๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๑

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ • 14 February 2013

PDF th.wikibooks.org

/wiki/awsa

♥

ว ก ต า ร า ก ฎ ห ม า ย ไ ท ย

จดการงานนอกสง AGENCY WITHOUT

S P E C I F I C A U T H O R I S A T I O N

๒ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

FONTS USED ชอ • Name โดย • By

Foglihten gluk

Fundamental Brigade Schwer Peter Wiegel

Fundamental Brigade Scvhlank Peter Wiegel

Just Old Fashion Manfred Klein

Just Old Fashion – Condensed Manfred Klein

ThaiSans Neue Letsego TH Sarabun New ศภกจ เฉลมลาภ

ชดแบบอกษรเหลานใชและเผยแพรไดโดยเสร แตไมใชเพอการคา

All these fonts can be used and distributed freely, but not for commercial purposes

♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥

ชดแบบอกษรทใช

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๓

สารบญ หนา

หมายเหต ๕

อารมภบท ๗

บทท ๑ • ลกษณะ ๑๑

๑. การจดการงานนอกสงโดยทวไป ๑๑ ๒. การเขาจดการงานเพราะสาคญผดในตวการ ๑๒ ๓. การจดการงานนอกสงเทจ ๑๓ ๓.๑ การเขาจดการงานของผอนเพราะสาคญวางานนนเปนของตน ๑๓ ๓.๒ การเขาจดการงานของผอนเสมอนงานนนเปนของตนทงทรอยแลววาไมมสทธ ๑๔

บทท ๒ • ผลตอผจดการ ๑ ๖

๑. หนของผจดการ ๑๖ ๑.๑ หนาทจดการงานใหสมประโยชนของตวการ ๑๖ ๑.๒ หนาทบอกกลาวตวการโดยเรวทสด ๑๗ ๑.๓ หนาทปฏบตการอยางตวแทน ๑๗ ๒. ความรบผดของผจดการ ๑๘ ๒.๑ กรณทผจดการเปนบคคลทวไป ๑๘ ๒.๑.๑ เมอผลของงานขดกบความประสงคของตวการ ๑๘ ๒.๑.๒ เมอการจดการงานเปนการละเมดผอน ๑๘ ๒.๑.๓ เมอการจดการงานเปนไปเพอสาธารณประโยชน ๑๙ หรอเพอบารงรกษาผอนตามกฎหมาย ๒.๒ กรณทผจดการเปนคนไรความสามารถ ๑๙ ๓. สทธของผจดการ ๒๐

บทท ๓ • ผลตอตวการ ๒๒

๑. หนของตวการ ๒๒ ๑.๑ หนาทชดใชคาใชจายใหแกผจดการ ๒๒ ๑.๒ หนาทคนลาภมควรได ๒๓ ๒. สทธของตวการ ๒๓

♥

♥

♥

♥

♥

♥

♥

♥

♥

♥

๔ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

บทท ๔ • ฎ. บางฉบบเกยวกบการจดการงานนอกสง ๒๕

รายการอางอง ๒๙

♥

♥

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๕

หมายเหต ๑. อกษรยอทใชในตารานมดงน ทฎ. หมายถง ทประชมใหญศาลฎกาในการประชมครงท ฎ. หมายถง คาพพากษาศาลฎกา บ. หมายถง บรรพ ป.พ.พ. หมายถง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ม. หมายถง มาตรา ล. หมายถง ลกษณะ ว. หมายถง วรรค ๒. เพอประโยชนในการศกษาเพมเตม ตารานไดแทรกศพทกฎหมายทเปนภาษาองกฤษ

หรอภาษาอนไวดวย ศพทเหลานอางองประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ญปน หรอฝรงเศส ซงเปนแมแบบ ป.พ.พ. เปนหลก

๓. ตารานยงแทรก ฎ. บางฉบบไวดวย แตพงทราบวา ในระบบซวลลอว (civil law) ซง

เปนระบบกฎหมายทใชในประเทศไทยนน คาพพากษาไมเปนกฎหมาย เปนเพยงการปรบใชกฎหมายเปนรายกรณไปเทานน

๔. ตาราฉบบ pdf นเปนรนประจาวนท ๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ของฉบบ html ซงปรากฏ

บน เ วบ ไซต ว ก ต า ร า และ เ ข า ถ ง ได จ า ก th.wikibooks.org/wiki/agency_without_specific_

authorisation, th.wikibooks.org/wiki/awsa หรอ th.wikibooks.org/wiki/จดการงานนอกสง ๕. ตาราฉบบ pdf นเผยแพรภายใตสญญาอนญาต (licence) เดยวกบฉบบ html ขางตน

วนวาเลนไทน ๒๕๕๖ วกตารา

วก ตารา ตาราเสร (th.wikibooks.org) เปนโครงการพนองของ ว ก พเ ดย สารานกรมเสร

(th.wikipedia.org), ว ก ซอร ซ ห อ งสม ด เ สร (th.wikisource.org), ว กพจนานกรม พจนานกรม เสร

(th.wiktionary.org) และ วกคาคม แหลงคาคมเสร (th.wikiquote.org)

๖ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๗

อาจไดศกษามาแลววา หนเปนความสมพนธทางกฎหมายระหวางบคคลตงแตสองฝายขนไป ฝายหนงเรยกวา “เจาหน” มสทธบงคบใหอกฝายซงเรยก “ลกหน” ทาหรอไมทาการใด ๆ เพอประโยชนของฝายเจาหนได และหนเกดขนจากสงสองสง คอ นตกรรม และนตเหต(๑)

นตกรรม คอ การทบคคลกระทาลงดวยใจสมครและโดย

ชอบดวยกฎหมาย เพอกอความสมพนธทางกฎหมายขน สวนนตเหตนนตรงกนขาม กลาวคอ เปนเหตการณทผเกยวของตองเกดมความสมพนธทางกฎหมายกนขน เพราะกฎหมายบญญตไวเชนนน ไมวาเขาจะสมครใจหรอไมกตาม

นตเหตแบงเปนสอยาง คอ ละเมด จดการงานนอกสง

ลาภมควรได และบคคลสถานะ ในโอกาสน จะไดศกษานตเหตวาดวยการจดการงานนอกสง

การจดการงานนอกสง (agency without specific authorisation,(๒) voluntary agency,(๓) management of

(๑) จด เศรษฐบตร; ๒๕๕๔: ๒๒. (๒) “Agency without specific authorisation” เปนศพททใชในประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ตรงกบภาษาเยอรมนวา

“Geschäftsführung ohne Auftrag” เชน ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน บ. ๒ ล. ๑๓ ม. ๖๗๗ วา “Book 2 Law of Obligations “Title 13 Agency without specific authorisation “Section 677 Duties of the voluntary agent “A person who conducts a transaction for another person without being instructed by him or otherwise

entitled towards him must conduct the business in such a way as the interests of the principal require in view of the real or presumed will of the principal.”

ดงท

๘ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

business of another,(๔) undertaking formed without agreement(๕) หรอ management of affairs without mandate(๖) หรอภาษาละตนวา negotiorum gestio) เปนกรณทบคคลคนหนงเขาทาบางสงบางอยางแทนอกบคคลหนงโดยทเขา

(๓) “Voluntary agency” เปนศพททใชในประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ตรงกบภาษาเยอรมนวา “Geschäftsführung” [มความหมายตรงตววา “management” และเปนการเรยก “Geschäftsführung ohne Auftrag” (agency without specific authorisation) โดยยอ] เชน ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ม. ๖๘๐ วา

“Section 680 Agency to ward off danger “If the voluntary agency is intended to ward off danger threatening the principal, then the voluntary agent

is only responsible for deliberate intent and gross negligence.” (๔) “Management of business (of another)” เปนศพททใชในประมวลกฎหมายแพงญปน ตรงกบภาษาญปนวา “事務管

理” (jimu kanri) เชน ประมวลกฎหมายแพงญปน ม. ๖๙๗ วา “Article 697 (Management of Business) “(1) A person who commences the management of a business for another person without being

obligated to do so (hereinafter in this Chapter referred to as “Manager”) must manage that business (hereinafter referred to as “Management of Business”) in accordance with the nature of the business, using the method that best conforms to the interests of that another person (the principal).

“(2) The Manager must engage in Management of Business in accordance with the intentions of the principal if the Manager knows, or is able to conjecture that intention.”

