กรณศกษาการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ

ของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

ปรญญานพนธ

ของ

ดารง จรรตน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาศลปศกษา

พฤษภาคม 2553

กรณศกษาการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ

ของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

ปรญญานพนธ

ของ

ดารง จรรตน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาศลปศกษา

พฤษภาคม 2553

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

กรณศกษาการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ

ของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

บทคดยอ

ของ

ดารง จรรตน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาศลปศกษา

พฤษภาคม 2553

ดารง จรรตน. (2553). กรณศกษาการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระของนกเรยน

ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (ศลปศกษา).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม:

รองศาสตราจารยวรรณรตน ตงเจรญ, ผชวยศาสตราจารยจกรพงษ แพทยหลกฟา.

การศกษาวจยครงนมความมงหมายเพอศกษาการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอ การสรางสรรค

อสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ กลมตวอยางเปนนกเรยน ทเรยน

ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 จานวน 30 คน เครองมอทใชเปน แบบสงเกต และแบบ การประเมนผล

งานนกเรยน เมอไดขอมลจะนาไปแยกประเภท จดหมวดหมนามาวเคราะห เนอหา เขยนบรรยาย

ตามปรากฏการณ จากการสงเกต และ การประเมนผลงาน สรปผลการวจยไดดงน

1. การใชสอการสรางสรรค จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ พบวา

สวนมากนกเรยน ถายทอดผลงาน เปน ภาพ ตนไม สงของ คน และครอบครว ใชวสดเปนระนาบ

หรอพนในการสรางผลงาน เปน กระดาษ 100 ปอนด ฟวเจอรบอรด และ กระดาษลง ใชสอ/วสดท

นกเรยนใชในการสรางสรรคอสระ เปน สนา กระดาษ และดนนามน มากนอยตามลาดบ

2. เทคนค/วธการสรางสรรค จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอ การสรางสรรคอสระ

พบวา สวนมากนกเรยนใช เปน สอผสม วาดภาพ ระบายส และ ภาพพมพ มากนอยตามลาดบ

3. บรรยากาศในการจดการเรยนการสอนจากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอ การ

สรางสรรคอสระ พบวาสภาพการจดหองเรยน อากาศถายเทดมแสงสวางเหมาะสม ไมมสงรบกวน ม

ความสะอาด สงคมในชนเรยน ครและนกเรยนมปฏสมพนธทดตอกน มความเปนกนเอง ยดหยน

สบายใจ มความชวยเหลอเอออาทร สามคค รกใครกลมเกลยวกน นกเรยนสวนมากมรสนยม ความ

ชนชอบทจะใช เนอหา/เรองราว ถายทอด เปนตนไมและสงของ ใชวสดเปนระนาบหรอพนในการสราง

ผลงาน เปน กระดาษ 100 ปอนด สอ /วสด เปนสนา และ เทคนค/วธการสรางสรรคผลงาน เปน

สอผสมมากทสด

4. การประเมนผลงาน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอ การสรางสรรคอสระ พบวา

ความสามารถในการสรางสรรคผลงานของนกเรยนเฉลย กจกรรมท 1 กจกรรมท 2 ระดบคณภาพด

กจกรรมท 3 กจกรรมท 4 ระดบคณภาพดมาก และ ความสามารถในการสรางสรรคผลงาน ของนกเรยน

เฉลยทง 4 กจกรรมอยในระดบคณภาพด

A CASE STUDY ON VISUAL ART TEACHING AND LEARNING WHICH USED FREE

EXPRESSION OF MEDIA IN MATHAYOM 5 STUDENTS, ARANPRATHET SCHOOL

AN ABSTRACT

BY

DUMRONG JORNRUTN

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Master of Education Degree in Art Education

at Srinakharinwirot University

May 2010

Dumrong Jornrutn. (2010). A case study on visual art teaching and learning which used

free expression of media in Mathayom 5 students, Aranprathet school.

Master Thesis, M.Ed (Art Education) bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot

University. Advisor Committee: Assoc.Prof. Wunarat Tungchareon, Asst.Prof.

Chakapong Phaetlakfa.

In the research on visual art teaching and learning which used free expression of

media in Mathayom 5 students, Aranprathet school, the sample group was second semester

student, total 30 persons. The instrument used for data collecting was observation and

evaluation from student work. Then, the data was sorted and classified in order to analyze

the content and to describe the phenomenon from observation and evaluation as following

result.

1. In the use of expression of media from visual art teaching and learning which

used free expression of media, it was found that most student convey the work as the

picture, trees, and objects, human and family. They used the plane and surface material to

create the 100 pound paper work, future board and box paper. Media/material that student

used for independent work creation were watercolor, paper and clay respectively.

2. For technique/method of visual art teaching and learning which used free

expression of media, most students used mixed media, drawing, painting and printing

respectively.

3. The atmosphere of visual art teaching and learning which used free expression

of media, it was found that the classroom environment was well ventilated, no disturbance,

clean, good relationship between teacher and student, comfortable, flexible and harmony.

Most students preferred to use content and story to convey by tree and object. The material/the

plane and surface used for create the work was 100 pound paper. The media/material was

water color. And mixed media was used the most to be technique/method for work creation.

4.The evaluation from visual art teaching and learning which used free expression

of media was found that the ability of student work creation of activities 1 and activity 2

were good quality level. Activity 3 and activity 4 were excellent. However, the average of

all 4 activities was arranged at good quality level.

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธนสาเรจไดดวยดเปนเพราะผวจยไดรบ ความกรณาอยางยง จาก รองศาสตราจารย

วรรณรตน ตงเจรญประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธ ผชวยศาสตราจารยจกรพงษ แพทยหลกฟา

กรรมการควบคมปรญญานพนธทกรณาใหคาปรกษาในการทาปรญญานพนธครงนผวจยขอขอบพระคณ

เปนอยางสง นอกจากนผวจย ขอกราบขอบพระคณ ศาสตราจารยพเศษ อาร สทธพนธ ศาสตราจารย ดร.

วรณ ตงเจรญ ผชวยศาสตราจารยอานาจ เยนสบาย รองศาสตราจารย พฤทธ ศภเศรษฐศร

ผชวยศาสตราจารยสาธต ทมวฒนบรรเทง ผชวยศาสตราจารย ดร.เลศศรร บวรกตต และอาจารยทกทาน

ทใหความร แกผวจย ในการศกษาตามหลกสตรการศกษามหาบณฑต ศลปศกษา ซงทาใหผวจยรวา

การศกษาในระดบปรญญาโท ของผวจยนน มไดสนสดเพยงการทาปรญญานพนธฉบบนใหสาเรจลงได

หากผวจยไดซมซบเอากระบวนการเรยนรทถกจดประกายขนในระยะเวลาทศกษาอย ใหกลายเปนการ

เรยนรทตองสบเนองตอไปอยางไมสนสด และจะตองนาเอาความรนน ไปยงประโยชนใหแกผอนตอๆ ไป

อกดวยจงจะสมตามเจตนารมณ ของการศกษาอยางสมบรณ

ทายสดผวจยขอขอบพระคณ พอ (ทลวงลบไปแลว) แม พ นอง และภรรยา บตร ธดา ตลอดจน

เพอน ๆ ทกคนทใหทงกาลงกาย และกาลงใจทดเยยมตลอดเวลาทศกษาและทางานวจย

ดารง จรรตน

สารบญ

บทท หนา 1 บทนา.................................................................................................................

ภมหลง............................................................................................................

ความมงหมายของการวจย................................................................................

ความสาคญของการวจย...................................................................................

ขอบเขตของการวจย.........................................................................................

ขอตกลงเบองตน...............................................................................................

นยามศพทเฉพาะ.............................................................................................

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ.........................................................................

เอกสารเกยวกบการ จดการศกษา ในระดบการศกษาขนพนฐาน..........................

เอกสารเกยวกบการปฏรปการศกษาและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต..........

เอกสารเกยวกบการจดการเรยนการสอนของคร

ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต การเรยนรในสาระการเรยนรตางๆ

และการจดทาแผนการจดการเรยนร.............................................................

เอกสารเกยวกบคณคาของศลปศกษา................................................................

เอกสารเกยวกบแนวความคดและแนวทางการเรยนการสอนวชาศลปศกษา

(ทศนศลปศกษา).......................................................................................

เอกสารเกยวกบ ความคดสรางสรรค จนตนาการ และสนทรยศกษา.....................

เอกสารเกยวกบพฒนาการทางดานการแสดงออกทางศลปะ ของเดก

ระดบมธยมศกษา.......................................................................................

เอกสารเกยวกบพหศลปศกษา...........................................................................

เอกสารเกยวกบแนวคดหลงสมยใหม

และการสอนแบบพหศลปศกษาเชงศลปะหลงสมยใหม..................................

เอกสารเกยวกบสอการสรางสรรคศลปะ..............................................................

เอกสารเกยวกบ เดกทมความสามารถทางศลปะ.................................................

ขอมลทวไปเกยวกบโรงเรยน..............................................................................

งานวจยทเกยวของ...........................................................................................

1

1

6

6

6

7

7

9

9

12

14

21

22

24

37

42

50

57

63

66

67

สารบญ (ตอ) บทท หนา 3 วธดาเนนการวจย..............................................................................................

ขนตอนการดาเนนการวจย................................................................................

การกาหนดประชากรและกลมตวอยาง...............................................................

แหลงขอมลทใชในการศกษาคนควา...................................................................

วธการเกบขอมล..............................................................................................

เครองมอทใชในการศกษาคนควา…...................................................................

การวเคราะหขอมล............................................................................................

4 ผลการวเคราะหขอมล.......................................................................................

การใชสอสรางสรรค..........................................................................................

เทคนค/วธการสรางสรรค...................................................................................

บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน................................................................

การประเมนผลงาน...........................................................................................

ขอคดเหนเพมเตม เกยวกบการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอสรางสรรคอสระ.......

5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ................................................

ความมงหมายของการวจย...............................................................................

ขอบเขตของการวจย.........................................................................................

เครองมอทใชในการศกษาคนควา......................................................................

การวเคราะหขอมล...........................................................................................

สรปผลการวจย................................................................................................

อภปรายผล.....................................................................................................

ขอเสนอแนะ.................................................................................................... บรรณานกรม.........................................................................................................

71

71

71

71

72

72

73

74

74

78

79

80

85

86

86

86

86

87

87

91

94

95

สารบญ (ตอ)

บทท หนา ภาคผนวก.....................................................................................................................

ภาคผนวก ก...........................................................................................................

ภาคผนวก ข...........................................................................................................

ภาคผนวก ค..........................................................................................................

ภาคผนวก ง...........................................................................................................

ประวตยอผวจย............................................................................................................

101

102

107

138

144

158

บญชตาราง

ตาราง หนา 1 จานวนและรอยละของเนอหา/เรองราวทนกเรยนใชถายทอดผลงาน.............................

2 จานวนและรอยละของวสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน..............

3 จานวนและรอยละของสอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางสรรคอสระ...............................

4 จานวนและรอยละของเทคนค/วธการสรางสรรค.........................................................

5 จานวนและรอยละของความสามารถในการสรางสรรค................................................

75

76

77

78

80

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 การปฏบตกจกรรม ตวตนคนสรางสรรค และผลงานทศนศลป....................................

2 การปฏบตกจกรรม มตการแสดงออก และผลงานทศนศลป........................................

3 การปฏบตกจกรรม ยอนแยงแปลงเปลยนและผลงานทศนศลป...................................

4 การปฏบตกจกรรม สอผสมผสาน และผลงานทศนศลป.............................................

81

82

83

84

บทท 1 บทนา

ภมหลง การปฏรปการศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 กอใหเกด

การขบเคลอนการศกษา ในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย โดยยด

ผเรยนเปนสาคญ การเรยนการสอนทหลากหลาย ไมจากดเพยงในหองเรยนแคบๆ การเรยนทยดคร

เปนสาคญ นกเรยนเปนฝายรบความรจากคร และครคอผรทงหมดเพยงฝายเดยว แบบเดมนน คงไม

เพยงพอไมสอดคลองกบบรบทในปจจบน ซงจะตองใฝเรยนรตลอดเวลา พรอมมองไปขางหนาอยางม

วจารณญาณมจตสานก รเทาทน ถงสงคม ขาวสารเทคโนโลยทขยายวงกวางอยางไรพรมแดน การ

จดการเรยนรแกนกเรยนในชวงชนท1(ชนประถมศกษาปท1-3) ชวงชนท2 (ชนประถมศกษาปท 4-6)

และชวงชนท 3 (ชนมธยมศกษาปท1-3) ชวงชนท 4 (ชนมธยมศกษาปท4-6) นน ตองจดใหครบ

ตามเจตนารมณ ของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทง 8 กลมสาระการเรยนร ซง

ประกอบดวย 1.กลมสาระการเรยนรภาษาไทย 2.กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร 3.กลมสาระการ

เรยนรวทยาศาสตร 4.กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 5.กลมสาระการเรยนร

สขศกษาและพลศกษา 6.กลมสาระการเรยนรศลปะ 7.กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

8.กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

การเปลยนแปลง สภาพเศรษฐกจ สงคม ความเจรญกาวหนาทางวทยาการ และเทคโนโลย

การปรบเปลยนปฏรปสงคม ไปสสงคมใหม ประกอบกบแนวคดใหม ของการจดการศกษาขนพนฐาน

ทมงพฒนาคน ใหเปนคนโดยสมบรณ ม ความสมดล ทงดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ

และสงคม สามารถพฒนาตนเอง และสามารถรวมมอกบผอนได อยางสรางสรรค จงตองมการจด

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน ซงประกอบดวย กลมสาระการเรยนรทจาเปน ตอการพฒนาคณภาพ

ชวต ของผเรยน กลมสาระการเรยนรศลปะ เปนกลมสาระ ทมงเนน การสงเสรม ใหมความคดรเรม

สรางสรรค มจนตนาการทางศลปะ ชนชม สนทรยภาพ มคณคา ซงมผลตอคณภาพชวตมนษย ดงนน

กจกรรมศลปะ สามารถนาไปใช ในการพฒนาผเรยนโดยตรง ทงดานรางกาย จตใจ สตปญญา

อารมณ และสงคม ตลอดนาไป สการพฒนาสงแวดลอม สงเสรมใหผเรยนมความเชอมนในตวเอง

และแสดงออกในเชงสรางสรรค พฒนากระบวนการรบรทางศลปะ การเหนภาพรวม การสงเกต

รายละเอยด สามารถคนพบศกยภาพของตนเอง อนเปนพนฐาน ในการศกษาตอ หรอการประกอบ

อาชพได ดวยการมความรบผดชอบ มระเบยบวนย สามารถทางานรวมกนไดอยางมความสข

(กรมวชาการ. 2544: บทนา)

2

กระบวนการเรยนรนน ควรมหลกวชาการ มเสรภาพ กลาคด กลาสรางสรรค บรณาการ กระตน

ใหผเรยน อยากรวมกจกรรมการเรยนร เพอสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยน ควบคคณธรรม มคณภาพ

นาไปประยกตใชในชวตและสงคมไดอยางเปนสข (เปาโล แฟรร. เขยน. สดใส ขนตวรพงศ. แปล. 2548)

จากบทความ นวตกรรมการสอนศลปะ (ทศนศลป) เพอเดก และเยาวชนสาหรบ วนขางหนา

ของ ดารง จรรตน (2549: 20-22) ไดเขยนไวในตอนหนงวา จากการอานความคด ทางทศนศลปศกษา

ของ วรณ ตงเจรญ ไดกลาววา

เราตระหนกกนดวา เมอกลาวถงศลปะเดก รวมทงกระบวนการเรยนการสอนศลปศกษา เปนปญหา

ละเอยดออน ทควรไดรบการมองและการสงเสรม จากมตกวางหลายทศทาง มใชมองเพยงตวผลงานศลปะ

เดกเทานน เราทราบกนดวาศลปะเดก ตางไปจากงานศลปะของผใหญ หรอศลปะของศลปนในแงตวเดก

เดกมใชผใหญยอสวน เดกมสภาพรบร ความรสกนกคด และการแสดงออกเฉพาะตว เฉพาะวย เฉพาะ

สงแวดลอมและวฒนธรรม

ในแงการแสดงออก เดกมใชนกแสวงผล เดกแสดงออกอยางทใจปรารถนา มไดคาดหวง ในเชง

อดมการณ กลมเปาหมาย ชอเสยง เกยรตยศ (ในทน มไดกลาวถงการวางแผนประกวดแขงขนเพอรางวล)

ในแงของผลงาน เดกมใชนกสะสมเกงกาไร เดกสรางสรรคดวยความตนเตนทสรางสรรค ดวยความพง

พอใจ ไมไดยดตดกบผลงาน ผลงานศลปะเปนเพยงพาหะทจะนาไปสพฤตกรรม และบคลกทงดงามในตวเดก

เชนพฤตกรรมสรางสรรค การแสวงหาคณคาในเชงปจเจก รสนยม หรอระบายความเกบกด

เราทราบกนดวา การเขาไปเกยวของกบศลปะเดกในมตทกวาง (ทงการมองและการสงเสรม) ตอง

พรอมดวยความเขาใจ ในศลปะเดก ทแตกตางไปจากศลปะ ของศลปน เขาใจวฒภาวะ ทงการรบร และ

การแสดงออก เขาใจจตวทยา ทจะวเคราะหและกระตน เขาใจสภาพแวดลอม ทางกายภาพ และวฒนธรรม

เขาใจปรชญาและเปาหมายของศลปศกษาและทายทสดตองเขาใจกระบวนการหรอมรรคทจะนาไปส

ปรชญาและเปาหมายนน

การมองศลปะเดก ตองไมมองอยางเลอนลอยเพอฝน และตองตอบคาถาม เชงปฏบตการ ใหได

ปรชญาสาหรบศลปะเดก ตองกาหนด เปนปฏบตการเชงพฤตกรรมได และปฏบตการเชงพฤตกรรม กตอง

ปฏบตการใหบรรลเปาหมายได ไมเชนนนแลว ศลปะเดก จะกลายเปนความเพอฝน อยาเหมารวม ศลปะเดก

กบศลปะของศลปน อยามองศลปะเดกอยางสายตา ของศลปน และเดกผบรสทธนารกตวนอย ๆ ก ไมใช

“ศลปน” เพราะมนคนละเรองกน ถาเดกเขยนภาพเกง เปนศลปน เดกทมความสามารถ ดานอน ๆ กคง

เปนนกวทยาศาสตร นกภาษาศาสตร นกออกแบบ นกสงคมวทยา...ถาเชนนนเรองคงยง กนไปใหญ

ความพยายามทจะเกยวของกบศลปะเดก จงตองทาความเขาใจกบความแตกตางและปญหาเหลาน

ไมเชนนนแลว ความพยายามอาจจะกลายเปนความผดพลาดไปกได การแสดงออกทางศลปะของเดกนน

สภาพแวดลอม และวฒนธรรม ไดสงผลตอการรบรและความรสกนกคดของเดกเปนอยางมาก การแสดงออก

ทางศลปะของเดกมใชเปนเพยงวฒภาวะทางความงาม (Artistic maturity) เทานน แตยงแสดงถงวฒภาวะ

ทางการรคด (Cognitive maturity) อกดวย (วรณ ตงเจรญ. 2542: 134)

3

การศกษาคนควา เกยวกบการเรยนการสอนศลปะ และประสบการณ ทไดเรยนรจาก

ผทรงคณวฒ บคลากร จากสอทางศลปะ แหลงเรยนรทหลากหลาย การเขารวมกจกรรมทางศลปะ กบ

องคกรภาครฐและเอกชนไดนาเสนอและแลกเปลยนเรยนรการสอนศลปะ(ทศนศลป) กบเพอนคร

ศลปะในทตาง ๆ การจดกจกรรมทางศลปะกบเดกและเยาวชน การบรณาการกจกรรมศลปะ กบชมชน

สงคม

จากประสบการณเกยวกบการสอนศลปะ(ทศนศลป) ดงกลาว ผเขยนตงขอสงเกตดงน

1. สงคมสวนหนงมองบทบาทของครศลปะจะตองเปนผทมความสามารถ ในเชงชางฝมอ

เปนหลก สวนบทบาทดานการสอนศลปะ (ทศนศลป) เปนดานรอง

2. ครศลปะสวนหนง ยงคงสอนศลปะ(ทศนศลป) โดยวธใหเดกนกเรยนฝกทกษะ เนนฝมอ

เชงชางมงความสาเรจของชนงานเปนหลก โดยไมใหความสาคญกบกระบวนกาเรยนร คงประเมนผล

จากชนงานของเดกนกเรยนเพยงอยางเดยว ซงเปนประเดนทนาเปนหวง

การสอนศลปะ (ทศนศลป) เพอเดกและเยาวชน ในปจจบน และอนาคตเราจะทาอยางไร

ภายใตสงคมไทยทกาลงปะทะมรสม ดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม การศกษา วฒนธรรม สงแวดลอม

ลวนแตเปนปญหาทเกาะเกยวกนอยางแยกไมออก ปญหาความออนแอของรฐไทยทผสานกบอทธพล

และแรงกดดนจากการพฒนาของโลกตะวนตกทสงผลกระทบตอโครงสราง ทาใหสงคมไทยตองกระแส

การพฒนา ตกอยภายใตการถกครอบงา

การพฒนาทซอนแฝงการทาลายการพฒนาทเนนความสาเรจเฉพาะผลตภณฑทสาเรจมวล

รวมประชาชาตโดยละเลยหรอไมเหนความสาคญ ของการพฒนาคน ผคนมความเชอในเรองวตถ

อยางลมหลมตาไมขน การพฒนาดานตางๆ ทโนมเอยงอยางไมสมดล การพฒนาแบบแยกสวนโดยไม

พจารณาแบบองครวมตลอดการพฒนา ททาใหวถการดารงชวตของผคนทกาลงถลาลกกาวไปสกบดก

ของ ลทธบรโภคนยม สภาพการพฒนาดงกลาว สงผลทาใหเกดปญหาการเผชญหนา ระหวางรฐกบ

ประชาชน เกดปญหาความขดแยงระหวางโรงงานอตสาหกรรมกบชมชนเกษตรกรรม เกดความแตกตาง

ระหวางเมองกบชนบท เกดชองวางระหวางคนรวยกบคนจน และระหวางผทมโอกาสและมความพรอม

กบผดอยโอกาสในสงคม

สงทเกดขนหรอวกฤตปญหาเหลาน ไดกอกระแสผลกดนใหเกดการปฏรปสงคมอยางทวดาน

เพอกวกฤตชาต ทงนมาตรการหนงในหลายๆ มาตรการกคอ การปฏรปการศกษา ซงมปรากฏใหเหน

อยในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 หลายมาตรา และมปรากฏเหนอยใน

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 หลายมาตราเชนกน

4

ซงพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพทธศกราช 2542 สงผลตอการปฏรปการศกษา ขนพนฐาน

ทงดานแนวคด หลกการ จดหมายมาตรฐานหลกสตรการศกษาขนพนฐานตลอดจนมาตรฐานสาระ

การเรยนรของกลมวชา 8 กลมวชา และกจกรรมพฒนาผเรยนรวมทงองคประกอบอนๆ ของการปฏรป

หลกสตรทงระบบ อยางไรกตาม กลมวชาทศนศลป ดนตร และนาฏศลป หรอ เรยกโดยรวมวา กลมสาระ

การเรยนรศลปะหรอศลปศกษานนถอเปนกลมวชา1ใน 8 ทจะตองมการปฏรปการเรยนรควบคไปกบ

กระบวนการปฏรปการศกษา และปฏรปสงคมทงระบบ (พหศลปศกษา. 2545: 9 -11)

ทาอยางไรจงจะสอนศลปะ (ทศนศลป) เพอสรางเดกและเยาวชนไทย เพอวนน โลกน และวน

หนา ใหอยไดทามกลางการปฏรปการศกษา มการขบเคลอนกระบวนการเรยนรศลปศกษาแบบเดม

เพอกาวไปสการปฏรปศลปศกษา ไปสพหศลปศกษา ทมการบรณาการแนวคด การสรางสรรคศลปะ

โดยเลอกสอแสดงทหลากหลาย โดยคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เปนตน

พลงทสาคญในการขบเคลอน พหศลปศกษา 5 ทฤษฎ ไดแก

พหศลปศกษาเชงแบบแผน ( DBAE / Discipline – Based Arts Education)

พหศลปศกษาเชงพหปญญา (MIAE / Multiple Intelligences Arts Education)

พหศลปศกษาเชงภมปญญาไทย (TWAE / Thai Wisdom Arts Education)

พหศลปศกษาเชงศลปะหลงสมยใหม ( PMAE / Post – Modern Arts Education )

พหศลปศกษาเชงความสามารถพเศษ ( GCAE / Gifted Child Arts Education)

จากการศกษาดานศลปศกษา การสอนศลปะ (ทศนศลป) ผสานกบการเรยนรเกยวกบพหศลปศกษา

จงเสนอความคด

นวตกรรมการสอนศลปะ(ทศนศลป) เพอสรางเดกและเยาวชนเพอวนนโลกน สวนขางหนา

คอการสอนศลปะ(ทศนศลป)ปจจบนการสรางสรรคศลปะในกระแสโลกไดปรบเปลยนความคด แบบ

ลทธสมยใหม (Modernism) ซงมองศลปะตามแบบวทยาศาสตร มาสลทธหลงสมยใหม (Postmodernism)

ซงมมาตงแตศตวรรษท 20 เปนตนมา แนวความคดของกลมหลงสมยใหม ใหความสาคญกบการบรณาการ

ความคด ในการสรางงานศลปะ ดวยสอทหลากหลาย ปราศจากกาแพงกน ระหวางประเภทของศลปะ

ตามความคดแบบเกา หรอจากดเรอง การใชสอในการแสดงออก การรบรและจนตภาพ

การสอนศลปะ (ทศนศลป) พหศลปศกษา เชงศลปะหลงสมยใหม ตองยดผเรยนเปน

ศนยกลาง มงเนนใหนกเรยนมประสบการณในการเลอกใชสอแสดงทอสระ ปราศจากกรอบจากดแบบ

เกา พฒนาผเรยน พฒนาศกยภาพในกระบวนการคด การรบร สนทรยะ มประสบการณเปดใจ ความร

ความคดของสากล นานาชาต ใหรจกตนเอง ชมชน สงคมของตนเอง เหนคณคาของสงแวดลอม และ

งานศลปะไดดมากขน ผเรยนไดเรยนรการอยรวมกน การแลกเปลยนความคด เขาใจ ถงความ

หลากหลาย และความแตกตางทเปนจรงของสงคม การประเมนผลการเรยนการสอน กลมหลง

5

สมยใหมเชอวากระบวนการทางานมความสาคญ มคามากกวาชนงานทสาเรจ ใหความสาคญกบ

กระบวนการคด การทางานของผเรยนเปนหลก เกณฑการประเมนเปดกวาง ไมใชแบบวทยาศาสตร

ผสอนเชอในความหลากหลาย และความแตกตางเปนสาคญ (วรณ ตงเจรญ. 2548: 14 -16)

แนวคดหลงสมยใหม ศลปะหลงสมยใหม และการสอนแบบพหศลปศกษาเชงศลปะหลง

สมยใหมนนมสาระสาคญหลากหลาย นาสนใจมาก แตถาจะนาไปจดการเรยนการสอนโดยตรงนน

ยงเปนกรอบแนวคดทกวางมหลากหลายมต และยงไมปรากฏการสรปทชดเจน ซงจะตองใชเวลาใน

การศกษาคนควาในโอกาสตอไป

หากแตดวยความสนใจในแนวคดการสอนศลปะโดยแนวคดศลปะหลงสมยใหม ทเนนผเรยน

เปนสาคญ ในสวนทมงเนนใหนกเรยนมประสบการณในการเลอกใชสอแสดงออกทอสระ ปราศจาก

กรอบจากดแบบเกา จงเปนประเดน ทควรศกษา ซงพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542

ไดใหความหมายเกยวกบ สอ หมายถง ตดตอใหถงกน เชนสอความหมายชกนาใหรจกกน สอ (ศลปะ)

หมายถง วสดตางๆ ทนามาสรางสรรคงานศลปกรรม ใหมความหมายตามแนวคด ซงศลปนประสงค

แสดงออกเชนนน เชนสอผสม ...สอผสมหมายถง วสดทใชสาหรบสรางสรรคงานทศนศลปรวมกน

ตงแต 2 ชนดขนไป เชนสนามคณลกษณะบางสดใสกบสโปสเตอรทมคณสมบตหนาทบ ดนสอกบ

หมก... (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. 2546: 1200) และทวเกยรต ไชยยงยศ

กลาววา วสดหรอสอ ตรงกบภาษาองกฤษวา Media Medium หรอMaterial กเรยก มเดย (Media

หรอ Medium) หมายถง สายกลาง ปานกลาง วสด มชฌม เครองมอ นามนสาหรบระบายส เปนตน

ในทางการสรางสรรคศลปกรรม (ทศนศลป) คาวา มเดย หรอ แมทเทยเรยล หมายถง สอหรอวสดท

นามาสรางสรรคศลปกรรม เชน ดนสอ ดนสอส ถาน ชาโคล คอนเต เครยอง สชอลก (Pastel oil

Pastel) หมกดา หมกส ปากกา ปากกาพกน สนามน (และวสดผสมนามน) สอะครลค (และวสดผสมส

อะครลค) สนา (Water colors) ดนนามน ดนเหนยว สารด เหลก หนออน หนแกรนต ไมสก ฯลฯ

(ทวเกยรต ไชยยงยศ. 255: 80) สวนศลปะการแสดงดนตรและวรรณกรรม มกเปนศลปะทผสมผสาน

สอตางๆ เขาดวยกน ในขณะทศลปะการแสดง ใชการเคลอนไหวรางกายเปนสอแสดงออก ดนตรใชลลา

ของเสยงผานเครองดนตรตางๆ เปนสอแสดงออก และวรรณกรรมใชการดาเนนเรองและความคดท

ผานสอแสดงออก ซงเปนตวอกษร ศลปะเชนนเรยกวา ศลปะสอผสม (Mixed Media Art) ในลกษณะ

หนง โดยท “สอ” (พหพจน) ในทนหมายถงสอทตางแขนงกน ศลปะการแสดง ดนตร และวรรณกรรม

เมอปคาสโซสรางสรรคผลงานศลปะโดยใช วสดตางๆ สนามน ผานามน เชอก กระดาษหนงสอพมพ

ฯลฯ มาผสมผสานไวบนระนาบ เรากเรยกศลปะเชนนวา ศลปะสอผสม (Mixed Media Art) ดวยเชนกน

“สอ” ทนหมายถง วสดตางๆ หลงจากนนศลปะในยคหลงๆ กใชวสดผสมผสานกนมากขน และมชอ

เรยกตางๆ นานาเชนภาพปะตด (Collage) ภาพถายปะตด (Photomontage) รปตอประกอบ (Assemblage)

6

เปนตน ศลปะรวมสมยปจจบน ยงมการผสมผสานความคดและสอแสดงมากขน (วรณ ตงเจรญ.

2549: 160 -161) และวรณ ตงเจรญ ยงกลาววา งานศลปะถอเปนงานสรางสรรคทสาคญยง...

ความคดและจนตนาการกอใหเกดสงใหมขน ความคดสรางสรรค เปนกระบวนการในทางดงาม ชอบ

ธรรม และกอใหเกดสนตสข ปจจบนไดมสอแสดงออกมากมายหลายอยาง ทเราสามารถเลอกสรรมา

เปนสอในการแสดงออก เชน คอมพวเตอร วดทศน วตถ และวสดทหลากหลาย รวมทงการผสมผสาน

สอแสดงออกลกษณะตางๆ เขาไวดวยกน ปจจบนศลปะตะวนตกเปลยนแปลงเรวมาก ศลปะทาง

ตะวนออก และในประเทศไทยกสรางสรรคและเปลยนแปลงมากเชนกน (วรณ ตงเจรญ. 2547: 75-76)

การจดกระบวนการเรยนการสอน กลมสาระการเรยนรศลปะ(ทศนศลป) ในระดบโรงเรยน

โดยทวไป ทผานมา เรามกคนชนโดยทครผสอนเปนผกาหนด สออปกรณ เทคนควธการและเนอหา

สาระใหนกเรยนในการสรางสรรค ตามกรอบเกณฑอยางชดเจน ผลจากการเรยนรของนกเรยนในชน

เรยนจงเปนแบบเดยวกน จากขอสงเกต ประกอบกบขอคดจากผเชยวชาญทกลาวไวขางตน ถงการ

สรางสรรคศลปะ ปจจบนมการเปลยนแปลงเรวมาก และจากการศกษาแนวคดการสอนศลปะโดย

แนวคดศลปะหลงสมยใหม ทเนนผเรยนเปนสาคญ ในสวนทมงเนนใหนกเรยนมประสบการณในการ

เลอกใชสอแสดงออกทอสระปราศจากกรอบจากดแบบเกา ทแยกยอยศกษาเฉพาะการเลอกใชสอนน

จงเกดแนวความคด ตองการจดการเรยนการสอนทแตกตางจากเดม โดยใหความอสระแกนกเรยน ใน

การใชสอการสรางสรรค ในครงนผวจย จงทาวจยในเรอง กรณศกษาการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอ

การสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

ความมงหมายของการวจย

เพอศกษาการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชน

มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ความสาคญของการวจย

เปนแนวทางในการปรบปรง และพฒนาการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรศลปะ

(ทศนศลป) โรงเรยนอรญประเทศ ขอบเขตของการวจย ประชากรทใชในการวจย ประชากรทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 จานวน 300 คน

7

กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยน

อรญประเทศ ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 โดยผวจยใชวธสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) จานวน 30 คน ขอตกลงเบองตน ในการวจยครงน ผวจยเปนผออกแบบจดทาแผนการจดเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ สาหรบสอนนกเรยนกลมตวอยาง ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

พรอมทงดาเนนการสอนเอง จานวน 4 ครง (กจกรรม) โดยจะศกษาวเคราะหเฉพาะ การใชสออยางอสระในการสรางสรรคผลงานศลปะ ของนกเรยนดงกลาว ซงจะรวบรวมขอมล จากการสงเกต และการประเมนผลงานนกเรยน เฉพาะประเดนตอไปน - การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค - บรรยากาศ ในการจดการเรยนการสอน - การประเมนผลงาน

นยามศพทเฉพาะ 1. กรณศกษาหมายถง การสงเกต การใชสอการสรางสรรค เทคนค/วธการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน และการประเมนผลงานนกเรยน แลวจด

บนทกขอมล เพอวเคราะห หาเหตผล จากปรากฏการณ การสรางสรรคมากขนหรอไมอยางไร ตลอดทง สงแวดลอม สงคม และรสนยมของนกเรยน จากการเรยนการสอน เปนอยางไร เพอนาไปสการสรปและอภปรายผล 2. การเรยนการสอนศลปะ หมายถง กระบวนการเรยนการสอนศลปะ เฉพาะดานทศนศลป

ทมจดประสงคการเรยนรเกยวกบการใชสอการสรางสรรค เทคนค/วธการสรางสรรคบรรยากาศในการจดการเรยนการสอน และการประเมนผลงาน 3. ทศนศลป หมายถง ศลปะทสามารถรบรไดดวยสายตา หรอประสาทสมผสทางตาจากการมองเหน ดาน จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ

4. สอ หมายถง สอหรอวสดตางๆ ทกาหนดให นามาสรางสรรคผลงานทศนศลป ใหม

ความหมายตามแนวคดของผทแสดงออก ทง 2 มต และ 3 มต ดงนคอ ดนสอ อ อ ดนสอส สเทยน

สชอลกนามน สนา สโปสเตอร สอะครลก สพลาสตก ดนนามน กระดาษ กระดาษผสมกาว กระดาษ

ลง เชอก พลาสตก โลหะ ไม กงไม ใบไม ดอกไม กอนหน

8

5. การสรางสรรคอสระ หมายถง การใชสอหรอวสดตางๆ ทกาหนดให นามาสรางสรรค

ผลงานทศนศลป อยางอสระ ตาม เนอหา/เรองราว ทนกเรยนใชถายทอดผลงาน ดงนคอ คน สตว

ตนไม ทะเล สงของ สงกอสราง ครอบครว ชมชน โรงเรยน วด, ศาสนสถาน สวนวสด ทนกเรยนใช

เปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน ดงนคอ กระดาษ100 ปอนด กระดาษลง และฟวเจอรบอรด

6. เทคนค/วธการสรางสรรค หมายถง วธทา วธการ สรางสรรคผลงานทศนศลป เชน การวาดภาพ

ระบายส การขดขด ลาก การลากไมยกมอ การระบายเกลย การระบายเรยบสนาระบายเรยบ ระบาย

เรยบสเดยว การปน ภาพพมพ การระบายสนาผสมกบภาพพมพ สอผสม เปนตน

7. บรรยากาศในการจดเรยนการสอน หมายถง สภาพ สงแวดลอม และสงคม ในการจดการ

เรยนการสอน เพอเอออานวย สงเสรมใหกระบวนการเรยนร และรสนยม ตลอดทง การสรางสรรค

ผลงานทศนศลป ของนกเรยนเปนไปอยางมประสทธภาพ

8. การประเมนผลงาน หมายถง การประเมนผลงานทศนศลป ของนกเรยน โดยสอการ

สรางสรรคอสระ ตามทกาหนดให ซงใชรายการประเมนความสามารถ ในการสรางสรรคเปน 4 รายการ

ดงนคอ

1. ความสามารถในการถายทอดเนอหา/เรองราว

2. ความสามารถในการใชวสดทเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน

3. ความสามารถในการใชสอ/วสดในการสรางผลงาน

4. ความสามารถในการใชเทคนค/วธการในการสรางผลงาน

และจดระดบคณภาพการประเมนเปน 4 ระดบ ดงน

เกณฑการประเมนผลงานทศนศลปของนกเรยนโดยสอการสรางสรรคอสระ

16-20 คะแนน ระดบคณภาพของเกณฑ หมายถง ดมาก

11-15 คะแนน ระดบคณภาพของเกณฑ หมายถง ด

6-10 คะแนน ระดบคณภาพของเกณฑ หมายถง พอใช

0-5 คะแนน ระดบคณภาพของเกณฑ หมายถง ปรบปรง

โดยใชผลการประเมนผลงานทศนศลปของนกเรยน จากผเชยวชาญ 3 ทาน เพอสรป

การประเมนผลจดระดบคณภาพผลงาน

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการวจยในครงน ผวจยแบงออกเปนหวขอดงนคอ 1. เอกสารเกยวกบการ จดการศกษา ในระดบการศกษาขนพนฐาน

2. เอกสารเกยวกบการปฏรปการศกษาและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

3. เอกสารเกยวกบการจดการเรยนการสอนของคร ตามพระราชบญญตการศกษา

แหงชาต การเรยนรในสาระการเรยนรตางๆ และการจดทาแผนการจดการเรยนร

4. เอกสารเกยวกบคณคาของศลปศกษา

5. เอกสารเกยวกบแนวความคดและแนวทางการเรยนการสอนวชาศลปศกษา

(ทศนศลปศกษา)

6. เอกสารเกยวกบ ความคดสรางสรรค จนตนาการ และสนทรยศกษา

7. เอกสารเกยวกบพฒนาการทางดานการแสดงออกทางศลปะ ของเดกระดบ

มธยมศกษา

8. เอกสารเกยวกบพหศลปศกษา

9. เอกสารเกยวกบแนวคดหลงสมยใหมและการสอนแบบพหศลปศกษาเชงศลปะหลง

สมยใหม

10. เอกสารเกยวกบสอการสรางสรรคศลปะ 11. เอกสารเกยวกบ เดกทมความสามารถทางศลปะ

12. ขอมลทวไปเกยวกบโรงเรยน

13. งานวจยทเกยวของ

1. เอกสารเกยวกบการจดการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐาน มาตราทเกยวกบการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ไดกลาวถงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พ.ศ.2542 ดงน

10

มาตรา 4 ในพระราชบญญตน “การศกษา” หมายความวา กระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคล และสงคมโดยการถายทอดความรการฝกการอบรม การสบสานทางวฒนธรรมการสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทาง

วชาการ การสรางองคความรอนเกดจาก การจดสภาพแวดลอมสงคม การเรยนร และปจจย เกอหนนให

บคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

“การศกษาขนพนฐาน” หมายความวา การศกษากอนระดบอดมศกษา

“การศกษาตลอดชวต” หมายความวา การศกษาทเกดจากการผสมผสานระหวางการศกษาใน

ระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยเพอใหสามารถพฒนาคณภาพชวตไดอยาง

ตอเนองตลอดชวต

“ผสอน” หมายความวา ครและคณาจารย ในสถานศกษาระดบตางๆ

“คร” หมายความวา บคลากรวชาชพซงทาหนาทหลกดานการสอน และการสงเสรมการรของผเรยน

ดวยวธการตางๆ ในสถานศกษา ทงของรฐและเอกชน

มาตรา 6 การจดการศกษา ตองเปนไปเพอพฒนาคนไทย ใหเปนมนษยทงรางกาย จตใจ สตปญญา

ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมผอนไดอยางมความสข

มาตรา 7 ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตสานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรม สทธหนาท เสรภาพ ความเคารพ

กฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย ความภาคภมใจในความเปนไทย รจกรกษา

ผลประโยชนสวนรวม และของ ประเทศชาต รวมทงสงเสรมศาสนา ศลปวฒนธรรมของชาต การกฬา

ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล มความสามารถในการประกอบอาชพ รจก

พงตนเอง มความรเรมสรางสรรค ใฝร และเรยนรดวยตวเองอยางตอเนอง

มาตรา 8 การจดการศกษาใหยดหลกดงน

(1) เปนการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

(2) ใหสงคมมสวนรวมในการการจดการศกษา

(3) การพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง

มาตรา 10 การจดการศกษาตองจด ใหบคคลมสทธ และโอกาสเสมอกน ในการรบการศกษาขน

พนฐานไมนอยกวาสบสอง ปทรฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย

มาตรา 22 การจดการศกษาตองยดหลกวา ผเรยนทกคน มความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได

และถอวาผเรยนมความสาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามรถพฒนาตาม

ธรรมชาตและเตมศกยภาพ

มาตรา 23 การจดการศกษาทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย

ตองเนนความสาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของ

แตละระดบการศกษาในเรองตอไปน

11

(1) ความรเกยวกบตนเอง และความสมพนธของตนเองกบสงคม

(2) ความรและทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมทงความร..การจดการการบารงรกษา

และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมอยางสมดลยงยน

(3) ความรเกยวกบศาสนา ศลปวฒนธรรม การกฬาภมปญญาและการประยกตใชภมปญญา

(4) ความรและทกษะดานคณตศาสตร และภาษา เนนการใชภาษาไทยใหถกตอง

(5) ความรทกษะในการประกอบอาชพ และการดารงชวตอยางมความสข

มาตรา 24 การจดกระบวนการเรยนร...ดงน

(1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยนโดยคานงถง

ความแตกตางระหวางบคคล

(2) ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอ

ปองกนและแกไขปญหา

(3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนจากประสบการณจรง ฝกปฏบตใหทาได คดเปน ทาเปนรกการอาน

และเกดการใฝรอยางตอเนอง

(4) จดการเรยนการสอน โดยผสมผสานสาระความรตางๆ อยางไดสดสวนสมดลกนรวมทงปลกฝง

คณธรรม คานยมทดงาม และคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา

(5) สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยน และอานวยความ

สะดวก เพอใหเกดการเรยนร และมความรอบร รวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร

ทงนผสอนและผเรยนอาจ เรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยนการสอน และแหลงวทยาการประเภทตางๆ

(6) จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานทมการประสานความรวมมอกบบดามารดาผปกครอง

มาตรา 25 รฐตองสงเสรมการดาเนนงาน และจดตงแหลงเรยนรตลอดชวตทกรปแบบ ไดแกหองสมด

ประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทยานวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย ศนยและนนทนาการ แหลงขอมลและแหลงการเรยนรอนอยางพอเพยงและมประสทธภาพ

มาตรา 26 ใหสถานศกษา จดการประเมนผเรยน โดยพจารณาจากการพฒนาของผเรยน ความ

ประพฤต การสงเกตพฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรมและการทดสอบควบคไปในกระบวนการเรยน

