สะพานเชื่อมโยง ไปสู...

โครงการจดการศกษาแบบทว�–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถ�น)ในโรงเร�ยนเขตพ�นทจงหวดชายแดนภาคใต�

สะพานเชอมโยงไปส�อนาคตอนสดใส:

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย

มหาวทยาลยมหดล

©U

NIC

EF

Thai

land

/201

6/P

reec

hapa

nich

สะพานเชอมโยงไปส�อนาคตอนสดใส: โครงการจดการศกษาแบบทว�–พ

หภาษา (ภาษาไทย–มลายถ�น) ในโรงเร�ยนเขตพ�นทจงหวดชายแดนภาคใต�ขอมลตดตอ

องคการยนเซฟ ประเทศไทย19 ถนนพระอาทตยเขตพระนคร กรงเทพมหานคร10200

โทรศพท: +66 2 356 9499โทรสาร: +66 2 281 6032อเมล: [email protected]

Facebook: facebook.com/unicefthailandTwitter: twitter.com/unicef_thailandIG: @UNICEF_ThailandLINE: UNICEF ThailandYoutube: youtube.com/unicefthailandWebsite: www.unicef.or.th

เพอการบรจาคโทรศพท: +66 2 356 9299โทรสาร: +66 2 356 9229อเมล: [email protected]

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชพระราชทานกระแสพระราชด�ารสในคราวเสดจฯ เยยมราษฎรจงหวดยะลา

ณ ครสมมนาคาร ภาคการศกษา 2 จงหวดยะลาเมอวนท 23 มนาคม พ.ศ. 2502

“...การศกษาทนส�าคญมาก ใหพยายามจดใหด ใหพลเมองสามารถพดภาษาไทยได แมจะพดได ไมมากนก

เพยงแตพอรเรองกนกยงด เพราะเทาทผานมามผทไมรภาษาไทยตองใชลามแปล ควรใหพดเขาใจกนได

เพอสะดวกในการตดตอซงกนและกน...”

เขตการศกษา 2 จงเชญพระราชด�ารสประดษฐานไวอยางถาวร แสดงไวหนาอาคารส�านกงานศกษาธการภาค 8 จงหวดยะลา

รางวลนวตกรรมการรหนงสอ “UNESCO King Sejong Literacy Prize 2016”

ซงองคการยเนสโกมอบแด สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ณ ส�านกงานใหญองคการยเนสโก กรงปารส ประเทศฝรงเศส

วนท 8 กนยายน พ.ศ. 2559

เพอประกาศเกยรตคณนวตกรรมทประสบผลส�าเรจของ

โครงการจดการเรยนการสอนโดยใชภาษาทองถนและภาษาไทยเปนสอ: กรณการจดการศกษาแบบทวภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

ในโรงเรยนเขตพนทสจงหวดชายแดนภาคใต

© United Nations Children’s Fund (UNICEF)

จดพมพโดยองคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาต

กรงเทพมหานคร 2561

ISBN: 978-974-680-425-7

ISBN (E-Book): 978-974-680-423-3

องคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาต (ยนเซฟ)

องคการยนเซฟแหงประเทศไทย

เลขท 19 ถนนพระอาทตย แขวงชนะสงคราม เขตพระนคร กรงเทพมหานคร 10200

โทรศพท: 02 356 9400

โทรสาร: 02 281 6032

เวบไซต: www.unicef.org/thailand

บทสรปผบรหารระบบการศกษาไทยทงเดกจ�านวนมากไวเบองหลง สองทศวรรษทผานมา อตราการเขาถงการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษาในประเทศไทยเพมสงขนอยางมาก เปนเพราะรฐบาลลงทนมหาศาลดานการศกษา อยางไรกตาม ความไมเทาเทยมและไมทวถงยงคงปรากฏใหเหนเดนชด เชน เดกดอยโอกาสยงเขาไมถงระบบการศกษา ทงคณภาพและผลสมฤทธกยงแตกตางกนตามพนท ภาษา และฐานะทางเศรษฐกจทางครอบครวของเดก1 หากไมศกษาสถานการณความเหลอมล�า และไมแกปญหาดวยนโยบายทอางองหลกฐานเชงประจกษจากงานวจยแลว ประเทศไทยจะไมประสบความส�าเรจ ในการยกระดบคณภาพการศกษาและไมบรรลเปาหมายการพฒนาประเทศ

ความเหลอมล�าทางการศกษาอนเนองมาจากภาษา ในประเทศไทย เดกทไมไดพดภาษาไทยเปนภาษาแมตองเผชญปญหาในการเรยนหลายประการ จงเปนกลมพเศษทตองการความชวยเหลอดแลดวยกลยทธเฉพาะ โดยเฉลยพบวาเดกกลมนมโอกาสอยในระบบโรงเรยนนอยกวาประชากรเดกทวไป กลาวคอ มแนวโนมออกกลางคนสงกวา และยงมผลคะแนนสอบ O-NET ต�ากวาอกดวย ดงนนประเทศไทยจงตองหาแนวทางใหม ๆ เพอขจดความเหลอมล�าทเกดจากภาษา ใหบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน ขอ 4 สรางหลกประกนวา ทกคนมการศกษาทมคณภาพอยางครอบคลมและเทาเทยมและสนบสนนโอกาสในการเรยนรตลอดชวต

ผลวจยจากทวโลกสนบสนนการสอนโดยใชภาษาแมเปนสอ งานวจยและหลกฐานเชงประจกษในหลายประเทศชชดวา เดกเรยนรไดดทสดเมอใชภาษาแมในการเรยนชนประถมศกษาตน ซงพนฐานทแขงแกรงนจะเปนทกษะในการเรยนภาษาและสาระการเรยนรอนไดอยางด ดงนนการก�าหนดนโยบายภาษาและการศกษาแหงชาต โดยอางองหลกฐานดงกลาว และสงเสรมการจดการศกษาดวยแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานในเขตพนทตาง ๆ ของประเทศ ซงเดกในทองถนไมไดพดภาษาไทยเปนภาษาแม จะมสวนชวยอยางยงในการยกระดบคณภาพการศกษาของชาตและผลสมฤทธของนกเรยนในประเทศไทย ดวยวตถประสงคเพอการผลตหลกฐานเชงประจกษของไทยทรองรบแนวทางดงกลาว และจดท�าแมแบบส�าหรบการด�าเนนงานจดการศกษารปแบบทว–พหภาษา ยนเซฟรวมกบสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล จงออกแบบ พฒนา ทดลองใช และประเมนผลการทดลองใชหลกสตรทว-พหภาษาในโรงเรยนน�ารองในเขตพนทจงหวดชายแดนภาคใต ซงเดกใชภาษามลายถนเปนภาษาแม และมผลสมฤทธทางการเรยนอยในอนดบรงทายของประเทศ

1 ส�านกงานสถตแหงชาตและยนเซฟ, 2559

© UNICEF Thailand/2016/Preechapanich

สะพานเชอมโยงไปสอนาคตอนสดใส: โครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ในโรงเรยนเขตพนทจงหวดชายแดนภาคใต

4

ภาษาเปนสะพานเชอมโยงการเรยนรทเทาเทยมและทวถง การจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย-ภาษามลายถน) ทน�าเสนอในรายงานฉบบน เปนโครงการวจยปฏบตการทเรมด�าเนนงาน มาตงแตป พ.ศ. 2550 หรอกวาทศวรรษแลว พสจนใหเหนถงประสทธผลดานผลสมฤทธทางการเรยนของเดกในการศกษาแบบทว-พหภาษา โดยเปรยบเทยบผลการเรยนของเดกในโรงเรยนน�ารองกบโรงเรยนคเทยบ โรงเรยนน�ารองจดการศกษาดวยหลกสตรทใชภาษามลายถนเปนสอหลกในการเรยนการสอนชนปฐมวยหรอปแรก ๆ ของการเขาเรยน และสอนภาษาไทยในฐานะหลกสตรพเศษส�าหรบเดกไทยกลมชาตพนธ เพอเปนพนฐานเชอมโยงไปสความรใหมดานภาษา วฒนธรรม และวชาการ โดยเพมสดสวนภาษาไทยมากขนตามล�าดบจนจบชวงชนประถมศกษา สวนโรงเรยนค เทยบจะจดการศกษา โดยใช “ภาษาไทยภาษาเดยว” ในการจดการเรยนการสอน แลวประเมนผล ประจ�าปเพอตดตามผลการเรยนของนกเรยนและทศนคตของชมชน

“ความส�าเรจสประการ” ของการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา นกวชาการชาวไทยทประเมนโครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) มาตลอด 8 ป พบวา การจดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษามลายถนและภาษาไทยเปนสอประสบผลส�าเรจหลายประการ สรปไดดงน

• พฒนาการภาษาไทยล�าหนาแมวานกเรยนโครงการทว–พหภาษา ใชเวลาเรยนรภาษาไทยในชนเรยนนอยกวานกเรยนคเทยบ และเรมตนเรยนรดวยการฟงพดกอนการอานเขยน แตผลการทดสอบในชน ป.1 กลบพบวา นกเรยนทว-พหภาษามทกษะการเขยนในระดบค�าและประโยคสงกวานกเรยนคเทยบอยางมนยส�าคญ ถง 2 เทาและผลการทดสอบเขยนเรยงความภาษาไทยของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 นกเรยนทว-พหภาษา มทกษะการใชค�าและการสอความหมายสงกวาคเทยบทกดาน โดยเฉพาะการใชค�ายาก และหลากหลาย โดยจ�านวนค�าทใชโดยเฉลย 104 ค�า สงกวานกเรยนคเทยบทท�าไดเพยง 52 ค�า

• คะแนนเหนอกวาทกกลมสาระ นกเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย-มลายถน) ชนประถมศกษาปท 1–6 รอยละ 72.5 สอบผานเกณฑการศกษาขนพนฐานรายวชาภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร และทกษะการอาน สงกวาโรงเรยนคเทยบซงไดคะแนนเพยงรอยละ 44.5 อยางมนยส�าคญทกระดบชน

• O-NETประจกษแจงพฒนา นกเรยนทว–พหภาษา (ภาษาไทย-มลายถน) ชนประถมศกษาปท 6 ท�าคะแนนการทดสอบการศกษาระดบชาตขนพนฐาน หรอ O-NET รายวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร สงกวาคาเฉลยของโรงเรยนเขตพนทจงหวดชายแดนภาคใต

• ชมชนรกษาสนบสนนและสงเสรม จากการสมภาษณครและผปกครองกวา 200 คน โดยส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย เมอป พ.ศ.2553 และ ป พ.ศ.2558 พบวา มการตอบรบและความพงพอใจในโครงการทว–พหภาษา ในระดบมาก ประโยชนส�าคญทสวนใหญระบไดแก “การอานเขยนภาษาไทยเกงขน” และ“มนใจมากขน”

ความรวมมอและภาคเครอขายชวยใหโครงการประสบความส�าเรจ การจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (ภาษาไทย-ภาษามลายถน) ขบเคลอนโดยคณะกรรมการอ�านวยการทไดรบคดเลอกมาจากหลายภาคสวน ไดแก กระทรวงศกษาธการ ศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต สภาความมนคงแหงชาต ยนเซฟ กองทนสนบสนนการวจย มหาวทยาลยราชภฏยะลา ราชบณฑตยสภา เอสไอแอลอนเตอรเนชนแนล ครอาจารยในพนท ตลอดจนผน�าทางศาสนาในทองถน

การยอมรบจากประชาคมโลก มหาวทยาลยมหดล ไดรบรางวลนวตกรรมดานการรหนงสอ โดยองคการยเนสโก (UNESCO King Sejong Literacy Prize 2016) ประจ�าป พ.ศ. 2559 แกโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) และ มหาวทยาลยราชภฏยะลา ไดรบรางวลนวตกรรมเหวนฮย ดานการสงเสรมพฒนาศกยภาพคร ประจ�าป พ.ศ. 2560 จากองคการยเนสโก (UNESCO Wenhui (文晖) Award 2017) จากการฝกอบรมและพฒนาครตามแบบทว-พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ซงเปนมหาวทยาลยแรกในภมภาคเอเชยทมการสอนและฝกอบรมครตามแบบทว-พหภาษา นอกจากนยงมการน�าเสนอความรและเผยแพรประชาสมพนธโครงการดวยรปแบบตาง ๆ อาท การประชมสหประชาชาต งานประชมวชาการนานาชาต และวารสารวชาการ

ขอเสนอตอกระทรวงศกษาธการ ขณะทประเทศไทยก�าลงเรงขบเคลอนปฏรปการศกษาอยน ผวางนโยบายควรไดเหนหลกฐานเชงประจกษจากผลการวจยทชวา “อะไรคอสงทมประสทธภาพ (what works)” อะไรคอเครองมอทมผลตอการเปลยนแปลงเพอใหเดกทกคนเขาถงเนอหาการศกษาอยางทวถงทกระดบการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (ภาษาไทย-มลายถน) เปนนวตกรรมการศกษาใหมทมพนฐานจาก “แนวปฏบตทเปนเลศ (best practices)” ดานการสอนยคใหมและผานการประเมนโดยนกวชาการชาวไทยและตางประเทศ โดยมขอเสนอแนะทส�าคญตอการศกษาไทยหลายประการ พอสรปไดดงน


5

Integrating บรณาการแนวทางจดการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐานใหเปนสวนหนงของนโยบายการศกษาแหงชาต ในดานหลกสตร การพฒนาคร และการวดและประเมนผล

Developing พฒนาโครงการจดการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ส�าหรบเดกกลมชาตพนธบนพนทสง โดยเฉพาะเขตพนทจงหวดชายแดนภาคเหนอ โดยอาศยการถอดบทเรยน

ทไดรบจากโครงการน

Expanding ตอยอดขยายผลโครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไปสโรงเรยนในพนทจงหวดชายแดนภาคใต เพราะเปนหลกสตรทปรบเหมาะสมแลว

สอการเรยนการสอนพรอมใชงาน และแนวทางในการพฒนาครทผานการตรวจสอบประสทธผลเรยบรอย พรอมใหน�าไปตอยอดขยายผลแบบเตมรปแบบ

Adapting ปรบใชสอการสอน “ภาษาไทยส�าหรบเดกไทยกลมชาตพนธ” ของโครงการฯกบเดกทเปนบตรหลานแรงงานขามชาตจากประเทศเพอนบาน ส�าหรบจดการเรยนการ

สอนทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศยทจดใหโดยรฐและเอกชนในประเทศไทย

Setting up จดระบบสรรหา ฝกอบรม พฒนา และบรรจแตงตงครกลมชาตพนธเพอคนถนภมล�าเนา รวมทงรองรบโครงการจดการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ตลอดจนแกปญหา

อตราการยายออกของครในพนทชนบทหางไกล

เอกสารฉบบนจะเปนประโยชนอยางไรบาง การจดการศกษาแบบครอบคลม (Inclusive Education) เลงเหนความส�าคญของการด�าเนนงานเพอมงเปน “โรงเรยนส�าหรบเดกทกคน” โดยมหลกคดวา โรงเรยนควรรองรบเดกทกคน ไมกดกนพนเพหรอสถานะ ทงทางรางกาย สตปญญา สงคม อารมณ หรอภาษา ทงนสถานศกษาควรจดใหเดกทกคนไดมโอกาสเขาถงเนอหาในการศกษาอยางเทาเทยมกน โดยค�านงถงความหลากหลายทางภาษาและวฒนธรรมของเดก พรอมทงจดการศกษาทตอบสนองความตองการพเศษของแตละคน ซงความมงมนในวธการนเปนหวใจส�าคญในการปฏบตงานขององคการยนเซฟ ขณะทประเทศไทยก�าลงเรงขบเคลอนปฏรปการศกษาอยน ผก�าหนดนโยบายควรไดเหนหลกฐานเชงประจกษทชวา “อะไรคอสงทมประสทธภาพ” อะไรคอเครองมอทมผลตอการเปลยนแปลง เพอใหเขาถงเดกทกคนอยางทวถง ทกระดบการศกษา การจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เปนนวตกรรมการศกษาทมพนฐานจาก “แนวปฏบตทเปนเลศ” (best practices) ดานการสอนยคใหม ทงยงผานการประเมนโดยนกวชาการชาวไทยและตางประเทศ เอกสารฉบบนน�าเสนอ “สาเหต” และ “วธการ” รวมถงผลการศกษาของโครงการ ตลอดจนขอเสนอแนะตอการศกษาของประเทศไทย ทงน “การถอดบทเรยน” จากโครงการนอกหลายประการ ยงมประโยชนนาสนใจตอนกการศกษาในตางประเทศอกดวย

โปรดพจารณาและด�าเนนการ ในฐานะผแทนองคการยนเซฟ ประเทศไทย ขาพเจามนใจวา งานทเราไดรวมปฏบตกบภาคเครอขายหลายภาคสวนในโครงการน จกมประโยชนนานปการตอเดกหลายพนคนในพนทชายแดนภาคใต และแมกระนน เรากยงปรารถนาไดเหนผลสบเนองทจะเกดขนกบเดกอกจากพนเปนหมน จากหมนเปนแสนคน การจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดจดท�าหลกสตรปฐมวยจนถงประถมศกษาปท 6 ทเหมาะสมกบเดกไทยเชอสายมลาย ตรงตามมาตรฐานการเรยนรทระบในหลกสตรแกนกลางของกระทรวงศกษาธการ และยกระดบผลสมฤทธของนกเรยนไดสงขน มหาวทยาลยราชภฏยะลาก�าหนดใหมการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เปนกระบวนวชาหนงของหลกสตรวชาชพคร อบรมนกศกษาครรนใหมหลายรอยคน ใหรเทคนคการจดการเรยนการสอนแบบทว-พหภาษา ผวางนโยบายจงควรน�าทรพยากรทมคณคาเหลานไปใชใหเกดประโยชนสงสด ดงนน ขาพเจาจงใครขอเรยกรองใหผมสวนไดสวนเสยทกฝาย โปรดพจารณาด�าเนนการตามทเหนสมควร เพอขยายผลนวตกรรมน ไปสโรงเรยนประถมศกษาอนๆ ในเขตจงหวดชายแดนภาคใต ทมนกเรยนในโรงเรยนใชภาษามลายถนเปนภาษาหลก รวมทงน�าแนวทางจดการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐานควบคกบภาษาไทย ไปสนกเรยนชาตพนธในภมภาคอน ๆ ของประเทศไทย เดกนกเรยนหลายพนคนยงคงรอความชวยเหลอสนบสนนจากเรา ใหชวยสรางสะพานเชอมโยงไปสอนาคตอนสดใส กอนทจะสายเกนไป

นายโธมส ดาวน ผแทนองคการยนเซฟ ประเทศไทย

องคการยนเซฟมงมนปฏบตงาน

ดานสทธเดกและความเสมอภาค

จงสนบสนนการจดการศกษาแบบ

ทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

โครงการทว–พหภาษา รวมกบ

ผน�าชมชน ครอาจารย ปราชญชาวบาน

และศลปนในทองถนกวา 65 คน

ผลตสอวสดการศกษามากกวา

1,400 ชนงาน ทงภาษามลายถน

และภาษาไทย และจดท�าหลกสตร

ประถมศกษา ตามมาตรฐาน

การเรยนรทระบในหลกสตรแกนกลาง

ของกระทรวงศกษาธการ

ตงแตป พ.ศ. 2549 เปนตนมา

คร 145 คน และครผชวย 13 คน

ปฏบตหนาทจดการเรยนการสอน

นกเรยนในโครงการทว–พหภาษา

มาแลวกวา 2,500 คน

ในโรงเรยนประถมศกษาศกษา 15 โรง

ใหมผลสมฤทธระดบดเยยม

เปนทนาพงพอใจ


6

เส�นบอกเวลาลำดบเหตการณ�สำคญ

2548

2550

25472549

2546

• ยเนสโกเผยแพร�เอกสารเร�อง

การศกษาในสงคมพหภาษา

• การประชมว�ชาการ

นานาชาตว�าด�วยการ

พฒนาภาษา การฟ��นฟ�ภาษา

และการศกษาแบบพหภาษา

ในเอเชยครงท 1

• ยนเซฟเผยแพร�เอกสาร เร�อง

การส�งเสร�มและค�มครองสทธเดก

ชนเผ�าพ�นเมอง

• เหตการณ�ความไม�สงบ

ในจงหวดชายแดนภาคใต�

เร��มรนแรงบานปลายข�น

• กอส. เสนอแนะให�มนโยบาย

ใช�ภาษามลายถ�นเป�นสอ

การสอนตงแต�ชนอนบาล

• ยนเซฟ–มหาว�ทยาลยมหดล

(สถาบนว�จยภาษาและ

วฒนธรรมเอเชย)

เร��มต�นความร�วมมอ

ดำเนนโครงการทว�-พหภาษา

• สถาบนว�จยภาษาและ

วฒนธรรมเอเชย มหดล

เร��มต�นทำว�จยพ�นฐาน

การสำรวจสถานการณ�ภาษา

(ครงท 1)

• กระทรวงศกษาธการร�เร��ม

แนวคดเร�องการใช�

ภาษามลายถ�นและภาษาไทย

ในโรงเร�ยน

• นกเร�ยนโครงการ

ทว�–พหภาษา

(ภาษาไทย–มลายถ�น)

ร�นทหนง เร�ยนจบชนประถม

ศกษาป�ท 6


วฒนธรรมเอเชย

ม.มหดลได�รบรางวล

นวตกรรมการร�หนงสอ

โดยยเนสโก

• นำเสนอผลการดำเนน

โครงการทว�–พหภาษา


ในการประชมว�ชาการ

นานาชาตว�าด�วยภาษาและ

การจดการศกษา ครงท 5

2553

2555

2556

2559

2552

2551

• สมชชาใหญ�แห�งสหประชาชาต

มมตรบรอง ปฏญญา

สหประชาชาตว�าด�วย

สทธของชนเผ�าพ�นเมอง



มหดลทำว�จยสำรวจ

สถานการณ�ภาษา (ครงท 2)

• นายกรฐมนตร�เหนชอบร�างนโยบาย

ภาษาแห�งชาตของราชบณฑตยสภา

• มหาว�ทยาลยราชภฏยะลาเร��ม

ประเมนผลสมฤทธทางการเร�ยน

ประจำป�ของนกเร�ยนโครงการ

ทว�–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถ�น)

(การศกษาระยะยาว

สนบสนนโดยยนเซฟ)

• มหาว�ทยาลย

ราชภฏยะลาเป�ดสอน

หลกสตรฝ�กอบรม

ทว�–พหภาษาศกษา


สำหรบนกศกษา

โดยการสนบสนนของ

สหภาพยโรป

• ศอ.บต.

สนบสนน

โรงเร�ยนขยาย

ผลทว�-พหภาษา

11 โรงเร�ยน


ราชภฏยะลา

ได�รบรางวลด�านการ

ส�งเสร�มพฒนา

ศกยภาพคร

จากองค�การยเนสโก

• โครงการทว�–พหภาษา


เร��มจดการเร�ยนการสอน

ชนอนบาลป�ท 1

ในโรงเร�ยนนำร�อง 4 โรง

• ยนเซฟเผยแพร�รายงานเร�อง

วนเวลาแห�งความหวาดกลว:

การรบร�ของเดกต�อการ

ดำเนนชว�ตในพ�นท

ชายแดนใต�ของประเทศไทย

• ครม. เหนชอบแผนพฒนา

การศกษาในเขตพฒนาพ�เศษ

จงหวดชายแดนภาคใต�

(พ.ศ. 2552-2555)

2560


7

เส�นบอกเวลาลำดบเหตการณ�สำคญ

2548

2550

25472549

2546

• ยเนสโกเผยแพร�เอกสารเร�อง

การศกษาในสงคมพหภาษา

• การประชมว�ชาการ

นานาชาตว�าด�วยการ

พฒนาภาษา การฟ��นฟ�ภาษา

และการศกษาแบบพหภาษา

ในเอเชยครงท 1

• ยนเซฟเผยแพร�เอกสาร เร�อง

การส�งเสร�มและค�มครองสทธเดก

ชนเผ�าพ�นเมอง

• เหตการณ�ความไม�สงบ

ในจงหวดชายแดนภาคใต�

เร��มรนแรงบานปลายข�น

• กอส. เสนอแนะให�มนโยบาย

ใช�ภาษามลายถ�นเป�นสอ

การสอนตงแต�ชนอนบาล

• ยนเซฟ–มหาว�ทยาลยมหดล

(สถาบนว�จยภาษาและ

วฒนธรรมเอเชย)

เร��มต�นความร�วมมอ

ดำเนนโครงการทว�-พหภาษา


วฒนธรรมเอเชย มหดล

เร��มต�นทำว�จยพ�นฐาน

การสำรวจสถานการณ�ภาษา

(ครงท 1)

• กระทรวงศกษาธการร�เร��ม

แนวคดเร�องการใช�

ภาษามลายถ�นและภาษาไทย

ในโรงเร�ยน

• นกเร�ยนโครงการ

ทว�–พหภาษา


ร�นทหนง เร�ยนจบชนประถม

ศกษาป�ท 6



ม.มหดลได�รบรางวล

นวตกรรมการร�หนงสอ

โดยยเนสโก

• นำเสนอผลการดำเนน

โครงการทว�–พหภาษา


ในการประชมว�ชาการ

นานาชาตว�าด�วยภาษาและ

การจดการศกษา ครงท 5

2553

2555

2556

2559

2552

2551

• สมชชาใหญ�แห�งสหประชาชาต

มมตรบรอง ปฏญญา

สหประชาชาตว�าด�วย

สทธของชนเผ�าพ�นเมอง



มหดลทำว�จยสำรวจ

สถานการณ�ภาษา (ครงท 2)

• นายกรฐมนตร�เหนชอบร�างนโยบาย

ภาษาแห�งชาตของราชบณฑตยสภา

• มหาว�ทยาลยราชภฏยะลาเร��ม

ประเมนผลสมฤทธทางการเร�ยน

ประจำป�ของนกเร�ยนโครงการ

ทว�–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถ�น)

(การศกษาระยะยาว

สนบสนนโดยยนเซฟ)


ราชภฏยะลาเป�ดสอน

หลกสตรฝ�กอบรม

ทว�–พหภาษาศกษา


สำหรบนกศกษา

โดยการสนบสนนของ

สหภาพยโรป

• ศอ.บต.

สนบสนน

โรงเร�ยนขยาย

ผลทว�-พหภาษา

11 โรงเร�ยน


ราชภฏยะลา

ได�รบรางวลด�านการ

ส�งเสร�มพฒนา

ศกยภาพคร

จากองค�การยเนสโก

• โครงการทว�–พหภาษา


เร��มจดการเร�ยนการสอน

ชนอนบาลป�ท 1

ในโรงเร�ยนนำร�อง 4 โรง

• ยนเซฟเผยแพร�รายงานเร�อง

วนเวลาแห�งความหวาดกลว:

การรบร�ของเดกต�อการ

ดำเนนชว�ตในพ�นท

ชายแดนใต�ของประเทศไทย

• ครม. เหนชอบแผนพฒนา

การศกษาในเขตพฒนาพ�เศษ

จงหวดชายแดนภาคใต�

(พ.ศ. 2552-2555)

2560


9

สารบญบทสรปผบรหาร ___________________________________________________________________________________ 3เสนบอกเวลาล�าดบเหตการณส�าคญ ______________________________________________________________________ 6สารบญ __________________________________________________________________________________________ 9สารบญภาพ ______________________________________________________________________________________ 10สารบญตาราง ______________________________________________________________________________________ 12สารบญกลองขอความ ________________________________________________________________________________ 13รายการค�ายอและอกษรยอ ____________________________________________________________________________ 14ค�าน�าผเขยน _______________________________________________________________________________________ 15ภาษากบการศกษาในประเทศไทยและในตางประเทศ _________________________________________________________ 17 กลมชาตพนธในประเทศไทย ปญหาทาทายนกการศกษา ___________________________________________________ 18 บรบทโลก _____________________________________________________________________________________ 23 ก�าเนดโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) _________________________________________________ 28การด�าเนนงานตามกรอบแนวคดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ___________________________________ 31 การท�าวจยพนฐานเพอเขาใจสถานการณ ______________________________________________________________ 32 การสรางความตระหนกและความเขาใจรวมกนกบมวลชนและภาค ____________________________________________ 41 ยนเซฟกบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ____________________________________________________ 48 ประเดนปญหาดานอกขรวธ จะสะกดค�าในภาษาทไมมระบบตวเขยนไดอยางไร ___________________________________ 53 หลกการทางการศกษาส�าหรบโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา _________________________________________ 65 การสรางหลกสตร การฝกอบรมคร __________________________________________________________________ 75 สรางเสรมทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแม ________________________________________________________ 85 เชอมโยงภาษาแรกไปสภาษาทสอง ธ�ารงภาษาแมเพมพนภาษาไทย ____________________________________________ 97 ผลการด�าเนนโครงการ ____________________________________________________________________________ 109 วาดวยนโยบาย: จากการอนญาตพเศษสนโยบายชาต ______________________________________________________ 131 ครของวนพรงน โครงการผลตครพนธใหม ______________________________________________________________ 137ผลสะทอนในทศวรรษแรกของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) _________________________________________ 142 ประเดนทาทายการด�าเนนโครงการ ___________________________________________________________________ 143 การถอดบทเรยน _______________________________________________________________________________ 151ขอเสนอแนะและการด�าเนนงานขนตอไป __________________________________________________________________ 156ภาคผนวก ก ความเคลอนไหวดานทว–พหภาษาศกษาในภาคพนเอเชยและแปซฟกตงแตป พ.ศ. 2546 _____________________ 158ภาคผนวก ข แหลงขอมลส�าหรบผปฏบตงานดานการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา ___________________________________ 163รายการอางอง ______________________________________________________________________________________ 164ดชน _____________________________________________________________________________________________ 170กตตกรรมประกาศ ___________________________________________________________________________________ 173


10

สารบญภาพรปท1 แผนทภาษาทางตอนเหนอของประเทศไทย _____________________________________________________ 18

รปท2 แผนทภาษาทางตอนใตของประเทศไทย ___________________________________________________ 19

รปท3 อตราการไมรหนงสอในเดกชนประถมศกษาศกษาปท 2 ของประเทศไทย ____________________________ 20

รปท4 ความเหลอมล�าทางการศกษาจ�าแนกตามภาษาของหวหนาครวเรอน __________________________________ 21

รปท5 รปแบบสมฤทธผลระยะยาวของเดกผเรยนภาษาองกฤษระดบอนบาลถงมธยมศกษาปลาย จ�าแนกตามรปแบบการจดการศกษา 6 รปแบบ ________________________________________________ 26

รปท6 องคประกอบการด�าเนนงานโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทใชภาษาแมเปนฐาน __________________ 27

รปท7 ภาษาทใชมากทสดในชวตประจ�าวน _________________________________________________________ 35

รปท8 ทกษะความสามารถ ความมนใจในการใชภาษาตาง ๆ ___________________________________________ 35

รปท9 ความคดเหนตอการเรยนและเขยนภาษามลายถนโดยใชอกษรไทยในโรงเรยน __________________________ 35

รปท10 ทกษะความสามารถในการอานออกเสยงระดบค�าภาษาและอกษรตาง ๆ _______________________________ 36

รปท11 ความสามารถในการอานจบใจความระดบค�าภาษาและอกษรตาง ๆ __________________________________ 37

รปท12 การอานจบใจความระดบยอหนา __________________________________________________________ 38

รปท13 สถานทตงโรงเรยนน�ารอง โรงเรยนคเทยบ และโรงเรยนขยายผล ____________________________________ 43

รปท14 ภาษาและอกษรทหลากหลายบนปายสสานของมสลม (กโบร) _____________________________________ 55

รปท15 พยญชนะภาษามลายถนอกษรไทย (พยญชนะตนและพยญชนะทาย) _________________________________ 62

รปท16 สระภาษามลายถนอกษรไทย สวนลางเปนสระทมเฉพาะภาษามลายถน _______________________________ 63

รปท17 การเชอมโยงดวยการเรยนรจาก “สงทร” ไปส “สงทไมร”ในโครงการทวภาษาฯ _________________________ 66

รปท18 การจดจ�าพวกแบบบลม ________________________________________________________________ 67

รปท19 “องคความรพนฐานรวม” ทสมพนธกนระหวางภาษาแรกกบภาษาทสอง _______________________________ 68

รปท20 หลกการขนบนไดในการรหนงสอ และการเชอมโยงทกษะภาษาในโครงการทวภาษาฯ _____________________ 70

รปท21 “สะพานเชอมโยงทางภาษาส�าหรบการศกษาแบบทว-พหภาษา” ____________________________________ 71

รปท22 ล�าดบขนความกาวหนาทางทกษะภาษาในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ___________________ 86

รปท23 กระบวนการหาขนตอนส�าหรบสอนการอาน ___________________________________________________ 90

รปท24 แผนภาพพยญชนะและสระภาษามลายปาตาน (อกษรไทย) _______________________________________ 93


11

รปท25 สวนประกอบของแบบเรยนเตรยมอาน-เขยนภาษามลายปาตาน บทเรยนท 19 __________________________ 94

รปท26 ตวอยางบตรภาพคเทยบเสยงวรรณยกต _____________________________________________________ 100

รปท27 โปสเตอรพยญชนะภาษามลายปาตานและพยญชนะไทย วงกลมรอบอกษรทมหนวยเสยงเดยวกน ____________ 103

รปท28 หนาแรกของแบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยงไปสภาษาไทย เรอง “ตาตง” โปรดสงเกตวาอกษรทกตว ทสอนในบทน เปนอกษรทพบไดทงภาษามลายถนและภาษาไทย และคณตาในรปสวมชดทองถน _____________ 105

รปท29 ผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ระดบชน ป. 1ภาคเรยนท 1 ________________________________ 111

รปท30 ผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ระดบชน ป. 1 ภาคเรยนท 2 _______________________________ 111

รปท31 คะแนนเฉลยการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ชน ป. 3 ภาคเรยนท 1 ____________________________ 113

รปท32 คะแนนเฉลยการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ชน ป. 3 ภาคเรยนท 2 ____________________________ 114

รปท33 การแจกแจงรายละเอยดการใชค�าในผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทยชนป. 3 ภาคเรยนท 1 __________ 114

รปท34 การแจกแจงรายละเอยดการใชค�าในผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทยชนป. 3 ภาคเรยนท 2 __________ 115

รปท35 ผลสมฤทธของนกเรยนทว–พหภาษาและนกเรยนคเทยบในการประเมนภาพรวมระดบชนป.1 _______________ 117

รปท36 คะแนนเฉลย 3 กลมสาระการเรยนรและการอาน (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) ____________________________ 119

รปท37 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนผล 3 กลมสาระการเรยนรและการอาน (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) ____ 119

รปท38 คะแนนเฉลยกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) _______________________________ 120

รปท39 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) _________ 120

รปท40 คะแนนเฉลยกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) ________________________________ 121

รปท41 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) ________ 121

รปท42 คะแนนเฉลยกลมสาระการเรยนรภาษาไทย (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) _________________________________ 122

รปท43 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนกลมสาระการเรยนรภาษาไทย (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) ___________ 122

รปท44 คะแนนเฉลยการอาน (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) _________________________________________________ 123

รปท45 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนการอาน (ป. 1-6 รนท 1 และ 2) __________________________ 123

รปท46 คะแนน O-Net ของนกเรยนทว–พหภาษา (รนท 1) เทยบกบคาเฉลยทองถน (มรย.,2559) ________________ 127

รปท47 องคประกอบการด�าเนนงานโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทใชภาษาแมเปนฐาน _________________ 151


12

สารบญตารางตารางท1 เขตพนทการศกษาทมรอยละของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทมผลการประเมนการอานต�าทสด _________ 20

ตารางท2 เขตพนทการศกษาทมรอยละของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทมผลการประเมนการเขยนต�าทสด ________ 21

ตารางท3 หนวยเสยงพยญชนะไทย (21 หนวยเสยง) และตวอกษรไทย (44 รป) _____________________________ 61

ตารางท4 แนวทางทเนนความเขาใจและเนนความถกตองส�าหรบการพฒนาทกษะการอานออกเขยนได _____________ 72

ตารางท5 หวขอหนวยการเรยนรประจ�าสปดาหส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชนอนบาล 2 ภาคเรยนท 2 ____________________________________________________________ 76

ตารางท6 การแจกแจงมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) กบมาตรฐานหลกสตรการศกษาปฐมวยของกระทรวงศกษาธการ _________________________________ 78

ตารางท7 แผนการจดประสบการณการเรยนรสปดาหท 24 ชน อ. 2 แจกแจงตามมาตรฐาน ตวบงช สภาพทพงประสงคตามหลกสตรการศกษาปฐมวยของกระทรวงศกษาธการ _________________________ 79

ตารางท8 แผนการจดประสบการณการเรยนรวนจนทร สปดาหท 24 ส�าหรบเดกนกเรยนชนอนบาล 2 ภาคเรยนท 2 _____________________________________________ 80

ตารางท9 สอการเรยนการสอนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ทผลตขนโดยโครงการ _____________ 81

ตารางท10 วธสอนเพอพฒนาทกษะการฟงและการพดภาษาไทย __________________________________________ 98

ตารางท11 ผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ตอนท 1 (เขยนอกษรตามค�าบอก) ภาคเรยนท 1 ของนกเรยนชน ป. 1 รายบคคล ______________________________________________ 112

ตารางท12 ผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ตอนท 5 (เขยนประโยค) ภาคเรยนท 1ของนกเรยนชน ป. 1 รายบคคล _______________________________________________ 112

ตารางท13 อตราการผานเกณฑและภาวะนาจะเปนของการสอบผานเกณฑเพมขนเนองจากโครงการทว–พหภาษา ____ 118


13

สารบญกลองขอความภมหลงทางประวตศาสตร _______________________________________________________________________ 29

โรงเรยนตกเปนเปา ___________________________________________________________________________ 29

คณะกรรมการ กอส. กบการศกษา ________________________________________________________________ 29

ความรสกเศราใจของคร ____________________________________________________________________ 30

ตวอยางค�าถามในการส�ารวจสถานการณการใชภาษา ___________________________________________________ 34

รปแบบโรงเรยนในพนทจงหวดชายแดนภาคใต _______________________________________________________ 37

ความเขาใจคลาดเคลอนเรองศาสนากบภาษา ________________________________________________________ 38

ขอคนพบส�าคญดานสถานการณภาษาและการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต ________________________________ 39

การเรยนสามญศกษาควบคกบศาสนา _____________________________________________________________ 39

วตถประสงคของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ____________________________________________ 51

ค�าถามการวจยเดมของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ________________________________________ 51

บทเรยนจากภาษาองกฤษ ตวอยางทไมควรปฏบตตาม __________________________________________________ 54

ภาษามลายอกษรยาว กบภาษามลายถน ____________________________________________________________ 57

ท�าไมจงไมใชภาษามลายมาตรฐาน ________________________________________________________________ 57

เหตใดการแปลแบบเรยนจงใชไมไดผล _____________________________________________________________ 81

อยาลมผอ�านวยการโรงเรยน ____________________________________________________________________ 81

แพะกนผก เรองราวในหนงสอเลมยกษ _____________________________________________________________ 91

ไปหาปลากบพอ : การเรยงนทานภาพตามล�าดบเหตการณ _______________________________________________ 101

ความพยายามในการสอนภาษาไทย _______________________________________________________________ 108

กลมสาระการเรยนรอน เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร _________________________________________________ 108

การสอนโฟนคส (การสะกดค�า) ___________________________________________________________________ 115

ความคดเหนจากคร และผปกครอง ________________________________________________________________ 125

จากผประเมนกลายเปนผสนบสนน ________________________________________________________________ 126

ทกษะคณตศาสตรกบทกษะภาษา _________________________________________________________________ 127

การถอดบทเรยนจากทมประเมน มรย. _____________________________________________________________ 129

การพฒนาแบบทดสอบ _______________________________________________________________________ 129

ขอความส�าคญในนโยบายภาษาแหงชาต ____________________________________________________________ 134

ขอความรบรองในรฐธรรมนญ ___________________________________________________________________ 135

ครผเชยวชาญการสอนภาษาแม __________________________________________________________________ 139

เสยงจากนกศกษาฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษา มรย. ___________________________________________ 139

ถายโอนความรทว-พหภาษาสชายแดนเหนอ __________________________________________________________ 141

ความคดเหนเพมเตมจากผปกครองและคร ___________________________________________________________ 144

ขอมลส�าคญเพมเตม ___________________________________________________________________________ 148


14

รายการค�ายอและอกษรยอASEAN สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (อาเซยน)

CSO องคกรภาคประชาสงคม

CUP องคความรพนฐานรวม

EFA การศกษาเพอปวงชน

EU สหภาพยโรป (อย)

G1...G6 ชนประถมศกษาศกษาปท 1 ถงชนประถมศกษาศกษาปท 6 (ป. 1 - ป. 6)

ISOC กองอ�านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน.)

K1,K2 ชนอนบาลปท 1 ชนอนบาลปท 2 (อ. 1 อ. 2)

L1 ภาษาแรก (ภาษาแม)

L2 ภาษาทสอง (ภาษาใหม)

MLE การศกษาแบบทว-พหภาษา

MLE WG คณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (ยเนสโก กรงเทพฯ)

MOE กระทรวงศกษาธการ (ศธ.)

MT ภาษาแม

MTB-MLE การศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน

NGO องคการนอกภาครฐ

NLP นโยบายภาษาแหงชาต (ประเทศไทย)

NRC คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.)

NSC สภาความมนคงแหงชาต (สมช.)

OBEC ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.)

PM ภาษามลายปาตาน (ภาษามลายถน)

PMT-MLE โครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

RILCA สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

SDG เปาหมายการพฒนาทยงยน

SEAMEO องคการรฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ซมโอ)

SIL สถาบนเอสไอแอล

SLA การรบภาษาทสอง (การเรยนรภาษาทสอง/ภาษาใหม)

SM ภาษามลายมาตรฐาน (ภาษามาเลเซย)

SPBAC ศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอ.บต.)

TRF ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

YRU มหาวทยาลยราชภฏยะลา (มรย.)


15

ค�าน�าผเขยน เมอยนเซฟตกลงท�าสญญาใหเขยนรายงานโครงการจดการเรยนการสอนแบบทว–พหภาษาโดยใชภาษามลายถนและภาษาไทยเปนสอ ผ เขยนทราบดวาตวเองตองพบความทาทายหลายประการ อนดบแรกโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไมใชโครงการ “ทวไป” ทมเนอหาตามรปแบบการเขยนโครงการแบบเหตผลสมพนธ ซงองคกรเพอการพฒนาตาง ๆ มกก�าหนดใหระบวตถประสงค ตวชวด และผลลพธไวชดเจน ประการทสอง ผมสวนไดสวนเสยกใชจะมแตคร ผปกครอง และเดกนกเรยนเทานน หากยงรวมถงผน�าทางศาสนา นกวชาการ บคลากรดานความปลอดภยนกการเมองและผสอขาวดวยเชนกน และขอสดทาย แมโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จะด�าเนนการเพอแกปญหาทางการศกษา แตประโยชนทไดรบยงสงผลดตอการเสรมสรางสงคมสนตสขสมานฉนทใหเกดขนไดอกดวย การศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน พสจนชดวาเดกจะประสบความส�าเรจในการเรยนมากทสดหากไดเรมตนการศกษาดวยภาษาแม ภาษาทเดกใชคลองดอยแลว จงคอยสอนภาษาอนทหลง หลกการส�าคญของการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ก�าหนดใหใชภาษาแมเปนสอหลกในการเรยนการสอนตลอดทงวนทโรงเรยน ทกกลมสาระการเรยนร ระดบปฐมวยและประถมศกษาศกษาตอนตน ซงในชวงนเดกจะพฒนาทกษะการฟง การพด การอานและการเขยนภาษาแม ฝกฝนจนช�านาญ แลวจงคอยเรมเรยนรภาษาอนอยางเปนระบบ ตอยอดขนไปจากพนฐานทกษะภาษาแมทมนคงแลวนนเอง

โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เกดขนทามกลางสถานการณความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ทสงผลใหมยอดผเสยชวตนบตงแตป พ.ศ. 2547 สงเกอบ 7,000 คน ในจ�านวนนเปนครและผบรหารโรงเรยนกวา 180 คนแตกอนหนานน แมจะเปนชวงเวลาทไมมเหตการณความขดแยงรนแรงกตาม เดกไทยทพดภาษามลายถนเปนภาษาแรกและเรยนในโรงเรยนของรฐกยงมผลสมฤทธทางการเรยนต�า หลายคนอานเขยนภาษาไทยในระดบใชงานจรงยงไมได ทง ๆ ทใชภาษาไทยภาษาเดยวในการเรยนการสอนมาโดยตลอดจนจบหลกสตรประถมศกษา ปญหาการศกษากด การเมองกด ลวนมรากฐานมาจากประวตศาสตรทางภาษา วฒนธรรม และการเมองในพนท เราคงไมอาจเขาใจพฒนาการหรอผลกระทบของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดเลย หากไมเขาใจเบองหลงดงกลาวนดวย องคการยนเซฟประเทศไทยยดถอวธการเรยนรทเนนความเสมอภาคตามสทธของเดกเปนแนวทางส�าคญ จงสนบสนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) มาโดยตลอดกวาสบป เอออ�านวยใหองคประกอบในการวจยทมงมนแนวแนนมประสทธภาพสงสด และเปนเหตผลอกขอหนงวาท�าไมรายงานฉบบนจงตองน�าเสนอโครงการแบบองครวมรอบดาน กลาวคอ ไมใชการน�าเสนอเฉพาะขอมลทจะพบไดในรายงานของผบรจาคเทานน แตยงแสดงใหเหนภาพโครงการในบรบททกวางขนอกดวย ในการนผเขยนตองสบคนเกบขอมลจากหลายแหลง อาท เอกสารทางประวตศาสตร บทความหนงสอพมพ บทสมภาษณ


16

(พอแม ครอาจารย กรรมการโครงการ บคลากรทางการศกษา ฯลฯ มากกวา 50 รายการ) รายงานประจ�าปทจดท�าขนส�าหรบหนวยงานภาค (องคการยนเซฟประเทศไทย ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย คณะผแทนสหภาพยโรปประจ�าประเทศไทย) รายงานการประเมนภายนอกประจ�าปด�าเนนการส�าหรบการศกษาระยะยาว (7 ป) ของโครงการ บทความวารสารวชาการ รายการสารคดทางโทรทศน ตลอดจนประสบการณของผเขยนเองในฐานะนกภาษาศาสตรและผสงเกตการณโครงการจดการเรยนการสอนตามแบบทว-พหภาษาในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมาโดยตลอดกวา 20 ป กลาวอกนยหนง รายงานฉบบนน�าเสนอขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพจากแหลงขอมลและมมมองทหลากหลาย เปนไปตามเกณฑในการพจารณาความนาเชอถอของงานวจยทลนคอนและกบา (Lincoln and Guba, 1985) ก�าหนด ไดแก การมสวนรวมระยะยาว การสงเกตอยางตอเนอง การตรวจสอบสามเสา การตรวจสอบโดยกลมเพอนนกวจย การวเคราะหทบทวนกลมตวอยางทมลกษณะแตกตางกน และการบรรยายบรบทของการวจยอยางละเอยด ในเอกสารฉบบน เนอหาจะมลกษณะเหมอนบทความหนงสอพมพบาง เหมอนรายงานสถตบาง ต�าราวชาการบาง หรอคมอ “ฮาวท” สอนวธการตาง ๆ บาง หลายบทจะขนตนดวยหวขอทบอกผอานวา “เรองเดนประเดนส�าคญ” ทนาสนใจเปนพเศษของบทนนมอะไรบาง เนอหาในกลองขอความทแทรกอยตามสวนตาง ๆ ใหขอมลเพมเตมทนาสนใจไมแพกน ผเขยนหวงวา ลกษณะเชนนจะสอสารและเปนประโยชนกบผอานยงขน นวตกรรมการศกษาทประสบความส�าเรจทกนวตกรรมยอมมนกรบอยเบองหลง เปนกลมคนทยอมอทศตวเขาเสยงและทมเท

แรงกายแรงใจท�าความฝนใหเปนจรง โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) กเชนกน คณะท�างานทมารวมตวกนดวยความมงมนน ตางไปโนมนาวหนวยงานของตนใหสนบสนนโครงการ (ซงตางกนอยางโดยสนเชงกบโครงการทหนวยงานก�าหนดใหเจาหนาทตองปฏบต) ดงนน จงสมควรประกาศรายชอบคคลดงกลาวไวในทน แตดวยขอจ�ากดของหนากระดาษ ท�าใหไมสามารถเอยนามภาคส�าคญอกหลายคนได เชน คร ผอ�านวยการโรงเรยน บคลากรทางการศกษาทองถน พอแมผปกครอง ผน�าทางศาสนา ก�านนผใหญบาน และผน�าชมชน ทงน ความรวมมอททานมอบใหกไมไดลดคณคาลงเลยแมแตนอย นคอประเดนทองถนทเชอมถงปญหาระดบโลก เพราะประเทศตาง ๆ ลวนเรงปรบปรงยกระดบระบบการศกษาของตนใหบรรลวตถประสงคตามเปาหมายการพฒนาทยงยนของสหประชาชาตขอ 4 ทงยงสงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจความมนคงทางสงคม ความเสมอภาคทางการศกษาและสทธเดกไปพรอมกนการตดสนใจเรองภาษาทใชในโรงเรยนอาจสงผลกระทบอยางมากตอความส�าเรจหรอความลมเหลวของเดกจากชมชนทมความเปราะบาง เชน ผอพยพลภยกลมชาตพนธ และคนยากจน ผเขยนจงหวงเปนอยางยงวารายงานฉบบนจะใหประโยชนไมมากกนอยแกนกการศกษา ผก�าหนดนโยบาย และสมาชกในชมชนผปฏบตหนาทในบรบทพหภาษาทวโลก

ผศ. ดร. เครก อาร เพอรสน กรงเทพมหานคร พ.ศ. 2561


17

ภาษากบการศกษาในประเทศไทยและในตางประเทศ

© UNICEF Thailand/2016/Gratzer


18

กลมชาตพนธในประเทศไทย:ปญหาทาทายนกการศกษา “เหตผลหนงทเดกชาตพนธจ�านวนมากมผลสมฤทธทางการเรยนต�าคอ เดกเหลาน มกจะถกสอนดวยภาษาทตองใชความพยายามอยางมากใหการเรยน เดกประมาณ 221 ลานคน มภาษาพดทบานกบภาษาทใชเรยนในโรงเรยนเปนคนละภาษา....” รายงานการตดตามผลทวโลก เรองการศกษาเพอปวงชน2

โลกของเรามความหลากหลายทางภาษา ชาตพนธ วฒนธรรม และศาสนาอยางไมนาเชอ รายงาน ดเอทโนลอก(TheEthnologue)ป ค.ศ. 2017 ระบวาม “ภาษาทมการใชอย” มากถง 7,097 ภาษา ทยงปรากฏสงคมผใชพดสอสารในโลกปจจบน จากจ�านวนรฐสมาชกสหประชาชาต 193 ประเทศ เราสามารถสรปไดวา ประเทศสวนใหญเปนสงคมพหภาษา มเพยงไมกประเทศทเปนสงคมภาษาเดยวขอสรปนเปนจรงอยางยง โดยเฉพาะในภมภาคเอเชยแปซฟก ซงเปนแหลงรวมนานาภาษามากกวาครงหนงของโลก ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.สวไล เปรมศรรตน นกภาษาศาสตรผเชยวชาญดานภาษาและวฒนธรรม กลาววาประเทศไทยเปนประเทศสงคมพหภาษาแต “คดวาตวเองเปนสงคมภาษาเดยว”3 ดเอทโนลอก4 แสดงรายการภาษาในประเทศไทยจ�านวน 72 กลมภาษา จ�าแนกได 5 ตระกลภาษา ในจ�านวนน หลายภาษา เชน ภาษามลายถน ภาษาเขมรถนไทย ภาษากะเหรยง และภาษามง เปนชมชนภาษาขนาดใหญ มผพดหลายแสนคน บางภาษา เชน ภาษาบซ ภาษากวอง และภาษาชอง มผพดไมถง 1,000 คน แผนทดานลางนแสดงใหเหนวา ภาษาชาตพนธจะพบตามเขตชายแดนของประเทศไทยเปนสวนใหญ

รปท1 แผนทภาษาทางตอนเหนอของประเทศไทย (Ethnologue, 2017. ใชโดยไดรบอนญาตแลว)

2 UNESCO, 20103 Premsrirat, 20084 Ethnologue.com, 2017

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

#######################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

########################################

####

####

####

#####

#####

#####

#####

#########

#########

#########

#########

#########

#########

##########

##########

##########

##########

##########

##########

#########

#########

#########

#########

#########

#########

##########

##########

##########

##########

##########

##########

####

##

#######

#######

#######

#######

#######

#######

#######

#######

#######

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

########

################

################

################

################

################

################

################

################

################

#################

#################

#################

#################

#################

#################

#################

#################

#################

#######

#######

#######

########

########

########

^

38

7

30

47

12

7;29

37

12

43

12

31;37

46

28

20

42

216

10

2

161

2

44

18

31

26

14

13

42

14

13

14

6

46

31

14

7;8

2

14

44

6

39

19

14

34

14

10

6

2

11

31

34

32

7;8

22

113

41

42

10

42

39

16

33

1418

46

13

14

13

24

3

42

1

1

6

13

14

9

1

27

44

614

1916

23

41

41

41

14

45

35

45

15

41

40

15

39

32

17

32

23

48

32

35

25

7;8

30

30 30;38

34

36;38

30

3731

31;36

39

31

46

46

38;47

38;47

38;47

38;47

30 30;38;47

46

30;38

38

4646

30;38

30;38

30;38

38

3842

4430;38

30;38

38

29

12;29

30;38

7;30

7;2928;29

28

7;28

7;28

7 LAOS

MYANMAR

LAOS

CAMBODIABangkok

106°E104°E102°E100°E98°E

20°N 20°N

18°N 18°N

16°N 16°N

14°N 14°N

see inset

0 25 50 75 100 km

Note:Parentheses show the number of timesa language's number appears on map,if more than once.

NORTHERNTHAILAND

AndamanSea

####

####

#####

#####

#####

####

####

#####

#####

#####

7

3

12

2

7;8

6

4

55

100°E

20°N

20°N

Mekong

Chi

Mun

Nan

Yom

Ping

Mae Klong

Chao Phraya

SuphanBuri

PaSa

k

© 2017 SIL International

Language data based on data from the Institute of Language and Culture for Rural Development, Mahidol University, Bangkok

Mekong

18˚N

20˚N

0 25 50 km

Language FamiliesAustro-Asiatic

Hmong-Mien

Tibeto-Burman

Tai-Kadai

Sign Language

Language area overlap

19 Khmu (2)20 Mal21 Prai22 Mlabri23 Mpi (2)24 Mok25 Chiangmai Sign Language26 Eastern Lawa27 Khün28 Yong (5)29 Pwo Northern Karen (5)30 Thai (14)31 Nyaw (7)32 Nyahkur (4)33 Yoy34 Sô (2)35 Saek36 Ban Khor Sign Language (2)37 Phu Thai (3)38 Northeastern Thai (18)39 Western Bru (3)40 Aheu41 Hmong Njua (5)42 Phuan (5)43 Pwo West-Central Thailand Karen44 Mon (3)45 Thai Song46 Kuy (5)47 Northern Khmer (6)48 Nyeu

1 Lisu (6) 2 Lahu (6) 3 Akha (2) 4 Tai Ya 5 Blang 6 Iu Mien (6) 7 Northern Thai (11) 8 Phrae Pwo Karen (3) 9 Pa’o10 Shan (3)11 Eastern Kayah12 S’gaw Karen (4)13 Western Lawa (4)14 Hmong Daw (10)15 Pale Palaung (2)16 Lahu Shi (3)17 Bisu18 Lü (2)


19

ประเทศไทยไดรบค�ายกยองจากเวทโลกในดานการพฒนาสงคมและเศรษฐกจทเขมแขง ปรบฐานะขนเปนประเทศทมรายไดปานกลางระดบสงเมอป พ.ศ. 2554 ตามประกาศของธนาคารโลก ดงน ในรอบสทศวรรษทผานมา ประเทศไทยประสบความส�าเรจอยางมากในการพฒนาสงคมและเศรษฐกจเลอนฐานะจากประเทศทมรายไดต�าขนเปนประเทศทมรายไดปานกลางระดบลางภายในระยะเวลาไมถงหนงชวคน ดวยเหตน ประเทศไทยจงเปนประเทศหนงทเรองราวความส�าเรจในการพฒนาซงไดรบการอางถงอยางแพรหลาย เนองจากมการเตบโตอยางยงยนและขจดปญหาความยากจนไดอยางนาชนชม5

ในดานการศกษา ประเทศไทยมความรดหนาอยางมากเชนกน อตราการเขาเรยนในระดบปฐมวยเพมขนจากรอยละ 52.6 ในป พ.ศ. 2536 เปนรอยละ 73.82 ในป พ.ศ. 25586 อตราการเขาเรยนในระดบประถมศกษาเพมขนมากจนเกอบรอยละ 100 ตงแตป พ.ศ. 2524 มอตราการเขาเรยนสทธรอยละ 91 และสงขนเรอย ๆ ตงแตป พ.ศ. 2549 อตราการรหนงสอของประชากรไทยอาย 15 ป ขนไป อยทระดบสงกวารอยละ 95 ตงแตปพ.ศ. 2523 สวนการใชจายงบประมาณดานการศกษานบตงแตป พ.ศ. 2554 เรอยมา โดยปกตแลวจะเกนกวารอยละ 20 ของรายจายของรฐบาลทงหมด7 อยางไรกด ความเหลอมล�าทางการศกษากลบยงคงปรากฏใหเหนอย ขอมลนจะยงชดเจนขนเมอจ�าแนกออกเปนรายภาคหรอจ�าแนกตามภาษา เมอ พ.ศ. 2550 ซงเปนปแรกของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) อตราการไมรหนงสอในเดกชนประถมศกษาศกษาปท 2 ของกรงเทพมหานคร อยทรอยละ 1 ซงสวนใหญเปนเดกทมความตองการพเศษ แตตรงกนขาม ในอ�าเภอ 10 อ�าเภอทมประชากรกลมชาตพนธอยเปนจ�านวนมาก อตราการไมรหนงสอในประชากรเดกมากถงรอยละ 25–36 ขอมลดงกลาวนสงผลเสยตอสถตโดยรวมของประเทศ ฉดอตราการไมรหนงสอในเดกชนประถมศกษาศกษาปท 2 โดยรวมพงสงถงรอยละ 11 สงกวาเปาหมายรอยละ 5 ทก�าหนดโดยกระทรวงศกษาธการไปอยางมาก8

5 World Bank, 20166 Office of the Permanent Secretary, 20167 UNESCO/EduStat/World Bank, 20168 The Nation, 2007

รปท 2 แผนทภาษาทางตอนใตของประเทศไทย (Ethnologue, 2017. ใชโดยไดรบอนญาตแลว)

########

########

########

########

########

########

########

#########

#########

#########

#########

#########

#########

#########

#########

#######

#######

#######

#######

#######

#######

#######

#######

^

50

30

30;38

56

54

43

38;47

4442

57

49

3145

44

55

5353

5252

51

5151

51

38

30;38

30

3030

3838

30;50

50

5050

5050

5050

50

50

50;56

30;38

MYANMAR

MALAYSIA

CAMBODIA

Bangkok

102°E100°E98°E

12°N

10°N

8°N

6°N

see inset

53

51

52

5351

51

5050

53

50

50

99°E

8°N

30 Thai (7)31 Nyaw38 Northeastern Thai (6)42 Phuan43 Pwo West-Central Thailand Karen44 Mon45 Thai Song47 Northern Khmer49 Chong50 Southern Thai (13)51 Moken (8)52 Moklen (3)53 Urak Lawoi’ (3)54 Ten’edn55 Satun Malay56 Pattani Malay (2)57 Kensiu

Notes:1. Parentheses show the number of times a language's number appears on map, if more than once.2. White areas are sparsely populated or uninhabited.

AndamanSea

0 25 50 75 100 km

SOUTHERNTHAILAND

98°E

Gulf ofThailand

6°N

0 25 50 75 km

© 2017 SIL International

Language data based on data from the Institute of Language and Culture for Rural Development, Mahidol University, Bangkok

Language FamiliesAustro-Asiatic

Austronesian

Tai-Kadai

Tibeto-Burman

Language area overlap


20

หนงปถดมา มการเปดเผยขอมลอตราการรหนงสอระดบประเทศ (ตารางท 1 และ 2 ดานลาง) ระบวาเขตพนทการศกษาจ�านวน 8 เขต จาก 10 เขต ทมผลการประเมนการอานเขยนในอนดบรงทายของประเทศอยทภาคใต สวนอก 2 เขต มาจากภาคเหนอในพนทจงหวดเชยงใหมและแมฮองสอน ซงมประชากรชาตพนธอาศยอยเปนจ�านวนมาก

0

5

10

15

20

25

30

35

40

กล�มชาตพนธ�ทวประเทศเป�าหมายกรงเทพมหานคร

25% - 36%

10 อำเภอ

12%

5%1%

ตารางท1 เขตพนทการศกษาทมรอยละของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทมผลการประเมนการอานต�าทสด (OBEC, 2008)

รปท3 อตราการไมรหนงสอในเดกชนประถมศกษาศกษาปท 2 ของประเทศไทย (The Nation, 2007)

อานไมออก(%)ปรบปรง/

ปรบปรงเรงดวน(%)รวม(%)

สพป. นราธวาส เขต 3 25.5 17.09 42.59

สพป. นราธวาส เขต 2 24.76 13.23 37.99

สพป. ปตตาน เขต 1 24.75 12.76 37.51

สพป. ยะลา เขต 2 24.45 14.47 38.92

สพป. ปตตาน เขต 3 24.09 12.38 36.47

สพป. ปตตาน เขต 2 18.82 9.96 28.78

สพป. นราธวาส เขต 1 16.27 14.83 31.1

สพป. ยะลา เขต 1 15.56 9.79 25.35

สพป. เชยงใหม เขต 5 12.15 10.97 23.12

สพป. แมฮองสอนเขต 2 12 9.49 21.49


21

ตารางท2 เขตพนทการศกษาทมรอยละของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทมผลการประเมนการเขยนต�าทสด (OBEC, 2008)

ความเหลอมล�าทางการศกษาดงกลาวนยงคงเกดขนเรอยมาจนถงปจจบน ผลการส�ารวจสถานการณเดกและสตรในประเทศไทย พ.ศ. 2558–2559 โดยส�านกงานสถตแหงชาตและยนเซฟ จ�าแนกขอมลตามภาษาแมของหวหนาครวเรอนวาพดภาษาไทยหรอภาษาอน รปท 4 แสดงชองวางทเกยวของกบความแตกตางทางภาษาทสงผลตอการศกษา

รปท4 ความเหลอมล�าทางการศกษาจ�าแนกตามภาษาของหวหนาครวเรอน (ภาษาไทยหรอภาษาอน)9

9 ขอมลจาก National Statistical Office & UNICEF, 2016

25% - 36%in 10 districts

0 20 40 60 80 100

ภาษาอน

ภาษาไทย

อตราการเข�าเร�ยนสทธ

ระดบมธยมศกษาศกษา

อตราการเข�าเร�ยนสทธ

ระดบประถมศกษา

ร�อยละของเดกอาย 6 ขวบ

ทกำลงเร�ยนชน ป. 1

การร�หนงสอในเยาวชนชาย

การร�หนงสอในเยาวชนหญง98.3%

66.7%

98.4%

63.8%

76.9%

59.7%

95.2%

89.5%

83%

56.8%

เขยนไมได(%)ปรบปรง/

ปรบปรงเรงดวน(%)รวม(%)

สพป. ยะลา เขต 2 42.11 20.86 62.97

สพป. ปตตาน เขต 1 37.5 19.62 57.12

สพป. นราธวาส เขต 2 35.13 21.37 56.5

สพป. ยะลา เขต 1 30.3 21.03 51.33

สพป. ปตตาน เขต 2 24.83 25.57 50.4

สพป. นราธวาส เขต 1 24.24 18.8 43.04

สพป. นราธวาส เขต 3 23.84 22.04 45.88

สพป. เชยงใหม เขต 6 23.29 17.2 40.49

สพป. แมฮองสอนเขต 2 21.28 18.41 39.69

สพป. ยะลา เขต 3 19.5 13.78 33.28


22

จากขอมลขางตนจะเหนวา เยาวชนหญงและชาย อายระหวาง 15–24 ปในครวเรอนทพดภาษาไทย สวนใหญเปนผรหนงสอ หรอคดเปนรอยละ 98.3 และ 98.4 แตตวเลขนจะลดลงมาอยทระดบรอยละ 66.7 และ 63.8 เมอหวหนาครวเรอนมภาษาแมเปนภาษาอน ท�านองเดยวกน เดกอาย 6 ป จากครวเรอนทมหวหนาครอบครวพดภาษาไทยเขาเรยนชนประถมศกษาศกษาปท 1 คดเปนรอยละ 76.9 เทยบกบรอยละ 59.7 จากครวเรอนทพดภาษาอน แมเดกจากครวเรอนทงสองประเภทจะเขาเรยนระดบประถมศกษาศกษาในอตราใกลเคยงกน แตเดกจากครวเรอนทพดภาษาอนไมเรยนตอระดบมธยมศกษาศกษาเปนสดสวนเกอบครงหนง กระทรวงศกษาธการเองกสงเกตเหนแนวโนมลกษณะเดยวกนนจากขอมลภายในของกระทรวง เมอป พ.ศ. 2556 การสอบประเมนคณภาพการศกษาระดบชาตขนพนฐานพบวา นกเรยนชนประถมศกษาศกษาปท 3 รอยละ 8 และนกเรยนชนประถมศกษาศกษาปท 6 รอยละ 4 อานไมออกเขยนไมได ซงเดกอานไมออกเขยนไมไดกลมน สวนใหญเปนเดกกลมชาตพนธ นายชนภทร ภมรตน อดตเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กลาวถงกรณน ดงน

เดกนกเรยนกลมชายขอบและกลมชาตพนธในเขตรอบนอกทประสบปญหาในการสอสารภาษาไทยกเปนกลมหลกทเราตองคอยตดตามอยางใกลชด10

เชนเดยวกนน ในทประชมขาราชการระดบสงสงกดกระทรวงศกษาธการเมอชวงตนป พ.ศ. 2558 มการแจงขอมล ดงน

ผลการประเมนการอานเขยนระบวา เดกนกเรยนชนประถมศกษาศกษาปท 3 จ�านวนมากยงอานไมออกหรอเขยนไมได ซงเดกกลมนสวนใหญมาจากกลม [ชาตพนธ] ดงกลาวขางตน11

กระทรวงศกษาธการตระหนกดวา เดกกลมชาตพนธในระบบโรงเรยนไทยมผลสมฤทธทางการเรยนต�า แตจะมวธการใดทจะชวยแกไขปญหาเรอรงยาวนานนได

10 Khaosod English, 201311 Matichon, 201512 National Statistical Office & UNICEF, 2016

“เยาวชนทงชายและหญงในครวเรอนท

หวหนาครอบครวพดภาษาอน

มแนวโนมเปนผไมรหนงสอ

สงทสด12”

12 National Statistical Office & UNICEF, 2016: 130


23

“เปนทยอมรบโดยทวไปวา ภาษาทใชเปนสอการเรยนการสอนไดดทสดส�าหรบเดกกคอภาษาแม”

ยเนสโก พ.ศ. 2496

เรองเดนประเดนส�าคญ• หลายประเทศพยายามเรงแกปญหาดานภาษากบการจดการศกษา• หลกฐานเชงประจกษเรองการก�าหนดภาษาแมเปนสวนหนงของหลกสตรเปนทรจกในกลมนกการศกษา

มานานกวา 70 ปแลว• บางประเทศขานรบโครงการรเรมใหมดานการศกษาทใชภาษาแมเปนฐาน แตหลายประเทศเนน

ภาษาราชการหรอภาษาประจ�าชาตโดยยอมแลกดวยการสญเสยภาษาแมไป• กลมการเคลอนไหวเพอการศกษาแบบทว-พหภาษาในเอเชยแปซฟก เรมตนขนจากความรวมมอระหวาง

องคกรเพอการพฒนาระหวางประเทศ องคกรเอกชนในประเทศ นกวจยในมหาวทยาลยตาง ๆ และ องคกรภาครฐบางหนวยงาน

• โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดรบทงประโยชนและมสวนส�าคญตอการเคลอนไหวในระดบวงกวางน

ประเทศไทยมใชประเทศเดยวทพยายามแสวงหาวธจดการเรยนการสอนเดกกลมชาตพนธใหเกดประสทธภาพสงสด นกวชาการและนกการศกษาจ�านวนมากเรมคนควาทดลองเกยวกบการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐานในบรบททองถนของตนตงแตหลายทศวรรษทแลว ประสบการณจากประเทศเปร กวเตมาลา และเมกซโก ในชวงทศวรรษท 1930 ถง 1940 เผยใหเหนวา เดกชาตพนธทอานเขยนภาษาแมไดและเรยนในโรงเรยนของรฐทใชภาษาสเปนเปนสอกลาง มผลสมฤทธทางการเรยนสงกวาเพอนนกเรยนทไมมทกษะการอานเขยนภาษาแม เดกเหลานนตอง “ซมซบ”ภาษาสเปนดวยตนเองผานการเรยนการสอนโดยใชภาษาหลกเพยงอยางเดยว นอกจากนการทดลองการใชภาษาแมในชนเรยนของประเทศฟลปปนสในป พ.ศ. 2490 ส�าหรบเดกนกเรยนทพดภาษาฮลไกโนนเปนภาษาแม เปรยบเทยบกบโรงเรยนทใชภาษาองกฤษภาษาเดยว ผลพบวาการใชภาษาแมในชนประถมศกษาปท 1 และ 2 ชวยท�าใหผลคะแนนสอบสงขนรอยละ 10–50 ในทกวชา แมแตในวชาภาษาองกฤษกตาม นอกจากนยงมการอภปรายอยางกวางขวางเรองททางของภาษาแมในการจดการศกษาในการประชมสมยสามญขององคการยเนสโกประจ�าป พ.ศ. 2493 และในป พ.ศ. 2494 ยเนสโกจงไดจดการประชมผเชยวชาญ ณ กรงปารสเพอศกษาหารอเรอง “ภาษาพนถนในการศกษา” เมอไดพจารณาหลกฐานเชงประจกษจากนานาประเทศแลว ทประชมผเชยวชาญมความเหนระบไวตอนหนง ดงน

... ควรพยายามทกวถทางเพอใหมการจดการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน....ส�าหรบเหตผลทางดานการศกษาแลว เราขอแนะน�าใหยดระยะเวลาการใชภาษาแมไปจนถงชวงประถมศกษาศกษาตอนปลาย กลาวใหชดเจนคอ เดกนกเรยนควรเรมการเรยนในระบบโรงเรยนโดยใชภาษาแมเปนสอในการเรยนการสอน เพราะเดกเขาใจภาษานนดอยแลว อกทงการเรมตนชวตการเรยนดวยภาษาแมจะเปน การลดรอยเสนแบงระหวางบานกบโรงเรยนใหเบาบางลง13

13 UNESCO, 1953

บรบทโลก


24

ผเชยวชาญเปดเผยวา หลายประเทศไมยอมรบขอคนพบจากการวจยดงกลาว จงรายงานผลไปยงเบองบนเพอใหรฐบาลมค�าคดคานทางการเมอง เศรษฐกจ และการน�าไปปฏบต โดยอางวาไมมระบบเขยน ขาดตวอกษร ขาดครผสอน และมขอกงวลเรองความเปนเอกภาพของชาต และกลาววา อปสรรคทงหมดเหลานควรปดบงเอาไว แตนาเสยดายทประเทศสวนใหญไมสนใจค�าแนะน�าของยเนสโก รวมทงหนวยงานสหประชาชาตหลายหนวยงานกไมเหนดวย คณะมชชนนารและพฒนากรกลมอน ๆ ยงคงด�าเนนโครงการสอนอานเขยนภาษาแมในกลมเลกๆ ตอไป ยกเวนในประเทศเปร กวเตมาลา โบลเวย เมกซโก อนเดย ปาปวนวกนและอกสองสามประเทศไมเตมใจเปดรบการเรยนการสอนโดยใชภาษาแมเพราะระบบการศกษาของรฐในประเทศก�าลงพฒนาเชนเดยวกนกบหลายประเทศในภมภาคแอฟรกาและเอเชยทก�าหนดใหภาษาองกฤษหรอภาษาฝรงเศสเปนภาษาราชการทใชในโรงเรยน โดยคาดหวงวาจะชวยบรรลผลสมฤทธทางการศกษาและโอกาสความส�าเรจระดบสง แตคงตองผดหวง ดงทผเขารวมประชมไดรบทราบขอมลจากงานประชมทางการศกษาทบรตช เคานซล เปนผสนบสนนการจดประชมประจ�าป พ.ศ. 2556 ทแอฟรกา มขอความตอนหนง ดงน

ประเทศในทวปแอฟรกาหลายประเทศไมพอใจกบผลลพธของระบบการศกษาของตน....อตราการออกกลางคนสง อตราการเรยนตอต�าอตราผลสมฤทธทางการเรยนต�า อตราการรหนงสอในผใหญต�า งานวจยดานคณภาพการศกษาบงชถง...การขาดหลกสตรทสอดคลองเกยวเนองกน การขาดแคลนครทมคณสมบต และความเหลอมล�าทางการศกษา โดยมสาเหตมาจากความสามารถทางภาษา เพศ สถานะทางเศรษฐกจสงคมชาตพนธ และพนทภมศาสตรประเดนทาทายส�าคญคอ ระบบการศกษาทรฐไดรบสบทอดมายงคงเปนวฒนธรรมตางดาวและภาษาตางแดนของประชากรสวนใหญในแอฟรกา14

การเรมตนขบเคลอนการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานในเอเชย แมหลกฐานเกยวกบการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐานจะหนกแนนพอสมควร แตค�าถามยงคงมอย เชน ตองเรยนดวยภาษาแมนานเทาใดจงจะเปลยนไปเปนภาษาราชการ อายเทาไหรทเหมาะสมส�าหรบเดกในการรบเอาภาษาทสอง นอกจากน รปแบบการศกษาแนวทางทวภาษาในโลกตะวนตกยงมหลายรปแบบ ค�าถามคอ องคประกอบใดของแนวทางเหลานทเหมาะส�าหรบเดกกลมชาตพนธในประเทศก�าลงพฒนา แตละประเทศจะยกรางนโยบายการศกษาของตนใหตอบสนองความตองการของเดกกลมชาตพนธไดอยางไร และทส�าคญคอ จะด�าเนนนโยบายนโดยไดรบความรวมมอจากเจาหนาททองถนและชมชนกลมชาตพนธไดอยางไร ค�าถามดงกลาวสรางแรงบนดาลใจใหเดนนส มาโลนและซซาน มาโลน เขาศกษาระดบปรญญาเอกในชวงทศวรรษท 1990 สามภรรยาคนเปนผเชยวชาญดานการรหนงสอคนส�าคญของสถาบนวจยภาษาศาสตรนานาชาต หรอเอสไอแอล (SIL) ทมความเชยวชาญดานภาษาชนกลมนอย หรอภาษาชาตพนธไดรบมอบหมายใหรวมเปนคณะท�างานปฏบตหนาทชวยเหลอกระทรวงศกษาธการปาปวนวกน ในโครงการจดการศกษาโดยใชภาษาแม (ภาษาทอกพซน) ในชวงปลายทศวรรษท 1980 เมอป พ.ศ. 2541 ทงสองสามภรรยาไดยายมาประเทศไทย เพอมาปฏบตงานสอนทสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยมหดล ซงตอมาเปลยนชอเปนสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ทงคยงปฏบตหนาทเปนทปรกษาดานการรหนงสอแกโครงการตาง ๆ ทวภมภาคเอเชยอกดวย จงมโอกาสในการปฏบตหนาทในสองประเทศ ไดแก ฟลปปนสและกมพชา ในชวงตนทศวรรษท 1990 นกวจยในฟลปปนสสนใจศกษาอตราการออกกลางคนของเดกนกเรยนชนประถมศกษาศกษาในเมองลบอากน จงหวดกาลงกา พบวาภาษาเปนปจจยส�าคญ เนองจากเดกนกเรยนจ�านวนมากไมสามารถเขาใจภาษาทางการทใชในการเรยนการสอนคอ ภาษาฟลปปนสและภาษาองกฤษ ทงน เดกนกเรยนกลมนไมใชกลมเดยวทมปญหา กลาวคอ ประชากรทพดภาษาฟลปปนสคดเปนเพยงรอยละ 30 ของประชากรทงหมด ดงนน ระบบการศกษาจงท�าให “ลกคา” รอยละ 70 กลายเปนกลมชายขอบโดยไมเจตนา เพอเปนการรบมอกรณน กรมการศกษาจงเหนชอบใหด�าเนนโครงการน�ารองการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานส�าหรบเดกทพดภาษากาลงกา15 การเปลยนแปลงทางการเมองในกมพชาในชวงทศวรรษท 1990 น�าไปส “ยคองคการเอกชน (NGO)” เนองจากหนวยงานความชวยเหลอจากตางประเทศหลายสบคณะหลงไหลเขามาในประเทศ เพอชวยบรณะซอมแซมความเสยหายทเขมรแดงท�าลายลาง องคการเวลดคอนเซนรวมกบยเนสโก รเรมโครงการเพอการรหนงสอภาษาชาตพนธ 5 ภาษาอยางไมเปนทางการขนในพนทจงหวดรตนครตอมาในป พ.ศ. 2545 องคการแครนานาชาตไดน�าภาษากลมชาตพนธเขาสระบบโรงเรยน เกดเปนโครงการการศกษาแบบทว-พหภาษา โดยใชภาษาแมเปนฐานอยางเปนทางการ โดยเรมในโรงเรยนทมเดกนกเรยนพดภาษาเกรอง16 จากฐานประจ�าการทสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ดร. เดนนส มาโลน และ ดร. ซซาน มาโลน เดนทางไปใหค�าปรกษาโครงการสงเสรมการรหนงสอและโครงการการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานทเพงเรมตนใหมในหลายพนท ไดแก ประเทศกมพชา ฟลปปนส และอกหลายทในภมภาคเอเชยแปซฟก รวมท�างานเคยงบาเคยงไหลกบ ศ.เกยรตคณ ดร.สวไล เปรมศรรตน นกภาษาศาสตรทมประสบการณวจยดานภาษาชาตพนธมาอยางกวางขวาง เมอป พ.ศ. 2543 ดร.สวไล17 และคณะ เรมโครงการฟนฟภาษาในชมชนกลมชาตพนธชองในภาคตะวนออกของประเทศไทย ชาวชองสงสญญาณตอบรบอยางดมาก โดยเฉพาะความพยายามในการพฒนาระบบเขยนภาษาชองอกษรไทยและการสรางสอการสอนอานเขยนภาษาชอง ตลอดจนแนะน�าใหมสาระการเรยนรเพมเตม เปนการ

