหญง และจำนวนบหรเฉลยทสบตอวนนนพบวาผสงอายชายสงกวาผสงอายหญง
ทกกลมอาย(ตารางท2.16)
แผนภมท 2.39 รอยละของผสงอายทสบบหรจำแนกตามกลมอาย
รอยล
ะ
60-69ป 70-79ป 80ปขนไป
20.3
16.2 16.417.5
13.5 13.8
17.5
23.5 23.6
สบในปจจบน
สบเปนประจำ
เคยสบ
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย 57
แผนภมท 2.40 รอยละของผสงอายทสบบหรจำแนกตามเพศและกลมอาย
สบในปจจบน
สบเปนประจำ
เคยสบ
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
รอยล
ะ
60-69ป 60-69ป70-79ป 70-79ป
ชาย หญง
80ปขนไป 80ปขนไป
40.6
4.0
29.1
5.5
30.2
6.6
35.5
3.1
24.9
4.0
24.9
5.8
33.4
4.7
43.4
7.1
43.9
9.0
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ตารางท 2.15 อายเฉลยของผสงอายทเรมสบบหรจำแนกตามเพศและกลมอาย
ตารางท 2.16 จำนวนบหรเฉลย(มวน)ทสบตอวนในผสงอายทสบเปนประจำจำแนกตามเพศและกลมอาย
กลมอาย
กลมอาย
ชาย
ชาย
จำนวน
จำนวน
จำนวน
จำนวน
จำนวน
จำนวน
SD
SD
SD
SD
SD
SD
อายเฉลย
จำนวน บหรเฉลย
จำนวน บหรเฉลย
จำนวน บหรเฉลย
อายเฉลย อายเฉลย
หญง
หญง
รวม
รวม
60-69ป 1,829 19.1 12.6 341 29.0 21.7 2,170 21.0 16.8
70-79ป 1,145 19.1 14.1 340 28.3 26.0 1,485 21.5 19.9
80ปขนไป 337 19.4 15.7 132 25.1 22.8 469 21.3 19.5
60-69ป 280 9.7 14.2 22 11.6 27.5 302 9.9 15.3
70-79ป 105 8.2 12.3 7 4.6 4.3 112 8.0 12.2
80ปขนไป 22 5.9 9.1 5 3.5 3.1 27 5.7 9.2
58 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
การดมเครองดมทมแอลกอฮอลของคนไทยในปจจบนมแนวโนมเพมสงขน และมสวนเกยวของ
กบการเกดโรคเรอรงเชนโรคความดนโลหตสงโรคตบแขงโรคแผลในกระเพาะและลำไสและโรคมะเรง
ของหลอดอาหารนอกจากนยงเปนสาเหตทำใหอตราการตายอนเกดจากอบตเหตบนทองถนนสงขนดวย
เครองดมทมแอลกอฮอลหมายรวมถง สรา เบยร ไวน บรนด กระแช ตลอดจนเครองดมทกชนดทม
แอลกอฮอลผสมอย การด มเปนประจำ มโทษและเปนอนตรายตอสขภาพ ในการสำรวจสขภาพ
ประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4พบวาชวง12 เดอนทผานมาผสงอายเคยดมเครองดมทม
แอลกอฮอลลดลงเมออายมากขนทงผสงอายชายและหญง โดยผสงอายชาย 60-69 ปเคยดมสงสด
รอยละ 49.0และสงกวาผสงอายหญงในกลมอายเดยวกนกวา 2 เทาผสงอายชาย 70-79ปเคยดมรอง
ลงมารอยละ36.1และสงกวาผสงอายหญงในกลมอายเดยวกนกวา3เทาและผสงอายชาย80ปขนไป
เคยดมตำสดรอยละ 28.5 และสงกวาผสงอายหญงในกลมอายเดยวกนกวา 2 เทา (แผนภมท 2.41)
ผสงอายเรมดมเครองดมทมแอลกอฮอลเมออายเฉลย 25-29 ป โดยผสงอายชายเรมดมทอายเฉลย 22-25 ป
และผสงอายหญงเรมดมทอายเฉลย 38-42 ป ผสงอายชายเรมทอายเฉลยตำกวาผสงอายหญงทกกลม
อายโดยกลมทเรมดมอายเฉลยตำสด(22ป)คอผสงอายชาย60-69ปและกลมทเรมดมอายเฉลยสงสด
(42ป)คอผสงอายหญง70-79ป(ตารางท2.17)
แผนภมท 2.41 รอยละของผสงอายทเคยดมเครองดมทมแอลกอฮอลใน12เดอนทผานมา จำแนกตามเพศและกลมอาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
รอยล
ะ
60-69ป 70-79ป 80ปขนไป
49
36.1
28.5
18
11.7 12
31.8
22.818.9
ชาย
รวม
หญง
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย 59
แผนภมท 2.42 รอยละของระดบกจกรรมทางกายในผสงอายจำแนกตามกลมอาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
รอยล
ะ
60-69ป 70-79ป 80ปขนไป
20.6
35.6
60.4
23.3 34.6 24.8
47.1
29.9
14.8
นอย
มาก
ปานกลาง
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ตารางท 2.17 อายเฉลยของผสงอายทเรมดมเครองดมทมแอลกอฮอลจำแนกตามเพศและกลมอาย
กลมอาย ชาย
จำนวน จำนวน จำนวน SD SD SD จำนวน บหรเฉลย
จำนวน บหรเฉลย
จำนวน บหรเฉลย
หญง รวม
60-69ป 1,119 22.0 19.2 353 38.0 26.6 1,472 25.5 27.9
70-79ป 468 25.6 24.5 119 42.5 33.1 587 29.6 30.7
80ปขนไป 83 23.7 22.9 37 39.0 43.9 120 29.0 35.7
2.4.3 กจกรรมทางกายและการออกกำลงกาย
กจกรรมทางกายเปนการเคลอนไหวหรอมกจกรรมของกลามเนอสวนตางๆ ทำใหรางกายมการ
ใชพลงงาน เชนการทำงานอาชพการทำงานบานหรอการทำงานอดเรกการมกจกรรมทางกายในชวต
ประจำวนทำใหมสขภาพทดไดโดยไมจำเปนตองทำอยางตอเนอง และสามารถสะสมทละเลกทละนอย
ในแตละวน จากการสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พบวา ผสงอายมแนว
โนมทจะทำกจกรรมทางกายลดลงเมออายมากขน โดยผสงอาย 60-69 ปทำกจกรรมทางกายระดบมาก
รอยละ 47.1 ระดบปานกลางรอยละ 32.3 และระดบนอยรอยละ 20.6 สวนผสงอาย 80 ปขนไปจะทำ
กจกรรมทางกายระดบมากรอยละ 14.8 ระดบปานกลางรอยละ 24.8 และระดบนอยรอยละ 60.4
(แผนภมท 2.42) ผสงอาย 80 ปขนไปมกจกรรมทางกายทไมเพยงพอสงสดรอยละ 60.4 รองลงมาเปน
ผสงอาย70-79ปรอยละ35.6และผสงอาย60-69ปรอยละ20.6โดยผสงอายหญงมกจกรรมทไมเพยงพอ
สงกวาผสงอายชายทกกลมอาย(แผนภมท2.43)
�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
การออกกำลงกายเปนการทำกจกรรมทางกายทมการวางแผนหรอการเตรยมตว เปนการทำ
กจกรรมซำๆ เพอเพมหรอคงสมรรถภาพทางรางกาย นอกจากจะทำใหมสขภาพด ยงสามารถปองกนโรคท
เกดจากความเสอมไดเชนโรคหลอดเลอดหวใจตบโรคความดนโลหตสงโรคขอเสอมยงไปกวานนการ
ออกกำลงกายยงชวยลดความเครยด และทำใหสมรรถภาพทางเพศดขนดวย การออกกำลงกายทนยม
ปฏบตมหลายวธ เชนการบรหารรางกายการวงหรอการรำมวยจนสำนกสงเสรมสขภาพกรมอนามย
ไดศกษาสถานะสขภาพผสงอายไทยในชนบทพบวา ผสงอายในชนบทออกกำลงกายมากกวาครง (รอย
ละ 68.8) ซงผสงอายชายและหญงออกกำลงกายไมแตกตางกน แตผสงอายจะออกกำลงกายลดลงเมอ
อายมากขน (ผสงอาย60-69ปรอยละ71.7ผสงอาย70-79ปรอยละ66.2ผสงอาย80ปขนไปรอยละ
62.1) (แผนภมท 2.44) สวนประเภทการออกกำลงกายทนยม 5 ลำดบแรกไดแก การบรหารรางกาย/ยด
เหยยดกลามเนอรอยละ63.0 เดนเรวรอยละ39.2 รำไมพลองรอยละ10.3 เดนชาๆรอยละ5.4และวง
รอยละ4.8(แผนภมท2.45)
แผนภมท 2.43 รอยละของผสงอายทมกจกรรมทางกายไมเพยงพอจำแนกตามเพศและกลมอาย
แผนภมท 2.44 รอยละของผสงอายทออกกำลงกายจำแนกตามเพศและกลมอาย
ทมา: การสำรวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552สำนกงานสำรวจสขภาพประชาชนไทย
ทมา: การศกษาสถานะสขภาพผสงอายไทยในชนบทสำนกสงเสรมสขภาพกรมอนามย
รอยล
ะรอ
ยละ
60-69ป
รวม
70-79ป 80ปขนไป
19.430.8
50.3
21.6
39.5
67.7
20.6
35.6
60.4
ชาย
ออกกำลงกาย
รวม
หญง
ไมออกกำลงกาย
31.2 31.8 30.8 28.3 33.8 37.9
68.8 68.2 69.2 71.7 66.2 62.1
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย �1
แผนภมท 2.45 รอยละของประเภทการออกกำลงกายของผสงอาย5ลำดบแรก
ทมา: การศกษาสถานะสขภาพผสงอายไทยในชนบทสำนกสงเสรมสขภาพกรมอนามย
รอยล
ะ
บรหารรางกาย
รำไมพลอง
เดนชาๆ วงเดนเรว
63.0
39.2
10.3 5.4 4.8
2.5 การเขาถงและการใชบรการรกษาพยาบาลของกลมผสงอาย สำนกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย (สวปก.) ไดทำการวเคราะหขอมลการให
บรการสขภาพของกลมผสงอาย (อาย 60 ปข นไป) ภายใตการจดบรการของกองทนประกนสงคม
กองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต และสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการพบวามประเดนทนาสนใจ
โดยสรปดงน
2.5.1 สดสวนผสงอายจำแนกรายกองทน
ประชากรภายใตการดแลของ3กองทนในปงบประมาณ2552มจำนวนรวมทงสน62.2ลานคน
เปนผสงอายทมอายมากกวา 60 ป รอยละ 13 ของประชากรทงหมด โดยแตละกองทนมสดสวนประชากร
สงอายตางกน(ตารางท2.18)สวสดการรกษาพยาบาลขาราชการมสดสวนผสงอายสงถงรอยละ26ของ
จำนวนผมสทธทงหมด และมจำนวนสมาชกทเปนผสงอายเพมขนประมาณรอยละ 5 ตอป สวนกองทน
หลกประกนสขภาพแหงชาต มผมสทธเปนผสงอายรอยละ 13 ของจำนวนผมสทธทงหมด และมอตรา
การเพมขนรอยละ4ตอป
ตารางท 2.18 สดสวนผสงอายภายใตระบบประกนสขภาพ
ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ
ระบบหลกประกน สขภาพถวนหนา
ระบบประกนสงคม
ทมา: สำนกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย,2552
อายนอยกวา60ป 75% 99% 87%
อายมากกวา60ป 25% 1% 13%
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
2.5.2 อตราการใชบรการผปวยใน
ในภาพรวมของแบบแผนการใชบรการผปวยในโดยรวมของทงสามกองทน พบวาอตราการใช
บรการผปวยในจะสงในกลมเดกแรกเกดจากนนจะลดลงตามอาย และจะมอตราการใชบรการสงขนอกครง
เมอเขาสวยกลางคนและจะสงขนเรอยๆตามอายแตมแนวโนมลดลงในผปวยกลมผสงอายมากคออาย
มากกวา80ป(แผนภมท2.46)
สำหรบอตราการใชบรการผปวยในของประชาชนไทย พบวา มแนวโนมเพมขนในทกชวงอาย
ระหวางป 2549–2552 โดยกลมผสงอาย 70–79 ปมอตราการใชบรการสงสด รองลงมาคอกลมผสงอาย
ทเกน80ป(แผนภมท2.47)
2549
0-9 20-29 40-49 60-69 80+
2550 2551 2552
ทมา: สำนกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย,2552
แผนภมท 2.46 อตราการใชบรการรวมจำแนกตามกลมอายปงบประมาณ2549–2552
แผนภมท 2.47 อตราการนอนโรงพยาบาลของผสงอายสทธหลกประกนสขภาพถวนหนาและสทธสวสดการ รกษาพยาบาลขาราชการปงบประมาณ2552
ทมา: สำนกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย,2552
อตรา
การน
อนใน
ร.พ
.
50-69ป 60-79ป 70-79ป 80ปขนไป
0.10
0.19
0.33
0.42
0.120.17
0.25
0.21
สวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ
กองทนหลกประกนสขภาพถวนหนา
อตรา
การใชบ
รการ
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย ��
2.5.3 ประเภทของการเจบปวยในการใชบรการผปวยใน
จากการวเคราะหขอมลผปวยในยอนหลงตงแตป พ.ศ.2549–2552 พบวา อตราการใชบรการใน
แตละกลมโรคคอนขางคงท โดยโรคททำใหผสงอายตองนอนโรงพยาบาลมากทสดคอโรคระบบไหลเวยน
โลหต โรคระบบทางเดนหายใจ ซงมอตราการใชบรการเพมขนตามอาย รองลงไปไดแก โรคระบบทาง
เดนอาหารโรคตดเชอสวนโรคในกลมเนองอกเชนมะเรงโรคตาและโรคตอมไรทอเชนเบาหวานจะม
อตราการใชบรการลดลงตามอาย
โรคระบบไหลเวยนโลหต 10% 14% 16% 18% 15%
โรคระบบทางเดนหายใจ 8% 11% 14% 18% 14%
โรคระบบทางเดนอาหาร 13% 11% 10% 10% 10%
โรคตดเชอ 11% 10% 9% 10% 10%
โรคทางเดนปสสาวะและอวยวะสบพนธ 10% 8% 8% 9% 8%
เนองอก 12% 10% 7% 5% 8%
โรคตา 3% 8% 8% 5% 7%
โรคตอมไรทอ 5% 7% 6% 5% 6%
อาการและอาการแสดง 5% 5% 6% 6% 6%
บาดเจบพษ 10% 6% 5% 5% 5%
ประเภทการเจบปวย วยสงอาย วยกอนสงอาย
45-49 ป 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป คาเฉลย
ทมา: สำนกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย,2552
ตารางท 2.19 ประเภทการเจบปวยอนเปนสาเหตการนอนโรงพยาบาลของผสงอายป2552
2.5.4 คาใชจายในการรกษาพยาบาลผปวยในจำแนกตามกลมอาย
แมวาจำนวนและสดสวนผสงอายยงเปนสวนนอยแตพบวาอตราและสดสวนการใชบรการอยใน
ระดบสงและมผลกระทบทางการเงนกบระบบบรการสขภาพ โดยแตละกองทนมภาระทางการเงนในสวน
ผสงอายตางกนตามสดสวนและการใชบรการของผสงอายทตางกน
โดยในระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการพบวา สดสวนของการใชบรการผปวยในทเปน
ผสงอายสงในป 2552 คดเปนรอยละ 52 ของการใชบรการผปวยในทงหมด และมคาใชจายคดเปน
รอยละ63ของคาใชจายกรณผปวยในทงหมด
ในสวนกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต มการใชบรการผปวยในทเปนผสงอายสงในป 2552
คดเปนรอยละ24ของการใชบรการทงหมดและเปนรอยละ35ของคาใชจายกรณผปวยในสวนกองทน
ประกนสงคมมผลกระทบทางการเงนไมมากเนองจากมผสงอายเพยงรอยละ1ของผประกนตนทงหมด
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
เมอเปรยบเทยบคาเฉลยนำหนกสมพทธกลมวนจฉยโรครวม (Adjusted Relative Weight of
DiagnosisRelatedGroup)จำแนกตามกลมอายระหวางปพ.ศ.2549-2552โดยใชการคำนวณดวยกลม
วนจฉยโรครวมฉบบท4(แผนภมท2.48)พบวา
(1)คานำหนกสมพทธเฉลยผปวยในมแนวโนมเพมขนทกป
(2)นำหนกสมพทธผปวยในของกลมผสงอายมแนวโนมเพมขนตามอาย
60-69
1.0
2549 2550 2551 2552
70-79
80+
50-59
แผนภมท 2.48 คาเฉลยนำหนกสมพทธกลมวนจฉยโรครวมจำแนกตามกลมอาย ปงบประมาณ2549–2552
คาเฉลย
นำหน
กสมพ
ทธ
ทมา: สำนกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย,2552
ทงนคาใชจายทสงในกลมผสงอายสวนหนงเปนเพราะเปนชวงวยทมการเสยชวตสงกวากลมวย
อน เนองจากการดแลในชวงปสดทายของชวตเปนชวงทมคาใชจายสง โดยคาใชจายผปวยในเปนองค
ประกอบสำคญในคาใชจายของการดแลในชวงสดทายของชวต(EndofLifeCare)ซงเมอเปรยบเทยบคา
ใชจายทงปของผทเสยชวตและผทไมเสยชวตในแตละกลมอายพบวามความแตกตางอยางชดเจนในทก
กลมอาย โดยคาใชจายเฉลยสำหรบบรการรกษาแบบผปวยในทงปของผท เสยชวตในปนนๆ อยท
ประมาณ 40,000–70,000 บาท/คน ในขณะทคาใชจายในการการดแลการรกษาผทมาใชบรการผปวยใน
และไมเสยชวตอยระหวาง 5,000–12,000 บาท/คน (ประมาณคาใชจายตอ 1 หนวยนำหนกสมพทธของ
กลมวนจฉยโรครวมเทากบ10,000บาท)
เฉลยทกกลมอาย
2.0
สถานการณดานสขภาพของผสงอาย 65
ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการมสดสวนผสงอายเปนสองเทาของคาเฉลยทงประเทศ
และระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา กลมผสงอายเปนกลมทมอตราการใชบรการสงและมคาใชจาย
สงกวาวยอน และมแนวโนมเพมสงขน โดยคาใชจายทสงในกลมผสงอายสวนหนงเปนเพราะเปนชวงวย
ทมการเสยชวตสงกวากลมวยอน ขณะเดยวกนคาใชจายตอปของผสงอายทมารบบรการแบบผปวยในท
ไมเสยชวตตำกวาคาใชจายของผสงอายทเสยชวตประมาณ4เทาแตมแนวโนมลดลงตามวยทเพมขน
ผเสยชวต
ผไมเสยชวต
6.8
0.5 0.5 0.6 0.7 0.7 0.8 0.9 1.1 1.2 1.3 1.3 1.5 1.5 1.5 1.5 1.3 1.41.7
6.5
7.3
6.5
5.5
4.8 4.85.2
5.5 5.76.0 5.9 5.7 5.5
5.14.9
4.34.5
บาท
(หม
น)
แผนภมท 2.49 คาใชจายทงปของผทเสยชวตและผทรอดชวตจำแนกตามกลมอาย(1RW=10,000บาท)
ทมา: การศกษาสถานะสขภาพผสงอายไทยในชนบทสำนกสงเสรมสขภาพกรมอนามย
0-4 10-14 20-24 30-34 40-44 50-54 60-64 70-74 80-84
การดแล และสวสดการผสงอาย 3
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
การดแลและการจดสวสดการสำหรบผสงอายในประเทศไทยนนโดยสวนใหญยงคงเปนบทบาท
หนาทซงดำเนนการโดยหนวยงานภาครฐ นบตงแตพระราชบญญตผสงอายพ.ศ.2546ไดมผลบงคบใช
จะพบวามหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนจำนวนไมนอย ทไดเขารวมดำเนนการและรวมมบทบาท
อำนวยสทธประโยชนดานตางๆใหแกผสงอายเพอใหผสงอายสามารถใชชวตอยในครอบครวชมชนและ
สงคม ไดอยางมความมนคง และมคณภาพชวตทดขน ทงในเรองของการดแลทางดานสขภาพอนามยท
จดเปนความจำเปนในลำดบตนๆของผสงอาย การจดบรการใหความคมครองดแล ชวยเหลอทางดาน
สวสดการสงคมรปแบบตางๆ สำหรบผสงอายทครอบคลมในเรองของการสรางความมนคงดานรายได
และคาใชจาย ทพกอาศย การมสวนรวม ตลอดจนการไดรบความคมครองดแลทางดานกระบวนการ
ยตธรรม(พระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาตพ.ศ.2546)
การนำเสนอภาพรวมในเรองของการดแลและสวสดการผสงอายในบทนจะครอบคลมในเรอง
ของการดำเนนงานดานนโยบายการดแลและสวสดการผสงอาย ความมนคงดานรายไดสำหรบผสงอาย
การดแลดานสขภาพและสงคมในครอบครวและชมชน บทบาทอาสาสมครในการดแลผสงอาย การสง
เสรมการมสวนรวม สวสดการดานทพกอาศยสำหรบผสงอาย รวมทงการคมครองดแลผสงอายดาน
กระบวนการยตธรรมโดยมรายละเอยดดงตอไปน
3.1 การดำเนนงานในระดบนโยบายดานการดแลและสวสดการผสงอาย 3.1.1 การดำเนนงานคณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.)
คณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) เปนคณะกรรมทจดตงขนตามมาตรา 4 ของพระราช
บญญตผสงอาย พ.ศ.2546 มนายกรฐมนตรเปนประธาน โดยมองคประกอบคณะกรรมการและผทรงคณวฒ
* เขยนโดยนางสาวศรวรรณอรณทพยไพฑรยและนางสาวเพญศรแตสวรรณสำนกสงเสรมและพทกษผสงอายกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย
การดแลและสวสดการผสงอาย *
การดแลและสวสดการผสงอาย ��
ทเปนผแทนจากสวนราชการ สถาบนการศกษา และองคกรสาธารณประโยชน จำนวน 28 คน โดยมผ
อำนวยการสำนกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษสทธเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอาย
กระทรวงการพฒนาสงคมและความม นคงของมนษย เปนเลขานการ และผ อำนวยการสถาบน
เวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข เปนผชวยเลขานการ คณะกรรมการผสงอาย
แหงชาตมภารกจหลกในการประสานและดำเนนการผลกดนการดำเนนงานตามนโยบายดานผสงอาย
องคประกอบของคณะอนกรรมการผสงอายแหงชาตมทงหมด9คณะไดแก
- คณะอนกรรมการจดกจกรรมเนองในวนผสงอายแหงชาต
- คณะอนกรรมการดำเนนงานตามนโยบายเรงดวนของรฐบาลในการจายเบยยงชพผสงอาย
- คณะอนกรรมการผลกดนระบบการออมเพอวยสงอายแหงชาต
- คณะอนกรรมการบรณาการขยายผลการดำเนนงานอาสาสมครดแลผสงอายทบาน
- คณะอนกรรมการดานการประชาสมพนธ
- คณะอนกรรมการบรณาการโครงการนำรองการจดตงศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายใน
ชมชน
- คณะอนกรรมการตดตามการดำเนนการตามนโยบายและแผนผสงอายแหงชาต
- คณะอนกรรมการตดตามสทธผสงอายตามพระราชบญญตผสงอายพ.ศ.2546
- คณะอนกรรมการเพอผลกดนและขบเคลอนประเดนการดแลผสงอายระยะยาว
ในปพ.ศ.2552ไดมการประชมกผส.รวมจำนวนทงสน6ครงโดยไดมการผลกดนนโยบายดาน
ผสงอายทสำคญดงน
1) การผลกดนการจายเบยยงชพผสงอายอยางถวนหนา (ยกเวนผสงอายทไดรบสวสดการและ
สทธประโยชนอนใดจากหนวยงานของรฐ) จำนวน 500 บาทตอเดอน นบตงแตเดอนเมษายน 2552
เปนตนมา
2) การจดตงคณะอนกรรมการจดงานวนผสงอายแหงชาต ปพ.ศ.2552 มองคประกอบจำนวน
35 คน โดยมนายกรฐมนตรเปนประธานและแสดงปาฐกถาพเศษในพธเปดงานวนผสงอายแหงชาต ใน
วนท 9 เมษายน 2552 ณ อาคารทนเดอรโดม สถานกฬาเมองทองธาน จงหวดนนทบร โดยในวนงาน
ดงกลาวไดมการมอบเกยรตบตรเขมกลดทองคำและเงนสดจำนวน100,000บาทซงเปนรางวลสำหรบ
ผสงอายแหงชาตประจำปพ.ศ.2552ใหแกศาสตราจารยทานผหญงพนทรพยนพวงษณอยธยา
3) การขยายสทธผสงอายในเรองการชวยเหลอคาจดการศพสำหรบผสงอายทเสยชวตทกราย
รายละ2,000บาทนบตงแตเดอนสงหาคม2552เปนตนมา
4) การดำเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545 – 2564) โดยกระทรวงการ
พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดจดทำโครงการสรางระบบการตดตามและประเมนผลแผน
ผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545 - 2564) รวมกบวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
70 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
และสำนกงานสถตแหงชาต ไดศกษาและประเมนผลการดำเนนงานดานผสงอาย ตามยทธศาสตร
มาตรการและตวชวดตามแผนผสงอายฯซงผลการศกษาจะนำไปสการปรบแผนผสงอายแหงชาตฉบบ
ท 2 เพอใหสอดคลองกบสถานการณในปจจบน และคณะกรรมการผสงอายแหงชาตไดมมตมอบหมาย
ใหคณะอนกรรมการตดตามการดำเนนการตามนโยบายและแผนผ สงอาย กำหนดข นตอน และ
กระบวนการในการปรบแผนผสงอายฯ โดยใชผลการศกษาประเมนโครงการดงกลาวเปนฐานในการปรบ
แผนผสงอายฯและใหทกภาคสวนทเกยวของมสวนรวม
5) การดำเนนการของคณะอนกรรมการผลกดนระบบการออมเพอวยสงอายแหงชาต โดยคณะ
อนกรรมการผลกดนระบบการออมเพอวยสงอายแหงชาต ภายใตคณะกรรมการผสงอายแหงชาต โดยม
กระทรวงการคลงเปนเจาภาพ ไดนำเสนอผลการศกษาเบองตนโครงการกองทนการออมเพอการ
ชราภาพ (กอช.) ซงมวตถประสงคเพอใหมระบบการออมเพอการชราภาพทมความครอบคลมทวถง
แรงงานทกคน สรางความเทาเทยม และเปนธรรมในการดแลจากภาครฐ สรางความมนคงในวยชรา
และมกองทนเพอลดภาระรฐบาลในระยะยาวอยางมประสทธภาพ
6) การเสนอรายงานสถานการณผสงอายไทยพ.ศ.2550ตอคณะรฐมนตร พระราชบญญตผสง
อาย พ.ศ.2546 มาตรา 9(10) กำหนดใหคณะกรรมการผสงอายแหงชาต มอำนาจหนาทรายงาน
สถานการณผสงอายของประเทศตอคณะรฐมนตรอยางนอยปละ 1ครง ซงคณะกรรมการผสงอายแหงชาต
โดยประธานกรรมการผสงอายแหงชาตไดเสนอรายงานสถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2550 และคณะ
รฐมนตรไดทราบแลวเมอวนท3กมภาพนธ2552
3.2 การจดสวสดการ หลกประกน และการชวยเหลอดานรายไดสำหรบผสงอาย 3.2.1 การจดสวสดการดานรายไดสำหรบผสงอาย
1) กองทนสวสดการชมชนสำหรบผสงอาย
สบเนองจากนโยบายของรฐบาลในปพ.ศ.2550 โดยรฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนา
สงคมและความมนคงของมนษย (นายไพบลย วฒนศรธรรม) ไดมการแตงตงคณะกรรมการสนบสนน
การจดสวสดการชมชนทองถนระดบชาต และคณะอนกรรมการสวสดการชมชนทองถนระดบจงหวดใน
ทกจงหวดขน โดยรฐบาลไดมการจดสรรงบประมาณใหชมชนในการดำเนนงานดานการจดสวสดการแก
คนภายในชมชนในรปแบบของเงนกองทนสวสดการทครอบคลมตงแตเกดแกเจบตายซงในการดำเนน
งานใหเปนไปตามขอตกลงหรอกฎระเบยบของแตละกองทนทมงเนนการฟนฟระบบการดแลและการเกอ
หนนซงกนและกนระหวางคนภายในชมชนเดยวกน ทำใหเกดเครอขายสวสดการชมชนทงในระดบ
จงหวดและระดบชาต ซงในเวลาตอมาไดมบทบาทสำคญในการสนบสนนใหมการขยายการจดตง
กองทนสวสดการชมชนดงกลาวในพนทใหมเพมเตม รวมทงมการพฒนาประสทธภาพการดำเนนงาน
ของกองทนสวสดการชมชนในพนทเดม
ในรฐบาลปจจบน (นายอภสทธ เวชชาชวะ) เมอวนท 15 มกราคม 2552 รฐบาลยงคงใหการ
สนบสนนนโยบายการจดสวสดการชมชน โดยไดใหการสนบสนนงบประมาณแกกองทนสวสดการชมชน
การดแลและสวสดการผสงอาย 71
ในหลกการ 1: 1: 1 (ชมชน : องคกรปกครองสวนทองถน : รฐบาล) และไดมการแตงตงคณะกรรมการ
สงเสรมพฒนาการจดสวสดการชมชนระดบชาตทมนายกรฐมนตรเปนประธาน และในระดบจงหวดไดม
การแตงตงคณะกรรมการสนบสนนการขบเคลอนสวสดการชมชนจงหวดทมผวาราชการจงหวดเปน
ประธานมผนำองคกรสวสดการชมชนเปนรองประธานและมผนำกองทนสวสดการชมชนเปนเลขานการ
รวมกบสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด มหนาทเอออำนวยและประสานการ
ดำเนนงานรวมกบองคกรภาคประชาชน และองคกรปกครองสวนทองถน ในการดำเนนการจดสวสดการ
ชมชนในพนทใหครอบคลมและสามารถตอบสนองความตองการของคนในชมชนไดอยางแทจรง
ในปพ.ศ.2552รฐบาลไดใหการสนบสนนงบประมาณแกกองทนสวสดการชมชนทวประเทศโดย
ครอบคลมกองทน จำนวน 2,990 กองทน ในพนท 21,795 หมบาน เปนกองทนในพนทภาคตะวนออก
เฉยงเหนอจำนวน974กองทน(รอยละ32.6)รองลงมาคอภาคเหนอจำนวน619กองทน(รอยละ20.7)
ภาคใต จำนวน 512 กองทน (รอยละ17.1) รวมจำนวนสมาชกกองทนจากทกภาค 1,044,318 คนมเงน
กองทนทเปนเงนออมจากสมาชกชมชนรวมจำนวน617.72ลานบาท(รอยละ73)เงนสมทบจากรฐบาล
ทดำเนนการผานสถานพฒนาองคกรชมชน(พอช.)จำนวน163.67ลานบาท(รอยละ20)เงนสมทบจาก
องคกรปกครองสวนทองถน 35.77 ลานบาท (รอยละ 4) และจากแหลงอนๆ จำนวน 23.17 ลานบาท
(รอยละ3)
สำหรบในป พ.ศ. 2552 มสมาชกทไดรบประโยชนจากกองทนสวสดการโดยตรงแลว จำนวน
17,331คน(สถาบนพฒนาองคกรชมชน:2553) (เปนสมาชกทวไป14,863คนเปนเดก,ผสงอาย,ผพการ
และผดอยโอกาสจำนวน2,468คน)(ตารางท3.1)
7� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
กรงเ
ทพแล
ะตะว
นออก
34
16,
198
2,47
310
,820
87
,192
2,
050,
297
93,
164,
429
1,12
7,00
01
8,87
6,06
42,
079,
854
4,72
317
10
7
- กล
างบน
และต
ะวนต
ก54
412
,589
4,
522
12,1
78
164,
002
2,32
9,82
499
,502
,295
6,
212,
964
29,8
13,8
82
6,05
0,30
51,
431
88
366
91
ตะ
วนออ
กเฉย
งเหน
อ97
433
,117
8,
215
14,0
10
294,
471
14,9
60,5
10
120,
339,
540
18,3
03,4
99
51,
871,
147
1,52
1,41
82,
204
273
60
12
ใต
51
28,
660
2,47
524
,243
27
2,80
34,
364,
466
181,
668,
523
2,82
9,35
830
,277
,239
2,
270,
112
3,22
937
946
212
2
เหนอ
619
14,5
15
4,11
023
,862
22
5,85
08,
567,
128
123,
047,
436
7,30
2,87
032
,834
,784
11
,256
,076
3,2
76
185
266
40
รว
มทงห
มด
2,
990
75,0
79
21,7
95
85,1
13 1
,044
,318
32
,272
,225
61
7,72
2,22
3 35
,775
,691
16
3,67
3,11
6 23
,177
,765
14
,863
94
2 1,
261
265
ภาค
จำ
นวน
กองท
น ท
งหมด
เข
ารวม
กอ
ตง
กอตง
กอ
งทน
อป
ท.
พอช
. อน
ๆ
สมาช
กท
วไป
พกา
ร/ดอ
ยโอ
กาส
เดก
คนชร
า ป
จจบ
น
จำน
วนห
มบาน
กา
รสมท
บเง
นกอ
งทน
(บาท
) *
จำน
วนผร
บผล
ประ
โยชน
จำ
นวน
เงน
กอ
งทน
ของช
มชน
สม
าชก
ตารา
งท 3
.1
ขอม
ลกอง
ทนสว
สดกา
รชมช
น
หมาย
เหต
*จ
ำนวน
ผรบผ
ลประ
โยชน
เปนจ
ำนวน
ตามท
มราย
งานผ
ลการ
ดำเน
นงาน
เขาม
า
*อ
ปท.=
อง
คกรป
กครอ
งสวน
ทองถ
น/เท
ศบาล
ขอมล
ณมก
ราคม
255
3
การดแลและสวสดการผสงอาย 7�
2) เบยยงชพผสงอาย
การจายเงนสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย เปนภารกจทไดมการถายโอนจากกรมพฒนา
สงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ใหกรมสงเสรมการปกครอง
สวนทองถน กระทรวงมหาดไทย รบไปดำเนนการตงแตป พ.ศ.2545 โดยเทศบาล องคการบรหารสวน
ตำบล ทำหนาทหลกในการจดทำทะเบยน ตรวจสอบคณสมบตผสงอาย และจายเบยยงชพใหแกผสง
อายซงเงนเบยยงชพผสงอายเปนเงนชวยเหลอเพอการยงชพจำนวนคนละ500บาทตอ1 เดอนโดย
เปนผสงอายทมฐานะยากจนถกทอดทงหรอขาดผดแล
ตอมาในปพ.ศ.2552 รฐบาลไทยไดรเรมนโยบายสรางหลกประกนดานรายไดใหแกผสง
อาย ซงไดเรมดำเนนการตงแตเดอนเมษายน 2552 โดยครอบคลมผสงอายทไมมหลกประกนทางดาน
รายไดจากรฐบาล ซงไดจดสรรเบยยงชพแกผสงอายทมอาย 60 ปขนไปทมาแสดงความจำนงขอขน
ทะเบยนเพอขอรบการสงเคราะหเบยยงชพ
ดงนนในเดอนเมษายน พ.ศ.2552 ประเทศไทยจงไดดำเนนการจายเบยยงชพใหแก
ผสงอายอยางถวนหนา คนละ 500 บาทตอเดอน สงผลใหจากเดมทมผสงอายทไดรบเบยยงชพในป
พ.ศ.2552จำนวน1,828,456คนคดเปนงบประมาณ10,970,736,000บาทไดเพมเปนจำนวน5,652,893
คน ทไดรบเบยยงชพหรอคดเปนประมาณกวารอยละ 80 ของจำนวนผสงอายทวประเทศไทย (ตาราง
ท3.2)
ตารางท 3.2 จำนวนผสงอายทไดรบเบยยงชพและจำนวนงบประมาณ
งบประมาณ พ.ศ. จำนวนผสงอายทไดรบเบยยงชพ(คน)
ทมา:กรมสงเสรมการปกครองทองถน,2552
2546 399,362 1,437,703,200
2547 440,000 1,584,000,000
2548 527,083 1,897,498,000
2549 1,073,190 6,439,140,000
2550 1,755,266 10,531,596,000
2551 1,755,266 10,531,596,000
2552 5,652,893 33,917,358,000
ทงนเมอจำแนกเปนรายภาคจะพบวามการจายเงนเบยยงชพผสงอายมากทสด 3 จงหวดแรก
โดยแบงออก (ตามการจดสรรเงนงบประมาณเบยยงชพจากกรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวง
มหาดไทย และเงนงบประมาณเบยยงชพทไดรบการจดสรรตามนโยบายเรงดวนของรฐบาล) ดงน
(ตารางท3.3)
7� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ภาคเหนอ เชยงใหม(106,531คน)
นครสวรรค(90,286คน)
ลำปาง(66,592คน)
ภาคกลาง สพรรณบร(69,698คน)
นนทบร(67,090คน)
ชลบร(66,214คน)
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ นครราชสมา(121,425คน)
ขอนแกน(89,494คน)
อบลราชธาน(89,910คน)
ภาคใต นครศรธรรมราช(122,854คน)
สงขลา(105,865คน)
สราษฎรธาน(68,464คน)
ตารางท 3.3 การจายเงนเบยยงชพผสงอายปงบประมาณ2552จำแนกตามรายภาค
การจายเงนเบยยงชพผสงอาย ปงบประมาณ 2552
จงหวดทมผสงอายไดรบเงนเบยยงชพมากทสด ภาค
ทมา:กรมสงเสรมการปกครองทองถน,2552
สำหรบพนทกรงเทพมหานคร ในป พ.ศ.2552 กรงเทพมหานครไดใหความชวยเหลอเงนเบย
ยงชพผสงอายเปนจำนวน430,493คนคดเปนงบประมาณ1,291,479,000บาทจากเดมทมการจายเงน
เบยยงชพใหแกผสงอายจำนวน 43,726 คน คดเปนงบประมาณ 262,356,000 คน โดยพนทในเขต
กรงเทพมหานครทมการจายเบยยงชพมากทสด ไดแก เขตบางแค (16,015 คน) รองลงมา คอ เขต
จอมทอง(14,162คน)และเขตบางซอ(12,789คน)ตามลำดบ
3) กองทนผสงอาย
กองทนผสงอายจดตงขนตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 มวตถประสงคเพอ
ใหเปนกองทนคาใชจายเกยวกบการคมครอง สงเสรม และสนบสนนผสงอายในป พ.ศ.2548 ซงเปนป
แรกของการดำเนนงาน กองทนผสงอายไดรบงบประมาณเรมตนในการดำเนนงานจำนวน 30 ลานบาท
และไดรบเพมเตมในปตอๆมาตามลำดบ สำหรบป พ.ศ.2552 รฐบาลไดดำเนนการขยายวงเงนการกยม
รายบคคลจาก15,000บาทตอรายเปน30,000บาทตอรายและมเงนงบประมาณจำนวน80ลานบาท
ป พ.ศ.2552 กองทนผสงอายไดใหการสนบสนนเงนทนสำหรบการกยมประกอบอาชพ
ของผสงอายเปนรายบคคลจำนวน 3,138 ราย คดเปนจำนวนเงน 51,082,208 บาท และสนบสนนเปน
รายกลมจำนวน 22 กลม คดเปนจำนวนเงน 2,071,000บาท นอกจากนไดใหการสนบสนนโครงการ
สงเสรมกจกรรมผสงอายจำนวน193โครงการคดเปนจำนวนเงน27,523,924บาท
การดแลและสวสดการผสงอาย 75
ทงนการสนบสนนการกยมเงนทนประกอบอาชพรายบคคลของกองทนผสงอายปพ.ศ.
