การดแลตนเอง ส าหรบ

ผปวยอมพาตครงทอนลาง

เรยบเรยงโดย...หอผปวยศลยกรรมกระดก จดท าโดย…กลมงานสขศกษา

โรงพยาบาลสวรรคประชารกษ จงหวดนครสวรรค โทร. 0 – 5621 – 9888 ตอ 5200, 9801

-1-

ภาวะอมพาตของขาทงสองขางภาวะอมพาตของขาทงสองขาง

หมายถง มอาการออนแรงของขาทงสองขาง และล าตวหรอเฉพาะขาเทานน เนองจากไขสนหลงระดบอกและเอวไดรบบาดเจบ

ภาวะแทรกซอน

แผลกดทบตดเชอ กระดกและไขสนหลงอกเสบ ตดเชอในระบบทางเดนปสสาวะ หลอดโลหตสวนปลายตบตน ความดนโลหตสง เกดลมเลอดในหลอดเลอดด า แผลในกระเพาะอาหาร กลามเนอออนแรงมากขน(กลามเนอลบ)

-2-

การดแลผปวยอมพาตทอนลางการดแลผปวยอมพาตทอนลาง

การอาบน า ผปวยควรอาบน าวนละ 1 – 2 ครง ชวงแรกควรมผชวยเหลอฝกใหผปวย

สามารถท าเองจนท าไดคลอง ควรอาบน าดวยฝกบวเพราะสะดวกตอการตกอาบ

การสวมเสอผา ควรสวมเสอผาทใสสบายไมรดแนนหรอคบจนเกดไป ฝกใหผปวยใช

ก าลงแขนและมอทปกตชวยในการสวมใสเสอผาและกางแกง ดงภาพ

-3-

การรบประทานอาหารและน า ผปวยควรไดรบประทานอาหารครบ 5 หม เชน เนอ นม ไข ผก และ

ผลไม รบประทานอาหารวนละ 3 มอ ควรรบประทานอาหารทมกากมากๆ เชนผกและผลไม ดมน าวนละ 6 – 8 แกว

หมายเหต ผปวยควรลดอาหารประเภทไขมน

แปง และอาหารหวานจดหรอเครองดมทท าใหอวน เชน น าอดลม น าหวาน เนองจากน าหนกทเพมขนจะท าใหการปฏบตกจวตรประจ าวนและการเคลอนยายล าบากมากขน

-4-

การจดทาผปวยการจดทาผปวย

ทานอนหงาย 1. ใหผปวยนอนหนนหมอนใหความกวางของหมอนรองรบศรษะและไหล

พอด และสงพอเหมาะ 2. หนนผาหรอหมอนเลกใตบนเอวใตเขาทง 2 ขาง และหนนหมอนนมๆ

เชนฟองน า หรอ หมอนเลกๆไวใตเขา 3. รองหมอนทรายหรอผามวนกลมไวขางตนขาทง 2 ขาง

-5-

ทานง ควรจดทาเหยยดขาตรงบนเตยงทมหมอนหนนหลงพอควรรองแขนดวย

หมอนใหงอเลกนอย

การจดวางเทา ปองกนปลายเทาตก และปองกนการเกดแผลกดทบของสน

เทา

-6-

ทานอนตะแคง 1. ใหผปวยนอนตะแคงขางใดขางหนงซายหรอขวากได ศรษะหนน

หมอน 2. แขนทง 2 ขาง อยในทางอเลกนอย และอยดานหนาของล าตว 3. สอดหมอนหนนทไหลและแขนดานบนของผปวยใหอยระดบเดยวกบ

ขอไหล 4. สอดหมอนหนนทขา ทอยดานบนของผปวย ใหอยระดบเดยวกบ

สะโพก 5. วางหมอนหรอผาหมมวนกลมๆหนนดานหลงผปวยไว

-7-

ทานอนคว า ในกรณผปวยไมมปญหาดานการหายใจ แลวสามารถนอนคว าได จดทา

นอนคว าไดวนละ 2 – 3 ครง อยางนอย 30 นาท โดยจดศรษะระดบเดยวกบล าตวหนศรษะไปดานใดดานหนงใชผาหนม ๆ รองบรเวณหวเหนาตงแตระดบสะดอถงหนาขา

ขอพงระวง การจดทาผปวยอมพาต ทาตะแคงซาย ตะแคงขวา นอนหงายควรท า

สลบกน และควรเปลยนทาทก 1 – 2 ชวโมง เพอปองกนการเกดภาวะแผลกดทบจากการนอนนานๆ

-8-

การออกก าลงกายการออกก าลงกาย

ผปวยควรมการเคลอนไหวขอตางๆและควรมผชวยในการเคลอนไหวรางกายในรายทผปวยชวยเหลอตนเองไดนอย ซงการเคลอนไหวขอตางๆ จะชวยปองกนการหดรงของกลามเนอ และขอตดแขง