14 Glanz, 201315 Dekker, 201316 Nowaczyk, 201517 ระบชอ-สกลหรอชอตนตามหลกการอางองนกวชาการไทย


25

สอนภาษาและวฒนธรรมชองในโรงเรยนประถมศกษาศกษาในพนทโดยคร ผบรหาร และพอแมตางสงเกตเหนพฒนาการดานผลสมฤทธของนกเรยนในโรงเรยนทรวมโครงการวาเพมขนในระดบมาก ซงนบเปนครงแรกทเดกมคะแนนผานเกณฑการสอบประเมนคณภาพการศกษาระดบชาตขนพนฐานของกระทรวงศกษาธการ18 ความส�าเรจของโครงการภาษาชองในโรงเรยนและชมชนดงกลาวจดประกายให ดร.สวไล จดตง “ศนยศกษาฟนฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤต” ซงไดรบการสนบสนนกอตงจากเจแปน ฟาวเดชน และไดรบความรวมมอจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยในการด�าเนนโครงการฟนฟภาษาในภาวะวกฤตตอเนองมาจนถงปจจบน โดยท�างานกบชาตพนธตาง ๆ กวา 25 กลมภาษา และโครงการการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานอก 2 กลมภาษา ซงนบเปนผลส�าเรจยงใหญของคณาจารยนกศกษาบณฑตศกษา นกวจยและเจาหนาทกลมน ในขณะเดยวกน ทจงหวดเชยงใหม ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย รวมกบยเนสโก มหาวทยาลยพายพ และเอสไอแอล เรมโครงการจดการศกษานอกระบบตามแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานขนเมอป พ.ศ. 2546 ส�าหรบเดกในหมบานทพดภาษากะเหรยงโปเหนอ ซงมอยเปนจ�านวนมาก19 ถอเปนครงแรกในประวตศาสตรทกระทรวงศกษาธการอนโลมใหใชภาษาชาตพนธเปนสอในการจดการเรยนการสอนในบรบทการศกษาของรฐ20

การประชมวชาการนานาชาตดานการพฒนาภาษา การฟนฟภาษา และการศกษาแบบพหภาษาในชมชนกลมชาตพนธในเอเชยครงท1 ยเนสโก เอสไอแอล และสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย รวมกนจดการประชมวชาการนานาชาตวาดวยการพฒนาภาษา การฟนฟภาษา และการศกษาแบบทว-พหภาษาในชมชนกลมชาตพนธในเอเชย ครงท 1 ขนในป พ.ศ. 2546 มผลงทะเบยนกวา 300 คน จาก 30 ประเทศ เขารวมประชมและน�าเสนอบทความวชาการเกยวกบการส�ารวจทางภาษา การพฒนาระบบการเขยนและตวอกษร การฟนฟภาษา และโครงการสงเสรมการรหนงสอโดยมชมชนเปนฐาน ลกษณะพเศษขอหนงของการประชมครงนคอ สามารถดงดดผปฏบตงานจรง ซงเปนกลมชาตพนธทมสวนเกยวของโดยตรงกบกจกรรมการเคลอนไหวทางภาษาในระดบรากหญารวมทงผแทนหนวยงานสหประชาชาต ตวแทนองคกรเอกชน เจาหนาทรฐ และนกวชาการ ชวงเวลาทจดการประชมนบวาเปนเวลาทเหมาะสม กลาวคอ หลายเดอนกอนหนานนยเนสโกไดเผยแพรเอกสารทสงเสรมภาษาแมเรอง การศกษาในสงคมพหภาษา เนอหาในการประชมจงเกยวกบการพจารณาวาหลกการดงกลาวจะสามารถน�าไปปฏบตไดอยางไรบาง การบรรยายพเศษจาก ดร.ซซาน มาโลน น�าเสนอภาพรวมสถานการณภาษาชาตพนธกบการศกษาในภมภาคเอเชย การถอดบทเรยนรวมจากโครงการทวภาษาในตางประเทศ (สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และปาปวนวกน) และวสยทศนส�าหรบอนาคต สวนหนงของขอมลท ดร.ซซาน น�าเสนอกลายเปนประเดนหลกของการเสวนาเกยวกบการศกษาแบบพหภาษาในภมภาคเอเชย ซงมอทธพลอยางมากตอการด�าเนนเรองนในเวลาตอมา นอกจากนขอความเหลานนยงไดมการแปลเปนหลายภาษา เผยแพรตอในงานน�าเสนอ สงพมพทางวชาการและแผนพบชแนะสาธารณะเพอผลกดนนโยบายดานนอยางกวางขวาง แผนภาพการน�าเสนอแรกมาจากสหรฐอเมรกา แสดงรปแบบการศกษาทวภาษาในรปแบบตาง ๆ ส�าหรบเดกทไมไดพดภาษาองกฤษทบาน ซงน�ามาใชในสหรฐอเมรกาตงแตทศวรรษท 1960 ตอมาในปลายทศวรรษท 1980 ถงทศวรรษท 1990 กลมสนบสนนแนวคด “ภาษาองกฤษตองมากอน” แยงวา โปรแกรมการสอนภาษาองกฤษโดยตรง เปนรปแบบการศกษาทมประสทธภาพมากกวาส�าหรบเดกผอพยพลภยและเดกทไมไดพดภาษาองกฤษเปนภาษาแรก จงเรยกรองใหแตละรฐคดคานรปแบบการศกษาทวภาษา21 ดร.เวยน พ โทมส เหนดวยกบแนวคด “ภาษาองกฤษตองมากอน” แต ดร.เวอรจเนย คอลเออร ฝายภรรยากลบเหนตรงขาม เพอแกปญหาความไมลงรอยน ทงสองจงส�ารวจทะเบยนประวตการศกษาของเดกทไมไดพดภาษาองกฤษเปนภาษาแรกจ�านวน 42,000 คน เพอศกษาประสทธผลของรปแบบการจดการศกษาแบบดงเดมและทวภาษาในรปแบบตาง ๆ22

18 Premsrirat, 200219 Person & Siltragool, 200720 Kosonen & Person, 201421 ในป ค.ศ. 1998 ผสนบสนนแนวคด “ภาษาองกฤษตองมากอน” พยายามวงเตนหาเสยงโนมนาวใหผออกเสยงลงคะแนนของรฐแคลฟอรเนยผานกฎหมายขอเสนอ 227 หรอทเรยกวา “ธรรมนญภาษาองกฤษในโรงเรยนรฐ” ท�าใหโปรแกรมสองภาษาสวนใหญในรฐตองยตลง ตอมาป ค.ศ. 2016 จงออกเสยงลงคะแนนรบขอเสนอ 58 ใหกลบมาใชโปรแกรมสองภาษาไดตามเดม22 Kamenetz, 2016


26

ดงทแสดงในรปท 5 ดร.เวยน โทมส และ ดร.เวอรจเนย คอลเออร (Thomas & Collier, 1997) พบวายงนกเรยนมเวลาเรยนโดยใชภาษาแมมากเทาไหร สมฤทธผลทางการศกษาระยะยาวกยงสงขนเทานน (กราฟเสนท 1 และ 2) สวนเดกในชนเรยนทใชภาษาองกฤษเพยงภาษาเดยว (กราฟเสนท 5 และ 6) กบเดกทไดเรยนดวยภาษาแมเพยงเลกนอยกอนจะ “เขาสโปรแกรมหลก” ในชนเรยนทใชภาษาองกฤษภาษาเดยว (กราฟเสนท 3 และ 4) พบวามสมฤทธผลทางการศกษาระยะยาวในระดบต�า23 ทงนมกพบวา ความแตกตางของรปแบบการจดการศกษาแบบทวภาษาจะยงไมปรากฏชดเจนกอนชนประถมศกษาปท 4 ซงเปนชวงเวลาทเดกเรยนเนอหาวชาการและค�าศพทเฉพาะทางมากขน

รปท 5 รปแบบสมฤทธผลระยะยาวของเดกผเรยนภาษาองกฤษระดบอนบาลถงมธยมศกษาปลายจ�าแนกตามรปแบบการจดการศกษา 6 รปแบบ (ดดแปลงจาก Thomas & Collier, 1997)

แผนภาพการน�าเสนอทสองแสดงปจจยส�าคญทจ�าเปนส�าหรบกรอบการด�าเนนโครงการการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานใหเขมแขง ซง ดร.ซซาน มาโลนน�าเสนอโดยมพนฐานมาจากงานวจยและประสบการณในหลายประเทศ ตอมาไดพฒนาเปน “โครงขายการศกษาแบบทว-พหภาษา” ดงแสดงในรปท 6 ดานลางน

23 ตงแตป ค.ศ. 1997 (พ.ศ. 2540) เปนตนมา ดร.เวยน โทมส และ ดร.เวอรจเนย คอลเออรขยายขอบเขตการวจยครอบคลมกลมตวอยางทะเบยนประวตการศกษาของเดก 8 ลานคนในสหรฐอเมรกาและยงคงเชอมนในคณคาความส�าคญของการจดการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน (Kamenetz, 2016)

98.3%

66.7%

98.4%

63.8%

76.9%

59.7%

95.2%

89.5%

83%

56.8%

10

10

20

30

40

50

60

70

2 3 4 5 6 1110987

5. เร�ยนภาษาองกฤษเป�นภาษาทสองผ�านเนอหาว�ชาการ

6. แยกเร�ยนภาษาองกฤษเป�นภาษาทสองแบบดงเดม

4. ทว�ภาษาแนวปรบเปลยน+ถ�ายโอนส�ภาษาองกฤษแบบดงเดม

3. ทว�ภาษาแนวปรบเปลยน+ถ�ายโอนส�ภาษาองกฤษ

2. ทว�ภาษาแนวเสร�มสร�างแบบทางเดยว

1. ทว�ภาษาแนวเสร�มสร�างแบบสองทาง

ค�าคะแนนสมมลเส�นโค�งปกตขนสดท�าย

ระดบชนเร�ยน

ค�าค

ะแนน

สมมล

เส�นโ

ค�งป

กต

(ค

�าเปอ

ร�เซน

ไทล�)

ผลสมฤทธเฉลยของผ�พ�ดภาษาองกฤษเป�นภาษาแรก

61

52

4035

34

24


27

องคประกอบ ขางตนน จะท�าหนาทเปนแผนการด�าเนนงานโครงการการศกษาแบบทว-พหภาษาในหลายสบประเทศทวภมภาคแอฟรกา เอเชย และแปซฟก ซงอนทจรงแลว เนอหาถดจากนไป เปนการใหรายละเอยดวาองคประกอบแตละปจจยตามแผนภาพน สงผลตอการวางแผน การด�าเนนงาน และการประเมนผลโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) อยางไรบางนนเอง

การว�จยเบองต�น

นโยบายทรองรบการศกษาแบบทว�-พหภาษาโดยใช�ภาษาแม�เป�นฐาน


หลกสตรและแผนการเร�ยนการสอน

ความร�วมมอระหว�างภาคเคร�อข�าย

การพฒนาระบบเข�ยนทเป�นทยอมรบ

การนเทศตดตามและประเมนผล

การสร�างความตระหนกและระดมสรรพกำลง

แผนการดำเนนงานทใช�ได�จร�ง

การสรรหาและฝ�กอบรมคร

การผลตสอการอ�านและสอการเร�ยน

การสอน

องค�ประกอบการดำเนนงาน

โครงการจดการศกษาแบบทว�-พหภาษาทใช�ภาษาแม�เป�นฐาน

รปท6 องคประกอบการด�าเนนงานโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทใชภาษาแมเปนฐาน (UNESCO, 2016)


28

“เราเขาใจดวาเดกนกเรยนในภาคใตมผลการประเมนยงไมดเทาไหร หลายครง เรามกต�าหนคนกลมตาง ๆ หรอไมกโทษเดก แตผมเชอวา นเปนความผดของพวกเรานกการศกษาและครบาอาจารยทงหลาย” นายจาตรนต ฉายแสง รฐมนตรวาการกระทรวงการศกษาธการ พ.ศ. 256024

เรองเดนประเดนส�าคญ• งานดานฟนฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤตของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ในพนทตาง ๆ ของประเทศ น�าไปสการท�างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต• เหตการณความไมสงบถกมองวาสงผลตอความเหลอมล�าทางการศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต• การหารอภายในกระทรวงการศกษาธการเกดเปนนโยบายทจดประกายโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

จากงานฟนฟภาษาสการศกษาแบบทว-พหภาษา เมอป พ.ศ. 2546 แนวคด “โครงขายการศกษาแบบทว-พหภาษา” ถกน�าเสนอเปนครงแรกในการประชมวชาการนานาชาตทกรงเทพมหานคร ในตอนนน ยงไมมใครนกถงการน�าไปประยกตใชกบพนทจงหวดชายแดนภาคใต ศ.ดร.สวไล และคณะท�างานสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ม.มหดล ยงด�าเนนโครงการฟนฟภาษาในภาวะวกฤตของกลมชาตพนธในภมภาคตางๆ เชน กลมชาตพนธญฮกรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กลมชองในภาคตะวนออก ทงนบางโครงการด�าเนนงานโดยใชโรงเรยนเปนฐาน เพอจดการเรยนการสอนภาษาชาตพนธเปนรายวชาสาระเพมเตมสปดาหละไมกชวโมงเพอฟนฟภาษาใหกลบคนสชมชน แตยงไมมพนทใดใชภาษาแมเปนสอหลกในการเรยนการสอนตลอดหลกสตร ชวงตนป พ.ศ. 2547 ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ผสนบสนนโครงการฟนฟภาษาชองโดยสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ไดน�าคณะนกวจยจากพนทจงหวดชายแดนภาคใตขนมาศกษาดงานของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ซงเปนการจดประกายความคดของคณะผศกษาดงานจากภาคใตวา ภาษามลายถนเองกจ�าเปนตองมการฟนฟ ดร.สวไลเหนดวย จงไดจดตงคณะท�างานลงพนทเพอศกษาขอมลเบองตนขน คณะท�างานวจยจากสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย เขาเยยมชมโครงการตาง ๆ ของ สกว. ในพนทหมบานทมผพดภาษามลายถนเปนหลกหลายหมบาน นบเปนการเดนทางสภาคใตเพอศกษาพนทดานภาษาเปนครงแรกของ ดร.สวไล ซงกอใหเกดความสนใจอยางยง ภาษามลายถนเปนภาษาทใชมากทสดในชวตประจ�าวน ชาวบานหลายคนพดภาษาไทยไดนอยมาก แลวจะสอสารใหเขาใจตรงกนกบเจาหนาทของรฐไดอยางไร และบตรหลานมชวตรอดอยในโรงเรยนทใชภาษาไทยเปนหลกไดอยางไร นกวชาการกลมอน ขาราชการ รวมทงผน�าชมชน ลวนตงค�าถามคลายกนน หลายคนรสกวา ผลสมฤทธทางการศกษาต�า ผนวกกบภาวะเศรษฐกจซบเซา รวมกนกอใหเกดความขดแยงรนแรงถาโถมทวพนทจงหวดชายแดนภาคใต บางกลมจงเรมกลาวถง “การศกษาแบบทวภาษา” (ซงผน�ากลมคนไทยเชอสายมลายเสนอมาตงแตป พ.ศ. 2490) เปนเครองมอในการเสรมสรางสงคมสนตสข และยกระดบคณภาพการศกษาบคคลทมชอเสยงทานหนง ไดแก นายอานนท ปนยารชน อดตนายกรฐมนตร ประธานคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต หรอ กอส. ทท�าหนาทประมวลความคดและเสนอแนะวธการแกปญหาความรนแรงในสามจงหวดภาคใต “การศกษาแบบทวภาษา” ทวานนหมายถงอะไร คนไทยสวนใหญจะรจกมกคน โรงเรยน “สองภาษา” ทจดการเรยนการสอน ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 โดยใชภาษาองกฤษหรอภาษาจนเปนสอ แตแนวความคดในการจดการเรยนการสอนโดยใชภาษาชาตพนธ ในโรงเรยนรฐบาล ยงถอเปนเรองใหมแกะกลอง แมแตกระทรวงศกษาธการและสภาความมนคงแหงชาต ยงเพงบรรจ “การศกษาแบบทวภาษาหรอสองภาษา” ไวในแผนการด�าเนนงานตามนโยบายส�าหรบจงหวดชายแดนภาคใต เมอป พ.ศ. 2549 ซงแตละฝายตางกยงไมแนใจวา หมายถงโรงเรยนแบบไหน หรอจะเรมด�าเนนการอยางไร

24 UNESCO, 2007

ก�าเนดโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน)


29

ภมหลงทางประวตศาสตร ประเดนทาทายการท�างานดานการศกษาในพนทจงหวดชายแดน

ภาคใต หลายประเดนมตนตอมาจากเอกลกษณทางประวตศาสตรและ

วฒนธรรมของพนท

ในอดต ปาตาน คอรฐส�าคญแหงหนงของอาณาจกรมลาย เจรญรงเรอง

เปนศนยกลางตดตอคาขายและการศกษาอสลาม ในชวงศตวรรษทสบ

แปดและสบเกา อาณาจกรปาตานเรมเสอมลง จนตกอยในอ�านาจของ

สยามและกลายเปนเมองขนเรอยมา องกฤษในฐานะเจาอาณานคมคาบสมทร

มลาย รบรองอธปไตยของสยามเหนอ “รฐทางตอนเหนอของมาเลเซย”

ทครอบคลมปาตานโดยใหสตยาบนในสนธสญญาบางกอก พ.ศ. 2452

(สนธสญญาแองโกล–สยาม ค.ศ. 1909)25

สภาพการณทเปนอยอยางนาอดอดใจน น�าไปสการประทวงและเหต

ความรนแรงทเกดขนประปรายในภาคใต สบตอเรอยมาตลอดศตวรรษท

20 แตแลวทกอยางกตองเปลยนไป ในรงเชาวนท 4 มกราคม พ.ศ. 2547

เมอกลมผกอความไมสงบ เปดฉากบกโจมตกองก�าลงต�ารวจทหาร

ในพนท 9 อ�าเภอ และลอบวางเพลงโรงเรยนรฐ 18 โรง ท�าใหสถานการณ

ความไมสงบรนแรงบานปลายขนจนถงปจจบน26

คณะกรรมการ กอส. กบการศกษา “รฐตองพฒนานโยบายภาษาส�าหรบการศกษาโดยเรมตงแตระดบอนบาล ซงรวมถงนโยบาย

การใชภาษาแมเปนสอการสอน วธการภาษาพดและภาษาเขยนทมประสทธผล ทงภาษาไทย ภาษามลาย

ปตตาน และภาษาองกฤษ การเตรยมความพรอมของคร และการผลตสอการเรยนการสอน”27

25 สนธสญญาฉบบนยงมสาระส�าคญอกขอหนงคอ ใหสยามยกสทธการปกครองและบงคบบญชาเหนอไทรบรกลนตนตรงกานและปะลส (ปจจบนคอมาเลเซย) ใหแกองกฤษ26 Gunaratna, 200527 คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต, 2549

โรงเรยนตกเปนเปา กลมผกอความไมสงบมองระบบการศกษา

ของรฐวา เปนภยคกคามตอภาษามลาย

ปาตานและศาสนาอสลาม จงพงเปาโจมต

สถานศกษา โรงเรยนนบรอยโรงถกลอบ

วางระเบดหรอเผาท�าลาย ครถกซมโจมต

หลายคนถกดกสงหารขณะเดนทางไป

โรงเรยน บางสวนถกบกยงคาหองเรยน

สถตถงสนป พ.ศ. 2559 ระบวา ครและ

บคลากรทางการศกษาเสยชวตจาก

เหตการณความไมสงบไปแลวรวม 180 คน


30

“การศกษาแบบทว-พหภาษา”คออะไร ปฏบตการของกลมผกอการรายทบกโจมตโรงเรยนในชวงปพ.ศ. 2547–2548 ท�าใหนกการศกษาตางรสกเสยขวญ เมอครตกเปนเปาทถกหมายเอาชวต จนมการยนค�ารองขอยายขาราชการครและบคลากรทางการศกษาไปยงเขตพนทอนกวา 2,700 ค�ารอง28 และถงแมหลายคนจะกลาหาญอยตอเพอสอนนกเรยนในพนทแตกเหนชดเจนวา เดกไทยเชอสายมลาย มผลสมฤทธไมดเลยในระบบโรงเรยนทใชภาษาไทยเปนหลก เมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2548 กระทรวงศกษาธการไดจดประชมใหญ ทกรงเทพมหานคร เพอหารอเกยวกบภาษาและการศกษาส�าหรบพนทจงหวดชายแดนภาคใต ทงขาราชการกระทรวงศกษาธการและนกวชาการชาวไทยและตางประเทศใหขอเสนอแนะตาง ๆ ในการน ดร.สวไลไดแนะน�าแนวคด “การศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน” และม ดร.ซซาน มาโลน และ ดร.เดนนส มาโลน น�าเสนอผลการวจยในตางประเทศ สนบสนนแนวคดดงกลาว ผเขารวมประชมทส�าคญอกคนหนง คอ นายเจะฮเซน เจะอบง นกการศกษาทเปนทยอมรบในพนทจงหวดชายแดนใต เกดความประจกษแจงอนส�าคญในระหวางการประชม และเปลยนแนวคดของตนเอง จากการเปนผคดคานการศกษาแบบทว-พหภาษา กลายเปนผสนบสนนแนวทางนอยางจรงจง

แตเดมนน เราหวงวา เดก ๆ จะพดหรอเขยนภาษาไทยไมได กเลยเนนการเรยนภาษาไทยตงแตอายนอย ๆ ซงบางครง ดเหมอนจะไดผลด แตแลวพอถงชน ป. 4 เดก ๆ กจะมปญหาทางวชาการอกจนถงชนสง ๆ ขนไป ผมจงตระหนกวา เราใหความส�าคญกบภาษาไทยมากเกนเหต จนละเลยมองขามภาพใหญไป เราไมไดสอนใหเดกคดอยางมวจารณญาณ ไมใหคดสรางสรรค และไมไดเสรมสรางความมนใจในตวเองใหแกเดก ๆ เลย ตอนน ผมเรมเหนแลววา การศกษาแบบทว-พหภาษาเปนวธการแบบองครวม ทจะชวยสรางเสรมพฒนาการอนสมบรณในเดก และผมกยงตระหนกวา การศกษาแบบทว-พหภาษาจะไมเปนการบอนท�าลายภาษามลายถนของเราอกดวย29

ผลลพธทไดจากการประชมครงนคอ โครงการน�ารอง “โรงเรยนสองภาษา” ทกระทรวงศกษาธการรเรมขน โดยใหใชภาษามลายถนรวมกบภาษาไทยในโรงเรยนน�ารอง 12 โรง เรมครงแรกในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2549 นบเปนการปรบนโยบายการใชภาษาไทยเปนหลกในชนเรยนทมมาอยางยาวนาน ถงแมครในพนทหลายคนจะสารภาพวา ไดใชภาษามลายถนในชนเรยนเปนประจ�าอยแลว เพราะถาไมท�าเชนนน กจะไมสามารถสอสารกบเดกนกเรยนไดเลย คณะผแทนนกการศกษาภาคใตไดรบเชญใหไปศกษาดงาน โครงการจดการเรยนการสอนแนวทางทว-พหภาษา (ภาษากะเหรยงโปวเหนอ) อ�าเภออมกอย เพอสรางแรงบนดาลใจ จดประกายการท�างาน และหลงจากนนไมนาน มการจดอบรมเชงปฏบตการเพอพฒนาสอเพลงและเกมเพอการสอนภาษามลายถน อยางไรกด กลวธการสอนตามแนวทาง “โรงเรยนสองภาษา” จ�ากดใหใชกบนกเรยนอนบาลเทานน ทงยงไมใหสอนการอานการเขยนภาษาแมอกดวย โครงการ “โรงเรยนสองภาษา” ประสบความส�าเรจในเบองตน จากรายงานทภมใจน�าเสนอตอทประชมกระทรวงศกษาธการ ซงรฐมนตรวาการเปนประธานการประชม เมอวนท 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 ครผสอนระบวา สถตการเขาชนเรยนดขน ความสนกเพลดเพลนโดยรวมมมากขน เดก ๆ มความสขกบการรองเพลงและเลนเกมเปนภาษาแม และเนองจากกลวธ “สองภาษา” น�าไปปฏบตงาย และมเสยงตอบรบอยางดเยยมจากพอแมผปกครอง กลวธนจงแพรกระจายไปสโรงเรยนอน ๆ อยางรวดเรว อยางไรกตามจดออนของกลวธนกชดเจนไมแพกน ในทประชมคราวเดยวกนนนเอง

ดร.ซซาน มาโลน เตอนกระทรวงศกษาธการวา รปแบบ “โรงเรยนสองภาษา” ทเนนภาษาพดอยางเดยวมพนฐานทางการสอนทหนกแนนไมพอ ผลการทดลองใชกลวธนในประเทศตาง ๆ พสจนแลววา ไมสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยน ดร.ซซาน มาโลนยงไดคาดการณไวดวยวา กลวธ “โรงเรยนสองภาษา” น จะท�าใหผลคะแนนสอบทางการศกษา ต�ากวารปแบบทใชภาษาไทยโดยตรงภาษาเดยวในการจดการเรยนการสอน และอาจท�าใหผก�าหนดนโยบายสรปเหมารวมวา การศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐานไมมประสทธผล อนง การขาดระบบการประเมนภายนอกกนบเปนอกปญหาหนงดวยเชนกน30 ดร.สวไลเลงเหนวา ถาจะใชภาษามลายถนในโรงเรยนพนทจงหวดชายแดนภาคใต ในลกษณะทจะเปนประโยชนตอเดกอยางแทจรงแลวนน จ�าเปนจะตองมโครงการตนแบบ “การจดการศกษาแบบทว-พหภาษาเตมรป” ดงนน จงอาศยแผนงานตาม “องคประกอบการศกษาแบบทว-พหภาษา” พรอมดวยภาคเครอขายทเพมจ�านวนมากขนเรอย ๆ และตดสนใจเรมตนโครงการนในทสด

28 BBC News, 200529 Jeh-ubong, 201630 ขอมลท ดร.มาโลนคาดการณไว กลายเปนจรงแลว เมอปลายปพ.ศ.2559 เจาหนาทส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาศกษาปตตานเขต 1 ยนยนวาผลการสอบวดความสามารถพนฐานของผเรยนระดบชาต (National Test: NT) ของเดกชนประถมศกษาศกษาปท 3 จาก “โรงเรยนสองภาษา” ต�ากวาคาเฉลยของจงหวดและต�ากวาคาเฉลยของประเทศอยางมาก (Prachan, 2016)

ความรสกเศราใจของคร“หลายปมาแลว ผมไดรบรางวล 'ครดเดน

แหงชาต' ดานการสอนภาษาไทยส�าหรบเดก

นกเรยนไทยเชอสายมลาย แตผมไมคควร

กบคณคารางวลทไดรบเลย ความจรงกคอ

ผมไมรหรอกวาควรจะสอนเดกยงไง ผมได

รบการยกยองเชดชเกยรต แตนกเรยนของ

ผมหลายคนกลบสอบไมผาน ตอนน ผมอาย

มากแลว ผมจงพดไดอยางเตมปากวา

โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

นแหละคอทางออกทเรารอคอย เปนความ

หวงเดยวของปกษใตบานเรา” นายแวยโซะ

สามะอาล, 2549


31

การด�าเนนงานตามกรอบแนวคดการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน



32

การท�าวจยพนฐานเพอเขาใจสถานการณ“การท�าวจยพนฐานจะชวยให ไดขอมลเบองตน ไดแก (1)สภาพการใชภาษาในโรงเรยน (2)ทรพยากรทจะระดมมาใชในโครงการ และ (3)ปจจยทอาจเปนอปสรรคตอการด�าเนนโครงการและความยงยนของโครงการ....” ซซาน มาโลน, 2010

เรองเดนประเดนส�าคญ• การวจยทจ�าเปนส�าหรบการด�าเนนโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาใหประสบความส�าเรจ• การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมกบนกวชาการและคนในทองถนชวยให ไดขอมลเชงลกทส�าคญ• การท�าวจยพนฐานส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชวยใหเหนสถานการณการใชภาษา

ในชวตประจ�าวน ระดบความสามารถในการอานภาษาตาง ๆ และระบบตวอกษรทพบในพนทพหภาษาน

ความแตกตางของการวจยพนฐานในโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน) รฐบาลสวนใหญมกเกบรวบรวมขอมลเกยวกบประชากรไวเปนจ�านวนมาก กลาวคอ ขอมลดานอาย รายได ระดบการศกษา เพศ ทพกอาศยใน/นอกเขตเทศบาล อาชพ ฯลฯ จะเกบรวบรวมโดยการท�าส�ามะโนประชากรและเคหะระดบชาต หรอโครงการวจยอน ๆ โดยหลกการแลว ขอมลชดนจะน�ามาใชเปนแนวทางในการก�าหนดนโยบายและยกระดบผลลพธดานตาง ๆ ในการวางแผนด�าเนนงานโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา จ�าเปนตองอาศยขอมลอกชดหนง ซงไมอาจหาไดจากชดขอมลส�ามะโนประชากรและเคหะทวไป ทงขอมลของกระทรวงศกษาธการกยงไมเพยงพอ เพราะมค�าถามส�าคญหลายประการ ไดแก

• ประชาชนเขาใจและใชภาษาอะไรบางตามสถานทตาง ๆ (บาน ทท�างาน โรงเรยน ตลาดสถานทราชการ ศาสนสถาน ฯลฯ)• ครพดภาษาอะไรบาง• ภาษากลมชาตพนธมระบบตวอกษรทเหมาะสมหรอไม• ประชาชนมทศนคตอยางไรตอภาษาตาง ๆ ทพบทวไปในชวตประจ�าวน• นกเรยนมปญหาตามสภาพจ�าเพาะอะไรบางทโรงเรยน มปญหาทเกยวของกบภาษาบางหรอไม• มปจจยอน (เชน ปจจยทางสงคม ภมศาสตร ศาสนา ฯลฯ) อกหรอไมทอาจสงผลกระทบตอโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา• มทรพยากรในทองถน (เชน ปราชญชาวบานดานศลปวฒนธรรม ครเกษยณอายราชการ สอการสอนอานเขยนตามทม ผน�าศาสนา

องคการนอกภาครฐในพนท หนวยงานภาครฐทใหการสนบสนน) ทจะชวยวางแผนโครงการไดบางหรอไม

เพอใหสามารถตอบค�าถามดงกลาวได จ�าเปนตองลงไปท�าวจยภาคสนามในพนท ผวจยตองระวงรอบคอบในการสรปขอคนพบทไดจากขอมลของประชากรในทองถนอยางแทจรง เพราะความเหนของบคคลนอกวฒนธรรมทองถน (เชน ขาราชการ ผบรหารการศกษา และนกวชาการ) อาจไมเทยงตรงเสมอไป ตวอยางเชนในประเทศเวยดนาม เดมเจาหนาทบางคนเชอวา บางพนทไมสามารถจดการศกษาแบบทว-พหภาษาได โดยอางวา ในชนเรยนทกชน มนกเรยนกลมชาตพนธตาง ๆ หลายกลมเรยนรวมกน และไมมครคนใดพดภาษาชาตพนธ อยางไรกด การส�ารวจเชงลกแบบใกลชดแสดงใหเหนวา รอยละ 51 ของโรงเรยนทส�ารวจ มนกเรยนเปนชาตพนธกลมเดยวกน และครหลายคนในพนทกเปนคนกลมชาตพนธเดยวกน ซงมภาษาแมเปนภาษาเดยวกนกบเดกนกเรยน31 นอกจากน ผวจยยงตองละเอยดออนในเรองชอกลมภาษาอกดวย กลาวคอ กลมภาษาหนงอาจเรยกไดหลายชอ ตวอยางเชน ประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตหลายประเทศ ระบ “ภาษาลาห” กบ “ภาษามเซอ” แยกกนในเอกสารราชการ ราวกบวาเปนคนละภาษา แตในความเปนจรง ทงสองชอเปนกลมภาษาเดยวกน32 และหลายครง กลมภาษาตางกน กลบเรยกดวยชอเดยวกน ตวอยางเชน ภาคเหนอ

31 UNICEF Vietnam, 201232 Numkaew, 1987


33

ของประเทศไทย มชาตพนธจ�านวนหลายกลม มกถกเรยกดวยชอเดยวกนวา “ลวะ” แมวาภาษา วฒนธรรม และชดประจ�าเผา จะแตกตางกนอยางสนเชงกตาม33 โดยหลกการแลว การวจยพนฐานควรครอบคลมขอมลสถตทางการศกษา ทจะสามารถใชเปนพนฐานส�าหรบการทดสอบนกเรยนและการประเมนผลโครงการในภายหลง นอกจากน ควรแสวงหาภาคในทองถนทมศกยภาพในการรวมมอรวมทงพจารณาตวแปรอนทอาจเกยวของและสงผลตอโครงการดวย

การท�าวจยพนฐานในโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน) นกวชาการดานภาษาศาสตร สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ม.มหดล สนใจประเดนกลมชาตพนธในประเทศไทยมาอยางยาวนาน ตงแตป พ.ศ. 2517 เปนตนมา คณาจารยน�านกศกษาออกภาคสนามไปยงหมบานกลมชาตพนธตามภมภาคตาง ๆ เพอท�างานวจยดานภาษาและวฒนธรรม นกศกษากสนใจท�าวทยานพนธระดบปรญญาโทและปรญญาเอกจนส�าเรจการศกษาหลากหลายหวขอ ทส�าคญ ไดแก ระบบเสยง ไวยากรณ ลกษณะทางวาทกรรม และสถานการณทางภาษาศาสตรเชงสงคมของภาษาชาตพนธสวนใหญในประเทศไทย ในชวงป พ.ศ. 2536–2537 สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ม.มหดล รวมกบสถาบนเอสไอแอล จดท�าโครงการแผนทภาษา โดยม เอสไอแอลเปนทปรกษา ด�าเนนการสงแบบสอบถามกวาเจดหมนชดไปยงก�านนผใหญบาน เจาหนาทสาธารณสข รวมทงครและบคลากรทางการศกษา เพอเกบรวบรวมขอมลดานภาษาในระดบจงหวด อ�าเภอ และหมบาน หลงจากนน จะตดตามแบบสอบถามโดยการออกภาคสนาม ไปยงพนทส�ารวจโดยเฉพาะกลมภาษาขนาดเลกหรอกลมชาตพนธ เพอตรวจทานและทวนสอบขอมลกบเอกสารเพอวเคราะหขอมลทงหมดแลวเผยแพรผลทไดเปนเอกสารฉบบภาษาไทยชอ แผนทภาษาของกลมชาตพนธตาง ๆ ในประเทศไทย34 โครงการแผนทภาษา จดประกายสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ใหขยายผลการท�างานไปสการฟนฟภาษาในภาวะวกฤต ท�าใหคณะท�างานสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชยเพมพนประสบการณดานทกษะในการพฒนาภาษา ซงจ�าเปนส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) แททจรงแลวในการสนทนาครงแรก ระหวางสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ม.มหดล กบยนเซฟ เรองโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เกดขนกเพราะ ยนเซฟสนใจแผนทภาษา ซงจะไดอธบายในบทอนตอไป ตงแตป พ.ศ. 2545 เปนตนมาส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ฝายวจยเพอทองถน สงเสรมใหชมชนทองถนเปนเจาของโครงการท�าวจยเพอแกไขปญหาของตน ดวยตนเอง และไดใหทนแกสถาบนวจยภาษาฯ เพอท�าหนาทเปนศนยประสานงานวจยเพอทองถนดแลและสงเสรมการท�าวจยของชมชนกลมชาตพนธเพอการฟนฟภาษาและวฒนธรรมทองถนของตนเอง ในเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2548 สกว. (ฝายวจยเพอทองถน) ไดสงเสรมใหสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ม.มหดล ท�าหนาทในการดแลและประสานงานโครงการวจยเพอทองถนประเดนภาษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต โดยด�าเนนการในป 2548 –2552 เปนจ�านวนมากกวาสบโครงการ โดยโครงการตางๆ ด�าเนนงานโดย นกวจยจากมหาวทยาลยในทองถน ครในโรงเรยน และปราชญชมชน โดยมพเลยง นกวชาการในพนททส�านกงานปตตานและนกวจยจากสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชยคอยใหค�าแนะน�า แมวาโครงการวจยเพอทองถนไมมประเดนภาษาเกยวของโดยตรงกบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) แตโครงการเหลานท�าใหไดขอมลเชงลกในแงภาษาและวฒนธรรมทมคณคา ซงสามารถน�าไปใชใหเกดประโยชนอยางยงในภายหลง ดงตวอยางโครงการตอไปน

• การศกษาและจดท�าพจนานกรมสามภาษา ภาษามลายถน ไทย มาเลเซย (ไดระบบเขยนภาษามลายปาตานอกษรไทย)• การพฒนาระบบเขยนภาษามลายปาตานดวยอกษรยาว เพอการอนรกษและฟนฟภาษาและวฒนธรรมทองถน • การพฒนาและจดท�าศพทานกรมตาง ๆ ทมการเรยนการสอนส�าหรบนกเรยนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม• การศกษาและเกบรวบรวมขอมลสมนไพรพนบานผานการบนทกดวยภาษามลายถน• บทขบรองซาง สรรเสรญทานนบมฮมหมด• เพลงในพธกรรมรบขวญเดกในภาษามลายถนสตล

โครงการวจยเพอทองถนประเดนภาษาดงกลาว มสวนส�าคญเกยวกบภาษามลายปาตานควรมระบบเขยนอยางไร ซงเปนทชดเจนวา อกษรยาวทเขยนตามภาษาอาหรบแบบดงเดมทใชในคมภรทางศาสนา ไมตรงกนกบการออกเสยงตามภาษาพดสมยใหมหลายครงจะพบวา ค�าทองถนบางค�าไมมตวเขยนดวยอกษรยาวทเทยบเคยงกนได หากเขยนตามกฎการสะกดค�าอกษรยาวแลว โคลงกลอนมขปาฐะพนบานจะไมมสมผสเลย หากเขยนดวยอกษรรมหรออกษรโรมน (ภาษามาเลเซย) หรอตามระบบสทอกษรสากล (International Phonetic Alphabet: IPA) จะยงเปนการจ�ากดขอบเขตจ�านวนผอานทสามารถอานออกใหแคบลงไปอก การมระบบเขยนดวยอกษรไทย จงนาจะท�าใหสอตาง ๆ สามารถเขาถงไดมากขน ทงผอานชาวไทยและชาวไทยเชอสายมลาย ทเขาศกษาในโรงเรยนไทย อกทงนกวจยและหนวยงานภาครฐจ�านวนมาก ตางกใชระบบเขยนดวยอกษรไทยทแตกตางกนหลายระบบในการถายเสยงภาษามลายปาตาน อยางไรกตาม ระบบการถอดเสยงทไมเปนทางการเชนน ไมมพนฐานมาจากการวเคราะหเชงภาษาศาสตรอยางละเอยดนอกจากนผพดภาษามลายถนบางคน ยงคดคานแนวคดนอยางยง

33 Ethnologue.com แสดงรายชอตาง ๆ ทกชอเทาททราบวามส�าหรบกลมภาษาเดยวกน และมาตรฐานไอเอสโอ 639-3 ก�าหนดตวอกษรสามตวเปนรหสแทนแตละภาษา34 Premsrirat et al., 2004


34

โดยไมเหนดวยกบการเขยนภาษาของตนเอง เปนตวอกษรไทยซงเปนอกษรของภาษาทหลายคนเหนวาเปนอ�านาจของจกรวรรดนยม สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ม.มหดล จงไดด�าเนนการส�ารวจสถานการณทางภาษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต โดยมวตถประสงคหลก เพอประเมนมตการใชภาษาดานตาง ๆ (แตละภาษาโดยประเมนในแงปรมาณการใช การประเมนระดบความสามารถในการพดและเขยนแตละภาษา และการประเมนทศนคตตอการใชภาษาตางๆ รวมทงระบบเขยนภาษามลายถนดวยอกษรไทย อกษรรม และอกษรยาว35 โดยการส�ารวจสถานการณภาษานไดรบทนสนบสนนการวจยจากศนยศกษาและพฒนาสนตวธ มหาวทยาลยมหดล(หรอปจจบน คอ สถาบนสทธมนษยชนและสนตศกษา)

การส�ารวจสถานการณการใชภาษาครงท1:การใชภาษาความสามารถและทศนคตตอภาษาตางๆ การส�ารวจสถานการณการใชภาษาตาง ๆ ของคนไทยเชอสายมลาย เปนการวจยเชงปรมาณ โดยใชแบบสอบถาม ศกษากลมตวอยางขนาดใหญ ด�าเนนการในเดอนกมภาพนธถงสงหาคม พ.ศ. 2549 ผพดภาษามลายถนในพนทส�ารวจ ผานการฝกอบรมใหเกบขอมลโดยการสมภาษณ กลมตวอยางเปนคนไทยมสลมเชอสายมลายซงมอาย อาชพ ระดบการศกษา และเพศ แตกตางกน จ�านวน 1,255 คนทอาศยในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ผลการส�ารวจในภาพรวมพบวาสวนใหญ (รอยละ 82.9) ยงคงอาศยอยใกลบานเกดของตนเอง ไมเคยเดนทางออกนอกพนทเปนระยะเวลาตอเนองยาวนาน มเพยงรอยละ 20 ทส�าเรจการศกษาระดบมธยมศกษา และมนอยกวานนอกทส�าเรจการศกษาระดบมหาวทยาลย เกอบหนงในสามของผตอบแบบสอบถาม (สวนใหญเปนผสงอาย) ในบางอ�าเภอ ไมไดเขารบการศกษา ดงนน กลมตวอยางจงถอเปนตวแทนของประชากรของจงหวดชายแดนภาคใตในภาพรวม ดงแสดงในรปท 7 ดานลางแสดงผลการส�ารวจ โดยผตอบแบบสอบถามรอยละ 75.20 รายงานวาใชภาษามลายถนมากทสดในชวตประจ�าวน รองลงมาคอ ภาษาไทย “ปน” มลายถน คดเปนรอยละ 13.20 โดยมผทพดภาษาไทยเปนหลกในชวตประจ�าวน คดเปนเพยงรอยละ 8 ของผตอบแบบสอบถาม และมเพยงจ�านวนหนงทตอบวาใช “ภาษาอน” “ภาษาไทยใต” และอนดบสดทายคอ “ภาษามาเลเซย” นอกจากน ดงแสดงในรปท 8 ผตอบแบบสอบถามกวารอยละ 95 มทกษะความสามารถทางภาษามลายถน “ด” ทสด เทยบกบทกษะภาษาไทยอยในระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 45.40 และภาษามาเลเซยอยในระดบพอใช คดเปนรอยละ 11.80 ซงขอมลนนาสนใจอยางยง เนองจากภาษามลายถนกบภาษามาเลเซย แมจะมความเกยวของกนทางภาษาประชาชนในจงหวดชายแดนภาคใตมกยายถนไปยงประเทศมาเลเซย เพอโอกาสในการประกอบอาชพ อยางไรกด ผตอบแบบสอบถามสวนใหญรสกวา ทกษะความสามารถทางภาษาไทยของตนเอง ดกวาทกษะความสามารถในการใชภาษามาเลเซย นอกจากนยงพบวา ผตอบแบบสอบถามมทศนคตทดตอภาษามลายถนมากกวาภาษาอน ๆ ทนาสนใจเปนพเศษคอ ค�าตอบเกยวกบทศนคตและความตองการใชอกษรไทยในการเขยนภาษามลายถน เพอวตถประสงคทางการศกษา รปท 9 แสดงใหเหนวา สองในสามของผตอบแบบสอบถามเหนดวยกบแนวคดน สวนทเหลออกหนงในสามไมเหนดวยหรอไมตอบ การคนพบทส�าคญน จะสงผลกระทบอยางยงยวดตอการด�าเนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

35 Premsrirat & Samoh, 201236 Premsrirat et al., 2009

ตวอยางค�าถามในการส�ารวจสถานการณการใชภาษา• ภาษาทคณใชบอยทสดในชวตประจ�าวน

กบครอบครวคอภาษาอะไร

• ภาษาทคณใชบอยทสดในชวตประจ�าวน

เวลาอยนอกบานคอภาษาอะไร

• ภาษาทคณมทกษะความสามารถในการ

ใชคลองทสดคอภาษาอะไร

• คณคดวาทกษะความสามารถในการ

ฟง/พดภาษาไทยของคณเมอแรกเขา

โรงเรยนอยในระดบใด


ฟง/พด/อาน/เขยนภาษาไทยของคณใน

ปจจบนอยในระดบใด

• คณใชเวลาเรยนกปจงสามารถฟง/พด/

อาน/เขยนภาษาไทยไดในระดบคลอง

• คณคดวาทกษะความสามารถในการพด

ภาษามลายปาตานของคณอยในระดบใด

• คณเคยเขยนภาษามลายปาตานหรอไม

• คณใชภาษามาเลเซยในชวตประจ�าวน

หรอไม


อาน/เขยนภาษามาเลเซยอกษรยาวของ

คณอยในระดบใด


อาน/เขยนภาษามาเลเซยอกษรรมของ

คณอยในระดบใด

• ภาษาทส�าคญทสดทบตรหลานจะตอง

พดใหไดคอภาษาอะไร

• ภาษาทคณรสกอายทสดเวลาใชคอภาษา

อะไร

• ควรใชภาษามลายปาตานในสอทองถน

หรอไม

• ควรใชภาษามลายปาตานทเขยนดวย

อกษรไทยเพอวตถประสงคทางการศกษา

หรอไม36

36 Premsrirat et al., 2009


35

รปท 7 ภาษาทใชมากทสดในชวตประจ�าวน37

37 ดดแปลงจาก Premsrirat & Samoh, 2012

รปท 7 ภาษาทใช�มากทสดในชว�ตประจำวน37

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ภาษามาเลเซย

ภาษาไทยใต�

ภาษาอน ๆ

ภาษาไทยกลาง

ภาษามลายถ�นปนไทย

ภาษามลายถ�น

8.00%0.50% 0.30% 0.10%

13.20%

75.20%

รปท 8 ทกษะความสามารถ ความมนใจในการใช�ภาษาต�าง ๆ

0

20

40

60

80

100

ภาษามาเลเซยภาษาไทยกลางภาษามลายถ�น

รปท 9 ความคดเหนต�อการเร�ยนและเข�ยนภาษามลายถ�นโดยใช��อกษรไทยในโรงเร�ยน

94.90%

45.40%

11.80%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ไม�ตอบไม�เหนด�วยเหนด�วย

66.20%

32.00%

1.80%


36

0

20

40

60

80

100

ไม�เข�าใจ

เข�าใจ

ภาษามาเลเซยอกษรรมภาษามาเลเซยอกษรยาว�ภาษาไทยอกษรไทย

56.3%

43.7%

32.5%

67.5%

84.3%

15.7%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ปรบปรง

พอใช�

ด

ดมาก

ภาษามาเลเซยอกษรรมภาษามาเลเซยอกษรยาว�ภาษาไทย

20.8%

9%

20.2%

50%

6.5%7.5%6.5%

79.6%

18%

9.4%12.5%

60.1%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ปรบปรง

พอใช�

ด

ดมาก


6.2%

41%

26.9%

62.7%

19.6%

14%

32.3%33.9%

24.5%

15.4%

40.4%

19.7%

การส�ารวจสถานการณการใชภาษาครงท2:สอและการรหนงสอ การท�าวจยพนฐานครงแรก เปนการส�ารวจทกษะและความมนใจในการใชภาษาตาง ๆ ทผตอบแบบสอบถามประเมนตนเอง โดยไมมการทดสอบทกษะความสามารถในการใชภาษา แมวาค�าตอบจากการส�ารวจครงแรกจะชวา ประชาชนตองการใหใชภาษามลายถนในสอตาง ๆ มากขน แตกไมไดตรวจสอบเชงลกเปนรายกรณแตอยางใด จงเกดเปนชองวางทสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ตองท�าการวจยเปนครงทสอง จงยนเสนอโครงการวจยในชวงปลายป พ.ศ. 2550 กระทงไดรบงบประมาณสนบสนนจากศนยศกษาและพฒนาสนตวธ มหาวทยาลยมหดลเพอด�าเนนการวจยในชวงตนป พ.ศ. 2551 มวตถประสงคหลก ไดแก

• เพอจดท�ารายงานบนทกการใชภาษามลายถนในสอสาธารณะ (วทย หนงสอพมพ ปายประกาศ ฯลฯ)• เพอประเมนรปแบบการรหนงสอโดยการทดสอบความถกตองแมนย�า (การออกเสยง) และความเขาใจ (การเขาใจภาษา) ในการอาน

ระดบค�าประโยคและยอหนาทเขยนดวยตวอกษรและภาษาตางๆ

กลมตวอยางทส�ารวจ ไดแก ประชากรในพนทจ�านวน 387 คน แบงเปน 4 กลมอาย โดยมเพศชายและเพศหญงจ�านวนเทากน คณะวจยพบวา บางครงภาษามลายถนปรากฏในลกษณะค�าและวลโดด ๆ ตามสอทองถนฉบบภาษาไทย เชน หนงสอพมพ นตยสาร และสงตพมพอน ๆ ซงในบรบทน ค�าภาษามลายถนจะถกถายเสยงดวยอกษรไทยหรออกษรยาว โดยบทความทเขยนเปนภาษามลายถนจรง ๆ ทงฉบบมนอยมาก นอกจากน ยงพบภาษามลายถนแบบค�าโดด ๆ ตามปายนามบตรและทอน ๆ อกดวย สวนเอกสารทางศาสนายงคงมลกษณะส�าคญในการใชอกษรยาวอยางตอเนอง แตในสอยอดนยมกลบไมพบลกษณะพเศษนเลย การทดสอบการอานครงแรก เปนการเปรยบเทยบระหวางความถกตองในการออกเสยงกบความเขาใจเนอหา ระดบค�า ประโยค และยอหนาขนพนฐานงาย ๆ ภาษาตาง ๆ ไดแก ภาษาไทย ภาษามาเลเซยอกษรยาว และภาษามาเลเซยอกษรรม พบวา กลมตวอยางท�าคะแนนการอานออกเสยงระดบค�าและประโยคภาษาไทยไดสงกวาภาษาอน ผลการทดสอบความถกตองในการอานออกเสยงและการอานจบใจความระดบค�า แสดงไวในเหนรปท 10 และ 11 ตามล�าดบดงน

รปท10 ทกษะความสามารถในการอานออกเสยงระดบค�าภาษาไทยและมาเลเซยทเขยนดวยอกษรตาง ๆ (ดดแปลงจาก Samoh, 2010)


37

0

20

40

60

80

100


เข�าใจ


56.3%

43.7%

32.5%

67.5%

84.3%

15.7%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ปรบปรง

พอใช�

ด

ดมาก


20.8%

9%

20.2%

50%

6.5%7.5%6.5%

79.6%

18%

9.4%12.5%

60.1%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ปรบปรง

พอใช�

ด

ดมาก


6.2%

41%

26.9%

62.7%

19.6%

14%

32.3%33.9%

24.5%

15.4%

40.4%

19.7%

รปท11 ความสามารถในการอานจบใจความระดบค�าภาษาไทยและมาเลเซยทเขยนดวยอกษรตาง ๆ (ดดแปลงจาก Samoh, 2010)

โดยพบวา ผเขารบการทดสอบ กลมอาย 25–35 ป มคะแนนรวมสงสด รองลงมาคอ กลมอาย 15–24 ป คะแนนดงกลาวเปนผลสะทอนของระบบการศกษาไทย และประสบการณจรงในชวตของผใหญวยท�างาน เพราะการรหนงสอภาษาไทยมความส�าคญตอการมงานท�าของคนในวยน อยางไรกตาม พบวาประเดนนาสนใจคอ มความผดปกตเกดขนกบการอานจบใจความระดบยอหนา ดงแสดงในรปท 10 จะเหนวา ผเขารบการทดสอบทอานออกเสยงระดบค�าภาษาไทยไดคะแนน “ด” หรอ “ดมาก” มจ�านวนสงถงรอยละ 93.8 เทยบกบรอยละ 86.8 ส�าหรบอกษรยาว และรอยละ 84.8 ส�าหรบอกษรรม นอกจากน รปท 11 ยงแสดงใหเหนวา ผเขารบการทดสอบสวนใหญ เขาใจความหมายของค�าภาษาไทยมากกวาค�าอกษรยาวหรออกษรรม แตกลบพบวา จ�านวนผท�าคะแนนไดระดบ “ดมาก” ในการเขาใจขอความอกษรยาว (รอยละ 79.6) และอกษรรม (รอยละ 60.2) สงกวาอกษรไทย (รอยละ 50) ดงรปท 12 (ดานลาง)

รปแบบโรงเรยนในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ตาดกา: เปนสถานทอบรมเดกอาย 5-12 ป โดยใชหลกสตรอสลามศกษาฟรฎอนประจ�ามสยด พบไดทวไปแทบทกหมบาน โดยสวนใหญ

มกจะตงอยใกลกบมสยดหรอสเหรา เปดสอนวนเสาร-อาทตย หรอชวงเยนของวนธรรมดาภาษาสวนใหญใชภาษามลายอกษรยาว ยกเวนวชา

ภาษาอาหรบจะใชหนงสอภาษาอาหรบ

สถาบนศกษาปอเนาะ: เปนสถาบนสอนศาสนาอสลามแบบดงเดมส�าหรบวยรนและเยาวชน มหอพกอยในบรเวณสถาบน โดยสอนเฉพาะ

เนอหาทางศาสนาอสลาม เชน การอานอล-กรอาน อรรถอธบายอล-กรอานและวชาภาษาอาหรบ รฐบาลเขมงวดเรองสถาบนศกษาปอเนาะ

เพราะมขอสงสยวา พวกแบงแยกดนแดนอาจใชปอเนาะเปนฐานในการปลกระดม

โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม: เดมจดการศกษาในรปแบบ “ปอเนาะ”แลวพฒนาเปนโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในปจจบน

เปดสอนตงแตระดบชนอนบาลถงมธยมศกษาตอนปลาย โดยสามารถเลอกเรยนสายศาสนาหรอสายสามญ (เรยนวชาสามญ เชน คณตศาสตร

วทยาศาสตร เชนเดยวกบโรงเรยนทวไป ควบคกบวชาทางศาสนาอสลาม) แมจะเปนโรงเรยนเอกชน แตกไดรบเงนอดหนนคาใชจายในการจดการ

ศกษาขนพนฐาน (คาใชจายรายหว) ทรฐจดสรรใหตามจ�านวนนกเรยนทลงทะเบยนเรยน บางครงจงเกดการแขงขนกบโรงเรยนรฐบาลเพอ

เพมยอดจ�านวนนกเรยน

โรงเรยนรฐบาล: เปนโรงเรยนของรฐทพบไดทวไป โดยโรงเรยนประถมศกษาจะตงอยตามหมบานตาง ๆ สวนโรงเรยนมธยมศกษาจะพบใน

ต�าบลและเมองใหญ ๆ จดการเรยนการสอนโดยใชหลกสตรเดยวกนกบโรงเรยนรฐบาลอน ๆ ทวประเทศ มวชาอสลามศกษาเปนสาระเพมเตม

ทงน ในพนทชนบทสวนใหญของจงหวดชายแดนภาคใต โรงเรยนรฐบาลมผเรยนเปนชาวไทยมสลมเชอสายมลายคดเปนรอยละ 100 ในขณะท

โรงเรยนในเขตเมองจะมนกเรยนทงชาวไทยมสลมเชอสายมลายกบเดกไทยพทธ


38

0

20

40

60

80

100


เข�าใจ


56.3%

43.7%

32.5%

67.5%

84.3%

15.7%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ปรบปรง

พอใช�

ด

ดมาก


20.8%

9%

20.2%

50%

6.5%7.5%6.5%

79.6%

18%

9.4%12.5%

60.1%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ปรบปรง

พอใช�

ด

ดมาก


6.2%

41%

26.9%

62.7%

19.6%

14%

32.3%33.9%

24.5%

15.4%

40.4%

19.7%

รปท12 การอานจบใจความระดบยอหนา (ดดแปลงจาก Samoh, 2010)

ผลการออานจบใจความระดบยอหนาพบวาทกษะภาษามาเลเซยอกษรยาวสงทสด อาจเนองมาจาก ขอความอกษรยาวเปนค�าสอนทางศาสนาซงผเขารบการทดสอบคนเคยเนอหาดอยแลว อยางไรกตาม การเขาใจขอความภาษาไทยในระดบต�า อาจบงชวา แมคนในพนทสามารถอานและเขาใจภาษาไทยระดบค�าไดด แตยงขาดทกษะขนสงซงจ�าเปนส�าหรบการถอดความหมายและเขาใจภาษาไทยในระดบขอความ

ขอคนพบส�าคญจากการท�าวจยพนฐาน ขอคนพบจากโครงการส�ารวจสถานการณการใชภาษาทงสองครงมหลายประการ ทส�าคญสรปไดดงน • ภาษามลายถน เปนภาษาทใชมากทสดในครอบครวและทท�างานในพนทจงหวด

ชายแดนภาคใต จงมบทบาทส�าคญในสงคม• พอแมผปกครองชาวไทยเชอสายมลาย ตองการใหบตรหลานมทกษะภาษาด

ทงภาษามลายถนและภาษาไทย• อกษรยาวเปนทเคารพอยางสงและใชแพรหลายในเอกสารทางศาสนา ประชาชน

ไมคนเคยกบการใชเพอวตถประสงคอนทไมเกยวกบศาสนา• ชาวไทยเชอสายมลาย มทกษะในการอานและเขยนภาษาไทยดกวาภาษาและ

อกษรอน ๆ ผสมกน แตทกษะการอานจบใจความภาษาไทยระดบขอความยงคอนขางต�า

• กลมตวอยางชาวไทยมสลมเชอสายมลายทสมภาษณสวนใหญเหนดวยและสนบสนนการใชอกษรไทยในการเขยนภาษามลายถนเพอการเรยนการสอนในโรงเรยน

ความเขาใจคลาดเคลอนเรองศาสนากบภาษา

กระทรวงศกษาธการจดเกบทะเบยนประวต

นกเรยน โดยระบศาสนาแตไมระบภาษา

ซงอาจกลายเปนปญหาส�าหรบจงหวดชายแดน

ภาคใต เพราะเดกไทยมสลมในเขตเมองบาง

สวนใชภาษาไทยเปนภาษาแม ดงนน การระบ

ขอความเชน “เดกไทยมสลมมกประสบปญหา

ในการเรยนภาษาไทย”จงเปนการท�าใหเขาใจ

ผดและสบสนเรองอตลกษณทางศาสนากบ

อตลกษณทางภาษาชาตพนธ


39

ขอคนพบส�าคญดานสถานการณภาษาและการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

ทศนคตในแงดตอภาษาไทยจากกลมตวอยางคนไทยเชอสายมลายในพนทชนบททส�ารวจจ�านวน 1,255 คน สวนใหญตอบวาภาษาไทย

ส�าคญและคาดหวงใหบตรหลานเรยนภาษาไทยใหเกง เพอจะไดมอนาคตทด

ภาษาในโรงเรยนโรงเรยนประถมศกษาศกษาของรฐกวา 700 โรง ในจงหวดชายแดนภาคใตมนกเรยนรอยละ 100 เปนเดกท

พดภาษามลายถน มเพยงบางสวน (นอยกวา 150 โรง) ซงสวนมากอยในเขตเมองทมพดทงภาษาไทย และ

ภาษามลายถน

การศกษากบสถานการณความไมสงบสถตของรฐระบวา เดกนกเรยนไทยเชอสายมลายมผลสมฤทธทางการเรยนต�ามาตลอด แมในชวงเวลาทไมม

เหตการณความไมสงบกตาม ดงนน สมฤทธผลต�าจงไมไดมสาเหตมาจากสถานการณความไมสงบในปจจบน

แตเพยงอยางเดยว (แมวาสมฤทธผลต�าในบางเขตพนทจะมปจจยสวนหนงมาจากเวลาเรยนทหายไปเพราะการ

ปดโรงเรยนกตาม)

การสอนทมงใชภาษาไทยเพยงอยางเดยวไมเกดประสทธผลดวยแนวทางการจดการศกษาบนฐานภาษาไทยภาษาเดยว ทใชกนมายาวนานกวา 70 ป พบวา เดกนกเรยนไทย

เชอสายมลายยงคงมผลการเรยนวชาภาษาไทยต�า เยาวชนจ�านวนมากยงอานไมออกเขยนไมได งานวจยทวโลก

พบวา แนวทางทเหมาะส�าหรบเดกชาตพนธในการเรยนภาษาราชการไดดทสดคอ การบรรจภาษาแมของเดก

ใหเปนภาษาในระบบการศกษาอยางเปนทางการ

การเรยนสามญศกษาควบคกบศาสนา

“นกเรยนไทยมสลมในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ใชเวลาในการเรยนมากกวานกเรยนไทยพทธโดยทวไป เพราะ

ผปกครองตองการใหบตรหลานของตนเรยนศาสนาควบคไปกบวชาสามญ และวชาอสลามศกษาทเรยนกนใน

โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามนน เขมขนกวาวชาศาสนาทสอนอยในโรงเรยนของรฐมาก ผลกคอ เดกไทย

มสลมประมาณ 2 ใน 3 ถกผปกครองสงไปเรยนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม ซงมชวโมงเรยนรวมกน

ประมาณสปดาหละ 35 ชวโมง เทยบกบโรงเรยนของรฐทมชวโมงเรยน 25 ชวโมงในหนงสปดาห”38

38 คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต, 2549


40

© RILCA


41

“คนเดยวหวหาย สองคนเพอนตาย”สภาษตไทย

เรองเดนประเดนส�าคญ• ความส�าคญของการสรางความตระหนกและระดมความรวมมอจากภาคเครอขายตอโครงการ• วธการระดมความรวมมอและบรหารจดการภาคเครอขายเครอขายผปกครอง นกการศกษา นกวชาการ

เจาหนาทรฐ (รวมถงหนวยงานรกษาความมนคง) ผสอขาว และหนวยงานระหวางประเทศ ทงอยางไมเปนทางการและในรปแบบคณะกรรมการอ�านวยการจากหลายภาคสวน

ท�าไมจงตองระดมความรวมมอจากภาคเครอขาย โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทประสบความส�าเรจ ตองอาศยการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยจากหลายฝายในทกระดบ ดงน พอแมผปกครองควรเขาใจวา ท�าไมการศกษาแบบทว-พหภาษาจงอาจเปนประโยชนตอบตรหลานของตน ฝายสมาชกในชมชน ไดแก คร นกดนตรพนบาน นกเลานทาน และศลปนทองถน ตองระดมสรรพก�าลงเพอชวยกนสรางสรรคเนอหาทเหมาะสมกบทองถน เพอใชประกอบหลกสตรการศกษาแบบทว-พหภาษาส�าหรบบคลากรฝายบรหารการศกษา จ�าเปนตองอนมตโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา และคอยตดตามใหงบประมาณของโครงการบางสวนไดรบการสนบสนนโดยผบรจาคจากภายนอก สวนสอทองถนและสอระดบชาต ควรไดรบแจงขาวสารเกยวกบโครงการอยางตอเนอง เพอปองกนการเผยแพรขอมลเทจ และส�าหรบนกวชาการ สามารถศกษาวจยองคประกอบส�าคญของภาษาและวฒนธรรมทองถน ตลอดจนประเมนความคบหนาของโครงการ รวมทงชแนะการแกปญหาตาง ๆ ทเกดขนโดยล�าดบ

การพฒนาความสมพนธกบภาคเครอขาย ดงทไดกลาวมาแลวกอนหนาน ภาคเครอขายทชวยใหโครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เกดขนไดนน มอยกอนแลวบางสวน ตงแตโครงการยงไมเรมเปนรปราง โดยฝายอน ๆ ตามเขามาสมทบอยางรวดเรวในชวงการท�าวจยพนฐาน ในฐานะทเปนสวนหนงของมหาวทยาลยวจยทส�าคญของประเทศไทย นกภาษาศาสตรประจ�าสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล มความสมพนธอนยาวนานกบหนวยงานของรฐทมหนาทสนบสนนเงนทนการวจย เชน ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ซงความสมพนธอนดดงกลาวน ยงทวความส�าคญมากขน เมอโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เรมด�าเนนการ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล เรมสรางความสมพนธใกลชดกบหนวยงานพเศษของสหประชาชาต โดยเฉพาะอยางยงยเนสโกและยนเซฟ จากการรวมกนจดการประชมวชาการนานาชาตวาดวยการพฒนาภาษา การฟนฟภาษา และการศกษาแบบทว-พหภาษาในเอเชย ครงท 1 เมอป พ.ศ. 2546 ดงนน สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล จงยนดใหการตอนรบคณะเจาหนาทจากองคการยนเซฟ ประเทศไทย ในโอกาสเขาเยยมชมโครงการจดท�าแผนทภาษา และการศกษาฟนฟภาษาของกลมชาตพนธตาง ๆ ในประเทศไทย ณ มหาวทยาลย เมอป พ.ศ. 2549 ดงจะไดอธบายในบทอนตอไปวา การประชมครงน นบเปนกาวแรกทพฒนาไปสการรวมเปนภาคท�างานในระยะยาว ทงน สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล มความสมพนธอนดกบนกวชาการระดบนานาชาต มาอยแลวตงแตกอนป พ.ศ. 2546 เชน นกภาษาศาสตรประจ�าสถาบนเอสไอแอล อนเตอรเนชนแนล ไดมการประสานความรวมมอกบบคลากรสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชยอยแลวตงแตชวงทศวรรษท 1970 แตเดมเปนการรวมงานวจยทางภาษาศาสตร และภายหลงจงขยายเนองานออกไปเปนโครงการส�ารวจภาษาและฟนฟภาษาตาง ๆ ซงโครงการศกษาและฟนฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤต มรปแบบการด�าเนน

การสรางความตระหนกและความเขาใจรวมกนกบมวลชนและภาค


42

งานประกอบดวย การสรางระบบเขยน การพฒนาสอการเรยนการสอน และด�าเนนการฟนฟภาษาและความรทองถนดวยวธการตางๆ ดวยตนเอง โดยประสบการณเรยนรทบคลากรสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ไดรบจากโครงการน เปนพนฐานอนแขงแกรงส�าหรบการด�าเนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ในการน ดร.ซซาน มาโลน และ ดร.เดนนส มาโลน ทปรกษาดานการศกษาแบบทว-พหภาษาของสถาบนเอสไอแอล อนเตอรเนชนแนล ตกลงรบเปนทปรกษาฝายเทคนควธการตลอดระยะเวลาด�าเนนงานโครงการ สวนบคลากรสถาบนเอสไอแอล อนเตอรเนชนแนล คนอน ๆ ทมความเชยวชาญดานมานษยวทยาการดนตร (Ethnomusicology) และภาษาองกฤษเปนภาษาทสอง ตกลงชวยจดการอบรมเชงปฏบตการเวทตาง ๆ นอกจากน ทรพยากรทมคณคาอกแหลงหนงคอ ศษยเกาสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ทส�าคญ ไดแก อาจารยแวมาย ปารามล หวหนาแผนกวชาภาษามลาย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตาน ซงเปนผชวยเหลอในการท�าวจยพนฐาน รวมทงแนะน�าทมวจยจากมหาวทยาลยมหดล ใหรจกกบนกวชาการในพนทภาคใตคนอน ๆ ซงรวมถง อาจารยสาเหะอบดลเลาะ อลยฟร จากแผนกวชาเดยวกน และ ผศ.ดร.วรวทย บาร อดตสมาชกวฒสภาผเชยวชาญดานภาษาศาสตรสงคม โดยไดสงลกศษยหวกะทสมครเขาศกษาในหลกสตรปรญญาโทและปรญญาเอกทสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล เพอจะไดศกษาเลาเรยนและเปนผชวยวจยโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไปในคราวเดยวกน เชนเดยวกบการเปนภาคเครอขายทวไปกลาวคอ เครอขายหนงจะสามารถแตกแขนงเชอมโยงไปสเครอขายอนไดเรอย ๆ ดงทไดกลาวไวแลวกอนหนาน นายเจะฮเซน เจะอบง ผเชยวชาญพเศษส�านกประสานนโยบายการศกษา ศาสนา วฒนธรรม และการกฬา ศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต เดมเคยคดคานโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) แตภายหลงไดกลายเปนผสนบสนนอยางจรงจง โดยมเครอขายอยในระบบการศกษาของรฐ จงชวยระบโรงเรยนน�ารองทมศกยภาพใหแกโครงการ อกทงยงมสวนชวยเหลอในเรองอนดวย เนองจากเคยเดนทางเขารวมประกอบพธฮจญทนครเมกกะหลายครง และเปนกรรมการอสลามประจ�าจงหวดปตตาน จงมความสมพนธใกลชดกบผน�าทางศาสนาหลายคน อาจารยเจะฮเซน เจะอบง และอาจารยแวยโซะ สามะอาล (อดต “ครดเดนแหงชาต” ทรสกถงความลมเหลวของระบบการเรยนการสอน) ชวยระบชอโรงเรยนเครอขายทมศกยภาพ ซงทงสองรจกมกคนเปนอยางด จากการปฏบตหนาทราชการ โดยเกณฑส�าคญในการคดเลอก มดงน

• ตงอยในเขตชนบททใชภาษามลายถนเปนภาษาหลกในชวตประจ�าวน• มนกเรยนเปนเดกทพดภาษามลายถนเปนภาษาแมทงหมดทกคนในโรงเรยน• มครทพดภาษามลายถนอยจ�านวนหนงและมผอ�านวยการโรงเรยนทใหการสนบสนน • เตมใจเขารวมโครงการศกษาวจยระยะยาว

อาจารยเจะฮเซนและอาจารยแวยโซะ จดกจกรรมสรางความตระหนกระดบชมชมตามมสยดหมบาน รวมทงประชมหารอรวมกบผอ�านวยการโรงเรยน ครอาจารย และบคลากรทางการศกษาในพนท ใชเวลาหลายเดอนจงมโรงเรยนทมบรบทคลายกนมาก ตกลงเขารวมโครงการ จ�านวน 8 โรง (ในสจงหวดชายแดนภาคใต จงหวดละ 2 โรง) โดย 4 โรง จะเปนโรงเรยน “น�ารอง” หรอโรงเรยน “ทดลอง” ทจดการเรยนการสอนตาม “รปแบบการศกษาแบบทว-พหภาษา” เปนระยะเวลา 8 ป39 สวนอก 4 โรง จะเปนโรงเรยน “คเทยบ” หรอโรงเรยน “ควบคม” ทจดการเรยนการสอนตามหลกสตรปกต ทใชภาษาไทยเปนสอการเรยนการสอนเพยงภาษาเดยว การตกลงเขารวมโครงการน แสดงใหเหนความมงมนตงใจอยางสงของผอ�านายการและครทมสวนรวม รายชอโรงเรยนน�ารองและโรงเรยนคเทยบในแตละจงหวด มดงน

• โรงเรยนไทยรฐวทยา 10 และ โรงเรยนบานโคกสยา (จงหวดนราธวาส) • โรงเรยนบานประจน และ โรงเรยนชมชนบานสะนอ (จงหวดปตตาน) • โรงเรยนบานบงน�าใส และ โรงเรยนบานตะโละหะลอ40 (จงหวดยะลา) • โรงเรยนบานต�ามะลงเหนอ และ โรงเรยนบานต�ามะลงใต (จงหวดสตล)

การเขารวมเปนภาคของโรงเรยนตาง ๆ เกดขนอยางไมเปนทางการ ไมมการจดท�าบนทกขอตกลงความรวมมอหรอพนธสญญาใด ๆ กบโรงเรยน มเพยงค�ามนของผอ�านวยการสถานศกษาทปฏบตราชการดวยอ�านาจตดสนใจตามขอบเขตทก�าหนดไวในระเบยบกระทรวงศกษาธการฉบบใหม อยางไรกด มการรายงานเรองการเขารวมเปนภาคนใหกระทรวงศกษาธการทราบและอนมตใหด�าเนนการ อกทงผแทนกระทรวงยงไดรบเชญใหเขารวมการประชมกรรมการอ�านวยการดวยทกครง แมกระทรวงศกษาธการจะมไดลงนามในสญญาหรอบนทกขอตกลงความรวมมออยางเปนทางการ แตการเขารวมประชมอยางสม�าเสมอและความสมพนธสวนบคคลระหวางภาคเครอขาย ถอเปนการยนยนไดวา โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดรบอนญาตใหด�าเนนการตอไป รวมทงขยายผลออกสวงกวางอกดวย

39 โรงเรยนรฐบาลจดการศกษาระดบปฐมวย 2 ป (ชนอนบาลปท 1 และ 2) และระดบประถมศกษาศกษาอก 6 ป (ชนประถมศกษาศกษาปท 1-6)40 หลงจากไดเหนผลเชงบวกของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) โรงเรยนบานตะโละหะลอตดสนใจขอเปลยนเปนโรงเรยนขยายผล ดงนน นกเรยนชน อ.1 ทน จงเรมใชหลกสตรโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ในป พ.ศ. 2555 สวนเดกโตยงคงใชหลกสตร “แกนกลาง” ทสอนโดยใชภาษาไทยภาษาเดยวตอไป และประเมนผลประจ�าปโดยใชแบบประเมนส�าหรบการตดตามและประเมนผลโครงการดงนนโรงเรยนนจงเปนทงโรงเรยนคเทยบและโรงเรยนขยายผล


43

1. บานประจน2. บานบงน�าใส3. ไทยรฐวทยา 104. บานต�ามะลงเหนอ

5. ชมชนบานสะนอ6. บานตะโละหะลอ7. บานโคกสยา8. บานต�ามะลงใต

9. บานลดา10. บานใหมพฒนวทย11. บานกรอเซะ12. บานบโกะ

13. บานบน14. บานบงน�าใส15. บานกวา16. บานบเกะตาโมงมตรภาพท 128

Malaysia

112

13

14

15

16

2

3

4

5

6

7

8

910

11

Laos

Myanmar

Vietnam

Vietnam

Cambodia

Malaysia

THAILAND

SongkhlaSatun

Yala

Narathiwat

Pattani

โรงเร�ยนนำร�อง

โรงเร�ยนค�เทยบ

โรงเร�ยนขยายผล (2555)

รปท13 สถานทตงโรงเรยนน�ารอง โรงเรยนคเทยบและโรงเรยนขยายผล

การประชาสมพนธโครงการกบสอตาง ๆ เปนเรองททาทายอยางยง ฝายทขดแยงกนทงสองฝาย ตางมอทธพลส�าคญตอการสรางสรรคและควบคมขอมลขาวสาร ในระยะแรก ๆ ภาคเครอขายของโครงการมความระมดระวงในการน�าเสนอขาวผานสอมวลชน ในชวงตอมา จงเรมสรางความสมพนธกบส�านกขาวตาง ๆ ทงในประเทศไทยและในตางประเทศ รวมทงตดตอประสานงานกบกระทรวงการตางประเทศ มหาวทยาลยราชภฏยะลา และกองอ�านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน.) รวมกนน�าสอมวลชนและทตานทตเขาเยยมชมโรงเรยนน�ารองของโครงการ ยนเซฟเองกไดน�าคณะสอมวลชนเขาเยยมชมโครงการดวยเชนกน ทนาสนใจเปนพเศษคอ “รายการพนแสงรง” รายการสารคดเกยวกบกลมชาตพนธตาง ๆ ในประเทศไทย ตอน “ทวภาษา ไทยกลาง-มลายปาตาน” แบงออกอากาศสองตอน ทางสถานโทรทศนไทยพบเอส เมอป พ.ศ. 2554 น�าเสนอบทสมภาษณคร ผปกครอง และบคลากรของโครงการ41 นอกจากน สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ยงไดผลตแผนพบและดวดประชาสมพนธโครงการเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษเพอแจกจายสอมวลชน เจาหนาทรฐ ผปกครอง นกวชาการและผสนใจทวไป ภาครวมงานบางสวนเกดขนตามธรรมชาต ผานเครอขายความสมพนธทแตกแขนงขยายตวออกไปเรอย ๆ แตบางสวนกเกดขนตามความจ�าเปน เนองจากผวางแผนการด�าเนนงานและผสนบสนนงบประมาณ ตางใหความส�าคญดานการตดตามและประเมนผลโครงการ ดงนน สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล จงตดตออธการบดมหาวทยาลยราชภฏยะลา เพอเชญเขารวมตดตามและประเมนผลโครงการวจย ดานผสมฤทธทางการเรยน เนองจาก มรย. เปนมหาวทยาลยขนาดใหญของจงหวดชายแดนภาคใต มคณาจารยและเจาหนาทพดภาษามลายถน และเปนแหลงผลตบณฑตครไดมากทสดในภาคใต อธการบดไดมอบหมายให ผศ.ดร.ศภลกษณ สนธนา ผอ�านวยการสถาบนวจยและพฒนาชายแดนภาคใต มรย. ใหจดตงคณะกรรมการประเมนผลโครงการวจย ดวยเหตน มรย. จงกลายเปนทปรกษาและภาคส�าคญ โดยเฉพาะอยางยงในเรองการฝกอบรมครในระยะตอมา สถานการณในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ท�าใหจ�าเปนตองมการสอสารอยางชดเจนกบหนวยงานราชการทรบผดชอบดานความมนคงและการพฒนาสวนภมภาค สภาความมนคงแหงชาต (สมช.) จงเปนภาคส�าคญตงแตชวงแรก โดยแผนระยะหาปทยกรางขนเพอแกปญหาสถานการณภาคใต มการระบถงการศกษาแบบทว-พหภาษา และยงมการสงตวแทนเขารวมการประชมโครงการครงส�าคญ ๆ เสมอ นอกจากน โครงการยงตดตอประสานการท�างานกบศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอ.บต.) ซงเปนหนวยงานรฐบาล จดตงขนเพอบรณาการการแกไขปญหาและพฒนาจงหวดชายแดนภาคใต และจากนนเรอยมา ตลอดระยะเวลาทด�ารงต�าแหนง เลขาธการ ศอ.บต. แตละคน ลวนใหความสนบสนนในรปแบบทแตกตางกนออกไป เชน การขยายผลโครงการโดยใหความสนบสนนดานงบประมาณ42 นอกจากน กรรมการโครงการวจย ยงไดไปเขาพบคณะผบงคบบญชากองทพภาคทส (ดแลคายทหารในพนทภาคใต) และกองอ�านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน. ในสงกดส�านกนายกรฐมนตร) ดวยเชนกน

41 https://www.youtube.com/watch?v=QUNdL66hiiw42 Utairat, 2017


44

ดร.สวไล พบปะพดคยกบมวลชนในชมชน

การประชมผปกครองทโรงเรยนเปาหมายโครงการ

© R

ILC

A©

RIL

CA


45

ดงทไดกลาวมาแลวในเบองตน ขาวประชาสมพนธโครงการนโยบายภาษาแหงชาตของราชบณฑตยสภา และโครงการจดท�าแผนทและการฟนฟภาษาของกลมชาตพนธตาง ๆ ในประเทศไทย โดยสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล เปนทสนใจของยนเซฟอยางยง ในชวงปลายป พ.ศ. 2549 จงมสวนผลกดนใหเกดโครงการความรวมมอระหวางสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล องคการยนเซฟ และส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยขนในระยะตน มหาวทยาลยมหดลไดเขารวมทนสนบสนนในเวลาตอมานบเปนจดเรมตนของการรวมเปนภาคทเขมแขงโดยตลอดระยะเวลากวาทศวรรษ ซงจะไดอธบายโดยละเอยดในบทอนตอไป หลงจากทไดมการขยายผลจาก 4 โรงเรยนน�ารองไปสโรงเรยนอน ๆ โดยการสนบสนนของศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอ.บต.) ในป พ.ศ. 2556 คณะผแทนสหภาพยโรปประจ�าประเทศไทย ไดเขามามสวนในการสนบสนนการวจยพฒนาหลกสตรฝกอบรมนกศกษาวชาชพครในมหาวทยาลยราชภฏยะลา โดยมกจกรรมทสงเสรมพฒนาคณาจารยใหมองคความรแบบทว-พหภาษาขนหลายกจกรรม (ซงรวมถง การเดนทางไปทศนศกษาและดงานโครงการจดการศกษาแบบทวภาษาในแควนปกครองตนเองบาสกและเวลส) พรอมทงเปดสอนหลกสตรการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาเพอพฒนาครและผบรหารสถานศกษา และพฒนาหลกสตรการฝกประสบการณวชาชพครตามแนวทางการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) และจดตง “ศนยพฒนานวตกรรมการเรยนรตามแนวทางทว–พหภาษา” เพอใหเปนแหลงคนควาและเปนศนยกลางของการพฒนานวตกรรม รวมทงบรการสอทางการศกษาทเหมาะสมกบบรบทของครและผเรยนในสามจงหวดชายแดนภาคใต ในการด�าเนนงานโครงการทว-พหภาษา (ภาษาไทย-มลายถน) เพอการประสานงานทมประสทธภาพและการสอสารทชดเจนระหวางภาคเครอขายทกฝาย คณะผวจยไดจดตงคณะกรรมการขนสองคณะ คณะแรกคอ “คณะกรรมการด�าเนนงานวจย” ประกอบดวย ทมวจยจากสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล กรงเทพมหานคร และกรรมการในพนทครในโครงการ และกรรมการผมสวนเกยวของในพนท ซงกรรมการชดนประชมกนเปนประจ�าทกเดอน และมหนาทในการประสานงานในเขตพนท รวมทงก�ากบดแลการท�างานของครผสอนในโครงการ คณะกรรมการชดทสอง คอ “คณะกรรมการอ�านวยการวจย” ประกอบดวยคณะวจยจากสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ผแทนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย ยนเซฟ กระทรวงศกษาธการ อาท สพฐ. สกศ. เปนตน สถาบนเอสไอแอล อนเตอรเนชนแนล ราชบณฑตยสภา มหาวทยาลยราชภฏยะลา ผแทนสภาความมนคงแหงชาต ผแทนจากมหาวทยาลยในพนท ศอ.บต. คณะผแทนสหภาพยโรปประจ�าประเทศไทย และผมสวนไดสวนเสยระดบสงฝายอน ๆ โดยคณะกรรมการอ�านวยการวจยมการประชมเปนประจ�าทกป แตกรรมการมกจะปรกษาหารอกนนอกรอบอยเสมอ เพมเตมจากการประชมตามวาระ เพอใหค�าแนะน�าและใหความชวยเหลอดานตาง ๆ แกโครงการ

กรรมการปรกษาหารอเรองโครงการทวภาษาฯ กบผอาวโสในหมบาน

© R

ILC

A


46

การประชมคณะกรรมการอ�านวยการวจย ประจ�าป 2559 ณ จงหวดปตตาน

คณะกรรมการอ�านวยการวจยพรอมดวยตวแทนโรงเรยนและชมชน

© R

ILC

A©

RIL

CA


47

นาย Tawfeeq Al Mansoor เอกอครราชทตองคการความรวมมออสลาม (OIC) เขาเยยมชมหองเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

นายกษต ภรมย รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ น�าคณะเอกอครราชทตจาก 9 ประเทศ เขาเยยมชมหองเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

© R

ILC

A©

RIL

CA


48

ยนเซฟกบโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน)“เมอเราเสรมพลงเดกดอยโอกาสทอยในสภาวะยากล�าบากทสด ดวยการใหโอกาสทางการศกษา โดยเฉพาะอยางยงการศกษาทใชภาษาแมเปนฐาน ...ใหเขามทกษะ...และสามารถบรรลเปาหมายของแตละคนแลว เดก ๆ จะไมเพยงแคสรางอนาคตทดขนส�าหรบตนเองเทานน ในวนขางหนา เมอเตบโตเปนผใหญ พวกเขายงจะลดความเหลอมล�าลงไดในยคของเขาเอง และสบตอไปอกหลายชวอายคน” แอนโทน เลก ผอ�านวยการบรหารองคการยนเซฟ43

เรองเดนประเดนส�าคญ• ภาพรวมการท�างานขององคการยนเซฟในประเทศไทย• จดเนนดานสทธเดกของยนเซฟ น�าไปสการมสวนรวมในประเดนโรงเรยนเพอนเดกและความหลากหลายทาง

ชาตพนธ • จดแขงทยนเซฟชวยเสรมใหแกโครงการ

43 Lake, 2015

© U

NIC

EF

Thai

land

/201

2/Ji

ngja

i N.