การสอนตามความ เหมาะสมของแตละระคบ และรปแบบการศกษา

มาตรา 27 ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

เพอความเปนไทย ความเปนพลเมองดของชาต การดารงชวต และการประกอบอาชพ ตลอดจนเพอ

การศกษาตอใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดทาสาระของหลกสตรตามวตถประสงคในวรรคหนง ใน

สวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคมภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงค เพอเปน

สมาชกทดรอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต

มารตรา 28 หลกสตรการศกษาระดบตางๆ รวมทงหลกสตรการศกษาสาหรบบคคลตามมาตรา 10

วรรคสอง วรรคสามและวรรคส ตองมลกษณะหลากหลาย ทงนใหจดตามความเหมาะสมของแตละระดบ

โดยมง พฒนาคณภาพชวตของบคคลใหเหมาะสมแกวยและศกยภาพสาระของหลกสตรทงทเปนวชาการ

และวชาชพ ตองมงพฒนาใหคนมความสมดลทงความรความคด ความสามารถ ความดงาม และความ

รบผดชอบตอสงคม

12

มาตรา 30 ใหสถานศกษา พฒนากระบวนการเรยนการสอน ทมประสทธภาพ รวมทงการ สงเสรมให

ผสอนสามารถ วจยเพอพฒนาการเรยนรท เหมาะสมกบผเรยนแตละระดบการศกษา (สานกงาน

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2551: 5-25)

การศกษา เปนกระบวนการเรยนรนนควรมหลกวชาการ มเสรภาพ กลาคด กลาสรางสรรค

บรณาการ กระตนใหผเรยน อยากรวมกจกรรมการเรยนร เพอสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยน ควบค

คณธรรม มคณภาพ นาไปประยกตใชในชวตและสงคมไดอยางเปนสข (เปาโล แฟรร. เขยน.สดใส

ขนตวรพงศ. แปล. 2548)

สรปไดวา การศกษา เปนกระบวนการเรยน ร ควรมหลกวชาการ มเสรภาพ กลาคด กลา

สรางสรรค กระตนใหผเรยน อยากรวมกจกรรมการเรยนร เพอสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยน

ควบคคณธรรม มคณภาพ เพอความเจรญงอกงามของบคคล และสงคม ในเชงวฒนธรรม สรางองค

ความร จากสภาพแวดลอม ในระบบการศกษา นอกระบบการศกษา และตามอธยาศย บรณาการ

อยางหลากหลาย สามารถพฒนาคณภาพชวตใหเหมาะสมแกวยมความสมดลทงความรความคด

ความสามารถ ควบคคณธรรม ความดงาม และความรบผดชอบ ตอชวตและสงคม นาไปประยกตใชได

อยางเปนสขตอเนองตลอดชวต

2. เอกสารเกยวกบการปฏรปการศกษาและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต การปฏรปการศกษา ความหมายของการปฏรปการศกษา

วชย ตนศร ไดใหความหมายของการปฏรปการศกษา คอ การปฏรปความคดซงความคด

ของมนษยเปนสงสาคญมาก และความคดของมนษยจะเปนจดทกอใหการตงสมมตฐานอนไดแก

สมมตฐานทางสงคมศาสตรและสมมตฐานทางวทยาศาสตร

โดยสรปการปฏรปการศกษานาจะมยทธศาสตรการเปลยนแปลง 5 แนวทาง คอ

1. การปฏรประบบการเรยนการสอนและการประเมนผล

2. การปฏรปการฝกอบรมครและระบบการพฒนาคร การใชคร 3. การปฏรประบบการบรหารจดการท

ปรบระบบการบรหารงานสวนกลางใหทาหนาทหลกในการกาหนดนโยบาย จดสรร

งบประมาณ กาหนดหลกสตร มาตรฐานการประเมนผล และการกากบกระจายอานาจการบรหาร

จดการใหระดบจงหวดมากขน โดยใหทองถนเขามามสวนรวมมากขน ปรบระบบการบรหาร

สถานศกษาใหมความเปนอสระรบผดชอบตอชมชนมากยงขน

13

4. ปรบระบบการศกษา โดยจดใหมการศกษาพนฐาน 12 ป จากประถมศกษาปท 1 ถง

มธยมศกษาปท 6 การอดมศกษาทหลากหลายและการเชอมโยงกนระบบการศกษาตลอดชพ

5. การระดมสรรพกาลงจากทก ๆ สวนของสงคม รวมทงภาคเอกชนใหมาจดการศกษาให

กวางขวางยงขน (วชย ตนศร. 2542: 1)

พระราชบญญตการศกษาแหงชาตเกยวกบการปฏรปการศกษา สานกงานปฏรปการศกษา กลาวถง พระราชบญญตการศกษาแหงชาตทใหความสาคญกบ

การปฏรปในดานตาง ๆ ดงน

1.ปฏรประบบการศกษาใหสอดรบซงกนและกนทงระบบ ไมวาจะเปนการศกษาในระบบการศกษานอก

ระบบ และการศกษาตามอธยาศย และตองการใหการศกษาเปนไปเพอการเรยนตลอดชวต

2.ปฏรปแนวการจดการศกษา โดยใหยดผเรยนเปนสาคญ ปฏรปหลกสตรและเนอหาสาระ วธการจด

กระบวนการ เรยนรทงในระบบโรงเรยน และกระบวนการเรยนรในชมชน

3.ปฏรประบบการบรหารและการจดการศกษาทงในหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถนและ

เอกชน

4.ปฏรประบบคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา โดยมงเนนใหมการยกสถานภาพของวชาชพคร

การพฒนาและปรบปรงคณภาพคร การจดระบบเงนเดอน และการประเมนผลงานครใหเหมาะสมกบ

วชาชพ

5.ปฏรประบบทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา เพอระดมทรพยากรจากแหลงตาง ๆ มาใช เพอ การศกษา

จดสรรทรพยากรใหถงมอผเรยนอยางเสมอภาคและเปนธรรม มระบบบรหารทคลองตวและตรวจสอบได

6. ปฏรประบบประกนคณภาพระบบการศกษา โดยเนนเรองของการประกนคณภาพภายใน และ มการ

รบรองและประเมนมาตรฐานจากองคกรภายนอก เพอใหความมนใจคณภาพเรองการศกษาของ

สถานศกษาทกประเภทและทกระดบ

7. ปฏรปเรองสอและเทคโนโลยเพอการศกษาใหมการผลตใชสอและเทคโนโลยในรปแบบทหลากหลายท

มคณภาพในการจดการเรยนการสอนและการแสวงหาความร รวมทงมการจดสรรคลนความถและสอตวนา

ตาง ๆ มาใชในการจดและขยายบรหารการศกษาอยางกวางขวาง (สานกงานปฏรปการศกษา. 2544: 17 -40)

สรปไดวา การปฏรปการศกษานนควรเปนการเรมจากปฏรปความคดซงถอวามความสาคญ

มากทสดทจะเปนตวนายทธศาสตรการเปลยนแปลงการเรยนการสอนการพฒนาคร อาจารยและ

บคคลากรทางการศกษา หลกสตรและเนอหาสาระ วธการจด กระบวนการเรยนร ไดขบเคลอน

การศกษาทกระบบการจดและขยายบรหารการศกษาอยางกวางขวาง โดยมกรอบการประเมนเชง

มาตรฐานคณภาพการศกษาเปนตวบอกทศทางระดบผลของการปฏรปเพอพฒนาสสงคมแหงการ

ปฏรปการศกษาซงเปนการยกระดบคณภาพ คน ชมชน สงคม ประเทศชาต โดยแทจรง

14

3. เอกสารเกยวกบการจดการเรยนการสอนของคร ตามพระราชบญญต การศกษาแหงชาต การเรยนรในสาระการเรยนรตางๆ และการจดทาแผนการจดการเรยนร

การจดการเรยนการสอนของคร ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ไดกลาวถงการจดการเรยนการสอน ของครดงน

คร ตองจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ ตาม พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.

2542 ทงนครตองมความคดรเรมสรางสรรคและมความสามารถทางวชาการดวยโดยเนนความสาคญ

ทงกระบวนการเรยนรของผเรยน ความร คณธรรมและบรณาการในเรองตางๆ ใหเหมาะกบระดบการศกษา

ในประเดนตอไปน

1. ครถอวาผเรยนสาคญทสด สงเสรมใหผเรยนสามารถเรยนร พฒนาตนเองไดตามธรรมชาต และ

เตมศกยภาพ

2. การจดกระบวนการเรยนรโดย

2.1จดเนอหาสาระและกจกรรมตามความสนใจ ความถนดของผเรยน และคานงถงความแตกตาง

กนของผเรยน เอาใจใสผเรยนเปนรายบคคล แสดงความเมตตาตอผเรยนอยางทวถง

2.2 ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญและแกปญหาจดกจกรรมและสถานการณให

ผเรยนไดแสดงออกและคดอยางสรางสรรค

2.3 จดใหผเรยนฝกปฏบตจรง ใหคดเปน คดชอบทาได และทาเปนรวมทงรกการอาน และใฝเรยนรอยาง

ตอเนอง

2.4 สงเสรมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรจากกลม พรอมทงสงเกต สงเสรมสวนดและปรบปรงสวน

ดอยของผเรยน

2.5 ผสมผสานสาระความรตางๆ อยางไดสดสวนสมดลกน และสอดแทรกคณธรรมคานยม และ

คณลกษณะ อนพงประสงคไวในทกวชา

2.6 จดบรรยากาศทปลกเราจงใจ เสรมแรงใหผเรยนเกดการเรยนร และอานวยความสะดวก ให

ผเรยนเกดการเรยนรและรรอบ รวมทงการใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร

2.7 ครและผเรยนเรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยนการสอน และแหลงวทยาการตางๆ ไดแก

หองสมด พพธภณฑ หอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทยานวทยาศาสตร และ

เทคโนโลย อทยานแหงชาต ศนยกฬาและนนทนาการฯลฯ

2.8 ประสานความรวมมอกบบดามารดาผปกครองและบคคลในชมชนเพอรวมกนพฒนาผเรยน

ใหเตมศกยภาพ

3. ความรและทกษะ เตรยมเนอหาสาระและใหผเรยนไดฝกปฏบตจรงในเรองตางๆ ดงน

3.1 ตนเองและความสมพนธกบสงคมรอบตวไดแก ครอบครวชมชนชาตไทยและสงคมโลก

3.2 วทยาศาสตรและเทคโนโลยการจดการบารงรกษาและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม อยางสมดล และยงยน

15

3.3 ศาสนา ศลปวฒนธรรม ภมปญญาไทย และกฬา

3.4 คณตศาสตร ภาษา โดยเฉพาะอยางยงภาษาไทย

4. การประเมนผลการเรยนรของผเรยน “ทเนนผเรยนเปนสาคญ” ดวยวธการทหลากหลาย อาท

4.1 การทดสอบ การประเมนพฒนากรและความประพฤตของผเรยน และกาสงเกตพฤตกรรมการเรยน

4.2 การรวมกจกรรม ตวบงชการเรยนรของผเรยน “ทเนนผเรยนเปนสาคญ” มดงน

4.2.1 ผเรยนมประสบการณตรง สมพนธกบธรรมชาต สงแวดลอม

4.2.2 ผเรยนฝกปฏบตจนคนพบความถนดและวธการของตนเอง

4.2.3 ผเรยนทากจกรรมแลกเปลยนเรยนรจากกลม

5. ผเรยนฝกคดอยางหลากหลาย และสรางสรรคจนตนาการตลอดจนไดแสดงออกอยางชดเจนและม

เหตผล

5.1 ผเรยนไดรบการเสรมแรงใหคนหาคาตอบ แกปญหา ทงดวยตนเองและรวมดวยชวยกน

5.2 ผเรยนไดฝกคน รวบรวมขอมลและสรางสรรคความรดวยตนเอง

5.3 ผเรยนเลอก ทากจกรรมตามความสามารถ ความถนดและความสนใจของตนเองอยางมความสข

5.4 ผเรยนฝกตนเองใหมวนยและรบผดชอบในการทางาน

5.5 ผเรยนฝกประเมนปรบปรงตนเอง และยอมรบผอนตลอดจนสนใจใฝหาความรอยางตอเนอง

6. การวจยและพฒนารปแบบการจดกระบวนการเรยนรของผเรยนทเหมาะสมกบผเรยนในแตละ

ระดบการศกษา

การครองตนของคร หมายถง การเปนแบบอยางทดทงดานสวนตวและครอบครว มคณธรรม จรยธรรม

มมนษยสมพนธทด จรรโลงจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของชาต มจรรยาบรรณในวชาชพคร มจตวญญาณ

ของความเปนคร เปนทยอมรบของคร ผเรยน และชมชน

การประสานงานกบชมชนหมายถงการเปนบคคลทไดรบการยอมรบและศรทธาจากชมชนใช

ความสามารถ บคลกภาพและคณงามความด เปนผนาชมชนทางวชาการ เปนสมาชกและสนบสนนองคกร

วชาชพคร รจกองคประกอบของชมชนอนเปนทตงของโรงเรยนเปนอยางด สรางความสมพนธและความ

รวมมออนดระหวางสถานศกษากบชมชน ในการรวมกนจดและพฒนาการศกษา สามารถนาชมชนเขามา

มสวนรวมในการสนบสนนการเรยนรของผเรยนและสามารถนาโรงเรยนชวยเหลอชมชนและรวมมอกบ

ชมชนในการอนรกษสงแวดลอม(สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2540: 168)

16

การเรยนรในสาระการเรยนรตางๆ กรมวชาการไดกลาวถงการเรยนรในสาระการเรยนรตางๆ ดงน

การเรยนร ในสาระการเรยนรตางๆ มกระบวนการ และวธการทหลากหลายผสอนตองคานงถง การ

พฒนาการทางดานรางกาย และสตปญญาวธการเรยนร ความสนใจ และความสามารถของผเรยน เปน

ระยะๆ อยางตอเนอง ดงนนการจดการเรยนร ในแตละชวงชนควรใช รปแบบ/ วธการทหลากหลาย เนนการ

จดการเรยนการ สอนตามสภาพจรง การเรยนรดวยตนเองการเรยนรรวมกน การเรยนรจากธรรมชาต การ

เรยนร จากการปฏบตจรง และการเรยนร แบบบรณาการการใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการ

เรยนร การเรยนรคคณธรรม ทงนตองพยายาม นากระบวนการ ทางการจดการ กระบวนการอนรกษ และ

พฒนาสงแวดลอม กระบวนการคด และกระบวนการ ทางวทยาศาสตรไป สอดแทรกในการเรยน การสอน

ทกกลม สาระการเรยนร เนอหาและกระบวนการตางๆ ขามกลมสาระการเรยนร ซงการเรยนร ในลกษณะ

องครวม การบรณาการ เปนการกาหนด เปาหมายการเรยนรวมกน ยดผเรยนเปนสาคญ โดยนากระบวนการ

เรยนร จากกลมสาระเดยวกน หรอตางกลมสาระการเรยนรมาบรณาการ ในการจดการเรยนการสอน ซง

จดไดหลายลกษณะ เชน

1. การบรณาการแบบผสอนคนเดยว ผสอนสามารถจดการเรยนร โดยเชอมโยงสาระการเรยนรกบ

หวขอเรอง ทสอดคลองกบชวตจรงหรอสาระทกาหนดขนมา เชน เรองสงแวดลอม นา เปนตน ผสอน

สามารถเชอมโยงสาระ และกระบวนการเรยนร ของกลมสาระตางๆ เชน การอาน การเขยน การคดคานวณ

การคดวเคราะหตาง ๆ ทาใหผเรยนไดใช ทกษะและกระบวนการเรยนร ไปแสวงหาความรความจรง จาก

หวขอเรองทกาหนด

2. การบรณาการแบบคขนาน มผสอนตงแตสองคนขนไป รวมกนจดการเรยนการสอน โดยอาจ ยด

หวขอเกยวกบเรองใดเรองหนง แลวบรณาการเชอมโยงแบบคขนาน เชน ผสอนคนหนงสอนวทยาศาสตร เรอง

เงา ผสอนอกคนอาจสอนคณตศาสตร เรองการวดระยะทาง โดยการวดเงาคดคานวณเรองเงาในชวงเวลา

ตางๆ จดทากราฟของเงาในระยะตาง ๆ หรออกคนหนงอาจใหผเรยน รศลปะเรองเทคนคการวาดรปทมเงา

3. การบรณาการแบบสหวทยาการ การบรณาการในลกษณะน นาเนอหาจากหลายกลมสาระมา

เชอมโยงเพอจดการเรยนร ซงโดยทวไปผสอนมกจดการเรยนการสอนแยกตามรายวชา หรอกลมวชา แตใน

บางเรอง ผสอนจดการเรยนการสอนรวมกนในเรองเดยวกน เชน เรองวนสงแวดลอมของชาต ผสอน

ภาษาไทยจดการเรยนการสอนใหผเรยนรภาษา คาศพทเกยวกบสงแวดลอม ผสอนวทยาศาสตรจด

กจกรรมคนควาเกยวกบสงแวดลอม ผสอนสงคมศกษาใหผเรยนคนควาหรอทากจกรรม ชมรมเกยวกบ

สงแวดลอม และผสอนสขศกษา อาจจดใหทากจกรรมเกยวกบการรกษาสงแวดลอมใหถกสขลกษณะ เปนตน

4. การบรณาการ แบบโครงการ ผสอนสามารถจดการเรยนการสอน โดยบรณาการเปนโครงการ

โดยผเรยนและผสอนรวมกนสรางสรรคโครงการขน โดยใชเวลาการเรยนตอเนองกนไดหลาย ชวโมง ดวยการ

นาเอาจานวนชวโมงของวชาตางๆ ทผสอนเคยสอนแยกกนนน มารวมเปนเรองเดยวกน เปาหมาย เดยวกน

ในลกษณะของการสอนเปนทม ในกรณทตองการเนนทกษะบางเรองเปนพเศษ ผสอน สามารถแยกกน

สอน ได เชนกจกรรมเขาคายดนตร คายภาษาองกฤษ คายศลปะ เปนตน (กรมวชาการ. 2545: 21-22)

17

เปาโล แฟรร กลาวถงงานสอนและกระบวนการเรยนรในตอนหนงวา

ซงตามธรรมชาตแลวงานสอนตองเกยวของกบการแสวงหาทางปญญาอยางกลาหาญ ถอกนวาครตอง

รบผดชอบตอความชวรายทงหลายในสงคม โดยเฉพาะความอยตธรรมและความโหดรายทคกคามมนษยอย

ทกวน ซงสงผลโดยตรงตอนกเรยนทครสอนปญหาการสอนมนยถงการใหการศกษาและการศกษาตอง

เกยวของกบอารมณผใฝรอยางแรงกลา ซงจะทาใหเรารกการแสวงหาความร นนจงพดอยางสนๆ ทสด ไมใช

งานงาย ดวยเหตนผมจงยาวา ผทตองทาการสอนตองมความกลา นนคอมนสยตอสเพอความยตธรรม และม

ความชดเจนในอนทจะปกปองสงทจาเปนตอการสรางเงอนไขทเออตอการเรยนการสอนในโรงเรยน ดงนน

แมงานสอนเปนงานทสนก แตกตองอาศยความแขงแกรงทางปญญา จงอยามองทงสองอยางนแยกจากกน

(เปาโล แฟรร. เขยน. สดใส ขนตวรพงศ. แปล. 2548: 20-21)

การศกษาคอการเผยใหเหน หรอคนใหพบ คอการเขาใจ สงตาง ๆ อยางแนชดมาก ขน ตองเขาใจถง

ความสมพนธทสงนนมกบสงอน ๆ ดงนนนยสาคญตรงนกคอ ผเรยนตองกลาเสยงไปกบสงทตนเองกาลงเรยน

เพราะถาขาดสงนเสยแลวการสรางสรรคและการรงสรรคขนใหมกไมอาจเปนไปไดและดวยเหตผลนอกเชนกน

ซงกอยางทผมไดพดมาแลวหลายครงหลายครา วา การสอน ไมอาจเปนแคกระบวนการถายทอดความรจาก

ผสอนสผเรยนเพราะการถายทอดความรอยางกลไกเชนนน ผลทไดกจะเปนแตการทองจาเหมอนเครองจกร ซง

ผมกไดวจารณไปแลว การศกษาอยางมวจารณญาณจง สมพนธกบการสอนททงตองวเคราะหวจารณ ซง

จาเปนตองมความเขาใจอยางพนจพเคราะห และตระหนกทงการอานถอยคาและการอานโลก นนคออานทง

ตวบทและบรบท (เปาโล แฟรร. เขยน. สดใส ขนตวรพงศ. แปล. 2548: 48-49)

กระบวนการเรยนร...เปนการเตบโตซงไมไดเกดขนลอยๆเพยงแคการทองจาจากหนงสอแตในกระบวนการเรยนรนน

ตองมวนยทางปญญา ตองมความเสยง ตองมความกลา มนสยรกการผจญภย ใฝหาความรทงจากโลก

(ประสบการณจรง) และจากถอยคา(ตวบทหรอตารา) สมพนธภาพระหวางสงตางๆ เหลานเปนสงททาทายให

เกดความสนกทมาของความรจรงนนเปนพลวต ทเคลอนไหว ไมใชเปนกระบวนการแขงทอทมแตเนอหาตาม

ทฤษฎ

ขงจอกลาววาทบทวนเรองเกาแลว รเรองใหมกจะเปนครไดในการแสวงหาความรนน นอกจากเครองมออนๆ

เชนพจนานกรม สารานกรม และหนงสออน ๆ อกมากมาย ความรมอยในตวเรา มอยในภาษา มอยในตารา

มอยในโลกทเราอาศย การประจกษแจงถงความเชอมโยงของสงเหลาน กบชวต คอการศกษาทแท คอการ

สรางสรรคและการเตบโต (เปาโล แฟรร. เขยน.สดใส ขนตวรพงศ.แปล. 2548: 179-180)

สรปไดวา คร ตองจดการเรยนการสอน ทเนนผเรยนเปนสาคญมความคดรเรมสรางสรรคม

ความสามารถทางวชาการ ในสาระตางๆ เนนความสาคญ งานสอนตองเกยวของกบการแสวงหาทาง

ปญญาอยางกลาหาญ เพอความยตธรรม ตองเกยวของกบอารมณผใฝร อยางแรงกลา ทงตอง

วเคราะหวจารณ ซงจาเปนตองมความเขาใจ และตระหนกทงการอานถอยคาและการอานโลก เปน

พลวต ทเคลอนไหว ไมใชเปนกระบวนการแขงทอทมแตเนอหาตามทฤษฎ กระบวนการเรยนร

พฒนาการทางดานรางกาย และสตปญญา และความสามารถของผเรยนใชรปแบบ/วธการท

18

หลากหลาย เรยนร และ วจย ไปพรอมกบผเรยน อนรกษและพฒนาสงแวดลอม ใชกระบวนการคด

เรยนร ธรรมชาต บรณาการ ในลกษณะองครวม เปนแบบอยางทดทงดานสวนตวและครอบครว ม

คณธรรม จรยธรรม มมนษยสมพนธทด จรรโลงจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของชาต มจรรยาบรรณ

ในวชาชพมจตวญญาณของความเปนคร เปนทยอมรบของคร ผเรยน และชมชน การจดทาและการเขยนแผนการจดการเรยนร ความหมายของแผนการจดการเรยนร

วฒนาพร ระงบทกข (2545: 139) กลาววา แผนการจดการเรยนร หมายถง กจกรรมการ

เรยนรทผสอนไดกาหนดไวเพอใหผเรยนเกดการเรยนรบรรลตามมาตรฐานการเรยนร ทผสอนมอสระใน

การออกแบบแผนการจดการเรยนรของตนเอง ซงมหลากหลายรปแบบ แตอยางไรกตามผสอนควร

ปฏบตตามนโยบายของโรงเรยนทกาหนดไววาใหใชรปแบบใด ถาโรงเรยนไมไดกาหนดไว จงเลอกแบบ

ทตนเองเหนวา สะดวกตอการนาไปใชงาน

สวทย มลคา และคณะ (2549: 58) อธบายความหมายของแผนการจดการเรยนร ไววา เปน

แผนการเตรยมการสอนหรอการกาหนดกจกรรมการเรยนรไวลวงหนาอยางเปนระบบและจดทาไวเปน

ลายลกษณอกษร โดยมการรวบรวมขอมลตางๆ มากาหนดกจกรรมการเรยนการสอน เพอใหผเรยน

บรรลจดมงหมายทกาหนดไว โดยเรมจากการกาหนดวตถประสงคจะใหผเรยนเกดการเปลยนแปลง

ดานใด (สตปญญา / เจตคต / ทกษะ) จะจดกจกรรมการเรยนการสอนวธใด ใชสอการสอนหรอแหลง

การเรยนรใด และจะประเมนผลอยางไร

สรปไดวาแผนการจดการเรยนร คอ กจกรรมทผสอนกาหนดใหผเรยนเกดการเรยนร ใหตรง

ตามมาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร ผลการเรยนรทคาดหวง จดประสงคการเรยนร การเลอก

แหลงเรยนร สอวสดอปกรณ และการวดผลประเมนผลใหผเรยนมความร ทกษะและคณลกษณะท

หลกสตรตองการ

สวทย มลคาและคณะ ไดสรปความสาคญของแผนการจดการเรยนรไวดงน

19

1. ทาใหเกดการวางแผนวธสอนทด วธเรยนทด ทเกดจากการผสมผสานความรและจตวทยา การศกษา

2..ชวยใหครผสอนมคมอการจดการเรยนรททาไวลวงหนาดวยตนเองและทาใหครมความมนใจใน

การจดการเรยนรไดตามเปาหมาย

3. ชวยใหครผสอนทราบวาการสอนของตนไดเดนไปในทศทางใด ทราบวาจะสอนอะไร ดวยวธใด

สอนทาไมสอนอยางไร จะใชสอและแหลงเรยนรอะไร และวดผลประเมนผลอยางไร

4. สงเสรมใหครผสอนใฝศกษาหาความร ทงเรองหลกสตร วธจดการเรยน การรจดหาและใชสอ

แหลงเรยนร ตลอดจนการวดและประเมนผล

5. ใชเปนคมอสาหรบครทมาสอนแทนได

6. แผนการจดการเรยนรทนาไปใชและพฒนาแลวจะเกดประโยชนตอวงการศกษา

7. ใชเปนผลงานทางวชาการทแสดงถงความชานาญและความเชยวชาญของครผสอนสาหรบ

ประกอบการ ประเมนเพอขอเลอนตาแหนงและวทยฐานะครใหสงขน

(สวทย มลคา; และคณะ. 2549: 58)

วฒนาพร ระงบทกข ไดกลาวถงความสาคญของแผนการจดการเรยนรไวดงน .

1. ชวยใหมการวางแผนและการเตรยมการลวงหนา เปนการนาเทคนควธสอน การเรยนรสอ

เทคโนโลย และจตวทยาการเรยนการสอนมาประยกตใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม

2. สงเสรมใหครผสอนคนควาความเกยวกบหลกสตร เทคนคการเรยนการสอนการเลอกใชสอ การวด

และประเมนผลตลอดจนประเดนตางๆ ทเกยวของจาเปน

3. เปนคมอการสอนสาหรบตวครผสอนและครทสอนแทนใชปฏบตการสอนอยางมนใจ

4. เปนหลกฐานแสดงขอมลดานการเรยนการสอน และการวดและประเมนผลทจะเปนประโยชนตอ

การจดกาเรยนการสอนตอไป

5. เปนหลกฐานความเชยวชาญของครผสอน สามารถนาไปเสนอเปนผลงานทางวชาการ

(วฒนาพร ระงบทกข. 2542: 2)

ลกษณะของแผนการจดการเรยนรทด

สวทย มลคาและคณะ กลาวถงลกษณะของแผนการจดการเรยนรทด ควรมลกษณะดงน

1. กาหนดจดประสงคการเรยนรไวชดเจน (ในการสอนเรองวาตองการใหผเรยนเกดคณสมบตอะไร

หรอดานใด)

2. กาหนดกจกรรมการเรยนการสอนไวชดเจน และนาไปสผลการเรยนรตามจดประสงค (ระบบทบาท

ของครผสอนและผเรยนอยางชดเจนจะทาอะไรจงจะทาใหการเรยนการสอนบรรลผล)

20

3. กาหนดสออปกรณหรอแหลงเรยนรไวชดเจน (จะใชสออปกรณ หรอแหลงเรยนรอะไรชวยบาง และ

จะใชอยางไร)

4. กาหนดวธการวดและประเมนผลไวชดเจน (จะใชวธการและเครองมอในการวดและประเมนผลใด

เพอใหบรรลจดประสงคการเรยนรนน)

5. ยดหยนและปรบเปลยนได (กรณทมปญหาในการนาไปใช หรอไมสามารถกาหนดการจดการ

เรยนรตามแผนไดกสามารถปรบเปลยนไดโดยไมสงผลการสอนและผลการเรยนร)

6. มความทนสมย ทนตอเหตการณ มความเคลอนไหวตางๆ และสอดคลองกบสภาพทเปนจรงท

ผเรยนดาเนนชวตอย

7. แผนการจดการเรยนรทเขยนขนจะตองสอความหมาย แปลความไดตรงกน เขยนใหอานเขาใจงาย

กรณมการสอนแทน หรอเผยแพรผนาไปใชสามารถเขาใจและใชไดตรงตาม จดประสงคของผเขยน

แผนการจดการเรยนร

8. มการบรณาการ แผนการจดการเรยนรทดจะสะทอนใหเหนการบรณาการแบบองครวมของเนอหา

สาระความรและวธการจดการเรยนรเขาดวยกน

9. มการเชอมโยงความรไปใชอยางตอเนอง เปดโอกาสใหผเรยนไดนาความรและประสบการณเดม

มาเชอมโยงกบความรและประสบการณใหม และนาไปใชในชวตจรงกบการเรยนในเรองตอไป (สวทย มลคา;

และคณะ. 2549: 59)

ขนตอนการทาแผนการจดการเรยนร

อาภรณ ใจเทยง กลาววา ขนตอนการทาแผนการจดการเรยนรดงน

1. วเคราะหหลกสตรสถานศกษาขนพนฐาน โดยวเคราะหมาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร ผล

การเรยนรทคาดหวง คาอธบายรายวชา จดเปนหนวยการเรยนรทสถานศกษาจดทาขนเพอประโยชนใน

การเขยนรายละเอยดของแตละหวขอของแผนการจดการเรยนรโดยคานกถงความแตกตางของผเรยนวฒ

ภาวะตามมาตรฐานชวงชน

2. วเคราะหผลการเรยนรทคาดหวง เพอนามาเขยนเปนจดประสงคการเรยนรโดยใหครอบคลม

พฤตกรรมทงดานความร ทกษะ/กระบวนการ เจตคต และคานยม

3. วเคราะหสาระการเรยนร โดยเลอกและขยายสาระทเรยนรใหสอดคลองกบผเรยน ชมชน และ

ทองถน

4. วเคราะหกระบวนการจดการเรยนร โดยเลอกรปแบบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ

5. วเคราะหกระบวนการประเมนผล โดยเลอกใชวธการวดและประเมนผลทสอดคลองกบมาตรฐาน

การเรยนร

6. วเคราะหแหลงเรยนร โดยคดเลอกสอการเรยนรและแหลงการเรยนรทงในและนอกหองเรยนให

เหมาะสมสอดคลองกบกระบวนการเรยนร (อาภรณ ใจเทยง. 2546: 218 – 219)

21

4. เอกสารเกยวกบคณคาของศลปศกษา

พรพรรณ เลาหศรนาถ (ม.ป.ป.: 5) ไดกลาวถงคณคาของวชาศลปะและศลปศกษาทแทจรง

นนคอ การพฒนาบคลกภาพและสงคมของคนทกเพศทกวย ศลปะมสวนชวยเสรมสรางจตใจของ

มนษยใหสงขน ทาใหเกดความรก ความสามคคกน ทงนเพราะวาศลปะมขนเพอตอบสนองความ

ตองการทางอารมณและจต ขณะเดยวกนเสรมสรางสตปญญาดวย

มะลฉตร เอออานนท (2545: 27-28) ไดกลาววา การสอนแบบเนนพฒนาคณคาแกศษยครบ

สดานคอ ประวตศาสตรศลป ศลปะวเคราะห ศลปะปฏบต และประสบการณดานสนทรยศาสตร ใน

การเรยนการสอน ครจะมหนทาง สอดแทรกความร และคณคาของศลปวฒนธรรม พดอภปราย ถก

ปญหากน ถงแนวคด คานยม วถชวต ภมปญญาและคตชาวบาน ไดโดยไมยาก การเรยนการสอน

ศลปะแตเพยงปฏบตผลงานศลปะเทานน จงไมจะพอเพยงเสยแลว สาหรบวงการศลปศกษาไทย

อานาจ เยนสบาย (ม.ป.ป.: 81) กลาววาวชาศลปศกษาสามารถสรางพฤตกรรมทพง

ประสงค เชนพฤตกรรมทรกอสรภาพ รกความคดสรางสรรค มความเชอมนในตนเอง มความสานกทด

ตอธรรมชาต สงคมสงแวดลอมตงแตบาน โรงเรยน ชมชน สงคมประเทศชาต วชาศลปศกษาสามารถ

จดกจกรรมสนองเปาหมายดงกลาวควบคกบวชาอนได

วรณ ตงเจรญ (2539: 58) กลาววา จากจดประสงคเฉพาะของศลปศกษา เราจะพบวา

หลกสตรไดเนนคณของการฝกปฏบตกจกรรมศลปะ ในระดบวยเดกไว 3 ดานคอ

1. คณคาทางดานจตใจ (Spiritual Values) ไดแก รสนยมทพงมตอศลปะ การชนชมตอธรรมชาต และ

การเหนคณคาของความงาม

2. คณคาทางกาย (Physical Values) ไดแก การแสดงออกดวยการรเรมสรางสรรคการแสดงออกตาม

ความถนด และความสามารถเฉพาะบคคล รวมทงมความสข สนกสนานเพลดเพลน

3. คณคาทางสงคม (Social Values) ไดแก การอยรวมกบผอน และทางานรวมกบผอนไดอยางม

ประสทธภาพ

วรณ ตงเจรญ (2545: 12) กลาววานกศลปะเชอวาความสมพนธระหวาง สตปญญา อารมณ

รางกาย และกระบวนการสรางสรรคศลปะ ชวยใหเดกสมฤทธผลใน การบรณาการและพฒนา

บคลกภาพ และเชอในการพฒนาบคคล โดยการผานการแสดงออกสวนตน ในเชงสรางสรรค

อาร สทธพนธ (2548: 13) กลาววา ศลปศกษาคอการจดกจกรรมศลปะเตมชวตความ

เปนอยใหเปนสขและเจรญงอกงาม ยงยนตลอดไป

22

สรปไดวา คณคาศลปศกษาควรเนนพฒนาคณคา ใหครบทงสดานคอ ประวตศาสตรศลป

ศลปะวเคราะห ศลปะปฏบต และประสบการณดานสนทรยศาสตร ในการเรยนการสอน มสวนชวย

พฒนาจตใจของมนษยทกวย สงขน มความละเอยดออนดงาม รกความคดสรางสรรค มอสระ เชอมน

ในตนเอง รจกชนชมมรสนยมทดเหนคณคาของธรรมชาตสงแวดลอม และศลปวฒนธรรมของชาต

แนวคด คานยม วถชวต ภมปญญาและคตชาวบาน อนสงผลตอการพฒนาจตใจ กาย อารมณ สงคม

สตปญญา เกดบคลกภาพทพงประสงค บรณาการ อยรวมกนไดอยางเหมาะสม มชวตความเปนอยท

เปนสขและเจรญงอกงามอยางยงยนตลอดไป

5. เอกสารเกยวกบแนวความคดและแนวทางการเรยนการสอนวชาศลปศกษา (ทศนศลปศกษา)

อานาจ เยนสบายไดกลาวถงการเรยนการสอนศลปศกษาดงตอไปน

1. ครและโรงเรยนควรมความสานกเปนเบองตนวา เดก ครอบครว โรงเรยนสงคม ประเทศชาต

และโลกมความเกยวเนอง สมพนธกน การสรางเดก การใหการศกษาทมคณคาแกเดกยอมสงผลกระทบตอ

สวนทงหมดอยางเปนลกโซ

2. การใหการศกษาแกเดกโดยผานระบบโรงเรยน ทกวชา ในหลกสตรลวนมศกดศรเทาเทยมกน

มความสาคญเทาเทยมกนและตางทาหนาทของตนทงในดานเฉพาะ และดานสมพนธกบความรวชาอนๆ

โดยมจดมงหมายอยทคน ตรงกน ซงมความหมายวาวชาศลปะถอเปนวชาหนงทมบทบาทเฉพาะ และ

สามารถมบทบาทรวมกบทกวชาเพอใหการเรยนการสอนเดกบรรลจดมงหมาย

3. วชาศลปะในโรงเรยนมไดมไวใหเดกคนใดคนหนง เรยนหรอกลมใดกลมหนงเรยน แคมงให

เดกทกคนไดเรยนโดยครผสอนควรเชอวาเดกทกคนสามารถเรยนศลปะไดตามศกยภาพของแตละคน และ

ผลของการเรยนศลปะมไดมงเฉพาะตวผลงานแตตองมงกระบวนการสรางคนโดยอาศยกจกรรมศลปะเดก

เปนสอดวย

4. การเรยนศลปะในโรงเรยนควรพฒนาทง 4 แกนไดแกดานสนทรยศาสตร ดานการวจารณ

ดานประวตศาสตรศลป และดานการปฏบตการ โดยแกนทง 4 แกนจะมสวนชวยใหเดกเกดการพฒนาทางส

นมรยะ รสนยม ความคดเชงเหตและการแสดงความคดเหน การรบฟงความคดเหน การมความรทาง

ประวตศาสตร การรจกทมาทไปของสงคม รวมทงประสบการณอนหลากหลายจากการทกดลองปฏบตการ

สรางสรรค วสดวธการและเรองราวตางๆ

5. ไมเพยงแตกระบวนการเรยนศลปะในโรงเรยนจะสรางความเชอมโยงสมพนธในแกนความร

ทง 4 แลวการเรยนการสอนศลปะควรบรณาการใหเชอมโยงกบวชาอนๆ และกลมวชาตางๆ อยางเปน

ธรรมชาต และโดยการสรางเงอนไข

23

6. ดงทกลาวแลววาวชาศลปะในโรงเรยน ยงสามารถเชอมโยงไปสสงคม ธรรมชาตสงแวดลอม

และความเปนไปของโลกไดการเรยนการสอนศลปะ จงไมมงความสาเรจภายในตวของมนเอง แตศลปะใน

โรงเรยนกสามารถเปนสอทนาไปสการสรางจตสานกทดตอการมชวตอยางมคา การมชวตอยรวมกบผอน

ศรทธาทมตอสนตภาพ จตสานกตอสวนรวม ตอธรรมชาตสงแวดลอม ตอคณคาของความเปนมนษย

จรยธรรม ตอวทยาศาสตรเทคโนโลยสมยใหมทรบใชมนษย ฯลฯ

7. การสอนศลปะในโรงเรยน มความแตกตางไปจากการสอนศลปะในระดบอดมศกษา การ

สอนศลปะในโรงเรยนมไดมงใหเดกเปนศลปน หรอเพอไปประกอบอาชพทางศลปะ ปรชญาการสอน

จดมงหมายการสอน ตลอดจนการวดผลจงมความแตกตาง ดงนนผทเปนศลปน ผเรยนทางศลปะเพอ

ศลปน ซงไมเขาใจเรองของศลปะในโรงเรยน กระบวนการเรยนการสอนเดก ตลอดจนแมผเรยนมาเปนคร

เพอสอนศลปะเดก แตไมเขาใจหรอถกครอบงาโดยความคดแบบศลปนจะตองไดรบการพฒนาและมความ

เขาใจในปรชญาในการสอนศลปะเดกในโรงเรยนเสยกอน จงจะสอนศลปะเดกไดอยางมจดมงหมาย

8. การเรยนการสอนศลปะเดกในโรงเรยน การยดถอความคดแบบครเปนศนยกลางแบบครเปน

ผกาหนด มความเหมาะสมกบสงคมในอดต ทอนรกษนยม ทเผดจการรวบอานาจ แตการสอนแบบใหเดก

เปนศนยกลางทดจะสอดกบสงคมแบบประชาธปไตยทเคารพปจเจกภาพและสอดคลองกบความเชอทวา

การมเสรภาพจะเปนพนฐานสาคญตอการทาใหมนษยมความสานกตอเพอนมนษย ตอสรรพสงกยงเปนขอ

ถกเถยงดลยภาพระหวางเสรภาพกบความรบผดชอบ ดลยภาพระหวางครมบทบาทในการแนะนานกเรยนม

เสรภาพในการแสดงออก ฯลฯ จงนาจะเปนการจดการทเหมาะสม

9. หลกสตรศลปศกษา ควรสงเสรมกจกรรมทหลากหลายวสดทหลากหลายเรองราวท

หลากหลายเออประโยชนตอการพฒนาตวเดกทรอบดาน มใชพฒนาแตทกษะฝมอแตเพยงดานเดยว

10. ศลปะเดกในโรงเรยน ภายใตระบบราชการทยงไมมการปฏรป จะยงเปนปญหาไปอกนาน

แตการทครศลปะและโรงเรยนรวมกบภาคธรกจเอกชนมากขนในปจจบน แมจะเปนพฒนาการทดในดาน

หนง โดยเฉพาะการสรางกระแสบทบาทของศลปะเดกในวงกวาง

แตความโนมเอยงทนาเปนหวงขณะนกคอ ศลปะเดกกาลงเปนเครองมอของธรกจโฆษณาและ

สงคมแบบบรโภคนยมมากขน อนสงผลทาใหเดกทเรยนศลปะ มงแตการแขงขน มงรางวล ครกเขาใจวา

รางวลคอความสาเรจ

ทงๆ ทการสอนศลปะใหเดกจานวนมากใหรกศลปะมความสขกบศลปะ แมไมไดรบรางวล กควร

จะถอวาเปนความสาเรจทยงใหญกวา (อานาจ เยนสบาย. 2545: 16 -18)

ถาครศลปะจะใชวถทางในการเรยนการสอนแบบทเนนการพฒนาคณคาแกศษยครบสดาน

คอประวตศาสตรศลป ศลปะวเคราะห ศลปปฏบต และประสบการณดานสนทรยในการเรยนการสอน

ครกจะมหนทางสอดแทรกความรและคณคาของศลปวฒนธรรม พดอภปรายถกปญหากนถงแนวคด

ดานวถชวตภมปญญาและคตธรรมชาวบานไดโดยไมยากการเรยนการสอนแตเพยงปฏบตผลงาน

ศลปะเทานนไมนาจะพอเพยงเสยแลวสาหรบวงการศลปศกษาไทย

(มะลฉตร เอออานนท. 2545: 27-28)

24

วรณ ตงเจรญ ไดแสดงแนวคด และกลาวถงกระแสศลปศกษา ในชวงทศวรรษ 2540

ศลปศกษาปรบเขาสกระแสพหปญญาวา

ศลปศกษาเขาไปเกยวของกบโลกทกาวหนา ในกระแสโลกาภวตน โลกเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร และเกยวของกบวฒนธรรม ชมชนความรสกนกคดของผคน ในกระแสทองถนภวฒนดวย

เชนกน

ศลปศกษาทคลคลายจากศลปะหลกวชา ประดษฐกรรมทางเทคนค ศลปะอาจไมแยกตวออก

จากธรรมชาต สงแวดลอม ชมชน ผคน ไมจาเปนตองแสดงเปนรปธรรมหรอวตถเสมอไป ศลปะอาจเปน

ปรากฏการณ เปนกระบวนการ เปนความคด ศลปะตางๆ ทศนศลป ดนตร ศลปะการแสดง วรรณกรรม อาจ

ผสานเขาดวยกน

อยางไรกตามคลนลกหนงของศลปศกษาในปจจบน อาจเรยกวา “ศลปศกษารวมสมย”

หรอ”ศลปศกษาหลงสมยใหม” ยอมทาทายตอกระบวนการคด ทาทายตอการปรบรอและพฒนา ทาทายตอ

การเรยนร ทงครศลปศกษา เดก และเยาวชน ทามกลางวกฤตและโลกทเปลยนแปลงทกลมหายใจ เขา-ออก...