การชวยใหขอสะโพกเคลอนไหว

1. แยกขาผปวยออกจากกนพอควร สอดมอขางหนงไวใตเขา อกขางหนงไวใตสนเทา

2. ยกขาขนจากทนอนเลกนอยประมาณ 3 – 5 นว และเลอนขาเขาหาตวผชวย

3. ยกขาขนเลกนอยเลอนเขาหากนและวางลงบนทนอนตามเดม

-9-

การชวยใหขอเขาเคลอนไหว 1. สอดมอขางหนงไวใตเขาและ 2. ยกขาขนใหเขางอเลกนอย

อกขางหนงไวใตสนเทา

3. โนมขาไปดานศรษะในขณะทเขางอ 4. เหยยดขาใหอยแนวตรงวางกบ พบอยโนมไปใหมากทสดทจะท าได ทนอนสงเกตไดวาขอสะโพกม

เคลอนไหวดวย ในขณะทชวยใหขอเขาเคลอนไหว

-10-

การชวยใหขอเทาเคลอนไหว

1. จบฝาเทาของผปวยหมนออกเทาท 2. จบขอเทาของผปวยหมนกลบไป จะท าไดในขณะทมออกขางหนงจบ ในทศทางตรงกนขาม โดยทมอ ทขอเทากดเบาๆกบทนอนเพอตรง อกขางหนงยงปฏบตเชนเดมอย ขอเทาใหอยกบท

3. จบฝาเทาผปวยในขณะทมออกขางหนง 4. กดปลายเทาและนวเทาให จบนวเทาและปลายเทา แลวดนใหโนม โนมลงพยายามไมใหผปวย ขนมาทางตนขา ยกหรองอเขาขณะทท า

-11-

การชวยใหเทาและนวเทาเคลอนไหว

1. เรมตนดวยการจบสนเทาของผปวย 2. ใชแขนของผปวยดนฝาเทาและ

มออกขางหนงจบขอเทาและกดเบาๆ ปลายทาขนไปในขณะทมอยงจบ เพอชวยใหเทาตงตรง ใหเทาผปวย สนเทาไวในลกษณะน จะท าให วางทาบกบแขนของผชวย สนเทาถกดงใหเหยยดออกไป

3. ผอนปลายเทาและสนเทาใหกลบส 4. เลอนมอทจบขอเทามาจบทหลง ทเดม เทาคอนมาทางปลายเทา ดนให

โนมลงแลวปลอยกลบทเดม

-12-

หมายเหต : ท าแตละทาอยางนอย 10 – 15 ครง อยางนอยวนละครง หรอบอยเทาทจะ

ท าไดควรบรหารกลามเนอสวนอนๆดวย เชน ไหล ขอศอก ขอมอ มอ นวเทา เพอชวยใหกลามเนอตางๆ แขงแรง

การออกก าลงสวนอนๆ

ผปวยควรหมนขมบกน หรอการกนอจจาระ ควรท าวนละ 100 – 200 ครง เพอฝกการท างานของกลามเนอหรดระบบกระเพาะปสสาวะ และอจจาระ

-13-

การขบถายอจจาระการขบถายอจจาระ

ถามอของทานปกตด การท าความสะอาดหลงการขบถายไมใชเรอง

ยาก แตอาจมอปสรรคบางเมอสวมอยไกลไปมาล าบาก อาจจ าเปนตองใชกระโถนรองรบอจจาระแทนทจะขบถายทสวม

ถาจ าเปนตองถายบนเตยง ควรมแผนยางรองกนเปอน หรอ ใชกระดาษหนงสอพมพรองอก

ชนหนง เพอใชหออจจาระทออกมาและน าไปทงไดสะดวก

ถาผปวยถายอจจาระไมออก ตองสวนถายเองโดยใชลกสวนถาย หรอเหลากอนสบขนาดเทานวกอย

สวนถาย ในรายทมอทง 2 ขางออนแรงตองอาศยผชวย

-14-

การขบถายปสสาวะการขบถายปสสาวะ

ปสสาวะเองได แนะน าใหดมน าสะอาด วนละ 6 – 8 แกว (3 ลตร/วน)

ปสสาวะเองไมได ตองสวนปสสาวะ ซงสามารถท าได 2 วธ วธท 1 : การสวนปสสาวะ (กรณสวนปลอย)

1. ลางมอใหสะอาด 2. จดเตรยมอปกรณส าหรบการสวนปสสาวะใหพรอม 3. จดทานอนหงาย กางแยกขาทงสองขางออกจากกน 4. หลอลนสายสวนปสสาวะ 5. ลางท าความสะอาดอวยวะสบพนธ 6. กอนสวนปสสาวะจบองคชาตใหยกตงท ามมประมาณ 60 – 90