49

องคการยนเซฟ จดตงส�านกงานในประเทศไทยขนเมอป พ.ศ. 2491 โครงการทด�าเนนงานในชวงแรกเนนประเดนการพฒนาพนฐาน ไดแก โภชนาการการ ฉดวคซน การสขาภบาล การจดหาน�าดมสะอาด เปนตน เมอเวลาผานไป ภารกจของยนเซฟเพมมากขน ครอบคลมประเดนทางสงคมตามสถานการณทเปลยนไป ไดแก โครงการดานเดกตดเชอเอชไอวและเอดสสทธเดกการคมครองเดกและปญหาอน ๆ ทเกยวของ44 ในชวงกลางทศวรรษท 1990 ยนเซฟเรมเปนกงวลวา ถงแมประเทศไทยจะกาวหนาในการด�าเนนงานไปสเปาหมายดานการศกษาเพอปวงชนอยางชดเจน แตการขบเคลอนเรองสทธเดกและความเสมอภาคทางการศกษายงคงเปนไปอยางชาๆ ยนเซฟจงด�าเนนการตามอนสญญาวาดวยสทธเดก พ.ศ. 2532 โดยเรมตนท�างานรวมกบรฐบาลไทย จดท�าโครงการ “โรงเรยนเพอนเดก” ส�าหรบโรงเรยนกวา 1,500 โรง ในถนทรกนดารทวประเทศ(รวมถงพนทชายแดนภาคใต) นอกจากน ยนเซฟยงมสวนอยางมากในการตอบสนองภาวะฉกเฉนดานการศกษาและการคมครองเดก จากกรณคลนยกษสนามถลมบรเวณภาคใตฝงทะเลอนดามนเมอป พ.ศ. 2547 เมอเหตการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใตทวความรนแรงขนในชวงป พ.ศ. 2547–2548 ยนเซฟไดด�าเนนการวเคราะหสถานการณและเผยแพรรายงานเดกและเยาวชนในจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย นอกจากจะน�าเสนอผลกระทบส�าคญดานการศกษาเนองจากการเผาโรงเรยนและการสงหารครแลว เอกสารฉบบนยงศกษาวา เหตใดเยาวชนและผใหญชาวไทยเชอสายมลายจงไมคอยพงพอใจโรงเรยนรฐบาล และพบวา ภาษาเปนความกงวลหลก ทตองแกไขแตกตางกนไปตามบรบท ดงน

ผปกครองในเขตเมองมกไมพอใจวา บตรหลานทศกษาอยในโรงเรยนรฐบาล มความสามารถในการพดภาษามลายถนถดถอย ซงเปนการรอฟนความกลวทยงมอยวา ภาษาและวฒนธรรมอนเปนลกษณะเดนเฉพาะของภมภาคจะหายไป.... ความตองการแทจรงของชมชนเมองคอ ใหจดการเรยนการสอนดวยภาษาถนเพอปองกนการสญสลายไป แตในพนทชนบท เดกนกเรยนระดบประถมศกษาทเรยนโดยใชภาษาไทยเปนสอ ยงคงเสยเปรยบ...การตอบสนองความตองการน จะตองอาศยการศกษาแนวทางทว-พหภาษาโดยใชภาษาถน45

เมอป พ.ศ. 2549–2550 ยนเซฟรวมกบองคกรนอกภาครฐในประเทศไทย 4 องคกร ด�าเนนการศกษาผลกระทบจากเหตการณความรนแรงตอเดก โดยสมภาษณเดกกวา 2,300 คน และผใหญอกกวา 700 คน และเผยแพรผลการสมภาษณ พรอมภาพวาดของเดกบางคน (ดงแสดงดานลาง) เมอ พ.ศ. 2551 ในรายงานการวจยเรอง วนเวลาแหงความหวาดกลว : การรบรของเดกตอการด�าเนนชวตในพนทชายแดนภาคใตของประเทศไทย ผลการศกษาสรปไดวา

...เดกเหลานมความวตกกงวลและความเครยด สบเนองมาจากความรนแรงและความไมสงบทเกดขนอยางตอเนองในพนท ตลอดจนประสบการณดานความรนแรงทเดกไดรบมา และจากการทตองอยใกลชดกบพนทซงตองเสยงตอการถกโจมต ในชวตแตละวน เดก ๆ ตองรบรเหตการณการโจมตและเหตการณอนเกยวเนองกบความรนแรงอน ๆ ซงท�าใหมผไดรบบาดเจบและเสยชวต46

44 Martin, 200045 UNICEF, 200546 UNICEF, 2008

เดกชายชาวไทยมสลม อาย 17 ป จากพนทชนบทในจงหวดยะลา เลอกวาดภาพประสบการณทด เปนรปแสดงการชวยเหลอพอแมกรดยาง สวนภาพประสบการณเลวราย เปนรปโรงเรยนถกเผาท�าลาย

ภาพประสบการณท “ด” และ “เลวราย” วาดโดยเดกหญงชาวไทยพทธ อาย 10 ปจากหมบานหนงในจงหวดยะลา ในภาพประสบการณทด พชายก�าลงสอนเตนแอโรบคในพนท “หางไกลจากเหตการณความไมสงบ” สวนภาพประสบการณเลวราย เปนภาพพอของเพอนชาวไทยมสลมถกยงขณะเดนไปละหมาด

ภาพประสบการณท “ด” และ “เลวราย” วาดโดยเดกชายชาวไทยมสลม อาย 12 ป จากหมบานหนงในจงหวดยะลา เปนรปครอบครวก�าลงเทยวสวนสตว ตรงขามกบรปคนรายยงเหยอเสยชวตในรานน�าชา

© U

NIC

EF


50

ในขณะเดยวกน ภารกจหลกขององคการยนเซฟ ประเทศไทย ดานโรงเรยนทมสมฤทธผลต�า ซงด�าเนนการตามหลกสทธมนษยชน มเปาหมายเพอสนบสนนรฐบาลไทยใหจดการศกษาแกเดกทกคน โดยตระหนกถงความตองการอนหลากหลายของชมชนตามพนทตาง ๆ ทวประเทศ ยนเซฟจงเรมสนใจโครงการจดท�าแผนทภาษาของกลมชาตพนธตางๆ ในประเทศไทย ของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล โดยเขาหารอทมหาวทยาลยมหดลเมอป พ.ศ. 2549 และตกลงเขารวมโครงการ หลงการพบปะพดคยกน ดร.สวไล เปรมศรรตน ซงเปนนกภาษาศาสตรชาตพนธ ไดเอยขนวา ตนเองและคณะท�างานวจย ก�าลงพจารณาด�าเนนโครงการ “การจดการศกษาแบบทว-พหภาษาเตมรปแบบ” ในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ยนเซฟรสกสนใจ จงเขารวมเปนภาค จงเกดเปนความสมพนธอนดและรวมงานกนเรอยมานบทศวรรษ การรวมเปนภาคของยนเซฟ ท�าใหอดมการณโดดเดนขนในดานการสงเสรมสทธเดก กอปรกบค�ากลาวขวญถง “ความมชอเสยง” ยงไปกวานน ยนเซฟยงใหขอมลเชงลกดวยวา ประเดนปญหาภาษาและการศกษาสามารถโยงไปถงประเดนปญหาอนไดอยางไร เชน ประเดนสทธเดก ประเดนทางเพศและประเดนโรงเรยนเพอนเดก ตงแตตน ยนเซฟมองโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) วาเปนโครงการน�ารองระยะยาวทสรางหลกฐานเชงประจกษทส�าคญของการวจยได ดงนน ยนเซฟจงชวยสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ก�าหนดค�าถามและวตถประสงคในการวจยของโครงการใหชดเจนยงขน การคอยชวยเหลอก�ากบดแลใหองคประกอบการวจยของโครงการส�าเรจลลวงดวยด ถอเปนความส�าคญล�าดบแรก ๆ ของยนเซฟ จงก�าหนดใหด�าเนนการประเมนผลโครงการอยางเขมงวด โดยมวตถประสงคหลก 2 ประการ ไดแก 1) เพอหาขอบกพรองของโครงการแลวแกไขปรบปรง และ 2) เพอเกบรวบรวมหลกฐานเชงประจกษจากการศกษาผลกระทบระยะยาว โดยเปรยบเทยบผลสมฤทธของนกเรยนในโครงการจากโรงเรยนน�ารองกบเพอนนกเรยนในโรงเรยนคเทยบทใชหลกสตร จดการเรยนการสอนเปนภาษาไทยภาษาเดยว ยนเซฟยงมบทบาทส�าคญในการเปนสอกลางระหวางโครงการกบกระทรวงศกษาธการ กลาวคอ การทยนเซฟรวมเปนภาคกบโครงการ ชวยยกระดบสถานะของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ใหมความส�าคญมากขนในกระทรวงศกษาธการ นอกจากน ยนเซฟยงท�าหนาทเปนผประสานใหนกภาษาศาสตร สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล กบนกการศกษาของกระทรวงศกษาธการ สามารถสอสารเชอมโยงหลกการและประโยชนทส�าคญของการศกษาแบบทว-พหภาษา ใหสอดคลองกบล�าดบความส�าคญและความเขาใจของกระทรวงศกษาธการ ตวอยางเชน ยนเซฟอธบายวา การจดการศกษาแบบทว-พหภาษามประโยชนตอพฒนาการของเดกดานตาง ๆ ไดแก พทธพสย ทกษะพสยและจตพสย และชวยใหสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล สามารถจดท�าภาพประกอบทแสดง “สะพานเชอมโยงจากภาษาทองถนสภาษาไทย” และ “หลกการขนบนไดพฒนาการไปสการอานออกเขยนได” (ซงจะไดกลาวถงในบทอนตอไป)เพอตอบขอสงสยของผบรหารระดบสงกระทรวงศกษาธการไดอยางเจาะจงและชดเจน

ภาคเครอขายยนเซฟ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล และมหาวทยาลยราชภฏยะลา รวมน�าเสนอการถอดบทเรยนจากประสบการณท�างาน 10 ป ของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ในการประชมวชาการนานาชาตวาดวยภาษาและการศกษา ครงท 5

© R

ILC

A


51

วตถประสงคของโครงการทว–พหภาษา

(ภาษาไทย–มลายถน)

(ยนเซฟ, 2006)

1.เพอวางแผนจดการเรยนการสอนและด�าเนนการจดการ

ศกษาแบบทว-พหภาษาเตมรปแบบโดยใชภาษาแมเปนฐาน

(ระยะ 8 ป) ในโรงเรยนน�ารอง4 โรงในพนทสจงหวดชายแดน

ภาคใต

2. เพอพฒนาหลกสตรและสอการเรยนการสอนเปนภาษา

มลายถนและภาษาไทย ส�าหรบโครงการจดการศกษาแบบ

ทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ซงจะเปนทยอมรบ

ของส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ยกระดบสมฤทธผลทางการศกษาของนกเรยนไทยทพด

ภาษามลายถน และเปนแบบอยางใหแกโครงการทคลายคลง

กนส�าหรบชาตพนธกลมตาง ๆ ในประเทศไทย

3. เพอท�าใหเกดความรวมมอและการมสวนรวมของ

ภาคสวนตาง ๆ ไดแก ชมชนชาวไทยเชอสายมลาย

หนวยงานภาครฐ สถาบนการศกษา องคการนอกภาครฐ

และองคการระหวางประเทศ เพอพฒนาและผลกดนโครงการ

จดการศกษาแบบทว-พหภาษาเตมรปแบบโดยใชภาษาแม

เปนฐานและมประสทธภาพใหคงอยอยางยงยน ซงเปน

โครงการทผมสวนไดสวนเสยทกฝายเหนพองกนวา

ประสบผลส�าเรจ

4. เพอตดตามประเมนผลสมฤทธทางการเรยนของเยาวชน

ไทยทพดภาษามลายถนในโรงเรยนน�ารอง 4 โรง เมอ

เรยนครบตามหลกสตรของโครงการจดการศกษาแบบ

ทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน แลวเรยนตอในระดบ

ทสงขน

ค�าถามการวจยเดมของโครงการ

ทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

(ยนเซฟ, 2006)

1.โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาเตมรปแบบโดย

ใชภาษาแมเปนฐาน ทใชภาษามลายถนและภาษาไทย

เปนสอในการจดการเรยนการสอนจนถงระดบประถมศกษา

ศกษา จะชวยใหนกเรยนไทยเชอสายมลายมผลสมฤทธ

ทางการศกษาดกวานกเรยนไทยเชอสายมลายทเรยนดวย

ภาษาไทยเพยงภาษาเดยวหรอไม

2. โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาเตมรปแบบ

โดยใชภาษาแมเปนฐาน จะชวยใหเดกไทยเชอสายมลาย

พฒนาทกษะภาษาไทยไดดกวานกเรยนไทยเชอสายมลาย

ทเรยนดวยภาษาไทยเพยงภาษาเดยวหรอไม


โดยใชภาษาแมเปนฐาน ทอนรกษมรดกทางภาษาและ

วฒนธรรมของนกเรยนไทยเชอสายมลาย จะสงผลให

นกเรยนมความรความเขาใจและซาบซงในคณคาของภาษา

และวฒนธรรมทองถนตนไดลกซงกวาเดกทเรยนในโรงเรยน

ทใชระบบภาษาไทยภาษาเดยวหรอไม


โดยใชภาษาแมเปนฐาน จะสงผลใหผปกครองและชมชน

มสวนรวมสนบสนนโรงเรยนทองถนมากกวาสถานการณ

ในปจจบนของชมชนทมโรงเรยนทใชระบบการจดการเรยน

การสอนเปนภาษาไทยภาษาเดยวหรอไม

5. กจกรรมและทรพยากรใด ของผมสวนไดสวนเสยฝาย

ใดบาง (ชมชนทองถน หนวยงานภาครฐ สถาบนการศกษา

องคการนานาชาต และบคคลทวไปทสนใจ) ทส�าคญอยาง

ยงตอความส�าเรจและความยงยนของโครงการจดการ

ศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน


52

© UNICEF Thailand/2012/Jingjai N.


53

ประเดนเกยวกบระบบตวเขยนการสะกดค�าในภาษาทมแตภาษาพด จะท�าไดอยางไร“...การพฒนาระบบการเขยนส�าหรบภาษาทไมมตวอกษรสามารถท�าไดจรง และปฏบตสบตอกนมานานนบศตวรรษแลว เครองมอทางภาษาศาสตรชวยเรงกระบวนการดงกลาวไดเปนอยางด” ยเนสโก, 200347

เรองเดนประเดนส�าคญ• ภาพรวมของความสมพนธระหวางระบบเขยนกบภาษาเปาหมายทเปนภาษาพด• ค�าอธบายเชงเทคนคเกยวกบปจจยส�าคญทจะตองพจารณาในการประดษฐระบบตวเขยนขนใหม (หรอดดแปลง

ระบบภาษาเขยนเดมทมอยแลว) ส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)• กระบวนการสรางและพฒนาระบบตวเขยนโดยใชชมชนเปนฐานส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

และแนวทางแก ไขประเดนทาทายการท�างาน

อกขรวธกบกลมภาษาตางๆ ยอนหลงไปเมอ 6,000 ป ทแลว ไมมภาษาใดมตวเขยน หลงจากนน คนในดนแดนเมโสโปเตเมยและจนแผนดนใหญ จงมความคดทจะพฒนาเครองหมายตาง ๆ ทปรากฏตามดนเหนยว กระดก เครองปนดนเผา หรอกอนหน สามารถใชแทนเสยงค�าและสอความคดได การเขยนจงเกดขนนบแตนน ตลอดระยะเวลาหลายศตวรรษเรอยมา มการประดษฐและพฒนาอกขรวธหรอระบบตวเขยนขนส�าหรบกลมภาษาตาง ๆ ในโลก โดยเฉพาะอยางยงภาษาทมผพดจ�านวนมาก อยางไรกตามหลายภาษายงคงไมมระบบตวอกษร ซงไมไดหมายความวาภาษาเหลานนจะไมสามารถเขยนได เพยงแตยงไมมใครเรมตนเขยนเทานนเอง อนทจรง เฉพาะศตวรรษท 20 ศตวรรษเดยว พบวามการสรางและพฒนาระบบตวเขยนขนส�าหรบภาษาตาง ๆ อยางนอย 1,500 กลมภาษา48 ระบบตวอกษรใหมบางระบบ สรางขนโดยเจาของภาษาเอง บางสวนมนกภาษาศาสตรจากภายนอกเปนผสรางรวมกบชมชนทองถน บางภาษาอาจมระบบตวอกษรตางกนหลายระบบ ซงเกดขนเนองจากความแตกตางตามภาษาถน สถานการณทางการเมองหรออทธพลทางศาสนา ตวอยางเชน ภาษามง มระบบตวเขยนอยางนอยสบวธ เชน อกษรจนโบราณทใชเกยวกบศาสนาดงเดม อกษรโรมนหลายระบบ (บางระบบพฒนาขนโดยหมอสอนศาสนา บางระบบประดษฐโดยนกวชาการชาวจน) อกษรไทยสามระบบ อกษรลาวสองระบบ และอกษร “กงพยางค” ทเชอวาถกสงผานมาจากพระเจามายงชาวนามง ในขณะเดยวกน ชนเผาอาขาในประเทศเมยนมาร จน ไทยและลาว เพงตกลงรวมกนเรองการใชอกษรโรมนทเปนระบบมาตรฐานหนงเดยว เพอใชแทนระบบตวเขยนดวยอกษรโรมนและอกษรไทยทมอยหลายระบบ ซงใชกนในหมชาวอาขากลมตาง ๆ หลากหลายตามบรบททางศาสนาและภมศาสตรทแตกตางกน49

47 Robinson & Gadelii, 200348 Person, 200949 Person, 2009


54

ปจจยส�าคญในการสรางหรอดดแปลงระบบตวเขยน วลเลยม สมอลเลย ก�าหนดเกณฑตางๆทสามารถน�ามาใชในการสรางภาษาเขยนขนใหมหรอใชประเมนความเหมาะสมของระบบตวเขยนทมอย ซงนกภาษาศาสตรเรยกวา “เกณฑสงสดของสมอลเลย (Smalley’s Maximums)” มดงน

• มแรงจงใจสงสด “ผเรยนรสกตองการอยากเรยนระบบตวเขยนหรอไม และสงคมชมชนในภาพรวมจะยอมรบระบบบตวเขยนนหรอไม?”

• สามารถแทนเสยงไดมากทสด“หากใชระบบตวเขยนน เจาของภาษาจะสามารถเขยนค�าพดทกค�าไดโดยงายหรอไม และผอนจะสามารถอานและเขาใจไดงายดวยหรอไม?”

• เรยนรไดงายทสด “ระบบภาษาเขยนและการสะกดค�าเรยนงายหรอไม?” • ถายโอนไดมากทสด“ระบบตวเขยนคลายคลงกบภาษาทส�าคญอน ๆ ในพนทหรอไม? โดยเฉพาะอยางยงภาษาราชการหรอไม?” • ประยกตใชไดสะดวกทสด“สามารถเขยนภาษานโดยใชเทคโนโลยทมอยไดหรอไม [เชน คอมพวเตอรและสมารทโฟน] ?”50

การพฒนาระบบตวเขยนโดยใชชมชนเปนฐานส�าหรบโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน) ผมาเยอนจงหวดชายแดนภาคใต มกจะไดเหนความโดดเดนสะดดตาของหลากหลายภาษาบนปายประชาสมพนธตาง ๆ ทงภาษาไทย องกฤษจน มลาย และอาหรบ ปรากฏเดนชดดวยอกษรของภาษานน ๆ เองบาง รวมทงภาษามลายกลางทเขยนดวยทงอกษรยาวทใชอกษรอาหรบดดแปลงและอกษรรมทใชอกษรโรมนบาง และยงมมลายปาตานทเขยนดวยอกษรไทยอยางไมเปนมาตรฐานรวมดวย

บทเรยนจากภาษาองกฤษ ตวอยางทไมควรปฏบตตาม ภาษาองกฤษมเสยงพยญชนะและสระรวมกนเพยง 44 เสยงเทานน แตสามารถเขยนสะกดเสยงออกมาไดตาง ๆ กน

รวมแลวมากกวา 200 วธ51 ตวอยางเชน เสยงสระ ‘เ-’ ในค�าวา ‘เซย (say)’ เขยนสะกดแตกตางกนอยางมากและ

หลายวธ เชน เบก (bake) บลเลต (ballet) เมด (maid) สเตรท (straight) เกจ (gauge) เกรท (great) เวล (veil)

เกรย (grey) และ เว (weigh) ซงเปนสาเหตขอหนงวาท�าไมเดกในองกฤษจงเรยนการอานไดชากวาเดกจากประเทศยโรป

อน ๆ อกหลายประเทศ52

การ “ปรบแก” ระบบภาษาองกฤษนนเปนไปไมไดแลว เพราะเปนภาษาทมผใชทวโลกจ�านวนมาก อยางไรกด หากจะ

สรางระบบภาษาเขยนขนใหมหรอจะดดแปลงระบบตวเขยนทมอยเดม เพอใชในโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา

จะตองคอยก�ากบดแลความคงเสนคงวาใหมากทสด ถาเปนไปไดควรตงเปาหมายทก�าหนดความสมพนธแบบ

“1 เสยง = 1 สญลกษณ” และม “ขอยกเวน” เรองการสะกดใหนอยทสด ดวยวธน เดกจะเรยนรไดอยางรวดเรว

50 Smalley, 195951 Vangelova, 201552 Seymour, Aro, & Erskine, 2003


55

ดงทไดกลาวมากอนหนาน ผลการวจยพนฐานส�ารวจความคดเหนตอการเขยนภาษามลายถนในพนทจงหวดชายแดนภาคใตระบวา มตวเลอกในการใชอกษรสามชนด ไดแก อกษรไทย อกษรยาว (อกษรอาหรบดดแปลง) และอกษรรม (อกษรโรมน) อกทงสองในสามของชาวไทยเชอสายมลายทส�ารวจจ�านวน 1,255 คน เหนดวยกบการใชอกษรไทยเพอการเรยนการสอนภาษามลายถนในโรงเรยน53 นอกเหนอจากแรงสนบสนนจ�านวนมากทใหใชอกษรไทยแลว ยงมปจจยทางภาษาศาสตรทควรน�าเขามาพจารณาดวยหรอไม เพอตอบค�าถามน จ�าเปนตองตรวจสอบความเหมาะสมของแตละตวเลอก โดยใช “เกณฑสงสดของสมอลเลย” เปนหลกคดพจารณา

อกษรยาว อกษรยาวคออกษรอาหรบดดแปลงส�าหรบเขยนภาษามลายทใชกนมานานหลายศตวรรษ สวนใหญใชในแวดวงศาสนา ทงน ภาษาอาหรบกบอกษรยาวมลกษณะความสมพนธใกลเคยงกนมาก จนกระทงคนทองถนหลายคนเชอวาเปนภาษาเดยวกน54 ในทางปฏบต เดกไทยเชอสายมลายทกคน ไดเรยนการอานอกษรยาวจากการศกษาทางศาสนาทงในระบบและนอกระบบ แตไมคนเคยกบการเขยนอกษรยาวในชวตประจ�าวน นอกจากน อกษรยาวยงใชเขยนแทนภาษามลายดงเดมตามทพดกนเมอหลายรอยปกอน ซงแตกตางจากการออกเสยงภาษามลายถนทใชในปจจบน ถาจะพฒนาอกษรยาว ใหเขากบภาษาพดทใชในชวตประจ�าวน จะตองเปลยนกฎการสะกดค�า และสรางตวอกษรและเครองหมายเสรมสทอกษรขนใหม แตเนองจากอกษรยาวไดรบการยกยองวาเปนอกษรศกดสทธ การดดแปลงอกษรยาวจงเปนเรองทสงคมไมอาจยอมรบได เพราะจะถอเปนการลบหลดหมนและท�าใหอกษรยาวแปดเปอน ถงแมจะพบการใชอกษรยาวบนเวบไซตบาง แตไมคอยพบในการสงขอความ อเมล หรอสอสงคมออนไลน ส�าหรบสอสงพมพ พบวามการใชในหนงสอพมพทองถนบางเปนครงคราว แตมกเปนค�าโดดหรอในคอลมนสน ๆ เกยวกบศาสนา นอกจากน ระบบการสะกดค�าอกษรยาวทมหลากหลายรปแบบ ยงท�าใหเกดความก�ากวมขนไดส�าหรบบางค�า55

53 Premsrirat et al., 200954 Samoh, 201655 Samoh, 2016

ภาษามลายถน

(อกษรไทย)

ภาษาไทยกลาง

(อกษรไทย)

ภาษามลายกลาง

(อกษรรม)

ภาษามลายกลาง

(อกษรยาว)

ภาษาอาหรบ

(อกษรอาหรบ)

รปท14 ภาษาและอกษรทหลากหลายบนปายสสานของมสลม (กโบร)

© S

amoh


56

ในยคปจจบนน อกษรยาวปรากฏตามสถานทสาธารณะตาง ๆ มากขน แตกยงประสบปญหาอย ดงทอาจารยแวมาย ปารามล หวหนาแผนกวชาภาษามลายผเชยวชาญดานภาษามลายอธบายวา

ปจจบน สถานทราชการตาง ๆ จะมปายชอสวนราชการภาษามลายอกษรยาว แตสะกดผดเตมไปหมด ตามปกต คนเขาจะอานภาษาไทยเทานน เพราะเขาคนเคยมากกวา องคการนานาชาตมกขอใหผมชวยแปลงานเปนอกษรยาวซงมเอกสารดานสทธมนษยชนรวมอยดวยผมจงบอกเขาวาไมมใครอานเอกสารพวกนเปนอกษรยาวหรอก แตเขากยงขอใหผมแปลอยด ส�าหรบผลทางจตวทยานนเอง ถาใหคนเลอกอาน สวนใหญจะเลอกฉบบภาษาไทย และทงอกษรยาวไวใหฝนจบ สถานโทรทศนชอง 9 มค�าบรรยายอกษรยาว แตไมมใครอานเลย ถาไมเกยวกบแวดวงศาสนาแลว อกษรยาวกเปนเพยงสญลกษณอยางหนงเทานน เปนสญลกษณทส�าคญมาก แตไมใชอกษรส�าหรบการใชงานในชวตประจ�าวน56

ดงนนจงสามารถสรปไดวา ถงแมอกษรยาวจะเปนไปตามเกณฑสงสดของสมอลเลย เกณฑท 1 (มแรงจงใจสงสดส�าหรบผเรยนในสงคมชมชน) แตไมเปนไปตามเกณฑสงสดทเหลออกสเกณฑเลย (ยกเวนวาอาจจะชวยในการถายโอนไปสภาษาอาหรบได)

อกษรรม ชาวไทยเชอสายมลายมกจะพบเหนภาษามาเลเซย (มลายมาตรฐาน) ทเขยนดวยอกษรโรมนเปนประจ�า หลายคนเคยไปท�างานทประเทศมาเลเซย สวนคนทอาศยอยตามแนวชายแดน กจะรบชมรายการโทรทศนมาเลเซย และยงพบค�าภาษามลายมาตรฐานตามปายตาง ๆ ในนามบตร และหนงสอพมพทองถนหลายฉบบ แมวาจะพบค�าสะกดผดเปนเรองปกตกตาม คนนอกพนทมกจะแนะน�าใหใชหนงสอแบบเรยนของมาเลเซย ทเขยนดวยอกษรรม ในโรงเรยนเขตพนทจงหวดชายแดนภาคใต อยางไรกด ผลการวจยพนฐานระบวา คนไทยเชอสายมลายสวนใหญรสกวา ตนเองมทกษะความสามารถในการใชภาษามาเลเซยไมด ส�าหรบเดกเลกในพนทชนบทแลว ภาษามลายมาตรฐานกยงคงเปนภาษาตางประเทศส�าหรบเดกอยด เพราะค�าศพทและโครงสรางไวยากรณคอนขางแตกตางจากภาษามลายถนพอสมควร หลายคนแนะน�าใหดดแปลงอกษรรม เพอใชส�าหรบระบบการเขยนภาษามลายถนในปจจบน ทจรงเยาวชนในพนทบางคนกใชระบบอกษรรมตามใจชอบบนสอสงคมออนไลนอยางไมเปนทางการอยแลว ทงน อกษรรมดดแปลง จะเปนไปตามเกณฑสงสดของสมอลเลย เกณฑท 2-5 แตมเหตผลทางสงคมทหนกแนน (เกณฑสงสดขอ 1) ระบวาไมเหนดวยกบการใชอกษรรม ถงแมอกษรรมจะเปนประโยชนในการถายโอนไปสภาษามาเลเซยและภาษาองกฤษ แตไมมสวนชวยใหเดกเลกสามารถเชอมโยงไปสภาษาไทยไดเลย ซงเปนภาษาทผปกครองสวนใหญเหนวาส�าคญทสดทเดกตองเรยนใหเกง ยงไปกวานน ผตอบแบบสอบถามการส�ารวจยงรายงานวา ตนเองมทกษะความสามารถต�าในการใชภาษามาเลเซยหรออกษรรม ดงนน ผปกครองสวนใหญจงอาจจะชวยบตรหลานท�าการบานทเปนอกษรรมไมได อกทงครสวนใหญกอานเขยนอกษรรมไมได ประการสดทาย อกษรรมดดแปลงจะมลกษณะโดยรวมคลายภาษามาเลเซยอยางมาก และอาจถกมองวาเปนการสงสารทางการเมอง ชเปนนยวาจงหวดชายแดนภาคใตควรอยภายใตการปกครองของมาเลเซย ซงจะขดตอมาตราท 1 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยวา “ประเทศไทยเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยว จะแบงแยกมได”

อกษรไทย แนวคดในการเขยนภาษามลายถนโดยใชอกษรไทยไมใชเรองใหม เพราะมการถอดค�าศพทแบบถายเสยงเปนภาษาไทยใชมานานหลายทศวรรษแลว โดยมากจะพบในหนงสอทออกแบบมาเพอใหเจาหนาทของรฐทพดภาษาไทยกลางเรยนรภาษาทองถน และในปจจบน พบวามการใชเขยนบอกชอสถานทตาง ๆ เชน ปายชอหมบาน อยางไรกด การถอดเสยงดงกลาวมความลกลนไมเปนไปในแนวเดยวกน และไมสามารถแทนเสยงไดทกเสยง (เกณฑสงสดขอ 2) เชนเดยวกบทงอกษรรมและอกษรยาว อกษรไทยกจ�าเปนจะตองดดแปลงและจดระบบใหม เพอใหตรงกบเสยงภาษามลายถนทพดกนในปจจบน ระบบดงกลาวจะเปนแรงจงใจส�าคญของนกเรยนและผปกครอง และดงายขนวาเปนเครองมอในการพฒนาทกษะภาษาไทยใหดขนได ซงมความส�าคญล�าดบแรก ๆ ส�าหรบทงผปกครองและบคลากรทางการศกษา ดงทไดกลาวไวแลวกอนหนาน การถอดเสยงภาษามลายถนโดยใชอกษรไทยแบบไมเปนมาตรฐาน ใชกนอยางแพรหลายบนสอสงคมออนไลนและสอรปแบบอน ๆ และผปกครองสวนใหญในเขตชนบทรสกวา ทกษะความสามารถในการอานเขยนภาษาไทยดกวาทกษะความสามารถในการอานเขยนอกษรยาวและอกษรรม ดงนน ผปกครองจะสามารถชวยดแลบตรหลานท�าการบาน และสงเสรมประสบการณทโรงเรยนดานอน ๆ ได อยางไรกด ฝายอนรกษนยมบางสวนอาจรสกวา การใชตวอกษรไทยจะเปนภยคกคามตออกษรยาว

56 Waemaji, 2016


57

ภาษามลายอกษรยาว กบภาษามลายถน57 ภาษาองกฤษเปลยนแปลงไปมากเมอเทยบกบยคเชกสเปยร ภาษามลายกมความแตกตางดวยเชนกน โดยเฉพาะความ

แตกตางระหวางวธสะกดค�าภาษามลายอกษรยาวกบวธการออกเสยงภาษามลายถน ค�าในภาษามลายถนจะสนกวา เพราะ

มการลดค�าเตมหนา (ค�าอปสรรค) และละพยญชนะทาย ลกษณะเชนนจะท�าใหเดกเลกทยงอานไมออกเขยนไมได เรมเรยน

อานเขยนภาษามลายอกษรยาวไดยาก เพราะเดก ๆ จะตองเรมจากการเรยนรค�าศพทและการออกเสยงทแตกตางกนเสยกอน

ดงตวอยางตอไปน

นอกจากนยงมความแตกตางดานโครงสรางไวยากรณระหวางภาษามลายอกษรยาวกบภาษามลายถนอกดวย จากตวอยาง

ดานลางจะเหนวา ภาษามลายอกษรยาวเรยงค�าขยายกรยาไวตรงกลางประโยค สวนภาษามลายถนวางไวทายประโยค

ท�าไมจงไมใชภาษามลายมาตรฐาน?58 แมวาภาษามลายถนและภาษามลายมาตรฐาน จะมความใกลเคยงกนอยางมาก แตกพบความแตกตางในดานการออก

เสยงและโครงสรางพยางคหลายจด ซงอาจเปนปญหาทาทายส�าหรบเดกทพดภาษามลายถน และทไมไดใชภาษามลาย

มาตรฐานเปนประจ�า ดงตวอยางค�าทพบบอยตอไปน

57 ดดแปลงจาก Samoh, 201658 ดดแปลงจาก Samoh, 2016

ภาษามลายอกษรยาว ภาษามลายถน ความหมาย

ڤڠكالن/pkalan/

'กาแล/kkal/

ทาเรอ

كريتا/kreta/

แ'กตอ/kkt/

รถยนต

سليموت/slimut/

'ลม/llimu/

หมคลม

ภาษามลายอกษรยาวsaya sudah makan nasi

ฉน เสรจแลว กน ขาว

ภาษามลายถนsay mak nasi dh

ฉน กน ขาว เสรจแลว

ฉนกนขาวเสรจแลว

มลายถน มลายมาตรฐาน ความหมาย

ay ayam ไก

mak makan กน

by buaya จระเข

sua suaj คลอง

hake hakim ผพพากษา

sspa trsepa สะดด

bbulu brbulu ขนดก

kkju trkut ตกใจ

ddal: di dalam ดานใน


58

ภาษามลายถนอกษรไทยไมเปนทางการบนสอสงคมออนไลน

สตกเกอรภาษามลายถนอกษรไทยแบบไมเปนทางการทขายบน “ไลน” แอปพลเคชนสอสงคมออนไลนยอดนยม

© S

amoh

© S

amoh


59

การพฒนาระบบตวเขยนภาษามลายถนอกษรไทย การตกลงใชอกษรไทยในการเขยนภาษามลายถน ไมไดตดสนใจตามผลการส�ารวจสถานการณการใชภาษาเพยงอยางเดยวเทานน แตยงผานการอภปรายหารอกนในการประชมเชงปฏบตการเรองระบบการเขยน ทจดขนหลายครง และมภาคส�าคญในทองถนเขารวมหลายฝาย ไดแก ผน�าทางศาสนา คร และผเชยวชาญภาษามลาย

การอภปรายเรองสระอกษรยาว ในการประชมเชงปฏบตการเรองระบบการเขยน

© R

ILC

A


60

ประเดนส�าคญประการหนงทเกดขนระหวางการประชมเชงปฏบตการคอ ความแตกตางทเปลยนแปรไปตามภาษาถนยอยตางๆ กลาวคอ ภาษามลายถนมผพดจ�านวนมากกระจายอยตามพนทตาง ๆ เปนวงกวาง และตางพนทอาจออกเสยงค�าบางค�าตางกน ซงไมใชเรองผดปกตแตอยางใด เชน ประเทศองกฤษมภาษาองกฤษถนตาง ๆ มากถง 27 ส�าเนยง เปนอยางนอย ซงแทบจะฟงไมออกเลยส�าหรบคนเมองในกรงลอนดอน59 อยางไรกตาม ภาษาถนจะแตกตางจากกนและกนในรปแบบเฉพาะทสามารถระบไดดวยการวเคราะหทางภาษาศาสตร นอกจากน ภาษาถนบางภาษา ยงอาจเปนทยอมรบวาส�าคญกวาภาษาถนอน ๆ ไดอกดวย ส�าหรบกรณของจงหวดชายแดนภาคใต เสยงบางเสยงและค�าบางแตกตางกนตามพนทจงหวดตาง ๆ ดวย ภาษาถนในจงหวดยะลา นราธวาส และปตตาน คอนขางคลายกน แตทจงหวดสตล (ทตงของโรงเรยนน�ารอง 1 โรง) จะแตกตางคอนขางชดเจน เรองนจงสงผลตอโครงการวา ตองเตรยมผลตสอการเรยนการสอนสองชดคอ ชดหนงส�าหรบจงหวดสตล และอกชดส�าหรบสามจงหวดทเหลอ นอกเหนอจากความแตกตางทเปลยนแปรไปตามภาษาถนยอยแลว สงส�าคญอกประการหนงส�าหรบนกภาษาศาสตรทเกยวของคอ การสรางคลงหนวยเสยงภาษามลายถน และเพอใหเปนไปตามเกณฑสงสดของสมอลเลยดาน “การแทนเสยงไดมากทสด” แลว หนวยเสยงแตละหนวย (หมายถง หนวยเสยงพนฐานทเลกทสดในภาษา) ควรแทนดวยตวอกษรเพยงตวเดยว จากการวเคราะหทางภาษาศาสตร สามารถระบไดวา ภาษามลายถนมหนวยเสยงพยญชนะตน 30 หนวยเสยง และหนวยเสยงสระ 15 หนวยเสยง เทยบกบระบบพยญชนะ 21 หนวยเสยง และสระ 15 หนวยเสยงในภาษาไทย ดวยเหตผลทางประวตศาสตรและภาษาศาสตร หนวยเสยงพยญชนะ 21 หนวยเสยง ในภาษาไทย เขยนแทนดวยตวอกษร 44 รป ดงแสดงในตารางท 3 ในบางกรณหนวยเสยงพยญชนะหนงหนวยเสยงเขยนแทนดวยรปตวอกษรทตางกน 2 รป 3 รป หรอมากถง 6 รป กม

59 “List of Dialects of the English Language,” 2016

การทดสอบอกษรไทยส�าหรบภาษามลายถน ในการประชมเชงปฏบตการเรองระบบการเขยน

© R

ILC

A


61

พยญชนะไทย 44 รป แบงออกเปนอกษรสามหม ไดแก อกษรสง อกษรกลาง และอกษรต�า นอกจากน ยงมวรรณยกตก�ากบเสยงทสงผลท�าใหความหมายแตกตางอก 5 เสยง ซงอกษรแตละหมจะผนเสยงแตกตางกน ตวอยางเชน พยางคทประกอบดวยพยญชนะและสระแตไมมรปวรรณยกตก�ากบ จะออกเสยงสามญเมอเขยนดวยอกษรกลางหรออกษรต�า และออกเสยงจตวาเมอเขยนดวยอกษรสง อกทงภาษาไทยยงมเครองหมายเสรมสทอกษรหรอรปวรรณยกต ทใชก�ากบเสยงของพยางค ซงจะเขยนแตกตางกนออกไปตามหมอกษรของพยญชนะตนอกเชนกน ความเกยวโยงอนซบซอนของอกษรสามหมและรปวรรณยกต ท�าใหการสะกดค�าในภาษาไทยเปนเรองทาทายอยางยง ถงแมเสยงวรรณยกตจะมความส�าคญอยางยงในภาษาไทย แตกลบไมปรากฏในภาษามลายถน นจงเปนสาเหตอกขอหนงทท�าใหเดกไทยเชอสายมลายมปญหาในการเรยนพดภาษาไทยใหเกง สวนการเขยนนนยงมขอผดพลาดมากขนไปอก ถาหากเดกไมสามารถจดจ�าระบบวรรณยกตไดจนขนใจแลว กจะไมสามารถแยกแยะเสยงและเขยนสะกดค�าไดถกตอง เชน ‘เสอ’ ‘เสอ’ หรอ ‘เสอ’ ทมวรรณยกตตางกน ดงนนจงตดสนใจเลอกใชพยญชนะในหมอกษรกลางเทานน ส�าหรบระบบการเขยนภาษามลายถน เพราะพยญชนะในหมอกษรกลางตามปกตจะออกเสยงสามญ ซงเทยบเทากบเสยงไรวรรณยกตในภาษามลายถน การท�าเชนนชวยลดจ�านวนตวอกษรแทนเสยงพยญชนะลงไปไดอยางมาก ซงเปนพยญชนะทเดกไทยเชอสายมลายตองเรยนเพอเรมอานเขยนภาษาแม ประเดนทาทายอกประการหนงคอ หนวยเสยงอก 8 หนวยเสยง ในภาษามลายถนทไมปรากฏในระบบภาษาไทย ผลกคอ ผเขารวมการประชมเชงปฏบตการตกลงรวมกนวา ใหใชระบบจดและเสนเปนเครองหมายก�ากบเพมเตม โดยใหเขยนไวใตพยญชนะไทยแทนเสยงทแตกตางน

ล�าดบท หนวยเสยง ตวอกษร

1 p ป

2 t ต ฏ

3 k ก

4 อ

5 ph พ ภ ผ

6 th ท ธ ฒ ฑ ถ ฐ

7 kh ค ฅ ฆ ข ฃ

8 b บ

9 d ด ฎ

10 c จ

11 ch ช ฌ ฉ

ล�าดบท หนวยเสยง ตวอกษร

12 f ฟ ฝ

13 s ซ ส ษ ศ

14 h ฮ ห

15 l ล ฬ

16 m ม

17 n น ณ

18 ง

19 w ว

20 r ร

21 j ย ญ

ตารางท3 หนวยเสยงพยญชนะไทย (21 หนวยเสยง) และตวอกษรไทย (44 รป)


62

ดงกลาวไวแลวกอนหนาน ทงภาษามลายถนและภาษาไทยมสระเดยว 15 ตว ซงภาษาไทยมสระเพมเตมเปนสระประสมอก 17 ตว (บางสวนจะเปลยนรปตามเสยงทายของพยางค) สวนภาษามลายถนจะมสระเพมเตมเปน “สระเรยง” อก 9 ตว ทตองใชวธพเศษในการเขยนดวยอกษรไทย ดงแสดงในรปท 16 ตอไปน สวนบนคอสระทปรากฏเปนเสยงเดยวกนในภาษามลายถนและภาษาไทย สวนลางเปนสระทมเฉพาะภาษามลายถน

รปท15 พยญชนะภาษามลายถนอกษรไทย (พยญชนะตนและพยญชนะทาย) เครองหมายเสนและจดใตตวอกษรก�ากบเสยงทไมปรากฏในภาษาไทย


63

รปท16 สระภาษามลายถนอกษรไทย สวนลางเปนสระทมเฉพาะภาษามลายถน

แผนภาพตวอกษรขางตน แสดงหลกฐานเชงประจกษส�าคญประการหนงส�าหรบองคประกอบหลกในดานการถายโอนทกษะการอานออกเขยนได กลาวคอ กวานกเรยนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จะเรมเรยนพยญชนะไทย เดกจะรจ�าตวอกษรไทยจนขนใจไปแลวครงหนง อกทงยงรจกวธประสมพยญชนะกบสระเพอสรางค�าใหมอกดวย แนวทางเชนนจะชวยท�าใหเดกเรยนภาษาไทยไดรวดเรวยงขนและมประสทธภาพมากขน เพราะเดกสามารถเชอมโยงทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแมไปสภาษาไทยนนเอง


64



65

หลกการทางการศกษาส�าหรบการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา

“ในการกระท�าทงปวงทเกยวกบเดก ผลประโยชนสงสดของเดกเปนสงทตองค�านงถงเปนล�าดบแรก” อนสญญาวาดวยสทธเดก มาตรา 3

เรองเดนประเดนส�าคญ• หลกการส�าคญทางการศกษาเจดประการทเปนพนฐานของโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา• ตวอยางทโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ด�าเนนการตามหลกการ

แนวคดทฤษฎมความส�าคญและมประโยชนตอครหรอนกเรยนอยางไร จากการทแบบเรยนทกเลม ฉากภาพทกแผน กจกรรมในชนเรยนทกกจกรรม ลวนมพนฐานมาจากทฤษฎทงโดยตงใจหรอไมตงใจกตาม ตวอยางเชน แนวคด “เดกเรยนรไดดทสดโดยการท�าซ�า”สงผลใหมการฝกซ�า ๆ แนวคด “เดกจะเรยนรการอานจากการเลยนแบบคร” สงผลใหครอานประโยคแลวใหเดกออกเสยงตาม หรอแนวคด “วธเรยนรและจดจ�าไดดทสดคอการคดลอก” สงผลใหนกเรยนตองลอกเนอหาเปนหนา ๆ วธการปฏบตดงกลาวชวยพฒนาการเรยนรของเดกไดบาง แตยงไมสงเสรมการเรยนรและสตปญญา แตส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ทกสวนจดขนตามรปแบบการเรยนรโดยเนนเดกเปนศนยกลาง รวมทงออกแบบโดยค�านงถงหลกการทางการศกษาทเหมาะสมกบพฒนาการเรยนรและพฒนาสตปญญาของเดกนกเรยน ทงนวตถประสงคหลกของบทนคอ การอธบายแนวคดทฤษฎดงกลาวแตพอสงเขป เพอใหผอานเขาใจวา เหตใดสอการเรยนการสอนจงตองผลตขนเปนพเศษ และครผสอนตองเขารบการฝกอบรมอยางไรเพอใชสอเหลานนในชนเรยน60

ทฤษฎโครงสรางความคดเชอมโยงจากสงทรไปสสงทไมร เวลาเดกมาเรยนหนงสอ เดกมาโรงเรยนแบบสมองวางเปลาอยางนนหรอ แนนอนอยแลว ค�าตอบกคอ “ไมใชเลย” แมแตเดกทารกแรกเกด กสามารถจดจ�าเสยงของแมไดตงแตกอนคลอด เดกออนวยเตาะแตะกเขาใจค�าพดของผใหญ ไดตงแตกอนพดเปนถอยความ เดกเลกวยอนบาลกเลาเรองจากรปภาพไดตงแตกอนอานหนงสอออก และบอกไดวาพนองมขนมมากกวาตวเอง ตงแตกอนเรยนบวกลบเลขคณต การเรยนการสอนโดยเนนเดกเปนศนยกลาง ตระหนกถงความส�าคญของความรทตดตวเดกมาสหองเรยน และใชความรดงกลาว (เรยกวา “สงทร”) เปนฐานไปสมโนทศนใหมทตองการจะสอน (เรยกวา “สงทไมร”) ดวยขนตอนดงกลาวน เดกนกเรยนสราง “โครงสรางทางความร (schema)” ซงเปนวธการจดระบบความรใหเปนระเบยบ61 ตวอยางเชน ในการเรยนรกระบวนการสงเคราะหแสง เดกเลกอาจมความรเรองพช ดน น�า และแสงแดดมาบางแลว แตยงไมทราบวาปจจยดงกลาวเกยวของกนอยางไร ในคาบเรยนวทยาศาสตร เดกจงจะไดเรยนรขนตอนวธการทปจจยเหลานท�างานรวมกน เพอชวยใหพชเจรญเตบโตดวยกระบวนการทเรยกวา “การสงเคราะหแสง” ดงนน ครทดยอมจะใชความรเดมเรองพชของนกเรยน มาชวยใหเขาใจความรใหมทก�าลงเรยน ซงจะเปนการตอยอด “โครงสรางทางความร” เกยวกบพชของเดก

60 บทนไมไดมวตถประสงคเพออธบายแนวคดทฤษฎเหลานโดยละเอยด หากผอานสนใจ โปรดศกษาเพมเตมจากแหลงขอมลอน61 Anderson, 1984

“เราไดเรยนทฤษฎทางการ

ศกษาจากสถาบนฝกหดคร

แตไมเคยเขาใจเลยวาท�าไม

ทฤษฎถงส�าคญ จนไดมา

ท�าโครงการจดการศกษา

แบบทว-พหภาษานแหละ”

ครในแอฟรกา


66

ภาษาและวฒนธรรมทบ�าน ภาษาและวฒนธรรมทโรงเร�ยน

ภาษาพ�ด ภาษาเข�ยน

ภาษาพ�ดในชว�ตประจำวน ภาษาว�ชาการ

ภาษาท�องถ�น (ภาษาแม�) ภาษาราชการและภาษาอน

แตถาสมมตวา นกเรยนอาศยอยทขวโลกเหนอมาตลอดชวต เดกกคงไมมประสบการณเรองดน น�า หรอพชมากอนเลย ดงนน ครจะตองใชวธการอนในการปโครงสรางทางความรเดมของเดกเสยกอน จงคอยเรมสอนเรองการสงเคราะหดวยแสง62 การศกษาแบบทว-พหภาษาตระหนกในคณคาและยอมรบวา เดกกลมชาตพนธมความรมากมายตดตวมาสหองเรยน หนาทของโรงเรยนกคอ ใชความรนนเปนพนฐานในการสอนความรใหม ดงนนจงใชภาษาและวฒนธรรมทบานเปนฐานส�าหรบการสอนภาษาและวฒนธรรมทโรงเรยนใหแกเดก สอการเรยนการสอนกตองผลตขนจากฐานความรทเดกม และครผสอนกตองผานการฝกอบรมเรองการสอนโดยใชมโนทศน “สงทร” เปนสะพานเชอมโยงไปส “สงทไมร” หรอความรใหม

รปท17 การเชอมโยงดวยการเรยนรจาก “สงทร” ไปส “สงทไมร”ในโครงการทวภาษาฯ (ดดแปลงจาก RILCA)

ส�าหรบกรณโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ภาษาและวฒนธรรมทบาน (ภาษามลายถนและสงคมอสลามในชนบท) แตกตางอยางยงจากภาษาและวฒนธรรมทโรงเรยน (ภาษาไทยและสงคมชาวพทธในเขตเมอง) ดงนน สอการเรยนการสอนชนปฐมวยของโครงการ ตองเสรมสรางสงทเดกรอยแลวเกยวกบวฒนธรรมทบาน และชวยเดกใหสามารถใชความรเดมนนเชอมโยงไปสวฒนธรรมทโรงเรยน ตวอยางเชน เดกนกเรยนทราบดอยแลววา ตองแสดงทาทางและกลาวค�าทกทายผใหญในหมบานเพอแสดงความเคารพอยางไร ครโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ตองพดถงเรองนกอน เพอใหเดกมฐานความร แลวจงสอนวธแสดงความเคารพผใหญในวฒนธรรมไทย โดยอาจพดดงน

เวลาเดก ๆ เหนเพอนคณแมทตลาด เดก ๆ จะตองกลาวค�าวา “ซาลาม อลเลกม” แลวสมผสมอทาน จากนนแตะหนาอกตวเองตามดวยหนาผาก นคอวธแสดงความเคารพแบบมลาย แตเวลาเดก ๆ มาโรงเรยนแลวพบคณครไทยพทธ เดก ๆ ตองพนมมอระดบอก แลวกมศรษะลงใหนวชจรดปลายจมก พรอมกลาวค�าวา “สวสดครบ” ส�าหรบเดกผชาย หรอ “สวสดคะ” ส�าหรบเดกผหญง นคอวธแสดงความเคารพแบบไทย

ดวยวธเชนน “สงทร” อยแตเดมจะกลายเปนเครองมอในการสรางองคความรใหม

62 การศกษาครงหนงในสหรฐอเมรกา ทดลองมอบหมายงานใหนกเรยนมธยมศกษาปลายชาวอเมรกนอานบทความเกยวกบการเลนครกเกต แมจะเปนกฬายอดนยมของหลายพนททวโลก แตในสหรฐอเมรกาแทบจะไมมใครรจกครกเกตเลย ดงนน นกเรยนจงมปญหาในการอานจบใจความบทความดงกลาวอยางมาก แตในทางตรงกนขามนกเรยนทอนเดยหรอปากสถานจะสามารถเขาใจบทความนไดอยางงายดาย เนองจากความรเดมทเดกม (Anderson, 1984)


67

การจดล�าดบขนพฒนาการทางสตปญญาแบบบลมเพอการตงค�าถามกระตนความคด แนวคดการจดล�าดบขนพฒนาการทางสตปญญา (Bloom’s Taxonomy) ทบลมน�าเสนอไวตงแตป ค.ศ. 1956 แมจะมนกวชาการปจจบนปรบปรงขนมาใหม แตกยงคงเปนสวนส�าคญของปรชญาการศกษาสมยใหม แตการพฒนาการดงกลาวหมายถงอะไร ครหลายคน (หรออาจจะระบบการศกษาบางระบบ) เขาใจเรองนคลาดเคลอน โดยคดวา ผเรยนจ�าเปนตองเรมจากล�าดบขนลางสด แลวจงคอยพฒนาขนสล�าดบขนทสงขนไป กลาวคอ ผเรยนจ�าเปนตองมความร (“รจ�าได”) กอนจงจะสามารถเขาใจ ประเมน และสรางสรรคได อนทจรง การจดล�าดบขนพฒนาการทางสตปญญาดงกลาว มประโยชนตอครในการใชเปนเครองมอตงค�าถามประเภทตาง ๆ เพอกระตนความคดของผเรยนไดทกระดบ หรอแมแตในคาบเรยนเดยวกนกสามารถน�าไปใชได เชน ค�าถามปลายปดเนนขอเทจจรง เหมาะส�าหรบล�าดบขนพฒนาการในระดบลาง สวนล�าดบขนพฒนาการระดบบน ตองใชค�าถามปลายเปด เปนตน

รปท18 การจดจ�าพวกแบบบลม (ดดแปลงจาก https://www.uaa.alaska.edu/studentaffairs/assessment/ assessment-cycle.cfm)

การทนกเรยนจะสามารถตอบค�าถามทกล�าดบขนไดดเพยงใดนน เปนผลมาจากทกษะความสามารถทางภาษาของเดกดวย ถาพดภาษาไดไมคลองพอ อาจท�าใหดเหมอนวา เดกไมสามารถแสดงพฤตกรรมทางพทธพสยในล�าดบขนสง ๆ โดยใชภาษานน ๆ ไดนจงเปนเหตผลวา ท�าไมการจดการศกษาปฐมวยโดยใชภาษาทเดกพดไดคลองและเขาใจดทสด เพอใหเดกสามารถพดทกสงตามทคดไดอยางเตมท จงเปนเรองส�าคญ นคอประสบการณอนเดนชดทโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดพบมาตลอด โดยปกต ชนเรยนทวไปในพนทจงหวดชายแดนภาคใตจะเงยบมาก ไดยนแตเสยงของครผสอนเทานน เมอครถามค�าถามงาย ๆ (ล�าดบขนความรและจดจ�า หรอ “รจ�าได”) นกเรยนกจะตอบสน ๆ เมอครถามค�าถามในล�าดบขนทสงขน เดกกจะเงยบ อนทจรง ครภาษาไทยในภาคใตยอมรบเรองนอยางตรงไปตรงมาวา ครจะตงค�าถาม “ตอบรบ-ปฏเสธ” หรอถามนกเรยนวา “ใชหรอไม” เทานน ถาไมเชนนน เดกกจะตอบไมไดหรอไมตอบเลย63 นอกจากน ครจะตงถามค�าถาม “อะไร” บาง แตจะไมตงค�าถาม “ท�าไม” เลย ในทางตรงกนขาม คร ผบรหารสถานศกษา และผปกครองหลายคน ไดแสดงความเหนวา ชนเรยนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) มกจะสงเสยงดงเซงแซ เนองจากเดกนกเรยนตางกระตอรอรนทจะตอบค�าถามและแสดงความคดเหน ทเปนเชนนกเพราะเดกสามารถใชภาษาแมได อกทงครในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ยงผานการฝกอบรมใหสามารถตงค�าถามปลายเปดจากล�าดบขนสง ๆ ตามแนวคดการจดล�าดบขนพฒนาการทางสตปญญาได อนเปนการสงเสรมความคดสรางสรรคและทกษะการคดวเคราะห ดวยการตงค�าถามทงประเภท “อะไร” “อยางไร” และ “ท�าไม”

63 Burarungrot, 2016

ผ�เร�ยนสามารถตดสนคณภาพของส�งต�าง ๆ ตามความเพ�ยงพอ คณค�าเหตผลหร�อประโยชน�ใช�งานได�

ผ�เร�ยนสามารถสร�างสรรค�ส�งใหม� ผสานความคดออกมาเป�นแนวทางใหม� วางแผนและเสนอว�ธการดำเนนงานใหม�กำหนดรปแบบการจดหมวดหม�ข�นมาใหม�

ผ�เร�ยนสามารถระบโครงสร�างขององค�ประกอบสำคญได� สามารถมองเหนและแยกแยะออกเป�นส�วนย�อย บอกความสมพนธ�และหลกการขององค�ประกอบได�

ผ�เร�ยนสามารถนำความร�ไปใช�กบสถานการณ�ใหม�ได� สามารถแก�ป�ญหาได�

ผ�เร�ยนเข�าใจและสามารถตความเปร�ยบความเหมอนความต�างได� หร�ออธบายได�

ผ�เร�ยนร�และสามารถจดจำข�อเทจจร�ง คำศพท� แนวคด หลกการ หร�อทฤษฎได�

ว�เคราะห�

ประยกต�ใช�

เข�าใจ

ร�จำได�

ประเมนค�าประเมนค�า

สงเคราะห�


68

แบบจ�าลองภเขาน�าแขงของคมมนสแนวเทยบความรและทกษะทมองไมเหน ทฤษฎโครงสรางความคดอธบายวธการตอยอดความรของมนษย แตเดกกลมชาตพนธในโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา จ�าเปนหรอไมทจะตองสรางความรเดยวกน ในภาษาแมและภาษาราชการ เชน หลงจากวางโครงสรางทางความรเรองการสงเคราะหแสงเปนภาษาแมแลว เดกยงตองปฐานโครงสรางความรเรองการสงเคราะหแสงขนใหมอกโครงสรางหนงเปนภาษาราชการหรอไม ทส�าคญยงกวานนคอ ทกษะการคดในล�าดบขนสง ๆ ของเดกตองพฒนาแยกเปนภาษาตาง ๆ ดวยหรอไม ค�าแนะน�าของจม คมมนส ผเชยวชาญดานการศกษาแนวทางทวภาษาชาวแคนาดา คอ “ไมตอง” เนองจากความรทเราสรางขนแลวในภาษาหนง สามารถถายโอนไปยงภาษาอนทกภาษาทเราเรยนได โดยใหภาพประกอบเปนแนวเทยบกบภเขาน�าแขงสองยอด กอนน�าแขงสวนใหญจะอยใตน�า มเพยงยอดภเขาน�าแขงเทานนทปรากฏใหคนบนเรอมองเหน

รปท19“องคความรพนฐานรวม” ทสมพนธกนระหวางภาษาแรกกบภาษาทสอง (ดดแปลงจาก Cummins 1996)

คมมนสเปรยบเทยบยอดภเขาน�าแขงกบภาษาแรก (ภาษาแม) และภาษาทสอง (ภาษาทโรงเรยน) นนคอ สงทเราสามารถพดหรอเขยนเปนภาษาแรกและภาษาทสอง สวนทอยใตผวน�าคอ “องคความรพนฐานรวม (Common Underlying Proficiency: CUP)” องคความรพนฐานรวมประกอบดวยทกษะและความรทงหมดทสรางขนแลวและจะตอเตมเพมพนขนมาใหม ดงนน เมอเดกนกเรยนในโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ไดเรยนรแนวคดใหมเปนภาษาแรกแลว เดกกจ�าเปนเพยงแคเรยนรค�าศพทและโครงสรางไวยากรณภาษาทสองทเหมาะสมส�าหรบการพดเกยวกบเรองดงกลาวเปนภาษาทสอง ไมจ�าเปนตองวางโครงสรางความรแยกกนเปนสองภาษา เพยงแคเพมเตมค�าศพทภาษาทสองตอยอดขนไปจากโครงสรางความรเดมทมอยแลว ดงนน เดกนกเรยนทไดเรยนเรองการสงเคราะหแสงเปนภาษาแมมาแลว กเพยงแคเรยนค�าศพทภาษาทสองเพมเตมเพออธบายแนวคดดงกลาว โดยไมจ�าเปนตองเรยนแนวคดเรองการสงเคราะหแสงใหมอกครง

ลกษณะโครงสร�างผ�วของภาษาแรก

ลกษณะโครงสร�างผ�วของภาษาทสอง

องค�ความร�พ�นฐานร�วม


69

เราเรยนการรหนงสอเพยงแคครงเดยว แนวคดองคความรพนฐานรวมยงอธบายอกหลกการหนงทส�าคญของการศกษาแบบทว-พหภาษา คอ เราเรยนการอานเพยงแคครงเดยว เมอเราเรยนจนสามารถอานออกเขยนไดในภาษาแรกแลว เราจะสามารถถายโอนทกษะดงกลาวไปยงภาษาอน ๆ ได เดกทถกบงคบใหเรยนการอานครงแรกดวยภาษาทพดไมคลอง ตองเผชญกบปญหาใหญ เพราะจะเปนเรองยากส�าหรบเดก ในการเชอมโยงความคด-เสยง-ตวอกษรเขาดวยกน การออกเสยงของเดกอาจจะยงไมถกตอง จงท�าใหสบสนวาเสยงกบรปตวอกษรเกยวของเชอมโยงกนอยางไร ดงนน การสะกดค�าจงเปนเรองยงยากและไมมความหมาย จงท�าใหเดกมกจดจ�าค�าเปนภาพ แทนทจะเรยนรเสยงของตวอกษรแตละตวและวธประสมเสยงเหลานนขนเปนค�า64 การรจ�าค�าเปนภาพโดยไมทราบวาค�านนประกอบขนมาอยางไร ไมใชการอานออกอยางแทจรง นจงเปนเหตผลวา ท�าไมการเรยนทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแมจนช�านาญ จงเปนวธการทมประสทธภาพมากกวา ส�าหรบการพฒนาทกษะการอานในภาษาทสองทงนเพราะทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแม อนไดแก การรจ�าตวอกษร การถอดรหสและเขารหสค�า ตลอดจนทกษะระดบสง เชน การแปลความหมายของขอความ และการเขยนเชงสรางสรรค ลวนแตสามารถถายโอนไปยงภาษาทสองไดทงสน โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จงก�าหนดโครงสรางหลกสตร เพอใชประโยชนจากการถายโอนทกษะการรหนงสอในภาษาแมอยางเตมท หลงจากพฒนาทกษะการฟง การพด การอาน และการเขยนภาษาแมเปนอยางดแลว รวมทงมทกษะการฟงและการพดภาษาไทยทดดวยแลว นกเรยนจงจะใชแบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยง เพอเชอมโยงสการอานเขยนภาษาไทย เนอหาในบทเรยน 15 บทแรกของแบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยง เปนการทบทวนตวอกษรทมเหมอนกนทงในภาษามลายถนและภาษาไทย โดยรปแบบของแบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยง มลกษณะเดยวกนกบแบบเรยนอาน–เขยนภาษามลายถน เพอทวานกเรยนจะไดรจกคนเคย “กตกา” ก�ากบล�าดบขนตอนการใชงาน หลงจากนน จงคอยน�าเสนอตวอกษรภาษาไทยตวใหมอยางเปนระบบ โดยจะสอนตวอกษรทใชบอยกวาตามล�าดบ หลกฐานเชงประจกษจากผลการประเมนผลโครงการ แสดงใหเหนอยางชดเจนวามการถายโอนทกษะการอานออกเขยนไดจากภาษาแมไปสภาษาราชการ (ซงจะไดอธบายโดยละเอยดในบทตอไป) ตวอยางเชน นกเรยนชน ป. 1 ของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ซงไดเรยนกลมสาระการเรยนรภาษาไทยเพยง 200 ชวโมง ท�าคะแนนสอบวชาภาษาไทยสงกวานกเรยนในโรงเรยนคเทยบ ซงไดเรยนกลมสาระการเรยนรภาษาไทยมากถง 350 ชวโมง (และยงไดเรยนกลมสาระการเรยนรอนเปนภาษาไทยอกดวย)65

64 เรองนอาจเปนปญหาส�าหรบเดกทพดภาษาถนทไมใชภาษามาตรฐาน เชน เดกเลกผพดภาษาองกฤษของคนผวด�าสอสารในชมชนคนผวด�าในสหรฐอเมรกา มกจะไมออกเสยงพยญชนะทายทเปนอกษรควบ จงท�าใหสะกดค�าผด เชน ‘gold’ หรอ ‘told’ เขยนเปน ‘gol’ และ ‘tol’ เปนตน (Treiman & Bowman, 2015)65 Burarungrot, 2016


70

คลานกอนเดนความกาวหนาตามธรรมชาตของการเรยนรภาษา การทเดกมปญหาในการเรยนอานเขยนภาษาทยงพดไมได น�าไปสแนวความคดหลกอกประการหนงของการศกษาแบบทว-พหภาษา ในสถานการณตามธรรมชาต เดกสามารถฟงและเขาใจถอยค�าพดไดกอนทตนเองจะพดเปน และไมมใครคาดหวงใหเดกเลกอานหรอเขยนไดกอนทจะพดเปนเชนกน แตกระนนกตาม ในหลายพนทจะพบวา ครพยายามสอนใหเดกพดภาษาทสอง โดยใหเดกเขยนตามทครบอก ท�านองเดยวกนเดกมกถกบงคบใหพดภาษาทสองทงทยงไมไดพฒนาทกษะการฟงใหดพรอม ครอาจใชวธการสอนแบบ “พดตามคร” ทนกเรยนแคออกเสยงค�าตาง ๆ ตามทครพดแบบนกแกวนกขนทอง โดยไมทราบความหมายของค�าเลยกเปนได อกทงการแทรกแซงจากภาษาแมอาจสงผลใหเดกออกเสยงผด ดวยเหตนการศกษาแบบทว-พหภาษา จงเนนความส�าคญของการพฒนาทกษะการฟง การพด การอาน และการเขยน ตามล�าดบในภาษาแมกอน จงคอยพฒนาทกษะภาษาทสองตามล�าดบเดยวกน ส�าหรบนกเรยนในโครงการทว-พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ท�าอยางไร หลกการขนบนไดในการรหนงสอและการเชอมโยงทกษะภาษาส�าหรบแตละชน แสดงไวในรปท 20 ดานลาง

รปท20หลกการขนบนไดในการรหนงสอ และการเชอมโยงทกษะภาษาในโครงการทวภาษาฯ (ดดแปลงจาก RILCA)

ชนประถมศกษาป�ท

3-6ชนประถมศกษาป�ท

2ชนประถมศกษาป�ท

1ชนอนบาล

2

ชนอนบาล

1

ฟ�ง–พ�ด–อ�าน–เข�ยนภาษาองกฤษ

ฟ�ง–พ�ด–อ�าน–เข�ยนภาษาไทย

สาระว�ชามลายศกษา (ข�อมลความร�ท�องถ�น วฒนธรรมและวรรณกรรม)

ฟ�ง – พ�ด – อ�าน – เข�ยนภาษามาเลเซย (อกษรยาว�และรม)

ฟ�ง–พ�ดภาษาองกฤษ


ฟ�ง–พ�ด–อ�าน–เข�ยนภาษามลายถ�น

ฟ�ง–พ�ดภาษาไทย



อ�าน–เข�ยนภาษามลายถ�น


เตร�ยมอ�าน–เข�ยนภาษามลายถ�น

ฟ�ง–พ�ดภาษามลายถ�น (พฒนาการด�านสตป�ญญา)


71

ชวงครงแรกของชนอนบาลปท 1 เดกนกเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จะใชเวลาสวนใหญฟงเรองเลาเปนภาษาแม แลวเลาเรองของตวเองหลงจากฟงเรองทครเลา ซงเปนการพฒนาทกษะการพดใหดพรอม และเสรมสรางความมนใจในการแสดงออก จากนนจะเรมเขาสกจกรรมเตรยมอาน–เตรยมเขยนภาษามลายถน พรอมทงฝกทกษะการฟงภาษาไทยโดยการปฏบตตามค�าสงดวยวธการตอบสนองความเขาใจดวยทาทางหรอการปฏบต (Total Physical Response: TPR) กอนจงคอยเรมพดภาษาไทย ในระหวางนน เดกจะปรบหและสมองใหเขากบเสยงภาษาไทย โดยใหความสนใจเปนพเศษกบเสยงทไมปรากฏในภาษาแม เพอทเดกจะไดฝกแยกแยะเสยงเหลานน จนฟงออกและออกเสยงไดอยางถกตอง ส�าหรบชนอนบาลปท 2 เดกนกเรยนในโครงการจะพฒนาทกษะการอานและการเขยนภาษาแม ควบคไปกบชนเรยนพเศษทยงคงสอนทกษะการฟงและพดภาษาไทยอยางตอเนอง เมอเลอนขนสชนประถมศกษาศกษาปท 1 หลงจากทเดกฝกทกษะการฟงและพดภาษาไทยจนคลองแลว (และหลงจากฝกฝนจนมทกษะการอานเขยนภาษาแมคลองดแลว) เดกจงจะเรมเรยนการอานภาษาไทย และสดทายจงเปนการฝกเขยนภาษาไทย ขนตอนดงกลาวน ด�าเนนการโดยใช “แบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยง” ซงเรมตนดวยการสอนพยญชนะทมเหมอนกนในภาษามลายถนและภาษาไทย แลวจงคอยสอนพยญชนะไทยตวทแตกตาง ซงเปนการเชอมโยงจากสงทรไปสสงทไมร เสรมสรางองคความรพนฐานรวม จากนน จะเปนการฝกฝนเพอพฒนาทกษะภาษาแมและภาษาไทยอยางตอเนองตลอดชนประถมศกษาศกษาปท 2 และ 3 ชวยใหเดกสามารถสรางสะพานเชอมโยงทางภาษาทแขงแรงได ดงแสดงในรปท 21

รปท21 “สะพานเชอมโยงทางภาษาส�าหรบการศกษาแบบทว-พหภาษา” (ดดแปลงจาก RILCA)

ครและผปกครองทกคนท

สมภาษณในการประเมนผล

โครงการ ระบวา “เดกมนใจ

ในการแสดงออกมากขน”

คอประโยชนอนดบท 1

ของโครงการทว–พหภาษา

(ภาษาไทย–มลายถน)

Listen

Use both languages fluently

สงคมพหภาษา

บ�าน

Mother Tongue (L1) Patani Malay

National Language (L2) Thai

ฟ�ง

พ�ดอ�าน

เข�ยน

ใช�ภาษาทงสองได�อย�างคล�องแคล�ว

ภาษาแม�

(ภาษาท�องถ�น/ภาษามลายถ�น)

ภาษาราชการ

(ภาษาไทย)


