การศึกษาองค ประกอบศิลป...

การศกษาองคประกอบศลปจากภาพประกอบแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2544

โดย

นายมงคล ไชยวงศ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2547

ISBN 974 – 464 – 208 – 4 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

A RESEARCH OF ART COMPOSITIONS FROM THAI TRADITIONAL ILLUSTRATIONS FROM 1949 TO 2001

By Mongkol Chaiwong

This Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF FINE ATRS

Department of Visual Communication Design Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2004

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธ เรอง “ การศกษา องคประกอบศลปจากภาพประกอบแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2544 “ เสนอโดย นายมงคล ไชยวงศ เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป …………………………………………… (รองศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย) คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน........................พ.ศ............. ผควบคมวทยานพนธ 1. อาจารยอนชา โสภาคยวจตร 2. อาจารยกญชลกา กมปนานนท คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ..................................................ประธานกรรมการ (อาจารยวฒนพนธ ครฑะเสน) ......./................../............... …………………………………….กรรมการ (รองศาสตราจารยพรรณเพญ ฉายปรชา) ......./................../................ ....................................................กรรมการ ………….................................กรรมการ (อาจารยอนชา โสภาคยวจตร) (อาจารยกญชลกา กมปนานนท) ......./.............../................ …..../………..…/…………

ง

K43362011 : สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป คาสาคญ : องคประกอบศลป / ภาพประกอบแนวประเพณไทย

มงคล ไชยวงศ : การศกษาองคประกอบศลปจากภาพประกอบแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2544 (A STUDY OF ART COMPOSITION FROM THAI TRADITIONAL ILLUSTRATION BETWEEN 1949 – 2001) อาจารยผควบคมวทยานพนธ : อ.อนชา โสภาคยวจตร และ อ.กญชลกา กมปนานนท. 182 หนา. ISBN 974 – 464 – 208 – 4

การวจยครงนมจดประสงคเพอศกษาองคประกอบศลปจากภาพประกอบแนวประเพณไทยระหวาง พ.ศ. 2492 – 2544 โดยใชกลมตวอยาง จานวน 20 คน ทเปนผลงานศลปะแนวประเพณไทยของกลมตวอยาง ผลการวจยพบวา

1. แนวคดในการสรางผลงานแนวประเพณไทยของกลมตวอยาง สวนใหญจะสรางสรรคงานศลปกรรมแนวประเพณไทย โดยใชแนวคดและประสบการณมาจาก 1) การศกษาขอมลทางประวตศาสตรชาตไทย และแนวศลปะของไทยในอดต 2) อานและศกษาวรรณคดไทย 3) การใชชวตทสมพนธกบเอกลกษณของไทย ศลปวฒนธรรม และประเพณไทยในทองถน 4) ศกษาแนวคดจากงานบญและประเพณทางพทธศาสนา 5) ศกษาและเรยนรจากผลงาน และพฒนาทกษะความชานาญจากผร หรอครอาจารยในแนวประเพณไทยตางๆ 6) เรยนรจากประสบการณความชานาญ และการประกอบอาชพ 7) การถายทอดความรและประสบการณตางๆ จากอดต

2. แนวคดการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปของการสรางผลงานแนวประเพณไทยของกลมตวอยาง ใชหลกการทางทศนศลปตางๆ ไดแก 1) การใชส ในกลมวรรณะเยนและวรรณะรอน 2) แสงและเงา เพอชวยใหสามารถบอกเวลาและทศทาง 3) นาหนก โดยจดดวยนาหนก ส แสง เงา ใหใกลเคยงและกลมกลน 4) จดเดนของภาพ โดยสรางจดเดนหรอตาแหนงจากสวนสาคญของภาพ 5) ความสมดล โดยจดแบบสมดล 6) การใชเสนเปนตวกาหนดหรอใหเกดความสาคญในภาพ และ 7) ระนาบ โดยใชในการแสดงระยะของภาพ ภาควชาการออกแบบนเทศศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2547 ลายมอชอนกศกษา ………………………………………… ลายมอชออาจารยผควบคมวทยานพนธ 1 ……………………..…… 2 ………………………

K43362011 : MAJOR : VISUAL COMMUNICATION DESIGN KEY WORD: ART COMPOSITIONS / THAI TRADITIONAL ILLUSTRATIONS FROM 1949 TO 2001 MONGKOL CHAIWONG: A RESEARCH OF ART COMPOSITIONS FROM THAI TRADITIONAL ILLUSTRATIONS FROM 1949 TO 2001. THESIS ADVISORS : The purposes of this research were to study art compositions from Thai traditional illustrations from 1949 – 2001. The sample consisted of 20 Thai traditional illustrations from 20 illustrators and the results revealed that

1. Most concepts of the sample are created from ideas and experiences by 1) studying Thai history and olden Thai arts 2) reading and studying Thai literatures 3) living in Thai culture and Thai local traditions 4) studying the concepts of Buddhist traditions 5) studying and learning from the Thai traditional experts and instructors 6) learning by doing and 7) being given knowledge and experiences from the ancestor.

2. The concepts about visual communication arts of the sample are composed of 7 features. They are 1) cold and warm colours 2) lights and shades in order to express time and directions 3) values of colours, lights and shades 4) principles 5) balances 6) lines and 7) planes.

Department of Visual Communication Design Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2004 Student’s signature……………………….. Thesis Advisors’ signatures 1. ……………………….. 2. ………………………..

ฉ

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยด เพราะความรวมมอและรวมใจของบคคล

หลายๆ ทาน ทไดใหความกรณา ความชวยเหลอ และใหคาปรกษาแกไขปญหาตางๆ ขอกราบขอบพระคณทานศลปนแหงชาต ทานผเชยวชาญและทานคณาจารยตางๆ ทใหขอเสนอแนะในการทาวทยานพนธในครงน ซงไดแก ศาสตราจารยประหยด พงษดา ทานอาจารยองคาร กลยาณพงศ ทานอาจารยคานวน ชานนโท รองศาสตราจารยอศนย ชอรณ ผชวยศาสตราจารยโกศล พณกล ทานอาจารยสมบรณสข นยมศร (เปยก โปสเตอร) ทานอาจารยปยต เงากระจาง และอกหลายๆ ทาน ทไดใหขอเสนอแนะและใหขอมลทเปนประโยชนแกการทาวทยานพนธ ฉบบน

ขอกราบขอบพระคณทานอาจารยวฒนพนธ ครฑะเสน ประธานกรรมการการสอบวทยานพนธ ทานอาจารยอนชา โสภาคยวจตร และ ทานอาจารยกญชลกา กมปนานนท อาจารยทปรกษา ทไดใหคาแนะนาและแกไขใหวทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปดวยด รวมทงทานอาจารยทานอนๆ ทไดใหความชวยเหลอซงไมสามารถเอยนามมาไดทงหมด

เหนอสงอนใด ขอกราบขอบพระคณบดา มารดา ครอบครว และผรวมงานทกๆ ทาน ทคอยใหกาลงใจเสมอมาจนสาเรจการศกษา

ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ............................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ .......................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ................................................................................................ ฉ สารบญตาราง ...................................................................................................... ฌ สารบญภาพ ......................................................................................................... ฎ บทท

1 บทนา .................................................................................................... 1 ความเปนมาของปญหา .................................................................. 1 จดประสงคของการศกษา ................................................................ 4 ความสาคญของการศกษาคนควา ................................................... 4 ขอบเขตของการศกษาคนควา ......................................................... 4 นยามศพทเฉพาะ .....................................................................….. 5

2 เอกสารทเกยวของกบการศกษาคนควา .................................................... 6 ความหมายขององคประกอบศลป .................................................... 6 หลกองคประกอบศลป .................................................................... 8 ความหมายของศลปะแนวประเพณไทย............................................ 9 ลกษณะของศลปกรรมไทย .............................................................. 11 รปแบบศลปกรรมแนวประเพณไทย .................................................. 15 เอกสารทเกยวกบเนอหาหรอเรองราวของศลปกรรมแนวประเพณไทย . 18 การวจารณทศนศลป ...................................................................... 34

3 วธการดาเนนการศกษาคนควา ................................................................ 46 ประชากรและกลมตวอยาง .............................................................. 46 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ............................................. 47 ลกษณะของแบบสอบถาม ............................................................... 47 เกณฑการใหคะแนนของแบบสอบถาม ............................................. 48 การเกบรวบรวมขอมล ..................................................................... 48

ซ

บทท หนา 4 ผลของการวจย ....................................................................................... 49

การวเคราะหผลงานองคประกอบศลปจากภาพประกอบ .................... 49 การวเคราะหจดเดนในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย 97 การวเคราะหลกษณะหรอรปแบบงานของนกเขยนภาพประกอบตาม

ชวงเวลา ........................................................................................

103 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ .................................................... 106

ผลการศกษาวจย ............................................................................ 106 แนวคดในการสรางผลงานแนวประเพณไทยของกลมตวอยาง ............ 106 แนวคดการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปของการสรางผลงานแนว

ประเพณไทยของกลมตวอยาง .........................................................

110 การวเคราะหจดเดนในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย 116 การวเคราะหลกษณะหรอรปแบบงานของนกเขยนภาพประกอบตาม

ชวงเวลา ........................................................................................

119 สรปผล .......................................................................................... 122 อภปรายผลการวจย ........................................................................ 128 ขอเสนอแนะในการวจย ................................................................... 131 บรรณานกรม ........................................................................................................ 132 ภาคผนวก ............................................................................................................ 138 ภาคผนวก ก. ......................................................................................... 139 ตวอยางแบบสอบถามเพอสารวจความคดเหนเกยวกบความเปนไทย จากงานเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย ....................................

140

ภาคผนวก ข. ……………………………………………………………… 145 รายชอผเชยวชาญ …………………………………………………… 146 ประวตศลปนและกลมตวอยาง ........................................................ 147 ประวตผวจย ......................................................................................................... 169

ฌ

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 แสดงความหลากหลายกจะพยายามเนนแตละสวนของภาพใหเดนชดเทาๆ กนทงภาพ ..................................................................................

44

2 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของเหม เวชกร ........................................................................................

51

3 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของเฉลม วฒโฆษต ..................................................................................

52

4 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของอาด ออดอาไพ ..................................................................................

55

5 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของเฉลม นาครกษ ..................................................................................

58

6 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของประสงค ปทมานช ..............................................................................

60

7 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของจาเนยร สรฉตร ..................................................................................

62

8 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของประยร จรรยาวงษ ..............................................................................

64

9 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของสนท ดษฐพนธ ..................................................................................

66

10 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ องคาร กลยาณพงศ ............................................................................

69

11 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของวทย พณคนเงน ..................................................................................

71

12 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ ปยต เงากระจาง .................................................................................

74

13 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของคานวณ ชานนโท ................................................................................

77

ญ

ตารางท หนา 14 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ

จลทศน พยาฆรานนท .........................................................................

79 15 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ

ประหยด พงษดา ................................................................................


จกรพนธ โปษยกฤต ............................................................................


โอม รชเวทย .......................................................................................


มล.เยาวมาลย ธารนาค ......................................................................


เฉลมชย โฆษตพพฒน ........................................................................


นตยา ศกดเจรญ ................................................................................


สมยศ คาแสง ....................................................................................

95 22 แสดงการแบงกลมการแสดงผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ......... 97 23 แสดงการแบงกลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา ........................... 103

ฎ

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 ชชกพาเมยกลบบาน ............................................................................ 50 2 ขนชางขนแผน ..................................................................................... 50 3 นราศนรนทร ..........................................................................………... 50 4 ผชนะสบทศ ........................................................................................ 50 5 บางระจน ............................................................................................ 52 6 เศวตฉตร นานเจา ............................................................................... 52 7 เศวตฉตร นานเจา ............................................................................... 52 8 นราศวดเจาฟา .................................................................................... 54 9 นราศเมองเพชร ................................................................................... 54 10 หนาทพลเมอง และศลธรรม ................................................................. 54 11 ปฏทนโรงพมพราษฏรเจรญ .................................................................. 55 12 งานบญหนาพระธาตพนม .................................................................... 56 13 ราวง ................................................................................................... 57 14 ขมากานกลวย ..................................................................................... 57 15 เถดเทงหนมสาว .................................................................................. 57 16 ราเถดเถง ............................................................................................ 57 17 สาวกลางนา ........................................................................................ 59 18 จนทรแรม ........................................................................................... 59 19 แมลก ................................................................................................. 59 20 เรงระบา ............................................................................................. 59 21 ศรธนญชย .......................................................................................... 61 22 ศรธนญชย .......................................................................................... 61 23 พนทายนรสงห .................................................................................... 61 24 ไกรทอง .............................................................................................. 63 25 โชตชวง ชชวาล ลก .............................................................................. 63 26 ภาพลอการเมอง .................................................................................. 63

ฏ

ภาพท หนา 27 คกฤทธ เลนเพลงเรอ ........................................................................... 63 28 เทพธดาดวงดาว .................................................................................. 65 29 กอตงสภาอณาโลมแดง ........................................................................ 65 30 ตงโรงเรยนสอนภาษาองกฤษในพระบรมมหาราชวง ............................... 66 31 แมงหวงไข .......................................................................................... 67 32 อสรพษ ............................................................................................... 68 33 กนร .................................................................................................... 68 34 รวงขาว ............................................................................................... 68 35 รชกาลท 1 เสดจนากองทพขามเขาตเมองทวาย .................................... 70 36 สงคายนาพระไตรปฎก ......................................................................... 70 37 พอคาอเมรกาถวายปน ......................................................................... 71 38 เสดจเลยบมณฑลพายพ ...................................................................... 71 39 สดสาคร ............................................................................................. 73 40 สดสาคร ............................................................................................. 73 41 พระอภยมณ นางเงอก นางยกษ นางเงอกกบสดสาคร .....................… 73 42 ประเพณไทย ....................................................................................... 74 43 มทนพาธา ........................................................................................... 76 44 เดกกาวหนา ........................................................................................ 76 45 พระพทธประวต …………………..............................................………. 76 46 พระอภยมณ ....................................................................................... 76 47 สามสาวเกบดอกไม ............................................................................. 78 48 ปอนขาว ............................................................................................. 78 49 พระมหาชนก ....................................................................................... 80 50 สาวไทย .............................................................................................. 81 51 สองสาว .............................................................................................. 81 52 หมพานต ............................................................................................ 82 53 สนวล ................................................................................................. 83 54 หลงฉาก ….......................................................................................... 83

ฐ

ภาพท หนา 55 ลเก .................................................................................................... 83 56 เมขลา ................................................................................................ 85 57 คใจ .................................................................................................... 85 58 หาบสลากภตต .................................................................................... 85 59 เดกไทย .............................................................................................. 85 60 รามายาณะ ......................................................................................... 87 61 รามายาณะ ......................................................................................... 87 62 นางรา ................................................................................................ 87 63 แตงองค .............................................................................................. 87 64 เขาฉาก ............................................................................................... 88 65 พณคใจ .............................................................................................. 88 66 เทดพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว .......................................... 89 67 พระมหาชนก ....................................................................................... 90 68 พระมหาชนก ....................................................................................... 90 69 ภาพทวดรองขน จงหวดเชยงราย ......................................................... 91 70 ภาพทวดรองขน จงหวดเชยงราย ......................................................... 91 71 มารผจญ ............................................................................................ 92 72 เทศนา ................................................................................................ 93 73 มารผจญ ............................................................................................ 93 74 เขาวด ................................................................................................. 93 75 ครฑยทธนาค ...................................................................................... 95 76 หงส .................................................................................................... 95 77 มงกร .................................................................................................. 95 78 พระวษณกรรม .................................................................................... 95 79 กลมภาพประกอบระบายส (Painting Illustration) ………………………. 98 80 กลมภาพประกอบไทยประยกต (Thai Illustration) ………………………. 99 81 กลมภาพประกอบลายเสน (Drawing Illustration) ………………………. 100 82 กลมภาพประกอบเหมอนจรง (Realistic Illustration) …………………… 101

ฑ

ภาพท หนา 83 กลมภาพประกอบเกรยอง (Crayon Illustration) ………………………... 102

1

บทท 1

บทนา ความเปนมาของปญหา

ในการเรยนการสอนศลปะตงแตอดตทผานมานน ไดมงเนนกจกรรมประเภทศลปะ

ปฏบตเปนสวนใหญ ทงในระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา ซงการมงเนนทางดานทกษะปฏบตโดยทไมมการศกษาดานอนๆ ใหสมพนธกนนน ยอมสงผลใหผลงานทางดานศลปะไมพฒนาเทาทควร และผลงานคงไมสามารถสรางความเขาใจศลปะในแงมมทตางไปจากความรดานทกษะปฏบตทางดานเดยวได (วรณ ตงเจรญ 2532 : 260) ดงนน นกการศกษาทางดานศลปะตางเหนวาความรครบคณคา ศลปะควรจะประกอบดวยเนอหา 4 แกนคอศลปะปฏบต ศลปวจารณ สนทรยศาสตรและประวตศาสตรศลป นนคอการศลปะสอนใหผเรยนสามารถไปทาศลปะ (ศลปะปฏบต) ทมสนทรยะ สามารถวจารณศลปะอยางมความรดวยหลกเกณฑทางดานการวจารณและประวตศาสตรศลปได (มะลฉตร เอออานนท ม.ป.ป. : 60)

และจากการศกษาประวตศาสตรศลปะในประเทศไทย ซงมผลงานศลปกรรมทสะทอนใหเหนถงการซมซบ ถายเทจนเกดลกษณะเดนทางชนชาตนน ในเรองน สวสด ตนตสข (2523 : ไมปรากฏเลขหนา) ไดกลาววา ศลปะไทยไดแสดงออกซงวฒนธรรมอนเปนเอกลกษณของชาต ดงจะเหนไดจากพระทนง โบสถ วดวาอาราม จตรกรรมฝาผนง พระพทธรป ฯลฯ งานศลปกรรมเหลานลวนมคณคาอยางยงในทางดานศลปะ โบราณคด ประวตศาสตร และสาระอนๆ ในแตละชวงเวลาของประวตศาสตร และมประโยชนตอการศกษาคนควา นบวาเปนมรดกทางวฒนธรรมของชาตอนมคณคายง และผลจากการวจยของ วนย ผนาพล พบวา ประเทศตางๆ ในเอเชยอาคเนย ไดแก พมา ลาว เวยดนาม มาเลเซย สงคโปร อนโดนเซย ฟลปปนส และไทย ขาดความเปนตวของตวเอง เมอกระแสของอทธพลตะวนตกแพรกระจายมาคนไทยสวนใหญกรบวฒนธรรมดงกลาวไว โดยขาดการไตรตรองในการสรางสรรค ไมมปรชญาทเดนชด ทาใหคณคาของงานศลปกรรมประจาชาตดอยลง (วนย ผนาพล 2521 : 43)

โดยเฉพาะสงคมไทยในชวงกวาทศวรรษทผานมา ไดมการเปลยนแปลงทางดานตางๆ อยางรวดเรวจนเหนไดชด อนเปนผลสบเนองมาจากความเจรญกาวหนาทางดานวทยาการและ

2

ระบบการสอสารขอมลทรวดเรว ประกอบกบการเปดประเทศมากขน จงสงผลใหมการรบเอาวทยาการสมยใหมมาใชในการดารงชวต และมการถายทอดวฒนธรรมจากตางประเทศมากขนเปนลาดบ (มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2532 : 73) จากเหตดงกลาว ยอมสงกระทบตอศลปกรรมประเพณไทยดวยเชนกน ซงไดกอใหเกดววฒนาการศลปกรรมประเพณไทยในชวงกวาทศวรรษทผานมาไดคลคลายมากยงขน โดยเฉพาะผสรางสรรคงานศลปกรรมประเพณไทยกตางหาแนวทางการแสดงออก ซงเปนสญลกษณสาคญทสะทอนใหเหนถงเอกลกษณศลปกรรมประเพณไทยในกระบวนแบบใหมกลายเปนศลปกรรมแนวประเพณทมรากฐานมาจากศลปกรรมประเพณไทยในอดต

การศกษาธรรมชาตเปนสงทจาเปนอยางยงสาหรบผทมความปรารถนาจะมความเขาใจอยางลกซงในเรองโลกและชวตหรอศาสตรทตนเกยวของ ผทมความสข หรอไดรบความสาเรจในชวตเปนจานวนไมนอยทเปนผทเขาใจ เหนคณคาของธรรมชาต และสามารถนาประสบการณทไดจากธรรมชาตมาใชในชวตประจาวน หรอประยกตเขากบวชาชพของตนทางดานปรชญาและศาสนา เราไดประจกษแลววาพระพทธเจาของเรานนเปนผทเหนคณคาของธรรมชาตเปนอยางยง และนาธรรมชาตมาใชเปนตวอยางสาหรบเผยแผรพทธธรรมไดอยางมประสทธภาพ สวนในศลปะและการออกแบบกมบคคลสาคญ เชน เเฟรงค ลอยด ไรท (Frank Lloyd Wright) ซงเปนสถาปนกอเมรกน ผมชอเสยงเปนทไดรบการยกยองอยางสงในแวดวงของนกออกแบบสถาปตยกรรมทวโลก เปนทรกนโดยทวไปในบรรดาผทสนใจวา เเฟรงค ลอยด ไรท ใหความสาคญแกธรรมชาตเปนอยางยงเชนกน ประตมากรเอกของโลกผหนงคอ เฮนร มวร ทไดเคยกลาววา การสงเกตธรรมชาตนนเปนสวนหนงของชวตศลปน เพราะจะชวยขยายขอบเขตของความรเรองรปทรงใหกวางไกล ทาใหจตใจสดชน แลวยงเสรมสรางแรงบนดาลใจอกดวย สวนปรมาจารยดานศลปะและการออกแบบของไทยนนกไดฝากผลงานทแสดงใหเหนวา มธรรมชาตเปนคร เชน ทานผออกแบบลายไทยตางๆ อาท ลายกนก ลายดอกพกล ลายประจายาม ฯลฯ นอกจากนนตวอยางขางตนกไดแสดงใหเหนแลววาทงองคประกอบของการออกแบบ และกาเนดทฤษฎการออกแบบลวนมปรากฏอยอยางชดเจนในธรรมชาตแลว (อางองใน มาโนช กงกะนนท 2530 : 6)