2552สวนใหญเปนการกยมไปเพอการประกอบอาชพเกษตรกรรมไดแกทำนาทำไร/สวนจำนวน1,102
รายคาขาย (ของชำ เสอผาของเลน เบดเตลด)จำนวน939 รายปศสตวจำนวน823 รายการบรการ
รบจางจำนวน 177 ราย และงานหตถกรรม งานฝมอ รวมทงการสนบสนนการกยมเงนทนประเภท
โครงการ สวนใหญเปนการกยมเพอดำเนนโครงการเกยวกบการสงเสรมใหความรแกผสงอายดวยการฝก
อบรมจำนวน 87 โครงการ รองลงมาไดแกโครงการเกยวกบการดแลสขภาพและการออกกำลงกาย
จำนวน 58 โครงการ และโครงการเกยวกบการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาจำนวน 28 โครงการ
ตามลำดบ(ตารางท3.4)
ตารางท 3.4 จำนวนโครงการและการกยมทไดรบการสนบสนนจากกองทนผสงอาย
พ.ศ. โครงการทไดรบการอนมต (โครงการ)
การกยม รายบคคล
(ราย)
รวม เปนเงน (บาท)
รวม เปนเงน (บาท)
การกยม รายกลม
(ราย)
รวม เปนเงน (บาท)
2550 40 9,935,415 717 9,500,000 - -
2551 69 5,504,803 1,560 23,210,109 10 942,560
2552 200 27,523,924 3,138 51,082,208 22 2,071,000
ทมา:สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย,2552
4) การใหเงนชวยเหลอแกผสงอายทดอยโอกาสและประสบปญหาความเดอดรอน
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยเปนหนวยงานหลกททำหนาท
ใหการดแลและการใหความชวยเหลอเปนเงนคาใชจายแกผสงอายทดอยโอกาส และประสบปญหา
ความเดอดรอนในทกพนททวประเทศ โดยดำเนนการภายใตประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและ
ความมนคงของมนษยจำนวน2ฉบบไดแก
• ประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เรองกำหนด
หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการคมครอง การสงเสรม และการสนบสนนชวยเหลอผสงอาย
ซงไดรบอนตรายจากการถกทารณกรรมหรอถกแสวงหาประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมาย หรอถกทอดทง
และการใหคำปรกษาดำเนนการอนทเกยวของในการแกไขปญหาครอบครว
• ประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เรองกำหนด
หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการคมครอง การสงเสรม และการสนบสนนการจดทพกอาศย อาหาร
และเครองนงหมใหผสงอายตามความจำเปนอยางทวถง
การใหความชวยเหลอแกผสงอายภายใต 2 ประกาศดงกลาวขางตน เปนการใหความ
ชวยเหลอเปนเงนสงเคราะหหรอท พกอาศยแกผ สงอายในพ นท 76 จงหวดท วประเทศ รวมท ง
กรงเทพมหานคร โดยในสวนภมภาค ผสงอายสามารถขอรบความชวยเหลอทสำนกงานพฒนาสงคม
และความมนคงของมนษยทกจงหวดสำหรบในกรงเทพมหานครผสงอายสามารถขอรบความชวยเหลอ
ทสำนกงานคมครองสวสดภาพชมชนเขตในสงกดกรมพฒนาสงคมและสวสดการทง12เขต
7� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ในปพ.ศ.2552ไดดำเนนการใหความชวยเหลอแกผสงอายทประสบปญหาจำนวน12,426คน
คดเปนงบประมาณจำนวน12,765,900บาท(ตารางท3.5)
ตารางท 3.5 จำนวนผสงอายทไดรบความชวยเหลอดานทพกอาศยอาหารและเครองนงหม
งบประมาณ พ.ศ. จำนวนผสงอาย
ทไดรบความชวยเหลอ(คน)
ทมา:สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย,2552
2548 7,633 15,266,000
2549 6,000 12,000,000
2550 5,591 11,182,000
2551 5,591 11,182,000
2552 12,426 12,765,900
5) การใหความชวยเหลอเปนคาจดการศพแกผสงอายทเสยชวต
การใหความชวยเหลอเปนเงนคาจดการศพแกผสงอายยากจนทเสยชวต ตามประกาศ
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เรองกำหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไข การ
คมครอง สงเสรม และสนบสนนผสงอายในการสงเคราะหในการจดการศพตามประเพณ รายละ 2,000 บาท
ในป พ.ศ.2552 คณะกรรมการผสงอายแหงชาต ทมนายกรฐมนตรเปนประธาน ไดขยายสทธการให
ความชวยเหลอในการจดการศพตามประเพณสำหรบผสงอายทกรายทเสยชวต เปนจำนวนเงนรายละ
2,000บาทตงแตเดอนสงหาคม2552เปนตนมา
การใหความชวยเหลอเปนเงนคาจดการศพแกผสงอายทเสยชวต รายละ 2,000 บาทน
เปนนโยบายของรฐบาลทตองการแบงเบาภาระดวยการใหความชวยเหลอเปนเงนคาใชจายในการ
จดการฌาปนกจศพใหแกผสงอายทเสยชวตทกราย โดยเปนการใหความชวยเหลอผานบตร/ญาตพนอง
หรอสมาชกในครอบครว โดยในกรงเทพมหานคร ญาตของผสงอายสามารถขอรบความชวยเหลอไดท
สำนกงานคมครองสวสดภาพชมชนเขต จำนวน 12 เขต และในตางจงหวดขอรบความชวยเหลอไดท
สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดทกจงหวด
ในป พ.ศ.2552 กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยไดใหความชวย
เหลอเปนเงนคาจดการศพแกผสงอายทเสยชวตทกรายทญาตมาตดตอแสดงหลกฐานขอรบความชวย
เหลอจำนวน22,046คนเปนงบประมาณจำนวน44,092,000บาท(ตารางท3.6)
การดแลและสวสดการผสงอาย 77
งบประมาณ พ.ศ. จำนวนผสงอายทไดรบความชวยเหลอ
คาจดการศพ(คน)
ทมา:สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย,2552
2548 13,629 27,258,000
2549 17,962 35,924,000
2550 19,814 39,628,000
2551 17,962 35,924,000
2552 22,046 44,092,000
3.3 การดแลสขภาพและสงคมของผสงอายทบานและชมชน 3.3.1 การดแลสขภาพผสงอายทบาน (Home Health Care)
กรมอนามย กระทรวงสาธารสข ไดดำเนนงานใหการดแลสขภาพผ สงอายท บานโดยม
วตถประสงคเพอใหการดแลสขภาพผสงอายทมภาวะเจบปวยเรอรงใหมสขภาพดและมคณภาพชวตทด
และมเปาหมายเพอสงเสรมใหมระบบบรการดแลสขภาพผสงอายระยะยาวโดยชมชนและทองถนซงได
เรมดำเนนโครงการตงแตปพ.ศ.2548เปนตนมา
ในปพ.ศ.2552 กรมอนามย ไดดำเนนการใหศนยอนามยเขตท 1- 12 ดำเนนการคดเลอกตำบล
ตนแบบการดแลสขภาพผสงอายทบานจำนวนศนยอนามยละ1ตำบลเพอเปนพนทตนแบบนำรองรวม
กบสำนกงานสาธารณสขจงหวด โดยมวตถประสงคเพอใหมรปแบบการดำเนนการดแลสขภาพผสงอาย
ระยะยาว จำนวน 12 รปแบบจากทง 12 เขต โดยครอบคลมการดแลผสงอาย 3 กลม ไดแก กลมผสง
อายทชวยเหลอตนเองได กลมผสงอายทชวยเหลอตนเองไดบาง และกลมผสงอายทปวยและชวยเหลอ
ตนเองไมไดพการ/ทพพลภาพ(ตดเตยง)ซงพนทตำบลนำรองทง12แหงไดมการจดกจกรรม/โครงการท
เหมาะสมกบกลมผสงอาย อาท กจกรรมสงเสรมสขภาพเฉพาะโรคใหแกผสงอาย กจกรรมดแลผสงอาย
ทบานโดยอาสาสมครดแลผสงอายเปนตน
3.3.2 วดสงเสรมสขภาพ
กลาวไดวาสงคมไทยมวดเปนศนยรวมทางจตใจ และนบเปนทนทางสงคมของคนในชมชน โดย
มพระสงฆเปนผนำทางจตวญญาณ เปนทยดเหนยวและศรทธาทสำคญของคนในแตละชมชน ผสงอาย
นบเปนประชากรสวนใหญในชมชนทมการเขาวดเพอปฏบตกจทางศาสนาดวยการทำบญ ฟงเทศน
ฟงธรรม ปฏบตธรรม หรอเจรญสมาธอยางสมำเสมอ ดงนนกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข จงได
รเรมแนวคด “วดสงเสรมสขภาพ” ขน เพอใหวดมสวนรวมในการสงเสรมคณภาพชวตผสงอาย ทงทาง
ดานสขภาพสงแวดลอมศลปวฒนธรรมโดยกำหนดเงอนไขของการดำเนนงานเปน5ร.ประกอบดวย
สะอาดรมรนสงบรมเยนสขภาพรวมสรางศลปะรวมจต(วญญาณ)และชาวประชารวมพฒนา
ตารางท 3.6 จำนวนผสงอายทไดรบความชวยเหลอคาจดการศพ
7� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
กรมอนามยไดดำเนนการดานการสงเสรมสนบสนน และตดตาม ประเมนผลการดำเนนงาน
โครงการวดสงเสรมสขภาพอยางตอเนอง ตงแตเรมโครงการในปพ.ศ.2546 จนกระทงถงปพ.ศ.2552 โดย
ไดรบความรวมมอเปนอยางดจากพระสงฆ ผนำฝายบรรพชต กรรมการวด รวมทงผมสวนเกยวของใน
ชมชน อาท ผสงอาย และประชาชนในชมชน เจาหนาทจากหนวยงานดานสาธารณสข และองคกร
ปกครองสวนทองถน ฯลฯ ขณะเดยวกนไดจดการสมมนา และการศกษาดงานเครอขายพระสงฆ เพอ
การสงเสรมสขภาพ และเพอถวายความรเรองการสงเสรมสขภาพแกพระสงฆดวย และไดมวดทผาน
เกณฑประเมนเปนวดสงเสรมสขภาพดเดนจำนวน540วดและผานเกณฑประเมนขนพนฐานของวดสง
เสรมสขภาพจำนวน1,446วดรวมทงสน1,986วด
3.3.3 การดแลสขภาพจตผสงอายในชมชน
สำนกพฒนาสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข ไดเรมดำเนนโครงการพฒนารปแบบการดแล
สขภาพจตผสงอาย ตงแตป พ.ศ.2550 มวตถประสงคเพอพฒนาองคความร และแนวทางในการดแล
สขภาพจตผสงอาย รวมทงจดใหมสอหรออปกรณสำหรบการสงเสรมสขภาพจตผสงอาย เพอปองกน
ปญหาภาวะซมเศราลดความรสกเหงาโดดเดยวและชวยชะลอความเสอมของสมองของผสงอาย
ในปพ.ศ.2552สำนกพฒนาสขภาพจตไดมงเนนการดำเนนโครงการในพนทนำรองคอจงหวด
สราษฎรธาน เพอสงเสรมใหรวมดำเนนการกบหนวยงานในพนท อาท องคกรปกครองสวนทองถน โรง
พยาบาลตำบล ชมรมผสงอาย อาสาสมครสาธารณสข อาสาสมครดแลผสงอาย เปนตน ซงมการจด
กจกรรมทสำคญ ไดแก การจดทำฐานขอมลผสงอายในพนทนำรอง การประชมเชงปฏบตการ และการ
ฝกอบรมบคลากรทเกยวของในชมชนใหมความรเรองการดแลสขภาพจตผสงอายเปนตน
3.3.4 การดแลทบานสำหรบผสงอายกลมพงพา
เปนกจกรรมใหมทกรมพฒนาสงคมและสวสดการ เรมดำเนนการนำรองในพนท 12 จงหวด
ไดแกจงหวดลำปางขอนแกนสงขลาปทมธาน เชยงใหมตรงสมทรปราการพษณโลกนครราชสมา
ลพบร นครศรธรรมราช และอบลราชธาน โดยมวตถประสงคเพอใหกลมผสงอายทอยในภาวะพงพา ม
ความเปราะบางทางดานสขภาพและสงคมหรออยในภาวะพการทพพลภาพจำเปนตองพงพาและตอง
รบการดแลชวยเหลอจากบคคลอน ใหไดรบบรการดแลทบานอยางเหมาะสม โดยมการจดการอบรม
เสรมสรางความร ความเขาใจและการฝกใหมทกษะเฉพาะในการทำหนาทดแลใหแกผทเปนสมาชก
ครอบครวและบคคลทวไปในชมชนทมความสนใจจะเขามามสวนรวมทำหนาทใหการดแลผสงอายทอย
ในภาวะพงพา ทงนในการดำเนนงานไดมการประสานความรวมมอกบทกภาคสวนภายในชมชน โดย
เฉพาะเทศบาลหรอองคการบรหารสวนตำบลสถานอนามยวดชมรมผสงอายและอาสาสมครดแลผสง
อาย ในการคดกรองผสงอายกลมพงพาและใหการสนบสนนงบประมาณเพอใชในการอบรมความรและ
ทกษะการดแลผสงอาย การจดกจกรรมทเก ยวของกบการดแลผสงอายท บาน การจดหาอปกรณ
กายภาพบำบดพนฐานการใหความชวยเหลอเปนเงนแกผสงอายรายละ2,000บาทตอเดอนรวมทงการ
การดแลและสวสดการผสงอาย 7�
ใหความชวยเหลอดานสวสดการอนๆ ตามสภาพปญหาและความจำเปนของผสงอายแตละราย ในป
พ.ศ.2552สามารถใหการดแลแกผสงอายกลมพงพาไดเปนจำนวน458คน
3.4 การสงเสรมอาสาสมครใหการดแลผสงอายทบานและชมชน 3.4.1 อาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.)
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยสำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย ได
รเรมดำเนนโครงการอาสาสมครดแลผสงอายทบานตงแตปพ.ศ.2545มวตถประสงคเพอสรางและขยาย
ระบบการดแล และการคมครองพทกษสทธผสงอาย และมเปาหมายเพอใหผสงอายโดยเฉพาะผสงอาย
ทขาดผดแลและประสบปญหาทางสงคม ไดรบการดแลโดยอาสาสมครดแลผสงอายอยางทวถง และ
สามารถเขาถงบรการของรฐ ขณะเดยวกนกยงคงใชชวตอยรวมกบครอบครวในชมชมของตนเองไดอยาง
มคณภาพชวตทด ทงนในวนท 10 เมษายน พ.ศ.2550 คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบใหขยายผลการ
ดำเนนโครงการอาสาสมครดแลผสงอายทบานใหครอบคลมพนททวประเทศภายในปพ.ศ.2556
จากการดำเนนการขยายผลอยางตอเนองตามมตคณะรฐมนตร ในปพ.ศ.2552 ไดมอาสาสมคร
ดแลผสงอายเพมขนเปนจำนวน9,894คนจาก75จงหวดไดใหการดแลผสงอายไดจำนวน91,794คน
(ตารางท3.7)(สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย:2552)
2547 8จงหวด 528 3,134
2548 12จงหวด 848 7,336
2549 15จงหวด 2,383 20,122
2550 75จงหวด 4,577 37,495
2551 75จงหวด 6,800 75,597
2552 75จงหวด 9,894 91,794
พนทดำเนนการ (จงหวด) ป พ.ศ. จำนวนอาสาสมคร (คน) จำนวนผสงอาย ทไดรบการดแล (คน)
ทมา:สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย,2552
ตารางท 3.7 จำนวนอาสาสมครและผสงอายทไดรบการดแล
3.4.2 อาสาสมคร “เพอนชวยเพอน”
สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ ไดดำเนนโครงการ “เพอนชวยเพอน” โดยมวตถประสงค
ใหผสงอายทยงคงมศกยภาพทำหนาทเปนอาสาสมครไปเยยมดแล ชวยเหลอผสงอายทชวยเหลอตวเอง
ไมได เพอใหมคณภาพชวตทดขน และสามารถดำรงชวตอยในชมชนไดอยางปกต โดยในป พ.ศ.2552
มอาสาสมครดแลผสงอาย “เพอนชวยเพอน” จำนวน 5,250 คน ไดดแลชวยเหลอผสงอาย จำนวน
3,750คน(ตารางท3.8)(สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ:2552)
�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ทมา:สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ:พ.ศ.2552
ตารางท 3.8 ผลการดำเนนโครงการ“เพอนชวยเพอน”ในปพ.ศ.2551-2552
พนท(ภาค) ชมรม(แหง) ผสงอาย (คน) วยอน (คน) ผไดรบการดแล (คน)
จำนวน
พ.ศ.2551 367 8,074 2,936 7,360
พ.ศ.2552 150 3,750 1,500 3,750
3.5 การมสวนรวมกจกรรมทางสงคมของผสงอาย 3.5.1 ศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายในชมชน
สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย ไดรเรมดำเนนโครงการศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายใน
ชมชนในลกษณะของโครงการนำรองในพนท 7 จงหวด ไดแก เชยงใหม พษณโลก ขอนแกน สกลนคร
พทลงชลบรและเพชรบรโดยมวตถประสงคเพอใหศนยอเนกประสงคเปนสถานทหรอศนยกลางสำหรบ
จดกจกรรมตางๆอยางหลากหลายสำหรบผสงอายและบคคลทกวยภายในชมชนโดยมกระบวนการสราง
ความรความเขาใจเรองศนยอเนกประสงคฯ ใหแกผสงอาย รวมทงคนในชมชน และมการบรหารจดการ
ศนยฯ โดยคนในชมชน สำหรบกจกรรมภายในศนยอเนกประสงคฯจะมงเนนใหมการจดกจกรรมท
สรางเสรมและขยายโอกาสใหผสงอายไดรบความร และไดรบการพฒนาทกษะดานตางๆมการสงเสรม
ใหผสงอายเขามามสวนรวมกจกรรมตางๆภายในชมชน โดยกจกรรมตางๆเหลานจะเปนเครองมอในการ
ชวยใหผสงอายไดมโอกาสในการพฒนาตนเองทงทางดานรางกายจตใจอารมณสงคมและภมปญญา
ในปพ.ศ.2552 ไดมการประเมนผลการดำเนนโครงการศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายใน
ชมชน ไดรวมกบสำนกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยมวตถประสงคเพอศกษา
ผลการดำเนนงานของศนยอเนกประสงคฯ ปจจยทมผลตอการดำเนนงาน และการเปรยบเทยบผลการ
ดำเนนงานศนยอเนกประสงคฯทง9แหงรวมทงแนวทางในการดำเนนงานของศนยอเนกประสงคฯใน
อนาคต ซงพบวาการดำเนนงานศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายในชมชนเปนแนวคดใหมทมความ
เหมาะสม และควรสนบสนนใหมการขยายผลการจดตงเพม โดยใหองคกรปกครองสวนทองถนเปน
เจาภาพหลกในการดแลและดำเนนการ ซงมกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรวมกบ
กระทรวงมหาดไทยทำหนาทสนบสนนความรทางวชาการ การใหคำแนะนำในเรองการบรหารจดการ
กลาวไดวาศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายในชมชนทมการจดตงขนสามารถเออประโยชนใหแก
ผสงอายในแตละชมชนในการเขามาทำกจกรรมรวมกนในระหวางเวลากลางวนไดชมชนละประมาณ
800–1,000 คนนอกจากนยงไดจดใหมการสมมนาเผยแพรแนวคดและรปแบบการจดตงศนยอเนกประสงค
สำหรบผสงอายในชมชน จำนวน 4 ภาค ใหแกหนวยงานทเกยวของ อาท องคกรปกครองสวนทองถน
สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย
ชมรมมลนธเปนตนซงมจำนวนผเขารวมการสมมนารวมทงจำนวนทงสน575คนจาก502องคกร
การดแลและสวสดการผสงอาย �1
3.5.2 ศนยบรการทางสงคมสำหรบผสงอายดนแดง
กรงเทพมหานครไดใหบรการ ศนยบรการทางสงคมสำหรบผสงอายดนแดง เพอใหเปนสถานท
จดบรการสำหรบผสงอายของกรงเทพมหานคร เพอใหผสงอายทวไปเขาใชดำเนนกจกรรมตางๆ เชน
กจกรรมออกกำลงกาย กจกรรมกายภาพบำบด เปนตน ซงเปนบรการแบบไป-กลบ โดยผสงอายทม
ความประสงคจะเขารวมกจกรรมจะตองสมครเปนสมาชกศนยบรการทางสงคมฯ โดยไมเสยคาใชจาย
ในการบรการแตอยางใด
3.6 การสงเสรมใหมการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมสำหรบผสงอายในชมชน สำนกสงเสรมและพทกษผสงอายโดยความรวมมอกบคณะสถาปตยกรรมศาสตรมหาวทยาลย
เชยงใหม ไดดำเนนการศกษาและสำรวจขอมลพนทนำรองในจงหวดเชยงใหม จำนวน 2 ตำบล ไดแก
เทศบาลตำบลแมเหยะ อำเภอเมอง และเทศบาลตำบลหนองตองพฒนา อำเภอหางดง เพอเตรยม
ดำเนนการโครงการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมสำหรบผสงอายในชมชน โดยไดม
การจดทำสอเพอการเผยแพรและประชาสมพนธเรองบานและชมชนสำหรบผสงอายในชนบทภาคเหนอท
ประกอบดวยแนวคดและบทเรยนทเกยวของกบการออกแบบและแนวปฏบตการจดสภาพแวดลอมท
เหมาะสมและปลอดภยสำหรบผสงอาย และไดมการเผยแพรสอดงกลาวใหแกหนวยงานในชมชนท
เกยวของ เพอสรางความตระหนกถงประโยชนของการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภย
สำหรบผสงอาย
ในปพ.ศ.2552 สำนกสงเสรมและพทกษผสงอายไดดำเนนการจดโครงการคายความสมพนธคน
สองวย (ผสงอายและเยาวชน) ณ เทศบาลตำบลหนองตองพฒนา จงหวดเชยงใหม เพอใหเหนความ
สำคญและความจำเปนของการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสม และเปนมตรกบผสงอาย รวมทงการผลต
สอวดทศนเรองหมบานตนแบบการดแลและการจดสภาพแวดลอมสำหรบผสงอาย และจดพมพหนงสอ
เรองบานและชมชนสำหรบผสงอายในชนบทภาคเหนอ เพอใชเผยแพรประชาสมพนธใหความรแกหนวยงาน
และชมชนทเกยวของไดนำไปเปนแนวทางดำเนนการตอไป
นอกจากนกรมพฒนาสงคมและสวสดการ ยงไดดำเนนการสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการ
พฒนาทอยอาศยใหแกผสงอาย ซงเปนการระดมความรวมมอจากชมชนและหนวยงานทเกยวของใน
ระดบพนท อาท เทศบาลองคการบรหารสวนตำบลสถาบนการศกษา(วทยาลยอาชวศกษาฯลฯ) รวม
ทงภาคประชาชนใหมสวนรวมในการระดมทรพยากรตางๆ เพอสนบสนนการพฒนาและปรบปรงทอย
อาศยใหแกผสงอาย โดยใหความสำคญในเรองของการสรางความมนคง แขงแรงของทพกอาศยใหม
ความปลอดภยและไมเปนอนตรายตอวยและสภาพทางรางกายของผสงอาย ขณะเดยวกนยงไดจดใหม
สงอำนวยความสะดวกทสอดคลองเหมาะสมสำหรบผสงอายในทสาธารณะ เพอใหผสงอายสามารถใช
ประโยชนได โดยการใชสถานทดงกลาวทำกจกรรมรวมกนภายในชมชนซงมการสนบสนนงบประมาณ
สำหรบใชเปนคาวสดกอสรางในการปรบปรง แกไขหรอซอมแซมบานใหแกผสงอาย โดยมวงเงนหลงละ
ไมเกน 10,000 บาท และสนบสนนงบประมาณสำหรบการซอมแซมสถานทสาธารณประโยชนในชมชน
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
หรอสถานทสำหรบจดกจกรรมผสงอาย อาท ศนยประจำหมบาน ศาลาอเนกประสงค ชมรมผสงอาย
ลานจดกจกรรมของวด เทศบาลองคการบรการสวนตำบลฯลฯวงเงนแหงละไมเกน15,000บาททงน
ในการดำเนนงานจะมการประสานความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน องคกรชมชน และภาค
ประชาชน โดยมการระดมทรพยากรอนๆ และกำลงกายมาชวยกนซอมแซม ปรบปรงสภาพแวดลอม
และทพกอาศยใหแกผสงอายในแตละชมชน
ในป พ.ศ.2552 ไดดำเนนการซอมแซมบานใหผสงอายทวประเทศ จำนวน 2,523 หลง และม
การซอมแซมสถานทสาธารณประโยชนทสามารถอำนวยความสะดวกในการทำกจกรรมใหแกผสงอาย
ในชมชนจำนวน900แหงทวประเทศ
3.7 การดแลผสงอายในสถาบน กรมพฒนาสงคมและสวสดการ ไดดำเนนการจดตงศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมสำหรบ
ผสงอาย เพอใหบรการชวยเหลอผสงอายในลกษณะของสถานสงเคราะหสำหรบผสงอายทขาดทพง
ถกทอดทง ไมมผดแล หรอไมสามารถใชชวตอยรวมกบครอบครวของตนเองได โดยปจจบนมศนย
พฒนาการจดสวสดการสงคมสำหรบผสงอายจำนวน12แหงในทกภาคทวประเทศไดแก
1. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานบางแคกรงเทพมหานคร
2. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานบางละมงจงหวดชลบร
3. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานธรรมปกรณจงหวดเชยงใหม
4. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายผสงอายบานทกษณจงหวดยะลา
5. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายวาสนะเวสมฯจงหวดพระนครศรอยธยา
6. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานภเกตจงหวดภเกต
7. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายบานบรรมยจงหวดบรรมย
8. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายจงหวดปทมธานจงหวดปทมธาน
9. ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายจงหวดลำปางจงหวดลำปาง
10.ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายนครพนมจงหวดนครพนม
11.ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายสงขลาจงหวดสงขลา
12.ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายขอนแกนจงหวดขอนแกน
โดยศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายท ง 12 แหง มขดความสามารถในการรบ
ผสงอายเขาพำนกอาศยไดจำนวนประมาณ1,500คนโดยในปพ.ศ.2552มจำนวนผสงอาย1,213คน
ทไดรบการดแลจากศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมทง12แหง(แผนภมท3.1)
การดแลและสวสดการผสงอาย ��
นอกจากนกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถนยงไดดำเนนการ “สถานสงเคราะหคนชรา”
จำนวน 13 แหง ซงถายโอนมาจากกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ตงแตป พ.ศ.
2545 สถานสงเคราะหคนชราท ง 13 แหง ประกอบดวย สถานสงเคราะหคนชราบานบางแค 2
กรงเทพมหานคร, สถานสงเคราะหคนชราเฉลมราชกมาร :หลวงพอลำไยจงหวดกาญจนบร, สถาน
สงเคราะหคนชราเฉลมราชกมาร : หลวงพอเปนอปถมภ จงหวดนครปฐม, สถานสงเคราะหคนชราบาน
เขาบอแกว จงหวดนครสวรรค, สถานสงเคราะหคนชราบานลพบร จงหวดลพบร, สถานสงเคราะหคน
ชราบานจนทบร จงหวดจนทบร, สถานสงเคราะหคนชราบานวยทองนเวศน จงหวดเชยงใหม, สถาน
สงเคราะหคนชราบานธรรมปกรณ(วดมวง) จงหวดนครราชสมา, สถานสงเคราะหคนชราบานธรรม
ปกรณ(โพธกลาง) จงหวดนครราชสมา, สถานสงเคราะหคนชราบานมหาสารคาม จงหวดมหาสารคาม,
สถานสงเคราะหคนชราบานศรตรงจงหวดตรง,สถานสงเคราะหคนชราอทอง-พนงตกจงหวดชมพร
สถานสงเคราะหทงหมดนอยภายใตความดแลขององคการบรหารสวนจงหวดในแตละจงหวดท
สถานสงเคราะหคนชรานนตงอย ซงสถานสงเคราะหคนชราแตละแหงไดใหความอปการะดแลผสงอายท
ดอยโอกาส ยากจน ขาดผดแลหรอขาดทพงพง ดวยการใหทพกอาศยควบคไปกบการจดบรการดาน
สวสดการสงคมอนๆ เชนการดแลดานสขภาพการฟนฟบำบดบรการสงคมสงเคราะหการจดกจกรรม
นนทนาการศาสนกจการสงเสรมการเรยนรและการเขาถงขอมลขาวสารตางๆ
ในปพ.ศ.2552สถานสงเคราะหจำนวน13แหง ไดใหการดแลผสงอายรวมจำนวน1,158คน
(แผนภมท3.2)
แผนภมท 3.1จำนวนผสงอายทไดรบการดแลในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย
2548 2549 2550 2551 2552
ป พ.ศ.
1,164
1,567
1,286 1,365 1,213
ทมา:กรมพฒนาสงคมและสวสดการ,2552
จำนว
นผสง
อาย
(คน)
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ขณะเดยวกน กรงเทพมหานครไดดำเนนการ “ศนยบรการผสงอาย บานบางแค 2” เพอให
เปนสถานทใหบรการดานทพกอาศยและการดแลระยะยาว สำหรบผสงอายเพศหญง ทมอายตงแต 60 ป
ขนไป มภมลำเนาอยในกรงเทพมหานคร และฐานะยากจน ไมมทพกอาศย ไมมผดแลหรอผใหความ
ชวยเหลอสามารถรองรบผสงอายเขาพกอาศยไดจำนวน150คน
นอกจากน ศนยบรการผสงอายบานบางแค 2 ยงไดจดสวสดการใหความชวยเหลอแกผสงอาย
ทพกอาศยอยในบรเวณใกลเคยง ดานเครองอปโภค บรโภค และเวชภณฑตางๆทจำเปน โดยในป
พ.ศ.2552ไดใหการชวยเหลอแกผสงอายรวมจำนวน1,100ราย
สำหรบผสงอายทประสบปญหาความเดอนรอนเฉพาะหนา ไมมทพกอาศย ขาดผอปการะดแล
เรรอน หรอถกนำสงมาจากหนวยงานตางๆเพอตดตามหาญาตและครอบครว หรออยระหวางรอเพอเขา
รบบรการในสถานสงเคราะห กรงเทพมหานครยงมบรการ “บานพกฉกเฉนสำหรบผสงอาย” ท
เปนการใหบรการทพกอาศยแบบชวคราว(Shelter)ไมเกน15วนสำหรบผสงอาย
3.8 การดแลคณภาพชวตผสงอายในกระบวนการยตธรรม กรมราชทณฑ ไดดำเนนการเพอการสงเสรมคณภาพชวตและพฒนาผสงอาย โดยจดโครงการ
สำหรบผตองขงสงอาย ไดแก โครงการสวสดการผตองขง โครงการพฒนาความรในการดำเนนชวตแก
ผตองขงสงอาย และโครงการสงเสรมคณภาพชวตและจตใจผตองขงผสงอาย เพอเฉลมพระเกยรต
พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงเปนโครงการทมการดำเนนงานอยางตอเนอง ในป พ.ศ.2552 กรม
ราชทณฑมผตองขงสงอายทตองโทษอยในเรอนจำ/ทณฑสถานทวประเทศจำนวน 3,737 คน เปนชาย
3,027คนและหญง710คนซงกรมราชทณฑไดจดสรรเงนงบประมาณจำนวน2,600,000บาทใหแกเรอนจำ
และทณฑสถานทมผตองขงสงอายจำนวน129แหง(ตารางท3.9)ดำเนนกจกรรมเพอสงเสรมคณภาพ
ชวตและพฒนาผตองขงสงอาย อาท กจกรรมสงเสรมสขภาพรางกาย และจตใจ การสนบสนนอปกรณ
อำนวยความสะดวก การสงเคราะหชวยเหลอครอบครวผสงอาย การจดอบรมใหความรแกผตองขง
สงอายและจดทำสอประชาสมพนธเผยแพรความรเปนตน
แผนภมท 3.2 จำนวนผสงอายทไดรบการดแลในสถานสงเคราะหคนชรากรมสงเสรมการปกครองทองถน
2548 2549 2550 2551 2552
ป พ.ศ.
1,100 1,087 1,0921,112
1,158
ทมา:สถานสงเคราะหคนชราจำนวน13แหง,กรมสงเสรมการปกครองทองถน,2552
จำนว
นผสง
อาย
(คน)
การดแลและสวสดการผสงอาย 85
2550 3,055คน 81 600,000
ชาย2,345คน
หญง710คน
2551 3,345คน 126 1,261,500
ชาย2,703คน
หญง642คน
2552 3,737คน 129 2,600,000
ชาย3,027คน
หญง710คน
จำนวนผตองขงสงอาย (คน)
ป พ.ศ.
ป พ.ศ. ต.ค. ต.ค. ม.ค. ม.ย. ก.ย. พ.ย. ก.พ. พ.ค. ส.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค.
รวม ป พ.ศ.2551 ป พ.ศ.2552
จำนวนเรอนจำ/ทณฑสถานทไดรบการสนบสนนงบประมาณ (แหง)
งบประมาณ (บาท)
ทมา:กรมราชทณฑกระทรวงยตธรรม,2552
ทมา:กรมคมครองสทธและเสรภาพพ.ศ.2552
ตารางท 3.9 จำนวนผตองขงสงอายและเรอนจำ/ทณฑสถานทดำเนนการสงเสรมคณภาพชวต และพฒนาผตองขงสงอาย
ตารางท 3.10 บรการคลนกยตธรรมทวประเทศ
นอกจากน กรมคมครองสทธและเสรภาพ ไดจดใหมคลนกยตธรรมในทกจงหวด เพอใหบรการ
ดานคำปรกษาทางกฎหมายแกประชาชนทกคน รวมทงใหคำแนะนำ ปรกษา และการดำเนนการอนท
เกยวของในการดำเนนคดหรอในการแกไขปญหาครอบครวใหแกผสงอาย
ในป พ.ศ.2552 คลนกยตธรรมทวประเทศไดดำเนนการใหความชวยเหลอทางดานกฎหมายแก
ผสงอายจำนวน1,343คน(ตารางท3.10)
ชาย 62 40 75 54 53 38 30 47 54 39 37 35 564
หญง 88 60 73 60 81 80 63 47 54 74 49 50 779
รวม 150 100 148 114 134 118 93 94 108 113 86 85 1,343
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
3.9 ภาพรวมการดำเนนงานดานการดแลและสวสดการผสงอาย เม อพจารณาภาพรวมการดำเนนงานของหนวยงานตางๆภายใตประเดน “การดแลและ
สวสดการผสงอาย” ในรอบป พ.ศ.2552 ทผานมา โดยเทยบเคยงกบยทธศาสตร เปาหมายและตวชวด
ตางๆภายใตแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545–2564) ซงพบวาการดำเนนงานสวนใหญม
สอดคลองกบยทธศาสตรท 2 การสงเสรมผสงอาย และยทธศาสตรท 3 ระบบความคมครองทางสงคม
สำหรบผสงอาย
อาจกลาวไดวาการดำเนนงานในสวนของการสงเสรมการมสวนรวมของผสงอายและองคกร
เครอขายผสงอาย นบวามความกาวหนาอยางตอเนองสมำเสมอ โดยมลกษณะของขอบเขตกจกรรมท
กวางขวางขนกวาเดม พจารณาไดจากจำนวนทเพมขนในรอบปทผานมาขององคกรเครอขายผสงอายใน
รปของกลม ชมรมในพนททวประเทศ ภายใตความสนบสนนของกรมอนามย และสมาคมสภาผสงอาย
แหงประเทศไทยฯ ควบคไปกบการใหความสนบสนนทางดานเทคนค วชาการ และทรพยากรในรปแบบ
ตางๆจากภาคราชการผานทางกลไกการบรหารจดการของกลมองคกรเครอขายผสงอายกมความหลาก
หลายมากขน ทงในเรองของการสนบสนนขอมลและสอความรดานการดแลสขภาพ การออกกำลงกาย
โภชนาการ สขศกษา ตลอดจนใหการสนบสนนงบประมาณและทรพยากรตางๆ เพอจดกจกรรมทาง
เศรษฐกจสงคมและศาสนประเพณฯลฯ
ในขณะทการสงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสมและ
ปลอดภย กกำลงเปนประเดนทอยในกระแสความสนใจและความตระหนกของหนวยงานตางๆ โดย
เฉพาะหนวยงานภาคราชการ ทมบทบาทหนาทและภารกจเกยวของโดยตรงกบผสงอาย พจารณาได
จากการมสวนรวมและการประสานความรวมมอในการชวยรณรงค เผยแพรและรวมกระตนใหมกจกรรม
การใหความรและสรางแรงจงใจใหมการปรบปรงอาคารสถานทสาธารณะทใหบรการแกประชาชนทง
อาคารสถานทของสวนราชการ เอกชน รวมทงภาคธรกจเพอใหมการดำเนนการปรบปรงหรอจดใหมสง
อำนวยความสะดวกตางๆทเหมาะสมและปลอดภยสำหรบผสงอายในการเขาถงและการใชประโยชน
แมวาการดำเนนงานดานการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภยสำหรบผ สงอายในพนท
สาธารณะนน จะเปนประเดนทมความสมพนธกบทรพยากรดานงบประมาณของแตละหนวยงาน
โดยตรง แตความพยายามในการรณรงคใหความรผานเวทการประชมสมมนาการประชมเชงปฏบตการ
รวมทงการเผยแพรเอกสาร คมอและสอสงพมพ ใหความรในรปแบบตางๆ กเปนอกหนทางหนงท
สามารถชวยสรางและขยายความรเรองการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภยสำหรบผสงอาย
โดยจะนำไปสการรวมสรางความตระหนกใหแกผมสวนเกยวของกบการดำเนนงานดานผสงอายได
การสรางระบบความคมครองทางเศรษฐกจและสงคมสำหรบผสงอาย ในภาพรวมนน กลาวได
วาในปพ.ศ.2552ผสงอายไดรบโอกาสในการเขาถงเบยยงชพอยางทวถงมากขนซงเปนผลทเกดขนจาก
นโยบายของรฐบาลทเปดโอกาสใหผสงอายทมอายครบ 60 ปบรบรณทกคน (ยกเวนเฉพาะผสงอายทได
รบบำนาญจากรฐบาลอยแลว)มาจดทะเบยนเพอขอรบเบยยงชพรายเดอนๆละ500บาทนบตงแตเดอน
เมษายน2552เปนตนมา
การดแลและสวสดการผสงอาย �7
นอกจากน การสนบสนนทางดานการเงนผานกองทนผสงอาย ซงเปนกองทนของภาครฐททำ
หนาทใหการสนบสนนสงเสรมกจกรรมของผสงอายทงในเรองของการใหโอกาสเพอสรางอาชพและราย
ไดในวยสงอาย และการสงเสรมกจกรรมทางสงคมสำหรบกลมหรอชมรมผสงอาย ซงไดดำเนนงานมา
เปนเวลากวา 4 ปแลว (พ.ศ.2548–2552) กมแนวโนมการใหความสนบสนนเพมขนอยางตอเนอง
นอกจากนกองทนสวสดการชมชนทมการกระจายตวอยในพนทตางๆ ทวประเทศเกอบ 3,000 กองทน
ลวนแลวแตเปนกองทนทจดตงขนโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมวนยเรองการออมและการแบงปนผล
ประโยชนใหแกคนทกวยภายในชมชนโดยมการผนวกรวมเรองสวสดการสำหรบผสงอายเขาไวดวย
และทสำคญพระราชบญญตผสงอายพ.ศ.2546ซงมผลบงคบใชตงแตปพ.ศ.2547เปนเงอนไข
สำคญทางกฎหมายทไดกำหนดใหมการดำเนนการดานสทธประโยชนตางๆ สำหรบผสงอาย โดยเฉพาะ
การเขาถงบรการสาธารณะของหนวยงานภาครฐ ซงไดสงผลโดยตรงใหสวนราชการตางๆ ตองเขามาม
สวนรวมดำเนนการเพอใหบรการหรอสทธประโยชนดานตางๆแกผสงอายอาทการอำนวยความสะดวก
ดานการเขาถงบรการสาธารณะตางๆทงทางสขภาพและสวสดการสงคมการใหสทธประโยชนดานภาษ
ทงกบตวผสงอายและบตรทดแลผสงอาย ความรเรมในการรวมสรางระบบการดแลผสงอายในครอบครว
และชมชน ท พบวาไดมการประสานความรวมมอเปนอยางดในการถายทอดเทคนควชาการและ
องคความรจากสวนราชการและองคกรภายในชมชน เพอสรางกลไกภายในชมชนในรปของบคคลทเขา
มาทำหนาทเปนอาสาสมครดแลผสงอาย เพอรวมกนทำหนาทคมครองดแลและเฝาระวงปญหาตางๆให
แกผสงอาย ขณะเดยวกนการสงเสรมความรเพอใหมการจดตงศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายขน
ภายในชมชนกเปนอกกจกรรมหนงทไดรบการตอบสนองเปนอยางดจากชมชนทองถนในหลายพนท
แมวารปแบบและการดำเนนงานของศนยอเนกประสงคฯ จะมความคลายคลงหรอแตกตางกนตามแต
บรบทของชมชน แตเปาหมายในการดำเนนงานตางมงไปทการสรางเสรมคณภาพชวตทดใหแกผสงอาย
ในชมชนเชนเดยวกน
กลาวไดวาภาพรวมของการขบเคลอนความรวมมอจากภาคสวนตางๆดานการดแลผสงอายท
เปนอยในขณะนมความกาวหนาอยางตอเนอง แมวาจะเปนความกาวหนาทมลกษณะคอยเปนคอยไป
แตมขอสงเกตทนาจะเปนปจจยสนบสนน และจะสงผลดตอการดำเนนงานดานผสงอายในระยะตอไป
คอ การทมหนวยงานตางๆของภาคราชการ โดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนในทกจงหวด ท
ประกอบไปดวย องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนตำบลทกำลงใหความสนใจ
และใหความสำคญในเรองของการดแลคณภาพชวตผสงอายมากขนเปนลำดบพจารณาไดจากความ
รเรมโครงการนำรองทเกยวของกบรปแบบตางๆ ของการดแลผสงอายในชมชนทมการดำเนนการใน
ระดบหมบาน ตำบลทงในเรองของการดแลและการสงเสรมสขภาพการสรางรายได การสงเสรมอาชพ
การสงเสรมการมสวนรวมของผสงอาย ตลอดจนการจดบรการสวสดการสงคมในรปแบบตางๆ รวมทง
ความพยายามในการขยายผลตอไปยงพนทอนๆซงผลการประเมนแผนผสงอายแหงชาตฉบบท2ระยะ
5ปคอระหวางปพ.ศ.2545–2550(รศ.ดร.วพรรณประจวบเหมาะ:2551)กพบวามองคกรปกครองสวน
ทองถนสงถงรอยละ97ทไดมการจดใหมโครงการและกจกรรมดานผสงอายภายใตทองถนของตนเอง
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ขอเทจจรงดงกลาว นาจะเปนการสงสญญาณทดในทางบวกตอทศทางของการดำเนนงานดาน
การดแลผสงอาย ทเกดขนจากความรวมมอรวมใจระหวางกลไกของภาคสวนตางๆทงในสวนกลางและ
สวนทองถนทตางไดมการรวมกนแบงปนความรความชำนาญและประสบการณในการดำเนนงานดาน
ผสงอาย อกทงยงไดมการประสานงานดานทรพยากร กลไกการดำเนนงาน ตลอดจนบคลากรรวมกน
เพอใหการดแลผสงอายสามารถบรรลเปาหมายของการมคณภาพชวตทดไดอยางแทจรง
การดแลและสวสดการผสงอาย ��
บรรณานกรม
กรมพฒนาสงคมและสวสดการ.(2552).รายงานผลการดำเนนงานดานผสงอายปพ.ศ.2552.
กรมราชทณฑ. (2552). รายงานผลการดำเนนงานกจกรรมการสงเสรมคณภาพชวตและพฒนาจตใจผตองขงผสงอาย
ประจำปงบประมาณพ.ศ.2552.
กรมสงเสรมการปกครองทองถน. (2552). รายละเอยดการจดสรรงบประมาณเงนอดหนนสำหรบการสงเคราะหเบย
ยงชพผสงอาย.
กรมสขภาพจต.(2552).รายงายผลการดำเนนงานทเกยวของกบผสงอายปพ.ศ.2552.
กรมอนามย.(2552).รายงานผลการดำเนนงานทเกยวของกบผสงอายปพ.ศ.2552.
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.(2546).พระราชบญญตผสงอายพ.ศ.2546.
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2546).พระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต
พ.ศ.2546.
กระทรวงสาธารณสขและกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2552). โครงการพฒนารปแบบบรการ
สขภาพและสวสดการสงคมเชงบรณาการโดยชมชนสำหรบผสงอายในประเทศไทย.
กรงเทพมหานคร.(2552)รายงานผลการดำเนนงานดานผสงอายปพ.ศ.2552.
สถาบนพฒนาองคกรชมชน.(2552).ขอมลกองทนสวสดการชมชนปพ.ศ.2552.
สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน.(2552). รายงานผลการ
ดำเนนงานปพ.ศ.2552.
สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย.(2552).รายงานผลการจดงานวนผสงอายแหงชาตป2552.
สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย.(2552).รายงานผลการดำเนนงานปพ.ศ.2552.
การทำงาน รายไดและ การออมของผสงอาย 4
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
การทำงานของผสงอาย เปนขอมลทแสดงใหเหนถงบทบาททสำคญของผสงอายในปจจบนสะทอน
ใหเหนถงทมาของรายไดการพงพาตนเองและการหาเลยงครอบครวรวมทงแสดงใหเหนถงศกยภาพใน
การดำรงชวต การมชวตอยางมคณคา ไมเปนภาระแกบตรหลานและสงคม จากการทประเทศไทยได
กาวเขาสการเปนสงคมผสงอาย โดยมผสงอายคอผทมอาย 60ปขนไป ในปพ.ศ.2552มากกวารอยละ
12ของประชากรทงประเทศหรอมผสงอายประมาณ7.7ลานคนเปนผลมาจากการเพมขนของผสงอาย
ทมมาอยางตอเนองและรวดเรว สงผลตอโครงสรางของสงคมและเศรษฐกจของผสงอายไมวาจะเปนเรองของ
ภาวะสขภาพการเจบปวยสวสดการตางๆการดแลผสงอายตลอดจนบทบาทของผสงอายในครวเรอน
การทคนไทยมอายยนยาวขนเนองจากการรจกดแลสขภาพและระบบสาธารณสขทดขน ดงนน
ผสงอายสวนใหญยงคงมสขภาพทด มความพรอมทจะทำงานเพอหารายไดเลยงดตนเองและครอบครว
แมจะอายเกนวยเกษยณอายแลวกตาม การทผสงอายมสวนรวมในกำลงแรงงานนบเปนสงทด ดงนนรฐบาล
และหนวยงานตางๆควรใหการสนบสนน สงเสรมผสงอายไดทำงานตอไปตามความพรอมและศกยภาพ
ทเหมาะสมเพอผสงอายจะไดดำรงชวตอยางมความสขมคณคาทงตอตนเองครอบครวและสงคม
4.1 ภาวะการทำงาน จากการสำรวจการทำงานของประชากรในป พ.ศ.2547–2552 ซงจดทำโดยสำนกงานสถต
แหงชาต พบวารอยละของผสงอายททำงานเพมขนจากรอยละ 35.0 ในป พ.ศ.2547 เปนรอยละ 37.2 ในป
พ.ศ.2552(แผนภมท4.1)
* เขยนโดยนางปรยามตรานนท,นางสาวจราวรรณมาทวมสำนกงานสถตแหงชาตนางสาวเยาวนจ เฮาวฒกลสำนกเศรษฐกจการแรงงาน กระทรวงแรงงานนายจระพนธ กลลประวทย สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและนางกรรณการเอกเผาพนธสำนกงานเศรษฐกจการคลงกระทรวงการคลง
การทำงาน รายได และการออมของผสงอาย*
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย ��
แผนภมท 4.1 รอยละการมงานทำของผสงอายในรอบ6ป(พ.ศ.2547–2552)
ทมา:การสำรวจภาวะการทำงานของประชากรพ.ศ.2547-2552สำนกงานสถตแหงชาต(คำนวณจากคาเฉลยรายป)
รอยล
ะ
25482547
35.0 35.0 35.1 37.3 37.2
62.862.764.965.064.265.0
35.8
2549 2550 2551 2552
ไมทำงาน ทำงาน
ป พ.ศ.