72

กลวธการสอนแบบ“สองแนวทาง(Twotrackapproach)”:ความเขาใจกบความถกตอง แนวคดส�าคญอกประการหนงของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) และโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาอน ๆ คอ การจดกจกรรมในชนเรยนสามารถท�าไดสองแนวทางไดแก กจกรรมส�าหรบ “แนวทางทเนนความเขาใจ” ใหนกเรยนมอสระในการแสดงความคดเหนเตมทโดยไมตองกงวลวาจะถกหรอผด และกจกรรมส�าหรบ “แนวทางทเนนความถกตอง” ใหเดกท�ากจกรรมการเรยนการสอนทวไปมากขน เนนการเขยนสะกดค�าทถกตอง ใชโครงสรางไวยากรณทเหมาะสม ฯลฯ กจกรรมส�าหรบทงสองแนวทางแสดงไวในตารางดานลาง

ตารางท4 แนวทางทเนนความเขาใจและเนนความถกตองส�าหรบการพฒนาทกษะการอานออกเขยนได (ดดแปลงจาก Susan and Dennis Malone, 2010)

เนนความเขาใจ(เนนเนอหาโดยรวมทงหมด)

เนนความถกตอง(เนนโครงสรางภาษาแตละสวน)

ทกษะการฟงนกเรยนฟงเพอใหเขาใจ ตดตาม และตอบสนองตอสงทฟงไดอยางสรางสรรค

นกเรยนสามารถรจ�าและแยกแยะเสยง พยางค ค�า และประโยค

ทกษะการพดนกเรยนพดดวยความเขาใจ เพอสอสารความนกคดและความคดเหนกบผอนได

นกเรยนสามารถพดโดยใชค�าศพทไดอยางถกตอง ออกเสยงชดเจน และถกไวยากรณ

ทกษะการอานนกเรยนอานดวยความสนกเพลดเพลน เพอความเขาใจ น�าขอมลความรใหมไปประยกตใชไดอยางสรางสรรค

นกเรยนสามารถรจ�าสวนของค�า (พยญชนะ สระ วรรณยกต ฯลฯ ) ประโยค และยอหนา และสามารถแยกสวนและสรางใหมได

ทกษะการเขยนนกเรยนสามารถเขยนเพอสอสารความรสกนกคดและความคดเหนได

นกเรยนเขยนตวอกษรไดถกตองและสวยงาม สะกดค�าถกตอง และเขยนถกหลกไวยากรณ

ส�าหรบแนวทางทเนนความเขาใจ ครตองกระตนใหเกดการคดในล�าดบขนสง ๆ สงเสรมใหนกเรยนวเคราะหและประเมนคาสงทไดฟงและอาน แลวประยกตใชสงทรกบสถานการณใหม รวมทงพดและเขยนอยางสรางสรรค ครตองไมชขอผดพลาดดานภาษาในระหวางท�ากจกรรมเนนความเขาใจ

ส�าหรบแนวทางทเนนความถกตอง ครตองแกจดบกพรองและขอผดพลาดของนกเรยน เพอใหเดกไดเรยนรการใชภาษาแรก และภาษาอน ๆ ทถกตองเหมาะสม


73

เนองจาก “ความถกตอง” เปนจดเนนหลกของหองเรยน จงเปนเรองส�าคญอยางยงทครจะตองเนน “ความถกตอง” ใหถกทถกเวลา นนคอในระหวางกจกรรมทออกแบบมาเพอความถกตองเทานน และคอยระวงไมให “ต�ารวจไวยากรณ” โผลเขามารกรานในระหวางกจกรรมทเนนความสรางสรรคหรอความเขาใจ (เพราะจะบนทอนความมนใจและหยดยงกระบวนการคดจนตนาการ จนไมกลาคดกลาแสดงออก) นอกจากน ยงเปนเรองจ�าเปนทนกเรยนจะตองเขาใจความหมายของทกสงทท�าในหองเรยน ไมวาจะเปนภาพทกภาพ ถอยค�าทกค�า เรองเลาทกเรอง หรอเพลงทกเพลง เพราะฉะนน พยางคทไมสอความหมาย จะไมน�าเขามาใชในแบบฝกการอานการเขยน นกเรยนควรไดฝกการอานหรอเขยนค�าทสอความหมายและเดกเขาใจเทานน ค�าศพทในระดบทยากขนกเชนเดยวกน การสะกดค�าไดถกตองนนยงไมเพยงพอ หากนกเรยนไมทราบความหมายของศพททเขยน ในท�านองเดยวกน เดกนกเรยนควรจะสามารถอธบายวธแกปญหาโจทยเลขได เพอแสดงวา เดกเขาใจแนวคดทางคณตศาสตรทท�าใหไดค�าตอบทถกตอง การใชกลวธการสอนแบบ “สองแนวทาง” ในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ตรงขามกนอยางชดเจนกบวสยทศนทเนนความถกตองของระบบการศกษาไทย ครไทยหลายคนเชอวา ทกครงทเดกท�าผด ครตองแกจดบกพรองนนโดยทนท เพอปองกนไมใหขอผดพลาดนน “หยงรากฝงลก” ลงไปในใจของเดก ทนาเสยใจคอ ทศนคตทเกอบจะถกครอบง�าดวยความถกตอง กอปรกบการมงเนนการหาค�าตอบท “ถกตอง” จากขอความทอานแทนทจะมปฏสมพนธอยางมความหมายกบเนอหาของขอความ อาจเปนสาเหตประการหนงทนกเรยนไทยท�าคะแนนประเมนการอานไดต�าในการสอบวดความรนกเรยนนานาชาต (PISA)66

การแปลไมใชการสอน ความเขาใจผดทพบบอยมากทสดประการหนงเกยวกบการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาคอครควรจะ “แปลใหเดกฟงไปพรอมกนในคราวเดยว” ทงสองภาษา แทจรงแลว การแปลแบบค�าตอค�าหรอแปลทละประโยค จะท�าใหบรรยากาศนาเบอเรวมาก แลวเดกกจะไมสนใจภาษาใหมเพราะ “ยาก” แตจะรอฟงการแปลเพราะ “งาย” การแปลใหเดกฟงอยางตอเนอง จงไมใชเทคนคการสอนทมประสทธภาพ แผนการสอนส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จงระบวาตองใชภาษาใด ส�าหรบท�ากจกรรมใด ในชวงเวลาใด อยางชดเจน เพอปองกนไมใหภาษาปนกนหรอไมใหการแปลภาษาเกดขนอยางตอเนอง ตวอยางเชน ในชนเรยนกลมสาระหลก เชน วทยาศาสตร สงคมศกษา ชน ป. 2 หรอ ป. 3 คาบเรยนอาจเรมตนโดย ครน�าเขาสบทเรยนเปนภาษามลายถน พรอมทงค�าอธบายค�าศพทภาษาไทยทส�าคญ หลงจากนน ครจะสอนเนอหาและท�ากจกรรมเปนภาษาไทย แลวสรปเปนภาษามลายถนตอนทายคาบ เพอใหแนใจวานกเรยนเขาใจเนอหาบทเรยน วธสอนแบบ “แซนดวช” ดงกลาวน มประสทธภาพมากกวาการแปลแบบประโยคตอประโยคอยางยง เพราะท�าใหเดกมเครองมอในการถอดสลกเนอหาบทเรยนดวยตวเอง แทนทจะรอครผแปลใหฟง เชนนแลว โครงสรางความรของเดกกจะแผขยายงอกงาม

66 ในการสอบวดความรนกเรยนนานาชาต (PISA) ประจ�าป 2558 ประเทศไทยท�าคะแนนการอานไดล�าดบท 57 จาก 70 ประเทศ (Bangkok Post, 2016d)


74



75

การสรางหลกสตรการฝกอบรมคร“...การศกษาของเดกจะมงไปส... การพฒนาความเคารพตอบดามารดาของเดก เอกลกษณทางวฒนธรรม ภาษา และคานยมของเดกนนเอง [และ] ตอคานยมของชาตทเดกนนอาศยอย....” อนสญญาวาดวยสทธเดก มาตรา 29 (ค)

เรองเดนประเดนส�าคญ• การท�างานรวมกนระหวางสมาชกในชมชนและครในพนทกบ “ผเชยวชาญ” ชวยใหสามารถผลตหลกสตร

ทเหมาะสมกบเดกในเชงวฒนธรรม และเปนไปตามมาตรฐานการศกษาแหงชาต• วธการท�างานของคร 145 คน และครผชวย 13 คน พรอมดวยนกดนตร ศลปน ผน�าศาสนา สมาชกในชมชน

และนกภาษาศาสตร ในการผลตแบบเรยน เพลง เกม ฉากภาพใหญ และสอการเรยนการสอนอน ส�าหรบเดกไทยเชอสายมลาย รวมกวา 1,400 รายการ โดยจดประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 106 ครง ตลอดระยะเวลา 9 ป

• การจดฝกอบรมครประจ�าการส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ควบคไปกบกระบวนการพฒนาหลกสตร

“ไมมเปาหมายท�าอะไรกพลาด” การไดเหนเดกเรยนรแนวความคดใหม รสกมนใจในทกษะใหมยงขน หรอรกการอานมากขน นบเปนประสบการณยอดเยยมแสนวเศษ ชวงเวลาทเปยมไปดวยความสขน เปนแรงบนดาลใจใหครปฏบตหนาทอนทรงคณคาและยากล�าบากเรอยไป ดวยไดเหนความหวงความส�าเรจทฉายอยในแววตาของเดก ๆ แตผก�าหนดนโยบายและผเชยวชาญดานการพฒนาหลกสตร ปฏบตหนาทโดยมความหมายของความส�าเรจทแตกตางออกไป ซงมกจะเปนรายการตรวจสอบทกษะเฉพาะดานทคาดหวงวาเดก ๆ จะไดเรยนรในแตละระดบชน ประเทศสวนใหญจะก�าหนดวตถประสงคการเรยนรและตวบงชคณภาพผเรยนไวอยางชดเจนส�าหรบเดกนกเรยน ความสขสบายใจและปฏกรยาหรอการกระท�าทเปนธรรมชาต ส�าคญเปนล�าดบรองถดจากความส�าเรจตามเปาหมายดงกลาว ทสามารถวดไดดวยการทดสอบ โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในเอเชยหลายกรณ ขยายผลออกมาจากโครงการสงเสรมการรหนงสอในชมชน ซงก�าหนดเกณฑความส�าเรจเปนความสามารถในการอานและเขยนตวอกษร ตวเลข และค�าจ�านวนหนงเทานน เชนนแลว การน�าไปเทยบกบวตถประสงคและตวบงชทมรายละเอยดเชงลกของกระทรวงศกษาธการ จงอาจดต�ากวามาตรฐานจนหมดก�าลงใจ บอยครงทพบวา ครและนกเรยนในพนทหางไกล ไมสามารถบรรลเปาหมายตามทรฐคาดหวงไวได อกทงความลกลนระหวางนโยบายทก�าหนด “จากเบองบน” กบความเปนจรงท “ปฏบตในพนท” อาจน�าไปสความคบของใจและเหยยดหยามหวาดระแวง ดวยเหตน โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา ทมทรพยากรเพยงเลกนอย จะมความหวงในการบรรลตามขอก�าหนดของรฐไดอยางไร ค�าตอบกคอ การเสรมพลงโดยเพมขดความสามารถใหแกชมชน ใหสามารถผลตและสรางสรรคสอการเรยนการสอนภาษาแมชดใหม ทสอดคลองเหมาะสมกบชวตเดก และเชอมโยงกบตวบงชคณภาพการศกษาของรฐ โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) คอตวอยางทท�าใหเหนวา การด�าเนนงานดงกลาวขางตนสามารถท�าไดจนส�าเรจลลวงดวยด


76

การสรางหลกสตรทสอดคลองเหมาะสมกบวฒนธรรมเรมตนอยางไร นกวจยทท�างานคนเดยวในพนทหางไกล อาจใชเวลาหลายเดอนหรอหลายปในการบนทก ถายถอดเสยง และแปลเพอเรยบเรยงชดนทานพนบานสกชดหนงแตในทางตรงกนขาม กลมสมาชกชมชนทอทศตนมงมนท�างาน ในบรบทการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะสามารถผลตสอชดเดยวกนนนไดในเวลาเพยงไมกสปดาห กญแจส�าคญคอ การหาบคคลทเหมาะสม แลวใหเครองมอ สรางแรงจงใจ ใหคณะบคคลนนรวมกนสรางสรรคสอทสามารถน�าไปใชส�าหรบงานใดกได ตงแตโครงการสงเสรมการรหนงสอส�าหรบผใหญโดยใชชมชนเปนฐาน ไปจนถงประกอบหลกสตรในโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาเตมรปแบบ ในระยะแรก ดร.สวไลและทมวจย ไดสรางเครอขายบคคลผอทศตนมงมนท�างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต รวมทงใชแนวทางการจดประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในชวงตนดวยเชนกน ครงแรกเปนการจดท�ามาตรฐานระบบการเขยนภาษามลายถนอกษรไทย จากนนเปนการทดสอบระบบการเขยนทพฒนาขน โดยทดลองใชแตงนทาน บทกวและเพลง ครงนชวยใหไดแกไขเปลยนแปลงระบบการเขยนบางประการ เพอใหแนใจวาสามารถใชเขยนสงทคนไทยเชอสายมลายพดไดทกถอยค�า ขนตอนแรก ๆ ของกระบวนการพฒนาหลกสตรส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ขนตอนหนงคอ การท�าปฏทนวฒนธรรม ผเขารวมประชมเชงปฏบตการจะไดรบปฏทนวาง เพอระดมความคดวา แตละเดอนเดก ๆ จะพบประสบการณอะไรบาง เชน กจกรรมชมชนกจกรรมทางการเกษตร สภาพอากาศ วนหยด เปนตน จากนนจะใชปฏทนวฒนธรรมในการก�าหนด “หวขอ” หนวยการเรยนรประจ�าสปดาห ดงแสดงในตารางดานลาง

ตารางท5 หวขอหนวยการเรยนรประจ�าสปดาหส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชนอนบาล 2 ภาคเรยนท 2

สปดาหท หวขอ

21 น�า

22 ฝน

23 สตวเปนพาหะน�าโรค

24 วนส�าคญ

25 เวลา

26 กลางวนกลางคน

27 การคมนาคม

28 การตดตอสอสาร

29 วนขนปใหมและวนเดก

30 วนคร

31 เครองมอเครองใชในบาน

32 ผก

33 อาหารดมประโยชน 1

34 อาหารดมประโยชน 2

35 วาว

36 เมาลด

37 วทยาศาสตรนาร

38 สนกกบคณตศาสตร

39 ดน หน ทราย

40 การอนรกษสงแวดลอม


77

หวขอหนวยการเรยนรขางตน เปนแนวทางส�าหรบการพฒนาหลกสตร กลาวคอ นกเขยนทราบวาจะตองแตงเรองอะไรบาง นกดนตรกจะสามารถเสนอรายชอบทเพลงทมอยแลวหรออาจแตงขนใหม ใหเขากบหวขอ สวนศลปนกจะไดรบแรงบนดาลใจในการวาดฉากภาพใหญและสอทศนวสดอน ๆ โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทวโลกกใชสอการเรยนการสอนชดทคลายกน ซงโดยทวไปจะประกอบดวยสอดงน

เรองเลาจากทองถนส�าหรบครอานใหเดกฟงแลวหยดถามค�าถามงาย ๆ เพอใหเดกเดาเนอเรอง หรอถามค�าถามตรวจสอบความเขาใจ แลวใหเดกชวยกนเลาเรองใหมดวยตวเอง

หนงสอเลมยกษ ใชควบคกบกลวธการสอนแบบอานรวมกน ใชสอนนกเรยนทงชนอานพรอมกน โดยปกต หนงสอเลมยกษมกมเนอหาทคาดเดาได ใชค�าและรปประโยคซ�า ๆ และอาจมตอนจบทนาตนเตนนาแปลกใจบาง ภาพประกอบตองชดเจน จดจ�าได ใกลเคยงตวเดก อาจเปนภาพวาดระบายสหรอภาพลายเสนขาวด�า ตองมขนาดใหญพอใหเดกทงชนมองเหนไดพรอมกน ควรมภาพประกอบเนอเรองจ�านวน 8-12 ภาพ ตอเรอง

หนงสอเลมเลกใชควบคกบกลวธการสอนแบบอานดวยตนเองโดยล�าพงหรออานเปนค มกจะสนกวาหนงสอเลมยกษ และไมจ�าเปนตองมเนอหาทสามารถเดาไดหรอใชค�าและรปประโยคซ�า แตตองนาสนใจและอานสนก โดยปกต เดกจะไดรบหนงสอเลมเลกคนละเลม โดยสามารถน�ากลบบานได และยงสามารถระบายสภาพได หากตองการ

นทานภาพ เปนการน�าภาพนทานทมเรองราวตอเนองกน 4-6 ภาพ มาเรยงล�าดบเหตการณ โดยไมจ�าเปนตองมขอความ เดกสามารถเรยงล�าดบภาพไดตามเหตผลของตนเอง แลวเลาเรองตามล�าดบภาพทเรยงไว นทานภาพชดเดมน สามารถน�ากลบมาใชไดอกในชวโมงเรยนภาษาใหม

ฉากภาพวฒนธรรมขนาดใหญ (เรยกอกอยางวา“รปภาพใหญ”) ออกแบบมาเพอใหนกเรยนไดพดสอสารโตตอบเกยวกบสงตาง ๆ ทเหนในภาพ เพอสงเสรมทกษะการพด ทกษะความคดสรางสรรคและคดอยางมวจารณญาณ เปนภาพทใกลเคยงกบสภาพแวดลอมทางวฒนธรรมทเดกคนเคย ฉากภาพ 1 แผน สามารถใชท�ากจกรรมเกยวกบหวขอในภาพไดหลากหลายมากถง 16-20 กจกรรม โดยปกตจะยาวประมาณ 1 เมตร กวาง 70-80 เซนตเมตร เพอใหเดกทงหองสามารถมองเหนรายละเอยดของภาพไดทวถง นอกจากนยงสามารถใชในการเรยนการสอนภาษาใหมไดอกดวย เพราะเดกสามารถเชอมโยงความคดทรแลวไปสค�าศพทใหม ๆ67

สอการเรยนการสอนทกชนงาน สรางสรรคขนจากการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมหลายครง ระหวางรอการประชมแตละครง ผเขารวมการประชมจะพจารณาไตรตรองผลงานของตนเอง แสวงหาแรงบนดาลใจใหม ๆ และน�าสอไปใชกบเดกและผใหญในชมชนเพอทดสอบ/รบฟงเสยงตอบรบ โดยไดเรยนรหลกการส�าหรบการตรวจแกไขงานดวยตนเองและการตรวจแกไขงานใหเพอน กลาวคอ ผสรางหลกสตรจ�าเปนตองรสก “ปลอดภย” เพยงพอทจะใหและไดรบค�าวจารณเชงสรางสรรค บางกรณ กรรมการโครงการอาจจ�าเปนตอง “เตมชองวาง” ดวยการผลตสอทไมสามารถจดท�าไดในการประชมเชงปฏบตการเนองจากขอจ�ากดดานเวลา ตามปกต การประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะจดระหวางชวงปดภาคเรยนเดอนตลาคม และเดอนเมษายนถงพฤษภาคม เพอใหผเขารวมประชมเตรยมสอทจะใชในภาคเรยนถดไป แผนการจดประสบการณการเรยนรรายสปดาห เปนไปตามมาตรฐานการศกษาแหงชาต ตวอยางเชน หลกสตรการศกษาปฐมวย พ.ศ. 2546 ก�าหนดมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคส�าหรบเดกนกเรยนอนบาล 2 จ�านวน 12 มาตรฐาน (ประกอบดวยพฒนาการดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคม และสตปญญา) โดยวดผลสมฤทธทางการเรยนตามตวชวดและ “สภาพทพงประสงค” ดานตาง ๆ ตารางท 6 แสดงตวอยางการแจกแจงมาตรฐาน ตวบงช และสภาพทพงประสงคสาระวชาภาษาของชนอนบาล 2 ในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ดงตอไปน

67 ดดแปลงจาก Foerster and Saurman, 2013


78

มาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคตามหลกสตร

การศกษาปฐมวยตวบงช

คณลกษณะทพงประสงค(พฒนาจากหลงสตรแกนกลาง)

มาตรฐานท 9 ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย

ตวบงชท 1 สนทนาโตตอบเลาเรองใหผอนเขาใจ โดยใชภาษาแรก (ภาษาแม)

32. สนทนา โตตอบ เลาเปนเรองราวได

ตวบงชท 2 ฟงและพด อยางมนใจและถกตอง 33. ฟงเรองในภาษาแรกและเลาใหเพอนฟงได

34. วาดรปตอเนองและเลาเรองจากภาพทวาด

35. คดและเลาเรองของตนเองในภาษาแรกได

ตวบงชท 3 มมารยาทและปฏบตตนไดเหมาะสมกบวฒนธรรม

36. ปฏบตและกลาวค�าตอนรบ ทกทาย ค�าอ�าลา และขออนญาตในภาษาไทยได

37. ใชค�าสรรพนามภาษาไทยแทนตนเอง เพอน บคคลในโรงเรยน และครอบครวไดเหมาะสม

ตวบงชท 4 จ�าและออกเสยงพยญชนะมลายถนไดถกตอง

38. บอกชอพยญชนะในภาษามลายถนและออกเสยงไดถกตอง

ตวบงชท 5 ประสมอกษรสรางค�าในภาษามลายถนได

39. ประสมอกษรทเรยนแลวเพอสรางค�าในภาษามลายถนได

ตวบงชท 6 ร พนฐานของระบบเสยงในภาษาแรก (ภาษาแม)

40. แยกแยะเสยงทคลายกนและตางกนในค�าตาง ๆ ได

ตวบงชท 7 อานขอความอยางถกตองและเขาใจ 41. อานพยางคไดอยางถกตองและมจงหวะด

42. อานหนงสอนทานเลมเลกภาษามลายถนไดอยางถกตอง

43. ตอบค�าถามจากเรองทอานได

ตวบงชท 8 เขยนค�า ประโยค และเรองสน ๆ 44. เขยนชอตวเอง ชอคร และชอโรงเรยนได

45. คดลายมอถกตองตามแบบ ชดเจน และเรยบรอย

46. คดและเขยนเรองสน ๆ ของตวเองได

ตวบงชท 9 เชอมโยงภาษาแรก (ภาษาแม) กบภาษาทสองไดเหมาะสมกบวย

47. ปฏบตตามค�าสงงาย ๆ ได

48. ออกค�าสงงาย ๆ ใหเพอนปฏบตตามได

ตวบงชท 10 เขาใจค�าศพทภาษาไทยไดอยางนอย 950 ค�า

49. บอกชอสงของตาง ๆ ในภาษาไทยได

50. ออกค�าสงงาย ๆ ใหเพอนปฏบตตามอยางตอเนองได

51. ตอบค�าถามงาย ๆ โดยใชภาษาไทยได

ตวบงชท 11 สนทนา โตตอบ เลาเรองใหผอนเขาใจ โดยใชภาษาไทย

52. วาดรปตอเนองและเลาเรองจากภาพทวาดได 1-3 ประโยค ในภาษาไทย

53. สนทนา โตตอบ และเลาเรองตอเนองยาว 1-3 ประโยค ในภาษาไทย

ตารางท6 การแจกแจงมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) กบมาตรฐานหลกสตรการศกษาปฐมวยของกระทรวงศกษาธการ


79

แผนการจดประสบการณการเรยนร ระบมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคตามหลกสตรกระทรวงศกษาธการทสอนในแตละสปดาห ดงแสดงในตารางท 7

ตารางท7 แผนการจดประสบการณการเรยนรสปดาหท 24 ชน อ. 2 แจกแจงตามมาตรฐาน ตวบงช สภาพทพงประสงคตามหลกสตรการศกษาปฐมวยของกระทรวงศกษาธการ

สปดาหนนกเรยนจะ... มาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค ตวบงช สภาพทพงประสงค

บอกชอและออกเสยงพยญชนะไดถกตอง 9 4 38

สะกดค�า ประสมค�า คดพยญชนะ 9 5 39

ใชภาษาสนทนา โตตอบค�าถาม 9 1 32,35

ฟงและปฏบตตามค�าสง 9 9 47

จดหมวดหมสงของตามลกษณะตาง ๆ 10 2 3

เปรยบเทยบจ�านวนสงของตาง ๆ 10 8 54

จดหมวดหมสงของตามความจ 10 2 58

รและเขาใจวฒนธรรมของศาสนาตาง ๆ 7 1 23,24,26

ฟง รองเพลง และออกทาทางไดอยางเหมาะสม 5 1 20

สรางสรรคงานศลปะได 11 1 61

ใชกลามเนอมดใหญและมดเลกไดคลอง 2 1 4, 5

แสดงสภาพจตใจ/อารมณทด 3 1 1

เลนการละเลนพนบานตามกตกา 2 3 12

เขาใจหลกจรยธรรม 7 1 26

การระดมความคดเพอบรณาการการจดจ�าพวกล�าดบขนพทธพสยแบบบลมสแผนการจดประสบการณการเรยนร ในการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอฝกอบรมคร

หวขอหนวยการเรยนรประจ�าสปดาหและมาตรฐานคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตรการศกษาปฐมวยของกระทรวงศกษาธการ เปนกรอบก�าหนดแผนการจดประสบการณการเรยนรประจ�าวน ตารางท 8 แสดงตวอยางแผนการจดประสบการณการเรยนรส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ส�าหรบเดกนกเรยนอนบาล 2 ภาคเรยนท 2 วนแรกของสปดาหท 24 ทงน โปรดสงเกตวธการเนนหวขอวฒนธรรมและกจกรรมทคนเคยในกจกรรมการจดประสบการณการเรยนร โดยเกมการศกษา เพลง และประสบการณ (ไดแก กจกรรมกลางแจง กจกรรมลงมอปฏบต เชน การท�าอาหารตามวฒนธรรม ศลปหตถกรรมพนบาน เปนตน)จะรวมไวในตารางกจกรรมประจ�าสปดาหอยดวย

© R

ILC

A


80

ภาษา

มลาย

ถนแ

บบเรยน

อาน-

เขยน

(40

นาท)

ครอบ

ครว

ชมชน

ศลป

วฒนธ

รรม

กจกร

รมอส

ระ(5

0นา

ท)

ภาษา

มลาย

ถนฟ

ง-พด-

อาน-

เขยน

อยาง

สราง

สรรค

(3

0นา

ท)

ฟง-พดภ

าษาไ

ทย(T

PR)

(30

นาท)

พลศ

กษา

(20

นาท)

คณตศ

าสตร

และเกม

การศ

กษา

(30

นาท)

แบบเ

รยนอ

าน-เข

ยนบท

ท46

อกษ

รญ

รปภา

พให

ญ/ส

นทนา

โตตอ

บเพ

อการ

พฒนา

ภาษา

กจกร

รมอา

นรวม

กนห

นงสอ

เลมย

กษเรอง

“ปใ

หมอส

ลาม”

แบบฝ

กตอบ

สนอง

ค�าสง

ดวยก

ารปฏ

บต(T

PR)

กฬาป

ระจ�า

วนม

าราธ

อนขา

เดยว

ภาพตว

ตอปร

ะจ�าว

นกา

รฉลอ

งปให

ม

*ครส

อนตว

อกษร

ตามข

นตอน

ปกต

และส

อน “

แจกล

ก” ส

ะกดค

�า และ

“ป

ระสม

” ค�า

ตาม

วธ 5

ขนต

อน

*ครแ

สดงภ

าพคน

3 ภ

าพ ค

นแรก

ไปมส

ยด ค

นทสอ

งสาด

น�า (ส

งกรา

นต/

ปใหม

ไทย)

และ

อกคน

ปลอย

กระท

งจด

ธปเท

ยนลง

น�า (

เทศก

าลลอ

ยกร

ะทง)

แลวถ

ามค�า

ถามเ

พอก

ารสน

ทนาโ

ตตอบ

1.คร

แนะน

�านกเ

รยนว

าหนง

สอทจ

ะอา

นรวม

กนมเ

นอหา

เกยว

กบวน

ส�าคญ

ครเ

ปดหน

งสอท

ละหน

าให

เดกม

องเห

นอยา

งทวถ

ง เด

าเนอ

เรอง

กอน

จงคอ

ยอาน

พรอม

กน

แบบฝ

กทพอ

ารชร

ปภาพ

ครต

ดภาพ

บาน

มสยด

สสา

นตาม

จดตา

ง ๆ

รอบห

อง แ

ลวสอ

นค�าภ

าษาไ

ทย

จากน

นสงใ

หเดก

ทละค

นและ

ทละ

กลมไ

ปหาร

ปภาพ

และ

ออกค

�าสง

ตาง

ๆ

อบอน

รางก

าย ย

ดซาย

ขวา

ขางล

ะ 5

ครง

ภาพต

วตอ

6 ชน

เกยว

กบกจ

กรรม

ในวน

ส�าคญ

แบง

กลมน

กเรย

นกลม

ละ 3

คน

ชวยก

นจบค

กจกร

รมให

ตร

งกบว

นส�าค

ญ ได

แก ป

ใหมอ

สลาม

ปใ

หมยโ

รป แ

ละปใ

หมไท

ย

*ครใ

ช “ก

ลองอ

กษร”

สรา

งค�าใ

หม

(ประ

สมตว

อกษร

ประจ

�าวนก

บอกษ

รทเ

รยนม

าแลว

เปนค

�าใหม

)

*คนใ

นภาพ

นเปน

คนมล

าย จ

น หร

อไท

ยท�าไ

มจงค

ดอยา

งนน

*ครอ

านทล

ะหนา

ใชไ

มบรร

ทดช

ดานล

างขอ

งค�าท

ละค�า

แลวเ

ลอน

ตามข

ณะอ

าน

*เดน

ไปทบ

านแล

วทกท

ายคร

แบบ

ไทย

ครสา

ธตวธ

เลนเ

กม

*ครแ

ละนก

เรยนช

วยกน

สราง

ประโ

ยคให

มโดย

ใชค�า

ทมตว

อกษร

ประจ

�าวน

*เคย

เหน

คนละ

หมา

ดทม

สยด/

สาดน

�า/ลอ

ยกระ

ทง ห

รอไม

ถาเ

คย

เคยเ

หนทไ

หน

*นกเ

รยนอ

านพร

อมกน

กบคร

*ว

งไปท

มสยด

แลวข

อดอา

อนก

เรยน

เลนเ

กม

*ปให

มอสล

ามคอ

เมอไ

หร รไ

ดอยา

งไร

วาใก

ลจะถ

งวนป

ใหมอ

สลาม

แลว

*ครข

ออาส

าสมค

รอาน

พรอม

กนกบ

คร

*กระ

โดดไ

ปทสส

าน

ครแล

ะนกเ

รยนส

รปเก

ม แล

ะอปก

รณ

*ปให

มไทย

คอเม

อไหร

รไดอ

ยางไ

รวา

ใกลจ

ะถงว

นปให

มไทย

แลว

*ครข

ออาส

าสมค

รอาน

ดวยต

นเอง

*รได

อยาง

ไรวา

ตองเ

รมถอ

ศลอด

เมอไ

หร

*ทงช

นอาน

พรอม

กนกบ

ครอก

ครง

*รป

ภาพ

วนสง

กราน

ตและ

ลอย

กระท

งแตก

ตางก

นอยา

งไร

การบ

าน: ถ

ามผป

กครอ

งเรอง

กจกร

รมทเ

กยวข

องกบ

วนปใ

หมอส

ลามแ

ละกา

รถอศ

ลอดข

องชา

วมสล

ม

2. ก

ารเข

ยนเช

งสรา

งสรร

คนกเ

รยน

เขยน

เรอง

เกยว

กบกจ

กรรม

วนหย

ด (ห

รอหว

ขออน

ตามส

นใจ)

เดกอ

าจวา

ดรปภ

าพอย

างเด

ยว ห

รอเข

ยนเน

อเรอ

งอยา

งเดย

ว หร

อทงส

องอย

าง อ

าสาส

มคร

“อาน

” เร

องให

เพ

อนฟง

ตารา

งท8

แผน

การจ

ดประ

สบกา

รณกา

รเรย

นรวน

จนทร

สปด

าหท

24 ส

�าหรบ

เดกน

กเรย

นอนบ

าล 2

ภาค

เรยน

ท 2


81

ตารางท9 สอการเรยนการสอนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ทผลตขนโดยโครงการ

“การฝกอบรมครท�าอยางไร” โดยปกตแลว บคลากรทางการศกษาหรอส�านกพมพจะเปนฝายผลตสอการเรยนการสอน แลวจดฝกอบรมแนวการสอนโดยใชสอดงกลาวใหแกคร การฝกอบรมครประจ�าการในระยะแรกสวนใหญ จดขนในลกษณะของการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอการพฒนาหลกสตร ครจงทงผลตสอการเรยนการสอนชดใหมและเรยนรวธใชสอประกอบการสอน และจะไดท�าความเขาใจอยางลกซงวา ก�าลงผลตสออะไร ท�าไมจงตองผลตสอนน แลวจะน�าสอไปใชสอนไดอยางไร การฝกใชสอและการสงเสรมเปนก�าลงใจใหกนโดยเพอนคร คอสวนส�าคญของกระบวนการน ระหวางการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ผเขาฝกอบรมไดเรยนรวธการให (และรบฟง) ค�าวจารณเชงสรางสรรค จากนน ครจะฝกซอมการจดประสบการณการเรยนรกบเพอนครดวยกน วธนจะชวยเพมพนความมนใจและทกษะความสามารถในการสอน ซงแตกตางจากทเคยปฏบตมาแตเดมอยางชดเจน กรรมการโครงการจะเขาเยยมชมโรงเรยนเปาหมายแตละทเปนประจ�าเพอใหมนใจวาครใชสอการเรยนการสอนไดอยางถกตอง รวมทงปรกษาหารอเกยวกบประเดนปญหาทพบ ซงเปนสวนหนงของการใหผลสะทอนกลบ โดยครตองท�าบนทกเกยวกบสงทใชไดผลดและสงทใชไมไดผล รวมทงขอเสนอแนะเพอการปรบปรงสอ กรรมการโครงการจะเกบรวบรวมบนทกขอเสนอแนะเพอการแกไขเหลาน ในระหวางการออกเยยมทโรงเรยนและระหวางการประชมเชงปฏบตการ ดงนน คณภาพโดยรวมของหลกสตรจงปรบปรงดขนเรอย ๆ โดยล�าดบ ครทเพงเขารวมโครงการในระยะหลง ๆ จะมภาระนอยลง เพราะตองเขารบการฝกอบรมเพอใชสอการเรยนการสอนเพยงอยางเดยว เนองจากครทเขาโครงการในรนกอนหนาไดผลตสอไวเรยบรอยแลว แมกระนนกตาม ครรนหลงกยงจ�าเปนตองพฒนาสอการเรยนการสอนของตนเองขนบางบางชด เพอแสดงใหเหนวาเขาใจหลกการทเกยวของอยางชดเจน บางครง สอการเรยนการสอนชดใหมกจะน�าไปใชแทนชดเกา ซงเออตอการปรบปรงหลกสตรอยางตอเนอง

ส�าหรบเดกชนอนบาล1

ฉากภาพวฒนธรรม (“รปภาพใหญ”) 12

เพลงเพอการศกษา 40

นทานภาพ 41

เกมการศกษา 27

ส�าหรบเดกชนอนบาล2

แบบเรยนอาน–เขยนภาษามลายถนอกษรไทย 1

หนงสอเลมเลก ระดบ 1 95


เพลงเพอการศกษา 60

เกมการศกษา 17

หนงสอเลมเลก ระดบ 2 22

เรองเลาจากทองถน 90

หนงสอเลมยกษ 39

ส�าหรบเดกชนประถมศกษาศกษาปท1

หนงสอเลมยกษ

ภาษามลายถน 7

ภาษาไทย 9

เหตใดการแปลแบบเรยนจงใชไมไดผล

การเขยนหลกสตรการศกษาแบบทว-พหภาษาขน

ใหมดเหมอนจะเปนงานใหญ แปลแบบเรยนจาก

สวนกลางแคนนไมไดหรอ ค�าตอบคอ อาจจะใชได

ผลในบางสาระการเรยนรส�าหรบเดกโต แตไมใช

แนวทางทดส�าหรบเดกเลก ผแปลมกไมคอยคนเคย

กบเนอหาสาระหรอค�าศพทเฉพาะในภาษาแมทคร

ใชในหองเรยน นอกจากน แบบเรยนจากสวนกลาง

อาจมเนอหาและค�าศพททางวฒนธรรมทเดกกลม

ชาตพนธ ไมคนเคยปนอยดวยไมมากกนอย

อยาลมผอ�านวยการโรงเรยน

โครงการยงตองจดอบรมเชงปฏบตการระยะสน

ส�าหรบผบรหารสถานศกษาดวย โดยเชญใหเขา

รวมสงเกตการณการประชมเชงปฏบตการแบบม

สวนรวมเพอผลตสอและฝกอบรมคร ผบรหาร

สถานศกษาจ�าเปนตองเขาใจหลกการของการศกษา

แบบทว-พหภาษา เพอการสงเสรมครและ

ตอบค�าถามผปกครอง บคลากรทางการศกษา

ทองถน และผน�าชมชนได


82

หนงสอเลมเลก



หนงสอเลมเลกแบบสองภาษา 9

นทานภาพ


กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1



เรองเลาจากทองถน 21

สอการสอนภาษาไทยส�าหรบเดกไทยกลมชาตพนธ

แผนการจดประสบการณการเรยนร

แบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยง 30 บท

หนงสอเลมยกษ 1

หนงสออานเพมเตม 18

ฉากภาพใหญภาษาไทย 5

ใบงาน/กจกรรมแบบสองภาษาส�าหรบกลมสาระการเรยนรหลก 6 กลมสาระ

บตรภาพและบตรค�า

สงของ 34

พชและผลไม 63

สตว 41

คณตศาสตร 81

อวยวะในรางกายมนษย 14

วฒนธรรมประจ�าชาต 5

ภาษาไทย(กลมสาระการเรยนร) 97

บคคลและการกระท�า 47


หนงสอเลมยกษ


หนงสอเลมเลก


ใบงาน/กจกรรมแบบสองภาษาส�าหรบกลมสาระการเรยนรหลก 6 กลมสาระ

บตรภาพและบตรค�า

ภาษาไทย(กลมสาระการเรยนร) 162

ทศนศลป (กลมสาระการเรยนร) 53

การงานอาชพ (กลมสาระการเรยนร) 75

สขศกษา (กลมสาระการเรยนร) 35

ภาษาองกฤษ (กลมสาระการเรยนร) 56

วฒนธรรมประจ�าชาต 5

บคคลและการกระท�า 47


แผนการจดประสบการณการเรยนรกลมสาระการเรยนร 8 กลมสาระ

ใบงาน/กจกรรมกลมสาระการเรยนรหลก 8 กลมสาระ

บตรภาพและบตรค�า 8 กลมสาระ


แผนการจดประสบการณการเรยนรกลมสาระการเรยนร 8 กลมสาระ

ใบงาน/กจกรรมกลมสาระการเรยนรหลก 8 กลมสาระ

บตรภาพและบตรค�า 7 กลมสาระ

สอการเรยนการสอนทผลตขนจากการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมขางตนน น�าไปใชประกอบการจดประสบการณการเรยนรอยางไร เทคนคการสอนใหมส�าหรบใชสอทผลตขนนมอะไรบาง รายละเอยดจะไดน�าเสนอในบทถดไป


83

การตดตามผลการด�าเนนงานของครในโครงการทโรงเรยนเปาหมาย

เดกนกเรยนก�าลงสนกกบเกมจบค

© R

ILC

A©

RIL

CA


84



85

สรางเสรมทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแม“วตถประสงคของการอานกคอเพอใหเขาใจ เดกจะเขาใจไดกตอเมอไดเชอมโยงสงทก�าลงอานเขากบความรเดมทมอย เดกทไมสามารถเขาถงสอส�าหรบฝกทกษะการอานทผลตขนจากพนฐานความรเดมทเดกม ทงดานภาษา วฒนธรรม และภมศาสตร นบวาเปนเดกดอยโอกาสทขาดโอกาสอยางมาก” โรเบรต เพราต, ธนาคารโลก68

เรองเดนประเดนส�าคญ• สอและวธจดการเรยนการสอนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เพอเสรมสรางทกษะการฟง

การพด การอาน และการเขยนในภาษาแมอยางเปนระบบในชวงอนบาลและประถมศกษาตอนตน

โครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน)แตละขนโดยละเอยด ในชวงตนทเนอหาเกยวกบ “หลกการทางการศกษา” ไดกลาวถงโครงการไววา ใชแนวทางตามล�าดบขน “ทละขน” เพอการเรยนรภาษาและพฒนาทกษะการอานออกเขยนได ดงสรปไวในรปท 21 ดานลาง เนอหาในบทน กลาวถงสอวสดและกลวธการจดการเรยนการสอนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เพอเสรมสรางทกษะการฟง การพด การอาน และการเขยนในภาษาแมอยางเปนระบบในชวงวยอนบาลถงประถมศกษาตอนตน สวนเนอหาในบทถดไปจะไดอธบายวธการสอนทกษะภาษาไทย ตามล�าดบเดยวกนกบภาษาแม

68 Prouty, 2009


86

ชนประถมศกษาป�ท

3-6ชนประถมศกษาป�ท

2ชนประถมศกษาป�ท

1ชนอนบาล

2

ชนอนบาล

1

ฟ�ง–พ�ด–อ�าน–เข�ยนภาษาองกฤษ


สาระว�ชามลายศกษา (ข�อมลความร�ท�องถ�น วฒนธรรมและวรรณกรรม)

ฟ�ง – พ�ด – อ�าน – เข�ยนภาษามาเลเซย (อกษรยาว�และรม)

ฟ�ง–พ�ดภาษาองกฤษ






อ�าน–เข�ยนภาษามลายถ�น


เตร�ยมอ�าน–เข�ยนภาษามลายถ�น

ฟ�ง–พ�ดภาษามลายถ�น (พฒนาการด�านสตป�ญญา)

ชนอนบาล1ภาคเรยนท1สรางเสรมทกษะการฟงพดและคดวเคราะหในภาษาแม การไปโรงเรยนครงแรกอาจเปนความทรงจ�าทเลวรายของเดก เพราะเดกตองออกจากบรเวณคนเคยทบานกบครอบครว เขาไปอยในอาคารหลงใหญ มองไปทางไหนกมแตคนแปลกหนา แลวจะใหเดกท�าอยางไร จะใหไปทไหนและยงถาเดกฟงผใหญแปลกหนาทเรยกวา “คณคร” ไมรเรอง เพราะพดกนคนละภาษาแลวละก อะไรจะเกดขน เดกหลายคนรองไหเวลาไปโรงเรยนวนแรกครจะปลอบเดกไดอยางไร ถาพดภาษาทเดกพดไมได ครจะอธบายแนวปฏบตพนฐานในชนเรยนไดอยางไรถาเดกไมเขาใจค�าทครพดเลย ครและผปกครองเดกในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ยอมรบวา การอนญาตใหครใชภาษาแมพดกบเดกนกเรยน จะชวยท�าใหการเปลยนผานจากบานสโรงเรยนงายขนส�าหรบเดก ครและผปกครอง เพราะเดกจะเรยนรวาโรงเรยนเปนสถานททเขาจะไดรบความรกและการยอมรบ เพราะฉะนน โรงเรยนเพอนเดกจะตองพดภาษาของเดก แตโรงเรยนกยงเปนสถานทเพอการพฒนาสตปญญาและความรทางวชาการอกดวย ผลการวจยระดบนานาชาตระบวา มความเชอมโยงระหวางการศกษาปฐมวยและสมฤทธผลทางการเรยนในระยะยาวโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ถอปฏบตตามขอมลนอยางจรงจงและดวยความชวยเหลอของภาคในพนท จงรวมกนเขยนหลกสตรและใชวธสอนทออกแบบมาเพอใหเดกเรมตนวยเรยนไดอยางเตมท เปาหมายโดยรวมส�าหรบเดกนกเรยนชนอนบาล 1 ของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) คอ “เพอพฒนาทกษะการคดวเคราะหในภาษาแมใหเปนรากฐานส�าหรบการเรยนรดานอน ๆ ” ซงสามารถท�าใหส�าเรจไดดวยกจกรรมท “เนนพฒนาการดานพทธปญญาและเสรมสรางความมนใจในการแสดงความคดเหนในกจกรรมทจดโดยใชภาษาแม”69 ในการจดกจกรรมดงกลาวนครจะใชสอการเรยนการสอนบางประเภทดงทไดกลาวไวแลวในบทกอนหนา ดงน


รปท22ล�าดบขนความกาวหนาทางทกษะภาษาในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) (ดดแปลงจาก RILCA)


87

1. เรองเลาจากทองถนครอานนทานทองถนทมเนอหาสนกสนานใหเดกฟง โดยหยดเลาในบางชวงเพอถามค�าถามใหเดกเดาเนอเรอง แลวเลาตอเนองจนจบ และถามค�าถามงาย ๆ ทงค�าถามปลายปดและปลายเปด

2. นทานภาพเดกน�าภาพนทานทมเรองราวตอเนองกน 4-6 ภาพ มาเรยงล�าดบเหตการณ จากนนใหเดกเปนผ “เลา” เรองตามการล�าดบภาพของตนเองใหเพอนฟง

3. ฉากภาพวฒนธรรมเดกพดโตตอบและสอสารเกยวกบฉากภาพขนาดใหญ ซงเปนรปสภาพแวดลอมและกจกรรมวฒนธรรมในทองถน แลวตอบค�าถามกระตนการคดวเคราะหเกยวกบกจกรรมทมองเหนในภาพ

4. เพลงภาษามลายถนเดกเรยนรเพลงและทวงท�านองมลายทองถน รวมทงบทเพลงทเรยบเรยงขนใหมจากการประชมระดมความคดของปราชญดานดนตรและคร ซงแตงขนเปนการเฉพาะส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

5. การเลาเรองผลดครใชรปภาพหรอหวขอตามทก�าหนด แลวใหเดกนกเรยนเลาเรองตามล�าดบเหตการณ เวลา วตถ หรอจ�านวนวตถ คนละประโยค จากนนครเขยนประโยคทเดกพดเพอแสดงใหเหนการเชอมโยงระหวางค�าพดกบการเขยน เพอใหเดกตระหนกวา ความคดและถอยค�าเขยนออกมาเปนตวอกษรได ถงแมเดกจะยงอานไมออกกตาม

6. เรองจากประสบการณครและเดกนกเรยนท�ากจกรรมรวมกน (เชน กจกรรมกลางแจง) และชวยกนเลาสงทไดท�าพรอมทงบอกความรสก จากนนครเปนผขดเกลาค�าพดและเขยนเรองทเดกชวยกนเลาอกเชนเดม แลวจงอานใหเดกทงชนฟง

เดกนกเรยนชวยกนเลาเรองผลด

© R

ILC

A


88

ฉากภาพวฒนธรรมขนาดใหญ เปนรปเหตการณในชวตประจ�าวน

© R

ILC

A


89

ชนอนบาล1ภาคเรยนท2เตรยมเขยน ชวงครงหลงของป เดกนกเรยนชนอนบาล 1 จะพฒนาทกษะการฟง การพดและการใชเหตผลในภาษาแมอยางตอเนอง โดยใชกจกรรมเดมดงกลาวขางตน นอกจากน เดกยงไดเรยนรการฝกแยกแยะภาพและเสยง รวมทงกจกรรมสงเสรมพฒนาการกลามเนอมดเลก เพอเตรยมความพรอมส�าหรบการอานเขยนขนพนฐาน ดงท มรนดา บรรงโรจน อธบายไววา

การพฒนาทกษะกลามเนอมดเลก จะชวยสงเสรมการฝกเขยนในขนตอไป ตวอยางกจกรรม ไดแก การปนดนน�ามน การฉกกระดาษและการลากเสนตามรปราง ซงท�าเหมอนกนทงในโรงเรยนโครงการทว–พหภาษา และโรงเรยนคเทยบ แตโรงเรยนในโครงการจะเพมหนวยการเรยนรการจดกลมและแยกแยะวตถและรปภาพทเหมอนและแตกตางกน.... จากนนจงจะไดเรยนรเพมเตมในการจดกลมรปราง และในขนสดทาย จะไดฝกจบคและแยกแยะพยญชนะและตวเลข กจกรรมดงกลาวน จะชวยพฒนาทกษะการสงเกต ซงจะสงเสรมใหทกษะการรจ�าตวอกษรดยงขน และเปนสงส�าคญอยางยงส�าหรบอกษรไทย เพราะพยญชนะหลายตวแตกตางกนเพยงเสนหางยาวกบสนหรอต�าแหนงหวตวอกษร70

ทงนโปรดสงเกตวา ถงแมเดกนกเรยนชนอนบาล 1ในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จะไดเรยนรการแยกแยะตวอกษร แตเดกจะยงไมไดเรยนชอตวอกษรและการออกเสยงตวอกษรเหลานน โดยเดก ๆ จะรเพยงวาเปนรปรางอยางหนงเทานน และฝกสงเกตลกษณะทแตกตางกนของตวอกษรแตละตว ซงจะแตกตางกนอยางมากกบจดเนนของโรงเรยนไทย “สามญ” ทวไป ทใหเดกทองจ�าพยญชนะทง 44 ตว ใหไดตงแตอายยงนอย ๆ และตามทไดกลาวไวแลววา โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ตงอยบนหลกการทวา ทกอยางทน�ามาใชกบเดกตองสอความหมาย ซงการทองจ�าเพยงอยางเดยวไมสออะไร71 ส�าหรบกจกรรมการฟงเพอจ�าแนกเสยง ครจะสงใหเดกนกเรยนหลบตาแลวฟงเสยงตาง ๆ ซงอาจเปนเสยงธรรมชาต หรอเสยงครรองเพลงภาษามลายถน แลวใหเดกออกทาทางประกอบค�ารองในบทเพลง จากนน ครจะอานค�าทออกเสยงคลายกน แลวใหเดกแสดงทาทางตามค�าทไดยน เพอบอกวาเดกฟงค�าทตางกนออกทกค�าหรอไม การท�ากจกรรมนในภาษาแม จะชวยสงเสรมพฒนาการทกษะการฟงแยกแยะเสยง ซงจะชวยในการเรยนรภาษาไทยในล�าดบตอไป ทเดกจะตองเรยนรการแยกแยะเสยงพยญชนะ เสยงสระ และวรรณยกต “เสยงใหม” ทไมปรากฏในภาษาแม และเมอเดกเรมเรยนรทกษะการฟงภาษาไทยโดยใชกจกรรมในชนเรยนลกษณะเดยวกน เดกกจะรจกและคนเคย “กตกาก�ากบล�าดบขนตอนกจกรรมการเรยนร” อยแตเดมแลว

ชนอนบาล2อานออกเขยนไดในภาษาแม นกเรยนชนอนบาล 2 จะเพมพนประสบการณตอยอดจากของเดมเมอปทแลว แตจะเนนทกษะการอานเขยนภาษามลายถนมากขน โดยมเปาหมายเพอใหเดกนกเรยนสามารถเขยนแสดงความรสกนกคดของตนเองโดยใชภาษาแมได กจกรรมส�าคญ ไดแก

1. การเตรยมอาน-เขยน เชน เกมภาพจบค กจกรรมเสรมพฒนาการกลามเนอมดเลก การฝกคดเขยน2. ชออกษรและการเขยนตวอกษร ใชสอแผนภาพพยญชนะภาษามลายถน3. การอานและการเขยน ใชสอแบบเรยนอาน-เขยนภาษามลายถน (กลวธการสอนแบบลางขนบน) 4. หนงสอเลมยกษ/หนงสอเลมเลก ส�าหรบประสบการณการอานรวมกนทงชนและอานตามล�าพง (กลวธการสอนแบบบนลงลาง) 5. การเขยนเชงสรางสรรคเปลยนเรองเลาทเดกคดขนเองใหเปนเรองเขยน

ตามทไดกลาวไวแลวกอนหนานโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ด�าเนนการโดยอาศยกลวธการสอนแบบ “สองแนวทาง” เพอการพฒนาทกษะการอานออกเขยนได โดยแนวทาง “เนนความเขาใจ” มจดเนนทการอานเพอความเขาใจและการแสดงออกอยางสรางสรรค สวนแนวทาง “เนนความถกตอง” มจดเนนทการเขยนสะกดค�าและการใชไวยากรณไดอยางถกตองครไดรบการฝกอบรมใหจดการเรยนการสอนโดยใชทงสองแนวทางแยกจากกนใชกลวธการสอนและสอการเรยนการสอนตางกนส�าหรบแตละแนวทาง ดวยเกรงวา “ต�ารวจไวยากรณ” จะกนเวลาของหลกสตรมากเกนไป ซงเปนแนวโนมตามธรรมชาตของหองเรยนโดยทวไป

แนวทางทเนนความเขาใจโดยการอานรวมกน/การอานดวยตนเองและการเขยนสรางสรรค หนงสอเลมยกษมบทบาทส�าคญอยางยงในการสอนเดกอาน ดงทชอของสอบอกเปนนย หนงสอเลมยกษมขนาดใหญ ภาพประกอบแตละฉากระบายสเตมหนา สวนอกหนาหนงพมพเนอเรองสน ๆ หนงประโยค ดวยตวอกษรขนาดใหญ โดยปกต หนงสอเลมยกษมภาพประกอบเนอเรองจ�านวน 8-12 ฉาก ตอเรอง โดยใชค�าและรปประโยคซ�า ๆ ส�าหรบเดกเลก

70 Burarungrot, 201671 เนองจากแรงกดดนจากหนวยงานทองถนครบางคนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จงตองยอมรบวาไดสอนชอตวอกษรทงหมด 44 ตว ใหเดกนกเรยนชน อ. 1 ในภาคเรยนท 2 แตกเสรมวา เดก ๆ ลมชอตวอกษรไปอยางรวดเรว จงตองสอนใหมอกครงในชน อ. 2 ภาคเรยนท 2


90

รปท23 กระบวนการหาขนตอนส�าหรบสอนการอาน (ดดแปลงจาก Malone & Malone, 2010)

ทกครงทใชหนงสอเลมยกษ(และกจกรรมการอานรวมกนทงชนทกกจกรรม)ใหด�าเนนการตามกระบวนการ5ขนตอนดงตอไปน

1. ครอานเนอเรองทงหมดใหนกเรยนฟง (ถาเดกไดเรยนตวอกษรในเนอเรองแลว ใหอานไปพรอมกนกบคร)

2. ครอานเนอเรองทงหมดพรอมกนกบนกเรยนทงชนเรยน

3. ครอานเนอเรองทละประโยคพรอมกนกบนกเรยนอาสาสมคร 1 หรอ 2 คน

4. นกเรยนอาสาสมคร 1 หรอ 2 คน อานเนอเรองเองทละประโยค

5. ครอานเนอเรองทงหมดพรอมกนกบนกเรยนทงชน

สงส�าคญ: ในขนตอนท 2 และ 3 ครตองอานไปพรอมกบเดกเสมอ เดกนกเรยนไมควรฟงครอานจบทละประโยคแลวพดตาม

การใชหนงสอเลมยกษในชนเรยน

© R

ILC

A


91

เร�องโดย : ทมงานวจยทวภาษาฯ ภาพโดย : อาเดน

ดดแปลงเร�อง และจดพมพโดย ศนยศกษาและฟ� นฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤต สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ปะดอมะปลกผกขางบานปะดอมะใสปยและรดน�าทกวนแพะชอบมากนผกของปะดอมะทกวนปะดอมะขวางไมใสแพะวนรงขนแพะกกลบมากนอกปะดอมะขวางหนใสแพะวนรงขนแพะกกลบมากนอกปะดอมะท�ารวกนแพะแพะเขามากนไมไดแลว ผกจงงาม

แพะกนผก เรองราวในหนงสอเลมยกษ


92

กระบวนวธน เปนกลวธการสอนแบบ “บนลงลาง” ซงออกแบบมาเพอใหเดก “รสก” วาการอานมความหมาย เพราะตอไปจะชวยท�าใหเกดการเชอมโยงระหวางขอความทเขยนกบถอยค�าทพดได ในระยะแรก เดกไมได “อาน” ประโยคจรง ๆ แตจะพดคลอไปกบครเทานน ซงในระหวางน เดกจะคอย ๆ เรมเดาไดวา ค�าตอไปจะเปนค�าอะไร ทจรงในขนตอนท 2 และ 3 ครมกจะหยดเมอจบแตละหนาแลวถามค�าถามปลายเปด เชน “ท�าไม ก. จงท�าอยางนน” หรอ “นกเรยนคดวาตอไปจะเกดอะไรขน” บางครงในขนตอนท 3 หรอ 4 ครอาจใหเดกอาสาสมครออกมาชค�าตามทครบอก อยางไรกด เดกกยงไมไดอานค�านนตามหลกการออกเสยงอกษรสะกดค�าอยางแทจรง เดกเพยงแคเดาอยางมความรโดยอาศยต�าแหนงของค�าในประโยค(บนพนฐานของความรวาการอานเปนกจกรรมตามล�าดบ)และบางทอาจเปนเพราะเดกจดจ�า “รปรางลกษณะ” ทวไปของค�าได เชนเดยวกนกบกจกรรมการเรยนการสอนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ทกกจกรรม เมอเดกตอบถก ครจะชมเชยใหก�าลงใจเปนการตอบแทน แตถาตอบผด ครจะชวยแกใหอยางนมนวล ไมต�าหนใหเดกเสยหนาหรอรสกวาตนเองโง “หนงสอเลมเลก” อาจใชประกอบกจกรรมการฟงรวมกนกได (ครอานเรอง

ใหเดกทงชนฟงพรอมกน หรอบางครงอาจใหเดกเปนคนอานใหเพอนทงชนฟง) หรออานตามล�าพงกได ซงไดรบความนยมจากเดก ๆ อยางมาก จนกระทงครและเดก ๆ บนวามหนงสอเลมเลกไมเพยงพอตอความกระตอรอรนอยากอานหนงสอของเดก ๆ เปนผลใหโครงการตองตดค�าแปลภาษามลายถนลงในหนงสอนทานภาษาไทยทมอยเดม แตกระนนกตาม ความตองการใชกยงลนหลามเกนกวาจ�านวนทรพยากรทม ซงนบวาเปนปญหาในแงดทควรเกดขน โดยเฉพาะอยางยงเมอพจารณาจากขอเทจจรงทวา คนไทยโดยทวไปมกไมคอยอานหนงสอเพอความสนกสนานเพลดเพลน72 ทงน ความส�าเรจของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ในการปลกฝงนสยรกการอาน นบเปนตวบงชความส�าเรจอนยงใหญประการหนงของโครงการ การใชหนงสอเลมยกษและหนงสอเลมเลก ตลอดจนกจกรรมการเลาเรองผลดและเรองจากประสบการณอยางตอเนองจากทเคยท�าในชนอนบาล 1 เปนการวางรากฐานและสรางแรงจงใจในการเขยนเชงสรางสรรคทเดกคดเอง ครจะสงเสรมใหเดก ๆ เขยนเรองราวของตวเองและวาดภาพประกอบ แลวน�าไปแลกเปลยนกนดกบเพอนในชน เชนเดยวกน จดเนนของกจกรรมนคอความหมายไมใชความถกตอง ซงครไดรบการฝกอบรมมาแลววา ไมใหแกการสะกดค�าผดหรอการใชไวยากรณผดในกจกรรมน นอกจากนน การทเดกไดเลาเรองของตนเองใหเพอนในชนฟง จะชวยใหเขาไดรบฟงเสยงสะทอนจากเพอนอกดวย ซงตรงกนขามกบหองเรยนภาษาไทย “สามญ” ทวไป ทกจกรรมการเขยนเชงสรางสรรคมนอยมาก แตถามงานดงกลาว กจะมเฉพาะครเทานนทไดอานงานเขยนของเดก และการใหคะแนนกจะตรวจตามเกณฑการสะกดค�าและไวยากรณ (ความถกตอง) ดงนน “อ�านาจ” ในชนเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) คอนขางเปนการกระจายอ�านาจไปสผเรยน ทตรงกนขามกบรปแบบการสอนทเนนครเปนส�าคญ ทยงคงเปนบรรทดฐานในโรงเรยนไทยหลายโรงมาตลอด 20 ป นบตงแตกระทรวงศกษาธการประกาศใชนโยบาย “การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส�าคญ” อยางเปนทางการ

72 The Nation, 2012

“เวลาวาง เดก ๆ ชอบ

วงไปหยบหนงสอมา

อานเอง เขาสนใจอาน

หนงสอกนมากคะ”อสนะ บนสหลง,

ครโครงการทว-พหภาษา


93

แนวทางทเนนความถกตองโดยการเรยนรตวอกษรและการเขยนสะกดค�า ดงทไดกลาวไวแลวในบททวาดวยการพฒนาระบบตวเขยนวา พยญชนะภาษามลายปาตาน อกษรไทย ประกอบดวยพยญชนะตน 30 ตวพยญชนะทาย 2 ตวสระเดยว 15 ตวและสระเรยง 9 ตวเชนเดยวกนกบพยญชนะไทย ตวอกษรภาษามลายปาตานแตละตวจะเกยวเนองกบสงของในชวตประจ�าวนทเดกคนเคย โดยมพนฐานมาจากหลกการทไดกลาวไวแลวขางตนวา กจกรรมทกอยางในโครงการตองสอความหมาย ในทางตรงกนขาม อกษรไทยบางตวเกยวโยงกบสงของนอกบรบทสภาพแวดลอมปกตของเดกไทยมสลมเชอสายมลาย (เชน ฤๅษ เรอส�าเภา ฐานพระพทธรป เปนตน)

รปท24 แผนภาพพยญชนะและสระภาษามลายปาตาน (อกษรไทย)

เดกเรยนรตวอกษรผานกจกรรมทหลากหลาย ไดแก เกมเพลงและกจกรรมทสนกสนานอน ๆ เมอเดกรจ�าตวอกษรจนขนใจแลว กจะเรมเรยนรทกษะการประสมค�า โดยใชแบบเรยนเตรยมอาน-เขยน 76 บทเรยน ซงบทตาง ๆ ของแบบเรยนเตรยมอาน-เขยนจะเรยงล�าดบตามความถของการใชตวอกษร โดยพยญชนะและสระทใชบอยทสด จะน�ามาสอนกอน การท�าเชนนจะชวยใหเดกสามารถอานและเขยนค�าคนเคยไดหลายค�าและคอนขางรวดเรว


94

บทเรยนปกตทวไปในแบบเรยนเตรยมอาน-เขยน จะวางโครงสรางบทเรยนตามตวอกษรประจ�าบท พมพไวดานบนของหนาดงแสดงในรปท 23 ภาพประกอบเปนรปของค�างายๆทสะกดดวยพยญชนะประจ�าบท ถาเปนไปได ค�านนจะแจกลกค�าเปนพยางค (เดกนกเรยนเคยฝกปรบมอตามจ�านวนพยางคของค�ามาแลว) เขยนเปนสองแถวขนานกน แถวแรกแจกลกค�าเปนพยางค ลงไปเหลอเพยงตวอกษรประจ�าบท อกแถวจะกลบกนโดยเรมจากตวอกษรประจ�าบท ลงไปเปนพยางคและค�าตวอยาง ในการสอนแจกลกค�าและประสมค�า ครจะใชกระบวนการ 5ขนตอน แบบเดยวกบทใชสอนหนงสอเลมยกษ ถดจากแถวคขนานลงไปเปนกลองอกษร มตวพยญชนะประจ�าบทและตวอกษรหรอพยางคทเรยนมาแลว เดกนกเรยนจะประสมอกษรและค�าในคลงอกษรนสรางเปนค�าใหม แลวเขยนบนกระดาน ค�ากรยาทประสมค�าขนมาจากตวอกษร/พยางคในกลองอกษร กน�าเขามารวมเปนประโยคในแถวคขนานชดทสอง (ดานลางของหนาแบบเรยนอาน-เขยน) แถวแรกจะแตกประโยคลงไปจนเหลอแคค�ากรยาส�าคญประจ�าบท อกแถวจะเรมจากค�ากรยาประจ�าบทลงไปจนเปนประโยค โดยการท�าเชนน บทเรยนหนาเดยวจะท�าไดหลายอยาง ไดแก สอนตวอกษรใหม/ค�าใหม ทบทวนสงทเรยนแลวทงตวอกษร/พยางค/ค�า ตลอดจนเสรมสรางหลกคดในการประสมค�าและประสมประโยค

รปท25 สวนประกอบของแบบเรยนเตรยมอาน-เขยนภาษามลายปาตาน บทเรยนท 19

แบบเรยนเตรยมอาน-เขยนแตละบท จะพมพเปนแบบเรยนส�าหรบแจกเดกนกเรยนกได แตจะดยงขนหากเขยนลงบนกระดานหรอบนฉากภาพขนาดใหญ เพอใหการเรยนรเปนประสบการณกลมแบบมปฏสมพนธโตตอบไดอยางเตมท อนทจรง เดกนกเรยนจะสนกสนานเพลดเพลนอยางมาก เมอไดผลดกนแสดงบทบาทสมมตเปน “คร” และสอนแบบเรยนเตรยมอาน-เขยนใหเพอนในชนนคออกวธหนงทโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เสรมสราง “ความมนใจในการแสดงออก” ของเดก ซงครและผปกครองมกกลาวอยบอย ๆ วาเปนประโยชนส�าคญขอหนงของโครงการ

คำกร�ยา(พยญชนะใหม� + คลงพยางค�)

หมายเลขบทเร�ยน

พยญชนะใหม�

รปภาพคำศพท�

คำศพท� (พยญชนะใหม�)

แตกพยางค�/แจกลกสะกดคำ

ซ�าย: คำ พยางค� พยญชนะ

ขวา: พยญชนะ พยางค� คำ

คลงพยางค�ฝ�กสร�างคำใหม�

พยญชนะและ

พยางค�ทร� + พยญชนะใหม�

กร�ยา

กร�ยา+กรรม

ประธาน+กร�ยา+กรรม

ประธาน+กร�ยา+กรรม

กร�ยา+กรรม

กร�ยา

ฝ�กประสมประโยค


95

“วธสอนแบบนนาจะ

ทดลองท�ามาตงนาน

แลว ถาฉนไดเรยน

ในโรงเรยนโครงการ

ทว–พหภาษาฉนกคง

ไมตองเปนคนไมร

หนงสออยางทกวนน”

นางสารมะ มะมง

อาย 57 ป

© U

NIC

EF

Thai

land

/201

2/Ji

ngja

i N.

© U

NIC

EF

Thai

land

/201

2/Ji

ngja

i N.