ในประเทศไทยมศลปนทมชอเสยงโดงดงหลายทาน ซงไดออกแบบและเขยนภาพประกอบเรอง (Illustrators) ไดอยางยอดเยยม เชน พระวรรณวาดวจตร (ทอง จารวจตร) เขยนภาพปางมารผจญ สงไปตพมพเมองนอกไดรบความนยมมาก ภาพนางฟาอนเกดแกดอกบวออกแบบและวาดโดยเจากรมแดง ภาพพทธประวต ออกแบบและวาดโดยนายทองชางเขยน และนายจาง ซงสมยนนไมสามารถนามาพมพในประเทศไทยได เพราะยงไมมเครองพมพ

3

ซงหมอบรดเลย ไดบนทกไวในหนงสอบางกอกกาเลนดาร ประจาป ค.ศ. 1870 (พ.ศ. 2413) ไดพมพภาพประกอบตางๆ เพอนามาทาปฏทน งานเขยนภาพประกอบสวนมากจะนาภาพมาออกแบบและจดพมพปฏทนประจาปของบรษทหางราน และสวนราชการตางๆ ทมชอเสยงมากคอ ภาพประกอบประเพณสงกรานต ปฏทนป พ.ศ.2474 ของนายโพธ ใจออนนอม ครโรงเรยนเพาะชาง ภาพประกอบประเพณสงกรานตของศลปนคณะชาง ภาพประกอบเรองของครเสนห คลายเคลอน และภาพประกอบหนงสอของครออด อาไพ ของโรงพมพราษฎรเจรญ

งานภาพประกอบ (Illustrators) มความโดงดงมากในยคของเหม เวชกร เปนชางเขยนภาพประกอบตารากระทรวงกลาโหมและวาดภาพประกอบใหสานกพมพเพลนจตต ซงมผลงานประมาณ 6 หมนภาพ ซงแตละภาพลวนแตแสดงวถชวตไทยไดอยางดเยยม เชน ภาพนกเรยนนายรอย (พ.ศ. 2475) ภาพสายลมหวนและภาพนสต (พ.ศ. 2476) ภาพบานผสง (พ.ศ. 2477) ภาพผและภาพเหยยบยอดอก (พ.ศ. 2478) ภาพแผลเกา (พ.ศ. 2479) และภาพศรธนญชยเสยร (พ.ศ. 2480)

นกเขยนทมชอเสยงมากในราว พ.ศ. 2498 ทไดเขยนแบบเรยนชดเดกชายปญญา – เดกหญงเรณ ฝนตกแดดออก ไปโรงเรยน เทยวรถไฟ เขยนโดยเหม เวชกร ฉนท สวรรณะบณย คด โกศลวฒน และเฉลม นาครกษ (อเนก นาวกมล 2542 : 8)

สมาคมศลปกรรมไทย ซงกอตงใน พ.ศ.2497 โดยในตราสารไดระบวตถประสงคของสมาคมอยางชดเจนวา สงเสรมเกยรตคณและวฒนธรรมทางศลปกรรมไทย (สมาคมศลปกรรมไทย 2497 : 2)

นอกจากนน ยงมความหมายในการเผยแพรความคดผานสอหนงสอและสออนๆ ทาใหลกษณะบคคลและลกษณะกลม เชน คณะชาง เหม เวชกร เฉลม นาครกษ (อานาจ เยนสบาย 2531 : 137)

จากหลกฐานดงกลาวพบวา ทานเหลานลวนมจดยนทจะฟนฟสนบสนนและสรางสรรค ศลปกรรมแนวประเพณไทยทงสน แตดงทกลาวมาแลววาสถานการณแวดลอมตางๆ ในขณะนน ไดเอออานวยศลปะแบบตะวนตกในประเทศไทย ซงมแนวโนมจะเตบโต (อานาจ เยนสบาย 2531 : 137) แมวา การพฒนาทางสงคมจะเออตอการพฒนาศลปะตะวนตกเพยงใดกตาม ศลปแนวประเพณไทยยงคงดารงอยในฐานะทมลกษณะเฉพาะทางชนชาตมความไดเปรยบในฐานะทผกพนกบประวตศาสตรชาตไทย มสถาบนหลกของชาตใหการสนบสนน เปนเหตใหจตรกรทเขยนภาพไทยทยดแนวทางในการทางานศลปกรรมแนวประเพณไทยไดยาจดยนของตนเอง โดยจดการแสดงภาพเขยนขนเปนครงแรกเมอ พ.ศ. 2507 (สงวน รอดบญ 2506 : 37) โดยเฉพาะ เฉลม นาครกษ ทไดชอวา เปนผประยกตจตรกรรมประเพณไทยดวยรปแบบและเรองราวท

4

งดงามอยางใหมขนมา จนเปนทกลาวขานกนโดยทวไป (วรณ ตงเจญ 2533 : 217) โดยมแบบอยางเฉพาะทสบตอมาจนถงปจจบนทยาวนานจนเกดลกษณะเฉพาะทางชนชาตและมลกษณะทสอดคลองกบระเบยบวถการดาเนนชวตในแตละชวงของประวตศาสตรชาตไทย (สวสด ตนตสข 2533 : ไมปรากฏเลขหนา) จดประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาองคประกอบศลปจากภาพประกอบแนวประเพณไทยจากการออกแบบ และการเขยนภาพประกอบ

2. เพอเปนแนวทางในการศกษาผลงานการออกแบบ การเขยนภาพประกอบ และ พฒนาผลงานออกแบบภาพประกอบ

3. เพอปลกฝงเจตคตระหวางผลงานศลปะการออกแบบกบแนวประเพณและสงคม ไทย ความสาคญของการศกษาคนควา

1. ผลของการศกษาครงนจะเปนแนวทางการวเคราะห วจารณและศกษาคนควา ประวตศาสตรการออกแบบภาพประกอบแนวประเพณไดอยางมหลกเกณฑ

2. เปนแนวทางในการสรางสรรคผลงานศลปกรรมแนวประเพณไทย ซงเปนการ พฒนาวชาชพทางการออกแบบใหมประสทธภาพยงขน ขอบเขตของการศกษาคนควา

ผลงานการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยของศลปนไทยทนามาวเคราะหในครงน จานวน 20 คน แบงเปนผลงานตางๆ ดงน

1. ผลงานออกแบบและเขยนภาพประกอบวรรณคดไทย 2. ผลงานออกแบบและเขยนภาพประเพณไทย 3. ผลงานออกแบบและเขยนภาพพระพทธศาสนา 4. ภาพประวตศาสตร 5. ภาพลายเสน

5

นยามศพทเฉพาะ

1. ศลปะ (Art) หมายถง เปนฝมอทางการชาง การแสดงออกมาใหปรากฏขนไดอยางงดงาม นาพงพอใจ และเกดอารมณสะเทอนใจ ทเปนผลแหงพลงความคดสรางสรรคของมนษย ทแสดงออกในรปลกษณตางๆ ใหปรากฏ ซงสนทรยภาพ ความประทบใจ หรอความสะเทอนอารมณ ความอจฉรยภาพ พทธปญญา ประสบการณ รสนยม และทกษะของแตละคน เพอความพอใจ ความรนรมย ขนมธรรมเนยม จารต ประเพณ หรอความเชอในลทธศาสนา

2. องคประกอบศลป (Composition) หมายถง สงทศลปนและนกออกแบบใชเปนสอในการแสดงออกและสรางความหมาย โดยการนามาจดเขาดวยกนใหเกดเปนรปทรงเดนชด และจดระเบยบสวนตางๆ เหลานน ใหประสานกลมกลนกนในงานศลปะ

3. หลกในการจดองคประกอบศลป หมายถง โครงสรางหลกของศลปะ โดยนารปทรง ซงเปนสงทมองเหนไดในทศนศลป ทศลปนสรางขนดวยการประสานกนอยางมเอกภาพของทศนธาต (Visual Elements) ไดแก เสน นาหนกออนแกของขาว – ดา ทวาง ส ลกษณะพนผว รปทรง สมดลย และระนาบ ใหความพอใจตอความรสกสมผส เปนความสขทางตา พรอมกนนนกสรางเนอหาใหกบตวรปทรงเอง และเปนสญลกษณใหแกอารมณ ความรสก หรอปญญาความคดทเกดขนในจตดวย และเนอหาทเปนองคประกอบทเปนนามธรรม หรอโครงสรางทางจต ตรงกนขามเปนสวนทเปนรปทรง ทหมายถงผลทไดรบจากงานศลปะ ซงสวนทเปนนามธรรมน นอกจากเนอหาแลวยงม เรอง (Subject) และแนวเรอง (Theme) รวมอยดวย โดยทง 3 สวนนตางมความเชอมโยงและซอนทบอย เรองกบเนอหาในงานบางประเภทจงเกอบแยกจากกนไมออก แตในงานบางประเภทเกอบไมเกยวของกนเลย

4. ศลปะแนวประเพณไทย หมายถง ผลงานทางศลปะทมววฒนาการมาจากอดต จนเกดลกษณะทสอดคลอง กลมกลนกบระเบยบการดาเนนชวตของชนชาตไทย และพฒนามาจนถงปจจบน อนเปนผลมาจากการทสงคมไทยไดเปลยนแปลง สบเนองมาจากการววฒนาการความเจรญของโลกทางดานตางๆ จนเปนเหตใหศลปนไดพยายามคลคลายผลงานไปตามสภาพของสงคมและสงแวดลอม ซงอยบนพนฐานของศลปะไทย หรอศลปะแนวประเพณไทย หรอมเอกลกษณของชาตไทย

5. ภาพประกอบแนวประเพณไทย หมายถง ผลงานทศนศลปทแสดงลกษณะอนเปน เอกลกษณของศลปะไทยทมความสมพนธกบระเบยบ วถการดาเนนชวตของชนชาตไทยในแตละชวงเวลาของประวตศาสตรชาตไทยและพฒนามาถงปจจบนนน โดยไมมความหมายครอบคลมไปถงศลปกรรมแนวประเพณไทยแบบอนรกษทปรากฏอยในพทธสถาน

6

บทท 2

เอกสารทเกยวของกบการศกษาคนควา

ในการศกษาวจยครงน ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎและเอกสารงานวจยทเกยวของและไดนาเสนอตามลาดบ ดงน

1. ความหมายขององคประกอบศลป 2. หลกขององคประกอบศลป 3. ความหมายของศลปะแนวประเพณไทย 4. ลกษณะของศลปกรรมไทย 5. รปแบบศลปกรรมแนวประเพณไทย 6. เอกสารทเกยวกบเนอหาหรอเรองราวของศลปกรรมแนวประเพณไทย 7. การวจารณทศนศลป

1. ความหมายขององคประกอบศลป

เพอใหการศกษาครงนมความครบถวนในเนอหาสาระ ผวจยจงไดคนควาและรวบรวมความรเกยวกบความหมายและความเขาใจเกยวกบเรององคประกอบศลป ดงน

ถาจะพจารณาตามตามความหมายของศลปะนน พอจะกลาวไดวา ศลปะคอสงทมนษยสรางขนเพอแสดงออกทางดานอารมณ ความรสก ความคดหรอความงาม กจะเหนไดวา ศลปะมองคประกอบทสาคญอย 2 สวน คอ สวนทมนษยสรางขน ซงไดแกโครงสรางทางวตถทมองเหนได หรอรบรไดดวยประสาทสมผสสวนหนง กบสวนทเปนการแสดงออกอนเปนผลทเกดจากโครงสรางทางวตถนน อกสวนหนง เราเรยกองคประกอบสวนแรกวา รปทรง (Form) หรอ องคประกอบทางรปธรรม และเรยกสวนหลงวา เนอหา (Content) หรอองคประกอบทางนามธรรม ดงนนองคประกอบทเปนโครงสรางหลกของศลปะคอรปทรงกบเนอหา (ชลด นมเสมอ 2538 : 18)

คาวา Composition มาจากภาษาละตนวา Compositio หมายถง การจดเขาดวยกนในทางศลปะ Composition แปลวา องคประกอบแหงศลป (สงวน รอดบญ 2522 : 50) หมายถงการ

7

นาสวนประกอบของศลปะ (Elements of Art) มาจดเขาดวยกนตามความคด จนตนาการหรอดวยประสบการณผสรางแตละคน โดยอาศยหลกของศลปะสรางใหเกดการประสานกลมกลนกนอยางเปนเอกภาพ

องคประกอบศลปตามพจนานกรมฉบบเวบสเตอร (Webster 1961 : 196) ไดอธบายไววา ในทางวจตรศลปหมายถงศลปะหรอการปฏบต กระทาใหเกดการรวมกนของสวนประกอบตางๆ ในผลงาน และสวนประกอบทงหมดนนจะตองประสานกลมกลนกน

ตามความหมายในพจนานกรม ฉบบภาษาองกฤษเปนไทยของ สอ เสถบตร (ม.ป.ป. : 144) ไดใหความหมาย Composition ไววา คอสวนประกอบ สดสวน สงทประกอบขน ความเรยง เพลงทแตงขน และวตถผสม

อาลเลน และ โฮลเดน (Allen and Holden 1979 :194) ไดกลาวถงความหมายของ องคประกอบศลปไวคอ การจดระเบยบสวนตางๆ ภายในงานศลปะใหประสานกลมกลนกนทงภาพ รปทมองคประกอบทดจะแสดงความสมดลของรปทรง การใชส คานาหนกออนแก สวนตางๆ บรเวณวาง จงหวะและเนอหาทเปนเอกภาพ (อางองใน เทยนชย ตงประเสรฐ 2533 : 2)

Arts Fundamentals Theory And Practice ใหคาจากดความคาวา องคประกอบศลป ไววา องคประกอบของศลปะหมายถง เครองหมายทนามาจดรวมกนแลว จะเกดเปนรปทรงตางๆ ขน ศลปนจะใชองคประกอบของศลปะเปนสอความหมายในการแสดงออกถงความคดสรางสรรคของตน องคประกอบพนฐานดงกลาว ไดแก เสน รป นาหนกออนแก ลกษณะผวและส และจากหนงสอ The Art of Color And Design กลาววา องคประกอบของการออกแบบ คอองคประกอบทสามารถมองเหนไดประกอบดวย เสน ทศทาง รป ขนาด ลกษณะผว นาหนกออนแกและส องคประกอบเหลานเปรยบเสมอนตวอกษรทนกประพนธใชในการเรยบเรยงถอยความอนไพเราะ และองคประกอบดงกลาว เมอถกนามาจดรวมเขาดวยกนเกดเปนรปทรงขน (พระพงษ กลพศาล 2532 : 53 )

ศลป พระศร (2487 : 6) กลาวไวในหนงสอทฤษฎแหงองคประกอบ ของมหาวทยาลย ศลปากรวา องคประกอบแหงศลปะนน หมายถงการจดมลธาต ซงแยกกนอยใหเขารวมกนเปนหมวดหม

องคประกอบศลป หมายถง การนาเอาสงของ วตถ มนษย สตวหรอหลายๆ สงหลายๆ อยาง หลายๆ ประเภท มารวมกนอยในทเดยวกน โดยจดสงตางๆ ตามทกลาวมานน โดยยดหลกการจดภาพ (จานง วงศสวาง 2506 : 13)

จงสามารถกลาวโดยสรปไดวา องคประกอบศลป หมายถงสงทศลปนและนกออกแบบ ใชเปนสอในการแสดงออกและสรางความหมาย โดยการนามาจดเขาดวยกนใหเกดเปนรปทรง

8

เดนชด โดยจดระเบยบสวนตางๆเหลานนใหประสานกลมกลนกนในงานศลปะ 2. หลกองคประกอบศลป

2.1 ประเภทขององคประกอบศลปะ พระพงษ กลพศาล (2532 : 53) ไดอธบายวา ผมประสบการณและความชานาญใน

การใชองคประกอบเหลานไดเปนอยางดกคอ นกออกแบบ จตรกร ประตมากรและสถาปนก องคประกอบทเปนพนฐานและมความสาคญจรงๆ จาแนกเปน 5 อยาง คอ

1. เสน คอ เครองหมายหรอ รวรอยทเกดจากการลากหรอขดเขยนดวยวสด เครองมอ ลงบนระนาบผวตางๆ อยางตอเนองหรอขาดเปนชวงๆ กได ซงเสนนนมมากมายหลายประเภท คอ เสนตรง เสนคดลกคลน เสนคดเคยวไปมา เสนโคง เสนหยก

2. ส เปนองคประกอบของศลปะ ทมอทธพลตอความรสกของมนษยมากมาย ซง องคประกอบชนดอน ทงเดกและผใหญตางมความประทบใจเกยวกบสไดโดยไมยากนก คนทไมเขาใจภาพเขยนทเรยกกนวา แบบ Abstract กยงสามารถชนชม ตนตากบการใชสของภาพเขยนประเภทนได โดยทวไปแลวสมความหมายอย 2 นย คอ หมายถงความรสกทางจกษสมผส และ หมายถงวตถอยางหนงทศลปนใชในการสรางงานศลปะ ทฤษฎส ไดแบงแมส ไดแก นาเงน เหลอง แดง

3. ลกษณะผว หมายถง ลกษณะระนาบผวของวตถใดๆ ซงสามารถรบรไดดวยการสมผส แตะตอง หรอดวยการมอง ซงจะเปนพนผวของวตถจรงหรอเกดจากการสรางสรรคของศลปนกได ซงไดแบงลกษณะพนผวไว 3 ชนด คอ ลกษณะผวทเปนของจรง ลกษณะผวเลยนแบบ ลกษณะผวทคดคนขน

4. รปรางและรปทรง รปแบงออกเปน 2 ประเภท คอ รปราง และ รปทรง 5. พนทและชองไฟ (Space) ในทางทศนศลป ไดแบงเปน 2 อยาง คอ 3 มต และ 2

มต 2.2 หลกการจดองคประกอบ ผมบทบาทสาคญสาคญในการนาเอาองคประกอบตางๆ มาใชใหเกดคณคาและความ

งาม คอ ศลปนและนกออกแบบ ซงไดแบงหลกเกณฑในการจดองคประกอบ เปน 3 ประการ คอ ความมสมดล ความเดนและความกลมกลน

ชลด นมเสมอ (2538 : 27) ไดอธบายวา ทศนธาตเปนสอสนทรยภาพทศลปนจะนามา

9

ประกอบกนเขาใหเปนรปทรง เพอสอความหมายตามแนวเรองหรอตามแนวความคดทเปนจดหมายนน ประกอบดวย จด เสน นาหนก ทวาง สและลกษณะผว

ทวาง มคาจากดความคอ ปรมาตรทรปทรงกนเนอทอย อากาศทโอบรอบรปทรง ระยะหางระหวางรปทรง (ชองไฟ) ปรมาตรของทวางทถกลอมดวยขอบเขต แผนภาพ 2 มตทจตรกรใชเขยนรป การเขยนภาพลวงตาใหเกดความลกในงานทศนศลป 2 มต ปฏกรยาระหวางสกบรปทรงทาใหเหนเปนความลกตนของพนผว

เอกภาพ คอ การรวมตวเปนอนหนงอนเดยวกนของสวนตางๆ อนไดแก ความคด รปทรงและอาจรวมถงการแสดงออกดวย ซงสามารถแบงไดเปน เอกภาพของความคด เอกภาพของการแสดงออกและเอกภาพของรปทรง

ดลยภาพ เปนกฎเกณฑอนหนงของเอกภาพ หมายถง การถวงนาหนกทเทากน 2 ขางของสงของหรอรปทรง

จงหวะ คอการซาทเปนระเบยบงายๆ ซบซอนกนขนจนเปนรปทรงของศลปะ จงหวะในงานศลปะ คอ การซาอยางมเอกภาพและความหมาย

สดสวน เปนกฎเกณฑของเอกภาพทเกยวกบความสมสวนซงกนและกนของขนาด ในสวนตางๆของรปทรงและระหวางรปทรง

น. ณ ปากนา (2526 : 5) ไดกลาวถงหลกขององคประกอบศลปไววา จะตองมกฎเกณฑดงตอไปน คอ จงหวะ การออกแบบแบบ 2 ขางเทากน รปทรง ชองไฟ สงทแตกตางกน เสนตงกบเสนนอน เสนเฉยงหรอเสนทแยง สวนรองและการซา