องศา 7. ใสสายสวนปสสาวะเขาไปเบาๆ จนลกประมาณ 8 นว 8. จดชามขน หรอภาชนะรองรบปสสาวะ สงเกตปรมาณสของ

ปสสาวะ 9. ดงสายสวนปสสาวะออกเมอรสกหายปวด 10. ท าความสะอาดอวยวะสบพนธอกครง

-15-

วธท 2 : การสวนปสสาวะ (กรณคาสายสวนปสสาวะ) ในกรณนผดแลตองชวยดแลการสวนปสสาวะ ดงน

1. รกษาความสะอาดบรเวณอวยวะสบพนธ และตรงรเปดของทอปสสาวะวนละ 2 ครง เชา – เยน หรอทกครงหลงถายอจจาระ ดวยน าสบและลางดวยน าสะอาด หามโรยแปง

2. ดแลใหสายสวนปสสาวะ ทตอลงภาชนะ หรอถงรองรบปสสาวะเปนระบบปดตลอดเวลา จะเปดภาชนะ หรอถงรองรบปสสาวะเมอเทปสสาวะออก

3. ควรวางสายสวนปสสาวะไวบนขาไมนอนทบสาย และดแลไมใหสายสวนปสสาวะหก พบ งอ

4. ใหถงหรอภาชนะรองรบน าปสสาวะอยต ากวากระเพาะปสสาวะ(ทองนอย) โดยแขวนถงปสสาวะไมใหแตะพน

5. ควรมพลาสเตอรตรงสายสวนปสสาวะ ตดทหนาทอง เฉยงไปดานใดดานหนงเพอไมใหสายสวนปสสาวะเลอนเขา – ออก

-16-

ปญหาดานปญหาดานเเพศสมพนธพศสมพนธ

องคประกอบของการมเพศสมพนธอยางมความสข คอ 1. ตองมความมนใจในตนเอง ไมทอแท สนหวง 2. คสมรสตองเหนอกเหนใจเวลาปรกษาเมอมปญหา และแลกเปลยน

ความรสกซงกนและกน 3. รกษาสขภาพ และความสะอาดของรางกายท าความสะอาดบรเวณ

อวยวะเพศทกครงกอนมเพศสมพนธ 4. ดดแปลงทาทางของการมเพศสมพนธใหเหมาะสมกบพยาธสภาพ

ของโรค 5. จดการกบระบบขบถายปสสาวะใหเรยบรอยกอนมเพศสมพนธ

-17-

การเตรยมตวกอนมเพศสมพนธ 1. ท าความสะอาดบรเวณอวยวะเพศ 2. จดการเกยวกบระบบขบถายทงอจจาระและปสสาวะใหเรยบรอย

ขอควรระวง กรณทคาสายสวนปสสาวะ

ตองระวงอยาใหตงหรอมการกระชาก ควรสอดสายสวนใหลกกวาเดมเลกนอยกอนอวยวะเพศแขงตว เพอปองกนกระเปาะของสายสวนเคลอนออกจากกระเพาะปสสาวะ เนองจากอาจท าใหหลอดปสสาวะฉกขาดได กรณใสถงยางอนามยเพอเกบปสสาวะ

ใหถอดออกกอนการรวมเพศ เพอลดการเสยดสของสายสวนปสสาวะ และขณะรวมเพศควรใชน ามนหลอลนทาสายไว แตถาเกะกะร าคาญมากกอาจ ถอดสายสวนออกกอนการรวมเพศกได ในรายทไมไดใสสายสวนปสสาวะ

ควรกดหรอเคาะหนาทองใหปสสาวะหมดกอน เพอปองกนปสสาวะเลดขณะรวมเพศ

-18-

กรณอวยวะเพศออนตวกอนเวลา หรอแขงตวไดไมเตมท อาจใชวธการรวมรกอนๆรวมดวยทจะท าใหเกดความสข และความพง

พอใจ เชน การใชมอ ปาก ลน ฯลฯ กรณอวยวะเพศไมแขงตวเลย

ฝายหญงจะตองชวยจบอวยวะเพศชายเขาชองคลอดและชวยขมบเพอใหชองคลอดชวยบบอวยวะเพศชายเขาไป ถาท าไมไดอาจตองใชอวยวะเทยมชวย หรอใชอปกรณสญญากาศชวยในการแขงตว ทาของการรวมเพศ

ควรคอยๆ หาทาทเหมาะสมแลวแตความสามารถและความพงพอใจของทงสองฝาย หลงการมเพศสมพนธ

ควรมการผอนคลายดวยการพดคย พดถงความรสกแลกเปลยนซงกนและกน เพอใหเกดความสขและความพงพอใจของทงสองฝาย

ดวยความปรารถนาดจาก ... หอผปวยศลยกรรมกระดก