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
เพศ
ภาว
ะการ
ทำง
าน
เขตป
กครอ
ง ป
254
7 ป
254
8 ป
254
9 ป
255
0
ป 2
551
ป 2
552
และภ
าค
รวม
ทำ-
ไม
ทำ-
รว
ม ท
ำ-
ไมท
ำ-
รวม
ทำ-
ไม
ทำ-
รว
ม ท
ำ-
ไมท
ำ-
รวม
ทำ-
ไม
ทำ-
รว
ม ท
ำ-
ไมท
ำ-
งาน
งา
น
งา
น
งาน
งาน
งา
น
งา
น
งาน
งาน
งา
น
งา
น
งาน
เพ
ศ ร
วม
100.
035
.0
65.0
10
0.0
35.8
64
.2
100.
035
.0
65.0
10
0.0
35.1
64
.9
100.
037
.3
62.7
10
0.0
37.2
62
.8
ชาย
10
0.0
46.8
53
.2
100.
047
.6
52.4
10
0.0
46.8
53
.2
100.
048
.2
51.8
10
0.0
49.9
50
.1
100.
049
.4
50.6
หญ
ง10
0.0
25.0
75
.0
100.
026
.4
73.6
10
0.0
25.4
74
.6
100.
026
.8
73.2
10
0.0
27.2
72
.8
100.
027
.7
72.3
เข
ตการ
ปกค
รอง
ในเ
ขตเท
ศบาล
10
0.0
27.5
72
.5
100.
026
.9
73.1
10
0.0
26.5
73
.5
100.
027
.9
72.1
10
0.0
28.5
71
.5
100.
043
.4
56.6
นอก
เขตเ
ทศบา
ล10
0.0
38.3
61
.7
100.
039
.6
60.4
10
0.0
38.3
61
.7
100.
039
.7
60.3
10
0.0
40.9
59
.1
100.
040
.7
59.3
ภ
าค
กรง
เทพม
หานค
ร10
0.0
20.3
79
.7
100.
017
.8
82.2
10
0.0
18.2
81
.8
100.
020
.3
79.7
10
0.0
20.6
79
.4
100.
021
.5
78.5
กลา
ง10
0.0
32.9
67
.1
100.
033
.6
66.4
10
0.0
32.4
67
.6
100.
033
.7
66.3
10
0.0
34.3
65
.7
100.
034
.9
65.1
เหนอ
10
0.0
36.0
64
.0
100.
037
.1
62.9
10
0.0
35.7
64
.3
100.
038
.2
61.8
10
0.0
37.7
62
.3
100.
038
.4
61.6
ตะว
นออก
เฉยง
เหนอ
100
.0
37.7
62
.3
100.
039
.5
60.5
10
0.0
38.1
61
.9
100.
039
.1
60.9
10
0.0
41.7
58
.3
100.
040
.8
59.2
ใต
100.
043
.3
56.7
10
0.0
42.8
57
.2
100.
041
.7
58.3
10
0.0
43.6
56
.4
100.
042
.7
57.3
10
0.0
41.9
58
.1
ทมา
:กา
รสำร
วจภา
วะกา
รทำง
านขอ
งประ
ชากร
พ.ศ.254
7–2
552
สำนก
งานส
ถตแห
งชาต
(คำ
นวณจา
กคาเฉล
ยราย
ป)
ตารา
งท 4
.1
รอยล
ะของ
ผสงอ
ายจ
ำแนก
ตามภ
าวะก
ารทำ
งาน
พ.ศ.
254
7-25
52
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย 95
เมอพจารณาแยกตามเพศ เขตการปกครอง และภาค จะเหนไดวารอยละของผสงอายท
ทำงานเพมขนทงชายและหญงแตสดสวนการทำงานของผสงอายชายจะสงกวาหญง(รอยละ49.4และ
รอยละ 27.7 ในป พ.ศ.2552) ผ สงอายในทกภาคมสดสวนการทำงานท เพ มข น ผ สงอายใน
กรงเทพมหานครมสดสวนการทำงานนอยทสดเมอเทยบกบภาคอนๆ(รอยละ21.5ในปพ.ศ.2552)และ
ผสงอายในภาคใตมสดสวนการทำงานสงทสด (รอยละ 41.9) รองลงมาคอ ผสงอายในภาคตะวนออก
เฉยงเหนอ(รอยละ40.8)(ตารางท4.1)การมงานทำของผสงอายในรอบ6ปตงแตปพ.ศ.2547–2552
โดยรวมและแยกตามเพศพบวาเพมขน(แผนภมท4.1และ4.2)
แผนภมท 4.2 รอยละการมงานทำของผสงอายในรอบ6ป(พ.ศ.2547-2552)จำแนกตามเพศ
ทมา:การสำรวจภาวะการทำงานของประชากรพ.ศ.2547-2552สำนกงานสถตแหงชาต(คำนวณจากคาเฉลยรายป)
รอยล
ะ
25482547
25.0 26.4 25.4 26.8 27.2 27.7
37.237.335.135.035.835.0
46.8 47.7 46.8 48.2 49.9 49.4
2549 2550 2551 2552
หญง
รวม
ชาย
ป พ.ศ.
4.2 กจกรรมทางเศรษฐกจ ปจจบนแมวาประเทศไทยไดมการพฒนาดานอตสาหกรรมเพมมากขน แตผสงอายสวนใหญ
ของประเทศยงคงทำงานในดานเกษตรกรรมโดยเฉพาะในพนทชนบทหรอนอกเขตเทศบาล เพอใหเหน
ความแตกตางดานการทำงานของผสงอายไดแยกการทำงานของผสงอายตามกจกรรมทางเศรษฐกจแยก
ออกไดเปนการทำงานในภาคเกษตรกรรมและนอกภาคเกษตรกรรม
จากขอมลของผสงอายททำงาน จำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจในรอบ 6 ป คอ
ตงแตปพ.ศ.2547–2552พบวา ในชวง6ปรอยละของผสงอายททำงานอยในภาคเกษตรกรรมสงกวา
นอกภาคเกษตรกรรมแตการทำงานนอกภาคเกษตรกรรมเพมสงขนจากรอยละ38.8ในปพ.ศ.2547 เพมเปน
รอยละ 41.4 ในป พ.ศ.2552 อยางไรกตามผสงอายสวนใหญคอ รอยละ 58.6 ในป พ.ศ.2552 ยงคง
ทำงานอยในภาคเกษตรกรรม อาจเนองมาจากงานในภาคเกษตรกรรมไมมการกำหนดอายเกษยณผท
เกษยณอายจากงานประเภทอนทเปนงานนอกภาคเกษตรกรรมบางสวนเคลอนยายเขาทำงานในภาค
เกษตรกรรมซงสามารถทำงานไดจนกวาผสงอายไมตองการทำงาน(ตารางท4.2)
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
เพศ
กจกร
รมท
างเศ
รษฐก
จ เข
ตปกค
รอง
ป 2
547
ป 2
548
ป 2
549
ป 2
550
ป
255
1 ป
255
2
รวม
ในภ
าค น
อกภ
าค
รวม
ในภ
าค น
อกภ
าค
รวม
ในภ
าค น
อกภ
าค
รวม
ในภ
าค น
อกภ
าค ร
วม
ในภ
าค น
อกภ
าค ร
วม
ในภ
าค น
อกภา
ค
เกษ
ตร เ
กษตร
เกษ
ตร
เกษ
ตร
เก
ษตร
เก
ษตร
เกษ
ตร
เกษ
ตร
เก
ษตร
เก
ษตร
เกษ
ตร
เกษ
ตร
เพศ
รวม
10
0.0
61.2
38
.8
100.
059
.8
40.2
10
0.0
59.9
40
.1
100.
059
.2
40.8
10
0.0
59.4
40
.6
100.
058
.6
41.4
ชาย
10
0.0
63.8
36
.2
100.
064
.0
36.0
10
0.0
63.8
36
.2
100.
063
.2
36.8
10
0.0
63.1
36
.9
100.
062
.4
37.6
หญ
ง10
0.0
53.7
46
.3
100.
053
.4
46.6
10
0.0
53.7
46
.3
100.
052
.9
47.1
10
0.0
53.5
46
.5
100.
052
.9
47.1
เข
ตการ
ปกค
รอง
ในเ
ขตเท
ศบาล
10
0.0
24.1
75
.9
100.
023
.8
76.2
10
0.0
23.7
76
.3
100.
023
.7
76.3
10
0.0
24.1
75
.9
100.
023
.4
76.6
นอก
เขตเ
ทศบา
ล10
0.0
72.3
27
.7
100.
071
.8
28.2
10
0.0
71.8
28
.2
100.
071
.5
28.5
10
0.0
71.8
28
.2
100.
070
.8
29.2
ทมา
:กา
รสำร
วจภา
วะกา
รทำง
านขอ
งประ
ชากร
พ.ศ.254
7–2
552
สำนก
งานส
ถตแห
งชาต
(คำ
นวณจา
กคาเฉล
ยราย
ป)
หมาย
เหต
:กจ
กรรม
ทางเศร
ษฐกจ
หมา
ยถง
กจกร
รมทก
อใหเ
กดผล
ผลตไ
มวาจ
ะเปน
สนคา
หรอบ
รการ
เชน
การ
ปลกข
าวก
ารผล
ตเสอ
ผาก
ารซก
รดเปน
ตน
ตารา
งท 4
.2
รอยล
ะของ
ผสงอ
ายทท
ำงาน
จำแ
นกตา
มกจก
รรมท
างเศ
รษฐก
จพ.
ศ.25
47-
2552
เพศ
เขตก
ารป
กครอ
ง
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย �7
2547 2548 2549 ปพ.ศ.
ทำงานในภาคเกษตรกรรม
ทำงานนอกภาคเกษตรกรรม
2550 2551 2552
61.2 59.8 35.0 59.2 59.4 58.6
40.641.4
40.840.140.238.8
รอยล
ะ
ทมา:การสำรวจภาวะการทำงานของประชากรพ.ศ.2547-2552สำนกงานสถตแหงชาต(คำนวณจากคาเฉลยรายป)
แผนภมท 4.3 รอยละผสงอายททำงานจำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจในรอบ6ป(พ.ศ.2547–2552)
4.3 สถานภาพการทำงาน ผสงอายสวนใหญมสถานภาพการทำงานเปนผประกอบธรกจสวนตวโดยไมมลกจาง และชวยเหลอ
ธรกจของครวเรอนโดยไมไดรบคาจาง โดยในป พ.ศ.2547 และป พ.ศ.2552 ผสงอายสวนใหญรอยละ
61.9 และ รอยละ 62.1 ประกอบธรกจสวนตวโดยไมมลกจาง แตสำหรบการทำงานอนๆ เชน การเปน
ลกจางมสดสวนทเพมขน สวนผสงอายทมสถานภาพการทำงานเปนนายจางมสดสวนลดลงเลกนอยคอ
รอยละ 4.9 ในป พ.ศ.2547 เปนรอยละ 4.1 ในป พ.ศ.2552 หากพจารณาผสงอายทมสถานภาพการ
ทำงานทเปนลกจาง พบวาในภาคเอกชน ผสงอายทเปนลกจางเอกชนลดลงจากรอยละ 14.0 ในป
พ.ศ.2547 เปนรอยละ 12.7 ในป พ.ศ.2552 สวนผสงอายทเปนลกจางรฐบาลกลบมสดสวนเพมขน
เลกนอยจากรอยละ1.0ในปพ.ศ.2547เปนรอยละ1.4ในปพ.ศ.2552(ตารางท4.3)
�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ทมา
:กา
รสำร
วจภา
วะกา
รทำง
านขอ
งประ
ชากร
พ.ศ.254
7–25
52ส
ำนกง
านสถ
ตแหง
ชาต
(คำน
วณจา
กคาเฉล
ยราย
ป)
ตารา
งท 4
.3
รอย
ละขอ
งผสง
อายท
ทำงา
นจำ
แนกต
ามสถ
านภา
พการ
ทำงา
นพ.
ศ.25
47-
2552
*นอ
ยกวา
0.05
เพศ
กจกร
รมท
างเศ
รษฐก
จ เข
ตปกค
รอง
ป 2
547
ป 2
548
ป 2
549
ป 2
550
ป
255
1 ป
255
2
รวม
ใน
นอก
รว
ม ใน
น
อก
รวม
ใน
นอก
รว
ม ใน
น
อก
รวม
ในภ
าค
นอก
รว
ม ใน
น
อก
เขตฯ
เข
ตฯ
เข
ตฯ
เขตฯ
เขตฯ
เข
ตฯ
เข
ตฯ
เขตฯ
เขตฯ
เข
ตฯ
เข
ตฯ
เขตฯ
รว
ม
100.
0 10
0.0
100.
0 10
0.0
100.
0 10
0.0
100.
0 10
0.0
100.
0 10
0.0
100.
0 10
0.0
100.
0 10
0.0
100.
0 10
0.0
100.
0 10
0.0
นาย
จาง
4.9
8.4
3.8
5.0
7.8
4.2
4.9
8.6
3.9
4.7
8.0
3.8
3.9
6.7
3.1
4.1
7.5
3.1
ประ
กอบธ
รกจ
61.9
55
.6
63.9
61
.2
55.2
62
.9
61.8
54
.1
63.9
62
.0
54.5
64
.0
62.0
55
.7
63.8
62
.1
55.9
64
.1
สวน
ตวโด
ยไมม
ลกจา
ง ช
วยธร
กครว
เรอน
17
.8
16.9
18
.1
18.3
17
.1
18.7
18
.6
17.5
18
.8
18.4
17
.8
18.5
19
.1
17.7
19
.5
19.3
17
.4
19.9
โดย
ไมได
รบคา
จาง
ลกจ
างรฐ
บาล
1.0
1.9
0.7
1.3
2.4
1.0
1.4
2.6
1.1
1.7
2.7
1.4
1.5
2.8
1.1
1.4
2.5
1.0
ลกจ
างรฐ
วสาห
กจ
0.1
0.5
*0.
10.
30.
10.
20.
50.
10.
10.
30.
10.
10.
30.
10.
10.
20.
1 ล
กจาง
เอกช
น14
.0
16.6
13
.2
13.9
17
.0
13.0
13
.0
16.5
12
.1
13.0
16
.5
12.0
13
.3
16.6
12
.4
12.7
16
.3
11.6
ก
ารรว
มกลม
0.
20.
10.
20.
20.
20.
20.
20.
20.
20.
20.
20.
20.
20.
10.
20.
20.
10.
3
เพศ
เขตก
ารป
กครอ
ง
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย ��
61.9
61.2
61.8
62.0
62.0
62.1
19
.3
19.1
18.4
18.6
18.3
17.8
12.7
13.3
13.0
13.0
13.9
14.0
4.1
3.94.7
4.95.0
4.9
1.4
1.5
1.7
1.4
1.3
1.0
0.2
0.1
0.2
0.2
0.2
0.2
0.2
0.1
0.1
0.10.2
0.1
2547 25492548 2550 2551 2552
ประกอบธรกจสวนตวโดยไมมลกจาง
ลกจางรฐบาลลกจางเอกชน
ลกจางรฐวสาหกจ
ชวยธรกจครวเรอนโดยไมไดรบคาจาง
การรวมกลมประกอบอาชพ
นายจาง
แผนภมท 4.4 สถานภาพการทำงานของผสงอายในรอบ6ป(พ.ศ.2547–2552)
รอยล
ะ
ทมา:การสำรวจภาวะการทำงานของประชากรพ.ศ.2547-2552สำนกงานสถตแหงชาต(คำนวณจากคาเฉลยรายป)
4.4 รายไดและชวโมงการทำงาน จากผลการสำรวจภาวะการทำงานของประชากรโดยพจารณาจากผสงอายททำงานในฐานะ
ลกจางเทานน คอ เปนลกจางรฐบาล ลกจางเอกชน และลกจางรฐวสาหกจ เมอเปรยบเทยบขอมลป
พ.ศ.2547 และ 2552 พบวา ผสงอายมรายไดเฉลยเพมขนและชวโมงการทำงานเฉลยกเพมขนดวย
(ตารางท 4.4) กลาวคอ ผสงอายมรายไดเฉลย 5,784 บาทตอเดอนในป พ.ศ.2547 เพมขนเปน 6,831
บาทตอเดอนในป พ.ศ.2552 ในขณะเดยวกนชวโมงการทำงานเฉลยกเพมขนดวยจาก 42.8 ชวโมงตอ
สปดาหในปพ.ศ.2547เปน43.6ชวโมงตอสปดาหในปพ.ศ.2552
เมอเปรยบเทยบรายไดและชวโมงการทำงานของผสงอายชายและหญง ในป พ.ศ.2552
พบวารายไดเฉลยตอเดอนของผสงอายชายสงกวาหญงคอนขางมาก(8,775บาทและ3,962บาท)และ
ชวโมงการทำงานเฉลยของผสงอายชายกสงกวาผสงอายหญงเชนกน(45.0และ41.5ชวโมงตอสปดาห)
การเปรยบเทยบตามพนทอยอาศยในปพ.ศ.2552ผสงอายในเขตเทศบาลมรายไดเฉลยตอ
เดอนสงกวานอกเขตเทศบาลกวาสามเทา (ในเขตเทศบาล 14,157 บาทตอเดอน และนอกเขตเทศบาล
3,485 บาทตอเดอน) และชวโมงการทำงานเฉลยของในเขตเทศบาลสงกวานอกเขตเทศบาล (45.3 และ
42.9ชวโมงตอสปดาห)
100 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
เมอเปรยบเทยบผสงอายระหวางภาคตางๆ พบวา ในป พ.ศ.2552 ผ สงอาย ใน
กรงเทพมหานคร มรายไดเฉลยสงสดเทากบ 25,919 บาทตอเดอน และชวโมงการทำงานลดลงเหลอ
เพยง46.7ชวโมงตอสปดาหรองลงมาคอภาคกลางมรายไดเฉลย6,160บาทตอเดอนภาคเหนอมราย
ไดเฉลยตำสดเทากบ 3,223 บาทตอเดอน ในขณะทภาคใตมชวโมงการทำงานเฉลยตำสด 39.3 ชวโมง
ตอสปดาห(ตารางท4.4)
ตารางท 4.4 จำนวนและรอยละผสงอายท ทำงาน จำแนกตามรายได และชวโมงการทำงานเฉลย พ.ศ.2547-2552
เพศ เขตการปกครอง รายไดเฉลยตอเดอน ชวโมงการทำงานเฉลยตอสปดาห และภาค 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2547 2548 2549 2550 2551 2552 เพศ รวม 5,783.7 6,023.5 6,282.8 6,245.9 6,900.2 6,831.4 42.8 42.0 41.8 41.8 41.1 43.6
ชาย 6,939.4 7,431.2 7,275.2 7,276.8 7,938.8 8,775.1 43.5 42.8 42.6 42.7 41.6 45.0
หญง 3,950.3 3,750.1 4,715.8 4,640.8 5,326.0 3,961.9 41.7 40.8 40.7 40.6 40.4 41.5 เขตการปกครอง ในเขตเทศบาล 11,396.0 13,008.0 12,696.1 12,415.313,112.9 14,157.2 48.6 47.6 47.4 47.3 46.8 45.3
นอกเขตเทศบาล 3,379.1 3,241.0 3,714.9 3,722.7 4,278.1 3,485.0 40.9 40.4 40.3 40.3 39.5 42.9 ภาค กรงเทพมหานคร 19,437.5 23,561.0 21,554.6 20,783.223,780.7 25,919.4 53.6 52.9 51.6 52.5 50.2 46.7
กลาง 5,644.1 6,373.2 6,398.3 5,666.6 5,694.1 6,159.6 45.8 45.1 44.7 45.1 44.9 45.2
เหนอ 3,003.9 2,496.2 2,973.3 3,125.7 3,351.0 3,222.7 42.8 41.5 42.5 42.6 42.3 42.2
ตะวนออกเฉยงเหนอ 3,816.4 3,318.5 3,922.2 4,333.1 4,175.7 3,717.1 42.0 41.7 41.2 41.2 40.1 43.9
ใต 4,201.8 4,271.5 4,455.8 5,022.0 8,762.0 4,694.2 35.1 35.3 35.1 34.0 32.9 39.3
ทมา:การสำรวจภาวะการทำงานของประชากรพ.ศ.2547-2552สำนกงานสถตแหงชาต(คำนวณจากคาเฉลยรายป)
จากขอมลรายไดเฉลยตอเดอนและชวโมงการทำงานเฉลยตอสปดาหของผสงอายใน
รอบ 6 ป แยกตามเพศตงแตปพ.ศ.2547–2552พบวารายไดเฉลยตอเดอนของผสงอายเพมขนอยาง
ตอเนองตงแตป พ.ศ.2547 เปนตนมา สวนชวโมงการทำงานตอสปดาหของผสงอายลดลงแตไมมความ
แตกตางกนมากนกรายละเอยดดงแผนภมท4.5และแผนภมท4.6ตามลำดบ
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย 101
แผนภมท 4.5 รายไดเฉลยตอเดอนของผสงอายในรอบ6ปจำแนกตามเพศ(พ.ศ.2547–2552)
หญงชายรวม
2547 2548 2549 2550 2551 2552
บาท
ปพ.ศ.
6,939.47,431.2 7,275.2 7,276.8 7,938.8
8,775.1
5,783.7 6,023.5 6,282.8 6,245.96,900.2 6,831.4
3,950.3 3,750.1
4,715.8 4,640.85,326.0
3,961.9
ทมา:การสำรวจภาวะการทำงานของประชากรพ.ศ.2547–2552สำนกงานสถตแหงชาต(คำนวณจากคาเฉลยรายป)
ทมา:การสำรวจภาวะการทำงานของประชากรพ.ศ.2546–2551สำนกงานสถตแหงชาต(คำนวณจากคาเฉลยรายป)
แผนภมท 4.6 ชวโมงทำงานเฉลยตอสปดาหของผสงอายในรอบ6ปจำแนกตามเพศ (พ.ศ.2547–2552)
หญงชายรวม
2547 2548 2549 2550 2551 2552
ชวโม
ง
ปพ.ศ.
43.5
42.842.6
42.7
41.7
40.8 40.740.6 40.4
41.5
42.8
42.041.8 41.8
41.1
43.6
41.6
45.0
10� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
4.5 การทำงานนอกระบบ แรงงานสงอายสวนใหญเปน “แรงงานนอกระบบ” ทไมไดรบการคมครองและไมมหลกประกน
ทางสงคมตามกฎหมายพระราชบญญตคมครองแรงงาน ไมไดรบการคมครองสวสดการตางๆ ทงดาน
สขภาพและความมนคงในชวตเหมอนกบ “แรงงานในระบบ” อาจจำแนกประเภทของแรงงานสงอาย
นอกระบบไดเปน2กลมดงน
1) กลมผสงอายททำงานรบจาง และไดรบเงนเดอนประจำ ไดแก ผทรบจางนำเอางานไปทำท
บานรบจางทำของรบจางทำการเกษตรตามฤดกาลแรงงานประมงคนรบใชรบจางทำงานบานรบจาง
ขบรถสวนตวเปนตน
2) กลมผสงอายททำอาชพอสระทวไป ไดแก คนขบรถรบจาง (แทกซ สามลอถบ) เกษตรกร
ชาวนาชาวสวนชาวไรเผาถานจกสานขายของเบดเตลดขายของชำชางตดผมเปนตน
จากผลการสำรวจแรงงานนอกระบบของสำนกงานสถตแหงชาตในปพ.ศ.2552พบวาในจำนวน
ผสงอาย 7.7ลานคนมผทยงคงทำงานอยประมาณ3.07ลานคน ในจำนวนนเปนผททำงานนอกระบบ
ประมาณ 2.79 ลานคน หรอคดเปนรอยละ 91.0 ทเหลอประมาณ 2.75 แสนคน เปนผททำงานอยใน
ระบบหรอคดเปนรอยละ9.0กลาวคอในจำนวนผสงอายทยงคงทำงานอยนน9ใน10คนเปนแรงงาน
นอกระบบทไมไดรบการดแลดานการคมครองสวสดการและการประกนสงคม ขาดอำนาจการตอรองใน
การเรยกรองสทธตางๆตามกฎหมายแรงงาน
เมอเปรยบเทยบกบปทผานมา ในภาพรวมพบวารอยละของผสงอายททำงานนอกระบบยงคง
เทาเดม ไมมการเปลยนแปลง แตหากพจารณาเพศแลว พบวาสดสวนผสงอายหญงทำงานนอกระบบ
เพมขนเลกนอย จากเดมรอยละ 90.6 เพมเปนรอยละ 92.6 ขณะทสดสวนผสงอายชายททำงานนอก
ระบบลดลงเลกนอยจากรอยละ91.6ในปพ.ศ.2551เปนรอยละ90.0ในปพ.ศ.2552(ตารางท4.5)
ตารางท 4.5 จำนวนและรอยละของผสงอายททำงานจำแนกตามประเภทแรงงานและเพศพ.ศ.2549-2551
แรงงานนอกระบบ (Informal Sector) แรงงานในระบบ (Formal Sector) พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 จำนวน รวม 2,513,665 2,551,808 2,797,589 257,235 252,658 275,434 ชาย 1,460,319 1,491,635 1,618,492 158,695 155,132 180,588
หญง 1,053,346 1,060,174 1,179,097 98,540 97,526 94,845
รอยละ รวม 90.7 91.0 91.0 9.3 9.0 9.0
ชาย 90.2 91.6 90.0 9.8 9.4 10.0
หญง 91.4 90.6 92.6 8.6 8.4 7.4
เพศ
ทมา:การสำรวจแรงงานนอกระบบพ.ศ.2550-2552สำนกงานสถตแหงชาต
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย 10�
ตารางท 4.6 รอยละของผสงอายททำงานนอกระบบจำแนกตามการไดรบบาดเจบหรออบตเหต จากการทำงานลกษณะการบาดเจบและเพศพ.ศ.2550-2552
การไดรบบาดเจบ/อบตเหต พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 และลกษณะการบาดเจบ รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง
การไดรบบาดเจบ/อบตเหต 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
ไมไดรบ 84.1 83.1 85.5 83.9 83.3 84.8 83.4 80.9 83.4
ไดรบ 15.9 16.9 14.5 16.1 16.7 15.2 16.6 19.1 16.6
ลกษณะการบาดเจบ 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
พลดตกหกลม 24.6 24.1 25.6 20.4 19.9 21.1 19.1 20.1 17.7
ของมคมบาด/ทม/แทง 61.8 61.8 61.7 62.5 63.2 61.5 67.9 66.7 69.8
ถกไฟลวก/นำรอนลวก 1.4 0.6 2.7 3.8 2.3 6.1 2.6 1.5 4.3
อบตเหตจากยานพาหนะ 1.8 2.6 0.5 3.5 4.5 1.8 2.2 2.6 1.5
ไฟฟาชอต 0.2 0.2 0.1 0.5 0.7 0.1 0.5 0.7 0.2
ชน/กระแทกโดยวสดทาง 6.7 6.4 7.2 6.6 6.2 7.3 5.2 5.8 4.2
แนวราบและแนวดง
ไดรบสารเคม 1.3 2.1 * 1.0 1.2 0.8 1.4 1.7 0.9
อนๆ 2.2 2.1 2.2 1.7 1.9 1.3 1.0 0.8 1.3
*นอยกวารอยละ0.05ทมา:การสำรวจแรงงานนอกระบบพ.ศ.2550-2552สำนกงานสถตแหงชาต
4.6 การไดรบบาดเจบหรออบตเหตจากการทำงาน ผสงอายททำงานนอกระบบรอยละ 16.6 เคยไดรบบาดเจบหรออบตเหตจากการทำงานใน
ระหวาง 12 เดอนกอนวนสมภาษณ การไดรบบาดเจบหรออบตเหตจากการทำงานเพมสงขนอยางตอ
เนองจากรอยละ15.9ในปพ.ศ.2550 เพมเปนรอยละ16.1ในปพ.ศ.2551และเพมสงขนเปนรอยละ
16.6 ในป พ.ศ.2552 ลกษณะของการบาดเจบหรออบตเหตทสงสดเปนอนดบหนงคอถกของมคมบาด
หรอทมแทง(รอยละ67.9)รองลงมาคอพลดตกหกลม (รอยละ19.1)ถกวสดตางๆชนหรอกระแทกทงใน
แนวราบและแนวดง(รอยละ5.2)ถกไฟ/นำรอนลวก(รอยละ2.6)เมอเปรยบเทยบกบปพ.ศ.2551พบวา
รอยละของผสงอายทถกของมคมบาด/ทม/แทง และการไดรบสารเคม เพมขน ขณะทรอยละของผทถก
พลดตกหกลม ถกไฟลวก/นำรอนลวก ไดรบอบตเหตจากยานพาหนะ และถกวสดตางๆชนหรอกระแทก
ทงในแนวราบและแนวดงลดลง(ตารางท4.6)
10� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ตารางท 4.7 รอยละของผสงอายทไดรบบาดเจบ/อบตเหตจากการทำงานนอกระบบจำแนกตามระดบ ความรนแรงของการไดรบบาดเจบ/อบตเหตและเพศพ.ศ.2550-2552ระดบความรนแรงองการ พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 ไดบาดเจบ/อบตเหต รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 บาดเจบเลกนอย 62.7 67.3 62.7 66.0 64.1 68.8 68.5 68.4 68.7
ไมไดไปรบการรกษา 25.4 24.8 25.4 21.2 22.4 19.5 22.7 21.8 24.0
ซอยามากนเอง
บาดเจบจนตองเขารบการ 12.0 7.9 12.0 12.8 13.5 11.7 8.8 9.7 7.4
รกษาตวในรพ.
4.7 ระดบของการบาดเจบ/อบตเหตทไดรบ และการใชสวสดการการรกษาพยาบาล เมอเทยบกบปทผานมา พบวารอยละของผสงอายททำงานนอกระบบและไดรบบาดเจบหรอ
อบตเหตรนแรงจากการทำงานจนตองเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล (คนไขใน) ลดลง จากรอยละ
12.8 เปนรอยละ 8.8 สำหรบการใชสวสดการการรกษาพยาบาลในสวนของผสงอายทไดรบอบตเหตจาก
การทำงานและตองนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาลนน พบวามการใชบตรประกนสขภาพเพมสงขน
จากรอยละ 63.1 ในป พ.ศ.2550 เปนรอยละ 64.3 ในป พ.ศ.2551 และเพมเปนรอยละ 68.0 ในป
พ.ศ.2552 รวมทงการใชบรการจากบรษทประกนสขภาพกเพมขนเชนเดยวกน จากรอยละ 1.3 ในป
พ.ศ.2551เปนรอยละ6.9ในปพ.ศ.2552
เมอพจารณารอยละของการไดรบบาดเจบ/อบตเหตจากการทำงานนอกระบบระหวางเพศพบวา
ผสงอายชายมสดสวนของการไดรบบาดเจบ/อบตเหตรนแรงจนตองนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาลสง
กวาผสงอายหญง (ชาย รอยละ 9.7 หญง รอยละ 7.4) ผสงอายทเขารบการรกษาตวเปนคนไขในโรง
พยาบาลสวนใหญใชบตรประกนสขภาพ(รอยละ68.0)รองลงมาคอจายเอง(รอยละ15.4)บรษทประกน
ภย (ประกนสขภาพ) เปนผจายคารกษาพยาบาล (รอยละ 6.9) ใชสทธสวสดการขาราชการ/ขาราชการ
บำนาญ/รฐวสาหกจ (รอยละ 5.7) ผสงอายชายมสดสวนของการใชบรการจากบรษทประกนสขภาพสง
กวาผสงอายหญง (ชาย รอยละ 9.1 หญง รอยละ 2.4) ขณะทผสงอายหญงมสดสวนของการใชบตร
ประกนสขภาพและสวสดการขาราชการ/ขาราชการบำนาญ/รฐวสาหกจสงกวาผสงอายชายทเมอเทยบ
กบปทผานมา พบวาสดสวนของผสงอายทใชบตรประกนสขภาพ สวสดการขาราชการ/ขาราชการ
บำนาญ/รฐวสาหกจและประกนสงคม/กองทนเงนทดแทนเพมสงขน(ตารางท4.7และ4.8)
ทมา:การสำรวจแรงงานนอกระบบพ.ศ.2550-2552สำนกงานสถตแหงชาต
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย 105
ตารางท 4.8 รอยละของผสงอายทไดรบบาดเจบ/อบตเหตจากการทำงานนอกระบบจำแนกตามการ ใชสวสดการการรกษาพยาบาลกรณเขารบการรกษาในโรงพยาบาลและเพศพ.ศ.2550-2552
การใชสวสดการ พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 การรกษาพยาบาล รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง
รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
นายจาง - - - 0.1 0.1 0.0 - - -
บดา/มารดา/ญาต/เพอน - - - 0.1 0.0 0.2 0.3 0.0 0.9
จายเอง 19.3 18.6 21.2 18.5 15.6 23.5 15.4 15.7 14.9
บตรประกนสขภาพ 63.1 67.1 53.2 64.3 65.6 62.0 68.0 66.1 72.2
ประกนสงคม/กองทนเงนทดแทน 0.9 1.3 0.2 2.9 3.1 2.7 1.1 1.6 0.0
สวสดการขาราชการ/ 6.7 4.7 11.7 7.7 9.7 4.0 5.7 4.4 8.5
ขาราชการบำนาญ/รฐวสาหกจ
ประกนสขภาพกบบรษทประกนภย4.2 3.4 6.2 1.3 0.6 2.5 6.9 9.1 2.4
อนๆ 5.7 5.0 7.5 5.2 5.3 5.0 2.6 3.3 1.1
ทมา:การสำรวจแรงงานนอกระบบพ.ศ.2550-2552สำนกงานสถตแหงชาต
4.8 การมปญหาจากการทำงานนอกระบบ 4.8.1 ปญหาจากการทำงาน
ผสงอายททำงานนอกระบบมปญหาจากการทำงานสงขนจากรอยละ19.8ในปพ.ศ.2550เปน
รอยละ20.6ในปพ.ศ.2551และปพ.ศ.2552เพมขนเปนรอยละ21.8ปญหาหลกๆจากการทำงานทพบ
คอเรองคาตอบแทนทไดรบจากการทำงาน งานหนก และงานขาดความตอเนอง รอยละของผสงอายทม
ปญหาเรองคาตอบแทนเพมสงขนเมอเทยบกบปทผานมาจากรอยละ 45.9 ในป พ.ศ.2551 เปนรอยละ
54.7ในปพ.ศ.2552
เมอพจารณารอยละของการประสบปญหาจากการทำงานนอกระบบ พบวาทงผสงอายชายและ
หญงมรอยละของผทประสบปญหาเทาๆกน แตมความแตกตางกนในเรองของปญหา กลาวคอยงคงม
ชองวางระหวางเพศในเรองของชวโมงการทำงานคาตอบแทน รวมถงสวสดการตางๆการทำงานไมตรง
เวลาปกตงานขาดความตอเนองและการไมมวนหยด
ผสงอายหญงมรอยละของผทประสบปญหาในเรองตอไปนสงกวาผสงอายชาย คาตอบแทน
(หญงรอยละ56.0ชายรอยละ53.8)ชวโมงทำงานมากเกนไป(หญงรอยละ1.5ชายรอยละ1.1)ไมม
สวสดการ(หญงรอยละ3.2ชายรอยละ1.8)
ผสงอายชายมรอยละของผทประสบปญหาในเรองตอไปนสงกวาผสงอายหญงทำงานไมตรง
เวลาปกต (ชายรอยละ2.3หญงรอยละ1.1)งานขาดความตอเนอง (ชายรอยละ16.0หญงรอยละ
14.7)ไมมวนหยด(ชายรอยละ1.8หญงรอยละ0.6)
10� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
การมปญหาจากการทำงาน พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 และประเภทของปญหา รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง
การมปญหา 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
ไมมปญหา 80.2 80.4 80.2 79.4 78.7 80.3 78.2 78.2 78.2
มปญหา 19.8 19.6 19.9 20.6 21.3 19.7 21.8 21.8 21.8
ประเภทของปญหา 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
คาตอบแทน 54.7 53.0 56.9 45.9 46.4 45.3 54.7 53.8 56.0
งานหนก 19.8 20.7 18.6 25.0 25.1 25.0 22.8 23.0 22.6
ทำงานไมตรงเวลาปกต 1.5 1.8 1.2 1.7 1.6 1.8 1.8 2.3 1.1
งานขาดความตอเนอง 17.9 18.0 17.7 19.3 19.4 19.1 15.4 16.0 14.7
ชวโมงทำงานมากเกนไป 1.5 1.5 1.5 1.1 0.7 1.7 1.3 1.1 1.5
ไมมวนหยด 2.2 2.3 2.0 2.6 2.9 2.3 1.3 1.8 0.6
ไมสามารถลาหยด/พกผอนได 0.3 0.5 0.1 1.0 1.1 0.8 0.3 0.2 0.3
ไมมสวสดการ 2.1 2.2 2.0 3.3 2.8 4.2 2.4 1.8 3.2
ตาราง 4.9 รอยละของผสงอายทมปญหาจากการทำงานจำแนกตามประเภทของปญหาและเพศ พ.ศ.2550-2552
ทมา:การสำรวจแรงงานนอกระบบพ.ศ.2549-2551สำนกงานสถตแหงชาต
4.8.2 ปญหาจากสงแวดลอมในการทำงาน
เมอเทยบกบปทผานมาพบวาการมปญหาจากสงแวดลอมในการทำงานลดลงจากรอยละ16.2
ในปพ.ศ.2551เปนรอยละ12.9ในปพ.ศ.2552รอยละของผสงอายหญงทมปญหาฯสงกวาผสงอายชาย
เลกนอย(หญงรอยละ13.4ชายรอยละ12.5)ปญหาหลกๆจากสงแวดลอมในการทำงานทพบคอเรอง
ของอรยาบทในการทำงาน รองลงมาคอแสงสวาง และ ฝนละออง ควน กลน รอยละของผสงอายทม
ปญหาเรองฝนละออง ควน กลน และเรองเสยงดงเกนกวาปกตเพมสงขน สำหรบฝนละออง ควน กลน
จากรอยละ12.8ในปพ.ศ.2551เปนรอยละ15.1ในปพ.ศ.2252ปญหาแสงสวางเพมขนจากเดมรอย
ละ 14.7 ในป พ.ศ.2551 เปนรอยละ 16.5 ในป พ.ศ.2252 อยางไรกตามรอยละของผสงอายทมปญหา
เรอง อรยาบทในการทำงานและอากาศไมถายเทไดลดลงเลกนอยอรยาบทในการทำงาน จากเดมรอย
ละ 54.7 ในป พ.ศ.2551 เหลอรอยละ 53.5 ในป พ.ศ.2552 อากาศไมถายเท จากเดมรอยละ 1.1 ในป
พ.ศ.2551เหลอรอยละ0.3ในปพ.ศ.2552(ตารางท4.10)
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย 107
ตารางท 4.10 รอยละของผสงอายทมปญหาจากสงแวดลอมในการทำงานจำแนกตามประเภทของปญหา และเพศพ.ศ.2550-2552
การมปญหาจาก พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 สงแวดลอมในการทำงาน รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง และประเภทของปญหา
การมปญหา 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
ไมมปญหา 87.3 87.3 87.2 83.8 83.6 84.0 87.1 87.5 86.6
มปญหา 12.7 12.7 12.8 16.2 16.4 16.0 12.9 12.5 13.4
ประเภทของปญหา 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
คบแคบ 2.3 2.8 1.6 1.6 2.0 1.0 1.8 1.4 2.4
สกปรก 9.4 10.7 7.6 8.7 9.5 7.7 8.8 8.5 9.2
อากาศไมถายเท 1.2 1.3 1.1 1.1 1.0 1.3 0.3 0.4 0.2
อรยาบทในการทำงาน 49.0 45.4 54.1 54.7 51.3 59.6 53.5 51.8 55.6
ฝนละอองควนกลน 13.3 12.1 15.0 12.8 14.1 10.9 15.1 17.5 12.1
เสยงดง 0.9 1.4 0.3 1.7 2.3 0.8 1.6 1.9 1.3
แสงสวาง 17.7 20.3 14.0 14.7 14.5 15.0 16.5 16.5 16.5
อนๆ 6.2 6.0 6.3 4.7 5.4 3.6 2.4 2.0 2.8
ทมา:การสำรวจแรงงานนอกระบบพ.ศ.2550-2552สำนกงานสถตแหงชาต
4.8.3 ปญหาจากความไมปลอดภยในการทำงาน
ความปลอดภยในการทำงานของลกจาง คอ สงทนายจางควรใหความสำคญเปนลำดบแรก
โดยเฉพาะอยางยงกบผสงอายทไมสามารถเคลอนไหวแขนขาไดอยางแคลวคลองวองไวเฉกเชนคนหนม
คนสาว สายตาทลางเลอนมากขนไปตามวย เหลานลวนทำใหผสงอายมความเสยงทจะไดรบอนตราย
จากเครองจกร/วสดอปกรณตางๆขณะทำงาน
เมอเทยบกบปทผานมา พบวาการมปญหาความไมปลอดภยในการทำงานลดลง จากเดม
รอยละ 9.0 ในปพ.ศ.2551 เปนรอยละ 7.7 ในปพ.ศ.2552 เมอเปรยบเทยบรอยละของทมาของปญหา
กบปทผานมาพบวาสดสวนของผสงอายทประสบความไมปลอดภยในการทำงานจากสารเคม และจาก
เครองจกรเครองมอทเปนอนตรายเพมสงขนจากสารเคมจากเดมรอยละ62.8ในปพ.ศ.2551เพมเปน
รอยละ 64.8 ในป พ.ศ.2552 และจากเครองจกร เครองมอทเปนอนตราย จากเดมรอยละ 14.3 ในป
พ.ศ.2551เพมเปนรอยละ16.2ในปพ.ศ.2552
เมอพจารณาระหวางเพศ พบวาสดสวนของผสงอายชายทมปญหาความไมปลอดภยในการ
ทำงานสงกวาผสงอายหญง (ชาย รอยละ 9.7 หญง รอยละ 7.9) โดยทมาของปญหาสวนใหญนนเกด
จากสารเคม (รอยละ 62.8) เกดจากเครองจกร เครองมอทเปนอนตราย (รอยละ 14.3) เกดจากทางห/
ทางตา (การไมไดยนเสยง/ไดยนเสยงไมชดเจน/มองเหนเลอนรางไมชดเจนทำใหกะระยะผด) รอยละ 12.5
ผสงอายชายมปญหาความไมปลอดภยในการทำงานทเกดจากเครองจกรเครองมอทเปนอนตรายและท
10� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
เกดจากการทำงานในทสง/ใตนำ/ใตดนสงกวาผสงอายหญง จากเครองจกร เครองมอทเปนอนตราย
(ชายรอยละ18.8หญงรอยละ10.9)จากการทำงานในทสง/ใตนำ/ใตดน(ชายรอยละ3.6หญงรอยละ
2.2)ขณะทผสงอายหญงมปญหาความไมปลอดภยในการทำงานทเกดจากสารเคมและทเกดจากทางห/
ทางตาสงกวาผสงอายชายจากสารเคม(หญงรอยละ67.3ชายรอยละ63.6)จากทางห/ทางตา(หญง
รอยละ13.0ชายรอยละ9.9)(ตารางท4.11)
ตารางท 4.11 รอยละของผสงอายทมปญหาความไมปลอดภยในการทำงานจำแนกตามทมาของปญหา และเพศพ.ศ.2550-2552
การมปญหาจากความไม พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 ปลอดภยในการทำงาน รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง และทมาของปญหา
การมปญหา 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
ไมมปญหา 93.1 92.1 94.5 91.0 90.3 92.1 92.3 91.0 94.0
มปญหา 6.9 7.9 5.5 9.0 9.7 7.9 7.7 9.0 6.0
ทมาของปญหา 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
สารเคม 52.3 56.5 43.9 62.8 63.4 61.8 64.8 63.6 67.3
เครองจกรเครองมอทเปนอนตราย 13.9 13.8 14.1 14.3 14.8 13.5 16.2 18.8 10.9
ทางห/ทางตา 18.6 13.0 30.0 12.5 10.2 16.5 10.9 9.9 13.0
ทำงานในทสง/ใตนำ/ใตดน 4.2 4.9 3.0 3.3 4.5 1.2 3.1 3.6 2.2
อนๆ 11.0 11.9 9.1 7.1 7.2 7.0 4.9 4.1 6.6
ทมา:การสำรวจแรงงานนอกระบบพ.ศ.2550-2552สำนกงานสถตแหงชาต
4.9 การคมครอง การสงเสรมคณภาพชวต การออม และการสงเสรมสนบสนนผสงอายในการประกอบอาชพและฝกอาชพทเหมาะสม ตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 มาตรา 11 (3) กำหนดใหผสงอายไดรบการคมครอง
การสงเสรม และการสนบสนนดานการประกอบอาชพและฝกอาชพทเหมาะสม และ ประกาศกระทรวง
แรงงาน ลงวนท 16 กนยายน 2547 เรอง กำหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการคมครอง การสง
เสรม การสนบสนนผสงอายในการประกอบอาชพและฝกอาชพทเหมาะสมซงหนวยงานสงกดกระทรวง
แรงงาน ไดดำเนนงานภายใตกจกรรมการสงเสรมการประกอบอาชพทเหมาะสม และกจกรรมการสง
เสรมคณภาพชวตการคมครองและการออมดงน
1) กจกรรมดานการสงเสรมการประกอบอาชพท เหมาะสม ไดแก การบรการจดหางาน
การสงเสรมการประกอบอาชพอสระการฝกอาชพการสงเสรม/สนบสนนใหผสงอายทมความร ความสามารถ
เปนวทยากร/คณะอนกรรมการมาตรฐานฝมอแรงงาน เพอใหผสงอายทมศกยภาพและมความตองการ
ทำงานไดมงานทำมรายไดลดภาระการพงพงหรอภาระผททำงานตองเลยงดผสงอายและไมเปนภาระ
ตอสงคม
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย 10�
ตารางท 4.12 การคมครองการสงเสรมและการสนบสนนผสงอายในการประกอบอาชพและฝกอาชพ ทเหมาะสมพ.ศ.2550–2552
กจกรรม พ.ศ.2550 พ.ศ.2551 พ.ศ.2552
1) กจกรรมดานการสงเสรมการประกอบอาชพและอาชพทเหมาะสม
1.1)ดานบรการจดหางาน
-ตำแหนงงานวาง 1,997 อตรา 1,556 อตรา 2,169 อตรา
-ผสมครงาน 1,563 ราย 1,515 ราย 2,233 ราย
-การบรรจงาน 956 ราย 780 ราย 668 ราย
1.2)ดานการสงเสรมการประกอบอาชพ
-ใหคำปรกษาแนะนำดานการประกอบอาชพ 7,531ราย 6,523ราย 4,469ราย
-เผยแพรเอกสารอาชพ 21,466ฉบบ 26,792ฉบบ 16,118ฉบบ
-ฝกอาชพอสระ(โครงการตางๆ) 1,126ราย 2,237ราย 4,946ราย
-ผผานการฝกอบรมทไดประกอบอาชพ 388ราย 671ราย 235ราย
1.3)กจกรรมดานสงเสรมการฝกอาชพ
-ใหบรการฝกอาชพ 1,481ราย 1,363ราย 5,151ราย
-สงเสรม/สนบสนนใหผสงอายทมความร 18ราย 60ราย 84ราย
ความสามารถเปนวทยากร/คณะอนกรรมการมาตรฐานฝมอแรงงาน
2) กจกรรมดานการสงเสรม คมครองคณภาพชวต และการออม
2.1)ดานสงเสรมและพฒนาแรงงงาน
-อบรมลกจางแรงงานหญงเพอเตรยม 8,197ราย 3,118ราย 9,024ราย
ความพรอมเปนผสงอายทมคณภาพ
2.2)ดานการคมครองผประกนตนทอายเกน55ป 69,494ราย 89,897ราย 94,449ราย
-การจายบำเหนจชราภาพแกผประกนตน 1,489ลานบาท 2,163ลานบาท 2,640ลานบาท
2) กจกรรมดานการคมครอง การสงเสรมคณภาพชวต และการออม ไดแก การสงเสรมและ
พฒนาแรงงานหญงเพอเตรยมความพรอมเปนผสงอายทมคณภาพ โดยดำเนนการใหความรในหวขอ
ตางๆใน11หวขอวชาซงไดสอดแทรกความรในหวขอการเตรยมความพรอมทเปนประโยชนตอการเปน
ผสงอายทมคณภาพ และ การคมครองผประกนตนทอายเกน 55 ป โดยจายประโยชนทดแทนกรณ
ชราภาพจากกองทนประกนสงคมใหแกผประกนตนเพอใหแรงงานไดเตรยมความพรอมเปนผสงอายทม
คณคาของสงคมรวมถงระบบการออมในชวงวยทำงานสำหรบใชสอยในวยสงอาย
ทมา:รายงานผลการดำเนนงานฯประจำปงบประมาณ2552กระทรวงแรงงาน
110 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
4.10 สถานการณรายไดและการออมของประเทศ เศรษฐกจไทยในชวงป พ.ศ.2546-2551 ไดขยายตวอยางตอเนอง โดยในป พ.ศ.2551 ขยายตว
รอยละ2.5สงผลใหรายไดพงจบจายใชสอยสวนบคคลเพมขนจาก3,691,646ลานบาทในปพ.ศ.2546
เปน 5,803,102 ลานบาท ในป พ.ศ.2551หรอเพมขนเฉลยรอยละ 9.4 ตอป ขณะทรายไดพงจบจาย
ใชสอยสวนบคคลเฉลยตอคน เพมขนจาก 57,698 บาท เปน 87,288 บาท ในชวงเวลาดงกลาว ทงน ถงแม
ประเทศไทยจะไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจการเงนโลกในชวงไตรมาสท 4 ของป พ.ศ.2551 ซงทำให
เศรษฐกจไทยชะลอตามเศรษฐกจโลกแตในภาพรวมสถานการณดานรายไดยงอยในระดบทเพมสงขน
ตารางท 4.13 รายไดและการออมของประเทศ
ป พ.ศ. 2546 2547 2548 2549 2550 2551
รายไดพงจบจายใชสอยสวนบคคล(DisposablePersonalIncome)
-รวม(ลานบาท) 3,691,646 4,090,863 4,457,665 4,891,655 5,337,532 5,803,102
-เฉลยตอคน(บาท) 57,698 63,394 68,475 74,597 80,821 87,288
-อตราเพมรายไดเฉลยตอคน(รอยละ) 9.1 9.9 8.0 8.9 8.3 8.0
คาใชจายสวนบคคล(PersonalOutlay)
-รวม(ลานบาท) 3,441,650 3,771,332 4,128,926 4,469,641 4,665,491 5,127,301
-เฉลยตอคน(บาท) 53,791 58,442 63,425 68,162 70,645 77,123
-อตราเพมคาใชจายเฉลยตอคน(รอยละ) 8.6 8.6 8.5 7.5 3.6 9.2
การออมสวนบคคล(PersonalSavings)
-รวม(ลานบาท) 249,996 319,531 328,739 422,014 672,040 675,801
-เฉลยตอคน(บาท) 3,907 4,952 5,050 6,436 10,176 10,165
-อตราเพมคาใชจายเฉลยตอคน(รอยละ)) 15.4 26.7 2.0 27.4 8.1 -0.1
รอยละการออมสวนบคคล 6.8 7.8 7.4 8.6 12.6 11.6
ตอรายไดพงจบจายใชสอย
การออมสทธ(ลานบาท) 867,530 984,320 1,038,276 1,352,612 1,678,548 1,579,160
ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ 5,917,369 6,489,476 7,092,893 7,841,297 8,493,311 9,075,493
ในราคาประจำป(GDPatCurrentMarketPrices)(ลานบาท)
รอยละการออมสทธตอGDP 14.7 15.2 14.6 17.2 19.7 17.4
จำนวนประชากร(1,000คน) 63,982 64,531 65,099 65,574 66,041 66,482
ทมา:รายไดประชาชาตของประเทศไทยพ.ศ.2551สำนกบญชประชาชาตสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต
เมอพจารณาการออมของประเทศทผานมาพบวามลคาการออมสทธของประเทศมอตราเพมขน
อยางตอเนองจาก867,530ลานบาทในปพ.ศ.2546 เปน1,678,548ลานบาทในปพ.ศ.2550อยางไร
กตาม ในป พ.ศ.2551 การออมสทธของประเทศมมลคา 1,579,160 ลานบาท ลดลงรอยละ 5.9 จากป
พ.ศ.2550 เนองจากการออมทงภาคเอกชนและภาครฐลดลง โดยทการออมสทธของภาคเอกชนซงม
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย 111
สดสวนรอยละ 68.4 ของการออมสทธรวมลดลงรอยละ 2.9 เนองจากการออมสทธของภาคธรกจลดลง
และการออมสทธของครวเรอนและสถาบนไมแสวงหากำไรชะลอลงคอนขางมากสวนการออมสทธของ
ภาครฐซงประกอบดวยรฐบาลและรฐวสาหกจลดลงรอยละ11.8โดยการออมสทธของรฐบาลลดลงรอย
ละ 19.6 ขณะทการออมสทธของรฐวสาหกจชะลอตวลงรอยละ 3.9 ทำใหสดสวนการออมสทธตอ
ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ลดลงจากรอยละ 19.7 ในป พ.ศ.2550 เปนรอยละ 17.4 ในป
พ.ศ.2551
การออมสวนบคคลยงคงมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง โดยมลคาการออมสวนบคคล เพมขน
จาก249,996ลานบาทในปพ.ศ.2546เปน422,014ลานบาทในปพ.ศ.2549และ672,040ลานบาท
ในป พ.ศ.2550 การทสดสวนการออมสวนบคคลตอรายไดพงจบจายใชสอยปรบตวดขนอยางตอเนอง
จนถงปพ.ศ.2552 เนองจากคนไทยมรายไดเพมขนแตมการชะลอคาใชจายในปพ.ศ.2550ทำใหมเงนออม
เพมขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะใน ป พ.ศ.2550 อตราการขยายตวของการออมสวนบคคลสงถงรอยละ
58.1เมอเทยบกบป พ.ศ.2549 ทงน มสาเหตมาจากสถานการณความไมแนนอนทางการเมองและ
เศรษฐกจ ปญหาความไมสงบใน 3 จงหวดภาคใต และความวตกกงวลเกยวกบปญหาคาครองชพ
เนองจากความผนผวนของราคาอาหารและนำมน อยางไรกตาม ในป พ.ศ.2551 มลคาการออมสวน
บคคลไดเพมขนจากปพ.ศ.2550 เพยงเลกนอย เปน 675,801 ลานบาทซงหากพจารณามลคาเฉลยตอ
คนจะพบวาในปพ.ศ.2550และ2551ไมแตกตางกนกลาวคอสดสวนการออมสวนบคคลตอรายไดพง
จบจายใชสอยมแนวโนมทลดลงเลกนอยในป พ.ศ.2551 จากรอยละ 12.6 เปนรอยละ 11.6 ขณะทการ
ออมสวนบคคลเฉลยตอคนในปพ.ศ.2550เปน10,176บาทและในปพ.ศ.2551เปน10,165บาททำให
มลคาการออมสวนบคคลโดยเฉพาะมลคาเฉลยตอคนในปพ.ศ.2550และ2551มระดบไมแตกตางกน
สดสวนการออมสวนบคคลไดสะทอนใหเหนถงพฤตกรรมของคนไทยทระมดระวงการใชจายมากขน และ
ยงมระดบการออมทสงซงจะสงผลตอรายไดและการดำรงชวตของปจเจกบคคลเมอถงวยสงอายในยาม
เกษยณอายจากการทำงาน การสงเสรมการออมดงกลาว จงควรมการพจารณาเชอมโยงอยางเปนองค
รวมทงการสรางวนยการออมตงแตเยาววยการสรางความรความเขาใจและปรบทศนคตการบรโภคเกน
ความจำเปนการใชมาตรการทางภาษรวมทงการพฒนาทางเลอกดานการออมทหลากหลายมคณภาพ
และเหมาะสมกบกลมตางๆ
4.11 กองทนการออมแหงชาต ในอนาคตเปนททราบกนดวาประเทศไทยกำลงเขาสสงคมผสงอาย(AgingSociety)จากการคาด
การณจำนวนประชากรขององคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization – IL0)
ตารางท 1 พบวาในอกประมาณ 20 ปขางหนา ประเทศไทยจะมสดสวนผสงอายตอประชากรเพมขน
จากปจจบนทมคนวยทำงานประมาณ6คนตอผสงอาย1คนเปนคนวยทำงานประมาณ4คนตอผสงอาย
1คนดงนนแนวโนมประเทศไทยจะมจำนวนคนทำงานทสามารถเลยงดผสงอายไดลดนอยลง
11� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ป พ
.ศ.