เทยนชย ตงพรประเสรฐ (2533 : 2) กลาววา หลกขององคประกอบศลปตองประกอบไปดวย เอกภาพ ดลยภาพ จดเดน การเนน การซาและการผนแปร จงหวะ และการเคลอนไหว

ศลป พระศร (2487 : 6) ไดกลาววา หลกขององคประกอบศลป คอ เสนแยง เสนผานสบบอดเนชน การแผพงออกไปโดยรอบตว การซา การสมสวนทรง สดสวน และชองไฟ

3. ความหมายของศลปะแนวประเพณไทย

คาวา “ ศลปกรรมแนวประเพณไทย “ (Thai Traditional Art) ในภาษาไทยใชคาแตกตางออกไป ไดแก ศลปกรรมไทยรวมสมย ศลปกรรมแนวประเพณ ศลปกรรมประจาชาต ศลปกรรมแบบไทยประเพณและศลปกรรมแนวประเพณไทย เปนตน ซงยากแกการใหคานยามหรอกาหนดความหมายอยางแนชด เพราะความคดของงานแตละยคสมยตางกน ดงตวอยางท

10

ผวจยไดรวบรวมความหมายศลปกรรมประเพณไทย อนสงผลตอศลปกรรมแนวประเพณไทยในปจจบน ซงมผใหคานยามดงตอไปน

จลทศน พยาฆรานนท (2533 : 53) ไดอธบายวา ประเพณ เปนคาทคนไทยยมมาจากภาษาสนสกฤตวา ปรเวณ มาใช คานแปลวา ผก หรอตระบด ซงหมายถง การตกลง การยอมรบหรอความเชอ ถาสรปแลวความหมายเกยวกบศลปกรรมประเพณไทยเปนศลปกรรมซงสาเรจขนตามความเชอและการยอมรบอยางไทย

สมชาต มณโชต (2529 : 1) กลาวถงศลปะประเพณไทยวา เปนศลปะทมความ ประณตสวยงาม แสดงความรสกชวตจตใจ และความเปนไทยทมความออนโยน สรางสรรคสบตอกนมาตงแตอดตจนไดลกษณะประจาชาตทมลกษณะและรปแบบเปนพเศษ

วรณ ตงเจรญ (2533 : 4) ไดสรปความหมายศลปะไทยวาจตรกรรมและประตมากรรมทมแบบแผนเปนเอกลกษณของไทย โดยมววฒนาการสบเนองมาจนอดตกาล

วบลย ลสวรรณ (2526 : 15) กลาววา ศลปะประเพณตงแตอดตมานน จะมมลเหตทเปนองคประกอบสาคญผสานกนใหเกดการสรางสรรคศลปะ คอ ขนบประเพณวฒนธรรม อนเปนวถชวตของประชาชน สบตอกนแตโบราณกาล

สวสด ตนตสข (2523 : ไมปรากฏเลขหนา) ไดกลาวถงศลปะไทยแบบประเพณวา สวนใหญเปนเรองเกยวกบพทธศาสนาหรอทเรยกวา พทธศลป มแบบอยางทาสบตอกนมาแตโบราณจนถงปจจบนน

กลาวโดยสรปไดวาศลปกรรมประเพณไทยในอดตนน เปนผลงานทมศลปกรรมทมการพฒนาการมาเปนระยะเวลายาวนานจนเกดลกษณะเฉพาะทางชนชาต และมลกษณทสอดคลองกนระเบยบกบระเบยบวถชวต ในแตละชวงประวตศาสตรไทย จนปจจบนววฒนาการความเจรญของโลกในดานตางๆ ไดกาวหนาไปตามกาลสมยเปนกระแสอทธพลสบเนองมาโดยตลอด สงผลตอการคลคลายความกาวหนาของศลปกรรมประเพณไทย เปนเหตใหศลปนไทยไดคลคลายผลงานไปตามสภาพสงคมและสงแวดลอมจนเกดศลปกรรมแนวประเพณไทย (Thai Traditional Art) ในทสด ซงมผใหคานยามไวดงตอไปน

สมชาต มณโชต (2529 : 3) ไดกลาวถงผลงานศลปกรรมแนวประเพณไววาเปนผลของการกาวหนาของศลปนทใฝหาแนวทางการแสดงออก ใหมความประสานสมผสอยางตรงใจทสดในการสรางสรรค ซงเปนสญลกษณสาคญทสะทอนใหเหนถงเอกลกษณใหมของวฒนธรรมไทยในอกรปแบบหนงสวนใหญเปนอทธพลของศลปะจากตะวนตกในแตลทธเปนสาคญ

11

สวสด ตนตสข (2523 : ไมปรากฏเลขหนา) ไดกลาววา ศลปกรรมไทยรวมสมยหรอเขาใจกนวา เปนศลปไทยสมยใหม เปนงานศลปะทถกสรางสรรคขนจากความรสกนกคดอยางมอสระ โดยศลปนซงสวนใหญยงมชวตอย มลกษณะแตกตางไปศลปะไทยในอดต ทงนเปนเพราะชวตปจจบนและสภาพสงคมไทยไดเปลยนแปลจากอดตเปนอนมาก เนองความเจรญของโลกในดานตางๆ จงทาใหเกดอทธพลซงกนและกนทงทางตะวนตกและตะวนออก ศลปะรวมสมยของไทยจนเปนเสมอนหนงตวแทนอนชใหเหนถงความคดเหนอนสรางสรรคอนแสดงถงวฒนธรรมของไทยปจจบนดวยเชนกน

สน สมาตรง (2525 : 20) ไดสรปวา ศลปนแนวประเพณไทยทกคนตางไดรบความบนดาลใจจากสภาพแวดลอม ดวยเหตนนจงมเจตนาอยางบรสทธใจทจะสะทอนถงวฒนธรรมของประเทศและมนษยชาต

ดารง วงศอปราช (2525 : 117) ไดกลาววา ศลปะแบบประเพณสมยใหมของไทยเปนผลผลตอนเนองมาจากการเปลยนแปลงของสงคม สงคมยคใหมไม ได เปนสงคมทมลกษณะเฉพาะทองถน แตมหลายสงทมลกษณะรวมกบสงคมอนๆ เพราะมการตดตอ สมพนธและแลกเปลยนกนมากขน ไมใชเปนศลปกรรมแบบประเพณแทๆ แตเปนผลงานทดดแปลงมาจากศลปะแบบประเพณอกทหนง

กลาวโดยสรป ผลงานศลปกรรมแนวประเพณไทยนน เปนผลงานทมววฒนาการมาจากอดตจนเกดลกษณะสอดคลอง กลมกลนกบระเบยบการดาเนนชวตของชนชาตไทยและพฒนามาจนถงปจจบน อนเปนผลมาจากสงคมไทยไดเปลยนแปลง สบเนองมาจากววฒนาการความเจรญของโลกทางดานตางๆ เปนเหตใหศลปนไดพยายามคลคลายผลงานไปตามสภาพสงคมและสงแวดลอม 4. ลกษณะของศลปกรรมไทย

ประเพณไทยมอารยธรรมสบทอดมานาน และมศลปกรรมอนงดงามตามประเพณนยมเปนภาพสะทอนอดมการณ การดารงชวต และสภาพแวดลอมของสงคมไทยสบมา ศลปกรรมทพฒนาสบทอดมาจากอดตสอารยธรรมสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร ซง วรณ ไกรฤกษ (2518 : คานา) ไดแสดงใหเหนถงความรงโรจนทงดานสถาปตยกรรม ประตมากรรม จตรกรรม วรรณคด นาฏศลป และดรยางคศลป เปนอยางด ซงในการวจยฉบบนผวจยจะกลาวถงเฉพาะลกษณะเดนของผลงานเฉพาะจตรกรรมและประตมากรรมเทานน

12

4.1 ผลงานทางดานจตรกรรมไทย จตรกรรมไทยเปนมรดกทางศลปกรรมวฒนธรรมทมคณคายงของคนไทยทควรแก

การศกษาทงทางดานประวตศาสตรและสนทรยศาสตร ดงท เชอ สารมาน (2515 : 2) ไดกลาววา ผลงานจตรกรรมไทยมคณประโยชนหลากหลายประการทงทางดานวชาการ แบบอยางฝมอชาง และเปนหลกฐานอนสาคญทางประวตศาสตรและโบราณคดทถายทอดสภาพชวต สงคมความเปนจรงในสมยนน ดงนน ภาพจตรกรรมไทยจงเปรยบเสมอนเอกสารทจารกเรองราวตางๆ เชน ชวตความเปนอย จารตประเพณ ลทธศาสนา อนสบเนองมาแตโบราณ สวน ชมพนท พงษประยร (2515 : 1) นน ถอวาเปนอกผหนงทสนใจศกษาจตรกรรมไทย โดยเฉพาะจตรกรรมฝาผนงของไทย ซงไดเขยนหนงสอเรอง จตรกรรมและภาพลายเสนในประเทศไทย ไดแสดงความคดเหนสอดคลองกนวาภาพจตรกรรมฝาผนงของไทยนอกจากจะมคณคาทางศลปะแลว ยงเปนหลกฐานจารกสาคญ ทงมเรองราวสะทอนใหเหนถงความเปนไปทางประวตศาสตร โบราณคด ลทธศาสนา วฒนธรรมและจารตประเพณทมมาตงแตโบราณไดเปนอยางด ดงนน จงกลาวไดวา จตรกรรมไทยนบเปนมรดกลาคาทควรแกการสบทอดไวเปนอยางด

ทางดานรปแบบในงานจตรกรรมไทย สาเหตทสาคญของการสรางรปแบบใหเกดเปนแบบแผนและมลกษณะเฉพาะนนสบเนองมาจากคนไทยในอดตมขอจากดในการรภาษาหนงสอ จงเปนเหตผลใหมการสรางรปแบบ เพอเปนเสมอนสอเพอบอกเลาเรองของพระพทธศาสนาใหคนทงหลายเขาใจวา ภาพกษตรย เทพยดา ฯลฯ เพราะสงเหลานนบเปนสงทดทสดในสมยนน (วบลย ลสวรรณ 2523 : 29)

จลทศน พยาฆรานนท (2529 : 269) กลาววา รปแบบงานจตรกรรมไทย หมายถง รปภาพทชางไทยไดสรางขนแทนสรรพสงทงหลายทงทเปนสงมชวต วตถหรอจากการคดฝน ดวยการใชเสนเปนหลกในการสรางรปสรรพสงตางๆ ใหแสดงความหมายไดดวยตวของมนเอง ทาใหผชมรบร เขาใจและเกดอารมณตางๆ

สงวน รอดบญ (2524 : 57 – 60) ไดกลาวถงรปแบบของจตรกรรมไทยสมยตางๆ ไว ดงน

สมยสโขทย ภาพจตรกรรมฝาผนงมใหเหนนอยมาก เชน ทวดเจดยเจดแถว เปนภาพอดตพทธ ทผนงเพดานวดศรชมเปนภาพลายเสนจาหลก หนาตรง หนาซก และหนาเสยวทองคพระปรางควดพระพายหลวงเปนรปเทวดา

สมยอยธยา ไดรบรปแบบมาจากสโขทย เชน ทวดราชบรณะ เปนภาพอดตพทธ ทวดมหาธาต เปนภาพอดตพทธเรยงกนเปนแถวและตอมาการเขยนภาพอดตพทธไดถกเปลยนมา

13

เปนการเขยนภาพเทพชมนมขนแทน เชน ทวดกฏดาว วดใหมประชมพล วดใหญสวรรณาราม ครนตอมาในสมยอยธยาตอนปลายจงไดปรากฏอทธพลศลปะจนเขามาปะปนกบจตรกรรมไทย

สมยรตนโกสนทร งานทางดานจตรกรรมฝาผนงเจรญสงสดในสมยรชกาลท 3 และปรากฏความนยมเขยนภาพเทพชมนมเปน 2 – 3 ชน มการใชสมากขนและหลงจากรชกาลท 4 เปนตนมา รปแบบของจตรกรรมกไดเปลยนไป เพราะอทธพลศลปะตะวนตกมการเขยนภาพคนเปน 2 มต ภาพทวทศนเปน 3 มตตลอดจนการนาแสงเงาเขามาใช เปนตน

จลทศน พยาฆรานนท (2524 : 63 – 64) ไดกลาวถงลกษณะของรปแบบจตรกรรมไทยตามขนบนยมไววาไววา รปภาพจตรกรรมของไทย จะมลกษณะเปนแบบอยางเฉพาะ ลกษณะทปรากฏจะเปนรปแบบสมมตและจะแบงรปแบบมนษยเปน 3 ประเภท คอภาพ หมายถง ภาพทประดษฐใหมความสวยงาม เปนตวเอกของเรองภาพกาก หมายถงภาพคนชนตารปราง หนาตา นาเกลยด ภาพอมนษย หมายถง ภาพพวกทไมใชมนษย

สวนภาพตวพระ ตวนาง จะเหนไดวา ภาพตวพระตวนางทหนหนาดานขาง จะมลกตาดานขางซงผดธรรมชาต ปากจะแสดงดานตรงผาครงทเขยนอยบนใบหนาดานขาง หเปนรปใบหแนบกบกระโหลกศรษะ ลาตวทอนบนเปนทอนดานหนา ลาตวทอนลางจะเขยนเปนดานเฉยงหรอดานขาง มอจะเปนทาบดฝามอ เทาจะเปนดานขางเสมอจนเหนนวเทาครบ 5 นว (สน สมาตรง 2524 : 80)

ดงนน การทชางสรางขนมาจงเปนสงแทนธรรมชาต ประดษฐใหมใหงายตอการด เปนประโยชนแกการเลาเรองหรอพรรณาความดวยกระบวนการทางจตรกรรมสอความหมายดวยรปแบบอนเกดเกดจากเสนเปนรปตางๆ แบบ 2 มต ทเปรยบเหมอนตวอกษรซงทตางกนตรงภาพจตรกรรมเปนรปแบบอยางปด สวนแบบตวอกษรเปนรปแบบอยางเปดถาสงเกตจะเหตไดวาจตรกรรมไทยมลกษณะเฉพาะมการเขยนใบหนาเปนรปแบบพมพเดยวกนปรากฎการแสดงอารมณตางๆ บนใบหนา เชน ภาพคนจะแสดงอารมณยนด ยกษโกรธ ลงราเรง ตลอดจนการเคลอนไหวจะเปนไปตามปรกตทงคนและสตว แตไดรบการปรงแตงใหงดงามดวยกระบวนการทางจตกรรม เกดความรสกถงความเคลอนไหวดวยความรสก มใชเปนไปตามแบบความจรง (จลทศน พยาฆรานนท 2529 : 272 – 274)

สรศกด เจรญวงศ (2522 : 62 – 63) ไดมความเหนวา ลกษณะของจตรกรรมไทย โดยเฉพาะจตรกรรมฝาผนง จะเปนศลปะแบบอดมคตทชางไดปรงแตงความงามจากความเปนจรงในธรรมชาตใหงดงาม ทเตมไปดวยปรชญาทางศลปะทเกยวของกบศาสนาดวยรปทรง เสน ส องคประกอบ และทศนยภาพ โดยตดทอนสวนทละเอยดของรปทรงกลามเนอใหเรยบงายแตมพลง จดภาพแบบเสนขนาน รปทรงทกรปทรงจะตงอยบนพนเดยวกนขนาดของรปทรงอาคารจะม

14

ขนาดเทากนไมวาอยสวนไหนของผนง แมรปแบบของสถาปตยกรรมทเปน 3 มต จะถกเขยนเปน 2 มต แตในขณะเดยวกนกยงเหนมตท 3 เชนเดยวกบภาพออบลค (Oblique) หรอวธการใชเสนคขนาน มเสนคขนานดานหนาเปนเสนรวม ดานขางของอาคารจะยกเปนมมประมาณ 30 องศาหรอ 45 องศาจงเปนภาพ 3 มต ใหมรปรางเพยง 2 มต (สน สมาตรง 2524 : 83 – 84 )

ลกษณะสาคญของจตรกรรมไทย ชางจะใหความสาคญแกการสรางรปแบบอย 3 รปแบบ คอ 1. รปแบบอยางประดษฐ เปนรปแบบทประดษฐ จดระเบยบรปภาพและรายละเอยดใหมทงหมด เพอใหงายตอการรบรและเขาใจ

2. รปแบบอยางสรางขนมาใหม เชน การสลบตาแหนง การเพมอวยวะบางอยาง การขยายหรอยอสวนใหเกนความเปนจรง

3. รปแบบอยางลดทอน เปนรปแบบเชงสญลกษณหรอเครองหมายแทนสงทเปน รปธรรม เชน แทนเทพยดาหรอพรหมชนสงๆ จะเขยนเปนภาพวงกลมซอนอยภายในวงกลมใหญ เปนตน (จลทศน พยาฆรานนท 2529 : 271 – 272)

การกาหนดหนาทความสาคญของรปแบบตางๆ ในงานจตรกรรมไทย ชางไทยไดจดลาดบของรปแบบ และแบงลาดบความสาคญของรปแบบตางๆ ไวดงน

1. รปแบบนามธรรม เปนแบบสงสด รปทรงคน ไดแก พระ นาง เทวดา กษตรย สถาปตยกรรม ไดแก ประสาทราชมณเฑยร สตวไดแก เทพหรอพญาของสตวทงหลาย เชน ราชสห คชสห คนครงสตว

2. รปแบบนามธรรมผสมอารมณความรสกแบบเปนจรงมากขน รปคน ไดแกขาราชสานก นกดนตร คนชนสง สถาปตยกรรม ไดแก มขศาลา วหาร สตว ไดแก ชางทรง มาทรงหรอเทวดา คนครงสตว ไดแก กนนร กนร

3. รปแบบทแสดงเลยนแบบความเปนจรงในธรรมชาต คน ไดแก ชาวบาน ประชาชน สถาปตยกรรม ไดแก อาคารบานเรอน ศาลาวด สตว ไดแก สตวทวๆ ไป คนครงสตว ไดแก ทณฑมา (สตวหมพานตทตากวากนนร)

4. รปแบบทเกนความเปนจรง ทเปนไปในทางนาเกลยด นากลว คน ไดแก คนทรบทกขในนรก เปรต อสรกาย สถาปตยกรรม ไดแก นรกขมตางๆ สตว ไดแก สตวนรก เชน กานรก แรงนรก ฯลฯ (สรศกด เจรญวงศ 2522 : 65 – 67)

15

จลทศน พยาฆรานนท (2529 : 274 – 285) ไดอธบายเพมเตมวา ประเภทรปแบบในงานจตรกรรมไทยนนสามารถจาแนกเปนแตละประเภทไดดงนคอ รปแบบประเภทภาพมนษย ภาพอมนษย ภาพสตว ภาพสงกอสราง และภาพทวทศน

รปแบบภาพมนษยจะประดษฐเปน 2 ลกษณะ คอรปแบบลกษณะภาพและกาก รปแบบลกษณะภาพ ไดแก ภาพพระ ภาพนาง ภาพทมรปราง รปทรงสวยงาม สวนลกษณะรปกาก ไดแก รปคนอปลกษณ หยาบชา กกขฬะหรอนกเลงหวไม

รปแบบประเภทภาพอมนษย เปนรปภาพทประดษฐขนใหตางไปจากคนทวไป และเกนความเปนจรงในธรรมชาต เชน การนารางกายสตว 4 เทามาตอเขารางกายคน นาสตว 2 เทามาตอเขากบทอนบนของคน เปนตน

รปแบบประเภทภาพสตวม 2 ลกษณะคอ รปสตวสามญ ทปรากฏทวไปในธรรมชาต และรปสตวหมพานต เปนรปสตวทเกดขนจากความคดฝนใหมรปรางประหลาด ทเรยกวา สตวกระหนก เชน คชสห เหมราช เปนตน

รปแบบประเภทสงกอสราง เปนภาพบานเรอน วด พระมหาราชวง กาแพง ปอมปราการ ฯลฯ ถกสรางขนเปนตวประกอบในการดาเนนเรอง ภาพจะถกเขยนใหยอสวนลงโดยไมไดคานงถงสดสวนจรง เปดทวางดานหนาและไมแสดงพนทภายใน รปภาพสงกอสรางขนาดเลก เชน บานเรอน ศาลา จะสรางรปรวมกนระหวางรปดานหนากบดานขาง และจดวางลงบนพนระนาบตาแหนงแสดงทศนยภาพแบบขนานมพนดานขางตงเอยงขนเปนมม 30 องศาและรปแบบภาพสงกอสรางขนาดใหญ มความซบซอนเหลอมบงกน โดยรปแบบประเภทภาพทวทศน ทเปนรปภาพทเขยนขนเปนภาพพนดนอากาศทวาง ภเขาและตนไม เพอเปนฉากหลงชวยเนนภาพคน ภาพสตว สงกอสรางใหเดนชดมากยงขน

จากขอมลดงกลาวขางตนจะเหนไดวา ลกษณะการเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงในอดตจนถงปจจบน จะเปนลกษณะสมมต ทชางไทยไดปรงแตงใหมรปลกษณะอนงดงาม ดวยกระบวนการทางจตรกรรม และนาเสนอเปนรปแบบภาพมนษย ภาพอมนษย ภาพสตว ภาพสงกอสรางหรอภาพทวทศน ใหงายตอการรบร เปนรปราง 2 มตทมลกษณะพเศษเฉพาะ สวนใหญเพอใชสอความหมายเกยวกบพระพทธศาสนา ฯลฯ และสาหรบในสวนทางดานเรองราวในจตรกรรมไทย สวนใหญจะปรากฏบนฝาผนง พระอโบสถ วหาร และศาสนสถานตางๆ ไดดงนคอ เรองเกยวกบพระพทธศาสนา ขนบธรรมเนยมประเพณ วชาการ วรรณคด และประวตศาสตร (เทยนชย ตงพรประเสรฐ 2532 : 22)