(๕) “Undertaking formed without agreement” เปนศพททใชในประมวลกฎหมายแพงฝรงเศส ตรงกบภาษาฝรงเศสวา “engagement formé sans convention” เชน ประมวลกฎหมายแพงฝรงเศส บ. ๓ ล. ๔ ม. ๑๓๗๐

“Book III of the various ways how ownership is acquired “Title IV of undertakings formed without an agreement “Art. 1370 “Certain undertakings are formed without the intervention of any agreement, either on the part of him

who binds himself, or on the part of him towards whom he is bound. “Some of them result from the sole authority of legislation; others arise from an act personal to the one

who is obligated. “The former are the undertakings formed involuntarily, such as those between neighbouring owners, or

those of guardians and other administrators who may not refuse the duties which are imposed upon them. “Undertakings arising from an act personal to him who is bound result either from quasi-contracts, or from

intentional or unintentional wrongs; they constitute the subject-matter of this Title.” (๖) “Management of affairs without mandate” เปนศพททใชใน ป.พ.พ. เชน บ. ๒ ล. ๓ ม. ๓๙๕ วา (Kamol

Sandhikshetrin, 2007: 111) “Book 2 Obligations “Title 3 Management of Affairs without Mandate “Section 395 “A person who takes charge of an affair for another without having received a mandate from him or being

otherwise entitled to do so in respect of him, shall manage the affair in such manner as the interest of the principal requires, having regard to his actual or presumptive wishes.”

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๙

มไดมอบหมายเลยกด หรอโดยทไมมสทธทาเชนนนเลยกด เปนเหตใหบคคลทงสองนเกดสทธและหนาทตอกนตามทกฎหมายบญญต แมอนทจรงแลว เขาอาจไมประสงคจะผกความสมพนธกนในทางกฎหมายเลยกตาม

กฎหมายลกษณะจดการงานนอกสงนนมขนเพอสราง

ความเปนธรรมใหแกบคคลทงสองดงกลาว เพราะเมอบคคลมนาใจชวยเหลอกจการของผอนเพอประโยชนของผอนแลว กไมควรใหเขาเสยแรงเปลา จงกาหนดใหมสทธมหนาทตาง ๆ เกดขนในระหวางเขาเหลานน แตกไมควรใหกจการของผเปนเจาของตวจรงตองเสยหาย จงกาหนดใหบคคลผเขามาจดการตองระวงรกษาประโยชนของตวการ เปนตน(๗)

การจดการงานนอกสงเปนหลกกฎหมายในระบบ

ซ วลลอ ว ( ๘) ตรง กบ เ รอง สญญาเสมอน (quasi-contract, implied-in-law contract หรอ constructive contract)(๙) ในระบบคอมมอนลอว(๑๐)

สาหรบกฎหมายไทย กฎหมายอนวาดวยการจดการงาน

นอกสงปรากฏนนปรากฏอยใน ป.พ.พ. บ. ๒ ล. ๓ ซงบางตาราเรยกวา “กฎหมายลกษณะจดการงานนอกสง” (Law of Agency without Specific Authorisation หรอ Law of Negotiorum Gestio)

(๗) ศนนทกรณ โสตถพนธ (๒๕๕๓: ๓๗๙) วา “ฐานความคดของการจดการงานนอกสงนน...เปนเรองของอธยาศยไมตรและการชวยเหลอซงกนและกนในสงคม เพราะ

ในทางปฏบต การทบคคลคนหนงจะเขาไปยงเกยวกบกจการงานของคนอนเพอทาประโยชนใหเขา คงจะเกดจากความปรารถนาดเปนทตง...[ทานองวา] เพอนบานใกลเรอนเคยงมความหวงใยเอออาทรใหกน เพอนบานไมอย...เพอนบานทอยใกลเคยงกจะคอยชวยดแลเอาใจใสบานชองของเพอนบานทไมอย...[หลกเรองการจดการงานนอกสงจงเปน] การเขามาแทรกแซงของกฎหมาย เสมอนกบความพยายามในการสรางความสมดลของประโยชนตอบแทนของฝายหนง และการเสยสละของอกฝายหนง”

(๘) J.A. Crook, 1984: 236-237. (๙) ราชบณฑตยสถานบญญตคา “quasi-contract” วา “คลายสญญา” และ “constructive contract” วา “สญญาทเกดขน

โดยผลแหงกฎหมาย” (ราชบณฑตยสถาน, ม.ป.ป.: ออนไลน). (๑๐) W. W. Buckland & Arnold D. McNair, 1952: 23; Leland H. Ayres & Robert E. Landry, 1988: 111.

๑๐ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

ในการศกษานต ศาสตร ในสถาบนอดมศกษาไทย กฎหมายลกษณะจดการงานนอกสงนนเปนสวนหนงของวชาทเรยก กฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสง และลาภมควรได ซงมกเลาเรยนกนในปทสอง ถดจาก ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายและระบบกฎหมาย กฎหมายลกษณะบคคล กฎหมายลกษณะหน และ กฎหมายลกษณะนต กรรมและสญญา ตามลาดบ

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๑๑

♥

♥

♥

๑. การจดการงานนอกสงโดยทวไป ป.พ.พ. ม. ๓๙๕ วา การจดการงานนอกสง คอ การทบคคลหนงซงเรยกวา ผจดการ (agent,(๑๑)

voluntary agent(๑๑) หรอ manager(๑๒) หรอภาษาละตนวา gestor) เขาทาการงานของบคคลอกคนหนงซงเรยกวา ตวการ (principal หรอภาษาละตนวา dominus) โดยทตวการมไดมอบหมายใหทาเชนนน หรอโดยทผจดการไมมสทธจะทาเชนนนแตประการใด นยามนแสดงใหเหนวา การจดการงานนอกสงตองมลกษณะดงตอไปน

๑. เปนการเขาจดการงานของผอน ไมใชจดการงานของตนเอง(๑๓) ๒. การจดการงานนอกสงเปนไปโดยเจตนา(๑๔) และเปนไปเพอประโยชนของตวการ หากผจดการ

มเจตนากระทาเพอประโยชนของตนเองแลว แมเปนการจดการงานของผอน กไมเขาขายเปนการจดการงานนอกสง(๑๓)

๓. ในการเขาจดการงานแทนตวการนน ผจดการมไดรบมอบหมายจากตวการเลย หรอมไดมสทธ

ทจะกระทาเชนนนเลย(๑๓) หากทาไปโดยไดรบมอบหมาย เชน โดยสญญาตงตวแทน (agency) กจะเปนการจดการงานตามคาสง หรอหากกระทาไปโดยอาศยสทธตามกฎหมาย เชน สทธของผแทนโดยชอบธรรมในอนทจะจดการงานแทนผเยาว หรอสทธตามนตกรรม เปนตนวา สทธตามสญญาตงตวแทนดงกลาว กจะไมเขาลกษณะของการจดการงานนอกสงตามนยามใน ป.พ.พ. ม. ๓๙๕ เพราะชอบทจะจดการงานแทนได

(๑๑) “Voluntary agent” หรอเรยกโดยยอวา “agent” เปนศพททใชในประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ตรงกบภาษาเยอรมนวา “Geschäftsführer” (แปลตรงตววา “manager”) ด ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ม. ๖๘๐ ในเชงอรรถท (๓).

(๑๒) “Manager” เปนศพททใชในประมวลกฎหมายแพงญปน ตรงกบภาษาญปนวา “管理者” (kanrisha) ด ประมวลกฎหมายแพงญปน ม. ๖๙๗ ในเชงอรรถท (๔).

(๑๓) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๐. (๑๔) เรยกวา “เจตนาเขาจดการงานของผอน” (animus aliena negotia gerendi, the will to handle transactions of

another).

ลกษณะ ๑

๑๒ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

เชน รอยตรพวงไดรบคาสงใหไปสงครามโลกครงทแปด ระหวางนน รวเหลกบานรอยตรพวงถกฝนจนเปนสนม จะพงแหลมพงแหล สาวเขอฟาซงอยขางบานและแอบหลงรกรอยตรพวงมาตงแตตนเองยงไมหยานมไดเหนเขากเกรงวา รวนนจะลมลงมาพงบานรอยตรพวงเสยหาย จงจางนายชางมาซอมแซมใหจนเรยบรอย เสยคาใชจายไปสามแสนบาท กรณจงเปนการทสาวเขอฟาเขาซอมรวบานรอยตรพวงเพอประโยชนของรอยตรพวง โดยทรอยตรพวงไมไดมอบหมาย และโดยทสาวเขอฟาไมมสทธจะทาเชนนนดวย สาวเขอฟาจงชอวาจดการงานแทนรอยตรพวง

แตถาสาวเขอฟาเหนวา รวของรอยตรพวงจะพงลงมาทบบานตน จงจางชางมาซอมแซมเสย ดงน

ไมนบวา สาวเขอฟาจดการงานแทนรอยตรพวง เพราะไมมเจตนาทาเพอรอยตรพวง

๒. การเขาจดการงานเพราะสาคญผดในตวการ โดยปรกตแลว การจดการงานนอกสงมผเกยวของอยสองฝาย คอ ผจดการ และตวการ แตเปนไปไดท