(วรณ ตงเจรญ. 2551: 42)

สรปไดวา แนวคดและการสอนศลปศกษานนครผสอนควรมความสานกวา เดก ครอบครว

โรงเรยนสงคม ประเทศชาตและโลกมความเกยวเนอง สมพนธกน การใหการศกษาทมคณคายอม

สงผลกระทบตอสวนทงหมด ควรบรณาการ พฒนาทรอบดานผเรยนเกดการเรยนรไดคดคน วเคราะห

แกปญหาเกดความคดสรางสรรค สนทรยะ สอดแทรกภมปญญาทองถน เชอมโยงไปสสงคม

ธรรมชาตสงแวดลอม และเกยวของกบโลกปจจบน ทกาวหนา ในกระแสโลกาภวตน เทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร ศลปศกษาในปจจบน อาจเรยกวา ศลปศกษาหลงสมยใหม ยอมทาทาย

ตอกระบวนการคด การปรบรอและพฒนา การเรยนร ครศลปศกษา เดกและเยาวชน ทามกลางวกฤต

และโลกทเปลยนแปลง

6. เอกสารเกยวกบ ความคดสรางสรรค จนตนาการ และสนทรยศกษา

ความคดสรางสรรค (Creativity) ความหมายของความคดสรางสรรค

ความคดสรางสรรคเปนความสามารถอยางหนงของมนษยในวงการศกษาและการวจยคนควา

เรองความคดสรางสรรคมกจะอธบายและใหความหมายของความคดสรางสรรคในลกษณตาง ๆ ดงน

25

อารโนลด ใหความหมายของความคดสรางสรรควาเปนการกระทาทนาไปสการแกปญหาหรอ

ความสามารถในการคดแบบเปด คดอเนกนย และคดในหนทางทไมเหมอนกน โดยความคดสราง

รงสรรคทตองประกอบดวย 4 อยาง คอ เปนสงใหม (Novel) เปนสงทสมพนธกน (Relevance) เปนสง

ทขดแยงกน (Conflict) และเปนสงทตองประเมนผล (Evaluation) (Arnold. 1988: 92)

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต ไดกลาวถง ความ คดสรางสรรค (Creative Thinking)

ความ คดสรางสรรคถอวาเปนคณลกษณะของความคดอยางหนงทมความสาคญทจะทาใหเดก

สามารถสรางความคด สรางจนตนาการ ไมจนตอสถานการณ หรอสภาพแวดลอมทกาหนดไว

ความคดสรางสรรคคอพลงทางความคดทเดกๆ ทกคนมแตกาเนด หากไดรบการกระตนการพฒนา

พลงแหงการสรางสรรคจะทาใหเดกมอสระทางความคด มความคดทฉกกรอบ และสามารถหาหนทาง

ในการจะสรางสรรคสงใหมๆ ใหเสมอ ฉะนนการสอนความคดสรางสรรคและการฝกฝนใหนกเรยน

สามารถคดสรางสรรค จงเปนสวนหนงทชวยกระตนระดบคณภาพในตวของเดกใหมชวตอยางมนใจใน

ตนเองและมคณภาพมากขน (สานกงานการศกษากรงเทพมหานคร. ม.ป.ป.: 29; อางองจาก คณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต. 2545)

ความคดเชงสรางสรรค (Creative Thinking) คอ ความคดทแปลกแตกตาง เปนสงใหมและ

เปนประโยชนตอมนษยชาต การกอรปความคดสรางสรรค

1. สะสม คอ การสงสมความรทวไปอยางสมาเสมอ

2. บมเพาะ คอ ครนคดถงสงตางๆ ทสงสมอยในจตใจ

3. สกงอม คอ ปลอยความคด

4. จดประกาย คอ เกดความคดใหม

5. เกดความคดสรางสรรค ซงผดแปลกแตกตางจากเดม เกดความคดสงใหมขนมา

6. ตกผลก คอ การเขาใจในสงนนอยางกระจางชด

7. ขบเคลอน คอ นาความคดนนไปสรปธรรม

8. สนวตกรรม คอ เกดเปนสงใหมขนมา

(sup_br3/VISION. 2552: ออนไลน)

วรณ ตงเจรญ กลาววา ความคดสรางสรรค จาเปนตองมอยในทกวชาชพ ทกคน ไมวาจะเปน

นกวทยาศาสตร หมอ นกดนตร ขาราชการ ชาวนา สงคมไทยขาดความคดรเรมสรางสรรค ระบบ

โรงเรยนไมไดชวยสรางใหคนมความคดสรางสรรค ศลปะมพลงผลกดนความคดสรางสรรคสง

หลกสตรและการเรยนการสอนในระบบโรงเรยนคอนขางลมเหลว ความคดสรางสรรค... แสดงออกมา

ในรปการณตางๆ กน ความคดสรางสรรคเปนไปไดทงกระบวนการคดและปรากฏการณทเปนรปธรรม ...

(วรณ ตงเจรญ. 2548: 16)

26

สรปไดวา ความคดสรางสรรค คอ ความคดทแปลกแตกตาง เปนสงใหม เปนกระบวนการ

ทางสมองทคดในลกษณะอเนกนย ทสามารถในการผลตความคดทนมนวลและรวดเรวในการ

แกปญหามความคดคลอง ยดหยน ไดหลากหลาย อนนาไปสการคดแกปญหาและเชอมโยงผสมผสาน

ใหเกดสงใหมและมความแตกตางจากบคคลอน ตลอดจนวธการคดประดษฐสงใหม ความคด

สรางสรรคจาเปนตองมอยในทกวชาชพ ทกคน หากไดรบการกระตนการพฒนาพลงแหงการสรางสรรค

จะทาใหเดกมอสระทางความคด มความคดทฉกกรอบ และสามารถหาหนทางในการจะสรางสรรคสง

ใหมๆ ใหเสมอ ทมคณคาตอตวเองและบคคลอนๆ และเปนประโยชนตอมนษยชาต องคประกอบของความคดสรางสรรค เยลเลน และเออรบน ไดศกษาถงองคประกอบของความคดสรางสรรค และสรปไดดงน

1. ความคดรเรม (Originality) เปนความคดแปลกใหมแตกตางกนไปจากเดม ไมซากบ

บคคลอน อาจจะเปนการนาความรมาดดแปลงและประยกตใหเกดสงใหมขน

2. ความคดคลอง (Fluency) หมายถง ปรมาณความคดไมซากนในเรองเดยวกน แบง

ออกเปน 4 ชนด คอ

2.1 ความคดคลองตวในดานถอยคา (Word Fluency) เปนความสามารถในการใชถอยคา

2.2 ความคดคลองตวในดานการโยงความสมพนธ(Associational Fluency) เปนความสามารถ

ในการใชวลหรอประโยค และนาคามาเรยงกนอยางรวดเรว เพอใหไดประโยคทตองการ

2.3 ความคดคลองตวทางการแสดงออก (Expressional Fluency) เปนความสามารใน

การใชวลหรอประโยค และนาคามาเรยงกนอยางรวดเรว เพอใหไดประโยคทตองการ

2.4 ความคลองแคลวในการคด (Ideational Fluency) เปนความสามารถทจะคดในสงท

ตองการในเวลาทกาหนด

3. ความคดยดหยน (Flexibility) หมายถง แบบหรอประเภทของความคด แบงออกเปน

3.1 ความคดยดหยนทเกดขนในทนททนใด (Spontaneous Flexibility) เปนความสามารถได

หลายทศทางอยางอสระ

3.2 ความคดยดหยนในการดดแปลง (Adaptive Flexibility) หมายถง ความสามารถใน

การดดแปลงความรหรอประสบการณใหเกดประโยชนหลายๆ ดาน ซงมประโยชนในการแกปญหา

4. ความคดละเอยดลออ(Elaboration) หมายถง ความคดในรายละเอยด เปนขนตอน

สามารถอธบายใหเหนภาพชดเจนหรอเปนแผนงานทสมบรณขนจดเปนรายละเอยดทนามาตกแตง

ขยายความคดรเรมใหสมบรณยงขน

5. ความไวตอปญหา (Sensitivity to Problem)

27

6. ความสามารถในการใหนยามใหม (Redefinition)

7. ความซมซาบ (Penetration)

8. ความสามารถในการทานาย (Prediction)

9. การมอารมณขน

10. ความมงมน

(ศรลกษณ ไทยด. 2546: 23; อางองจาก Jellen; & Urban. 1986: 141) ทฤษฏทเกยวของกบความคดสรางสรรค นกจตวทยาและนกการศกษาไดศกษาเกยวกบความคดสรางสรรคหรอความคดอเนกนย ได

แสดงทศนะเกยวกบเรองนแตกตางกนออกไปตามพนฐาน ประสบการณ และความเชอตางๆ โดยสรป

ออกมาเปนทฤษฏทใชเปนแนวทางในการศกษาครงน

เดวส ไดรวบรวมแนวคดเกยวกบความคดสรางสรรคของนกจตวทยาทไดกลาวถงทฤษฏ

ความคดสรางสรรคโดยแบงกลมใหญๆ 4 กลม คอ

1. ทฤษฏความคดสรางสรรคเชงพฤตกรรม นกจตวเคราะหแนวใหมกลาววาความคด

สรางสรรคนนเกดขนระหวางการรคดกบจตใตสานก ซงอยในขอบเขตจตสวนทเรยกวาจตกอนสานก

2. ทฤษฏความคดสรางสรรคเชงพฤตกรรม นกจตวทยากลมนมแนวคดเกยวกบเรอง

ความคดสรางสรรควาเปนพฤตกรรมทเกดจากการเรยนรโดยเนนทความสาคญของการเสรมแรง การ

ตอบสนองทถกตองกบสงเราเฉพาะหรอสถานการณ นอกจากนยงไดเนนความสมพนธทางปญญา คอ

การโยงความสมพนธจากสงเราหนงไปยงสงเราตางๆ ทาใหเกดความคดใหมเกดขน

3. ทฤษฏความคดสรางสรรคเชงมนษยนยม นกจตวทยาในกลมนมแนวความคดวา

ความคดสรางสรรคเปนสงทมนษยมตดตวมาแตกาเนด ผทสามารถนาความคดสรางสรรคออกมาใชได

คอ ผทมสจจะการแหงตน คอการรจกตนเอง การพอใจตนเอง และใชตนเองเตมศกยภาพของคน สงเราได

กลาวถงบรรยากาศทสาคญในการสรางสรรควาประกอบดวย ความปลอดภยในเชงจตวทยา ความมนคง

ของจตใจ ความปรารถนาทจะเลนกบความคด และการเปดกวางทจะรบประสบการณใหม

4. ทฤษฏ AUTA ทฤษฏสดทายนน ทฤษฏของการพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนใน

ตวบคคลโดยมแนวความคดวา ความคดสรางสรรคนนมอยในมนษยทกคน และสามารถพฒนาให

สงขนไดการพฒนาความคดสรางสรรคตามรปแบบ AUTA ประกอบดวย

4.1 การตระหนก (Awareness) คอ ตระหนกถงความสาคญของความคดสรางสรรคทม

ตอตนเอง สงคม ทงในปจจบนและอนาคต และตระหนกถงความคดสรางสรรคทมอยในตนเองดวย

28

4.2 ความเขาใจ (Understanding) คอความรความเขาใจอยางลกซงในเรองราวตางๆ ท

เกยวของกบความคดสรางสรรค

4.3 เทคนควธ (Techniques) คอ การรเทคนคในการพฒนาความคดสรางสรรค ทงนเปน

เทคนคสวนบคคล และเทคนคทเปนมาตรฐาน

4.4 ตระหนกในความจรงของสงตางๆ (Actualization) คอ การรจกหรอตระหนกในตนเอง

พอใจในตนเองและพยายามใชตนเองอยางเตมศกยภาพรวมทงการเปดกวางรบประสบการณตางๆ

โดยมการปรบตวไดอยางเหมาะสม การตระหนกถงเพอนมนษยดวยกน การผลตผลงานดวยตนเอง

และการมความคดยดหยนเขากบทกรปแบบของชวต (Davis. 1983: 10 -20)

สรปไดวาจากทฤษฏความคดสรางสรรคดงกลาวนนมองคประกอบดวยความคดรเรม

ความคดคลอง ความคดยดหยน ความคดละเอยดลออ เกดขนระหวางการรคดกบจตใตสานก เปน

พฤตกรรมทเกดจากการเรยนรโดยเนนทความสาคญของการเสรมแรง การตอบสนองทถกตองกบสง

เราเฉพาะหรอสถานการณ เนนความสมพนธทางปญญา สงเรา บรรยากาศทสาคญในการสรางสรรค

ควรมความปลอดภยในเชงจตวทยา ความมนคงของจตใจ ความคด และการเปดกวางทจะรบ

ประสบการณใหมความคดสรางสรรคนนมอยในมนษยทกคน และสามารถพฒนาใหสงขนไดซงม

ความสาคญตอตนเอง สงคม ทงในปจจบนและอนาคต การพฒนาความคดสรางสรรคเพอกจกรรมการเรยนการสอน การพฒนาความคดสรางสรรคนนมความสาคญตอการจดการเรยนเปนอยางยงครควร

กระตนใหเกดความคดสรางสรรคกบผเรยน ดวยการหาแนวทางทสงเสรมใหแกผเรยนดงเชนแนวคด

ตอไปน

เดวส ไดรวบรวมแนวคดของนกจตวทยาและนกศกษาทจะกลาวถงเทคนคในการพฒนา

ความคดสรางสรรคเปนมาตรฐาน เพอใชในการฝกฝนบคคลทวไป ใหเปนผทมความคดสรางสรรค

สงขน เทคนคเหลานไดแก

การระดมพลงสมอง (Brainstorming) หลกสาคญในการระดมสมองคอ การใหโอกาสคด

อยางอสระทสด โดยเลอนการประเมนความคดออกไป ไมมวพากษวจารณในระหวางทมการคด การ

วจารณหรอการประเมนผลใดๆ กตามทจะเกดขนในระหวางการคดจะเปนสงขดขวงความคดสรางสรรค

จดประสงคของการระดมพลงสมองกเพอจะนาไปสการทสามารถแกปญหาได อเลกซ ออสบอรน (Alex

Osborn) เปนผคดเทคนคนขนมา โดยแบงขนตอนการระดมพลงสมองเปน 4 ขนตอนดงน

ขนท 1 ตดการวจารณออกไป ชวยทาใหเกดการรบร โดยมสถานการณทสรางสรรค ซงจาเปน

ตอการเกดจนตนาการ

29

ขนท 2 ขนใหอสระ จงมความคดกวางไกลเทาไหรกยงด เพราะเปนไปไดทวาความคดทดไร

สาระอาจนาไปสบางสงบางอยางทมจนตนาการได

ขนท 3 ขนปรมาณ ขนนจะสะทอนใหเหนจดมงหมายของการระดมพลงสมอง ยงมากความคด

มากคาตอบ ยงทาใหมโอกาสไดพบกบความคดทดๆ ไดมากขน

ขนท 4 การผสมผสานและการปรบปรงความคด นนคอการขยายความคดใหกวางออกไปใน

ระหวางการอภปราย นกเรยนจะพจารณาความคดของตนเองและของเพอนตามลาดบ (Davis. 1994:

205 -206)

ทศนา แขมมณ และคณะ ไดกลาวถงความสาคญของเรองการคดและการสอนเพอพฒนา

กระบวนการคดในปจจบน “การคด” และ “การสอนคด” เปนเรองทจดไดวาสาคญอยางยงในการจด

การศกษาเพอใหคณภาพสง ประเทศตางๆ ทวโลกหนมาศกษาและเนนการพฒนาผเรยนใหเตบโตขน

อยางมคณภาพในทกๆ ดาน ทงทางดานสตปญญา คณธรรมและเปนพลเมองดของประเทศ การ

พฒนาดานสตปญญาเปนดานทมกไดรบการเอาใจใสสง เนองจากเปนดานทเหนผลชด ผเรยนทม

ความรความสามารถสง มกจะไดรบการยอมรบและไดรบโอกาสทดกวาผมความรความสามารถตา

กวา ในประเทศสหรฐอเมรกา มผลการวจยนบเปนรอยๆ เรองมบงชวา การสอบวชาตางๆ ผเรยนมก

สามารถทาขอสอบไดด ในสวนทเกยวของกบทกษะขนพนฐาน แตเมอมาถงสวนทตองใชความคดและ

เหตผล ผเรยนยงไมสารถทาไดด...วงการศกษาไทยไดมการเคลอนไหวเรองการคดนมาหลายปแลว

ซงทาใหเกดแนวความคดทนามาใชในการสอนหลายเรอง เชน แนวคดเรองการสอนให “คดเปนทาเปน

แกปญหาเปน” การมงเนนปฏรปการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพ ดานกระบวนการคด จงนบเปน

กระบวนการสาคญ ทจาเปนตองเรงปรบปรง และพฒนาอยางจรงจง (สานกงานการศกษา กรงเทพมหานคร.

ม.ป.ป.: 21-22; อางองจาก ทศนา แขมมณและคณะ. 2541)

อาร พนธมณ กลาวถงการสงเสรมความคดสรางสรรค ของเดกวาควรมจดมงหมายใหเดก

ไดฝกฝนพฤตกรรมดงน

1. ความคดคลองแคลว หมายถง ใหเดกไดรจกคดใหปรมาณมาก หรอคดใหไดหลายๆ ความคดจาก

โจทยทครให เชนการลองบอกครซวา อะไรบางทมลกษณะกลม ดอกไมอะไรบางทเปนสเหลอง บอก

สงของทคณแมใช มาใหมากทสด ฯลฯ

2. ความคดยดหยน หมายถง ใหเดกไดรจกคดใหปรมาณมาก ยงมหลายแนวทางหลายประเภทยงด

เชนลกบอล ลกเทนนส แบดมนตน กเปนรปกลม แตรปกลมสามารถ เปนจานขาว เปนดวงตา เปนดวงไฟ

เหรยญกระถาง เปนตน ซงจะเหนหลากหายชนด

3. ความคดรเรมหมายถง ความคดทแปลกใหม ทไมเคยมหรอไมซากบคนอนๆ เชนใหตอเตมภาพทให

มา ฟงนทานแลวตอเรองใหจบ ดภาพแลวบอกวาหลงจากนนจะมอะไรเกดขน เปนตน

30

4. ความคดละเอยดลออ หมายถง ความคดในรายละเอยด ทนามาตกแตงความคดครงแรกใหได

ความหมายสมบรณยงขน เชน การตอเตมเสนใหเปนภาพ บรรยาย ตอเตมวงกลมใหเปนภาพ เปนตน

5. ความคดจนตนาการ หมายถง ใหเดกคดของตนเองแลวเลาเรองออกมา เชน จด เหนเปนภาพ

อะไรบาง เดกแตละคนกจะคดและตอบไมเหมอนกน ซงแลวแตการรบรของเดกแตละคนทอาจแตกตางกน

6. การสงเคราะห หมายถง การรวม การผสมผสาน การนาเอาสงเดมๆ มาผสมผสานใหเกดสงใหมขน

เชน ใหวงกลมมา 3 วง กอาจเอาวงกลมมาตอเปนรถไฟ หรอเดกอาจจะเอามาวางเปนภาพขน เปนตน

ดงนนการสงเสรมความคดสรางสรรคแกเดก ประการแรกกคอ พยายามอยาทาลายความคด

สรางสรรคท เดกมอยใหหมดไป โดยขเดกหรอทาลายความชางซกชางถาม สงสยประหลาดใจ

กระตอรอรน สดชน แจมใส ฯลฯ แตควรสรางบรรยากาศทอบอน เปนอสระ ทาทาย เดกกสมารถพฒนา

ความคดของตนได หากครมวธสอน อปกรณและเขาใจเรองความคดสรางสรรค กเปนไดแนนอนวาเดก

ตองพฒนาความคดสรางสรรคสงขน (อาร พนธมณ. 2543: 26)

เทคนคการฝกความคดสรางสรรค 1. ใชความคดตลอดเวลา โดยตงคาถามและหาเหตผลในคาตอบ

2. ฝกการคดอยางรอบดาน ไมยดตดแนวคดใดแนวคดหนงเพยงดานเดยว

3. สลดความคดครอบงา โดยไมจากดกรอบความคดของตนเองไวกบความเคยชนเกาๆ

4. จดระบบความคด โดยหาเหตผลจดระบบความคดการเปรยบเทยบ การมองหลายมต

หรอคนหาความจรง

5. ยดมนในหวใจนกปราชญ ไดแก ฟง คด ถาม เขยน ซงอาจใชการระดมสมองเปนตวกระตน

6. ฝกความเปนคนชางสงเกตจดจา เปนการสงสมประสบการณและกระตนใหเกดความคดใหม

7. ฝกการระดมพลงสมอง เปนการรวบรวมความคดสรางสรรคของบคคล หลายๆ ฝาย

8. พยายามสรางโอกาสแหงความบงเอญ คอ บางสงไมเกยวของสมพนธกนเลย อาจจะเปน

คาตอบตอปญหาทกาลงเกดขนได

9. ไมกลวความลมเหลวหรอการเสยหนา เพราะการเสนอความคดเหนไมมถก หรอผด

10. ไมยารอยอยแตความสาเรจเดม เชน การกระทาทกอยางเมอเหนวาด ประสบความสาเรจแลว

ตอไปควรจะพฒนาใหดขนกวาเดมดวยวธการใหม

เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค 1. ทฤษฎกระดาษเปลา (Blank paper theory) หมายถงการไมตกรอบความคดผอน ไม

คดถงปญหา อปสรรค ขดจากดหรอ ความเปนไปไมได

31

2. การรวมและการแยก (Integrate & Separate) คอ การรวมกนจะเกดอะไรขน ดขนไหม

หรอทาอยางไรใหดขนกวาเดม ถาหากแยกกนจะเกดอะไรขน มประโยชนมากนอยแคไหนและทาใหด

ขนไดอยางไร

3. การตงคาถาม (Inquiry)

- ถามเหตผล วาทาไม

- ถามสมมต ถาเปนอยางนและจาทาอยางไร

- ถามเปรยบเทยบเชงพฒนา เชน

- อะไรทคนอนทาแลวแตเรายงไมไดทา

- เราทาไดไหมและจะตองรบทาอะไร

- อะไรทเราทาแลวแตคนอนทาดกวา

- ถามตอเนอง เชน ทาอะไร ทาไดไหม ทาอยางไร จะตองเปลยนแปลงอะไร

4. การเลยนแบบ (Synetics) คอ การทาใหแตกตาง กาวหนา ดกวาเดมแลวกระโดดไปสสง

ใหม

5. การเพมมลคา (Value Added) เชน ปรบแตงใหดขนกวาของเดม แปรรปจากของเดมเปน

สงใหมนาของเกากลบมาใชใหม โดยทาใหเสยนอยทสดและมการประกนความเชอมนใน สงนน

(Sup_br3 VISION. 2552: ออนไลน)

สรปไดวา จากแนวคด การพฒนาความคดสรางสรรคนน มความสาคญตอการจดการเรยน

การสอน ควรใหโอกาสคดอยางอสระทสดกบผเรยน สงเสรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน

ความคดรเรม ความคดละเอยดลออ ความคดจนตนาการ การสงเคราะห ใชความคดตลอดเวลา ฝก

การคดอยางรอบดาน ไมจากดกรอบความคด จดระบบความคด ยดมนในหวใจนกปราชญ ฝกความ

เปนคนชางสงเกตจดจา ไมควรวพากษวจารณในระหวางทมกระบวนการคดของผเรยน ครตองใจกวาง

จรงใจตอผเรยน ตอผเรยน จะไดเปนตวของตวเองและกลาแสดงออก ตองมการยดหยนไดในเรอง

กฎระเบยบตางๆ บาง มใชวาเครงครดไปหมดทกเรองความคดสรางสรรคนนจะขนอยกบความร

พนฐานของแตละคน ประกอบกบการฝกจนตนาการอยางสรางสรรค ดวยเทคนคทหลากหลายอยาง

ตอเนอง ซงจะเปนประโยชนและมคณคา แนวคดเรองการสอนให “คดเปน ทาเปน แกปญหาเปน”

การมงเนนปฏรปการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพ ดานกระบวนการคด จงนบเปนกระบวนการ

สาคญ ทจาเปนตองเรงปรบปรง และพฒนาอยางจรงจง ควรสรางบรรยากาศทอบอนทถกตองใน

โรงเรยน เปนอสระ ทาทาย เดกกสมารถพฒนาความคดของตนได หากครมวธสอน อปกรณและเขาใจ

เรองความคดสรางสรรค กเปนไดแนนอนวาเดกตองพฒนาความคดสรางสรรคสงขน

32

จนตนาการ (Imagination) วรณ ตงเจรญ กลาววา จนตนาการ คอภาพในสมองทมอยกบทกคน จนตนาการมพนฐาน

มาจากความจรง จนตนาการอาจเปนการคาดการณไปขางหนา และคนเรากมกจะพยายามหรอบกบน

ไปสจนตนาการนน ลโอนารโด ดาวนช รางภาพจนตนาการถงเครองบนและเฮลคอปเตอร หลงจากนน

อกหลายรอยปพนองตระกลไรทจงทดลองการบนไดสาเรจ ศลปะกระตนพลงจนตนาการในเดกและ

เยาวชนไดอยางมากมาย และผทมความสามารถพเศษกควรมจนตนาการเดนชด (วรณ ตงเจรญ.

2548: 17)

ชยยทธ รตตานกล กลาววา จนตนาการคอผลจากการรบรโดยประสาทสมผสตางๆ ของ

มนษยผสมผสานกบประสบการณทงทางตรงและทางออมดงนนจนตนาการทดจงควรขนอยกบความ

พอดของสงคมดวย

จนตนาการแบงออกเปน 3 ประเภท คอ

1. ประเภทจนตนาการผลตซา (Reproductive Imagination) ไดแก การคดถงเรองราวเดมท

ศลปนหรอผสรางงานทศนศลปเคยปฏบต/เคยมประสบการณมาแลวจากในอดตและลกษณะรปราง

ตาง ๆ ทปรากฏในสงแวดลอมหรอรปรางของสงหนงสงใดในธรรมชาตทเคยพบเคยเหน

2. ประเภทจนตนาการโครงสราง (Constructive Imagination) ไดแก วธคดสรางจนตนาการขน

จากการรวบรวมขอมลหรอคาบอกเลาของผอนซงมใชจนตนาการทเกดจากประสบการณ เดมของ

ตวศลปนเองและศลปนกสามารถคดสรางรปรางตางๆ ขนมาไดโดยไมจาเปนตองประสบการณเดมของ

ตวศลปนเอง และศลปนกสามารถคดสรางรปรางตางๆ ขนมาไดโดยไมจะเปนตองประสบกบสงนนๆ

มากอน

3. ประเภทจนตนาการสรางสรรค (Creative Imagination) ไดแก การเกดแนวคดจนตนาการขน

ใหมตามความตองการและความรสกภายในจตใจของตวศลปนเอง อาจเปนจนตนาการเพอการแกปญหา

ตางๆ ในการสรางงานทศนศลปกได หรอเปนจนตนาการในการปฏบตงานดวยเทคนคใหมๆ เชน การ

เลอกใชวสดใหมๆ ทเปนผลพวงจากความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยในยคปจจบน รวมทงการปรบปรง

กระบวนการ วธการทางานแนวใหมจากเงอนไขดงกลาว (ศรลกษณ ไทยด. 2546: 26; อางองจาก

ชยยทธ รตตานกล. 2540: 62 -63)

สรปไดวา จนตนาการ คอภาพในสมองทมอยกบทกคน จนตนาการมพนฐานมาจากความจรง

จนตนาการอาจเปนการคาดการณไปขางหนา และคนเรากมกจะพยายามหรอบกบน ไปสจนตนาการ

นน ทงเปนผลมาจากการรบรตามประสาทสมผสตางๆ ของมนษยจากการรการเหนมากการสงสมของ

การรบรทงมวล จะทาใหเกดความคดจนตนาการในสงตางๆ มาก จนตนาการเกดไดสองทางคอ เกด

จากการรบรจากวตถจรงๆ และจากความคดทางใจ อกทงจนตนาการผลตซาหรอทเคยมประสบการณ

33

มาแลวจากในอดตจากการรวบรวมขอมลหรอคาบอกเลาของผอนซงจนตนาการขนใหมตามความ

ตองการและความรสกภายในจตใจตนเอง อาจเปนจนตนาการเพอการแกปญหาตางๆ เชนในการ

สรางงานทศนศลปกไดหรอเปนจนตนาการในการปฏบตงานดวยเทคนคใหมๆ จนตนาการนนควร

พฒนาควรควบคไปกบความคดสรางสรรคและควรเปนตวนาความร สนทรยะ สนทรยภาพ สนทรยศาสตร พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายเกยวกบ สนทรย-, สนทรยะ

หมายถง เกยวกบความนยม ความงาม สนทรยภาพ หมายถง ความงามในธรรมชาตหรองานศลปะ ท

แตละบคคลสามารถเขาใจ และรสกได, ความเขาใจ และรสกของแตละบคคลทมตอความงามใน

ธรรมชาตหรองานศลปะ สนทรยศาสตร หมายถง ปรชญาสาขาหนง วาดวยความงามและสงทงามใน

ธรรมชาตหรองานศลปะ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. 2546: 1205)

สนทรยะ คอความงาม

สนทรยภาพ คอความรสกในความงาม

สนทรยศาสตร คอศาสตรทเกยวกบความงาม

สนทรยะ หรอความงาม อาจเปนความงามของศลปกรรม ธรรมชาตสงแวดลอม รวมทงความ

ประณตงดงามของจตใจ รวมทงความประณตงดงามของจตใจ ความประณตงดงามของการใชชวต

สวนตงและชวตสวนรวม ศลปกรรม (Fine Arts) ทหมายความรวมทง ทศนศลป ดนตร ศลปะการแสดง

สถาปตยกรรม วรรณกรรม

สนทรยภาพ ทหมายความถงรสกในความงาม ภาพทงดงามในความคดหรอภาพของความงามใน

สมอง (Image of Beauty) ศกยภาพของการรบร ความงามทสามารถสมผสหรอรบความงามไดตางกน

ความงามทอาจเกดจากเสยง จากจนตนาการ จากตวอกษร หรอประสาทสมผสอนๆ

สนทรยศาสตร ทหมายถงศาสตร หรอวชาทเกยวกบความงาม ตามแนวคดของชาวตะวนตก

แลว สนทรยศาสตรเปนสวนหนงของปรชญา ปรชญาตะวนตกทมรากเหงามาจากปรชญากรกโบราณ

ปรชญาทเปนการแสวงหาหรอความรกในภมปญญา (Love of Wisdom) ปรชญากรกทมงแสวงหา

ความจรง ความด และความงาม การแสวงหาความจรงทมววฒนาการมาสวทยาศาสตร (Science)

ความดทเกยวของกบจรยศาสตร (Ethics) และความงามทเกยวของกบสนทรยศาสตร (Aesthetics)

ปรชญาหรอสนทรยศาสตรทอาจเปนเรองของความเชอ เรองของทรรศนะ หรอเรองของเหตผล ในบรบท

ความคดใดความคดหนง ในชวงเวลาใดเวลาหนง หรอของนกปรชญาหรอของนกสนทรยศาสตรคนใด

คนหนง (วรณ ตงเจรญ. 2546: 28)

34

พระราชวรมน (ประยร ธมมจตโต) กลาวถง สนทรยศาสตรวา

สนทรยศาสตร คอ สาขาปรชญา ทวาดวยความงาม และสงทดงาม ทงในงานศลปะและใน

ธรรมชาต โดยศกษาประสบการณ คณคาของความงาม และมาตรการตดสนใจงา อะไรงามหรอไม

งาม การตดสนคณคาทางสนทรยศาสตรมได 3 ลกษณะคอ ความสวยงาม ความคดตาคดใจ ความ

เลอเลศ นกปรชญาหลายสานกไดเสนอทฤษฎ เพออธบายวา เพราะเหตใดจงมการตดสนใจวา

ศลปวตถประกอบดวยลกษณะทงสามนน

นกปรชญาดงกลาวแบงออกเปน 3 กลม คอ

1. กลมอารมณนยม (Emotionalism) อธบายวา การตดสนเกดจากอารมณท เกบกดใตจตสานก

2. กลมเหตผลนยม (Rationalism) อธบายวา การตดสนเกดจากการเหนความกลมกลนไมขดตา

3. กลมสรางสรรค (Creativist) อธบายวา การตดสนเกดจากความสามารถสรางสรรคของมนษย

(วรณ ตงเจรญ. 2546: 29; อางองจาก พระราชวรมน. 2540: 16)

สนทรยศกษา วรณ ตงเจรญและคณะ ไดกลาววาตามทรรศนะของ เอม. บารแคน (M.Barkan) ประสบการณ

สนทรยะ คอประสบการณทมคณคาในตวของมนเอง ไมวาจะเปนการฟง การด การแสดงออก หรอ

การผลต การเขาไปเกยวของกบประสบการณสนทรยะ เปนการนาความปรารถนาเขาไปสนบสนน

และรสกตอสงสาคญยง ในชวงเวลาอนเปนเหตผลเฉพาะตว คณคาประสบการณนอกเหนอจากน คอ

สนทรยะสวนเพม (Extra – aesthetic) ซงคณคาเพมสวนนเปนคณคาเพอผลบางสงบางอยางมากกวา

คณคาในตวประสบการณอนแทจรง คณคาของประสบการณสนทรยะมความสมพนธกบสนทรยศกษา

ในฐานะทประสบการณสนทรยะมสภาพเปนตวสะสมขอมลทจาเปนสาหรบกระตนคณภาพในการ

เผชญหนาทางสนทรยะ ความเปนมาของสนทรยศกษา

สนทรยศกษาในสองทศวรรษแรกของครสตศตวรรษน ในสหรฐอเมรกาไดรบการเรยกขานใน

ระยะเรมวา “การศกษาภาพ” (Picture Study) การศกษาภาพในชวงเวลานน เปนการพจารณาผลงาน

ศลปะในแง ของคณคา ทางความงาม คณคาทางชาตนยม คณคาทางดานศาสนา และคณคาทาง

ความรสก นกวจารณศลปะ และครจะใหเครดตสงกบผลงานทมความสมพนธกบวรรณกรรม ภาพเลาเรอง

และชวตสวนบคคล

การเปลยนแปลงครงสาคญในชวงทศวรรษ 1920 และ 1930 คอ สนทรยศกษาไดรบอทธพล

ความคดทางการศกษาและสนทรยศาสตรจาก จอหน ดย และโธมส มนโร (John Dewey and Thomas

Munro) โดยเฉพาะอยางยง จอหน ดย ทเชอวาการสรางสรรคและความซาบซงความงามเปนสงจาเปน

35

ทางการศกษา และปฏเสธการแบงแยกศลปกรรม และประยกตศลปออกจากกน มโนทศนทางดาน

ประสบการณสนทรยะของ จอหน ดย เปดกวางเปนอยางมาก ทงศลปะ ธรรมชาต และประสบการณ

ในชวตประจาวน ประสบการณสนทรยะของเขาอยนอกเหนอออกไปจากประสบการณเพยงวตถศลปะ

ในพพธภณฑเทานน

นอกจากนน จอหน ดย ยงเชอวาภาระสาคญของสนทรยศาสตร คอ สรางเสรมการสบเนอง

ระหวางศลปะกบเหตการณประจา การกระทา และความทดทอตาง ๆ เปนการสรางสมรรถภาพทาง

ประสบการณ จอหน ดย ยนยนวา “ศลปะหรอประสบการณ” ประสบการณสรางเสรมสมรรถภาพ

สนทรยะ ซงประมวลประสบการณไดสองลกษณะคอ

1. โครงสรางหรอคณสมบตตามแบบแผนภายในตวของประสบการณเอง

2. คณภาพดานตางๆ ของปฏกรยาเชงนามธรรม ตามสภาพปจเจกทมตอประสบการณในชวง

ทศวรรษ 1940 สนทรยศกษาไดเขาไปเกยวของกบกระบวนการความคดในเชงวเคราะห และสงเคราะห

อยางเดนชด นกศลปศกษา เคนซและไรเลย (Kanzi and Riley) ไดเสนอแนะในหลกสตรศลปศกษา

ประกอบไวดวย การศกษาสและรปทรงในเชงวเคราะหและสงเคราะหใหลกซง และกาหนดใหการศกษาส

และรปทรงเปนปจจยแกนในหลกฐาน และเปนพนฐานของการสรางสรรคโดยตรง

ในชวงทศวรรษ 1950 และ 1960 นบเปนชวงรอยตอครงสาคญสาหรบศลปศกษาและความ

พยายามใหมเรองความซาบซงในความงามเปนชวงเวลานบสองทศวรรษสาหรบการคลคลายและ

เปลยนแปลงนกการศกษาทางศลปศกษาไดตระหนกถงบทบาทของการศกษาศลปะในเชงสมรรถนะ

ขององคความร (Body of Knowledge) ทางศลปะทกวางขน อนเปนปรากฏการณใหมเขาแทนทองค

ประสบการณศลปะ (Body of Experience)...

โปรแกรมสนทรยศกษาซงสรางโดยเซมเรล ประกอบไวดวยโปรแกรมหลก 6 กลมคอ

1. สนทรยะในโลกกายภาพ (Physical world)

2. สนทรยะในปจจยศลปะ (Art elements)

3. สนทรยะในกระบวนการสรางสรรค (Creative process)

4. สนทรยะในศลปน (Artist)

5. สนทรยะในวฒนธรรม (Culture)

6. สนทรยะในสงแวดลอม (Environment)

สนทรยะในโลกกายภาพ สนทรยะในโลกกายภาพมงเนนการเสนอกจกรรมทสรางความซาบซง

หรอการชนชมตอแสง การเคลอนไหว เสยง และบรเวณวาง

36

สนทรยะในปจจยศลปะ ครอบคลมถงปจจยศลปะทจาเปนในงานศลปะทงหลาย เชน พนผว สวนยอยและสวนรวม นาหนกส ความขดแยงเชงนาฏลกษณ ลลา การกาหนดและสงแวดลอม การสอสารไรคา รปทรง ความสมพนธของรปทรง รปราง และแบบการเคลอนไหว สนทรยะในกระบวนการสรางสรรค ครอบคลมถงปญหาตางๆ เชน สรางแบบใหสมพนธกบเสยง สรางความสมพนธเสยงและการเคลอนไหว สรางสรรคเสยงและภาพ วเคราะหบคลกลกษณะ สรางสรรคภาพคา สรางสรรคบคลกลกษณะ สรางรปกบการเคลอนไหว ฯลฯ เปนการผสานกระบวนการสรางสรรคสอชนดตางๆ เขาดวยกน สนทรยะในศลปน เปนการศกษาชวต การทางาน การสรางสรรค และความคดของนกแสดง ศลปน นกเขยน นกแตงเพลง กว สถาปนก ผสรางภาพยนตร ฯลฯ เปนการสรางความรความเขาใจและทศนคตตอผสรางสรรคโดยตรง สนทรยะในวฒนธรรม เปนการเชอมโยงเดกเขาสวฒนธรรมในสงคม ซงเดกควรจะชนชมวาสนทรยะในทางวฒนธรรมอยทไหน ทาไมจงชนชม ชนชมอยางไร ชนชมในสภาพปจเจก คณคา ฯลฯ สนทรยะในสงแวดลอม เปนการทศนศกษาสงแวดลอมในจนตนาการ สนทรยะของบคคลและบรเวณวางสาธารณะ สงแวดลอมรอบตว สงแวดลอมในอนาคต สนทรยะของเทคโนโลย สนทรยะของศลปะในสงแวดลอม ฯลฯ กลาวโดยสรปวาสนทรยศกษาไดพยายามปรบการเรยนรศลปะในเชงปฏบตการมาสการผสานศลปะสาขาตางๆ ธรรมชาต ศลปะปฏบต ประวตศาสตรศลป ศลปวจารณ และสนทรยศาสตรเขาไวดวยกนในรปของกจกรรมตางๆ ไดมบทบาทและสงผลตอศลปศกษาในสหรฐอเมรกาเปนอยางมาก ซงทรรศนะเหลานไดคลคลายตอมาอกในทศวรรษปจจบน (วรณ ตงเจรญ; และคณะ. 2543: 56-63) …การสรางสรรคศลปะมใชเพยงใครกไดทจะเขยนภาพ เลนดนตร เขยนบทกว แตการสรางสรรคศลปะ ควรสรางคนหรอหลอหลอมคนใหม จตสานกสนทรยะ (Aesthetic Mind) แลวบคคลเชนนนยอมสรางสรรคศลปะไดอยางมสนทรยะ ใครกสามารถฝกฝนและสรางงานศลปะได ระดบของคณภาพกเปนอกเรองหนง แตใครคนนนถามสนทรยะอยในจตใจหรอมความงามอยในจตใจ เขายอมสรางงานไดดกวา การมจตสานกสนทรยะ จะผานกระบวนการฝกฝนในสถาบนการศกษาทางศลปะ หรอไมกไดนนหมายถงวา เขาอาจผานการศกษาศลปะหรอพฒนาขนดวยตวตนของเขากได

กระบวนการพฒนาจตสานกสนทรยะ เปนกระบวนการหนงใน สนทรยศกษา (Aesthetic Education) ซงเปนกระบวนการพฒนาความรสก (Sense Development) แรกเรมอาจพฒนาจากการศกษาภาพ หรอ “Picture Study” ในระบบการศกษาในสหรฐอเมรกา ตอมาไดพฒนามาสรายวชา ความซาบซงในศลปะ (Art Appreciation) และความซาบซงทางดนตร (MusicAppreciation) จนกระทงพฒนามาสกระบวนการพฒนาความรสกสมผส (Sensibility) ทงดานการเหน การไดยน การสมผส การไดกลน การรบรส ซงเชอวาความรสกสมผสทงหมดนน ยอมสงผลไปสการบรรวม (Holistic Sensibility) และมนยสาคญแกการสรางสรรคศลปะ...(วรณ ตงเจรญ. 2549: 86)

37

สรปไดวาสนทรยศกษา เรยกวา “ความซาบซงศลปะ” มไดมงเนนเฉพาะปฏบตการทางศลปะในลกษณะของศลปะปฏบตเทานน แตไดรวมเอาการปฏบตการฝกฝนประสาทสมผส และการอภปรายความงามหรอการวพากษวจารณเขาไวดวยกนไดพยายามปรบการเรยนรศลปะในเชงปฏบตการมาสการผสานศลปะสาขาตางๆ ธรรมชาต ศลปะปฏบต ประวตศาสตรศลป ศลปวจารณ และสนทรยศาสตรเขาไวดวยกนในรปของกจกรรมตางๆ ไดมบทบาทและสงผลตอศลปศกษานน ไดคลคลายตอมาอกในทศวรรษปจจบนแมกระทงศลปศกษาในประเทศไทยของเรา กระบวนการเรยนการสอน และการปรบประยกตใชในชวตประจาวน ในสภาวะสงคมปจจบนทมปญหาซบซอน สนทรยศกษา สนทรยะ สนทรยภาพ สนทรยศาสตรนน ลวนมจาเปน และสาคญเปนอยางมาก ควรสรางคนหรอหลอหลอมคนใหม จตสานกสนทรยะ มสนทรยะอยในจตใจ หรอมความงามอยในจตใจ ทงกระบวนการพฒนาความรสกสมผส ทงหมดนน ยอมสงผลไปสการรบรรวม และมนยสาคญ

7. เอกสารเกยวกบการพฒนาการทางดานการแสดงออกทางศลปะของเดก ระดบมธยมศกษา

พฒนาการทางดานศลปะ หมายถง กระบวนการแสดงออกทางดานศลปะ ทมลกษณะเฉพาะของเดก ซงปรากฏ อยในผลงาน พฒนาการจากวยหนงไปสอกวยหนงอยางตอเนองกน พฒนาการดงกลาวจะดาเนนไปชาหรอเรว ขนอยกบพนฐานความสนใจ และความสามารถทางศลปะ ประกอบ กบสงแวดลอม แรงจงใจของแตละคน (พระพงษ กลพศาล. 2546: 159-160)