เรองราวเกยวของพระพทธศาสนามอยหลายเรองทไดรบความนยมนามาเขยนเปน

16

รปภาพจตรกรรมมาทกสมย เชน เรองพทธประวต ทศชาต ไตรภม ประวตเอตทคคะในพระพทธศาสนา ฯลฯ (จลทศน พยาฆรานนท 2529 : 25) 5. รปแบบศลปกรรมแนวประเพณไทย

ประเสรฐ ศลรตนา (2525 : 27– 33) ไดกลาวถงรปแบบศลปะวามดวยกน 3 ลกษณะใหญๆ คอ

1. รปแบบในลกษณะทเหมอนจรงตามธรรมชาต (Realistic) การถายทอดในลกษณะนเปนการถายทอดโดยใชสอรปแบบตามธรรมชาต เชน ภาพคน ภาพสตว ภาพทวทศน ภาพดอกไม ตนไม กอนหน เปนตน ซงผดสามารถเขาใจไดดวยตางเคยมพนฐานประสบการณเกยวกบรปแบบเหลานมาแลว ในการถายทอด ศลปนอาจถายทอดตามตาทเหน หรอนาเอาวสดมาจดวางใหมสดแทแตความคดเหนของแตและบคคลจะเหนวาเหมาะสม ศลปนมโอกาสเลอกมมในการถายทอดจดวางรปแบบลงในกรอบภาพ ตดทอนบางสวน นามาแสดงในเฉพาะบางสวน สดแทแตความคดเหนของผถายทอดเอง ดวยศลปะในลกษณนดเหมอนจะเปนการเลยนแบบธรรมชาตกจรงอย แตการเลยนแบบธรรมชาตของศลปนในทางศลปะนน มใชเปนเชนกระจกเงาทตองสะทอนทกอยางซงอยตรงหนาใหปรากฏ ดวยบคคลมชวตจตใจมใชวตถจงสามารถทจะสอดแทรกความคดเหน ความรสกนกคดในผลงานของตน

2. รปแบบในลกษณะกงนามธรรม (Semi Abstract) การถายทอดในลกษณะนอาจกลาวไดวา ถายทอดโดยใหความสาคญกบธรรมชาตนอยลง และเพมความสาคญทบคคลผสรางศลปกรรม มากขน โดยสงเกตจากงานศลปะประเภทนไดวา รปแบบของธรรมชาตทนามาเปนสอนนถกลด สกดตดทอนลง การจดวางนไมไดคานงถงกฎเกณฑความจรงตามธรรมชาต ศลปนจะตดทอนเอารปแบบธรรมชาตมาเปนแสดงความรสกนกคดของตน ในสงทตนตองการจะแสดงใหผดไดรบร ซงอาจสรปไดวา การถายทอดในลกษณะน เปนการสะทอนความรสกภายในของศลปนออกมา โดยอาศยรปทางธรรมชาตเปนสะพานมายงผด รปแบบธรรมชาตบางครงจะถกนาเอาแตเฉพาะลกษณเดนๆ ของสงนนๆ มาประกอบกนเพอจดเปนเรองราวใหมขน สวนผดกสามารถเกบขอมลจากลกษณะเดนๆ ในแตละอยางของรปแบบของธรรมชาตทปรากฏนนมาผกสรางเปนเรองราวโดยเอาจนตนาการเขามาประกอบ โดยดจากการวางรปแบบและความเกยวเนองสมพนธในแตละรปแบบ คลายการอานเรยงความแลวสรางจนตนาการคลองตามตวอกษร

17

3. รปแบบในลกษณะนามธรรม (Abstract) การถายทอดลกษณะน ผสรางศลปกรรมจะไมคานงถงรปแบบหรอกฎเกณฑของธรรมชาตเลย แตคานงถงรปแบบอนเปนลกษณะตนตองการจะแกไขปญหาใหสามารถนามาใชเปนสอถายทอดความรสกของตนเองไปยงผด โดยมกฎเกณฑทางศลปะเปนแนวประกอบในการสรางงาน

สชาต เถาทอง (ม.ป.ป. : 71 – 73) ไดกลาวถงรปแบบของงานศลปะ ได 3 ลกษณะคอ 1. รปแบบทางรปธรรม (Figurative) หมายถง รปแบบทสามารถดรวาเปนภาพคน

สตว สงของ เปนตน 2. รปแบบทางนามธรรม (Non – figurative) หมายถง รปแบบทเหนเปนเสน ส

นาหนก รปราง รปทรง เปนตน 3. รปแบบกงนามธรรม (Semi – figurative and Non – figurative) หมายถง

รปแบบทสามารถเหนไดวาเปนรปทรงตางๆ แตมลกษณะของการตดทอนหรอดดแปลงไปจากธรรมชาต

สรศกด เจรญวงศ (2525 : 65 – 67) ไดกาหนดองคประกอบโดยการจดลาดบรปทรง แบงตามความสาคญของรปทรงตางๆ ของศลปกรรมประเพณไทยซงประกอบดวย

1. รปแบบนามธรรม คอ เปนแบบสงสด รปทรงมความสาคญในแตละกลม แตละ องคประกอบจาแนกไดดงนคอ

1.1 คน ไดแก รปทรงพระ – นาง เทวดา นางฟา กษตรย 1.2 สถาปตยกรรม ไดแก ปราสาทราชมณเฑยร 1.3 สตว ไดแก เทพ หรอพระยาของสตว เชน ราชสห คชสห นาค หงส สตว

ในเทพนยาย 1.4 คนครงสตว ไดแก กนนร กนร ครฑ ฯลฯ 2. รปแบบนามธรรมผสมอารมณความรสกแบบเปนจรงมากขน เพอเนนความสาคญ

ของรปธรรมนามธรรมใหชดเจน จาแนกไดดงน 2.1 คน ไดแก ขาราชสานก นกดนตร นางรา และบรรดาชนสง 2.2 สถาปตยกรรม ไดแก มขศาลา วหาร 2.3 สตว ไดแก ชางทรง มาทรงของกษตรยหรอเทวดา 2.4 คนครงสตว ไดแก สนมกานลของพวกกนนร กนร

3. รปแบบทแสดงเลยนแบบความเปนจรงในธรรมชาต เปนรปทรงแบบธรรมดา พนๆ จาแนกได ดงน

3.1 คน ไดแก ชาวบาน ประชาชนธรรมดา

18

3.2 สถาปตยกรรม ไดแก อาคารบานเรอนสามญธรรมดา 3.3 สตว ไดแก สตวทพบเหนไดในปาเมองไทย เชน ชาง มา นก ปลา ฯลฯ 3.4 คนครงสตว ไดแก ทณฑมา อรหน

4. รปแบบทเกนความเปนจรงเปนไปในทางนาเกลยด นากลว ถกสรางเพอแสดงความนากลว หดห และถอเปนขนตาสด จาแนกได ดงน

4.1 คน ไดแก คนทไดรบทกขในนรก เปรต อสรกาย 4.2 สถาปตย ไดแก ขมตางๆ สาหรบทรมานสตว 4.3 สตวนรก ไดแก กานรก แรงนรก หมานรก ฯลฯ

วรณ ตงเจรญ (2534 : ไมปรากฏเลขหนา) ไดแบงรปแบบศลปะแนวประเพณไทยเปน 4 ลกษณะใหญๆ ไดแก

1. รปแบบเชงธรรมชาต เปนศลปะแนวประเพณไทยรวมสมยทไดรบอทธพลมาจากการบนทกภาพสอดลใจตามทศลปนสนใจ แตการบนทกภาพหรอเลยนแบบธรรมชาตสงแวดลอมในทน หมายถง การรกษากระบวนแบบอนประณตงดงามตามแนวทางของศลปะไทยไวดวย เชน ภาพผลงานของเฉลม นาครกษ ปรชา เถาทอง สรสทธ เสาวคง เปนตน

2. รปแบบลกลบ เปนศลปะแนวประเพณไทยรวมสมยทสะทอนสภาวะจตใตสานก ของศลปน ใหปรากฏเปนรปแบบทลกลบซบซอน แสดงการเชอมตอรปแบบตางๆ เขาดวยกน เชน ผลงานของถวลย ดชน, ปญญา วจนธนสาร เปนตน 3. รปแบบจนตนาการ เปนศลปะแนวประเพณรวมสมยทแสดงจนตนาการหรอ สญลกษณตางๆ มาผสมผสานกนอยางสวยงาม เปนจนตนาการเชงความฝน เชน ผลงานของเฉลมชย โฆษตพพฒน และวรฤทธ ฤทธาคน เปนตน

4. รปแบบเชงประเพณไทย เปนศลปะแนวประเพณไทยรวมสมยทนารปแบบจาก ศลปะไทยในอดต เชน ลลาทาทางของคนในอดต นามาเปนแนวรปในการแสดงออก แตไดสรางสรรคกลวธอยางใหมผสมผสานไว เชน ผลงานของ อาร สทธพนธ และเขยน ยมสร เปนตน 6. เอกสารทเกยวกบเนอหาหรอเรองราวของศลปกรรมแนวประเพณไทย

ความหมายของเนอหาเรองราวคอปรากฏการณทางศลปะ ซงสาระในผลงานทางศลปกรรมนน อาจจะเปนเรองราวในเชงพรรณา เกยวของกบมนษย การสะทอนภาพธรรมชาตและสญลกษณ

19

อาร สทธพนธ (2516 : 68 – 69) กลาววา คณคาทางเรองราวเปนคณคาทเดนและมความสาคญมากกวารปทรงตงแตแรกจนถงปจจบน ตนสวนมากเมอพบศลปะกมกจะตองรวาเปนเรองอะไร มความเหมาะสมของทองเรองหรอไม คณคาทางเรองราวแบงเปน 1. เรองราวทเกยวกบมนษยและธรรมชาตของมนษย เชน เรองของความรก ความ โกรธ หลง อจฉารษยา เปนตน 2. เรองราวทมนษยเกยวของกบมนษยดวยกน เชน เรองราวธรรมชาตของครอบครว เรองประวตศาสตร สงคราม การทามาหากน เปนตน 3. เรองราวทเกยวของกบมนษยและสงแวดลอม เปนเรองราวทางเทคโนโลย การ คนควาทางวทยาศาสตร คณตศาสตร เปนตน 4. เรองราวทเกยวกบมนษยและสงไมมตวตน เชน เรองราวของเทพเจา ศาสนา นยาย โบราณ ซงสอดคลองกบ สมชาต มณโชต (2529 : 14 – 15) โดยกลาววา คณคาทางเรองราวจากศลปกรรมนนแยกเปนกลมใหญๆ ได 4 กลมตามลกษณะของเรองราว คอ 1. เรองราวทเกยวกบมนษยและธรรมชาตของมนษย จะเปนประเภททแสดงออกเกยวกบอารมณ อนเปนธรรมชาตของมนษยโดยตรง เชน ความรก ความหลง เปนตน 2. เรองราวทมนษยเกยวของกบมนษยดวยกน มนษยเปนสตวทดารงชพอยดวยระบบสงคม ดงนน ศลปนจงสรางภาพตามทปรากฏจรงในชวต 3. เรองราวทเกยวกบมนษยและสงแวดลอม เปนการแสดงถงความสมพนธระหวาง มนษยกบสงแวดลอมทงทเปนธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน 4. เรองราวทเกยวกบมนษยและสงทไมมตวตน เรองราวเกยวกบศาสนา นยายโบราณ วรณ ตงเจรญ (2527 : 89 – 107) ไดแบงเนอหาทางศลปะออกเปน 1. เนอหาสวนตว โดยแบงออกเปน 1.1 การแสดงออกทางดานจตวทยา 1.2 ความรก เพศ ชวตครอบครว

1.3 ความตายและอารมณทนากลว 1.4 ความศรทธาสวนตน 1.5 การแสดงออกทางดานความประณตงดงาม 2. เนอหาเพอสงคม 2.1 การเมองและลทธความเชอ

2.2 บรรยายสงคม

20

2.3 ถากถางสงคม ประเสรฐ ศลรตนา (2528 : 89 – 101) ไดกลาวเนอหา เรองราวในการถายทอด ซงแบงลกษณะของเนอหาเรองราวการถายทอดได 4 แบบ คอ

1. เนอหาของมนษยทเกยวกบความเชอตางๆ ความรสกตางๆ 2. เรองราวของมนษยทเกยวของกบสงแวดลอม สภาพแวดลอมรอบๆ ตว 3. เรองราวของมนษยทเกยวของกบมนษย 4. เรองราวของมนษยทเกยวของกบความคด

สรปวา เรองราวของผลงานศลปกรรมแนวประเพณไทย สามารถสรางสรรคได 4 เรองราวใหญๆ คอ 1. เรองราวทเกยวกบมนษยและธรรมชาตของมนษย 2. เรองราวทมนษยเกยวของกบมนษยดวยกน 3. เรองราวทเกยวกบมนษยและสงแวดลอม 4. เรองราวทเกยวกบมนษยและสงทไมมตวตน จากการศกษาประวตศาสตรศลปะในประเทศไทย ความจรงอนเปนทยอมรบกนโดยทวไปประการหนงคอประวตศาสตรของงานศลปกรรมไดมววฒนาการมาโดยตลอด (หนวยศกษานเทศกกรมการฝกหดคร 2522 : 274) จากศลปกรรมทพฒนาสบทอดมาจนอดตสอารยธรรมสมยสโขทย อยธยาและรตนโกสนทร หรออกนยหนงจากรปแบบศลปกรรมของอนเดย ทเขาสศาสนาฮนด และพทธศาสนา โดยแรงบนดาลใจจากวชวยาน แมแบบจากเมองพระนครสามอาณาจกรไทย สยามและลานไทย เขาสศลปกรรมรตนโกสนทร (พรยะ ไกรฤกษ 2528 : ไมปรากฏเลขหนา) ไดแสดงใหเหนความรงโรจนทงใจดานสถาปตยกรรม ประตมากรรม จตรกรรม วรรณคด นาฏศลปและดรยางคศลป โดยตลอดเวลาทผานมานน แมวาจะมอทธพลศลปกรรมจากตางชาต ไมวาจะเปนศลปกรรมจากอนเดย จน ลงกา พมา ขอม หรอชนชาตตะวนตก จะเขามามบทบาทมากนอยเพยงใด ความพยายามทจะคลคลายและพฒนางานศลปกรรมแนวประเพณไทยกยงคงมอยในสานกของคนไทยเสมอมา (ไพศาล ธรพงศวษ 2530 : 157) กระทงถงสมยรตนโกสนทร สงคมไทยมความจาเปนตองขยายความสมพนธในขอบเขตทกวางขวางขนโดยเฉพาะกบประเทศชกโลกตะวนตก ซงมความเขมแขงทางการเมอง การทหาร และระบบเศรษฐกจ และสงคมในยคลาอาณานคม ไดมผลกระทบไปสประเทศตางๆ ทลาหลงทวทกมมโลกรวมทงสงคมไทยดวย ซงไมอาจหลกหนกระแสอารยธรรมตะวนตกเหลานได และครงนไดสงผลกระทบตอสงคมไทยเปนอยางมากรวมทงศลปกรรมดวยเชนกน จากกระแสอารยธรรมนไดกอใหเกดความเปลยนแปลงตอสงคมไทยทกดานจวบจนปจจบน ซงทาใหไมอาจ

21

ปฏเสธไดวาทงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม การศกษาและศลปกรรม ตางมการคลคลายววฒนาการทไมสามารถจะแยกใหออกจากกนได จวบจนรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (พ.ศ. 2349 – 2411) รชกาลท 4 แหงรตนโกสนทรเปนตนมา บานเมองเรมขยายตวมาสสงคมธรกจ การตดตอกบตะวนตกเปนไปอยางกวางขวาง อารยธรรมและวทยาการตางๆ จากซกโลกตะวนตกเรมแสดงบทบาทชดเจนขนในสงคมไทย ซงรชกาลท4 ทรงทาสญญาทางพระราชไมตรกบองกฤษ ฝรงเศส เดนมารก รสเซย เรมทดลองกจการทหารตามแบบยโรป ทรงแกไขพระราชกาหนดกฎหมายทลาหลง พฒนาบานเมองใหทดเทยมอารยประเทศ พระองคเองทรงสนพระหฤทยในวทยาการสมยใหมจากตะวนตกเปนอยางยง (คณตา เลขะกล 2525 : 68) และจากทามกลางปฏรปสงคมในสมยใหมน มไดมความหมายเพยงแตการกาวไปส การเปนประเทศททนสมยเทานน ตรงกนขามการปฎรปสงคมดงกลาวกลบมนยสาคญอนลกซงแอบแฝงอยดงท ประไพ รกษา (2522 : 300 – 302) กลาววา “ การคกคามขององกฤษ และฝรงเศส กลมจกรวรรดนยมนยมตะวนตกในพทธศตวรรษท 25 นบวามความสาคญยง เพราะวาชาตมหาอานาจตะวนตกใชเหตผลในการคกคาม โดยอางวาประเทศตางๆ ในเอเชยมระบบการปกครองทยงดอย ซงถอเปนภารกจของคนผวขาวทจะตองแกไข ทานบารง ประเทศไทยเรมรสกถงความอนตรายจากชาตตะวนตก ซงสมดงกบพระราชปรารภตกเตอนของพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวกอนสวรรคต พอถงสมยของสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว การคกคามของตะวนตกยงเหนไดชดมากขน พระองคทรงสมาคมกบชาวตะวนตกและตดตามความเคลอนไหวของชาตมหาอานาจตะวนตกในทวปเอเชยอยเสมอจงทรงประจกษดวา ไทยจะตองมแนวโนมในการปรบตว จงมพระบรมราโชบายในการบรหารบานเมองวา ไทยตองปรบปรงประเพณการจดการบรหารบานเมองใหหนเขาหาอารยธรรมของชาวตะวนตก…” จากหลกฐานดงกลาวไดชใหเหนวา อารยธรรมตะวนตกไหลบาเขามาสสงคมไทยพรอมกบการรกลาของกระแสอารยธรรมโลก โดยเฉพาะอารยธรรมตะวนตกทไหลบาไปทว ตามพลงอนเขมแขงทางเศรษฐกจ อานาจ และการแสวงหาลาอาณานคมกเรมแสดงเดนชดขนในสมยนเอง

นบวาพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงเปนพระมหากษตรยพระองคแรก แหงกรงรตนโกสนทร ททรงดาเนนพระราโชบายเปดการตดตอสมพนธกบชาวตะวนตกอยางกวางขวางยงกวาสมยใดๆ ซงเปนเสมอนชวงหวเลยวหวตอของการปฏรปบานเมองครงทสาคญยง ไทยไมเพยงจะเปลยนโฉมหนาแบบตะวนตกเทานน หากแตยงไดเปลยนแนวนโยบายสมพนธตดตอกบตางประเทศชนดหนามอเปนหลงมอ ทงนเพราะพระปรชาญาณของพระมหากษตรย

22

รชกาลท 4 พระองคทรงรกษาประเทศไทยไวไดอยางปลอดภยดวยการหลกเลยงอทธพลตะวนตก พระองคทรงหนกแนนเหมอนดงทญปนไดตระหนกแนใน 2–3 ปตอมาวาวธเดยวทประเทศเอเชยจะรกษาเอกราชไวคอการรบอทธพลเหลานนและปรบปรงประเทศใหทนสมย (อานาจ เยนสบาย 2524 : 21 – 22)

ซง น. ณ ปากนา (2525 : 126) ไดแสดงทรรศนะตอนหนงไววา “ เมองบางกอกสมยนนยงกลาอาแขนรบวฒนธรรมตะวนตกอยางเตมท เชน การสรางพระทนงอนนตสมาคม กเปนแบบฝรงลวนๆ พระทนงประทบรอนทสวรรณคร (เขาวง) กเปนแบบฝรงเชนกน โดยไมคานงถงเสยงตฉนนนทาแตอยางใด สมยนนมคาพงเพยกลาววาในรชกาลท 1 นน ใครรบทพจบศกเกงยอมเปนคนโปรด รชกาลท 2 ใครเกงทางกวนพนธเปนคนโปรด รชกาลท 3 ซงทรงโปรดในการกศลทรงดวยการสรางวดวาอารามไวมาก พระองคคาขายกบจนไดผลประโยชนรารวยปานใดกเขาวดหมด ดงนน ใครสรางวดกโปรดปราน ในรชกาลท 4 นทรงโปรดวทยาการความรของฝรง ใครศกษาหาความรแบบตะวนตกกจะโปรดปรานเปนพเศษ