2552
25
54
2556
25
58
2560
25
62
2564
25
66
2568
ประช
ากรร
วม
67,2
80.1
168
,217
.54
69,0
80.9
269
,871
.88
70,5
89.2
771
,230
.26
71,7
90.6
672
,266
.66
72,6
58.9
3
วยเด
ก14
,978
.06
14,6
07.6
414
,219
.05
13,8
60.6
513
,564
.64
13,3
09.3
312
,978
.37
12,6
52.9
612
,336
.05
วยทำ
งาน
45,2
03.0
946
,069
.55
46,7
97.4
947
,325
.56
47,6
13.4
447
,670
.15
47,6
17.9
147
,416
.54
47,0
97.0
4
วยสง
อาย
7,09
8.95
7,
540.
35
8,06
4.38
8,
685.
67
9,41
1.19
10
,250
.78
11,1
94.3
812
,197
.16
13,2
27.8
4
วยทำ
งาน/
วยสง
อาย
6.37
6.
11
5.80
5.
45
5.06
4.
56
4.25
3.
89
3.56
อตรา
การพ
งพง
15.7
016
.37
17.2
318
.35
19.7
721
.50
23.5
125
.72
28.0
9
ทมา
:ก
ารปร
ะมาณ
การโดย
ILO
ตารา
งท 4
.14
แส
ดงปร
ะมาณ
การป
ระชา
กรไท
ย
หนวย
:พ
นคน
การทำงาน รายไดและการอออมของผสงอาย 11�
ภาพท 4.1 โครงสรางระบบการออมเพอการชราภาพแบบหลายชน(Multi-Pillar)
Pillar 3การออมเพอการชราภาพแบบสมครใจระบบDefinedContribution
Pillar 2การออมเพอการชราภาพแบบบงคบระบบDefinedContribution
Pillar 1การออมเพอการชราภาพแบบบงคบระบบDefinedBenefit
Pillar 0 สงคมสงเคราะหพนฐาน
ความยากจน
ระบบการออมระยะยาวเพอการชราภาพจงมบทบาทและมความสำคญอยางยง โดยเปนระบบ
ทจะมารองรบและแกไขหรอแบงเบาปญหาทางสงคมและเศรษฐกจของผสงอายใหมความเปนอยและใช
ชวตในบนปลายทดขน ทงน ภาพรวมของระบบการออมระยะยาวเพอการชราภาพของประเทศไทยใน
ปจจบนมรายละเอยดพอสงเขปดงน
ระบบการออมระยะยาวเพอการชราภาพทมอยในปจจบน
ประเทศไทยไดรเรมใหมเครองมอการออมระยะยาวซงเปนการออมเพอการชราภาพอยางเปน
ระบบ เพอใหประชาชนไดมรายไดทมนคงในวยสงอาย มาตงแตป พ.ศ. 2530 โดยไดมการพฒนาระบบ
การออมเพอการชราภาพเรอยมาเปนลำดบปจจบนเครองมอการออมระยะยาวดงกลาวมทงทเปนการ
ออมภาคบงคบและการออมภาคสมครใจ ซงโครงสรางของระบบการออมเพอการชราภาพของประเทศ
ไทยสามารถแบงออกตามหลกการออมในหลายระดบชน(MultiPillar)
แนวนโยบายของภาครฐทมตอการออมระยะยาวเพอการชราภาพ เพอชวยลดปญหาดานการเงน
ของแรงงานเมอถงวยสงอาย
จากการทระบบการออมระยะยาวเพอการชราภาพมความสำคญและความจำเปนอยางยงทจะ
ตองจดใหมขนเพอคมครองและสรางหลกประกนดานรายไดใหกบประชาชนโดยเฉพาะกบวยแรงงานทว
ประเทศ เพอมรายไดไวใชจายในวยชราอยางนอยในระดบพนฐานในการปองกนการตกสความยากจน
และเปนการสรางระบบการออมระยะยาวทมนคงใหกบภาคครวเรอน เพอสงเสรมวนยการออมและเพม
เงนออมในประเทศ อยางไรกตามปจจบนเครองมอการออมระยะยาวเพอการชราภาพแมจะมอยแลว
หลายกองทน แตครอบคลมแรงงานทมนายจางซงมเพยงสวนนอยประมาณรอยละ 30 ของประเทศ
11� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
สำนกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลงไดตระหนกและเหนความสำคญถงการจดใหมชอง
ทางการออมและการคมครองแรงงานสวนใหญของประเทศทยงไมมระบบการออมเพอการชราภาพใดๆ
อกประมาณ 24 ลานคนหรอรอยละ 70 ของผมงานทำ จงเปนปญหาทตองขบคดวาจะทำอยางไรทจะ
ขยายระบบการออมระยะยาวเพอการชราภาพทมอยเดมเพมเตมอก โดยใหสามารถครอบคลมแรงงาน
สวนใหญของประเทศ ในขณะทระบบจะตองลดภาระการคลงของรฐบาลในการดแลคนสงอายใน
อนาคตดวย สำนกงานเศรษฐกจการคลงจงไดรเรมทำการศกษาวเคราะหแนวทางการสรางเครองมอการ
ออมเพอการชราภาพทเหมาะสม โดยการศกษาวจยมาอยางตอเนอง การลงพนทสำรวจความเปนไปได
และความตองการของแรงงาน รวมทงการจดสมมนารบฟงความคดเหนจากผแทนองคกรการเงนชมชน
ผแทนแรงงานตามกลมอาชพในหลายจงหวดมาเปนระยะๆนอกจากนสำนกงานเศรษฐกจการคลงไดม
การจดประชมกลมยอยเพอรบฟงความคดเหนระหวางตวแทนภาครฐ นกวชาการ และผทเกยวของเพอ
ใหไดขอสรปของโครงการกองทนการออมแหงชาตทเปนไปในทศทางเดยวกนไมซำซอนกบกองทนทมอย
แลว รปแบบกองทนทมความเหมาะสม ครบถวนสมบรณ และกอใหเกดประโยชนตอสมาชกกองทนได
อยางเตมศกยภาพอยางแทจรง สำนกงานเศรษฐกจการคลงไดจดทำขอเสนอโครงการกองทนการออม
แหงชาต (กอช.) และไดนำเสนอตอคณะอนกรรมการผลกดนระบบการออมเพอวยสงอายแหงชาต ซงม
ปลดกระทรวงการคลงเปนประธานอนกรรมการ (รองปลดฯ นางสาวสภา ปยะจตต ไดรบมอบหมาย
จากปลดฯทำหนาทประธานอนกรรมการ)มน.พ.บรรลศรพานชเปนรองประธานอนกรรมการและจาก
การประชมจำนวน4ครงคณะอนกรรมการมมตเหนชอบหลกการและโครงสรางกองทนตามทสำนกงาน
เศรษฐกจการคลงเสนอ ตอมาเมอวนท 23 กรกฎาคม 2552 สำนกงานเศรษฐกจการคลงไดนำเสนอ
โครงการ กอช. ตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาต โดยมนายกรฐมนตรเปนประธานกรรมการ ซงท
ประชมมมตรบทราบและเหนดวยในหลกการของโครงการตามทสำนกงานเศรษฐกจการคลงเสนอแลว
ทงน สำนกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง ไดเสนอรางพระราชบญญตกองทนการ
ออมแหงชาต พ.ศ.2552 ตอคณะรฐมนตร ซงมมตรบหลกการเมอวนท 20 ตลาคม 2552 และใหสง
สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาพจารณากอนดำเนนการตามขนตอนเพอใหกฎหมายมผลบงคบใชตอ
ไป
การเขาถงขอมลการศกษา และการเรยนรตลอดชวต 5
11� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ปจจบนผสงอายไทยสามารถเขาถงขอมลขาวสารเกยวกบผสงอายผานสอรปแบบตางๆ ไมวา
จะเปนวทย โทรทศน สอออนไลน อกทงยงมชองทางในการศกษาหาความรไดดวยตนเองมากขน
สถาบนการศกษา หนวยงานฝกอบรม และแหลงเรยนรตางๆไดสงเสรมกจกรรมทางการศกษาและการ
เรยนรตลอดชวตใหกบผสงอายเพอเพมพนความรและทกษะชวตทเหมาะสมกบวยตลอดจนการเรยนร
ใหเทาทนการเปลยนแปลงของสงคมเพอใหสามารถดำเนนชวตไดอยางปกตสข นอกจากนผสงอายยง
เปนผถายทอดความร ทกษะ และประสบการณชวต แลกเปลยนกบคนวยเดยวกน และคนรนลกรน
หลานไดอกดวย
หนวยงานหนงทมบทบาทสนบสนนหลกในเรองน ไดแก กระทรวงศกษาธการ ซงไดดำเนนการ
ตามพระราชบญญตผสงอายพ.ศ.2546มาตรา11(2)และแผนผสงอายแหงชาตฉบบท2 (พ.ศ.2545–
2564)ออกประกาศกระทรวงศกษาธการ เรองกำหนดหลกเกณฑวธการและเงอนไขการคมครองการ
สงเสรมการสนบสนนผสงอายในการศกษาและขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอการดำเนนชวตลงวนท
28 กนยายน 2547 นโยบายดงกลาวถกนำไปสการปฏบต ทำใหผสงอายสามารถเขาถงขอมล ขาวสาร
การศกษาและการเรยนรตลอดชวตดงน
* เขยนโดยนางสาวฐตาพรจนตะเกษกรณ สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส.)
การเขาถงขอมล การศกษา และการเรยนรตลอดชวต *
การเขาถงขอมล การศกษา และการเรยนรตลอดชวต 117
5.1 การศกษาตามอธยาศย และการเขาถงขอมลขาวสารของผสงอาย การศกษาตามอธยาศย เปนการสงเสรมใหผสงอายเรยนรดวยตนเอง รบขอมลขาวสาร ความร
โดยการอานจากสอตางๆในหองสมดและแหลงเรยนรในชมชน การชมรายการโทรทศนเพอการศกษา
ของผสงอาย ซงกระทรวงศกษาไดจดบรการไวทางชองรายการสถานโทรทศน ETV การรบฟงรายการ
วทยทงFMAMการชมนทรรศการทผสงอายจะสามารถเรยนรไดรวมกบบคคลทวไปกจกรรมการศกษา
ตามอธยาศยน ทำใหผสงอายเกดการเรยนรในวถวตประจำวนของแตละบคคล โดยสามารถเลอกทจะ
ทำกจกรรมการเรยนรนไดอยางตอเนองตลอดชวต ตามความสนใจ ตามความตองการ โอกาส ความ
พรอมและศกยภาพในการเรยนรของแตละบคคล
จากการสำรวจขอมลผสงอายทเขารบการศกษาตามอธยาศยป พ.ศ.2550-2552 ของกระทรวง
ศกษาธการ พบวา ปจจบน ป พ.ศ.2552 มผสงอายทเขารบการศกษาตามอธยาศยมากขนกวา 2 ปท
ผานมา โดยมจำนวน 159,221 คน ในทนเปนผสงอายในภาคกลางทเขารบการศกษาตามอธยาศยมาก
กวาภาคอนๆ จำนวน 64,461 คน หรอรอยละ 40.5 รองลงมา เปนภาคตะวนออก จำนวน 43,023 คน
หรอรอยละ 27 และภาคใต จำนวน 22,469 คนหรอรอยละ 14.1 ของผสงอายทเขารบการศกษาตาม
อธยาศยทงหมด สวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอนนมจำนวนใกลเคยงกน คอ 14,693 คน
และ14,576 คน ตามลำดบ เหตทผสงอายเขารบการศกษาตามอธยาศยเพมขนน สวนหนงมาจากการ
สรางชองทางสอ และแหลงเรยนรในรปแบบตางๆเพมขนทผสงอายจะสามารถเขาถง และใชบรการ
ขอมลขาวสารความรได(ตารางท5.1)
ภารกจดานการการคมครอง การสงเสรม การสนบสนนผสงอายในการศกษาและขอมล
ขาวสารทเปนประโยชนตอการดำเนนชวต ตามประกาศกระทรวงศกษาธการ
1.จดบรการขอมลขาวสารใหครอบคลมการศกษาในระบบการศกษานอกระบบและการ
ศกษาตามอธยาศยรวมทงการทำฐานขอมลทางการศกษาการฝกอบรมสำหรบผสงอาย
2. จดบรการการศกษาอยางตอเนองทงการศกษาในระบบการศกษานอกระบบ
และการศกษาตามอธยาศยใหแกผสงอาย
3. สนบสนนสอทกประเภทใหมรายการสำหรบผสงอาย
4. สงเสรมใหหนวยงานสถานศกษามสวนรวมในการจดกจกรรมเพอผสงอาย
5. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดศนยการเรยนรในชมชนแกผสงอาย
6. คมครองการผลตสอความรและสออเลกทรอนกสใหแกผสงอาย
7. จดทำหลกสตรเกยวกบผสงอายในการศกษาขนพนฐานถงอดมศกษา
8. สงเสรมและสนบสนนใหมการผลตงานวจยเพอเพมพนองคความรดานผสงอาย
11� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ตารางท 5.1 จำนวนและรอยละของผสงอายทเขารบการศกษาตามอธยาศยจำแนกตามรายภาค ปงบประมาณ2550-2552
ทมา:สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกระทรวงศกษาธการพ.ศ.2552
การศกษาตามอธยาศย พ.ศ.2550 พ.ศ.2551 พ.ศ.2552 รอยละ รอยละ รอยละ
ภาคกลาง 10,887 24.4 2,022 24.0 64,461 40.5
ภาคเหนอ 10,636 23.8 2,022 24.0 14,576 9.2
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 15,914 35.6 1,691 20.1 14,693 9.2
ภาคตะวนออก 2,255 5.0 1,443 17.1 43,023 27.0
ภาคใต 4,993 11.2 1,245 14.8 22,469 14.1
รวม 44,685 100.0 8,423 100.0 159,221 100.0
5.1.1 ชองทางสอ และแหลงเรยนร
แมวาผ สงอายจะผานโลกมามาก มประสบการณในการทำงานและการดำรงชวตแตกยง
ตองการการเรยนรอยางตอเนองเพอพฒนาคณภาพชวตของตนเองโดยการเขาถงขอมลขาวสารทจะเปน
ประโยชนตอตนเอง ไดแก การโภชนาการและการออกกำลงกายทเหมาะสมกบวย การดแลตนเองเบอง
ตนเมอเจบปวย การใชยา การเกบรกษาหรอการสงเกตเมอยาหมดอาย การรบรถงสทธประโยชนดาน
ตางๆเปนตนซงการเขาถงขอมลขาวสารมหลายชองทางดงน
1) รายการวทย
วทยเปนสอการเรยนทมราคาถกและมบทบาทสำคญทผสงอาย เขาถงไดอยางรวดเรวและ
สะดวก ดงนนกระทรวงศกษาธการจงไดสงเสรมสนบสนนการจดรายการวทยเพอการศกษาสำหรบ
บคคลทวไปทกชวงวย ซงผสงอายกสามารถรบฟง และนำขอมล ขาวสาร ความรไปใชได แบงเปน 3
ประเภทดงน
(1) รายการวทยเพอการศกษาตามหลกสตรมจำนวน 1,040 รายการ ไดแก รายการ
สาระความรเพอพฒนาคณภาพชวตและรายการสงเสรมการศกษาตลอดชวต ออกอากาศทางสถานวทย
กระจายเสยงแหงประเทศไทยเพอการศกษา(สวศ.)และ11สถานวทยทวประเทศคอกรงเทพมหานคร
AM1467KHzจงหวดลำปางAM549KHzจงหวดนครสวรรคAM936KHzจงหวดอบลราชธานAM
711KHzจงหวดขอนแกนAM621KHzจงหวดจนทบรAM927KHzจงหวดสราษฎรธานAM1242KHz
จงหวดสงขลาAM558KHzจงหวดกระบAM963KHzจงหวดแมฮองสอนAM102KHzจงหวดระนอง
AM105.75KHzและทางอนเตอรเนตwww.moeradiothai.netและรบฟงผานดาวเทยมชองR31
(2) รายการวทยเพอการศกษาตามอธยาศยสำหรบผสงอายและบคคลทวไปมจำนวน
5,674รายการดงนดานภาษาดานการศกษาดานการสงเสรมอาชพดานสขภาพจตดานศาสนาดาน
ศลปวฒนธรรมดานบนเทงดานสงเสรมคณภาพชวตดานสารคดสนเผยแพรออกอากาศ4ชองทางคอ
FM92MHzAM1161KHzทางอนเตอรเนตwww.moeradiothai.netและรบฟงผานดาวเทยมชองR31
(3) รายการวทยชมชนเพอการศกษาทสถานศกษาและสถาบนอดมศกษาดำเนนการจด
รายการสอดแทรกความรเกยวกบผสงอายชวยใหผสงอายในชมชนทดอยโอกาสไดรบขอมลขาวสารไดทวถง
การเขาถงขอมล การศกษา และการเรยนรตลอดชวต 11�
2) รายการโทรทศน
ผสงอายสามารถรบชมรายการโทรทศนเพอการศกษา ของกระทรวงศกษาธการ ทางสถาน
โทรทศนETVจำนวน47รายการโดยมรายการสำหรบผสงอายดงนรายการดานภาษาดานการศกษา
ดานอาชพดานสขภาพดานศาสนาดานสารคดสน ไดแก ในหลวงของเราดานขาวสาร ไดแกขาวใน
พระราชสำนกเปนตน
3) แหลงเรยนรตลอดชวต
แหลงเรยนรแบงได 8 ประเภท ตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และแกไขเพมเตม
(ฉบบท2)มาตรา25ไดแกหองสมดพพธภณฑหอศลปสวนสตวสวนสาธารณะสวนพฤกษศาสตร
อทยานวทยาศาสตรศนยการกฬาซงผสงอายสามารถเขาไปใชบรการความรและนนทนาการไดสำหรบ
หองสมดซงเปนแหลงคนควาขอมลความรตางๆนน มหลากหลาย ไดแก หองสมดในสถาบนระดบ
อดมศกษา หองสมดประชาชนจงหวด จำนวน 72 แหง หองสมดประชาชนอำเภอ จำนวน 699 แหง
หอสมดรชมงคลาภเษก จำนวน 1 แหง หองสมดเฉลมราชกมาร จำนวน 82 แหง ใน 57 จงหวด
เรอหองสมดเคลอนท ศนยการเรยนรชมชนเปนศนยกลางการเรยนรตลอดชวต และศนยวทยาศาสตร
เพอการศกษาจำนวน15แหง
4) แหลงเรยนรออนไลน
กระทรวงศกษาธการไดพฒนาเวบไซตชอ“การจดการศกษาสำหรบผสงอาย” http://ageing
nfe.go.th/และwww.dei.ac.thเพอใหผสงอายไดศกษาหาความรไดตามศกยภาพและตามความสนใจ
5.2 รปแบบการศกษาเพอการเรยนรตลอดชวตของผสงอาย 5.2.1 การศกษาเรยนรกระบวนการชราภาพตงแตวยเยาว
การเปนผสงอายทมคณภาพชวตทด จำเปนตองมการเตรยมความพรอมตงแตวยเยาว ซงเปน
รากฐานของชวต เพอใหเดกในวนนเขาใจผสงอายในปจจบน สามารถใชชวตรวมกนไดอยางเปนสข ไม
เกดความรสกแปลกแยกดวยความแตกตางระหวางวย และเตบโตขนกลายเปนผสงอายทมคณภาพ ม
คณคากบสงคมดวยภมปญญาความรและประสบการณชวตทสงสมมาตลอดชวตในวนขางหนาได
ปจจบนสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ไดจดทำ“หลกสตรแกนกลางการ
ศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2551” ทสอดแทรกองคความรเกยวกบผสงอาย ซงนกเรยนระดบประถมศกษา
และมธยมศกษาจะไดเรยนรกระบวนการชราภาพจากวชาเรยนแบงเปน3กลมสาระการเรยนรดงน
1.สาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา เปนการศกษาดานสขภาพใหการดำรงชวตของบคคล
ครอบครวและชมชนมความยงยน
2. สาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม เปนการศกษาการอยรวมกนของคนไทย
ในสงคมไทยใหมความเคารพและกตญญตอผอาวโส
3. สาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย เปนการศกษาเพอพฒนาผเรยนแบบองครวม
ใหผเรยนรจกการประกอบอาชพเลยงตนเองและบดามารดาใหมคณภาพชวตทด
1�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ในป พ.ศ.2552 มโรงเรยนในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ท
ดำเนนการไปแลว 22,425 แหง ทำใหนกเรยนมความร ความเขาใจตอผสงอายมากขนจากในวชาเรยน
เพอเตรยมความพรอมตนเองตงแตวยเยาวในการเปนผสงอายทมคณภาพ อกทงยงชวยดแลผสงอายใน
ครอบครวชมชนและสงคมไดอกดวย
นอกจากหลกสตรในโรงเรยนแลว ยงมรปแบบกจกรรมการเรยนรเพอสานความสมพนธระหวางวย
เชนโครงการครอบครวศกษาโครงการผแกเลา-ผเยาวเขยนกจกรรมจตอาสาเยยมบานผสงอายเปนตน
5.2.2 การศกษานอกระบบขนพนฐานของผสงอาย
แมวาเขาสวยสงอายมพนฐานความร และประสบการณชวตมาระดบหนงแลวกตาม แตผสงอาย
บางสวนยงคงตองการวฒการศกษา โดยเพมพนความรตามการวดระดบการศกษาขนพนฐาน ใน
ปงบประมาณ 2552 มผสงอายทเขาศกษานอกระบบขนพนฐาน ในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา
จำนวน7,283คนซงนอยกวาในปงบประมาณ2551เกอบครงหนงซงมจำนวน13,501คนเมอ2ปท
ผานมา(ปงบประมาณ2550-2551)ผสงอายทเขาศกษานอกระบบฯนสวนใหญอยในภาคตะวนออกเฉยง
เหนอและภาคเหนอ ปจจบนภาคตะวนออกเฉยงเหนอยงคงมจำนวนผสงอายเขาศกษานอกระบบฯ
สงกวาภาคอนๆ และภาคใตมแนวโนมผสงอายเขาศกษานอกระบบฯเพมขนอยางตอเนองและรวดเรว
โดยในปงบประมาณ 2552 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมจำนวน 2,654 คน หรอรอยละ 36.4 และภาคใต
มจำนวน2,627คนหรอรอยละ36.1ของผสงอายทเขาศกษานอกระบบทงหมด(ตารางท5.2)
ตารางท 5.2 จำนวนและรอยละของผสงอายทเขาศกษานอกระบบขนพนฐานในระดบประถมศกษา และมธยมศกษาจำแนกตามรายภาคปงบประมาณ2550-2552
ทมา:สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกระทรวงศกษาธการพ.ศ.2552
ภาค ป 2550 ป 2551 ป 2552 รอยละ รอยละ รอยละ
ภาคกลาง 106 9.5 1,274 9.4 1,049 14.4
ภาคเหนอ 787 70.3 3,938 29.2 600 8.2
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 155 13.9 7,022 52.0 2,654 36.4
ภาคตะวนออก 61 5.5 559 4.1 353 4.9
ภาคใต 10 0.8 708 5.3 2,627 36.1
รวม 1,119 100.0 13,501 100.0 7,283 100.0
5.2.3 การศกษาในระดบอดมศกษาของผสงอาย
ผสงอายทตองการเพมวฒการศกษา โดยเขาศกษาตอในระดบอดมศกษามจำนวนเพมขน
อยางตอเนองจากปการศกษา2549มจำนวน2,150คน เพมขนเปนจำนวน2,950คนในปการศกษา
2551 และ จำนวน 3,623 คน ในปการศกษา 2552 สวนใหญเปนการศกษาตอในระดบปรญญาตร
จำนวน2,959คนหรอรอยละ81.7และมผสงอายศกษาตอในระดบสงกวาปรญญาตรจำนวน663คน
หรอรอยละ18.3ของผสงอายทเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาทงหมด(ตารางท5.3)
การเขาถงขอมล การศกษา และการเรยนรตลอดชวต 1�1
เมอพจารณาตามกลมสถาบนการศกษา ในปการศกษา 2552 ผสงอายสวนใหญเขาศกษาตอ
ระดบอดมศกษาในกลมมหาวทยาลยภาครฐ มจำนวน 3,477 คน หรอรอยละ 95.97ในขณะทเขาศกษา
ตอในมหาวทยาลยเอกชนมจำนวน 146 คน หรอรอยละ 4.03 ของผสงอายทศกษาตอระดบอดมศกษา
ในกลมมหาวทยาลยรฐนผสงอายเขาศกษาในมหาวทยาลยของรฐมากทสดรอยละ61.46รองลงมาคอ
มหาวทยาลยราชภฎรอยละ37.99และมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรอยละ0.55ตามลำดบโดย
ผสงอายสวนใหญนนเลอกศกษาตอในระดบปรญญาตรในกลมมหาวทยาลยของรฐเหลาน มจำนวน
2,898 คน หรอรอยละ 79.99 สำหรบมหาวทยาลยเอกชนนน ผสงอายไดเลอกศกษาตอในระดบสงกวา
ปรญญาตรมากกวาปรญญาตร(ตารางท5.4)
ตารางท 5.3 จำนวนและรอยละของผสงอายทเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาจำแนกตามปการศกษา 2549–2552*และระดบการศกษา
ตารางท 5.4 จำนวนและรอยละของผสงอายทเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาจำแนกตามกลม สถาบนอดมศกษาในปการศกษา2552
ระดบการศกษา
สถาบนอดมศกษา
ป 2550
ตำกวา ปรญญาตร
สงกวา ปรญญาตร ปรญญาตร รวม
จำนวน
จำนวน จำนวน จำนวน จำนวน
จำนวน จำนวน รอยละ
รอยละ รอยละ รอยละ รอยละ
รอยละ รอยละ ป 2551 ป 2552
ตำกวาปรญญาตร 53 2.6 33 1.1 1 0.0
ปรญญาตร 1,751 81.3 2,306 78.2 2,959 81.7
สงกวาปรญญาตร 346 16.1 611 20.7 663 18.3
รวม 2,150 100.0 2,950 100.0 3,623 100.0
ทมา:การรายงานขอมลรายบคคลสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษากระทรวงศกษาธการพ.ศ.2552หมายเหต:ขอมลจากฐานขอมลรายบคคลจากกลมมหาวทยาลยของรฐ23แหงกลมมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล 5แหงกลมมหาวทยาลยราชภฏ34แหงและกลมมหาวทยาลยเอกชน21แหง*ไมมขอมลปการศกษา2550จากสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษากระทรวงศกษาธการ
ทมา:การรายงานขอมลรายบคคลสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษากระทรวงศกษาธการพ.ศ.2552หมายเหต:ขอมลจากฐานขอมลรายบคคลจากกลมมหาวทยาลยของรฐ23แหง กลมมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล5แหง กลมมหาวทยาลยราชภฏ34แหง และกลมมหาวทยาลยเอกชน21แหง
มหาวทยาลยรฐ
กลมมหาวทยาลยของรฐ - - 1,729 59.66 408 70.59 2,137 61.46
กลมมหาวทยาลยราชภฏ 1 0.03 1,152 39.75 168 29.07 1,321 37.99
กลมมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล - - 17 0.59 2 0.35 19 0.55
รวมมหาวทยาลยรฐ 1 0.03 2,898 79.99 578 15.95 3,477 95.97 มหาวทยาลยเอกชน - - 61 1.68 85 2.35 146 4.03
รวมสถาบนการศกษา 1 0.03 2,959 81.67 663 18.30 3,623 100.00
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
5.2.4 การศกษาตอเนอง (หลกสตรระยะสน) สำหรบผสงอาย
นอกเหนอจากการศกษาในระบบและนอกระบบเพอเพมวฒการศกษาแลว ผสงอายยงมชอง
ทางการศกษาตอเนองเพอเพมพนความร ทกษะและประสบการณชวตเฉพาะดานตางๆตามความ
ตองการและความสนใจของผสงอายเอง ซงหลกสตรการเรยนรน เปนหลกสตรระยะสน ตงแต 1-100
ชวโมงแบงเปน3ประเภทไดแก
1) การศกษาเพอพฒนาอาชพ เปนการศกษาเพอพฒนาความร ความสามารถและทกษะใน
การประกอบอาชพของผสงอายทงรายบคคลและรายกลม เนองจากผสงอายบางสวนยงคงตองการ
ทำงานอย โดยปรบเปลยนมองหาอาชพใหม จากอาชพเดมทเคยทำอยเมอเกษยณอายการทำงาน หรอ
ตองการพฒนางานอาชพอสระเดมททำอยแลวใหมทกษะฝมอดยงขน
ทำใหมรายไดเสรม และมกจกรรมทำยามวาง คลายความเหงา มเพอนรวมทำกจกรรม ซง
หลกสตรฝกทกษะอาชพนมความหลากหลาย ทงงานเกษตรกรรม งานผลตและแปรรปอาหาร งานศลป
ประดษฐงานหตถกรรมงานแพทยแผนไทยงานโหราศาสตรเปนตน
2) การศกษาเพอพฒนาทกษะชวต เปนการศกษาเพอสรางเสรมความรความสามารถและ
ความชำนาญในเรองใดเรองหนงของบคคลเปนการกระตนใหเกดวธคดเพอใหสามารถจดการกบตนเอง
และสงแวดลอม เหนคณคาและศกดศร ทำใหสามารถดำรงชวตอยในสงคมอยางมความสข ไดแก
หลกสตรภาษาจนเพอการสอสาร หลกสตรการรองเพลงเบองตน หลกสตรการใชคอมพวเตอร อนเตอร
เนตเบองตนเปนตน
3) การศกษาเพอพฒนาสงคมและชมชน เปนการศกษาทบรณาการความรและทกษะการ
ศกษาทผเรยนมอยหรอไดรบจากการเขารวมกจกรรมการศกษานอกระบบโรงเรยนโดยรปแบบการเรยน
รทหลากหลาย ใชชมชนเปนฐานในการพฒนาการเรยนร และทนทางสงคมเปนเครองมอในการเรยนร
เพอพฒนาสงคมและชมชนใหมความเขมแขงพงพาตนเองไดตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ไดแก
งานประเพณตางๆเชนรดนำขอพรพระและผสงอายในวนสงกรานตหรองานบญเดอนสบเปนตน
ในปงบประมาณ 2552 มผสงอายเขารบการศกษาตอเนองในหลกสตรระยะสน จำนวน 90,103
คนนอยกวา2ปทผานมาซงในปงบประมาณ2550มจำนวน110,234คนและในปงบประมาณ2551ม
จำนวน148,941คนผสงอายสวนใหญสนใจเขาอบรมหลกสตรการศกษาเพอพฒนาทกษะชวตมากกวา
หลกสตรอนๆ โดยมจำนวน 32,957 คน หรอรอยละ 36.6 ใกลเคยงกบหลกสตรการศกษาเพอพฒนา
สงคมและชมชนมจำนวน 32,518 คนหรอ รอยละ 36.1 และรองลงมาเปนการศกษาเพอพฒนาอาชพ
มจำนวน24,628คนหรอรอยละ27.3ของผสงอายทเขารบการศกษาตอเนองทงหมดตามลำดบแสดง
ใหเหนวา ปจจบนผสงอายมความสนใจเรยนรเพอทจะปรบตวในการดำเนนชวตอยางเหมาะสมกบ
ชวงวยและสามารถเขาไปมสวนรวมกจกรรมพฒนาสงคมและชมชนได(ตารางท5.5)
การเขาถงขอมล การศกษา และการเรยนรตลอดชวต 1��
ตารางท 5.5 จำนวนและรอยละของผสงอายทเขารบการศกษาตอเนอง(หลกสตรระยะสน)จำแนก ตามประเภทของกจกรรมปงบประมาณ2549-2552
ทมา:สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกระทรวงศกษาธการพ.ศ.2552
หมายเหต :การดำเนนกจกรรมสงเสรมการศกษาและการเรยนรตลอดชวตของผสงอายยงคงมปญหาและอปสรรคดงน
1.การจดสรรงบประมาณสำหรบจดกจกรรมใหแกกลมเปาหมายผสงอายไมไดจดสรรงบประมาณใหเปนการเฉพาะ
ซงจะสงผลทำใหสดสวนผรบบรการการศกษาทเปนผสงอายมจำนวนไมมากนก รวมทงเกดปญหาความไมตอเนองของการจด
กจกรรมตางๆตลอดจนวสดอปกรณตางๆ
2.การจดกจกรรมสำหรบผสงอายมความละเอยดออนมากจำเปนตองมบคลากรทมความร ความชำนาญการเฉพาะ
ดานสำหรบการจดกจกรรมสำหรบผสงอายซงปจจบนยงมจำนวนนอยหรอบางแหงไมมบคลากรดานน
3.กจกรรมดานการพฒนาอาชพยงขาดการสนบสนนดานการตลาดสำหรบการจำหนายสนคาทจดทำขนจากผสงอาย
สถาบนอดมศกษา 2549 2550 2551 2552 รอยละ รอยละ รอยละ รอยละ
การศกษาเพอพฒนาอาชพ 4,993 14.6 17,234 15.6 28,550 19.2 24,628 27.3
การศกษาเพอพฒนาทกษะชวต 17,342 50.6 17,918 16.3 49,387 33.1 32,957 36.6
การศกษาเพอพฒนาสงคมและชมชน 11,942 34.8 75,073 68.1 71,004 47.7 32,518 36.1
รวม 34,276 100.0 110,234 100.0 148,941 100.0 90,103 100
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ทมา
:ส
ำนกง
านสง
เสรม
การจ
ดการ
ศกษา
นอกร
ะบบแ
ละกา
รศกษ
าตาม
อธยา
ศยก
ระทร
วงศก
ษาธก
ารพ
.ศ.255
2
ตารา
งท 5
.6
สรปข
อมลผ
ลการ
จดกา
รศกษ
านอก
ระบบ
และ
การศ
กษาต
ามอธ
ยาศย
สำหร
บผสง
อาย
จำแน
กราย
ภาค
ปงบป
ระมา
ณ2
552
1ภา
คกลา
ง30
730
843
46,
923
8,66
35,
788
64,4
61
86,8
84
2ภา
คตะว
นออก
12
923
923
286
31,
644
1,42
814
,575
19
,110
3ภา
คเหน
อ1,
489
1,00
316
25,
373
6,89
58,
177
14,6
93
37,7
92
4ภา
คใต
150
83
120
5,27
76,
360
9,07
043
,023
64
,083
5ภา
คตะว
นออก
เฉยง
เหนอ
1,
270
755
602
6,19
29,
395
8,05
522
,469
48
,738
รว
มทงส
น (ค
น)
3,34
5 2,
388
1,55
0 24
,628
32
,957
32
,518
15
9,22
1 25
6,60
7
ลำดบ
ท
ป.1
-ป.6
ม.