พฒนาการศลปะเดกวยรน การคนหาตวเอง (วกฤตวยรน) / Period of Decision (crisis of Adolescence) อายประมาณ

14 ป ขนไป วยรนเปนชวงทมพฒนาการทางรางกายทสมบรณ ถากอนหนานเดกไดทางานศลปะมาอยางตอเนอง เดกจะมทกษะการใชเครองมอ และอปกรณทางศลปะอยางมประสทธภาพมากขนตามลาดบ ความสนใจในการสรางงานศลปะ เปนไปอยางมเหตผลและมจดหมายแนชด สามารถเขาใจความคดรวบยอด (concept) แสดงความคดวเคราะห และตดสนผลงานได เขาใจถงหลกเกณฑทางศลปะ และมความสามารถในการใชหลกทศนยวทยา (perspective) และหลกกายวภาค (anatomy) ได ภาพจงมลกษณะเหมอนจรงมากขนทงเรองการใชมต แสงเงา และส รวมถงมการเคลอนไหวของคนในภาพ ทดไมแขงทอ การแสดงออกทางศลปะของเดกเมอยางเขาสวยรนทโลเวนเฟลดแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. พวกยดตวเองเปนศนยกลาง หรอ haptic type ทเนนการแสดงออกถงการตระหนกในความไหวสมผสของสรระ และการแสดงออกทเกยวของดานอารมณ อนเปนผลมาจากประสบการณสวนตวของพวกเขา 2. พวกมงแสดงออกเหมอนจรงตามตาเหน หรอ visual type เดกจะแสดงโลกตามความจรงทปรากฏ พวกเขาเหมอนจะเปนผสงเกตการณสภาพแวดลอม มากกวาทจะเปนผทมสวนรวมในสงแวดลอม โลเวนเฟลดแนะนาวาเดกทมความถนดในการแสดงออกตางกน ยอมตองการการสอนทตางแบบกน

38

หลงจากโลเวนเฟลดไดเสนอทฤษฎพฒนาการทางศลปะเดกนในหนงสอ Creative and

Mental Growth ในป ค.ศ. 1947 ตอมากมนกศลปศกษาทนาเสนอระดบวฒภาวะของเดกในการ

แสดงออกดานศลปะ ซงแมมขอแตกตางกนบาง เชน การจดแบงลาดบชวงเวลาใหเหลอมกนบาง หรอ

บคลกในการแสดงออก แตกเปนเพยงสวนเลกนอยเทานน โลเวนเฟลด ตระหนกดวาเดกแตละคนไม

จาเปนตองผานระดบวฒภาวะตามลาดบนอยางตายตวหรอเทาเทยมกน อาจเรวหรอชาไปบาง

เลกนอยไมใชเรองแปลก แตถาการแสดงออกของเดกยงวนเวยนอยในลาดบขนหนงเปนเวลานานกวา

ปกตมาก อาจเปนตวชใหเหนวามความยงยากทางพฒนาการสมองหรออารมณ และในสวนของเดกท

มปญหาทางปญญา (retarded child) การแสดงออกทางศลปะยอมไมสอดคลองกบลาดบขน

พฒนาการทางศลปะเดก ของโลเวนเฟลดนแนนอน (ดวงจต ดววฒน. 2548: 28–30)

วฒ วฒนสน ไดกลาวถง การสอนศลปะเดกวยรน ดงน

พฒนาการวยรน

วยรน คอ ผทมอายระหวาง 12-18 ป สวนใหญเรยนระดบชนมธยมศกษา โดยแบงเปน

นกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน (ม.1-ม.3) อายระหวาง 12-15 ป และนกเรยน ระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย (ม.4-ม.6) อายระหวาง 16-18 ป พฒนาการวยรนสามารถเหน ในดานรางกาย อารมณ

สงคม สตปญญา และพฒนาการทางศลปะ พฒนาการทางศลปะของเดกวยรน

เพอหวงผลสมฤทธสงสดในการจดการเรยนการสอนศลปะในระดบมธยมศกษา นอกจาก

จะตองมความรความเขาใจในพฤตกรรมของนกเรยนในระดบน เพอการสนองตอบความตองการของ

เดกในวยรนนแลว ครศลปะควรมความรความเขาใจและเหนความสาคญของพฒนาการทางศลปะของ

เดกวยรนดวย เพอจะไดทราบวา เดกวยรนนมพฒนาการทางศลปะ คอมศกยภาพในการแสดงออก

ทางดานศลปะแคไหน อยางไร

นกศลปศกษา ชาวอเมรกน คอ วคเตอรโลเวนเฟลด (Viktor Lowenfeld. 1975)

ไดเสนอขนพฒนาการทางความคดสรางสรรคของเดก (Stages of Creative Development)

ทกาหนดขนโดยมความสมพนธกบอายดงน

1. ขนขดเขย (Scribbling Stage) อาย2-4 ป

2. ขนกอนสญลกษณ (PreschematicStage) อาย 4-7 ป

3. ขนสญลกษณ (Schematic Stage)อาย 7-9 ป

4. ขนเรมเหมอนจรง (The Dawning Realism) อาย 9-12 ป

5. ขนเหตผล (The Age of Reasoning) อาย 12-14 ป

6. ขนการตดสนใจ (The Period of Decision) หรอขนศลปะวยรน (Adolescent Art) อาย

14-17 ป

นนคอ นกเรยนระดบมธยมศกษา ซงเปนวยรนจะอยในขนท 5 คอขนเหตผล และขนท 6 คอ

39

ขนการตดสนใจ ดงมรายละเอยดของพฒนาการทางความคดสรางสรรคทางศลปะดงนคอ

ขนเหตผล (Age of Reasoning) เปนขนพฒนาการทางศลปะของวยรนอายระหวาง 12-

14 ป ในการแสดงออกทางศลปะของเดกวยน สามารถลอกเลยนแบบ(Imitate)ไดอยางมเหตผล โดย

สามารถอธบายเหตผลของการสรางสรรคผลงานได เดกสามารถแสดงออกทางศลปะไดดงนคอ ลกษณะนสยในการวาดเสน(Drawing Characteristics) แสดงลกษณะนสยในการวาดเสนของเดกอาย 12-14 ป

1. สามารถยอมรบในขอบกพรองทางศลปะทถกวจารณได

2. สามารถวาดเสนโดยเรมวาดเปนเครองหมายและสญลกษณได

3. สามารถเลอกบางสวนในสงแวดลอมเพอนามาวาดได

4. จะสนสดการวาดเสนในลกษณะลนไหลเปนธรรมชาตทไรความหมาย

5. สามารถใหความสาคญตอรายละเอยดเชน รอยยน และรอยพบ

6. สามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมการวาดภาพจากทไมมความหมายหรอ มความหมายสวนตน

เปนภาพทมจดมงหมายและเรองราว

การใชพนทวาง (Space Representation) แสดงการใชพนทวางของเดกอาย 12-14 ป

1. สามารถยอมรบในสงแวดลอมมากขนแตจะวาดรายละเอยดเฉพาะสวนทสาคญได

2. สามารถยอมรบในความลก เดกในวยนจะวาดภาพโดยมมมมองแบบตานก (ดจาก

ดานบน)

3. สามารถตดสนใจในการใชพนทวางใหเปนไปอยางอสระขนอยกบเดก

4. สามารถวาดภาพของทกอยางใหอยบนภาพเดยวกนได

การวาดภาพคน (Human Figure Representation)แสดงการวาดภาพคนของเดกอาย 12-14 ป

1. สามารถวาดภาพสดสวนของคนไดถกตองขน

2. สามารถยอมรบวาขอตอมผลตอการออกทาทางของคนได

3. สามารถวาดภาพความรสกตางๆ บนสหนาของคนได

4. สามารถวาดภาพการตนได

5. สามารถวาดภาพคนโดยแสดงความแตกตางทางเพศไดอยางชดเจน

ขนการตดสนใจ (The Period of Decision) เปนขนพฒนาการทางศลปะของวยรน อาย

ระหวาง 14-17 ป ในการแสดงออกทางศลปะ ของเดกวยน สามารถลอกเลยนแบบ (Imitate) ไดอยาง

เหมอนจรงตามจดประสงคและสามารถวาดภาพตามจนตนาการได เดกสามารถแสดงออกทางศลปะ

ไดดงนคอ ลกษณะนสยในการวาดเสน (Drawing Characteristic) แสดงลกษณะนสยในการวาดเสนของเดกอาย 14-17 ป

1. สามารถวาดเสนไดใกลเคยงกบเดกระดบอาย 12-14 ป

2. สามารถพฒนาทกษะ ทางศลปะมากขน

3. สามารถวาดภาพโดยใหรายละเอยดดวยแสงเงาได

4. สามารถวาดภาพโดยใชวสดไดทกประเภท

5. สามารถควบคมใหการวาดภาพเปนไปตามจดมงหมายได

40

การใชพนทวาง (Space Representation)แสดงการใชพนทวางของเดกอาย 14-17 ป

1. สามารถใชหลกการของทศนยภาพ(Perspective) ไดและใหความสนใจตอการสรางบรรยากาศ

ในภาพ

2. สามารถแสดงออกในสงซงไมใชเปนความจรงในธรรมชาต เชน การแสดงออกซงความรสก

ทางสหนาและมการเปลยนแปลงหรอตดทอนพนทวางไดตามความตองการทจะเนน

การวาดภาพคน (Human Figure Representation) แสดงการวาดภาพคนของเดก

อาย 14-17 ป

1. สามารถวาดภาพคนเหมอนจรงได

2. สามารถวาดภาพสดสวน ทาทางและรายละเอยดไดถกตอง

3. สามารถวาดภาพคนโดยมรายละเอยดทมขนาดใหญเกนความจรงในสวนทตองการเนน

4. สามารถวาดภาพคนโดยจนตนาการได

การจดการเรยนการสอนศลปศกษาสาหรบวยรน

โดยคานงถงลกษณะนสยเฉพาะ (Unique Characteristic) ของวยรน วยรนมความสามารถสรางสรรคผลงานศลปะไดตามขนพฒนาการทางศลปะ

ของโลเวนเฟลด ครศลปะในระดบมธยมศกษา ควรทาความเขาใจกบศกยภาพ ทางศลปะของเดกในวยน

วาเขามขดความสามารถในระดบใด ทงนเพอการจดการเรยนการสอน ทเหมาะสมกบวฒภาวะของ

เดกนกเรยน และเพอกาหนด เกณฑการวดและการประเมนผล แตในทสดครศลปะตองตระหนกวา

นกเรยนในวยนบางคนอาจจะมความสามารถมากกวาหรอนอยกวาเกณฑมาตรฐานน ซงถอวาเปน

ความสามารถทพเศษเพอเขาจะไดมพฒนาการทางศลปะทสงสด แตสาหรบนกเรยนทมความสามารถ

ทางศลปะนอยหรอเปนไปตามขนพฒนาการ ความคดสรางสรรคทางศลปะของโลเวนเฟลด ครศลปะ

ควรเนนการสอนทเหมาะสมกบความสนใจและวฒภาวะของนกเรยน โดยมจดมงหมายทชดเจนอยท

การสงเสรมการแสดงออกอยางเสรของผเรยนทงนเพอพฒนาการในทกดาน โดยเฉพาะดานความคด

สรางสรรคของผเรยน ครศลปะควรจดกจกรรมศลปะใหแกนกเรยนในหลายดาน เชนจตรกรรม

ประตมากรรม ภาพพมพ ศลปะประดษฐ และสอผสม ฯลฯ ทงน เพอใหนกเรยนไดมโอกาสคนหาความ

ถนดของตนเองและไดทาในกจกรรมทตนชอบ… วยรนชอบแสดงออกถงความคดสรางสรรค

เดกวยรนจะชอบการทดลองสรางสรรคสงแปลกใหม ความคดสรางสรรคในวยนจะมสง

มากกวาวยอนๆ เพราะฉะนน กจกรรมศลปะทครศลปะจะเตรยมให ควรมลกษณะทาทาย

ความสามารถในการคดสรางสรรคของนกเรยน ใหเดกมโอกาสคดเปน ทาเปน และแกปญหาได

พฤตกรรมการเรยนการสอนทจะชวยใหเดกนกเรยนมความคดสรางสรรคสงสด ไดแก การเปดโอกาส

ใหเดกไดแสดงออกอยางเสร ไมมการบบบงคบ แสดงความชนชมตอความคดเหนของนกเรยนดวย

ความจรงใจ เปดโอกาสใหนกเรยนคดคนในหลายๆ ดาน ทดลองทาในหลายๆ วธการ แลวลองให

นกเรยนฝกเลอกวธการและรปแบบทตนคดวาดทสดดวย ทงนควรอยในการชแนะของครศลปะ

41

นอกจากนครควรสรางบรรยากาศทเปนกนเองกบนกเรยน ไมควรใหหางเหนกนเกนไป ความคด

สรางสรรคของนกเรยนในวยนกจะพรางพรออกมาซงจะเปนผลดตอการเรยนการสอนศลปศกษาและ

จะมสวนในการพฒนาผเรยนในทกดานดวย…

การเรยนการสอนวชาศลปศกษาในระดบมธยมศกษา

การเรยนการสอนวชาศลปศกษาในระดบมธยมศกษา มความจาเปนทจะตองเขาใจใน

จดมงหมายของการจดการศกษาสาหรบวยรนทมลกษณะพฤตกรรมทมเอกลกษณ โดยครศลปะ

จะตองศกษาแลวหาวธจดการเรยนการสอนในชนเรยนทสามารถสนองตอบความตองการทกอยางของ

นกเรยนระดบมธยมศกษาซงเปนวยรนไดเพราะหากสามารถพฒนาผเรยนในวยนดวยศลปะได

นกเรยนทผลตออกมาจะเปนผลผลตททรงคณคาประกอบดวยความคดสรางสรรค มความรคคณธรรม

เพอมนษยจะไดอยรวมกนใน สงคมอยางสนตสข (วฒ วฒนสน. 2546: ออนไลน)

โลเวนเฟลด ไดทาการศกษาขนพฒนาการทางดานศลปะของเดก โดยแบงขนพฒนาการไวดงน 1. ขนขดเขย (The Scribbling Stage) อาย 2 – 4 ป 2. ขนเรมเปนสญลกษณ หรอขนเขยนภาพใหมความหมาย (Pre - Schematic Stage)

อาย 4 - 7 ป 3. ขนใชสญลกษณหรอขนเขยนภาพไดคลายของจรง (Schematic Stage) อาย 7- 9 ป 4. ขนเขยนภาพของจรง (Drawing Realistic) อาย 9 - 11 ป 5. ขนเขยนภาพเหมอนของจรง (Pseudo Realistic) อาย 11 - 12 ป

6. ขนความคดสรางสรรค (Period Decision) อาย 12 - 16 ป (ฉตรสดา เธยรปรชา. 2537: 17-19; อางองจาก Lowenfeld. 1957: 33-39) สรปไดวาพฒนาการทางดานการแสดงออกทางศลปะของเดกระดบมธยมศกษา เดกวยนเปนวยทแสดงออกทางความคดสรางสรรคทางศลปะไดสงกวาวยอนๆ เดกทสนใจจะคดพจารณาสงทตน

ไดพบไดเหนสามารถจาได เขยนได ปรบปรงใหแปลกใหมขนไป สามารถแสดงออกทางสรางสรรค ความเชอมนในตนเอง ในการพนจพเคราะห วพากษวจารณ หรอการเลอกเฟน ครควรสงเสรมและพฒนานกเรยน ในดานรางกาย สตปญญา อารมณ และสงคม ทงการรบร สนทรยภาพ และการสรางสรรค บรณาการ ไปพรอมๆ กน ไดทางานรวมกน มกจกรรมททาทาย

ความคด การปฏบตการแกปญหา ซงเหมาะสมกบวย จะเปนการสะสมบคลกการสรางสรรคงานศลปะ ทมคณคา เปนไปอยางตอเนองกบเดกในวยนดวยเชนกน

42

8. เอกสารเกยวกบพหศลปศกษา

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตกลาวถงแผนกลยทธเพอการพฒนาพหศลปศกษา

สาหรบสงคม ไทย ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 สงผลใหเกดการปฏรปการ

เรยนรใหมของคนไทยทงระบบ โดยเฉพาะกระบวนการเรยนรศลปะ ตองมการปฏรปการเรยนรใหมจาก

เรยนรแบบเดมทยงไมไดเนนการการบรณาการกบวชาอน ไปสแนวคดพหศลปศกษาทมการบรณาการ

ทสอดคลองในลกษณะขององครวมกบทฤษฎพหศลปศกษาเชงศลปะสมยใหม และพหศลปศกษาเชง

ความสามารถพเศษ ทงนเพอใหการเรยนรศลปศกษาเปนสวนหนงระหวางกระบวนการคด การสรางสรรค

การบรหาร การจดการเพอสรางสมดล ของการใชสมองทงสองซกอยางเตมศกยภาพ และเพอใหการ

จดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณ ทงทางรางกาย จตใจ สตปญญา

ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางม

ความสข และมความคดสรางสรรค อนเปนสงจาเปนยงของสงคมในอนาคต (สานกงานคณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต. 2545: คานา)

วรณ ตงเจรญ.กลาวถงพหศลปศกษา คอการบรณาการแนวคดและการสรางสรรคงานศลปะ

โดยเลอกสรรสอแสดงออกทหลากหลาย สอแสดงออกอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง ไมวาจะเปน

สอส สอวสด สอรางกาย สอเสยง สอภาษา เปนการแสดงออกจากสภาพการรคดและจนตภาพ เพอ

สะทอนสนทรยะ ภมปญญาและวฒนธรรม ความหมายและคาอธบายดงกลาวไมเพยงแตจะมนยท

แตกตางไปจากศลปศกษาแบบเดมหรอความเขาใจของสงคมแบบเดม ทเขาใจวา ศลปศกษาเปน

กจกรรมทางทกษะ ไมเกยวกบปญญา มลกษณะแยกสวน ดารงอยอยางโดดเดยว พหศลปศกษา

ประกอบดวย 5 ทฤษฎไดแก

1. พหศลปศกษาเชงแบบแผน (Discipline – Based Arts Ed.) แนวคดและทฤษฎ

การศกษาและศลปศกษากระแสสากลในสหรฐอเมรกาและยโรปชวงกลาง ครสตศตวรรษท 20

เปนกระแสการศกษาแบบพพฒนาการนยม (Progressivism) ทสอดประสานกบกระบวนการเสรภา ลทธ

สมยใหม และลทธหลงสมยใหม ในสงคมมการเรยนการสอนแบบยดถอเดกเปนศนยกลาง (Child centered

Movement) เนนแสดงออกเฉพาะตว ทงกระบวนการศกษาและศลปศกษา อทธพลการศกษา แบบพพฒ

นาการนยม แพรเขาสสงคมไทยจากผทไปศกษาในสหรฐอเมรกาและยโรป โดยเฉพาะอยางยง วทยาลย

วชาการศกษา แนวคดและการปฏบตไดพฒนาสบมาในสงคมไทย ชวงทศวรรษ 1970 –1980 ไดมการ

เคลอนไหวความคด ทางการศกษาและศลปศกษา เกดขนใหมในสหรฐอเมรกา โดยมงเนนแบบแผนหรอ

หลกเกณฑแทนการแสดงออกเฉพาะตว (self – expression) พฒนาการดงกลาว ประสานสมพนธกบ

พฒนาการของลทธหลงสมยใหมศลปศกษาเชงแบบแผน (Discipline – Based Arts Education) ได

43

พฒนาแกนสาคญในการสอน 4 แกน ดงน

1. ประวตศาสตรศลป (Art History)

2. สนทรยศาสตร (Aesthetics)

3. ศลปวจารณ (Art Criticism)

4. ศลปสรางสรรค (Creating Art)

ดวยความเชอดงกลาวไดสงผลใหศลปศกษาเชงแบบแผนพฒนาผทผานแนวความคดกระบวนการเรยน

การสอนน มองและสรางสรรคศลปะดวยหลก ความร ความคด ความงาม สรางความสมดลในการ

รบรและการสรางสรรค ระหวางสนทรยศาสตรเชงปรชญา(philosophical and scientific aesthetics) กจกรรม กจกรรมกระบวนการเรยนการสอนและกระบวนการเรยนร ตามทฤษฎพหศลปศกษา เชงแบบแผน

ควรไดรบการพฒนาทงแบบบรณาการและการแยกอสระระหวาง ทศนศลป การแสดง ดนตร ทงเพอการ

สรางเอกภาพ และความโดดเดนเฉพาะดาน โดยพฒนาให เหมาะสมกบวฒภาวะ เหมาะสมกบการ

สรางประสบการณ และความรความคดรวม และเหมาะสมกบวฒภาวะทจะพฒนาไปสวชาชพ กจกรรม

กระบวนการเรยนการสอน และกระบวนการเรยนรตองเรมตน และสอดคลองกบผเรยน มเปาหมาย ใน

การสรางคนสรางชมชน และสงแวดลอมนาหนา (วรณ ตงเจรญ. 2548:10)

2. พหศลปศกษาเชงพหปญญา (Multiple Intelligences Arts Ed.) แนวคดและทฤษฎ

การศกษาคนควาเพอสรางทฤษฎใหม ๆ ในวงการศกษา และการนาทฤษฎเหลานนไปประยกตใช

ในวงการศลปศกษาเกดขนตลอดเวลา ทฤษฎทนาสนใจ คอ ทฤษฎววฒนาการของสมอง และทฤษฎพหปญญา

(Theory of Multiple Intelligences) ของโฮวารด การดเนอร (Howard Garner) วาดวยความฉลาดและ

เชาวนปญญาภายในตวมนษย 8 ดาน ไดแก

1. ปญญาดานภาษา (Linguistic Intelligence)

2. ปญญาดานตรรกะและคณตศาสตร (Logical-Mathematical Intelligence)

3. ปญญาดานมตสมพนธ (Spatial Intelligence )

4. ปญญาดานรางกายและความเคลอนไหว (Bodily – Kinesthetic Intelligence)

5. ปญญาดานดนตร (Musical Intelligence)

6. ปญญาทางดานมนษยสมพนธ (Interpersonal Intelligence)

7. ปญญาดานตนหรอความเขาใจตน (Intrapersonal Intelligence)

8. ปญญาทางดานนกธรรมชาตวทยา (Naturalist Intelligence)

ทฤษฎพหปญญาวาดวยความฉลาดและเชาวนปญญาภายในตวมนษย ทง 8 ดาน ซงเกยวของ

กบสมองทง 2 ซกของมนษยนนถอเปนกญแจดอกสาคญในการศกษาคนควาทางดานจตวทยาและการ

พฒนาไปสทฤษฎพหศลปศกษาเชงพหปญญา (อาน อาร สณหฉว. 2535)

44

พหศลปศกษา คอ การบรณาการแนวคดและการสรางสรรคงานศลปะโดยเลอกสรรสอแสดงออก

ทหลากหลาย สอแสดงออกอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง ไมวาจะเปนสอส สอวสด สอรางกาย สอ

เสยง สอภาษา เปนการแสดงออกจากสภาพการรคดและจนตภาพ เพอสะทอนสนทรยะ ภมปญญาและ

วฒนธรรม ความหมายและคาอธบายดงกลาวไมเพยงแตจะมนยทแตกตางไปจากศลปศกษาแบบเดม

หรอความเขาใจของสงคมแบบเดม ทเขาใจวา ศลปศกษาเปนกจกรรมทางทกษะ ไมเกยวกบปญญา ม

ลกษณะแยกสวน ดารงอยอยางโดดเดยว แตศลปศกษาในกรอบความคดของพหปญญาของโฮวารด

การดเนอร ทถอวา เรองของศลปะเปนเรองของปญญาดานมตหรออกนยหนงคอเปนความสามารถ

ทางดานปญญา 1 ใน 8 ดานของมนษยสมพนธกบสมองซกขวาทมความสามารถทางทศนมตสมพนธ

(visual spatial ability)

นอกจากนนพหศลปศกษาในความหมายดงกลาวยงไดแสดงความสมพนธระหวางปญญา

ทางดานมตสมพนธกบสอรางกายเชน การแสดงนาฏศลปทเปนปญญาทางดานรางกายและการ

เคลอนไหว กบสอเสยงทเปนปญญาทางดานดนตร กบสอภาษาทเปนปญญาทางดานภาษา นอกจากนน

แลวพหศลปศกษายงนาไปสการเขาใจตนเอง มมนษยสมพนธ ตระหนกในธรรมชาต สงแวดลอม และการ

พฒนาในเชงเหตผลดวย พหศลปศกษาในเชงพหปญญาเปนทฤษฎทเชอมโยงกบจตวทยา ศกยภาพของ

สมอง และปญญา เพอการพฒนาการเรยนการสอนใหบรรลจดหมายในการพฒนาภมปญญา ทศนคต

สนทรยะ ความคดสรางสรรค จนตนาการ รวมทงการพฒนาวฒนธรรมบรณาการ (integral culture)

และการคดแบบองครวม (holistic view) กจกรรม แมจะมความชดเจนขององคความรแตหากขาดกจกรรมรองรบทฤษฎ การพฒนาพหศลปศกษาก

มอาจเปนจรงได ดงนน กจกรรมภายใตพหศลปศกษาเชงพหปญญาจงควรมแนวทางทครอบคลมประเดน

ตอไปน

1. เปนกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนสรางสรรคผลงานศลปะโดยผเรยนเปนศนยกลาง 2. เปนกจกรรมทสนบสนนใหผเรยนเกดการพฒนาและบรณาการทางปญญาในทกดาน

3. เปนกจกรรมทสนบสนนใหผเรยนมประสบการณในการใชสอแสดงออกทางหลากหลาย

แบบศลปะจนตทศน ( Imaging Art )

4. เปนกจกรรมทคานงถงความแตกตาง คานงถงพฒนาการเรยนร และใหความสาคญใน

กระบวนการสรางทศนคตทด พฒนาประสบการณทางสนทรยะ รสนยม และจนตนาการ

5. เปนกจกรรมทสนบสนนและสงเสรมการพฒนาความเปนคนทสมดล

6. เปนกจกรรมทคานงถงความสาคญและความจาเปนทมลกษณะรวมคานงถงชมชน สงคม

ภมปญญา และวฒนธรรม เพอใหพหศลปศกษามบทบาทรวมในการพฒนาสงคมไทยอยางเปนจรงและ

ยงยน (วรณ ตงเจรญ. 2548:11-12)

45

3. พหศลปศกษาเชงปญญาไทย (Thai Wisdom Arts Ed.) แนวคดและทฤษฎ

เมอเราพจารณาถง ภมปญญาไทย (Thai wisdom) คงพจารณาผสานกนทงสองดาน ดานหนงคอภมปญญาทองถน หรอภมปญญาพนบาน (folk wisdom) ทไดพฒนาสบตอกนมาในชมชน เปนภมปญญาเพอการดารงชวตและเพอการแกปญญาในการใชชวตรวมกนในชมชนทามกลางธรรมชาตสง แวดลอมซงภมปญญาพนบานนไดผานการพฒนาเปลยนแปลงใหเหมาะสมสอดคลองในแตละชวง เวลา และอกดานหนงคอ ภมปญญาทคนไทยคดคนและสรางสรรคขนใหม ซงภมปญญาความรทเกดขนน จะเกดขนในอดต ในปจจบน หรอในอนาคตกได เมอเรากลาวถงภมปญญา ยอมหมายถง ปญญาตดดน (ภมแผนดน) มคณคาบนโลกตามความเปนจรง ภมปญญาเปนนามธรรม แตภมปญญากสะทอนสพฤตกรรม วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปะ และวตถทมนษยสรางสรรคขน พจารณาโดยภาพรวมของภมปญญา สามารถแยกพจารณาไดเปน 8 ดาน ดงน

1. วถการดารงชวต (livelihood ) 2. ขนบธรรมเนยมประเพณ (tradition) 3. ปรชญาความเชอ (philosophy and belief) 4. เรองเลาพนบาน (folklore) 5. ความเชอทางศาสนา (religion) 6. การละเลนพนบาน (folkway) 7. ศลปะและงานชาง (arts and craft) 8. ภมปญญารวมสมย (contemporary wisdom) การศกษาทางดานพหศลปศกษา สามารถเชอมโยงกบภมปญญาไทย ทงทสบทอดมาจากอดต

ภมปญญาพนบานหรอภมปญญาทองถน และภมปญญารวมสมย สามารถนามาพฒนาเปนกระบวนการเรยนการสอน ทงการศกษาในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย โดยแยกกจกรรมการเรยนรได ดงน

1. การแสวงหาความร ภมปญญาไทยจากบคคล ในรปแบบการพดคย สอบถาม สมภาษณ จากผรพนบาน พระสงฆ ผสอนศาสนา ผเฒา ศลปน ชางพนบาน ผประกอบอาชพแตละอาชพ ฯลฯ ซงภมปญญามากมาย ทางดานศลปวฒนธรรม ภมปญญาทเปนความคด ขนบธรรมเนยมประเพณ ฯลฯ

2. การแสวงหาความร ภมปญญาไทย จากเอกสารและบนทกตาง ๆ เชน จากสมดขอย หนงสอ จดหมายเหต งานวจย ทงทางดานปรชญา ความคด การดารงชวต ศลปวฒนธรรม ฯลฯ

3. การแสวงหาความรภมปญญาจากประสบการณตรง เปนการเดนทางไปสแหลง ขอมล การใชชวตฝงตวอยในแหลงขอมล หรอแหลงประสบการณ เรยนร สงเกต และซมซบประสบการณรอบตวดวยตนเอง ซงสามารถสมผสและเรยนรภมปญญาไดทกดาน

4. การพฒนาภมปญญาไทย เมอเรามชวตอยกบภมปญญาของเรา ไดศกษาคนควาหรอได มประสบการณตรง เราสามารถอนรกษ สบสาน และพฒนาภมปญญา ใหเหมาะสมสอดคลองกบปจจบน เหมาะสมสอดคลองกบชมชน ธรรมชาตสงแวดลอม รวมทงการสรางสรรคขนใหม

5. การสรางสรรคกจกรรมศลปะและงานชาง ทงศลปะการแสดง ดนตร และ ทศนศลป งาน ชางทมความหลากหลายในแตละภมภาคและชมชน เชนเครองปนดนเผา เครองจกสาน การทอผา การแกะไม การทาเครองถม เปนตน

46

กจกรรม การสรางสรรคกจกรรมศลปะ จากภมปญญาไทย จาเปนตองเรยนร ทาความเขาใจ แสวงหา

ประสบการณตรง สรางองคความรเพอพฒนาไปสการสรางสรรค กจกรรมพหศลปศกษาสามารถสรางสรรคได ทงบรณาการสอแสดงออก ทศนศลป การแสดง ดนตร เขาดวยกน หรอการบรณาการสอทหลากหลาย (mixed media) เชน ทศนศลปสอผสม การแสดงผสมผสาน ดนตรผสมผสาน การบรณาการระหวางอดตกบปจจบน ไทยกบสากล หรอ บรณาการกบกจกรรมอนๆ พรอมกนนน กสามารถแยกการแสดงออก แยกลกษณะการสรางสรรคไดเชนกน (วรณ ตงเจรญ. 2548: 10)

4. พหศลปศกษาเชงศลปะหลงสมยใหม (Post - Modern Arts Ed.) แนวคดและทฤษฎ

หวใจสาคญ ปจจบนปรากฏการณทางความคดในการสรางสรรคศลปะในกระแสโลก ได

ปรบเปลยนจากกระแสความคดแบบ ลทธหลงสมยใหม (Postmodernism) ซงพฒนามาตงแตสมยกลาง

ศตวรรษท 20เปนตนมา ทงน หากเปรยบกบชวงวยของมนษย กนบวาความคดแบบ หลงสมยใหม อย

ในวยหนมเตมตว ผานรอนผานหนาวมาจนถงชวงสขมพอสมควร พรอมจะดาเนนการใหญ มใชกระแส

ความคดทเปนแฟชนชวระยะชวครงชวคราว และเชอไดวา ในยคทจะมาถง จะเปนชวงเวลาของความคด

แบบหลงสมยใหมอยางแนนอน อกทงยงเปนกระแสความคดของชมชนโลก มากกวาจะเปนความคดของ

ชมชนชาตใดชาตหนงเทานน ซงสามารถสรปประเดนสาคญทกบศลปะหลงสมยใหมได ดงน

พหศลปและพหศลปศกษาเปนรปแบบ ของศลปะตามแนวความคด ของกลมหลงสมยใหม

ศลปะตามแนวความคดของกลมหลงสมยใหม ใหความสาคญกบการบรณาการ ความคดในการสราง

งานศลปะดวยสอทหลากหลาย ปราศจากกาแพงกนระหวางประเภทของศลปะตามความคดแบบเกา

หรอขอจากดเรองการใชสอในการแสดงออก การรบร และจนตภาพ ในรปแบบงานทไมอาจสรปเปนชนด

หรอประเภทใด กลมหลงสมยมแนวโนมทใหอสระในการใชสอ ใหเสรภาพในการจนตนาการ การใช

เทคนคทหลากหลาย โดยเฉพาะอยางยง จากวฒนธรรมสมยนยม (popular culture)

1. ผลงานศลปะในความคดของกลมหลงสมยใหม ปราศจากความหมายในตวของมนเอง

ความสมพนธเชงความหมายระหวางศลปน และผลงานศลปะในความคดหลงสมยใหมเปนสงทเปนไมได

ความหมายในผลงานศลปะเกดจากการรบรของผเสพ ผเสพงานศลปะเปนผใหความหมายงานนน จาก

เหตผลและความเชอของกลมหลงสมยใหม ผลงานศลปะมไดมคณคาในตงของมนเอง หากแตคณคา

ของผลงานศลปะ ขนอยกบปฏกรยาของผเสพทมผลตองานนนๆ

2. ศลปะในความคดของกลมหลงสมยใหมจะมสวนเกยวของกบสงคม เศรษฐกจและ

สงแวดลอม

ดวยเหตน บรบททางสงคมและวฒนธรรมจงนบวาเปนขอมลพนฐานทสาคญในการสรางสรรคและเรยนร

ศลปะ ศลปะทงหลายมอาจอยโดดๆ ตามลาพงได นอกจากน ผสรางสรรคงานศลปะหลงสมยใหม

มกจะมประเดนสงสยและวพากษวจารณยคสมยของตน อกทงมกจะสรางผลงานทเปนศลปะตอตาน

(activist arts) ซงตอสเรยกรองเพอสงคมและการเมอง

47

3. กลมศลปะหลงสมยใหมจะเปนปฏปกษกบระบบความคดแบบศลปะสมยใหม และจะเปนกลมท วพากษศลปะสมยใหม กลมศลปะสมยใหมเหนวาศลปะแบบสมยใหมให ความสาคญกบจตสานกสวนตนโดยไมสนใจอดต และพยายามเนนความคดเฉพาะตนในการสรางงานศลปะ ขณะทกลมหลงสมยใหมทวไป จะหยบเอาสาระทางอดต และเอาสาระเกานนมาใสในบรบทใหม นอกจากนนกทฤษฎและนกวจารณหลงสมยใหม จะใหการยอมรบกจกรรมสรางสรรคศลปะ และรปแบบงานศลปะทหลากหลาย ไมจากดขอบเขตหรอเสนแบงกนใดๆ ซงตางกบนกวจารณและนกคดกลมสมยใหมทปฏเสธผลงานของศลปนทมไดเปนไปตามทฤษฎ ความเชอของลทธสมยใหม

4. กลม ความคดหลงสมยใหม ไมเชอในเรองของความเปนไปไดของการสอสารอนเปนสากล ซงตรงกนขามกบกลมสมยใหมทเชอและแสวงหา สงทเปนสากล ตลอดจนความสามารถทจะเปนการสอสารสากล (universal communication) ทวา กลมหลงสมยใหม เชอในลกษณะเฉพาะตนทแตกตางทงน พวกเขาจะใหความสาคญกบเรองเชอชาต ชนชน เพศ พฤตกรรมทางเพศ ธรรมชาต พนถนดนแดนตางๆ ซงตางกน กลมหลงสมยใหมเหนวา ระบบสากลจาเปนตองคานงถง ลกษณะเฉพาะกลมของชมชนดวย ดวยเหตน จงสงผลไปสการสรางสรรคและการศกษางานศลปะ กจกรรม

ขอเสนอแนะเกยวกบพหศลปศกษาเชงศลปะหลงสมยใหม 1. การเรยนการสอนตองยดถอผเรยนเปนศนยกลาง ครมหนาทเปนผจดการวางแผน กจกรรม

ตางๆ ใหแกผเรยน 2. กจกรรมการเรยนการสอนทมงเนนใหนกเรยน มประสบการณ ในการสามารถเลอกใชสอ

หลากหลายชนด เพอการแสดงออกทางศลปะทอสระ ปราศจากกรอบจากดแบบเกา 3. กจกรรมการเรยนการสอนทพฒนาผเรยน พฒนาศกยภาพในกระบวนการคด (thinking –

process) อยางเตมศกยภาพ อนจะนาไปสความสมดลระหวางการคดหาเหตผล และจนตนาการซงกอใหเกดความคดสรางสรรคอยางมคณคา

4. กจกรรมการเรยนการสอนทพฒนาศกยภาพในการรบร การเสพสนทรยะของผเรยนซงจะนาไปสการเปนผเขาในสนทรยะอยางหลงสมยใหม

5. กจกรรมการเรยนการสอนทมงเนนใหผเรยนมประสบการณ ในการทจะเขาใจในความรความคดสากลและนานาชาต ขณะเดยวกนกกระตนใหผเรยนรจกตวตนของตนเอง ชมชน และสงคมทผเรยนดารงอย

6. กจกรรมทมงใหผเรยนศลปะ ระลกและตระหนกถงคณคาของสงแวดลอม ทมผลตอการดารงชพ ซงจะชวยใหผเรยนเขาใจถงความสมพนธระหวาง สงแวดลอมชวตและงานศลปะไดดมากขน

7. กจกรรมกลมสมพนธ เพอใหผเรยนไดเรยนรถงการอยรวมกน แลกเปลยนความคด การเขาใจถงความหลากหลาย และความแตกตาง ซงเปนปรากฏการณจรงของสงคม การประเมนผลการเรยนการสอน กลมหลงสมยใหมเชอวา กระบวนการทางานเปนสงสาคญและมคามากกวาชนงานทสาเรจ นอกจากนผสอนจาเปนตองใหความสาคญกบกระบวนความคด การคดการทางานของผเรยนเปนหลก อกเกณฑการประเมนควรเปนเกณฑทเปดกวาง มใชเกณฑการวดแบบวทยาศาสตรตามแนวคดของกลมสมยใหม หากผสอนตองเชอในความหลากหลายและความแตกตางเปนหวใจสาคญ (วรณ ตงเจรญ. 2548: 14 - 16)

48

5. พหศลปศกษาเชงความสามารถพเศษ (Gifted Child Arts Ed.) แนวคดและทฤษฎ

เดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ หมายถงเดกทแสดงออกซงความสามารถอนเดน

ดานใดดานหนงหรอหลายดาน ในดานสตปญญา ความคดสรางสรรค การใชภาษา การเปนผนา การ

สรางงานทางทศนศลปและศลปะการแสดง ความสามารถทางดนตร ความสามารถทางกฬา และ

ความสามารถทางวชาการสาขาใดสาขาหนงหรอหลายสาขา อยางเปนทประจกษ เมอเปรยบเทยบกบ

เดกทมอายระดบเดยวกน สภาพแวดลอมหรอประสบการณเดยวกน การทาความเขาใจกบผทม

ความสามารถพเศษ (gifted, talented, genius) มความสลบซบซอนและมปจจยมากมายหลายอยาง

ทจะตองศกษาคนควา เพอคนหาองคความร คนหาปจจยและองคประกอบทกอใหเกด ความสามารถ

พเศษ คนหาตวบงชบคลกลกษณะของผทมความสามารถพเศษ คนหาเครองมอทจะตรวจวดและ

ตรวจสอบ คนหาปจจยทเออตอการพฒนาผมความสามารถพเศษใหเตมศกยภาพ คนหาปจจย

สภาพแวดลอมและการเลยงด คนหาแบบแผนของหลกสตรและกระบวนการ การเรยนการสอนท

เอออานวยตอความสามารถพเศษ รวมถงกระบวนการสงตอ ทงในระบบโรงเรยนและระบบสงคม หาก

มกระบวนการแสวงหาและพฒนาผมความสามารถพเศษไดอยางครอบคลมทกดาน วทยาศาสตร

คณตศาสตร คอมพวเตอร ภาษา กฬา ดนตร ศลปะการแสดง ทศนศลป นาฏศลป ฯลฯ สงคมไทย

ยอมมความหมายมากขน

ทฤษฎพหศลปศกษาเชงความสามารถพเศษเปนการบรณาการแนวคด ทงแนวคดทางคาน

ความสามารถพเศษแนวคดทางดานจตวทยาศลปะ แนวคดเกยวสมองและการสรางสรรค แนวคด

เกยวกบสนทรยศกษา (Aesthetic Education) แนวคดเกยวกบพหปญญา และการสรางสรรคศลปะ

กจกรรม การกาหนดกจกรรมตามทฤษฎพหศลปศกษาเชงความสามารถพเศษนบวาเปนเรองใหม

สาหรบวงการศกษาของไทย อยางไรกตาม การกาหนดกจกรรมดงกลาวกยงคงผสานแนวความคดหลก

ซไอเอสเอส หรอซสสท (CISST) ซงเปนสมมตฐานสาหรบเดกทมความสามารถพเศษทางดานทศนศลป

กบแนวคดอนๆ ทเหมาะสมกบการจดกจกรรมเพอชวด ผมความสามารถพเศษ ทงดานทศนศลป

ศลปะการแสดง นาฏศลป คนตร แนวคดหลกซไอเอสเอสทหรอ ‘‘CISST’’ มดงน

C คอ Creativity “ความคดสรางสรรค” จาเปนตองมอยในทกวชาชพ ทกคน ไมวาจะเปน

นกวทยาศาสตร หมอ นกดนตร ขาราชการ ชาวนา สงคมไทยขาดความคดรเรมสรางสรรค ระบบโรงเรยน

ไมไดชวยสรางใหคนมความคดสรางสรรค ศลปะมพลงผลกดนความคดสรางสรรคสง หลกสตรและการ

เรยนการสอนในระบบโรงเรยนคอนขางลมเหลว ความคดสรางสรรคในทางศลปะ แสดงออกมาใน

รปการณตางๆ กน ความคดสรางสรรคเปนไปไดทงกระบวนการคดและปรากฏการณทเปนรปธรรม

ความคดสรางสรรคในทน มงเนนปรากฏการณรปธรรม ทนาเสนอออกมาทางรปแบบของผลงานศลปะ

49

I คอ Imagination “จนตนาการ” คอภาพในสมองทมอยกบทกคน จนตนาการมพนฐานมา

จากความจรง จนตนาการอาจเปนการคาดการณไปขางหนา และคนเรากมกจะพยายามหรอบกบน ไปส

จนตนาการนน ลโอนารโด ดาวนช รางภาพจนตนาการถงเครองบนและเฮลคอปเตอร หลงจากนนอก

หลายรอยปพนองตระกลไรทจงทดลองการบนไดสาเรจ ศลปะกระตนพลงจนตนาการในเดกและเยาวชน

ไดอยางมากมาย และผทมความสามารถพเศษกควรมจนตนาการเดนชด

S คอ Sensibility กระแสศลปะสมยใหม (Modern Art) และศลปะหลงสมยใหม (Postmodern

Art) เปลยนแปลงไปมาก ความคดและประสาทสมผสทางดานตางๆ เขามาเกยวของ ทศนศลปอาจบรณาการ

กบศลปะการแสดง ดนตร ธรรมชาตสงแวดลอม สงคม การศกษาทางดานสนทรยศกษา ไดเขาไป

เกยวของกบประสาทสมผสทกดาน มากนอยตางกนออกไป ไมวาจะเปนการมองเหนการไดยน กายสมผส รส

กจกรรมทางดานศลปะและการตรวจสอบทางดาน “ความรสกสมผส”