นอกจากผลงานศลปกรรมไทยทแสดงใหเหนถงการไดรบอทธพลตะวนตกแลว ยงเปนภาพสะทอนถงการยอมรบการศกษาแบบตะวนตกจากสงคมไทยไดเปนอยางด ดงจะเหนไดจาก ความเหนของ โชต กลยาณมตร (2530 : 50) วา ความรทางวชาการจากตะวนตกทเขามาสประเทศไทย ในสมยรชกาลพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 นดวย ดงจะเหนจากพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวเองไดทรงใฝพระทยศกษาจากบาทหลวงมชชนนารฝรงเศส ขณะททรงผนวชกไดรบความรจากมชชนนารชาวอเมรกน ขรวอนโขงกสนใจคนควาหาความรทางจตรกรรมจากภาพพมพและภาพเขยนขนดวยตนเอง สาหรบกรมขนราชสหวกรมนนกคงจะไดศกษาจากนายชางสถาปนกชาวฝรงเศสทเขามา ในประเทศไทยขณะนน และคงไดศกษาดวยตนเองจากภาพทปรากฏในหนงสอตาราของชาวตะวนตกดวย สาหรบผลงานของงานศลปกรรมดานจตรกรรมในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว นกวชาการ (คณะกรรมการจดงานสมโภชนกรงรตนโกสนทร 200 ป 2525 : 21) กลาวสรปถงจตรกรรมไทยทไดรบอทธพลจตรกรรมตะวนตกไววา จตรกรรมประเพณไทย ซงมแบบอยางเฉพาะประจาชาตกคลคลายรปแบบไปอกลกษณะหนง ซงนาเอาแบบอยางวธการเขยนภาพแบบตะวนตกมาผสมผสานกบจตรกรรมไทย โดยใชกฎเกณฑทศนยวทยาชวยใหงานจตรกรรมมระยะใกล – ไกล แสดงถงความลกแบบ 3 มต ตลอดจนการจดองคประกอบใหบรรยากาศ และสสนประสมพนธกบรปแบบตวภาพปราสาทราชวง และเรองทเกยวกบพระพทธศาสนา นบเปนจตรกรรมไทยแนวประเพณแบบใหมทแสดงลกษณะศลปะแบบอดมคต และศลปะเรยลสท ทประสานกลมกลนเปนและเอกภาพมากขน มความสวยงามนาสนใจท

23

ชใหเหนวา ศลปะนนมไดขนอยกบรปแบบใดรปแบบหนง โดยเฉพาะผลงานศลปะทสาคญ ไดแก ภาพเขยนฝาผนงภายในอโบสถวดบวรสถานสทธาวาส พระอโบสถวดมหาพฤฒาราม พระอโบสถวดมชฌมาวาส ฯลฯ จตรกรรมประเพณไทยภายในอโบสถและวหารวดเสนาสนะราม จงหวดพระนครศรอยธยาเปนฝมอชางสมยรชกาลท 4 ทมลกษณะ และรปแบบซงถอวาตางกบแบบขรวอนโขง แสดงการเขยนตามหลกทศนยวทยา ใชอาคารสถาปตยกรรม เชน พระอโบสถและวหารของวด หรอพระบรมมหาราชวงในสมยนน ใหสวนสดรปคนทดสมจรงสมพนธกบสงแวดลอม และใชเทคนคหลายแบบเปนการเขยนภาพแบบใหมผสมกบแบบเกาไดอยางนาสนใจแหงหนง จตรกรรมในรชกาลท 4 ซงเปนแบบเกาแทอยทวดชโนรสจะเขยนพนทองฟาสดา บรรยากาศสทมๆ เพราะใชพนสดาทวไปเปนแบบเดยวกบวดทองนพคณ ซงเปนลกษณะพเศษของจตรกรรมไทยสมยน สาหรบกลวธภาพจตรกรรมทนยมเขยนพนดานน น. ณ ปากนา (2529 : 127) ไดตงขอสงเกตวา อนการนยมสดาน กลาวไดวาเปนลกษณะพเศษของภาพเขยนในรชกาลน เชน ภาพเขยนวดชโนรส การเขยนกอนเมฆแบบธรรมชาต แตระบายทองฟาเปนสดา หรอการภาพเขยนดานหลงพระประธานเปนรปเทวดาเหาะเปนกลมลองลอยเปนพนสดา ภาพเขยนวดทองนพคณเขยนดานหลงพระประธานเปนรปเทวดาเหาะ เปนกลมลองลอยบนพนสดา ภาพเขยนวดทองนพคณเขยนหลงพระประธานรปมานแหวกสองขางมอจกลบหอยตรงกลาง หลงมานเปนสดาสนทตดกบพระประธานใหเหนเดนภาพผนงเบองหนารปเตยงเทาสงหมสรรพคมภรตางๆ กองเตมบนโตะ ฉากหองกเปนสดา ยงไปกวานนยงระบายพนและเพดานเปนสดา มลายเขยนปดทองเปนรปคางคาว รปนาเตา ฯลฯ สมยนมกจะนยมสดากน ภาพในสมยรชกาลท 4 เมอใชสดามากกจะทาใหภาพดทมเทา จงมกแทรกสแดงเปนบางแหงใหดเดนขน การใชสดามากจงทาใหดหดห คอนขางนากลวมากกวาจะแสดงความปตเบกบานใจ อาจจะเปนไดขอทวา ในสมยนนมการปฏรปพระพทธศาสนา ซงสวนหนงเปนแบบธรรมยตกนกาย จากหลกฐานดงกลาวแสดงใหเหนวา ในสมนรชกาลท 4 จดเปนการปฏรปศลปกรรมไทยโดยเฉพาะงานทางดานจตรกรรมไดเปลยนแปลงมาสจตรกรรมแบบสากลนยมคอการเปลยนจากแนวการเขยนในลกษณะอดมคต (Idealistic Art) มาสการเขยนแบบสจจะนยม (Realism) ตามสายตาทมองเหน สาหรบผลงานศลปกรรมดานประตมากรรม โดยเฉพาะอยางยงทางดานพระพทธรป หมอมเจาสภทรดศ ดศกล (2506 : 31) กลาววา ในรชกาลพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงคดแบบอยางพระพทธรปขนใหม แกไขพทธลกษณะใหคลายมนษยสามญยงขน คอ

24

ไมมพระเกตมาลาและใหมจวรเปนรว เปนตนวา พระสมพทธพรรณและพระนรนตราย แตพระพทธรปแบบน ปรากฏวาไมเปนทนยมกน

ศลปะกระบวนแบบขรวอนโขง เมอกลาวถงศลปกรรมในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว นกวชาการหรอนกประวตศาสตรศลปทกคนจะตองกลาวถงขรวอนโขง กลาวถงอยางยกยอง สรรเสรญถงความดความยงใหญและความกลาหาญในการสรางสรรคศลปกรรม โดยการผสานจตรกรรมประเพณไทย ศลปะลทธประทบใจ ศลปะจตนยม ศลปะธรรมชาตนยมและศลปะสญลกษณนยมเขาดวยกนอยางสวยงาม ซงศลปะของขรวอนโขงนบวาเปนจดเรมตนของศลปกรรมแนวประเพณไทยไดสงอทธพลไปสศลปนในขณะนนอยางกวางขวาง ซง วยะดา ทองมตร (2522 : 13 – 14) ไดกลาวถงภมหลงความเปนมาของขรวอนโขง ไววา ขรวอนโขงเปนคนบางจาน จงหวดเพชรบร เปนจตรกรในขณะทอยในเพศบรรพชต ณ วดราชบรณะ ชอเดมคอ อน สวนคาวา ขรว และ โขง เปนคาเรยกเสรมกนจนตดปากเพอบอกคณสมบตของทานใหเดนชดยงขน คาวา ขรว เปนคาทใชเรยกผทคราเครงสงอาย หวเกา ขรวอนโขงเปนจตรกรทเดนทสดในสมยนน และใกลชดเบองพระยคลบาทมากทสด เมอมองถงถนกาเนดของขรวอนโขงจากเพชรบร อาจกลาวไดวาขรวอนโขงไดเตบโตมาจากชมชนทมฝมอเปนเลศไดเชนกน หลกฐานผลงานจตรกรรมของขรวอนโขงนน ยงคงเหลอเปนมรดกอนทรงคณคาทาง ประวตศาสตรศลป ดงน สมดขอยรางภาพของขรวอนโขง ภาพเขยนสภาษตทบานและหนาตางพระอโบสถวดพระศรรตนศาสดาราม กทม. ภาพเขยนสฝนเรองทศชาตจานวน 5 ภาพ ภาพเขยนพระราชพงศาวดารในหอราชกรมานสรณและหอราชพงศานสรณ วดพระศร รตนศาสดาราม กทม. ภาพเขยนในพระอโบสถวดมหาสมณาราม เพชรบร ภาพเขยนทมณฑปพระพทธบาท วดพระงาม อยธยา ภาพเขยนในพระอโบสถวดบวรนเวศวหาร กทม. ภาพเขยนในพระอโบสถวดบรมนวาส กทม. นอกจากน ยงมจตรกรรมฝาผนงตอนลางพระอโบสถนน เปนภาพเหตการณสาคญๆ เกยวกบขนบธรรมเนยมไทยและประเพณทางศาสนาจานวน 15 ภาพ และภาพเขยนเสา ซง

25

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเขยนขน เรยกวา ฉฬาภชาต แสดงถงจตใจของบคคล 6 ประเภท งานจตรกรรมของขรวอนโขง แบงตามอทธพลของศลปะตะวนตกได 3 ลกษณะ (คณะกรรมการจดงานสมโภชนกรงรตนโกสนทร 200 ป 2515 : 15 ) 1. ลกษณะทเปนจตรกรรมแบบประเพณไทย เปนงานเขยนรปบคคลดวยสแบนๆ ตดเสนรปอาคารบานเรอนเปนเสนระดบหรอเสนเอยงทขนานกน มการใชแสงเงาเพยงเลกนอยในสวนทเปนตนไม โขดหน ภเขา และทองฟา งานลกษณะน ไดแก จตรกรรมฝาผนงพระอโบสถ วดมหาสมณาราม จงหวดเพชรบร 2. ลกษณะทเปนจตรกรรมประเพณไทย แตทศนวสยแบบ 3 มต ของจตรกรรมทางตะวนตก ซงไดแกการเขยนปราสาท อาคารบานเรอน เปนเสนทสอบเขาหากนในระยะทไกลออกไปและมการเนนแสงเงามากขนตามสวนตางๆ ของภาพ แตรปคนและสตวยงเขยนอยางแบบเดม เปนการผสมความคดระหวางตะวนตกกบตะวนออก เชน จตรกรรมผนงมณฑป วดพระงาม อยธยา 3. ลกษณะทเปนจตรกรรมตะวนตก เปนจตรกรรมทเขยนขนดวยรปแบบตะวนตก จะมเพยงความคดเทานนเปนแบบไทย จตรกรรมลกษณะนเขยนไวบนผนงพระอโบสถวดบวรนเวศวหาร และวดบรมนวาส กรงเทพฯ นกวชาการกลาวถงกระบวนแบบศลปะขรวอนโขงโดยสรปไว ดงน ขรวอนโขงเปนนกปฏรปคนแรกของเมองไทยทปรบเอาแนวความคดของตะวนตกเขามา ภาพจตรกรรมจงมภาพตกรามบานชอง มเรอกาปน และแหมมแตงตวสวยๆ ระคนคละกบชวตไทย นนคอการสะทอนภาพสงคมในสมยนน อนเปนสมยทเหออารยธรรมฝรง ถงกระนนการเขยนของขรวอนโขงมไดดอยคณคาลง โดยการสลดแบบโบราณไปเปนวธใหม (น. ณ ปากนา 2510 : 50)

ขรวอนโขงเปนอจฉรยจตรกรหวกาวหนา ผพฒนาแนวทางจตรกรรมไทยแบบประเพณใหมบรรยากาศแสดงระยะใกล – ไกล ดวยกฏเกณฑทางทศนยวทยาเปนคนแรก และยงไดเนรมตสรางสรรคงานจตรกรรมฝาผนงในแนวความคดใหมขนอกรปแบบหนง โดยการนาเอารปแบบจตรกรรมตะวนตกอนเกยวกบการจดองคประกอบผคน การแตงกาย ตกรามบานเมอง ทวทศน การใช แสงเงา บรรยากาศทใหความรสกในระยะและความลก มาใชอยางสอดคลองและเหมาะสมกบเรองราวทไดแสดงออกเกยวกบคตและปรศนาธรรม จตรกรรมของขรวอนโขงสรางอารมณและความรสกดวยบรรยากาศของประเทศเมองหนาว โดยใชสมดทบ บรรยากาศสลวๆ

26

แตงแตมเครองแตงกายของชายหนมดวยสนาเงนเขมและขาว สวนชดกระโปรงสาวเปนสชมพจางๆ และสฟาออน ชวนใหเคลมฝนไปในดนแดนแหงความลลบมหศจรรยนนงานจตรกรรมลกษณะดงกลาวน ทยงมเหลออยใหชนชมและศกษาไดกทพระอโบสถวดบวรนเวศวหารและพระอโบสถวดบรมนวาส กรงเทพฯ (คณะกรรมการจดงานสมโภชกรงรตนโกสนทร 200 ป 2525 : 21)

กลาวโดยสรปแลว ผลงานจตรกรรมของขรวอนโขงไดกลายเปนประวตศาสตรศลปอกหนาหนง ชใหเหนอทธพลจากตะวนตกทไดมาจากหนงสอและมชชนนาร เปนลกษณะผสมผสานระหวางศลปะในรปแบบอมเพรสชนนสมและโรแมนตกจากตะวนตก ทผสมกบความคดอยางอดมคตของไทย

รชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (พ.ศ. 2411 – 2453) ซงทรงเปนศนยกลาง

ของการพฒนาประเทศ ทรงศกษาวชาการตางประเทศอยางกวางขวาง เสดจประพาสสงคโปร อนเดย และยโรป ทรงนาประสบการณมาชวยแกไขปรบปรงประเทศทางดานตางๆ เปนตนวา ทรงเลกทาส ทรงแกไขระเบยบการปกครอง ตงกระทรวง เปดกจการรถไฟ ไปรษณย โทรเลข ฯลฯ

ซงพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดทรงดาเนนพระบรมราโชบายการบรหารประเทศตอจากพระราชบดา ทรงใชการเสดจประพาสเปนเครองมอเพอนาไปสการปรบปรงประเทศอยางแทจรง เพราะวาลทธจกรวรรดนยมไดขยายตวเขามาจนตดประเทศไทยและยงแสดงทาทในการคกคามไทยอยางเปดเผย ดงนนแนวทางทจะหลกเลยงการคกคามจากตะวนตกคอตองปรบปรง พฒนาประเทศใหทนสมย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวจงเสดจประพาสทงในและตางประเทศ การเสดจประพาสทวปยโรปเปนการเสดจประพาสเพอดาเนนพระบรมราโชบายทางการเมอง คอ เสดจประพาสยโรปครงท 1 เปนการกระชบสมพนธไมตรกบประเทศตางๆ ในประเทศยโรป การเสดจประพาสยโรปครงท 2 เปนการเสดจไปรกษาพระอาการประชวร (ประไพ รกษา 2522 : 300 – 302) เหลานคอสาระสาคญของการเสดจประพาสยโรป อนสงผลตอการปฏรปสงคมยงใหญตลอดรชสมยของพระองค และเปนหลกฐานจานวนหนงทชใหเหนถงปฏสมพนธอนเกดจากความสมพนธระหวางประเทศไทยและตะวนตก

อยางไรกตาม จากแนวคดในการปฏรปสงคม และจากความตองการพฒนาประเทศไปสความทนสมยเยยงอารยะประเทศ เฉพาะในสวนของศลปะแขนงตางๆ กมหลกฐานสะทอนออกมาใหเหนวา สงคมไทยเรมมการรรบอทธพลศลปะกรรมจากตะวนตกเขามาแทนทศลปกรรมประเพณไทยอยางเปนรปธรรม (อานาจ เยนสบาย 2522 : 274 – 276)

27

ดงจะเหนไดจากแทนททรงใชเงนภาษของประเทศในการสรางวดเหมอนกบสมยทผานมากลบใชเงนในการสรางสาธารณปโภคแทนและกอสรางแบบตะวนตกนนจะตองใชผเชยวชาญ ซงไดรบการฝกอบรมมาตามแบบตะวนตก ซงชางไทยไมมคณสมบตเชนนน จงตองสงชางมาจากตางประเทศเปนเหตใหศลปกรรมไทยตกตาลง ซงในเรองน ศาสตรตราจารยศลป พระศร ไดแสดงทรรศนะตอนหนงวา (ศลป พระศร 2508 : ไมปรากฏเลขหนา) “ ในตอนตนพทธศตวรรษท 24 ในรชกาลของสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ประเทศไทยไดรบเอาอารยธรรมตะวนตกเขามาพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาในดานตางๆมากมาย เนองจากรายไดตองเอาไปพฒนา จงเปนเหตใหศลปกรรมประเพณหยดชะงกลง การทประเทศนาเอาอารยธรรมตะวนตกเขามาดดแปลงนน บรรดางานจตรกรรม ประตมากรรม ลกษณะศลปแบบกงพาณชยศลปะ ไดถกนาเขามาพรอมกบศลปะวตถอนๆ เพอสงเสรมความตองการของชนชนสง ทาใหเกดความนยมอนใหมขนในศลปะตะวนตก ไดมการสงจตรกร ประตมากร ชาวตางประเทศเขามาทางานในประเทศไทยนเองเทากบเปนการขดชะตากรรมของศลปะแบบประเพณ ซงกลาวแลวขางตนวากาลงตกอยในสภาพเสอมโทรม …”

ในกรณเดยวกน พรยะ ไกรฤกษ (2525 : 23) กลาวไววา ศลปะสยามเรมตกตาลง เมอ มการเปดพระราชอาณาจกร เพอรบอารยธรรมตะวนตกในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว และไดเสอมลงถงขดสดในในรชมยพระจลจอมเกลาเจาอยหว สาเหตททาใหศลปะแนวประเพณนยมเสอมลงนน กเนองมาจากนโยบายการปรบปรงประเทศใหทนสมย และการรบเอาวฒนธรรมตะวนตกเขามาเพอปองกนประเทศมใหตกเปนอาณานคมจงเปนทนาเสยดายวาความเปนเอกราชและเสรภาพทรกษาเอาไวไดนนถกแลกดวยคานยมทางประเพณ

กลาวโดยสรปแลว ในสมยรชกาลท 5 เปนสมยทอารยะธรรมตะวนตกไดหลงไหลเขามาเปนอนมาก และการทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเสดจประพาสประเทศตางๆ รวมทงการเสดจประพาสยโรปถงสองครง มการพฒนาบานเมองใหเจรญกาวหนาทดเทยมอารยะประเทศ รวมทงการพฒนาในดานศลปกรรมตามแบบอยางของยโรป ซงอาจเปนผลดแกประเทศชาตในดานการเมองตามพระราชกศโลบาย และอทธพลของศลปะตะวนตกเรมมกระแสรนแรงขนตามลาดบ ตามสภาพความเจรญของบานเมอง ทงในดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคมในขณะนน

ในรชกาลนมขอนาสงเกตวา สงใดกตามทมสวนเกยวของกบสาธารณชน หรอการรบรองชาวตางประเทศแลว พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงใชสงนนตามแบบแผนวฒนธรรมตะวนตก แตถาสงนนเปนเรองภายในสวนพระองคแลวพระองคกจะทรงใชตามรปแบบวฒนธรรมไทย ดงจะเหนตวอยางไดจากการสรางพระราชวงและพระทนงตางๆ ในรชกาลของ

28

พระองค แมแตพระมหาปราสาท เชน พระมหาทนงจกรมหาปราสาท ซงตามรปแบบประเพณทเคยปฏบตมาแตโบราณนน พระทนงพระองคนสมควรจะตองสรางขนตามแบบสถาปตยกรรมไทยแตทรงเหนวา นบวนราชสานกไทยจะตองตอนรบตดตอกบแขกเมองหรอนกการทตชาตตะวนตกมากขน จงโปรดใหชางฝรงเปนผออกแบบพระทนงจกรฯถวาย แตกไดมผคดคาน ทาใหตองเปลยนแปลงหลงคาพระมหาปราสาทมาเปนแบบธรรมเนยมไทย (โชต กลยาณมตร 2525 : 51)

สมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ สมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ พระองคทานเปนยอดศลปนผมเกยรตคณ

อนสงสง ทรงรอบร สนทด เชยวชาญ ผลงานศลปะของพระองค เปนทประจกษอยมากมายหลายสาขา ไมวาจะเปนทางดานจตรกรรม สถาปตยกรรม ประตมากรรม ทรงพระนพนธเพลง บทละคร รอยแกว รอยกรอง ลวนแลวแตทรงคณคาอนสงสงและเปนแบบอยางแหงศลปะทงสน (สจรต ถาวรสข 2511 : ข) พระองคทรงไดรบอทธพลทางวธการเขยนภาพแบบตะวนตกจากนายไปยา ชางเขยนชาวออสเตรย ซงบวชเปนสามเณรอยทวดพชยญาต (คณะกรรมการจดงานสมโภชกรง รตนโกสนทร 200 ป 2525 : 17) พระองคทรงสรางสรรคศลปกรรมนบตงแตรชกาลท 5 จวบจน สนรชสมยของรชกาลท 8 แหงกรงรตนโกสนทร