96



97

เชอมโยงภาษาแรกไปสภาษาทสองธ�ารงภาษาแมเพมพนภาษาไทย“ระดบพฒนาการทกษะภาษาแมของเดกเปนตวพยากรณทชดเจนวา เดกจะมพฒนาการทกษะภาษาทสองในระดบใด...เดก...ทมรากฐานมนคงในภาษาแม ยอมมพฒนาการดานการอานออกเขยนไดในภาษาทางการของโรงเรยนดขน” ศาสตราจารย จม คมมนส73

เรองเดนประเดนส�าคญ• ความจ�าเปนทจะตองใชสะพานเชอมระหวางภาษาและวธสราง• การเรยนการสอนทกษะการฟงและพดภาษาไทยส�าหรบเดกในโครงการ• ปจจยทสงผลกระทบตอการถายโอนทกษะการรหนงสอในภาษาแมไปสภาษาประจ�าชาต

จะสรางสะพานเชอมโยงระหวางภาษาไดอยางไร โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในหลายประเทศ ประสบความส�าเรจอยางมากในระยะแรก แตเมอถงเวลาถายโอนไปสภาษาประจ�าชาตกลบตองสะดดซวนเซ นนเปนเพราะผประสานงานโครงการ มความเขาใจอยางไมถองแท ถงความส�าคญของการเชอมโยงอยางเปนระบบจากภาษาแมไปสภาษาประจ�าชาต หลกสตรแกนกลางของชาตน�าเขามาสอนพรอมกนทงหมดในคราวเดยวโดยไมไดเชอมโยงกบความรเดมของเดกนกเรยนเลย เชนนนแลว “สงทร” ทจะเปนรากฐานส�าหรบการเชอมโยงไดแกอะไรบาง “สงทร” ตองครอบคลมการรบรวา รปแบบการจดการศกษาในโรงเรยนเปนอยางไร ครอบคลมการจดจ�าวา ครใชเทคนคการสอนอะไรในการเสรมสรางทกษะการฟงและการพดในภาษาแม เดกจงจะสามารถน�าเทคนคคลายกนนมาใชในการเรยนรภาษาใหมได นอกจากน “สงทร” ยงครอบคลมทกษะการอานออกเขยนได ซงรวมถงคลงอกษรและความรเกยวกบการประสมค�าอกดวย และจะเปนการดอยางยง หากภาษาแมสวนใหญใชตวอกษรเดยวกนกบภาษาประจ�าชาต (เกณฑถายทอดไดสงสดของสมอลเลย) ซงจะชวยใหเดกนกเรยนกลมชาตพนธมเครองมองาย ๆ ส�าหรบการเรมตนปรบเปลยนไปสภาษาประจ�าชาต สงส�าคญในบรรดาความรเดมดงกลาวทงหมดกคอ การจดจ�าล�าดบตาม “ธรรมชาต” ของการรบภาษา โดยใชกระบวนการเชนเดยวกบทเดกมพฒนาการทางภาษาแรกตามธรรมชาต โดยจะพฒนาทกษะการฟงกอนการพดและพฒนาทกษะการอานกอนการเขยน กระบวนการเชอมโยงไปสภาษาประจ�าชาตกตองเรมโดยการสอนทกษะการฟงกอน แลวจงคอยเพมโดยล�าดบเปนทกษะการพดการอานและการเขยน ซงครอาจพลงเผลอไปสอนการออกเสยงโดยใหเดกนกเรยนเขยนสะกดค�า ทงน เปนสงทไมควรปฏบตอยางยง เพราะจะท�าใหเดกพฒนาการออกเสยงไดไมด เดกตองฝกปรบหเพอฟงเสยงในภาษาทสองและปรบลนเพอเปลงเสยงใหไดอยางถกตองเสยกอน จงคอยฝกอานและเขยนเปนล�าดบตอไป เดกเลกเรยนรไดดทสดเมอไมเครยดดงนนเทคนคการเรยนรภาษาทสองหรอภาษาใหมจงควรเนนความสนกสนานเพลดเพลนและตงเปาหมายใหเดกท�าไดโดยสะดวกงายดาย

73 Cummins, 2000


98

การพฒนาทกษะการฟงและพดภาษาไทย ดงแสดงไวใน “ล�าดบขนความกาวหนาทางทกษะภาษาในโครงการทว–พหภาษา” (รปท 22) เดกนกเรยนในโครงการจะเรมเรยนรทกษะการฟงภาษาไทยตงแตชนอนบาล 1 ภาคเรยนท 2 ตอเนองเรอยไปถงชนอนบาล 2 จนถงประถมศกษาตอนตน วธสอนเฉพาะกจส�าหรบการสอนภาษาไทยแสดงไวในตารางท 10 และจะไดอธบายในล�าดบตอไปถดจากน

ตารางท10 วธสอนเพอพฒนาทกษะการฟงและการพดภาษาไทย (ดดแปลงจาก Burarungrot 2016)

วธสอนภาษาใหมแบบตอบสนองความเขาใจโดยใชการปฏบต(TotalPhysicalResponseหรอTPR) วธหลกทใชในการสอนทกษะภาษาไทยในชนอนบาล 1-2 คอ TPR ซงเปนเทคนคการสอนภาษาทสองหรอภาษาใหม (Second Language Acquisition หรอ SLA) ทรจกกนอยางแพรหลาย โดยเดกนกเรยนจะแสดงทาทางหรอปฏบตตามค�าสงทครบอก โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดระดมความคดจดท�าคลงค�าภาษาไทยเพอใชส�าหรบกจกรรม TPR ประกอบดวยวตถสงของทพบบอยในบรบทสภาพแวดลอมทองถนของเดกแบงเปนประเภทตาง ๆ ดงน

• ชดค�าสงทมค�าศพทเกยวกบรางกายและค�ากรยาแสดงอาการเคลอนไหวสวนตาง ๆ (TPR-B) • ชดค�าสงทมค�าศพทเกยวกบสงของและค�ากรยาทเกยวของกบสงของนน (TPR-O) • ชดค�าสงทมค�าศพททใชรปภาพเปนสอและค�ากรยาช วาด-ลบ ตด-เอาออก เดนทาง (TPR-P) • ชดค�าสงทมค�าศพทเกยวกบเรองเลา เหตการณและอารมณความรสก (TPR-S)

รายการขางตนนบอกเปนนยวา กลวธการสอนแบบ TPR ทใชในโครงการน ไมไดจ�ากดอยแตเพยงค�ากรยาแสดงการกระท�า หรอเปนแคค�าพยางคเดยวเทานนแตยงมโครงสรางประโยคทซบซอนและเรองราวใหเดก ๆ แสดงทาทางประกอบอกดวย โดยการใชกลวธการสอนแบบ TPR น เดก ๆ จะคนเคยกบการฟงประโยคในภาษาไทยแลวจดจ�าความหมายจากการปฏบตทาทางเหลานน ซงเปนวธการเดยวกนกบทเดกเลกสามารถตอบสนองตอค�าพดของผใหญไดตงแตกอนตวเองจะพดเปน เดกนกเรยนในโครงการจะคอย ๆ เรยนรการฟงค�าศพทภาษาไทยเขาใจความหมายของค�า แลวแสดงพฤตกรรมบางอยางทชวยสงเสรมการเรยนร

กลวธการสอนภาษาไทยส�าหรบเดกไทยกลมชาตพนธเพอพฒนาทกษะการฟง-พดภาษาไทย

ชนอนบาล1–2 ชนประถมศกษาปท1–2

• วธการตอบสนองความเขาใจดวยทาทางหรอการปฏบต (Total Physical Response หรอ TPR)

TPR-Body การสอนค�าศพททเปนค�ากรยาแสดงอาการตาง ๆ TPR-Object การสอนค�าศพทโดยใชค�าสงทเกยวของกบสงของ TPR-Picture การสอนค�าศพทโดยใชรปภาพเปนสอ TPR-Story การสอนค�าศพทระดบประโยคโดยใชการเลาเรอง

และแสดงบทบาทตามเนอเรองทเลา (รวมสอนค�าศพทภาษาไทยทงสน 900 ค�า)• ประโยคค�าถามในภาษาไทย ไดแก ค�าถามตอบรบ-ปฏเสธ

ค�าถาม “อะไร” และ “ใคร” (อ. 2)

• กจกรรมแยกแยะเสยง (เรยนรการฟงแยกแยะเสยงในอกษร การใชคเทยบเสยง (minimal pairs) บตรภาพ และกจกรรม)

• การเลาเรองผลด (เรยงบตรภาพเพอสรางประโยค)• ฉากภาพวฒนธรรม (พดโตตอบเกยวกบบคคล วตถสงของ

กจกรรม) • เลาเรองตามล�าดบภาพ (ใชบตรภาพเลาเรองตามล�าดบแลวถาม

ตอบตามเรองทเลา)• เรองเลาภาษาไทย (ฟงเรองเลา แสดงบทบาทสมมต ถามตอบ

ค�าถาม) • การสนทนาภาษาไทยงาย ๆ (พดสอสารในสถานการณตาง ๆ

ทางสงคมไดอยางเหมาะสม)


99

ดวยกลวธการสอนแบบ TPR น เดก ๆ ชนอนบาล 1 และ 2 จะขยายวงค�าศพทภาษาไทยไดประมาณ 900 ค�าทงยงเรยนรการใชค�า สอความหมายและโตตอบดวยโครงสรางประโยคภาษาไทยทซบซอนมากยงขน โดยเรมจากค�ากรยางาย ๆ แลวพฒนาไปสค�าถามตอบรบ-ปฏเสธ ตลอดชวงเวลาหลายเดอน เดก ๆ อาจพบชดค�าศพทดงตอไปน

• นง• ชไปทพน• นงบนพน• นงบนพนและยม• เดกผชายนงบนพน• ชไปทตกตา• จดทาใหตกตานงบนพน• ตกตานงอยบนเกาอใชหรอไมใช (พยกหนาตอบรบ สายหนาปฏเสธ)

อยางไรกด เดกนกเรยนชนอนบาล 1 และ 2 จะยงไมเรมพดภาษาไทยดงทไดกลาวไวแลวกอนหนาน การเรงใหเดกรบพดภาษาใหมกอนการเรยนรจนขนใจเรองระบบเสยงและค�าศพทพนฐาน อาจน�าไปสการออกเสยงผดอยางคงรปถาวรและกอใหเกดความเครยดในเดกได ดงนนจงยงคงน�ากลวธการสอนแบบ TPR มาใชจนถงชนประถมศกษาปท 1 เพอขยายวงศพทและเพมโครงสรางประโยคทซบซอนมากขน โดยครชนประถมศกษาปท 1 จะเรมตงค�าถามทขนตนดวย wh งาย ๆ (ใคร อะไร เมอไหรทไหน) และอนญาตใหเดกตอบค�าถามดวยค�าโดดหรอประโยคทซบซอนเปนภาษาไทย เชน

• ตกตานงทไหน (ตอบ: พน) • ใครนงบนพน (ตอบ: ตกตา) • ตกตาท�าอะไร (ตอบ: นง) • ตกตานอนเมอไหร (ตอบ: กลางคน)

กลวธการสอนเพมเตม แมวากลวธการสอนแบบ TPR จะเปนวธหลกในการสรางเสรมทกษะการฟงภาษาไทยในชนอนบาล 1 และ 2 แตวธสอนอน ๆ กน�าเขามาใชเพมเตมในชนประถมศกษาปท 1 ดวย ทงน หลายวธเปนกลวธทใชในการจดกจกรรมเสรมสรางภาษาแมในชนอนบาล 1 และ 2 ซงเปนอกครงหนงทโครงการใชความรเดม (วธเลนเกมและท�ากจกรรม) เปนพนฐานเพอใหงายตอการเพมพนความรใหม (ภาษาไทย) จรง ๆ แลว ฉากภาพขนาดใหญ นทานภาพ และหนงสอเลมยกษชดเดมทเคยใชจดกจกรรมภาษาแมในชนอนบาล บางชดกน�ามาใชในการจดกจกรรมภาษาไทยในชนประถมศกษาปท 1 โดยมรายละเอยดของวธสอนและสอดงตอไปน

การเรยนรเสยงวรรณยกต(กจกรรมการฟงแยกแยะเสยง) ดงทไดกลาวไวแลวกอนหนานเสยงวรรณยกตมความส�าคญมากในภาษาไทย ตวอยางเชน ค�าวา “ไม” ซงอาจเขยนสะกดแตกตางกนไดหลายค�า เมอผนวรรณยกตครบทกเสยงทงสามญ เอก โท ตร และจตวา กจะสอความหมายทแตกตางกนไปทง 5 เสยง ไดแก ไม ใหม ไม/ไหม ไม ไหม กลมสาระการเรยนรภาษาไทยตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ก�าหนดใหสอนวรรณยกตทงหาเสยงไปพรอมกน โดยใหเดกฝกผนวรรณยกตโดยการอานออกเสยงพยางค (ซงสวนใหญเปนพยางคทไมมความหมาย) เพอใหเหนวาแตละวรรณยกตเขยนอยางไร ดงตวอยางแบบฝกผนเสยงวรรณยกตตอไปน (ทใชกนอยางแพรหลายในโรงเรยนทวประเทศ) มเพยง 1 ค�าเทานนทมความหมาย จากทงหมด 5 ค�า

กา กา กา กา กาสามญ เอก โท ตร จตวา


100

เชนเดยวกบภาษาองกฤษและภาษาอน ๆ อกนบพนภาษา ภาษามลายถนเปนภาษาทไมมวรรณยกต ดงนนจงเปนเรองยากส�าหรบเดกไทยเชอสายมลาย ในการเรยนรความแตกตางของเสยงวรรณยกต มนอยคนทจะออกเสยงวรรณยกตไดถกตอง แลวมาเรยนการเขยนค�าตามรปวรรณยกตทแตกตางกนออกไปอก เพอใหเดกสามารถรจ�าเสยงวรรณยกต โครงการจงไดรวมกนจดท�าแบบฝกขนหลายชด ซงนกภาษาศาสตรเรยกวา “การใชคเทยบเสยง หรอ minimal pairs” โดยใชคค�าทสอความหมาย ซงออกเสยงใกลเคยงกนแตแตกตางกนทวรรณยกต ตวอยางบตรภาพดานลางแสดงคค�าทสบสนไดงายคอ “ป” (เสยงสามญ) และ “ป” เสยงเอก

รปท26 ตวอยางบตรภาพคเทยบเสยงวรรณยกต (ดดแปลงจาก Burarungrot 2016: 103)

ครตดบตรภาพทงสองไวบนกระดาน จากนนสอนตามขนตอนตอไปน

1. ครน�าเขาสการสอนค�าคเทยบเสยงโดยใชกลวธ TPR (“ชไปทรป ป... ชไปทรป ป....ป....ป...ป...ป...ป...”) 2. ครและนกเรยนท�าทาทางแสดงเสยงวรรณยกตพรอมกนดงน

• เสยงสามญ:กางแขนระดบไหล• เสยงตร: ยกแขนขนท�ามม 45 องศา• เสยงเอก: ปลอยแขนลงท�ามม 45 องศา• เสยงโท: “วาด” รปตววคว�าบนอากาศ• เสยงจตวา: “วาด” รปตววบนอากาศ

3. ครออกเสยงค�านกเรยนท�าทาตามเสยงวรรณยกต 4. ครท�าทาตามเสยงวรรณยกต นกเรยนบอกค�าตามเสยงวรรณยกตทตรงกน5. ครออกเสยงสองค�านกเรยนท�าทา “เทากน” หรอ “ไมเทากน” เพอบอกวาครพดค�าซ�ากนหรอคนละค�า 6. ครพดค�าใหม (ไมอยในบตรภาพ) ทมเสยงวรรณยกตเดยวกนกบค�าในบตรภาพ นกเรยนตอบโดยท�าทา “เทากน” หรอ “ไมเทากน”

ทงน โปรดสงเกตวา แบบฝกการรจ�าเสยงวรรณยกต ไมใชการสอนเดกนกเรยนวา ค�าคเทยบเสยงนนเขยนสะกดตางกนอยางไรในภาษาไทย ซงขนตอนการเขยนจะเกดขนเปนล�าดบหลง ๆ ของกระบวนการเมอเดกเรยนรระบบเสยงในภาษาไทยจนขนใจแลว ดงนน ครตองไมพลงเผลอ ไปใชการเขยนเพอสอนออกเสยง เพราะตามล�าดบการเรยนรภาษาโดยธรรมชาตแลว การฟงและพดยอมเกดขนกอนการเขยน

“ป”

“ป”


101

นทานภาพภาษาไทย เพราะเดก ๆ ชอบฟงนทาน เดกนกเรยนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชนอนบาล 1 และ 2 จงไดฟงครเลาเรองงาย ๆ สน ๆ ทมภาพประกอบ 4 ภาพหรอเกนกวานนดหนอย เดก ๆ จะชวยกนเรยงภาพตามล�าดบเหตการณทเกดขนในเรองใหถกตอง จากนน เดกจะใชภาพชดเดมเพอเขยนเลาเรองราวสรางสรรคตามทตวเองคดขน กจกรรมเดยวกนน (และบางครงกเปนเรองเดยวกน) จะน�ามาใชประกอบการสอนทกษะภาษาไทยดวย โดยเนนทกษะการฟงและการจบใจความ ระหวางทฟงครเลาเรองเปนภาษาไทย เดกจะจ�าเนอหาไปจบคกบภาพ แลวน�ามาเรยงล�าดบตามเหตการณ จากนนครจะถามค�าถามงาย ๆ เกยวกบเนอเรอง ซงเปนค�าถามตอบรบ-ปฏเสธและค�าถามปลายปด จากกจกรรมนเดกจะคอย ๆ สรางความรอยางเปนธรรมชาตเกยวกบล�าดบค�าในประโยคภาษาไทยรวมถงการจดวางโครงสรางประโยคค�าถามในภาษาไทยซงอาจแตกตางจากวธการตงค�าถามในภาษาแม นอกจากน ยงไดเรยนรคณลกษณะทางสมพนธสารทใชถายทอดเรองเลาในภาษาไทย เชน ประโยคเปดเรองทขนตนดวย “วนหนง” หรอ “ทบานของฉน” มความเชอมโยงสมพนธกบเนอเรองอยางไรในภาษาทเปนธรรมชาต ทงน การเรยงนทานภาพตามล�าดบเหตการณ เปนกจกรรมทท�าไดทงงานเดยวและงานกลม ยกตวอยางเชน นทานเกยวกบเดกผชายคนหนง ขอใหพอพาไปทะเล (สถานการณคนเคยในพนทภาคใต) ครอานเรองใหเดกฟง (เนอเรองเขยนไวดานหลงบตรภาพ) แลวเดกเรยงบตรภาพตามล�าดบเหตการณทถกตองของเนอเรองตามทไดยน จากนนครอานเนอเรองอกครงและถามค�าถามทซบซอนยงขน (ค�าถามกเขยนไวดานหลงบตรภาพเชนกน) โดยใหนกเรยนตอบค�าถามเปนภาษาไทย

บตรภาพหมายเลข 1 เนอเรอง :วนหยดวนหนง ด.ช. มะเฮาะชวนพอไปทะเล

บตรภาพหมายเลข 1 ค�าถาม :

1. ในวนหยด ด.ช. มะเฮาะชวนพอไปทะเลใชไหม (ใช)

2. ในวนหยด ด.ช. มะเฮาะชวนใครไปทะเล (พอ)

3. ในวนหยด ด.ช. มะเฮาะชวนพอไปท�าอะไร (ไปทะเล)

4. ใครชวนพอไปทะเล (ด.ช. มะเฮาะ)

5. ด.ช. มะเฮาะท�าอะไร (ชวนพอไปทะเล)

ไปหาปลากบพอ : การเรยงนทานภาพตามล�าดบเหตการณ

1

3

2

4


102

จากตวอยางในเรองไปหาปลาจะเหนวา ค�าถามจะสนลง แตค�าตอบทพงประสงคจะยาวขน เพอใหเดกไดใชโครงสรางไวยากรณทซบซอนยงขน เมอเดกท�ากจกรรมถามตอบค�าถามตามล�าดบขนตอน เชนเดยวกนกบทใชกจกรรมการเรยงล�าดบนทานภาพ เพอเสรมสรางพฒนาการทกษะการฟง/เรยงล�าดบเหตการณในภาษาแมกจกรรมแรก แลวตอมากใชอกครงในกจกรรมการเขยนเชงสรางสรรคในภาษาแม (โดยใหเดกเขยนเรองทคดขนเองใหตรงกบภาพ) เดกจะใชนทานภาพชดนอกครง ในกจกรรมการเขยนเรองเปนภาษาไทย

เรองเลาภาษาไทยและการแสดงบทบาทสมมต ในกจกรรม TPR ส�าหรบเดกนกเรยนชนอนบาล 2 เดกจะตอบสนองชดค�าสงของครดวยการปฏบตตามอยางตอเนอง เชน “หยบดนสอสแดงและดนสอสน�าเงน เดนไปทโตะของคณคร วางดนสอสน�าเงนบนโตะของคณคร....” เมอขนชนประถมศกษาปท 1 เดกไดท�าทาทางตามเนอเรองทครเลาเปนภาษาไทย และเชนกนกบกจกรรมอน ๆ เดก ๆ คนเคยวธการสอนนดอยแลว เพราะเคยท�ากจกรรมแบบเดยวกนนเปนภาษาแมตอนอยชนอนบาล กจกรรมบทบาทสมมตในครงน ไมมบตรภาพประกอบ โดยมล�าดบขนตอนดงตอไปน

1. ครอานเนอเรองเปนภาษาไทยตงแตตนจนจบ2. ครอานเนอเรองทงหมดทละประโยค แสดงทาทางประกอบเพอใหเดกเขาใจเรองอยางชดเจน 3. ครอานเนอเรองทงหมดทละประโยค แสดงทาทางประกอบ และถามค�าถามปลายปด (เขยนไวในแผนจดประสบการณการเรยนร) 4. เดกสรปเนอเรองเปนภาษาไทย โดยครคอยตงค�าถามชวยตามจ�าเปน (เชน “เดกท�าอะไรหลงจากทจบปลาไดแลว”)5. ครอานทงเรอง และใหเดกแสดงทาทางประกอบ (เปนกลมหรอคนเดยว)

สนทนาภาษาไทยตามสถานการณและแสดงบทบาทสมมต แมวากจกรรม TPR กบการฟงเรองเลาจะชวยเสรมสรางทกษะการฟงและพดภาษาไทย แตเดกนกเรยนกจ�าเปนตองพฒนาทกษะการสนทนาโตตอบภาษาไทยในสถานการณทวไปดวย ทงน เดกตองมความรเกยวกบวฒนธรรมไทย ทงในดานการประพฤตปฏบตและการใชค�าพดทถกตองเหมาะสมตามกาลเทศะ ในระหวางขนตอนการพฒนาหลกสตร คณะวจยและคณะครไดรวมกนระดมความคดก�าหนดสถานการณการสนทนาทเกดขนบอย ซงเดก ๆ จะไดพบในการตดตอสอสารในชวตประจ�าวนกบคนไทยพทธ ไดแก การทกทายบคคลตาง ๆ (คร ขาราชการ เพอนพอแม) อยางเหมาะสม การรบของขวญและการขอบคณความส�าคญของการคอมศรษะเพอแสดงความนอบนอมเมอเดนผานผอาวโส การขอความชวยเหลอและการชวยเหลอผอน การขอยมสงของ การรบและใหค�าชมเชย ฯลฯ โดยใหความส�าคญพเศษเรองสถานการณทความเขาใจผดทางวฒนธรรมอาจเกดขนไดถาเดกไมรจกค�าไทยทถกตองหรอภาษากายทเหมาะสม ตวอยางทชดเจนของเรองนคอการไหว อนเปนสวนส�าคญของวฒนธรรมไทย นบแตแรกเกด พอแมชาวไทยพทธกเรมสอนลกนอยใหรจกไหว โดยจบมอลกท�าทาพนมมอ ในระหวางทเดกเตบโต กจะเรยนรกฎการไหวตาง ๆ โดยไมตองมใครบอกตรง ๆ เชน การเรยนรวาเมอพบผใหญเดกจะตองไหวกอน และการยกมอไหวระดบตาง ๆ เปนการบงชระดบความเคารพนบนอบ เชน การไหวผอ�านวยการโรงเรยนเดกตองกมศรษะใหปลายนวแนบปลายจมก แลวผอ�านวยการจะรบไหวโดยพนมมอระดบอก เพราะเดกนกเรยนเปนผนอยและออนอาวโสกวาผอ�านวยการ แตถาเดกนกเรยนไหวผอ�านวยการดวยการไหวระดบอก จะถกมองวาไมสภาพเสยมารยาทอยางยง ดงนน การไหวผดระดบอาจสงผลกระทบทางสงคมอยางรนแรงได ความซบซอนของการไหวระดบตาง ๆ เปนเรองทาทายส�าหรบเดกไทยเชอสายมลายอยางมาก เนองจากโครงสรางทางสงคมทแตกตางกนเดกไทยมสลมเชอสายมลายบางคนมองวา การไหวเกยวของสมพนธกบศาสนาพทธอยางลกซง เพราะคนไทยพทธกราบไหวพระสงฆและพระพทธรป ดงนน พอแมชาวไทยมสลมบางคนจงเลยงทจะสอนการไหวใหกบลก กจกรรมสนทนาภาษาไทยตามสถานการณแตละครง ประกอบดวยค�าอธบายบรบทสถานการณและเปาหมายของบทเรยนตามดวยบทสนทนาสน ๆ ส�าหรบสองคน พรอมดวยค�าแนะน�าเพมเตมส�าหรบครในการจดกจกรรมการเรยนร ดงตวอยางตอไปน


103

สถานการณ: เดกคนหนงเหนหญงชราพยายามหวของหนกพะรงพะรงจงอยากเขาไปชวย เปาหมาย: เรยนรการใหความชวยเหลอแกผอาวโสอยางสภาพ บทสนทนา: หญงชรา: “โอย หนกจงเลย” (ท�าทาเหมอนถอของหนก) เดก: “คณยาย เดยวหนชวยถอใหนะคะ/นะครบ” (วงเขาไปชวย) หญงชรา: “ขอบใจมากเลยนะ หนเปนเดกดจรง ๆ จะ” (สงของบางอยางใหเดกชวยถอ)

การเรยนการสอนบทเรยนน มขนตอนดงตอไปน 1. ครแนะน�าสถานการณและความรทางวฒนธรรมไทยทเกยวของเปนภาษามลายถน (ในกรณน ค�าสภาพทเดกควรใชเรยกหญงสงอาย

ชาวไทยพทธคอ “คณยา หรอ คณยาย” ถงแมจะไมใชครอบครวจรง ๆ)2. ครแสดงทาทางประกอบสถานการณ เลนทงสองบทบาทพรอมพดบทภาษาไทย3. นกเรยนแสดงทาทางตามสถานการณ (รอบแรกท�าพรอมคร รอบหลงท�าเอง) พรอมพดบทภาษาไทย4. ครสรปสถานการณ (เปนภาษามลายถน) และย�าเตอนเดกเรองขอมลเชงวฒนธรรมและภาษาทใช

การถายโอนทกษะการอานเขยนภาษาแมไปสการอานเขยนภาษาไทย ดงทไดกลาวไวแลวกอนหนานวา ภาษามลายถนอกษรไทย พฒนาขนเพอ “การ ถายทอดไดสงสด” ซงหมายความวามคณสมบตเดยวกนกบอกษรไทยหลายประการ ท�าใหเดกพฒนาทกษะการอานเขยนภาษาไทยไดงายขน พยญชนะมลายถนทงหมด 30 หนวยเสยง ม 22 หนวยเสยง เขยนแทนดวยตวอกษรไทยหนวยเสยงเดยวกนได อก 8 หนวยเสยง ทไมปรากฏในภาษาไทย จะใชเครองหมายจดหรอขดก�ากบไวขางใตตวอกษรทหนวยเสยงใกลเคยงทสด เชน หนวยเสยง ‘g’ ในภาษามลายถนไมปรากฏในภาษาไทย จงเขยนแทนดวยอกษรไทย ‘ก’ โดยมเครองหมายจดเขยนก�ากบไวขางใตตวอกษร ดงเชน ‘ก’ ตวอยางอน ๆ ไดแสดงไวดานลางในรปท 27

รปท27 โปสเตอรพยญชนะภาษามลายปาตานและพยญชนะไทย วงกลมรอบอกษรทมหนวยเสยงเดยวกน


104

ภาษามลายถนอกษรไทยจงเปนพนฐานส�าหรบการเสรมสรางพฒนาการทกษะการอานเขยนภาษาไทยใชกลวธและสอการสอนทหลากหลาย เชนเดยวกบทเดกเคยท�าเปนภาษาแมในชนอนบาล 1 และ 2 ไดแก หนงสอเลมยกษ หนงสอเลมเลก การเลาเรองผลด เรองจากประสบการณ และแบบเรยนอาน-เขยน

การเรยนพยญชนะในภาษาไทย อกษรไทยทกตวจะผกโยงตดกบค�าทขนตนดวยพยญชนะตวนน ๆ เชน อกษรตวแรกของพยญชนะไทยคอ ก ออกเสยงวา /k/ เวลาทองจ�าพยญชนะ เดกตองอานวา “ก ไก” ระบบการเขยนภาษามลายถนอกษรไทยกเปนไปตามรปแบบดงกลาวน โดยใชค�าทเหมาะสมแทน เชน “ก กจง” หมายถง แมว เปนตน ไมวาจะเปนนกการศกษาหรอผปกครองกตาม การทเดกทองพยญชนะไทยไดครบ 44 ตว อยางถกตองตามล�าดบ ถอเปนความส�าเรจครงยงใหญของเดก ๆ ปจจบนมเพลงเกมวดโอและแอปพลเคชนส�าหรบสมารตโฟนจ�านวนมากทใชในการสอนพยญชนะส�าหรบเดกกลมอายนอยลงทกท หลายคนคดเหมารวมวาเดกททองพยญชนะได ยอมอานออกเขยนได เพราะเชอวา ความรเกยวกบตวอกษรจะถกถายโอนไปสทกษะการอานและการเขยนโดยอตโนมตความจรงกคอเดกไทยจ�านวนมากทองตวอกษรได แตไมเขาใจวา ตวอกษรมาประสมกนเปนค�าไดอยางไร ดวยจดเนนทวาทกกจกรรมการศกษาตองมความหมาย แตเดมกรรมการโครงการจงอยากชะลอการทองจ�าตวอกษรไทยไวจนกวาเดกจะขนชนประถมศกษาปท 1 หลงจากทเดกไดเรยนรระบบพยญชนะภาษามลายถนอกษรไทยจนแมนย�า และจดจ�าระบบเสยงภาษาไทยไดขนใจเพอการทองจ�าตวอกษรใหมความหมายไดมากขนนนเอง อยางไรกด ครผสอนในโครงการตางยนยนวาเดกจ�าตวอกษรไดครบแลวตงแตชนอนบาล 2 เนองจากความคาดหวงของผปกครอง ขาราชการและผเขาเยยมชมโครงการรายอน ๆ เชน เมอใดกตามทเจาหนาทของรฐมาตรวจเยยมโรงเรยนสงแรก ๆ ทคณะผตรวจเยยมมกจะท�า ไดแก การสมเรยกเดกใหทองพยญชนะไทย หากเดกทองไมได ผตรวจเยยมอาจมภาพลบตอโรงเรยน อยางไรกตามประสบการณทโรงเรยนในโครงการไดรบพบวา เดกนกเรยนททองจ�าพยญชนะไดตงแตชนอนบาล มกจะลมเมอขนชนประถมศกษาปท 1 ดงนนจงจ�าเปนตองเรยนใหมอกครง ซงโดยทวไปแลว เดกระดบนจะเรยนตวอกษรวนละ 3 ตว โดยใชบตรค�าตวอกษรเพลงและการเขยนบนกระดาน เมอเดกจ�าตวอกษรไดครบทง 44 ตวแลว ครจะตดโปสเตอรพยญชนะมลายปาตานและพยญชนะไทยไวขางกน แลวใหเดกวงกลมลอมรอบตวอกษรทเหมอนกน กจกรรมนเปนการตอยอดกจกรรมการแยกแยะรปรางตวอกษรทเคยท�าในชนอนบาลวตถประสงคของกจกรรมนกเชนเดยวกน นนคอการเชอมโยงความรเกากบความรใหมซงเปนการแตกขยายโครงสรางความคดของเดก

แบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยง แบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยง น�ามาใชเพอตอยอดทกษะการอานเขยนภาษาแมชวยใหเดกเชอมโยงไปสภาษาไทยบทเรยน 15 บทแรกครอบคลมพยญชนะและสระทปรากฏในทงภาษามลายปาตานและภาษาไทย โดยใชค�าภาษาไทยทเดกเคยเรยนแลวจากกจกรรม TPR ซงแตกตางจากแบบเรยนอานเขยนภาษาไทย “สามญทวไป” ทสอนอานพยางคทไมมความหมายหลายค�า


105

ดานบนของหนาระบสระและพยญชนะทกตวทจะสอนในบทเรยน โดยเปนตวอกษรตวเดมทเดกรจกแลวทกตว เพราะเปนตวเดยวกนกบภาษามลายถน ขางใตรปภาพหลกของบทคอประโยคหลกวา “ตาตง” ถดลงไปเปนรปอน ๆ พรอมค�าภาษาไทยทใชตวอกษรทเนนประจ�าบท ซงเดกนกเรยนจะไดประสมตวอกษรทรจกแลวจากบทเรยนการอานเขยนภาษามลายถน เพอสรางค�าศพทจรงทรจกแลวจากกจกรรมเสรมสรางทกษะการฟงพดเพอตอยอดไปสภาษาไทย ซงเปนวธการถายโอนทกษะการอานเขยนระหวางสองภาษาใหสะดวกงายดายและ มประสทธภาพ บทเรยนท 16 จงเรมสอนพยญชนะไทยทไมปรากฏในพยญชนะมลายถน รปแบบของบทเรยนเปนลกษณะเดยวกนกบแบบเรยนอาน-เขยนภาษามลายถน ซงเดกเคยเรยนในชนอนบาล โดยใชภาพประกอบ ค�าหลกตวอยางการประสมค�า และประโยคสน ๆ สงของคนเคยอน ๆ ทใชอกษรตวเดยวกนในต�าแหนงทตางกน (พยญชนะตน พยญชนะกลาง) และ “กลองอกษร” เพอใหน�าไปสรางค�าภาษาไทยค�าอนทเดกรจก และเขยนไวเสนบรรทดวางดานลางของหนา จากนน บทเรยนยงมกจกรรมอน ๆ อก เชน จบคค�าและเขยนเรองทคดขนเองจากรปภาพทครก�าหนดให

รปท28 หนาแรกของแบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยงไปสภาษาไทย เรอง “ตาตง” โปรดสงเกตวาอกษรทกตวทสอนในบทน เปนอกษรทพบไดทงภาษามลายถนและภาษาไทย และคณตาในรปสวมชดทองถน


106

กลองอกษรไทยส�าหรบกจกรรมการสรางค�า

แบบเรยนอาน-เขยนภาษาไทย บทท 30 สระเอย

© U

NIC

EF

© U

NIC

EF


107

บทเรยนกลางแจงทเดกลงมอปฏบตเรองการชงตวงวด

หนงสอเลมยกษหนงสอเลมเลกเรองเลาจากประสบการณและสออนๆ เดกนกเรยนในโครงการระดบชนประถมศกษาปท 1 โดยปกตจะเรยนแบบเรยนอาน–เขยนแบบเชอมโยงสปดาหละ 4 วน และใชเวลาอก 1 วนตอสปดาห เรยนกบสออน ๆ ทเดกคนเคยแลวตงแตเรยนภาษาแม เชน หนงสอเลมยกษและหนงสอเลมเลก เปนตน โดยบางเลมของสอชดน (ไมใชทงหมด) แปลเนอเรองทเดกเคยเรยนในชนอนบาลจากภาษามลายถนเปนภาษาไทย และอกเชนเคย เพอใหเดกเชอมโยงความรเดมไปสค�าศพทภาษาไทยและโครงสรางประโยคใหมครยงคงอานเรองเลาจากประสบการณใหเดกทงหองฟง แลวจงใหเดกเขยนเรองทคดขนเองเปนภาษาไทย รวมทงกจกรรมการเขยนเชงสรางสรรคตาง ๆ และอกครงหนง จดเนนของกจกรรมนกคอความเขาใจ ไมใชความถกตอง กลาวคอ ครจะไมแกการใชไวยากรณผดและการสะกดผดโดยทนท แตจะกระตนใหเดก ๆ แสดงออกอยางสรางสรรคและมนใจ สวนการแกไวยากรณผดและการสะกดผดจะเกบไวสอนแยกตางหากในบทเรยนทเนนความถกตอง

เปรยบเทยบกบโรงเรยนคเทยบ เนองจากเดกนกเรยนในโครงการ มประสบการณทดตอการอานและเขยนภาษาแมมาแลว เดกจงเขาสกระบวนการเสรมสรางทกษะการอานเขยนภาษาไทยดวยความมนใจและกระตอรอรน ซงแตกตางกนอยางมากกบเดกนกเรยนในโรงเรยนคเทยบ เพราะเดกหลายคนรสกทอแทและหวาดกลวบทเรยนภาษาไทยทเนนความถกตองเปนส�าคญ

© R

ILC

A


108

ในขณะทเดกนกเรยนในโครงการไดเรยนรทจะ “ปรบตว” ใหเขากบสถานการณการใชไวยากรณไทยจากกลวธการสอนแบบ “บนลงลาง (Top down)” ดวยการใชหนงสอเลมยกษและเรองเลาจากประสบการณรวมทงความรเกยวกบหลกการสะกดค�าในภาษาไทยจากกลวธการสอนแบบ “ลางขนบน (Bottom up)” ดวยแบบเรยนอาน-เขยนแบบเชอมโยง เดกนกเรยนในโรงเรยนคเทยบไดเรยนดวยกลวธการสอนแบบ “ลางขนบน (Bottom up)” เทานน โดยใชเวลาสวนใหญท�าแบบฝกอานเขยนซงมศพททไมคนเคยหรอค�าทไมมความหมายอยดวย และมกเปนการลอกตามทครเขยนใหอานบนกระดาน โดยมจดเนนหลกอยทการเขยนสะกดและใชไวยากรณไดอยางถกตอง มรนดา บรรงโรจนพบวา ทง ๆ ทผลการวจยจากทวโลกยนยนความส�าคญของการอานนทานใหเดกฟงโดยครและผปกครอง นทานทเดกในโรงเรยนคเทยบไดพบมเพยงประเภทเดยวคอ เรองสน ๆ ทครเขยนใหอานบนกระดาน (ไมมภาพประกอบ) แลวจดลงในสมดโดยไมใหมทผด เมอเดกนกเรยนคเทยบเขยนประโยคภาษาไทยตามความคดของตนเอง โดยใชค�าตามทครก�าหนดให เฉพาะครคนเดยวเทานนทอานงานของเดก ไมมการแลกกนอานกบเพอนนกเรยนในชน ดงเชนทปฏบตกนทโรงเรยนในโครงการ74 ถงแมวาโรงเรยนในโครงการจะใชกลวธการเชอมโยงจากภาษาแมไปสภาษาไทยอยางเปนระบบ แตโรงเรยนคเทยบ (เหมอนโรงเรยนสวนใหญในพนทภาคใต) กลบไมไดค�านงถงประเดนปญหาทางภาษาและวฒนธรรมเฉพาะตวทเดกนกเรยนไทยเชอสายมลายตองเผชญ นกการศกษาไทยทราบดวา ชาวตางชาตจะมปญหาในการเรยนวรรณยกตในภาษาไทย ดงนนจงมหนงสอ ดวด และแอปพลเคชนบนสมารตโฟนมากมายทผลตขนเพอชวยในการเรยนการสอนภาษาไทยส�าหรบชาวตางชาตแตกลบไมมการใชสอเหลานเพอชวยเดกไทยกลมชาตพนธเลย ไมวาจะเปนเดกไทยทมภาษาแมเปนภาษามลายถนหรอกลมภาษาชาตพนธอนกตาม และถงแมจะมการจดโครงการยกระดบความสามารถทางภาษาไทยของเดกไทยเชอสายมลายในโรงเรยนรฐบาลขนหลายโครงการในชวง 50 ปทผานมาสวนใหญมกเปนโครงการทน�าหลกสตรมาตรฐานมาตงชอใหม โดยใหเดกท�าแบบฝกซ�า ๆ มากขน ผลทเกดขนจากกลวธการสอนทแตกตางกนนจะอธบายใหเหนเดนชดในบทถดไป หวขอ ผลการด�าเนนโครงการ


ความพยายามในการสอนภาษาไทย“โครงการจดการเรยนการสอนภาษาไทยส�าหรบพนท

ภาคใตเดยวกท�าเดยวกเลก หลายปกอน กมโครงการ

ชนเดกเลก ทพยายามสอนค�าศพทพนฐาน 1,200 ค�า

เพอใหเดกชน ป. 1 พดภาษาไทยไดคลองเหนใชกนอย

สกพกหนง แลวกเงยบหายไปเลย จากนนกมโครงการ

ใหมชอ แรกเรม(Head Start)พยายามสอนภาษาไทย

แบบเขมขนเปนเวลา 2 เดอนในชวงปดภาคเรยนฤดรอน

กอนทเดกจะเขาเรยนชน ป. 1 แตสดทายแลวกหายไป

จากนนกมโครงการ ก ไก สวสด จดไดสกพกแลวเงยบไป

วธสอนพวกนใชการไมไดผลจรง ๆ สกวธหรอก เพราะ

หมกมนอยแตกบการสอนภาษาไทย โดยละเลยไมใสใจ

พฒนาการทางสตปญญาแบบองครวมของตวเดกเลย

มแตโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาเทานน

แหละทสนใจเรองน”

อาจารยเจะฮเซน เจะอบง บคลากรทางการศกษา

ส�านกงานเขตพนทการศกษาเกษยณอายราชการ และ

กรรมการโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

กลมสาระการเรยนรอน เชน คณตศาสตร

วทยาศาสตรส�าหรบชนประถมศกษาปท 1–4 โครงการไดจดเตรยม

“เอกสารประกอบการจดประสบการณการเรยนรทว-

พหภาษา” ส�าหรบบทเรยนแตละบทโดยใชแบบเรยน

คณตศาสตร วทยาศาสตรและสงคมศกษาทรฐจดสรร

ให โดยเอกสารชดนประกอบดวย ค�าศพทส�าคญของ

แตละบทในภาษามลายถนและภาษาไทยรวมทงขอแนะน�า

ส�าหรบการใชสอทองถนหรอตวอยางทางวฒนธรรม

เมอเดกมนใจในทกษะภาษาไทยระดบหนงแลว ครจะใช

กลวธการสอนแบบ “แซนดวช (sandwich method)”

ในการสอนวชาดงกลาว ตามขนตอนตอไปน

1. น�าเขาสบทเรยนดวยการแนะน�าหวขอประจ�าบท

โดยใชภาษาแมแลวอธบายค�าศพทภาษาไทยทจะ

ใชในบทเรยน

2. ด�าเนนการสอนเนอหาประจ�าบทโดยใชภาษาไทย

3. สรปบทเรยนโดยใชภาษาแมถามนกเรยนดวย

ค�าถามปลายเปดเพอตรวจสอบและย�าวาเดก

นกเรยนเขาใจเนอหา


109

ผลการด�าเนนโครงการ“ขอผดพลาดใหญหลวงประการหนงคอการตดสนนโยบายและโครงการตาง ๆ โดยเอาวตถประสงคเปนทตง แทนทจะดผลการด�าเนนงาน” มลตน ฟรดแมน

เรองเดนประเดนส�าคญ• การประเมนโครงการดานตาง ๆ ทงหาครงทด�าเนนการโดยภาคสวนตาง ๆ ลวนยนยน “ความส�าเรจสประการ”

ของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดแก • พฒนาการภาษาไทยล�าหนา แมวานกเรยนโครงการทว–พหภาษา ใชเวลาเรยนรภาษาไทยในชนเรยนนอยกวา

นกเรยนคเทยบ และเรมตนเรยนรดวยการฟงพดกอนการอานเขยน แตผลการทดสอบในชน ป.1 กลบพบวา นกเรยนทว-พหภาษามทกษะการเขยนในระดบค�าและประโยคสงกวานกเรยนคเทยบอยางมนยส�าคญ ถง 2 เทา และผลการทดสอบเขยนเรยงความภาษาไทยของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 นกเรยนทว-พหภาษา มทกษะการใชค�าและการสอความหมายสงกวาคเทยบทกดาน โดยเฉพาะการใชค�ายากและหลากหลาย โดยจ�านวนค�าทใชโดยเฉลย 104 ค�า สงกวานกเรยนคเทยบทท�าไดเพยง 52 ค�า

• คะแนนเหนอกวาทกกลมสาระ นกเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย-มลายถน) ชนประถมศกษาปท 1–6 รอยละ 72.5 สอบผานเกณฑการศกษาขนพนฐานรายวชาภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร และทกษะการอาน สงกวาโรงเรยนคเทยบซงไดคะแนนเพยงรอยละ 44.5 อยางมนยส�าคญทกระดบชน (ก�ากบดวยดาวสเหลอง)

• O-Netประจกษแจงพฒนา นกเรยนทว–พหภาษา (ภาษาไทย-มลายถน) ชนประถมศกษาปท 6 ท�าคะแนนการทดสอบการศกษาระดบชาตขนพนฐาน หรอ O-Net รายวชาภาษาไทย คณตศาสตร และวทยาศาสตร สงกวาคาเฉลยของโรงเรยนเขตพนทจงหวดชายแดนภาคใต

• ชมชนรกษาสนบสนนและสงเสรม จากการสมภาษณครและผปกครองกวา 200 คน โดยส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย เมอป พ.ศ. 2553 และ ป พ.ศ.2558 พบวา มการตอบรบและความพงพอใจในโครงการทว–พหภาษา ในระดบมาก ประโยชนส�าคญทสวนใหญระบ ไดแก “การอานเขยนภาษาไทยเกงขน” และ “มนใจมากขน”

เหตใดจงตองประเมน การประเมนสมฤทธผลทางวชาการระยะยาวอยางเครงครด เปนเรองส�าคญส�าหรบโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา ผสนบสนนสวนใหญมกก�าหนดใหมการประเมนโครงการเปนประจ�าสม�าเสมอ สวนภาพจดแขงและจดออนของโครงการอนชดเจน กยอมเปนประโยชนตอวงจรการวางแผนโครงการแตการประเมนผลกไมควรด�าเนนการเฉพาะเดกนกเรยนเทานน ทศนคตของครผปกครองและผน�าชมชน ลวนแตมความส�าคญตอความส�าเรจของโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาดวยกนทงสน การวดผลทครอบคลมผลสมฤทธทางวชาการและการตอบรบจากชมชน จะเปนเครองมอสงเสรมโครงการทมประสทธภาพ

ผลการด�าเนนโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน) นบแตระยะเรมตนเรอยมา โครงการไดเกบรวบรวมขอมลระยะยาวทจะเปนประโยชนส�าหรบการปรบปรงโครงการ รวมทงเปนหลกฐานเชงประจกษเพอแสดงประสทธผลของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ตอผวางนโยบาย นกวชาการและนกการศกษาทงในประเทศและตางประเทศ เมอการด�าเนนโครงการรดหนาไปมากขน หลายภาคสวนกเขามาประเมนโครงการดานตาง ๆ โดยมค�าถามการวจยทแตกตางกนออกไป ดงน


110

1. มรนดา บรรงโรจน กรรมการโครงการและนกศกษาปรญญาเอกสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล มค�าถามการวจยวา “ทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแมถายโอนไปสภาษาไทยหรอไม” จงพฒนาแบบทดสอบทกษะการอานเขยนส�าหรบนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 1 และ3 และด�าเนนการทดสอบกบโรงเรยนในโครงการและโรงเรยนคเทยบ

2. คณะกรรมการประเมนผลจากภายนอก โดยม ผศ.ดร.ศภลกษณ สนธนา มหาวทยาลยราชภฏยะลา เปนหวหนาคณะ และไดรบการสนบสนนจากยนเซฟ มค�าถามการวจยวา “นกเรยนทว–พหภาษามผลสมฤทธทางการเรยนในกลมสาระการเรยนรหลกเปนอยางไรเมอเทยบกบนกเรยนคเทยบ”ดงนน มรย. จงด�าเนนการทดสอบประจ�าปกบนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 1-6 สองรนแรกของโครงการจดการศกษาแนวทางทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานและนกเรยนในโรงเรยนคเทยบ

3. คณะผประเมนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย(ผใหทนสนบสนนโครงการและภาคฝายเทคนควชาการ)โดยม ศ.นพ.วระศกด จงสววฒนวงศ เปนหวหนาคณะ ตงค�าถามวา “ชมชนครและผปกครองมทศนคตตอโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน)อยางไร” ส�ารวจในป พ.ศ. 2553 ซงนกเรยนรนแรกก�าลงเรยนชนประถมศกษาปท 1

4. คณะผประเมนจากภายนอกทแตงตงโดยคณะผแทนสหภาพยโรปประจ�าไทยโดยม ศ.นพ.วระศกด จงสววฒนวงศ เปนหวหนาคณะ ตงค�าถามวา “ผมสวนไดเสยทกฝายมทศนคตอยางไรและความพยายามผลกดนการจดตงโครงการผลตบณฑตครทว–พหภาษามความกาวหนาอะไรบาง” ส�ารวจในป พ.ศ. 2559 ซงนกเรยนรนแรกเรยนจบชนประถมศกษาปท 6

5. กระทรวงศกษาธการ ตงค�าถามการวจยวา “นกเรยนทว–พหภาษามผลสมฤทธทางการเรยนเปนอยางไรเมอเทยบกบนกเรยนทวประเทศ” จงใหนกเรยนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เขารบการทดสอบการศกษาระดบชาตขนพนฐาน หรอ O-Net ระดบชนประถมศกษาปท 6 โดยรายงานผลการทดสอบตอผอ�านวยการสถานศกษา และบคลากรทางการศกษาผบรหารการศกษาในทองถน

1.“ทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแมถายโอนไปสภาษาไทยหรอไม” ความเปนมา: มรนดา บรรงโรจนเปนนกภาษาศาสตรชาตพนธจากทมวจยสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล มสวนชวยออกแบบวธการสอนและผลตสอ “การสอนภาษาไทยส�าหรบเดกกลมชาตพนธ” ในหลกสตรโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) หนาทอกสวนหนงคอ การประเมนความเหมอนและความตางทางภาษาศาสตรระหวางสองภาษาซงรวมถงการศกษาปญหาการใชภาษาไทยของนกเรยนไทยเชอสายมลายและการพฒนากลยทธในการเชอมโยงจากภาษาหนงไปสอกภาษาหนงอยางเปนระบบ ดงนนดษฎนพนธทท�าจงเปนการวจยเพอทดสอบประสทธผลของกลวธการสอนอานเขยนภาษาไทยทใชในโครงการเปนหลก ประชากรและกลมตวอยาง: นกเรยนชนประถมศกษาปท 1 และ 3 จากโรงเรยนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) 2 โรง และโรงเรยนคเทยบ 2 โรง เมอตนปการศกษาและสนปการศกษา ส�าหรบชนประถมศกษาปท 1 นกเรยนทว–พหภาษาม 54 คน นกเรยนคเทยบม 47 คน สวนชนประถมศกษาปท 3 มนกเรยนทว–พหภาษา 51 คน และนกเรยนคเทยบ 46 คน การพฒนาเครองมอวจย:จากประสบการณในการด�าเนนโครงการน พรอมดวยค�าชแนะของ ดร.สตฟ วอลเตอร จาก Graduate Institute for Applied Linguistics (GIAL) ผวจยไดพฒนาชดแบบทดสอบขนาดสนขนเพอประเมนทกษะการอานและการเขยนภาษาไทยของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 และ 3 โดยเปนแบบทดสอบทเนนพยญชนะ ค�าและโครงสรางไวยากรณบางกลมเทานน ซงจะเปนตวบงชความสามารถในการใชภาษาไทยของนกเรยนทวดไดชดเจนตามมาตรฐานการเรยนรทกระทรวงศกษาธการก�าหนด (ทระบรายการค�าทนกเรยนพงทราบในแตละระดบชน) นอกจากน แบบทดสอบยงไดรบขอมลจากครผสอนอกดวย (เพอใหแนใจวาเนอหาททดสอบเปนสงทครสอนจรงในชนเรยน)อกทงยงน�าไปทดลองภาคสนามกบเดกทไมใชกลมเปาหมายทงในโรงเรยนโครงการและโรงเรยนคเทยบ ทงน เพอเปนสวนหนงของการออกแบบเครองมอวจยและการแปลผลการวจย ผวจยไดประเมนชนเรยนโดยดจากวดทศนบนทกการเรยนการสอน 46 ชวโมงจากโรงเรยนในโครงการ 2 โรง และโรงเรยนคเทยบ 2 โรง การด�าเนนการทดสอบ:ด�าเนนการโดยครผสอนในชนเรยนปกตเพอไมใหเดกนกเรยนสบสนหรอกลวคนแปลกหนาทมส�าเนยงไมคนเคย โดยครจะไดรบคมอการสอบทบอกขนตอนชดเจน พรอมระบขอความใหครพดอธบายการทดสอบใหนกเรยนฟง ซงครจะพดกบเดกเปนภาษาไทยเทานน และขอความในแบบทดสอบกมแตภาษาไทยเพยงอยางเดยว ขอจ�ากดของการศกษา:การศกษานทดสอบนกเรยนคนละกลมกน กลาวคอ เดกชนประถมศกษาปท 1 เปนคนละกลมกนกบเดกชนประถมศกษาปท 3 โดยทดสอบนกเรยนจาก 4 โรงเรยน (ในโครงการ 2 โรง คเทยบ 2 โรง) เทานน ซงแบบทดสอบผานการทดลองภาคสนามในโรงเรยนโครงการและคเทยบทเหลออก 1 โรง ดงนนจ�านวนนกเรยนทเขารบการทดสอบจงคอนขางต�า อยางไรกตามกระบวนการวจย เปนไปตามหลกสถต เนอหาแบบทดสอบระดบชนประถมศกษาปท1:แบบทดสอบระดบชนประถมศกษาปท 1 ทงภาคเรยนท 1 และภาคเรยนท 2 ม 5 ตอน เหมอนกนและมความซบซอนยากขนตามล�าดบ ดงน ตอนท 1 เขยนอกษรตามค�าบอก ตอนท 2 เตมพยญชนะตน (เตมพยญชนะตนลงในชองวางใหเปนค�าทสมบรณ)


111

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ

ทว�-พหภาษา

ตอนท 5

เข�ยนประโยค

ตอนท 4

เข�ยนคำ

ตอนท 3

เร�ยงลำดบคำ

ตอนท 2

เตมพยญชนะต�น

ตอนท 1

เข�ยนอกษร

ตามคำบอก

ตอนท 5


ตอนท 4


ตอนท 3


ตอนท 2


ตอนท 1



89.12%

58.11%

86.34%

74.47% 76.2%

66.17%

82.58%

43.62%

37.91%

18.74%

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ

ทว�-พหภาษา 85.45%

70.31%

83.86%

75.28% 76.82%

60.23%

66.47%

48.34%

56.01%

40.21%

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


ตอนท 5


ตอนท 4


ตอนท 3


ตอนท 2


ตอนท 1



ตอนท 5


ตอนท 4


ตอนท 3


ตอนท 2


ตอนท 1



89.12%

58.11%

86.34%

74.47% 76.2%

66.17%

82.58%

43.62%

37.91%

18.74%

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ

ทว�-พหภาษา 85.45%

70.31%

83.86%

75.28% 76.82%

60.23%

66.47%

48.34%

56.01%

40.21%

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

ตอนท 3 เรยงล�าดบค�า (เรยงค�าทก�าหนดใหเปนประโยคทสมบรณ) ตอนท 4 เขยนค�า (จากรปทก�าหนดให) ตอนท 5 เขยนประโยค (จากค�าทก�าหนดให)

ผลการทดสอบระดบชนประถมศกษาปท1:ดงแสดงในรปท 29 และ 30 จะเหนวา นกเรยนทว–พหภาษามคะแนนสอบทกตอนสงกวานกเรยนคเทยบทงสองภาคเรยน โดยมคะแนนสงกวาอยางมนยส�าคญทางสถต (ก�ากบดวยดาวสเหลอง) ดานการเขยนตวอกษรตามค�าบอก(ตอนท 1) การเขยนค�า (ตอนท 4) และการเขยนประโยค (ตอนท 5) ทงสองภาคเรยน และดานการเตมพยญชนะตน (ตอนท 2) ในภาคเรยนท 1 และดานการเรยงล�าดบค�า (ตอนท 3) ในภาคเรยนท 2

รปท29 ผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ระดบชน ป. 1ภาคเรยนท 1 (ดดแปลงจาก Burarungrot, 2016)

รปท30 ผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ระดบชน ป. 1 ภาคเรยนท 2 (ดดแปลงจาก Burarungrot, 2016)


112

อยางไรกด การพจารณาเฉพาะรปท 29 และ 30 อาจแสดงภาพผลลพธยงไมสมบรณ เนองจากแสดงเฉพาะคะแนนเฉลยของนกเรยนโดยรวมทกคนเทานน ทงน ความแตกตางระหวางนกเรยนทว–พหภาษากบนกเรยนคเทยบนนจะยงชดเจนขนอก เมอดอยางละเอยดเปนรายบคคล โดยจะพจารณาจากผลการสอบรายบคคล ภาคเรยนท 1 ตอนท 1 และ 5 ซงเปนโจทยทงายทสดและยากทสดตามล�าดบ ตอนท 1 เขยนอกษรตามค�าบอก: จากขอมลดบส�าหรบตอนท 1 ดงแสดงในตารางดานลางจะเหนวา มสหสมพนธแบบผกผนอยางชดเจนระหวางเดกนกเรยนทงสองกลม กลาวคอ นกเรยนทว–พหภาษารอยละ 63 เขยนพยญชนะและสระไดถกตองทกตว ขณะทนกเรยนคเทยบรอยละ 62 มขอผดทงสระและพยญชนะ โดยมเดกคเทยบเพยง 8 คนเทานนทเขยนพยญชนะและสระไดถกตองทกตว และเดกทว–พหภาษาเพยง 5 คนเทานนทมขอผดทงสระและพยญชนะ

ตารางท11 ผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ตอนท 1 (เขยนอกษรตามค�าบอก) ภาคเรยนท 1 ของนกเรยนชน ป. 1 รายบคคล (ดดแปลงจาก Burarungrot, 2016)

ตอนท 5 เขยนประโยค (จากค�าทก�าหนดให): ขอมลดบส�าหรบตอนท 5 กแสดงใหเหนสหสมพนธแบบผกผนอกเชนกน กลาวคอ เดกนกเรยนทว–พหภาษารอยละ 88 เขยนระดบประโยคและวลได เทยบกบนกเรยนคเทยบเพยงรอยละ 28 เทานนทเขยนระดบประโยคและวลได ตรงกนขาม มนกเรยนคเทยบมากถงรอยละ 64 ทไมเขยนอะไรเลยหรอเขยนเพยงตวอกษรเทานนลงในแบบทดสอบ

ตารางท 12 ผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ตอนท 5 (เขยนประโยค) ภาคเรยนท 1ของนกเรยนชน ป. 1 รายบคคล (ดดแปลงจาก Burarungrot, 2016)

กระนนกตาม ถงแมคะแนนขางตนจะแตกตางกนอยางมาก แตกยงไมเหนภาพรวมทงหมดเนองจากประโยคความเดยวทถกไวยากรณกไดคะแนนเทากนกบประโยคความซอนทยากกวา ดงนน ผวจยจงระบเพมเตมวา เดกนกเรยนคเทยบทง 13 คนทเขยนประโยคสมบรณไดนน ตอบดวยประโยคความเดยวทมประธาน กรยา และกรรมเทานน ในทางตรงกนขามนกเรยนทว–พหภาษาทง 24 คน ทเขยนประโยคสมบรณ มกตอบดวยประโยคความซอนทมคณศพท บพบท ตวเลขและลกษณะนามอยดวย สรปผลการประเมนระดบชนประถมศกษาปท 1: จากขอมลดงกลาวขางตน ผวจยไดขอสรปวา เดกนกเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) มทกษะความสามารถในการเขยนภาษาไทยสงกวาเดกนกเรยนคเทยบ ถงแมวานกเรยนทว–พหภาษาจะไดเรยนกลมสาระการเรยนรภาษาไทยเพยง 200 ชวโมง/ปการศกษา ขณะทนกเรยนคเทยบไดเรยน 350 ชวโมง (ทงยงไดเรยนกลมสาระการเรยนรอนเปนภาษาไทยอกดวย) โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จงมประสทธภาพมากยงกวา ในการชวยใหนกเรยนสวนใหญมผลการประเมนสงขณะทนกเรยนคเทยบเพยงสวนนอยเทานนทมผลการประเมนสงระดบเดยวกน ส�าหรบผวจยแลว มค�าอธบายไดเพยงประการเดยวคอนกเรยนทว–พหภาษามพฒนาการทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแมจนดอยกอนแลว จากนนจงคอยถายโอนทกษะดงกลาวไปสภาษาไทยในทางตรงกนขามนกเรยนคเทยบตองพยายามอยางหนก เพอพฒนาทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาทเรยนร

1.พยญชนะและสระถกทกตว

2.พยญชนะถกทกตวแตสระผดบางตว

3.สระถกทกตวแตพยญชนะผดบางตว

4.มขอผดทงสระและพยญชนะ

ทว-พหภาษา(n=54) 34 (63%) 7 (13%) 8 (15%) 5 (9%)

คเทยบ(n=47) 8 (17%) 7 (15%) 3 (6%) 29 (62%)

1.ประโยคสมบรณประธาน+กรยา

+กรรม

2.วลเทานน(กรยาวล/นามวล) 3.ค�าเทานน 4.ตวอกษรเทานน 5.ไมตอบ

ทว-พหภาษา(n=54) 24 (44%) 24 (44%) 3 (6%) 0 (0%) 3 (6%)

คเทยบ(n=47) 13 (28%) 0 (0%) 4 (8%) 14 (30%) 16 (34%)


113

0

10

20

30

40

50

60

ค�เทยบ


ด�าน ค กระบวนการคดด�าน ข เนอหาด�าน ก ภาษา

58.4%

38.47%

50.69%

42.64% 42.11%

31.22%

ร�อยล

ะถดจากภาษาแม ซงเปนภาษาทเดกยงพดไดไมคลองพอ จงกลาวไดวา การอานออกเขยนไดในภาษาแม มสวนชวยใหนกเรยนทว–พหภาษาเรยนรการอานออกเขยนไดในภาษาไทยจนช�านาญไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพดงนนค�าตอบส�าหรบค�าถามวจยวา “ทกษะการอานออกเขยนไดในภาษาแมถายโอนไปสภาษาไทยหรอไม” จงชดเจนเปนทประจกษแลววา “ใช” เนอหาแบบทดสอบระดบชนประถมศกษาปท3: แบบทดสอบระดบชนประถมศกษาปท 3 มขอค�าถามเพยงขอเดยวทก�าหนดประเดนส�าหรบการเขยนเรยงความ ดงน “ชวตประจ�าวนของฉน” ส�าหรบภาคเรยนท 1 และ “โตขนฉนจะเปนอะไรดนะ” ส�าหรบภาคเรยนท 2 โดยใชเกณฑการใหคะแนนทก�าหนดขนเพอประเมนทกษะ 3 ดาน ไดแก ก. การใชภาษา (ประโยค ค�า การสะกด ลายมอ การเวนวรรคตอน) ข. โครงสรางเนอหา (การเปดเรอง การวางโครงเรอง ตวละคร การปดเรอง) ค. กระบวนการคด (การจดวางองคประกอบ ความสมเหตผล การสะทอนความคดเหน) ผลการประเมนระดบชนประถมศกษาปท 3: ดงแสดงในรปท 31 และ 32 จะเหนวา นกเรยนทว–พหภาษามทกษะทกดานสงกวานกเรยนคเทยบทงสองภาคเรยน โดยแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตในดานการใชภาษาส�าหรบภาคเรยนท 1 และดานโครงสรางเนอหาส�าหรบภาคเรยนท 2

รปท31คะแนนเฉลยการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ชน ป. 3 ภาคเรยนท 1 (ดดแปลงจาก Burarungrot, 2016)


114

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ค�เทยบ



0

10

20

30

40

50

60

70

80

ค�เทยบ


คำยากคำค�นตาคำง�ายคำทงหมด

จำนว

นเฉล

ยของ

คำทใ

ช�

64.37%

5.78.6

58.83

73.2

50.17

2.534.96

41.36

0

20

40

60

80

100

120

ค�เทยบ



15.61

90.5

จำนว

นเฉล

ยของ

คำทใ

ช�

5.75

104.4

52.53

9.486.19

42.7

58.89% 58.06%

43.06% 43.00%

29.45%

ร�อยล

ะ

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ค�เทยบ



0

10

20

30

40

50

60

70

80

ค�เทยบ



จำนว

นเฉล

ยของ

คำทใ

ช�

64.37%

5.78.6

58.83

73.2

50.17

2.534.96

41.36

0

20

40

60

80

100

120

ค�เทยบ



15.61

90.5

จำนว

นเฉล

ยของ

คำทใ

ช�

5.75

104.4

52.53

9.486.19

42.7

58.89% 58.06%

43.06% 43.00%

29.45%

ร�อยล

ะ

เชนเดยวกบกรณของผลการประเมนระดบชนประถมศกษาปท 1 ความแตกตางทแทจรงของผลการประเมนทกษะนกเรยนจะเหนไดชดเจนขนเมอพจารณาในเชงลกกวาคะแนนเฉลย โดยดผลคะแนนเปนรายบคคล ดงจะเหนไดจากรปท 33 และ 34 วานกเรยนทว–พหภาษาเขยนเรยงความโดยใชจ�านวนค�ามากกวานกเรยนคเทยบอยางมาก คดเปนประมาณสองเทาในการประเมนครงทสองและมแนวโนมสงกวาในการใชค�าศพทระดบสง (“ค�ายาก”)

รปท33การแจกแจงรายละเอยดการใชค�าในผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทยชน ป. 3 ภาคเรยนท 1 (ดดแปลงจาก Burarungrot, 2016)

รปท32 คะแนนเฉลยการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทย ชน ป. 3 ภาคเรยนท 2 (ดดแปลงจาก Burarungrot, 2016)


115

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ค�เทยบ



0

10

20

30

40

50

60

70

80

ค�เทยบ



จำนว

นเฉล

ยของ

คำทใ

ช�

64.37%

5.78.6

58.83

73.2

50.17

2.534.96

41.36

0

20

40

60

80

100

120

ค�เทยบ



15.61

90.5

จำนว

นเฉล

ยของ

คำทใ

ช�

5.75

104.4

52.53

9.486.19

42.7

58.89% 58.06%

43.06% 43.00%

29.45%

ร�อยล

ะ

รปท34การแจกแจงรายละเอยดการใชค�าในผลการประเมนทกษะการเขยนภาษาไทยชน ป. 3 ภาคเรยนท 2 (ดดแปลงจาก Burarungrot, 2016)

เรยงความทไดคะแนนสงสดของทงสองกลมแสดงใหเหนความแตกตางกนไดอยางชดเจน เดกนกเรยนทว–พหภาษาทไดคะแนนสงสดในการประเมนภาคเรยนท 1 เปนเดกผหญงเขยนเรยงความไดยาว 160 ค�า (โดยใชค�ายาก 20 ค�า) สะกดผดเพยง 1 ค�า กลาวถงตวละครหลายตวใชประโยคความซอนและอธบายวาเหตใดจงท�าสงนนสงน ใชค�าวา‘แลวก’ เพยง 3 ครง เพราะใชสนธานและวลอน ๆ เชอมประโยค สวนเดกนกเรยนคเทยบทไดคะแนนสงสดเปนเดกผชาย เขยนไดยาวเพยง 86 ค�า (โดยใชค�ายาก 9 ค�า) สะกดผด 4 ค�า ถงแมจะใหเหตผลอธบายการกระท�าตาง ๆ แตกใชประโยคความเดยวเปนสวนใหญ ใชค�าวา ‘แลวก’ 6 ครง ท�าใหอานแลวเปนเรองทอ ๆ และซ�าซากกวางานของเดกทว–พหภาษาอยางมาก สรปผลการประเมนระดบชนประถมศกษาปท3:จากขอมลขางตน ผวจยไดขอสรปวา เดกนกเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชนประถมศกษาปท 3 มทกษะความสามารถในการเขยนภาษาไทยสงกวาเดกนกเรยนคเทยบอยางมาก แมวานกเรยนคเทยบจะมพฒนาการขน แตทกษะการเขยนภาษาไทยกยงคงเปนระดบพนฐาน ผวจยระบวา

ขอมลของเดกในโครงการทว–พหภาษาเปนหลกฐานเชงประจกษทยนยนวาความส�าเรจทางการศกษาขนแรกในภาษามลายถนเปนสอกลางทชวยเสรมสรางการเรยนรภาษาไทยจนอานเกงเขยนคลองไดตงแตชนประถมศกษาตอนตนขอมลดงกลาวยงเปนหลกฐานพสจนประสทธผลทางการศกษาทเพมขน ภายในระยะเวลาทจ�าเปนในการเรยนรทกษะทก�าหนด75

กลาวอกนยหนงกคอ วธทดทสดส�าหรบเดกนกเรยนไทยเชอสายมลาย ในการพฒนาทกษะการอานเกงเขยนคลองในภาษาไทย ไดแก การท�าใหเดกมรากฐานทมนคงในการอานออกเขยนไดในภาษาแม


การสอนโฟนคส (การสะกดค�า)

การสอนโฟนคส (การสะกดค�า) จะใหผลสมฤทธทดยง

หากเดกนกเรยนพดภาษานนไดคลองแลว รวมทงเขาใจ

แลววาเสยงกบตวอกษรสมพนธกน แตโฟนคส

(การสะกดค�า) มกเปนวธทไมมประสทธผลส�าหรบเดก

นกเรยนทพดภาษานนไมคลอง เพราะเสยงทเดก

เปลงออกมา มกไมตรงกบตวอกษรทเขยน และถงแม

เดกจะอานออกเสยงได แตกลบไมเขาใจความหมายของ

ค�านนเลย


116

2. “นกเรยนทว–พหภาษามผลสมฤทธทางการเรยนในกลมสาระการเรยนรหลกเปนอยางไร เมอเทยบกบนกเรยนคเทยบ” ความเปนมา: ชวงเรมด�าเนนงานระยะแรก โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดตดตอ ผศ.ดร.ศภลกษณ สนธนา และคณะท�างาน โดยสถาบนวจยและพฒนาชายแดนภาคใต มหาวทยาลยราชภฏยะลาเปนผประสานการด�าเนนการประเมนโครงการ ซงบคลากรทท�าหนาทประเมนมาจากคณะตางๆของมรย.สวนงบประมาณไดรบการสนบสนนจากยนเซฟ มรย. คอตวเลอกทเหมาะสมโดยธรรมชาต เพราะตงอยในเขตชายแดนภาคใต ผลตบณฑตครไดมากกวาสถาบนอนในภมภาค บคลากรเขาใจอยางลกซงถงปญหาทเดกนกเรยนไทยเชอสายมลายตองเผชญ และบางสวนกพดภาษามลายถนเปนภาษาแมอกดวย ซงจะเปนสงพสจนวาส�าคญอยางยง เนองจากการประเมนเบองตนครงแรก ๆ ในโรงเรยนทเขารวมโครงการ จะตองด�าเนนการเปนภาษามลายถน การพฒนาเครองมอวจย: การพฒนาเครองมอส�าหรบแตละระดบชนจดท�าแยกเปนคนละชดกน ในขนแรก ผศ.ดร.ศภลกษณ พรอมคณะ ไดประชมรวมกบ ผเชยวชาญดานการศกษาประถมศกษา เพอสรางแบบทดสอบกลมสาระการเรยนรตาง ๆ ทเหมาะสมกบแตละระดบชน โดยอาศยตวชวดทกระทรวงศกษาธการก�าหนด จากนนตรวจสอบโดยครช�านาญการสอนระดบชนประถมศกษา ศกษานเทศก และอาจารยมหาวทยาลยทเชยวชาญเรองการวดผลเมอน�าแบบทดสอบไปเกบขอมลจรงจงไดพบวานกเรยนไมสามารถท�าขอสอบทวดเนอหาทาย ๆ ของหลกสตร ทงนเปนเพราะครในพนทชายแดนภาคใตจะจดการเรยนการสอนไดครอบคลมเพยงรอยละ 75 ของหลกสตรทกระทรวงศกษาธการก�าหนดไวในแตละปการศกษา ดงนนจงตองปรบปรงเนอหาในแบบทดสอบใหครอบคลมเฉพาะสาระทสอนนกเรยนไดจรงในชนเรยน ส�าหรบชนประถมศกษาปท 1-3 จะจดท�าแบบทดสอบฉบบภาษาไทยขนกอน แลวจงแปลเปนฉบบภาษามลายถนโดยอาจารยทเปนภาคของโครงการ เพอคอยระวงการใชค�าศพทเฉพาะทางใหสอดคลองไปในแนวเดยวกน ส�าหรบชนประถมศกษาปท 1-2 ตองสรางแบบทดสอบฉบบ “จ�าลอง” ขนอกชดทมลกษณะคลายกนและด�าเนนการทดสอบกบเดกนกเรยนประมาณสองเดอนกอนการประเมนจรงเพอใหเดกคนเคยกบขนตอนการทดสอบ ซงทมวจยจาก มรย. สงเกตเหนประเดนปญหาทจะตองปรบปรงกอนการประเมนจรง การประเมนจดขนในชวงปลายเดอนกมภาพนธ ซงเปนชวงใกลสนปการศกษา โดยทมวจยจาก มรย. เปนผด�าเนนการประเมนในโรงเรยนทกครง ทงน เพอลดการแทรกแซงจากส�าเนยงภาษาทองถน นกศกษา มรย. จากพนทเปาหมายไดรบคดเลอกใหเขาฝกอบรมการด�าเนนการประเมนผล เชน การบอกขนตอนการปฏบตตนในการเขาสอบแกเดกนกเรยน เปนตน แบบทดสอบน�าไปตรวจนบคะแนนอยางรวดเรว เพอทวาทมวจยจะไดยอนกลบมายงโรงเรยนในโครงการ เพอตรวจสอบปญหาทเหนไดจากผลการประเมนและใหค�าแนะน�าแกโครงการเพอด�าเนนการตามความเหมาะสม โดยแจงผลการประเมนตอผมสวนไดสวนเสยทกฝาย ขอจ�ากดของการศกษา:การประเมนโครงการครงน ด�าเนนการเฉพาะโรงเรยนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) และโรงเรยนคเทยบ (รวม 8 โรงเรยน) แตละหองมเดกประมาณ 20 คนซงมจ�านวนนอยมาก ดงนนจงไมไดสมตวอยางผลทไดจงไมสามารถอางองไปยงกลมอน ผลการวจย: ผลการประเมนชนประถมศกษาปท 1 รนท 1 จะพจารณาโดยละเอยด จากนนจะดสรปผลการประเมนชนประถมศกษาปท 1-6 ทงรนท 1 และรนท 2 ในภาพรวม ผลการประเมนระดบชนประถมศกษาปท 1: การประเมนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 โดย มรย. รายงานผลเปนตารางแผนภมและกราฟจ�านวนมาก เพราะศกษาวเคราะหหลายปจจยอยางไรกด มหนงแผนภมทโดดเดนเปนพเศษ รปท 35 รวมฮสโตแกรม 2 แผนภาพเขาไวดวยกน ซงแสดงคะแนนเฉลยของ 5 กลมสาระ ไดแก การอาน ภาษาไทย คณตศาสตร สงคมศกษา76 และวทยาศาสตรแผนภมดงกลาวยงน�าไปอางองและเผยแพรหลายครงในบทความวชาการการน�าเสนอในงานประชมวชาการ และสอรณรงคประชาสมพนธ เนองจากแสดงใหเหนประสทธภาพของโครงการไดอยางชดเจน77

76 การประเมนครงหลงไมทดสอบกลมสาระสงคมศกษาเนองจากความแปรผนดานจ�านวนสอทครแตละคนใชและมเวลาจ�ากดในการด�าเนนการทดสอบทโรงเรยน77 กราฟและขอมลทงหมดในหวขอนไดรบมาจากมหาวทยาลยราชภฏยะลาและน�าเสนอโดยไดรบอนญาตแลว


117

0

5

10

15

20

25

30

ค�เทยบ


90-10080-9070-8060-7050-6040-5030-4020-3010-200-10

4

19

5

13 13

6

8

10 10

6

17

12

28

5

13

1

จำนว

นนกเ

ร�ยน

คะแนนร�อยละ

เดกนกเรยนคเทยบสวนใหญท�าคะแนนอยในชวงรอยละ 20–40 ขณะทนกเรยนทว–พหภาษาท�าคะแนนไดรอยละ 80 หรอมากกวา โดยมนกเรยนคเทยบทท�าคะแนนไดสงอยเพยงไมกคน นนอาจเปนเพราะวา ในกลมประชากรกลมใดกตาม เดกนกเรยนทมสตปญญาฉลาดหลกแหลมตามธรรมชาตบางคนยอมท�าคะแนนไดด ไมวาสถานการณทโรงเรยนจะเปนอยางไร และแนนอน ส�าหรบการประเมนผลตลอดระยะเวลา 5 ปขางหนา ยอมมเดกนกเรยนคเทยบบางคนทท�าคะแนนไดดอยเสมอ หากแตเปนสวนนอย ในทางกลบกน เดกนกเรยนทว–พหภาษาบางคนกท�าคะแนนไดไมดอยางตอเนองแมวาการสนทนากบครจะท�าใหไดรบขอมลเพมเตมวา เดกกลมนโดยมากจะเปนเดกผชายทอาจมความบกพรองทางการเรยนรประเดนส�าคญกคอ โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชวยใหเดกนกเรยนสวนใหญมพฒนาการดขนจากกลมผลสมฤทธต�าถงปานกลางไปอยในกลมผลสมฤทธปานกลางถงสง ท�าใหนกเรยนทกคนในภาพรวมไดรบประโยชน78

78 ขอมลนไดรบการยนยนจากการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและครทตงขอสงเกตวา เดกนกเรยนทว–พหภาษาเกอบทกคนเรยนรการอานเขยนไดอยางดยง แตในชนเรยนทไมไดสอนแบบทว–พหภาษา จะมเดกทเรยนรภาษาไทยจนอานเกงเขยนคลองนอยมาก

รปท35 ผลสมฤทธของนกเรยนทว–พหภาษาและนกเรยนคเทยบในการประเมนภาพรวมระดบชน ป.1 (ดดแปลงจาก Walter, 2011)

“โครงการนแกปญหา

ความบกพรอง

ทางการใชภาษาได

นอกจากจะภมใจ

ในภาษาแม

ของตวเองแลว

เดกยงไดเรยนร

ทจะอยกบคนทพด

ภาษาอนอกดวย”

ตวนเยาะ นสะน

ครโรงเรยนบานประจน


118

ประโยชนของการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาจะยงชดเจนยงขนเมอพจารณารอยละของนกเรยนท “ผานเกณฑ” การประเมนผลหมายถงเดกทท�าคะแนนการทดสอบครงนน ๆ ไดรอยละ 50 ขนไป ดงแสดงในตารางท 13 จะเหนไดวา เดกนกเรยนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ท�าใหแนวโนมของนกเรยนในการสอบผานทกกลมสาระเพมสงขน

ส�าหรบกลมนกเรยนชายนน โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) สงผลกระทบตอทกษะการอานมากทสด โดยภาวะนาจะเปนในการสอบผานเกณฑดานการอานเพมขนถงรอยละ 12379 สวนกลมนกเรยนหญง ผลกระทบทชดเจนทสดคอคณตศาสตร ซงการเขารวมโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชวยเพมภาวะนาจะเปนในการสอบผานเกณฑไดถงรอยละ 155 กลาวโดยสรป “โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จะท�าใหนกเรยนมภาวะนาจะเปนของการสอบผานเกณฑเพมขนเรอยๆทกกลมสาระการเรยนรโดยทผลคะแนนสอบจะไมลดลงอกเลย80”

79 ในงานปาฐกถาเมอป พ.ศ. 2556 ทสโมสรผสอขาวตางประเทศประจ�าประเทศไทยพลตรนกรบ บญบวทอง ขณะนนด�ารงต�าแหนงรองผบญชาการศนยประสานการปฏบตท 5 กอ.รมน. แสดงทรรศนะวา เยาวชนชายทไมรหนงสอมแนวโนมเขารวมการกอความไมสงบสง เพราะระดบการศกษาต�าท�าใหตวเลอกในการประกอบอาชพมจ�ากด80 Walter, 2011

อตราผานเกณฑของเดกทว-พหภาษา

อตราผานเกณฑของเดกคเทยบ

ภาวะนาจะเปนของการสอบผานเกณฑ

(Increasedlikelihoodofpassing)

การอาน (นกเรยนทกคน) 72.4 % 41.7 % 73.6%

นกเรยนหญง 72.5 % 51.4 % 41.1%

นกเรยนชาย 72.3 % 32.4 % 123.3%

คณตศาสตร (นกเรยนทกคน) 50.0 % 25.0 % 100.0%

นกเรยนหญง 51.0 % 20.0 % 154.9%

นกเรยนชาย 48.9 % 29.7 % 64.8%

วทยาศาสตร (นกเรยนทกคน) 95.9 % 80.6 % 19.2%

นกเรยนหญง 96.1 % 77.1 % 24.6%

นกเรยนชาย 95.7 % 83.8 % 14.3%

สงคมศกษา (นกเรยนทกคน) 88.8 % 52.8 % 68.1%

นกเรยนหญง 90.2 % 45.7 % 97.4%

นกเรยนชาย 87.2 % 59.5 % 46.6%

ภาษาไทย (นกเรยนทกคน) 65.3 % 34.7 % 88.2%

นกเรยนหญง 72.5 % 40.0 % 81.4%

นกเรยนชาย 57.4 % 29.7 % 93.4%

โดยรวม (นกเรยนทกคน) 77.6 % 47.2 % 64.3%

นกเรยนหญง 80.4 % 51.4 % 56.4%

นกเรยนชาย 74.5 % 43.2 % 72.4%

ตารางท13อตราการผานเกณฑและภาวะนาจะเปนของการสอบผานเกณฑเพมขนเนองจากโครงการทว–พหภาษา (ดดแปลงจาก Walter, 2011)


119

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

54.8

6

53.2

3

56.2

2

52.8

647

.51

49.2

3 52.6

947

.57 54

.78

45.7

8 52.2

448

.24 53

.93

46.3

0 50.7

649

.38 52.4

947

.3150.6

7

43.7

853

.35

45.3

0

46.1

5

43.8

4

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


74.2

4

63.2

1

76.6

7

65.1

5

54.8

329

.63

70.9

0

66.6

7

64.4

0

57.8

1

51.7

252

.11

53.6

237

.50

36.7

644.0

0

40.9

8

27.9

4

39.1

375

.00

35.0

0

36.1

7

23.0

8 30.1

4

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

54.8

6

53.2

3

56.2

2

52.8

647

.51

49.2

3 52.6

947

.57 54

.78

45.7

8 52.2

448

.24 53

.93

46.3

0 50.7

649

.38 52.4

947

.3150.6

7

43.7

853

.35

45.3

0

46.1

5

43.8

4

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


74.2

4

63.2

1

76.6

7

65.1

5

54.8

329

.63

70.9

0

66.6

7

64.4

0

57.8

1

51.7

252

.11

53.6

237

.50

36.7

644.0

0

40.9

8

27.9

4

39.1

375

.00

35.0

0

36.1

7

23.0

8 30.1

4

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

สรปผลการประเมนระดบชนประถมศกษาปท1-6: ดงทไดกลาวไวแลวขางตนการประเมนโดย มรย. แสดงใหเหนอยางตอเนองวา เดกนกเรยนทว–พหภาษามผลสมฤทธสงกวาเดกนกเรยนคเทยบระดบชนประถมศกษาปท 1-6 ทงการประเมนรนท 1 และรนท 2 ดงแสดงในรปท 3681

รปท36 คะแนนเฉลย 3 กลมสาระการเรยนรและการอาน (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

ผลการประเมนทไดรบจะยงนาพงพอใจขนไปอก เมอดรอยละของนกเรยนท “ผาน” การประเมนผล กลาวคอ นกเรยนทท�าคะแนนไดรอยละ 50 หรอสงกวาในแบบทดสอบทกกลมสาระ ดงแสดงในรปท 37

รปท37 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนผล 3 กลมสาระการเรยนรและการอาน (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

พบวา ความแตกตางระหวางเดกนกเรยนทว–พหภาษากบเดกคเทยบ เกดมากทสดในระดบชนประถมศกษาตอนตน ซงแสดงใหเหนวาการใชภาษาแมมผลกระทบมากทสดตอเดกนกเรยนกลมอายนอย ๆ ทงน ความแตกตางจะเรมลดลงในระดบชนประถมศกษาปท 5 และแทบจะหายไปในชนประถมศกษาปท 6 สาเหตทผลปรากฏเชนนจะไดจะอธบายตอไปในภายหลง

81 รปท 35 และตารางท 13 รวมโรงเรยนน�ารองและคเทยบกลมละ 4 โรง แตตงแตรปท 36 เปนตนไป จะครอบคลมโรงเรยนน�ารองและคเทยบกลมละ 3 โรง เพอความเหมาะสม เนองจากมกรณการเปลยนภาษาเกดขนทจงหวดสตล จงตองตดโรงเรยนน�ารองและคเทยบทสตลออกไป กลาวคอประชากรสวนใหญเปนชาวไทยเชอสายมลายแตพบวาภาษาทพดทบานเปนภาษาไทยกลางมากกวาภาษามลายถน


120

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.9

644

.97

53.7

945

.48

53.0

0

52.5

4

52.3

747

.94 53

.73

45.7

1

53.7

446

.63

54.7

545

.80

54.3

446

.58 53

.68

46.5

3 52.0

148

.36 53

.47

46.2

6

47.0

0

46.4

3

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ

ทว�-พหภาษา 80.3

0

60.9

216

.44

68.3

338

.33

62.1

236

.17

65.0

042

.02

66.1

325

.93

65.4

5

65.0

0

67.8

0

60.9

4

62.0

7

62.3

245

.07

35.9

439.3

4

23.5

3

33.3

3

29.4

134.6

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.2

744

.58 51

.24

48.9

8

50.8

1

51.9

9

51.3

948

.79 52

.14

47.5

4 51.7

348

.44 53

.52

46.9

0 51.2

649

.01 53

.05

47.1

3

49.3

850

.51

51.9

747

.87

49.1

9

47.2

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


62.1

2

63.2

143

.84

45.0

0 48.3

362

.12

44.6

8

65.0

053

.62

54.8

446

.30

60.0

0

70.0

0

61.0

1

57.8

1

43.1

0

42.0

352

.11

37.5

042.6

2 45.5

9

54.6

7

39.7

1

17.3

0

ร�อยล

ะ

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.9

644

.97

53.7

945

.48

53.0

0

52.5

4

52.3

747

.94 53

.73

45.7

1

53.7

446

.63

54.7

545

.80

54.3

446

.58 53

.68

46.5

3 52.0

148

.36 53

.47

46.2

6

47.0

0

46.4

3

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


0

60.9

216

.44

68.3

338

.33

62.1

236

.17

65.0

042

.02

66.1

325

.93

65.4

5

65.0

0

67.8

0

60.9

4

62.0

7

62.3

245

.07

35.9

439.3

4

23.5

3

33.3

3

29.4

134.6

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.2

744

.58 51

.24

48.9

8

50.8

1

51.9

9

51.3

948

.79 52

.14

47.5

4 51.7

348

.44 53

.52

46.9

0 51.2

649

.01 53

.05

47.1

3

49.3

850

.51

51.9

747

.87

49.1

9

47.2

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


62.1

2

63.2

143

.84

45.0

0 48.3

362

.12

44.6

8

65.0

053

.62

54.8

446

.30

60.0

0

70.0

0

61.0

1

57.8

1

43.1

0

42.0

352

.11

37.5

042.6

2 45.5

9

54.6

7

39.7

1

17.3

0

ร�อยล

ะ

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

ผลการประเมนรายกลมสาระการเรยนร:วทยาศาสตร ดงแสดงในรปท 38 จะเหนไดวา เดกนกเรยนทว–พหภาษาทงสองรน มผลสมฤทธสงกวานกเรยนในโรงเรยนคเทยบอยางมนยส�าคญทางสถตทกระดบชน ทงยงมแนวโนมสอบผานเกณฑ (หมายถงท�าคะแนนไดรอยละ 50 ขนไป) กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรสงกวาเดกคเทยบ ดงแสดงในรปท 39