S คอ Systematization “การจดระบบ” เปนความจาเปนอกดานหนงกคงมใชเฉพาะดาน

ทศนศลปเทานนแมศลปะจะเปนเรองของการแสดงออก จนตนาการ สรางสรรค อยางไรกตาม เรองของ

ระบบสนทรยะเซงวทยาศาสตร ไมวาจะเปนเรองของการออกแบบการกาหนดโครงสรางภาพ การวางแผน

ใชส การตกแตง ความละเอยดประณต ระบบความคดทซบซอน ซงในแตละงานหรอแตละกจกรรมมมาก

นอยตางกนออกไป “การจดระบบ” ความคดและการทางานทางศลปะจงมความจาเปนดวย

T คอ Transformation ทศนศลปใชการมองเหนหรอจกษประสาทเปนดานหลก แตการมองเหน

กเกยวของกบกลไกและการแปลความของสมอง การมองเหนภาพหรอรปทรงเบองหนาอยางปกตธรรมดาคง

เปนเรองการเหนทวไป แตการเหนทเกยวของกบการสรางสรรคและศลปะจะเปนเรองของความสามารถ

ในการแปรรป การเสรมแตงรป หรอสรางรปขนมาใหม “การพฒนารปทรง” ในทนจงเปนประเดน สาคญ

ประเดนหนง ในการตรวจสอบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษทางดานทศนศลป

เมอพฒนาทฤษฎศลปศกษาเชงความสามารถพเศษหรอ “CISST” มาส “พหศลปศกษา”

ทบรณาการความรความคดและการสรางสรรคทศนศลป ศลปะการแสดง และดนตรเขาดวยกน การบรณาการท

ผสมผสาน กบการแยกยอยศลปะเฉพาะดาน ยอมตองพฒนากจกรรมกระบวนการเรยนการสอน และ

กระบวนการเรยนร ใหสอดคลองกบวตถประสงคดงกลาว (วรณ ตงเจรญ. 2548: 16 - 17)

สรปไดวาการจดการเรยนการสอนทเนนผ เรยนเปนสาคญ ตามพระราชบญญต

การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ทงนครตองมความคดรเรมสรางสรรค และมความสามารถ ทางวชาการ

ดวย โดยเนนความสาคญทงกระบวนการเรยนรของผเรยน ใหเกดการคดวเคราะห สงเคราะหความร ม

คณธรรม ใชการสอนแบบพหศลปศกษาทบรณาการในเรองตางๆ โดยไมแยกสวนใหเหมาะกบวยและ

ระดบการศกษาสงเสรมใหทกคนแสดงออกอยางอสระตามความสามารถทหลากหลาย เกดองคความร

สอดคลองกบบรบท สานกตอธรรมชาตและสงแวดลอมมนาใจชวยเหลอเอออาทร อยรวมกนอยางเปน

สข

50

9. เอกสารเกยวกบแนวคดหลงสมยใหมและการสอนแบบพหศลปศกษาเชงศลปะหลงสมยใหม ลทธหลงสมยใหม พฤทธ ศภเศรษฐศร ไดกลาวถงนกวชาการทใหคาอธบายหรอคาจากดความของคาวา “Post – Modernism” หรอลทธหลงสมยใหม ดจะเปนคาทใชกนมากเมอกลาวถงงานศลปะและความคดในชวงระยะสามสบปทผานมา ทวาหากถามลทธหลงสมยใหมหรอเรยกวา Post – Modernism เปนเชนใดหลายทานกยงไมสามารถใหคาอธบายทกระจางชดได อยางไรกตาม มนกวชาการหลายทานทพยายามใหคาอธบายหรอคาจากดความของ Post – Modernism ไวหลากหลายลกษณะอาทเชน เคลกส (Mary Klages) ใหคาอธบายคาวา Post – Modernism เปนคาศพทเฉพาะทมความซบซอน เปนคาทแสดงถงกลมของความคด ซงเกดขนในวงวชาการตงแตกลางทศวรรษ 1980 ลทธหลงสมยใหมหรอ Post – Modernism เปนคาทยากจะใหคานยามหรอคาอธบาย ทงนเพราะมนเปนแนวคด (Concept) ซงปรากฏตวในวงการศกษาคนควา และวงการคดทหลากหลายกวางขวาง ทงในวงการศลปะ สถาปตยกรรม ดนตร ภาพยนตร วรรณคด สงคมวทยา การสอสาร แฟชน และเทคโนโลย นบเปนเรองยากทจะบอกคาๆ น หรอความคดทเกดขนเมอใดหรอ Post – Modernism เรมตนขนเมอใดแนนอน (Klages. 1997) มอรเลย (James Morley. n.d.) ใหคาอธบายเกยวกบคาวา Postmodernism ไววา Postmodernism เปนกระแสความเคลอนไหวในกลมของสถาปตยกรรม ซงปฏเสธความคดความเชอของกลมสมยใหม (Modernist) กลมกาวหนา (Avant Garde) และแรงปรารถนาทจะเหนสงใหม ๆ กลมความคดสมยใหม หรอ ลทธสมยใหมเปนกลมศลปะและสถาปตยกรรม ซงแสดงความคดและภาพลกษณอนปฏเสธ ขนบความนยมเกา และมงทจะสรางสรรครปแบบของผลงาน เพอเปาหมายของความแปลกใหมมากกวาเปาหมายอน อกนยหนงกคอ การสรางงานทมงสลกษณะซงไมเคยมผใดทามากอน (Where no man has gone before) แกแรทท (Garatt; & Appignanesi. n.d.) กลาวถงเรองนไววา “โดยธรรมชาตของการนยาม Postmodern หมายถง Modo ในภาษาลาตนซงก หมายถง Just now หากพจารณาตามตวอกษรคาวา Postmodern จะหมายถง After just know เวสเลย (Karla Wesley. n.d.) แสดงทศนะวา ลทธหลงสมยใหมเปนประเดนทมการถกเถยงกนอยางมาก แมแตในกลมนกคดในแนวหลงสมยใหมดวยกนเองกตาม หลกฐานชนตนเกยวกบลทธหลงสมยใหม ซงอธบายความคดเบองตนกคงจะเปนการสรปความคดของนกวจารณชอ Melfold Spiro สไปโรสสรปวากลมหลงสมยใหมวจารณวา วทยาศาสตรประกอบดวยขอถกเถยงระหวาง อภปรชญา (Epistemological) และอดมคต(Ideological) ทงสองประเดนตงอยบนพนฐานความคดของการมองของบคคล (Subjectivity) (พฤทธ ศภเศรษฐศร. 2543: 14-17)

51

ลทธหลงสมยใหม ไดสะทอนใหเหนกระแสการเปลยนแปลงความคดความเชอมากมายหลาย

ดานในปจจบน ไมวาจะเปนพฒนาการจากมนษยนยม (Humanism) มนษยเปนศนยกลาง มนษยเปน

ผสรางโลก และทาลายโลก มาสมนษยนยมใหม (Neo – Humanism) ทมนษยควรจะอยรวมกบมนษย

ธรรมชาต สงแวดลอม อยางสนตสข ไมทาลายทารายกน มนษยมความสมพนธระหวาง IQ และ EQ

เพราะคนเราตองมสตและปญญา มความสมดลระหวางสมองซกตรรกะ เหตผล ตวเลข และสมองซก

จนตนาการ สรางสรรค อารมณ ความรสกนกคด และจากอานาจหลายรปแบบมาส “ปญญาคออานาจ”

แนวคดหลงสมยใหม

ชศกด ภทรกลวณชย บรรณาธการแปลไววา บดนคาวา “หลงสมยใหม” หรอ “โพสตโมเดรน” หรอทเรยกกนอยาลาลองวา “โพโม” ไดเขามา

เปนสวนหนงในสงคมไทย และกลายเปนคาทใชกนอยางแพรหลาย ปรากฏใหเหนเปนระยะๆ ในตารา

เรยนและในงานวจยในบทความตามหนานตยสารและหนงสอพมพ ตลอดจนในเวบไซคตางๆ ไดยน

ไดฟง กนหนาหมากขนในชนเรยนระดบอดมศกษา ตามเวทสมมนาทางวชาการและเปนครงเปนคราว

ในรายการ วทยและโทรทศน และนบวนคานจะไดรบการเขยนและพดถงมากขนทกทอยางมตอง

สงสย เมอเทยบกบศพทใหมทางวชาการทแพรหลายในปจจบน อาท อตลกษณ (identity) อตบคคล

(subject) สญญะ (sign) สญศาสตร (semioticsโครงสรางนยม (structuralism) รอสราง(deconstruction)

และวาทกรรม (discourse) เปนตน เราจะพบวา คาวา “หลงสมยใหม” ดจะเปน คาทกอใหเกดความ

สบสนมากทสดคาหนง เพราะมการนาคานไปใชพดถงสงตางๆ มากมายไมวาจะเปนอาคารแบบโพสต

โมเดรน วรรณกรรมโพสตโมเดรน ศลปะโพสตโมเดรน เรอยไปจนถงสงคมโพสตโมเดรน ระบบคดแบบ

โพสตโมเดรน และไลฟสไตลแบบโพสตโมเดรน จนยากจะนกจนตนาการไดวา ทงหมดทถก เรยกวา

เปนโพสตโมเดรนหรอหลงสมยใหมดงทยกตวอยางมานมอะไรรวมกนอย ในความเปนจรงกคอ ไมม

เลย หรอมกนอยนดและบางเบามาก และในบางกรณมลกษณะเปนปฏปกษกนเสยดวยซา

คาวา postmodern นนเปนคาคณศพท แปลวาหลงสมยใหม ซงใชพดถงเรองสามเรองทแตกตางกน

คอ

1. ใชอธบายสภาพสงคมรวมสมยทพฒนาจากสงคมสมยใหมไปส “สภาวะหลงสมยใหม”

(postmodern condition หรอ postmodernity) ลกษณะเดนของสภาวะดงกลาว คอ ความแปรปรวน

ของระบบคณคา และคานยมตางๆ และความพราเลอนสรรพสง เชน ลทธบรโภคนยมไดแปรทก

อยางใหเปน สนคา ไมเวน แมแตคณธรรม สงศกดสทธ ตลอดจนคณคาเชงนามธรรม หรอความกาวหนา

ดานเทคโนโลย คอมพวเตอรและการสอสารทางไกลไดทาใหเสนแบงระหวางความจรงและความลวง

ระหวางภายนอก และภายใน ระหวางพนทสวนตวและพนทสารธารณะ ระหวางพรมแดนระหวางรฐ

ฯลฯ เรมเลอนหาย ไปหรอยากทจะชชดไดโดยเดดขาดเหมอนในอดต

52

2. ใชพดถงสกลทางศลปะและวรรณกรรมตระกลหนง ทมงตอตานศลปะและวรรณกรรมสกล

สมยใหม เนนการลอเลยนศลปะและวรรณกรรมหลงสมยใหมพรอมๆ ไปกบลอเลยนตนเองไปในตว

และตงคาถามกบสถานะความเปนศลปะและวรรณกรรมของตวมนเอง

3. ใชอยางลาลองเพอเรยกแนวคดทางวชาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรแนวหนง ซง

หากจะเรยกอยางเครงครดแลวกคอแนวคดหลงโครงสรางนยม (post structuralism) แนวคดทาง

วชาการทวานมลกษณะเฉพาะตวตรงทนาเสนอมมมองใหมๆ อนเกดจากการตงคาถามตอพวกทฤษฎ

และองคความร ทงหลายทเชอถอกนมานานตงแตยคแหงความรแจง (Enlightenment) และยงคงม

อทธพลอยในปจจบนจะเหนวาคาวาหลงสมยใหมหรอโพสตโมเดรนนมความหมาย เพราะใชกบสาม

สงสามเรองทไมเหมอนกนเลย คอสภาพสงคม สกลทางศลปะ และแนววชาการ และดวยเหตนนเอง

คาคานจงสรางความสบสนและความเขาใจผดมากเปนพเศษกวาคาศพทวชาการอนๆ และทสาคญก

คอแนววชาการหลงสมย ใหมนเอง ทมบทบาทสาคญในการวเคราะหและวพากษสภาวะ สงคมหลง

สมยใหมไดอยางแหลมคม และทาทนความยอกยอนของปรากฏการณดงกลาว นยอมทาใหผไมเขาใจ

ตนลกหนาบางของ คาวาโพสต โมเดรนเกดความสบสนเปนทวคณ จนเกดปรากฏการณทผมอยาก

เรยกวา “โพโมเม” ขนในบานเรา

คนจานวนไมนอยไดเฝามองกระแสโพสตโมเดรน ดวยความไมสบายอารมณอยางยง และ

ภาวนาอยในใจวาคาคานคงจะเลอนหายไป เหมอนคาฮตหลายๆ คาทแพรหลายในสงคมไทย ทงนเพราะ

เขาเหลานนมองความคดหลงสมยใหม วาเปนเพยงแฟชนทางวชาการ แตเมอไดอาน หนงสอเลมนจน

จบ วญชนทกคนยอมทราบดวา โพสตโมเดรน ในความหมายแนวคด หลงสมยใหมนบวนจะม

บทบาทสาคญ มากขนทกท เพราะมนมใชแฟชนทางวชาการ แตคอ อาวธทางปญญาอนทรงพลงชวยไข

ความเขาใจสภาพความเปนไปในสงคม และพฒนา ศกยภาพในการ วพากษและวจารณของเราให

แหลมคมและลกซงยงขน (ชศกด ภทรกล วณชย. 2548: คานา บรรณาธการแปล)

“หลงสมยใหม” เรมใชในงานเขยนครงแรก กอนป 1926 ศลปนชาวองกฤษนาคานมาใช

ตงแตทศวรรษ 1870 ชารลส เจงส เจาตารบศลปะและสถาปตยกรรมแบบหลงสมยใหมใหภาพรวมท

เปนประโยชนของคาวา หลงสมยใหม แตยงหาความหมายทเจาะจงชดแจงตรงๆ นนไมได ชวนใหฉงน

สรางความสงสยนาตดตาม นอาจเปนเสนหแบบหลงสมยใหม ทดงดดใหผคนไดหลงไหลเขาสแมเมอ

มองดหางๆ แลว เหมอนวานาจะซบซอนซอนเงอน ททาทายอยตลอดเวลา (อาน ชารลส เจงส. 2548: 3)

Ziauddin Sardar และ Patrick Curry เขยน วรนช จรงรตนาพงศ แปลไววา

ทวา หลงสมยใหม นน หมายถงอะไร การนาคาวา “หลง” ไปเตมหนา “สมยใหม” กอใหเกดความสบสน

ขนแนวคดหลงสมยใหมนยามตนเองกบสงทมนไมไดเปนนนคอไมใชสมยใหมอกตอไปแตทวาเปนหลง ในแงไหน - เปนผลสบเนอง มาจากแนวคดสมยใหม

- เปนผลกระทบจากแนวคดสมยใหม

- เปนผลพลอยไดจากแนวคดสมยใหม

53

- เปนพฒนาการของแนวคดสมยใหม

- เปนการคดงางแนวคดสมยใหม

- เปนการปฏเสธแนวคดสมยใหม

หลงสมยใหมถกใชในความหมาย ทผสมผสานบางสวนหรอทงหมดของความหมายเหลาน ความ

สบสนในความหมายแนวคดหลงสมยใหมเปนผลสบเนองมาจาก 2 ขอ นนคอ

มนตอตานและบดบงความหมายของแนวคดสมยใหม

- มนสอถงความเขาใจอนถองแทในสภาวะหลงสมยใหม ในขณะเดยวกนมนกกาวขามไปสยคใหม

(Ziauddin Sardar และ Patrick Curry ขยน วรนช จรงรตนาพงศ. แปล. 2548: 4)

มหาวทยาลยเทยงคน กลาว ถงลทธหลงสมยใหม (Postmodernism) วา

ลทธหลงสมยใหม (Postmodernism) ไมไดแสดงความเชอมนในเรองทวา อดตคอความ

แนนอนทอย ขางใต ซงเหตไดใหความมนใจ เหตผลในตวมนเอง มาถงตอนน ไดรบการมองในฐานะ

ทเปนรปแบบหนง ทางประวตศาสตรโดยเฉพาะมลกษณะทคบแคบ ในวธการในตวมนเอง เทากบ

คาอธบายตาง ๆ ทม มา แตโบราณ เกยวกบจกรวาลในเทอมตางๆ ของพระผเปนเจาทงหลาย

เรองราวของ Postmodern ไมมวธการทาง เหตผลท จะประเมนความชนชอบอนหนง ใน

ความสมพนธ เพอการ ตดสนเกยวกบความจรง ความมศลธรรม ฉกทงทาลาย ความคดใหม ท

ชดเจนไดรบการกอตว ขนมา บนพรมแดน ของความเขาใจ ลกษณะผสมผสานทางความคด จะ

เปลยนแปลงรปแบบ หรอธรรมชาตไป ผสมพนธกน ระหวางพนธตางๆ และลกษณะทเจรญงอกงาม

น แนนอนมนเปนอนาคตของการตดสน (Postmodernism. 2000: Online).

ดารง จรรตน เขยนบทความ อธบาย แนวคดและวเคราะห สถานการณ หลงสมยใหม

(Post modern) ตอนหนงวา

หลงสมยใหม (Post modern) นนเปนแนวคดทเกดขนมาตงแตประมาณ กอนป 1926 ซงในชวง

กอนหนานน ยคสมยใหม (Modern) มการปฏวตอตสาหกรรม วทยาศาสตร เทคโนโลย มการพฒนา

ได ชดเจน มบทบาทเดนชด เออประโยชนในเชงประจกษ ดวยเหตผล สตปญญา ทถอเปนยคสวาง

(enlightenment) ผคน สงคม โลก ในชวงนนตนหลงใหลในวตถนยม อยางลมหลมตา ไมขน เกดบรโภค

อยางเสรนยม เกดระบบเสรทนนยม ทเชอวานคอความสขสมบรณอนแทจรง มองโลก ผคน สงคม

ความร ความคดแบบแยกสวน ใหความสาคญเปนสวนๆ เนนความพเศษเฉพาะดาน การศกษาท

ตองถกวาง เงอนไขตามเศรษฐกจ สงคม การเมอง แบบสมยใหมสรางประชากร ตามระบบสายพาน

เขาสระบบโรงงาน กจการ ฯลฯ ทจดวางแบบแยกเปนสวนๆ เชนกน ผคน สงคม ขาดการบรณาการ

อยแบบตวใครตวมน ขาดความสานกตอธรรมชาตสงแวด ลอม ขาดการชวยเหลอเอออาทรตอกน

ทายทสดมงสการยอแยง แขงชง เพอใฝสอานาจนยม อนนามาสความ ขดแยงทวความรนแรงขยาย

54

วงกวางเกดสงครามทาลายลาง ดงทปรากฏอยอยางไมจบสน แมในยคปจจบนจากสถานการณแบบ

สมยใหม(Modern) ทยงแฝงฝงสบทอดวงจรวบากมาตลอด จงไดเกดแนวคด หลงสมยใหม (Post

modern) พอสรปไดวาเพอการคดงาง ยอนแยงแนวคดสมย ใหมอน เปน ผลสบเนอง มาจาก

แนวคด และปรากฏการณ สมยใหมทกลาวมาขางตน ซง เปนผล กระทบ รนแรงตอผคน สงคม

ธรรมชาตสงแวดลอม และโลก ตลอดกระทง แนวคด อนโหดรายอยางแยบยล หากไมตาน และถอดรอ

เหตใหญนกระมง ทตองทาให เกดนกคด นกปรชญา แบบหลงสมย ใหม ทผเขยนขอชนชม ทพวกเขา

คอ ผกลาทลกขนยนผงาด ใชปญญาความคดทเฉยบคม ปะทะกบแนว คดแบบสมยใหมรกไป

ขางหนาปลกผคนสงคม โลก ใหฟนกลบ การแพรขยายกระแสความคด หลงสมยใหม (Post

modern) จากฝงโลกตะวนตก ถงโลกตะวนออก ส สงคมตางๆ ในบรบท ทแตกตางหลากหลาย

แมกระทงโลกทสาม รวมทงสงคมแบบไทยของเรา คงมอาจหลก เลยงได หากแตควรจะตองพรอม

อยรวมกบวถเชงหลงสมยใหม ไมวา การเขยน อาน คด ศกษาคนควา ฯลฯ ลวนแตมความจาเปนท

สาคญเปนอยางยง (ดารง จรรตน. 2549: 2-3)

แนวคดของลทธหลงสมยใหม (Postmodern) ในสวนทเกยวเนองกบศลปะ

องกฤษ อจฉรยโสภณ ไดเรยบเรยงแนวคด ของลทธหลงสมยใหม (Post modern) ในสวนท

เกยวเนองกบศลปะดงน

คาวาหลงสมยใหม(Postmodern)เปนแนวรวมทครอบคลมการปฏเสธวธคดของยคสมยใหม

(Modern) คานปรากฏอยในหลายสาขาวชา ไมวาจะเปนวรรณกรรม สถาปตยกรรม การออกแบบ และ

ทศนศลป รวมไปถงการพยายามอธบายสงคมรวมสมยดวยวธคดแบบหลงสมยใหม ดวย คาวาหลง

สมยใหม(Postmodern) มตนกาเนดจากสถาปตยกรรมของสหรฐอเมรกา ในป 1966 เมอสถาปนกชาว

อเมรกน โรเบรต เวนทร (Robert Venturi) ไดตพมพหนงสอสมมนาชอความสลบซบซอนและการ

คดคานกนเองในสถาปตยกรรม ซงภายหลงไดกลายเปนสตยาบนของแนวรวมกลมความคดน ดวย

เนอหาทางสถาปตยกรรมและการออกแบบแลวคาๆ น อาจนบยอยไปตงแตป 1949 เมอนโคเลาส เปฟ

เนอร (Nicolaus Pevner) ไดนาคานออกมาใชโจมตนกเขยนคนอนๆ ในชวงเวลานน แต ชารลส เจงคส

(Charles Jenks) สถาปนกนกประวตศาสตรชาวองกฤษไดเขยนเกยวกบหนงสอ วาดวยสถาปตยกรรม

ชอ “ภาษาสถาปตยกรรมสมยใหม นซม 1977” ซงทาใหแนวรวมทไรพรมแดนน มชอเสยงและม

เอกลกษณเปนของตนเอง หนงสอเลมน ไดวเคราะหภาษาทใชอยในงานสถาปตยกรรมสมยใหม

อาศยการใชเหตผลตามวถทางของสมยใหม เจงคส ไดเกบรวบรวมภาพงานสถาปตยกรรมนานาชาต

ทงหมดซงเนนสวนทเปนเนอหาสาระ มากกวาเนนทรปทรง เนนระบบสญลกษณมากกวาเหตผล และ

เนนความหมายหลายชน มากกวาความหมายอยางตนเขน หนงสอเลมนทาใหเหน ความเปนนานาชาต

เจงคส บรรยายวา ลทธหลงสมยใหม เปนรปแบบผสม มสาระเปนประเดนทางประวตศาสตร เปนเรอง

ของความทรงจา เนอหาในทองถน และการใชอปมา มความกากวม เพอเขาใจวฒนธรรมของมนษยได

อยางกวาขวางขน ยอมรบความแตกตาง หลายหลาย และไรระเบยบ การจะเขาในลทธหลงสมยใหม นน

55

ไมใชเรองทจะทาไดงายๆ เพราะตวปรชญาเอง มความกากวมไมมการตดสนถกผด ดงนนวธการทด

ทสด คอการทาความเขาใน ลทธหลงสมยใหม คอความตองเขาใจยคสมยใหม อยางถองแทเสยกอน

ในทางศลปะประเดนสาคญของศลปะในยคสมยใหม คอการเนนในเรองของความเปนตนฉบบ

(Originality) ซงหมายความวา ใหความสาคญเกยวกบ "ความคดรเรมสรางสรรค ทเปนของตนเองและ

ไมเหมอนใคร ประเดนตอมา ศลปะในยคสมยใหม จะเนนและใหความสาคญในผลงานศลปะท

สรางสรรคขนมาแลวตองมเอกภาพ (Unity) งานศลปะชนใดกตามททาออกมาแลว ขาดเอกภาพกจะไม

ถอวาเปนผลงานศลปะทด ศลปะในยคสมยใหม ไดมการแบงแยกระหวางศลปะกระแสหลกและศลปะ

กระแสรองออกจากกน งานศลปะ ซงเปนทยอมรบกน ทอยในพพธภณฑทางศลปะ หรอหอศลปตางๆ

รวมทงผลงานศลปะท นกศกษาทากนขนมา โดยราเรยนกน มาจากสถาบนสอนศลปะ เราจะจดให

ศลปะเหลานอยในกลมของศลปะกระแสหลก (High Arts) ขณะเดยวกน เรากกนเอางานศลปะทไมได

ผลตขนมาจากสถาบน หรอผเชยวชาญทางศลปะ รวมทงงานทไมไดผลต ขนมาจากกลมผทางานใน

กระแสหลกวาศลปะกระแสรอง (Low Arts) อยางเชน ศลปะนอกกระแสตางๆ ศลปะของชาวบาน

ตอมา ศลปะในยคสมยใหม เนนรปแบบศลปะทเปนนานาชาต (International) หมายความวา ผลงาน

ศลปะและรวมไปถงสถาปตยกรรม จะตองมรปแบบทมความเปนนานาชาต และเปนสากล ศลปนไมวา

ชาตใด อยในเขตภมศาสตรไหน หรอวฒนธรรมจะแตกตางกน อยางไรกตาม เชน เอเชย ยโรป อเมรกา

แอฟรกา รปแบบทผลตออกมาจะตองมลกษณะเปน นานาชาต โดยเฉพาะอยางยง งานทางดาน

สถาปตยกรรม จะมแนวโนมในลกษณะนมากตามเมองใหญๆ ของโลก จะตองเขาใจเสยกอนวา

ศลปะในยคสมยใหม มลกษณะทเปนเอกลกษณของตวมนเองอยางไร กอนทจะไปทาความเขาใจ

ศลปะในยคหลงสมยใหม ศลปะในยคหลงสมยใหม ปฏเสธสงทกลาวมาขางตนทงหมด เรมตงแต

ศลปะในยคสมยใหม บอกวาจะตองมความเปนตนฉบบ จะลอกของคนอนมาไมได แตยคหลงสมยใหม

ไมจาเปนตองคานงถงเรองของความเปนตนฉบบอนทสอง ศลปะในยคสมยใหมบอกวาจะตองม

เอกภาพในงานศลปะสวนยคหลงสมยใหม บอกวาไมจาเปน ผลงานศลปะสรางขนมา โดยไมตอง

คานงถงหลกเอกภาพ สามารถผสมผสานไดอยางเตมท หรอเราเรยกกนวาลกผสมหรอพนธผสม

(Hybrid) ตวอยางเชน การผสมกนทางดานสถาปตยกรรม ในอาคารหลงหนง หรอผลงานทศนศลป

สมยหลงน มลกษณะทเปนการขามทงทางดานรปแบบและเนอหา เชน นาเอาผลงานศลปะทมรปแบบ

เหมอนจรงแบบกรก หรอเรอเนสซองค มาผสมผสานกบมคกเมาสกได และไมตองไปสนใจเรองของ

หลกการของศลปะในยคสมยใหม ซงไมยนยอมใหทาอยางนน เรองของศลปะกระแสหลกและศลปะ

กระแสรอง (High Arts, Low Arts) ในยคหลงสมยใหม (postmodern) กไมสนใจเชนเดยวกน ถอวาไม

เกยว. ศลปะในยคหลงสมยใหม ไมมการแบงแยก ศลปะขางถนนกเปนศลปะทมคณคาไดหรองานศลป

ทซอมาจากรานขายของ กเปนศลปะไดเชนเดยวกน ศลปะในยคน ไมจาเปนตองอยในพพธภณฑเพยง

อยางเดยว ไมตองใหสถาบนเกยวกบศลปะยอมรบ รปแบบไมจาเปนตองเปนสากล จะมลกษณะ

ทองถนหรอพนบานกได หวใจสาคญของยคสมยใหม กคอ การยอมรบความเปนผเชยวชาญพเศษ

(Specialist) ยคหลงสมยใหมไมจาเปนตองเปนผเชยวชาญ แตพวกหลงสมยใหมตอตานความเปน

ผเชยวชาญ นอกจากนในยคสมยใหม ยงเนนในเรองคนตะวนตก เปนผนาของโลก หรอเปนเอตทคคะ

ในทกศาสตร เปนคนทประกาศ วาทกรรมทจรงแททสดอนปฏเสธไมได พวกหลงสมยใหม ปฏเสธเรองน

56

และกลาววาชน กลมนอยทเปนรองในสงคมหรอคนชายขอบหรอใครกแลวแตทเคยดอยกวาในยค

สมยใหม สามารถทจะประกาศวาทกรรมของตนไดเชนเดยวกน สามารถทจะสรางวาทกรรม ของตนเอ

ไดเชนเดยวกนเหมอนกบคนผวขาวหรอคนตะวนตก จะเหนไดวาในยคหลงสมยใหม เปนการตกลบยค

สมยใหม อยางชดเจน... ในยคสมยใหมยงใหความสาคญในเรองของความเจรญ และการพฒนาใน

ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ยคหลงสมยใหม บอกวาไมจาเปน เทคโนโลยเปนเครองมอททาลาย

ธรรมชาต ทงความเปนมนษยและสงแวดลอม ฉะนน การรณรงคตางๆ ซงเกดขนในชวงหลงสมยใหมน

ไมวาจะเปนเรองของนเวศวทยา เรองสงแวดลอมธรรมชาต เรองของสทธสตร ลวนเปนความคดท

ตอตานยคสมยใหม

"หลงสมยใหม" มนเรมตนขนมาราวป 1980 หลงจากยคของศลปะรปแบบมนมอลอารต

(Minimal Art) กบยคของ (Conceptual Art) เรมจะมบทบาทนอยลง และเรมจะมศลปนพวกหนงซงมา

จากอตาล ตงตนทจะเขยนรปสนามน ซงเขยนเปนภาพคน ซงออกไปทางรปแบบเอกเพรสชนนสม

(Expressionist) อนนเปนการปฏเสธการลดเรองของรปทรงในงานศลปะลงมาจนกระทงแทบไมมอะไรเหลอ

ในงานแบบมนมอล อารต (Minimal Art) และ (Conceptual Art) ในยคหลงสมยใหม เรมทจะมสสน

มากขน มการใชสนามนลวนๆ ในงานจตรกรรม หลงสมยใหม มลกษณะในเชงวฒนธรรม ศลปะในยค

สมยใหมมนจบลงตรงทมนมอล อารตและคอนเซปชวล อารต ซงศลปนทาอะไรตอไปอกไมได...

(องกฤษ อจฉรยโสภณ. 2550: ออนไลน)

ปจจบน การสรางสรรคศลปะในกระแสโลก ไดปรบเปลยนความคดแบบลทธสมยใหม

(Modernism) ซงมองศลปะตามแบบวทยาศาสตร มาสลทธหลงสมยใหม (Post modernism) ซงมมา

ตงแตศตวรรษท 20 เปนตนมา แนวความคดของกลมหลงสมยใหม ใหความสาคญกบการบรณาการ

ความคด ในการสรางงานศลปะ ดวยสอทหลากหลาย ปราศจากกาแพงกน ระหวางประเภทของศลปะ

ตามความคดแบบเกา หรอจากดเรองการใชสอในการแสดงออก การรบรและจนตภาพ

การสอนศลปะ (ทศนศลป) พหศลปศกษา เชงศลปะหลงสมยใหม ตองยดผเรยนเปนศนยกลาง

มงเนนใหนกเรยนมประสบการณในการเลอกใชสอแสดง ทอสระ ปราศจากกรอบจากดแบบเกา พฒนา

ผเรยน พฒนาศกยภาพในกระบวนการคด การรบร สนทรยะ มประสบการณเปดใจ ความรความคด

ของสากล นานาชาต ใหรจกตนเอง ชมชน สงคมของตนเอง เหนคณคาของสงแวดลอม และงานศลปะ

ไดดมากขน ผเรยนไดเรยนรการอยรวมกน การแลกเปลยนความคด เขาใจ ถงความหลากหลาย และ

ความแตกตาง ทเปนจรงของสงคม การประเมนผลการเรยนการสอน กลมหลงสมยใหมเชอวา กระบวนการ

ทางานมความสาคญ มคามากกวาชนงานทสาเรจ ใหความสาคญกบกระบวนการคด การทางานของ

ผเรยนเปนหลก เกณฑการประเมนเปดกวาง ไมใชแบบวทยาศาสตร ผสอนเชอในความหลากหลาย

และความแตกตางเปนสาคญ (วรณ ตงเจรญ. 2548: 14 -16)

57

แตแนวคดหลงสมยใหม ศลปะหลงสมยใหม และการสอนแบบพหศลปศกษาเชงศลปะหลง

สมยใหมนนมสาระสาคญหลากหลาย ทจะนาไปพฒนาการเรยนการสอนโดยตรงนน ยงเปนกรอบ

แนวคดทกวางมหลากหลายมต และยงไมปรากฏการสรปทชดเจน ซงจะตองใชเวลาในการศกษา

คนควาในโอกาสตอไป หากแตดวยความสนใจในแนวคดการสอนศลปะโดยแนวคดศลปะหลง

สมยใหม ทเนนผเรยนเปนสาคญ ในสวนทมงเนนใหนกเรยนมประสบการณในการเลอกใชสอ

แสดงออกทอสระ ปราศจากกรอบจากดแบบเกา การแยกยอยศกษาเฉพาะการเลอกใชสอการ

สรางสรรคอสระของนกเรยน จงควรเปนกรณศกษาการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรค

อสระของนกเรยน โดยเฉพาะ

10. เอกสารเกยวกบสอการสรางสรรคศลปะ ความหมายของ สอ สอ (ศลปะ)

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายเกยวกบ สอ หมายถง ตดตอ

ใหถงกน เชนสอความหมายชกนาใหรจกกน สอ (ศลปะ) หมายถง วสดตางๆ ทนามาสรางสรรคงาน

ศลปกรรม ใหมความหมายตามแนวคด ซงศลปนประสงคแสดงออกเชนนน เชนสอผสม สอผสม

หมายถง วสดทใชสาหรบสรางสรรคงานทศนศลปรวมกนตงแต 2 ชนดขนไป เชนสนามคณลกษณะ

บางสดใสกบสโปสเตอรทมคณสมบตหนาทบ ดนสอกบหมก (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. 2542. 2546: 1200)

วสดหรอสอ ตรงกบภาษาองกฤษวา Media Medium หรอMaterial กเรยก

มเดย (Media หรอ Medium) หมายถง สายกลาง ปานกลาง วสด มชฌม เครองมอ นามน

สาหรบระบายส เปนตน

ในทางการสรางสรรคศลปกรรม (ทศนศลป) คาวา มเดย หรอ แมทเทยเรยล หมายถง สอหรอ

วสดทนามาสรางสรรคศลปกรรม เชน การลากหรอการวาดเขยน (Drawing) ใชวสดหรอสอ (แหง) ดนสอ

ดนสอส ถาน ชาโคล คอนเต เครยอง สชอลก (Pastel oil Pastel) ใชวสดหรอสอ (เปยก) หมกดา หมกส

ปากกา ปากกาพกน การระบายสนามน (Oil Paintjng) ใชวสดหรอสอ (เปยก) สนามน (และวสดผสมนามน)

การระบายสอะครลค (Acrylic Paintjng) ใชวสดหรอสอ (เปยก) สอะครลค (และวสดผสมสอะครลค)

การระบายสนา (Water colors Paintjng) ใชวสดหรอสอ(เปยก) สนา (Water colors) ประตมากรรม

(Sculpture) ภาพปน (Modeling) ใชวสดหรอสอ (แหง) ดนนามน สมฤทธ เหลก ใชวสดหรอสอ (เปยก)

ดนเหนยว ภาพแกะสลก (Carving) ใชวสดหรอสอ (แหง) หนออน หนแกรนต ไมสก ฯลฯ ใชวสดหรอสอ

(เปยก) ปนซเมนต สถาปตยกรรม (Architecture) ใชวสดหรอสอ (แหง) อฐ หน ดน ทราย เหลก ฯลฯ

58

เทคนค (Technics) หมายถง วธทา วธการ ตารา ในทางการสรางสรรคศลปะหมายถง วธทา

บางทเรยกรวมทงคาไทยและ ภาษาองกฤษ เปน “เทคนควธ” กม

วสด หรอ สอ ในการสรางสรรคศลปะแตละชนด จะมเทคนคเฉพาะ ของมนเอง (ขณะเดยวกน

คนทวาดเขยนไดด ไมแนวาจะระบายสไดดเสมอไป หรอคนทระบายสนาไดด ไมแนวาจะระบายส

นามนไดด) เชน วสด หรอ สอ (Media หรอMaterial) ดนสอ คองเต เครยอง สชอลก สเทยน ใชเทคนค

การเขยนการขด ขด ลาก การเกลยเรยบ การลากหยาบ เทคนคออนแกใกลไกล การลากไมยกมอ เปนตน

สนา ใชเทคนคเปยกบนแหง (wet into dry) การระบายเรยบสเดยว การระบายเรยบสเดยว การระบาย

เคลอบ เทคนคเปยกบนแหง(wet into wet) การระบายไหลซม การระบายไหลยอน เทคนคเปยกบน

แหง (dry on dry) การระบายแตะส การปายส และสนามน สอะครลค มเทคนคมากมายเชนเชน การ

ระบายสฉบพลน (alla prima) การระบายเกลย(blending) การระบายแสดงรอยแปรง (brus work)

การระบายสเดยว (colored ground) การระบายสอยางนา (dripping) การระบายเคลอบ (grazing)

การระบายสหนา(impasto)การระบายสนามนผสมภาพพมพ (Imprinting) (การระบายดวยเกรยง

(Knife paint) การระบายเคลอบแบบขยเบาๆ (Scambling) การระบายสแบบขดออก (Sgraffio) การ

ระบายสเปนพนชนแรก (Under painting) การระบายสแลวเชดออก (Wipping off) (ทวเกยรต ไชยยงยศ.

2551: 80-81)

การสรางสรรคโดยใชเทคนค การวาดเสน ระบายส เพอใหเกดรปราง รปทรง ซงในอดตมกม

ลกษณะเปนงาน 2 มต โดยใช กระดาษ ผาใบ พกน แปรง และส เปนตน แตปจจบนไดมการพฒนา

โดยม ลกษณะทง 2 มต และ 3 มต

สอ สเปนสอพนฐานในการสรางสรรค ซงอาจเปนสนา ทมลกษณะโปรงแสง ใชนาผสมระบาย

ลงบนกระดาษ สาหรบสฝน ตางกบสนาตรงท มคณสมบตทบแสง และผสมกาวระบายลงบนพนตางๆ

นอกเหนอจากกระดาษ เชนการระบายลงบนแผนไม ผาใบ หรอผนงปน เปนตน สาหรบสนามน

มลกษณะคลายคลงกบสฝน แตมความตางคอ จะตองผสมดวยนามนและมความคงทนถาวร ไมลบเลอน

เมอเปยกนา นอกจากนยงมสชนดอนๆ อก เชน สดนสอ สเทยน

การสรางสรรคประตมากรรม หมายถงผลงาน 3 มต ทเกดจากการปน การแกะสลก การหลอ

การปะ การเคาะเชอม หรอการผสมผสานวธตางๆ เขาดวยกน เปนตน

สอ วสดทใชในการสรางสรรค 3 มต นนขนอยกบ เทคนค วธการ เชนการปน ((Modeling)

นยมใชดนเหนยว ขผง ปนพลาสเตอร หรอซเมนต เปนตน สาหรบวธการแกะสลก (Carving) นยมใชไม ปน

หนออน สบ เปนตน สวนวธการหลอ (Casting) นยมใชทองเหลอง ทอแดง ทองคา ปน เรซน หรอไฟเบอร

เปนตน สาหรบในปจจบน ผลงานประตมากรรม มเทคนคการสรางสรรคใหมๆ มากมาย วสดทใช กไม

จากด หรอ อาจจะกลาวไดวาสามารถใชวสดทกชนด ในการสรางสรรคผลงานประตมากรรม แมกระทง

นาแขงหรอ นา เปนตน

59

ลกษณะงานประตมากรรมสามารถแบงได 3 ลกษณะ คอลกษณะนนตา (Bas Relief) เปน

ผลงานทมองไดดานเดยว แสดงความตนลกของภาพโดยมความสงตาเพยงเลกนอย เชนเหรยญตางๆ

เปนตน สวนลกษณะนนสง (High Relief) สามารถมองได 3 ดาน คอดานหนาและดานขางอก 2 ดาน

โดยมความตนลกทแตกตางกนมากจนเหนไดชด สาหรบลกษณะลอยตว (Round Relief) นนสามารถ

มองเหนไดรอบดาน สวนประตมากรรมทเปนรปเคารพทางศาสนา เชน พะพทธรปนน เรยกวาประตมากรรม

ภาพพมพเปนงานศลปะอนเกดจากการออกแบบใชเสนลวดลาย ส แสงเงา รปแบบ เพอ

ถายทอดความรสกนกคดและอารมณลงบนแมพมพ จากนนจงถายทอดจากแมพมพไปสกระดาษหรอ

พนรองรบอนๆ

สอทใชถายทอดขนอยกบเทคนค วธการ มทงแมพมพ กระดาษ ไมหนโลหะ หรอแมพมพ

ธรรมชาต เชนกงไม ใบไม เปนตน (ชาญณรงค พรรงโรจน. 2543: 28-29)

การผสมสานความคดและสอแสดงออก ศลปะการแสดง ดนตร และวรรณกรรม มกเปนศลปะทผสมผสานสอตางๆ เขาดวยกน

ในขณะทศลปะการแสดง ใชการเคลอนไหวรางกายเปนสอแสดงออก ดนตรใชลลาของเสยงผานเครอง

ดนตรตางๆ เปนสอแสดงออก และวรรณกรรมใชการดาเนนเรองและความคดทผานสอแสดงออก ซง

เปนตวอกษร ศลปะเชนนเรยกวา ศลปะสอผสม (Mixed Media Art) ในลกษณะหนง โดยท “สอ” (พหพจน)

ในทนหมายถงสอทตางแขนงกน ศลปะการแสดง ดนตร และวรรณกรรม เมอปคาสโซสรางสรรค

ผลงานศลปะโดยใช วสดตางๆ สนามน ผานามน เชอก กระดาษหนงสอพมพ ฯลฯ มาบบผสมผสานไว

บนระนาบ เรากเรยกศลปะเชนนวา ศลปะสอผสม (Mixed Media Art) ดวยเชนกน “สอ” ทนหมายถง

วสดตางๆ หลงจากนนศลปะในยคหลงๆ กใชวสดผสมผสานกนมากขน และมชอเรยกตางๆ นานาเชน

ภาพปะตด (Collage) ภาพถายปะตด (Photomontage) รปตอประกอบ(Assemblage) เปนตน ยง

ศลปะรวมสมยปจจบน ยงมการผสมผสานความคดและสอแสดงมากขน (วรณ ตงเจรญ. 2549: 160 -161)

คอลลาจ ถกบนทกไววามการใชครงแรกในศตวรรษท 20 แตมมาตงแตสมยศตวรรษท 18 โดย

ศลปนชอ Mary Delary โดยเธอไดทา Paper mosaic หรอ Plant collage โดยทาใบและดอกจาก

กระดาษส และปดทบลงบนกระดาษดา บางทใชกระดาษขาวเพนทสนาแบบไลนาหนก บางครงกใช

ใบไมจรงมาประดบ ซงในยคหลงมศลปนชอดงอยาง Kurt Schwitter ไดนาเอาเศษผา กระดาษ หรอ

วสดตางๆ มาปะตดเปนงานคอลลาจ ภายหลงป ค.ศ. 1950 Rafael Cauduro ชาวเมกซกน และ Paul

Sarkislan ชาวอเมรกน นาเทคนคคอลลาจมาใชในรปแบบทแตกตางกนออกไป (จระศกด ทองหยวก.