ผจดการเขาจดการงานเพราะสาคญวา บคคลอกคนหนงเปนตวการ ทาใหเกดตวละครทสามในความสมพนธน กรณเชนนเรยก การเขาจดการงานเพราะสาคญผดในตวการ (agency in error with regard to the identity of the principal)(๑๕)

การเขาจดการงานของผอน แมเปนไปเพราะสาคญผดดงขางตน กยงถอเปนการจดการงานนอกสงอย

ไมทาใหงานทจดการไปกลายเปนโมฆะตามกฎหมายลกษณะนตกรรมและสญญาแตประการใด(๑๖) และ ป.พ.พ. ม. ๔๐๔ บญญตวา ใหตวการตวจรง กลาวคอ บคคลทไดรบประโยชนจากการจดการงานนนจรง ๆ เปนผมสทธและหนาเนองในการจดการงานนนแตผเดยว(๑๗)

เชน เมอบดาถงแกความตาย นางสาวพจมาร สวางพวง จงยายเขามาอาศยในบานทรายดองซงบดา

ทาพนยกรรมยกใหแกตน นางสาวพจมารเขาใจวา บานจนทรสองลาบซงอยถดกนนนเปนของหมอมพวงนารายณ แมสาม เพราะเหนหมอมปวนเปยนอยแถวนนเปนนตย ตอมา นางสาวพจมารสงเกตเหนวา ตนตะเคยนคซงตงอยรมบานจนทรสองลาบเรมโงนเงนไมมนคง นาหวาดเสยววาจะโคนทบบานจนทรสองลาบเสยเมอไรกได ดวยความทสาคญวาเปนบานของหมอมพวงนารายณ เกรงแมสามจะเปนอนตราย จงสงใหคน

(๑๕) เชน ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ม. ๖๘๖ วา “Section 686 Error as to the identity of the principal “If the voluntary agent is in error with regard to the identity of the principal, then the real principal is

entitled and obliged as the result of agency.” (๑๖) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๑-๓๘๒. (๑๗) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๒.

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๑๓

สวนไปตดตนตะเทยนทงสองตนออกเสย แตความจรงปรากฏวา บานจนทรสองลาบเปนของพลทหารทศล ชนในวด สวนทมกเหนหมอมพวงนารายณอยบรเวณบานดงกลาว เพราะหมอมมกไปขดไปถโคนตนตะเคยนเพอขอหวย เปนเหตใหตนตะเคยนผกรอนและโงนเงนดงกลาว

ดงน แมนางสาวพจมารสาคญผดในตวบคคลทตนเขาจดการงานให แตกรณกครบลกษณะของการ

จดการงานนอกสงทกประการ จงไมเสยความเปนการจดการงานนอกสงไป และพลทหารทศลซงเปนผไดรบประโยชนจากการนนตวจรงจงเปนผมสทธและหนาทจากการดงกลาวแตผเดยว มใชหมอมพวงนารายณซงถกสาคญผด เพราะหมอมมไดรบประโยชนอนใดจากการนนเลย

๓. การจดการงานนอกสงเทจ นอกจากความสาคญผดในบคคลผเปนตวการดงขางตนแลว ยงเปนไปไดอกวา บคคลเขาจดการงาน

อยางใดอยางหนงเพราะเหนวา งานนนเปนของตน กรณนเรยกวา การจดการงานนอกสงเทจ(๑๘) (false agency without specific authorisation)(๑๙)และไมถอเปนการจดการงานนอกสงตามนยของ ป.พ.พ. ม. ๓๙๕ เพราะขาดเจตนาทาเพอผอน(๒๐)

การจดการงานนอกสงเทจแบงเปนสองกรณ คอ (๑) การเขาจดการงานของผอนเพราะสาคญวางาน

นนเปนของตน และ (๒) การเขาจดการงานของผอนเสมอนงานนนเปนของตนทงทรอยแลววาไมมสทธ

๓.๑ การเขาจดการงานของผอนเพราะสาคญวางานนนเปนของตน กรณทบคคลหนงเขาจดการงานของผอนเพราะสาคญวางานนนเปนของตน (a person conducts

the transaction of another person in the belief that it is his own)

(๑๘) เรยกอยางอนกม เชน “การจดการงานนอกสงไมแท” หรอ “การจดการงานนอกสงมใชโดยแท” (ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๑).

(๑๙) เชน ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ม. ๖๘๗ วา “Section 687 False agency without specific authorisation “(1) The provisions of sections 677 to 686 do not apply if a person conducts the transaction of

another person in the belief that it is his own. “(2) If a person treats the business of another person as his own although he knows that he is not

entitled to do so, then the principal can assert claims resulting from sections 677, 678, 681 and 682. If he asserts them, then he is under a duty to the voluntary agent under section 684 (1).”

(๒๐) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๒-๓๘๓.

๑๔ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

เชน นางพนธรตและพระสงขทาสวนมะงวไมรหาวมะนาวไมรโหอยทเมองสามลเหมอนกน และสวนของทงสองกอยตดกนดวย ครนถงฤดฝน ฝนกกระหนาลงไมเวนวน พระสงขเกรงวา หากปลอยไว มะงวไมรหาวฯ ในสวนตนจะเสยหาย จงออกมาเกบเกยวแลวนาออกขายไดเปนตวเงนมาเสรจสรรพ แตความจรงแลว สวนทพระสงขลงมอเกบไปนนเปนสวนของนางพนธรต ดงน ไมถอวา พระสงขจดการงานนอกคาสงของนางพนธรต เพราะพระสงขขาดเจตนากระทาเพอนางพนธรต

ในกรณขางตนน ป.พ.พ. ม. ๔๐๕ ว. ๑ วา มใหนาบทบญญตสบมาตรากอนหนา คอ ม. ๓๙๕-๔๐๔

มาใชบงคบ บทบญญตทงสบนจะไดอธบายกนขางหนา

๓.๒ การเขาจดการงานของผอนเสมอนงานนนเปนของตนทงทรอยแลววาไมมสทธ สวนกรณทบคคลถอเอาการงานของผอนเสมอนเปนของตนทงทรอยแลววาไมมสทธจะทาเชนนน (a

person treats the business of another person as his own although he knows that he is not entitled to do so)

เชน อายขวญทานาอยในเขตบางกะท รมคลองแสนแหบ ถดจากสวนมะนาวของอเกรยม อายขวญ

สงเกตเหนวา อเกรยมมถนพานกอยในเขตพระขนนซงหางไกลจากเขตบางกะทมาก เปนเหตใหอเกรยมไมคอยเขามาดแลสวนเลย วนดคนด อายขวญจงเขาไปบารง ดแล และเกบเกยวในสวนของอเกรยม ทงทรหรอควรรวา ตนไมมสทธทาเชนนน เสรจแลว อายขวญนามะนาวทเกบเกยวไดมานนออกเรขายทตลาดจตหก ไดเงนเปนกอบเปนกากเอาเขากระเปาตนเอง การกระทาของอายขวญยอมไมเปนการจดการงานแทนอเกรยมในความหมายของการจดการงานนอกสง เพราะอายขวญขาดเจตนาทจดการงานของอเกรยมเพอประโยชนของอเกรยม

กรณนมขอสงเกตวา การทผจดการรวา กจการนนเปนของผอน และตนไมมสทธเกยวของ แตกยงฝา

ฝนเขาไปของเกยว อาจเปนการทาละเมดตอตวการดวย และอาจสงผลใหตวการมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามกฎหมายลกษณะละเมดได(๒๑)

(๒๑) ศนนทกรณ โสตถพนธ (๒๕๕๓: ๓๘๓-๓๘๔) วา “เมอบคคลหนงเขาถอเอากจการของผอนวาเปนของตน ทง ๆ ทรวาเปนของคนอน...จงมไดเปนการจดการงานแทนผอน...ขาด

ลกษณะของการจดการงานนอกสง...แมจะรวาเปนกจการของผอน กมไดจดเพอผอน ควรเขาหลกเกณฑในเรองของละเมดดวยซาไป เนองจากเปนการกระทาทกาวลวงเขาไปในสทธเดดขาดของบคคลอนอนเปนสทธทกฎหมายคมครอง ซงอาจถอวา เกดความเสยหายตามกฎหมายได แมอาจไมมความเสยหายทเปนรปธรรมกตาม...ซงจะสงผลใหผเปนเจาของกจการงานนนมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนในเรองละเมดได...”