รปท38 คะแนนเฉลยกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

รปท39 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.9

644

.97

53.7

945

.48

53.0

0

52.5

4

52.3

747

.94 53

.73

45.7

1

53.7

446

.63

54.7

545

.80

54.3

446

.58 53

.68

46.5

3 52.0

148

.36 53

.47

46.2

6

47.0

0

46.4

3

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


0

60.9

216

.44

68.3

338

.33

62.1

236

.17

65.0

042

.02

66.1

325

.93

65.4

5

65.0

0

67.8

0

60.9

4

62.0

7

62.3

245

.07

35.9

439.3

4

23.5

3

33.3

3

29.4

134.6

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.2

744

.58 51

.24

48.9

8

50.8

1

51.9

9

51.3

948

.79 52

.14

47.5

4 51.7

348

.44 53

.52

46.9

0 51.2

649

.01 53

.05

47.1

3

49.3

850

.51

51.9

747

.87

49.1

9

47.2

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


62.1

2

63.2

143

.84

45.0

0 48.3

362

.12

44.6

8

65.0

053

.62

54.8

446

.30

60.0

0

70.0

0

61.0

1

57.8

1

43.1

0

42.0

352

.11

37.5

042.6

2 45.5

9

54.6

7

39.7

1

17.3

0

ร�อยล

ะ

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.9

644

.97

53.7

945

.48

53.0

0

52.5

4

52.3

747

.94 53

.73

45.7

1

53.7

446

.63

54.7

545

.80

54.3

446

.58 53

.68

46.5

3 52.0

148

.36 53

.47

46.2

6

47.0

0

46.4

3

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


0

60.9

216

.44

68.3

338

.33

62.1

236

.17

65.0

042

.02

66.1

325

.93

65.4

5

65.0

0

67.8

0

60.9

4

62.0

7

62.3

245

.07

35.9

439.3

4

23.5

3

33.3

3

29.4

134.6

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.2

744

.58 51

.24

48.9

8

50.8

1

51.9

9

51.3

948

.79 52

.14

47.5

4 51.7

348

.44 53

.52

46.9

0 51.2

649

.01 53

.05

47.1

3

49.3

850

.51

51.9

747

.87

49.1

9

47.2

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


62.1

2

63.2

143

.84

45.0

0 48.3

362

.12

44.6

8

65.0

053

.62

54.8

446

.30

60.0

0

70.0

0

61.0

1

57.8

1

43.1

0

42.0

352

.11

37.5

042.6

2 45.5

9

54.6

7

39.7

1

17.3

0

ร�อยล

ะ

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6


121

ผลการประเมนรายกลมสาระการเรยนร:คณตศาสตร ดงแสดงในรปท 40 จะเหนวา ความแตกตางของคะแนนเฉลยกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรระหวางนกเรยนทว–พหภาษากบนกเรยนคเทยบไมแตกตางกนมากนก ทงน นกเรยนทว–พหภาษารนท 2 มผลสมฤทธสงกวารนท 1 โดยคะแนนสงขนอยางมนยส�าคญทางสถตในระดบชนประถมศกษาปท 2-5

รปท40 คะแนนเฉลยกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

รปท41 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

รปท 41 แสดงความแตกตางอยางมนยส�าคญเพยงเลกนอยดานจ�านวนนกเรยนทท�าคะแนนไดรอยละ 50 ขนไป การเขาตรวจเยยมโรงเรยนหลงการประเมนพบวาครคณตศาสตรบางสวนทสอนนกเรยนทว–พหภาษารนท 1 ไมไดเขารบการฝกอบรมเรองการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา นอกจากน ยงมปญหาในการเลอกค�าศพทภาษาแมทเหมาะส�าหรบการอธบายศพทเฉพาะทางเทคนคดวยเหตนครบางคนจงใชภาษาไทยในการสอนคณตศาสตรแทนภาษาแม กรรมการโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จงแกปญหา โดยระดมความคดเพอจดท�าคลงค�าศพทเฉพาะกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรภาษามลายถนขน เดกนกเรยนรนท 2 จงมผลสมฤทธสงขน และมนยส�าคญทางสถตในระดบชนประถมศกษาปท 1, 4 และ 5

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.9

644

.97

53.7

945

.48

53.0

0

52.5

4

52.3

747

.94 53

.73

45.7

1

53.7

446

.63

54.7

545

.80

54.3

446

.58 53

.68

46.5

3 52.0

148

.36 53

.47

46.2

6

47.0

0

46.4

3

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


0

60.9

216

.44

68.3

338

.33

62.1

236

.17

65.0

042

.02

66.1

325

.93

65.4

5

65.0

0

67.8

0

60.9

4

62.0

7

62.3

245

.07

35.9

439.3

4

23.5

3

33.3

3

29.4

134.6

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.2

744

.58 51

.24

48.9

8

50.8

1

51.9

9

51.3

948

.79 52

.14

47.5

4 51.7

348

.44 53

.52

46.9

0 51.2

649

.01 53

.05

47.1

3

49.3

850

.51

51.9

747

.87

49.1

9

47.2

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


62.1

2

63.2

143

.84

45.0

0 48.3

362

.12

44.6

8

65.0

053

.62

54.8

446

.30

60.0

0

70.0

0

61.0

1

57.8

1

43.1

0

42.0

352

.11

37.5

042.6

2 45.5

9

54.6

7

39.7

1

17.3

0

ร�อยล

ะ

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.9

644

.97

53.7

945

.48

53.0

0

52.5

4

52.3

747

.94 53

.73

45.7

1

53.7

446

.63

54.7

545

.80

54.3

446

.58 53

.68

46.5

3 52.0

148

.36 53

.47

46.2

6

47.0

0

46.4

3

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


0

60.9

216

.44

68.3

338

.33

62.1

236

.17

65.0

042

.02

66.1

325

.93

65.4

5

65.0

0

67.8

0

60.9

4

62.0

7

62.3

245

.07

35.9

439.3

4

23.5

3

33.3

3

29.4

134.6

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.2

744

.58 51

.24

48.9

8

50.8

1

51.9

9

51.3

948

.79 52

.14

47.5

4 51.7

348

.44 53

.52

46.9

0 51.2

649

.01 53

.05

47.1

3

49.3

850

.51

51.9

747

.87

49.1

9

47.2

1

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


62.1

2

63.2

143

.84

45.0

0 48.3

362

.12

44.6

8

65.0

053

.62

54.8

446

.30

60.0

0

70.0

0

61.0

1

57.8

1

43.1

0

42.0

352

.11

37.5

042.6

2 45.5

9

54.6

7

39.7

1

17.3

0

ร�อยล

ะ

ร�อยล

ะร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6


122

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.8

645

.07

51.7

047

.98 53

.00

52.8

6

53.0

647

.34 52

.82

46.7

7 51.3

148

.82 54

.68

45.8

7 52.5

448

.00

50.8

249

.23

50.7

849

.36

51.0

448

.88

47.0

0

45.9

8

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


68.1

8

52.8

736

.99

66.6

726

.67

66.6

729

.79

68.3

336

.23

61.2

924

.07

65.4

4

60.0

0

61.0

1

50.0

0

58.6

2

50.7

252

.11

42.1

9

55.7

4

25.0

0

40.0

0 44.1

2

26.9

2

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.8

643

.84

53.2

346

.15

56.2

2

53.3

5

52.8

647

.51 50.6

749

.23

52.6

947

.57 54

.78

45.7

8 52.2

448

.24 53

.93

46.3

0 51.1

449

.07 52.3

247

.49

43.7

8

45.3

0

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


9

64.3

730

.14

95.0

035

.00

75.7

636

.17

68.3

340

.59

50.0

050

.00

69.0

9

71.6

7

69.5

0

54.6

9

51.7

2 55.0

739

.44

39.0

6

39.3

4

25.0

0

46.6

7

35.2

9

28.8

4

ร�อยล

ะร�อ

ยละ ร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 62553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.8

645

.07

51.7

047

.98 53

.00

52.8

6

53.0

647

.34 52

.82

46.7

7 51.3

148

.82 54

.68

45.8

7 52.5

448

.00

50.8

249

.23

50.7

849

.36

51.0

448

.88

47.0

0

45.9

8

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


68.1

8

52.8

736

.99

66.6

726

.67

66.6

729

.79

68.3

336

.23

61.2

924

.07

65.4

4

60.0

0

61.0

1

50.0

0

58.6

2

50.7

252

.11

42.1

9

55.7

4

25.0

0

40.0

0 44.1

2

26.9

2

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.8

643

.84

53.2

346

.15

56.2

2

53.3

5

52.8

647

.51 50.6

749

.23

52.6

947

.57 54

.78

45.7

8 52.2

448

.24 53

.93

46.3

0 51.1

449

.07 52.3

247

.49

43.7

8

45.3

0

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


9

64.3

730

.14

95.0

035

.00

75.7

636

.17

68.3

340

.59

50.0

050

.00

69.0

9

71.6

7

69.5

0

54.6

9

51.7

2 55.0

739

.44

39.0

6

39.3

4

25.0

0

46.6

7

35.2

9

28.8

4

ร�อยล

ะร�อ

ยละ ร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 62553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

ผลการประเมนรายกลมสาระการเรยนร:ภาษาไทย ดงแสดงในรปท 42 จะเหนวา นกเรยนทว–พหภาษา ทงรนท 1 และรนท 2 ทกระดบชน มคะแนนเฉลยในกลมสาระการเรยนรภาษาไทย สงกวานกเรยนคเทยบ ซงแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตเกอบทกระดบชน

รปท42 คะแนนเฉลยกลมสาระการเรยนรภาษาไทย (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

รปท43รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนกลมสาระการเรยนรภาษาไทย (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

ทงนพบวา รปท 43 แสดงใหเหนรปแบบแนวโนมเดยวกน กลาวคอ นกเรยนกลมทดลองรนท 1 ชนประถมศกษาปท 1-3 และ 5 มผลการประเมนสงกวาอยางมนยส�าคญ และรนท 2 ชนประถมศกษาปท 1-4 มคะแนนสงกวา การเขาตรวจเยยมโรงเรยนหลงการประเมนท�าใหทราบวา ชนประถมศกษาปท 4 รนท 1 ไมมการเชอมโยงระหวางแบบทดสอบกบสงทนกเรยนไดเรยนจรง ๆ กลาวคอ แบบทดสอบมค�าถามเกยวกบวรรณคดและไวยากรณทครในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไมไดสอนเพราะเวลาไมพอ นอกจากน มโรงเรยนน�ารอง 1 โรง ทเพงจดจางครคนใหมซงยงไมไดเขารบการฝกอบรมการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา ใหมาปฏบตหนาทสอนนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 รนท 1 แตนกเรยนทว–พหภาษา ชนประถมศกษาปท 4 รนท 2 กแสดงใหเหนวาไดรบประโยชน โดยมผลการทดสอบการอานดขน และมการฝกอบรมเพมเตมใหกบครคนใหม


123

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.8

645

.07

51.7

047

.98 53

.00

52.8

6

53.0

647

.34 52

.82

46.7

7 51.3

148

.82 54

.68

45.8

7 52.5

448

.00

50.8

249

.23

50.7

849

.36

51.0

448

.88

47.0

0

45.9

8

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


68.1

8

52.8

736

.99

66.6

726

.67

66.6

729

.79

68.3

336

.23

61.2

924

.07

65.4

4

60.0

0

61.0

1

50.0

0

58.6

2

50.7

252

.11

42.1

9

55.7

4

25.0

0

40.0

0 44.1

2

26.9

2

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.8

643

.84

53.2

346

.15

56.2

2

53.3

5

52.8

647

.51 50.6

749

.23

52.6

947

.57 54

.78

45.7

8 52.2

448

.24 53

.93

46.3

0 51.1

449

.07 52.3

247

.49

43.7

8

45.3

0

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


9

64.3

730

.14

95.0

035

.00

75.7

636

.17

68.3

340

.59

50.0

050

.00

69.0

9

71.6

7

69.5

0

54.6

9

51.7

2 55.0

739

.44

39.0

6

39.3

4

25.0

0

46.6

7

35.2

9

28.8

4

ร�อยล

ะร�อ

ยละ ร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 62553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.8

645

.07

51.7

047

.98 53

.00

52.8

6

53.0

647

.34 52

.82

46.7

7 51.3

148

.82 54

.68

45.8

7 52.5

448

.00

50.8

249

.23

50.7

849

.36

51.0

448

.88

47.0

0

45.9

8

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


68.1

8

52.8

736

.99

66.6

726

.67

66.6

729

.79

68.3

336

.23

61.2

924

.07

65.4

4

60.0

0

61.0

1

50.0

0

58.6

2

50.7

252

.11

42.1

9

55.7

4

25.0

0

40.0

0 44.1

2

26.9

2

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.8

643

.84

53.2

346

.15

56.2

2

53.3

5

52.8

647

.51 50.6

749

.23

52.6

947

.57 54

.78

45.7

8 52.2

448

.24 53

.93

46.3

0 51.1

449

.07 52.3

247

.49

43.7

8

45.3

0

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


9

64.3

730

.14

95.0

035

.00

75.7

636

.17

68.3

340

.59

50.0

050

.00

69.0

9

71.6

7

69.5

0

54.6

9

51.7

2 55.0

739

.44

39.0

6

39.3

4

25.0

0

46.6

7

35.2

9

28.8

4

ร�อยล

ะร�อ

ยละ ร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 62553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.8

645

.07

51.7

047

.98 53

.00

52.8

6

53.0

647

.34 52

.82

46.7

7 51.3

148

.82 54

.68

45.8

7 52.5

448

.00

50.8

249

.23

50.7

849

.36

51.0

448

.88

47.0

0

45.9

8

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


68.1

8

52.8

736

.99

66.6

726

.67

66.6

729

.79

68.3

336

.23

61.2

924

.07

65.4

4

60.0

0

61.0

1

50.0

0

58.6

2

50.7

252

.11

42.1

9

55.7

4

25.0

0

40.0

0 44.1

2

26.9

2

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.8

643

.84

53.2

346

.15

56.2

2

53.3

5

52.8

647

.51 50.6

749

.23

52.6

947

.57 54

.78

45.7

8 52.2

448

.24 53

.93

46.3

0 51.1

449

.07 52.3

247

.49

43.7

8

45.3

0

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


9

64.3

730

.14

95.0

035

.00

75.7

636

.17

68.3

340

.59

50.0

050

.00

69.0

9

71.6

7

69.5

0

54.6

9

51.7

2 55.0

739

.44

39.0

6

39.3

4

25.0

0

46.6

7

35.2

9

28.8

4

ร�อยล

ะร�อ

ยละ ร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 62553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


53.8

645

.07

51.7

047

.98 53

.00

52.8

6

53.0

647

.34 52

.82

46.7

7 51.3

148

.82 54

.68

45.8

7 52.5

448

.00

50.8

249

.23

50.7

849

.36

51.0

448

.88

47.0

0

45.9

8

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


68.1

8

52.8

736

.99

66.6

726

.67

66.6

729

.79

68.3

336

.23

61.2

924

.07

65.4

4

60.0

0

61.0

1

50.0

0

58.6

2

50.7

252

.11

42.1

9

55.7

4

25.0

0

40.0

0 44.1

2

26.9

2

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


54.8

643

.84

53.2

346

.15

56.2

2

53.3

5

52.8

647

.51 50.6

749

.23

52.6

947

.57 54

.78

45.7

8 52.2

448

.24 53

.93

46.3

0 51.1

449

.07 52.3

247

.49

43.7

8

45.3

0

0

20

40

60

80

100

ค�เทยบ


9

64.3

730

.14

95.0

035

.00

75.7

636

.17

68.3

340

.59

50.0

050

.00

69.0

9

71.6

7

69.5

0

54.6

9

51.7

2 55.0

739

.44

39.0

6

39.3

4

25.0

0

46.6

7

35.2

9

28.8

4

ร�อยล

ะร�อ

ยละ ร�อ

ยละ

ร�อยล

ะ

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

2553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 62553 2554

ป. 1

2554 2555

ป. 2

2555 2556

ป. 3

2556 2557

ป. 4

2557 2558

ป. 5

2558 2559

ป. 6

ผลการประเมนรายกลมสาระการเรยนร:การอาน จากรปท 44 จะเหนไดวาแนวโนมทวไปมรปแบบเดยวกน โดยนกเรยนทว–พหภาษามผลสมฤทธดานทกษะการอานสงกวานกเรยนคเทยบอยางมนยส�าคญทางสถตทกระดบชน ยกเวนชนประถมศกษาปท 3 รนท 2 และชนประถมศกษาปท 6 รนท 182

รปท44 คะแนนเฉลยการอาน (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

รปท45 รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนการอาน (ป. 1-6 รนท 1 และ 2)

ส�าหรบรอยละของนกเรยนทผานเกณฑดงแสดงในรปท 45 จะเหนวา นกเรยนทว–พหภาษา ชนประถมศกษาปท 3 รนท 2 มคะแนนเทากนกบนกเรยนคเทยบ ซงอาจเปนปญหามาจากแบบทดสอบอกเชนกน กลาวคอ แบบทดสอบการอานมค�าถามเกยวกบการอานจบใจความส�าคญและการอานเชงวเคราะหทนกเรยนไมคนเคยนอกจากนโรงเรยนน�ารอง 1 โรง เพงจดจางครใหม ยงไมมประสบการณสอน และไมไดเขารบการฝกอบรมการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา ใหปฏบตหนาทสอนนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 รนท 2 สงผลใหคะแนนสอบต�าลง และฉดคาเฉลยของโรงเรยนน�ารองใหต�าลงอกดวย

82 แบบทดสอบ “การอาน” และ “ภาษาไทย” แตกตางกนอยางไร ส�าหรบระดบชนประถมศกษาปท 1-3 แบบทดสอบการอานของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จะเปนภาษามลายถน ดงนนจงจ�าเปนตองทดสอบทกษะความสามารถดานภาษาไทยเพมเตม ส�าหรบระดบชนประถมศกษาปท 4-6 แบบทดสอบการอานเปนภาษาไทยส�าหรบเดกนกเรยนในทงโรงเรยนน�ารองและคเทยบ โดยไมมการประเมนการอานภาษามลายถน แบบทดสอบการอานส�าหรบระดบชนประถมศกษาตอนปลาย เนนการอานจบใจความส�าคญ แตแบบทดสอบภาษาไทย จะเนนความหมายของค�าและวลทขดเสนใตใหในประโยคขอความสน ๆ หรอบทรอยกรอง


124

สรปผลการประเมน:การประเมนผลประจ�าปทด�าเนนการอยางตอเนองสม�าเสมอโดยทมวจย มรย. แสดงใหเหนวา รปแบบการจดการเรยนการสอนของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ประสบความส�าเรจอยางยงยวด ในการยกระดบผลสมฤทธของนกเรยนใหสงขนอยางมนยส�าคญทางสถต อยางไรกด ทความแตกตางของผลสมฤทธของผเรยนเรมลดลงเมอถงชนประถมศกษาปท 5 และแทบไมเหลออยเมอถงชนประถมศกษาปท 6 เปนเพราะอะไร ทมวจย มรย. อธบายสาเหตไวสองขอ ดงน ประการแรก การจดการเรยนการสอนดวยภาษาแมของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) สงผลกระทบอยางเตมทตอนกเรยนชนอนบาลและชนประถมศกษาปท 1-3 เมอขนชนประถมศกษาปท 4 ครจะใชภาษาแมนอยลง ขณะเดยวกน สอการสอนสวนใหญกตองใชตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ทกระทรวงศกษาธการก�าหนด ยงไปกวานน กระทรวงศกษาธการยงเรงผลกดนใหโครงการถายโอนไปสการใชภาษาไทยเรวขนกวาเดมตามทวางแผนไว (ทง ๆ ทผลการวจยทวโลกยนยนใหเหนแลววา “การปรบเปลยนภาษาในระยะปฐมวย” จากภาษาแมไปสภาษาราชการจะลดประสทธผลของการเรยนรลงอยางมาก) ดงนน ตงแตชนประถมศกษาปท 4 เปนตนไป การใชภาษามลายถนจงจ�ากดใหเหลออยเพยงรายวชาเดยวคอ “วฒนธรรมมลายถน” โดยใหสอนเพยงสปดาหละ 1 ชวโมงนอกจากนกระทรวงศกษาธการยงก�าหนดใหโรงเรยนตองจด “กจกรรมสงเสรมผเรยน” เพมพเศษอก ซงมกจะจดแทนคาบเรยนวฒนธรรมมลายถน จ�านวนชวโมงทใชจดการเรยนการสอนภาษาแมทลดลงอยางมากน อาจมสวนท�าใหประสทธภาพในการเรยนรลดลง ประการทสอง การทผลสมฤทธระดบชนประถมศกษาปท 6 มคะแนนเทากนทงสองกลมนน สะทอนปญหาใหญของการศกษาไทยทงระบบ ไมวาครหรอผบรหารสถานศกษาตางกมแรงกดดนอยางมากในการท�าใหนกเรยนมผลการทดสอบทางการศกษาระดบชาตขนพนฐาน (O-Net) ระดบชนประถมศกษาปท 6 ไดคะแนนสง ๆ ครหลายคนจงงดคาบเรยนปกตแลวทดแทนดวยการสอนพเศษเพอเตรยมเดกเขาสอบหรอการตว O-Net ปญหานไมไดจ�ากดอยเฉพาะพนทภาคใตเทานน หากแตเปนปญหาระดบประเทศบางครงโรงเรยนขนาดเลกจะน�านกเรยนชนประถมศกษาปท 6 มารวมกนเพอจดตวสอบโดยเฉพาะ ซงกรณนเกดขนกบโรงเรยนน�ารองโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) 2 โรง โดยจดตวรวมกบโรงเรยนคเทยบทอยใกลเคยงสปดาหละ 2 วน ดงนน นกเรยนทว–พหภาษาและนกเรยนคเทยบจงไดเรยนเหมอนกนแทบตลอดชนประถมศกษาปท 6 ยงไปกวานน เมอถงเวลาททมวจย มรย. เขาด�าเนนการประเมนทโรงเรยนในชวงปลายปการศกษา เดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ตางกมอาการ “เหนอยลาการสอบ” เพราะตองเขาตวเพอเตรยมสอบ O-Net เขาสอบ O-Net จรง เขาทดสอบทางการศกษาระดบเขตพนทการศกษา และเขาทดสอบทางการศกษาระดบชาต ดานอสลามศกษา (I-Net) ดงนน เดกนกเรยนจงมเสยงตอบรบคอนขางไมด เมอไดรบแจงวาจะตองเขาสอบอกครงหนง และหลายคนสงกระดาษค�าตอบเรวมาก และเหลอเวลาอกนานกวาจะหมดเวลาสอบทก�าหนด

3.“ชมชนครและผปกครองมทศนคตตอโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน)อยางไร” ความเปนมา: ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยในฐานะทเปนภาคส�าคญของโครงการ รสกสนใจอยางมากในการวดความส�าเรจของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) การประเมนผลโครงการทไดอธบายไวแลวกอนหนาน เปนการประเมนผลสมฤทธของนกเรยน แตการประเมนโครงการโดย สกว. เนนการสมภาษณผปกครองและคร ตลอดจนการจดประชมแสดงความคดรวมกบกรรมการโครงการนกวชาการทองถนและผเชยวชาญดานการศกษาหวหนาคณะวจย สกว. ไดแก ศ.นพ.วระศกด จงสววฒนวงศ ศาสตราจารยประจ�าคณะแพทยศาสตร ผมประสบการณยาวนานกวา 30 ปในพนทภาคใตการวจยครงน ด�าเนนการในป พ.ศ. 2553 ซงนกเรยนรนท 1 ก�าลงเรยนชนประถมศกษาปท 1 เครองมอการวจย: การสมภาษณโดย สกว. ทกครงจะบนทกภาพวดทศนและเสยง โดยทมวจย สกว. จะถามค�าถามพนฐานเปนภาษาไทยเกยวกบทรรศนะของผใหสมภาษณตอโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) วาเปลยนทศนคตไปหรอไม และจะใหเกรดเปนระดบคะแนนเทาไหรแกโครงการ นอกจากนยงเกบขอมลดานเชอชาตศาสนาเพศและอายของผใหสมภาษณทกคนไวอกดวย รวมทงระดบเกรดแบบรอยละทใหโครงการ ประชากรและกลมตวอยาง: ครและผปกครองจากโรงเรยนในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) และโรงเรยนคเทยบจ�านวนกวา 100 คน เขารวมการสมภาษณกลมยอยและรายบคคล ผลการวจย: ผลการประเมนพบวา ครและผปกครองรสกพงพอใจโครงการเปนอยางยงหลายคนเปดเผยวาเดมมความคลางแคลงใจ แตไมนานกเปลยนเปนคลอยตามและสนบสนนอยางเตมก�าลง ทงยงรสกวานาจะด�าเนนโครงการในพนทภาคใตเรวกวานครและผปกครองทใหสมภาษณแทบทกคน จะกลาวถงประโยชนทส�าคญหลก ๆ สองประการ ไดแก • เดกมความมนใจในตวเองมากขนในการแสดงออกถงความรสกนกคดของตนเอง • เดกมพฒนาการดานทกษะการอานเกงเขยนคลองดขนและเรวกวาในอดต


125

โดยมผกลาวถงประโยชนอน ๆ ทเดกไดรบเพมเตมอก ไดแก • การเรยนรแบบสหมตร (peer learning) เมอเดก

ไดแลกเปลยนกนอานและแสดงความคดเหนตอเรองราวเชงสรางสรรคของกนและกน

• การเรยนรแบบเกอหนนระหวางวย(intergenerationallearning) เมอเดกสนกทไดปรกษาการบานกบพอแมปยาตายาย(บางคนพดภาษาไทยไมได)เดก ๆ จะถามผปกครองเกยวกบค�าศพทภาษามลายถนและภาษาไทยรวมทงรายละเอยดเกยวกบวถชวตแบบดงเดมของชาวไทยเชอสายมลายทเดกไดฟงในชนเรยน ซงเปนการท�าใหประสบการณชวตของคนรนกอน ๆ มคณคา

ผปกครองสวนใหญใหคะแนนโครงการรอยละ 90 ขนไป ในขณะทครใหคะแนนโครงการเฉลยรอยละ 80 ทงนครหลายคนแสดงความเหนวาโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)ใชวธการสอนแบบโตตอบแนวใหมซงครจะตองทมเทมากขน แตนกเรยนไดรบประโยชนอยางเตมท สรปผลการประเมน:ผลการประเมนโดย สกว. พบวาชมชนใหการสนบสนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)อยางดยง ซงส�าคญอยางมากตอระยะเรมตนโครงการ เพราะชวงนนบคคลบางกลมยงไมมนใจเตมทวาวธจดการศกษาแบบทว-พหภาษาจะใชการไดอยางเหมาะสม นอกจากน สกว. ยงพบอกวา กลมบคคลทวพากษวจารณโครงการอยางเปดเผยตอสาธารณะนน เปนผไมมสวนเกยวของโดยตรงกบโครงการ

ความคดเหนจากครและผปกครอง

“ลกชายคนโตเรยนอยชนป. 5 ยงอานภาษาไทยไมออกตงหลายค�า

ลกชายคนรองอยแคชน ป. 1 โครงการทว–พหภาษา แตอาน

ไดคลองแลว พอลองใหเขาอานหนงสอด กลายเปนวาคนนอง

สอนคนพอานหนงสอคะ”

นางโสมาวรรณแวหะยผปกครอง

“เดก ๆ ไปถงโรงเรยนตงแตประตยงไมเปดเลยคะ ชอบถามอะไร

ตออะไร และอานนนนไปเรอยคะ เขาจะสะกดค�าแลวกพยายาม

ออกเสยงนะคะ ตางจากเมอกอนมากเลย ฉนใหเกรดเตมรอย

เปอรเซนตเลยคะ”

ผปกครอง (ไมระบชอ)

“ลกสาวผมอานออกเขยนไดแลว ตดนสยอานหนงสอไมยอมวาง

และเขยนเองคนเดยวกไดดวย”

นายวซ ยาเงาะ ผปกครอง

“เดก ๆ เรยนรไดเรวขนจรง ๆ คะ”

แวมเนาะ วาเลาะ ครชนอนบาล 1

“ผปกครองเราอยากใหจดโครงการทว–พหภาษาตอไป

แมวาจะตองจายเงนเรากยอม”

ผปกครอง (ไมระบชอ)

“ถงแมโรงเรยนจะออกจากโครงการทว–พหภาษา ฉนกจะสอน

แบบนตอไปเรอย ๆ คะ”

คร (ไมระบชอ)


126

4. “ผมสวนไดสวนเสยทกฝายมทศนคตอยางไร และความพยายามผลกดนการจดตงโครงการผลตบณฑตครทว–พหภาษามความกาวหนาอะไรบาง” ความเปนมา: เมอปพ.ศ. 2556 สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล และมหาวทยาลยราชภฏยะลาไดรบทนจากคณะผแทนสหภาพยโรปประจ�าประเทศไทย ภายใตโครงการ “การน�ากระบวนการจดการเรยนการสอนแบบทว/พหภาษาศกษา เขาสระบบการผลตครทว/พหภาษาส�าหรบจงหวดชายแดนใต” ซงมจดมงหมายเพอเสรมสรางศกยภาพของบคลากร มรย. ในการฝกอบรมครประจ�าการ นกศกษาฝกประสบการณวชาชพคร และผบรหารสถานศกษา ตามหลกการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ทงน เนอหาโดยละเอยดจะไดน�าเสนอในบทอนตอไป เงอนไขการรบทนตามสญญาของสหภาพยโรป ก�าหนดใหตองด�าเนนการ

ประเมนผลโครงการขนสดทายโดยผประเมนภายนอกพรอมกนนส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย กมแผนการตดตามผลการประเมนโครงการเมอป พ.ศ. 2553 และเปนอกครงหนงท ศ.นพ.วระศกด จงสววฒนวงศ ไดรบการตดตอเพอขอใหจดตงทมวจยและจดท�ารายงานแยกกนสองฉบบทมเนอหาเกยวของกน ระเบยบวธวจย: เชนเดยวกบโครงการวจยเมอป พ.ศ. 2553 โครงการวจยในป พ.ศ. 2558–2559 ใชเทคนคการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของและการสมภาษณกลมยอยและรายบคคล โดยมผใหสมภาษณเปนผมสวนไดสวนเสยจ�านวน 165 คน ไดแก เจาหนาทรฐ ผอ�านวยการสถานศกษา คร ผปกครอง อาจารย นกศกษาฝกประสบการณวชาชพครและนกเรยนระดบชนประถมศกษา ผลการวจย:รายงานทงสองฉบบสรปวาผมสวนไดสวนเสยทกฝายยงคงสนบสนนโครงการนตอไป ขอคนพบทส�าคญคอ มหาวทยาลยราชภฏยะลา เรมมความรสกถงการเปนเจาของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) อยางแทจรงแสดงใหเหนวาการถายโอนความรและการสรางสมรรถนะเกดขนจรงตามทตองการนกศกษาคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏยะลา แสดงความจ�านงเขาสโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) อยางลนหลาม กลาวคอ มนกศกษายนค�ารองขอเขาฝกประสบการณวชาชพครในโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา ประจ�าปการศกษา 2559 มากถง 169 คน ซงเปดรบเพยง 30 คน แมวาบณฑตครทผานการฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษา ทง 88 คน จะไมไดปฏบตงานสอนเปนครประจ�าการในโรงเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ทง 15 โรง หลายคนกรายงานวา ตนเองไดใชกลวธการสอนแบบทว–พหภาษาศกษา ในโรงเรยนรฐบาลทใชหลกสตรแกนกลางปกต หรอในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม ซงแตละคนก�าลงปฏบตหนาทสอนอยในปจจบน ดงนนโครงการจงกอใหเกด “ผลกระทบแบบระลอกคลน” ทกระเพอมเกยวเนองกนเปนระลอกในการยกระดบคณภาพการจดการศกษาในโรงเรยนทไมไดเขารวมโครงการ รายงานทงสองฉบบจงไดเรยกรองใหรฐบาลไทยสนบสนนและเรงผลกดนขยายผลโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เมอไดภาพมมมองทชดเจนขน ซงแสดงใหเหนวาโรงเรยนตาง ๆ จะไดรบประโยชนจากแนวทางนอยางไรบาง

จากผประเมนกลายเปนผสนบสนน ผศ.ดร.ศภลกษณ สนธนา เปนนกวจยทางการศกษา

สวน ศ.นพ.วระศกด จงสววฒนวงศ เปนอาจารยแพทย (ดานระบาด

วทยา)ทงสองทานกลายเปนผสนบสนนโครงการทว–พหภาษา

(ภาษาไทย–มลายถน) อยางจรงจง หลงจากทไดเขามาด�าเนนการ

ประเมนผลโครงการ

ผศ.ดร.ศภลกษณ เปดเผยวา “เมอป2553ทานอธการไดม

ค�าสงใหดฉนด�าเนนการประเมนผลโครงการจดการศกษาทว–พหภาษา

แตตวเองไมเคยรอะไรเกยวกบการศกษาประเภทน จงไมรเรองเลย

วามนคออะไร ดฉนไดไปทมหาวทยาลยมหดล ถงไดทราบวา นคอ

วธแกปญหาการอานไมออกเขยนไมได อกอยางหนง ผชวยดฉนคน

หนงไดฟง ดร.สวไล พดถงโครงการน แลวไดเหนแผนภาพพยญชนะ

ภาษามลายปาตาน และไดพบปะพดคยกบกรรมการโครงการ

จงรสกตนเตนมากและตองการมสวนชวยโครงการ การประเมนผล

โครงการนนท�ายากมาก เพราะตองเดนทางเยอะมากและเรายงตอง

ตรวจสอบใหแนใจวาแบบทดสอบนนพฒนาขนอยางถกตองเหมาะสม

โดยเฉพาะอยางยงส�าหรบชน ป. 1-3 ทจะตองท�าเปนสองภาษาเรา

ไดเรยนรอะไรเยอะมาก ทงเรองการท�างานเปนทมและการจดการ

เวลาแลวพอไดเหนผลลพธออกมาในแงด ดฉนกตระหนกวาโครงการ

นชวยเดก ๆ ไดจรงๆและดฉนขออทศตนเพอชวยเหลออยางเตมทคะ”

ศ.นพ.วระศกด หวหนาคณะผประเมนของส�านกงานกองทน

สนบสนนการวจยและสหภาพยโรป กลาววา “ตงแตเรมตนท�างาน

จนไดเหนผลกระทบในแงบวกของโครงการทว–พหภาษา (ภาษา

ไทย–มลายถน) ผมกแนใจเลยวา เราจะเปนแคผประเมนทเปนกลาง

เฉย ๆ ไมไดแลว ผมตองสนบสนนโครงการนและตองผลกดนให

รฐบาลสนบสนนอกดวย นกมานษยวทยาคนหนงในทมของเราแนะน�า

ใหจดท�าดวดบทสมภาษณครและผปกครองเพอใหสาธารณชนได

เหนผลกระทบของโครงการดวยตาของตวเอง”

“ในฐานะแพทย ผมเชอเหลอเกนวา โครงการทว–พหภาษาคอยารกษาโรคไมรหนงสอ”


127

0

10

20

30

40

50

เขตพ�นทชายแดนภาคใต�

(ทกโรง)


ภาษาไทยคณตศาสตร� ว�ทยาศาสตร�

39.10%

35.05% 35.51%32.43%

43.99%

40.35%

ร�อยล

ะ

5.“นกเรยนทว–พหภาษามผลสมฤทธทางการเรยนเปนอยางไรเมอเทยบกบนกเรยนทวประเทศ” ความเปนมา:การทดสอบทางการศกษาระดบชาตขนพนฐาน (O-Net) เปนการทดสอบเพอวดความรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ชนมธยมศกษาปท 3 และชนมธยมศกษาปท 6 (สทศ., 2558) ผลคะแนนสอบ O-Net น�ามาเปนสวนหนงของแรงจงใจดานงบประมาณ เชน การขนเงนเดอนครและผอ�านวยการสถานศกษา ท�าใหหลายโรงเรยนจดการเรยนการสอนแบบ “สอนเตรยมสอบ” การพฒนาเครองมอวจย:แบบทดสอบ O-Net พฒนาขนและจดสอบโดยสถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (NIETS) ซงเปนองคการมหาชนมความเปนอสระภายใตการก�ากบดแลของรฐเพอใหบรการ ทางดานการประเมนผลทางการศกษาและทดสอบทางการศกษาส�าหรบนกเรยนและครทกระดบ83 ผลการวจย:คะแนน O-Net ของนกเรยนทว–พหภาษา สงกวาคาเฉลยของเขตพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตในวชาวทยาศาสตรคณตศาสตรและภาษาไทยดงแสดงในรปท 46

รปท46 คะแนน O-Net ของนกเรยนทว–พหภาษา (รนท 1) เทยบกบคาเฉลยทองถน (มรย.,2559)

ในการแปลความหมายคะแนน O-Net ของเดกทว–พหภาษา เทยบกบคาเฉลยของสามจงหวดชายแดนภาคใตนน โปรดสงเกตวาประชากรภาคใตประมาณรอยละ 20 มภาษาแมเปนภาษาไทยนอกจากนเดกไทยเชอสายมลายในเขตเมองมกจะพดภาษาไทยเกงกวาเดกกลมเดยวกนในเขตชนบทเนองจากเดกในเขตเมองมแนวโนมสงกวาทจะเขาเรยนในโรงเรยนรวมกบเดกทพดภาษาไทยเปนภาษาแม อกทงยงมโอกาสไดฟงและพดภาษาไทยในชวตประจ�าวนมากกวาเดกชนบท อนทจรง เยาวชนไทยเชอสายมลายในเขตเมองบางคนไมพดภาษามลายถนแลว หรอพด “ภาษามลายถนปนไทย” ทครอบง�าโดยไวยากรณและค�าศพทภาษาไทยในทางตรงกนขามเดกในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) และเดกคเทยบเปนคนในพนทชนบท ซงแทบจะไมเคยปฏสมพนธกบเดกไทยทพดภาษาไทยเปนภาษาแมเลย ดงนนจงเปนการเหมาะสมทจะอนมานวาถาคาเฉลยของจงหวดรวมเฉพาะเดกในพนทชนบทและมาจากครวเรอนทพดภาษามลายถนเทานนแลว ความแตกตางระหวางโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) กบ โรงเรยนทสอนโดยใชภาษาไทยภาษาเดยว จะยงเหนไดอยางชดเจน

83 National Institute of Educational Testing Service, 2012

ทกษะคณตศาสตรกบทกษะภาษา คณตศาสตรเปนเรองทวาดวยตวเลขไมใชถอยค�าแตเรา

จ�าเปนตองอาศยถอยค�าเพอท�าความเขาใจมโนทศนทางคณตศาสตร

ผลการวจยจากนานาชาตยนยน ความส�าคญของการสอน

เลขคณตโดยใชภาษาแม เดกนกเรยนชาวไนจเรยทเรยนคณตศาสตร

เปนภาษาแมมผลสมฤทธสงกวาเพอนนกเรยนทเรยนเปนภาษา

องกฤษ (Oginni Omoniyi & Owolabi Olabode, 2013)

ท�านองเดยวกนเดกผหญงในโรงเรยนทว–พหภาษา ในชน ป.1

มแนวโนมสอบผานวชาคณตศาสตรสงกวาเดกผหญงในโรงเรยน

คเทยบถงรอยละ 155 (Walter, 2011:20)


128

สรปผลการประเมนโครงการ จากการประเมนเชงปรมาณพบวานกเรยนทว–พหภาษา มผลสมฤทธสงกวานกเรยนคเทยบทกวชา โดยม “ความแตกตาง” ระหวางสองกลมเดนชดมากทสดในชนประถมศกษาตอนตน แสดงใหเหนวา กลวธการจดการเรยนการสอนแนวทางนมผลกระทบตอเดกเลกมากทสด เดกนกเรยนทว–พหภาษามพฒนาการดานทกษะการอานเขยนภาษาไทยไดเรวกวานกเรยนคเทยบอยางมาก แสดงใหเหนวาการใชภาษาแมไมไดท�าให “เสยเวลา” ในการเรยนภาษาไทย หากแตมสวนชวยในการพฒนาทกษะภาษาอยางมประสทธภาพมากขนซงจะถายโอนไปสภาษาไทยไดตามล�าดบ ความแตกตางระหวางสองกลมทลดแคบลงในระดบชนประถมศกษาปท 4-6 อาจเปนผลมาจาก การลดชวโมงเรยนในภาษาแมใหเหลอแคคาบเรยน “วฒนธรรมมลายถน” เพยงอยางเดยว สวนครกเนนเตรยมนกเรยนเพอการสอบ O-Net ชนประถมศกษาปท 6 การประเมนเชงคณภาพแสดงใหเหนการสนบสนนอยางมากจากผปกครอง ครและเจาหนาทของรฐบางสวน ครและผปกครองเกอบทกคน ทใหสมภาษณรายงานวา “เดกมความมนใจในตวเองมากขน / กลาแสดงออกมากขน” และ “ทกษะความสามารถในการอานและเขยนดขน” คอประโยชนส�าคญของการจดการเรยนการสอนตามแนวทางน ผปกครองหลายคนแสดงความคดเหนวา ลกคนเลกอานเกงเขยนคลองกวาพ ๆ นกศกษาและคณาจารยมหาวทยาลยราชภฏยะลากลายเปนผสนบสนนโครงการอยางเตมท เมอปพ.ศ. 2559 มนกศกษา 169 คน แสดงความจ�านงขอฝกประสบการณวชาชพครในโรงเรยนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย – มลายถน) ทเปดรบเพยง 30 คน บณฑตครทผานการฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษา ไดน�าเทคนคการจดการเรยนการสอนแบบทว-พหภาษาไปประยกตใชในโรงเรยนรฐบาลทไมไดใชแบบทว-พหภาษา รวมทงโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามอกดวย ดงนนโครงการจงประสบความส�าเรจในการยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนของเดกไทยเชอสายมลาย พรอมทงสงเสรมความสมพนธอนดระหวางโรงเรยนกบชมชน และผลกดนหลกสตรฝกอบรมการจดการเรยนการสอนแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เปนสวนหนงของกระบวนการผลตคร

นายมฮามดยามน วารม ผชวยผอ�านวยการโรงเรยนบานบน ก�าลงพดคยกบผปกครองเรองการใชหนงสอเลมยกษภาษามลายถน

© R

ILC

A


129

การถอดบทเรยนจากทมประเมน มรย.• ทมงานสหสาขาวชาเปนสงจ�าเปนส�าหรบการพฒนาแบบทดสอบทด (อาจารยทเชยวชาญดานภาษาไทย

คณตศาสตรและวทยาศาสตรท�างานรวมกบผเชยวชาญดานการศกษาประถมศกษา)

• แมวาแบบทดสอบจะองมาตรฐานการเรยนรและตวชวดของหลกสตรแกนกลาง จ�าเปนตองผานการคดเลอก

โดยครทองถนผช�านาญการ (ในโรงเรยนทสอนโดยใชภาษาไทยภาษาเดยว) ซงจะทราบดวาในหนงปการ

ศกษามแนวโนมทจะสอนเนอหาไดมากเทาไร (มกจะนอยกวาทกระทรวงศกษาธการก�าหนด)

• เปนเรองส�าคญทตองระมดระวงวา เดกนกเรยนคนเคยกบประเภทค�าถามในขอสอบ ซงปญหานเกดขนกบ

แบบทดสอบการอานระดบชน ป. 4 รนท 2

• การเขาตรวจเยยมตามสถานศกษาอาจเปนเรองยากล�าบากและใชเวลานาน (เนองจากสภาพอากาศและ

เหตการณความไมสงบ) การสอสารทชดเจนการท�างานเปนทมและความยดหยนจงเปนเรองส�าคญ

• แบบทดสอบสรางขนเปนภาษาไทยกอน แลวจงแปลเปนภาษามลายถน ส�าหรบเดกนกเรยนทว–พหภาษา

ระดบชน ป. 1-3 ผแปลตองระมดระวงในการเลอกใชค�าศพทวชาการภาษามลายถนซงเปนค�าเดยวกนกบท

ครในโครงการใชสอนเดก เนองจากค�าศพทชดนยงไมไดก�าหนดใหเปนมาตรฐาน

• เปนเรองส�าคญทผด�าเนนการทดสอบจะตองพดดวยส�าเนยงเดยวกนกบนกเรยนเพอใหการสอสารชดเจน

ดงนน นกศกษา มรย. ทมภมล�าเนาใกลโรงเรยนในโครงการจงไดรบคดเลอกใหเขารบการฝกอบรมเพอด�าเนน

การทดสอบ

• “ความเหนอยลาจากการสอบ” อาจเปนปญหาได เดกนกเรยนชน ป. 6 รนท 1 ตองเขารบการทดสอบ

มาตรฐานหลายครงแลวในชวงสนปการศกษา จงไมพอใจเมอตองเขาสอบอก บางคนท�าขอสอบเสรจเรวมาก

และดเหมอนวาไมตงใจอานค�าถามใหละเอยดรอบคอบ

การพฒนาแบบทดสอบ การประเมนผลไมควรเปนเรองเกรดเทานน แตควรจะเปนสวนหนงของกระบวนการประกนคณภาพเพอดวานกเรยนก�าลง

เรยนรอะไรบางแลวน�ามาก�าหนดแนวทางปรบปรงโปรแกรมอยางไรกด เครองมอประเมนผลมกพฒนาขนโดยทปรกษา

จากภายนอกผซงไมคนเคยกบกจวตรประจ�าวนในชนเรยน อนไดแก ค�าศพทวชาการทนกเรยนและครใช รวมถงวธการทคร

ตงค�าถามดวยเหตนเครองมอประเมนผลโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา จงควรพฒนาขนโดยมขอมลจากครผสอน

และน�าไปทดลองสอบนกเรยนทมธรรมชาตคลายกลมเปาหมาย เพอใหแนใจวา 1)เนอหาททดสอบเปนสงทสอนจรง ๆ และ

เดกไดเรยนในหองเรยนจรง 2)ค�าศพททใชทดสอบตรงกนกบค�าทครใช และ 3)เดกนกเรยนเขาใจค�าถาม


130



131

วาดวยนโยบาย:จากการอนญาตพเศษสนโยบายชาต

“เรายนดทจะใชขอเทจจรงจากการวจยเปนแนวทางยกรางแผนนโยบายภาษาแหงชาตของประเทศไทยหรอไม” นายมฮมหมดอบดลกาเดร ศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดยะลา84

เรองเดนประเดนส�าคญ• เหตทโครงการรเรมการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาจ�าเปนตองไดรบอนญาตเปนกรณพเศษและ/หรอ

มนโยบายระดบชาตทสนบสนน• นโยบายทจ�าเปนส�าหรบโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทประสบความส�าเรจ• แผนงานดานการศกษาและการรกษาความปลอดภยส�าหรบภาคใตทเปนจดเรมตนโครงการทว–พหภาษา

(ภาษาไทย–มลายถน)• โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) มสวนชวยสนบสนนการรางนโยบายภาษาแหงชาตและ

ไดรบประโยชนจากรางนโยบายดงกลาว

เหตใดจงตองค�านงถงนโยบาย เมลดพนธหนงเมลดจะตองมสารอาหารทจ�าเปนครบถวนส�าหรบการเตบโตเปนตนไมใหญ เชนเดยวกบโครงการน�ารองการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา กควรพจารณาปจจยทกประการทจ�าเปนส�าหรบการน�าโครงการไปขยายผลตอ85 ถงแมผด�าเนนงานโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาหลายคน จะปฏบตงานในชมชนได แตการค�านงถงนโยบายระดบชาตทมผลกระทบตอโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา กเปนสงส�าคญดวยเชนกน ดงนน เพอใหโครงการประสบความส�าเรจและยงยน จ�าเปนตองมนโยบายเฉพาะทสนบสนน

จ�าเปนตองมนโยบายใดบาง ผรบผดชอบดานการศกษามกไดรบมอบหมายใหก�าหนดนโยบายใหม ๆ ขนเพอใหสอดคลองกบเปาหมายของขาราชการระดบสงและนกการเมองทผลดเปลยนหมนเวยนตลอดเวลา หลายครงการปรบเปลยนนโยบายกเปนเรองด แตบางครงนโยบายทเปนประโยชนตอเดกในเมองอาจเปนผลเสยตอเดกในพนทหางไกล ยกตวอยางเชน นโยบายภาษาองกฤษของกระทรวงศกษาธการในเอเชยและภมภาคอน ๆ ตางเรงผลกดนใหเดกไดเรยนภาษาองกฤษมากขน โดยใหเรมเรยนตงแตอาย 4 ป ทง ๆ ทมผลการวจยจากนานาชาตยนยนแลววา การชะลอเวลาจดการเรยนการสอนภาษาตางประเทศในโรงเรยนออกไปจนกวาเดกจะอาย 11 ปจะมประสทธผลสงกวา86 นโยบายดงกลาวอาจสงผลเสยตอเดกนกเรยนกลมชาตพนธ ซงเปน กลมทใชภาษาประจ�าชาตยงไมคลอง เมอตองเรยนภาษาองกฤษเพมขนท�าใหเวลาส�าหรบการเรยนวชาอน ๆ ตองลดนอยลงซงรวมถงวชาภาษาประจ�าชาตดวย ดงนนโรงเรยนทจดการศกษาแบบทว-พหภาษาจงควรชะลอการเรยนการสอนภาษาองกฤษใหลาชาออกไป เปนกรณพเศษเพอ เนนการปพนฐานภาษาแมและภาษาประจ�าชาตใหเขมแขงเสยกอน

84 Kadir, 198985 Lo Bianco, 201686 Lambelet & Berthele, 2015


132

อกตวอยางหนง ไดแก การวดและประเมนผล หลายประเทศอาศยแบบทดสอบมาตรฐานชดเดยวกนทวประเทศในการประเมนผลสมฤทธทางการเรยน เดกทมผลคะแนนสอบไมดอาจถกบงคบใหซ�าชน สวนครทสอนใหเดกสอบตกกอาจถกลงโทษ ในการนโรงเรยนทจดการศกษาแบบทว-พหภาษาควรเปดโอกาสใหมการใชแบบทดสอบทเปนภาษาแมของเดกนกเรยนเพอใหเดกแสดงความร ความสามารถทแทจรง หากไมเปนเชนนนแลวเดกนกเรยนทมสตปญญาฉลาดหลกแหลม อาจท�าคะแนนไดต�าเพราะไมเขาใจภาษาราชการทใชในแบบทดสอบ และอาจท�าใหเจาหนาทสรปโดยเหมารวมวา โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาไมมประสทธผล หรอกรณรายแรงทสดกคอ เดกนกเรยนผมสตปญญาปกตสมบรณด อาจถกบงคบใหซ�าชนได ซงจะเปนการบนทอนความมนใจในตนเองของเดก

อกประเดนหนงคอ มาตรฐานการเรยนภาษาในระดบชาตอาจเปนปญหาไดกลาวคอ บางประเทศก�าหนดจ�านวนค�าศพทภาษาประจ�าชาตทนกเรยนทกคนตองรในแตละภาคเรยน หรอระบรายชอหนงสอบางเลมทเดกตองอานในภาคเรยนนน ๆ เชนเดยวกน โรงเรยนทจดการศกษาแบบทว-พหภาษา อาจจ�าเปนตองด�าเนนการตามมาตรฐานการเรยนภาษาระดบชาตในชวงเวลาทยาวกวาปกต เพราะเปนระยะเวลาทเปนไปไดจรงส�าหรบเดกนกเรยนกลมชาตพนธ หรอใหเดกอานหนงสอทสวนกลางก�าหนดทเปนฉบบแปลภาษาแม ประการสดทาย นโยบายการสรรหาและบรรจแตงตงครแบบรวมศนยอาจสงผลกระทบอยางมากตอโครงการจดการศกษาทว-พหภาษาได บางประเทศอาจมนโยบายก�าหนดใหครกลมชาตพนธไปปฏบตหนาทในโรงเรยนทอยไกลจากถนฐานภมล�าเนา โดยมความเชอ (อยางเขาใจผด) วานกเรยนจะเรยนรภาษาประจ�าชาตไดดยงขน หากครพดแตภาษาประจ�าชาตอยางเดยว ซงมกจะสรางความล�าบากแกเดกนกเรยนท�าใหเกดความสบสนฟงครไมรเรอง สวนครทยายมาสอนทโรงเรยนหางไกลกตองทนคดถงบาน ดงนนโรงเรยนทจดการศกษาแบบทว-พหภาษาตองขอใหมการจางครในพนทเปนกรณพเศษหรออยางนอยควรจางครผชวยทพดภาษาแมในทองถนนน ๆ ได

การสรางพนทใหแก“การศกษาแบบทว–พหภาษา”ในประเทศไทย ในวนแรกของการเขารบต�าแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเมอเดอนสงหาคม พ.ศ. 2548 นายจาตรนต ฉายแสง ไดประชมรวมกบผน�าชาวมสลมภาคใต พรอมแจงวาการยกระดบการศกษาส�าหรบเดกกลมชาตพนธทกกลมในประเทศไทย คอหนงในหาเปาหมายหลกของการบรหารงานของตน87 หลงจากนนไมนาน ไดเดนทางไปตรวจเยยมโครงการทดลองน�ารองระบบทวภาษาแหงแรกของประเทศไทยโดยส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) ทหมบานกะเหรยงโปเหนอ อ�าเภออมกอย จงหวดเชยงใหม โดยประกาศวาโครงการนเปน “ปาฏหารย” ทตองขยายผลไปสหมบานชาวเขาหลายรอยหมบาน88 ดวยเหตน คณะผแทนขาราชการในกระทรวงรวมทงเจาหนาทจากภาคใต จงเขาศกษาดงานทอ�าเภออมกอยหลายคณะ หลงจากนน “การศกษาทวภาษา” ทกลาวถงเพยงสน ๆ วาเปนรปแบบเหมาะสม จงมระบไวในแผนระยะสามปของกระทรวงศกษาธการในชอ “แผนพฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนภาคใต”89 ในท�านองเดยวกนแผนระยะหาปของสภาความมนคงแหงชาตส�าหรบภาคใต ทประกาศใชในปพ.ศ. 2549 และ พ.ศ. 2554 ระบให ภาษาเปนยทธศาสตรเสรมสรางสนตภาพผานการยอมรบภาษามลายถน นบเปนสญญาณบงบอกการยอมรบอตลกษณทางชาตพนธของประชาชนดงทไดกลาวไวแลวกอนหนาน สภาความมนคงแหงชาตไดกลายเปนภาคส�าคญของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) โดยสงผแทนเขารวมการประชมประจ�าปของคณะกรรมการอ�านวยการวจย พรอมทงใหค�าปรกษาแกคณะกรรมการด�าเนนการวจยเปนประจ�า ถงแมวาแผนงานของทง ศธ. และ สมช.จะไมไดระบโดยละเอยดวา ใหน�าระบบการจดการศกษาแบบทวภาษาไปปฏบตอยางไร หรอใหหนวยงานใดเปนผรบผดชอบก�ากบดแล แตแผนดงกลาวกไดสรางพนทส�าหรบการเรมตนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ขนอยางเปนทางการ แผนงานนยงแสดงใหเหนอกวา ถงแมขาราชการบางคนจะไมเหนดวยกบการอนญาตใหใชภาษามลายถนในโรงเรยนของรฐแตอกหลายคนกมมมมองจากความเปนจรงทเปนประโยชนมากกวา โดยมองวาการรวมภาษานเขาไวในระบบการศกษา ถอเปนยางกาวส�าคญในการเสรมสรางสนตภาพในสงคมและเปนการยกระดบผลสมฤทธทางการศกษา

87 The Nation, 200588 Person & Siltragool, 200789 Office of the Education Council, 2005, 2009, 2013

นโยบายภาษาทเกยวกบภาษาทองถน

และกลมชาตพนธสามารถท�าใหเขมแขง

ขนไดโดยน�าไปเชอมโยงเขากบกรอบ

นโยบายภาษาระดบชาตทมขอบเขตและ

ผลในวงกวาง


133

ประเทศไทยจ�าเปนตองมนโยบายภาษาหรอไม ค�าถามทวาประเทศไทยจ�าเปนตองมนโยบายภาษาแหงชาตหรอไมนนเปนหวขออภปรายของนกวชาการไทยและตางชาตในทประชมนานาชาตวาดวยพลงแหงภาษา ครงท 1 หรอ The First World Congress on the Power of Language ระหวางวนท 22–25 พฤษภาคม พ.ศ. 2549 ณ กรงเทพมหานคร90 ศาสตราจารย ดร. อดม วโรตมสกขดตถ ราชบณฑต ผเชยวชาญดานภาษาศาสตรซงเปนทรจกในระดบนานาชาต มความเหนวา แมแตประเทศทกอตงขนใหมเชนประเทศตมอร–เลสเต ยงมนโยบายภาษาแหงชาต เพราะฉะนน ประเทศไทยกควรจะมเชนกน ดวยเหตน ศ.ดร.อดม จงผลกดนประเดนดงกลาวเพอให ทกษณ ชนวตร นายกรฐมนตรอนมตการแตงตงคณะกรรมการยกรางนโยบายภาษาแหงชาตโดย ศ.ดร.อดม เปนประธานกรรมการ และใชแนวทางตามหลกการนโยบายภาษาแหงชาตออสเตรเลย (Australian National Policy on Language (1987)) และจดตงคณะอนกรรมการขน 6 คณะเพอรางนโยบายทเกยวของกบภาษาดานตาง ๆ ดงน

1. นโยบายภาษาไทยส�าหรบนกเรยนไทยและคนไทย2. นโยบายภาษาทองถนทงภาษาตระกลไทและภาษาตระกลอน ๆ3. นโยบายภาษาเศรษฐกจ ภาษาเพอนบานและภาษาการงานอาชพ4. นโยบายภาษาส�าหรบผเขามาแสวงหางานท�าในประเทศไทย5. นโยบายภาษาส�าหรบผพการทางสายตาและผพการทางการไดยน6. นโยบายภาษาส�าหรบการแปล การลาม และการลามภาษามอ91

นโยบายภาษาส�าหรบกลมชาตพนธ ยงคงเปนประเดนถกเถยงกนอยในสงคมหลายประเทศ คนสวนใหญในสงคมอาจรสกไมพอใจทกลมชาตพนธไดรบการปฏบตเปน “พเศษ” และบางครงกลมชาตพนธกไมพอใจทถกท�าใหรสก “แปลกแยก” ในลกษณะทอาจน�าไปสการเลอกปฏบตยงขนกวาเดม จงเปนเรองดทส�านกงานราชบณฑตยสภา ไดก�าหนดใหมนโยบายภาษาทองถนซงรวมภาษากลมชาตพนธ เขามาไวเปนหนงในนโยบายภาษาแหงชาตทมผลในวงกวางยงขนส�าหรบประชาชนทกคนในประเทศไทย ในการจดท�านโยบายน ส�านกงานราชบณฑตยสภาเปนเจาภาพจดงานประชมวชาการและเวทสาธารณะขนทวประเทศถง 17 ครง92 โดยมคณะกรรมการ และผเขารวมประชมซงประกอบดวย นกธรกจ นกแปล นกการทต คร อาจารย นกการเมอง เจาหนาทองคกร ฝายความมนคง ผเชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศเจาหนาทสหประชาชาต และผแทนจากเครอขายกลมชาตพนธและชนเผาพนเมอง การประชมรบฟงความคดเหนดงกลาวนเผยแพรทวประเทศหลายงาน โดยออกอากาศทางวทยหรอถายทอดสดทางอนเทอรเนต การจดเวทประชมครงตาง ๆ ท�าใหคณะกรรมการมมมมองตอสถานการณทางภาษาในประเทศไทยชดเจนยงขน อกทงยงสรางความตระหนกรของประชาชนเกยวกบขนตอนการรางนโยบายภาษาอกดวย นโยบายภาษาแหงชาตและโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เกดขนในหวงเวลาเดยวกนเนองจาก ศ.ดร.สวไล มสวนเกยวของกบทงสองโครงการ ผลการด�าเนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)ไดน�าเสนอตอส�านกงานราชบณฑตยสภา ซงชวยใหคณะกรรมการเขาใจถงการจดการศกษาทเนนภาษาแมกอนในระยะแรก มสวนชวยใหเดกนกเรยนกลมชาตพนธมผลสมฤทธทางการเรยนภาษาไทยสงขน รวมทงวชาคณตศาสตร วทยาศาสตรและสงคมศาสตร

90 Warotamasikkhadit & Person, 201191 Warotamasikkhadit & Person, 201192 Kosonen & Person, 2014

“รฐจะตอง โดยรวมมอกบ

ชนเผาพนเมอง มมาตรการ

ทมประสทธผล เพอให

ปจเจกบคคลทเปน

ชนเผาพนเมอง

โดยเฉพาะเดก และผอาศย

อยนอกชมชนของตน

มการเขาถงการศกษา

เมอสามารถกระท�าได

ตามแบบวฒนธรรม

และภาษาของตนเอง”ปฏญญาสหประชาชาตวาดวยสทธของชนเผาพนเมอง

มาตรา 14 วรรค 3


134

นอกจากนผลดของการใชภาษาแมในการเรยนการสอน ยงสอดคลองกบความคดเหนของคณะกรรมการในชดนโยบายภาษาตางประเทศ (ภาษาองกฤษและอน ๆ) ซงนกเรยนไทยยงมปญหาผลสมฤทธต�า อนเนองมาจากฐานการเรยนภาษาในเบองตนไมเขมแขงและยงสอดคลองกบคณะกรรมการชดนโยบายภาษาไทย ซงมความเหนวานกเรยนไทยทมาจากพนทตางๆ ซงพดภาษาทองถน จงมปญหาในการพฒนาการเรยนรภาษาไทย ทงนอาจเปนผลมาจากการละเลยในการใชประโยชนภาษาทองถนซงเปนภาษาแมของผเรยน รวมทงยงสอดคลองกบคณะกรรมการชดนโยบายภาษาส�าหรบผพการทางการไดยนโดยเฉพาะ ทเหนดวยกบการสอนภาษามอซงเปนภาษาแมของผพการทางการไดยนกอนการเรยนอาน-เขยนภาษาไทย โดยกรรมการรางนโยบายภาษาแหงชาตเหนวา การสอนภาษาไทยใหแกเดกไทยทวไป กจ�าเปนตองปรบเปลยนใหเหมาะสม กบธรรมชาตของผเรยนกลมตางๆ ยงขน ในระหวางด�าเนนการจดท�านโยบายภาษาแหงชาตส�านกงานราชบณฑตยสภาไดตดตอประสานงานกบคณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในภมภาคเอเชยแปซฟก (Asia - Pacific MLE Working Group) ซงประกอบดวยผแทนองคการสหประชาชาตองคกรพฒนาเอกชนสากล และนกวชาการรวมกนอทศตนท�างานเพอยกระดบการศกษาของเดกกลมชาตพนธ โดยผลกดนใหบรรจภาษาแมไวในระบบการจดการเรยนการสอนอยางเปนทางการ โดยส�านกงานราชบณฑตยสภารวมกบคณะท�างาน ชดน ไดน�าจดเนนของนโยบายภาษาไปเสนอในการประชมหลายเวท รวมทงจดแปลเอกสารส�าคญของสหประชาชาตทเกยวกบภาษาแมใหเปนฉบบภาษาไทย การยกรางนโยบายภาษาแหงชาตทส�านกงานราชบณฑตยสภาพยายามด�าเนนการอยน ไดรบความนาเชอถอมากยงขน ดวยการตดตอประสานงานกบองคการสหประชาชาตโดยผานคณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา แมวาคณะกรรมการรางนโยบายภาษาแหงชาตสวนใหญจะเปนนกวชาการ แตกมตวแทนชมชนกลมชาตพนธ และขาราชการระดบสงจากหนวยงานราชการส�าคญเขารวมดวย เชน ผแทนจากกระทรวงศกษาธการ กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงกลาโหม กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและสภาความมนคงแหงชาต นโยบายภาษาแหงชาตไดรบอนมตโดยนายกรฐมนตรถงสองคนคอ อภสทธ เวชชาชวะ (2553) และยงลกษณ ชนวตร (2556)93 ซงมอบหมายใหส�านกงานราชบณฑตยสภาเรงจดท�าแผนยทธศาสตรตามนโยบายภาษาแหงชาต โดยประสานการท�างานกบกระทรวงทเกยวของ94 ทงน ขณะทเขยนเอกสารฉบบน การจดท�าแผนยทธศาสตรตามนโยบายภาษาแหงชาตใกลเสรจเรยบรอยแลว

93 นายกรฐมนตรทงสองตางไดประชมกบยนเซฟประเทศไทยขณะด�ารงต�าแหนง เพอรบทราบขอมลเพมเตมเรองปญหาส�าคญดานการพฒนาเดกทวประเทศ ซงรวมถงโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)94 Kosonen & Person, 2014

ขอความส�าคญในนโยบายภาษาแหงชาตภาษาของกลมชาตพนธทกกลมมคณคาเปนมรดก

ทางวฒนธรรมของมนษยชาต

สงคมไทยประกอบดวยภาษาทองถนตางๆ ไมนอย

กวา70 ภาษา ทงภาษาตระกลไทและภาษาตระกลอน ๆ

ในแงของปญหาดานสทธมนษยชนโดยเฉพาะสทธทาง

ภาษาและการเขาถงขอมลขาวสาร องคกรสากลดาน

สทธมนษยชนยนยนวากลมชาตพนธตางๆและคนพการ

มสทธทางภาษาและการเขาถงขอมลขาวสารโดยสามารถ

ทจะใชภาษาของตนทงในบานในชมชนของตนและ

ในทสาธารณะตาง ๆ รวมทงสามารถใชภาษาของตน

ในการจดระบบการศกษาแกเยาวชน

…ในการประกาศใหป พ.ศ. 2551 เปน “ปสากลของ

ภาษา หรอ International Year of Languages”

นน องคการสหประชาชาตเนนย�าวาภาษาทองถนของ

ทกกลมชาตพนธ ไดรบการยกยอง และเหนความส�าคญ

นโยบายความมนคงฉบบใหมใชกรอบความคดแบบสนต

วธทยอมรบสงคมแบบพหวฒนธรรมซงจะเออตอนโยบาย

การสงเสรมภาษาไทยควบคกบภาษาทองถนเนองจาก

หวใจของความมนคงของชาตคอความรก ความสามคค

ของคนในชาต รวมทงการใหเกยรตซงกนและกน….

การยอมรบวาสงคมไทยเปนสงคมพหวฒนธรรม

มความหลากหลายทางวฒนธรรม วถชวต ศาสนา

ภาษา และชาตพนธ โดยทกคนมความภมใจในศกดศร

อตลกษณทองถนและมเกยรตเสมอกน นบเปนตนทน

ทเปนจดแขงของความมนคง

รฐบาลมนโยบายสงเสรมสนบสนนการ จดการเรยน

การสอนแบบทว-พหภาษา ส�าหรบเยาวชนกลมชาตพนธ

ทมภาษาแม ตางจากภาษาราชการ (ภาษาไทย) …

ในการสรางความเขมแขงของการเรยนการสอนภาษา

ไทยและเพอพฒนาสมองและการเรยนรของเดก

นโยบายภาษาแหงชาต (ฉบบราง) พ.ศ. 2556


135

ขอความรบรองในรฐธรรมนญ

“บคคลและชมชนยอมมสทธอนรกษ ฟนฟ หรอสงเสรมภมปญญา

ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และจารตประเพณอนดงาม

ทงของทองถนและของชาต….รฐพงสงเสรมและใหความคมครอง

ชาวไทยกลมชาตพนธตาง ๆ ใหมสทธด�ารงชวตในสงคม

ตามวฒนธรรม ประเพณ และวถชวตดงเดมตามความสมครใจ

ไดอยางสงบสข ไมถกรบกวนทงน เทาทไมเปนการขดตอ

ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

หรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ หรอสขภาพอนามย”

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 43 และ 70

© R

ILC

A


136



137

ครของวนพรงนโครงการผลตครพนธใหม“ค�าถามส�าคญกคอ จะท�าใหการพฒนาการศกษามความยงยนในพนทไดอยางไร หลงจากขนตอนการวจยสนสดลงแลว” เกสร ลดเลย มหาวทยาลยราชภฏยะลา

เรองเดนประเดนส�าคญ• สถาบนการฝกหดคร มความส�าคญตอความยงยนของการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (รวมทงนวตกรรมอน ๆ )• ความรวมมอระหวางสหภาพยโรป ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย มหาวทยาลยราชภฏยะลา ยนเซฟ กบ

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล เกดเปนโครงการผลตและฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษาระดบมหาวทยาลยแหงแรกในทวปเอเชย

• บณฑตคณะครศาสตร มรย. กอใหเกด “ผลกระทบแบบระลอกคลน” โดยการผลตสอการเรยนการสอน และใชเทคนคการสอนทว–พหภาษาในโรงเรยนทสอนโดยใชภาษาไทยภาษาเดยวทวไป

• โครงการผลตครทว–พหภาษาของ มรย. ไดรบรางวล 2017 UNESCO Wenhui Award จากนวตกรรมการพฒนาศกยภาพคร

สถาบนการฝกหดครกบการเชอมโยงทขาดหายไป ในชวงหลายปมาน เราไดพบเหนโครงการนวตกรรมทางการศกษาผดขนมากมายทวโลก เนองจากองคกรผบรจาคองคการนอกภาครฐภายในประเทศและหนวยงานระหวางประเทศ ตางทดลองใชวธการใหมในการด�าเนนงานใหบรรลเปาหมาย “การศกษาเพอปวงชน” หลายโครงการมระยะเวลาด�าเนนงาน 2-3 ป และถงแมจะมการรายงานโดยละเอยดถงผลกระทบของโครงการ การถอดบทเรยน รวมทงกจกรรมรณรงคสงเสรมตาง ๆ แตกลบไมคอยน�าผลการวจยเขาสระบบการผลตคร หลกสตรการฝกหดครมกจะมลกษณะ “เปนแบบแผนตายตว” มอปสรรคทางดานการบรหารจดการหลายอยางขดขวางการพฒนาหลกสตรใหทนสมย อกทงการชะลอการน�าแนวปฏบตใหม ๆ เขาสระบบการผลตครออกไปเรอย ๆ ยงเปนแนวโนมทชดเจน (ซงเปนลกษณะของมนษยปถชน) วาครรนใหมจะ “สอนตามทเคยถกสอน” เมอตอนเปนเดก ดงนนศกยภาพของนวตกรรมทยงยนกจะถกลดทอนลงไป

การฝกอบรมครโครงการทว–พหภาษา(ภาษาไทย–มลายถน) ดงทไดกลาวไวแลวกอนหนานโครงการไดจดกจกรรมฝกอบรมครประจ�าการส�าหรบโรงเรยนน�ารอง ดวยการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมและการนเทศตดตามโรงเรยน แมวาการฝกอบรมทจดใหโดยสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล จะตอบสนองความตองการของโรงเรยนในปจจบน แตยงตองการระบบฝกหดครทยงยนเพราะปญหาส�าคญคอครมการโยกยายอยบอยครง สงผลใหโครงการตองจดอบรมครใหมเพอทดแทนครเกาทยายออกเปนประจ�า โครงการจงตองพจารณาหาวธการท�าใหการฝกอบรมครยงยนยงขน และน�าไปสความจ�าเปนในการถายโอนความรในการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาใหแกภาคทองถน ดงทไดกลาวไวแลวกอนหนาน ทมวจยจากมหาวทยาลยราชภฏยะลาตกลงรบด�าเนนการวจยเมอป พ.ศ. 2553 เพอประเมนผลสมฤทธทางการเรยนรายปของนกเรยนในโครงการและโรงเรยนคเทยบ ผลการประเมนโครงการทออกมาในแงด จงเปนทประจกษแกคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา ทงน มหาวทยาลยราชภฏยะลา เปนสถาบนทผลตครไดมากทสดในพนทภาคใต อกทงคณาจารยมหาวทยาลยราชภฏยะลายงเปนกงวลมาโดยตลอดเรองเดกไทยเชอสายมลายมผลสมฤทธทางการศกษาต�ากวาเกณฑ ดงนน โครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาจะเปนค�าตอบทคณาจารยทนก�าลงมองหาอยหรอไม ผศ.ดร.เกสร ลดเลย คณบดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลาและคณะ จงตดสนใจวาจะรวมคนหาค�าตอบดงกลาว


138

การสนบสนนจากสหภาพยโรป เมอป พ.ศ. 2555 คณะผแทนสหภาพยโรปประจ�าประเทศไทย ทราบวามการด�าเนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จงตองการรายละเอยดเพมเตม หลงจากประชมหารอกบดร.สวไลและทมวจย ผานไปหลายรอบ เจาหนาทสหภาพยโรปไดแนะน�าใหสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดลและมหาวทยาลยราชภฏยะลา ยนเรองขอรบทนจากโครงการ “สงเสรมผมสวนรวมในการพฒนานอกภาครฐ” เพอเปนฐานรากในการตอยอดขยายผลโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) นบเปนชวงเวลาทลงตวอยางยง เนองจากสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล มความจ�าเปนตองการแหลงผลตครทยงยนมานานแลว อกทงฝาย มหาวทยาลยราชภฏยะลาเองกก�าลงตองการศกษาเพมเตมเกยวกบโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาจงไดมความรวมมอกบ สกว. เพอตอยอดโครงการทว-พหภาษาโดยพฒนาหลกสตรฝกอบรมนกศกษา ฝกประสบการณชวตคร สวนคณะผแทนสหภาพยโรปกมองวา การศกษาแนวทางทว–พหภาษาเปนองคประกอบหนงของการปรองดองระหวางกลมชาตพนธ ดงนนในปพ.ศ. 2556 จงไดมการจดท�าโครงการความรวมมอระยะสามป ภายใตโครงการทมชอวา “การน�ากระบวนการจดการเรยนการสอนแบบทว-พหภาษาศกษา เขาสระบบการผลตครทว-พหภาษาส�าหรบจงหวดชายแดนใต” (Institutionalizing Mother Tongue Based Multilingual Education in Thailand’s Deep South) หรอ “โครงการผลตครทว-พหภาษาศกษา”

ทว–พหภาษาศกษามหาวทยาลยราชภฏยะลา มหาวทยาลยราชภฏยะลา เดมคอวทยาลยครยะลาซงเปนโรงเรยนฝกหดครแหงแรกในเขตจงหวดชายแดนภาคใต ปรบฐานะขนเปนมหาวทยาลยเมอปพ.ศ. 2547 ปจจบนเปนตวเลอกทองถนระดบแถวหนาส�าหรบเยาวชนชาวไทยเชอสายมลายทตองการศกษาตอระดบปรญญาในสาขาทไมเกยวกบศาสนา วตถประสงคหลกในภาพรวมของโครงการม 2 ขอ ไดแก

1. เพอถายโอนความรดานการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาจากโครงการไปสกระบวนการผลตครของมหาวทยาลยราชภฏยะลา 2.เพอน�ารปแบบการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาศกษาเขาสระบบการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

ตงแตระยะเรมโครงการเปนตนมา ทมวจยมหาวทยาลยราชภฏยะลา ทมเทพลงเพอวางโครงสรางบรหารจดการทจ�าเปนเพอใหบรรลวตถประสงคขางตน ผลการด�าเนนงานทส�าคญมดงน

ผลการด�าเนนงานดานท1การจดตงศนยทว–พหภาษาศกษา ศนยทว–พหภาษาศกษา (MTB MLE Center) ตงอยทหองสมดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา ท�าหนาทเปนศนยสอการเรยนการสอนทว–พหภาษาศกษาและแหลงทรพยากรส�าหรบคร นกศกษา และผอ�านวยการสถานศกษา นอกจากน ศนยทว–พหภาษาศกษายงจดกจกรรมฝกอบรมและสรางความตระหนกรหลายรปแบบ รวมทงดแลเวบไซตเพอเผยแพรขอมลขาวสารตาง ๆ อกดวย

ผลการด�าเนนงานดานท2การพฒนาและขออนมตหลกสตรทว–พหภาษาศกษา กจกรรมททมวจยจาก มหาวทยาลยราชภฏยะลา ด�าเนนการในเบองตนคอ การศกษาดงานในโรงเรยนทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เพอประเมนความตองการจ�าเปน (needs assessment) โดยสมภาษณสมาชกชมชน คร ผบรหารสถานศกษา และผปกครองเพอรวบรวมค�าตอบมาจดท�าเปนแนวทางทมหาวทยาลยราชภฏยะลาจะตอบสนองความตองการเกยวกบโครงการทว–พหภาษาไดทงในปจจบนและอนาคต หลงจากนน มหาวทยาลยราชภฏยะลา ไดแตงตงคณะกรรมการพฒนาหลกสตรทว–พหภาษาศกษา ในโครงการผลตครทว-พหภาษาศกษาขน โดยมอบหมายภาระหนาทใหพฒนารางหลกสตรทว–พหภาษาศกษา ส�าหรบนกศกษาวชาชพคร มหาวทยาลยราชภฏยะลา ระดบปรญญาตร รวมถงหลกสตรฝกอบรมครประจ�าการและผบรหารสถานศกษาทจดการศกษาแบบทว-พหภาษา การพฒนาหลกสตรดงกลาวผานการประเมนภายใน พรอมทงเสนอตอคณะกรรมการสภามหาวทยาลยราชภฏยะลาเพออนมตขนสดทาย โดยไดจดท�าคมอครจ�านวนเจดเลมส�าหรบหลกสตรดงกลาว ไดแก

• ความรทวไปเกยวกบภาษา ชาตพนธ และการจดการศกษา• การจดการเรยนรแบบทว-พหภาษาศกษาตามหลกสตรการศกษาปฐมวย และหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน• ภาษามลายถนปาตานและระบบตวเขยน• การผลตสอการสอนตามแนวทางทว-พหภาษาศกษา• เทคนคและกลวธการสอนภาษามลายปาตาน (ภาษาแม) เพอพฒนาระบบคดและสตปญญา • เทคนคและกลวธการสอนภาษาไทยตามแนวทางทว-พหภาษาศกษา• การประเมนผลการจดการเรยนการสอนแบบทว-พหภาษาศกษา (ภาษาไทย-ภาษามลายถน)


139

โดยคมอดงกลาวไดใชในหลกสตรฝกประสบการณวชาชพคร ส�าหรบนกศกษาปท 4-5 คณะครศาสตรทเลอกการสอนแบบทว-พหภาษา และบางสวนเลอกฝกสอนในโรงเรยนทใชรปแบบทว-พหภาษาในพนทชายแดนภาคใต เมอป พ.ศ. 2559 มหาวทยาลยราชภฏยะลา ไดบรรจกระบวนวชา “หลกการและแนวปฏบตการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา/พหวฒนธรรม” ลงในหลกสตรปกตเปนวชาเอกบงคบส�าหรบนกศกษาสาขาวชาการศกษาปฐมวย

ผลการด�าเนนงานดานท3การเสรมสรางสมรรถนะและพฒนาวชาชพคร ในปแรกของการด�าเนนโครงการ ตวแทนจากมหาวทยาลยราชภฏยะลา จ�านวน 15 คน เขารวมการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 6 ครง (รวมเปนระยะเวลา 21 วน) รวมกบทมวจยจากมหาวทยาลยมหดล ผบรหารสถานศกษา และครผสอนเพอเรยนรหลกการทว–พหภาษาศกษาและเทคนคการสอนตามแนวทางดงกลาว นอกจากน คณาจารยจากทง มหาวทยาลยราชภฏยะลา และมหาวทยาลยมหดล จ�านวนหนงยงไดไปศกษาดงานดานการจดการศกษาแบบทวภาษาในยโรปเปนระยะเวลาหนงสปดาห โดยไดไปเยยมชมโรงเรยน มหาวทยาลย ส�านกงานสงเสรมครและบคลากรทางการศกษาและนกวางแผนดานภาษาในแควนปกครองตนเองแหงบาสก (สเปน) และแควนเวลส (สหราชอาณาจกร)

ผลการด�าเนนงานดานท4การฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษาในโรงเรยน นกศกษาชนปท 5 คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลาทกคนจะตองไปปฏบตการสอนในสถานศกษา เปนระยะเวลา 1 ปการศกษา ตามค�าแนะน�าของอาจารยนเทศและครพเลยง ทงน มหาวทยาลยราชภฏยะลาไดจดท�าโปรแกรมฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษาขนเปนพเศษโดยคดเลอกนกศกษาปละ 30 คน ใหเขารบการอบรมเรองหลกการและเทคนคการสอนตามแนวทางทว–พหภาษาศกษาแลวจดสรรใหไปปฏบตการสอนในโรงเรยนน�ารองหรอโรงเรยนขยายผล 1 โรง จากทงหมด 15 โรง นกศกษากลมนจะตองผลตสอการสอนทว–พหภาษาศกษาขนใหม เขยนบนทกการฝกประสบการณวชาชพคร รวมทงศกษาวจยวาโครงการทว–พหภาษาศกษาสงผลกระทบตอเดกและชมชนอยางไร เนองจากโรงเรยนในโครงการมกตงอยในพนทหางไกลนกศกษาจงไดรบเงนจ�านวนหนงเพอชวยเหลอเปนคาใชจายในการเดนทางและคาทพก สวนอาจารยนเทศจะออกไปนเทศตามสถานศกษาภาคเรยนละหนงครง และในชวงปลายปการศกษาแตละป นกศกษาฝกสอน จะจดแสดงผลงานทไดจากการฝกประสบการณวชาชพครในนทรรศการของมหาวทยาลย เมอครบสามปการศกษา พบวามนกศกษา มหาวทยาลยราชภฏยะลา 88 คน ผานการฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษา การทนกศกษาฝกสอนทว–พหภาษาศกษา ไดถายทอดประสบการณสรนนอง กลายเปน “การปลกเรากระแสนยม” โครงการนขนมาอยางเหนไดชด กลาวคอ ปการศกษา 2559 มนกศกษา มหาวทยาลย

ครผเชยวชาญ การสอนภาษาแม

ครประถมศกษาอาจมความเชยวชาญ/ช�านาญ

การเฉพาะดานอยางใดอยางหนงตามทรฐก�าหนดได

เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาองกฤษ

เปนตน มหาวทยาลยราชภฏยะลามความตองการ

จะเสนอขอใหเพม “ความเชยวชาญดานการ

สอนภาษาแม” เขาในรายการความช�านาญการ

พเศษดงกลาว เพอเปดโอกาสในการบรรจแตงตง

ครทว–พหภาษา

เสยงจากนกศกษาฝกประสบการณวชาชพ ครทว–พหภาษา มรย.