2548: 59)

60

Pearce ไดกลาวในหนงสอ คอลลาจ (Collage) ถงเทคนควธการปะตดไวดงน คอ การปะตด

ดวยกระดาษ การเลอกกระดาษเปนสงสาคญ ชนด นาหนกขนาดรปรางของกระดาษมผลตอชนงาน

เมอจะเลอกกระดาษตองพจารณาถงความหนา ความโปรงแสง พนผวกระดาษ และความทนทาน

โดยทวๆไปแลว กระดาษทเนอหนาจะทาใหชนงานหนก ในขณะทกระดาษโปรงแสงจะทาใหชนงานเบา

และดนมนวล กระดาษทแตกตางกนจะสงผลใหตางกนเมอนามาทางานศลปะ ทงการตด ฉก จะทาให

ความรสกตองานแตกตางกนออกไป ทงการใชรปแบบแบน ลอน หยก การพบเปนจบ และการพบ

กระดาษ โดยเลอกเนอกระดาษจะชวยใหงานดสวยงามขน กระดาษเรยบๆ ทใช hand painted และ

stenciled จะชวยใหงานดมเอกลกษณ … การปะตดดวยผา ในการปะตดจะใชเนอผาชนดใดกได โดย

ไมจาเปนตองเปนของใหม รปแบบใชตามจนตนาการโดยใชรปแบบของผาทเลอกใชมการปก เยบ

ลกปด หรอใชผาตดปะตกแตงภายในภาพ เลอกใชผาใหเหมาะ สาหรบรปแบบนามธรรมทเรยบงาย

หรอจะใชรวมกบวสดอนๆ เชน กระดาษ ซงจะใชสเรยบๆ สผสม เนอผาทแตกตางกน (พษณ มะโนชย.

2551: ออนไลน; อางองจาก Pearce. 1997: 19, 55)

หากไดศกษาถงววฒนาการของความคดจะพบวาสอประสม มใชเปนของใหมแตประการใด

การใชสอประสม ในงานศลปะนนมมาชานานแลว เพยงแตวาศลปนในอดต มไดนามาใชอยางเปน

ทางการเชนปจจบน ในงานศลปะของพวกอนารยะชน (Primitive art) เชน การสรางรปบชาไวเปน

เครองราง หรอสรางไวเพอเปนทเคารพสกการะของคนเหลานนมกจะใชวสดตางๆ เทาทอานวยให เชน

เปลอกไม กระดกสตว เปลอกหอย หนงสตว และวสดอนๆ มาประกอบกนขนเปนรปทรงสามมต

นอกจากนยงมการนากรรมวธทางจตรกรรมมาผสมผสานกบกรรมวธทางประตมากรรมดวย ดงจะเหน

ไดจากหนากากสาหรบพธกรรมของชาวแอฟรกน ซงมการระบายสและหนากากมมมของชาวอนคาใน

เปร ซงใชวสดผสมและกรรมวธผสมคอ การนาดนเผา เชอก วสด คลายผากระสอบมาประกอบกนเปน

รปทรงและมการระบายสลงบนหนากากเชนกน นอกจากศลปะของอนารยะชนแลว ศลปะของชาว

อยปตกยงมการใชกรรมวธผสมคอ การระบายสลงบนงานประตมากรรม สวนประตมากรรมของกรกม

การใชงาชาง ทอง หน และวสดอนๆ ประกอบดวย หรอแมแตศลปะของไทยกมเชนกนทงการใชวสด

และกรรมวธผสมกน ดงจะเหนไดจากกการแกะสลกไมบนหนาบนหรอ ธรรมมาสน ซงมการลงรก ปด

ทอง ลองชาด หรอมการประดบตกแตงดวยกระจกสตางๆ เปนตน ตวอยางของการใชสอประสมเหนได

ชดอกตวอยางหนงคอ ศลปะยคบาโรคในระหวางศตวรรษท 17 และ 18 การตกแตงประดบประดา

สถาปตยกรรมในยคนน มทงการใชกรรมวธผสมและวสดผสม คองานประตมากรรมและงานจตรกรรม

มาประกอบกนเขาไวดวยกนอยางกลมกลน ซงทาใหเกดการลวงตาขน ผทไดพบเหนงานเหลานนยากท

จะแยกวาสวนไหนคองานจตรกรรม และสวนไหนคองานประตมากรรม

61

ในศตวรรษท 20 การใชวสดผสมไดเรมเขามามบทบาทตอการสรางสรรคงานศลปะของศลปน

เปนจานวนมาก ปกสโซ และบราค ศลปนในลทธควบสม ไดชอวาเปนผบกเบกในการนาเอาวสดตางๆ

ทมความแบนเปนสองมตมาปดทบลงบนงานจตรกรรมซงทาบนแผนระนาบ วสดทศลปนทงสองนยม

ใชนนเปนวสดทอยใกลตวศลปนเอง เชน กระดาษหนงสอพมพ ฉลาก ซองบหร วอลเปเปอร และปกส

โซอกดวยเชนกนไดนาวสดสาเรจรป เชน เกรยงปาดสมาประกอบในงานประตมากรรม มลกษณะเปน

สามมต นอกจากนยงมครท ชวทแทรส ศลปนเยอรมน สรางสรรคผลงานในแนวดงกลาว วสดตางๆ ท

เขานามาใชมกจะเปนวสดทเกยวของกบการคาและโฆษณา เชน ฉลาก ปายสนคา หนงสอพมพ และ

ฝาขวด เปนตน การเสนอความคดในการใชวสดของศลปนผนตรงไปตรงมา สงผลถงการสรางสรรค

ของศลปนในกลมดาดาอกทานหนง คอมาแชล ดชอมป ซงนาเอาวสดเหลอใชหรอวสดสาเรจรป เชน

วงลอจกรยานมาตรงอยกบสวนบนของเกาอนงทรงสง เพอสอความหมายถงการสญสนซงอสรภาพ อน

เปนความคดทเสยดสประชดประชนการเมองและสงคราม ครสโต ศลปนเชอชาตบลกาเรยน นาเอา

ผาใบมาชบสใหแลดเกาคราครมาหอหมขวด ซงมรปทรงและขนาดทแตกตางกน และใชเชอกมด

โดยรอบขวดเหลานน แลวผกเปนปมอกทหนง ศลปนผนตองการแปรสภาพของวตถทเราคนเคย ใหเปน

วตถทอยในอกสภาพหนงและมความหมายแตกตางไปจากเดม ศลปนรวมสมยบางทานไดรบแรง

บนดาล ในการใชวสดผสมจากศลปะของพวกอนารยะ แตจดมงหมายในการแสดงออกอาจจะ

แตกตางไป โดยสนเชง ศลปะของอนารยะเนนใน เรองจตวญญาณและไสยศาสตร แตศลปนรวมสมย

อาจ เนนในเรองวทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยใหม รปแบบและโครงสรางโดยสวนรวมของงานทง

สองยคอาจใกลเคยงกน แตการใชวสดนนไมเหมอนกน ตวอยางเชน งานประตมากรรมแถบคองโก

ตอนใตซงเปนรปบชา ประกอบดวยวสดตางๆ เชน เหลกแหลมคลาตะป ไมและวสดอนๆ และในงาน

ประตมากรรมของศลปนรวมสมยอาจทาเปนรปของมนษยอวกาศ โดยใชวสดตางๆ ทบงบอกถงความ

เจรญของเทคโนโลยมาประกอบเขาดวยกน

ศลปนในปจจบนทไดรบอทธพลจากกลมดาดาในดานการนาเอาวสดมาเปนหวขอสาคญใน

การแสดงออกคอ โรเบรต เราเชนเบรก และ แจสเปอร จอหน ศลปนทงสองไดนาเอาวสดสาเรจรป และ

วสดเหลอใชมาประกอบเปนงานศลปะ เพอสะทอนใหเหนสภาวการณ คานยมของสงคมในปจจบน

เปนทนาสงเกตวา เมอใดกตามทศลปนรวมสมยในยโรปและอเมรกาใชคาวา “Mixed Media”

ประกอบการอธบายงานของเขาจะเหนไดวางานนนๆ ไมวาจะมรปแบบหรอกรรมวธเชนไรกตาม มกจะ

นยมนาเอาวสดเหลอใชหรอวสดสาเรจรปมาประกอบขนในงานของเขาไมวางานนนจะมความเปนสอง

มต ซงมลกษณะปดปะ หรอกอรปขนเปนแบบสามมต หรอการผสมผสานกนระหวางงานสองมตและ

สามมต (พษณ มะโนชย. 2551: ออนไลน; อางองจากวโชค มกดามณ. 2545: 18)

62

ศลปะสอประสมในประเทศไทย งานสอประสมถงแมวาจะไมเปนทยอมรบในยคแรกๆ ของวงการศลปะสมยใหมของไทย แตก

ใชวาจะไมมผสรางสรรคผลงานเลยทเดยว มศลปนไทยหลายคนทใชวสดปะตดเขาไปอยบนพนภาพ

แตจะมการใชพกนและสระบายกลบทบ ใชวสดตางๆ เปนพนภาพใหมความแตกตางของพนผว ศลปน

ทสรางผลงานในแนวทางดงกลาว คอ ประวต เลาเจรญ พชย นรนต และอานนท ปาณนท เปนตน

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 19 พ.ศ. 2512 ศลปนหลายคนใชสอวสดหลากหลายใน

การสรางงาน คอ เกยรตศกด ชานานารถ จากผลงานชอ “จตรกรรม” ซงใชใบไม พลาสตก และอลมเนยม

ประกอบกบการเขยนภาพสนามนบนผาใบ และผลงงานของธงชย รกปทม ใชกาวผสมทรายรวยลงบน

ผาใบกอนใชสนามนระบายทบอกชน

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 27 พ.ศ. 2524 คณะกรรมการจดงานไดใหคาจากดความ

กบผลงานทสงเขามาวา “สอประสม (Mixed media)” ซงไดแกงานทใชสอตงแต 2 ประเภทขนไปผสมกน

การแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 28 พ.ศ. 2525 ไดปรบปรงความหมายของสอประสมให

กวางขวางขนวา งานประเภทสอประสม ไดแกผลงานทใชเทคนคและวสดหลายประเภทผสมกน และ

รปแบบไมอาจจดเขาอยในประเภท จตรกรรม ประตมากรรม หรอภาพพมพได

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 29 พ.ศ. 2526 คณะกรรมการจดงานไดนาเอางานประเภท

สอประสม รวมไวกบงานประเภทจตรกรรม ดวยเหตผลวาผลงานสอประสมมความคลายคลงกบงาน

จตรกรรมจงอยในประเภทเดยวกนได

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 37 พ.ศ. 2534 คณะกรรมการจดแสดงศลปกรรมแหงชาต

ไดจดประเภทใหงานสอประสมเปนอกประเภทหนง นนคอ จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ และสอ

ประสม ซงใหคาจากดความไววา “งานประเภทสอประสม Mixed media ไดแกผลงานทใชเทคนคและ

วสดหลายประเภทผสมกน และมรปแบบมลกษณะทไมอาจจดเขาอยในประเภทงานจตรกรรม

ประตมากรรม หรอภาพพมพได”

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 38 พ.ศ. 2535 มหาวทยาลยศลปากรไดสารวจความเหน

จากนกวชาการศลปะ และศลปนในแขนงดงกลาว แลวสรปคาจากดความวา “สอประสม ไดแกผลงาน

ดานทศนศลปทใชเทคนคและวสดหลายประเภทประกอบกน”

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 39 พ.ศ. 2536 ไดใหคาจากดความศลปกรรมประเภทสอ

ประสมในประกาศการประกวดวา สอประสม คอ ศลปกรรมทไมไดเขากบประเภทอนๆ ไดแกผลงาน

ดานทศนศลป ทใชกรรมวธทางศลปะและวสดหลายประเภทประกอบกน ทงนไมรวมศลปะประเภท

คอมพวเตอรอารต (Computer art) และวดโออารต (Video art) ฯลฯ

63

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 43 พ.ศ. 2540 มแนวคดทจะใหงานประเภทคอมพวเตอร

อารตและวดโออารตสามารถสงเขาประกวดได ทงนเพอเปนการเปดกวางใหศลปกรรมประเภทสอ

ประสม มอสระในการใชสอเทคโนโลยสมยใหมมาประกอบในการสรางสรรคงาน ในคาอธบายงานสอ

ประสมวา สอประสม (Mixed media) ไดแกผลงานศลปกรรมทใชกรรมวธทางศลปะและวสดหลาย

ประเภทประกอบกน

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 45 พ.ศ. 2542 คณะกรรมการตดสนไดใหความเหนวางาน

สอประสมและจตรกรรมมความซาซอนกน แยกออกไดยากรวมทงศลปกรรมประเภทภาพพมพ มการ

นาเทคนคโมโนพรนท (monoprint) และการใชเทคนคทางดานเทคโนโลยสมยใหมมาสรางสรรคผลงาน

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 46 พ.ศ. 2543 ไดใหคาจากดความของสอประสมไววา

งานประเภทสอประสม (Mixed media) คอผลงานศลปกรรมทใชกรรมวธทางวสดตางๆ สอทาง

เทคโนโลย งานประเภทจดวาง โดยสงผลงานดวยภาพถายและใหตดตงผลงานจรงกอนวนตดสน 1 วน

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 47 พ.ศ. 2544 กาหนดรายละเอยดของการสงผลงาน

ประเภทนใหมอสระในการสรางสรรคมากขน โดยใหศลปนสงภาพถายผลงานสอประสมใหกรรมการ

ตดสนในรอบแรกกอน จากนนจงประกาศผลใหนาผลงานจรงมาตดตงกอนวนตดสน 1 วน

(พษณ มะโนชย. 2551: ออนไลน; อางองจาก วโชค มกดามณ. 2545: 21 - 22)

สรปไดวา สอในการสรางสรรคศลปะ หมายถง สอหรอวสดตางๆ ทนามาสรางสรรคงาน

ศลปกรรม ใหมความหมายตามแนวคดของผทแสดงออก สวนสอผสม(ศลปะทางทศนศลป)นน

หมายถง สอหรอวสด ทใชสาหรบสรางสรรคงานทศนศลปรวมกนตงแต 2 ชนดขนไป จะมความหมาย

ทกลาวถงการผสมผสานสอหรอวสด ตางๆ ทง 2 มตและ 3 มต รวมทงการใชสอเทคโนโลยสมยใหมใน

การสรางสรรคผลงาน

11. เอกสารเกยวกบ เดกทมความสามารถทางศลปะ เดกทมความสามารถทางศลปะ อษณย โพธสข (2543: 54) ไดกลาวถงบคลกลกษณะของเดกทมความสามารถทางศลปะวา

1. ชอบขดเขยน วาดภาพ แกะสลกหรอทากจกรรมเกยวกบศลปะ 2. สนใจส ความงดงามของภาพวาดหรองานศลปะ 3. ชอบและสนใจรวมกจกรรมทางศลปะ 4. มสมาธนานถาไดทางานศลปะ 5. หมกมนอยกบงานศลปะอยางจรงจงและมความสขทไดทา 6. สนใจทางศลปะ

64

7. ชอบอานประวตและผลงานศลปนทมชอเสยงแขนงตาง ๆ 8. ชอบแสดงความคดเหนเกยวกบศลปะ 9. ชอบสะสมผลงานศลปะ 10. อยากประกอบอาชพทางศลปะ เชน นกแสดง จตรกร เปนตน 11. มจนตนาการด สามารถมองเหนสงตาง ๆ หลายมต 12. มประสาทสมผส มอ ตา ดเยยมแตเยาววย 13. มทกษะการวาดภาพหรอขดเขยนกาวหนากวาเพอน 14. มความคดและความรสกเปนอสระ 15. มความสามารถในการสรางผลงานศลปะ ไดสรางสรรคกวาผอน 16. สามารถใชกรยาทาทางเพอสออารมณ ความรสกนกคดของตนได 17. แสดงออกถงความสามารถในจนตนาการไดโดดเดน 18. สามารถดดแปลงวสดใหเปนงานศลปะได 19. สามารถผสมผสานความคด จนตนาการ และอารมณออกมาเปนงานศลปะทกระตน

ความรสก และอารมณของผพบเหน 20. มรสนยมกบงานศลปะ 21. มความเชอมนในตนเองสงเมอทางานศลปะ 22. มความสามารถทาเรองธรรมดาใหเปนงานศลปะทพเศษขนได 23. มลกษณะเฉพาะตว และมวธสรางงานทางศลปะอยางไมซาแบบ 24. มความรสกไวเปนพเศษตอสงแวดลอม เปนนกสงเกตทเฉยบแหลม 25. มอารมณออนไหว

ศลปะของเดกทมความตองการพเศษ ศรยา นยมธรรม ไดกลาวถงศลปะของเดกทมความตองการพเศษวา

เดกบางคนมความสามารถทางศลปะแตกตางจากเดกสวนมาก จงไดรบการยกยองวาเปนเดกทม

พรสวรรคทางศลปะ การปรากฏใหเหนแววอจฉรยะของเดกเหลานอาจเกดในชวงอายใดกได แมแตเมอ

ยงเยาววย ลกษณะการวาดของเดกพวกนมกมองเหนไดชดวาดเดน นาสนใจกวาเดกทว ๆ ไป ซงอาจ

เปนลกษณะของลายเสน ส หรอการถายทอดจนตนาการ ตลอดจนความกลมกลนของภาพ ลกษณะ

การวาดของเขาจะพฒนาไปตามวย ตามลาดบขนตอนเชนเดยวดบเดกปกต หากแตระยะเวลาของ

พฒนาการในแตละขนอาจใชเวลาตางกน เชน อาจอยในขนขดเขยเพยงระยะสน ๆ และมกม

ความสามารถในการมองเหนความสมพนธของสงตาง ๆ ไดแจมแจง อยางไรกด การทเดกสามารถวาด

ภาพไดดนน ขนอยกบองคประกอบหลายประการ เชน ทกษะในการใชมอ ระดบสตปญญาทางศลปะ

ความคลองแคลวในการรบรจนตนาการสรางสรรค และความสามารถในการตดสนใจในดาน

สนทรยภาพ องคประกอบสามประการสดทายนนมกเปนผลมาจากการเลยงดดงนนความสามารถทาง

ศลปะจงขนอยทงพนธกรรมและสงแวดลอม

65

เดกทมพรสวรรคทางศลปะ มขอแตกตางจากเดกปกต ดงนคอ

1. เดกทมพรสวรรคทางศลปะ มความสามารถในการสงเกตรายละเอยดของสงทนามา

ถายทอดไดดกวาเดกปกต

2. เดกทมพรสวรรคทางศลปะมกจะนาเอาลลาการเคลอนไหวของสงตาง ๆ ถายทอดลงใน

ภาพ ...

3. เดกทมพรสวรรคทางศลปะ สามารถถายทอดความนกคดมาเสรมตอกบสงทเขารบรจาก

สายตา

4. เดกทมพรสวรรคทางศลปะ สามารถถายทอดความรสกนกคดทงมวลลงในภาพไดตาม

ตองการ

5. เดกทมพรสวรรคทางศลปะ จะคานงถงพนผวของภาพ การเลอกใชส จะสะทอนออกมาถง

เงาหรอความลกของภาพ

6. เดกทมพรสวรรคทางศลปะ ไมจาเปนตองเกงเปนเลศในวชาอน ๆ

7. เดกทกคนจะมการลอกเลยนแบบโดยเฉพาะภาพทเขาชอชม เดกมพรสวรรคกเชนกน เขา

จะมชวงเวลาของการเลยนแบบระยะหนง หลงจากนนเขาจะแสดงฝมอตามแนวของเขา

(ศรยา นยมธรรม. 2545: 9-12)

การสอนหรอการพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ วรณ ตงเจรญ (2543: 14-15) ใหทรรศนะเกยวกบการสอนหรอการพฒนาเดกและเยาวชนผม

ความสามารถพเศษในประเดนตางๆ ดงน

1. การศกษาของเดกทมความสามารถพเศษไมควรแยกออกจากเดกปกต ควรเปนการศกษา

ภายในโรงเรยนทเรยกวา “School in school” หรอการศกษาชาต

2. การสอนเดกและเยาวชนทมความตองการพเศษ ควรเปนการสอนเสรมหรอจด

ประสบการณเสรมในเวลาและนอกเวลา การสอนอาจแยกกลมตามความยาก-งาย

3. หลกสตรควรมความยดหยนในการจด ยดหยนในเนอหา เปดโอกาสใหการเรยนการสอน

สอดคลองกบเดกทมความสามารถพเศษ เปดโอกาสใหเลอกเรยนวชาทยากได

4. หลกสตรตองยดหยนใหเดกทมความสามารถพเศษ ในแตละดาน สามารถเรยนขามชน

และขามระดบไดจนปกตและจบเรวได

5. การศกษาทกระดบตองเตรยมพรอมทงหลกสตรบคลากร และระบบการเรยนการสอน

สามารถรองรบสงตอจากระดบหนงไปสอกระดบหนงไดอยางมประสทธภาพ รบชวงเพอการพฒนาให

เตมศกยภาพ ไมใชรบเพอทาลายศกยภาพ

6. การศกษาควรมบทบาท ตดตามผลอยางตอเนอง อาจชวชวตของผมความสามารพเศษ

ควรจะไดรบการสนบสนนทงในโรงเรยนและสงคม

66

7. ผมความสามารถพเศษควรไดรบแรงเสรมทงในระบบครอบครว ระบบโรงเรยน แลระบบ

สงคม ทงการศกษาในระบบและนอกระบบ

8. เดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ รวมทงทางดานทศนศลปและศลปะการแสดง

ควรไดรบการผลกดนใหกาวไปสศกยภาพในระดบนานาชาต

สรปไดวา เดกทมความสามารถทางศลปะนน จะแสดงบคลกลกษณะมความสามารถทาง

ศลปะออกมาอยางชดเจนแตกตางจากเดกทวไป มความสนใจ ทากจกรรมเกยวกบศลปะ มสมาธนาน

ทางานศลปะอยางจรงจงดวยความความสข มจนตนาการด มความคดและความรสกเปนอสระ ม

รสนยมกบงานศลปะ มความรสกไวเปนพเศษตอสงแวดลอม เปนนกสงเกต อารมณออนไหว เปนตน

ความสามารถพเศษทางดานศลปะของเดก มผลมาจากทงพนธกรรมและสงแวดลอมตลอดจนการ

เลยงด การสอนหรอการพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ ควรสอนไปพรอมกบเดกปกต

ทวไป โดยจดหลกสตรใหมความยดหยนทงเนอหาและเวลาเรยน รวมทงระบบการสอน ใหมการ

ตอเนองกนและเปนไปเพอพฒนาเดกใหเตมศกยภาพ และโดยทความสามรถพเศษทางดานศลปะ

ของเดกนนเปนสงทพฒนาไดจากการเลยงดและการจดการสงแวดลอม ดงนนเราจงควรพฒนาเดก

ปกตทวไปควบคกนดวย และทสาคญครควรใหความสนใจศกษาคนควาวจย เกยวกบการเรยนการ

สอนใหหลากหลายอยางรอบดานและตองสอนเดกทกคนเราคงไมเลอกสอนเฉพาะเดกทม

ความสามารถทางศลปะ เดกทมพรสวรรคทางศลปะ ฯลฯ เพยงเทานน หากแตเราจะใชองคความร

ความสามารถเทคนควธการสอนเดกแตละคนทแตกตางใหทวถงตามวฒภาวะใหไดรบการเอาใจใส

พฒนาอยางจรงใจจรงจง ทงเดกปกตเดกทมความสามารถทางศลปะ เดกทมพรสวรรคทางศลปะ เดก

และเยาวชนผมความสามารถพเศษทางดานทศนศลป และศลปะการแสดง และดานอนๆ อยางทวถง

ทกระดบจากชนบท ถงเมองใหญ จากภมภาค ถงนานาชาต อยางไร

12. ขอมลทวไปเกยวกบโรงเรยน ขอมลทวไปโรงเรยนอรญประเทศ

โรงเรยนอรญประเทศ กอตงขนเมอวนท 1 พฤศจกายน 2491 สถานทตง เลขท 1 ถนนสวรรณศร

ตาบลอรญประเทศ อาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว พนท 103 ไร 1 งาน 15 ตารางวา เดมสงกด

กองโรงเรยนรฐบาล แผนกโรงเรยนสวนภมภาคสามญประจาอาเภอประเภทมธยมศกษาตอนตน ( ม. 1 -

ม. 3) ในครงแรกใชอาคารเรยนของโรงเรยนศรอรญโญทยเปนอาคารเรยนชวคราว ภายหลงเมอไดรบ

งบประมาณกอสรางจากกรมวสามญศกษากอสรางอาคารเรยนหลงใหม (บรเวณโรงเรยนศรอรญโญทย)

จงยายไปทอาคารหลงใหมในวนท 22 พฤศจกายน 2493ในปงบประมาณ 2,500 กรมวสามญศกษา

ไดอนมตงบประมาณ 6,500,000 บาท เพอกอสรางอาคารเรยนหลง ใหม (บรเวณโรงเรยนอรญประเทศใน

67

ปจจบน) ประกอบดวยอาคารเรยน 2หลง คออาคาร 1และอาคาร 2 ในปจจบน หอประชมและโรงอาหาร 1

หลง บานพกคร 2 หลง บานพกภาร 2 หลง เมอทาการกอสรางเสรจจงไดยาย มาทาการเรยนการสอน

ณ บรเวณโรงเรยนอรญประเทศในปจจบน ในวนท 11ธนวาคม 2501 ใน ป พ.ศ. 2508 โรงเรยนไดรบ

การพจารณาจากกรมวสามญใหเขามาอยในโครงการปรบปรงโรงเรยนมธยมในชนบท (คมช. รนท 3)

โดยความชวยเหลอขององคการยนเซฟและไดจดวสดครภณฑตางๆ เกยวกบหองสมดหองวทยาศาสตร

เครองมออตสาหกรรมทวไป คหกรรมศลป ดนตรไทย รวมทงไดรบงบประมาณคากอสราง โรงฝกงาน

อก 1 หลง ซงทาใหกจการของโรงเรยนกาวหนาตามลาดบปการศกษา 2516 ไดเปดการเรยนการสอน

ในระดบมธยมศกษาตอนปลายขนปงบประมาณ 2529 ไดรบเงนงบประมาณกอสรางหอประชม

มาตรฐาน 005 / 27 1 หลง เปนเงน 2,000,000บาท และกอสรางสวมนกเรยน 1 หลง แบบ 6 ท / 27

เปนเงน 90,000 บาท ถงนา คสล.9/9 จานวน 1 ถง เปนเงน 113,600 บาท และถมบรเวณ 25,000 บาท

สามรายการนใชเงนเหลอจายจากการกอสรางหอประชม ปงบประมาณ 2530 ไดงบประมาณกอสราง

อาคารโรงฝกงาน 1 หลง จานวน 1,560,000 บาทปงบประมาณ 2531- 2534 ไดรบงบประมาณ

กอสรางอาคารเรยนแบบ 216 ล จานวน 3,000,000บาทปงบประมาณ 2542ไดงบเงนกธนาคารโลก

ปรบปรงหองเรยนเปนหองปฏบตการวทยาศาสตร จานวน 6หอง เปนเงน 820,800 บาท ปงบประมาณ

2545 ไดงบโครงการพฒนาคณภาพการมธยมศกษาตอนปลายระยะท 1 (โครงการเงนกธนาคารโลก)

กอสรางตดตงครภณฑประกอบหองวทยาศาสตร คณตศาสตรและภาษาองกฤษ เปนเงน 2,885,000 บาท

(โรงเรยนอรญประเทศ. 2551: 2- 3)

13. งานวจยทเกยวของ

วรณ ตงเจรญ และคณะ (2543: 2 -3) ไดวจยเพอพฒนา รปแบบการจดการศกษา สาหรบเดก

ทมความสามารถพเศษดานทศนศลป กรณศกษา : โรงเรยนไผทศกษา เปนโครงการวจยเพอศกษา

แนวคดทเกยวกบเดกทมความสามารถพเศษดานทศนศลป ศกษาและกาหนดสมมตฐานความเชอตาม

แนวคดซไอเอสเอสท (CISST) ซงเชอวาการสรางสรรคกจกรรมศลปะเดกเพอพฒนาเดกทมความสามารถพเศษ

ดานทศนศลปใหสามารถพฒนาไดเตมศกยภาพ สาหรบศลปะรวมสมยในปจจบน ทงศลปะสมยใหม

(modern Art) และศลปะหลงสมยใหม(post-modern Art) จาเปนจะตองพฒนากจกรรมใหแสดงความคด

สรางสรรค (Creativity) จนตนาการ(Imagination) ความรสกสมผส(Sensibility) การจดระบบภาพ

(Systematization) และการพฒนารปทรง(Transformation) กจกรรมสรางสรรคจานวน 12 กจกรรมท

ใชตรวจสอบความเชอดงกลาวประกอบดวย กจกรรมการเขยนภาพเมองในจนตนาการ การวาดภาพ

สมผส การเขยนภาพทวทศน การออกแบบสองมต การเขยนภาพจากเพลง การเขยนภาพจากกลน

การเขยนภาพจากรส การสงเคราะหรปทรง การปนจากจนตนาการ การเขยนภาพจากวตถสมผส

การประดษฐวสดและ การออกแบบโครงสราง

68

นกเรยนชนประถมศกษาปท 3 โรงเรยนไผทอดมศกษา กรงเทพมหานคร อายระหวาง 8 – 9 ป

เพศชายและเพศหญงจานวน 518 คนไดเขยนภาพระบายส หวขอเรอง “นาพระทยของในหลวง”

ผเชยวชาญไดคดสรรผลงานทมคณภาพด จานวน 44 ภาพ (8.49%) จากเดก 44 คน ชาย 19 คน

หญง 25 คน หลงจากนนกลมตวอยาง 44 คน ไดปฏบตกจกรรมสรางสรรคซไอเอสเอสท 12 กจกรรม

โดยปฏบตสปดาหละ 1 กจกรรม รวม 12 สปดาห ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2542

ผลการปฏบตกจกรรมทงหมด ผเชยวชาญไดพจารณาคดสรรเดก 12 คน ทมความสามารถ

พเศษดานทศนศลป ตามสมมตฐานซไอเอสเอสท โดยทเดกทง 12 คน สามารถสรางสรรคกจกรรมทง

12 กจกรรม มคณภาพดเยยม ระหวาง 5 – 8 กจกรรม เดกทมความสามารถพเศษดานทศนศลป

เหลาน สามารถสรางสรรคกจกรรม ไดอยางมประสทธภาพ โดยทกจกรรมเหลานนกระตนทงระบบการ

คดและการสรางสรรคความงาม สอดคลองกบการสรางสรรคงานทศนศลปตามแนวคดของ ศลปะ

สมยใหม (modern Art) และศลปะหลงสมยใหม (post-modern Art) ในปจจบน

ภวตส สงขเผอก (2548: บทคดยอ) ไดศกษาการวจยเรอง การศกษาแนวคดการสอน

ทศนศลปขนพนฐาน ในแนวปฏรปการศกษา การศกษาครงนมจดมงหมายเพอศกษาแนวคดดานการ

สอนทศนศลปพนฐานในแนวปฏรปการศกษา แนวคดดานการสอนทศนศลปพนฐานตามแนวปฏรป

การศกษา พบวาแนวคดทเกยวกบทฤษฎการสอน ทศนศลปขนพนฐาน ครสอนศลปศกษาสวนใหญ

เนนเรองการดความพรอมของผเรยน ประกอบกบตวผสอนตองมความรและทกษะ ผเรยนหลงอาย 12 ป

ทฤษฎจงจะมหลกกระบวนการและความพรอมมากกวาผเรยนในระดบตน แนวคดดานการจดเนอหา

สาระกจกรรม และอปกรณในการปฏบตงาน สวนใหญมความเหนใหจดเนอหาใหมความอสระ

แนวคดดานการสอนทศนศลปขนพนฐานทสอดคลองกบการปฏรปการศกษา สวนใหญเนนการนอนให

ผเรยนเปนสาคญ แนวคดดานบรณาการความร ทสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรม ครสอนศลปะสวน

ใหญมความคดเหน ทจะสอดแทรกเขาไปในเนอหากจกรรม และทกกลมสาระการเรยนโดยมแนวคด

เกอบตรงกนวา วชาทศนศลปมโอกาสมากกวาวชาอน แนวคดดานการจดสภาพแวดลอมกบผเรยน

รวมถงการเชอมโยงประสานกบชมชน สวนใหญมแนวคดทจะพาผเรยนไปทแหลงเรยนรจรง แนวคด

ดานการประเมนผลการเรยนทเนนผเรยนเปนสาคญ สวนใหญตองการใหประเมนตามสภาพจรง ตาม

ความรความสามารถ และวฒภาวะของผเรยน

มณฑา ไรทม (2544: บทคดยอ)ไดวจยเรองการศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการวาด

ภาพระบายส โดยการใชกจกรรมฝกประสาททงหาของนกเรยนชนประศกษาปท 6 ทเรยนดวยวธการ

สอนแบบกระบวนการกลมสมพนธกบการสอนตามแนวคดของ เบอรไนซ แมคดารซ 4 แมท จานวน

40 คน ผลการวจยพบวาการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการวาดภาพระบายส โดยการใชกจกรรมฝก

ประสาททงหา ของนกเรยนทง 2 กลมตางกนอยางไรไมมนยสาคญทางสถต แตการเปรยบผลสมฤทธ

ทางการวาดภาพระบายสจากวสดสมผสแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

69

รงระว ดษฐเจรญ (2549: บทคดยอ) ไดวจยเรองการศกษาผลสมฤทธทางการเรยนศลปะ

โดยการสอนแบบบรณาการ ดวยวธการเลานทาน ของนกเรยน ทมความบกพรองทางการไดยนระดบ

มธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยนโสตศกษา กลมประชากรทใชในการวจยเปนนกเรยนทมความบกพรอง

ทางการไดยนในระดบ 71 – 90 เดซเบล ขนไป ระดบมธยมศกษาปท 4 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2548

ของโรงเรยนเศรษฐเสถยรในพระราชาอปถมภ กรงเทพมหานคร 1 หองเรยน จานวน 12 คน โดยกลม

ประชากรไดรบการสอนศลปะแบบบรณาการดวยวธการเลานทาน ดาเนนการสอนเปนเวลา 4 สปดาห

จานวน 12 คาบ คาบละ 60 นาท สอนวนละ 3 คาบ ทกวนจนทรสปดาหละ 1 วน ผลการศกษาพบวา

ผลสมฤทธทางการเรยนศลปะของนกเรยนทมความบกพรองทางการไดยน ระดบชนมธยมศกษา

ตอนปลาย ในโรงเรยนโสตศกษา หลงไดรบการสอนแบบบรณาการดวยวธการเลานทานอยในระดบมาก

สงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว

ยะซด เกษตกาลาม (2549: บทคดยอ) ไดศกษาวจยเรองการศกษาความคดเหนของครตอ

การจดการเรยนการสอนศลปะในหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 กลมสาระการเรยนร

ศลปะชวงชนท 2 ในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตบงกม กรงเทพมหานคร การวจยครงนมจดมงหมาย

เพอศกษาความคดเหนของครตอการจดการเรยนการสอนศลปะในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544กลมสาระการเรยนรศลปะ ชวงชนท 2 โรงเรยนในสงกดสานกงานเขตบงกม

กรงเทพมหานคร พบวา ดานการบรหาร ครผสอนสาระศลปะ แสดงความคดเหนวามการบรหารโดย

รวมอยในระดบปานกลาง ดานการนเทศครผสอนสาระศลปะ แสดงความคดเหนวามการนเทศอยใน

ระดบปานกลาง ดานการสอน ครผสอนสาระศลปะ แสดงความคดเหนวาการสอนโดยรวมอยในระดบ

มาก ดานบรรยากาศและสงแวดลอม ครผสอนสาระศลปะ แสดงความคดเหนวามบรรยากาศและ

สงแวดลอมโดยรวมอยในระดบมาก ครผสอนสาระศลปะ แสดงความคดเหนตอการจดการเรยนการ

สอนสาระศลปะโดยรวมอยในระดบมาก

ไคลแอต ชอร และเชอรวด (Cliatt, Shaw; & Sherwood. 1980: 1061 - 1064) ไดวจยถงผล

การใชคาถามอเนกนยกบความคดสรางสรรคของเดกวยอนบาล โดยกลมตวอยางทใชเปนเดก อาย 5 –

6 ป จานวน 37 คน เปนชาย 18 คนเปนหญง 19 คน กลมทดลองจะไดรบการฝก 8 สปดาห สวนกลม

ควบคมไดรบการสอนจากครทสอนตามปกต ทงกลมควบคมและกลมทดลองไดรบการทดสอบกอน

และทดสอบภายหลง ดานความสามารถในการคดสรางสรรคของทอแรนซ ทเปนความพดและเปน

รปภาพ ผลการทดลองพบวากลมทดลองทครไดรบการฝกอบรมใหถามคาถามใหเดกสามารถเกดการ

คดอเนกนย มคะแนนความคดสรางสรรคแตกตางกบกลมควบคมอยางมนยสาคญ จากการวดโดยใช

แบบวดความคดสรางสรรคทเปนคาพด สวนการวดความคดสรางสรรคโดยแบบทเปนรปภาพ พบวาไม

มความแตกตางระหวางกลมควบคมและกลมทดลองอยางมนยสาคญทางสถตซงแสดง ใหเหนวาเดก

อนบาลทไดรบการฝก ใหคดอเนกนยจะสามารถเกดความคดสรางสรรคได

70

ตอมาอกในป 1986 ชอรและไคลแอต (Shaw; & Cliatt. 1986: 86 - 88) ไดวจยถงรปแบบท

เหมาะสมในการฝกคร เพอสนบสนนใหเดกเลกเกดความสามารถในการคดอเนกนยได โดยครททาการ

สอนเดกจะตองไดรบการฝกจากผเชยวชาญกอน กลมตวอยางงานวจย เปนเดกอนบาลซงถกแบงเปน

กลมควบคมและกลมทดลอง ครจะตองวางแผนทาการสอนเดกเปนเวลา 3 ชวโมงตอ 1 สปดาห และ

ครตองพบผเชยวชาญเพอรบการฝกเทคนคตางๆ ทนามาใชในการสอนเดก เดกในกลมทดลองมครผสอน

จานวน 19 คน และกลมควบคมมครผสอน 18 คน ใชเวลา 8 สปดาหในการทาการสอน ผลการศกษา

พบวา เดกในกลมทดลองถกถามคาถาม เพอกระตนใหเกดการคดอเนกนยมากกวา 250 คาถาม เมอ

เปรยบเทยบกบกลมควบคมซงมเพยง 25 คาถาม ซงมผลทาใหเดกทอยในกลมทดลองมความสามารถ

คดอเนกนยมากกวากลมควบคม และเมอทาการทดสอบภายหลงถงความรในการถามคาถามอเนกนย

ของครพบวา ผทไดรบ การฝกจากผเชยวชาญจะมความรในการถามคาถาม และมความถามเพอกระตน

ใหเดกคดอเนกนยมากกวาครกลมควบคม

ทรอกเลอร (Trogler. 1981: 1915 - A) ไดวจยเรอง Children’ s Drawing of House on The

Side Hill มวตถประสงคเพอศกษาพฒนาการความเขาใจเกยวกบระยะในการวาดภาพของเดกจาก

การใชเสนระนาบ เสนแนวตง และความสมพนธระหวางรปทรงของบานกบเนนเขา กลมตวอยางทใช

ศกษาคอ นกเรยนเกรด 1 เกรด 3 และเกรด 5 ในสหรฐอเมรกา โดยแบงนกเรยนออกเปน 2 กลม เดก

กลมแรกจดใหมสวนรวมในโปรแกรมเกยวกบโครงสรางของสถาปตยกรรม สวนเดกกลมหลงไดรบการ

สอนโดยเนนการใชสอและเทคนคทวไปทางศลปะ หลงจากทดลอง 10 สปดาห ผลการวจยพบวา

ภาพวาดของเดกกลมแรกสามารถแสดงรายละเอยดรอบๆ บรเวณเนนเขารายละเอยดของสงกอสราง

ไดดกวาเดกกลมทสอง

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยเรอง กรณศกษาการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยน

ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ มขนตอนและรายละเอยดในการศกษาคนควา

ดงตอไปน ขนตอนการดาเนนการวจย

1. ศกษาคนควาขอมลจากเอกสารตางๆ ทเกยวของกบขอมลพนฐานของพนทภาคสนาม

และขอมลทเกยวกบการจดการเรยนการสอนศลปะ ในระดบมธยมศกษา

2. ศกษาขอมลจากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยน

ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ จากการสงเกตและการประเมนผลงานนกเรยนใน

กจกรรมการเรยนการสอนศลปะ

การกาหนดประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการวจย ประชากรทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 จานวน 300 คน กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญ

ประเทศ ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 โดยผวจยใชวธสมตวอยางแบบงาย (Simple Random

Sampling) จานวน 30 คน ดวยวธจบฉลาก

แหลงขอมลทใชในการศกษาคนควา ในการศกษาคนควาครงน ผวจยไดศกษาคนควาจากเอกสาร และขอมลภาคสนาม มรายละเอยดดงตอไปน

1. แหลงขอมลจากเอกสาร

เอกสารเกยวกบขอมลพนฐานของพนทภาคสนาม ของโรงเรยนอรญประเทศ

เอกสารเกยวกบ การจดการเรยนการสอนศลปะโดย ใชสอการสรางสรรคอสระ ในระดบ

มธยมศกษา

72

สานกหอสมดกลางมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร

ศนยหนงสอมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร

อนเตอรเนต

2. แหลงขอมลจากการลงภาคสนาม เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญ

ประเทศ จานวน 30 คน ซงเปนโรงเรยน ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2 วธการเกบขอมล

ในการเกบขอมลในครงน จากทผวจยเปนผออกแบบจดทาแผนการจดเรยนการสอนศลปะ

โดยใชสอการสรางสรรคอสระสาหรบสอนนกเรยน (กลมตวอยาง) ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยน

อรญประเทศ พรอมทงดาเนนการสอนเอง จานวน 4 ครง (กจกรรม) โดยจะศกษาวเคราะหเฉพาะ การ

ใชสออยางอสระในการสรางสรรคผลงานศลปะ ของนกเรยนดงกลาว ซงผวจยไดรวบรวมขอมลจาก

เอกสาร บนทกการสงเกตและการประเมนผลงานนกเรยน ในประเดนตอไปน

- การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค

- บรรยากาศ ในการจดการเรยนการสอน

- การประเมนผลงาน

และในการเกบรวบรวมขอมลภาคสนามในครงน ผวจยไดดาเนนการเกบขอมลดวยตนเอง จากเอกสาร

บนทกการสงเกตและการประเมนผลงานนกเรยน แลวนาไปวเคราะหขอมล

เครองมอทใชในการศกษาคนควา ในการศกษาคนควาครงนเครองมอทใชมดงน

1. แผนการจดการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ สาหรบนกเรยน

กลมตวอยาง ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ทประกอบดวย สาระสาคญ จดประสงค

การเรยนร เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนร สอการเรยนร การประเมนผล บรรยากาศในการเรยนร

จานวน 4 กจกรรม มดงน

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค

กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน

กจกรรมท 4 สอผสมผสาน

73

2. แบบการสงเกต และแบบการประเมนผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะ

โดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ใน

ประเดนตอไปน

- การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค

- บรรยากาศ ในการจดการเรยนการสอน

- การประเมนผลงาน การวเคราะหขอมล เมอไดขอมล จากการสงเกตนกเรยน ผวจยนาขอมลทไดแยกประเภทในประเดนตอไปน

- การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค

- บรรยากาศ ในการจดการเรยนการสอน

- การประเมนผลงาน

จดหมวดหมและคานวณหาคารอยละ เพอนาไปสขอสรปเกยวกบการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการ

สรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ สงกดสานกงานเขต

พนทการศกษาสระแกวเขต 2 โดยการนาเสนอ ผวจยจะนาเสนอดวยตาราง เขยนบรรยาย ตาม

ปรากฏการณ จากการสงเกต และการประเมนผลงาน

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมล ผวจยใชวธการวเคราะหขอมลจากการสงเกต และ การประเมนผลงาน

นกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5

โรงเรยนอรญประเทศ โดยผวจยไดแยกประเภทของขอมลททาการศกษาวเคราะหจากกจกรรมการเรยน

การสอนศลปะจานวน 4 กจกรรม มดงน

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค

กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน

กจกรรมท 4 สอผสมผสาน

ในประเดนตอไปน

- การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค

- บรรยากาศ ในการจดการเรยนการสอน

- การประเมนผลงาน

ผลการวเคราะหขอมล

1. การใชสอการสรางสรรค จากการสงเกตนกเรยน กลมตวอยาง ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ จากการ

เรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระดงน

75

การใชสอการสรางสรรค

ตาราง 1 จานวนและรอยละของเนอหา/เรองราว ทนกเรยนใชถายทอดผลงาน

ลาดบ

ท

เนอหา/เรองราว

นกเรยนใชถายทอด

ผลงาน

กจกรรมท 1

ตวตนคน

สรางสรรค

กจกรรมท 2

มตการ

แสดงออก

กจกรรมท 3

ยอนแยง

แปลงเปลยน

กจกรรมท 4

สอ

ผสมผสาน

รวม รอยละ

1 คน 7 7 27 11 52 22.32

2 สตว 4 1 10 7 22 9.44

3 ตนไม 18 15 9 15 57 24.46

4 ทะเล 3 5 7 4 19 8.15

5 สงของ 15 12 21 9 57 24.46

6 สงกอสราง 4 10 3 5 22 9.44

7 ครอบครว 3 0 1 0 4 1.72

8 ชมชน 0 0 0 0 0 0.00

9 โรงเรยน 0 0 0 0 0 0.00

10 วด, ศาสนสถาน 0 0 0 0 0 0.00

รวม 54 50 78 51 233 100.00

จากตาราง 1 พบวา เนอหา/เรองราว ทนกเรยนใชถายทอดผลงานจากการเรยนการสอนศลปะ

โดยใชสอการสรางสรรคอสระใน 4 กจกรรม คอ ตนไมและสงของ มจานวนมากทสด โดยแตละชนด

คดเปนรอยละ 24.46 รองลงมาคอ คน คดเปนรอยละ 22.32 ครอบครว มจานวนนอยทสด คดเปน

รอยละ 1.72

เนองจากนกเรยนมความคนชน กบบรบทแวดลอม ทเกยวกบ คน สตว ตนไม ทะเล สงของ

สงกอสราง ครอบครว ชมชน โรงเรยน และวด ศาสนสถาน มากนอยลดหลนแตกตางกน ตาม

ประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาส ใหนกเรยนได

แสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจงเลอก ถายทอด ตามความความคน

ชน ประสบการณ การรบร การเรยนร ตามความถนด ความตองการรสนยมของตนเอง จงมแนวโนมท

นกเรยนเลอก เนอหา/เรองราว ใชถายทอดผลงาน จานวนและรอยละมากนอยลดหลนกน ตามขอมล

จากตาราง

76

ตาราง 2 จานวนและรอยละของวสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน

ลาดบ

ท

วสดทนกเรยนใช

เปนระนาบหรอพน

ในการสรางผลงาน

กจกรรมท 1

ตวตนคน

สรางสรรค

กจกรรมท 2

มตการ

แสดงออก

กจกรรมท 3

ยอนแยง

แปลงเปลยน

กจกรรมท 4

สอผสมผสาน

รวม รอยละ

1 กระดาษ 100 ปอนด 28 13 30 18 89 74.17

2 กระดาษลง 1 6 0 5 12 10.00

3 ฟวเจอรบอรด 1 11 0 7 19 15.83

รวม 30 30 30 30 120 100.00

จากตาราง 2 พบวา วสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงานจากการเรยนการ

สอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ใน 4 กจกรรม คอ กระดาษ100 ปอนด มจานวนมากทสด คด

เปนรอยละ 74.17 รองลงมาคอ ฟวเจอรบอรด คดเปนรอยละ 15.83 กระดาษลง มจานวนนอยทสด

คดเปนรอยละ 10.00

เนองจากนกเรยนมความคนชน กบวสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพน ในการสรางผลงาน ท

จดเดรยมไวให มากนอยลดหลนแตกตางกน ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทง

การเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาส ใหนกเรยนไดแสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน

นกเรยนจงเลอกวสดทจดเดรยมไวใหตามความความคนชน ประสบการณ การรบร การเรยนร ตาม

ความถนด ความตองการรสนยม ของตนเอง กระดาษ 100 ปอนดเปนวสด ทครศลปะนยมนามาใชใน

การเรยนการสอนศลปะมาก รองลงมาคอ ฟวเจอรบอรด และกระดาษลง มจานวนนอยทสด จงม

แนวโนมทนกเรยนเลอกวสดใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน จานวนและรอยละมากนอย

ลดหลนกน ตามขอมลจากตาราง

77

ตาราง 3 จานวนและรอยละของสอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางสรรคอสระ

ลาดบ

ท

สอ/วสดทนกเรยนใช

ในการสรางสรรค

อสระ

กจกรรมท 1

ตวตนคน

สรางสรรค

กจกรรมท 2

มตการ

แสดงออก

กจกรรมท 3

ยอนแยง

แปลงเปลยน

กจกรรมท 4

สอ

ผสมผสาน

รวม รอยละ

1 ดนสอ อ อ 2 0 0 0 2 0.53

2 ดนสอส 3 2 4 2 11 2.89

3 สเทยน 5 0 4 2 11 2.89

4 สชอลกนามน 5 2 11 4 22 5.79

5 สนา 25 15 22 16 78 20.53

6 สโปสเตอร 10 10 12 12 44 11.58

7 สอะครลก 2 2 2 1 7 1.84

8 สพลาสตก 1 4 0 4 9 2.37

9 ดนนามน 0 1 0 0 1 0.26

10 กระดาษ 5 16 18 10 49 12.89

11 กระดาษผสมกาว 0 7 0 8 15 3.95

12 กระดาษลง 0 8 1 6 15 3.95

13 ผา 0 4 1 9 14 3.68

14 เชอก 0 0 1 8 9 2.37

15 พลาสตก 0 10 3 6 19 5.00

16 โลหะ 0 4 0 3 7 1.84

17 ไม 0 8 0 12 20 5.26

18 ใบไม 0 5 0 13 18 4.74

19 ดอกไม 0 3 0 5 8 2.11

20 กงไม 0 4 0 9 13 3.42

21 กอนหน 0 0 0 8 8 2.11

รวม 58 105 79 138 380 100

จากตาราง 3 พบวา สอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางสรรคอสระจากการเรยนการสอนศลปะโดย

ใชสอการสรางสรรคอสระใน 4 กจกรรม คอ สนา มจานวนมากทสด คดเปนรอยละ 20.53 รองลงมาคอกระดาษ คดเปนรอยละ 12.89 ดนนามน มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 0.26

78

เนองจากนกเรยนมความคนชน กบสอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางผลงาน ทจดเตรยมไวให

มากนอยลดหลนแตกตางกน ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอน

ศลปะ ทเปดโอกาส ใหนกเรยนไดแสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจง

เลอกสอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางผลงาน ทจดเตรยมไวให ตามความความคนชน ประสบการณ

การรบร การเรยนร ตามความถนด ความตองการรสนยม ของตนเอง จงมแนวโนมทนกเรยนเลอกวสด

จานวนและรอยละมากนอยลดหลนกน ตามขอมลจากตาราง

2. เทคนค/วธการสรางสรรค สงเกต นกเรยน(กลมตวอยาง) ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ จากการเรยนการ

สอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ดงน เทคนค/วธการสรางสรรค

ตาราง 4 จานวนและรอยละของเทคนค/วธการสรางสรรค

ลาดบ

ท

เทคนค / การ

สรางสรรค

กจกรรมท 1

ตวตนคน

สรางสรรค

กจกรรมท 2

มตการ

แสดงออก

กจกรรมท 3

ยอนแยง

แปลงเปลยน

กจกรรมท 4

สอ

ผสมผสาน

รวม รอยละ

1 วาดภาพ ระบายส 26 18 25 21 90 40.18

2 ปน 1 12 0 9 22 9.82

3 ภาพพมพ 3 2 9 0 14 6.25

4 สอผสม 21 24 25 28 98 43.75

รวม 51 56 59 58 224 100.00

จากตาราง 4 พบวา เทคนค/วธการสรางสรรค จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการ

สรางสรรคอสระใน 4 กจกรรม คอ สอผสม มจานวนมากทสด คดเปนรอยละ 43.75 รองลงมาคอ วาดภาพ

ระบายส คดเปนรอยละ 40.18 ภาพพมพ มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 6.25

เนองจากนกเรยนมอสระ ในการใช เทคนค/วธการในการสรางผลงาน ลดหลนแตกตางกน

ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาส ใหนกเรยนได

แสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจงเลอกใช เทคนค/วธการ ในการสราง

ผลงานตามความถนด ความตองการรสนยม ของตนเอง มากนอยลดหลนกน ตามขอมลจากตาราง

79

3. บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

สงแวดลอม โรงเรยนอรญประเทศเปนโรงเรยนมธยมประจาอาเภอ ขนาดใหญ ตงอยใน

ตาบลอรญประเทศ อาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว ประชาชนในศนยกลางอาเภอสวนหนง

ประกอบอาชพคาขาย ประชานสวนมากทอยรอบๆศนยกลางของอาเภอ ถงตาบล หมบานตางๆ ท

หางไกลออกไปจะประกอบอาชพเกษตรกรรม เชนทานา ปลกออย และปลกยคาลปตส เปนตน

อาเภออรญประเทศ มตลาดคาขายชายแดนทมชอเสยงมาก ชอตลาดโรงเกลออยหางจากศนยกลาง

ของอาเภอไปทางทศตะวนออกประมาณ 5 กโลเมตร สงแวดลอมทอยใกลและรอบๆ โรงเรยน จะม

หมบาน ทงนา ถนน ทางรถไฟ คายทหาร ภายในบรเวณโรงเรยน มพนท 103 ไร 1 งาน 15 ตารางวา

มอาคารเรยน 7 หลง หอประชม และโรงอาหาร มการจดภมทศน จดสวน ปลกตนไมประกอบอาคาร

สถานท มความรมรน กลมสาระการเรยนรศลปะมครจานวน 4 คน สอนประจาทหองเรยน/ปฏบตการ

โดยแยกออกเปน ทศนศลป 2 หอง ดนตร 1 หอง และนาฏศลป 1 หอง สภาพการจดหองเรยน/ปฏบตการ

เพอใชในการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5

มอากาศถายเทไดด มแสงสวางเหมาะสม ปราศจากสงรบกวน มความสะอาด มความรนรมย สบายใจ

ครเปนผออกแบบการจดการเรยนการสอนจดเตรยมสถานท สอ/วสดอปกรณตางๆ เพอเอออานวยให

นกเรยนไดสรางสรรคโดยสอการสรางอสระตามกจกรรมทกาหนดไว 4 กจกรรม

สงคมในชนเรยน ครและนกเรยนมปฏสมพนธทดตอกน มความเปนกนเอง ยดหยน สบายใจ

มความชวยเหลอเอออาทร สามคค รกใครกลมเกลยวกน

รสนยม นกเรยนสวนมากมรสนยม ความชนชอบทจะใช เนอหา/เรองราว ถายทอด เปนตนไม

และสงของ ใชวสดเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน เปน กระดาษ 100 ปอนด สอ /วสด เปนสนา

และ เทคนค/วธการสรางสรรคผลงาน เปนสอผสมมากทสด

80

4. การประเมนผลงาน

ตาราง 5 จานวนและรอยละของความสามารถในการสรางสรรค

ลาดบ

ท กจกรรม

คะแนนเตมความสามารถ

ในการสรางสรรค

คะแนนเฉลยความสามารถ

ในการสรางสรรค

เฉลยรอยละ ความสามารถ

ในการสรางสรรค

ระดบเฉลยคณภาพ

ความสามารถในการสรางสรรค

1 กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค

20 13.63 68.17 ด

2 กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

20 14.80 74.00 ด

3

กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน

20 16.00 80.00 ดมาก

4 กจกรรมท 4 สอ

ผสมผสาน

20 17.10 85.50 ดมาก

รวม 80 61.53 76.92 ด

ตาราง 5 พบวาความสามารถในการสรางสรรค จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการ

สรางสรรคอสระ ใน 4 กจกรรม คอ กจกรรมท 4 มากทสด คดเปนรอยละ 85.50 ระดบคณภาพดมาก รองลงมา คอ กจกรรมท 3 คดเปนรอยละ 80.00 ระดบคณภาพดมาก กจกรรมท 2 คดเปนรอยละ 74.00 ระดบคณภาพด กจกรรมท 1 นอยทสด คดเปนรอยละ 68.17 ระดบคณภาพด และระดบเฉลยคณภาพ

ความสามารถในการสรางสรรค ระดบคณภาพด เนองจากนกเรยนมอสระ ในการใช ความสามารถในการสรางสรรค ผลงาน ลดหลนแตกตางกน

ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาส ใหนกเรยนไดแสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจงเลอกใช เนอหา/เรองราว สอ/วสด

เทคนค/วธการ ทงครผสอนไดใชขอมลจากบนทกการสงเกต/ปรากฏการณ จากการเรยนการสอนแตละครง และใชขอมลการประเมนผลงานนกเรยน จากผเชยวชาญ 3 ทาน ในการชวยแนะนาในสวนทควรปรบปรงแกไข และสงเสรมสวนทดเพอ การสรางผลงานของนกเรยน ใหเกดความสามารถสรางสรรคมากขนมคาเฉลยรอยละสงขน สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร ความถนด ความตองการรสนยม

ของนกเรยน ตามขอมลจากตาราง

81

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค

ภาพการปฏบตกจกรรม

ภาพท 1 ภาพทอยในระดบดมาก

น.ส.อรวรรณ ไชยศร

กจกรรมท 2 ภาพทอยในระดบด

น.ส.ศรวรรณ อนงคพร

ภาพท 3 ภาพทอยในระดบพอใช

นายสวชา โชตชวง

ภาพประกอบ 1 การปฏบตกจกรรม ตวตนคนสรางสรรค และผลงานทศนศลป

82

กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

ภาพการปฏบตกจกรรม

ภาพท 1 ภาพทอยในระดบดมาก

น.ส.สดารตน ชางสลก

กจกรรมท 2 ภาพทอยในระดบด

น.ส.ศรรตน เอนจนทก

ภาพท 3 ภาพทอยในระดบพอใช

น.ส.หทยรตน บญศร

ภาพประกอบ 2 การปฏบตกจกรรม มตการแสดงออก และผลงานทศนศลป

83

กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน

ภาพการปฏบตกจกรรม

ภาพท 1 ภาพทอยในระดบดมาก

น.ส.ขนษฐา ชอบเสยง

ภาพท 2 ภาพทอยในระดบด

น.ส.สกญญา ภมทอง

ภาพท 3 ภาพทอยในระดบพอใช

น.ส.พรนดา แคนสงห

ภาพประกอบ 3 การปฏบตกจกรรม ยอนแยงแปลงเปลยน และผลงานทศนศลป

84

กจกรรมท 4 สอผสมผสาน

ภาพการปฏบตกจกรรม

ภาพท 1 ภาพทอยในระดบดมาก

น.ส.ชลาลย บญโสม

ภาพท 2 ภาพทอยในระดบด

น.ส.พดชา ธงสนเทยะ

ภาพท 3 ภาพทอยในระดบพอใช

น.ส.ขวญใจ เชอบญชวย

ภาพประกอบ 4 การปฏบตกจกรรม สอผสมผสาน และผลงานทศนศลป

85

5. ขอคดเหนเพมเตม เกยวกบการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ

ขอคดเหนเพมเตม เกยวกบการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ มดงน

1. ทางโรงเรยนควร สนบสนน สอ/วสดอปกรณตางๆ ทเอออานวยตอการจดกระบวนการเรยน

การสอนศลปะ และควรมคณภาพทดเหมาะแตละกจกรรม ทงสามารถประยกตไดหลากหลายกจกรรม

เชน สอประเภทคอมพวเตอร เครองฉายทบแสง จอโปรเจคเตอร เพอใหสอดคลองกบยคสมย ทงส

ประเภทตางๆ เชน สนา สชอลกนามน สโปสเตอร สอะครลค เปนตน และขณะเดยวกน ครศลปะควร

สอนนกเรยน ได มสตปญญา มความร และใฝเรยนรอยางฉลาด รจกใชสอ/วสดอปกรณอยางรคณคา

รจกประหยด ดแลรกษา มความคดสรางสรรคในการ คดผลตสอจากภมปญญาทองถนแบบบรณาการ

2. ควรจดการเรยนการสอนศลปะ ไดสมผสกบ แหลงเรยนรท สมพนธกบธรรมชาตสงแวดลอม

ในทองถน มความแปลกใหม สนกสนานตนเตนเราความสนใจไดสาระความรสอดคลองกบวย ของ

นกเรยน เพราะการจดกระบวนการเรยนการสอนนนตองเนนผเรยนเปนสาคญ

3. ควรมสถานท ทเหมาะสม เพอสงเสรมกระตน นกเรยนไดอานความร ความคด หรอสบคน

ความรเกยวกบศลปะและทวไปอนจะนาไปสการสงสมประสบการณ เกดฐานความรความคด

สตปญญา ในวงกวาง ทสามารถจะเรยนร รบรชนชมและสรางสรรค ศลปะ ศลปะทมจรงในวถชวตของ

ทกๆ คน ศลปะทไมคดแยกหากแตตองผสมผสานกบทกศาสตร ศลปะคงไมจากดไวเพยงผลตเฉพาะ

ชนงานเทานน

4. ควรมการรณรงคการเรยนการสอนศลปะในเชงเกยวของกบภาวะโลก กระบวนการศลปะ

ไมควรจบแคในบทเรยน ในหอง ในพนท ตามทถกกรอบกาหนดเหมอนกนทงหมด ทอาจจะทอๆ

ศลปะควรกลาออกนอกกรอบดวยหลกวชาการสตปญญาทฉลาด รจกชวยเหลอเอออาทร สรางสรรค

สานกตอธรรมชาต รจกหลกการพอเพยง การใชพลงงานอยางประหยด และรจกทดแทน ควรลดการ

เบยดเบยน เพราะหากธรรมชาตสลายลง ผคน สงคม โลกจะไมม

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ ความมงหมายของการวจย

เพอศกษาการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชน

มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ขอบเขตของการวจย

การวจยนมงศกษาการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชน

มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนนกเรยน ภาคเรยนท 2

ปการศกษา 2552 โดยผวจยใชวธสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) จานวน 30 คน

ดวยวธจบฉลาก เครองมอทใชในการศกษาคนควา ในการศกษาคนควาครงนเครองมอทใชมดงน

1. แผนการจดการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระสาหรบนกเรยน กลมตวอยาง

ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ทประกอบดวย สาระสาคญ จดประสงคการเรยนร

เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนร สอการเรยนร การประเมนผล บรรยากาศในการเรยนร จานวน 4 กจกรรม

มดงน

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค

กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน

กจกรรมท 4 สอผสมผสาน

2. แบบการสงเกต และแบบการประเมนผลงานนกเรยน จาก การเรยนการสอนศลปะโดยใช

สอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ในประเดน

ตอไปน

- การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค

- บรรยากาศ ในการจดการเรยนการสอน

- การประเมนผลงาน

87

การวเคราะหขอมล เมอไดขอมล จากการสงเกตนกเรยน ผวจยนาขอมลทไดแยกประเภทในประเดนตอไปน

- การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค

- บรรยากาศ ในการจดการเรยนการสอน

- การประเมนผลงาน

จดหมวดหมและคานวณหาคารอยละ เพอนาไปสขอสรปเกยวกบการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการ

สรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ สงกดสานกงานเขตพนท

การศกษาสระแกวเขต 2 โดยการนาเสนอ ผวจยจะนาเสนอดวยตาราง เขยนบรรยาย ตามปรากฏการณ

จากการสงเกต และ การประเมนผลงาน สรปผลการวจย 1. การใชสอการสรางสรรค จากการสงเกตนกเรยน กลมตวอยาง ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ จาก

การเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระดงน

เนอหา/เรองราวทนกเรยนใชถายทอดผลงาน เนอหา/เรองราว ทนกเรยนใชถายทอดผลงานจากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการ

สรางสรรคอสระใน 4 กจกรรม คอ ตนไมและสงของ มจานวนมากทสด โดยแตละชนด คดเปนรอยละ

24.46 รองลงมาคอ คน คดเปนรอยละ 22.32 ครอบครว มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 1.72

เนองจากนกเรยนมความคนชน กบบรบทแวดลอม ทเกยวกบ คน สตว ตนไม ทะเล สงของ

สงกอสราง ครอบครว ชมชน โรงเรยน และวด ศาสนสถาน มากนอยลดหลนแตกตางกน ตามประสบการณ

การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาส ใหนกเรยนไดแสดงออกอยางอสระ

โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจงเลอก ถายทอด ตามความความคนชน ประสบการณ การรบร

การเรยนร ตามความถนด ความตองการรสนยมของตนเอง จงมแนวโนมทนกเรยนเลอก เนอหา/เรองราว

ใชถายทอดผลงาน จานวนและรอยละมากนอยลดหลนกน

88

วสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน วสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงานจากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอ

การสรางสรรคอสระ ใน 4 กจกรรม คอ กระดาษ100 ปอนด มจานวนมากทสด คดเปนรอยละ 74.17

รองลงมาคอ ฟวเจอรบอรด คดเปนรอยละ 15.83 กระดาษลง มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 10.00

เนองจากนกเรยนมความคนชน กบวสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพน ในการสรางผลงาน ท

จดเดรยมไวให มากนอยลดหลนแตกตางกน ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทง

การเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาส ใหนกเรยนไดแสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน

นกเรยนจงเลอกวสดทจดเดรยมไวใหตามความความคนชน ประสบการณ การรบร การเรยนร ตาม

ความถนด ความตองการรสนยม ของตนเอง กระดาษ 100 ปอนดเปนวสด ทครศลปะนยมนามาใชใน

การเรยนการสอนศลปะมาก รองลงมาคอ ฟวเจอรบอรด และกระดาษลง มจานวนนอยทสด จงม

แนวโนมทนกเรยนเลอกวสดใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน จานวนและรอยละมากนอย

ลดหลนกน สอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางสรรคอสระ สอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางสรรคอสระจากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการ

สรางสรรคอสระ ใน 4 กจกรรม คอ สนา มจานวนมากทสด คดเปนรอยละ20.53 รองลงมาคอกระดาษ คดเปนรอยละ12.89 ดนนามน มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 0.26 เนองจากนกเรยนมความคนชน กบสอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางผลงาน ทจดเตรยมไวให

มากนอยลดหลนแตกตางกน ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอน

ศลปะ ทเปดโอกาส ใหนกเรยนไดแสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจง

เลอกสอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางผลงาน ทจดเตรยมไวให ตามความความคนชน ประสบการณ

การรบร การเรยนร ตามความถนด ความตองการรสนยม ของตนเอง จงมแนวโนมทนกเรยนเลอกวสด

จานวนและรอยละมากนอยลดหลนกน 2. เทคนค/วธการสรางสรรค จากการสงเกต นกเรยนกลมตวอยาง ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศจาก

การเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ดงน เทคนค/วธการสรางสรรค เทคนค/วธการสรางสรรค จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอ การสรางสรรคอสระ ใน

4 กจกรรม คอ สอผสม มจานวนมากทสด คดเปนรอยละ 43.75 รองลงมาคอ วาดภาพ ระบายส คดเปน

รอยละ 40.18 ภาพพมพ มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 6.25

89

เนองจากนกเรยนมอสระ ในการใช เทคนค/วธการในการสรางผลงาน ลดหลนแตกตางกน

ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาสใหนกเรยนได

แสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจงเลอกใชเทคนค/วธการ ในการสราง

ผลงานตามความถนด ความตองการรสนยม ของตนเอง 3. บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน สงแวดลอม โรงเรยนอรญประเทศเปนโรงเรยนมธยมประจาอาเภอ ขนาดใหญ ตงอยใน

ตาบลอรญประเทศ อาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว ประชาชนในศนยกลางอาเภอสวนหนง

ประกอบอาชพคาขาย ประชานสวนมากทอยรอบๆศนยกลางของอาเภอ ถงตาบล หมบานตางๆ ทหางไกล

ออกไปจะประกอบอาชพเกษตรกรรม เชนทานา ปลกออย และปลกยคาลปตส เปนตน อาเภออรญประเทศ

มตลาดคาขายชายแดนทมชอเสยงมาก ชอตลาดโรงเกลออยหางจากศนยกลางของอาเภอไปทางทศ

ตะวนออกประมาณ 5 กโลเมตร สงแวดลอมทอยใกลและรอบๆโรงเรยน จะมหมบาน ทงนา ถนน ทางรถไฟ

คายทหาร ภายในบรเวณโรงเรยน มพนท 103 ไร 1 งาน 15 ตารางวา มอาคารเรยน 7 หลง หอประชม

และโรงอาหาร มการจดภมทศน จดสวน ปลกตนไมประกอบอาคาร สถานท มความรมรน กลมสาระ

การเรยนรศลปะมครจานวน 4 คน สอนประจาทหองเรยน/ปฏบตการ โดยแยกออกเปน ทศนศลป 2 หอง

ดนตร 1 หอง และนาฏศลป 1 หอง สภาพการจดหองเรยน/ปฏบตการเพอใชในการเรยนการสอนศลปะ

โดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 มอากาศถายเทไดด มแสงสวาง

เหมาะสม ปราศจากสงรบกวน มความสะอาด มความรนรมย สบายใจ ครเปนผออกแบบการจดการเรยน

การสอนจดเตรยมสถานท สอ/วสดอปกรณตางๆเพอเอออานวยใหนกเรยนไดสรางสรรคโดยสอการ

สรางอสระตามกจกรรมทกาหนดไว 4 กจกรรม

สงคมในชนเรยน ครและนกเรยนมปฏสมพนธทดตอกน มความเปนกนเอง ยดหยน สบายใจ

มความชวยเหลอเอออาทร สามคค รกใครกลมเกลยวกน

รสนยม นกเรยนสวนมากมรสนยม ความชนชอบทจะใช เนอหา/เรองราว ถายทอด เปนตนไม

และสงของ ใชวสดเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน เปน กระดาษ 100 ปอนด สอ /วสด เปนสนา

และเทคนค/วธการสรางสรรคผลงาน เปนสอผสมมากทสด 4. การประเมนผลงาน จากการประเมนผลงานของนกเรยนโดยผเชยวชาญ 3 ทานเพอวดความสามารถในการ

สรางสรรคจากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ใน 4 กจกรรม กจกรรมท 4

สรางสรรคมากทสด คดเปนรอยละ 85.50 ระดบคณภาพดมาก รองลงมา คอ กจกรรมท 3 คดเปนรอยละ.

90

80.00 ระดบคณภาพดมาก กจกรรมท 2 คดเปนรอยละ 74.00 ระดบคณภาพด กจกรรมท 1 นอยทสด

คดเปนรอยละ 68.17 ระดบคณภาพด และระดบเฉลยคณภาพความสามารถในการสรางสรรค ระดบ

คณภาพด

เนองจากนกเรยนมอสระ ในการใช ความสามารถในการสรางสรรค ผลงาน ลดหลนแตกตาง

กน ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาส ให

นกเรยนไดแสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจงเลอกใช เนอหา/เรองราว

สอ/วสด เทคนค/วธการ ทงครผสอนไดใชขอมลจากบนทกการสงเกต/ปรากฏการณ จากการเรยนการ

สอนแตละครง และใชขอมลการประเมนผลงานนกเรยน จากผเชยวชาญ 3 ทาน ในการชวยแนะนาใน

สวนทควรปรบปรงแกไข และสงเสรมสวนทดเพอ การสรางผลงานของนกเรยน ใหเกดความสามารถ

สรางสรรคมากขนมคาเฉลยรอยละสงขน สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร ความถนด ความตองการ

รสนยมของนกเรยน 5. ขอคดเหนเพมเตม เกยวกบการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ ขอคดเหนเพมเตม เกยวกบการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ มดงน

1. ทางโรงเรยนควร สนบสนน สอ/วสดอปกรณตางๆ ทเอออานวยตอการจดกระบวนการ

เรยนการสอนศลปะ และควรมคณภาพทดเหมาะแตละกจกรรม ทงสามารถประยกตไดหลากหลาย

กจกรรม เชน สอประเภทคอมพวเตอร เครองฉายทบแสง จอโปรเจคเตอร เพอใหสอดคลองกบยคสมย

ทงสประเภทตางๆ เชน สนา สชอลกนามน สโปสเตอร สอะครลค เปนตน และขณะเดยวกน ครศลปะ

ควรสอนนกเรยน ได มสตปญญา มความร และใฝเรยนรอยางฉลาด รจกใชสอ/วสดอปกรณอยางร

คณคา รจกประหยด ดแลรกษา มความคดสรางสรรคในการ คดผลตสอจากภมปญญาทองถนแบบ

บรณาการ

2. ควรจดการเรยนการสอนศลปะ ไดสมผสกบ แหลงเรยนรท สมพนธกบ ธรรมชาตสงแวดลอม

ในทองถน มความแปลกใหม สนกสนานตนเตนเราความสนใจไดสาระความรสอดคลองกบวย ของ

นกเรยน เพราะการจดกระบวนการเรยนการสอนนนตองเนนผเรยนเปนสาคญ

3. ควรมสถานท ทเหมาะสม เพอสงเสรมกระตน นกเรยนไดอานความร ความคด หรอ

สบคนความรเกยวกบศลปะและทวไปอนจะนาไปสการสงสมประสบการณ เกดฐานความรความคด

สตปญญา ในวงกวาง ทสามารถจะเรยนร รบรชนชมและสรางสรรค ศลปะ ศลปะทมจรงในวถชวต

ของทกๆ คน ศลปะทไมคดแยกหากแตตองผสมผสานกบทกศาสตร ศลปะคงไมจากดไวเพยงผลต

เฉพาะ ชนงานเทานน

91

4. ควรมการรณรงคการเรยนการสอนศลปะในเชงเกยวของกบภาวะโลก กระบวนการ

ศลปะไมควรจบแคในบทเรยน ในหอง ในพนท ตามทถกกรอบกาหนดเหมอนกนทงหมด ทอาจจะทอๆ

ศลปะควรกลาออกนอกกรอบดวยหลกวชาการสตปญญาทฉลาด รจกชวยเหลอเอออาทร สรางสรรค

สานกตอธรรมชาต รจกหลกการพอเพยง การใชพลงงานอยางประหยด และรจกทดแทน ควรลดการ

เบยดเบยน เพราะหากธรรมชาตสลายลง ผคน สงคม โลกจะไมม อภปรายผล 1. การใชสอการสรางสรรค จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระใน 4 กจกรรม สอทนกเรยนใชถายทอด

ผลงาน เชน คน สตว ตนไม ทะเล สงของสง กอสราง โฆษณา ภาพถาย ภาพวาด การตน ครอบครว

วสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน เชน กระดาษ100 ปอนด ลง ฟวเจอรบอรด

และสอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางสรรค เชน ดนสออ อ ดนสอส สเทยน สชอลกนามน สนา

สโปสเตอร สอะครลก สพลาสตก ดนนามน กระดาษ กระดาษผสมกาว ลง ผา เชอก พลาสตก โลหะ

ไม ใบไม ดอกไม กงไม กอนหน แสดงใหเหนวา นกเรยนมอสระ ในการใชสอสรางสรรค โดยไมถก

กาหนดใหเหมอนกน หรอเปนแบบเดยวกนเทานน ดงท วรณ ตงเจรญไดกลาววา งานศลปะถอเปนงาน

สรางสรรคท สาคญยงความคดและจนตนาการกอใหเกดสงใหม ขน ความคดสรางสรรค เปน

กระบวนการในทางดงาม ชอบธรรม และกอใหเกดสนตสขปจจบนไดมสอแสดงออกมากมายหลาย

อยาง ทเราสามารถเลอกสรรมาเปนสอในการแสดงออก เชน คอมพวเตอร วดทศน วตถ และวสดท

หลากหลาย รวมทงการผสมผสานสอแสดงออกลกษณะตางๆ เขาไวดวยกน ปจจบนศลปะตะวนตก

เปลยนแปลงเรวมาก ศลปะทางตะวนออก และในประเทศไทยกสรางสรรคและเปลยนแปลงมาก

เชนกน (วรณ ตงเจรญ. 2547: 75-76) 2. เทคนค/วธการสรางสรรค จากการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระใน 4 กจกรรมเทคนค/วธการ

สรางสรรค ทนกเรยนใช เชน วาดภาพ ระบายส ปน ภาพพมพ และสอผสม แสดงใหเหนวา นกเรยนม

อสระ ในการใช เทคนค/วธการสรางสรรคโดยไมถกกาหนดใหเหมอนกน หรอเปนแบบเดยวกนเทานน

ดงท วฒ วฒนสน ไดกลาวไววาวยรนมความสามารถ สรางสรรคผลงานศลปะ ไดตามขนพฒนาการ

ทางศลปะของโลเวนเฟลด ครศลปะในระดบมธยมศกษา ควรทาความเขาใจกบศกยภาพ ทางศลปะ

ของเดกในวยนวาเขามขดความสามารถในระดบใด ทงนเพอการจดการเรยนการสอน ทเหมาะสมกบ

วฒภาวะของเดกนกเรยน และเพอกาหนด เกณฑการวดและการประเมนผล แตในทสดครศลปะตอง

92

ตระหนกวานกเรยนในวยนบางคนอาจจะมความสามารถมากกวาหรอนอยกวาเกณฑมาตรฐานน ซง

ถอวาเปนความสามารถทพเศษเพอเขาจะไดมพฒนาการทางศลปะทสงสด แตสาหรบนกเรยนทม

ความสามารถทางศลปะนอยหรอเปนไปตามขนพฒนาการ ความคดสรางสรรคทางศลปะของโลเวนเฟลด

ครศลปะควรเนนการสอนทเหมาะสมกบความสนใจและวฒภาวะของนกเรยน โดยมจดมงหมายท

ชดเจนอยทการสงเสรมการแสดงออกอยางเสรของผเรยนทงนเพอพฒนาการในทกดาน โดยเฉพาะ

ดานความคดสรางสรรคของผเรยน ครศลปะควรจดกจกรรมศลปะใหแกนกเรยนในหลายดาน เชน

จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ ศลปะประดษฐ และสอผสม ฯลฯ ทงน เพอใหนกเรยนไดมโอกาส

คนหาความถนดของตนเองและไดทาในกจกรรมทตนชอบ (วฒ วฒนสน. 2546: ออนไลน) 3. บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน จากการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระใน 4 กจกรรม บรรยากาศในการ

จดการเรยนการสอน เชน สงแวดลอมทอยใกลและรอบๆ โรงเรยน ภายในบรเวณโรงเรยน สภาพการ

จดหองเรยน เกยวกบแสงสวาง ความสะอาด และสงคมในชนเรยนซงมผลตอการเรยนรของนกเรยน

สงผลตอรสนยมในการเลอกการสรางสรรคผลงาน บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน จงเปนปจจยท

สาคญ ดงคากลาว ในมาตราทเกยวกบการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ไดกลาวถงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

มาตรา 24 การจดกระบวนการเรยนร (5) สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม

สอการเรยน และอานวยความสะดวก เพอใหเกดการเรยนร และมความรอบร รวมทงสามารถใชการ

วจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนรทงนผสอนและผเรยนอาจ เรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยน

การสอน และแหลงวทยาการประเภทตาง (สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2551: 5-25)

ทงปฏสมพนธในชนเรยน เชน ปฏสมพนธระหวางครกบนกเรยน ระหวางนกเรยนกบนกเรยนความรนรมย

สบายใจ ความสามคค รกใครกลมเกลยวกน ลวนมผลตอการเรยนรตอ บรรยากาศในการจดการเรยน

การสอน จงเปนปจจยทสาคญ ดวยเชนกน ดงทพรพรรณ เลาหศรนาถ (ม.ป.ป.: 5) ไดกลาวถงคณคา

ของวชาศลปะและศลปศกษาทแทจรงนนคอ การพฒนาบคลกภาพและสงคมของคนทกเพศทกวย

ศลปะมสวนชวยเสรมสรางจตใจของมนษยใหสงขน ทาใหเกดความรก ความสามคคกนทงนเพราะวา

ศลปะมขนเพอตอบสนองความตองการทางอารมณและจตใจขณะเดยวกน เสรมสรางสตปญญาดวย 4. การประเมนผลงาน จากการทนกเรยนมอสระ ในการใช ความสามารถในการสรางสรรค ผลงาน ลดหลนแตกตาง

กน ตามประสบการณ การรบร การเรยนร ของแตละคน ทงการเรยนสอนศลปะ ทเปดโอกาส ให

นกเรยนไดแสดงออกอยางอสระ โดยไมจากดใหเปนแบบเดยวกน นกเรยนจงเลอกใช เนอหา/เรองราว

93

สอ/วสด เทคนค/วธการ ทงครผสอนไดใชขอมลจากบนทกการสงเกต/ปรากฏการณ จากการเรยนการ

สอนแตละครง และใชขอมลการประเมนผลงานนกเรยน จากผเชยวชาญ 3 ทาน ในการชวยแนะนาใน

สวนทควรปรบปรงแกไข และสงเสรมสวนทดเพอ การสรางผลงานของนกเรยน ใหเกดความสามารถ

สรางสรรคมากขนมคาเฉลยรอยละสงขน สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร ความถนด ความตองการ

รสนยมของนกเรยน ครและนกเรยนมปฏสมพนธทดตอกน มความเปนกนเอง ยดหยน สบายใจ มความ

ชวยเหลอเอออาทร สามคค รกใครกลมเกลยวกน จงสงผลใหนกเรยนรการอยรวมกนอยางมความสข

ไดรบรความงาม ชนชม ผลงานศลปะ ทางดานความคดและจนตนาการ จากขอมลการศกษาวจยครง

นนกเรยนสวนมากมกใชเนอหา/เรองราว ในการถายทอดสรางผลงานทเกยวกบธรรมชาต โดยเฉพาะ

ตนไมมากทสด ประกอบกบสงแวดลอมทอยใกลและรอบๆ โรงเรยน จะมหมบาน ทงนา ทยงมตนไมขน

เรยงรายอยทวไป ภายในบรเวณโรงเรยน มการจด ภมทศน จดสวน ปลกตนไมประกอบอาคาร สถานท

มความรมรน ทงการสรางความ ตระหนก ในการ รก หวงแหน ธรรมชาตและสงแวดลอมแกนกเรยนใน

เชงบรณาการ จากผลกระทบภาวะโลกรอน การรกทาลายเบยดเบยนธรรมชาตและสงแวดลอมทเกด

จากการกระทาของคน ทเปนปญหา ยอมมความสาคญมากตอ นกเรยน ผคน สงคมในวงกวางใน

ปจจบนและอนาคต ดงท อานาจ เยนสบาย (ม.ป.ป.: 81) กลาววาวชาศลปศกษาสามารถสราง

พฤตกรรมทพงประสงค เชนพฤตกรรมทรกอสรภาพ รกความคดสรางสรรค มความเชอมนในตนเอง ม

ความสานกทดตอธรรมชาต สงคมสงแวดลอมตงแตบาน โรงเรยน ชมชน สงคมประเทศชาต วชาศลปศกษา

สามารถจดกจกรรมสนองเปาหมายดงกลาวควบคกบวชาอนได วรณ ตงเจรญ (2539: 58) กลาววา

จากจดประสงคเฉพาะของศลปศกษา เราจะพบวาหลกสตรไดเนนคณของการฝกปฏบตกจกรรม

ศลปะ ในระดบวยเดกไว 3 ดานคอ 1.คณคาทางดานจตใจ (Spiritual Values) ไดแก รสนยมทพงมตอ

ศลปะ การชนชมตอธรรมชาต และการเหนคณคาของความงาม 2. คณคาทางกาย (Physical Values)

ไดแกการแสดงออกดวยการรเรมสรางสรรคการแสดงออกตามความถนด และความสามารถเฉพาะ

บคคล รวมทงมความสข สนกสนานเพลดเพลน 3. คณคาทางสงคม (Social Values) ไดแกการอย

รวมกบผอน และทางานรวมกบผอนได อยางมประสทธภาพ และอาร สทธพนธ (2548: 13) ไดกลาว

อกวา ศลปศกษา คอการจดกจกรรมศลปะเตมชวตความเปนอยใหเปนสขและเจรญงอกงาม ยงยน

ตลอดไป ซงสอดคลองกบขอมลทประกอบการอภปรายผล

94

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการจดการเรยนการสอน 1. ควรจดการเรยนการสอนศลปะเกยวกบการใชสอ/วสดการสรางสรรคท ไมจากดเพยง

เฉพาะทนกเรยนเคยคนชนเทานนโดยควรปรบเนนกระบวนการกลาทจะคด คนควา และสรางสรรค ท

หลากหลาย แปลกใหม แตกตางจากแบบเกา อยางชดเจน

2. ควรมการสนบสนนจาก ทางโรงเรยน หรอหนวยงานทเกยวของ ใหการสนบสนน สอ/วสด

อปกรณตางๆ ดานศลปะ ทหลากหลาย ทนสมย สอดคลองกบปจจบน และอนาคต ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. ควรทาการวจยเพอศกษาคนควาเกยวกบ การเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรค

อสระ ของนกเรยนในประเดนอนๆ

2. ควรทาการวจยเพอศกษาคนควาเกยวกบ การเรยนการสอนศลปะเชงพฒนาเพอความ

ตระหนกถงปญหาการทาลายธรรมชาตสงแวดลอม ซงเปนปญหาใหญสาคญ ทมผลกระทบตอทกคน

บรรณานกรม

96

บรรณานกรม

กรมวชาการ. (2544). คมอการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ. กรงเทพฯ: โรงพมพ

องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ(ร.ส.พ.).

-------------. (2545). หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ: โรงพมพ

องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ(ร.ส.พ.).

จระศกด ทองหยวก. (2548). ศลปะสอผสม : กรณศกษาแนวคดและเทคนคการสรางสรรคผลงาน

ศลปะสอผสมของ รชารด แฮมลตน และโรเบรต เราสเชนเบรก. ปรญญานพนธ ศป.ม.

(ทศนศลป: ศลปะสมยใหม). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ถายเอกสาร.

ฉตรสดา เธยรปรชา. (2537). การพฒนาทางสตปญญาของเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมใน

บรรยากาศทมเสยงดนตรประกอบ. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ชาญณรงค พรรงโรจน. (2543). กระบวนการสรางคายศลปะ. กรงเทพฯ: แมทสปอยท.

ชารลส เจงส. (2548). กาเนดแนวคดหลงสมยใหม. ใน สโลกหลงสมยใหม. Ziauddin Sardar

และ Patrick Curry. แปลโดย วรนช จรงรตนาพงศ. หนา. 3 กรงเทพฯ: สานกพมพมลนธเดก.

ชศกด ภทรกลวณชย. (2548). คานาบรรณาธการแปล . ใน สโลกหลงสมยใหม. Ziauddin

Sardar และ Patrick Curry. แปลโดย วรนช จรงรตนาพงศ. กรงเทพฯ: สานกพมพ

มลนธเดก.

เซยอดน ซารดาร; และ แพทรค เคอรร. (2548). สโลกหลงสมยใหม. แปลโดย วรนช จรงรตนาพงศ.

กรงเทพฯ: สานกพมพมลนธเดก.

ดวงจต ดววฒน. (2548). มตของความรดานพฒนาการศลปะเดก. ใน ทศนศลปบรณาการ.

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. หนา 28-30. กรงเทพฯ: เมจก พบบลเคชน.

ดารง จรรตน. (2549). นวตกรรมการสอนศลปะ(ทศนศลป) เพอเดกและเยาวชนสาหรบวนขางหนา.

ใน โลกศลปะ. ถนอม ชาภกด. หนา 20-22. กรงเทพฯ: สนตศรการพมพ.

-------------. (2549). การอธบายแนวคดและวเคราะหสถานการณ POSTMODERN.

(บทความนเปนสวนหนงของการศกษาวชา FE 502). กรงเทพฯ: คณะศลปกรรมศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ทวเกยรต ไชยยงยศ. (2551). ความเขาใจผดระหวางวสดและเทคนค. ใน 40 ปกระแสศลปศกษา. ทวเกยรต ไชยยงยศ. หนา 80. กรงเทพฯ: พรนตโพร.