1-ม.
3 ม.
4-ม.
6 กา
รศกษ
าเพ
อพฒ
นา
อาชพ
การศ
กษาเ
พอ
พฒ
นาท
กษะ
ชวต
การศ
กษาเ
พอ
พฒ
นาส
งคม
และช
มชน
จงห
วด
การศ
กษาข
นพ
นฐา
น
การศ
กษาต
อเน
อง
การศ
กษา
ตามอ
ธยาศ
ย รว
มทงส
น
(คน
)
ศกยภาพของผสงอาย 6
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ศกยภาพของผสงอาย พจารณาจากการทผสงอายไดทำกจกรรมตางๆ ใหเกดประโยชนทงตอ
ตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม โดยกจกรรมทเกยวกบตนเองและครอบครว นบเปนกจกรรมทม
ความสำคญเปนอนดบแรก ทแสดงถงศกยภาพของผสงอายในการเลยงดตนเองและครอบครวเพอให
สามารถดำเนนชวตไดอยางเปนปกตในสงคม
การเขาสวยสงอายและการเกษยณอาย นบเปนการสนสดการประกอบอาชพ และหมายถง
เปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและการเปลยนแปลงการดำเนนชวตทางสงคม ผสงอายไทยสวนใหญ
ประกอบอาชพดานเกษตรกรรมและยงชพดวยรายไดจากอาชพเหลาน แตเมออายมากขนตองยตการ
ประกอบอาชพในไรนา แตยงสามารถดำเนนอาชพทไมใชแรงงานหนกไดในระยะหนง เปนการใชทกษะ
ความร ความสามารถและภมปญญาของตนใหเปนประโยชนตอการดำเนนชวต อนเปนการแสดงถง
ศกยภาพในการหาเลยงตนเองได ผสงอายจำนวนมากจงเปลยนแปลงอาชพและแสวงหาอาชพใหมทไม
ใชแรงงานมากนก นอกจากนน ยงใชเวลาในการรวมกลมเพอพบปะสงสรรคและจดกจกรรมเพอพฒนา
ตนเองและกลม ดงนน การนำเสนอศกยภาพของผสงอายครงน จงเปนการเสนอถงศกยภาพของผสง
อายในการประกอบอาชพเปนอนดบแรกตามดวยศกยภาพดานการพฒนาตนเองและกลมและประเดน
สดทายเปนการนำเสนอขอมลของผสงอายทไดรบการประกาศเกยรตคณและยกยองจากสงคม โดยม
รายละเอยดดงตอไปน
* เขยนโดยศ.ศศพฒนยอดเพชรคณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ศกยภาพของผสงอาย*
1�7ศกยภาพของผสงอาย
6.1 ศกยภาพผสงอายดานการประกอบอาชพและเพมรายได 6.1.1 ดานการประกอบอาชพ
ปญหาการมรายไดไมเพยงพอในการดำรงชพของผสงอายไทย นบเปนปญหาทเกดขนมานาน
และยงไมสามารถทำใหลดนอยลงไดถงแมรฐบาลไดมนโยบายสรางหลกประกนทางรายไดโดยการจาย
เบยยงชพผสงอายทวประเทศแลวกตาม แตเปนเพยงวธการหนงทชวยบรรเทาปญหาดานรายไดของผสง
อายลงไดบางดงนนผสงอายกลมหนงจงตองแสวงหาอาชพใหมหรอพฒนาอาชพเดมใหกวางขวางมากขน
การเพมโอกาสในการทำงานใหกบผสงอายทยงสามารถประกอบอาชพได จงเปนแนวทางหนง
เพอใหผสงอายสามารถใชศกยภาพทมอยมาสรางรายไดใหแกตนเองและครอบครว โดยไมตองพงพง
บตรหลานหรอภาครฐมากนกและยงเปนการสรางพลงอำนาจใหแกผสงอายในสงคมทนนยมเชนนดวย
การมอาชพหรอขยายอาชพทมอยเดมจงเปนสงทผสงอายตางตองการ
กองทนผสงอาย เปนแหลงทนหนงทสนบสนนเงนกยมโดยไมมดอกเบย สำหรบผสงอายนำไป
ประกอบอาชพ โดยในปงบประมาณ 2552 กองทนผสงอายไดใหการสนบสนนการกยมเงนทนประกอบ
อาชพรายบคคลแกผสงอาย3,138รายและรายกลมแกผสงอายจำนวน22กลม (ตารางท 6.1) โดยม
รายละเอยดการกยมดงน
ตารางท 6.1 จำนวนเงนทผสงอายกยมจากกองทนผสงอายปงบประมาณ2552
ประเภท/จำนวนเงน ผยนก (ราย)
ผานการอนมต (ราย) จำนวนเงน (บาท)
รายบคคล
กยมวงเงน15,000บาท 5,309 2,808 43,641,669.00
กยมวงเงน30,000บาท 1,070 330 7,440,539.00
รวมผกยมเงนรายบคคล 6,379 3,138 51,082,208.00
รายกลม
กยมวงเงน100,000บาท 57 17 1,700,000.00
กยมวงเงน50,000-99,999บาท - 5 371,000.00
รวมผกยมเงนรายกลม - 22 2,071,000.00 รวมผกยมทง 2 ประเภท ไดรบการอนมตเปนจำนวนเงน 53,153,208.00 บาท
ขอสงเกตประการหนง จากสถตของผสงอายทยนขอกยมเงนรายบคคลจากกองทนผสงอาย
และไดรบการอนมตเพยงรอยละ 49.19 ของผขอกยม และรายกลมไดรบการอนมตเพยงรอยละ 38.59
แสดงวา ผสงอายมความตองการในการประกอบอาชพเปนจำนวนมาก แตยงมปญหาในดานการเขาถง
แหลงทน ทำใหพจารณาไดวา ศกยภาพของผสงอายทจะเขาถงแหลงทนมจำกด และรฐไมสามารถ
ตอบสนองไดเพยงพอกบความตองการ ซงควรมการสงเสรมใหเกดการเขาถงแหลงทนตางๆของผสงอาย
ใหเพมขน
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ลกษณะอาชพ
ลกษณะอาชพท ผ สงอายนำเงนก ยมไปใช สวนใหญเปนการประกอบอาชพเกษตรกรรม
เนองจากเปนอาชพเดมของผสงอายอยแลว โดยนำเงนทกยมไปซอปย เมลดพนธ/หนอ รวมทงพลกฟน
ดนดวย อกจำนวนหนงนำเงนกยมไปประกอบอาชพคาขายตามความถนดทมอย ขยายรานคาเดม และ
จดตงรานคาขนใหม การประกอบอาชพดานปศสตว เปนอาชพทผสงอายนยมเปนอนดบถดมา นอกนน
ผสงอายนำเงนไปซอพนธสตว และจดทำคอกสตว งานบรการ / รบจาง และงานหตถกรรม งานฝมอ
(ตารางท6.2)โดยมรายละเอยดดงน
ตารางท 6.2 ลกษณะอาชพทผสงอายกยมเงนไปดำเนนการ
ประเภท จำนวน ลกษณะอาชพ
เกษตรกรรม 1,102 ทำนา นาปนาปรงนาเกลอและทำนาตามฤดกาล
ทำสวน ปลกดอกไม(ดอกรก,ดอกดาวเรอง,ดอกมะล)ไมประดบ
ปลกผกไดแกชะอมหนอไมหวานพชผกสวนครวแตงกวา
ขาวโพดกลวยมะมวงมะนาวสบปะรดสวนยางพาราสวนปาลม
ยคาลปตส
ทำไร ไรนาผสมไรมนสำปะหลงขาวโพดออยถวลสงไรมะละกอ
ไรนอยหนา คาขาย 939 คาขายทวไป ขายของชำผกสดเมดมะมวงหมะพานตขายแหถานหงขาว
ตกตาเสอผาของเลนลอตเตอรหนงสอมอสอง
ขายอาหาร พรกแกงกวยเตยวขาวราดแกงอาหารตามสงขนมจนโบราณ
กะหรพฟปลาทนงไกทอด/ยางหมปงขาวเหนยวสมตำ
ผลไมตามฤดกาล
คาขายขนม ขนมหวานขนมครกขนมอบขนมถาด
เครองดม กาแฟโบราณนำอดลม ปศสตว/ประมง 823 ปศสตว เลยงเปดไก(ไกไขไกพนเมอง)โคกระบอสกรแพะ
ประมง เลยงปลาเลยงกบเขยดตวออด บรการ/ รบจาง 177 ชางทวไปรบเหมากอสรางซกอบรดเยบผาซอมแซมเสอผา
ทำกระทงจากขาวโพดคอมพวเตอรอนเตอรเนตเสรมสวย หตถกรรม 97 ทอผาจกสานทอเสอประดษฐตะกรา
ในสวนของผขอกรายกลมนนกองทนผสงอายมระเบยบใหผสงอายรวมกลมกนไมเกน5คนกยม
กลมละไมเกน 100,000 บาท ในชวงป 2552 ผสงอายไดกยมเงนระหวางกลมเพอประกอบอาชพดาน
การเกษตรเกอบทงหมดมเพยง 3 กลม ทกยมไปประดษฐ ทอผา และ 1 กลม ประกอบอาชพคาขาย
(ตารางท6.3)โดยมรายละเอยดดงตอไปน
1��ศกยภาพของผสงอาย
6.1.2 ดานการสรางรายได
สำนกบรการสวสดการสงคม กรมพฒนาสงคมและสวสดการ เปนหนวยงานรบผดชอบดแล
ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย จำนวน 12 แหงทวประเทศ ในป 2552 สนบสนนกจกรรมท
ใหผสงอายเปนผถายทอดประสบการณหรอภมปญญาแกสงคม โดยผสงอายไดรบคาวทยากรเปน
คาตอบแทน และมงบประมาณในการดำเนนงานโครงการทงหมด 1,951,200 บาท มผสงอายไดรบการ
สงเสรมใหเปนผถายทอดประสบการณ 2,402 คน จากเปาหมาย ทตงไว 2,600 คน นอกจากน ยงม
กจกรรม อาสาสมครผสงอายเพอสวสดการชมชน ใหผสงอายทมศกยภาพและมจตอาสา เปนอาสาสมคร
ในการดแลผสงอายทไมสามารถชวยตนเองได ดวยแนวคดพงพาอาศยกนและกนในชมชน ทงน ผสงอาย
ทเปนอาสาสมครฯ จะไดรบคาตอบแทนเดอนละ 300 บาท ปงบประมาณ 2552 มผ สงอายทเปน
อาสาสมครฯจำนวน600คนใหการดแลผสงอายในชมชนจำนวน3,525คน
สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯไดรวมกบมลนธสงเสรมผสงอายแหงประเทศไทยจดทำ
โครงการสงเสรมอาชพผสงอายขน โดยดำเนนการฝกอาชพสำหรบผสงอายทมสขภาพแขงแรง และม
ความตองการอาชพเสรมเขารบการอบรม ในป 2552 ไดจดทำโครงการขนใน 5 จงหวด ไดแก เพชรบร
บรรมยยโสธรสงขลาและเชยงใหมโดยทำการสงเสรมอาชพแกผสงอายจงหวดละ10คนใชวทยากร
จากหนวยงานและสถาบนการศกษาในพนท ลกษณะการประกอบอาชพทสงเสรม ไดแก การเพาะเหด
นางฟาการเพาะเหดฟางการเลยงปลาดกการปลกพชผกสวนครวการผลตกอนเชอเหดการปลกไมผล
เชนมะมวงมะละกอชมพมะนาวฝรงมะพราวนำหอมและการเลยงเปดเทศเปนตน
จากลกษณะอาชพตางๆทผ สงอายไดดำเนนการนน สวนใหญเปนอาชพทมความถนดหรอ
ความชำนาญอยเดม เชน อาชพดานการเกษตรประเภทตางๆ และยงคงทำเปนกจการในครวเรอนทม
รายไดเพยงเลกนอย ซงหากตองการใหผสงอายสามารถประกอบอาชพและเลยงตนเองไดแลว ภาครฐ
ควรมการสนบสนนและสงเสรมความรทางเทคโนโลยใหมๆใหแกผสงอาย เพอเพมผลผลตและสราง
มลคาเพมแกผลตภณฑตอไป
ตารางท 6.3 ลกษณะอาชพทผสงอายกยมเงนเปนรายกลม
ประเภท จำนวน ลกษณะอาชพ
เกษตรกรรม 9 เกษตรพอเพยงผลตปยอนทรยปยชวภาพเพาะเหดในโรงเรยน
ปศสตว 4 เลยงสตวเลยงโคเลยงหมเลยงกระบอ
ประมง 4 เลยงปลาในกระชงปลาดกปลานลกง
หตถกรรม 3 ประดษฐตนไมมงคลทอผางานประดษฐตางๆ
คาขาย 1 หมทอดกระเทยม
1�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
6.2 ศกยภาพผสงอายดานการพฒนาตนเองและกลม จดเรมตนของการพฒนาตนเองและกลมของผสงอาย มาจากการรวมกลมเปนชมรมผสงอาย
จากสถตของสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ ป 2552 มชมรมผสงอายทเปนเครอขายกบสมาคม
สภาผสงอายฯ จำนวน 21,155 ชมรม โดยภาคเหนอมจำนวนชมรมผสงอายมากทสด รายละเอยดของ
ชมรมผสงอาย(ตารางท6.4)จำแนกตามภาคตางๆมดงน
ทมา:รายงานประจำป2552ของสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทย
ตารางท 6.4 จำนวนชมรมผสงอายในเครอขายของสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ
ป 2551 (ชมรม) ป 2552 (ชมรม)
กรงเทพมหานคร 330 368
ภาคกลาง 1,938 2,314
ภาคเหนอ 6,954 10,029
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 8,876 7,050
ภาคใต 1,377 1,394
รวม 19,475 21,155
การรวมตวเปนชมรมของผสงอายทเพมขนจาก19,475ชมรมเปน21,155ชมรม(เพมขน1,680
ชมรม) แสดงถงความตองการของผสงอายทจะยงคงมกจกรรมทางสงคมมความตองการพบปะเพอนฝง
ทำกจกรรมสาธารณะทเปนประโยชน โดยการทำกจกรรมเหลานเกดขนภายใตการบรหารจดการของ
คณะกรรมการชมรมทมประธานสาขาสมาคมสภาผสงอายฯเปนผประสานงานในแตละจงหวด
กจกรรมทชมรมผสงอายไดดำเนนการนน เปนกจกรรมทมงพฒนาตนเอง กลมผสงอาย และ
ประชาชนกลมอนในชมชน ภายใตความรความสามารถของคณะกรรมการของชมรมและสมาชก โดยม
กจกรรมทหลากหลายประเภทและมงบประมาณสนบสนนทงจากการจดหาของชมรมและจากการขอรบ
การสนบสนนจากแหลงอนๆ ในสวนการขอรบการสนบสนนจากภาครฐนน ปงบประมาณ 2552 กลม
ชมรมและองคกรผสงอายไดขอรบงบประมาณจากกองทนผสงอายเพอนำไปจดทำกจกรรมในลกษณะ
โครงการตางๆใหกบผสงอายในชมชนและชมรมของตนจำนวน 200 โครงการ งบประมาณ 29,001,294.00
บาทโดยมรายละเอยดดงน(ตารางท6.5)
พนท
1�1ศกยภาพของผสงอาย
ตารางท 6.5 ประเภทของกจกรรมและจำยวนเงนทไดรบการอนมตจากกองทนผสงอาย
จำนวน (โครงการ) งบประมาณ (บาท) ประเภท
1. การสงเสรมความรและฝกอบรมแกผสงอาย ไดแก 87 6,465,002.- - การปลกพชผกสมนไพร - สทธผสงอาย - การเขยนโครงการเพอขอรบทนสนบสนนจากกองทนผสงอาย - การศกษาวจยเพอพฒนาองคความร - การจดสวสดการชมชน - ดานอาชพไดแกการทำดอกไมจนนพวงหรดดอกไมแหง นำมนเหลองหนอไมดองเปรยวนำยาอเนกประสงค จกสานทำเฟอรนเจอรไมไผแปรอาหารสมนไพร2. การดแลสขภาพไดแก 58 2,978,664.- -กายบรหารสำหรบผสงอาย/การออกกำลงกาย -การนวดแผนไทย -โภชนาการ -กฬาเปตอง -การฝกอบรมสมาธไหวพระสวดมนตเดนจงกลมวปสสนายดหยน - ปาถกฐาธรรม -บวชชพราหมณ - อบรมพธกรรมทางศาสนา3. การอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไดแก 28 1,285,845.- -ถายทอดดนตรไทย -ศลปวฒนธรรมไทยการรองเพลงพนบาน(หมอลำกลอน, ลำหม,สรภญญะ,ผญา)หมอแคน -การผลตและเลนดนตรพนบาน(สะลอ,ขลย,ซง) -การแสดงเซงภไท -ศลปะตอสรำมวยโบราณ -จกสาน(ไมไผ,เสอ) -ทอผา -นทานพนบาน -สมนไพร -พานบายศร,หมอสขวญ4. สรางความเขมแขงใหผนำองคกรผสงอาย และเครอขายไดแก 10 650,215.- -กจกรรมเชอมความสามคคในครอบครวและระหวางเครอขาย -การประชมสมมนาเพอพฒนาคณะกรรมการสมาชกและเครอขาย5.โครงการจดใหมสงอำนวยความสะดวกสำหรบผสงอายในทสาธารณะ 7 466,870.-6.โครงการอาสาสมครดแลผสงอายทบานหรอชมชน 4 135,900.-7. กจกรรมอนๆ สนบสนนงบประมาณในการทำกจกรรม 6 8,267,738.- เพอผสงอายในระดบชาต ไดแก - การดำเนนการตามมตกผส. 4 - การจดทำรายงานสถานการณผสงอายไทยป2551 1 - งานวนผสงอายแหงชาตป2552 1รวม 200 29,001,294
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ในสวนของสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยไดรวมกบสำนกงานกองทนสนบสนนการสราง
เสรมสขภาพ(สสส.) โดยสสส.ไดสนบสนนทนใหแกชมรมสมาคมหรอหนวยงานใดๆทจดทำโครงการ
เกยวกบผสงอาย ในป 2552 มโครงการทไดรบการสนบสนน 109 โครงการ จำนวนเงน 5,867,065บาท
นอกจากนนสมาคมสภาผสงอายฯยงไดจดทำโครงการอาสาสมครดแลผสงอาย (เพอนชวยเพอน)โดยให
ผสงอายทแขงแรง ปฏบตหนาทในการดแลผสงอายทชวยเหลอตนเองไมไดอยในชมชน และชมชนใกล
เคยง อยางนอยสปดาหละ 2ครง จำนวน 150 โครงการ งบประมาณ 7,710,000 บาท ซงนบเปนการใช
ศกยภาพของผสงอายในการพฒนาตนเองและกลมและชวยเหลอเพอนผสงอายดวยกนเอง
6.3 การไดรบการยกยองเชดชจากสงคม 6.3.1 การไดรบการประกาศสดดเกยรตคณเปนผสงอายแหงชาต
คณะกรรมการผสงอายแหงชาต ไดมการสรรหาผสงอายทเปนแบบอยางทดในสงคม โดยผสง
อายตองเปนผมความประพฤตดมคณสมบตจรยธรรมยดมนและเทดทนในสถาบนชาตศาสนาและ
พระมหากษตรย มการดำเนนชวตในวยสงอายทเปนแบบอยางทดในเรองการดแลสขภาพรางกายของ
ตนเอง สนใจใฝรอยเปนนจ วางตวอยในครอบครวและสงคมโดยธรรม และปฏบตหนาทเปนประโยชน
เปนทประจกษแกสงคม และเปนตวอยางแกสาธารณชนได ในป 2552 ผทไดรบการประกาศยกยองให
เปนผสงอายแหงชาต คอศาสตราจารย ทานผหญงพนทรพย นพวงศณอยธยาอาย 99ป เปนผท
ดำรงตนและดำเนนชวตตามหลกสปปรสธรรม เปนนกบรหารการศกษา นกวชาการทมความคดรเรม
เปนผกอตงคณะครศาสตร เปนคณบดหญงคนแรกของคณะครศาสตรอทศตนตามอดมคตของครฐานย
ธรรมทมเทพฒนาเปนตนแบบของนกบรหารการศกษามผลงานเปนทประจกษชดทงในระดบชาตและ
นานาชาตมายาวนาน
6.3.2 การไดรบการประกาศเกยรตคณและการไดรบรางวลตางๆ
1) การไดรบการประกาศเกยรตคณเปนศลปนแหงชาต
สำนกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรม ไดมการสรรหาและคดเลอก
ศลปนผสรางสรรคผลงานดานศลปะทมคณคาของแผนดนไทย เพอยกยองเปนศลปนแหงชาตในสาขา
หลก คอ ทศนศลป วรรณศลป และศลปะการแสดง มาตงแต พ.ศ. 2527 และในป 2552 ไดมการ
ประกาศเกยรตคณศลปนแหงชาตใน3สาขาจำนวน8นายคอ
(1) ศาสตราจารยปรชา เถาทอง สาขาทศนศลป ดานจตรกรรมอาย 61ปชาว
กรงเทพฯสจบการศกษาปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต (จตรกรรม)จากมหาวทยาลยศลปากรและรบ
ราชการอาจารย ม.ศลปากร เกษยณอายในตำแหนงศาสตราจารย ระดบ 9 คณะจตรกรรม
ประตมากรรมและภาพพมพ ตลอดระยะเวลา 39 ปสรางสรรคศลปกรรมไทยรวมสมยอยางมเอกลกษณ
เปนของตนเองเชนชดแสงเงา
(2) นายองอาจ สาตรพนธ สาขาทศนศลป ดานสถาปตยกรรมรวมสมย อาย
65 ป ชาวกรงเทพฯ จบการศกษามหาวทยาลยคอรเนลล สหรฐอเมรกา เปนสถาปนกทเปนตนแบบ
ของสถาปตยกรรมแบบรวมสมย สามารถประยกตใชศลปะแบบดงเดมผสมผสานกบศลปะสมยใหม
1��ศกยภาพของผสงอาย
ไดอยางกลมกลน และแสดงใหเหนถงรากเหงาของวฒนธรรมไดเปนอยางด จนไดรบรางวล The Baird
Prize จากมหาวทยาลยคอรเนลล และรางวลสถาปนกดเดนจากสมาคมสถาปนกสยาม เชน อาคารตกชาง
คอนโดมเนยม
(3) นางเพญพรรณ สทธไตรย สาขาทศนศลป ดานประณตศลป-แกะสลก
เครองสด อาย 83 ป ชาวสกลนคร เปนผสรางสรรคศลปะการแกะสลกผก ผลไม ใบตอง ดอกไมสด
รปแบบลวดลาย เนอหาและวธการนำเสนอใหกวางขวางขนสสายตาชาวโลก เชน งานโคมลอย พระราชพธ
จองเปรยงในจนตนาการ
(4) นายเสกสรรค ประเสรฐกล สาขาวรรณศลป ดานเรองสน สารคด นวนยาย
กวนพนธ อาย60ปจบการศกษาปรญญาเอกมหาวทยาลยคอรเนลลสหรฐอเมรกาเขยนหนงสอมา
ตงแตยงเปนนกศกษา มผลงานทสรางสรรคมากวา 3 ทศวรรษ ทงเรองสน นยาย บนทก ความเรยง
บทความ บทปาฐกถา บทวจารณวรรณกรรม และงานแปล เน อหาความคดท แนบแนนอย ก บ
ประสบการณชวต งานเขยนในทศวรรษแรกและทศวรรษทสองสะทอนทศนะและอารมณ ในฐานะ
ปญญาชนทเปนผนำในเหตการณ14ตลาคม2516ในชวงทศวรรษทสามเปนวรรณกรรมเชงปรชญาบน
พนฐานภมปญญาตะวนออก นำไปสการตกผลกทางความคด มความลมลก คมชดในผลงานทสราง
สำนกทางประวตศาสตร
(5) นายจตพร รตนวราหะ สาขาศลปะการแสดง ดานนาฏศลป-โขนอาย 73ป
มความสามารถดานการแสดงโขน – ละคร โดยเปนครสอนโขนถวายแดสมเดจพระบรมโอรสาธราช
สยามมกฎราชกมาร และไดรบพระกรณาโปรดเกลาฯ จากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวใหเขารบ
พระราชทานครอบประธานพธไหวครโขนละคร และการตอกระบวนรำเพลงหนาพาทยองคพระพราพ
เมอป2527
(6) นายอทย แกวละเอยด สาขาศลปะการแสดงดานดนตรไทย อาย 77 ป
จ.สมทรสงครามจบการศกษาประถมท4 โรงเรยนวดอมพวาเปนลกศษยระนาดเอกของหลวงประดษฐ
ไพเราะ (ศรศลปบรรเลง) ไดรบการถายทอดชนเชงการบรรเลงเดยวระนาด เพลงหนาพาทยการขบรอง
และการประชนวง มความรเแตกฉานทงทางระนาดเอกและระนาดทม ผลงานประพนธเพลงเถาเทพทอง
เถาสดคะนง และแสดงเดยวระนาดเอก ในการแสดงระนาดโลกทประเทศไทยเปนเจาภาพ และเปนผม
ผลงานดเดนทางดานวฒนธรรมสาขาศลปะการแสดงดนตรไทย
(7) นางมณฑนา โมรากล สาขาศลปะการแสดง ดานดนตรไทยสากล-คำรอง
อาย 86 ป ชาวกรงเทพฯ จบการศกษาจากโรงเรยนเสาวภา เปนนกรองทมชอเสยงโดดเดนมาตลอด
ผลงานเพลงไดรบความนยมจนถงปจจบน เชน เรณดอกฟา สนรกสนสข อาลยรก จฬาตรคณ ลาแลว
จามจรเปนตน
(8) นายประยงค ชนเยน สาขาศลปะการแสดง ดานดนตรไทยลกทง-ผเรยบ
เรยงเสยงประสาน อาย63ปเปนผมประสบการณดานดนตรมากวา40ปเรมเขาวงการเพลงโดยเปน
นกดนตรเปาทรมเปท อยกบวงดนตรรวมดาวกระจาย 2510 ตอมามาอยกบวงดนตรสรพฒน ผองศร วรนช
และเพลน พรหมแดน และมผลงานเรยบเรยงเสยงประสานและบนทกแผนเสยง อาท เพลงหนาวอกป
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
จดหมายจากแนวหนา หวใจถวายวด ลองเรอหารก และเรยบเรยงเสยงประสานเพลงพระราชนพนธ ใน
สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร ไดแก เพลงสมตำ เพลงแดรกคลาผนารก เพลงเพญ
จนทรและเพลงพลบคำ
2) การไดรบรางวลเชดชผทำความด
(1) รางวลสกร เจรญสข รางวล รศ.ดร.สกร เจรญสข กำเนดข นจากมลนธ
ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ไดจดใหมโครงการเชดชผทำความดเพอสงคม โดยคดเลอกบคคลผม
คณสมบตทำความดเพอสงคมในสาขาสงเสรมดนตร เพอรบการเชดชเกยรตและรบรางวลผทำความดแก
สงคม ภายใตชอ “รางวล สกร เจรญสข โดยมลนธตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย” ในป 2552 ได
ประกาศให ศาสตราจารยนายแพทย พนพศ อมาตยกล ในฐานะเปนผทำความดเพอสงคม สาขา
การสงเสรมดนตรดวยเปนผเชยวชาญในสาขาดนตรวทยาและประวตศาสตรดนตร รวมทงเปนบคคลท
มสวนสรางแรงบนดาลใจ ถายทอดความรเรองดนตรไทยแกนสต นกศกษา จนเปนทประจกษทงในและ
ตางประเทศนบเปนบคคลสำคญในการสบสานดนตรไทยซงเปนมรดกของชาต
(2) อาสาสมครดเดนแหงชาต ประจำป 2552วนท21ตลาคมของทกปรฐบาลได
กำหนดใหเปน วนสงคมสงเคราะหแหงชาตและวนอาสาสมครไทย คณะกรรมการสงเสรมสวสดการ
สงคมแหงชาต (กสค.) โดยกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรวมกบภาคทเกยวของ
จดใหมกจกรรมเนองในโอกาสดงกลาวขน เพอใหผปฏบตงานดานสวสดการสงคมและสงคมสงเคราะห
ทงภาครฐบาลและเอกชน ตลอดจนอาสาสมคร ไดมโอกาสมาพบปะแลกเปลยนความคดเหน และ
พฒนาการดำเนนงานในการแกไขปญหาสงคม และมการประกาศเกยรตคณอาสาสมครดเดนและองคการทม
กจกรรมทางสงคมดเดนของชาต ในป 2552มผไดรบรางวล227รายและมบคลากรทเปนผสงอายจาก
สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯจำนวน7รายไดรบรางวลอาสาสมครดเดนแหงชาตดงน
1.นายแพทยบรรลศรพานช
2.นายวลลภเจยรวนนท
3.คณหญงบรรจงนวาศะบตร
4.นายประหยดชยเกยรต
5.นายอรณวรชน
6.นายปญจาหมนวงศ
7.นายทองอนทรจตด
3) การไดรบรางวลระดบนานาชาต
รางวลสมเดจเจาฟามหดล เปนรางวลระดบนานาชาต ไดรบพระบรมราชานญาตให
จดตงขนเพอเฉลมพระเกยรตสมเดจพระมหตลาธเบศรอดลยเดชวกรมพระบรมราชชนกผทรงบำเพญ
ประโยชนตอวงการแพทย การสาธารณสข การพยาบาล การเภสชกรรม ทนตศกษา การประมง กองทพเรอ
และการศกษาของประเทศ เปนคณปการ โดยเฉพาะอยางยง เกยวกบการแพทยของประเทศไทยทรง
ทำนบำรงโรงเรยนราชแพทยาลย เปนการวางรากฐานใหการแพทยของไทยเจรญรงเรองทดเทยม
อารยประเทศในปจจบนจนไดรบการถวายพระสมญญานามวาองคบดาแหงการแพทยแผนปจจบนของ
135ศกยภาพของผสงอาย
ไทย และองคบดาแหงการสาธารณสขของไทย เปนการสนองพระมหากรณาธคณใหพระเกยรตยนยง
อยในแผนดนนและแผขจรขจายไปทวโลก
คณะกรรมการมลนธรางวลสมเดจเจาฟามหดลฯ ซงสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ
สยามบรมราชกมารทรงเปนองคประธาน ไดพจารณาผไดรบการเสนอชอเขารบพระราชทานรางวล
สมเดจเจาฟามหดลประจำป 2552จำนวน 66 รายจาก 35ประเทศ โดยมผสงอายไดรบรางวลสาขา
การสาธารณสข1รายคอนายมชย วระไวทยะ
6.4 ศกยภาพดานการอนรกษและการถายทอดภมปญญา 6.4.1 โครงการคลงปญญาผสงอาย
ป 2522 โครงการคลงปญญาผสงอาย ไดจดทำทะเบยนคลงปญญาผสงอาย โดยรวบรวมผสงอายท
มความรดานตางๆ 23 สาขาวชา และมจตอาสา พรอมทจะใชภมปญญาสรางประโยชนใหกบชมชน
ตลอดจนถายทอดทกษะประสบการณความรได 6,528 คน เปน ชาย 4,890 คน และ หญง 1,638 คน
โดยจดทำระบบฐานขอมลทะเบยนคลงปญญาผสงอาย และมเวบไซตใหสบคนขอมลเพมเตมไดท
http://opptgg.opp.go.th
6.4.2 ครภมปญญาไทย
โครงการสงเสรมภมปญญาไทย สนบสนนโดยกระทรวงศกษาธการ ไดรวบรวมครภมปญญาไทย
รวม 9 ดาน ไดแก เกษตรกรรม อตสาหกรรม หตถกรรม การแพทยแผนไทย การจดการทรพยากร
ธรรมชาตและสงแวดลอม กองทนและธรกจชมชน ศลปกรรม ภาษาและวรรณกรรม ปรชญา ศาสนา
และประเพณ ดานโภชนาการ ในป พ.ศ.2552 เกดครภมปญญาไทยรวมแลว 6 รน จำนวน 341 คน
สามารถถายทอดความรใหแกผเรยน จำนวน 300,000 คน นอกจากนไดจดทำหนงสอครภมปญญาไทย
รวม5ภาครนท 6 (1ชด 4 เลม) รวม4,000 เลมและหนงสอภมปญญาไทย เพอคณภาพชวตทดใน
สงคมไทยทกเพศทกวยทกอาชพจำนวน2,000 เลม เพอสงเสรมครภมปญญาไทยซงเปนผสงอายให
ไดถายทอดแกผเรยน ทงในระบบนอกระบบโรงเรยน และตามอธยาศย จดบรการสนบสนนสอองคความร
กระจายหนงสอไปตามหองสมดประชาชนตางๆ เพอใหผสนใจทกกลมไดเขาไปสบคนและเปดโอกาสให
ผสงอายทสนใจไดแลกเปลยนเรยนรโดยตรงกบครภมปญญาไทยทงทางโทรศพทและศนยการเรยนรของ
ครภมปญญานนๆได
6.4.3 วฒอาสาธนาคารสมอง
การดำเนนงานของธนาคารสมอง เปนแนวคดและการดำเนนงานทคำนงถงการนำทรพยากร
มนษยอนทรงคณคา คอ ผสงอายทเกษยณหรอลาออกจากงานแลว ซงมอยจำนวนมากในประเทศไทย
มารวมสมครเปน“วฒอาสา”อาสาทำงานใหกบสงคมธนาคารสมองจงเปนแหลงรวมของวฒอาสาซง
เปนคลงปญญาของประเทศ ทพรอมอาสารวมพฒนาสงคมและประเทศ ในลกษณะการสรางเครอขาย
การทำงานรวมกน โดยไมหวงผลตอบแทน แตมงสรางประโยชนใหเกดกบสวนรวมของประเทศ เพอ
ความอยดมสขของประชาชน โดยบทบาทของวฒอาสาธนาคารสมองทสำคญคอ การมวทยากรและ
ทปรกษาในโครงการตางๆทงภาครฐเอกชนและภาคประชาชน
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ในป2552มผสงอายเปนอาสาของธนาคารสมองจำนวน3,597คนจากทกจงหวดทวประเทศ
(อตราเพมปละ300คน)โดยสถานะขอมลวฒอาสามดงน
1. สาขาวฒอาสาจำแนกเปน21สาขาโดยมสาขาการศกษามากทสดรอยละ27ถดไป
เปนดานการเกษตรและอนๆตามลำดบ
2. การกระจายตวตามภาคพบวาวฒอาสาอยในกทม.และปรมณฑลมากทสดรอยละ
47รองลงมาเปนภาคตะวนออกเฉยงเหนอภาคเหนอภาคใตและภาคกลาง
3. เพศวฒอาสาเปนชายรอยละ72หญงรอยละ28
4. การศกษารอยละ44จบการศกษาระดบปรญญาตรรอยละ34จบการศกษาปรญญาโท
5. อาชพเดมรอยละ87เปนขาราชการมเอกชนและปราชญชาวบานอยบาง
6.4.4 อาจารยวยเกษยณในสถาบนอดมศกษา
จากการขยายอายเกษยณของกลมอาชพอาจารยในสถาบนอดมศกษา เนองจากเปนผทรงคณวฒท
ยงสามารถถายทอดความร ท ส งสมมายาวนานใหกบนสต นกศกษา ตลอดจนชวยบรหารจดการ
องคความรงานวชาการและองคกรทางการศกษาไดในปพ.ศ.2552มอาจารยทมอาย60ปขนไปหรอ
เขาสวยสงอายแลว แตยงคงทำงานตอเนองจำนวน 3,816 คน ในทนเปนอาจารยในกลมมหาวทยาลย
ของรฐมจำนวน 3,501 คน และมหาวทยาลยเอกชนม 315 คน อาจารยสวนใหญจบการศกษาสงกวา
ปรญญาตรซงมจำนวน3,484คนและดำรงตำแหนงทางวชาการในระดบรองศาสตราจารยจำนวน1,452
คนรองลงมาเปนผชวยศาสตราจารยจำนวน1,009คน(อางองจากฐานขอมลรายบคคล สำนกงานคณะ
กรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ พศ.2552) กลมคนเหลานจงเปนกำลงสำคญในการสราง
และพฒนาองคความรใหมๆ ตลอดจนผลตกำลงแรงงานคนรนใหมทมคณภาพ และศกยภาพเพอมา
พฒนาประเทศชาตตอไป
6.4.5 โครงการถายทอดงานศลปกบศลปนแหงชาต
คลงสมองดานศลปะของแผนดนไทย ตามทำเนยบศลปนแหงชาต ซงในป 2552 มจำนวน 118
รายบคคลเหลานมบทบาทสำคญในการดำเนนกจกรรมถายทอดภมปญญาใหกลมเปาหมายทงในสวน
กลางและสวนภมภาคของประเทศไทย โดยมสำนกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวง
วฒนธรรม สงเสรม สนบสนน ภายใตโครงการถายทอดงานศลปกบศลปนแหงชาต ซงนบวาเปน
ผสงอายทมศกยภาพในการถายทอดภมปญญาใหคงไวในแผนดนตอไป
จากขอมลศกยภาพผสงอายทกลาวมา ถงแมเปนการนำเสนอเพยงบางประเดนกตาม แตกได
แสดงใหเหนถงศกยภาพของผสงอาย ทยงสามารถประกอบอาชพ เพอหาเลยงตนเองไดและมความ
สามารถในการดแลตนเองและกลม รวมทงไดรบการยกยองเชดชจากสงคม อยางไรกตาม เนอหาใน
การนำเสนออาจไมครบถวนทงนเกดจากปญหาในการบนทกขอมลทงจากผสงอายชมรมผสงอายและ
องคกรดานผสงอายทตองการมการปรบปรงและรอสรางระบบการบนทกขอมลขนใหมใหสามารถฉายภาพ
ศกยภาพของผสงอายไดอยางรอบดานและชดเจนตอไป
1�7ศกยภาพของผสงอาย
สถานการณเดนของ ผสงอาย พ.ศ.2552 7
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
7.1 ผสงอายแหงชาต ประจำป 2552 : ทานผหญงพนทรพย นพวงศ ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพยนพวงศณอยธยาเกดเมอวนพธท12ตลาคมพทธศกราช
2453ในปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท5ทกรงเทพมหานครเปนบตร
ของนายฮนส ไกเยอร นกธรกจชาวเยอรมน และนางเจยม ไกรยง ขาหลวงในพระราชวงสวนสนนทา
ขณะอาย 3 ปครง บดามารดาไดนำไปถวายตวกบสมเดจพระศรพชรนทราบรมราชนนาถ (สมเดจพระ
พนปหลวง) ไดรบพระราชทานชอ “พนทรพย” แตเนองจากยงเลกมาก จงทรงฝากใหสมเดจฯ เจาฟา
วไลยอลงกรณ กรมหลวงเพชรบรราชสรนธรทรงเลยงดไปกอน โดยโปรดใหนอนหนาพระแทนบรรทม
ทานไดเจรญวยอยในพระราชวงพญาไทเปนเวลานานถง20ปทำใหทานมกรยาวาจามารยาทเรยบรอย
งามสงา
ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพยนพวงศณอยธยามแววเฉลยวฉลาดตงแตวยเดกสมเดจฯ
เจาฟาวไลยอลงกรณจงทรงสนบสนนใหไดเรยนหนงสอทโรงเรยนราชน เมอจบการศกษาแลว ไดเขา
เรยนตอในคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยสำเรจเปนอกษรศาสตรบณฑตรนแรก และ
ไดรบราชการในสงกดกรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ ตอมาไดรบทนบาเบอร ประเทศ
สหรฐอเมรกา ไปศกษาตอดานจตวทยาการศกษาทมหาวทยาลยมชแกน แลวจงโอนมารบราชการเปน
อาจารยประจำทคณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย
ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพย นพวงศ ณ อยธยา ไดสมรสกบศาสตราจารย หมอมหลวง
จรายนพวงศอดตคณบดคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยซงตอมาไดรบพระมหากรณาธคณ
โปรดเกลาฯใหเปนองคมนตรแมจะไมมบตรธดาแตทานทงสองกครองชวตคดวยความสขสมบรณเปน
ตวอยางของคชวตทรกใครกลมเกลยวกนตลอดระยะเวลาอนยาวนานกวา 50 ป ท งยงชวยเหลอ
สนบสนนซงกนและกนในการบำเพญประโยชนตอประเทศชาต
* เขยนโดยนางสาวศรวรรณอรณทพยไพฑรยและคณะสำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย
สถานการณเดนของผสงอาย ป 2552*
1��สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
ในระหวางทรบราชการในคณะอกษรศาสตร ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพย นพวงศ ณ
อยธยาไดเลงเหนการณไกลดานการศกษาและความสำคญของการฝกหดครระดบปรญญาจงรเรมใหม
แผนกครศาสตรเปนแผนกเลกๆในคณะอกษรศาสตร และไดพยายามบกเบกใหกาวหนา จนยกระดบขน
เปนคณะครศาสตรในป พ.ศ.2500 ซงทานไดดำรงตำแหนงเปนคณบดคนแรก นบเปนคณบดหญงคน
แรกของประเทศไทย ทานไดปฏบตงานในตำแหนงตดตอกนนานถง 14 ป ทานเปนผกอตงภาควชา
พยาบาลศกษา (ปจจบนเปนคณะพยาบาลศาสตร) เพอผลตครและผบรหารงานดานการพยาบาลใหแก
กระทรวงสาธารณสข นอกจากน ทานยงกอตงแผนกจตวทยาและแผนกพลศกษา (คณะจตวทยาและ
คณะวทยาศาสตรการกฬาในปจจบน) ข นในคณะครศาสตร และเปนผ กอต งโรงเรยนสาธตแหง
จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทานเปนทงครและกลยาณมตรของศษย เปนนกวชาการและนกการศกษาท
อทศตนตามอดมคตของครฐานนยธรรม เปนผนำและตนแบบของนกบรหารทมวสยทศนกวางไกล เตม
เปยมดวยคณธรรมและเมตตาธรรมตลอดชวงชวตการรบราชการทานไดทมเทกำลงกายและสตปญญา
อยางเตมทดวยมงมนทจะสรางรากฐานอนมนคงใหกบการศกษาของประเทศโดยรวม
นอกเหนอจากงานในราชการแลว ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพย นพวงศ ณ อยธยา ยง
ปฏบตภารกจในการชวยเหลอสงคมอกหลายดาน อาท เปนผรวมกอตงและประธานกรรมการมลนธ
กตเวทน ในพระบรมราชปถมภ โดยมวตถประสงคเพอสนบสนนงานในโครงการตามพระราชดำรของ
พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และเพอเปนการตอบแทนพระมหากรณาธคณของพระองคทาน เปน
ประธานคณะผกอตงสมาคมสตรอดมศกษาแหงประเทศไทย ในพระอปถมภสมเดจพระเจาพนางเธอ
เจาฟากลยาณวฒนากรมหลวงนราธวาสราชนครนทร และเปนนายกสมาคมฯคนแรก เปนผรวมกอตง
และนายกสโมสรซอนตากรงเทพฯเปนตนซงไดกอใหเกดประโยชนแกวงวชาการการศกษาการพฒนา
เยาวชนสตรและผดอยโอกาสในสงคมตลอดจนการยกสถานภาพสตรไทยใหทดเทยมกบนานาชาต
ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพย นพวงศ ณ อยธยา เปนผทมความหวงใยในการดำรงไวซง
เอกลกษณของชาต โดยเฉพาะอยางยงการใชภาษาไทยทถกตอง ทานไดเปนประธานกรรมการรณรงค
เพอภาษาไทยของจฬาลงกรณมหาวทยาลย และเสนอใหรฐบาลจดตงวนภาษาไทยแหงชาต ซงในทสด
รฐบาลไดยอมรบขอเสนอของกรรมการชดน ใน พ.ศ.2542 และประกาศใหวนท 29 กรกฏาคมของทกป
เปนวนภาษาไทยแหงชาต โดยถอเอาวนทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชดำเนนไปทรงรวม
การประชมวชาการเรองการใชภาษาไทยทคณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยเมอปพ.ศ.2505
ดวยจตใจทมแตใหและจตใจทนกถงสงคมสวนรวมตลอดเวลา ศาสตราจารยทานผหญง
พนทรพยนพวงศณอยธยาไดมอบทดนชายทะเลหาดแสงจนทรอำเภอเมองจงหวดระยองจำนวน2
ไร 54.3 ตารางวา ใหจฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอใชในกจการของคณะครศาสตร ตงแต พ.ศ.2521