“ทว–พหภาษาศกษาเปนการเปดโอกาสส�าหรบ

เดกทพดภาษามลายถน ตอนเปนเดก หนกเรยน

ใชได เพราะเขาใจภาษาไทยแลว แตกสงสยวา

ท�าไมเพอน ๆ ไมชอบโรงเรยน เขากบอกวาเพราะ

เขาไมเขาใจภาษาไทย” ซากนะห แวอารง

“นกเรยนเรยนไดเรวขนคะ เพราะครสอนโดย

ใชภาษามลายถน ซงเปนภาษาแมของเดก ๆ

กเลยเขาใจและตอบโตกบครไดเรวขน” อลสสา มะซน

“เดก ๆ สนใจเรยนมากคะ แตงเรองตามความคด

ของตวเองจากภาพกได เวลาเราพดอะไรออกไป

เดก ๆ กเขาใจไดเลย ไมตองใหเราแปลใหอกรอบ

แตถาถามอะไรเปนภาษาไทย เดกกจะงงและ

สงสยวาเราพดอะไร” ซไฮมา สาแนะฮาด


140

ราชภฏยะลา สนใจสมครเขารวมโปรแกรมฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษามากถง 168 คน ซงเปดรบไดเพยง 30 คน เนองจากมโรงเรยนในโครงการทว–พหภาษาศกษาไมเพยงพอตอความตองการฝกสอน มหาวทยาลยราชภฏยะลา จงตดสนใจใหโอกาสแกผสมครทกคนไดเขาเยยมชมโรงเรยนในโครงการเปนระยะเวลาสองสามวนกอนแยกยายไปปฏบตการสอนในสถานศกษาทเปนโรงเรยน “สามญทวไป” จนครบปการศกษา แมจะไมมต�าแหนงงานวางในโรงเรยนโครงการทว–พหภาษาศกษาแตบณฑตครทผานการฝกสอนในโครงการนเกอบทกคน กไดงานในโรงเรยนรฐบาลหรอโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามอยางรวดเรว หลายคนรายงานวายงคงใชกลวธการสอนตามแนวทางทว–พหภาษาศกษาในโรงเรยนทตนก�าลงปฏบตหนาทสอนอย ถงแมวาโรงเรยนดงกลาวจะยงไมน�ากระบวนทศนการจดการเรยนการสอนตามโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) มาใชเตมรปแบบกตาม ดงนน บณฑตคร มหาวทยาลยราชภฏยะลา ทผานการฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษา จงสราง “ผลกระทบแบบระลอกคลน” กระเพอมวงการการศกษาในพนทภาคใต

นกศกษาฝกสอนทว–พหภาษาศกษามรย. พดคยกบอาจารยนเทศระหวางการนเทศทสถานศกษา

นกศกษาฝกสอนทว–พหภาษาศกษาโชวผลงานหนงสอเลมยกษทตนเองผลต

© R

ILC

A©

RIL

CA


141

ผลสบเนอง โครงการทว–พหภาษาศกษาของมหาวทยาลยราชภฏยะลา สรางผลกระทบทส�าคญอยางยงตอการศกษาภาคใต ดงทระบไวในผลการประเมนภายนอกประจ�าป พ.ศ. 2559 โดยส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวา

มหาวทยาลยราชภฏยะลาไดรบการถายโอนโครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาจากมหาวทยาลยมหดลเปนทเรยบรอยแลว โครงการทว–พหภาษาศกษาจงกลายเปนจดแขงของมหาวทยาลยซงจะพฒนาใหดยงขนตอไปเพอเสรมสรางศกยภาพของมหาวทยาลยและสงเสรมผลสมฤทธทางวชาการ ทงน สถาบนยงจะเปนหนวยสนบสนนดานวชาการส�าหรบสงคมโดยทวไปอกดวย ดงนน รฐบาลจงควรสนบสนนโครงการนอยางเตมก�าลงสบไป95

บคลากรมหาวทยาลยราชภฏยะลา จงกลายเปนผสนบสนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) อยางแขงขน โดยเฉพาะอยางยงบคลากรผทเปนชาวไทยมสลมเปนผทเหมาะสมส�าหรบการแกปญหาขอวตกกงวลทเกดจากความคลางแคลงใจในทองถน นอกจากน ศษยเกามหาวทยาลยราชภฏยะลายงปฏบตหนาทอยในโรงเรยนและส�านกงานเขตพนทการศกษาแทบจะทกทในภาคใต ดงนน การสรางความตระหนกรในกลมภาคเครอขายน จงอาจเปนรากฐานทมนคงส�าหรบการตอยอดขยายผลโครงการใหเตมรปแบบได และเนองจากคณาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา เขาใจกระบวนการท�างานภายในของระบบการศกษาในพนท จงสามารถชวยชแนวทางทมประสทธภาพส�าหรบการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาศกษาบางประการ เชน หลกสตรการสอนภาษาไทยส�าหรบผเรยนทไมไดพดภาษาไทยเปนภาษาแม โดยท�าใหเปนกลวธหลก ทงในโรงเรยนรฐบาลและโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม หรอแมแตโรงเรยนทยงไมพรอมจะน�ากระบวนทศนทว–พหภาษาศกษามาใชเตมรปแบบกตาม แนวทางทเปนเอกลกษณเฉพาะตวของมหาวทยาลยราชภฏยะลา ในการฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษาน เปนผลงานทไดไปน�าเสนอบนเวทการประชมใหญของการประชมนานาชาต วาดวยภาษาและการศกษาครงท 5 (พ.ศ. 2559) และลาสดในป พ.ศ. 2560 มหาวทยาลยราชภฏยะลาไดรบรางวลนวตกรรมเหวนฮยดานการสงเสรมพฒนาศกยภาพครจากองคการยเนสโก (UNESCO Wenhui (文晖) Award 2017)

95 Chongsuvivatwong, 2016

คณะศกษาดงานจากมหาวทยาลยมหดลและ มหาวทยาลยราชภฏยะลา เขาเยยมชมมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

ถายโอนความรทว-พหภาษาสชายแดนเหนอคณะวจยจากมหาวทยาลยมหดล โดยการสนบสนนจากส�านกงาน

คณะกรรมการวจยแหงชาต ไดด�าเนนการถายโอนองคความร

ทว-พหภาษาศกษา โดยน�าคณาจารยมหาวทยาลยราชภฏยะลา

จากจงหวดชายแดนภาคใต จดประชมรวมกบคณาจารยและ

บคลากรมหาวทยาลยราชภฏเชยงรายจากจงหวดชายแดน

ภาคเหนอ เปนจ�านวนหลายครง เพอหารอเกยวกบความรวม

มอในการพฒนาหลกสตรทว–พหภาษาศกษาส�าหรบเดก

นกเรยนกลมชาตพนธบนพนทสง

© R

ILC

A


142

ผลสะทอนในทศวรรษแรกของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)



143

ประเดนทาทายการด�าเนนโครงการ“การศกษามบทบาทส�าคญอยางยงยวดในการสรางความมนคงและเขมแขงในสถานการณความขดแยงรนแรง เหนอสงอนใดทงหมด โรงเรยนในศตวรรษทยสบเอดจ�าเปนตองสอนทกษะทเชอวาส�าคญทสดเพยงอยางเดยวส�าหรบสงคมพหวฒนธรรมทเจรญรงเรองใหแกเดก ๆ นนคอทกษะการด�ารงชวตอยางสนตสขรวมกบผอน....ทงน ไมควรละเลยการสอนในชนเรยนเรองการสรางความตระหนกร ในดานความหลากหลายทางศาสนา ชาตพนธ ภาษาและเชอชาต แตตรงกนขามความหลากหลายควรไดรบการยอมรบและชนชมยนด” รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน96

เรองเดนประเดนส�าคญการจดการประเดนทาทายทส�าคญในการด�าเนนโครงการ ไดแก• ความกลวสงใหม• การฝกอบรมและนเทศคร• ความกลวดานความมนคงในงานของคร• ความสบสนกบ “โรงเรยนสองภาษา” • ความรนแรง• ปญหาเรองตวอกษร

ความกลวสงใหม นวตกรรมท�าใหคน (บางคนบางกลม) รสกไมสบายใจ การศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ยงคงเปนแนวคดใหมส�าหรบประเทศไทย ทงยงขดตอความเชอทางภาษาทยดถอกนอยางแพรหลายวา “วธเรยนรภาษาใหมส�าหรบเดกทดทสดคอการปลอยใหเดกอยในหองเรยนทไมใชภาษาแมของเดกเลย” เปนการยากท พอแม คร และผบรหารสถานศกษาจะเปดใจยอมรบวาการใชภาษาแมจะชวยใหเดกเรยนรภาษาไทยหรอภาษาอน ๆ ไดจรง คร ผปกครองและผอ�านวยการสถานศกษาจากโรงเรยนในโครงการหลายคนเคยมความกลวนเชนกน แตเมอเวลาผานไปความกลวนกบรรเทาเบาบางลงไป กระทงหลายคนกลายมาเปนผสนบสนนโครงการอยางเขมแขง

ประเดนทาทายการฝกอบรมและนเทศคร การจดการศกษาแบบทว–พหภาษาก�าหนดใหครตองรและใชเทคนคและวธการสอนแบบใหมอยางเชยวชาญ จงเปนภาระหนกของครทจะตองเขารบการฝกอบรมและเตรยมสอนในชนเรยน ขอสมมตฐานส�าคญของทว–พหภาษาศกษาบางประการ เชน เรองเลาทเดกคดจนตนาการขนเองไมควรตรวจใหคะแนนดานการสะกดและไวยากรณ ดเหมอนจะเปนเรองทขดกนกบ “สามญส�านก” ซงท�าใหเกดความกลววาถาไมแกขอผดพลาดของเดกโดยทนท เดกจะท�าผดเชนนนตลอดไป นอกจากน ครไทยเชอสายมลายทเขาใหมบางคนขาดความมนใจในความสามารถดานภาษาแมของตวเอง กงวลวาตนจะดแลจดการเดกไมไดหรอเรยนภาษามลายถนอกษรไทยเองไมได ทงนการฝกอบรมกอนปฏบตการสอนชวยคลายความกงวลนได

96 UNESCO, 2011


144

อยางไรกด การจดประชมเชงปฏบตการเพยงอยางเดยวไมเพยงพอ ทจะสรางครทว–พหภาษาทมนใจและมทกษะดพรอม การนเทศตดตามและเยยมชมสถานศกษาและสงเกตการสอนในหองเรยนโดยกรรมการโครงการ จงส�าคญอยางยงตอการดแลการจดการเรยนการสอนตามแนวทางทว–พหภาษาใหถกตองเหมาะสม อกทงยงเปนโอกาสทดส�าหรบการใหแรงเสรมก�าลงใจและชวยแกไขปญหาตาง ๆ แตการหาเวลาและโอกาสเขานเทศตดตามสถานศกษากเปนเรองทาทายอกเชนกน เนองจากกรรมการโครงการในพนทมภาระรบผดชอบหลายอยาง และการเดนทางไปยงพนทหางไกลในภาคใตกอาจมอปสรรคดานความปลอดภยและปญหาสภาพอากาศ ซงเปนประเดนทาทายททมประเมนจาก มหาวทยาลยราชภฏยะลา และอาจารยนเทศนกศกษาฝกประสบการณวชาชพคร มหาวทยาลยราชภฏยะลา ตองเผชญดวยเชนกน อยางไรกตาม การก�ากบดแลและตดตามใหค�าปรกษาอยางตอเนอง ตองเปนสวนหนงของแผนการตอยอดขยายผลโครงการเตมรปแบบในอนาคต

ความกงวลดานความมนคงในหนาทการงานของคร ครในพนทจงหวดชายแดนภาคใตตองเผชญปญหาทาทายตางๆ มากมาย เนองจากตองอาศยและปฏบตงานในพนทซงบางครงตนเองกตกเปนเปาของการถกท�าราย หลายคนขอยายไปยงโรงเรยนในเขตพนทอนแตบางสวนกยงคงอยและมความกงวลเรองความมนคงปลอดภยในหนาทการงานในอนาคตของตน แตเดม สนนษฐานกนวาผพดภาษาไทยเปนภาษาแม คอผทเหมาะสมทสดในการท�าใหเดกไทยเชอสายมลายปรบตวเขากบบรบทของโรงเรยนทใชภาษาไทยอยางเดยว แตแนวทางการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาศกษาไดปรบเปลยนขอสนนษฐานดงกลาว โดยยนยนความส�าคญของครทพดภาษาแมโดยเฉพาะระดบปฐมวยและประถมศกษาตอนตน นนหมายความวาครเชอสายไทยจะตองยายไปสอนระดบชนทสงขน อยางไรกตามเรองนท�าใหเกดความรสกไมมนคงส�าหรบครเชอสายไทยบางคนเพราะบางคนเกดและเตบโตในพนทจงหวดชายแดนภาคใต จงรสกผกพนกบพนทอยางลกซง แตทกคนกตองเผชญความเสยงในการอยอาศยในพนทชายแดนภาคใตโดยเฉพาะอยางยงในโรงเรยนหางไกลเหมอนกน การเสยสละเชนนไมไดรบการยกยองชนชมอกแลวหรอ ครเชอสายไทยจะถกแทนทโดยครไทยเชอสายมลายจนหมดเชนนนหรอ ครเชอสายไทยจะตองเรยนมลายถนจนคลองแลวใชสอนในหองเรยนเชนนนหรอ ความกลวดงกลาว กอปรกบการเขารบต�าแหนงผอ�านวยการสถานศกษาคนใหมท�าใหโรงเรยนน�ารองรนแรกโรงหนง (ซงเปนโรงเรยนทเขมแขงทสด) ประกาศวาจะออกจากโครงการเมอสนสดปการศกษา 2559/2560 ดงนน ครเชอสายไทยจะตองไดรบการยนยนใหมนใจวา ตนมบทบาทส�าคญในกระบวนทศนของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)และอาจมความพงพอใจอยางมออาชพมากขนเมอครไดใชทกษะภาษาไทย เพอถายทอดองคความรของตนในการใหความรแกเดกทโตเพยงพอและสามารถเขาใจเนอหาทเรยนเปนภาษาไทยไดบางแลว ใหเกดการเรยนรทมประสทธภาพดยงขนเพราะอยางไรเสย ครเชอสายไทยนาจะรสกกงวลใจยงกวาเมอตองสอนเดกเลกทไมเขาใจภาษาไทยเลย ไมคอยตอบสนองใด ๆ เนองจากไมสามารถจะสอสารกบครได ดงนนการสอนเดกโตทพดภาษาไทยเกงแลวจะไมสนกกวากนหรอกหรอ

ความคดเหนเพมเตมจากผปกครองและคร

“ตอนแรกกงงอยวาท�าไมลกหลานจงเขยนภาษามลายแทนท

จะเขยนภาษาไทย แตแลวกไดเหนวาเดก ป. 1 เขาอานเขยน

ภาษาไทยไดอตโนมต กเลยรแลววามนเปนประโยชนกบเดก ๆ

เขาเปรยบเทยบภาษามลายถนกบภาษาไทยได และกรวา

ค�าตาง ๆ ออกเสยงตางกนอยางไร”

ผชวยผใหญบานหมบานบานบน จงหวดปตตาน

“ทแรก เรากเปนกงวลเรองทว–พหภาษาศกษามากเลยนะ

แตพอเวลาผานไป ไดเหนวาเดกสามารถเขยนเรองตามความ

คดสรางสรรคของตวเองเปนภาษามลายถนได แลวก

แลกเปลยนกนอานกบเพอน ๆ ได จนบางครงหองเรยนกจะ

ดวนวายเพราะเดกเขาเขาใจและมสวนรวมกนใหญ แตกอน

เราไมไดสอนจรง เราแคใหเดกลอกตามนนนไปเรอย แตกอน

จะเขยนเรองไมได แตพอมโครงการทวภาษา เดก ๆ กท�าได

แมแตการวาดรป เดกสามารถทจะบอกรายละเอยดของรปภาพ

ได แตเราเหนอยไหม…เรายอมรบวาเราผสอนตองทมเท

ใหกบเดก”

ครตวนเยาะ นสะน ครชนอนบาล 2

“เมอกอนจะเรยนแบบภาษาเดยวคอ ภาษาไทย ลก ๆ คนเลก

ไดเรยนทวภาษา จะเหนวาเดกจะตางจากพวกพ ๆ ของเขา

คอ แกจะสอไดทงภาษามลายและภาษาไทย กลบไปถงบาน

กมการเปลยนแปลงคอ ชอบคยกบพอแม รสกพอใจมาก”

เซยนง แวหะย ผปกครองนกเรยน

“ลกคนโตไมไดเรยนอานเขยนทโรงเรยนเลย แมเขาตองสอน

เองทบาน แตลกคนเลกอานออกเขยนไดสบาย ๆ แกชอบเขยน

แลวมาอานใหพอแมฟง ผมวาวธนดนะ ผมให 99% ไปเลย”

พอนกเรยน (ไมระบชอ)

“ถาเราไดพดกบผปกครองคนอน ๆ เราจะบอกประโยชนของ

โครงการทวภาษา โดยเฉพาะเรองทเดกอานออกเขยนได

อกอยางคอเดกชอบเลาเรองทโรงเรยนใหพอแมฟง แกคง

เลาไมไดแบบนถาทกอยางเปนภาษาไทยอยางเดยว”

แมของนกเรยนโรงเรยนบานบน (ไมระบชอ)


145

ความสบสนกบ“โรงเรยนสองภาษา” ปจจยทซบซอนอกประการหนงของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) คอโครงการของกระทรวงศกษาธการทมชอคลายกนซงเรมตนขนไมนานกอนหนาโครงการทว–พหภาษาในโรงเรยนรฐบาล 12 โรงเรยกวา “โรงเรยนสองภาษา” ซงค�าวา “สองภาษา” มความหมายเดยวกนกบค�าวา “ทวภาษา” ทเปนชอเรยกโรงเรยนในโครงการแบบยอ และความสบสนยงไมไดจบอยแคชอโครงการเทานน โครงการ “โรงเรยนสองภาษา” อนญาตใหครระดบชนอนบาล 1 และ 2 ใชภาษามลายถนในการพดคยสอสารโตตอบกบเดกเทานน โดยไมมการสอนใหเดกอานออกเขยนไดในภาษามลายถน จดประสงคของกลวธนคอการชวยใหเดกถายโอนไปสหองเรยนทใชภาษาไทยภาษาเดยวในชนประถมศกษาปท 1 ไดงายขน ในการเขารวมเปน “โรงเรยนสองภาษา” ครตองเขาประชมเชงปฏบตการเปนเวลา 3 วนนอกจากน ครยงตองผลตสอการสอนปละ 2 ชด ทเหมาะส�าหรบการน�าไปแลกเปลยนกบผอนได97 เนองจากมงบประมาณและการสนบสนนจากผปกครองอยางด ประกอบกบการด�าเนนงานไดงาย กลวธการสอนแนวทาง “สองภาษา” จงขยายตวอยางรวดเรว จากขอมลปพ.ศ. 2560 ม “โรงเรยนสองภาษา” ของรฐจ�านวน 153 โรง เทยบกบโรงเรยนโครงการทว–พหภาษาเพยง 15 โรง ใน “โรงเรยนสองภาษา” ครชนอนบาล 1 จะแบงเวลาเรยนเปน 50-50 ระหวางภาษาไทยกบภาษามลายถน สวนครชนอนบาล 2 จะพดภาษาไทยรอยละ 80 ของเวลาเรยนในภาคเรยนทหนง และเกอบรอยละ 100 ในภาคเรยนทสองในระหวางเกบขอมลเพอเขยนรายงานฉบบนผเขยนไดไปสงเกตกลวธการเรยนการสอนแนวทาง “สองภาษา” ในชนเรยนอนบาล 1 และ 2 ภาคเรยนท 2 ทโรงเรยนในจงหวดปตตาน พบวา ครชนอนบาล 1 จะพดสลบไปมาระหวางสองภาษา โดยมกจะพดประโยคภาษาไทยแลวแปลเปนภาษามลาย สวนครชนอนบาล 2 จะแปลเพยงบางค�าเทานน แตทงสองกรณ ครจะพดภาษาไทยกอน ผอ�านวยการโครงการสองภาษาในเขตพนทการศกษาประถมศกษา ปตตาน เขต 1 เปดเผยวา ถงแมจะอยในเอกสารทระบชอวาแผนการสอนส�าหรบ “โรงเรยนสองภาษา” แตแผนการสอนดงกลาวกไมไดแตกตางจากแผนการสอนมาตรฐานของกระทรวงศกษาธการแตอยางใด โดยขนอยกบครผสอนวาจะใชสองภาษาปนกนอยางไร ตามดลยพนจของครวารปแบบใดจะเปนประโยชนตอเดกนกเรยน จากการสมภาษณหลงสอน ครคนหนงกลาววา “กลวธการสอนแบบสองภาษาจรง ๆ แลวกไมไดแตกตางจากสงทเราเคยท�ามาเลย เราตองคอยแปลใหเดกเลกอยแลว” บคลากรทางการศกษาจาก สพป. ปตตาน เขต 1 กยนยนวา ถงแมกลวธ “โรงเรยนสองภาษา” จะชวยใหเดก (และผปกครอง) รสกดขนเกยวกบการไปโรงเรยนและชวยลดความเครยดลงได แตผลสมฤทธทางการเรยนของเดกกลบต�ากวาเพอนในโรงเรยนใกลเคยงทใชภาษาไทยลวนเสยอก แมวาคร “สองภาษา” จะไมไดรบอนญาตใหสอนการอานเขยนภาษาแม แตบางครงครกใชวธถายเสยงค�าภาษามลายถนดวยตวอกษรไทยเพอชวยเดกเรยนรภาษาไทย เมอป พ.ศ. 2559 กระทรวงศกษาธการไดผลตสอดวดเพลงคาราโอเกะทแปลเปนภาษามลายถนโดยใชการถอดเสยงดวยอกษรไทยเพอชวยนกเรยนเวลารองคลอ แตเปนการถอดเสยงทไมเปนทางการและไมสม�าเสมอ ซงอาจสรางความสบสนใหกบนกเรยนไดเพราะไมมตวอกษรส�าหรบเสยงพยญชนะภาษามลายถน 8 ตวทไมปรากฏในภาษาไทย ทงเสยง /k/ และ /g/ ถายเสยงเปนอกษร ก ไก ทงสองเสยง และเสยง /z/ กบ /s/ กถายเสยงเปนอกษร ซ โซ และหลายครงทเสยง /h/ ทายค�ากไมมการถายเสยงเลย ม 2 เพลง ทใชชอภาษามาเลเซยแทนทจะเปนภาษามลายถน ทงน เมอมผวจารณประทวงวาไมมทางเขยนภาษามลายถนใหถกตองโดยใชตวอกษรไทยไดนน บางทตวอยางขางตนนอาจเปนสงทผวจารณคาดคดไวกได จงหวะและท�านองของเพลงแตเดมนนกเปนของไทย จงเขากบถอยค�าภาษาไทยมากกวา เมอขบรองเปนภาษามลายถน บางค�ากตองรวบพยางคใหเรวขน บางค�ากตองเออนเสยงออกไปใหยาวผดธรรมชาตเพอใหเขากบจงหวะท�านอง ซงแตกตางกนอยางมากกบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ทมเพลงมากกวา 100 เพลง โดยเปนเพลงตนฉบบทประพนธขน ผานการตรวจสอบความเปนธรรมชาตและน�าไปบรณาการกบแผนการสอนอยางลงตว โดยสวนตวแลว คร “สองภาษา” บางคนยอมรบวาไมพอใจการใชกลวธทใชอยน บางคนมาขอยมสอจากโครงการทว–พหภาษาไปใชสอนเดกนกเรยนของตนเอง ครคนหนงทไดรบการฝกอบรมแนวทางทว–พหภาษากอนทจะยายไปสอนทโรงเรยนอน ยอมรบวาตนไดใชกลวธการสอนทว–พหภาษากบชนเรยน “สองภาษา” ทกลาวมานไมไดหมายความวาทกอยางเกยวกบ “โรงเรยนสองภาษา” จะเปนลบทงหมด การทภาษาแมของเดกไดรบอนญาตใหใชในโรงเรยนกนบเปนการเรมตนทดแลว อกทงครและเจาหนาทระดบเขตพนทการศกษาทรบผดชอบโครงการน กไดผลตเกมและเพลงภาษาแมทเปนประโยชน บางท “โรงเรยนทว–พหภาษา” กบ “โรงเรยนสองภาษา”อาจแลกเปลยนเรยนรประสบการณซงกนและกนกได โดยจดฝกอบรมและผลตสอเพมเตมรวมกน

97 Prachan, 2016


146

ความรนแรง ภาคใตเปนพนทการกอเหตความไมสงบทครและโรงเรยนมกตกเปนเปาของการท�าราย ขอมลนเพยงอยางเดยวกเปนประเดนทาทายการท�างานแลว อยางไรกตามไมมโรงเรยนน�ารอง โรงเรยนขยายผล หรอครคนใดทถกลอบโจมตในระหวางด�าเนนโครงการ (บางโรงเรยนถกโจมตกอนด�าเนนโครงการ) แตความรนแรงกสงผลกระทบตอโครงการในลกษณะอน ตวอยางเชน การจดกจกรรมอบรมคร ในชวง 8 ปแรก โครงการไดจดประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมจ�านวน 106 ครง เนองจากขอกงวลดานความปลอดภย จงจดการอบรมสวนใหญนอกพนทจงหวดชายแดนภาคใต สงผลใหคาใชจายในการเดนทาง ทพกและอาหารสงขน รวมถงเวลาทผมสวนเกยวของทกคนตองออกจากบานและทท�างานนานขน และในตอนทายของการประชมเชงปฏบตการผเขาอบรมจะตองถงบานกอนมดค�า นนหมายความวาวนสดทายของการประชมมกจะจดไดเพยงครงวนเทานน98 ครในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดเรยนรเทคนคการสอนใหม ๆ จากการเขารวมประชมเชงปฏบตการ แตอยางไรกด ส�าหรบกรณทมนวตกรรมการศกษาจ�านวนมาก ผรบผดชอบการด�าเนนโครงการ ตองอาศยการนเทศตดตามสถานศกษา เพอคอยตดตามวาครใชเทคนคอยางถกตอง รวมทงสรางขวญก�าลงใจ ตลอดจนรวบรวมขอเสนอแนะตาง ๆ หลายครงการนเทศตดตามสถานศกษาตองถกเลอนออกไปหรอถกยกเลกเนองจากปญหาดานความปลอดภยเชน การวางระเบดหรอดกซมโจมตระหวางทางไปโรงเรยน แตกระนนกตาม โครงการระบวาทายทสดแลว การนเทศสถานศกษาถกเลอนออกไปเนองจากฝนตกหนกและน�าทวมมากกวาความรนแรง ผลกระทบอกประการหนงตอครในโครงการ (และครทวภาคใต) คอตองพงพาทหารดแลความปลอดภยระหวางการเดนทางไปและกลบจากโรงเรยน ซงมความตองการเดนชดทสดในชวงปแรก ๆ ของโครงการ เมอมเหตการณกลมผกอความไมสงบลอบท�ารายบคลากรทางการศกษาบอย ๆ แตกยงคงเปนปญหาของครหลายคนมาจนถงทกวนน เจาหนาททหารตองใชเวลาทแมนย�าแมวาตารางเวลาและเสนทางจะเปลยนไปในบางครงดวยหวงวาจะชวยหลกเลยงการซมโจมตได เปนผลใหครจ�านวนมากในภาคใตมเวลาอยทโรงเรยนนอยกวาครในพนทอนของประเทศไทย เชน ครจะอยตอหลงเลกเรยนเพอสอนเสรมใหแกเดกไมได เมอทหารบอกวา “ไปได” ครกตองไปทนท

98 เนองจากตอนนมหาวทยาลยราชภฏยะลาเปนผจดอบรมเชงปฏบตการทมหาวทยาลยซงตงอยใจกลางพนทจงหวดชายแดนภาคใต คาใชจายจงลดลงมากและเวลาเดนทางกนอยลง

รายชอเพลงสอดวดคาราโอเกะส�าหรบ “โรงเรยนสองภาษา” ชอเพลง 3 เพลง (ล�าดบท 24 และ 6) ตวอกษรไมครบ สวนอก 2 เพลง (ล�าดบท 7 และ 10) ใชค�าภาษามาเลเซยแทนภาษามลายถน ดงนนชอเพลง 5 ชอ จากทงหมด 11 ชอ ไมตรงกบภาษาในชวตประจ�าวนของเดกนกเรยนการถอดเสยงแบบคาราโอเกะในวดโอมขอผดพลาดจ�านวนมาก ซงแสดงใหเหนความจ�าเปนทจะตองใชระบบเขยนภาษามลายถนอกษรไทยทเปนมาตรฐานซงโครงการทว–พหภาษาไดพฒนาขนแลว


147

สถานการณความรนแรงในภาคใตบานปลายเปนปญหาระดบประเทศ กลาวคอมครขอยายและลดจ�านวนลงอยางมาก ในชวงแรกของเหตการณความไมสงบครและผอ�านวยการสถานศกษาเชอสายไทยนบพนคนขอยายออกนอกพนทชายแดนภาคใต แมแตครไทยเชอสายมลายในพนทกยงท�าตามกระแสน โดยขอยายออกจากพนทเสยงภยอนตรายไปยงโรงเรยนใกลบาน (ทงนยอดผเสยชวตจากเหตการณความขดแยงเปนชาวไทยมสลมมากกวาชาวไทยพทธ) สวนหนงเปนเพราะนโยบายดานบคลากรของกระทรวงศกษาธการ คอ ครบรรจใหมมกจะตองไปปฏบตราชการเปนเวลาสองปในโรงเรยนหางไกลกอน จงจะยนค�ารองขอยายไปรบต�าแหนงในเขตพนททตนตองการได ซงหมายความวาการอบรมครจะไมมวนสนสดเนองจากมครใหมมาทดแทนครทยายออกจากโรงเรยนในโครงการอยเสมอ ผอ�านวยการสถานศกษากมแนวโนมยายบอยเชนกน การถอดบทเรยนหนงทไดรบจากโครงการนกคอผอ�านวยการโรงเรยนจ�าเปนตองมความเขาใจอยางลกซงเกยวกบทว–พหภาษา หากตองสนบสนนดานการบรหารจดการทจ�าเปนส�าหรบครในบางกรณ ผอ�านวยการสถานศกษาทยายมาใหมไมคอยสนบสนนโครงการทว–พหภาษาเทากบผอ�านวยการคนเกา และมอยกรณหนงผอ�านวยการโรงเรยนคนใหมทเพงยายมาเมอปพ.ศ. 2560 ไดถอนตวออกจากการเขารวมโครงการโดยทนท99 ผลกระทบจากเหตการณความไมสงบคอ ความไมไวเนอเชอใจกน การซบซบปลอยขาวลอ และขอมลทผดพลาด ซงผดขนมากมายเตมไปหมด ดงนนจงจ�าเปนตองสรางความเชอถออยางเขมแขงระหวางภาคเครอขายทกภาคสวน และรกษาความสมพนธอนดกบกองก�าลงรกษาความมนคงของรฐบาลไทย ตลอดจนผน�าชมชนชาวไทยเชอสายมลายเชนกน ความไววางใจกนจะแนนแฟนขนเมอผมสวนไดสวนเสยท�างานรวมกน

ประเดนปญหาดานตวอกษร ปญหาความไมไววางใจไดขยายตวเปนวงกวางในพนทจงหวดชายแดนภาคใตนน สวนหนงมาจากประเดนปญหาการเลอกใชตวอกษรไทยในการเขยนภาษามลายถน เปนเวลากวาหนงศตวรรษแลวทคนไทยเชอสายมลายระแวงสงสยรฐบาลไทย ดงทดอน ปาทาน ผสอขาวอาวโสและนกวเคราะหชายแดนใตใหความเหนวา รฐบาลไทยมองวาการกระท�าของตนเปนความพยายามทจะสรางสนตภาพ ความมนคงและความมงคงใหแกคนไทยทบงเอญเปนมสลมทอาศยอยในพนทดอยพฒนาของประเทศ แตในทางตรงกนขามเรองเลาของคนเชอสายมลายทเชอกนอยางแพรหลายกลบมองวารฐบาลไทยคออ�านาจรฐเจาอาณานคมทก�าลงใชนโยบายกลนกลายทออกแบบมาเพอกดกรอนภาษาวฒนธรรมและศาสนาของคนเชอสายมลาย100 ขณะนกรรมการในโครงการทว-พหภาษา คนส�าคญตางยอมรบวา ไดเคยประเมนคาอารมณทรนแรงนต�ากวาความเปนจรง ซงอาจจะปะทขนไดจากการใชตวอกษรไทยเขยนภาษามลายถน แตไมวาอยางไรกตามผลการวจยส�ารวจสถานการณการใชภาษาฯ เบองตน (ป พ.ศ.2558) พบวา ประชากรสวนใหญเหนดวยกบการใชอกษรไทยมากกวาอกษรยาวหรออกษรรม ยงไปกวานน ระบบการถายเสยงดวยอกษรไทยอยางไมเปนทางการกมใชในพนทมานานหลายสบปแลว ซงลาสดพบวามการใชในสอสงคมออนไลนดวย ครผ สอนในโครงการรนแรกตองปรบตวในการเรยนวธใชระบบการเขยนดวยอกษรไทยบางเลกนอย แตไมชากอานเขยนไดอยางงายดาย อกทงบคลากรกระทรวงศกษาธการและกระทรวงกลาโหม ทเคยกงขาเรองการใชภาษามลายถนในสถานศกษา กเรมรสกดขนกบการใชอกษรไทยมากกวาอกษรยาวหรออกษรรม

99 นเปนประเดนปญหาทเกยวของกบนโยบายการปรบขนเงนเดอนและเลอนวทยฐานะมสวนเกยวของกบ “นวตกรรม” ทผบรหารสถานศกษารเรม ดงนน ผอ�านวยการโรงเรยนคนใหมจงมแรงจงใจเพยงเลกนอยทจะด�าเนนการตาม “นวตกรรม” ทผอ�านวยการคนเดมไดท�าไว แมวาผลสมฤทธจะดเพยงใดกตาม100 Pathan, 2017

“คณแมของผอ�านวยการ

โรงเรยนโทรมาขอรองแกวา

อยาเขาโครงการทว–พหภาษา

เพราะจะท�าลายภาษามลายถน

เราโชคดนะทแกกบผน�าชมชน

คนอน ๆ เขาใจความจรง

โครงการทว–พหภาษา

ชวยสงวนรกษาความเปน

มลายถนไวตางหากละ”

ผปกครองนกเรยนโรงเรยนบานบน


148

ปญหาเรมตนขนเมอกลมคนทสนใจในการอนรกษประวตศาสตรทองถนประกาศในรายการสนทนาสดออกอากาศทางวทยวาการใช “ภาษาคาราโอเกะ” ของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เปนการวางแผนของรฐบาลในการท�าลายภาษามลายถน ซงเปนการบอนท�าลายอกษรยาวทเขยนดวยอกษรอาหรบอนศกดสทธ (และดวยเหตนยอมหมายความไปถงศาสนาอสลามดวย) ขอกลาวหานเชอมโยงกบความหวาดระแวงสงสยตอรฐบาลไทยทฝงลกมานาน ในการน ผศ.ดร.วรวทย บาร สมาชกวฒสภา นกภาษาศาสตรภาษามลายปาตาน นกการเมองและผสนบสนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดโทรศพทไปยงสถานวทยและพยายามอธบายออกอากาศถงความตงใจจรงและความบรสทธใจของโครงการ ตลอดจนความจ�าเปนทางภาษาและสงคมทจะตองใชอกษรไทย อยางไรกตามเพราะกรรมการโครงการฯ ทอยในทองถนตางถกเพอนฝงกลาวหาโดยทนทวารวมกนวางแผนการบอนท�าลายภาษาแมของตนเอง ทมวจยจากมหาวทยาลยมหดล ไดตอบกลบค�าวจารณในทประชมวชาการและเวทสาธารณะตาง ๆ โดยยนยนวาโครงการนคอความพยายามธ�ารงรกษาภาษาและวฒนธรรมมลายปาตาน รวมทงสงเสรมอนาคตของเยาวชนเชอสายมลายดวยการศกษา แตการพดคยสอสารกนเปนเรองยากมาก แมวากรรมการโครงการในทองถนจะใชภาษามลายถนเพอพยายามอธบายเรองตาง ๆ ใหแกผวจารณฟงกตาม ซงกลมผวจารณมกปฏเสธค�าเชญครงแลวครงเลาและไมยอมไปเยยมชมโรงเรยนในโครงการแตอยางใด ในการตอบกลบเสยงวจารณน โครงการจงเรมใหความส�าคญกบอกษรยาวบนสอการเรยนการสอนมากขน โดยเพมชอเรองอกษรยาวบนหนาปกหนงสอเลมยกษและหนงสอเลมเลก และจดใหมการเรยนการสอนภาษามาเลเซยโดยใชอกษรยาวในหลกสตรอสลามศกษาชนประถมศกษาปท 3 ซงอาจดซ�าซอนกนไปบาง เพราะเดกนกเรยนทกคนไดเรยนอกษรยาวอยแลวทโรงเรยนตาดกาในตอนเยนและวนเสารอาทตย อยางไรกตาม โครงการกยงพยายามน�าหลกการทว–พหภาษาศกษาไปใชในการสอนอกษรยาว โดยสอนใหนกเรยนรจกขอแตกตางดานการออกเสยงระหวางภาษามาเลเซยกบภาษามลายถน และท�ากจกรรมฝกฟงกอนการเรยนอานเขยนอกษรยาว แตนาเสยดายอยางยงทความพยายามดงกลาวนไมไดจดท�าเปนเอกสารโดยละเอยดเทากบสวนอน ๆ ของโครงการ อกทงยงไมเคยมการประเมนใด ๆ เพอดวากลวธการสอนอานเขยนทใชในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชวยเสรมสรางทกษะการใชอกษรยาวของเดกหรอไม

ขอมลส�าคญเพมเตมการสอนภาษาไทยในโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ใชภาษาแมเปนพนฐานในการเชอมโยงไปสการเรยนการ

สอนภาษาไทย ครภาษามลายถนสอนรวมกบครภาษาไทย โดยแบงชวงเวลากนสอนแตละภาษา

คนละชวงเวลาตามตารางการจดกจกรรมการเรยนรประจ�าวน ในชวงปแรก ๆ การจดประสบการณเรยน

รในชนเรยนจะใชภาษาแมเปนหลก แตพอถงชน ป. 3 จะใชภาษาไทยเปนภาษาหลกในการจดการเรยนการสอน

เสรมสรางสงคมสนตสขสมานฉนทดวยโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ชวยใหเดกนกเรยนมทกษะในการสอสาร มปฏสมพนธ

โดยราบรนไมขดแยงกบทงวฒนธรรมทองถนและวฒนธรรมประจ�าชาต รจกเคารพเชอฟงผน�าชมชน

และผน�าประเทศ

“โรงเรยนสองภาษา”กบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)

“โรงเรยนสองภาษา” ของกระทรวงศกษาธการ อนโลมใหครพดภาษามลายถนกบเดกอนบาล 1 และ 2

แตไมมการสอนอานเขยนภาษาแม เปนคนละโครงการกบการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาทยนเซฟ

ม.มหดล และ สกว. สนบสนน ซงใชแนวปฏบตทดททวโลกยอมรบและผเรยนมผลสมฤทธสงขน ดงนน

การถอดบทเรยนจากโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จะชวยพฒนารปแบบการจดการ

ศกษาของ “โรงเรยนสองภาษา” ได


149

ทงน ผวจารณกลบไมคอยกงวลเรองอกษรรม ทเขยนดวยอกษรภาษาองกฤษดงทใชในประเทศมาเลเซย สมาชกชมชนในจงหวดชายแดนภาคใตหลายคนเหนขอดทบตรหลานของตนพดภาษามาเลเซยและอานเขยนอกษรรมได เพราะจะชวยเพมโอกาสการท�างานในประเทศมาเลเซยในอนาคต ดงนนจงเรมสอนภาษามาเลเซยอกษรรมในหลกสตรอสลามศกษาชนประถมศกษาปท 4 ของโรงเรยนในโครงการ นกภาษาศาสตรจากมหาวทยาลยมหดล นกวชาการคนอน ๆ และส�านกงานราชบณฑตยสภา รวมกนด�าเนนงานจนรฐบาลยอมรบระบบการเขยนภาษามลายปาตานอกษรไทยอยางเปนทางการโดยส�านกงานราชบณฑตยสภาไดจดท�าหนงสอ “คมอระบบเขยนภาษามลายปาตานอกษรไทย” ทมเนอหาอธบายลกษณะทางภาษาศาสตรของภาษามลายปาตาน รวมทงบอกรายละเอยดการดดแปลงทจ�าเปนในการเขยนแทนเสยงภาษามลายปาตานดวยอกษรไทยใหไดครบทกหนวยเสยง นบเปนกาวส�าคญทางประวตศาสตรอกกาวหนง ซงกอนหนานส�านกงานราชบณฑตยสภายงไมเคยมสวนเกยวของกบภาษากลมชาตพนธยอยมากอน ภาษามลาย ปาตานอกษรไทยจงเปดโอกาสใหภาษาชาตพนธกลมอน ๆ มระบบการเขยนดวยอกษรไทยใหเปนทยอมรบอยางเปนทางการ ขณะทเขยนรายงานฉบบน เสยงวจารณจากสาธารณะเรองตวอกษรดเหมอนจะเบาบางลงไปแลว

แนวทางการเขยนภาษามลายปาตานอกษรไทยอยางเปนทางการ จดพมพโดยส�านกงานราชบณฑตยสภา, 2553


150



151

การถอดบทเรยน“การประเมนผลเพอการเรยนร ซงไมใชแคการประเมนผลการเรยนร จะดทงผลในวนขางหนาและผลยอนหลงไปในคราวเดยวกน” โฟลเรซและแซมมอนส (2013)

จากประเดนทาทายการด�าเนนโครงการและประสบการณการด�าเนนงานในรอบหนงทศวรรษทผานมา การถอดบทเรยนทส�าคญ ๆ ทควรน�าไปปรบปรงโครงการหรอประยกตใชกบโครงการทว-พหภาษาศกษาอน ๆ ในประเทศไทยและในตางประเทศมอะไรบาง การถอดบทเรยนทไดรบจากการด�าเนนโครงการโดยละเอยด จ�าเปนตองอางถงแผนผงโครงขายองคประกอบการด�าเนนโครงการการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาของ ดร. ซซาน มาโลน ดงทเคยน�าเสนอไวแลว เพราะแผนผงโครงขายดงกลาวคอกรอบการด�าเนนงานของโครงการน แนวทางการด�าเนนงานนมประสทธภาพหรอไม และสอดคลองกบองคประกอบตาง ๆ ระดบใด

รปท47 องคประกอบการด�าเนนงานโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทใชภาษาแมเปนฐาน (UNESCO, 2016)

การว�จยเบองต�น



หลกสตรและแผนการเร�ยนการสอน

ความร�วมมอระหว�างภาคเคร�อข�าย

การพฒนาระบบเข�ยนทเป�นทยอมรบ

การนเทศตดตามและประเมนผล

การสร�างความตระหนกและระดมสรรพกำลง

แผนการดำเนนงานทใช�ได�จร�ง

การสรรหาและฝ�กอบรมคร

การผลตสอการอ�านและสอการเร�ยน

การสอน

องค�ประกอบการดำเนนงาน

โครงการจดการศกษาแบบทว�-พหภาษาทใช�ภาษาแม�เป�นฐาน


152

การท�าวจยเบองตน จากประสบการณในโครงการน จะเหนวาการท�าวจยเบองตนทครอบคลมรอบดานในวงกวางมความจ�าเปนอยางยง แผนการด�าเนนงานแตเดม ก�าหนดเวลาท�าวจยเบองตนไวหนงปเตมท�าใหกรรมการด�าเนนงานมเวลาวจยเอกสาร จดการประชมกบครผสอน เจาหนาทรฐ สมาชกชมชนและผมประสบการณท�างานในพนทภาคใต ทงยงชวยใหนกวจยไดส�ารวจความคดเหนของประชาชนไดถงกวา 1,300 คน ท�าใหผประสานงานโครงการม “ภาพรวม” ของสถานการณในมมมองตาง ๆ เปนแนวทางในการวางแผนการด�าเนนโครงการ แมบางประเดนจะยงไมเปนทเขาใจอยางชดเจนสมบรณในเวลานน ทงน ถาหากจดสรรเวลาส�าหรบการท�าวจยเบองตนไวนอยเกนไปยอมสงผลกระทบตอการด�าเนนโครงการโดยรวม

แผนการด�าเนนงานทใชไดจรง แผนการด�าเนนงานในภาพรวมของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) น�าไปปฏบตไดจรง แมจะมขอจ�ากดดานเวลาอยบาง อกทงความจ�าเปนทจะตองพฒนาหลกสตรใหม โดยจดประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในชวงปดภาคเรยนเดอนตลาคมและเดอนมนาคมถงพฤษภาคมท�าใหกรรมการโครงการและครผสอนมแรงกดดนดานเวลามากยงขน อยางไรกตามนบเปนเรองดทโครงการแบงผลตสอการสอนเปนปตอปตามระดบชนในแตละปการศกษาแทนการผลตพรอมกนในคราวเดยว ในอนาคตหากมการขยายผลโครงการในพนทชายแดนภาคใตอาจมการปรบแผนและสอการเรยนการสอนเพยงเลกนอยเทานน เนองจากภาระงานทยากล�าบากทสดไมวาจะเปนการพฒนาหลกสตรการผลตสอและรปแบบการฝกอบรมครไดเตรยมไวพรอมแลว

การสรางความตระหนกและระดมสรรพก�าลง การถอดบทเรยนทส�าคญในโครงการนอกประการหนงคอการสรางความตระหนกการระดมสรรพก�าลง และการรณรงคสงเสรมความเขาใจตอโครงการ เปนกระบวนการทตองด�าเนนงานอยางตอเนอง เพราะไมใชกจกรรมทท�าครงเดยวเสรจแลวขดฆาออกได เนองจากเจาหนาทรฐตองยายโอนหมนเวยน ครผสอนยายออกและรบเขามาใหม อกทงนกการเมองยงเสนอโครงการยกระดบการศกษารปแบบตาง ๆ มากมาย ในรอบหนงทศวรรษทผานมานบตงแตเรมโครงการน ประเทศไทยมรฐมนตรวาการกระทรวงการศกษา 13 คน มนายกรฐมนตร 6 คน มรฐประหาร 2 ครง มรฐธรรมนญ 4 ฉบบและหลกสตรการศกษาขนพนฐานฉบบแกไขเพมเตมอก 1 ฉบบ การสรางความตระหนกในโครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาจะตองด�าเนนการทกระดบเชน การคดเลอกโรงเรยนน�ารองเพอเรมตนโครงการมการด�าเนนการรวมกบชมชนซงอาจจดทมสยด โรงเรยน โดยมผปกครอง ผน�าศาสนา ปราชญและศลปนทองถนและก�านนผใหญบานเขารวม ชอเสยงของมหาวทยาลยมหดล และความนาเชอถอของยนเซฟในฐานะองคกรระหวางประเทศในการดแลปกปองสทธเดกท�าใหสามารถขยายเครอขายและประสานงานกบผมอ�านาจตดสนใจระดบสงในกระทรวงศกษาธการ ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย ส�านกงาน ราชบณฑตยสภา กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงมหาดไทย ศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต ตลอดจนหนวยงานรกษาความมนคงสวนตาง ๆ ไดแก สภาความมนคงแหงชาต กองอ�านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร และกองทพภาคท 4 อยางไรกตามกรรมการโครงการยงคงประสบปญหาอปสรรคในการตดตอประสานงานกบขาราชการฝายการศกษาในพนทชายแดนภาคใต นอกเหนอจากหนวยงานขางตน การสรางความสมพนธอนดกบสอทองถนและสอระดบชาตมความส�าคญตอการเผยแพรประชาสมพนธโครงการดวยเชนกน ในระยะแรกโครงการมความระมดระวงในการเผยแพรขอมลแกแหลงขาวเนองจากเปนการท�างานในพนททมความออนไหวสง อยางไรกตามในระยะเวลาตอมาจากผลพฒนาการทเกดขนกบผเรยนโดยตรง สงผลใหสอมวลชนฝายพฒนาการศกษาในประเทศใหความสนใจทงในระดบพนทและสวนกลาง โดยมการน�าสอตาง ๆ ลงพนทเพอเยยมชมและใหก�าลงใจโรงเรยนเปนระยะ พรอมทงมบทความตพมพในหนงสอพมพและรายการสารคดโทรทศนออกอากาศเผยแพรทวประเทศ แตอยางไรกตามโครงการยงมอปสรรคปญหาในการสอสารกบสอมวลชนบางสวนในระดบทองถนซงอาจเกดจากความเขาใจทคลาดเคลอนตอโครงการรวมทงทศนคตของผน�าเสนอ หากเปนไปไดโครงการควรมการวางแผนการประชาสมพนธเพมขนเพอสรางความเขาใจกบสอทกระดบทงในทองถน สวนกลาง และนานาชาต พรอมกนน ควรมการวางแผนการท�าความเขาใจกบผน�าทองถนในแตละพนทเพอสรางความเขาใจและเพมการสนบสนนมากยงขน ในท�านองเดยวกน อกประเดนหนงทโครงการควรมการวางแผนเพมเตม คอ การสรางความรวมมอกบองคกรภาคประชาสงคมในพนท (CSOs) เพอระดมสรรพก�าลงในพนทมากยงขน


153

การพฒนาระบบพยญชนะทเปนทยอมรบ ดงทไดกลาวไวแลวในบททวาดวยการพฒนาระบบตวเขยน โครงการเลอกระบบการเขยนอยางละเอยดรอบคอบ ทงยงตงใจท�างานหนกเพอสรางระบบตวอกษรทถกหลกการและทกฝายยอมรบได ซงควรเปนงานหนงทโครงการทว–พหภาษาทกโครงการตองท�า เพราะการใชตวอกษรดงเดมหรอตวอกษรทไมถกตอง จะกอใหเกดปญหาแกผเรยน ในการจดท�าระบบตวเขยนภาษามลายถนไดมการศกษาทางภาษาศาสตรโดยละเอยดเพอหาหนวยเสยงภาษามลายถนและก�าหนดตวอกษรทใชแทนเสยงนนๆ ทงน ตวอกษรทใชเขยนแทนภาษามลายถนทเรยนงายและถกตองตามหลกภาษาศาสตร อาจจะพฒนาขนไดโดยดดแปลงอกษรไทยยาว หรอรม เพยงเลกนอยอยางไรกตามแตละตวอกษรน ตางกมขอเสยในสายตาของผมสวนไดเสยกลมตาง ๆ ซงน�าไปสการถกเถยงและความสบสน แตอยางไรกตามตวอกษรไทยอาจเปนทางเลอกทดทสด เนองจากคนสวนใหญพงพอใจ ครผสอนกใชไดอยางคนเคยและท�าใหเดกเชอมโยงกบภาษาราชการไดงายขน ในการนยเนยนสาสมตา สาเมาะไดเสนอความเหนวา ควรมการจดเวทสาธารณะใหมากขนในชวงตน เพออธบายหลกการและเหตผลในการใชอกษรไทย รวมทงเพอชแจงวาอกษรชดนมไวเพอใชเปนเครองมอในการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนเทานนและจะไมใชในสอเพอวตถประสงคทางศาสนา (ซงเปนการแยงบทบาทหนาทของอกษรยาว)101 ทงน เนองจากเสยงวพากษวจารณอาจเกดขนไดจากการใชเครองหมายจดและขดเสนใตก�ากบพยญชนะไทย 8 ตว ซงเปนหนวยเสยงทไมปรากฏในระบบภาษาไทย เพราะอาจมขอดอยเมอน�าไปใชในสอสงคมออนไลนและแอพพลเคชนคอมพวเตอรบางประเภท

หลกสตรและแผนการเรยนการสอน โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดรวมกลมบคคลตาง ๆ เชน ครผสอน สมาชกชมชนศลปนและนกดนตรทองถนและผเชยวชาญจากภายนอกมารวมกนจดท�าแผนการเรยนการสอนและสอทมประสทธภาพและตรงตามมาตรฐานการเรยนรของรฐได ผลลพธทดเยยมดานตาง ๆ ของโครงการ เปนเครองยนยนการท�างานดงกลาว ทงยงเปนเครองบงชประสทธผลของแนวทางการท�างานดวยการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมและการใชกลวธการสอนแบบ “สองแนวทาง (Two track approach)” ในการสงเสรมพฒนาการดานทกษะในการอานเขยน

การผลตสอการอานและสอในการเรยนการสอน อกหนงบทเรยนทชดเจนจากโครงการนคอ ไมเคยมค�าวา มหนงสอภาษาแมมากเกนไป เพราะเดกนกเรยนในโครงการกลายเปนนกอานตวยง เดก ๆ จะอานหนงสอทจดหาใหจนครบทกเลมอยางรวดเรว จนกระทงกรรมการโครงการตองเอาใจเดก ๆ ทตองการอานหนงสออยางมากน ดวยการตดแถบค�าแปลภาษามลายถนลงในหนงสอส�าหรบเดกฉบบภาษาไทย แมกระนนกตาม กยงมหนงสอไมเพยงพอตอความตองการของเดก ดงนนในอนาคต อาจตองระดมนกศกษาคณะครศาสตรและนกศกษาฝกประสบการณวชาชพครจาก มหาวทยาลยราชภกยะลามาชวยกนผลต ปรบแก และวาดภาพประกอบหนงสอภาษาแมใหมจ�านวนมากขนทงทท�าดวยตนเองหรอดวยการใชโปรแกรม Bloom ซงเปนโปรแกรมคอมพวเตอรทออกแบบมาเพอชวยเพมจ�านวนหนงสอใหมากขน102

การสรรหาและฝกอบรมคร การศกษาแนวทางทว–พหภาษาใชเทคนคและกลวธการสอนใหม ๆ ททงทาทายและใหผลดแกครในการเรยนรและน�าไปปฏบตในชนเรยน ดงทไดกลาวแลวกอนหนาการใหค�าปรกษาดวยการนเทศตดตามการเรยนการสอนในโรงเรยน เปนเรองจ�าเปนส�าหรบการก�ากบดแลใหครใชเทคนคการศกษาแบบทว–พหภาษาอยางเตมศกยภาพ นอกจากน โครงการยงชใหเหนอกวา ประเทศอน ๆ กเชนเดยวกน จ�าเปนตองมการน�ากระบวนการเขาสระบบอยางเปนทางการส�าหรบการสรรหาและฝกอบรมครทว–พหภาษา ตลอดจนรกษาครไวในระยะยาว หลายประเทศเกบระเบยนคณวฒและเกยรตประวตผลงานของครแตไมคอยมทใดระบภาษาแมของครไวดวยเลย การเกบขอมลความสามารถทางภาษาไวในฐานขอมลของกระทรวงอาจชวยจดสรรครใหตรงกบโรงเรยนทตองการความสามารถทางภาษาแมของคร ซงจะท�าใหเกดประโยชนแกนกเรยนทมภาษาแมตางจากภาษาในหองเรยน ผศ.ดร.เกสร ลดเลยไดเสนอระบบบรรจแตงตงของกระทรวงใหเพม “ทกษะเชยวชาญดานภาษาแม (ส�าหรบพนททภาษาแมตางจากภาษาไทยซงเปนภาษาของโรงเรยน)” ควบคไปกบความเชยวชาญดานอน ๆ เชนภาษาองกฤษ คณตศาสตร หรอวทยาศาสตร เพอแสดงการยอมรบความส�าคญของความรดานทว–พหภาษาและชวยในการจดสรรก�าลงคน

101 Samoh, 2016102 http://bloomlibrary.org


154

การนเทศตดตามและประเมนผล โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดจดใหมการตดตามศกษาผลสมฤทธของผเรยนในระยะยาวอยางเครงครด ซงยนเซฟถอวามความส�าคญในการทดสอบคณภาพของเครองมอโดยการทดลองใชและพบขอผดพลาดตาง ๆ ชวยใหทมประเมนไดตระหนกถงความส�าคญของการท�างานอยางใกลชดกบครผสอนในชนเรยนเพอใหแนใจวาแบบทดสอบตรงตามเนอหาทสอนจรงในหองเรยนและใชค�าศพทวชาการภาษาแมค�าเดยวกนกบทครใช โดยประเดนนชดเจนในระดบประถมศกษาตอนปลายดวย ซงเปนชวงชนทเนอหาวชาหลกสวนใหญเปนไปตามหลกสตรแกนกลางของชาต การประเมนผลประจ�าปชวยใหโครงการปรบปรงแกไขไดทนทวงท ดงเชนทการประเมนผลระดบชนประถมศกษาปท 1 พบวาครไมไดใชภาษาแมในการสอนคณตศาสตรเพราะครไมรศพทวชาการภาษาแม นอกจากน โครงการยงไดรบรถงความจ�าเปนของการวเคราะหผลคะแนนการประเมน ผานเครองมอวเคราะหทแตกตางหลากหลายมมมอง เนองจากการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยของโรงเรยนน�ารองกบโรงเรยนคเทยบเพยงอยางเดยว ยงใหภาพไดไมสมบรณ เชน การพจารณาจ�านวนผเรยนทท�าคะแนนไดสงกวาหรอต�ากวารอยละ 50 หรอการนบจ�านวนค�าและประเภทรปประโยคทใชในเรยงความของเดก ท�าใหทราบวา โครงการทว–พหภาษา สงผลตอผเรยนทมระดบผลการเรยนต�าถงปานกลางมากทสดซงเปนกลมทมกจะถกทงไวขางหลงในโรงเรยนคเทยบท “ใชภาษาไทยเปนหลกภาษาเดยว” ประการสดทาย โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) คนพบความส�าคญของการน�าเสนอขอมลครบถวนดวยรปภาพเดยว ซงแสดงขอมลทบงชความส�าเรจของโครงการไดอยางชดเจนกราฟแสดงผลสมฤทธของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 (รปท 35) รบบทบาทนไดอยางดและใชอางองในการน�าเสนอบทความในการประชมวชาการตาง ๆ แสดงในโปสเตอรประชาสมพนธ แผนพบ หนงสอรายงาน และแมแตรายการโทรทศน โดยกราฟสญลกษณเพยงรปเดยวนเปนประโยชนตอการอธบายประสทธผลของโครงการไดมากกวาการบรรยายเปนตารางและแผนภมทซบซอนและยดยาวหลายหนา

ความรวมมอระหวางภาคเครอขาย ภาคเครอขายในการท�างานนบเปนสงส�าคญอยางยงส�าหรบโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เชนเดยวกบโปรแกรมทว–พหศกษา อน ๆ ทวโลก จ�าเปนตองไดรบความรวมมอของผมสวนไดสวนเสยจากภาคสวนตาง ๆ เนองจากผมสวนไดเสยเพยงฝายใดฝายหนง ไมวาจะเปนมหาวทยาลย หนวยงานภาครฐ โรงเรยน หรอยนเซฟเอง คงไมอาจรเรมและด�าเนนโครงการทว–พหภาษาไดโดยล�าพง โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไดรบการสนบสนนอยางดยงจากภาคเครอขายหลายภาคสวน (ตางวาระกน) ไดแก ยนเซฟ ยเนสโก ซมโอ คณะผแทนสหภาพยโรปประจ�าประเทศไทยสภาความมนคงแหงชาต ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยกระทรวงศกษาธการศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต ส�านกงานราชบณฑตยสภา มหาวทยาลยมหดลมหาวทยาลยราชภฏยะลาและเอสไอแอล อนเตอรเนชนแนล โดยแตละฝาย ไดสงตวแทนเขารวมเปนคณะกรรมการอ�านวยการวจย

นโยบายทรองรบการศกษาแบบทว–พหภาษา อยางไรกดนโยบายของกระทรวงศกษาธการและสภาความมนคงแหงชาต ทเรยกรองใหจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในจงหวดชายแดนภาคใตไดเปดพนทใหเรมมโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) และด�าเนนการมาอยางตอเนอง สวนรางนโยบายภาษาแหงชาตของส�านกงานราชบณฑตยสภา ทแมจะยงไมไดน�าไปด�าเนนการเตมรปแบบ กมสวนสนบสนนโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เชนกนในขณะเดยวกน องคความรทไดรบจากโครงการน กมสวนชวยส�าคญแกส�านกงานราชบณฑตยสภา เชน ชวยใหคณะยกรางนโยบายเขาถงงานวจยดานภาษาแมในประเทศไทยและในภมภาคได ตลอดจนเอกสารสหประชาชาตในสวนทเกยวของดวยเชนกน อนง สงทผปฏบตงานดานทว–พหภาษาควรท�า ไมใชรอคอยใหมนโยบายสนบสนน หากแตควรเตรยมพรอมเจรจากบผมอ�านาจเพอสรางนโยบายขนมาเองดวย


155

ทงน จะเปนประโยชนอยางยงหากมนโยบายพเศษเพอทจะปกปองดแลนกเรยนทมพนฐานการเรยนรทแตกตาง หรอนกเรยนทอยในโครงการทดลอง กรณตวอยางของประเดนน ไดแก นโยบายภาษาองกฤษทประกาศใชเมอเดอนตลาคม พ.ศ. 2559 ซงก�าหนดใหเดกไทยชนประถมศกษาปท 1 ทกคนตองมเวลาเรยนภาษาองกฤษสปดาหละ 5 ชวโมง (เพมขนจาก 1 ชวโมง/สปดาห) เรองนสรางความกงวลใจอยางมากแกกรรมการโครงการ เนองจากเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 ในภาคใตยงมปญหาในการใชภาษาไทยเปนอยางมาก ยงเปนภาษาองกฤษแลวยงจะไมรเรองเลย การแบงเวลารอยละ 20 ของตารางเรยนไปใหภาษาองกฤษ หมายถงการเสยเวลาเรยนวชาอน ๆ ไป ถาหากนโยบายนไมยกเลกไปเสยกอน เมอเดอนมนาคมพ.ศ. 2560 โครงการอาจยนเรองขออนญาตเปนกรณพเศษเพอเรมสอนภาษาองกฤษในภายหลง โดยใชกลวธการสอนตามหลกการขนบนไดแบบเดยวกน เพอใชเสรมสรางพฒนาการดานทกษะการฟงพดอานและเขยนภาษาองกฤษ103

สรป โครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาตองใชกลยทธแบบหลากหลายวธ โดยเปดโอกาสใหผมสวนไดเสยจากภาคสวนตาง ๆ ทมความเชยวชาญหลากหลายเขามามสวนรวม เพอใหสามารถด�าเนนงานใหบรรลผลส�าเรจในแตละองคประกอบของการด�าเนนงานโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทใชภาษาแมเปนฐาน

103 ผลการวจยลาสดในยโรปและญปนไดขอสรปวาเดกทเรมเรยนภาษาตางประเทศตงแตอายยงนอย มขอไดเปรยบระยะยาวไมแตกตางจากเดกทเรมเรยนชากวา โดยมหลกฐานทชดเจนวาอาย 11 ป อาจเปนอายทมประสทธผลมากกวาส�าหรบการเรมเรยนภาษาตางประเทศในบรบทโรงเรยนทวไป ซงขดแยงกบความเชอทยดถอตามกนมาวา “ยงเดกยงด” Lambelet & Berthele, 2015


156

ขอเสนอแนะและการด�าเนนงานขนตอไป การศกษาของประเทศไทยอยในชวงหวเลยวหวตอของการเปลยนผาน ทงนกการเมองและผปกครองตางเรยกรองใหเกดการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการจงตองขานรบโดยใชพนฐานจากผลการวจยและนวตกรรมทไดรบการพสจนเชงประจกษแลววามประสทธผลมารองรบ ผลการวจยโครงการนสอดคลองกบผลการวจยทวโลกโดยพบวา โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) สงผลตอทองถนในระดบดเยยมส�าหรบผเรยนชนประถมศกษาปท 1-6 โดยทพบวารอยละ 72.5 ของนกเรยนในโครงการมผลสมฤทธทางการเรยนผานเกณฑการศกษาขนพนฐานในรายวชาภาษาไทยการอานวทยาศาสตรและคณตศาสตรเมอเทยบกบเพยงรอยละ 44.5 ของนกเรยนคเทยบนอกจากน ผลคะแนนสอบ O-Net ชนประถมศกษาปท 6 ของนกเรยนในโครงการทว–พหภาษา กสงกวาคาเฉลยของจงหวดชายแดนภาคใต โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) สรางเสรมทกษะภาษาไทยใหมพฒนาการอานออกเขยนไดรวดเรวยงขนแมวานกเรยนโครงการทว–พหภาษาใชเวลาเรยนรภาษาไทยในชนเรยนนอยกวานกเรยนคเทยบ และเรมตนเรยนรดวยการฟงพดกอนการอานเขยน แตผลการทดสอบในชน ป.1 กลบพบวา นกเรยนทว-พหภาษามทกษะการเขยนในระดบค�า และประโยคสงกวานกเรยนในโรงเรยนคเทยบอยางมนยส�าคญถง 2 เทา และผลการทดสอบเขยนเรยงความภาษาไทยของนกเรยนชนประถมศกษาศกษาปท 3 นกเรยนทว-พหภาษามทกษะการใชค�าและการสอความหมายสงกวาคเทยบทกดาน โดยสรปแลว วธการสอนภาษาไทยในโครงการทว-พหภาษาทใชภาษาแมเปนฐานมประสทธภาพมากกวาวธการการสอนภาษาไทยในโรงเรยนทวไปทใชภาษาไทยเพยงอยางเดยว นอกจากน ผปกครองสนนสนนการจดการศกษารปแบบนเปนอยางมาก องคการยนเซฟแหงประเทศไทยเชอมนอยางยงวาโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) จะชวยใหประเทศไทยบรรลเปาหมายของการพฒนาทยงยน เปาหมายท 4 รวมทงปฏบตตามพนธกรณภายใตอนสญญาวาดวยสทธเดก

ดงนนองคการยนเซฟแหงประเทศไทย ตลอดจนภาคเครอขายของโครงการทกฝาย จงขอแสดงความพรอมทจะรวมมอกบกระทรวงศกษาธการ ในการด�าเนนงานตามแนวคด IDEAS พรอมขอเสนอแนะดงตอไปน

Integrating บรณาการแนวทางจดการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐานใหเปนสวนหนงของนโยบายการศกษาแหงชาตในดานหลกสตรการพฒนา

ครและการวดและประเมนผล

Developing พฒนาโครงการจดการศกษาโดยใชภาษาแมเปนฐานส�าหรบเดกไทยกลมชาตพนธบนพนทสงโดยเฉพาะเขตพนทชายแดน

ภาคเหนอ โดยอาศยการถอดบทเรยนทไดรบจากโครงการน

Expanding ตอยอดขยายผลโครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ในโรงเรยนเขตพนทจงหวดชายแดนภาคใต เพราะ

เปนหลกสตรทปรบเหมาะสมแลว มสอการเรยนการสอนพรอมใช และแนวทางในการพฒนาครทตรวจสอบประสทธภาพเรยบรอยพรอมใหน�าไป ตอยอดขยายผลแบบเตมรปแบบ

Adapting ปรบใชสอการสอน “ภาษาไทยส�าหรบเดกไทยกลมชาตพนธ” ของโครงการฯ กบเดกทเปนบตรหลานแรงงานขามชาตจากประเทศ

เพอนบาน ส�าหรบจดการเรยนการสอนทงในระบบนอกระบบ และ ตามอธยาศย ทจดใหโดยรฐและเอกชนในประเทศไทย

Setting up จดระบบสรรหา ฝกอบรม พฒนา และบรรจแตงตงครกลมชาตพนธ เพอคนถนภมล�าเนารองรบโครงการจดการศกษาโดยใช

ภาษาแมเปนฐาน รวมทงแกปญหาอตราการยายออกของครในพนทชนบทหางไกล

เปาหมายการพฒนาทยงยน

เปาหมายท4

ตวชวดเปาประสงคท 4.5.2

“รอยละของนกเรยนระดบ

ประถมศกษาทมภาษาแรก

(ภาษาแม) หรอภาษาทบาน

เปนภาษาทใชในการ

เรยนการสอน”


157

การด�าเนนงานขนตอไปทใชในการปฏบตตามขอเสนอแนะขางตนในระดบตาง ๆ พอสรปไดดงตอไปนระดบประเทศ (กระทรวงศกษาธการ + ภาคเครอขายของโครงการ)• จดตงหนวยงานภายในส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เพอดแลรบผดชอบเปนการเฉพาะในดานงานสงเสรมโครงการ

ทว–พหภาษาส�าหรบกลมชาตพนธในประเทศไทย• ก�าหนดนโยบายแนวปฏบต และงบประมาณทชดเจนส�าหรบการด�าเนนงานโครงการทว–พหภาษาทเขมแขงทวประเทศ• อนโลมใหโครงการทว–พหภาษาไดรบการยกเวนจากนโยบายทไมเหมาะสมกบบรบทของกลมชาตพนธ เชน การเรมเรยน

ภาษาองกฤษในชวงชนประถมศกษาตอนตนเพอใหเดกมเวลาตงใจเรยนรภาษาแมและภาษาไทยมากขน• ประสานงานกบสถาบนฝกหดครเพอก�าหนดกรอบคณวฒวชาชพครปฐมวย/ประถมศกษาขนใหม โดยใหครอบคลม “ความเชยวชาญ

ดานภาษาแมในบรบทภาษาแมตางจากภาษาไทย” • ก�าหนดแนวทางพเศษส�าหรบเยาวชนทเปนกลมชาตพนธใหมคณสมบตเพยงพอเพอการบรรจแตงตงเปนครในพนททเปนภมล�าเนา

ของตนเอง• อนญาตใหเดกเลกในชวงชนตน (อนบาล 1–ประถมศกษาปท 3) ในโครงการทว–พหภาษา ท�าแบบทดสอบมาตรฐานดวยภาษาทใช

ในการจดการเรยนการสอนรายวชานน ๆ • สงเสรมใหส�านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษาในสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมบทบาทเชงรกมากยงขน

ในการประเมนโครงการน�ารองตาง ๆ แลวน�าองคประกอบส�าคญของโครงการทประสบความส�าเรจมาบรณาการเขาสระบบ• ผลกดนการผลตสอภาษาองกฤษเปนภาษาตางประเทศตามกรอบแนวคดของโครงการทว–พหภาษา• ศกษากลวธการสอนแบบ “สองแนวทาง (Two track approach)” เพอใชกบเดกทมภาษาแมเปนภาษาไทยเพอเสรมสรางทกษะ

การคดสรางสรรคและทกษะการอานเชงวเคราะห ซงเปนจดออนทส�าคญของนกเรยนไทย (จากผลคะแนนทคอนขางต�าจากการสอบ PISA)

ส�าหรบเขตพนทภาคใต (ส�านกงานบรหารเขตพนทภาคใต + ภาคเครอขายของโครงการ)• จดท�าแผนการขยายผลโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไปสโรงเรยนอนอยางเปนระบบโดยสมครใจ• อ�านวยความสะดวกในการจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรแบงปนประสบการณและทรพยากรระหวาง “โรงเรยนสองภาษา” กบโรงเรยน

โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน)• เรงผลตหนงสอภาษามลายถนส�าหรบเดกเพมเตม โดยจดประชมเชงปฏบต

การแบบมสวนรวมกบคร นกศกษาฝกประสบการณวชาชพคร และปราชญชาวบาน เพอผลตสอทงในรปแบบท�ามอและอเลคทรอนกสโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร เชน Bloom เปนตน

• ผลตสอภาษามลายอกษรยาวเพมเตมตามหลกวชาการของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) และออกแบบเครองมอประเมนผลภาษามลายอกษรยาวเพอตดตามความกาวหนาของผเรยน

• สรางสรรคสอการเรยนการสอนภาษาแม (ภาษามลายปาตานอกษรไทย) เพมเตมส�าหรบชนประถมศกษาตอนปลาย

ส�าหรบพนทภาคเหนอและภาคตะวนตก (ส�านกงานเขตพนทการศกษา + ภาคเครอขายทองถน)

• ปรบปรงระบบบรรจแตงตงต�าแหนงคร โดยใหครทพดภาษากลมชาตพนธไดรบโอกาสในการพจารณาเปนอนดบตน ทจะไดรบการบรรจในเขตพนทตามถนฐานภมล�าเนาของตน

• จดสรรงบประมาณและการสนบสนนรปแบบอน ๆ ใหแกโรงเรยนทจดการเรยนการสอนแบบทว-พหภาษา

• ด�าเนนการส�ารวจสถานการณการใชภาษาระดบโรงเรยนเพอระบกลมภาษาตาง ๆ ทนกเรยนและครพด

• ปรบประยกตใชสอการสอน “ภาษาไทยส�าหรบเดกไทยกลมชาตพนธ” ของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) เพอใชกบเดกทเปนบตรหลานแรงงานขามชาต ทงในระบบโรงเรยนและนอกระบบโรงเรยน

“โครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา

(ภาษาไทย–มลายถน) ปฏบตตามเจตนารมณ

ของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยสทธเดก

เปนทยอมรบของนกวชาการทวโลก

ตงอยบนพนฐานงานวจยทางการศกษา

สมยใหมและวทยาการทางสมองปลกฝงใหเดก

เปนคนทมความมนใจในตนเอง ผรกการอาน

หนงสอเตรยมความพรอมใหเดกกาวส

ประชาคมอาเซยนสงเสรมความคดสรางสรรค

และทกษะการแกปญหาสอนใหรจกเคารพ

เชอฟงผน�าทองถนและรฐบาลและจะชวยให

ประเทศไทยบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน

ขอ 4 ดงนน กระทรวงศกษาธการจงควร

เขามาสนบสนนและตอยอดขยายผลโครงการ

ทประสบความส�าเรจเชนน”

รองศาสตราจารย ดร. โคทม อารยา

สถาบนสทธมนษยชนและสนตศกษา



158

ภาคผนวก กความเคลอนไหวดานทว–พหภาษาศกษาในภาคพนเอเชยและแปซฟกตงแตป พ.ศ. 2546“เมอดงานวจยเรองการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาศกษา ในรอบ 10–15 ปทผานมาจะเหนวาผลการวจยทสนบสนนการสอนโดยใชภาษาแมเปนฐานมจ�านวนเพมขนอยางมาก.... เมอวเคราะหถงสงทควรแจงใหกบผก�าหนดนโยบายทราบ...เราไมสามารถปฏเสธความถกตองและชอบธรรมของการจดการศกษาตามแนวทางทว–พหภาษาส�าหรบเดกนกเรยนชนกลมนอยและกลมชายขอบไปไดเลย” จม คมมนส, 2013