97

เปาโล แฟรร. (2548). ครในฐานะผทางานวฒนธรรม จดหมายถงผทกลาสอน. แปลโดย สดใส ขนตวรพงศ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: สวนเงนมมา. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. (2546). กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส. พรพรรณ เลาหศรนาถ. (ม.ป.ป.). ศลปนยม. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคาแหง. พษณ มะโนชย. (2551). Collage, Montage, และ Mixed media. สบคนเมอ 14 ตลาคม 2552, จาก http://woozoo.multiply.com/journal/item/52/52 พระพงษ กลพศาล. (2546). มโนภาพและการรบรทางศลปะและศลปศกษา. กรงเทพฯ: ธารอกษร. พฤทธ ศภเศรษฐศร. (2543). ลทธสมยใหม. ในศลปะและพนท. หนา 14 -17. กรงเทพฯ: สนตการพมพ. ภวตส สงขเผอก. (2548). การศกษาแนวคดการสอนทศนศลปขนพนฐานในแนวปฎรปการศกษา. ปรญญานพนธ กศ.ม. (ศลปศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. มณฑา ไรทม. (2544). การศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการวาดภาพระบายส โดยใชกจกรรมท ฝกประสาทสมผสทงหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทเรยนโดยวธการสอนแบบ กระบวนการกลมสมพนธกบสอนตามแนวคดของ เบอรไนซ แมดคารซ แมท. ปรญญานพนธ กศ.ม. (ศลปศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. มะลฉตร เอออานนท. (2545). ศลปศกษากบการอนรกษศลปะและวฒนธรรม. ใน ศลปะ: ศลปศกษา. คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. หนา 27-28. กรงเทพฯ: สนตศรการพมพ. -------------. (2545). ศลปศกษาแนวปฏรปฯ. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะศลปกรรมศาสตร. (2545). พหศลปศกษา. กรงเทพฯ: สาขาวชาศลปศกษา คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยฯ. ยะซด เกษตกาลาม. (2549). การศกษาความคดเหนของครตอการจดการเรยนการสอนศลปะใน หลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 กลมสาระการเรยนรศลปะชวงชนท 2 โรงเรยนในสงกดสานกงานเขตบงกมกรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (ศลปศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รงระว ดษฐเจรญ. (2549). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนศลปะโดยการสอนแบบบรณาการ ดวยวธการเลานทานของนกเรยนทมความบกพรองทางการไดยน ระดบชนมธยมศกษา ตอนปลายในโรงเรยนโสตศกษา. ปรญญานพนธ กศ.ม. (ศลปศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

โรงเรยนอรญประเทศ. (2551). คมอนกเรยน 2551. สระแกว: โรงเรยนฯ.

98

วฒนาพร ระงบทกข. (2542). แผนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพฯ: แอล ท เพรส. -------------. (2545). การจดทาหลกสตรสถานศกษา ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค. วนชย ตนศร. (2542). หนงสอคาอธบาย พรบ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: ศนยสารสนเทศ สป. ศธ. วรณ ตงเจรญ. (2539). ศลปศกษา. กรงเทพฯ: พรนตงเฮาส.

-------------. (2542). อานความคดทางทศนศลปศกษา ของ วรณ ตงเจรญ. กรงเทพฯ: คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. -------------. (2543). เดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษดานทศนศลปและศลปะการแสดง. ใน ศลปะกบเยาวชน. หนา 14-15. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

-------------. (2545). ศลปะคอกจกรรมทชวยพฒนาเดก. ใน ศลปะ:ศลปศกษา. คณะศลปกรรมศาสตร. หนา 12. กรงเทพฯ: สนตศรการพมพ. -------------. (2546). สทรยศาสตรเพอชวต. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สนตศรการพมพ. -------------. (2547). แผนการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ ทศนศลป ม. 5. กรงเทพฯ:

สานกพมพบรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จากด. -------------. (2548). แผนการจดการเรยนรสองแนวทางทเนนผเรยนเปนสาคญ ทศนศลป ป.6. กรงเทพฯ: บรษทการพฒนาคณภาพวชาการ (พว.). -------------. (2549). การรบรและจนตภาพ. ใน ศลปกรรมศาสตราจารย 60 ป

ศาสตราจารย ดร. วรณ ตงเจรญ อธการบดมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สมาชกนต บญญตแหงชาต 2549. สถาบนวฒนธรรมและศลปะมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. หนา 86. กรงเทพฯ: สนตศรการพมพ.

-------------. (2551). กระแสศลปศกษาสมยใหม. ใน 40 ปกระแสศลปศกษา. ทวเกยรต ไชยยงยศ. หนา 42. กรงเทพฯ: พรนตโพร. วรณ ตงเจรญ; และคณะ. (2543). โครงการวจยเพอพฒนารปแบบการจดการศกษาสาหรบเดกทม

ความสามารถพเศษดานทศนศลป. กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. วฒ วฒนสน. (2546, 2 ตลาคม). สอนศลปะเดกวยรน. ว. ศกษาศาสตร ฉบบพเศษ ครบรอบ 35 ป คณะศกษาศาสตร. 15 (2): 124-134. สบคนเมอ 14 ตลาคม 2552, จาก http://eduit.pn.psu.ac.th/arted/project/woothi16.pdf

ศรลกษณ ไทยด. (2546). การศกษาผลสมฤทธการเรยนทศนศลปในวชาศลปะกบชวตของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 1 โดยใชแนวคดการสอนแบบ ซ ไอ เอส เอส ท. ปรญญานพนธ กศ.ม. (ศลปศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

99

ศรยา นยมธรรม. (2545). เสนทางศลปะกบการพฒนาเดกอยางเขาใจศลปะเจาตวนอยส ศลปน

อารมณด. ใน ศลปะกบการพฒนาเยาวชน. หนา 9-12. กรงเทพฯ: คณะศลปกรรมศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สวทย มลคา; และคณะ. (2549). การเขยนแผนการจดการเรยนรทเนนการคด. กรงเทพฯ: อ เค บคส.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2540). การวดและประเมนผลสภาพทแทจรง

ของนกเรยน. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

-------------. (2545). แผนกลยทธเพอการพฒนาพหศลปศกษาสาหรบสงคมไทย. กรงเทพฯ: ภาพพมพ.

สานกงานการศกษากรงเทพมหานคร. (ม.ป.ป.). แนวทางการจดกจกรรมทศนศลปเพอพฒนาความคด

สรางสรรคระดบชนประถมศกษา 4-6 (ชวงชนท 2). กรงเทพฯ: สานกงานฯ.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2551). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

(และทแกไขเพมเตม ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สกายบกส.

สานกงานปฏรปการศกษา. (2544). รายงานปฏรปการศกษาตอประชาชน. กรงเทพฯ: อมรนทรพรน

ตงแอนดพบลชชง.

องกฤษ อจฉรยโสภณ. (2550). แนวคดของลทธหลงสมยใหม (Postmodern) ในสวนทเกยวเนอง

กบศลปะ เรยบเรยงจาก “ศลปะและปรชญาในยคโพสทโมเดรน.” สบคนเมอ 10

กมภาพนธ 2552 ,จาก http://www.midnightuniv.org/univmidnight/newpage12.htm

อาภรณ ใจเทยง. (2546). หลกการสอน(ฉบบปรบปรง). พมพครงท 3. กรงเทพฯ: โอ.เอส.

พรนตงส เฮาส.

อาร พนธมณ. (2543). การพฒนาความคดสรางสรรคสความเปนเลศ. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

-------------. (2548). การลากและการระบาย. ใน ทศนศลปบรณาการ. มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ. หนา 13. กรงเทพฯ: เมจค พบลเคชน.

อานาจ เยนสบาย. (2545). แนวความคดและการเรยนการสอนวชาศลปศกษา. ใน ศลปะ:ศลปศกษา.

คณะศลปกรรมศาสตร. หนา 16-18. กรงเทพฯ: สนตศรการพมพ.

-------------. (ม.ป.ป.). ภาระทมเกยรตของครสอนศลปะ. ใน ทศนะวจารณ. กรงเทพฯ: หนวยศกษานเทศก

กรมฝกหดคร.

อษณย โพธสข. (2543). แผนพฒนาอจฉรยภาพของเดก. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Arnold, PJ. (1988). Education Movement and the Curriculum. Basinstoke: Taylor &

Francis(Printer).

100

Cliatt,M.J.P., Shaw, J.M.; & Sherwood, J.M. (1980). Effects of Training on Divergent

Thinking Abilities of Kindergarden. Child Devenlopment.

Hinkle , Wiersma; & Jurs. (1988). Applied Statistics for the behavioral Sciences. 2nd ed.

Houghton Mifflin Company Boston.

Mayesky, M, Neuman, D.; & Wloodkowski. RJ. (1985). Creative Activites foryong Chilndren.

U.S.A.: Pelmar.

POSTMODERNISM. (2000). Retrieved October 22, 2006, from

http://www.midnightutiv.org/midschool2000

Shaw, M.J.; & Cliatt,M.P. (1986). A model for training teacher to encourage divergent

thinking In young children. Journal of Creative Behavior. 12(3): 12-13.

Sup_br3 VISION. Retrieved October 8, 2009, จาก http://school.obec.go.th/sup_br3/VISION%20_3.htm

Trogler, George Elmer. (1981, September). Children Drawing of Houses on the Side of

Hill, Ed.D. Dissertation Education Art. 45(5): 58 -65.054e.

ภาคผนวก

102

ภาคผนวก ก หนงสอเชญผเชยวชาญ

103

104

105

106

รายชอผเชยวชาญตรวจผลงานศลปะ(ทศนศลป) โดยใชสอการสรางสรรคอสระ

ของนกเรยน กลมตวอยาง ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญปะเทศ

1. อาจารยสทธเดช โลหตะสข อาจารยประจาวทยาลยโพธวชชาลย

มหาวทยาลยศรนคนทรวโรฒ ประสานมตร กรงเทพฯ

2. นายสรเดช จรรตน ครชานาญการพเศษ สาขาศลปะ(ทศนศลป)

โรงเรยนบานหนองแอก อาเภอโคกสง จงหวดสระแกว

3. นายอดศกด ออนนอม ครชานาญการพเศษ สาขาศลปะ(ทศนศลป)

โรงเรยนอรญประเทศ อาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว

ภาคผนวก ข

เครองมอทใชในการวจย

108

1. แผนการจดการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ส าหรบนกเรยนกลมตวอยาง ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

ทประกอบดวย สาระส าคญ จดประสงคการเรยนร เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนร สอการเรยนร การประเมนผล บรรยากาศในการเรยนร จ านวน 4 กจกรรม มดงน

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค กจกรรมท 2 มตการแสดงออก กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน กจกรรมท 4 สอผสมผสาน 2. แบบสงเกตพฤตกรรมจากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ในประเดนตอไปน

- การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค - บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

109

กจกรรมการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ชนมธยมศกษาปท 5

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค เวลา 1 ชวโมง

สาระส าคญ กจกรรม ตวตนคนสรางสรรค เปนกจกรรมการเรยนรทยดถอผเรยนเปนส าคญมงเนนใหใชสออยางอสระตามทก าหนดให ในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบ ของแตละคน จดประสงคการเรยนร 1. ใชสอการสรางสรรคได 2..ใชเทคนค/วธการสรางสรรคได เนอหาสาระ

สอสรางสรรคอสระ การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ

กจกรรมการเรยนร ขนน า ครและนกเรยนสนทนาเกยวกบการเรยนการสอนศลปะ(ทศนศลป)ทวไป

และครงนครไดเสนอ กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค ตามจดประสงคการเรยนร ก าหนดไว 2 ขอ ขนสอน ครสอนความรเกยวกบ - สอสรางสรรคอสระ - การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ โดยนกเรยนศกษาเพมเตมจากใบความร พรอมทงน าเสนอภาพตวอยางผลงานใหนกเรยน

สงเกต การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)โดยใชสอการสรางสรรคอสระ ครสาธตกระบวนการใชสออสระในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)เปนตวอยางเพอให

นกเรยนไดศกษา สวนนกเรยนควรศกษาเปนเพยงแนวทางหนงเทานน ซงนกเรยนจะตอง มความอสระใชสอ เพอสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของตนเองอยางมคณภาพ นกเรยนวางแผน โดยเขยนเปนแผนภาพความคดและอธบายเหตผลกอนเลอกสอแสดงออกในกจกรรม ตวตนคนสรางสรรค

110

นกเรยนเตรยมสอ เพอสรางสรรคผลงาน

นกเรยนใชสอสรางสรรคตามแบบ ของตนเอง พรอมทงเขยนแนวความคดในการสรางสรรค นกเรยนน าเสนอผลงาน ของตนเอง

ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรป กจกรรม ท 1 ตวตนคนสรางสรรค เปนกจกรรมการเรยนร ทยดถอผเรยนเปนส าคญ มงเนนใหใชสออยางอสระ ในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของแตละคน (และนดหมาย การเรยนการสอนครงไป กจกรรมท 2 มตการแสดงออก) สอการเรยนร

ใบความรเกยวกบ - สอสรางสรรคอสระ

- การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ - ภาพ ตวอยางผลงานศลปะทใชสอการสรางสรรคอสระ

การประเมนผล 1. โดยการสงเกตพฤตกรรมนกเรยนและปรากฏการณตามประเดนดงน - การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค - บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

2. โดยการประเมนผลงานทศนศลปนกเรยนตามรายการประเมนความสามารถใน การสรางสรรค(ผเชยวชาญ 3 ทานเปนผประเมน) ดงน

- ความสามารถในการถายทอดเนอหา/เรองราว - ความสามารถในการใชวสดทเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน - ความสามารถในการใชสอ/วสดในการสรางผลงาน - ความสามารถในการใชเทคนค/วธการในการสรางผลงาน

111

เครองมอการประเมนผล - แบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนและปรากฏการณจากการเรยนการสอน

- แบบประเมนผลงานทศนศลป บนทกการสอน/บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

อปสรรค/ปญหา/แนวทางแกปญหา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………

ขอเสนอแนะ(ถาม) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลงชอ..................................................ผสอน (..................................................)

วนท............เดอน.............................................พ.ศ....................

112

กจกรรมการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ชนมธยมศกษาปท 5

กจกรรมท 2 มตการแสดงออก เวลา 1 ชวโมง สาระส าคญ กจกรรม มตการแสดงออก เปนกจกรรมการเรยนร ทยดถอผเรยนเปนส าคญมงเนนใหใชสออยางอสระในเชงหลากหลายมตการแสดงออก ในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของแตละคน จดประสงคการเรยนร 1. ใชสอการสรางสรรคได 2..ใชเทคนค/วธการสรางสรรคได เนอหาสาระ

สอสรางสรรคอสระในเชงหลากหลายมต การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ(ทบทวน)

กจกรรมการเรยนร

ขนน า ครและนกเรยนสนทนาทบทวนเกยวกบ สอสรางสรรคอสระ และการเรยนการสอนศลปะ(ทศนศลป) จากกจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค ทผานมา ครอธบายเสนอแนะเพมเตม สอในการแสดงออก และครงนครไดเสนอ กจกรรมท 2 มตการแสดงออก ตามจดประสงคการเรยนร ก าหนดไว 3 ขอ

ขนสอน ครสอนความรเกยวกบ - สอสรางสรรคอสระในเชงหลากหลายมต - การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ โดยนกเรยนศกษาเพมเตมจากใบความร พรอมทงน าเสนอภาพตวอยางผลงานใหนกเรยน

สงเกต การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)โดยใชสอการสรางสรรคอสระในเชงหลากหลายมต ครสาธตกระบวนการใชสออสระในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)ในเชงหลากหลาย

มต เปนตวอยางเพอใหนกเรยนไดศกษา สวนนกเรยนควรศกษาเปนเพยงแนวทางหนงเทานน ซงนกเรยนจะตอง มความอสระใชสอ เพอสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของตนเองอยางมคณภาพทแตกตางไปจากเดม ( กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค)

113

นกเรยนวางแผน โดยเขยนเปนแผนภาพความคดและอธบายเหตผลกอนเลอกสอแสดงออกใน กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

นกเรยนเตรยมสอ เพอสรางสรรคผลงาน

นกเรยนใชสอสรางสรรคตามแบบ ของตนเอง พรอมทงเขยนแนวความคดในการสรางสรรค นกเรยนน าเสนอผลงาน ของตนเอง

ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรป กจกรรมท 2 มตการแสดงออก เปนกจกรรมการเรยนร ทยดถอผเรยนเปนส าคญ มงเนนใหใชสออยางอสระ ในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของแตละคน ทไมควรซ าแบบเดม (และนดหมาย การเรยนการสอนครงไป กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน) สอการเรยนร

ใบความรเกยวกบ - สอสรางสรรคอสระในเชงหลากหลายมต - การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ(ทบทวน)

- ภาพ ตวอยางผลงานศลปะทใชสอการสรางสรรคอสระในเชงหลากหลายมต การประเมนผล

1. โดยการสงเกตพฤตกรรมนกเรยนและปรากฏการณตามประเดนดงน - การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค - บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

2. โดยการประเมนผลงานทศนศลปนกเรยนตามรายการประเมนความสามารถใน การสรางสรรค(ผเชยวชาญ 3 ทานเปนผประเมน) ดงน

- ความสามารถในการถายทอดเนอหา/เรองราว - ความสามารถในการใชวสดทเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน - ความสามารถในการใชสอ/วสดในการสรางผลงาน - ความสามารถในการใชเทคนค/วธการในการสรางผลงาน

114

เครองมอการประเมนผล - แบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนและปรากฏการณจากการเรยนการสอน

- แบบประเมนผลงานทศนศลป บนทกการสอน/บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

อปสรรค/ปญหา/แนวทางแกปญหา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………

ขอเสนอแนะ(ถาม) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลงชอ..................................................ผสอน (..................................................)

วนท............เดอน.............................................พ.ศ....................

115

กจกรรมการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ชนมธยมศกษาปท 5

กจกรรมท กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน เวลา 1 ชวโมง สาระส าคญ กจกรรม ยอนแยงแปลงเปลยน เปนกจกรรมการเรยนร ทยดถอผเรยนเปนส าคญมงเนนใหใชสออยางอสระในการแสดงออก เชงแตกตางแปลงเปลยนตรงกนขามจากปกต ในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของแตละคน จดประสงคการเรยนร 1. ใชสอการสรางสรรคได 2. ใชเทคนค/วธการสรางสรรคได

เนอหาสาระ

สอสรางสรรคอสระ แบบยอนแยงแปลงเปลยน การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ(ทบทวน)

กจกรรมการเรยนร

ขนน า ครและนกเรยนสนทนาทบทวนเกยวกบ สอสรางสรรคอสระและการเรยนการสอนศลปะ(ทศนศลป) จากกจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรคและ กจกรรมท 2 มตการแสดงออก ทผานมา ครอธบายเสนอแนะเพมเตม ในสวนทนกเรยนสงสย และครงนครไดเสนอ กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน ตามจดประสงคการเรยนร ก าหนดไว 3 ขอ

ขนสอน ครสอนความรเกยวกบ - สอสรางสรรคอสระแบบยอนแยงแปลงเปลยน - การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ โดยนกเรยนศกษาเพมเตมจากใบความร พรอมทงน าเสนอภาพตวอยางผลงานใหนกเรยน

สงเกต การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)โดยใชสอการสรางสรรคอสระ แบบยอนแยงแปลงเปลยน ครสาธตกระบวนการใชสออสระในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)แบบยอนแยงแปลง

เปลยน เปนตวอยางเพอใหนกเรยนไดศกษา สวนนกเรยนควรศกษาเปนเพยงแนวทางหนงเทานน ซงนกเรยนจะตอง มความอสระใชสอ เพอสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของตนเองอยางมคณภาพทแตกตางไปจากเดม (กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค และกจกรรม ท 2 มตการแสดงออก)

116

นกเรยนวางแผน โดยเขยนเปนแผนภาพความคดและอธบายเหตผลกอนเลอกสอแสดงออก ในกจกรรมม 3 ยอนแยงแปลงเปลยน นกเรยนเตรยมสอ เพอสรางสรรคผลงาน

นกเรยนใชสอสรางสรรคตามแบบ ของตนเอง พรอมทงเขยนแนวความคดในการสรางสรรค นกเรยนน าเสนอผลงาน ของตนเอง

ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรป กจกรรมม 3 ยอนแยงแปลงเปลยน เปนกจกรรมการเรยนร ทยดถอผเรยนเปนส าคญ มงเนนใหใชสออยางอสระ ในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของแตละคน ทไมควรซ าแบบเดม (กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค และกจกรรม ท 2 มตการแสดงออก) และนดหมาย การเรยนการสอนครงไป กจกรรมท 4 สอผสมผสาน สอการเรยนร

ใบความรเกยวกบ - สอสรางสรรคอสระแบบยอนแยงแปลงเปลยน - การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ(ทบทวน)

- ภาพ ตวอยางผลงานศลปะทใชสอการสรางสรรคอสระแบบยอนแยง แปลงเปลยน

การประเมนผล 2. โดยการสงเกตพฤตกรรมนกเรยนและปรากฏการณตามประเดนดงน - การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค - บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

2. โดยการประเมนผลงานทศนศลปนกเรยนตามรายการประเมนความสามารถใน การสรางสรรค(ผเชยวชาญ 3 ทานเปนผประเมน) ดงน

- ความสามารถในการถายทอดเนอหา/เรองราว - ความสามารถในการใชวสดทเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน - ความสามารถในการใชสอ/วสดในการสรางผลงาน - ความสามารถในการใชเทคนค/วธการในการสรางผลงาน

117

เครองมอการประเมนผล - แบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนและปรากฏการณจากการเรยนการสอน

- แบบประเมนผลงานทศนศลป บนทกการสอน/บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………

อปสรรค/ปญหา/แนวทางแกปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ขอเสนอแนะ(ถาม) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………

ลงชอ..................................................ผสอน (..................................................)

วนท............เดอน.............................................พ.ศ....................

118

กจกรรมการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ชนมธยมศกษาปท 5

กจกรรมท 4 สอผสมผสาน เวลา 1 ชวโมง สาระส าคญ กจกรรม สอผสมผสาน เปนกจกรรมการเรยนร ทยดถอผเรยนเปนส าคญมงเนนใหใชสออยางอสระแบบผสมผสาน ในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของแตละคน จดประสงคการเรยนร 1. ใชสอการสรางสรรคได 2. ใชเทคนค/วธการสรางสรรคได เนอหาสาระ

สอสรางสรรคอสระ แบบผสมผสาน การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ(ทบทวน)

กจกรรมการเรยนร

ขนน า ครและนกเรยนสนทนาทบทวนเกยวกบ สอสรางสรรคอสระและการเรยนการสอนศลปะ(ทศนศลป) จากกจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค และกจกรรมท 2 มตการแสดงออก กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน ทผานมา ครอธบายเสนอแนะเพมเตม ในสวนทนกเรยนสงสย และครงนครไดเสนอ กจกรรมท 4 สอผสมผสาน ตามจดประสงคการเรยนร ก าหนดไว 3 ขอ

ขนสอน ครสอนความรเกยวกบ - สอสรางสรรคอสระ แบบสอผสมผสาน - การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ โดยนกเรยนศกษาเพมเตมจากใบความร พรอมทงน าเสนอภาพตวอยางผลงานใหนกเรยน

สงเกต การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)โดยใชสอการสรางสรรคอสระ แบบสอผสมผสาน ครสาธตกระบวนการใชสออสระในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)สอผสมผสาน เปน

ตวอยางเพอใหนกเรยนไดศกษาสวนนกเรยนควรศกษาเปนเพยงแนวทางหนงเทานน ซงนกเรยน จะตอง มความอสระใชสอ เพอสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของตนเองอยางมคณภาพทแตกตางไปจากเดม (กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค กจกรรม ท 2 มตการแสดงออก และ กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน)

119

นกเรยนวางแผน โดยเขยนเปนแผนภาพความคด และอธบายเหตผลกอนเลอกสอแสดงออก ในกจกรรมท 4 สอผสมผสาน นกเรยนเตรยมสอ เพอสรางสรรคผลงาน

นกเรยนใชสอสรางสรรคตามแบบ ของตนเอง พรอมทงเขยนแนวความคดในการสรางสรรค นกเรยนน าเสนอผลงาน ของตนเอง

ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนสรป กจกรรมท 4 สอผสมผสาน เปนกจกรรมการเรยนร ทยดถอผเรยนเปนส าคญ มงเนนใหใชสออยางอสระ ในการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) ตามแบบของแตละคน ทไมควรซ าแบบเดม( กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค และกจกรรม ท 2 มตการแสดงออก กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน ... ฯลฯ) และควรสรางองคความรในการใชสอสรางสรรคอสระไดดวยตนเองทมคณคา อยางมนใจในโอกาสตอๆ ไป สอการเรยนร

ใบความรเกยวกบ - สอสรางสรรคอสระ แบบผสมผสาน - การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ(ทบทวน)

- ภาพ ตวอยางผลงานศลปะทใชสอการสรางสรรคอสระแบบผสมผสาน การประเมนผล

3. โดยการสงเกตพฤตกรรมนกเรยนและปรากฏการณตามประเดนดงน - การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค - บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

2. โดยการประเมนผลงานทศนศลปนกเรยนตามรายการประเมนความสามารถใน การสรางสรรค (ผเชยวชาญ 3 ทานเปนผประเมน) ดงน

- ความสามารถในการถายทอดเนอหา/เรองราว - ความสามารถในการใชวสดทเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน - ความสามารถในการใชสอ/วสดในการสรางผลงาน - ความสามารถในการใชเทคนค/วธการในการสรางผลงาน

120

เครองมอการประเมนผล - แบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนและปรากฏการณจากการเรยนการสอน

- แบบประเมนผลงานทศนศลป บนทกการสอน/บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

อปสรรค/ปญหา/แนวทางแกปญหา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ขอเสนอแนะ(ถาม) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชอ..................................................ผสอน (..................................................)

วนท............เดอน.............................................พ.ศ..........

121

ใบความร

- สอสรางสรรคอสระ - การสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป)อยางอสระ - ภาพ ตวอยางผลงานศลปะทใชสอการสรางสรรคอสระ

1. ทศนศลป หมายถง ศลปะทสามารถรบรไดดวยสายตา หรอประสาทสมผสทางตาจากการมองเหน ดาน จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ

2. สอ หมายถง สอหรอวสดตางๆ ทก าหนดให น ามาสรางสรรคผลงานทศนศลป ใหมความหมายตามแนวคดของผทแสดงออก ทง 2 มต และ 3 มต ดงนคอ ดนสอ อ อ ดนสอส สเทยนสชอลกน ามน สน า สโปสเตอร สอะครลก สพลาสตก ดนน ามน กระดาษ กระดาษผสมกาว กระดาษลง เชอก พลาสตก โลหะ ไม กงไม ใบไม ดอกไม กอนหน 3. การสรางสรรคอสระ หมายถง การใชสอหรอวสดตางๆ ทก าหนดให น ามาสรางสรรคผลงานทศนศลป อยางอสระ ตาม เนอหา/เรองราว ทนกเรยนใชถายทอดผลงาน ดงนคอ คน สตว ตนไม ทะเล สงของ สงกอสราง ครอบครว ชมชน โรงเรยน วด,ศาสนสถาน สวนวสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน ดงนคอ กระดาษ100 ปอนด กระดาษลง และฟวเจอรบอรด

5. เทคนค/วธการสรางสรรค หมายถง วธท า วธการ สรางสรรคผลงานทศนศลป เชน การวาดภาพ ระบายส การขดขด ลาก การลากไมยกมอ การระบายเกลย การระบายเรยบสน าระบายเรยบ ระบายเรยบสเดยว การปน ภาพพมพ การระบายสน าผสมกบภาพพมพ สอผสม เปนตน 6. บรรยากาศในการจดเรยนการสอน หมายถง สภาพ สงคม และสงแวดลอม ในการจดการเรยนการสอน เพอเอออ านวย สงเสรมใหกระบวนการเรยนร และรสนยมตลอดทงการสรางสรรคผลงานทศนศลป ของนกเรยนเปนไปอยางมประสทธภาพ

122

ภาพ ตวอยางผลงานศลปะทใชสอการสรางสรรคอสระ

ภาพตวอยางผลงานศลปะ(ทศนศลป)ทใชสอการสรางสรรคอสระ

ด ารง จรรตน แวนเขยว การลากและระบายสดวยคอมพวเตอร 2548

123

กมล ทศนาญชล วถชวต สอผสม 2539 (วรณ ตงเจรญ. 2548: 75) ภาพเขยน สดนและสอะครลค ของวสนต สทธเขตต 2541 (วรณ ตงเจรญ. 2548: 27) จาคส ลปซทซ คนกบกตาร ส ารด 2471 (วรณ ตงเจรญ. 2548: 66)

124

จรนนท สรอยค า ภาพตนไม ภาพพมพ 2544 (วรณ ตงเจรญ. 2545: 37) ตวอยางภาพเขยน เทยนไขและสน า (วรณ ตงเจรญ. 2548: 16)

สรพงษ มยตรเดช ภาพหมากบแมว ภาพเขยน 2545 (ภาพกลบหว) (วรณ ตงเจรญ. 2545: 54)

125

ประตมากรรม ของ ชอล เลวทท (วรณ ตงเจรญ. 2548: 57)

ภาพเขยน ของ ธนตรา ประสมรส 2547 (วรณ ตงเจรญ. 2548: 28)

126

ศลปะสอผสม (วรณ ตงเจรญ. 2545: 84)

จอรจ สไนเดอร สสน กระบอกระบายส 2528 (วรณ ตงเจรญ. 2545: 85)

127

ศรวรรณ เจนหตถการกจ โลกของผหญง ศลปะสอผสม 2540 (วรณ ตงเจรญ. 2545: 84)

128

สมยศ ยงตาล รปคน ประตมากรรมกระดาษ 2542 (วรณ ตงเจรญ. 2545: 66)

129

หนยนตไม ของ อดนนท ญาณดษฐาเชษฐ 2545 (วรณ ตงเจรญ. 2545: 96)

130

ตดตอประกอบกระดาษส (วรณ ตงเจรญ. 2545: 83)

131

ศลปะสอผสม ของ แฟรงค โรเดล 2548 (วรณ ตงเจรญ. 2545: 76)

132

แบบประเมนผลงานทศนศลป กจกรรมท…..………ชอกจกรรม.........................................................................................................................

เลข ท

ชอ - สกล

รายการประเมนความสามารถในการสรางสรรค

รวม คะแนน

1.ความสามารถในการถายทอดเนอหา/เรองราว

2.ความสามารถในการใชวสดทเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน

3.ความสามารถในการใชสอ/วสดในการสรางผลงาน

4.ความสามารถ ในการใชเทคนค/ วธการในการสรางผลงาน

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

เกณฑการประเมน 16-20 = ระดบดมาก 11-15 = ระดบด 6-10 = ระดบพอใช 0-5 = ระดบปรบปรง

133

บรรณานกรม

วรณ ตงเจรญ. (2545). ชดกจกรรมการเรยนรกลมสาระการเรยนรศลปะ: ทศนศลป 4 ชวงชนท 2 ชนประถมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ: บรษทการพฒนาคณภาพวชาการ (พว.). -------------. (2548). ชดกจกรรมการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ทศนศลป กลมสาระการเรยนร ศลปะ ชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 3. กรงเทพฯ: การพฒนาคณภาพ วชาการ (พว.). -------------. (2548). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน ทศนศลป กลมสาระการเรยนรศลปะ ชนมธยมศกษาปท 5. กรงเทพฯ: การพฒนาคณภาพวชาการ (พว.).

134

แบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน

จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ในประเดนตอไปน

- การใชสอการสรางสรรค - เทคนค/วธการสรางสรรค - บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน ค าชแจง (ความหมายของค าส าคญและประเดนการสงเกต/ปรากฏการณ) 1. กรณศกษาหมายถงการสงเกต การใชสอการสรางสรรค เทคนค/วธการสรางสรรคผลงานศลปะ(ทศนศลป) บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน และการประเมนผลงานนกเรยน แลวจดบนทกขอมล เพอวเคราะห หาเหตผล จากปรากฏการณ การสรางสรรคมากขนหรอไมอยางไร ตลอดทง สงแวดลอม สงคม และรสนยมของนกเรยน จากการเรยนการสอน เปนอยางไร เพอน าไปสการสรปและอภปรายผล 2. การเรยนการสอนศลปะ หมายถง กระบวนการเรยนการสอนศลปะ เฉพาะดานทศนศลป ทม จดประสงคการเรยนรเกยวกบ การใชสอการสรางสรรค เทคนค/วธการสรางสรรคบรรยากาศในการจดการเรยนการสอน และการประเมนผลงาน จ านวน 4 กจกรรม มดงน กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค กจกรรมท 2 มตการแสดงออก กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน กจกรรมท 4 สอผสมผสาน 3. ทศนศลป หมายถง ศลปะทสามารถรบรไดดวยสายตา หรอประสาทสมผสทางตาจากการมองเหน ดาน จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ 4. สอ หมายถง สอหรอวสดตางๆทก าหนดให น ามาสรางสรรคผลงานทศนศลป ใหมความหมายตามแนวคดของผทแสดงออก ทง 2 มต และ 3 มต ดงนคอ ดนสอ อ อ ดนสอส สเทยนสชอลกน ามน สน า สโปสเตอร สอะครลก สพลาสตก ดนน ามน กระดาษ กระดาษผสมกาว กระดาษลง เชอก พลาสตก โลหะ ไม กงไม ใบไม ดอกไม กอนหน 5. การสรางสรรคอสระ หมายถง การใชสอหรอวสดตางๆ ทก าหนดให น ามาสรางสรรคผลงานทศนศลป อยางอสระ ตาม เนอหา/เรองราว ทนกเรยนใชถายทอดผลงาน ดงนคอ คน สตว ตนไม ทะเล สงของ สงกอสราง ครอบครว ชมชน โรงเรยน วด,ศาสนสถาน สวนวสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน ดงนคอ กระดาษ100 ปอนด กระดาษลง และฟวเจอรบอรด

135

6. เทคนค/วธการสรางสรรค หมายถง วธท า วธการ สรางสรรคผลงานทศนศลป เชน การวาดภาพ ระบายส การขดขด ลาก การลากไมยกมอ การระบายเกลย การระบายเรยบสน าระบายเรยบ ระบายเรยบสเดยว การปน ภาพพมพ การระบายสน าผสมกบภาพพมพ สอผสม เปนตน 7. บรรยากาศในการจดเรยนการสอน หมายถง สภาพ สงแวดลอม และสงคม ในการจดการเรยนการสอน เพอเอออ านวย สงเสรมใหกระบวนการเรยนร และรสนยม ตลอดทง การสรางสรรค ผลงานทศนศลป ของนกเรยนเปนไปอยางมประสทธภาพ แบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน ชอ...................................................นามสกล.................................................................. เพศ.................................................อาย........................................................................ ชน.................................................................................................................................. โรงเรยน............................................................................................................................ กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน กจกรรมท 2 มตการแสดงออก กจกรรมท 4 สอผสมผสาน ประเดนทสงเกตพฤตกรรม/ปรากฏการณ - การใชสอการสรางสรรค

- เทคนค/วธการสรางสรรค - บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

การใชสอการสรางสรรค - เนอหา/เรองราว ทนกเรยนใชถายทอดผลงาน คน สตว ตนไม ทะเล สงของ สงกอสราง

สงกอสราง ครอบครว ชมชน โรงเรยน วด,ศาสนสถาน

136

- วสดทนกเรยนใชเปนระนาบหรอพนในการสรางผลงาน กระดาษ 100 ปอนด กระดาษลง

ฟวเจอรบอรด

- สอ/วสดทนกเรยนใชในการสรางผลงาน ดนสอ อ อ ดนสอส สเทยน สชอลกน ามน สน า สโปสเตอร สอะครลก สพลาสตก ดนน ามน กระดาษ

กระดาษผสมกาว กระดาษลง พลาสตก โลหะ ไม ใบไม ดอกไม กงไม กอนหน

เทคนค/วธการสรางสรรค วาดภาพ ระบายส ปน

ภาพพมพ สอผสม

บนทกจากการสงเกตพฤตกรรม/ปรากฏการณ บรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

- สงแวดลอมเปนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………

137

- สงคมเปนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………… - รสนยมเปนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………… ขอคดเหนเพมเตม เกยวกบการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ……………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………ผบนทก (……………………………………………….) บนทกเมอวนท..........เดอน............................พ.ศ. ........................ เวลา.............................

ภาคผนวก ค แบบประเมนคณภาพเครองมอทใชในการวจย

139

1. แบบประเมนคณภาพของแผนการจดการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ

สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

แบบประเมนคณภาพของแผนการจดการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ (ทประกอบดวย 4 กจกรรม) ชดน แบงออกเปน 3 ตอน ตอนท 1 ขอมลเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบประเมนคณภาพ

ของแผนฯ (กจกรรม) ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการประเมนคณภาพของแผนฯ (กจกรรม) ตอนท 3 การแสดงความคดเหนเกยวกบแผนฯ (กจกรรม)

2. แบบประเมนคณภาพของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ

ของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

แบบประเมนคณภาพ ของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน จากการเรยน การสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ (ทประกอบดวย 4 กจกรรม) ชดน แบงออกเปน 3 ตอน

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบสถานภาพของผตอบ แบบประเมนคณภาพของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการประเมนคณภาพของของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน ตอนท 3 การแสดงความคดเหนเกยวกบของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน

140

แบบประเมนคณภาพของแผนการจดการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ

สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ...........................................................................................

คาชแจง แบบประเมนคณภาพของแผนการจดการเรยนการสอนศลปะ

โดยใชสอการสรางสรรคอสระ สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

(ทประกอบดวย 4 กจกรรม) ชดน แบงออกเปน 3 ตอน

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบประเมนคณภาพของแผนฯ(กจกรรม)

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการประเมนคณภาพของแผนฯ(กจกรรม)

ตอนท 3 การแสดงความคดเหนเกยวกบแผนฯ(กจกรรม)

ตอนท 1 : ขอมลสวนตว

ชอ – นามสกล...................................................................................................................

วฒทางการศกษา...............................................ตาแหนง...................................................

สถานททางาน...................................................................................................................

ตอนท 2 : ขอมลเกยวกบการประเมนคณภาพของแผนการจดการเรยนการสอนศลปะฯ

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย / ลงในชองวางทางขวามอในแตละขอเพยงชองเดยว

ตามความเหนทเปนจรงของทาน

องคประกอบของแผนการจดการเรยนการ

สอนศลปะฯ(ทประกอบดวย 4 กจกรรม)

ผลการประเมนความเหมาะสม

เหมาะสม ไมแนใจ ไมเหมาะสม

1. จานวนของกจกรรม

2. สาระสาคญ

3. จดประสงคการเรยนร

4. เนอหาสาระ

5. กจกรรมการเรยนร

6. สอการเรยนร

7. การประเมนผล

รวม

141

ตอนท 3 : การแสดงความคดเหนเกยวกบแผนการจดการเรยนการสอนศลปะฯ

(ทประกอบดวย 4 กจกรรม)

1. ทานคดวาแผนการจดการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ

สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ (ทประกอบดวย 4 กจกรรม)

ชดน ควรปรบปรงในเรองใดบาง

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

2. ความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบแผนการจดการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอ

การสรางสรรคอสระ สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ (ทประกอบดวย 4

กจกรรม)

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

ลงชอ................................................................ผประเมน

(...................................................................)

142

แบบประเมนคณภาพของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ

ของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ ..............................................................................................

คาชแจง แบบประเมนคณภาพ ของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนจากการเรยน

การสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5

โรงเรยนอรญประเทศ (ทประกอบดวย 4 กจกรรม) ชดน แบงออกเปน 3 ตอน

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบสถานภาพของผตอบ แบบประเมนคณภาพของแบบสงเกต

พฤตกรรมนกเรยน

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการประเมนคณภาพของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน

ตอนท 3 การแสดงความคดเหนเกยวกบแบบแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน

ตอนท 1 : ขอมลสวนตว

ชอ – นามสกล...................................................................................................................

วฒทางการศกษา...............................................ตาแหนง...................................................

สถานททางาน...................................................................................................................

ตอนท 2 : ขอมลเกยวกบการประเมนคณภาพของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยน จากการเรยน

การเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยน

อรญประเทศ (ทประกอบดวย 4 กจกรรม)

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย / ลงในชองวางทางขวามอในแตละขอเพยงชองเดยว ตามความเหนท

เปนจรงของทาน

องคประกอบของแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนจาก

การเรยนการสอนศลปะฯ(ทประกอบดวย 4 กจกรรม)

ผลการประเมนความเหมาะสม

เหมาะสม ไมแนใจ ไมเหมาะสม

1. จานวนประเดนการสงเกต 2. คาชแจง(ความหมายของคาสาคญและประเดนการสงเกต)

3. ประเดนการใชสอการสรางสรรค

4. ประเดนเทคนค/วธการ

5. ประเดนบรรยากาศในการจดการเรยนการสอน

6 ประเดนการประเมนผลงาน

รวม

143

ตอนท 3 : การแสดงความคดเหนเกยวกบแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนจากการเรยนการสอนศลปะ

โดยใชสอการสรางสรรคอสระ ฯ

1. ทานคดวาแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนจากการเรยนการ สอนศลปะโดย

ใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

(ทประกอบดวย 4 กจกรรม) ชดน ควรปรบปรงในเรองใดบาง

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

2. ความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบแบบสงเกตพฤตกรรมนกเรยนจากการเรยน

การสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5

โรงเรยนอรญประเทศ (ทประกอบดวย 4 กจกรรม)

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

ลงชอ................................................................ผประเมน

(...................................................................)

ภาคผนวก ง ภาพกจกรรมการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ สาหรบนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

145

ตวอยางสอการเรยนการสอนศลปะ โดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

146

บรรยากาศการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค

147

ผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค

148

ผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 1 ตวตนคนสรางสรรค

149

บรรยากาศการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

150

ผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

151

ผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 2 มตการแสดงออก

152

บรรยากาศการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน

153

ผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน

154

ผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 3 ยอนแยงแปลงเปลยน

155

บรรยากาศการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 4 สอผสมผสาน

156

ผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 4 สอผสมผสาน

157

ผลงานนกเรยน จากการเรยนการสอนศลปะโดยใชสอการสรางสรรคอสระ ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนอรญประเทศ

กจกรรมท 4 สอผสมผสาน

ประวตยอผวจย

159

ประวตยอผวจย

ชอ ชอสกล นายดารง จรรตน

วนเดอนปเกด 17 กนยายน 2499

สถานทเกด หมท 1 ต.โนนหมากมน อ.ตาพระยา จ.ปราจนบร

(ปจจบน จ.สระแกว)

สถานทอยปจจบน 83 หมท 5 ต.หนองสงข อ.อรญประเทศ จ.สระแกว 27120

โทรศพท 089 832 6829

ตาแหนงหนาทการงานปจจบน คร วทยฐานะครชานาญการพเศษ

โรงเรยนอรญประเทศ จ.สระแกว

สถานททางานปจจบน โรงเรยนอรญประเทศ

สานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2516 มธยมศกษาตอนตน (ม.ศ.3)

จาก โรงเรยนอรญประเทศ จ.สระแกว

พ.ศ. 2520 มธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ (แผนกชางกอสราง)

จาก โรงเรยนการชางปราจนบร จ.ปราจนบร

พ.ศ. 2527 ประกาศนยบตรวชาการศกษาชนสง (ป.กศ.สง)

วชาเอกศลปศกษา วชาโทดนตรศกษา

จาก วทยาลยครนครราชสมา จ.นครราชสมา

พ.ศ. 2534 ครศาสตรบณฑต (ค.บ.) ศลปศกษา จากวทยาลยครสรนทร

พ.ศ. 2553 การศกษามหาบณฑต (กศ.ม) สาขาวชาศลปศกษา

จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กรงเทพมหานคร