ปจจบนเปนทตงของ “ศนยบรการวชาการ จราย - พนทรพย” ภายใตการดแลของคณะครศาสตร และ
ในป พ.ศ.2549 ทานไดนอมเกลาฯ ถวายทดนและบานททานพำนก แดสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ
สยามบรมราชกมาร ซงทรงพระราชทานพระราชานญาตใหคณะครศาสตรและกรงเทพมหานคร จดทำ
เปนพพธภณฑและหองสมดเพอการเรยนรใหเยาวชนและผสนใจทวไปไดใชเปนแหลงคนควาหาความร
1�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
หลงจากเกษยณอายราชการ ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพย นพวงศณ อยธยา ยงมกศล
จตคดผดงสงคม โดยการเปนกรรมการสภา นายกสโมสร และประธานมลนธทสำคญหลายแหง อาท
สภาการศกษาแหงชาต สภาวจยแหงชาต สภาวฒนธรรมแหงชาต สโมสรซอนตา กรงเทพฯ มลนธ
กตเวทนในพระบรมราชปถมภชวตจตใจของทานเปยมดวยความเสยสละทำงานโดยมงประโยชนสวน
รวมเปนทตง ผลงานของทานปรากฏประจกษชดทงในระดบชาตและนานาชาตมาเนนนาน จะเหนได
จากรางวลและเกยรตคณททานไดรบเปนจำนวนมาก ทงการไดรบการยกยองจากสมาคมการศกษาแหง
ประเทศไทยใหเปนนกการศกษาดเดน ไดรบการเชดชเกยรตใหเปนปชนยาจารยคนแรกของจฬาลงกรณ
มหาวทยาลย ไดรบการประกาศเกยรตคณในฐานะบคคลททำคณประโยชนแกการศกษาของชาตอยาง
สงยงในการจดงานครบรอบ100ปกระทรวงศกษาธการมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯแตงตงเปน
ราชบณฑตกตตมศกด ไดรบพระมหากรณาธคณจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โปรดเกลาฯ
พระราชทานเคร องราชอสรยาภรณมหาปรมาภรณชางเผอกและทตยจลจอมเกลาวเศษ ซ งทรง
พระราชทานเปนกรณพเศษใหกบผทกระทำความดความชอบ เปนประโยชนแกราชการหรอสาธารณชน
อนเปนเกยรตประวตสงสด
แมปจจบน ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพย นพวงศ ณ อยธยา จะลวงเขาสปจฉมวยแลว
ทานยงคงมสขภาพรางกายทแขงแรง มสขภาพจตทดเยยม ยงคงปฏบตหนาทเปนประธานมลนธ
ประธานกรรมการ ทปรกษาสมาคม สโมสร ททานกอตงหรอมสวนเกยวของ รวมทงงานทเกยวกบ
ราชการอกหลายตำแหนง ยงไมนบงานเฉพาะกจททานไดรบเชญไปใหคำแนะนำชวยเหลออยเสมอ เมอ
คำนงถงอายของทานแลวกลาวไดวาทานเปนผสงอายททำงานหนกมากทานหนง
ตลอดชวงเวลาอนยาวนานหลายทศวรรษ ศาสตราจารยทานผหญงพนทรพย นพวงศ ณ อยธยา
ไดอทศตนใหกบการศกษาของชาตและงานสงคมทเปนประโยชนตอสวนรวมเปนอเนกประการ เหนอสงอนใด
ทานไดดำรงตนและดำเนนชวตตามหลกสปปรสธรรม มความหนกแนนมนคงดวยคณธรรมและหลกการ
อนสงสง เปนประทปและหลกชยทสองสวาง เปนทพงนอมบชา เทดทนดวยศรทธา และยดมนเปนแบบ
ฉบบไดดวยความชนชมยนด ดวยเหตดงกลาว คณะกรรมการผสงอายแหงชาต ซงมนายกรฐมนตรเปน
ประธาน จงมมตในการประชมเมอวนท 18 มนาคม 2552 เหนชอบตามทคณะอนกรรมการสรรหาผสง
อายท เปนแบบอยางท ดในสงคม เสนอ โดยเหนสมควรประกาศสดดเกยรตคณ ศาสตราจารย
ทานผหญงพนทรพยนพวงศณอยธยาในฐานะผสงอายแหงชาตพทธศกราช2552เพอเปนแบบอยาง
ใหผอนเจรญรอยตามสบไป
1�1สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
1 ศกษารายละเอยดเพมเตมไดจากรายงานการศกษาโครงการปรบแผนผสงอายแหงชาตฉบบท2(พ.ศ.2545-2564)วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เอกสารหมายเลข 303, ธนวาคม 2552. เขยนโดย รองศาสตราจารย ดร.วพรรณประจวบเหมาะและอาจารยศรวรรณศรบญวทยาลยประชากรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย
7.2 ขอมลการปรบแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) 1 ในปพ.ศ.2550สำนกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดกเยาวชนผดอยโอกาสและผสงอาย
รวมกบวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดดำเนนโครงการสรางระบบการตดตาม
และประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ผลจากการประเมนชใหเหนความ
กาวหนาในการดำเนนงาน ปญหา อปสรรค ตลอดจนกระบวนการและทศทางการดำเนนงานผสงอาย
พรอมทงเสนอแนะใหปรบแผนผสงอายแหงชาตฯ ใหสอดคลองกบสถานการณและปญหาทเกดขน ดวย
เหตนในป พ.ศ.2552 คณะผวจยของวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยจงไดรบมอบ
หมายจากสำนกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดกเยาวชนผดอยโอกาสและผสงอายกระทรวงการ
พฒนาสงคมและความม นคงของมนษยใหดำเนนโครงการปรบแผนผ สงอายแหงชาต ฉบบท 2
(พ.ศ.2545-2564) โดยมวตถประสงคหลก 2ประการ ไดแก (1) เพอปรบแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2
ใหสอดคลองกบสถานการณทางประชากร เศรษฐกจ สงคมทเปลยนแปลงไป (2) เพอใชแผนผสงอายฯ
ฉบบปรบปรง เปนกรอบสำหรบการดำเนนงานขบเคลอน และแปลงแผนผสงอายฉบบปรบปรงไปสการ
ปฏบตโดยหนวยงานทรบผดชอบในระยะตอไป
การดำเนนโครงการฯแลวเสรจเมอเดอนธนวาคมพ.ศ.2552 โดยรายงานการศกษาโครงการปรบ
แผนผสงอายแหงชาตฉบบท2(พ.ศ.2545-2564)เปนการนำเสนอภาพรวมของกระบวนการปรบแผนผสง
อายแหงชาตฉบบท2(แผนผสงอายฯฉบบเดม)และเนอหาของแผนผสงอายฯฉบบปรบปรงประกอบ
ดวยเหตผลและขนตอนของการปรบแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) สงเคราะห
สถานการณทมผลตอการดำเนนงานตามแผนผสงอายในอนาคต สแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2
(พ.ศ.2545-2564) ฉบบปรบปรง การประมวลและสงเคราะหผลการระดมความคดและวพากษแผนผสง
อายฯ แนวคดพนฐานของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ซงการนำเสนอเนอหาสาระของแผนผสงอายฯ
ฉบบปรบปรงน ไดเรยบเรยงตามยทธศาสตร 1-5 ภายใตแตละยทธศาสตร มมาตรการหลก มาตรการ
ยอย หนวยงานหลกทรบผดชอบ ตวชวดและเปาหมายในทกชวง 5 ปของแผน รวมถงขอจำกดและ
เงอนไขจำเปนของแผนฯและการดำเนนงานตามแผนฯ
แนวทางการดำเนนงาน การปรบแผนผสงอายแหงชาตฉบบท2มแนวทางการดำเนนงานหลก3สวนคอ
1.การใชขอมลจากการประเมนผลแผนผสงอายฯในชวงปพ.ศ.2545-2549
2.การสงเคราะหสถานการณทมผลตอการดำเนนงานดานผสงอายประกอบไปดวย
2.1การวเคราะหสถานการณประชากรสงอาย
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
2.2 การสรปผลจากการตดตามและประเมนผลการดำเนนงานตามแผนผ สงอาย
แหงชาตฉบบท2ในระยะ5ปแรก(พ.ศ.2545-2549)
2.3 การสงเคราะหนโยบาย กฎหมาย และแผนอนๆ ทเกยวของกบการดำเนนงาน
ดานผสงอาย
2.4การเสนอประเดนทาทายตอการดำเนนงานดานผสงอายในระยะตอไป
3. การเปดโอกาสใหผทเกยวของในทกระดบและทกภาคสวนมสวนรวมในการใหความคดเหน
และขอเสนอแนะผานขนตอนการประชมระดมความคดเกยวกบการปรบแผนฯและจดเวทวพากษแผน
ผสงอายฯฉบบปรบปรง
ผลการดำเนนงาน แผนผสงอายฯฉบบปรบปรงเปนผลของการกลนกรองและสงเคราะหการระดมความคดและการ
วพากษหลายขนตอนโดยใชขอมลผลการประเมนการดำเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท2ใน
ระยะ 5 ปแรก (พ.ศ.2545-พ.ศ.2549) รวมทงการประมวลและสงเคราะหขอมลสถานการณทางประชากร
เศรษฐกจสงคมและนโยบายของรฐในปจจบนผลจากการประมวลและสงเคราะหผลการระดมความคด
และวพากษแผนผสงอายฯนำไปสแนวคดพนฐานของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564)
ฉบบปรบปรงโดยมปรชญาวา “ผสงอายไมใชบคคลดอยโอกาสหรอเปนภาระตอสงคม แตสามารถมสวนรวม
เปนพลงพฒนาสงคม จงควรไดรบการสงเสรมและเกอกลจากครอบครว ชมชน และรฐใหดำรงชวตอย
อยางมคณคา มศกดศร และคงไวซงภาวะสขภาพและความเปนอยทดใหนานทสด ขณะเดยวกนผสงอาย
ทประสบความทกขยาก ตองไดรบการเกอกลจากครอบครว ชมชน สงคม และรฐอยางทวถงและเปน
ธรรม การสรางหลกประกนในวยสงอายเปนกระบวนการสรางความมนคงใหแกสงคมโดยการมสวนรวม
จากผมสวนเกยวของทกภาคสวน ไดแก 1)ประชากรชวยตนเอง2)ครอบครวดแล3)ชมชนชวยเกอกล
4) สงคม รฐสนบสนน ทงนโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน ควรมการบรณาการใหเหมาะสมกบ
สถานการณอยางตอเนองภายใตวสยทศนทวา“ผสงวยเปนหลกชยของสงคม”
การปรบแผนฯผสงอายยงคงยทธศาสตร5ยทธศาสตรไวแตมการปรบมาตรการหลกมาตรการ
ยอยและดชนดงทปรากฏในตารางดานลางน(ตารางท7.1)
1.ยทธศาสตรดานการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ
2.ยทธศาสตรดานการสงเสรมและพฒนาผสงอาย
3.ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมสำหรบผสงอาย
4. ยทธศาสตรดานการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต
และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย
5. ยทธศาสตรดานการประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตาม
ประเมนผลการดำเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต
1��สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
ยทธศาสตรท1 3 3 11 7 10 7
ยทธศาสตรท2 6 6 16 15 10 15
ยทธศาสตรท3 4 4 12 15 26 22
ยทธศาสตรท4 2 2 5 7 5 8
ยทธศาสตรท5 4 3 - - 6 4
ดชนรวม - - - - - 4
รวม 19 18 44 44 57 60
ตารางท 7.1 จำนวนมาตรการหลกและมาตรการยอยและดชนวดความกาวหนาของการดำเนนงาน
ตามยทธศาสตรของแผนผสงอายฯฉบบเดม(กอนปรบ)และฉบบปรบปรง(หลงปรบ)
มาตรการยอย มาตรการหลก ดชน ยทธศาสตร
กอนปรบ กอนปรบ กอนปรบ หลงปรบ หลงปรบ หลงปรบ
โดยสรป แผนผสงอายฯฉบบปรบปรงนไดมการปรบปรงและเพมเตมมาตรการและดชนใหม
เพ อใหสอดคลองกบสถานการณทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และประชากรทเปล ยนแปลงไป
มาตรการและดชนสำคญทแตกตางจากแผนผสงอายฯฉบบเดม ไดแก การปรบเปลยนมาตรการสงเสรม
และสรางวนยการออมทกชวงวยภายใตยทธศาสตรการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทม
คณภาพในยทธศาสตรดานการสงเสรมและพฒนาผสงอาย ไดมความพยายามสงเสรมบทบาทของทอง
ถนในงานดานผสงอายใหเพมขนโดยกำหนดใหมดชนชวดการจดสรรงบประมาณสนบสนนกจกรรมเพอ
ผสงอายโดยทองถน สำหรบยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมสำหรบผสงอายไดมการเพมเตม
มาตรการยอยดานหลกประกนทางสขภาพ เชน การใหวคซนทจำเปนตามมาตรฐานการปองกนและ
สงเสรมสขภาพแกผสงอาย การใหอปกรณชวยในการดำรงชวตประจำวนตามทจำเปน นอกจากนยงม
การเพมมาตรการยอยภายใตมาตรการระบบบรการและเครอขายการเกอหนนเชนการจดตงและพฒนา
บรการทางสขภาพและสงคมรวมทงระบบการดแลผสงในระยะยาวในชมชน การสงเสรมใหรฐมระบบ
และแผนเพอการใหความชวยเหลอผ สงอายเม อเกดภยพบต เปนตน นอกจากนในดชนรวมของ
ยทธศาสตร ไดมการเพมเตมดชนวดความสขของผสงอายเพอใหดชนรวมมความครบถวนสมบรณทงใน
มตดานเศรษฐกจสงคมสขภาพกายและสขภาพจต
ความแตกตางทสำคญของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงจากแผนฯฉบบเดม คอการกำหนด
หนวยงานหลกทรบผดชอบโดยหนวยงานทระบไวในลำดบตนจะเปนแกนหลกหรอผประสานงานในการ
ขบเคลอนใหมการดำเนนงานตามมาตรการตางๆของแผน
นอกจากการปรบแผนผสงอายตามมาตรการและดชนแลว ยงไดมการพจาณาถงขอจำกด
เงอนไขจำเปนและการดำเนนการตามแผนผสงอายฯทปรบแลวไวดงน
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ขอจำกด 1. วกฤตเศรษฐกจในชวงป พ.ศ.2551-2552 อาจสงผลกระทบอยางสำคญตอคณภาพชวต
ประชากรสงอาย ประชากรสงอายเปนกลมเสยงสงสดตอภาวะความยากจน และปญหาทางเศรษฐกจ
อาจสงผลตอความสามารถดานการเงนการคลงของรฐบาลในการดำเนนงานตามแผนฯ
2. ความผนผวนทางการเมองอาจสงผลใหการดำเนนงานตามแผนฯขาดความตอเนอง และ
อาจชะงกงนหากมการเปลยนแปลงรฐบาลและนโยบายดานผสงอาย รวมทงหากผนำประเทศไมให
ความสนใจหรอไมเขารวมเปนประธานในการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตดวยตนเอง
เงอนไขจำเปน 1. การเปลยนแปลงในโครงสรางทางอายของประชากรจะเปนไปอยางรวดเรวและรนแรงมากใน
ชวง15ปหลงของแผนฯประชากรสงอายจะเพมขนเปนประมาณรอยละ20ของประชากรทงหมดและ
ประชากรสงอายชวงวยปลาย (อายตงแต 80 ปขนไป) จะเพมขนในอตราทรวดเรวกวาประชากรสงอาย
กลมอนๆ การเรงดำเนนงานตามทกำหนดไวในแผนผสงอายฯจงไมอาจรงรอได เงอนไขทจำเปนคอการ
กำหนดเรองผสงอายใหเปนวาระแหงชาต เพอใหการดำเนนงานดานผสงอายไดรบการจดอยในลำดบ
สำคญและไดรบความสนใจอยางตอเนองไมผนแปรไปตามนโยบายของแตละรฐบาล
2. การแปลงแผนไปสการปฏบตตองดำเนนการอยางเปนรปธรรม เนนการบรณาการจากทก
หนวยงานทกภาคสวนทเกยวของรวมถงองคกรปกครองสวนทองถนเพอสรางความเขาใจทตรงกนและ
รวมแรงรวมใจกนขบเคล อนใหเกดผล โดยมคณะกรรมการผ สงอายแหงชาต และสำนกสงเสรม
และพทกษผสงอาย สำนกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอาย
เปนแกนหลก
3. การสงเสรมและผลกดนใหองคกรปกครองสวนทองถน และภาคเอกชนเขามามบทบาทให
มากขนเปนปจจยทสำคญทจะชวยใหการดำเนนงานตามแผนฯสมฤทธผล
4. เนองจากการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทงทางประชากร เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม
จงจำเปนอยางยงทตองมการประเมนผลการดำเนนงานตามแผนฯและปรบแผนฯเปนระยะอยางตอเนอง
145สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
7.3 การดแลผสงอายระยะยาว จาก...มตสมชชาผสงอาย...ส มตสมชชาสขภาพ 2
องคการสหประชาชาต (United Nations) ไดระบวา สดสวนการเกอหนน (Support ratio) ของ
ประชากรวยแรงงานทมอายระหวาง15–64ปตอประชากรวยสงอายทมอายตงแต65ปขนไปในทวป
เอเชยเมอปพ.ศ.2543อยท10–16คนตอ1คนและไดคาดการณตอไปในระยะ40ปขางหนาคอ
ในปพ.ศ.2593สดสวนของการเกอหนนจะลดลงมาอยทประมาณ2.7–4.8ตอผสงอาย 1คนยกเวน
แคเพยงประเทศญปนเพยงประเทศเดยวทมจำนวนผสงอายมากทสด ซงสดสวนของการเกอหนนจะลดลง
จาก4ตอ1มาอยท1.4ตอผสงอาย1คนเหตผลสำคญของขอเทจจรงดงกลาวกเนองมาจากภาพรวม
ของประชากรวยแรงงานในแตละประเทศของภมภาคเอเชยนมแนวโนมทจะลดลงอยางตอเนอง ซงทำให
จำนวนประชากรวยแรงงานทเปนกำลงสำคญดานการผลต(Productivity)ทมอยตองรบภาระในการดแล
ผทอยในวยสงอายเพมขน ปรากฏการณดงกลาว ยอมสงผลตอขดความสามารถในดานกำลงการผลต
ของแตละประเทศ ในขณะทงบประมาณสวนหนงของแตละประเทศจะตองถกนำมาใชเปนการเฉพาะ
เพอการดแลกลมประชากรทอยในวยสงอาย
เมอมองยอนกลบมาทประเทศไทยของเรา เชนเดยวกน ขอมลจากสำนกงานสถตแหงชาตได
ระบวา ในระยะ15ปจากนไปหรอภายในปพ.ศ.2568จำนวนผสงอายไทยจะเพมขนจากรอยละ11ไป
เปนรอยละ20หรอประมาณ14.5ลานคนหรอคดเปนประมาณ1ใน5ของประชากรทงประเทศและท
สำคญประชากรสงอายเหลานกมแนวโนมทจะมอายยนยาวขนนนยอมหมายความวาระยะเวลาของการ
ตองอยในภาวะพงพาของผสงอายจะยาวขนดวยเชนกน ปจจบนอายคาดเฉลยของผสงอายชาย อยท
69.5 ป ในขณะทผสงอายหญงอยท 76.3 ป (สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล :
มกราคม 2553) ในขณะทสดสวนของวยแรงงานตอการเกอหนนผสงอายไทยจะลดลงจาก6ตอผสงอาย
1คน ไปเปน 2คนตอผสงอาย 1คน ในปพ.ศ.2573หรอในระยะ 20ป ตอจากนไป (สำนกงานสถต
แหงชาต: 2550)
ตวเลขทเพมขนอยางรวดเรวของจำนวนผสงอายไทยกำลงเปนขอเทจจรงทรฐบาลจำเปนตองให
ความตระหนกและมงแสวงหามาตรการตางๆเพอรบมอกบสถานการณดงกลาว เวทสมชชาผสงอาย
ระดบชาตเปนเวทของแกนนำและเครอขายผสงอายไทยในการนำเสนอประเดนทเปนขอเรยกรองตอ
รฐบาลในปพ.ศ.2552นบเปนปท2ของเวทสมชชาผสงอายระดบชาตซงจดขนเมอวนท7–8เมษายน
2552 โดยสำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย สำนกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชนผดอย
โอกาสและผสงอาย ในสงกดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยอาจกลาวไดวา เวท
สมชชาผสงอายระดบชาตนเปนการรวมตวขององคกรภาคเครอขาย และกลมแกนนำผสงอายจาก
ทวประเทศโดยจดขนปละ1ครงมหนวยงานเขารวมทสำคญไดแกสาขาสภาผสงอายแหงประเทศไทย
ทมอยในพนททกจงหวด ชมรมผสงอาย แกนนำผสงอาย องคกรภาครฐ สถาบนการศกษาภาคเอกชน
2 เขยนโดยนางสาวศรวรรณอรณทพยไพฑรยและนางสาวเพญศรแตสวรรณสำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
รวมทงองคกรปกครองสวนทองถน ในป พ.ศ.2552 ทประชมสมชชาผสงอายระดบชาตไดรวมกน
พจารณาและใหขอคดเหนตอประเดน “การดแลผสงอายระยะยาว” ซงไดมการใหนยามของ “การ
ดแลผสงอายระยะยาว”วาหมายถงการดแลทครอบคลมทกมตทงสงคมสขภาพเศรษฐกจและสภาพ
แวดลอมสำหรบผสงอายทประสบภาวะยากลำบากอนเนองมาจากการเจบปวยเรอรงหรอมความพการ
ทพพลภาพชวยเหลอตวเองไดบางสวนหรอไมสามารถชวยเหลอตนเองไดในชวตประจำวนโดยผดแลท
เปนทางการ (บคลากรดานสขภาพและสงคม)และไมเปนทางการ (ครอบครว เพอน เพอนบาน) รวมถง
บรการในครอบครว ชมชน หรอสถานบรการ (เอกสารหลก การพฒนาระบบดแลระยะยาวสำหรบ
ผสงอาย สมชชาสขภาพ 21 หลก 3 16 พฤศจกายน 2552) ซงผลจากเวทสมชชาผสงอายระดบชาต
ครงท2นไดนำมาสขอเสนอการดแลผสงอายซงประกอบดวย
1. การสงเสรมใหผสงอายมการชวยเหลอตนเองใหมากทสดและยาวนานทสด
1.1สงเสรมใหผสงอายสามารถมรายไดพอเพยงแกความจำเปนในการดำรงชพ
1.2สงเสรมใหผสงอายมการดแลสขภาพทงรางกายและจตใจ
1.3สงเสรมการรวมกลมของผสงอายและชมรมผสงอายใหมความเขมแขง
1.4สงเสรมใหสถาบนศาสนามบทบาทในการดแลจตใจของผสงอาย
2. การสงเสรมการดแลผสงอายทบาน
2.1 เสรมสรางศกยภาพของครอบครวและผดแลใหมความรและสามารถดแลผสงอายไดอยางม
คณภาพ
2.2การจดใหมบรการเยยมบานเชนการดแลผสงอายทบาน(HomeCare)
2.3การดแลสขภาพทบาน(HomeHealthCare)
2.4การดแลสวนบคคล ( Personal Care ) โดยเจาหนาทสาธารณสขนกสงคมสงเคราะห และ
อาสาสมครผดแล
2.5 ปรบปรงสงแวดลอม ทอยอาศย และจดหากายอปกรณและอปกรณการดแลทจำเปนใหแก
ผสงอาย
3. การสงเสรมการดแลผสงอายในชมชน
3.1จดใหมสถานบรการผสงอายขนในชมชน
3.2 จดใหมนกสงคมสงเคราะหเปนผจดการรายกรณ (Case Manager) และเปนผบรหารงาน
สวสดการในชมชน
3.3จดใหมยานพาหนะรบสงผสงอายทเจบไขไดปวยไปยงสถานบรการสขภาพ
3.4ทบทวนกฎหมายและระเบยบใหองคกรปกครองสวนทองถนจดสรรงบประมาณสำหรบผสงอาย
โดยเฉพาะ
3.5จดใหมสถานทในชมชนสำหรบผสงอายเพอดแลผสงอายครบวงจร
3.6จดใหมระบบขอมลผสงอายในชมชน
1�7สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
4. การดแลผสงอายในสถานบรการ
4.1 กำหนดนโยบายทชดเจนในการสงเสรมใหหนวยงานทงภาครฐ ภาคเอกชน และทองถน
ดำเนนการจดตงสถานบรการหรอหนวยงานใหบรการดแลผสงอายใหครอบคลม
4.2กำหนดองคกรในการดแลและรบขนทะเบยนสถานบรการดแลผสงอาย
4.3กำกบและควบคมดแลโรงเรยนและสถานดแลผสงอายใหมมาตรฐาน
4.4 สงเสรมองคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญ หรอองคกรภาคเอกชน จดใหมบรการดแล
ระยะยาวสำหรบผสงอายในเขตพนทรบผดชอบ
4.5 กำหนดมาตรฐานการดแลผ สงอายในระดบชาต ตลอดจนมการบรณาการการดแล
(IntegrationofCare)ทงดานสงคมและสขภาพในสถานบรการ
4.6 จดใหมการแบงกลมผพกอาศยตามระดบความตองการการดแล ( Level of Care ) เพอให
สอดคลองกบประเภทสถานบรการ
5. ผดแลผสงอาย
5.1จดทำแผนสนบสนนการผลตและฝกอบรมกำลงคนทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการ
ใหเพยงพอทงจำนวนคณภาพและการกระจาย
5.2 วางแผนการจดการกำลงคนอยางเชอมโยงระหวางกำลงคนทางการ เชน แพทย พยาบาล
เจาหนาทสาธารณสข รวมทงกำกบดแลโรงเรยนสอนดแลผสงอายใหมมาตรฐาน และกำลงคนไมเปน
ทางการไดแกบคคลในครอบครวอาสาสมครและผดแลผสงอาย
5.3จดใหมผชวยดแลผสงอายทบานและในชมชน
โดยในเวลาตอมาเมอเดอนพฤษภาคม2553คณะกรรมการผสงอายแหงชาตทมนายกรฐมนตร
เปนประธาน ไดมมตเหนชอบใหมการกำหนดและมอบหมายใหหนวยงานตางๆ อาท กรงเทพมหานคร,
องคกรปกครองสวนทองถน (อบต./เทศบาล), สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, กระทรวงแรงงาน,
กระทรวงศกษาธการ เปนตน เปนหนวยงานทรวมรบผดชอบโดยใหความสนบสนนและรวมขบเคลอน
การดำเนนงานตามขอเสนอดงกลาวใหเกดผลเปนรปธรรม โดยมกระทรวงการพฒนาสงคมและความ
มนคงของมนษยรวมกบกระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานเจาภาพหลก
อยางไรกตามประเดน“การดแลผสงอายระยะยาว” เปนประเดนทไดรบความสนใจและกำลง
กลายเปนขอกงวลรวมกนโดยเฉพาะในแวดวงของผปฏบตงานเก ยวของกบผ สงอาย นกวชาการ
ผเชยวชาญทงทางดานสขภาพ เศรษฐกจและสงคม งานวจยหลายชนไดใหความสำคญประเดนโจทย
ของการวจยไปทการพยายามคนหาคำตอบใหแกสงคมไทย เมอตองเผชญกบสถานการณของการ
เปลยนผานเขาสการเปนสงคมผสงอายอยางเตมรปแบบ (Aged Socity) ในระยะเวลาเพยงกวาทศวรรษ
ขางหนาน โดยเฉพาะในประเดนทเชยมโยงกบขดความสามารถของระบบดแลผสงอายระยะยาวทม
ครอบครวเปนหนวยรองรบพนฐาน รวมไปจนถงกาวตอไปของการเตรยมการดแลผสงอายระยะยาวใน
สถาบน หรอสถานดแลผสงอายระยะยาว (Nursing Home) ซงกำลงเปนทงความตองการและความจำเปน
หรออาจจะกำลงกลายเปนคำตอบของสงคมไทยทยากจะหลกเลยงได แมวาผลจากการศกษาของ
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
3 เอกสารสมชชาสขภาพ2/หลก3
รศ.ดร.วรเวศม สวรรณรดา คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยจะระบวา ผสงอายไทยสวน
ใหญยงคงปรารถนาทจะใหครอบครวเปนผทำหนาทใหการดแลระยะยาวแกผสงอายกตาม (ระบบการ
ดแลระยะยาวเพอเสรมสรางความมนคงเพอวยสงอาย : 2552)
ความพยายามตอเนองทฝายราชการไดมการดำเนนการเพอเรงใหประเดน “การดแลผสงอาย
ระยะยาว” ทเปนมตจากเวทสมชชาผสงอายระดบชาต ปพ.ศ.2552 น มการเคลอนไหวตอไปในเชง
นโยบายกคอ เมอเดอนกรกฎาคม 2552 ทผานมา มตคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ไดเหนชอบใหม
การแตงตง “คณะอนกรรมการเพอผลกดนและขบเคลอนประเดนการดแลผสงอายระยะยาว”
โดยนายกรฐมนตรไดมอบหมายใหกระทรวงสาธารณสขรบเปนเจาภาพหลกมองคประกอบของหนวย
งานทเกยวของกวา 20หนวยงานเขารวมเปนอนกรรมการ โดยคาดหวงทจะใหคณะอนกรรมการชดนทำ
หนาทเปนกลไกหลกในการขบเคลอนทศทางเชงนโยบาย ควบคไปกบการระดมความรวมมอจากภาค
สวนตางๆทเกยวของ เพอใหประเดนเรองการดแลผสงอายระยะยาว นำไปสการศกษา วเคราะห และ
ระดมองคความรรวมกน เพอกำหนดทางเลอกทเหมาะสมและเปนรปธรรมทสนองตอบความตองการ
และความจำเปนในเรองการดแลผสงอายระยะยาว
ในเวลาตอมาเพอเนนยำใหกระแส“การดแลผสงอายระยะยาว”ยงอยในความสนใจและเปน
ประเดนหลกทตองมการผลกดนทศทางนโยบายเพอรองรบสงคมผสงอายไทยซงกำลงเคลอนจากการ
เปนสงคมผสงอายระยะตน (Aging Society) สการเปนสงคมผสงอายอยางเตมรปแบบ (Aged Society)
ดงนนประเดนเรอง“การดแลผสงอายระยะยาว”จงไดถกนำเสนออกครงในหวขอของการประชมสมชชา
สขภาพ ครงท 2 ทจดขนโดยคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เมอกลางเดอน ธนวาคม 2552 ทผานมา
เชนเดยวกน
มตสมชชาสขภาพครงท 2 ในสวนทเกยวของกบการดแลผสงอายระยะยาว ไดนำเสนอ “การ
พฒนาระบบการดแลระยะยาวสำหรบผสงอายทอยในภาวะพงพง”ไวอยางนาสนใจดงน
การพฒนาระบบการดแลระยะยาวสำหรบผสงอายทอยในภาวะพงพง
สมชชาสขภาพแหงชาตครงทสองไดพจารณารายงานเรอง การพฒนาระบบการดแลระยะยาว
สำหรบผสงอายทอยในภาวะพงพง3
ตระหนกด วาประเทศไทยกำลงกาวเขาสการเปนสงคมสงอายอยางเตมตว ผสงอายจำนวนไม
นอยตองเผชญกบปญหาการเจบปวยดวยโรคเรอรงและตองประสบกบภาวะทพพลภาพหรอพการ และ
จำเปนตองพงพาผอนเพมขน การใชมาตรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคสำหรบประชากรกอนวย
สงอายและวยสงอายทกคนจะทำใหเปนผสงอายทมสขภาพด ชวยลดความทพพลภาพซำซอนและชะลอ
ภาวะพงพงได
เปนกงวล ตอการลดลงอยางรวดเรวของจำนวนผทมาเปนผดแล และศกยภาพของครอบครวใน
การดแลผสงอาย ประชากรวยแรงงานตองรบภาระทหนกขนในการดแลเกอหนนผสงอาย ทำใหคณภาพ
1��สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
ชวตของผสงอายและวยแรงงานดอยลง ผสงอายทอยในสภาพทพพลภาพหรอพการขาดผดแลหรอขาด
การชวยเหลอจากชมชน หรอเขาไมถงบรการสาธารณะจะเปนกลมเสยง (เปราะบาง) ทนาหวงใยเปน
อยางมาก
รบทราบ วาสวนกลางและทองถนรวมทงชมชนบางแหงรเรมการจดบรการดแลผสงอายระยะ
ยาวในครอบครวและชมชน เชน มอาสาสมครดแลผสงอายหรอเพอนผสงอายทยงแขงแรงไปเยยมเยยน
ชวยเหลอมพยาบาลจากหนวยบรการสขภาพปฐมภมเขาไปดแลผสงอายทลกขนจากเตยงไมได เปนตน
แตมปญหาการดำเนนงานยงไมเปนระบบทเหมาะสม ยงขาดการบรณาการการดแลดานสขภาพและ
สงคมบคลากรไมเพยงพอผดแลขาดความรในการดแลและขาดระบบสนบสนนทชดเจน
เหนดวย วามความจำเปนเรงดวนทตองจดใหมการดแลระยะยาว ผสงอายทมภาวะพงพงควร
ไดรบการดแลทบานหรอในชมชน โดยภาคประชาสงคม เชน การมชมรมผสงอายทเขมแขงเปนแกนนำ
สนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนซงเปนหนวยงานทใกลชดกบครอบครว ชมชนและมศกยภาพท
จะจดการดแล ควรพฒนาระบบการดแลผสงอายทชวยตวเองไมไดทบาน โดยองคกรปกครองสวนทอง
ถนสนบสนนงบประมาณสำหรบการใชชวตประจำวน จดหาอปกรณการฟนฟ คาเดนทาง ปรบปรงสง
แวดลอมทอยอาศย รวมทงพฒนาระบบทเชอมตอกบการดแลในสถาบนสำหรบผสงอายทตองการ
การดแลในระดบทสงขน โดยมการพฒนากลไกและมาตรฐานการดแลระยะยาวสำหรบผสงอายทอยใน
ภาวะพงพงหรอพการในสถาบนทงภาครฐและภาคเอกชน
จงมมตดงตอไปน
1. เหนชอบในหลกการวา รฐมหนาทจดการดแล ผสงอายททอยในภาวะพงพง และใหการ
รบรองหลกการการดแลระยะยาวสำหรบผสงอายในประเทศไทยเปนการดแลโดยใชครอบครวและชมชน
เปนฐานหลก โดยมการดแลในสถานบรการดแลผสงอายทงภาครฐและเอกชนจะเปนสวนสนบสนนใหม
บทบาททเชอมโยงและสนบสนนกนอยางใกลชด ไมแยกสวนจากกน และขอใหรฐบาลกำหนดนโยบาย
การดแลระยะยาวสำหรบผสงอายทอยในภาวะพงพงเปนวาระแหงชาต
2ขอใหองคกรปกครองสวนทองถน
2.1 เปนเจาภาพประสานหนวยงานระดบทองถน เพอจดตงคณะกรรมการพฒนาระบบ
การดแลระยะยาวสำหรบผสงอายทอยในภาวะพงพงในชมชน โดยใหมผสงอายเปนกรรมการอยดวยใน
สดสวนไมนอยกวา1 ใน4ของจำนวนกรรมการและใหมผรบผดชอบโดยตรงพรอมทงระบภารกจการ
ดแลระยะยาวสำหรบผสงอายทอยในภาวะพงพง ในการจดทำเทศบญญต ขอบญญตทองถน แผน
พฒนาทองถน 3 ป และแผนพฒนาทองถนประจำป รวมทงใหจดทำแผนพฒนาบคลากรทรบผดชอบ
การดแลผสงอายระยะยาวขององคกรปกครองสวนทองถน
2.2 จดทำฐานขอมลผสงอายใหครอบคลมโดยแบงประเภทตามกลมภาวะพงพงในทก
ตำบล/ทองท
2.3สนบสนนคาอปโภคบรโภคปรบปรงสภาพแวดลอมทอยอาศยรวมทงสงเสรมอาชพ
หรอพจารณาจดสวสดการสงคมใหกบครอบครวทดแลผสงอายทอยในภาวะพงพง
150 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
2.4 จดใหมศนยดแลผสงอายกลางวน ศนยดแลพกพงและฟนฟสำหรบผสงอายใน
ชมชนตามความตองการของพนท
2.5 สงเสรม สนบสนนใหเกดอาสาสมครชมชนดแลผสงอายทอยในภาวะพงพงใน
ชมชน
2.6 ตองจดใหภาคประชาสงคม โดยเฉพาะอยางยงชมรมผสงอาย สาขาสภาผสงอาย
ภาคสมชชาสขภาพ มสวนรวมในการผลกดนนโยบายทองถน ดานการดแลระยะยาวสำหรบผสงอาย
รวมทงการจดทำเปนเทศบญญตและขอบญญตทองถนตลอดจนการตรวจสอบตดตามประเมนผล
3. ขอใหกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมกบกระทรวงมหาดไทย
กระทรวงสาธารณสข กระทรวงศกษาธการ กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงแรงงาน กระทรวงคมนาคม
กระทรวงเกษตรและสหกรณองคกรวชาชพและภาคเครอขายทเกยวของ
3.1 พจารณาปรบปรงเพมเบยยงชพของผสงอายทอยในภาวะพงพงจากอตราของผสง
อายทวไปทงนไมตำกวาเสนความยากจน
3.2 รวมกนพฒนาศกยภาพองคกรปกครองสวนทองถนโดยใหความรตางๆ เชน เรอง
การดแลสขภาพผสงอาย การจดการดแล การพฒนาบคลากร งบประมาณใหสามารถจดบรการดแล
ระยะยาวสำหรบผสงอายทอยในภาวะพงพงในครอบครวและชมชน
3.3 ใหสถานดแลผสงอายระยะยาวทตองการบรการทางการแพทย/การพยาบาลขน
ทะเบยนกบกองการประกอบโรคศลปะเพอการกำกบการดแลใหไดตามมาตรฐาน
3.4 สงเสรม สนบสนนการฝกอบรมความรและทกษะ และสรางจตสำนกในการดแลผ
สงอายทงดานสขภาพ เศรษฐกจและสงคมใหแกญาตและบคลากรกลมทไมใชวชาชพ เชนอาสาสมคร
สมาชกชมรมผสงอาย เปนตน สวนผดแลทไดรบการวาจางไดรบการพฒนาใหปฏบตงานภายใตการ
กำกบดแลขององคกรวชาชพนนๆ
3.5 จดใหมบคลากรท จะทำหนาท เปนผ จ ดการการบรการดแลระยะยาว (Care
manager)โดยคำนงถงความแตกตางและความตองการทหลากหลาย
3.6 สนบสนนใหหนวยบรการสขภาพปฐมภมดำเนนการดแลสขภาพฟนฟสภาพผสง
อายทบานสนบสนนอปกรณการแพทยทจำเปนรวมทงบรการเคลอนยายผปวยเมอจำเปน
3.7 พฒนาศนยพฒนาการจดสวสดการผสงอายใหจดบรการการดแลระยะยาว ทง
บรการดานสขภาพและสงคมใหมมาตรฐานโดยคำนงถงความแตกตางระหวางเพศเพอเปนศนยสาธต
ใหกบองคกรปกครองสวนทองถนไดเรยนรและขยายผล
3.8ศกษาผลกระทบจากนโยบายหรอมาตรการทเกยวของกบผสงอายทอยในภาวะพงพง
4.ขอใหกระทรวงศกษาธการรวมกบกระทรวงสาธารณสขและองคกรปกครองสวนทองถนผลต
และธำรงรกษาบคลากรวชาชพทเกยวของ ไดแก นกกายภาพบำบด นกอาชวบำบด พยาบาลดานเวช
ปฏบตชมชน พยาบาลดานผสงอาย แพทยผเชยวชาญดานผสงอาย นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา
และบคลากรระดบผชวยวชาชพ
151สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
5.ขอใหสถานศกษาทกระดบจดใหมหลกสตรดานการดแลผสงอาย
6.ขอใหกระทรวงสาธารณสขสภาการพยาบาลกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของ
มนษยและกระทรวงมหาดไทยรวมกนจดทำมาตรฐานและกลไกระดบชาตในการดแลผสงอายทอยใน
ภาวะพงพง แบบมสวนรวมจากชมชน ทองถนและผสงอาย ตลอดจนการกำกบมาตรฐานดงกลาวให
ครอบคลมทงภาครฐและภาคเอกชน
7. ขอใหเลขาธการคณะกรรมการสขภาพแหงชาตรายงานความกาวหนาตอสมชชาสขภาพแหง
ชาตครงท4
จากมตสมชชาสขภาพทเกยวของกบการดแลผสงอายระยะยาวดงกลาวขางตนนจะเหนไดวาม
การขอใหหนวยงานหลกๆเขารวมมบทบาทโดยตรงในการรบผดชอบบรหารจดการและการขยายบทบาท
ภารกจเพอเตรยมการในเรองการจดบรการดแลผสงอายระยะยาวอาทกระทรวงสาธารณสขกระทรวง
มหาดไทย องคกรปกครองสวนทองถน และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย
เปนตน ซงขอเสนอมตสมชชาสขภาพดงกลาว ในเรองของหนวยงานรบผดชอบหลกและหนวยงานท
เกยวของนนตางกมความสอดคลองกบขอเสนอของสมชชาผสงอายระดบชาตครงท2
อยางไรกตามโดยทสถานการณ “สงคมผสงอาย” กำลงเปนทงขอเทจจรงและวกฤตของสงคม
ไทยในวนขางหนาททกภาคสวนตางกใหความสนใจและเรมมองเหนผลกระทบ โดยเฉพาะผลกระทบใน
ระยะยาวไมวาจะเปนในเรองของภาคการผลต การออมและการลงทนในเศรษฐกจมหภาค การจดใหม
บรการดานสขภาพและบรการสวสดการสงคมเพอรองรบจำนวนผสงอายทกำลงเพมสดสวนเขามาแทนท
ประชากรวยเดกและวยทำงานอยางสมำเสมอและตอเนอง ตลอดจนความปรารถนาดและความพยายาม
ของหนวยงานตางๆทไดจดใหมสงอำนวยความสะดวก และสาธารณปโภคทเปนมตรและเออประโยชน