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๑๕

อยางไรกด แมการจดการงานของผอนในกรณขางตนไมเขาขายเปนการจดการงานนอกสง แตความจรงผลประโยชนทไดสดทายกตกเปนของตวการอยด กบทงคงกอประโยชนมากกวาโทษ เพราะผจดการคงไมสรางความเสยหายตอกจการทเขาถอเอาเปนของตน(๒๒) ป.พ.พ. ม. ๔๐๕ ว. ๒ จงยอมใหนาหลกบางประการในเรองจดการงานนอกสงมาใชบงคบไดดงน

๑. ตวการสามารถเรยกใหผจดการจดการงานใหสมประโยชนและสมประสงคของตวการไดตาม ป.

พ.พ. ม. ๓๙๕ ๒. ถาผจดการจดการงานออกมาไมสมประสงคของตวการ โดยทผจดการรหรอควรรเชนนนอย

แลว ตวการสามารถเรยกใหผจดการรบผดไดตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๖ ๓. ตวการสามารถเรยกใหผจดการแถลงบญช ใหโอนเงนหรอทรพยสนทไดมาจากการจดการงาน

นนใหแกตวการ หรอใหชาระดอกเบยแกตวการไดตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ ประกอบ ม. ๘๐๙, ๘๑๐ หรอ ๘๑๑ ๔. เพอความเปนธรรมแกทกฝาย มใชใหตวการไดประโยชนแตผเดยว ตวการจงมหนาทคนลาภม

ควรไดใหแกผจดการดวยตาม ป.พ.พ. ม. ๔๐๒ ว. ๑

(๒๒) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๒-๓๘๓.

๑๖ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

การจดการงานนอกสงนนสงผลใหเกดความสมพนธทางกฎหมายขนในระหวางผจดการและตวการ

ความสมพนธดงกลาวนมทงในรปแบบสทธเรยกรอง หรอความรบผด และหน

๑. หนของผจดการ แมการจดการงานนอกสงอาจเปนไปดวยความปรารถนาดตอผอน แตกฎหมายกจาตองเขามาควบคม

ใหความปรารถนาดนนอยในขอบเขตทเปนประโยชนแกตวการอยางแทจรง มใชปลอยปละใหบคคลเขาไปกาวกายกจการของผอนแลวอางวาปรารถนาด แตผลทเกดกลบเปนความเสยหายแกผอนได

ดวยเหตน กฎหมายจงกาหนดใหผจดการมหนหรอหนาทสามประการ คอ (๑) ตองจดการงานใหสม

ประโยชนของตวการ, (๒) ตองบอกกลาวตวการโดยเรวทสด และ (๓) ตองปฏบตการอยางตวแทน

๑.๑ หนาทจดการงานใหสมประโยชนของตวการ ป.พ.พ. ม. ๓๙๕ วา เมอเขาไปจดการงานของตวการแลว ผจดการมหนาทตองจดการงานใหสม

ประโยชนของตวการ ตามความประสงคอนแทจรงของตวการ หรอตามทจะพงสนนษฐานไดวาเปนความประสงคของตวการ (in such a way as the interests of the principal require in view of the real or presumed will of the principal)

เหตผลทกาหนดเชนน เพราะไมตองการใหบคคลเขาไปจดการงานของผอน โดยทแมหวงด แตผลลพธ

ไมสอดคลองกบความตองการของตวการตามทคาดหมายไดหรอทควรจะคาดหมายได หาไมแลว แทนทตวการจะไดรบประโยชน กกลบไดรบความเสยหายแทน(๒๓)

(๒๓) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๕.

ผลตอผจดการ

๒

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๑๗

♥

♥

เชน แมวนทองแทเหนวา ขณะทแมพวงทองทาไปเยยมขนแผนแสนสะเทมซงตดคกอยทสพรรณบร นาเหนอไดไหลมาทวมสวนทเรยนของแมพวงทองทา หากปลอยไว เกรงสวนแมพวงทองทาจะเสยหายได จงสงใหแมพณทองชบ บตรสาว เกณฑคนเขาไปชวยเกบทเรยนขายใหแทน จะเหนไดวา การกระทาของแมวนทองแทยอมสมประโยชนของแมพวงทองทา ตามความประสงคของแมพวงทองทาเทาทจะพงคาดหมายได

แตหากปรากฏวา แมวนทองแทใหคนเขาไปชวยเกบทเรยนไดครหนงแลวกเกดเกยจครานขนมา จง

สงละทงการไวเทานน เปนเหตใหทเรยนเนาเสย หรอปรากฏวา แมวนทองแททราบแกใจดอยแลววา แมพวงทองทาปลกทเรยนไวแจกญาตสนทมตรสหายเทานน ไมไดปลกไวขาย ยอมเหนไดวา การจดการงานแทนในกรณทงสองนไมสมประโยชนของแมพวงทองทา และอาจทาใหแมพวงทองทามสทธเรยกใหแมวนทองแทรบผดได

๑.๒ หนาทบอกกลาวตวการโดยเรวทสด ตามความใน ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ เมอเขาจดการงานของตวการแลว ผจดการมหนาทตองบอกกลาว

ตวการโดยเรวทสด และรอฟงวา ตวการจะใหทาประการใดตอไป แตถาปลอยชาอยตอไปจะมภยเกดขน ผจดการอาจไมรอฟงคาสงของตวการกได หนาทในกรณนเรยกวา หนาทฟงคาสง (ancillary duties)(๒๔)

๑.๓ หนาทปฏบตการอยางตวแทน แมความจรงแลวผจดการไมใชตวแทน เพราะไมมสญญาตงตวแทนระหวางตวการกบผจดการ แตการ

จดการงานนอกสงกมลกษณะบางประการคลายกบความสมพนธของในสญญาตงตวแทน(๒๕) ฉะนน ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ จงใหทาหลกเกณฑบางหลกในเรองตวแทนมาใชบงคบแกผจดการดงน

๑. ผจดการมหนาทแถลงบญชและกจการ ตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ ประกอบ ม. ๘๐๙ ๒. ผจดการมหนาทโอนทรพยสนทไดมาทงสนใหแกตวการ ตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ ประกอบ ม.

๘๑๐

(๒๔) เชน ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ม. ๖๘๑ วา “Section 681 Ancillary duties of the voluntary agent “The voluntary agent must notify the principal, as soon as feasible, of his assumption of the agency and,

if postponement does not entail danger, wait for the decision of the principal. Apart from this, the provisions relating to a mandatary in sections 666 to 668 apply to the duties of the voluntary agent with the necessary modifications.”

(๒๕) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๖-๓๘๗.

๑๘ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

♥ ๓. ในกรณทผจดการไดเอาเงนทควรโอนใหแกตวการ หรอควรใชในกจการของตวการนนไปใชสอยสวนตว ผจดการมหนาทจะตองชาระดอกเบยใหแกตวการนบแตวนทเอาไปใช ตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ ประกอบ ม. ๘๑๑

๒. ความรบผดของผจดการ

๒.๑ กรณทผจดการเปนบคคลทวไป

๒.๑.๑ เมอผลของงานขดกบความประสงคของตวการ ถาผลของการเขาจดการงานแทนนนขดกบความประสงคทแทจรงของตวการกด หรอขดกบความ

ประสงคตามทจะพงสนนษฐานไดและผจดการกควรจะไดรสกเชนนนกด ป.พ.พ. ม. ๓๙๖ ใหผจดการมหนาทใชคาสนไหมทดแทนใหแกตวการสาหรบความเสยหายใด ๆ ทเกดเพราะการเขาจดการนน ถงแมวา ผจดการ “จะไมมความผดอยางอนอกเลยกตาม” (even if he is not otherwise at fault)

เชน จากตวอยางแมวนทองแทกบแมพวงทองทาขางตน ถาในการทแมวนทองแทเขาเกบเกยว

ทเรยนออกขายแทนแมพวงทองทานน แมวนทองแททราบอยแลววา แมพวงทองทาปลกทเรยนไวเพยงเพอหยอนใจและเอาผลไวแจกจายเพอนฝงเทานน เพราะแมพวงทองทาเลาใหฟงเชนนเสมอ ๆ เปนเหตใหในโอกาสถดมาแมพวงทองทาไมมทเรยนไปแจกเพอน และตองไปซอมาแจกแทน ดงน แมเปนทสนนษฐานไดวา คนทวไปยอมปลกผลไมเอาผลไวขาย แตกเปนทปรากฏชดแจงวา แมพวงทองทาไมไดปลกทเรยนไวขาย การทแมวนทองแทเขาเกบเกยวทเรยนออกขายจงขดกบความประสงคทแทจรงของแมพวงทองทา และขดกบความประสงคของแมพวงทองทาตามทแมวนทองแทสามารถหยงทราบไดดวย เมอแมพวงทองทาตองเสยเงนซอทเรยนเพม แมพวงทองทาอาจเรยกคาสนไหมทดแทนจากแมวนทองแทได