แนวคดสาหรบการสรางสรรคผลงานศลปกรรม พระองคทรงตรสไวตอนหนงวา (ลายพระหตถสมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ และสมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ 2498 : 13) ชางทควรจะนบไดวาเปนชางด จะตองประกอบดวยองคคณสองประการ คอจะตองประกอบดวยฝมอดอยางหนงอยางหนง ประกอบดวยความคดดรทควรมควรอกอยางหนงประการหลงนนแหละสาคญมาก ถามแตฝมอดกจะเปนไดแตลกมอเสมอไป ตองมความคดดวยจงจะเลอนขนขนเปนนายชางได

ความขางตนนน เปนประหนงอดมการณในสรางสรรคศลปกรรมของพระองค ซง ผลงานศลปกรรมของพระองคนน ไดสะทอนใหเหนพระปรชาสามารถทงดานความคดและฝมออนเปนเลศ นกวชาการศลปะไดยกยองสรรเสรญพระองคไวอยางยง

สมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ นายชางพระองคนทรงเปนผทศกษางานศลปวฒนธรรมไทยหลายสาขา และขณะททรงประกอบกจการทางศลปวฒนธรรมนน กไดทรงปรบปรงพระองคในดานความรสมยใหมตาม ความเจรญทางเทคโนโลยตะวนตกดวย จากความรใหมททรงฝกฝนพระองค ไดทรงนามาประยกตใชกบงานศลปะไทยโดยเฉพาะ ในดานจตรกรรมนนไดทรงศกษาคนควาดวยพระองคเองมาตงแตตน ในลกษณะภาพ 2 มตทนยมกงมาตงแตดงเดม ตอมาเมอไดทรงศกษาวธเขยนภาพระบบสรางความลกแบบ 3 มต และทรงศกษาทาง

29

สรรวทยาตามวธตะวนตกจากชางขาวอตาเลยน พระองคกไดนาวธการใหมใชกบงานจตรกรรมไทยอยางไดผลดปรากฏวา ทรงใชทศนยภาพคลองจกษไดอยางถกตองตามหลกวชาการ (โชต กลยาณมตร 2525 : 52 – 53)

กระบวนแบบของศลปกรรมทสมเดจฯเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรงผสมผสานรปแบบของศลปประเพณและศลปตะวนตกนน นบวาเปนกระบวนการแบบใหมทครงสาคญ ดงท น. ณ ปากนา (2524 : 22) กลาวถงวา สมเดจกรมเจาฟานรศรานวดตวงศ พระองคเปนเอกศลปนคพระทยไดปฏรปศลปะไทยขนใหม โดยเอาแบบแผนจากตะวนตกเขามาผสมผสานกบศลปะโบราณหลายสมย

สมเดจกรมเจาฟานรศรานวดตวงศทรงเปนอจฉรยะแตเพยงผเดยวทแหวกวงลอมของศลปะไทยทกาลงจะดงลงจมหายไปในมหาสมทรของอารยธรรมตะวนตก ทรงเปลยนโฉมหนาสถาปตยกรรมไทยแบบเกาเขาสยคการกอสรางดวยเฟโรคอนกรตอยางอาจหาญและประสบความสาเรจอยางดเยยม ดงผลงานตางๆ ของพระองค ทพระอโบสถวดราชธวาส สะพานขามคลองหนาพระปฐมเจดย และอาคารหอสมดแหงชาตเกาทขางสนามหลวง พระองคมความสามารถเปนเลศในการออกแบบลวดลายโดยเอาแบบอยางของยโรปผสมกบไทย และยงดดแปลใหถกกาลเทศะของสงนนๆ จนศษยของพระองคหลายคนไดประสบความสาเรจในการออกแบบหอประชมจฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนตน

สจรต ถาวรสข ไดคนควาพระประวตและผลงานศลปะของสมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศไวโดยละเอยด และในสวนของผลงานศลปกรรมของพระองคนามาโดยสงเขปไดดงนงานศลปกรรมในพระชนมชพ ผลงานของพระองคดานวจตรกรรม ปรากฏวามภาพหลายลกษณะ ทงทปรากฏบนแผนกระดาษเปนภาพราง ภาพลายเสน ภาพลงสตางๆ ภาพชาดก ภาพลายไทย เปนภาพบนเพดาน ผนงโบสถ กาแพงเปนภาพทนามาทาแมพมพใชพมพในหนงสอตางๆ กไมนอย ทรงเขยนแลวให ชางเขยนอนขยายภาพพระบายสกม ทรงออกแบบภาพจตรกรรมแลวนาใหชางไปประดษฐอยางอนอกหลายชนด เชน แบบธงเหรยญ เครองราชอสรยาภรณกมอกมาก ซงเปนงานเกยวกบการประดบตกแตง อนเปนงานมณฑนศลปภาพฝพระหตถของพระองคทานมอยเปนอนมาก แตเนองจากการถอมพระองคไมแสดงพระนามของพระองคทาน ทาใหบางททราบไดโดยยากวาภาพใดเปนภาพฝพระหตถ จงยากทรวบรวม ประกอบดวยภาพดงน ภาพเขยนสนาทไดรบรางวลดงกลาวแลว (ภาพสนาประกอบพงศาวดารแผนดนพระเจาทายสระครงกรงอยธยา) เปนภาพชางทรงพระมหาอปราชแทงชางพระทนง ทรงไดรบพระราชทานรางวลท 1 เงน 1 ชง 50 บาท พรอมลกปน 1 ลก และภาพสนา ซงเปนภาพพระสรโยทยขาดคอชาง ในแผนดน สมเดจพระมหาจกรพรรด ทรงไดรบ

30

พระราชทานรางวลท 3 เงน 1 ชง 35 บาท ลกปน 1 ลก และภาพสนา ซงเปนภาพพระสรโยทยขาดคอชาง ในแผนดนสมเดจพระมหาจกรพรรดทรงไดรบพระราชทานรางวลท 3 เงน 1 ชง 35 บาท ลกปน 1 ลก และยงมภาพเขยนอกมากมายหลายภาพ รวมทงภาพลายพดทมเหลออยเปนจานวนมากมาย (สจรต ถาวรสข 2511 : 204 – 205)

รชกาลสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว สมยรชกาลสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหวนน ศลปวฒนธรรมไทยยงคงดาเนนไป

ตามแนวทางเดยวกบสมยรชกาลท 5 แมพระองคไดรบการศกษาจากยโรป แตพระองคมพระราชนยมในศลปวฒนธรรมแบบไทย ทรงดาเนนพระราโชบายการปกครองประเทศตามแบบตะวนตก แตดวยพระจรยวตรสวนพระองคแลว ทรงโปรดปฏบตตามพระราชประเพณโบราณ และทรงมพระบรมราโชบายทางการสรางลทธชาตนยม (ไพจตร ไหลงาม 2524 : ง) เนองจากพระองคเหนวา อทธพลของตะวนตกบางประการเปนพษภยและไมเปนผลดตอพระองค

จากการทพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหวมแนวคดแบบลทธชาตนยม จงสง ผลตอทศทางการสงเสรมสนบสนนศลปะและงานชางในประเทศ ดงทพระองคทรงไดพระราชทาน โอวาทครงเมอไปเปดโรงเรยนเพาะชาง เมอวนท 7 มกราคม พ.ศ. 2456 ตอนหนงวา (เจนจตต กณฑลบตร 2515 : ไมปรากฏเลขหนา) “ เราเหนวาศลปวชาชางเปนสงสาคญอนหนง ซงสาหรบแสดงใหเหนวาชาตไดเจรญไปเพยงใดแลว และเปนเครองแสดงความประณตและความงาม ซงถาประเทศใดเปนเมองทสงบราบคาบและมการปกครองเปนอยางด ประชาชนไดรบความรมเยน เมอประกอบอาชวะไดสะดวก มเวลาคดและบารงความงาม ความประณตใหเปนทสรรเสรญ...”

จากการทอายธรรมตะวนตกกาล งไหลบาทวมทนอย ในสงคมไทยขณะนน พระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหวไดทรงมการวาจางชางชาวตางประเทศเขามาชวยทางานศลปะท จาเปนหลายสาขา โดยถอวาเปนสวนหน งของการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนา ซง พรยะ ไกรฤกษ (2525 : 26) ไดกลาววา อาคารตางๆ ไดถกสรางโดยสถาปนกชาวยโรปซงสวนใหญเปนชาวอตาล และพระองคไดพระราชทานพระบรมราชานเคราะหในการกอสรางคฤหาสนแบบอธคสกลชางเวนชประยกต จานวน 2 หลง ไดแก บานนรสงห (ตกไทยคฟา) และบานบรรทมสนธ (บานพษณโลก) ชางฝมอเหลานถกจางใหมาทางานทมไดเคยปรากฏในแวดวงศลปะตามแนวประเพณนยมของไทยมากอน แตเปนงานทจาเปนตองสรางขน เพอแสดงใหเหนถงความเปนประเทศททนสมย

สาหรบผลงานจตรกรรมในรชสมยของสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว อาจกลาวไดวา จตรกรรมไทยแบบประเพณกมรปแบบคลคลายกาวหนาขน มผลงานชนเดนทสาคญคอจตรกรรม

31

ภายในพระอโบสถวดระฆง ซงเขยนโดยพระวรรณวาดวจตร (ทอง) จารวจตร แสดงความประณตอลงการดวยสทองแวววาวในบรรยากาศทหนกแนน ประสานกลมกลนกบเสนตดตวภาพประสาทราชวง ดวยความละเอยดละไมออนหวานและลลาการจดองคประกอบทพเศษเฉพาะตน เปนงานจตรกรรมยคนทมคณคาสง ในการเนรมตมโนภาพสวนตนของศลปนไดอยางสวยงามและลกซง จตรกรรมภายในพระอโบสถนปจจบนไดเขยนซอมใหสมบรณขนเปนบางสวน เนองจากชารดเสยหายเพระสภาพความเกาซงเกดขนตามกาลเวลาและภยธรรมชาตกระแสอทธพลอารยธรรมสมยใหมทหลงไหลเขามาในประเทศไทยนน นบวนยงเพมทวคณเพมขนเรอยๆ สมยนเจาฟาขาแผนดน ซงรชกาลท 5 ทรงสงไปศกษา ณ ตางประเทศ เชน องกฤษ อตาล ฝรงเศส ไดสาเรจการศกษาในสาขาตางๆ กลบมาพฒนาประเทศชาตใหเจรญรงเรองยงขนสรางความเปลยนแปลงใหเกดขนในสงคมไปตามสมย ศลปะซงเปนสญลกษณกาหนดความนยมของส งคมสมยใหมกกวางขวาง มการประดบแตกแต งพระทน งภายในพระบรมมหาราชวงสถานทราชการ สวนสาธารณะ และอาคารพาณชย ตลอดจนบานเมองทอาศยของเจานายดวยงานประตมากรรมและจตรกรรมในรปแบบภาพเหมอน ภาพทวทศน แบบศลปะตะวนตกเพอใหไดความงามและความตองการตามรสนยม

จตรกรผสรางผลงานทมชอเสยงในสมยนคอ พระสรลกษณลขต (มย จนทรลกษณ) ซงเปนจตรกรทรชกาลท 5 โปรดใหการศกษาวชาจตรกรรมแบบตะวนตก ณ อะคาเดม กรงโรม เมอครงตามเสดจประพาสยโรป ครงท 2 พ.ศ.2450 และไดสาเรจการศกษากลบประเทศในราวตนสมยรชกาลท 6 ไดสรางสรรคงานจตรกรรมชนสาคญคอ ภาพพระบรมสาทสลกษณรชกาลท 2 เขยนดวยสนามน ซงปจจบนนตงแสดงอย ณ พพธภณฑสถานแหงชาต หอศลป นอกจากนทานยงเปนครสอนวชาจตรกรรมทโรงเรยนเพาะชางในสมยแรก และโรงเรยนปราณตศลปกรรม (โรงเรยนศลปากร แผนกชาง) ในสมยตอมาดวย (คณะกรรมการจดงานสมโภชกรงรตนโกสนทร 200 ป 2525 : 23) ผลงานของพระยาอนสาสน จตรกรสวนใหญปรากฏบนภาพลายเสน เขยนประกอบเรองของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เชนเรองมทนะพาธา เรองนารายณสบปาง เรองละครพดตางๆ เปนทยกยองในสมยนน และจตรกรอกทานหนงชอ พระวรรณวาดวจตร ผเขยนภาพบนผนงอโบสถวดระฆงโฆสตาราม ทพยายามจะเขยนภาพเปนสมยใหม ใหมแสงเงาตะวนตกตามอยางขรวอนโขง (น. ณ ปากนา 2525 : 131)

การสงเสรมทานบารงศลปวฒนธรรมในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหวนน พระองคยงไดสนบสนนกระตนการสรางสรรคศลปะอกลกษณหนง นนคอหลงจากทประเทศไทยไดประกาศสงครามกบเยอรมนน เมอวนท 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2460 นน พระองคไดทรงเสดจแปรพระราชฐานไปยงพระราชวงบางประอน พระองคไดทรงสอนเรองบทบาททางการทหาร

32

และการเมองระหวางสงครามแกขาราชบรพารไดโปรดเกลาฯ ใหขาราชบรพารสมมตตนเองเปนประเทศตางๆ พระองคเองไดสมมตเปนรามนคร ประเทศตางๆ ไดเขยนธงชาตของตนเองขน ตอมาไดมการเขยนภาพเปนงานอดเรกพระองคเหนวามประโยชน จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดการประกวดภาพสาหรบศลปนสมครเลน ระหวาง พ.ศ. 2463 รวม 3 ครง (ม.ล.ปน มาลากล 2525 : 460)

จากหลกฐานดงกลาวแสดงใหเหนวา พฒนาการทางศลปกรรมแนวประเพณไทยไดเจรญรดหนาอยางมาก โดยอาศยสถาบนการศกษาทนบวามบทบาทสาคญเปนอยางยง โดยเฉพาะสาหรบสถาบนทางการศกษาทางศลปะไดแก โรงเรยนเพาะชาง และมหาวทยาลยศลปากร

กลมจตรกรการเขยนภาพแบบไทย กลมจตรกรภาพเขยนแบบไทย อนประกอบดวย เหม เวชกร เฉลม นาครกษ จลทรรศน

พยาฆรานนท อราม แกวสวาง สนอง ศรบญ สกรด ธารนาด อนนต อนศาสตรนนทน ทองเตม ทรนตะวรยะ และกมล ทศนาญชล

ทามกลางการทดลองกระบวนแบบของผลงานจตรกรรมแนวประเพณไทย โดยการ ประยกตรปแบบและเรองราวทงดงามแบบใหมขนจนเปนทกลาวขานกนโดยทวไป ถงกระนนการสรางสรรคสงใหมยอมมผสนบสนนและไมเหนดวยเชนกน ดงท น. ณ ปากนา (2508 : 210 – 211) ไดแสดงทรรศนะเกยวกบการทางานของกลมจตรกรภาพเขยนแบบไทยในเชงไมเหนดวยวา ไดมการแสดงภาพเขยนของจตรกรกลมหนง ทบางกะปแกลลอร จตรกรกลมนเรยกตนเองวา ศลปะแบบไทย แตเมอดกนทกชนแลว ทาใหสะดงชวนใหคดไปวาเปนการฆาตกรรมศลปะไทยหรออยางไรกนแน การใชสเหนไดชดวาขาดความรเปนไทยกไมเชง เทศกไมใช ดไมออก เขาเขยนภาพแบบตะวนตก แตตดเสนหนกๆ การเขยนภาพคนกใชเสนสายสดง จะเหมอนคนเปนโรคสนนบาตมนเปนเรองของดดจรต มใชผด

บางแหงเขาใชพกนเลกเรยกวา พกนหนวดหน เพอเนนสวนของใบหนาใหดกลม ซงแตกตางกบเสนรอบนอก กลวธเชนนควรจะไดศกษากนอยางกวางขวาง ผทคดปฏรปศลปะไทยนน ควรจะไดศกษาศลปะไทยใหถงแกน จงจะไมเปนการพลาเกยรตศลปะไทยดงทจตรกรกลมนกระทากนอย

จากทรรศนะทแสดงวพากษวจารณดงกลาวเปนเหตให กรกฏ หลกเพชร ไดเปดเผยความในใจไวในตอนหนงของ เฉลม นาครกษ เอาไววา (กรกฏ หลกเพชร 2507 : 50) โดยสานก ขาพเจารกธรรมชาต ชวตความเปนอย ขนบธรรมเนยมประเพณ บรรยากาศและวฒนธรรมแบบ

33

ไทยๆ เปนปฐม ขาพเจาซาบซงในลลาการเขยนอนสะทอนกลบถงอปนสยเฉพาะของชนชาตในอดมคตของจตรกรรมไทย ดงนภาพเขยนสวนใหญของขาพเจาจงแสดงออกในกลวธทเปนมชฌมปฏปทา คอ ไมผาดโผนจนเกนขนาด และไมผกพนมนคงในตะเกยงนามนมะพราว ภาวะปจจบนและความกาวหนาทางวทยาศาสตรของโลกกเปนอกขอหนง ทขาพเจาคานงขอมลดงกลาวนจงเปนกลวธ เนอหาสาระในจตรกรรมทขาพเจาสนทด และดาเนนการในแนวนตลอดไป ดวยจตสานกวา นเปนการประลองแนวหนงในเสนทางอนมากมายของศลปกรรมแตเพยงเทานน

กลมศลปไทย ’ 23 จากความพยายามของสมเดจฯ กรมพระยานรศรานวดตวงศ ในสมยรชกาลท 5 ในอน

ทจะพฒนาศลปกรรมประเพณไทยใหผสานกบแนวคดของศลปตะวนตกทแพรสะพดเขามาในขณะนนโดยเฉพาะอยางยงทรงเขยนภาพไทยใหรสกมโครงสรางทางกายวภาค มกลามเนอ ฯลฯ ดงเชนจตรกรรมตะวนตก แนวทางของพระองคไดมอทธพลตอศลปนรนหลงทมงประยกตศลปกรรมแนวประเพณไทย ใหเหมาะสมสอดคลองกบยคสมยตอมาเปนอยางมาก

พ.ศ.2495 ชต เหรยญประชา ไดกอตงจตรกร ประตมากรสมาคม มชอยอวา จ.ป.ส. โดยมจดมงหมายเพอสงเสรมศลปกรรมไทยใหกาวหนา และสมาคมนเองไดรเรมการมอบเหรยญรางวลแกศลปนผสรางสรรคดเลศ (กรกฏ หลกเพชร 2507 : 11) ตอมาสมาคมศลปกรรมไทย ซงกอตงขนใน พ.ศ. 2497 โดยตราสารไดระบวตถประสงคของสมาคมอยางชดเจนวา เพอสงเสรมเกยรตคณและวฒนธรรมทางศลปกรรมไทย (สมาคมศลปกรรมไทย 2497 : 2)

นอกจากนนกยงมความพยายามในการเผยแพรความคดโดยผานสอหนงสอทงในลกษณะบคคลและกลม เชน กลมคณะชาง ทมเหม เวชกร เปนแกนนา (อานาจ เยนสบาย 2531 : 137)

จากหลกฐานดงกลาวขางตนพบวา ทานเหลานมจดมงหมายทจะฟนฟ สนบสนนและสรางสรรคศลปกรรมแนวประเพณไทยทงนน แตในชวงสถานการณขณะนนไดเอออานวยตอศลปกรรมตะวนตกเปนอยางมาก แตแมพฒนาการทางสงคมจะเออตอศลปกรรมตะวนตกกตาม ศลปกรรมไทยแนวประเพณกยงดารงอยในฐานะทมลกษณะเฉพาะชนชาตและมสถาบนหลกของชาตใหการสนบสนน เปนเหตใหกลมจตรกรไดยาจดยนของตน โดยจดแสดงภาพจตรกรรมขนเปนครงแรกใน พ.ศ. 2507 (อานาจ เยนสบาย 2533 : 65) โดย เฉลม นาครกษ ทไดชอวา เปนผประยกตจตรกรรมแนวประเพณไทย ดวยรปแบบและเรองราวทงดงามอยางใหมขนมา จนเปนทกลาวขานกนทวไป (วรณ ตงเจรญ 2533 : 217)

34

ปจจบน กลมศลปไทย’ 23 นบไดวา เปนคลนลกใหมทมผลงานศลปกรรมแนวประเพณทโดดเดนเปนอยางยง โดยพยายามทสรางสรรคผลงานเพอเปนตวแทนทางประวตศาสตรในปจจบนมากกวาทจะเปนตวแทนในครงอดต

จดเรมตนของการแสดงงานของกลมศลปไทย 23 ไดเรมรวมกลมกนขนแสดงงานในป พ.ศ.2523 ภายใตการนาของนายเฉลมชย โฆษตพพฒน ซงมสมาชกในครงแรก 6 คน มจดมงหมายทจะสรางสรรคงานศลปไทยในแนวทางเดยวกน ไดรวมกลมกนจดแสดงผลงานทหอศลป พระศร โดยมนายบญช โรจนเสถยร ใหเกยรตมาเปนประธานเปด (กลมศลปไทย 23 2523 : ไมปรากฏเลขหนา) โดยกลมศลปไทย 23 ไดวางจดประสงคแนวทางการสรางสรรคงานศลปกรรมไวชดเจนวา (กลมศลปไทย 23 2523 : ไมปรากฏเลขหนา)