ตอการเขาถงและการใชบรการไดอยางเหมาะสมและปลอดภยสำหรบผทอยในวยสงอาย ฯลฯ ความ
ตระหนกและขอหวงใยตางๆดงกลาวลวนเปนเงอนไขสำคญในการเขามาชวยกนสนบสนนและชวยเพม
ความเขมขนความรวมมอระหวางผมสวนเกยวของจากทกภาคสวน ในการเขามารวมกนคด รวมกน
ระดมสมองและแบงปนความร ประสบการณ ตลอดจนรวมกนนำเสนอแนวทางหรอรปธรรมทสามารถ
เปนตนแบบทเหมาะสมสำหรบสงคมไทยในการดแลผสงอายระยะยาวทงผสงอายทอาศยอยในเขตเมอง
และผสงอายทอาศยอยในชนบท ผสงอายทมฐานะทางเศรษฐกจระดบปานกลางขนไปและผสงอายทม
ฐานะยากจน หรอแมกระทงการนำเสนอรปแบบหรอบรการ เพอการดแลผสงอายระยะยาวทมความ
แตกตางหลากหลาย สำหรบผสงอายทยงมสขภาพแขงแรงสามารถพงพาตนเองไดและผสงอายทจำเปน
ตองพงพาบคคลอนหรอตองไดรบการดแลชวยเหลอในการปฏบตกจวตรประจำวน รวมไปจนถงความ
พยายามของหนวยงานทเกยวของทจะกำหนดใหมมาตรฐานของบรการ การกำกบดแล รวมทงการ
ควบคมคณภาพของบรการดแลระยะยาว
อาจกลาวไดวา ขณะนนบเปนโอกาสทคอนขางจะเหมาะสมสำหรบความพยายามทจะผลกดน
นโยบายดานการดแลผสงอายระยะยาวใหปรากฏทศทางหรอแนวปฏบตทชดเจนได เนองจากเปนท
ประจกษแลววา รฐบาลปจจบนเปนรฐบาลทเหนความสำคญในเรองการดแลคณภาพชวตผสงอาย โดย
152 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
เฉพาะในเรองสวสดการดานรายไดในวยสงอาย ประจกษชดจากนโยบายการจายเบยยงชพเพอชวย
เหลอเปนเงนคาครองชพใหแกผสงอายรายละ 500 บาท/เดอน รวมทงควรรเรมใหเงนชวยเหลอเปนคา
จดการศพแกผสงอายทเสยชวตทกรายๆละ 2,000 บาท เพอชวยแบงเบาภาระคาใชจายสำหรบจดการ
ศพผสงอายทเสยชวตใหแกครอบครวผสงอาย นอกจากนรฐบาลโดยกระทรวงการคลงกำลงอยระหวาง
การเตรยมการจดตงกองทนการออมแหงชาต เพอใหกองทนดงกลาวเปนอกทางเลอกหนงสำหรบ
ประชาชนทอยในวยทำงาน เพอใหมวนยดานการออมเงนโดยรฐบาลรวมจายเงนสมทบทงนเพอให
ประชาชนทกคนมรายไดทเพยงพอสำหรบการใชจายเมอกาวเขาสวยสงอาย
ถงแมวา “การดแลผสงอายระยะยาว” อาจจะไมใชประเดนเรงดวน แตกเปนประเดนทม
ความจำเปนจะตองมการเตรยมการอยางรอบดานและจรงจง เพอรองรบสถานการณผสงอายในระยะ 5 ป
หรอ10ปขางหนาถดจากนไปทงในมตของนโยบายและการจดใหมบรการตางๆเนองจากจำนวนตวเลข
ของผสงอายไทยทกำลงเพมขนอยางสะสมและรวดเรวในขณะน จะเปนเครองบงชใหทกภาคสวนโดย
เฉพาะหนวยงานหลกทมบทบาท หนาทและความรบผดชอบโดยตรงดานผสงอาย ไดแกกระทรวง
สาธารณสข, กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และองคกรปกครองสวนทองถน จะ
ตองรบทบทวนภารกจของตนเอง เพอรองรบประเดนทเปนขอมตจากสมชชาผสงอายและสมชชาสขภาพ
ดงกลาวทงในเรองขององคความร ขดความสามารถรวมทงบทบาทหนาทของบคลากรทเกยวของรวม
ทงมาตรการทางกฎหมายหรอกฎระเบยบขอบงคบตางๆ รวมไปจนถงการบรณาการความรวมมอกน
อยางจรงจงในการรวมกนศกษาวเคราะหและวางแผนรวมกนทงในเรองของงบประมาณและโครงสราง
ของบรการตางๆทจำเปนจะตองจดใหมขน รวมทงการจดลำดบความสำคญของแนวทางหรอมาตรการ
ตางๆอยางรอบดาน ทงนเพอใหครอบคลมมตตางๆของนยามความหมาย “การดแลผสงอายระยะ
ยาว” ไดอยางคลอบคลม รวมทงสามารถเออประโยชนใหสงคมไทยมความพรอมดานการดแลผสงอาย
ระยะยาวเมอตองเปลยนผานเขาสการเปน“สงคมผสงอายอยางเตมรปแบบ”ในไมชาน
153สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
7.4 สถานการณผสงอายในรอบป พ.ศ.2552 จากสอสงพมพและสอออนไลน 4
จากการรวบรวมขอมลขาวทเกยวของกบผสงอายในรอบป 2552 โดยมลนธสถาบนวจยและ
พฒนาผสงอายไทยซงไดมการนำเสนอผานสอสงพมพประเภทหนงสอพมพรายวนรายสปดาหรวมถง
สอออนไลน ทเรมมบทบาทสำคญในการกระจายขาวสารไดรวดเรว เขาถงงาย และนำเสนอประเดนได
หลากหลายกวาในรปแบบหนงสอพมพออนไลน(เฉพาะภาษาไทยเทานน) รวมทงสน 35 แหลงทมา โดย
พบประเดนขาวผสงวยเปนจำนวนรวมถง1,099ขาว5สามารถจำแนกจำนวนขาวเปนรายเดอนในรอบป
ไดดงน
4 เขยนโดยนายศรนตยศรอาภรณ5 ในจำนวนน นบรวมขาวซำทเปนเรองเดยวกนแตถกนำเสนอผานหนงสอพมพ และหนงสอพมพออนไลนหลายฉบบคนควาจากNewsCenter
แผนภมท 7.1 ขาวผสงอายในรอบปพ.ศ.2552จำแนกเปนรายเดอน
จำนวนขาวผสงอาย
ม.ค. พ.ค. ก.ย.ม.ค. ก.ค. พ.ย.ก.พ. ม.ย. ต.ค.เม.ย. ส.ค. ธ.ค.เดอน
87
63
72
119
126 123
111
93
58
9479
74
เมอพจารณาการนำเสนอขาวผสงอายผานสอหนงสอพมพ และหนงสอพมพออนไลนในรอบป
พ.ศ.2552จะเหนไดวาในชวงเดอนทมวนสำคญเกยวกบผสงอายไดแก เดอนเมษายน-พฤษภาคมซงม
วนสงกรานต (วนครอบครว และวนผสงอายแหงชาต) ยอมจะมขาวผสงอายออกมามากกวาชวงอนๆ
เดอนเมษายนม119ขาวและเดอนพฤษภาคมม126ขาวโดยเฉพาะขาวกจกรรมผสงอายและเปนชวง
ทรฐบาลไดเรมจายเบยยงชพถวนหนา500บาทใหกบผสงอายนบตงแตเดอนเมษายน2552เปนตนไป
อกดวย
ขาวผสงอายจะถกนำเสนอมากอกชวง คอ เดอนกนยายน-ตลาคม ซงเปนชวงเกษยณอาย
ราชการ มคนกลมหนงทกาวออกจากตลาดแรงงาน จำเปนตองปรบเปลยนการใชชวตในรปแบบใหมท
สอดคลองเหมาะสมกบวยสงอาย ในเดอนกนยายนม 123 ขาว และเดอนตลาคมม 111 ขาว โดยเปน
ขาวประเภทเตรยมความพรอมเขาสวยสงอายการบรการขอมลขาวสารความรดานการดแลสขภาพ
154 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
7.4.1 ประเภทขาว และสถานการณผสงอาย
ภาพรวมการนำเสนอประเดนขาวและรายละเอยดทนาสนใจเกยวกบผสงวยในป พ.ศ.2552
สามารถจดแบงประเภทขาวออกไดเปน6กลมดงน
กลมท 1 เปนขาวทเกยวกบสถตผสงอายในประเทศไทย
สอมวลชนไดนำเสนอขาวตวเลขสถตขอมลประชากรไทยทมการปรบปรงใหเปนปจจบน และ
เผยแพรผลสำรวจ อางถงสถตจำนวนผสงอายทเพมขนอยางรวดเรว ตลอดจนสถตอตราการพงพงคนวย
แรงงานของผสงอาย ตองการกระตนใหภาครฐและหนวยงานทเกยวของตระหนกถงการเปน “สงคมผสง
อาย” ของสงคมไทยในปจจบนแลว โดยทกฝายจะตองพรอมและมมาตรการรบมอกบสถานการณดง
กลาวในทกระดบ
ในชวงตนเดอนเมษายนซงเปนเดอนทมวนผสงอายแหงชาตและวนครอบครวมการเปดประชม
สมชชาผสงอายระดบชาตปพ.ศ.2552 เรองการดแลผสงอายกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง
ของมนษย(พ.ม.)ไดอางองขอมลจากกรมการปกครองลาสดระบวาประเทศไทยมประชากร63.4ลานคน
เปนประชากรสงอายประมาณ 7.2 ลานคน หรอรอยละ 11.3 ของประชากรทงประเทศ (Press Release,
7เม.ย.2552)
อนง พ.ม.ยงระบถงการคาดการณในป พ.ศ.2565 วาจะมจำนวนผสงอายในสงคมไทยถง
18 เปอรเซนต ไมเพยงเทานน การเพมของประชากรสงอายของประเทศไทยยงมอตราการเพมอยาง
รวดเรวโดยเพมเปน2เทาในระยะเวลา30ป(เวบไซตไทยโพสต,19พ.ค.และสยามรฐ,20พ.ค.2552)
ขณะทสำนกงานสถตแหงชาตเปดเผยผลสำรวจจำนวนประชากรสงอาย ป พ.ศ.2551 มจำนวน
ถงรอยละ 11.2 ของประชากรทวประเทศ ขณะทมคนวยทำงานหรอผมอายระหวาง 15-59ป อยรอยละ
67.4สะทอนวาคนวยทำงานทกๆ 67คนตองแบกภาระตอสผสงอาย 11คนหรอในอตราสวนประมาณ
7:1(มตชน,10เม.ย.2552)
นอกจากนจากขอมลสถตความคดเหนของประชาชนเกยวกบการเตรยมตวเพอเขาสวยสงอาย
และการตระหนกเหนคณคาของผสงอายปพ.ศ.2552ทสำนกงานสถตแหงชาตไดทำการสำรวจประเมน
วาในอก 10 ปขางหนา ประชาชนสวนใหญถงรอยละ 68.5 ตระหนกดวาจำนวนผสงอายจะเพมขนมาก
ประชาชนรอยละ89.7 เหนวาควรเตรยมการเพอวยสงอายอยางไรกตามรอยละ76.0คาดหวงจะพงพา
บตรเมอยามสงอาย โดยรอยละ 32.9 เหนวาแหลงเงนทจะเปนหลกประกนสำคญในการเลยงดยามสง
อายมาจากบตรเปนอนดบตน(ผจดการรายวน,29ม.ย.2552)
พรอมกนนนมขอมลรายงานฉบบใหมขององคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour
Organization : ILO) เรอง “งานทมคณคาของแรงงานสงอายในประเทศไทย” ชใหเหนวา โครงสราง
ประชากรของประเทศไทยกำลงกาวสการเปนประชากรสงอายอยางรวดเรวกวาประเทศอนๆ ในเอเชย
ตะวนออกเฉยงใต รองจากประเทศสงคโปร ซงจะมผลกระทบตอผลตภาพและการพฒนาทางเศรษฐกจ
และสงคมของประเทศ(เวบไซตมตชน,13เม.ย.2552)
155สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
โดยILOยงประมาณการวาภายในเวลาประมาณ20ปหรอพ.ศ.2571สดสวนประชากรวยสง
อายตอประชากรรวมจะเพมขน2เทาโดยเพมจากรอยละ10.55เปนรอยละ20.22และอตราการพงพง
ของผสงอายกจะเพมขน2เทาเชนกนคอจากรอยละ15.70เปนรอยละ31.88แสดงใหเหนถงกลมผสง
อายทอาจจะไมไดรบการดแลจากครอบครวมแนวโนมเพมมากขน(PressRelease,3พ.ย.2552)
ชวงปลายปพ.ศ.2552มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส.)เปดผลจากประมาณ
การวาปพ.ศ.2568ประชากรผสงอายทมอาย60ปขนไปของไทยจะเพมสงขนอยทประมาณ14.5ลาน
คนหรอคดเปนรอยละ20ของประชากรทงประเทศพบวาผสงอายวยปลายหรอทมอาย80ปขนไปเพม
ขนอยางตอเนองจากรอยละ10ในปจจบนเปนรอยละ12ในปพ.ศ.2573
อยางไรกตามปจจบนพบวา เครอขายการดแลผสงอาย อาท ลกหลานวยแรงงาน ทดแลผสง
อายมจำนวนลดลงมากเดมประมาณการไววา6คนดแลผสงอายทมอายตงแต60ปขนไป1คนจะลด
เหลอ 2 คน ตอผสงอาย 1 คน ในป 2573 และปจจบนมผสงอายทอาศยอยคนเดยว สงถงรอยละ 7.5
(เวบไซตคมชดลก,14ธ.ค.และไทยโพสต,16ธ.ค.2552)
ทงนในภาพรวมการนำเสนอขาวสถตผสงอาย สวนใหญมทมาจากหนวยงานทเกยวของกบการ
ดแลผสงอาย อาทเชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข
ตลอดจนนกวชาการ และองคกรสาธาณประโยชน เชน มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย
(มส.ผส.)ทนำขอมลจากสำนกงานสถตแหงชาต และสำนกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคม
แหงชาตมาใชเปนหลก
กลมท 2 เปนขาวเกยวกบนโยบายผสงอาย
ขาวนโยบายผสงอายสวนใหญมทมาจากนกการเมองทองถนและนกการเมองระดบชาต ทงจาก
ฝายสนบสนนนโยบายรฐบาลและฝายขวการเมองตรงขาม ระหวางทสถานการณทางการเมองยงคง
ความขดแยงแบงฝกฝาย และเกดการชมนมยดเยอของคนในอกกลมหนง แตรฐบาลภายใตการนำของ
นายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตรกยงดำเนนการบรหารงานตามนโยบายทไดวางไว โดยเฉพาะท
เก ยวของกบการจดสวสดการใหกบผสงอาย พรอมไปกบกระบวนการถายโอนอำนาจใหกบองคกร
ปกครองสวนทองถนทบางสวนมความพรอมดำเนนนโยบายและใหความสำคญกบผสงอายทเพมจำนวน
มากขน นอกจากนยงเหนถงบทบาทขององคกรวชาการ(นกวชาการในมหาวทยาลย) และองคกร
สาธารณประโยชน เชน มลนธสถาบนวจยเพอพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.) ซงออกมาขบเคลอนเสนอ
แนะเชงนโยบายใหเกดผลเปนรปธรรม
ดานขอเสนอนโยบายจากองคกรวชาการและองคกรสาธารณประโยชนยงคงบทบาทในการขบ
เคลอนผลกดนใหเกดนโยบายดานหลกประกนรายไดสำหรบผสงอาย ทงในสวนของการเพมรายไดเพอ
ใหเพยงพอตอการยงชพการสงเสรมการออมและระบบบำนาญซงมการนำเสนอขาวอยางตอเนอง
ตนเดอนมกราคม ผศ.ดร.วรเวศน สวรรณระดา คณะเศรษฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย
เสนองานวจยเรอง “แบบจำลองสำหรบคาดการณความยงยนทางการคลงของระบบบำนาญทดำเนน
156 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
การในระดบกองทนชมชน” โดยการสนบสนนของมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.)
และสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ศกษาความเปนไปไดในการตงกองทน
สวสดการในชมชนทมการจายบำนาญใหกบผสงอาย จากการศกษาวเคราะหแลวพบวา ในระยะยาว
กองทนสวสดการชมชนทบรหารจดการบำนาญกนเองในรปแบบทเปนอยนจะไมมความยงยน จงเสนอ
แนะใหภาครฐวางรากฐานผลกดนระบบบำนาญแหงชาตใหเกดขน(เวบไซตไทยรฐ,7ม.ค.2552)
สวนความเหนจากผศ.ดร.จตต มงคลชยอรญญา คณบดคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลย
ธรรมศาสตร ระบ นโยบายการจายเบยยงชพผสงอาย 60 ปขนไปทกคนมความเสยงสง เพราะใชเงน
มหาศาลรฐจะหาเงนทไหนมาจายอยางตอเนองขณะทประเทศไทยมผสงอายมากขนตองคดระบบการ
ออมเพอการชราภาพรวมทงเชอมโยงกบระบบสวสดการชมชน(เวบไซตไทยรฐ,6ก.พ.2552)
ตอมาในเดอนมนาคม มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส.)ไดจดเวทระดมความ
คดเหนเชงนโยบายเรอง “การออกแบบระบบบำนาญแหงชาต” ทศนยประชมสถาบนวจยจฬาภรณ ม
ดร.อมมาร สยามวาลา นกวชาการเกยรตคณ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) เปน
ประธานไดสรปกรอบการจดตงกองทนบำนาญแหงชาต (กบช.) เสนอใหคณะอนกรรมการผลกดนระบบ
การออมแหงชาตเปนผพจารณา กอนเสนอคณะกรรมการผสงอายแหงชาตซงมนายกรฐมนตรเปน
ประธานผลกดนเปนนโยบายตอไป(เวบไซตกรงเทพธรกจ,11ม.ค.2552)
ทงนในชวงตนเดอนเมษายน มการจดประชมสมชชาผสงอายระดบชาต ป พ.ศ.2552 น.พ.วชย
โชคววฒน ประธานสภาผสงอายแหงประเทศไทย และเปนรองประธานคณะกรรมการผสงอายแหงชาต
(กผส.)คนท2เปดเผยมตทประชมตอผลสรปเรอง“การดแลระยะยาวสำหรบผสงอาย”5ขอทเสนอตอ
ภาครฐประกอบดวย 1) สงเสรมใหผสงอายชวยเหลอตนเองใหมากทสดและยาวนานทสด 2) สงเสรมดแล
ผสงอายทบาน 3) สงเสรมการดแลผสงอายในชมชน 4) สงเสรมการดแลผสงอายในสถานบรการ และ
5)สงเสรมผดแลผสงอายโดยจดทำแผนสนบสนนการผลตและฝกอบรมกำลงคน(พมพไทย,9เม.ย.2552)
ขณะทรฐบาลเรงประชาสมพนธการจายเบยยงชพผสงอายถวนหนา และกำหนดใหมการเปด
ประเดมเรมการจายเบยผสงอายในวนผสงอายแหงชาต สอมวลชนไดรายงานประเดนเรองหลกประกน
รายไดของผสงอายอยางตอเนอง ทงทมาจากขอเสนอของดร.วรวรรณ ชาญดวยวทย นกวจยจาก
ทดอารไอ เสนอ2แนวทางบงคบการออมเพอเปนหลกประกนรายไดยามชรา รวมทงความเหนจากฝาย
วชาการของ มส.ผส. ยำใหกระทรวงการคลงนำไปพจารณา เพอเรงออกระบบกองทนบำนาญแหงชาต
(โพสตทเดย,8เม.ย.2552และประชาชาตธรกจ,13-15เม.ย.2552)
กระทงทดอารไอเสนอแนวทางจดตงกองทนบำนาญแหงชาต(กบช.) หรอตามทสำนกงาน
เศรษฐกจการคลง (สศค.) กระทรวงการคลง ไดเสนอการจดตงกองทนนเปนตามกรอบแนวทางเดยวกน
โดยใชชอวา“กองทนการออมเพอการชราภาพ(กอช.)”รปแบบคอเปนกองทนภาคบงคบใหแรงงานตง
แต15-60ปจายเงนสะสมเขากองทนเดอนละ100บาทและเปดใหผมกำลงสามารถจายเงนออมเพม
ไดและภายหลงแรงงานจายสะสมเปนเวลาไมนอยกวา10ปรฐจะสมทบใหเดอนละ50บาทสวนสทธ
ประโยชนทไดรบขนกบเงนออมของแตละคน เสนอใหนายกรฐมนตรผลกดนใหเกดเปนนโยบาย(เวบไซต
กรงเทพธรกจ,28เม.ย.2552)
157สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
ตอมา สศค. กระทรวงการคลง เหนวาควรผลกดนใหเกดกองทนการออมเพอการชราภาพ
(กอช.) ขนกอนในเบองตน โดยมปรบเปลยนรายละเอยดการออกแบบระบบกองทนน จากรปแบบท
องคกรวชาการนำเสนอไปกลมเปาหมายหลกคอผประกอบอาชพอสระทไมไดเปนสมาชกของกองทน
บำนาญหรอหลกประกนดานรายไดรปแบบตางๆท ภาครฐอดหนนอย แลว สศค.ไดกำหนดจด
กระบวนการประชาพจารณใน4ภาคเพอเสนอใหครม.พจารณาตอไป
ระหวางนนมส.ผส. ไดจดประชมเวทนโยบายสาธารณะ“ระบบบำนาญแหงชาตถวนหนา..เพอ
ประชาชนอยางยงยน”เพอเสนอความคดเหนตอรางพ.ร.บ.กอช.ของกระทรวงการคลงโดยดร.อมมาร
สยามวาลานกวชาการเกยรตคณ ทดอารไอ แสดงความเหนวา ควรรวมกองทนกอช. เขากบกองทน
ประกนสงคมในรปแบบบรณาการ เนองจากกองทนประกนสงคมมลกษณะบงคบตามกฎหมายและม
ลกษณะเฉลยทกข เฉลยสข ขณะทกองทนออมแหงชาต ไมไดเปนภาคบงคบและมบญชรายบคคล
ลกษณะการเฉลยทกขเฉลยสขกจะนอยลง(เวบไซตกรงเทพธรกจและเวบไซตคมชดลก,1ก.ย.2552)
ดานนโยบายรฐบาล
นโยบายเรงดวนของรฐบาลเรองหนงทถกกลาวถงอยางมากคอโครงการจายเบยยงชพผสงอาย
ถวนหนา ซงเปนหนงในมาตรการเพอกระตนเศรษฐกจ และตามดวยนโยบายตางๆ ทเนนไปยงกลม
ผสงอายเปนสำคญโดยนายอภสทธ เวชชาชวะนายกรฐมนตรกลาวในพธเปดงานวนผสงอายแหงชาต
ปพ.ศ.2552วารฐบาลมนโยบายทจะขยายโอกาสเพอใหผสงอายทกคนไดรบเบยยงชพเปนรายเดอนๆละ
500บาทอยางทวถงและเทาเทยมกน
“สำหรบนโยบายผสงอายระยะตอไป ยงตองพจารณาเรองการสรางความมนคงดานรายไดให
แกผสงอายอยางยงยน ดวยการสงเสรมใหมระบบการออมระยะยาว ทรฐบาลตองเขามามสวนรวมจาย
เงนสมทบ เชนเดยวกบกองทนประกนสงคม หรอกองทนบำเหนจบำนาญขาราชการ หรอแมแตใหการ
สนบสนนการดำเนนงานกองทนสวสดการระดบชมชน” (Press Release และเวบไซต Thaigov., 9 เม.ย.
2552)
ทงนรฐบาลเดนหนากำหนดกรอบกฎเกณฑการจายเบยยงชพใหกบผสงอาย 60 ปขนไปมาจด
ทะเบยนรบเบยยงชพทองคกรปกครองสวนทองถนในทกจงหวดเรม 26 ก.พ.-15 ม.ค. 2552 โดยพบวา
ปงบประมาณ 2552 มผสงอายรบเบยยงชพไปแลวทงสนจำนวน 5.9 ลานคน (เวบไซตไทยรฐ, 17 ส.ค.
2552) กระบวนการพจารณาปรบแกเพมเตมกฎหมาย พระราชบญญตผสงอายในเรองน มขอตดขดพอ
สมควร เนองจากสาระเนอหาเปนกฎหมายเกยวกบการเงนการคลง แตในทสดรฐบาลกสามารถผลกดน
การแกไขกฏหมายฉบบนใหออกจากสภาฯนำมาสการปฏบตได
นอกจากนรฐบาลมดำรวางระบบบำนาญแหงชาตเพอเปนหลกประกนดานรายไดใหกบผสงอาย
ในระยะยาวและสรางรากฐานระบบการออมของประเทศ โดยนายกรณ จาตกวณช รฐมนตรวาการ
กระทรวงการคลง เหนชอบหลกการรางกองทนบำเหนจบำนาญแหงชาต (กบช.) ซงในหลกการสมทบ
จะแบง เปน อายระหวาง 20-30 ป หากประชาชนใสเงนเขามาใน กบช. 100 บาท รฐบาลจะสมทบให
158 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
50บาทอาย31-50ปใสเงนเขา100บาทรฐบาลจะสมทบให80บาทและหากอาย51ปขนไปรฐบาล
จะสมทบให100บาท
“สวนรปแบบการบรหาร กบช. รฐบาลจะรบประกนผลตอบแทนใหไมตำกวาอตราดอกเบยเงน
ฝากประจำอาย 1 ป และการจายคนตงแตอาย 60 ปขนไป ดวยการทยอยจาย อยางนอยเดอนละ 2,000-
2,500 บาท และเมอรวมกบเบยผสงอายอกเดอนละ 500 บาท จะทำใหผสงอายมรายไดตอเดอนท 3,000
บาท นาจะเปนคาใชจายพนฐานใหกบประชาชนทวไปและคนแกทอยนอกระบบการประกนสงคมและ
นอกกองทนสำรองเลยงชพซงมอยประมาณ 24 ลานคนได” (เวบไซตมตชน,20ก.ค.)
อยางไรกตามกอนจดเวทประชาพจารณการจดตงกองทนบำเหนจบำนาญแหงชาต ซงเปลยน
ชอเปน กองทนการออมเพอการชราภาพ (กอช.) เปนจงหวะทกระทรวงแรงงานสงรอกฎหมายประกน
สงคมเพอเรงดงแรงงานนอกระบบเขาสระบบประกนสงคม โดยทประชมคณะกรรมการประกนสงคมม
มตใหขยายการใหสทธประโยชนการประกนสงคมใหกบแรงงานนอกระบบ 2 กรณทเพม คอกรณขาด
รายไดจากการเจบปวยและรกษาตวอยในโรงพยาบาลตดตอกน 3 วน จะจายเงนใหครงละ 1,000 บาท
ตอคนตอครง และใน 1 ปสามารถไดรบเงนกรณขาดรายไดไมเกน 2,000 บาท แตสวนสำคญกลบอยท
การเพมสทธประโยชนเงนชราภาพในรปแบบเงนบำเหนจแตยงคงใหผประกนตนจายเงนรายป ปละ
3,360บาทเทาเดมซงประกนสงคมจะหกเงน1,000บาทเพอเปนเงนออมใหกบผประกนตนโดยจะนำเงน
ไปลงทนไดดอกผลเทาใดจะมาคนผประกนตนเมออายครบ55ปบรบรณ
ความแตกตางระหวาง2กองทนนคอการคำประกนผลตอบแทนของกอช. รฐบาลคำประกน
ผลตอบแทนไมตำกวาอตราดอกเบยเงนฝากประจำ 1 ป สวนกองทนชราภาพของประกนสงคมไมมการ
การนตผลตอบแทนขนอยกบผลการดำเนนงาน(โพสตทเดย,23ก.ค.2552)
ในขณะทกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย เสนอตอคณะรฐมนตร ขอ
อนมตงบประมาณเพมเตมรวม 1,729 ลานบาท เพอนำมาจายในโครงการเบยยงชพผสงอายถวนหนา
พวงงบประมาณ 550 ลานบาท นำมาจายเบยตอบแทนใหกบอาสาสมครสาธารณสขประจำหมบาน
(อสม.) จำนวน 1.5 แสนคนทมสวนชวยในการดแลผสงอายในชมชน เปนการดำเนนตามนโยบายท
รฐบาลไดแถลงไวซงมสวนทตกคางจากการสำรวจในรอบกอน(โพสตทเดย,7ก.ค.2552)
นอกจากนรฐบาลยงไดเหนชอบการขยายเพดานวงเงนกยมจากกองทนผสงอาย จากเดมรายละ
ไมเกน15,000บาทเปนรายละไมเกน30,000บาทโดยไมคดดอกเบยเพอสงเสรมใหผสงอายทประสงค
และมความสามารถในการประกอบอาชพแตขาดแคลนแหลงเงนทนใชเพอประกอบอาชพ โดยกระทรวง
การพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรบผดชอบดำเนนการในภารกจน
ดานการเมองทองถน
ตนปพ.ศ.2552ผลการเลอกตงผวาราชการกรงเทพมหานครเปนไปตามคาดหมายม.ร.ว.สขมพนธ
บรพตร ผ สมครจากพรรคประชาธปตย ไดรบคะแนนเสยงทวมทน และไดเร มงานสานนโยบายท
สอดคลองกบการดำเนนการโดยภาครฐในเรองของการจดสวสดการ
159สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
ม.ร.ว.สขมพนธ บรพตร ผวาฯกทม.กลาววา กทม.ใหความสำคญกบการดแลผสงอาย เนน
สวสดการเพมเตมเพอใหผสงอายไดรบความสะดวกสบายตามทไดหาเสยงไว จดโครงการมอบเบยยงชพ
ใหกบผสงอายพรอมไปกบการลงพนทเยยมบานตรวจสอบจำนวนผสงอายทแทจรงทวกทม.เพอใหการ
ชวยเหลอแบบครบวงจรในทกดาน เปดโอกาสใหผสงอายมกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคม มการฝก
อาชพมบรการศนยสขภาพและเพมชองทางการพบปะสงสรรคระหวางผสงอายทงทางอนเตอรเนตและ
การรวมชมรมตางๆ นอกจากน กทม.มโครงการจะสรางโรงพยาบาลในพนทเขตบางขนเทยน สำหรบ
เปนศนยดแลและพกฟนผสงอายแบบครบวงจร(ไทยรฐ,9ก.พ.และเวบไซตมตชน,24ก.พ.2552)
ขณะเดยวกนการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 5/2552 มนายอภสทธ เวชชาชวะ
นายกรฐมนตรเปนประธานการประชมรบทราบแผนบรณาการผสงอายกรงเทพมหานคร (พ.ศ.2553 -
2555) ซงเปนแผนปฏบตการกำหนดระยะเวลา 3ป เพอใหการดำเนนงานดานผสงอายเปนไปในทศทาง
เดยวกน
โดยแผนปฏบตการน ไดกำหนดเจตจำนงเพอใหผสงอายอยกบครอบครวอยางมคณภาพ อย
ระหวางลงนามประกาศใชมทงหมด4ดานรวม17โครงการประกอบดวย
1. ดานอนามย ม 5 โครงการ ประกอบดวย 1) โครงการศนยบรการผสงอายในชมชน 2)
โครงการเชดชคณคาผสงอายกรงเทพมหานคร 3) โครงการเฝาระวงผสงอาย (Age Watch) 4) โครงการ
ขยายและพฒนาคณภาพการบรการเชงรกอยางเปนองครวมดานสขภาพและสวสดการในชมชน
5)โครงการศนยดแลผสงอาย(DayCare)
2.ดานการแพทยม3 โครงการประกอบดวย1) โครงการบรบาลผสงอายในโรงพยาบาลแบบ
สหวชาชพ (จดตงสำหรบทกคน แตผใชมากทสดคอผสงอาย) 2) โครงการพฒนาตนแบบการบรบาล
ระยะยาว (Nursing Home) 3) โครงการฝกอบรมบคลากรทปฏบตงานในสถานบรบาลและระบบการ
บรการทจดตงขนตามแผนผสงอายกรงเทพมหานคร
3.ดานสงคมม6โครงการประกอบดวย1)โครงการศนยการเรยนรดวยตนเองและการสงเสรม
อาชพผสงอาย (ผสงอายชวยตนเองได) 2) โครงการบำนาญ 60 ป (เกณฑของเบยยงชพ) 3) โครงการ
อาสาสมครผสงอาย กทม. (สรางความเขมแขงของเครอขายชมรม ผสงอายและแกนนำอาสาสมครผสง
อาย 4) โครงการมลนธผสงอายกรงเทพมหานคร หรอกองทนผสงอายกรงเทพมหานคร 5) โครงการสง
เสรมความสมพนธระหวางวย6.โครงการพฒนาระบบบรหารจดการดานผสงอาย
4. ดานกายภาพและสงแวดลอม ม 3 โครงการ ประกอบดวย 1) โครงการมาตรฐานการ
ออกแบบสภาพแวดลอมทงในทพกอาศยและในชมชนทเหมาะสมตอผสงอายและคมอสำหรบประชาชน
2) โครงการอาคารสาธารณะทเปนมตรตอผสงอาย 3) โครงการชมชนสำหรบคนทกวยและกรงเทพมหานคร
เมองนาอยผสงวย(BMAAgingFriendlyCity)
1�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
กลมท 3 เปนขาวเกยวกบการเตรยมความพรอมของสงคมไทยในการรบมอกบสงคมผ
สงอาย
ขาวทสะทอนใหเหนถงการเตรยมพรอมรบมอกบ “สงคมผสงอาย” ของประเทศไทยนน เปน
เรองเกยวกบนวตกรรมการดแลสขภาพของผสงอาย การฟนฟสมรรถภาพ และเทคโนโลยสงอำนวย
ความสะดวกสำหรบคนพการ และผสงอาย รวมถงประเดนการจดหรอเตรยมสงแวดลอมทเปนมตรตอผ
สงอายทงในเรองของ อาคารสาธารณะ สงอำนวยความสะดวก หรอ การออกแบบทคำนงถงผอยอาศย
คอผสงอายเปนตน
ในชวงปลายเดอนเมษายน มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.) สำนกงาน
กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) คณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) และหนวยวจย
สภาพแวดลอมทเหมาะสมกบผสงอาย คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดจด
เสวนาหวขอ “สงคมไทยกบการสรางพนทสำหรบผสงอาย” เพอระดมความคดความร ขอเสนอแนะ ทง
ในระดบชมชนและนโยบาย (Press Release, 28 เม.ย. 2552) พรอมกนนมการจดมอบรางวล อาคาร-
สถานทเปนมตรกบผสงอาย ประจำป 2551 เพอเปนตนแบบปรบปรงสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบ
ผ สงอาย รางวลชมเชยประเภทวด ไดแกวดปญญานนทาราม จ.ปทมธาน วดมงคลโกวทาราม
จ.อบลราชธาน และวดปงคก อบต.หลวงใต จ.ลำปาง รางวลชมเชยประเภทสวนสาธารณะลานชมชน
สถานทจดกจกรรมในชมชน ไดแก เทศบาลตำบลปากทอ จ.ราชบร เทศบาลตำบลหนองตองพฒนา
จ.เชยงใหม และศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายในชมชน เทศบาลเมองสกลนคร รางวลชมเชย
ประเภทตลาด ไดแก ตลาดศนยผลตภณฑและการทองเทยวนครชากงราว จ.กำแพงเพชร (เวบไซต
คมชดลก,5พ.ค.2552)
นอกจากนการเคหะแหงชาต พม. เทศบาลบางตะบน และองคการบรหารสวนจงหวดเพชรบร
รวมมอกนจดทำโครงการวจยการพฒนาการอยอาศยผสงอาย เทศบาลบางตะบน อ.บานแหลม เพอให
เปนตนแบบชมชนทพกอาศยสำหรบผสงอายของประเทศไทย คาดวาจะใชงบประมาณ 25 ลานบาท
(เวบไซตคมชดลก,13พ.ค.2552)
ขาวนวตกรรมเทคโนโลยการดแลผ สงอายน ไดมการยกตวอยางจากตางประเทศ เชน
สหรฐอเมรกา ญปน ทมการพฒนาสรางหนยนตขนมา เพอทำหนาดแลชวยเหลอผสงอายใหมความ
สะดวกในการดำเนนชวตประจำวนอกดวย
กลมท 4 เปนขาวเกยวกบสนคาและบรการทางธรกจ
ขาวเกยวกบสนคาและบรการสำหรบผสงอายทพบบอยทสด เปนบรการดแลสขภาพ หลาย
องคกรธรกจไดออกขาวประชาสมพนธสนคาและบรการของตนเอง เพอเปนทางเลอกใหผบรโภคสงวยได
ตดสนใจใชสนคาและบรการดงกลาวจากขาวทนำเสนอสามารถแบงไดเปน4ประเภทไดแก
- บรการตรวจสขภาพ โรงพยาบาลเอกชนหลายแหง ไดออกขาวประชาสมพนธชดโปรแกรม
ตรวจสขภาพสำหรบผสงอายเพอปองกนโรคและดแลสขภาพใหแขงแรงตามชวงวย
1�1สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
-บรการรบฝากเลยง ดแลผสงอาย
ขอมลรายงานศกษาความตองการผดแลผสงอายทชวยตนเองไมไดในอก 20 ปขางหนาของ
มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส.)และสถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.)พบวาผ
สงอายทอยภายใตการดแลกนเองในครอบครวมจำนวนเพมขนจาก 67,395 คนในป 2548 เปน 79,888
คนในป 2558 และผสงอายทตองการจางผดแลเพมขนจาก 25,675 คนในป 2548 เปน 31,955 คนในป
2558แนวโนมดงกลาวทำใหธรกจเนอรสซงโฮมขยายตวรวดเรว(เวบไซตกรงเทพธรกจ,7ก.ค.2552)
-กรมธรรมประกนภย ประเภทบำนาญ
ภายหลงภาคธรกจประกนชวต ยนเสนอตอนายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตร ขอใหแกไข
ปญหา อปสรรคดานภาษ เพอเออตอการขยายตลาดของกรมธรรมบำนาญ ทงในสวนของโครงสราง
ภาษและการขอลดหยอนภาษเบยประกน100,000บาทใหกบผทซอกรมธรรมบำนาญทำใหกระแสการ
ออมเพอสรางระบบบำนาญเรมตนตวยงขน(สยามธรกจ,ฉบบวนท19-22ก.ย.2552)
-บรการการทองเทยว และความบนเทง
สถาบนเสรมสรางสขภาพคนพการ การทองเทยวแหงประเทศไทย สำนกงานพฒนาการทองเทยว
คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาฯ และสำนกงานองคการคนพการสากลประจำภมภาคเอเชย-แปซฟก
จดงาน “ทองเทยวแนวใหม ทปราศจากอปสรรคสำหรบคนทงมวล” เพอเปดตวแผนททองเทยวสำหรบ
ผพการและผสงอาย (ขาวสด, 1 ส.ค. 2552) นอกจากนในชวงวนหยดเทศกาล วนผสงอาย โรงหนง สวน
สนกและสถานททองเทยวตางๆกไดใหบรการพเศษสำหรบผสงอายเชนลดราคาหรอเขาชมฟร
กลมท 5 เปนขาวเกยวกบผสงอายเปนรายบคคล
ผสงอายทตกเปนขาวดง เนองจากไดรบยกยอง จากทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต
ครงท3/2552เหนชอบประกาศสดดศ.ทานผหญงพนทรพยนพวงศณอยธยาอาย99ปเปนผสงอาย
แหงชาต พ.ศ.2552 ตามมตคณะอนกรรมการสรรหาผ สงอายท เปนแบบอยางท ดในสงคม โดย
ศ.ทานผหญงพนทรพย ไดดำรงตนและดำเนนชวตตามหลกสปปรสธรรม ทงยงเปนผกอตงคณะครศาสตร
จฬาฯ(เวบไซตthaigov.,18ม.ค.2552)
จากนนในชวงปลายป งานวนสงคมสงเคราะหแหงชาต และวนอาสาสมครไทย ประจำป 2552
มการมอบประกาศเกยรตคณแกอาสาสมครดเดนแหงชาต รวม227คนอาทนพ.บรรลศรพานชอดต
รองปลดกระทรวงสาธารณสขนายวลลภ เจยรวนนทกรรมการบรษท เครอเจรญโภคภณฑจำกด (มตชน,
21ต.ค.2552)
อยางไรกตามในรอบป ยงปรากฎขาวสะเทอนใจสวนหนงทสะทอนใหเหนถงสถานการณของ
ผสงอายในสงคมไทยทามกลางปญหายากไรขาดทพงพงดแลในหลายกรณอาท
นางสมคะเนเกลยงเกลาอาย47ปใชมดพราฟนนางตนเกลยงเกลามารดาวย82ปเสยชวต
เหตเกดทต.ปากพนงฝงตะวนตกจ.นครศรธรรมราชสาเหตมาจากนางตนชอบบนตามประสาผสงอาย
และเกดทะเลาะววาทอยางรนแรง ทงนพบวานางสมคะเนมประวตเปนผปวยทางจต (เดลนวส, 15 ก.พ.
2552)
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
น.ส.ทองขอปลองกางอาย 85ป ชาวชมชนหนองโสนจ.นครราชสมาอยตวคนเดยวหาเกบ
เศษไมเกานำมามดเปนฟนขายหาเลยงชพ ทะเบยนบานและบตรประชาชนหาย หมดโอกาสรบสทธ
สงเคราะหซำดวงตาเปนโรคตอกระจกเรมมองไมเหน(เวบไซตคมชดลก,13ม.ค.2552)
คนรายหวงชงทรพย บกฆาเชอดคอ แทงยบ นายวรตน ทองบญช อาย 93 ป ต.หนตก
อ.รอนพบลยจ.นครศรธรรมราชขณะอยในบานเพยงลำพงสวนลกสาวเดนทางไปทำงาน(เวบไซตไทยรฐ,
10ม.ย.2552)
กรณของตาโฮมบวดาอาย75ปต.ทาคออ.เมองจ.นครพนมมอาการทางประสาทอาศยอย
กบหลานมสภาพยากจนไมมเงนรกษาอาการปวยถกลามโซมานานเกอบ20ป เพอนบานรองสอวอน
หนวยงานภาครฐเขาชวยเหลอ(เวบไซตไทยรฐ,25ม.ย.2552)
ยงมกรณของนางเลอนมวงเขยวอาย97ปอ.กงไกรลาศจ.สโขทยถกน.ส.ดาวเรองมวงเขยว
อาย 59 ป ลกสาวแทๆ ทำรายรางกายเปนประจำทกวน ทงกลางวนและกลางคน ไดรบความทกข ทง
ทางรางกายและจตใจมานานเกอบ4ป(เวบไซตขาวสด,21ก.ค.2552)
กลมท 6 เปนขาวเกยวกบการใหความร กจกรรมจดบรการผสงอายในดานตางๆ
1) การใหขอมล และความรทวไปเกยวกบผสงอาย
อาทเชนการแนะนำ9วธดแลผสงอาย1. เลอกอาหารลดอาหารประเภทแปงนำตาลและไข
มน 2. ออกกำลงกาย แบบแอโรบก 30 นาทตอครง 3.สมผสอากาศทบรสทธ 4. หลกเลยงอบายมข 5.
ปองกนการเกดอบตเหต 6.ควบคมนำหนกตวหรอลดความอวน7.หลกเลยงการใชยาทไมเหมาะสม8.
หมนสงเกตอาการผดปกตตางๆ9.ตรวจสขภาพประจำป(ผจดการรายวน,16เม.ย.2552)
2) การใหความรเกยวกบเรองสทธของผสงอาย
มการนำเสนอขาวรฐบาลเรงปรบปรงและขยายสทธผสงอายเพมขน โดยนายกรฐมนตรเปน
ประธานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) ครงท 6/2552 โดยทประชมเหนชอบการ
ปรบปรงและขยายสทธผสงอายตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 สาระสำคญของการปรบปรง
และขยายสทธผสงอาย อาท การขยายสทธผสงอายดานการบรการทางการแพทยและการสาธารณสข
ใหครอบคลม โรงพยาบาลและสถานพยาบาลภาครฐวสาหกจหรอในสงกดนอกเหนอกระทรวง
สาธารณสข การสนบสนนใหมการประชาสมพนธขาวสารในรปแบบตางๆอยางทวถง แนะนำขาวสารและ
ความรทเหมาะสมแกผสงอาย การสนบสนนและสงเสรมดานอาชพใหเพมมากขน การสงเสรมและ
สนบสนนกลมหรอชมรมผสงอายใหมสวนรวมในกจกรรมทางสงคมภายในชมชนและ/หรอระหวางชมชน
สงเสรมการใชศกยภาพผสงอายและอนๆทำใหเพมหนวยงานรบผดชอบ(Thaigov.,16ต.ค.2552)
3) การใหความร และบรการทางสขภาพสำหรบผสงอาย
- สปสช. ประกาศภารกจ 10 แผนบรการสขภาพ ป 2552 มงเนนใหประชาชนเขาถงบรการ
สขภาพอยางเทาเทยมบรการดวยความมนใจและผใหบรการมความสข(เวบไซตมตชน–3ม.ค2552.)