๒.๑.๒ เมอการจดการงานเปนการละเมดผอน ถาการทผจดการเขาจดการงานเพอปดปองอนตรายทมมาใกลตวการ ไมวาจะเปนอนตรายตอรางกาย

ชอเสยง หรอทรพยสนของตวการ ซงเรยกวาเปน การจดการเพอปดปองอนตราย (agency to ward off danger)(๒๖) นน สงผลเปนการละเมดตอผอนแลว ผจดการตองรบผดตอผถกละเมด หากวาผจดการจงใจใหเขาเสยหาย หรอประมาทเลนเลออยางรายแรงจนเขาเสยหาย ตามความใน ป.พ.พ. ม. ๓๙๘

(๒๖) เชน ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ม. ๖๘๐ วา “Section 680 Agency to ward off danger

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๑๙

เชน หลวงเจตากจวรหลายผนทงไวทเฉลยงกฏแลวรบนมนตไปฉนอรอยจนลมกลบวด ระหวางนน ฝนตกหนก สมกรรมไชโยแหงวดจานบนธดงคผานมาเหนเขากมใจกรณา จงเขาไปเกบจวรเหลานนให แตสมกรรมไชโยสบบหรจด ขบหรตกลกไหมกฏหลวงเจ ลามไปถงบานสวนทละนดของอาชามอบล และตาหนกแกกรรมของแมชทศพวง ดงน สมกรรมไชโยตองรบผดใชคาเสยหายแกหลวงเจ อาชามอบล และแมชทศพวง

๒.๑.๓ เมอการจดการงานเปนไปเพอสาธารณประโยชนหรอเพอบารงรกษาผอนตามกฎหมาย ในกรณทตวการมหนาทตองทาการใด ๆ เพอสาธารณประโยชน (duty whose fulfilment is in the

public interest) หรอเพอบารงรกษา (อปการะเลยงด) ผอนตามกฎหมาย (statutory maintenance duty) แตตวการไมยอมทาหนาทดงกลาว และบคคลเขาทาหนาทนนแทนอยางทนทวงท ดงน ป.พ.พ. ม. ๓๙๗ หามมใหฟงวา การจดการงานแทนตวการนนขดกบความประสงคของตวการ กลาวคอ แมจะขดกบความประสงคของตวการ ผจดการกไมตองรบผด เพราะยอมเหนไดวา ถาไมจดการ กอาจเกดผลเสยตอสาธารณชน หรอตอบคคลซงตองไดรบการอปการะเลยงด(๒๗)

เชน นายฉลาม อยบาเรอ เปนบดาของเดกชายปด ยอมมหนาทตามกฎหมายทจะตองเลยงดอมช

เดกชายปด แตนายฉลามละเลยไมเอาใจใสและไมใหขาวปลาอาหารแกเดกชายปดเลย นางจกกระเพาะ เพญแถ ซงอยบานใกลเรอนเคยง จงพาไปรบประทานอาหารและพาไปพบแพทยเพอรกษาอาการตาง ๆ แมนายฉลามไดเทยวพดตอทกคนในหมบานวา เดกชายปดดอดาน ตองปลอยใหอดตาย ตดหางปลอยวดแลว แตกฎหมายกไมใหอางเชนนนได นางจกกระเพาะสามารถเขาดแลเดกชายปดแทนนายฉลามโดยขดกบความประสงคของนายฉลามได และนางจกกระเพาะไมตองรบผดใด ๆ ดวย

๒.๒ กรณทผจดการเปนผไรความสามารถ

ผไรความสามารถ (incapacitated person) กลาวคอ ผเยาว หรอเปนคนวกลจรต ไมวาจะถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถแลวหรอไมกตาม กสามารถเขาจดการงานของผอนได แต ป.พ.พ. ม. ๔๐๐ บญญตวา ไมวาผลการจดการจะออกมาเปนเชนไร กใหผจดการซงเปนผไรความสามารถนนรบผดเฉพาะกรณละเมดและลาภมควรได

“If the voluntary agency is intended to ward off danger threatening the principal, then the voluntary agent

is only responsible for deliberate intent and gross negligence.” (๒๗) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๘๙.

๒๐ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

กลาวคอ ไมวาผลงานจะออกมาสมหรอไมสมประสงคของตวการกด ผจดการทเปนผไรความสามารถกไมตองรบผด เพราะเขายอมมความสามารถตากวาบคคลทวไปในอนทจะพจารณาวา ทาเชนนสมประสงคของการ ทาเชนนไมสมประสงคของตวการ(๒๘) แตหากการจดการนนสงผลใหผอนถกละเมด ผจดการยงตองรบผดตามหลกเรองละเมดอย และหากผจดการไดลาภงอกเงยจากการจดการนน เขากตองคนลาภใหแกตวฐานอยางเดยวกบการคนลาภมควรได(๒๘)

เชน เดกชายเทงและเดกชายโหนงนงดรายการ ‘ชงสรอยชงทรพย’ อยทบานของเจหมาในซอยเปด

เปง เหนเพลงลกไหมจนควนคละคลงทหลงบาน และขณะนนเจหมาไมอย จงชวนกนขนนาขนทาเขาไปดบเพลง แตอนทจรงแลว เจหมาตดเพลงขนเองเพอเผาเครองปนสาหรบสงใหลกคาในวนพรงน เปนเหตใหเผาเครองปนไมทนสงตามกาหนด เจหมาเสยหาย กระนน แมการเขาจดการแทนเจหมาจะขดกบความประสงคของเจหมา แตเดกชายเทงกบเดกชายโหนงกไมตองรบผดในความเสยหายของเจหมา

อยางไรกด ปรากฏวา ในการเขาไปดบเพลงนน เดกชายเทงกบเดกชายโหนงเหยยบยา

เครองปนดนเผาใบอน ๆ ซงเรยงรายไวขางเคยงเสยหายหมด เครองปนเหลานลงปญญาสงซอเปนของขวญใหแกปามยราโดยชาระราคาจานวนแปดลานบาทเปนทเรยบรอยแลว เดกชายเทงกบเดกชายโหนงจงกอความเสยหายแกทรพยสนของลงปญญา เปนการละเมดตอลงปญญา และเดกชายเทงเดกชายโหนงตองรบผดในการละเมดนน โดยบดามารดาของเดกชายทงสองอาจตองรวมรบผดดวยตามหลกเรองละเมด

๓. สทธของผจดการ

หากวาการเขาจดการงานแทนตวการนนมลกษณะสองประการ คอ (๑) สมประโยชนของตวการ และ (๒) ตองตามความประสงคของตวการ ไมวาจะเปนความประสงคทแทจรงกด หรอความประสงคทพงสนนษฐานไดกด ผจดการยอมมสทธเรยกใหตวการใชเงนทตนออกไปในการนนไดตาม ป.พ.พ. ม. ๔๐๑ ว. ๑

อนง ป.พ.พ. ม.๔๐๑ ว. ๑ ยงใหนาหลกเรองตวการตวแทนตาม ป.พ.พ. ม. ๘๑๖ ว. ๒ มาใชแกกรณ

ขางตนดวยโดยอนโลม ฉะนน ถาในการจดการงานแทนตวการนน ผจดการตองเปนหนอยางใด ๆ ซงเมอพจารณาดแลวเปนหนทจาเปน ผจดการมสทธเรยกใหตวการชาระหนนนแทนตนได หรอถาหนยงไมถงกาหนดชาระ กมสทธเรยกใหตวการจดหาประกนการชาระหนตามทสมควรกได

เชน อเหนากบอเนาอยบานตดกนบนภเขาวลศมาหรา อเหนาไปเดนทางลงเขาไปสขอนางจนตหรา

ทเมองพนลาบ ระหวางนน ฝนโบกขรพรรษลงหนก ลกเหบตกทะลหลงคาบานอเหนาเปนรใหญโต อเนาเหน

(๒๘) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๙๐.