ภาคผนวกโดยสงเขป• พฒนาการในเชงบวกของการเคลอนไหวดานการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาในเอเชยผานมมมองของการ

ประชมวชาการวาดวยการศกษาแบบพหภาษา• โครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) มคณปการและไดรบประโยชนจากการเคลอนไหวดานการจดการ

ศกษาแบบทว–พหภาษาในวงกวาง

คณประโยชนของการเปนสอกลาง โครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ไมใชโครงการทเกดขนแบบแยกเดยวโดยล�าพง หากแตเกดขนโดยธรรมชาตอนเปนผลมาจากการทนกภาษาศาสตร มหาวทยาลยมหดล สนใจภาษาของกลมชาตพนธ พรอมกบการทไดเรยนรเพมเตมเกยวกบความเชอมโยงระหวางภาษากบการศกษาโดยการตดตอสมพนธกบนกวชาการนานาชาต ซงเปนผด�าเนนงานดานการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาในตางประเทศ รวมทงเจาหนาทองคการสหประชาชาต กรรมการโครงการเปนทงผเดนทางไปศกษาดงานโปรแกรมทว–พหภาษาศกษาในตางประเทศในเอเชยและยโรปและเปนเจาภาพตอนรบผสนใจเขาเยยมชมโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ดงนน สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชยมหาวทยาลยมหดลจงกลายเปนสวนหนงของ “สอกลาง” ดานทว–พหภาษาศกษาในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงมคณปการและไดรบประโยชนจากการมปฏสมพนธกบกลมบคคลและองคกรทมความสนใจคลายกน ซงโดยสวนใหญแลวท�าใหเกดขนไดดวยรปแบบคณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา รวมทงการจดประชมวชาการนานาชาตวาดวยทว–พหภาษาศกษาอยางตอเนองการประชมดงกลาวน นบเปนปายบอกทางไดเปนอยางด ทใชบอกความกาวหนาและการเตบโตของการเคลอนไหวดานการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานในภมภาคเอเชย

คณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในภาคพนเอเชยแปซฟก การขานรบเชงบวกตอการประชมวาดวยการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา ในป พ.ศ. 2546 โนมนาวใหผสนบสนนโครงการเหนความจ�าเปนของการใหความรวมมออยางตอเนองในชวงตนป พ.ศ. 2547 คณะกรรมการด�าเนนการประชมและเจาหนาทคนส�าคญของยเนสโกและยนเซฟไดรวมกนจดตงคณะทปรกษาดานภาษาแหงยเนสโกขนเพอสงเสรมการท�างานดานการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาในภมภาค (Kosonen 2013) เมอป พ.ศ. 2551 คณะทปรกษาไดกลายเปนคณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (Asia Multilingual Education Working Group หรอ MLE WG) ภายใตกลมงานเฉพาะกจของคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมของเอเชยและแปซฟกแหงสหประชาชาต (UNESCAP) ซงเปนคณะท�างานวาดวยการศกษาเพอปวงชน ทงน คณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาไดประกาศเอกลกษณเฉพาะตวของตนเองไวดงน


159

• วตถประสงค : เพอระบความตองการส�าคญส�าหรบการเคลอนไหวดานการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในระดบภมภาคและประสานงานดานทรพยากรบคคลและการเงนเพอชวยตอบสนองความตองการนน

• วสยทศน : การศกษาทมคณภาพส�าหรบชมชนกลมชาตพนธภาษาตาง ๆ ในทกประเทศทวภมภาค• เปาหมาย : ขจดอปสรรคในการเขาถงการศกษาทมคณภาพส�าหรบกลมชาตพนธภาษาตางๆโดยการสนบสนนการจดการศกษา

พหภาษาและผลกดนนโยบายทเกยวของ104

สมาชกผกอตงคณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา ไดแก ยเนสโกยนเซฟองคการชวยเหลอเดกองคการแครนานาชาตมหาวทยาลยมหดล เอสไอแอล อนเตอรเนชนแนล และองคการรฐมนตรศกษาแหงเอเซยตะวนออกเฉยงใตหรอซมโอ การประชมเลขาธการคณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา จดขนโดยแผนกการศกษาเพอปวงชนแหงภาคพนเอเชยและแปซฟกยเนสโก กรงเทพฯซงเปนโอกาสส�าหรบการปรกษาหารอเรองการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในแงมมทเกยวของกบงานดานอน ๆ ของแผนก ไดแก การศกษาแบบเรยนรวม การศกษาเพอปวงชน และเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ แมวาคณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา จะมาประชมรวมกนเพอจดงานประชมใหญประจ�าป แตกมกจกรรมตาง ๆ เพมขน เชน การออกจดหมายขาวอเลกทรอนกสรายไตรมาส ซงขณะนเผยแพรไปยงสมาชกผรบขาวสารเกอบ 1,000 ราย รวมทงโครงการจดท�าแผนทการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในภาคพนเอเชยแปซฟก (เพอระบโครงการทว–พหภาษาและผมสวนไดสวนเสยหลกในระดบภมภาคซงเปนงานเชงปรมาณ) และการพฒนากรอบการวเคราะหส�าหรบการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (เพอศกษาลกษณะเชงคณภาพของโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา) (UNESCO Bangkok, 2015b) นอกจากน คณะท�างานยงมสวนรวมในการผลตและแปลทรพยากรทว–พหภาษาศกษารปแบบตาง ๆ ไดแก หนงสอจลสาร เอกสารรายงานการประชม วดทศน และบทความในหนงสอพมพ ซงเปนสงทมประโยชนส�าหรบการสอสารประชาสมพนธกบทงภายนอก และเปนผลดตอการรณรงคสงเสรมภายในองคกรสมาชกของคณะท�างาน เชนยนเซฟและยเนสโกเนองจากการจดการศกษาแบบทว-พหภาษามธรรมชาตทตรงกนขามกบความเชอปรมปราทนยมยดถอกนมานานเรองการรบภาษาของเดก ดงนน กรณการศกษาแบบทว-พหภาษา จงตองมการกลาวถงซ�า ๆ บนเวทตาง ๆ

การประชมวชาการนานาชาตวาดวยการพฒนาการทางภาษา การฟนฟภาษา และการศกษาแบบพหภาษาในชมชนกลมชาตพนธภาษาครงท2(2551) ภายหลงจากการประชมในป พ.ศ. 2546 นบเปนชวงทมพฒนาการของการเคลอนไหวดานการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานทส�าคญเกดขนจ�านวนมากในประเทศฟลปปนสมรายงานวาผลการทดสอบแหงชาตป ค.ศ. 2006 ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 แสดงใหเหนวาเดกนกเรยนชนเผาคาลงกาในโรงเรยนพหภาษา มผลสมฤทธสงกวาเพอนนกเรยนจากโรงเรยนทไมใชพหภาษา รอยละ 25 ในวชาภาษาองกฤษและรอยละ 28 ในวชาภาษาฟลปปนส105 กระบวนการถายโอนโครงการพหภาษาในกมพชาจากภาคการศกษานอกระบบไปสการศกษาในระบบโรงเรยนของรฐไดรบการผลกดนอยางดยง โดยมสวนชวยจากผลลพธในแงบวกและกฎหมายการศกษาป พ.ศ. 2550 ทใหหนวยงานทองถนมสทธเลอกภาษาทใชเปนสอในการเรยนการสอนในเขตพนทของตน106 ประเทศไทยพบวาการเรมโครงการทดลองน�ารองการจดการศกษาโดยใชภาษาแมในภาคเหนอครงแรกตองหยดลงกลางคน เนองจากไมสามารถสรางความเชอมนใหกบผทเกยวของได พรอมกนนนกมการเรมตนโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) ในพนทชายแดนภาคใต โดยมหาวทยาลยมหดลและในพนทภาคตะวนตกและภาคเหนอ โดย มลนธภาษาศาสตรประยกต รวมทงการรเรมของส�านกงานราชบณฑตยสภา ในการยกรางนโยบายภาษาแหงชาตอกทงยงมโครงการน�ารองการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาทก�าลงด�าเนนการอยในประเทศบงคลาเทศปากสถานเนปาลและเวยดนามนอกจากนในระดบนานาชาตยงมซมโอรวมกบธนาคารโลกไดเรมตนโครงการระยะยาวทมชอวา “ภาษาแมในฐานะภาษาทใชเปนสอการสอนเชอมโยงส�าหรบกลมประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต: นโยบายยทธศาสตร และการผลกดน” หรอชอภาษาองกฤษวา “Mother Tongue as Bridge Language of Instruction in Southeast Asian Countries: Policy, Strategies and Advocacy.”107 รายงานของธนาคารโลกทศกษานโยบายภาษาทใชในการศกษาและผลลพธของนโยบายดงกลาวในหลายประเทศไดขอสรปดงน

รอยละหาสบของเดกทไมไดอยในระบบโรงเรยนทวโลกอาศยอยในชมชนซงภาษาทใชในโรงเรยนมกไมคอยไดใชทบาน หรอไมมโอกาสไดใชเลย นบเปนขอทาทายใหญหลวงทสดในการบรรลเปาหมายการศกษาเพอปวงชน (EFA) แนวปฏบตทสบทอดกนมา แลวไมกอใหเกดประสทธผล ยอมน�าไปสการเรยนรในระดบต�าและการออกกลางคนหรอซ�าชนสง108

104 Bang, 2013105 Dekker, 2013106 Nowaczyk, 2015107 Kosonen and Young, 2009108 World Bank, 2005


160

เมอวนท 13 กนยายน พ.ศ. 2550 สมชชาใหญแหงสหประชาชาตไดมมตรบรองปฏญญาสหประชาชาตวาดวยสทธชนเผาพนเมอง (United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples) ซงเนอหาในมาตรา 14 ทเกยวของกบการศกษาโดยตรง มดงน ชนเผาพนเมองมสทธทจะกอตงและควบคมระบบและสถาบนการศกษาของตน โดยจดใหมการศกษาทสอนดวยภาษาของตนซงเหมาะสมกบวธการเรยนและการสอนตามวฒนธรรมของตน... รฐควรใชมาตรการทมประสทธภาพซงรฐกบชนเผาพนเมองทเกยวของรวมกนสรางขน เพอใหชนเผาพนเมอง โดยเฉพาะเดกๆ...สามารถเขาถงระบบการศกษาทเปนไปตามพนฐานวฒนธรรมของตน และมการเรยนการสอนดวยภาษาของตน109 พฒนาการดงกลาวขางตนนเปนแรงผลกดนส�าคญส�าหรบการประชมครงท 2 ซงเปนอกครงหนงทมผเขารวมมากกวา 300 คนจาก 30 ประเทศ มารวมตวกนทกรงเทพมหานคร เพอเขาฟงการน�าเสนอบทความ 99 บทความ และรบชมนทรรศการ 18 รายการ ซงมเนอหาเกยวของกบเปาหมายการประชม ดงน

• สรางความตระหนกในวตถประสงคและประโยชนของการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน• แลกเปลยนเรยนรและแบงปนขอมลเกยวกบแนวปฏบตทเปนเลศในดานการพฒนาภาษาการฟนฟภาษาและการจดการศกษาแบบ

ทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานในชมชนกลมชาตพนธภาษา โดยเฉพาะอยางยงประสบการณจากผทมสวนรวมในโปรแกรมดงกลาวอยางเตมท

• สรางและขยายเครอขายบคคลและองคกรทมสวนรวมในความพยายามด�าเนนการดงกลาว110

การประชมวชาการนานาชาตวาดวยภาษาการศกษาและเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ(MDGs)(2553) ในป พ.ศ. 2553 คณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษามจ�านวนสมาชกเพมขนจากสมาชกผกอตงทมอยแตเดม โดยมผเขารวมใหม ไดแก ส�านกงานราชบณฑตยสภา สมาคมการศกษาขนพนฐานและการศกษาผใหญแหงภาคพนเอเชยและแปซฟกใต และศนยความเปนเลศแหงภมภาคอาเซยนทางดานเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษแหงสถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย (AIT) ดวยเวลาทเหลออก 5 ปกอนถงก�าหนดเวลาเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษในปค.ศ. 2015 การประชมครงนพยายามใหความส�าคญกบบทบาทของภาษาทมตอการศกษาและประเดนทางดานเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษดานอน ๆ เชนสขภาพและความเสมอภาคทางเพศ ดงนน เปาหมายของการประชมจงมดงตอไปน

• เพมพนความเขาใจเกยวกบความเชอมโยงระหวางภาษากบการบรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษและการศกษาเพอปวงชน• สงเสรมการเชอมโยงระหวางภาคสวนตาง ๆ เพอสนบสนนกจกรรมบรณาการภาษากบการศกษาเปนรปแบบสหสาขาวชาเพอการ

บรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษและการศกษาเพอปวงชน• แจงใหผก�าหนดนโยบายและภาคดานการพฒนาทราบขอมลเกยวกบแนวปฏบตทเปนเลศ เพอบรณาการภาษาและการศกษา

เขากบยทธศาสตรและนโยบายเพอการบรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษและการศกษาเพอปวงชน111

ครงนมจ�านวนผเขารวมประชมการจดการศกษาแบบทว-พหภาษามากทสด โดยมผเขาประชมกวา 400 คนจาก 30 ประเทศทวโลก โดยมอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตร ใหเกยรตมาเปนประธานเปดงานพรอมกลาวปาฐกถา โดยเลาถงการอนมตรางนโยบายภาษาแหงชาตฉบบราชบณฑตยสถาน รวมทงความส�าเรจของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) สวนองคปาฐกหรอผพดประเดนหลกอน ๆ ไดบรรยายภาพความสนใจของทวโลกทมตอประเดนการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ไดแก ศาสตราจารยซซาน โรเมน (มหาวทยาลยออกซฟอรด) ลอเรนเชยส เซบาสเตยนส เดวดส (สถาบนแหงชาตภาษาแอฟรกนเพอการพฒนาการศกษา) ราชาเทวาศษย รอย (ศาลฎกาบงคลาเทศ) และ ออกทาเวยนา ว ทรจลโล (มหาวทยาลยนอรทเทรนแอรโซนา) หลายประเทศรายงานวามนโยบายดานภาษาฉบบใหมหรอฉบบแกไขเพมเตม ในประเทศฟลปปนสเครอขายมหาวทยาลยและองคกรนอกภาครฐ ไดรวมกนจดตงเครอขาย “ตาลอาตายน” หรอ ‘สะพาน’ งานของเครอขายมสวนท�าใหเกดการออกประกาศค�าสงของฝายบรหาร ฉบบท 74 พ.ศ. 2552 ซงเปนค�าสงทใหน�าการศกษาแบบทว-พหภาษา “เขาสระบบอยางเปนทางการ” ภายในกระทรวงศกษาธการ112 ในท�านองเดยวกนกมพชากยกระดบสถานะการศกษาแบบทว-พหภาษาขนไดส�าเรจ ซงสวนใหญเปนผลมาจากบนทกประวตผลงานทโดดเดนของโครงการแคร (CARE) โดยการประกาศใช “แนวทางการด�าเนนงานดานการศกษาแบบทวภาษาส�าหรบเดกชนเผาพนเมองบนพนทสงพ.ศ. 2553”113 ผลงานทส�าคญของการประชมครงนคอหนงสอประมวลความรจากการประชมความยาว 45 หนา ทตพมพเผยแพรโดยองคการยเนสโก ชอเรอง Why Language Matters for the Millennium Development Goals หรอ เหตใดภาษาจงส�าคญส�าหรบเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ114 หนงสอฉบบนแจกจายไปทวโลกพรอมกบแผนพบสรปเนอหาในชอเดยวกน

109 United Nations, 2008110 Southeast Asian Ministers of Education Organization, 2008111 Southeast Asian Ministers of Education Organization, 2010112 Dekker, 2013113 Sophirom, 2012114 UNESCO, 2012


161

การศกษาแบบทว-พหภาษาเพอปวงชนในภาคพนเอเชยและแปซฟก:นโยบายแนวปฏบตและกระบวนการ(2556) การประชมในป พ.ศ. 2556 มองคกรเขารวมการประชมเพมขน ไดแก องคกรรมทรด (Room to Read) องคการแพลน อนเตอรเนชนแนล องคการดวว อนเตอรเนชนแนล สมาคมนกแปลแหงประเทศฟลปปนส สมาคมภาษาศาสตรแหงประเทศฟลปปนส และ เครอขาย170+ตาลอาตายน อนทจรงการประชมครงนก�าหนดวาจะจดขนทประเทศฟลปปนสจนกระทงเปนทชดเจนวา ภาคเครอขายในฟลปปนสตดภารกจจงตองเปลยนสถานทจดงานเปนประเทศไทย เพยงไมกเดอนกอนการประชม นายเบนกโน เอสอากโนทสาม ประธานาธบดฟลปปนสไดลงนามในรฐบญญตฉบบท 10533 ทพลกโฉมหนาระบบการศกษาของฟลปปนสโดยสนเชง ดวยการขยายการศกษาขนพนฐานขนจาก 10 ป เปน 12 ปและใหใช “หลกการและกรอบการด�าเนนงานการศกษาแบบพหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน” ทวประเทศเปนผลใหกลมภาษาชนเผาพนเมอง 50 ภาษา ไดน�ามาใชในระบบโรงเรยนประถมศกษารฐบญญตฉบบนเปนผลมาจากการเคลอนไหวดวย “พลงประชาชน” ซงประกอบดวยนกวชาการ นกพฒนา ครผน�าทางธรกจ และนกการเมอง115 รฐบญญตฉบบท 10533 น ยกรางโดยองคปาฐกทส�าคญคนหนงในการประชม นนคอ นายมกตนกอล “เมไจ” ท กนกนโด สมาชกรฐสภาคองเกรส โดยมผรวมบรรยายบนเวทคอ นางโตน ซา อม ปลดกระทรวงศกษาธการแหงประเทศกมพชา ซงไดประกาศเจตนารมณของรฐบาลทจะขยายการศกษาแบบพหภาษาใหครอบคลมภาษาชนพนเมองเพมเตมอกถง 19 กลมภาษา รวมทง ศ.ดร.สวไล เปรมศรรตน ทไดบรรยายสรปใหแกผเขารวมประชมรบทราบถงแผนยทธศาสตรส�าหรบการด�าเนนงานตามนโยบายภาษาแหงชาตและความคบหนาของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) นอกจากน มการน�าเสนอเนอหาทเนนเรองนโยบายและการมสวนรวมทางการเมอง บนเวทบรรยายรวมอกหลายเรอง ศ.ดร. เฟอรนานด เดอ วารองส (มหาวทยาลยวทอทาส แมกนส) ศาสตราจารยดานกฎหมายและผรบรางวลลงกวแพกซ (Linguapax Award) บรรยายเกยวกบสถานะทางกฎหมายของอนสญญาตาง ๆ ของสหประชาชาตทเกยวกบสทธทางภาษาวฒนธรรมและชนเผาพนเมอง ศ.ดร.โจเซฟ โล เบยนโก (มหาวทยาลยเมลเบรน) บรรยายความคบหนาของโครงการ “ภาษาเพอสงคมสมานฉนท” หรอ “Language for Social Cohesion” ทยนเซฟและรฐบาลเนเธอรแลนดสนบสนนงบประมาณ โดยจดใหผน�าชนกลมนอยและเจาหนาทรฐเมยนมาร เขารวมการประชมหารอวาดวยนโยบายภาษาทใชในการศกษาทองถน ดร. อนเหวย เฟง (มหาวทยาลยนอตตงแฮม วทยาเขตหนงโป ประเทศจน) บรรยายถงโครงการวจยทวประเทศจนทศกษาประสทธผลของโครงการทใชภาษาแมเปนฐานเพอชวยเดกชนกลมนอยในการเรยนรภาษาองกฤษ ซงเปนจดขายทส�าคญใหแกรฐบาลตาง ๆ ทวทงภาคพนเอเชย ทนาสนใจเปนพเศษคอปาฐกถาเปดการประชมทถายทอดผานวดทศน โดย ศ.ดร.จม คมมนส (มหาวทยาลยโตรอนโต) ผเชยวชาญชนน�าของโลกดานการศกษาทว–พหภาษา โดยประกาศวาหลกฐานเชงประจกษทแสดงใหเหนประสทธผลของการศกษาแบบทว-พหภาษามความชดเจนอยางยงในหลายประเทศ จนกระทง “เราไมอาจปฏเสธไดวา การศกษาแบบทว–พหภาษาเหมาะส�าหรบเดกนกเรยนชาตพนธและเดกชายขอบ”116 อยางไรกตาม แมวาจะมการใหขอคดเหนทนายนดจากนกการเมองผก�าหนดนโยบายและผเชยวชาญจากตางประเทศ แตเนอหาสาระหลกโดยแทจรงของการประชมในป พ.ศ. 2556 คอการรายงานผลการด�าเนนงานโดยผปฏบตงานดานการศกษาแบบทว-พหภาษา ทวาดวยประเดนทาทายการท�างานและการเอาชนะอปสรรคตาง ๆ จนประสบความส�าเรจ การเคลอนไหวดานทว–พหภาษามพฒนาการเตบโตเตมทอยางชดเจน และค�าถามทกลาวถงกนมานานแลวกถกหยบยกขนมาเปนประเดนเรงดวน ไดแก ควรเรมสอนภาษาองกฤษเมอไหรและเรมสอนอยางไร เราจะถายโอนรปแบบการฝกอบรมครประจ�าการไปสการมสวนรวมกบวทยาลยฝกหดครไดอยางไร แลวหองเรยนทมเดกพดภาษาแมหลายภาษาจะท�าอยางไร ค�าถามดงกลาวขางตนน ถกบรรจไวใน “รายการเนอหา” ส�าหรบการประชมครงตอไปในอนาคต

115 Dekker, 2013116 Cummins, 2013


162

การประชมวชาการนานาชาตวาดวยภาษาและการศกษาครงท 5 : การพฒนาทยงยนดวยการศกษาพหภาษา(2559) เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2558 สมชชาใหญแหงสหประชาชาตไดลงมตรบรองเปาหมายการพฒนาทยงยน ซงเปนการกระตนใหหนวยงานดานการพฒนาตาง ๆ ตองประเมนการท�างานของตนเองใหมอกครงตามเปาหมายการพฒนาทยงยนดงกลาว การประชมวาดวย “การศกษาแบบทว-พหภาษา ครงท 5” จดขนทกรงเทพมหานคร เมอเดอนตลาคม พ.ศ. 2559 ใหความสนใจเปนพเศษกบเปาหมายการพฒนาทยงยน เปาหมายท 4 ทพยายาม “รบรองการศกษาทเทาเทยมและทวถง สงเสรมการเรยนรตลอดชวตแกทกคน” กลมหวขอการประชมซงก�าหนดขนบางสวนจากขอเสนอแนะของผเขารวมการประชมครงทแลว มดงน

• นโยบายและการวางแผนดานภาษาและภาษาทใชในการศกษา• การฝกอบรมครทว–พหภาษา• แนวปฏบตการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาส�าหรบการศกษาปฐมวยและการประถมศกษา• ประเดนเปาหมายการพฒนาทยงยนในแบบสหสาขาวชากบภาษา เปนอกครงหนงทมผเขารวมการประชมมากกวา 300 คนจาก 30 ประเทศ ซงจนถงขณะน หลายคนไดกลายเปนเพอนเกากนไปแลว

ตางฝายตางตองการเลาขาวคราวความคบหนาของโครงการของตวเองใหกนและกนฟงวากาวหนาไปแคไหนแลวตงแตการประชมครงกอน

ตลอดระยะเวลาหลายปมาน หลายหนวยงานทเขารวมการประชมเปนประจ�า ไดตดตามความคบหนาของโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) มาโดยตลอด และตอนนกมารวมตวกนแนนขนดหองประชม เพอรบฟงการบรรยายเรอง“Eight Years of MLE in Southern Thailand: Reflections, Results, and Future Directions” หรอ “แปดปทว–พหภาษาศกษาในภาคใตของประเทศไทย: ภาพสะทอนผลลพธ และทศทางในอนาคต” โดยมนายฮวจ เดลานย จากองคการยนเซฟแหงประเทศไทย บรรยายรวมกบ ศ.ดร.สวไล เพอใหภาพรวมของโครงการ นายยเนยนสาสมตา สาเมาะ นกศกษาปรญญาเอก มหาวทยาลยมหดล น�าเสนอผลการวจยส�าหรบวทยานพนธเรองอตลกษณทางวฒนธรรมของชาวไทยเชอสายมลายปาตานทเกยวกบประเดนทางภาษาและแบบตวเขยนในพนทจงหวดชายแดนภาคใต นางสาวมรนดา บรรงโรจน นกศกษาปรญญาเอกมหาวทยาลยมหดลเชนกน น�าเสนอผลการวจยส�าหรบวทยานพนธเรองประสทธผลของการถายโอนทกษะการอานออกเขยนไดในภาษามลายถนไปสภาษาไทย โดยสรปวาเดกนกเรยนในโครงการน�ารองมความสามารถดานทกษะภาษาไทยสงกวาเดกในโรงเรยนควบคมทใชโปรแกรมสามญซงสอนโดยใช “ภาษาไทยภาษาเดยว” โดยใชเวลาพฒนาการสนกวา ผศ.ดร.ศภลกษณ สนธนา และ อ.ยะพา เจะน น�าเสนอผลการประเมนโครงการอยางตอเนองระยะ 6 ป โดย มรย. ซงสรปไดวากลวธการสอนตามแนวทางทว-พหภาษาเปนประโยชนอยางยงส�าหรบนกเรยนสวนใหญ โดยเฉพาะอยางยงเดกนกเรยนทมผลสมฤทธระดบต�าถงปานกลาง และในการประชมวนถดไปผศ.ดร.เกสร ลดเลยเปนจดเดนจากการรวมอภปรายบนเวทบรรยายรวมวาดวยเรองการศกษาวชาชพครทว–พหภาษา เนองจาก มรย. เปนสถาบนฝกหดครแหงแรกในเอเชย ทเปดสอนหลกสตรทว–พหภาษาศกษา ส�าหรบนกศกษาวชาชพครในระดบปรญญาตร และยงเปนสถาบนเพยงแหงเดยวในภาคพนเอเชยทจดโครงการฝกประสบการณวชาชพครทว–พหภาษา ดานนอกหองประชม มนทรรศการโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (ภาษาไทย-มลายถน) โดยไดมการจดแสดงเหรยญรางวลนวตกรรมการรหนงสอ ประจ�าป พ.ศ. 2559 ซงเปนรางวลยเนสโกทสนบสนนโดยรฐบาลเกาหลเพอร�าลกถงพระเจาเซจอง ทเปนผสรางระบบเขยนภาษาเกาหล โดย ศ.ดร.สวไล ไดไปรวมพธมอบรางวล ณ ส�านกงานใหญองคการยเนสโก กรงปารส ประเทศฝรงเศส เมอหนงเดอนกอนหนาการประชม ในนามของผปฏบตงานการจดการศกษาแบบทว–พหภาษาทวโลก


163

ภาคผนวก ขแหลงขอมลส�าหรบผปฏบตงานดานการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา

โปรแกรม บลม เขาถงไดจาก http://bloom.palaso.org/โปรแกรมคอมพวเตอรไมเสยคาใชจาย เพอชวยในการผลตหนงสอเลมยกษ หนงสอเลมเลก และหนงสออานนอกเวลาแบบแบงระดบ ทงแบบตพมพและแบบอเลกทรอนกส รวมทงเครองมอรองรบการเนนขอความ “แบบคาราโอเกะ” ส�าหรบหนงสอเสยงทอานบนโทรศพทมอถอได

Foerster, L., & Saurman, M. B. (2013) Producing Culturally Relevant Language Materials for a Mother Tongue-Based Education Program. Chiang Mai, Thailand: Payap University. เขาถงไดจาก http://tinyurl.com/ pyxszna. คมอแนะแนวการเปนวทยากรน�าการประชมเชงปฏบตการเพอการพฒนาหลกสตร ชอ การผลตสอการสอนภาษาทเหมาะสมกบวฒนธรรมในโครงการจดการเรยนการสอนโดยใชภาษาแมเปนฐาน

Malone, S. (2010) Planning Mother Tongue-Based Education Programs in Minority Language Communities. Dallas: SIL International. เขาถงไดจาก https://www.sil.org/resources/publications/entry/71156 คมอทรพยากรส�าหรบผพดภาษากลมชาตพนธทมสวนรวมในการวางแผนและด�าเนนงานโครงการจดการเรยนการสอนโดยใชภาษาแมเปนฐานในชมชน

SIL International (2012) Resources for Literacy and Education. เขาถงไดจาก https://www.sil.org/literacy-and-education/resources-literacy-and-education คลงขอมลทรวบรวมลงกไปสแหลงขอมลออนไลนดานการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน ซงน�าไปใชประโยชนไดด

Stringer, M. D., & Faraclas, N. (2001) Working Together for Literacy (2nd Edition). Kangaroo Ground, Australia: SIL Australia. ค�าอธบายวธการพฒนาทกษะการอานออกเขยนไดแบบสองแนวทางโดยละเอยด

UNESCO (2016) MTB MLE Resource Kit-Including the Excluded: Promoting Multilingual Education. Bangkok: UNESCO Bangkok. เขาถงไดจาก https://bangkok.unesco.org/content/mtb-mle-resource-kit-including-excluded-promoting-multilingual-education หนงสอชดทรพยากรทออกแบบส�าหรบสมาชกในชมชน ผด�าเนนงาน และผก�าหนดนโยบาย เพอชวยใหเขาใจเรองการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐาน โดยมกรณศกษาเกยวกบโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานทประสบความส�าเรจในเอเชยและแอฟรกา

UNESCO (2017) Multilingual Education: UNESCO Bangkok. เขาถงไดจาก https://bangkok.unesco.org/theme/mother-tongue-based-multilingual-education ทอยออนไลนของคณะท�างานวาดวยการจดการศกษาแบบทว-พหภาษา (ยเนสโก กรงเทพฯ) ซงมลงกไปยงแหลงขอมลส�าคญดานการศกษาตามแนวทางทว-พหภาษาโดยใชภาษาแมเปนฐานในภาษาตาง ๆ รวมทงจดหมายขาวการศกษาพหภาษา ทงฉบบเกาและฉบบลาสด


164

รายการอางองAbuza, Zachary, ‘Violence in Thailand’s Deep South’, New Mandala, 2016 <http://www.newmandala.org/violence-thailands-deep-

south/> [accessed 26 January 2017]Anderson, Richard C., ‘Role of the Reader’s Schema in Comprehension, Learning, and Memory’, in Learning to Read in American

Schools: Basal Readers and Content Texts, ed. by Richard C. Anderson, Jean Osborn, and Robert Tierney (New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc., 1984), pp. 243–310

Aphornsuvan, Thanet, Rebellion in Southern Thailand: Contending Histories (Washington, DC: East-West Center, 2007) <https://bookshop.iseas.edu.sg/publication/1339> [accessed 9 October 2017]

Arphattananon, Thithimadee, ‘The Shift of Policy on Language of Instruction in Schools in Three Southernmost Provinces of Thailand’, ResearchGate, 19 (2011), 113–22

Arya, Gothom, Interview with Kirk R. Person, 2016Asia Foundation, ‘Asia Foundation and Local Partners Mark Village Renaming Project in Southern Thailand’, 2014 <http://asiafoundation.

org/news/2014/02/asia-foundation-and-local-partners-mark-village-renaming-project-in-southern-thailand/> [accessed 26 April 2016]

Bang, Kyungah Kristy, ‘Asia Multilingual Education Working Group (MLE-WG)’ (presented at the International Conference on Multilingual Education for All in Asia and the Pacific: Policies, Practices and Processes, Bangkok, 2013) <http://www.lc.mahidol.ac.th/mleconf2013/PPTnNotes/Kristy%20Bang%20-%20PPT%20-%20Final.pdf> [accessed 16 November 2015]

Bangkok Post, ‘All the King’s Men’, 4 November 2016 <http://www.bangkokpost.com/lifestyle/social-and-lifestyle/1126901/all-the-kings-men> [accessed 4 November 2016]

———, ‘Grade 6 Students Fail in Thai Essay Writing’, 25 February 2017 <http://www.bangkokpost.com/news/general/1204485/grade-6-students-fail-in-thai-essay-writing> [accessed 16 March 2017]

———, ‘Narong Sets Literacy Goal for Students’, 13 January 2015 <https://www.pressreader.com/thailand/bangkok-post/20150113/281565174141824> [accessed 6 October 2017]

———, ‘PISA Test Rankings Put Thai Students near Bottom of Asia’, 8 December 2016 <http://www.bangkokpost.com/learning/advanced/1154532/pisa-test-rankings-put-thai-students-near-bottom-of-asia> [accessed 13 February 2017]

———, ‘Reading from the Same Script’, 2 October 2016 <http://www.bangkokpost.com/news/special-reports/1100441/reading-from-the-same-script> [accessed 5 October 2016]

———, ‘Teachers Mourn Fallen Comrades’, 16 January 2014 <http://www.bangkokpost.com/print/389913/> [accessed 26 January 2017]

———, ‘Teaching in the Mother Tongue’, 3 October 2010 <http://www.bangkokpost.com/learning/news/199427/teaching-in-the-mother-tongue> [accessed 6 October 2017]

———, ‘Thai Students Plunge in PISA Test Rankings’, 8 December 2016 <http://www.bangkokpost.com/news/general/1154113/thai-students-plunge-in-pisa-test-rankings> [accessed 8 December 2016]

Barwell, Richard, ‘ESL in the Mathematics Classroom’, What Works?, Research Monograph #14 (2008) <http://www.edu.gov.on.ca/eng/literacynumeracy/inspire/research/esl_math.pdf> [accessed 10 October 2016]

Basu, Worrawit, Interview with Kirk R. Person, 2010BBC News, ‘Thai Teachers to Be Allowed Guns’, 5 July 2005 <http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4651711.stm> [accessed 15

November 2017]Bell, Desmond, and Nicholas Farrelly, ‘Interpreting 10 Years of Violence in Thailand’s Deep South’, Security Challenges, 8 (2012),

1–18Benson, Carol, and Kevin M. Wong, ‘Effectiveness of Policy Development and Implementation of L1-Based Multilingual Education

in Cambodia’, International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 2017 <https://www.researchgate.net/publication/316059548_Effectiveness_of_policy_development_and_implementation_of_L1-based_multilingual_education_in_Cambodia1> [accessed 14 September 2017]

‘Bloom Library’ <http://bloom.palaso.org/> [accessed 14 February 2017]Burarungrot, Mirinda, ‘Writing Skills Transfer from Patani Malay (L1) to Thai (L2) in Mother Tongue-Based Bi/Multilingual Education

Schools: A Case Study in Patani-Malay Thai in Southernmost Provinces of Thailand’ (unpublished PhD Dissertation, Mahidol University, 2016)

Center on International Education Benchmarking, ‘NCEE | Finland: Education For All’ <http://ncee.org/what-we-do/center-on-international-education-benchmarking/top-performing-countries/finland-overview/finland-education-for-all/> [accessed 14 September 2017]


165

Chongsuvivatwong, Virasakdi, Evaluation of the Project “Institutionalizing Mother Tongue Based Multilingual Education (MTB MLE) in Thailand’s Deep South”. (Bangkok: Thailand Research Fund, 2016)

Constitution of the Kingdom of Thailand, 2017 <http://www.constitutionalcourt.or.th/occ_en/download/article_20170410173022.pdf> [accessed 6 October 2017]

Cumming-Bruce, Nick, ‘In Southern Thailand, a Crossroads of Terror’, The New York Times, 11 November 2004 <http://www.nytimes.com/2004/11/11/news/in-southern-thailand-a-crossroads-of-terror.html> [accessed 1 December 2016]

Cummins, Jim, Language, Power and Pedagogy: Bilingual Children in the Crossfire (Clevedon: Multilingual Matters, 2000)———, ‘Multilingual Education for Social Justice -- From Coercive to Collaborative Relations of Power’ (unpublished Keynote

address presented at the 4th International Conference on Language and Education: Multilingual Education for All in Asia and the Pacific—Policies, Practices and Processes, Bangkok, 2013) <https://www.youtube.com/watch?v=-P2cJa92vg8> [accessed 15 November 2016]

———, Negotiating Identities: Education for Empowerment in a Diverse Society (California Association for Bilingual Education, 1996) <https://books.google.co.th/books?id=NlQlAQAAIAAJ>

Cummins, Jim, and Merrill Swain, Bilingualism in Education: Aspects of Theory, Research and Practice (New York: Routledge, 1986)Dekker, Greg, ‘Multilingual Education in the Philippines: Progress In Nation-Building.’, 2013Denudom, Tengku Ismail C., Politics, Economy, Identity or Religious Striving for the Malay Patani: A Case Study of the Conflicts:

Thailand - Pattani., Peace Innovation Forum (Lund: Lund University, 2013)‘Ethnologue: Languages of the World’, Ethnologue, 2017 <https://www.ethnologue.com/> [accessed 10 February 2017]Finnish League for Human Rights, Analytical Report on Education (European Monitoring Centre on Racism and Xenophobia, 2004)

<https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/287-R4-EDU-FI.pdf> [accessed 14 September 2017]Flórez, M. T., & Sammons, P. (2013). Assessment for learning: effects and impact (School improvement: international reviews of

best practice) (p. 27). CfBT Education Trust. Retrieved from https://www.educationdevelopmenttrust.com/~/media/EDT/Reports/Research/2013/r-assessment-for-learning-2013.pdf [accessed 20 July 2017]

Foerster, Liz, and Mary Beth Saurman, Producing Culturally Relevant Language Development Materials for a Mother Tongue-Based Education Program (Chiang Mai, Thailand: Payap University, 2013) <http://tinyurl.com/pyxszna>

Gilquin, Michel, The Muslims of Thailand, trans. by Michael Smithies (Chiang Mai: Silkworm Books, 2005)Glanz, Christine, ‘Why and How to Invest in African Languages, Multilingual and Multicultural Education in Africa’, in Multilingual

Education in Africa: Lessons from the Juba Language-in-Education Conference, ed. by Hamish McIlwraith (London: British Council, 2013), pp. 57–67 <https://www.teachingenglish.org.uk/sites/teacheng/files/C413%20Juba%20Publication_FINAL_WEB%20ONLY%20v3.pdf> [accessed 2 October 2017]

Global Coalition to Protect Education from Attack, ‘Thailand’, 2013 <http://www.protectingeducation.org/country/thailand> [accessed 10 November 2016]

Gunaratna, Rohan, Arabinda Acharya, and Sabrina Chua, eds., Conflict and Terrorism in Southern Thailand (Singapore: Cavendish Square Publishing, 2005)

Human Rights Watch, Targets of Both Sides (New York: Human Rights Watch, 2010) <https://www.hrw.org/report/2010/09/20/targets-both-sides/violence-against-students-teachers-and-schools-thailands> [accessed 18 January 2017]

Jehusen, Jeh-ubong, Interview with Kirk R. Person, 2016Johnson, Jason, ‘Should Yawi Be Taught in Schools in the Deep South?’, Asian Correspondent, 29 December 2009 <https://

asiancorrespondent.com/2009/12/should-yawi-be-taught-in-schools-in-the-deep-south/> [accessed 8 August 2016]Joll, Christopher, ‘Language Loyalty and Loss in Malay South Thailand: From Ethno-Religious Rebellion to Ethno-Linguistic Angst?’

(Malay Studies Department, National University of Singapore., 2013)Kadir, Mohammad Abdullah, ‘Thoughts on developing a language plan for Thailand in the future.’, in Linguistics and Worldview:

Papers from the Academic Seminar on Linguistics and World View Held at Thammasat University, Bangkok, February 17-19, 1986, in Honor of Professor Kenneth L. Pike, ed. by Potchanat Samermit and David Thomas (Bangkok: Thammasat University and Summer Institute of Linguistics Language Research and Development Project., 1989), pp. 38–43

Kamenetz, Anya, ‘What’s Going on Inside the Brain of a Bilingual Child?’, MindShift, 2016 <https://ww2.kqed.org/mindshift/2016/11/30/whats-going-on-inside-the-brain-of-a-bilingual-child/> [accessed 18 January 2017]

Khaosod English, ‘32,000 Six Graders Are Illiterate: Education Official’, 2013 <http://www.khaosodenglish.com/news/crimecourtscalamity/2013/09/23/1379945963/> [accessed 24 November 2016]

Kosonen, Kimmo, and Kirk R. Person, ‘Languages, Identities and Education in Thailand’, in Language, Education and Nation-Building, ed. by Peter Sercombe and Ruanni Tupas, Palgrave Studies in Minority Languages and Communities (Palgrave Macmillan UK, 2014), pp. 200–231 <https://doi.org/10.1057/9781137455536_11> [accessed 28 June 2016]


166

Kosonen, Kimmo, and Catherine Young, eds., Mother Tongue as Bridge Language of Instruction: Policies and Experiences in Southeast Asia (Bangkok: Southeast Asian Minister of Education Organization, 2009)

Ladlia, Kessaree, Interview with Kirk R. Person, 2016Lake, Anthony, ‘Opening Speech.’ (presented at the World Education Forum, Incheon, Korea, 2015)Lambelet, A., and R. Berthele, Age and Foreign Language Learning in School, 1st ed. 2015 edition (Basingstoke: Palgrave Macmillan,

2015)Lincoln, Y.S., and E.G. Guba, Naturalistic Inquiry (Newbury Park, CA: Sage Publications, 1985)Liow, Joseph Chinyong, Islam, Education and Reform in Southern Thailand: Tradition and Transformation, 1st edn (Singapore:

Institute of Southeast Asian Studies, 2009)‘List of Dialects of the English Language’, Wikipedia, 2016 <https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=List_of_dialects_of_the_

English_language&oldid=753382037> [accessed 30 May 2017]Lo Bianco, Joseph, Scaling up: Expanding Bilingual Education (Bangkok: UNICEF, 2015)Malone, Susan, Planning Mother Tongue-Based Education Programs in Minority Language Communities (Dallas: SIL International,

2010) <https://www.sil.org/resources/archives/71156> [accessed 12 October 2017]———, ‘“Strong Foundations” and “Good Bridges” in Language Education: What Can We Learn from Current Theories and Practices?’

(presented at the National Symposium on Language Issues and Quality Education for Ethnic Minority People, Hanoi, 2008) <http://www.sil.org/system/files/reapdata/86/17/03/8617031290961163609426368677658872021/Strong_foundations_and_good_bridges_in_MLE.pdf> [accessed 2 November 2016]

Malone, Susan, and Dennis Malone, The Two-Track Approach to Introduce Reading and Writing in Students’ First Language (L1) (Dallas: SIL International, 2010) <https://drive.google.com/drive/folders/0B2qydXo1G_bIb0phLVJkNHNPQU0>

Mana, Amporn, ‘The Acquisition of Thai by Malay Speaking Children’ (Mahidol University, 1979)Manager Online, ‘ยนเซฟหนน ร.ร.ทวภาษา “ไทย-มลายปตตาน” เพมโอกาสเรยนร นร.ตามสทธเดกชายแดนใต UNICEF Supports Multilingual

“Thai-Patani Malay” Schools to Improve Opportunities for Students, in Accordance with the Rights of Children in the Southern Border Area’, Manager Online, 18 November 2016 <http://manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9590000111708> [accessed 9 November 2016]

Martin, Steven, UNICEF in Thailand: A Journey of Fifty Years (Bangkok: UNICEF Thailand Office and UNICEF EAPRO, 2000) <https://www.unicef.org/thailand/UNICEF_in_Thailand_Fifty_Years.pdf> [accessed 28 April 2017]

Matichon, Online, ‘สงทบทวนการสอนแบบทวภาษา ท�าเดกเขาใจภาษาไทยชา Order to Review Bilingual Education: Does It Slow Down Children’s Understanding of Thai?’, Matichon Online, 2015 <http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1425544102> [accessed 24 November 2016]

McCargo, Duncan, ‘Thaksin and the Resurgence of Violence in the Thai South: Network Monarchy Strikes Back?’, Critical Asian Studies, 38 (2006), 39–71 <https://doi.org/10.1080/14672710600556429> [accessed 10 November 2016]

McIlwraith, Hamish, ed., ‘The Juba Language-in- Education Conference: Concluding Statement of Principles’, in Multilingual Education in Africa: Lessons from the Juba Language-in-Education Conference (London: British Council, 2013) <https://www.teachingenglish.org.uk/sites/teacheng/files/C413%20Juba%20Publication_FINAL_WEB%20ONLY%20v3.pdf> [accessed 12 December 2016]

Ministry of Education, Basic Education Core Curriculum B.E. 2551 (A.D. 2008) (Bangkok: Ministry of Education, 2008) <academic.obec.go.th/web/doc/d/147 Similar> [accessed 13 January 2017]

———, ‘Development Plan for the Border Provinces (2017-2021) แผนพฒนาฯ – แผนพฒนาการศกษาพนทชายขอบ (พ.ศ.2564-2560)’ <http://peb.sueksa.go.th/index.php/sample-page/> [accessed 1 June 2017]

National Institute of Educational Testing Service, ‘History’ (2012) <http://www.niets.or.th/en/catalog/view/2111> [accessed 26 November 2016]

National Reconciliation Commission (NRC), Report of the National Reconciliation Commission (NRC): Overcoming Violence Through the Power of Reconciliation (Bangkok: National Reconciliation Commission, 2006) <http://thailand.ahrchk.net/docs/nrc_report_en.pdf> [accessed 10 October 2016]

National Statistical Office, and UNICEF, Thailand Multiple Indicator Cluster Survey 2015-2016 (Bangkok: NSO and UNICEF, 2016) <https://www.unicef.org/thailand/Thailand_MICS_Full_Report_EN.pdf> [accessed 27 April 2017]

News True4U, รายงาน: ทวภาษาเชอมโยงชาวไทย-มสลม Bilingual Education Bridges to Thai Muslims, 2016 <https://www.youtube.com/watch?v=6f3l7aaB78Q&feature=youtu.be> [accessed 26 January 2017]

Nookua, Sirikun, ‘The Patterns of Language Use in the Southernmost Provinces of Thailand’, กระแสวฒนธรรม Cultural Approach, 12 (2554), 26–35

Nowaczyk, Monika, Advocating for Multilingual Education in Cambodia: Experiences and Strategies (Phnom Penh: CARE Cambodia, 2015)

Nuamkaew, Vacharee, ‘The Phonology of the Bisu Language as Spoken in Chiangrai Province’ (unpublished MA thesis, Mahidol University, 1987)


167

Office of the Education Council, แผนพฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนภาคใต (พ.ศ. 2555-2552) Plan for Improving Education in the Special Region of the Southern Border Provinces (2009-2012) (Bangkok: Phrik Waan Kan Phim Co, Ltd., 2009)

Office of the Permanent Secretary, 2015 Educational Statistics สถตการศกษาประจาป 2558 (Bangkok: Ministry of Education, 2016) <http://www.mis.moe.go.th/other-information/short-study-statistics/457-%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B8%B5-58> [accessed 9 November 2017]

Oginni Omoniyi, Isreal, and Thomas Owolabi Olabode, ‘Effect of Mother Tongue and Mathematical Language on Primary School Pupils Performance in Mathematics’, Journal of Emerging Trends in Educational Research and Policy Studies, 4 (2013), 542–46 , http://search.proquest.com/openview/924612745acbfab26444bf0633aeafdf/1?pq-origsite=gscholar> [accessed 10 October 2016]

Page, Christina, Manual for Training Community Literacy Workers. Phase 1: Preparing for and Launching Basic Literacy Classes (Chiang Mai, Thailand: Payap University, 2014) <http://tinyurl.com/pyxszna> [accessed 10 October 2016]

Pathan, Don, ‘A Dangerous Waiting Game: Thailand’s Aspirations for Peace’, Ucanews.Com, 2016 <http://www.ucanews.com/news/a-dangerous-waiting-game-thailands-aspirations-for-peace/77066> [accessed 10 November 2016]

———, ‘Beacon for Peace in Far South Is Extinguished’, The Nation, 2017 <http://www.nationmultimedia.com/news/opinion/30304423> [accessed 18 January 2017]

Person, Kirk, ‘Heritage Scripts, Technical Transcriptions, and Practical Orthographies: A Middle Path Towards Educational Excellence and Cultural Preservation for Thailand’s Ethnic Minority Languages.’, in Proceedings from the International Conference on National Language Policy: Language Diversity for National Unity. (Bangkok: Royal Institute of Thailand, 2009)

Person, Kirk, and Wisanee Siltragool, ‘Thailand: Bilingual Education among the Pwo Karen of Omkoi’, in Mother Tongue-Based Literacy Programmes: Case Studies of Good Practice in Asia. (Bangkok: UNESCO Asia and Pacific Regional Bureau for Education, 2007), pp. 145–60

Pitsuwan, Surin, Islam and Malay Nationalism: A Case Study of Malay-Muslims of Southern Thailand (Bangkok: Thai Khadi Research Institute, Thammasat University, 1985)

Prachan, Aneesah, Interview with Kirk R. Person, 2016Premsrirat, Suwilai, ‘Comité International Permanent Des Linguistes/Permanent International Committee of Linguists Award Acceptance

Speech’ (presented at the 18th International Congress of Linguists, Seoul, 2008) <http://www.ciplnet.com/data/premsrirat.html> [accessed 29 November 2011]

———, ‘Patani Malay – Thai Bilingual / Multilingual Education’, 2014 <http://www.unesco.org/uil/litbase/?menu=4&programme=147> [accessed 9 May 2016]

———, ‘Patani Malay in Thai Education’, in Education in Languages of Lesser Power: Asia-Pacific Perspectives, ed. by Craig Alan Volker and Fred E. Anderson (Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, 2015), pp. 91–110

———, ‘Redefining “Thainess”: Embracing Diversity, Preserving Unity’, in Contemporary Socio-Cultural and Political Perspectives in Thailand, ed. by Pranee Liamputtong (Dordrecht: Springer, 2014)

———, การจดการศกษาแบบทว/พหภาษา (มลาย-ไทย) ในจงหวดชายแดนภาคใต. Bi/Multilingual Education (Malayu-Thai) in the Southern Border Provinces (Salaya, Thailand: Center for the Documentation and Revival of Endangered Languages, Mahidol University, 2017)

———, ‘ทวภาษาศกษา ไทย – มลาย แนวทางการพฒนาการศกษาและสรางสนตสขทยงยนในจงหวดชายแดนภาคใต: ความมนคงแบบใหมของไทยในบรบทของประชาคมอาเซยน Thai-Malayu Multilingual Education as a Road to Develop Education and Build Lasting Peace in the Southern Border Provinces’, in เรอง ความมนคงรปแบบใหมของไทยในบรบทของประชาคมอาเซยน: กรณศกษาการสรางสนตสขในจงหวดชายแดนภาคใต A New Approach to Thai Security in the Context of ASEAN Citizenship: Case Studies in Peacebuilding in the Southern Border Provinces (Bangkok: Royal Thai Navy, 2013)

———, แผนทภาษาของกลมชาตพนธตาง ๆ ในประเทศไทย Ethnolinguistic Maps of Thailand (Bangkok: Ministry of Culture, 2004)Premsrirat, Suwilai, et al., Malay Dialects in Thailand: Language Situation Survey and Language Planning, Language Development

or Effective Education and Mass Communication in Southern Border Provinces of Thailand (Resource Center for Documentation, Revitalization and Maintenance of Endangered Languages and Cultures. Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University, 2007)

———, ภาษามลายถนในชวตคนไทยมสลม 3 จงหวดชายแดนภาคใต The Local Malayu Language in the Daily Life of Thai Muslims in the Three Southern Border Provinces. (Nakhon Pathom: Resource Center for Documentation and Revitalization of Endangered Languages and Cultures, Mahidol University, 2009)

Premsrirat, Suwilai, and Uniansasmita Samoh, ‘Planning and Implementing Patani Malay in Bilingual Education in Southern Thailand’, Journal of the Southeast Asian Linguistics Society, 5 (2012), 85–96

Prouty, Robert, ‘Education for All Fast Track Initiative’, in Beyond Access: Effective Reading for All. Report from the Sixth Annual Global Perspectives on Literacy, ed. by William G. Brozo and Elizabeth G. Sturtevant, Washington, DC, 2009 <http://www.rti.org/sites/default/files/resources/5c-globalperspectivesreport2009_sflb_3_.pdf> [accessed 13 February 2017]


168

Ramsey, Adam, ‘Bridging the Language Divide in Thailand’s Strife-Torn Deep South’, The Guardian, 24 August 2016, section Global development <https://www.theguardian.com/global-development/2016/aug/24/bridging-language-divide-thailand-muslim-patani-malay-schools-ethnic-tension> [accessed 24 August 2016]

Reynolds, Craig J., ed., National Identity and Its Defenders: Thailand Today, Revised edition (Chiang Mai, Thailand: Silkworm Books, 2002)

Robinson, Clinton, and Karl Gadelii, ‘Writing Unwritten Languages: A Guide to the Process’ (UNESCO, 2003) <http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002264/226475E.pdf> [accessed 13 March 2017]

Samoh, Uniansasmita, ‘A Study of the Complexity of Language, Script, and Identity in Thailand’s Deep South’ (unpublished PhD Dissertation, Mahidol University, 2016)

———, ‘ภาษาเพอการสอสารในสอทองถนสามจงหวดชายแดนภาคใต Language for Communication in Local Mass Media in the Three Southern Border Provinces’, Journal of Language and Culture, 29 (2010), 69–87

Save the Children Thailand, and World Education Thailand, Pathways to a Better Future: A Review of Education for Migrant Children in Thailand (Bangkok: Save the Children in Thailand and World Education Thailand, 2015) <http://thailand.worlded.org/wp-content/uploads/2016/04/MESR-Policy-Brief.pdf> [accessed 22 March 2017]

Sercombe, P., and R. Tupas, eds., Language, Education and Nation-Building: Assimilation and Shift in Southeast Asia (New York: Palgrave Macmillan, 2014)

Seymour, Philip H. K., Mikko Aro, and Jane M. Erskine, ‘Foundational Literacy Acquisition in European Orthographies’, British Journal of Psychology, 94 (2003), 143–74

SIL International, ‘Resources for Literacy and Education’, SIL International, 2012 <https://www.sil.org/literacy-and-education/resources-literacy-and-education> [accessed 19 January 2017]

Smalley, William A., ‘How Shall I Write This Language?’ The Bible Translator, 10 (1959), 49–69Sophirom, Khan, ‘Cambodia Recognised As Role Model in Asia-Pacific Region for Mother Tongue-Based Bilingual Education’, Agence

Kampuchea Presse, 21 February 2012 <http://www.akp.gov.kh/?p=15812> [accessed 18 January 2017]Southeast Asian Ministers of Education Organization, ‘About the Conference: Second International Conference on Language

Development, Language Revitalization and Multilingual Education in Ethnolinguistic Communities’ (2008) <http://www.seameo.org/_ld2008/about.html> [accessed 16 November 2015]

Southeast Asian Ministers of Education Organization, ‘Announcement: International Conference on Language, Education and the Millennium Development Goals’ (2010) <http://www.seameo.org/languagemdgconference2010/presentations.html> [accessed 16 November 2015]

Stringer, Mary D., and Nicholas Faraclas, Working Together for Literacy, 2nd Edition (Kangaroo Ground, Australia: SIL Australia, 2001)Sudmuk, Cholticha, Interview with Kirk R. Person, 2017Supphasan Poomchaiya, ทวภาษาไทยกลาง-มลายปาตาน Central Thai-Patani Malay Bilingual Education (Bangkok: Thai Public Broadcasting

Service, 2011) <https://www.youtube.com/watch?v=QUNdL66hiiw> [accessed 12 October 2017]Tangsupvattana, Ake, and Ora-orn Poocharoen, ปญหา 3 จงหวดชายแดนภาคใต: ขอเสนอแนะเชงนโยบาย Problems of the Three Southern

Border Provinces: Policy Recommendations (Bangkok: ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย Chulalongkorn University, 2010)The Nation, ‘5-Year-Old Girl Killed in South’, 7 September 2016 <http://www.nationmultimedia.com/news/national/30294682>

[accessed 14 December 2016]———, ‘Education Ministry Focuses on Safety in the Deep South’, 4 January 2017 <http://www.nationmultimedia.com/news/

national/30303358> [accessed 9 January 2017]———, ‘Ex-Bersatu Leader: Economic Development – Not Fighting – Is Way Forward for Deep South’, 5 December 2016 <http://

www.nationmultimedia.com/news/national/30301441> [accessed 5 December 2016]———, ‘Grade 2 Illiteracy Nationwide’, The Nation, 9 July 2007———, ‘In the South, a Strategy Doomed to Fail’, The Nation, 22 April 2016 <http://www.nationmultimedia.com/opinion/In-the-

South-a-strategy-doomed-to-fail-30284438.html> [accessed 27 April 2016]———, ‘King’s Ties to Deep South Remembered’, 25 October 2016 <http://www.nationmultimedia.com/news/national/30298309>

[accessed 14 December 2016]———, ‘Malay-Muslims Want to Protect Their Language: Let Them’, 17 September 2010 <http://www.trf.or.th/index.php?option=com_

content&view=article&id=1955:2010-09-30-14-42-57&catid=32:2013-11-25-06-47-29&Itemid=356> [accessed 18 May 2016]———, ‘Security Forces Alone Cannot Resolve Unrest in South’, 7 August 2016 <http://www.nationmultimedia.com/news/opinion/

today_editorial/30292315> [accessed 14 December 2016]———, ‘Solutions for Strife: Schools in South to Teach Yawi’, 6 August 2005 <http://www.nationmultimedia.com//SOLUTIONS-

FOR-STRIFE-Schools-in-South-to-teach-Yaw-119291.html> [accessed 10 October 2016]


169

Thomas, Wayne P., and Virginia Collier, School Effectiveness for Language Minority Students (Washington, DC: National Clearinghouse for Bilingual Education, 1997) <http://www.thomasandcollier.com/assets/1997_thomas-collier97-1.pdf> [accessed 12 October 2017]

Treiman, Rebecca, and Margo Bowman, ‘Spelling in African American Children: The Case of Final Consonant Devoicing’, Reading and Writing, 28 (2015), 1013–28

UNESCO, Education in a Multilingual World (Paris: UNESCO, 2003)———, Education for All Global Monitoring Report. (Paris: UNESCO, 2010) http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001866/186606E.

pdf [accessed 20 April 2017]———, Education Under Attack (Paris: UNESCO, 2010b) <http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001868/186809e.pdf> [accessed

20 April 2017]———, MTB-MLE Resource Kit-Including the Excluded: Promoting Multilingual Education (Bangkok: UNESCO Bangkok, 2016) https://

bangkok.unesco.org/content/mtb-mle-resource-kit-including-excluded-promoting-multilingual-education [accessed 22 August 2018]

———, Vernacular Languages in Education, Monographs on Fundamental Education, 7 (Paris: UNESCO, 1953)———, Why Language Matters for the Millennium Development Goals (UNESCO Bangkok, 2012) <http://www.unescobkk.org/

resources/e-library/publications/article/why-language-matters-for-the-millennium-development-goals> [accessed 14 October 2017]

UNESCO Asia and Pacific Regional Bureau for Education, First Language First: Community-Based Literacy Programmes for Minority Language Contexts in Asia. (Bangkok: UNESCO Asia and Pacific Regional Bureau for Education, 2005) <http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001402/140280e.pdf> [accessed 14 May 2016]

UNESCO Asia-Pacific Programme of Education for All, Promoting Mother Tongue-Based Multilingual Education (Bangkok, 2007) <https://www.youtube.com/watch?v=ffsW0-F5ka4>

UNESCO/EduStat/World Bank, ‘Thailand Socio-Economic Indicators’, 2014 <http://www.edustat.net/th.html> [accessed 17 November 2016]

UNICEF East Asia and Pacific Regional Office, Thailand Case Study in Education, Conflict and Social Cohesion (Bangkok: UNICEF, 2014)

UNICEF Thailand, ‘CAG Advance Request Form: Mother Tongue (Bilingual) Education for the Southernmost Provinces’ (UNICEF Thailand, 2006)

———, Children and Young People in Thailand’s Southernmost Provinces: UNICEF Situation Analysis (UNICEF Thailand, 2005) <https://www.unicef.org/thailand/ArtSouth.pdf> [accessed 28 April 2017]

———, Everyday Fears: A Study of Children’s Perceptions of Living in the Southern Border Area of Thailand (Bangkok: UNICEF Thailand, 2008) <https://www.unicef.org/thailand/Everyday_fears.pdf> [accessed 20 April 2017]

———, ‘UNICEF Thailand - Media Centre - Children in Far South of Thailand Most Malnourished’, 2017 <https://www.unicef.org/thailand/media_27045.html> [accessed 9 November 2017]

UNICEF Vietnam, ‘Https://Www.Unicef.Org/Vietnam/Resources_20765.Html’, Primary Classroom Language Mapping in Lao Cai Province, 2012 <https://www.unicef.org/vietnam/resources_20765.html> [accessed 11 January 2017]

United Nations, Convention on the Rights of the Child, 1989 <http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CRC.aspx> [accessed 16 March 2017]

———, Declaration on the Rights of Indigenous Peoples, 2008 <http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/DRIPS_en.pdf> [accessed 28 April 2017]

Uthairat, Panu, Interview with Kirk R. Person, 2017Vangelova, Luba, ‘How Spelling Keeps Kids From Learning’, The Atlantic, 9 February 2015 <http://www.theatlantic.com/education/

archive/2015/02/how-the-english-language-is-holding-kids-back/385291/> [accessed 8 September 2016]Waemaji, Paramol, Interview with Kirk R. Person, 2016Walter, Steve, ‘Analyzing MLE Data: A “Stream-of-Consciousness” Set of Heuristics’ (Dallas: Graduate Institute of Applied Linguistics,

2011)Warotamasikkhadit, Udom, and Kirk Person, ‘Development of the National Language Policy (2006-2010)’, The Journal of the Royal

Institute of Thailand, III (2011), 29–44World Bank, Expenditure on Education: Thailand, 2016 <http://data.worldbank.org/indicator/SE.XPD.TOTL.GB.ZS?cid=GPD_31&locations=TH>

[accessed 17 November 2016]———, ‘Thailand Country Overview’, The World Bank, 2016 <http://www.worldbank.org/en/country/thailand/overview> [accessed

17 November 2016]


170

ดชนกกระทรวงการตางประเทศ 43 กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 134 กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 134 กระทรวงวฒนธรรม 134, 152, 167 กระทรวงศกษาธการ 4, 5, 14, 19, 22, 24, 25, 28, 30, 32, 38, 45,

50, 75, 92, 110, 134, 145, 148, 152, 154, 156, 157, 166 กองอ�านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน.) 14,

43, 152 การจดการศกษาในสงคมพหภาษา (UNESCO) 25, 168 การจดการศกษาแบบทว-พหภาษาในภมภาคเอเชยแปซฟก 14, 158,

159, 160, 163, 164 การประเมนผล 4, 11, 12, 27, 30, 33, 42, 43, 67-71, 73, 109-129,

138, 154, 156-157 การฟนฟภาษา 25, 28, 42, 160 การศกษาแบบทว–พหภาษา 14, 15, 24, 25, 26, 51, 110, 126, 138,

143, 145, 154, 158, 159, 163 การศกษาเพอปวงชน 14, 18, 137, 143, 158, 159, 161, 164, 165,

167, 169 การสรรหาคร 153 การสอนแบบ “2 แนวทาง" 153, 166 เกณฑสงสดของสมอลเลย 54-56 เกสรลดเลย 137, 138, 153, 162, 174

คคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) 14, 28, 29,

39, 166 ความเสมอภาค 5, 15, 16 คมโม โคโซเนน 174 โคทม อารยา 157, 174 โครงการจดการศกษาแบบทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) 4, 5,

9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 23, 27, 28, 30, 32, 33, 34, 38, 41, 42, 43, 45, 47, 48, 50, 51, 53, 63, 65, 66, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 75, 76, 77, 78, 81, 85, 86, 87, 89, 92, 94, 95, 98, 101, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 131, 132, 133, 134, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 145, 146, 147, 148, 149, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 174

งงานวจยพนฐาน/การท�าวจยพนฐานเพอเขาใจสถานการณ 32, 33, 41,

42, 55, 56, 152

จจงหวดเชยงใหม 20, 21, 25, 132, 163, 165, 167 จงหวดแมฮองสอน 20-21 จาตรนต ฉายแสง 28, 132 จม คมมนส 68, 69, 97, 158, 161, 165 เจะฮเซน เจะอบง 30, 42, 108, 174 โจเซฟ โล เบยนโก 161

ชชมชนรกษาสนบสนนและสงเสรม 4, 5, 16, 25, 28, 33, 42, 44, 46,

51, 53, 75, 76, 77, 81, 109, 110, 124, 125, 128, 135, 138, 147, 148, 149, 152, 153, 157, 163

ซซซาน มาโลน 24, 25, 26, 30, 32, 42, 151, 174

ดดอน ปาทาน 147, 174 ดเอทโนลอก 18, 19, 33, 165 เดนนส มาโลน 24, 30, 42, 72, 166, 174

ตตวชวด 12, 78, 79, 169

ททกษณ ชนวตร 133 โทมสและคอลเออร 26

นนโยบายการศกษาทเกยวดองกบภาษาถน 159, 160, 161, 165 นโยบายภาษาแหงชาต 13, 14, 131, 133, 134, 154, 159, 160, 167,

169 นโยบายภาษาแหงชาตออสเตรเลย 133


171

ปปฏญญาสหประชาชาตวาดวยสทธของชนเผาพนเมอง 133, 159, 169 ประเทศกมพชา โตน ซา อม ปลดกระทรวงศกษาธการแหงประเทศกมพชา 161 นโยบายการจดการศกษาแบบพหภาษา 161 ประเทศฟลปปนส โครงการทว-พหภาษากาลงกา (ภาษากาลงกา-ภาษาองกฤษ) 24 โครงการทว-พหภาษาฮลไกโนน (ภาษาฮลไกโนน-ภาษาองกฤษ)

23 นโยบายการศกษาทเกยวดองกบภาษาถน 159, 160, 161, 165 ประธานาธบด เบนกโน เอสอาก โนทสาม 161 สมาชกรฐสภาคองเกรส มกตนกอล “เมไจ” ทกนกนโด 161 เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ 159, 160, 169 เปาหมายของการพฒนาทยงยน 3, 14, 16, 156, 162 โปรแกรมบลม 10, 67, 79, 153, 157, 163, 164

ผผลการทดสอบทางการศกษาระดบชาตขนพนฐาน (O-NET) 4, 11,

109, 110, 124, 127, 128, 156 แผนการด�าเนนงาน 134, 152, 161 แผนการสอน 73, 79, 82

ฝฝกอบรมคร 45, 75, 81, 137, 138, 144, 161

พพฒนาระบบตวเขยน 25, 53, 54, 93, 153

ฟเฟอรนานด เดอ วารองส 161

ภภาษากะเหรยง 18, 25, 30, 132, 167 ภาษาเขมรถนไทย 18 ภาษามง 18, 53 ภาษามลายปาตาน 1, 4, 5, 10, 11, 13, 14, 15, 18, 28, 29, 30, 33,

34, 36, 37, 38, 39, 42, 43, 49, 51, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 66, 71, 73, 75, 76, 78, 80, 81, 82, 87, 89, 92, 93, 94, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 107, 108, 115, 116, 119, 121, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 132, 133, 138, 139, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 153, 157, 162, 164, 166, 167, 168, 174

ภาษาองกฤษ 23, 24, 25, 26, 28, 29, 42, 43, 56, 82, 100 การใชภาษาองกฤษเพอสอนวชาคณตศาสตร 127 การสอนวชาภาษาองกฤษในการศกษาแบบทว–พหภาษา 157,

159, 161 ความเปลยนแปลงของภาษาองกฤษจากยคเชกสเปยร 57 ครเชยวชาญภาษาองกฤษ 139, 153 นโยบายการสอนวชาภาษาองกฤษ132, 155 นกเรยนไทยมปญหาผลสมฤทธวชาภาษาองกฤษต�า 134 ระบบเขยนทไมเปนระบบของภาษาองกฤษ 54 ภาษาถนภาษาองกฤษ 60, 69

มมหาวทยาลยราชภฏยะลา 4, 5, 7, 14, 43, 45, 110, 116, 126, 128,

137, 141, 146, 154, 174 มรนดาบรรงโรจน 110, 162, 174 มลนธภาษาศาสตรประยกต 159

ยยเนยนสาสมตา สาเมาะ 34, 35, 36, 37, 38, 55, 56, 57, 58, 59,

153, 162, 167, 168, 174

รรงสรรค วบลยอปถมภ 174 รางวลนวตกรรมการรหนงสอพระเจาเซจงจากองคการยเนสโก 1, 4,

162 รางวลนวตกรรมเหวนฮยดานการสงเสรมพฒนาศกยภาพครจากองค

การยเนสโก 4, 137, 141 ราชบณฑตยสภา 4, 133, 149, 159, 160, 167, 169 “โรงเรยนสองภาษา” 30, 145, 146, 148, 157


172

ววรวทย บาร 42, 148 วลเลยม สมอลเลย 54 วระศกด จงสววฒนวงศ 174แวยโซะ สามะอาล 30, 42, 174

ศศภลกษณ สนธนา 43, 110, 116, 162, 174 ศนยศกษาและพฒนาสนตวธมหาวทยาลยมหดล (สถาบนสทธมนษย

ชนและสนตศกษา) 34 ศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอ.บต.) 4, 43

สสตฟ วอลเตอร 174 สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย, มหาวทยาลยมหดล 4, 14, 24,

28, 33, 34, 36, 38, 41, 42, 43, 44, 45, 50, 59, 60, 66, 70, 71, 79, 83, 86, 87, 88, 90, 110, 126, 137, 138, 139, 140, 141, 148, 149, 158

สภาความมนคงแหงชาต (สมช) 4, 14, 28, 43, 45, 132, 134, 152, 154, 174

สรางความตระหนก 25, 41, 109, 116, 137, 138, 141, 152, 159. สหภาพยโรป 14, 15, 45, 110, 126, 138, 154 ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว) 4, 14, 15, 25, 28, 33, 41,

45, 110, 124, 126, 141, 152, 154, 164 ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ) 14, 22, 51, 157 ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช)

134 ส�านกงานสถตแหงชาต (สสช) 21, 22, 166 สอการเรยนการสอน ฉากภาพวฒนธรรมขนาดใหญ 77, 81, 82, 87 นทานภาพ 77, 81, 82 แบบเรยนอาน-เขยนเชอมโยงเบองตน 69, 71, 104 เรองเลาจากทองถน 77, 81, 82, 87, 102 หนงสอเลมยกษ 13, 80, 90 สวไล เปรมศรรตน 18, 24, 25, 28, 30, 44, 50, 76, 126, 133, 138,

161, 162, 167, 174

หหลกสตรทเกยวโยงกบวฒนธรรม 76

อองคการยนเซฟ (UNICEF) 2, 3, 4, 5, 9, 13, 15, 21, 22, 32, 33, 41,

43, 45, 48, 49, 50, 51, 83, 110, 116, 134, 135, 137, 148, 152, 154, 156, 158, 159, 161, 162, 166, 169, 174

องคการยเนสโก (UNESCO) 1, 4, 14, 18, 19, 23, 24, 25, 28, 41, 53, 137, 141, 143, 154, 158, 159, 160, 162, 163, 167, 168, 169

องคการสหประชาชาต 2, 4, 16, 18, 133, 134, 154, 157, 158, 159, 160, 162, 169

องคประกอบการด�าเนนงานโครงการจดการศกษาแบบทว-พหภาษาแบบเขมทใชภาษาแมเปนฐาน 10, 11, 27, 151

อนสญญาวาดวยสทธเดก 49, 157 อภสทธ เวชชาชวะ 134, 160 อกษรยาว (ทใชอกษรอาหรบดดแปลง) 13, 33, 34, 36, 37, 38, 54,

55, 56, 57, 58, 59, 148, 149, 153, 157 อกษรรม (ภาษามาเลเซย) 33, 34, 36, 37, 54, 55, 56, 58, 148, 149,

153 อตราการไมรหนงสอในประเทศไทย 10, 20 อนเหวย เฟง 161 อานนท ปนยารชน 28 อดม วโรตมสกขดตถ 133, 174 เอสไอแอลอนเตอรเนชนแนล 4, 14, 24, 25, 42, 45, 154, 159, 163,

166, 168, 174

ฮฮวจ เดลานย 162, 174


173

กตตกรรมประกาศรายงานฉบบน กเชนเดยวกนกบตวโครงการทว–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถน) คงไมอาจส�าเรจลลวงไดดวยด หากไมมความรวมมอจากบคคลและหนวยงานหลายฝาย จงขอกลาวถงบคคลส�าคญทงหลายไว ณ ทน โดยไมไดเรยงตามล�าดบใดเปนพเศษ ทงน ขออภยเปนอยางสงหากขามบคคลใดไปโดยมไดเจตนา

องคการยนเซฟประเทศไทย ไดแก ฮวจ เดลานย, รงสรรค วบลยอปถมภ, รบขวญ ธรรมาภรณพลาศ, นภา จวน, คงเดช กสขพนธ, ณฐฐา กนะพนธ และมเชล สมต

คณะวจยจากมหาวทยาลยมหดล ไดแก สวไล เปรมศรรตน, โคทม อารยา, มรนดา บรรงโรจน, ยเนยนสาสมตา สาเมาะ, ศรเพญ องสทธพนพร, สรญญา กฤษณานวตร, สราวฒ ไกรเสม และณฐมน โรจนกล

ราชบณฑตยสภา ไดแก อดม วโรตมสกขดตถ, นตยา กาญจนะวรรณ และชลธชา สดมข

คณะวจยในพนท ไดแก สาเหะอบดลเลาะ อลยฟร, เจะฮเซน เจะอบง, ฮสนะ เจะอบง, ตวนซอฟยะห อลยฟร, อาซยะ ดอเลาะ, บาดอร อาแว, อศศดกร มะนอ, อบดลเลาะ หลงสะ, รดวาน บอเฮาะ, เจะไซนบ บากา, แวฮามดะห ยาเมาะ, ซไลกอ ดอเลาะ, อมรอน ดอเลาะ, รจญฮาน มาซอ, ฮลม ดอเระ, รตนา สมาเฮาะ, อามนะห เจะซามะ, รอฮาน นสะน, นรดา มะสาร, อสนะ บนสหลง, รสนะ มะดเยาะ, สาแลฮะ จางวาง, มาเรยม สาและ, นรนา มะสาร, นฮสนะ เจะมน, รสนาน มะหะมง, ณสอร อาแวกอจ, ซรญาณ บนฮายอาแว, นรม สะอ, ซรอยา อาแว, อารนา เจะอาแว, ศราวธ ดอละ, นาตยา บสมน, นอรดศลา หลงกนน, นจม ยวา, สกญยา หลงสามะ

มหาวทยาลยราชภฏยะลา ไดแก เกสร ลดเลย, ศภลกษณ สนธนา, ฟารดา สามะอาล, มหมมดตอลาล แกมะ, ยะพา เจะน, ปราณ หล�าเบญสะ, อามเนาะ ดอแม, นฮารง โตะส

เขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 1 ไดแก อานซะห ประจน, จฑารตน อรโณทย,อบดลลายด เบญฮาวน, นปภา ศรเอยด, ประเสรฐ วาเลาะ, ฐตรต ภรพนต

บคลากรและผปกครองโรงเรยนบานบน ไดแก นรดา มะแซ, ฟารดา เจะสาแม, นาซฮะห เบามา, สาการยา มานะมา, สากร เจะแม, มฮามดยารม วารม

มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตาน ไดแก แวมาย ปารามล,รสด มาซอและอบดลเลาะ ขรดาโอะ

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ไดแก วระศกด จงสววฒนวงศ

สถาบนเอสไอแอล อนเตอรเนชนแนล ไดแก ซซาน มาโลน, เดนนส มาโลน, คมโม โคโซเนน, สตเฟนวอลเตอร, วน โอเวน และจมโอเวน

โรงเรยนบานบงน�าใส ไดแก อสมาน อาแซ

โรงเรยนบานปงตา ไดแก ปรดา ไชยศร

กลมโรงเรยนปยด ไดแก นไรเซาะ มหนะ, สารบส ยคาเรง, สมพร คมภะสาโน, อบดลเลาะ บานาเวง

ขอขอบคณเปนพเศษ ไดแก กตตพงษ ณ ระนอง, จรยวฒน สนตะบตร, ภาณ อทยรตน, แคทรน อมฮอฟฟ, อนนต เพอรสน และดอน ปาทาน

และขอขอบคณเปนอยางสงส�าหรบผลงานของจราพรบนนาค(อดตรองเลขาธการสภาความมนคงแหงชาตผลวงลบ) และแวยโซะ สามะอาล (ครดเดนแหงชาตผลวงลบ)

ผแปลจากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย ไดแก สนทร เจรญทศน

ออกแบบรปเลม ไดแก ธนท สพชญางกร

บรรณาธการ ฉบบภาษาไทย ไดแก มรนดา บรรงโรจน

โครงการจดการศกษาแบบทว�–พหภาษา (ภาษาไทย–มลายถ�น)ในโรงเร�ยนเขตพ�นทจงหวดชายแดนภาคใต�

สะพานเชอมโยงไปส�อนาคตอนสดใส:

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย


©U

NIC

EF

Thai

land

/201

6/P

reec

hapa

nich

สะพานเชอมโยงไปส�อนาคตอนสดใส: โครงการจดการศกษาแบบทว�–พ

หภาษา (ภาษาไทย–มลายถ�น) ในโรงเร�ยนเขตพ�นทจงหวดชายแดนภาคใต�ขอมลตดตอ

องคการยนเซฟ ประเทศไทย19 ถนนพระอาทตยเขตพระนคร กรงเทพมหานคร10200

โทรศพท: +66 2 356 9499โทรสาร: +66 2 281 6032อเมล: [email protected]

Facebook: facebook.com/unicefthailandTwitter: twitter.com/unicef_thailandIG: @UNICEF_ThailandLINE: UNICEF ThailandYoutube: youtube.com/unicefthailandWebsite: www.unicef.or.th

เพอการบรจาคโทรศพท: +66 2 356 9299โทรสาร: +66 2 356 9229อเมล: [email protected]

สะพานเชื่อมโยง ไปสู...

Documents