1��สถานการณเดนของผสงอาย ป พ.ศ.2552
-มการใหความรเรองโรคในผสงอายตามฤดกาลและสถานการณทางสขภาพและสงคมในชวง
เวลานนๆสวนใหญจะเปนโรคไขหวดใหญ โรคกระดกและขอการหกลมสะโพกหกโรคตาภาวะความเครยด
สขภาพจตของผสงอายโดยเฉพาะในชวงสถานการณชมนมทางการเมอง
- การจดบรการดแลผสงอาย ยงคงเปนประเดนใหญสบเนองมาจากปพ.ศ.2551 และมการนำ
เสนอขาวเรองนอยางตอเนองเชนกนเรมจากน.พ.วนยสวสดวรเลขาธการสำนกงานหลกประกนสขภาพ
แหงชาต (สปสช.) เสนอวา มแนวคดเสนอใหศนยสขภาพชมชนจดบรการรบฝากผพการ ผสงอายทชวย
เหลอตนเองไมไดระหวางวนทำใหสมาชกในครอบครวไปทำงานไดทเรยกวาDayCareHomeคลายกบ
เนรสเซอรเดกใหสปสช.สาขาเขตพนทจ.เชยงใหมทำโครงการนำรอง(ไทยรฐ,22ม.ค.2552)
กระทรวงสาธารณสข เตรยมเสนอรฐบาลผลตผชวยพยาบาลดแลผสงอาย พรอมสนบสนนงบ
ประมาณสรางกจกรรมในชมชนหลงพบผสงอายชวยเหลอตวเองไมไดมกวา 1 ลานคน เตรยมเสนอขอ
งบประมาณจากคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ทมนายกรฐมนตรเปนประธาน เพอรองรบปญหาความ
แออดในการดแลรกษาในโรงพยาบาล รวมทงสงเสรมผสงอายทสามารถดแลตนเองไดใหเคลอนไปสการ
ชวยเหลอตวเองไมไดใหชาทสด(เวบฐานเศรษฐกจ,24พ.ย.2552)
- ธรกจหรอบรการจากภาครฐในเรองผดแลผสงอายมการขยายตวอยางตอเนอง กรมพฒนา
ฝมอแรงงาน ไดรวมกบโรงเรยนปยะมนทรคณารกษ เปดอบรมหลกสตรการดแลผสงอายขน เพอผลต
บคลากรในการดแลผสงอายทกำลงเปนทตองการอยางมากปอนตลาดแรงงานปจจบน (บานเมอง, 4
ส.ค.2552)
4) การจดสวสดการผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน
ขาวสวนใหญจะเกยวของกบเรองการจายเบยยงชพผสงอายทเกดปญหารองเรยนในหลายพนท
อางวาเปนการจายในลกษณะของประชานยม และผดระเบยบหลกเกณฑ ไมมการตรวจสอบคณสมบต
โดยอบต.และเทศบาลผสงอายบางรายบางกลมทยงไมไดรบเบยยงชพหรอไดรบแตไมครบจำนวนเงน
ตามทกำหนด กมารองเรยนหนวยงานในพนท นอกจากนเปนขาว อปท. จดกจกรรมผสงอาย ในวน
สงกรานต(วนผสงอาย)และวนสำคญตางๆ
5) กจกรรมผสงอาย
นอกเหนอจากการนำเสนอขาวผสงอายรายบคคลทเปนตวอยางทดกบสงคมแลว ยงมขาว
การนำเสนอกลม ชมรม กจกรรมผสงอาย ทเปนตวอยางทดนำมาเผยแพรขยายผลตออกดวย เชน
โครงการเพอนชวยเพอน ทสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ สนบสนนพนทนำรองกระจายอยทวประเทศ
ตองการขยายผลใหอปท.สนบสนนใหดำเนนการอยางตอเนองในพนทชมชนโครงการตยาเคลอนทเพอ
คนชรา ตำบลวงทอง อำเภอวงเหนอ จงหวดลำปาง ทดำเนนการโดยเครอขายผสงอายในชมชนเอง
เปนตน
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
7.4.2 แหลงทมาของขาวผสงอาย
ภายใตเนอหาขาวทง 6 ประเภททกลาวมาขางตน มขอสงเกตวา ขาวเหลานมแหลงทมาหลาก
หลายทงจากกลมบคคลหรอองคกรทออกมาพดถง หรอใหขาวเกยวกบผสงอาย โดยสามารถแบงได 7
กลมดงน
1)นกการเมองระดบชาตฝายรฐบาลพบวามการพดถงและใหความสำคญกบนโยบายเรงดวน
คอ การจายเบยยงชพใหกบผสงอาย นโยบายดานหลกประกนรายได การจดตงกองทนการออมเพอ
ชราภาพเปนตน
2) นกการเมองระดบชาต ในฐานะฝายคาน ทออกมาใหขาวคดคานนโยบายของภาครฐ และต
ประเดนเรองของการทำโครงการประชานยมตางๆ
3) นกการเมองทองถน ทพยายามประชาสมพนธผลสำเรจจากนโยบายหรอบรการทไดจดทำ
ขนในพนทตางๆทวประเทศ
4) ขาราชการและหนวยงานของรฐ ทงกระทรวงสาธารณสข กระทรวงการพฒนาสงคมฯ และ
กระทรวงการคลง ตางกพยายามทจะสอสารกบมวลชนใหเหนถงความคบหนาในการดำเนนนโยบาย
รวมตลอดถงผลการทำงานทเกยวของกบผสงอาย
5) นกวชาการและองคกรสาธารณประโยชนออกมาใหขอมลเกยวกบสถานการณผสงอาย
รวมทงขอเสนอแนะเชงนโยบายและผลประเมนการดำเนนงานตามนโยบายผสงอาย
6)ภาคธรกจออกมาใหขาวเกยวกบโอกาสทางธรกจและบรการทหนไปหาตลาดกลมผสงอาย
7) นกขาวเปนผนำเสนอขาวเกยวกบผสงอายดวยตนเอง แตเปนไปในลกษณะของการรายงาน
ขาว ไมมประเดนทตามเกาะตดเฉพาะ เพอสนบสนนหรอกระตนผเกยวของแมแตเรองของการตงกองทน
การออมเพอชราภาพ
สำหรบประเดนขาวปพ.ศ.2552ทถกกลาวถงมากในหนงสอพมพและสอออนไลน4อนดบแรก
ไดแก
1) ขาวเรองหลกประกนดานรายไดและการชวยเหลอทางการเงนแกผสงอาย ซงมตงแตขาวการ
แจกเบยยงชพ ปญหาการทจรตแจกเบยยงชพ มมมองตอนโยบายแจกเงนเบยยงชพผสงอาย ตลอดจน
การผลกดนเรองการออมระยะยาวเพอจดทำระบบบำนาญแหงชาตทครอบคลมคนทกกลม
2) ขาวเกยวกบการใหความรและกจกรรมใหบรการดแลผสงอาย ทงดานสขภาพและสงคม
จากหนวยบรการภาครฐองคกรปกครองสวนทองถนและภาคธรกจเอกชน
3)ขาวทสรางความตระหนกในการเปนสงคมผสงอายในเรองกำลงคนผดแลผสงอาย
4)ขาวทสะทอนปญหาผสงอายทถกทอดทงและถกกระทำความรนแรงจนถงแกชวต
165ทำเนยบงานวจยดานผสงอาย ป 2552สถานการณเดนของผสงอายป พ.ศ.2551 | 165
ทำเนยบงานวจย ดานผสงอาย ป พ.ศ.2552
8
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ทำเนยบงานวจยดานผสงอาย ป 2552 เปนการรวบรวมผลงานวจยและผลงานวชาการ จาก
หนงสอวารสารสอสงพมพสอออนไลนทไดจดทำผลงานวจยแลวเสรจและเผยแพรในปพ.ศ.2552ทง
งานวจยในระดบนโยบายระดบผปฏบตงานและระดบชมชนโดยสามารถจดแบงหมวดหมของงานวจย
เปน7หมวดดงน
•หมวดสขภาพ/โภชนาการ
•หมวดหลกประกนรายได
•หมวดทอยอาศย/ทพกผอน
•หมวดประชากรสงอาย
•หมวดทองถน/ชมชน
•หมวดขาวสาร/การศกษา
•หมวดคณภาพชวต
ทำเนยบงานวจย ป 2552 ไดรวบรวมมาจากการสบคนจากแหลงขอมลจากหนวยงานตางๆทง
ในภาครฐและเอกชนดงน
• สถาบนการศกษา ไดแก จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลย
ธรรมศาสตร
• หนวยงานดานสาธารณสข ไดแก สถาบนเวชศาสตรผ สงอาย กรมการแพทย กระทรวง
สาธารณสข,สภาการพยาบาล,ศนยอนามยกรมอนามย
• หนวยงานดานเศรษฐกจและสงคม ไดแก กระทรวงแรงงาน กระทรวงการพฒนาสงคมและ
ความมนคงของมนษย
• หนวยงานดานการวจย ไดแก สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย สำนกงานคณะกรรมการ
วจยแหงชาต
•หนวยงานพฒนาเอกชนไดแกมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย
ทำเนยบงานวจย ดานผสงอาย ป พ.ศ.2552
1�7ทำเนยบงานวจยดานผสงอาย ป 2552
ทำเน
ยบงา
นวจย
ดานผ
สงอา
ย ป
2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดสขภ
าพ /
โภชน
าการ
ชอโค
รงกา
ร:ก
ารพฒ
นาผล
ตภณ
ฑเส
รมอา
หาร
หวหน
าโคร
งการ
:จร
เดช
มโน
สรอย
สำ
นกงา
นกอง
ทนสน
บสนน
การว
จย
http
://w
ww
.trf.o
r.th/
keyd
efau
lt.as
p
ฟรกโ
ตโอล
โกแซ
คคาไ
รด(F
OS)จ
ากพช
สำหร
บ
ผทมร
ะบบย
อยอา
หารไ
มปกต
และผ
สงอา
ย
(Dev
elopm
ento
fFru
ctoo
ligos
acch
aride
(FOS
)
Food
Sup
plem
entP
rodu
cts
from
Plan
tsfo
r
Dige
stive
Diso
rder
and
Elde
r) โค
รงกา
รวจย
เรอง
การศ
กษาร
ะบบด
แลสข
ภาพ
อรวร
รณค
หา.,
นนทศ
กดธ
รรมา
นวตร
.,
หองส
มดมห
าวทย
าลยธ
รรมศ
าสตร
http
://lib
rary
.tu.ac
.th/cm
s/
ผสงอ
ายทม
ความ
เปรา
ะบาง
ดานส
ขภาพ
ในชม
ชน
กระท
รวงส
าธาร
ณสข
.กรม
การแ
พทย.
Ca
llNo
.:W
T120
.อ45
5
สถ
าบนเ
วชศา
สตรผ
สงอา
ย.
กร
งเทพ
ฯ:ส
ถาบน
เวชศ
าสตร
ผสงอ
าย
ปญหา
สขภา
พทพบ
บอยใ
นผสง
อายแ
ละกา
รปอง
กน
ประเ
สรฐ
อสสน
ตชย.
หอ
งสมด
มหาว
ทยาล
ยธรร
มศาส
ตร
http
://lib
rary
.tu.ac
.th/cm
s/
/ประ
เสรฐ
อสส
นตชย
บรร
ณาธ
การ.
กร
งเทพ
ฯ:ภ
าควช
าเวช
ศาสต
รปอง
กน
Call
No.:
WT1
00.ป
635
แล
ะสงค
มคณ
ะแพท
ยศาส
ตรศร
ราชพ
ยาบา
ล
มห
าวทย
าลยม
หดล
ศกษ
าภาว
ะสมอ
งเสอ
มเบอ
งตนข
องผส
งอาย
อม
รรตน
เนยม
สวรร
คศน
ยอนา
มยท
9พ
ษณ
โลก
ht
tp://
hpc9
.anam
ai.m
oph.
go.th
/rese
arch
/
ทเขา
รวมก
จกรร
มกลม
ชมรม
ผสงอ
าย
index
.php
?opt
ion=c
om_c
onte
nt&t
ask=
ตำบล
มะขา
มสง
อำเภ
อเมอ
งจง
หวดพ
ษณ
โลก
view
&id=
96&I
tem
id=51
1�� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดสขภ
าพ /
โภชน
าการ
การศ
กษาพ
ฤตกร
รมกา
รสงเ
สรมส
ขภาพ
และ
ปยพร
รณต
ระกล
ทพย
ศนย
อนาม
ยท9
พษ
ณโล
ก
http
://hp
c9.an
amai.
mop
h.go
.th/re
sear
ch/
ภาวะ
สขภา
พของ
ผสงอ
าย
index
.php
?opt
ion=c
om_c
onte
nt&t
ask=
ตำบล
หอกล
องอ
ำเภอ
พรหม
พราม
vie
w&i
d=96
&Ite
mid=
51
จงหว
ดพษ
ณโล
ก โค
รงกา
รวจ
ยการ
พฒนา
โปรแ
กรม
ศนยส
มเดจ
พระส
งฆรา
ชญาณ
สงวร
“ส
ถาบน
เวชศ
าสตร
ผสงอ
าย”
ht
tp://
ww
w.ag
ingth
ai.or
g/pa
ge/1
775
ชะลอ
ความ
ชรา
เพอผ
สงอา
ยดแ
ลแผน
งานร
วม
กรมก
ารแพ
ทยกร
ะทรว
งสาธ
ารณ
สข
โด
ยดร
.อภว
รรณ
ณฐม
นวรก
ล โค
รงกา
รระบ
บการ
ดแลผ
สงอา
ยระย
ะยาว
ดร
.วรเ
วศม
กล
มสงเ
สรมศ
กยภา
พผสง
อาย
022
5558
50-7
เพอเ
สรมส
รางค
วามม
นคงเ
พอผส
งอาย
กระท
รวงพ
ฒนา
สงคม
และ
ความ
มนคง
ของม
นษย
โทร
022
5558
50-7
ปญหา
สขภา
พเทา
และร
องเท
าสำห
รบผส
งอาย
ดจ
ใจช
ยวาน
ชศร
หอ
งสมด
งานว
จยส
ำนกง
าน
http
://w
ww
.ricli
b.nr
ct.g
o.th
/scrip
ts/
Impr
int:
กรงเ
ทพฯ
:จฬา
ลงกร
ณมห
าวทย
าลย
ศร
พรจ
นทรฉ
าย;ณ
ฏฐยา
ตนต
ศรวฒ
นคณ
ะกรร
มการ
งานว
จยแห
งชาต
w
ww
i32.e
xe/[in
=boo
k2.p
ar]/?
^t20
06=
20
6501
&^t2
003=
1101
&^t2
000=
ผส
งอาย
ประส
ทธผล
ของก
ารใช
แนวป
ฏบตท
างคล
นก
กรรณ
การ
จนตร
ะว
2158
67ห
องสม
ดงาน
วจย
http
://w
ww
.ricli
b.nr
ct.g
o.th
/scrip
ts/
สำหร
บจดก
ารคว
ามปว
ดใน
ผสงอ
าย
สำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ตw
ww
i32.e
xe/[in
=boo
k2.p
ar]/?
^t20
06=
หลงผ
าตดใ
หญโร
งพยา
บาลส
นปาต
อง
โท
ร:0
256
124
45ต
อ47
0,4
78
2126
12&^
t200
3=11
61&^
t200
0
จงหว
ดเชย
งใหม
=ผ
สงอา
ยว2
1586
7
Impr
int:
เชยง
ใหม
:
1��ทำเนยบงานวจยดานผสงอาย ป 2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดสขภ
าพ /
โภชน
าการ
การบ
รโภค
อาหา
รและ
ภาวะ
โภชน
าการ
อบ
ลวรร
ณป
นทะ
ว
2170
66ห
องสม
ดงาน
วจย
http
://w
ww
.ricli
b.nr
ct.g
o.th
/
ของผ
สงอา
ย
สำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ตsc
ripts
/ww
wi32
.exe
/[in=b
ook2
.par
]/?^
โทร
:02
561
2445
ตอ
470,
478
t2
006=
2141
41&^
t200
3=11
81&^
t200
0=
ผส
งอาย
กา
รสนบ
สนนท
างสง
คมตา
มการ
ศร
วรรณ
พรย
คณธร
ว
2192
17ห
องสม
ดงาน
วจย
http
://w
ww
.ricli
b.nr
ct.g
o.th
/scrip
ts/
รบรข
องคร
อบคร
วตอภ
าวะซ
มเศร
า
สำนก
งานค
ณะก
รรมก
ารวจ
ยแหง
ชาต
ww
wi32
.exe
/[in=b
ook2
.par
]/?^t
2006
=
ของผ
สงอา
ยในช
มชน
โทร
:02
561
2445
ตอ
470,
478
21
6434
&^t2
003=
1201
&^t2
000=
ผส
งอาย
กา
รพฒ
นาแน
วปฏบ
ตทาง
คลนก
กต
ตกา
พงคะ
สน
ว22
0160
หอง
สมดง
านวจ
ยht
tp://
ww
w.ri
clib.
nrct
.go.
th/sc
ripts
/
สำหร
บการ
จดกา
รภาว
ะกลน
ปสสา
วะ
สำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ตw
ww
i32.e
xe/[in
=boo
k2.p
ar]/?
^t20
06=
ไมอย
ของผ
สงอา
ยคล
นกผส
งอาย
โทร
:02
561
2445
ตอ
470,
478
21
7075
&^t2
003=
1201
&^t2
000=
โรงพ
ยาบา
ลเชย
งราย
ประช
านเค
ราะห
ผส
งอาย
ส
ถานะ
สขภา
พผสง
อายเ
ขต1
7
ลนดา
สรภ
บาล
ว
2210
57ห
องสม
ดงาน
วจย
http
://w
ww
.ricli
b.nr
ct.g
o.th
/scrip
ts/
สภ
าณแ
กวพน
จกล
มพฒ
นา
สำนก
งานค
ณะก
รรมก
ารวจ
ยแหง
ชาต
ww
wi32
.exe
/[in=b
ook2
.par
]/?^t
2006
=
กา
รสงเ
สรมส
ขภาพ
และพ
ฒนา
อนาม
ยโท
ร:0
256
124
45ต
อ47
0,4
78
2181
77&^
t200
3=12
01&^
t200
0=
สง
แวดล
อมศ
นยอน
ามยท
9พ
ษณ
โลก
ผส
งอาย
กา
รพฒ
นารป
แบบก
ารดแ
ลตอเ
นอง
อมพร
พรรณ
ธรา
นตร
ว22
2637
หอง
สมดง
านวจ
ยht
tp://
ww
w.ri
clib.
nrct
.go.
th/sc
ripts
/
แบบเ
ปนอง
ครวม
สำหร
บผปว
ยสงอ
าย
สำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ตw
ww
i32.e
xe/[in
=boo
k2.p
ar]/?
^t20
06=
โรคเ
รอรง
:กร
ณศก
ษาใ
นโรง
พยาบ
าลศน
ย
โท
ร:0
256
124
45ต
อ47
0,4
78
2194
80&^
t200
3=12
21&^
t200
0=
ผส
งอาย
170 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดสขภ
าพ /
โภชน
าการ
การพ
ฒนา
รปแบ
บการ
ประก
นคณ
ภาพผ
ชวย
ศรพน
ธสา
สตย
ประน
อมร
อดคำ
ดSo
urce
:วา
รสาร
สภาก
ารพย
าบาล
25,
ht
tp://
ww
w.tn
c.or.t
h/jou
rnal_
ne.p
hp
ดแลผ
สงอา
ย=
Deve
lopm
ento
fqua
litya
ssur
ance
แล
ะเตอ
นใจ
ภกดพ
รหม
1(ม
.ค-ม
.ค53
):38
-52
บทคว
ามเต
ม
mod
elfo
rolde
rpeo
ple’s
car
eas
sista
nts
การพ
ฒนา
ศกยภ
าพชม
ชนภา
คเหน
อศ.
นพ.พ
งษศร
ปรา
รถนา
ดมล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
ของป
ระเท
ศไทย
ในกา
รดแล
ระยะ
ยาว
รศ.ด
ร.ลนจ
งโป
ธบาล
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
สำหร
บผสง
อาย
:ระย
ะท1
ตว
แบบก
ารดแ
ลผสง
อายท
ดของ
ครอบ
ครว
ผศ.ด
ร.นาร
รตน
จตรม
นตร
มลนธ
สถาบ
นวจย
และ
http
://w
ww
.thait
gri.o
rg
และช
มชนเ
ขตเม
องแล
ะกรง
เทพม
หานค
ร
พฒนา
ผสงอ
ายไท
ย(ม
ส.ผส
.) ตว
แบบก
ารดแ
ลผสง
อายท
ดของ
ครอบ
ครว
รศ.ศ
ศพฒ
นยอ
ดเพช
รมล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะ
http
://w
ww
.thait
gri.o
rg
และช
มชนใ
นชนบ
ทไทย
พฒนา
ผสงอ
ายไท
ย(ม
ส.ผส
.) กา
รศกษ
าสถา
นดแล
ผสงอ
ายระ
ยะยา
วผศ
.รอ.ห
ญง
ดร.ศ
รพนธ
สาส
ตย
มลนธ
สถาบ
นวจย
และ
ht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
ในปร
ะเทศ
ไทย
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
บรณ
าการ
ระบบ
การด
แลระ
ยะยา
วรศ
.ศศพ
ฒน
ยอดเ
พชร
มลนธ
สถาบ
นวจย
และ
http
://w
ww
.thait
gri.o
rg
สำหร
บผสง
อายไ
ทย
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
จดทำ
ตนฉบ
บหนง
สอสข
ภาพท
างเพ
ศผสง
อาย
ดร.เข
มกา
ยามะ
รต
มลนธ
สถาบ
นวจย
และ
http
://w
ww
.thait
gri.o
rg
พฒนา
ผสงอ
ายไท
ย(ม
ส.ผส
.)
171ทำเนยบงานวจยดานผสงอาย ป 2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดหลก
ประ
กนดา
นรา
ยได
ชอโค
รงกา
ร:จ
ำนวน
แรงง
านตา
งดาว
ไรฝม
อหว
หนาโ
ครงก
าร:
ธนะ
พงษ
โพธ
ปต
สำนก
งานก
องทน
สนบส
นนกา
รวจย
ht
tp://
ww
w.tr
f.or.t
h/ke
ydef
ault.
asp
จากป
ระเท
ศพมา
ลาว
และ
กมพช
า
ในอน
าคต
และค
วามต
องกา
รแรง
งานต
างดา
ว
ไรฝม
อสำห
รบภา
วะสง
คมผส
งอาย
(The
Num
bero
fUns
killed
Migr
antW
orde
rs
from
Mya
nmar
,Lao
and
Cam
bodia
inth
e
Futu
rea
ndth
eDe
man
dfo
Migr
ants
for
the
Aging
Soc
iety)
โครง
การศ
กษาอ
าชพแ
ละโอ
กาสท
จะได
รบ
โดยก
ระทร
วงแร
งงาน
คณ
ะวจย
ไดแก
หอ
งสมด
มหาว
ทยาล
ยธรร
มศาส
ตร
http
://lib
rary
.tu.ac
.th/cm
s/
คาตอ
บแทน
ทเหม
าะสม
สอด
คลอง
กบผส
งอาย
:สม
รกษ
รกษ
าทรพ
ย,ก
าญจน
กงว
านพร
ศร,
รายง
านกา
รศกษ
าฉบบ
สมบร
ณ=
นง
นชอ
นทรว
เศษ
.
[The
pro
jecto
fsuit
able
occu
patio
nan
dea
rned
incom
eop
portu
nities
ina
ccor
danc
ew
ith
older
wor
kers
]:fi
nalr
epor
t
การเ
งนกา
รคลง
สำหร
บการ
ดแลร
ะยะย
าว
ผศ.ด
ร.วรเ
วศม
สวรร
ณระ
ดา
มลนธ
สถาบ
นวจย
และ
http
://w
ww
.thait
gri.o
rg
ของผ
สงอา
ยในเ
ขตกร
งเทพ
มหาน
คร
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
17� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดหลก
ประ
กนดา
นรา
ยได
แบบจ
ำลอง
สำหร
บคาด
การณ
ควา
มยงย
นทาง
ผศ
.ดร.ว
รเวศ
มสว
รรณ
ระดา
มล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
การค
ลงขอ
งระบ
บบำน
าญทด
ำเนน
การโ
ดย
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
กองท
นชมช
น กา
รออก
แบบร
ะบบบ
ำนาญ
แหงช
าต(ร
ะยะท
1)
ผศ.ด
ร.วรเ
วศม
สวรร
ณระ
ดา
มลนธ
สถาบ
นวจย
และ
http
://w
ww
.thait
gri.o
rg
พฒนา
ผสงอ
ายไท
ย(ม
ส.ผส
.) กา
รออก
แบบร
ะบบบ
ำนาญ
แหงช
าต(ร
ะยะท
2)
ดร.ว
รวรร
ณช
าญดว
ยวทย
มล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
พฒนา
ผสงอ
ายไท
ย(ม
ส.ผส
.) กา
รวจย
ตวแบ
บคณ
ตศาส
ตรปร
ะกนร
ายได
คณ
สวฒ
นาศ
รภรม
ยมล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
กรณ
ชราภ
าพแร
งงาน
นอกร
ะบบ
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
การส
รางโ
อกาส
ในกา
รทำง
านสำ
หรบผ
สงอา
ยผศ
.ดร.น
งนช
สนทร
ชวกา
นต
มลนธ
สถาบ
นวจย
และ
http
://w
ww
.thait
gri.o
rg
พฒนา
ผสงอ
ายไท
ย(ม
ส.ผส
.) ปญ
หาเบ
ยยงช
พสำห
รบผส
งอาย
วร
เวศม
สวร
รณระ
ดา.,
หองส
มดมห
าวทย
าลยธ
รรมศ
าสตร
ht
tp://
libra
ry.tu
.ac.th
/cms/
วรเว
ศมส
วรรณ
ระดา
,อา
ภาพร
รณค
ำวชร
พทกษ
C
allN
o.:
HV14
84.ท
92ว
475
อาภา
พรรณ
คำว
ชรพท
กษ.
[กรง
เทพฯ
]:ส
ำนกพ
มพแห
ง
จฬาล
งกรณ
มหาว
ทยาล
ย โค
รงกา
รศกษ
าอาช
พและ
โอกา
สทจะ
ไดรบ
ก
ระทร
วงแร
งาน
กระท
รวงแ
รงงา
นถน
นมตร
ไมตร
ht
tp://
ww
w.m
ol.go
.th/
คาตอ
บแทน
ทเหม
าะสม
สอดค
ลอง
แข
วงดน
แดง
เขตด
นแดง
กทม
.104
00
กบผส
งอาย
/ก
ระทร
วงแร
งงาน
โทรศ
พท0
-223
2-14
62-4
17�ทำเนยบงานวจยดานผสงอาย ป 2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดทอย
อาศย
/ทพ
กผอน
สถาน
ทตาก
อากา
ศพำน
กระย
ะยาว
สำหร
บธน
พรว
งษดน
ตร
วารส
ารปร
ะชาก
รศาส
ตร
http
://w
ww
.cps.c
hula.
ac.th
/
ผสงอ
ายหล
งวยเ
กษยณ
ตามแ
นวคด
เศรษ
ฐกจ
ธนภณ
พนธ
เสน
ปท
25
ฉบบท
2ก
นยาย
น25
52
htm
l_th/
th_e
vent
_new
_boo
k.htm
พอเพ
ยงแล
ะการ
ออกแ
บบสถ
าปตย
กรรม
ทยงย
นปร
ะเทอ
งหง
สราน
ากร
แนวท
างกา
รพฒ
นาจง
หวดพ
ษณ
โลกส
การ
หวหน
าโคร
งการ
:พร
ธรบ
ณยร
ตพนธ
สำ
นกงา
นกอง
ทนสน
บสนน
การว
จย
http
://w
ww
.trf.o
r.th/
keyd
efau
lt.as
p
เปนเ
มองเ
พอกา
รพกผ
อนแล
ะสงเ
สรมส
ขภาพ
สำหร
บผสง
อาย
(Dev
elopm
entP
rogr
amfo
r
Aging
Hea
lthP
rom
otion
City
inP
hitsa
nulok
) บา
นปลอ
ดภยส
ำหรบ
ผสงอ
าย=
ฉว
วรรณ
เดนไ
พบลย
.หอ
งสมด
มหาว
ทยาล
ยธรร
มศาส
ตร
Hom
eSa
fety
fort
hee
lderly
/
กรงเ
ทพฯ
:มลน
ธหมอ
ชาวบ
าน
Call
No.:
020
/255
3
เรยบ
เรยง
โดย
ฉววร
รณเด
นไพบ
ลย.
บานแ
ละชม
ชนสำ
หรบผ
สงอา
ยใน
วฑรย
เหลย
วรงเ
รอง.
หอ
งสมด
มหาว
ทยาล
ยธรร
มศาส
ตร
ht
tp://
libra
ry.tu
.ac.th
/cms/
ชนบท
ภาคเ
หนอ
/คณ
ะผจด
ทำ
วฑรย
เหลย
วรงเ
รอง
...[แ
ละคน
อนๆ
].
ทศทา
งใหม
ของก
ารพฒ
นากา
รอยอ
าศย
นภาภ
รณห
ะวาน
นท.,
ธรวล
ยวร
รธโน
ทย.
หองส
มดมห
าวทย
าลยธ
รรมศ
าสตร
h
ttp://
libra
ry.tu
.ac.th
/cms/
สำหร
บผสง
อายใ
นสงค
มไทย
=
[นคร
นายก
]:ค
ณะส
ถาปต
ยกรร
มศาส
ตร
Call
No.:
HV1
454
.น46
[An
ewa
gend
afo
rdev
elopin
gho
using
มห
าวทย
าลยเ
ทคโน
โลยร
าชมง
คลธญ
บร,
fore
lderly
inT
hais
ociet
y]
2552
.
17� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดประ
ชากร
สงอา
ย
หมว
ดทอง
ถน/ช
มชน
การพ
ฒนา
คณภา
พชวต
ของผ
ทมอา
ยตงแ
ต45
ป
ศรเม
องพ
ลงฤท
ธวา
รสาร
ประช
ากรศ
าสตร
ปท2
5ht
tp://
ww
w.cp
s.chu
la.ac
.th/
ขนไป
จงห
วดปท
มธาน
ตำบล
คลอง
ส
เพญ
ศรก
ววงศ
ประเ
สรฐ
ฉบบท
1ม
นาคม
255
2po
p_inf
o_25
51/Im
age+
Data
/
อำเภ
อคลอ
งหลว
งจ
งหวด
ปทมธ
าน
สนาม
พงบ
ววท
ยาลย
ประช
ากรณ
Pu
blica
tions
/Jour
nal/
จฬาล
งกรณ
มหาว
ทยาล
ยjou
rnal-
11-2
4/t-j
ourn
al25-
1.ht
ml
สงคม
ผสงอ
าย:
แนวท
างแล
ะมาต
รการ
สร
ยรตน
ควฮ
ก.,
หองส
มดมห
าวทย
าลยธ
รรมศ
าสตร
ht
tp://
libra
ry.tu
.ac.th
/cms/
รองร
บปญ
หาใน
อนาค
ต:ร
ายงา
นการ
ประช
มสำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ต.
ระดม
ความ
คดเพ
อกำห
นดกร
อบกา
รวเค
ราะห
รา
ยงาน
การป
ระชม
ระดม
ความ
คด
องคก
ารสง
เครา
ะหทห
ารผา
นศก
21
9233
หอ
งสมด
งานว
จย
http
://w
ww
.ricli
b.nr
ct.g
o.th
เพอก
ำหนด
กรอบ
การว
จยเร
อง
สำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ต/sc
ripts
/ww
wi32
.exe
/[in=b
ook2
.
“สงค
มผสง
อาย
:แนว
ทางแ
ละมา
ตรกา
ร
โทร
:02
561
2445
ตอ
470,
478
pa
r]/?^
t200
6=21
6449
&^t2
003=
รองร
บปญ
หาใน
อนาค
ต
1201
&^t2
000=
ผสงอ
าย
รปแบ
บและ
วธกา
รทเห
มาะส
ม
ครบน
จงว
ฒเว
ศย
หองส
มดมห
าวทย
าลยธ
รรมศ
าสตร
ht
tp://
libra
ry.tu
.ac.th
/cms/
ในกา
รจดส
วสดก
ารสง
คมโด
ย
องคก
รปกค
รองส
วนทอ
งถน
สำหร
บผสง
อาย
:ราย
งานก
ารวจ
ย
การม
สวนร
วมทา
งการ
เมอง
ของผ
สงอา
ย
สภาภ
รณส
ขเกษ
มว
2170
21ห
องสม
ดงาน
วจย
ht
tp://
ww
w.ri
clib.
nrct
.go.
th/sc
ripts
/
ในพน
ทตำบ
ลบาง
เสาธ
งอำ
เภอบ
างเส
าธง
สำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ตw
ww
i32.e
xe/[in
=boo
k2.p
ar]/?
^t20
06=
จงหว
ดสมท
รปรา
การ
โทร
:02
561
2445
ตอ
470,
478
21
4096
&^t2
003=
1181
&^t2
000
=ผ
สงอา
ย
175ทำเนยบงานวจยดานผสงอาย ป 2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดทอง
ถน/ช
มชน
หมว
ดขาว
สาร/
การศ
กษา
กระบ
วนกา
รดำเ
นนงา
นของ
ชมชน
ยง
ยทธ
แกวเ
ตม
ว22
3247
หองส
มดงา
นวจย
ht
tp://
ww
w.ri
clib.
nrct
.go.
th/sc
ripts
/
ในกา
รสงเ
สรมก
ารออ
กกำล
งกาย
ของ
ผสงอ
าย
สำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ต
ww
wi32
.exe
/[in=b
ook2
.par
]/?^t
2006
ชมชน
บานก
อกชม
อำเ
ภอเม
องลำ
ปาง
โทร
:02
561
2445
ตอ
470,
478
=2
2067
6&^t
2003
=122
1&^t
2000
=
ผส
งอาย
การศ
กษาผ
สงอา
ยทาง
ประช
ากรแ
ละ
จอหน
โนเด
ลแล
ะนภา
พรช
โยวร
รณ
ศนยส
ารสน
เทศท
างปร
ะชาก
รศาส
ตร
http
://w
ww
.cps.c
hula.
ac.th
/
การอ
ยดมส
ขของ
ผสงอ
ายใน
ประเ
ทศไท
ย
อาคา
รประ
ชาธป
ก-รำ
ไพพร
รณช
น2
htm
l_th/
th_e
vent
_new
_boo
k.htm
แนวโ
นมใน
อดต
สถาน
การณ
ปจจบ
นและ
วทยา
ลยปร
ะชาก
รศาส
ตร
ความ
ทาทา
ยในอ
นาคต
จฬาล
งกรณ
มหาว
ทยาล
ย
ถนนพ
ญาไ
ทเข
ตปทม
วน
กรงเ
ทพมห
านคร
103
30
โทร.
0-22
18-7
413
;โทร
สาร
0-22
55-1
469
กา
รศกษ
าสภา
พปญ
หาค
วามต
องกา
รรศ
.ดร.อ
าชญ
ญา
รตนอ
บลแ
ละคณ
ะมล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะh
ttp://
ww
w.th
aitgr
i.org
และร
ปแบบ
การจ
ดกจก
รรมก
ารศก
ษา
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
นอกร
ะบบแ
ละกา
รศกษ
าตาม
อธยา
ศย
เพอส
งเสร
มการ
เรยน
รดาน
การ
เตรย
มควา
มพรอ
มเมอ
เขาส
วยสง
อาย
ของผ
ใหญ
วยแร
งงาน
17� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
หวเ
รอง
ผวจย
/ ผร
บผด
ชอบ
โครง
การ
แหลง
สบคน
ขอมล
(ท
างอน
เตอร
เนต)
แห
ลงสบ
คนขอ
มล
(หน
งสอ
วารส
าร ส
งตพ
มพ)
หมว
ดคณ
ภาพ
ชวต
ชอโค
รงกา
ร:ส
ถานก
ารณ
ความ
ยากจ
นหว
หนาโ
ครงก
าร:
สวณ
ววฒ
นวาน
ช
สำนก
งานก
องทน
สนบส
นนกา
รวจย
ht
tp://
ww
w.tr
f.or.t
h/ke
ydef
ault.
asp
ในผส
งอาย
และร
ปแบบ
การจ
ดการ
เพอส
งเสร
ม
การม
คณภา
พชวต
ของผ
สงอา
ยไทย
(Pov
erty
Situ
ation
oft
heE
lderly
and
Man
agem
entM
odel
toP
rom
ote
Quali
ty
ofL
ifeo
fthe
Tha
iElde
rly)
ความ
รนแร
งตอผ
สงอา
ยไทย
:
รศ.ด
ร.จรา
พรเก
ศพชญ
วฒนา
,มล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
การท
บทวน
องคค
วามร
และส
ถานก
ารณ
ผศ
.ดร.ส
วณว
วฒนว
านช
พฒนา
ผสงอ
ายไท
ย(ม
ส.ผส
.)
ในปจ
จบน
การท
บทวน
องคค
วามร
ผสงอ
ายทก
มต
มล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
ป25
45-2
550
8ป
ระเด
น/1
ฉบบ
พฒนา
ผสงอ
ายไท
ย(ม
ส.ผส
.) กจ
กรรม
การร
ณรง
คใหร
างวล
นา
งสาว
เนาว
รตน
ชมยว
งมล
นธสถ
าบนว
จยแล
ะht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
อาคา
ร-สถา
นทท
เปนม
ตรสำ
หรบ
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
ผสงอ
าย
กจกร
รมกา
รประ
กวดใ
หราง
วล
รศ.ด
ร.ไตร
รตน
จารท
ศน
มลนธ
สถาบ
นวจย
และ
ht
tp://
ww
w.th
aitgr
i.org
อาคา
ร-สถา
นทท
เปนม
ตร
พฒ
นาผส
งอาย
ไทย
(มส.
ผส.)
สำหร
บผสง
อาย
ความ
คาดห
วงแล
ะควา
มพงพ
อใจ
วฤ
นลกษ
ณน
พประ
เสรฐ
ว
2158
89
หองส
มดงา
นวจย
ht
tp://
ww
w.ri
clib.
nrct
.go.
th/sc
ripts
/
ตอกา
รเปด
รบขา
วสาร
จากส
อมวล
ชน
สำ
นกงา
นคณ
ะกรร
มการ
วจยแ
หงชา
ตw
ww
i32.e
xe/[in
=boo
k2.p
ar]/?
^t20
06=
ของผ
สงอา
ยในเ
ขตเท
ศบาล
นครเ
ชยงใ
หม
โท
ร:0
256
124
45ต
อ47
0,4
78
2126
34&^
t200
3=11
61&^
t200
0=
ผส
งอาย
ภาคผนวก
17� สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
ภาคผนวก
รายชอคณะกรรมการจดทำรายงาน สถานการณผสงอาย พ.ศ.2552
1 นพ.บรรลศรพานช มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย ประธาน
2 นางธดาศรไพพรรณ สภาผสงอายแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ กรรมการ
3 นางกรรณการเอกเผาพนธ สำนกนโยบายการออมและการลงทน กรรมการ
สำนกงานเศรษฐกจการคลงกระทรวงการคลง
4 นางปรยามตรานนท สำนกงานสถตแหงชาต กรรมการ
5 นางสาวจราวรรณมาทวม สำนกงานสถตแหงชาต กรรมการ
6 นางภารณวฒนา สำนกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา กรรมการ
สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ
และสงคมแหงชาต
7 นายจระพนธกลลประวทย สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ กรรมการ
และสงคมแหงชาต
8 นางสาวกลธดาเลศพงศวฒนา สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ กรรมการ
และสงคมแหงชาต
9 ดร.อรสาโฆวนทะ ผแทนสำนกนโยบายและยทธศาสตร กรรมการ
สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข
10 นางสาวอญชลคตอนรกษ ผแทนสำนกนโยบายและยทธศาสตร กรรมการ
สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข
11 นางอรวรมยะสมต ผแทนสำนกสงเสรมสขภาพกรมอนามย กรรมการ
กระทรวงสาธารณสข
12 นางวมลบานพาน ผแทนสำนกสงเสรมสขภาพกรมอนามย กรรมการ
กระทรวงสาธารณสข
13 นพ.นนทศกดธรรมานวฒน สถาบนเวชศาสตรผสงอายกรมการแพทย กรรมการ
กระทรวงสาธารณสข
14 นางสาวสมจนตโฉมวฒนชย สถาบนเวชศาสตรผสงอายกรมการแพทย กรรมการ
กระทรวงสาธารณสข
15 นางสาวภาคนพวงพนมรตน ผแทนสำนกงานประกนสงคมกระทรวงแรงงาน กรรมการ
16 นพ.สมฤทธศรธำรงสวสด สำนกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย กรรมการ
17 นางเพยงพาสนทด ผแทนสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กรรมการ
ภาคผนวก 17�
18 นางนงภรณรงเพชรวงศ กรมคมครองสทธและเสรภาพกระทรวงยตธรรม กรรมการ
19 นายโกมลพรมเพง สำนกนโยบายและยทธศาสตร กรรมการ
สำนกงานปลดกระทรวงยตธรรม
20 นางศรสวสดเขมะจาร สำนกนโยบายและยทธศาสตร กรรมการ
สำนกงานปลดกระทรวงยตธรรม
21 นางสาวฐตาพรจนตะเกษกรณ สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ กรรมการ
การศกษาตามอธยาศยกระทรวงศกษาธการ
22 นางสาวจระดาแชมพวงงาม ผแทนสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กรรมการ
23 นางสาวศรวรรณอรณทพยไพฑรยสำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย กรรมการ
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย
24 นางสาวเพญศรแตสวรรณ สำนกสงเสรมและพทกษผสงอาย กรรมการ
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย
25 นางสาวเยาวนจเฮาวฒกล ผแทนสำนกเศรษฐกจการแรงงาน กรรมการ
สำนกงานปลดกระทรวงแรงงาน
26 ศ.นพ.สทธชยจตะพนธกล ภาควชาอายรศาสตรคณะแพทยศาสตร กรรมการ
จฬาลงกรณมหาวทยาลย
27 ศ.ศศพฒนยอดเพชร คณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร กรรมการ
28 รศ.นพ.วชยเอกพลากร สำนกงานเวชศาสตรชมชน กรรมการ
คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด
29 รศ.ดร.กศลสนทรธาดา สถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล กรรมการ
30 อาจารยศรวรรณศรบญ วทยาลยประชากรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย กรรมการ
31 รศ.ดร.วพรรณประจวบเหมาะ วทยาลยประชากรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย กรรมการ
32 ผอำนวยการ สำนกสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจ กรรมการ
สงคมและการมสวนรวม
กรมสงเสรมการปกครองทองถน
33 นางบญพามลนทสต สถาบนวฒนธรรมศกษาสำนกงานคณะกรรมการ กรรมการ
วฒนธรรมแหงชาต
34 นางสาวพรรณทพยเพชรมาก สถาบนพฒนาองคกรชมชน กรรมการ
35 นพ.สมศกดชณหรศม มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย กรรมการ
และเลขานการ
36 พญ.ลดดาดำรการเลศ มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย กรรมการและ
ผชวยเลขานการ
1�0 สถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
รายชอคณะทำงานดำเนนการจดพมพหนงสอ “รายงานสถานการณผสงอายไทย พ.ศ.2552
1 นพ.บรรลศรพานช ทปรกษาคณะทำงาน
2. ศ.นพ.สทธชยจตะพนธกล ทปรกษาคณะทำงาน
3. นพ.สมศกดชณหรศม ประธานคณะทำงาน
4. พญ.ลดดาดำรการเลศ คณะทำงาน
5. นางสาวจฑารตนทนนไชย คณะทำงาน
6. นางสาวสทธดาเรองศร คณะทำงาน
7. นางสาววรฏฐาแกวเกต คณะทำงานและเลขานการ