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๒๑

จงจางชางมาซอมแซมใหเสรจสรรพ ทอเนาซอมบานแทนอเหนานยอมนบวาสมประโยชนของอเหนา อเนามสทธเรยกใหอเหนาชดใชคาใชจายตาง ๆ ทเสยไปในการนนได

อยางไรกด ปรากฏวา ในการซอมแซมดงกลาว อเนาไมมเงนพอจายคาวสดทสงซอมา จงกยมเงน

จากทาวกระหนงกระหนง ครนอเหนากลบมาแลว อเนาสามารถเรยกใหอเหนาชาระเงนกนนและดอกเบยได เพราะพเคราะหแลวกเปนหนทจาเปนและเปนไปเพอประโยชนของอเหนาเองอยแลว

ทงน เฉพาะกรณเขาจดการงานแทนเพอทาหนาททางสาธารณประโยชนหรอหนาทบารงรกษาผอน

ตามกฎหมายตามความใน ป.พ.พ. ม. ๓๙๗ นน แมขดกบความประสงคของตวการ ป.พ.พ. ม. ๔๐๑ ว. ๒ กใหผจดการมสทธเรยกรองตาม ว. ๑ อย

๒๒ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

๑. หนของตวการ

๑.๑ หนาทชดใชคาใชจายใหแกผจดการ

เมอการทผจดการทาแทนตนนนสมประโยชนของตน ตวการกมหนาทชดใชคาใชจายใหแกผจดการ ตาม ป.พ.พ. ม. ๔๐๑ ดงอธบายมาแลว แตกมสองกรณทกฎหมายยกเวนวาไมตองชดใชคาใชจาย คอ

กรณทหนง เมอผจดการไมม “บรพเจตนา” จะเรยกใหชดใช (did not intend to demand reimbursement) ภายหลงจะเปลยนใจมาเรยกรองมไดอกตาม ป.พ.พ. ม. ๔๐๓ ว. ๑ คาวา “บรพเจตนา” ดงกลาวแปลวา เจตนาอยกอน หรอเจตนาแตแรก(๒๙) กลาวคอ ผจดการตองการจะทาใหเปลามาแตแรกแลว กรณทสอง เมอบดามารดาหรอปยาตายายอปการะเลยงดผสบสนดานซงเรยกวา “อปการะ” หรอเมอผสบสนดานอปการะเลยงดบดามารดาหรอปยาตายายเปนการตอบแทน ซงเรยกวา “ปฏการะ” (parents or forebears grant their descendants maintenance, or vice versa)(๓๐) ดงน ถาเปนทสงสยวา ผอปการะเลยงดตองการเรยกคาใชจายใด ๆ หรอไม ป.พ.พ. ม. ๔๐๓ ว. ๒ ใหสนนษฐานไวกอน(๓๑) วา ไม เพราะการจดการแทนในลกษณะเชนนเปนการชวยเหลอตามหนาทศลธรรมมากกวา ทานองชวยเอาบญ ไมไดหวงผลตอบแทนอยแลว(๓๒)

(๒๙) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๙๒. (๓๐) เชน ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน ม. ๖๘๕ วา “Section 685 Intention to donate “(1) The voluntary agent has no claim if he did not intend to demand reimbursement from the

principal. “(2) If parents or forebears grant their descendants maintenance, or vice versa, then in case of doubt it

is to be assumed that there is no intention to demand reimbursement from the receiver.” (๓๑) ใหสนนษฐานไวกอน หมายความวา สามารถนาสบหกลางขอสนนษฐานนได. (๓๒) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๙๓.

ผลตอตวการ

๓

+

+

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๒๓

๑.๒ หนาทคนลาภมควรได

ป.พ.พ. ม. ๔๐๒ ว. ๑ วา ถากรณไมเปนไปตามเงอนไขใน ม. ๔๐๑ กลาวคอ ๑. ถาการจดการงานนอกสงนนไมสมประโยชนของตวการ และไมตองตามความประสงคทแทจรง

ของตวการ หรอไมตองตามความประสงคทพงสนนษฐานไดของตวการกด หรอ ๒. ถาการจดการงานนอกสงนนไมใชการทาหนาทเพอสาธารณประโยชนหรอเพอบารงรกษาผอน

ตามกฎหมายตามความใน ป.พ.พ. ม. ๓๙๗ กด แมตวการจะไมตองรบผดชอบคาใชจายทผจดการเสยไป แตสงทงหลายทไดมาเพราะการจดการงาน

นอกสง (everything that has been obtained as a result of the voluntary agency) นน ตวการตองคนใหแกผจดการทงสนเสมอนเปนลาภมควรได หมายความวา ในกรณขางตน ถาการจดการงานนอกสงทาใหตวการมทรพยสนเพมขน ตวการตองสงทรพยสนเหลานนใหแกผจดการ เพราะถอเปนลาภมควรได(๓๓)

อยางไรกด ถาตวการใหสตยาบน (ratify) แกการจดการงานนอกสงขางตน กลาวคอ ตวการยอมรบ

การจดการดงกลาว ป.พ.พ. ม. ๔๐๒ ว. ๒ กใหนาบทบญญตแหง ป.พ.พ. ซงวาดวยตวการตวแทนมาใชบงคบแลวแตกรณ หมายความวา ตวการและผจดการจะกลายเปนมความสมพนธกนอยางในสญญาตงตวแทน(๓๔)

๒. สทธของตวการ

เมอมการจดการงานนอกสง ตวการยอมมสทธดงตอไปน(๓๕) ๑. สทธทจะไดรบการบอกกลาวจากผจดการวามการจดการงานนอกสง และสทธทจะวนจฉยสง

การผจดการ ตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ ๒. สทธเรยกใหผจดการแถลงบญช ตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ ประกอบ ม. ๘๐๙ ๓. สทธเรยกใหผจดการโอนทรพยสนทไดมาจากการจดการงานใหแกตวการ ตาม ป.พ.พ. ม.

๓๙๙ ประกอบ ม. ๘๑๐

(๓๓) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๙๓-๓๙๔. (๓๔) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๙๔. (๓๕) ศนนทกรณ โสตถพนธ, ๒๕๕๓: ๓๙๔-๓๙๕.

๒๔ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

๔. สทธเรยกใหผจดการชาระดอกเบยเมอเอาเงนของตวการไปใชสวนตว ตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๙ ประกอบ ม. ๘๑๑

๕. สทธเรยกคาสนไหมทดแทน ตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๖ และ ๔๐๐

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๒๕

# เลขท ใจความ

๑ ๑๕๕๐/๒๔๗๙

โจทกฟองวา โจทกเปนบตรของนางตงถวย และเปนผพทกษของนางตงถวย และโจทกยงเปนมารดาของจาเลย จาเลยนาเงนฝากไวกบนางตงถวยผเปนยายหลายคราวรวมสพนเการอยบาท เพอใหนางนาไปหาผลประโยชนตาง ๆ นางตงถวยจงเอาเงนเหลานออกใหเขาก และใน พ.ศ. ๒๔๗๕ นางตงถวยกเอาเงนดงกลาวไปซอทดนพพาทเปนราคาแปดพนบาท ทดนพพาทนไมมหนงสอสาคญ มแตหนงสอสญญาซอขายเทานน หลงซอไดประมาณหนงเดอน จาเลยกเขาครอบครองโดยปลกเรอนลงในทดนพพาท และยงสรางหองแถวขนทหนาบานอก โจทกเหนวา นางตงถวยมารดาโจทกเปนผซอทดน จาเลยเปนแตผอาศย จงฟองขบไลจาเลย และแมจะฟงวา นางตงถวยเปนผแทนจาเลยในการจดซอทดนพพาท แตจาเลยกไมไดทาหนงสอตงนางตงถวยเปนตวแทนแตประการใด

ศาลฎกาเหนวา การทนางตงถวยนาเงนของจาเลยไปซอทดนขางตนกเพอประโยชนของจาเลย เปนลกษณะจดการงานนอกสง ไมใชกรณตวการตวแทนตามสญญาตงแทน จงไมจาเปนตองวนจฉยวา การตงตวแทนจะตองทาเปนหนงสอหรอไม เมอจาเลยรบเอาทดนมาครอบครองแลวฉะน จาเลยจงเปนเจาของสทธครอบครองทดน ไมใชนางตงถวยอกตอไป โจทกไมมสทธจะฟองขบไลจาเลยได ใหยกฟองโจทก

๒ ๑๐๔๒/๒๕๑๘

โจทกฟองวา โจทกรบประกนภยคาจนรถยนตของจาเลยคนหมายเลขทะเบยน น.ม. ๐๓๖๒๐ มขอตกลงในกรมธรรมประกนภย ขอ ๕ วา โจทกจะใชคาสนไหมทดแทนแกบคคลภายนอกรายหนง ๆ ไมเกนหนงหมนบาท แตเมอรวมแลวไมเกนหาหมนบาท ระหวางอายสญญาประกนภย รถยนตจาเลยชนกบรถยนตคนหมายเลขทะเบยน น.บ. ๐๔๓๒๐ ซงจาเลยจะตองรบผด โจทกไดซอมรถยนตคนถกชน สนเงนไปสองหมนหาพนบาท ขอใหศาลพพากษาบงคบจาเลยใชเงนจานวนนแกโจทกพรอมดวยดอกเบย