1. ตองเปนผลงานทมความคดสรางสรรค เปนลกษณะสวนตวของศลปนหรอพอจะมแนวทางการคลคลายในอนาคต

2. ตองเปนผลงานทมคณคาความงามทางศลปะ 3. ตองไมเปนผลงานทคดลอกมาจากศลปกรรมประเพณไทยในอดต หรออนๆ โดยไม

ผานการสรางสรรค 4. ตองแสดงความรสกถงอารมณของความเปนไทยในผลงาน 5. ตองมการพฒนาการทางความคดและรปแบบอยเสมอ

7. การวจารณทศนศลป

สชาต สทธ (2535 : 3 - 140) ไดกลาวถงแนวทางพนฐานการวจารณทศนศลปไววา มหลกการหรอองคประกอบทสาคญคอ

1. เสน 1.1 รปแบบของเสน (Types of Line) การทศลปนนาเสนมาใชในขอบขายของ

งานทศนศลปนน มมากมายหลายวธ และในแตละวธนนยงประกอบไปดวยหลายๆ แบบ ทงนเพอใหบรรลเปาหมายของการสรางสรรค แตอยางไรกตาม เสนทนามาใชแทบทกแบบจะตองเปนรวรอยของเสนทใหคาแกการรบรทเกดความรสกในการมองเหน ดงเชนการเคลอนไหวทศทาง มต รปแบบของความคด ฯลฯ ซงคาของการรบรดงกลาว จะเปนตวสอความรสกของผถายทอดผสมผสานกบคาของวสดทนามาถายทอดรวมอยในตวมนเองเสมอ แบบของเสนทนามาใชในขอบขายของทศนศลปทควรร เพอเปนพนฐานของความเขาใจโดยสรปดงตอไปน

1.1.1 เสนทเกดขนจรง (Actual Line) คอสงทเกดขนเปนเสนจรงๆ มลกษณะ

35

เปนกายภาพทปรากฏจากกรยาของการกระทา เพอการถายทอดความรสกจากประสาทสมผสของมอผานวสดใหเปนรวรอยขดเขยนลงสพนผวระนาบโดยตรง

1.1.2 เสนเชงนย (Implied Line) เสนเชงนยนน มไดเกดจากการสรางขนให ปรากฏเปนเสนจรงตามขอแรก แตเกดจากนยของการบงชใหรบรวาเปนเสนดวยการประเมนทางการเหน โดยกรยาของสงทกาลงปรากฏ และเปนตวนาสายตาในการมองจากจดหนงไปยงอกจดหนงทมความสมพนธตอเนองกนดงเชน หากเราไดมองเหนใครสกคนหนงกาลงชนวไปยงสงหนงสงใด ปลายนวชของผชจะเปนตวนาสายตาของเราพงตามไปสสงทผนนกาลงช ทาใหรสกเสมอนวามเสนเกดขนระหวางปลายนวของผชสมพนธกบวตถกาลงถกช เสนเชงนยดงกลาวนน ศลปนมกนามาใชเพอบงชกรยาของการโตตอบระหวางกน ทาใหรสกวาเกดเปนเสนหรอในทานองเดยวกบความรสกทเกดขน

1.1.3 เสนทเกดจากขอบ (Line Formed by Edges) หากมใครสกคนหนงแสดงความเคารพดวยการยกมอไหว และหากเราเปนคนชางสงเกตจะพบวา ในขณะทยกมอไหวนนไดพนมมอซาย – ขวา เขาดวยกนและในชองวางระหวางมอซายกบมอขวาทกาลงพนมสมผสเขาดวยกนอยางแนบแนนนน จะรสกวาเสมอนมเสนเกดขนในระหวางมอทกาลงพนมอย แตเสนทเกดขนดงกลาวมไดเปนเสนจรงๆ จากการกระทาดวยการขดเขยนหรอโดยการแสดงเปนเชงนย แตเปนเสนทเกดขนเฉพาะขอบนอกของฝามอทงสองมาประกอบกน ทานองเดยวกบลกษณะของเสนทเกดขนจากขอบของวตถหรอส หรอรปรางตางๆ มาประกบกน หรอซอนกนหรอทบกน จะรสกวามเสนเกดขนอกแบบหนง และไดมการนามาใชในงานทศนศลปเชนเดยวกน

1.2 ลกษณะการใชเสนในงานจตรกรรม 1.2.1 ลกษณะการเนนเสน (Emphasizing Line) ในลกษณะแรกคอการใช

เสนเนนรปของงาน ทงรปแบบลกษณะทเรยกวา รปราง (Shape) หรออกลกษณะหนงคอรปทรงทม มตหรอแสดงความลกให เหนบนพนระนาบ หรอท เรยกกนวา การแสดงแบบรปทรง (Representation of form)ในงานจตรกรรม ซงการสรางสรรครปแบบของงานดงกลาวอาจจะเปนการถายโยงสงตางๆ เชน คน สตว สงของ ฯลฯ โดยการใชเสนตรงโคง หนก – เบา และสน – ยาว ผสมผสานกนเกดเปนรปรางหรอรปทรง บนพนผวระนาบ และเปนเพยงการแสดงแบบของรปรางลกษณะ 2 มต หรอรปทรงทแสดงแบบลกษณะ 3 มต บนพนระนาบ และเปนเพยงการแสดงแบบของรปรางลกษณะ 2 มต หรอรปทรงทแสดงแบบลกษณะ 3 มต บนพนระนาบ โดยมตทสามเกดจากความรสกของผดเทานน การใชเสนดงกลาวเปนการใชเสนสรางรปในลกษณะพนฐานคอ เพยงแคสรางเสนขอบนอกของวตถทมองเหนในลกษณะขอบคม หรออาจกลาวอยางงายๆ คอ

36

ผวาดรป ทาการวาดเฉพาะรอบนอกวตถของสงทวาด (Outline) ปกตการสรางงานแบบดงกลาวน หาดไดโดยทวไปจากผลงานของเดกเลก ซงเปนการแสดงออกจากการรบร และการถายทอด ออกมาตามความรสกทพวกเขามองเหนและมขดความสามารถในเชงทกษะของการแสดงแบบไดในแตละวย แตในขณะเดยวกนศลปนบางคนยงไดนาลกษณะการสรางภาพแบบแสดงขอบวตถมาใชในงานจตรกรรม ซงแมวาศลปนเปนผมความรและมความชานาญเปนการเฉพาะตอการสรางสรรคผลงานศลปะแลวกตาม แตยงนยมนาเสนดงกลาวมาใชสรางภาพ ทงนเพราะการสรางภาพในลกษณะดงกลาวเปนวธการเบองตนทงายตอการแสดงออก สาหรบการแยกรปรางของสงหนงไดอยางชดแจง และในขณะเดยวกนรปรางของสงนนสามารถวาดบนพนระนาบ – พน รองรบหรอพนหลงโดยมเสนขอบของรปรางเปนตวแบง

1.2.2 วาดเสนขอบคม (Contour Line) ปฏกรยาในการรบรและการมองเหนภาพ จะตองเหนภาพและพนพรอมกนและบนบรเวณพนระนาบเดยวกน แตในขณะเดยวกนตวความรสกทางการเหนจะแยกภาพสงของกบพนภาพออกจากกน สวนมากแลวความรสกทางการเหน จะจดจออยกบการรบรสวนทเปนภาพของสงทวาดมากกวาพนภาพ ไมวาจะเปนพนรองรบหรอพนหลง เปนตน การสรางรปรางหรอรปทรงดวยวธเขยนเสนรอบนอกของวตถออกมาเปนรปรางรปทรงนทางทศนศลป เรยกวา เสนแสดงรปราง รปทรงขอบคม (Contour Line)

1.2.3 คณคาเชงเสนกบการแสดงภาพขอบคม (Linear Qualities & Contour Lines) เปนลกษณะของการแสดงคณคาในเชงเสนทใหพลงและแสดงความมชวตชวาทเกดขนใน สงทวาด

1.2.4 คณคาเชงเสนกบอารมณการแสดงออก (Linear Qualities & Emotional Expression) คณคาเชงเสนนอกจากแสดงออกมาใหรบรจากคาของตวหน และการเนนความเดนชดของหนในลกษณะขอบคมแลว เสนไดถกนามาใชใหเกดคณคาของการแสดงออกทางอารมณ

1.2.5 คณคาในเชงเสนกบการเคลอนไหว และทศทาง (Linear Qualities : Movements & Directions) คาวาเสนกบการเคลอนไหวและทศทางนนปกตเปนของคกนอยแลวในตวเองอยางสมบรณ คณคาดงกลาวทเกดขนนนจะเกดขนในความรสกของเราไดโดยอตโนมต ทงนเพราะประสบการณของเรากบความดงดดของโลกอนเปนกฎธรรมชาต ทมอทธพลตอวตถทกชนดบนพนโลกและรวมทงตวเราเองอกดวย ประสบการณดงกลาวเปนตวกระตนใหเกดความรสกทมตอทศทางตางๆ เชน ทศทางทเปนแนวนอนหรอเรยกอกความหมายหนงวา เสนระดบตาหรอเสนขอบฟา (Horizontal Line) จะทาใหเรารสกวามความสงบราบเรยบ เสมอนตอนทรางกายของเราไดรบรคลายกบวาเรากาลงเอนตวนอนลงกบพนทแบนราบ และสาหรบ

37

แนวตงหรอเสนตง (Vertical Line) จะใหนาลกษณะการสรางภาพแบบแสดงขอบวตถมาใชในงานจตรกรรม แมวาศลปนเปนผมความรและมความชานาญเปนการเฉพาะตอการสรางสรรคผลงานศลปะกตาม แตยงนยมนาเสนดงกลาวมาใชสรางภาพ ทงนเพราะการสรางภาพในลกษณะดงกลาวเปนวธการเบองตนทงายตอการแสดงออก สาหรบการแยกรปรางของสงหนงไดอยางชดแจง และในขณะเดยวกนรปรางของสงนนสามารถวาดบนพนระนาบ - พนรองรบหรอพนหลงโดยมเสนขอบของรปรางเปนตวแบง

1.2.6 ลกษณะการไมเนนเสน (De – emphasizing Line) ศลปนบางคนไดนาเสนมาใชในการสรางงานวาดเขยนหรองานจตรกรรมนนเปนแควธการหนง และไมใชวธการทศลปนทกคนจะตองทาเสมอไป แตยงมศลปนบางกลมนยมสรางงานศลปะในลกษณะทไมไดเนนเสน หรอนาคณคาในเชงเสนมาใชเปนการสรางงานของตนเอง โดยในทางกลบกนกลมศลปนดงกลาวพยายามลด ตดทอนการใชเสนเพอสรางรปแบบของสงทตองการออกแทบหมดสน หรออาจกลาวไดวา ไมยดเสนเปนสาระสาคญ แตเนนแผนรอยแตมทเปนนาหนกหรอแสงเงาหรอแผนส สรางเปนรปราง รปทรง ตามทตองการแสดงออกเปนหลกของการสรางงานในลกษณะทเรยกวา การเนนวธใชนาหนก แสงเงา และสวาเปนการสรางงานในเชงนาหนก 2. รปรางและรปทรง (Shape & Form) รปรางเปนคาเรยกทนามาใชในชวตประจาวน ซงโดยทวไปนน มไดหมายถงบรเวณแบนราบหรอสวนทเปนขอบนอกของสงหนงสงใดทลกษณะเดยวแตความหมายของคาวารปรางครอบคลมไปถงความหนา ซงเปนลกษณะของรปทรงของสงนนๆ ควบคกนไป ดงเชน รปรางคน สตวและสงของตางๆ เปนตน ความหมายของรปรางทใชเรยก คนสตว และสงของ ฯลฯ ทนามากลาวถงน เปนการใชเรยกในลกษณะของการบงชบรรดารปรางพรอมกบรปทรงทเกดขนและมอยจรง (Actual Shape & Actual Form) ทกาลงปรากฏอยทามกลางสงแวดลอมรอบๆ ตวเราอนเปนปกตธรรมดาเทานน แตในขณะเดยวกนหากคาวา รปรางและรปทรง ทนามาใชเรยกกนในขอบขายของความรทางทศนศลป จะมความหมายทแตกตางกนออกไปอกลกษณะหนง คอ คาวารปรางและรปทรง ทหมายถงเปนรปรางและรปทรงทเกดจากการสรางสรรค ทผสรางสรรคอาจจะกระทาได โดยการลอกเลยนแบบอยางของรปรางและรปทรงทเกดจากธรรมชาตหรอเกดจากรปรางและรปทรงทเกดขนจากจนตนาการของผสรางสรรคหรอทงสองกรณผสมผสานกน แลวถกนามาถายทอดใหปรากฎเปนรปราง หรอรปทรงในผลงานทางทศนศลป ดงนน รปราง และรปทรงทางทศนศลปถอเปนมลฐานอนสาคญยงอนหนง ซงมหนาทหลกในการใชเปนตวแปรความคด จนตนาการหรออารมณของการแสดงออกผานรปรางและรปทรงเชงกายภาพทางการสรางสรรคใหเกดมคาตางๆ ขนในมตของการรบรทางการเหน

2.1 รปราง (Shape) คาวา รปรางเมอนามาใชเปนมลฐานของงานทศนศลปนนจะถกใชในลกษณะของเชงวเคราะห (Analytic) ในฐานะทเปนมลฐาน และจะมความหมายทถกแยกจาก คาวา รปทรงเสมอแมวาปกตการเหนของเรานน เปนลกษณะรวมหรอมไดแบงรปรางออกจากรปทรงในชวขณะทเหน แตอยางไรกตามหากเปนการมองเหนเฉพาะ ตามลกษณะของเชงวเคราะหทมตอการมองรปรางนน สงแรกทสะทอนเขาสความรสกในการรบรของเราเสมอนวาเปนบรเวณทมขอบลอมรอบหรอเปนบรเวณทถกลอมรอบดวยเสน ซงเกดจากการตความเอาจากการคด และการกระทาในเชงการสรางสรรค คอใชเสนขดวนใหมาบรรจบกบบนพนผวระนาบแลวใชคาเรยกบรเวณทขดเสนลอมรอบวารปราง

2.2 รปทรง (Form) คาวา รปทรงมลกษณะแตกตางจากรปราง กเพราะเปน รปรางทมมตท 3 คอ ความหนา (Thick) หรอลก (Depth) เพมขน ปกตคาวา รปทรงเปนคาทใชเรยก สงทเปนรปทรงทมและเกดขนจรง (Actual Form) คอมลกษณะสามมตกนเนอทในอากาศ และสามารถสมผสไดโดยรอบ

2.3 ประเภทของรปรางและรปทรง (Types of Shape and Form) ในการแบง ประเภทของรปรางและรปทรงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทดงน

2.3.1 รปรางและรปทรงตามธรรมชาตของสงมชวต (Organic Form) หมายถง รปรางและรปทรงอนเกดขนโดยธรรมชาต ซงโดยปกตแลวจะมลกษณะโคงกลมมนหรอเปนแฉก ฯลฯ อนผดปกตไปจากความคดของมนษย ซงบางครงยงรวมไปดวยลกษณะบางสวนของสงมชวตมาดดแปลง หรอประยกตใชเปนรปรางและรปทรงเชงชวภาพ (Biomorphic Form) อกดวย

2.3.2 รปรางและรปทรงตามแบบเรขาคณต (Geometric Form) ซงตงอยบนพนฐานของรปทรงทางการผลตทเกดขนดวยการสรางจากเครองมอ ทรวมไปดวยสเหลยมดานเทา สเหลยมผนผา วงกลมและสามเหลยม เปนตน

38

39

3. แสงและส (Light & Color) 3.1 ความสวางกบความมด (Light & Dark) หมายถงความเขมของแสงมาก – นอย

ทกระทบวตถแลวสะทอนเขาสตาเรา สภาวะของความสวางและความมดจากความเขมของแสง จะทาใหเรารบร รปราง และสของสงตางๆ รอบตวเราไดชดแจงมากนอยเพยงใด กเพราะคาของความสวาง – ความมด เปนตวกาหนด เชน สภาวะของการเหนของระหวางเวลากลางวนและเวลากลางคน เปนตน อยางไรกตาม มนษยไมสามารถรบรสงตางๆ ทปรากฏไดถาปราศจากแสงและแสงนกคอ แสงธรรมชาต (Natural Light) ความเขมของแสง (Intensity of Light) โดยธรรมชาตนนใหคาของความสวางทมาก – นอยไมคงท เชน ในสภาวะทมความเขมของแสงจดจะใหคาของความสวางอนเจดจาสาดกระทบสงตางๆ แลวสะทอนเขาสตาเรา และทาใหเหนรปราง รปทรง และสของสงตางๆ ทกลาวไดอยางชดแจง แตในทางตรงกนขาม หากในสภาวะทมความเขมของแสงนอยหรอเปนสภาวะของความมดทาใหเรามองเหนสงตางๆ ไดอยางสลวลางหรอไมชดแจง และสภาวะของความสมพนธระหวางความสวางกบความมดทเปนปรากฎการณทางการเหนเปนสงทเกดขนโดยกฎเกณฑทธรรมชาตเปนผกาหนด

3.2 ส (Color) ทามกลางความสวางและความมดในแตละระดบของแสงนน นอกจากจะมแสงและเงาของรปราง รปทรงของวตถนนแลว ยงมสประจาตวของแตละวตถ (Locality) ทมอยโดยธรรมชาตปรากฏการณใหเหนอกดวย จงทาการสรปไดวา คา 3 อยางคอ ความสวาง ความมดและสทปรากฏในการเหนนน เหนพรอมกน มความสมพนธกน และไมสามารถแยกออกจากกนได และยงกวานน ตวพลงทปลกเราความรสกและอารมณจากการเหนของเราทมตอวตถมากทสด มใชคาของแสงและเงา แตจะเปนสของวตถ นนเอง

ปฏกรยาระหวางการเหนกบสตางๆ ทเกดขนนน ขนอยกบระดบความเขมของแสงทมากระทบวตถ และทามกลางความเขมระดบหนงของแสงทกระทบวตถ จะทาใหเกดสตางๆ ขนจากบรรดาวตถดงกลาว กเพราะบรรดาวตถเหลานนดดซบรงสของแสงแลวสะทอนเขาสตาเราไมเทากน เชน ในปรากฏการณของการเหนวตถชนหนงมสเปนสเขยว กเพราะวตถชนนนดดซบเอารงสของแสง (Spectrum) สอนๆ ไวหมดสน และจะสะทอนกลบออกมาเฉพาะรงสของแสงสเขยวเขาสตาเราใหเหนเปนสเขยว จากปฏกรยาดงกลาว ทาใหเรามองเหนสอนๆ ไดนนกจะเกดขนในทานองเดยวกน ดงนน เราจงสรปปฏกรยาระหวางการเหนกบสของวตถทปรากฏไดดงน

ก. การทเรามองเหนวตถเปนสหนงสใดได กเพราะวตถนนดดซบเอารงสของแสงอนๆ ไวแลวสะทอนกลบเฉพาะรงสของแสงทเปนสนนเขาสตาเรา

ข. แตบรรดาวตถตางๆ นอกจากดดซบแสงไดไมเทากนแลว ยงมคณสมบตทแตกตางกนโดยธรรมชาต เชน ประเภทดน หน ฯลฯ นนเปนประเภทททบแสง (Opaque) ซงความเขมของ

40

แสงสวางผานไมได เลย หรอใบไม กระจกฝา ฯลฯ เปนประเภททมคณสมบตโปรงแสง (Translucent) โดยทแสงผานไดบางสวนหรอประเภทวตถใส เชน นาใส แกวใส ฯลฯ ซงเปนวตถทมคณสมบตโปรงใส (Transparency) แสงสองผานทะลไดหมด คณสมบตของวตถทงสามประเภท จะสะทอนรงสของแสงทไมถกดดซบเอาไวออกมาเทานน

การคนพบของนวตน ตอมากไดมผนามาทาการคนควาเรองสกนอยางกวางขวางยงขน ซงทงนแลวแตหลกการและจดประสงคของการเรยนร อาจจาแนกเปนแนวทางสาคญๆ ไดดงน

ก. สของวทยาศาสตรเปนการศกษาเชงกายภาพของส (Physics of Light) โดยม จดประสงคของการเรยนรเกยวกบปรากฏการณเชงกายภาพของแสง เพอใหไดมาซงสกบปฏกรยาการรบรทเกดขนกบตวเราเชงกายภาพ (Physiological Respones)

ข. สของศลปะ เปนการเรยนรระหวางสกบการเหนเพอใหไดมาซงการรบรในเชง สนทรยภาพ (Aesthetic Responses) เปนเปาหมายหลก ทงนเพอสนองการรบรดานจตใจ ความรสกนกคดสวนตน อนเปนคณคาประจาตวของความเปนมนษยเทานน การใชสในศลปะมไดเปนไปตามขอเทจจรงหรอตามทคนควาในเชงวทยาศาสตร แตเปนเพยงการนาวตถดบตามธรรมชาตทปรากฏเปนสเทาทหาได นามาคดใชเปนสอวสด (Media) ในการแสดงออกของตนเองเทานน แตอยางไรกตาม มนษยนาสจากวตถมาใชไดอยางสมบรณกอนความเจรญทางวทยาศาสตรจะคนพบ ดงเชน การใชสวตถเขยนภาพผนงถาของมนษยสมยกอนประวตศาสตร เปนตน สวตถดงกลาวหมายถง ความเปนสของเนอวตถ (Color Pigments) ซงมคณสมบตทปรบตวได (Plastic Element) อนหนง ดงนน ทฤษฎสของศลปะจงขนอยกบความเปนสของวตถทมองเหนเปนปจจยสาคญมากกวาสงอนใด ทฤษฎสทใชสาหรบชางเขยน (Painter) มคณสมบตเปนสตางๆ ทปรากฏทางการพอสรปเปนทฤษฎไดดงน