ศาลชนตนตรวจคาฟองแลวมคาสงวา ป.พ.พ. ม. ๘๘๗ ว. ๒ บญญตวา คาสนไหมทดแทนทบคคลผตองเสยหายชอบทจะไดรบจากผรบประกนภยโดยตรง หาอาจจะคดเกนไปกวาจานวนอนผรบประกนภยจะพงตองใชตามสญญานนไดไม จงเปนเรองทโจทกกระทาไปตามลาพงเอง จะใหจาเลยรบผดตอโจทกหาไดไม ใหยกฟองโจทก โจทกอทธรณ ศาลอทธรณพพากษายน

โจทกฎกาปญหาวา โจทกมสทธฟองเรยกเงนคาซอมรถยนตสวนทเกดจากความรบผดของตนจากจาเลยหรอไมนน

ศาลฎกาเหนวา สาหรบเงนคาซอมรถยนตจานวนทยงขาด เมอมขอสญญาในกรมธรรมประกนภยจากดความรบผดของโจทกไวเพยงหนงหมนบาท โจทกกไมมหนาทตามกฎหมายทจะจายเงนคาซอมรถยนตใหผตองเสยหายเกนกวาความรบผดของตน แตเมอจายไปตามฟองแลว แมจาเลยจะไมไดมอบหมายใหจดการแทนกตาม ยอมเปนผลทาใหหนเงนคาซอมรถยนตจานวนทยงขาด

๔ ฎ. บางฉบบเกยวกบ การจดการงานนอกสง

๒๖ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

# เลขท ใจความ

ระงบไป และจาเลยหลดพนความรบผดตอผตองเสยหาย จงอาจสมประโยชนของจาเลยซงเปนตวการ เพราะตองตามประสงคอนแทจรงของตวการ หรอตองตามความประสงคตามทพงจะสนนษฐานได กรณตามฟองจงเปนเรองจดการงานนอกสงซงอาจจะกอใหเกดหน เปนหนทผกพนจาเลยใหตองชดใชเงนจานวนทโจทกทดรองจายเพอจดการงานใหจาเลยไป ตามความใน ป.พ.พ. ม. ๔๐๑ โจทกจงมสทธฟองจาเลย ชอบทจะรบฟองของโจทกไวพจารณาตอไป พพากษาใหยกคาสงและคาพพากษาของศาลลางทงสอง และใหศาลชนตนรบฟองโจทกไวดาเนนการพจารณาตอไป

๓ ๑๐๔๑/๒๕๒๓

การทโจทกชาระหนใหแกบคคลภายนอกแทนจาเลยไปนน แมจาเลยจะไมไดมอบหมายใหจดการชาระหนแทนกตาม แตกเปนผลทาใหหนของจาเลยระงบไป จาเลยหลดพนความรบผดตอบคคลภายนอก และอาจนารถเขาวงรวมกบบคคลภายนอกไดตามขอตกลงตอไป เชนน เปนการสมประโยชนของจาเลยซงเปนตวการ เพราะตองตามความประสงคอนแทจรงของตวการ หรอตองตามความประสงคตามทจะพงสนนษฐานได กรณจงเปนเรองจดการงานนอกสง โจทกจงมสทธเรยกรองใหจาเลยชดใชเงนทออกทดรองคนไดตาม ป.พ.พ. ม. ๔๐๑

๔ ๑๕๙๐/๒๕๓๑

ขอเทจจรงฟงไดวา นายมล ดงดอย ผตายมบตรหาคน คอ นางตย กยคา, นางเพญศร ใจคา, นางปน แสนคาลอ, นายปน ดงดอย และจาเลย สวนโจทกเปนบตรของนางปอ เพยรจต นองสาวของนายมลผตาย

เมอนายมลถงแกความตาย โจทกซงมใชทายาทของผตายไดเขาเปนผจดการทาศพ ในการน บตรทงหาคนของผตายทไปในงานศพนโดยตลอดมไดทกทวง หลงจากทาศพผตายแลว บตรทงหาคนของผตายปรกษากนจะชดใชคาทาศพของผตายจานวนหนงใหแกโจทก ซงนอยกวาทโจทกเรยกรอง โจทกไมยอม

ประเดนทจะวนจฉยมวา โจทกมอานาจฟองเรยกเงนคาจดการทาศพของผตายหรอไม ไดความวา บตรทกคนของผตายไปในงานศพของผตายหลงจากโจทกเรมจดการทาศพของผตายแลว โดยผตายหรอศาลมไดตงโจทกเปนผจดการมรดกของผตายหรอตงโจทกเปนผจดการทาศพผตาย ทงไมไดความวา บตรของผตายทงหาคนซงเปนทายาทไดมอบหมายโดยชดแจงตงใหโจทกเปนผจดการทาศพของผตาย ตามความใน ป.พ.พ. ม. ๑๖๔๙ หากแตเปนเรองโจทกซงมใชทายาทของผตายเขาไปจดการทาศพของผตายโดยสมครใจเอง อนเปนการกระทาในหนาททางศลธรรมและความเปนญาต เนองจากโจทกไดรบทดนจากผตายมาหนงแปลง

แมจะไดความตอไปอกวา ระหวางทาศพผตาย บตรผตายซงเปนทายาทโดยธรรมมไดทกทวงกด และหลงจากทาศพแลว บตรผตายทงหาคนปรกษาจะจายเงนคาทาศพใหโจทกสวนหนงกด กไมพอฟงวา ทายาทของผตายมอบหมายตงโจทกเปนผจดการทาศพรายนโดยปรยาย โจทกจงไมมอานาจฟองเรยกคาจดการทาศพทโจทกจายไปจากกองมรดกของผตายตามนย ป.พ.พ. ม. ๑๖๔๙

ทโจทกฎกาวา ถงแมจะฟงวาการกระทาของโจทกเปนการเขาทากจการแทนผอนโดยเขามไดวาขานวานใช กเปนการจดการงานนอกสง ซงสมประโยชนของตวการ โจทกมสทธเรยกเงนคนตาม ป.พ.พ. ม. ๔๐๑ นน เปนการนอกประเดนจากคาฟองของโจทก ศาลฎกาไมรบวนจฉย

ศาลอทธรณพพากษาชอบแลว ฎกาโจทกฟงไมขน

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๒๗

# เลขท ใจความ

๕ ๑๙๒๙/๒๕๓๙

โจทก (กรมตารวจ) ฟองวา กองกากบการตารวจภธรจงหวดศรสะเกษ เปนสวนราชการของโจทก มจาเลยท ๑ (พนตารวจเอก นภณย สนตพงษ) เปนผบงคบบญชาขาราชการตารวจในจงหวดศรสะเกษ และมหนาทบรหารงบประมาณรายจายทโจทกจดสรรมาใหเพอจดซอนามนเชอเพลงและนามนหลอลนแทนโจทก สวนจาเลยท ๒ ทาหนาทพลาธการ มหนาทเกยวกบการจดซอวสดครภณฑรวมทงนามนหลอลนและนามนเชอเพลงโดยเสนอขอใหจาเลยท ๑ อนมต และมหนาทควบคมใหจาเลยท ๓ จดทาบนทกการเลกจายนามนหลอลน

จาเลยท ๑ จดซอนามนเชอเพลงและนามนหลอลนจากหางหนสวนจากดวสมหมายครบถวนตามจานวนเงนงบประมาณประจาป ๒๕๒๖ แลว แตยงไดสงซอนามนเชอเพลงและนามนหลอลนในนามของโจทกเพมอกสองรอยเกาสบแปดครง เปนเงนหนงลานเกาหมนแปดพนเการอยเกาสบสามบาท แปดสบสามสตางค โดยไมไดรบอนมตจากโจทก เปนการกระทาโดยปราศจากอานาจ ขดกบความประสงคอนแทจรงของโจทก เปนเหตใหโจทกตองชาระคานามนเชอเพลงและนามนหลอลน พรอมดอกเบย คาฤชาธรรมเนยม และคาทนายความ รวมเปนเงนหนงลานสองแสนสองหมนหกพนสรอยเจดสบสบาท สบสสตางค ใหแกหางหนสวนจากดวสมหมาย

โจทกขอใหจาเลยทงสามรวมกนใชเงนแกโจทกจานวนหนงลานสองแสนสองหมนหกพนสรอยเจดสบสบาท สบสสตางค พรอมดอกเบยในอตรารอยละเจดครงตอป นบแตวนท ๑๙ มกราคม ๒๕๓๐ จนกวาจะชาระเสรจ

จาเลยใหการวา นามนเชอเพลงนนตองซอเชอ เมอไดรบเงนจดสรรมาแลวคอยเบกจายใชหนใหแกผขาย หากไดมาไมพอจะชาระทกสวน กตดคางชาระสวนทเหลอ แลวขอซอเชออก จนกวาจะไดรบเงนจดสรรงวดตอไป ปฏบตเชนนมาโดยตลอดโดยไมตองขออนมตจากโจทก เพราะจาเลยเปนตวแทนโจทกในการบรหารงานของกองกากบการตารวจภธรจงหวดศรสะเกษ จาเลยกระทาไปเพอมใหการปฏบตหนาททตองใชรถยนตหยดชะงก การทโจทกตองชาระหนคานามนแกหางหนสวนจากดวสมหมายตามคาพพากษาของศาลชนตนมใชความผดของจาเลยขอใหยกฟอง

ในชนฎกา ปญหาทศาลฎกาวนจฉยมวา จาเลยจะตองรบผดตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๖ หรอไม โจทกฎกาในขอนวา เมอจาเลยท ๑ ไดรบเงนงบประมาณมาแลว จาเลยท ๑ จะตงกรรมการ

พจารณาวา จะจดสรรเงนนนไปจายในสวนใดบาง แลวเสนอไปยงกองบงคบการตามขนตอนจนถงโจทก เมอใชจายเงนงบประมาณทไดรบอนมตหมดแลว จะไปกอหนผกพนภายในปงบประมาณไมได หากงบประมาณไมพอ ตองทาเรองของงบประมาณเพมเตมเสนอผบงคบบญชาไปตามลาดบขน การทจาเลยท ๑ กอหนผกพนคานามนเชอเพลงและคานามนหลอลนในปงบประมาณ ๒๕๒๖ จานวนหนงลานเกาหมนแปดพนเการอยเกาสบสามบาท แปดสบสามสตางค โดยไมไดของงบประมาณเพมเตมจากโจทกกอน เปนการเขาจดการอนเปนการขดความประสงคอนแทจรงของโจทก หรอขดกบความประสงคตามทจะพงสนนษฐานได จาเลยตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกโจทกสาหรบความเสยหายอนเกดจากการทไดจดการนน

ศาลฎกาเหนวา กรณตาม ป.พ.พ. ม. ๓๙๖ ตองเปนการทผจดการไดเขาจดการงานอนเปนการขดความประสงคอนแทจรงของตวการ หรอขดกบความประสงคทพงสนนษฐานได ทง ๆ ทรอยแลวหรอนาจะร วา ตวการไมประสงค เชนนน แตขอเทจจรงปรากฏวา นา มนเชอเพลงและนามนหลอลนทจาเลยท ๑ จดซอจากหางหนสวนจากดวสมหมายนน จาเลยท ๑ ในฐานะผกากบการ

๒๘ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

# เลขท ใจความ

ตารวจภธรจงหวดศรสะเกษ ไดสงซอไปใชในราชการของกองกากบการตารวจภธรจงหวดศรสะเกษ ซงเปนหนวยงานในสงกดของโจทก และทางจงหวดศรสะเกษกเคยมหนงสอแจงใหโจทกจดสรรงบประมาณเพอนาไปชาระหนใหแกหางหนสวนจากดวสมหมาย แตโจทกไมไดดาเนนการใด ๆ อนง ปรากฏวา กอนหนาน กองกากบการตารวจภธรจงหวดศรสะเกษกเคยเปนหนหางหนสวนจากดวสมหมายหลายครง เมอทางจงหวดศรสะเกษรายงานเรองไปใหโจทกทราบ โจทกกจดสรรงบประมาณไปชาระหนทกครง ดงน แมจาเลยท ๑ จะจดซอนามนเชอเพลงและนามนหลอลนจากหางหนสวนจากดวสมหมายหลงจากหมดงบประมาณทโจทกจดสรรมาใหในปงบประมาณ ๒๕๒๖ แลวกตาม แตกเปนการจดซอมาเพอใชในราชการของกองกากบการตารวจภธรจงหวดศรสะเกษตามทเคยปฏบตมา และโจทกเองกรบรและยอมรบขอปฏบตดงกลาว กรณจงเปนเรองทจาเลยท ๑ ทาไปตามอานาจหนาทในฐานะผกากบการตารวจภธรจงหวดศรสะเกษ ซงมหนาทบรหารงานของกองกากบการตารวจภธรจงหวดศรสะเกษแทนโจทก หาใชทาไปโดยขดกบความประสงคอนแทจรงของโจทกดงทโจทกกลาวอางไม จาเลยท ๑ จงไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกโจทก

ทศาลอทธรณภาค ๑ วนจฉยนน ศาลฎกาเหนพองดวย พพากษายน

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๒๙

รายการอางอง

จด เศรษฐบตร. (๒๕๕๔). หลกกฎหมายแพงลกษณะหน. (พมพครงท ๒๐). กรงเทพฯ: โครงการตาราและเอกสาร

ประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ISBN 9789744665577. ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๕๑.๐๒.๐๗). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

<http://rirs3.royin.go.th/dictionary.asp>. (เขาถงเมอ: ๒๕๕๖.๐๒.๑๔). __________. (ม.ป.ป.). ศพทบญญตราชบณฑตยสถาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: <http://rirs3.royin.go.th/coinages/

webcoinage.php>. (เขาถงเมอ: ๒๕๕๖.๐๒.๑๔). ศาลฎกา. (๒๕๕๐.๐๑.๒๖). ระบบสบคนคาพพากษาและคา สงคารองศาลฎกา. [ออนไลน ] . เขาถงไดจาก:

<http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/search.jsp>. (เขาถงเมอ: ๒๕๕๖.๐๒.๑๔). ศนนทกรณ โสตถพนธ. (๒๕๕๓). คาอธบายกฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได. (พมพครงท ๓).

กรงเทพฯ: วญญชน. ISBN: 9789742889029. สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (๒๕๕๑, ๑๐ มนาคม). ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

<http://web.krisdika.go.th/data/law/law4/%bb03/%bb03-20-9999-update.pdf>. (เขาถงเมอ: ๒๕๕๖. ๐๒.๑๔).

สานกงานศาลยตธรรม. (ม.ป.ป.) . คาพพากษาศาลฎกา (ป ๒๕๓๐ ถงปจจบน). [ออนไลน ] . เขาถงไดจาก:

<http://www.library.coj.go.th/Eb_Sentence/Sentence0.html>. (เขาถงเมอ: ๒๕๕๖.๐๒.๑๔).

J.A. Crook. (1984). Law and Life of Rome, 90 B.c.–a.d. 212. Ithaca, New York: Cornell University Press.

IBSN: 9780801492730. Kamol Sandhikshetrin. (2007). The Civil and Commercial Code, Books I-VI, and Glossary. (8th edition).

Bangkok: Nitibannakan. ISBN 978-974-44-7349-3.

ภาษาไทย

ภาษาตางประเทศ

♥

♥

♥

♥

♥

♥

♥

♥

♥

๓๐ ♫ th.wikibooks/wiki/awsa

Langenscheidt Translation Service. (2010). Bürgerliches Gesetzbuch. [Online]. Available: <http://www. gesetze-im-internet.de/bgb/index.html>. (Accessed: 2013.02.14).

__________. (2011). The German Civil Code. [Online]. Available: <http://www. gesetze-im-

internet.de/englisch_bgb/>. (Accessed: 2013.02.14). Legifrance. (2011). The French Civil Code. [Online]. Available: <http://195.83.177.9/code/liste.phtml?

lang=uk&c=22>. (Accessed: 2013.02.14). ________. (2011.09.01). Code civil des français. [En ligne]. Disponible: <http://www.legifrance.gouv.fr/

affichCode.do;jsessionid=0B318A7293B7A6AB671B8A2491FB55A2.tpdjo17v_2?idSectionTA=LEGISCTA000006136539&cidTexte=LEGITEXT000006070721&dateTexte=20111213 >. (Accédé: 2013.02.14).

Leland H. Ayres & Robert E. Landry. (1988.09). “The Distinction Between Negotior um Gestio and

Mandate”. Louisiana Law Review, (Vol. 49, No. 1). [Online]. Available: <http://digitalcommons.law.lsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5143&context=lalrev>. (Accessed: 2013.02.14).

Ministry of Justice of Japan. (2011). The Japanese Civil Code. [Online]. Available: Parts 1-3

<http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail/?ft=2&re=02&dn=1&yo=civil+code&x=0&y=0&ky=&page=3>, Parts 4-5 <http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail/?ft=2&re=02&dn= 1&yo=civil+code&x=0&y=0&ky=&page=4>. (Accessed: 2013.02.14).

W. W. Buckland & Arnold D. McNair. (1952). Roman Law and Common Law. London: Cambridge

University Press. [Online]. Available: http://ebooks.cambridge.org/chapter.jsf?bid=CBO97805115 61061&cid=CBO9780511561061A085. (Accessed: 2013.02.14).

♥

♥

♥

♥

♥

♥

♥

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ ♥ ๓๑

th.wikibooks.org

/wiki/awsa

♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥

♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥

๑๔ กมภาพนธ ๒๕๕๖ • 14 February 2013

♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