3.2.1 เนอส (Color Pigments) เนอส คอ สารทเปนตวใหส ซงเกดจากการ ผสมของแรธาต ซงนามาจากเนอวตถตางๆ 2 ประเภทคอ

3.2.1.1 สารทไดมาจากสงไมมชวตหรอเปนเนอสารอนนทรยวตถ (Inorganic Pigments) ตางๆ ไดแก ดน หน หรอของเหลว ซงเกดเปนสอยแลวโดยธรรมชาตหรอนามาผสมกนใหเกดเปนสใหมโดยกรรมวธทางเคม เชน ดนสแดงนาตาลทไดมาจากการสตดน (เผาจนเปนถาน) หรอสขาวตเตเนยม และสเหลองแคดเมยม ทไดจากการผสมเชงเคมหรอสนา เงนอลตรามารนทไดจากกรรมวธของการสงเคราะหขนใหมเชงเคม

3.2.1.2 สารทไดจากสงมชวต หรอเปนเนอสารอนทรยวตถ (Organic Pigments) ไดแก พชผกหรอสตวโดยตรง หรอนามาผสมหรอสงเคราะหใหมขน เชน สแดงมวง สนาตาลไหม หรอสเหลองผวมะนาว เปนตน

41

3.2.2 คณสมบตของส (Color Properties) โดยสแท (Hues) คอสแททนามาเปนแมส รวมทงสใหมทเกดจากการผสมระหวางแมสเปนสขนท 2 และระหวางแมสกบสขนท 2 เปนสขนท 3 ในวงจรส

3.2.3 ระดบคาของส (Value Scale) หมายถง สแทแตละสทคาประจาตวปกตธรรมดาของมนถกทาใหออน (จาง) : Tinted ใหเปนคาสง : High Values เปนคาสงขนจนขาว และในขณะเดยวกน อาจทาใหคาปกตธรรมดาของมนกลบมคาตาลง : Low Values ทบ (คลา) จนถงดา ซงเปนกรแสดงระดบคาของสในลกษณะแบน ไมมมตทประเมนจากการเหน

3.2.4 ระดบความเขมของส (Intensity Scale) คอคาระดบยอย Sub – scale ของสแทบรสทธ : Pure Hues ทคาของมนถกเปลยนลงไปสความเปนเทาโดยสกลาง : Neutrality

4. บรเวณวางและมตในงานจตรกรรม เปนบรเวณวางหรอความไมมอะไรเลยบนพนทระนาบทจากดแค 2 มต คอ กวางกบยาว ซงไมมมตท 3 หรอความลกจรงๆ ดงเชน บรเวณวางในงานสถาปตยกรรมและงานประตมากรรม แตอยางไรกตาม บรเวณวางอาจหมายถงสวนทไมแสดงเปนรปหรอแสดงความตนลกในงานจตรกรรมนน ศลปนไดแกปญหาดวยการสรางมตท 3 ขน บนพนระนาบ 2 มต ใหรบรเปนความตน - ลก ไดโดยวธการลวงตา หลายๆ วธดงน

4.1 การจดวางและตาแหนง (Placement & Position) วธแรกเปนวธงายๆ ซงพจารณาไดจากผลงานของศลปนนบแตสมยโบราณของแทบทกวฒนธรรม ทงตะวนตกและตะวนออก คอ การนารปราง – รปทรง มาจดวาง (Placement) โดยใชตาแหนง (Position) บน - ลาง หรอซาย – ขวา หรอทบกน หรอซอนกน หรอบางครงกคาบเกยวกน

4.2 ทศนยวทยาเชงเสน (Linear Perspective) เพอแสดงความตน - ลก และใหรบรไดเปนมตใกล - ไกล ตามตาเหน

4.3 ทศนยภาพเชงบรรยากาศ (Atmospheric Perspective) แมศลปนจะมวธสรางงานโดยใชทศนยภาพวทยาเขามาชวยในการสรางมตของการลวงตา ดวยวธการสรางดวยขนาดของรปทรงใกลใหญ - ไกลเลก เพยงสวนเดยวนน จะเปนแคมตของความตนลกทใหความรสกเพยงคาของเทคนควธทนามากาหนดเปนเกณฑทางการเหน แตจะแขงกระดางและยงหางไกลตอความมชวตชวา จากปรากฏการณทรบรในความเปนจรงโดยธรรมชาต ฉะนน การสรางมตใกล – ไกล มไดมแตเฉพาะวธการของทศนยวทยาเชงเสนเทานน แตยงมอกวธทศลปนไดคดคนและนามาผสมผสานไปดวยกน เพอใหเกดความใกล – ไกลทสมบรณยงขนคอทศนยภาพเชงบรรยากาศ (Atmospheric Perspective) หรอการใชคาของนาหนกออนแก แสดงถงความตน – ลกของบรรยากาศไปพรอมๆ กนกบขนาดใหญ - เลก

42

4.4 บรเวณวางและมตในจตรกรรมสมยใหม (Space & Dimension in Modern Painting) วธการและลกษณะของการพฒนาบรเวณวางใหเกดเปนมตท 3 บนพนระนาบนน สรปไดวาคอการใหรบรไดในแบบอยางเหมอนจรงตามตาเหน ตอมาคลคลายไปสลกษณะเหมอนจรงตามความรสกดวยบรรยากาศ เขาสเสนทางของความเปนตวเองอยางอสระดวยการใชแบบอยางทตนและใกลตว จนกระทงถงยคการสรางมตใหเกดเปนคาของการเคลอนไหวบนพนผว เพอสงผลกระทบตอสายตาโดยตรง แตบรรดาวธการและลกษณะของการพฒนาแนวหนงเทานน หากยอนกลบมาพจารณาวธการ และลกษณะของการพฒนา ทแยกออกไปอกแนวหนงทมความสาคญไมนอยไปกวาแนวแรกคอ แบบอยางของความเหมอนจรงตามตาเหน และความเหมอนจรงตามความรสกดวยบรรยากาศ แตกลบขยายวงออกไปสอกแนวหนงของการสรางสรรคดวยแบบอยางนามธรรมของพลงการแสดงออก ทมไดมงสคณคาบนพนผวทจะปฏกรยากบสายตา แตจะเปนคณคาของการแสดงออกบนพนระนาบทสงพลงเขาสความรสกทางอารมณ (Emotional) ในการรบร

5. ผว (Texture) ลกษณะตางๆ ของผว ถกนามาใชเปนมลฐานอนหนงในการ สรางสรรคงานทศนศลป ปจจยสาคญของผวกคอ เปนตวทกอใหเกดปฏกรยาทางความรสก อาจเปนการสมผสจากลกษณะของการจบตองคลาดวยอวยวะทางกาย หรอจากลกษณะทางการเหนดวยสายตา ปฏกรยาทเกดเปนความรสกจากการสมผส จะเปนตวสอนาเขาสสภาวะของการรบรและสความคดของเราอกทอดหนง ซงความรสกทไดจากการสมผสในลกษณะแรก เกดจากกรยาของการสมผสทางกาย เกดกบเราอยแลวโดยปกตธรรมดาตามธรรมชาต และตวอยางทพบเหนงายๆ กคอการทเดกทารกทาการเรยนรสงแปลกใหมตางๆ ปอนเขาสปากของตนเอง ทงนเพอทาการทดสอบสงทตนตองการเรยนรดวยสญชาตญาณทเกดมากบตว ปกตความรสกทเกดจากปฏกรยาลกษณะของการสมผสดวยการจบตองกบผว (Tactile Texture) โดยตรงกบวตถ อาจเปนลกษณะหยาบหรอละเอยดจะกอใหเกดความรสกสากหรอนมนวล อนเปนการรบรทางกายโดยตรง

แตมนษยมวธสมผสอกทางหนง ซงจดเปนการสมผสทใหคาของความรสกในขนท ละเอยดออน และนบเปนระดบทสงกวาการจบตองหรอลบคลา กคอการสมผสทางการเหน ซงนอกจากจะใหคาความรสกแลวยงเกยวโยงถงขอบขายของความคดในระดบสตปญญาจากการสมผสกบผวของวตถในเชงการเหน (Visual Texture) นน อาจแยกออกไดเปนสองลกษณะคอ

5.1 ผวทเกดจากเทคนคของการลวงตา (Simulated Texture) หมายถง ศลปนหรอนกออกแบบไดใชเทคนคสรางทาขนเปนลกษณะหยาบ ขรขระ หรอเรยบลนของรปแบบวตถทตน ไดทาการสรางสรรคบนพนระนาบ 2 มต ดงเชน ในงานจตรกรรมและงานออกแบบ ฯลฯ

43

5.2 ผววตถทเปนจรงเชงกายภาพ (Physical or Actual Texture) ดงเชน ความแขงกระดางและขรขระของผวหน ความเรยบลนของผวกระจก ฯลฯ เปนตน ในการสรางสรรคงานทศนศลป ศลปนและนกออกแบบไดนาคาของพนผวมาใชในงานจตรกรรมงานออกแบบ งานประตมากรรมและงานสถาปตยกรรม

6. ดลยภาพ (Balance) คอความคงทโดยธรรมชาตหรอความมนคงทางความรสก (Balance is Natural or Sensible Equilibrium) หากเราระลกไดวา ตวเรานนมนาหนก และ ลกษณะทคงทตลอดเวลาดลยภาพดวยนาหนกทกลาวน เปนนาหนกเกดขนจรงเชงกายภาพ (Physical Weight) ของวตถทกชนดทเกดตามธรรมชาต ทานองเดยวกนกบสรรพสงทงหลายทอยรอบตวเรา ตางกอยในสภาพทมนาหนกตงอยไดบนพนโลกเชนเดยวกบตวเรา ตางกนตรงทตวเราเปนสงมชวตมการเคลอนไหวไดดวยตวเอง ทกอากปกรยาของการเคลอนไหวนนเราตองควบคมนาหนกทพกพาไปกบตวเราไดโดยการทรงตว และในทกจดของการทรงตวนน จะมความสมดลดวยจดศนยถวงของนาหนกทพงลงสพนโลกใน

จากดลยภาพดวยวธการควบคมนาหนกทเกดโดยธรรมชาต ไดถกนามาใชในทานองเดยวกบการควบคมนาหนกในเชงการเหน (Visual Weight) ทเกดเปนดลยภาพทางการเหน (Visual Balance) ในความรสกของเราและดลยภาพทางการเหนดงกลาวนยมนามาใชมากมสองลกษณะคอ ซายขวาเทากน (Symmetry) และซายกบขวาไมเทากน (Asymmetry)

6.1 ดลยภาพแบบซายขวาเทากน (Symmetrical Balance) เปนลกษณะการจดวางรปแบบทปรากฏใหเหนแลวรสกวามความสมดลเกดขน ทเสมอนวามเสนศนยถวงอยกงกลางแบงสงทอยซายขวาหรอนาหนกของซกซายกบซกขวานนมเทาๆ กน หรอเหมอนๆ กน ลกษณะของการจดวางทกลาวน ไดนามายดถอเปนแผนแบบของดลยภาพทใหความรสกคงทจากการเหนเชนเดยวกบความรสกคงทหรอมนคงในชวขณะททรงตวดวยการยน โดยใชเทาซายกบเทาขวารบนาหนกลงสพนเทาๆ กนในทาธรรมดาศลปนแทบทกชาตและทกสมยนยมนาเอาลกษณะการจดวางทมดลยภาพซายขวาเทากนมาใช ดงงานปฏมากรรมพระพทธรปแบบสมยทวารวด ในสมยกอนประวตศาสตร

การนาดลยภาพทางการเหนแบบซาย – ขวา เทากนมาใชเปนเกณฑอนหนง ซงนามาสการสรางสรรคศลปะทเปนแผนแบบธรรมดาของดลยภาพ : Formal Balance ทางการเหนทยดถอกนเปนพนฐานทวไปแบบหนง

6.2 ดลยภาพแบบซาย – ขวา ไมเทากน (Asymmetrical Balance) หมายถง รปรางและรปทรง มจดศนยถวงทใหเกดความสมดลอยตรงกลางระหวางซกซายกบซกขวา ซงม

44

ขนาดไมเทากน 6.3 ดลยภาพ แบบซาย – ขวา ไมเทากน เปนลกษณะของดลยภาพทเกดจาก

นาหนกมากกวารปราง รปทรงทมขนาดซาย – ขวา เทากน ในเมอดลยภาพซาย – ขวาไมเทากนจงทาใหสภาพคงทของรปราง รปทรงกลายเปนลกษณะของความเคลอนไหว และเมอมอากปกรยาของการเคลอนไหวในความรสกทางการเหนเกดขนเมอใด กมทศทางและจงหวะเปนตวสมพนธสบเนองตดตามมาเสมอ

7. ความสมพนธสบเนองระหวางจงหวะและการเคลอนไหว (Rhythm & Movement Interrelations)

7.1 จงหวะ (Rhythm) หมายถง จงหวะทางการเหน (Visual Rhythm) ทเกดขน ในการรบรชวขณะทกวาดสายตามองจะกระทบสายตาเปนจงหวะตดตามกนมา และเชอมกนเปนลกโซ ซงอาจจะเกดจากการจดวางรปรางและรปทรงใหเปนจงหวะซาๆ กน (Repetitive Rhythm) การจดวางททาใหเกดจงหวะซากน ปรากฏวามการใชกนมาตงแตสมยโบราณ

7.2 การเคลอนไหว (Movement) หมายถง การเคลอนไหวทเกดขนจากความรสกทางการเหน (Visual Movement) ซงเปนเพยงการบงชลกษณะทาทาง (Action) ทเกดขนในความรสกดวยการลวงตา (Illusion) ซงไมไดเปนการเคลอนทเกดขนจรงๆ (Acctual Movement) ในเชงกายภาพทเกดจากการเคลอนของสงทมชวตหรอวตถ

7.3 ความลดหลน (Gradation) ในการจดวางโดยใชรปทรง รปราง ส หรอนาหนกมาจดวางซากน แตใหลดหลนกนลงไป เชน จากรปราง รปทรง ส หรอนาหนก จากใหญสเลกสดจะรบรคลายๆ กบการใชจงหวะและการเคลอนไหว แตการจดวางจะไมไดความรสกทเปนจงหวะหรอความเคลอนไหว แตจะไดคาของความเปลยนแปลงทนาสายตาเราใหเกดความรสกทคอยๆ ลดหลนกนไป

8. โครงสรางของความเปนเอกภาพแบบอน (Other Structures of Unity) 8.1 ความกลมกลน (Harmony) ความกลมกลนเปนวธการเบองตนของการ

สรางสรรคงานศลปะวธหนงโดยการนามลฐานตางๆ ของศลปะมาใชในแตละสวนของงาน ใหมความกลมกลนเปนผลงานขนมาในชนเดยวกน มลฐานตางๆ ไดแก เสน รปราง รปทรง นาหนก ส หรอพนผว ซงลกษณะทตดกน และเพอจะใหไดมาซงแตละสวนของงานไดมความกลมกลนเปนชนเดยวกน หรอเนนความเปนเอกภาพของผลงานเปนเปาหมายหลก

วธการนามลฐานทศนศลปมาใชอยางจากดและควบคมความกลมกลนนน มไดเปนวธการทใชกนเฉพาะในการสรางงานสมยเกา แตสมยปจจบนกยงเปนทนยมนามาใชกนอยาง

45

ไดผล และมคณคาทเทยบทนกบผลงานของยคเกาๆ ดงเชนการใชคาจาเพาะของสทเปนเทคนควธการใชแบบเดยวกน เพยงแตสมยปจจบนไดลดตดทอนขนตอนทยงยากใหเหลอนอยลง

8.2 การเนนและการตดกน (Emphasis & Contrast) คอ การนาขอมลฐานศลปะมาจดวางดวยการเนน หรอตดกนใหกลายเปนจดรวมของความสนใจ (Focal Point) ของผลงานศลปะในแตละชน

8.3 ความหลากหลาย (Variety) หากเมอใดทศลปนมการแสดงออกในงาน สรางสรรคมความหลากหลายหรอพราวตาเพอจดมงหมายจะใหเปนสงดงดดความสนใจของผดนน จะมความซบซอนสวนใหญแลวจะเปนงานทใชความหลากหลายเปนตวดงดดความสนใจ แตมกจะไมใหชวตชวาในลกษณะของความกลมกลน หรอความหลากหลายนน ลกษณะของงานทงสองแบบ จะเรมปรากฎในขณะทศลปนกาลงสรางสรรค คอหากเปนการแสดงออกถงความกลมกลน ศลปนจะพยายามระมดระวงทจะใหแตละสวนของภาพมความกลมกลนกนเปนเนอหาเดยวกน แตถาหากศลปนจะแสดงถงความหลากหลายกจะพยายามเนนแตละสวนของภาพใหเดนชดเทาๆ กนทงภาพ ดงแสดงตามตารางท 1 ทอธบายถงแนวทางในการพจารณาความหลากหลายทเนนแตละสวนของภาพใหเดนชดเทาๆ กน

ตารางท 1 แสดงการพจารณาความหลากหลายทเนนแตละสวนของภาพใหเดนชดเทาๆ กน หลกการ ทศนศลป

Visual Principles

ความ สมดล

Balance

จงหวะและการ

เคลอนไหว Rhythm & Movement

ทศทาง และความ ลดหลน

Direction Gradation

ความ กลมกลน Harmony

การยาและการตดกน Emphasis & Contrast

ความหลากหลาย

และ สดสวน

Variety & Proportion

มลฐาน ทศนศลป : Visual Elements

เสน : Line รปราง – รปทรง : Shape – Form

46

ตารางท 1 แสดงการพจารณาความหลากหลายทเนนแตละสวนของภาพใหเดนชดเทาๆ กน (ตอ) หลกการ ทศนศลป

Visual Principles

ความ สมดล

Balance

จงหวะและการ

เคลอนไหว Rhythm & Movement

ทศทาง และความ ลดหลน

Direction Gradation

ความ กลมกลน Harmony

การยาและการตดกน Emphasis & Contrast

ความหลากหลาย

และ สดสวน

Variety & Proportion

นาหนก : Value

ส : Color ผว : Texture

บรเวณวาง : Space

47

บทท 3

วธการดาเนนการศกษาคนควา

การศกษาวเคราะหผลงานดานการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย ผวจยไดทาการศกษา ดงรายละเอยดตอไปน ประชากรและกลมตวอยาง

การศกษาวเคราะหผลงานดานการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย ทผวจยไดสมตวอยางกลมตวอยางของศลปน ระหวาง พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2544 จานวน 20 คน ดงรายละเอยดตอไปน

1. ผลงานของ เหม เวชกร 2. ผลงานของ เฉลม วฒโฆษต 3. ผลงานของ อาด ออดอาไพ 4. ผลงานองคประกอบศลปจากภาพประกอบของ เฉลม นาครกษ ศลปนแหงชาต

สาขาทศนศลป พ.ศ. 2531 5. ผลงานของ ประสงค ปทมานช ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ. 2529 6. ผลงานของ จาเนยร สรฉตร 7. ผลงานของ ประยร จรรยาวงษ 8. ผลงานของ สนท ดษฐพนธ ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ. 2532 9. ผลงานของ องคาร กลยาณพงศ ศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลป พ.ศ. 2532 10. ผลงานของ วทย พณคนเงน 11. ผลงานของ ปยต เงากระจาง 12. ผลงานของ คานวณ ชานนโท 13. ผลงานของ จลทศน พยาฆรานนท 14. ผลงานของ ประหยด พงษดา ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ. 2541 15. ผลงานของ จกรพนธ โปษยกฤต ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ.2543 16. ผลงานของ โอม รชเวทย

48

17. ผลงานของ มล.เยาวมาลย ธารนาค 18. ผลงานของ เฉลมชย โฆษตพพฒน 19. ผลงานของ นตยา ศกดเจรญ 20. ผลงานของ สมยศ คาแสง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลครงน เปนแบบสอบถามแบบมาตราสวน ประมาณคา (Rating Scale) และแบบสมภาษณทเกยวกบองคประกอบศลปจากภาพประกอบแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ.2492 – พ.ศ. 2544 โดยผศกษาสรางขน ซงมขนตอนในการดาเนนการสราง ดงน

1. ศกษาเอกสารและผลงานของนกออกแบบและเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2544

2. ศกษาเอกสาร บทความและแนวคดตางๆ ทเกยวของกบรปแบบและเรองราวของผลงานศลปกรรมแนวประเพณไทย ตลอดจนแนวคดในการวเคราะหลกษณะงานศลปกรรมของนกวชาการตางๆ ไดแก แนวคดของ มาโนช กงกะนนทน ของ ชลด นมเสมอ ของ วรณ ตงจรญ ของ อาร สทธพนธ และของ สชาต สทธ (2535) เปนตน

3. ศกษางานวจยของ จรวฒน พระสนต (2535) เรองการวเคราะหผลงานศลปกรรมตามแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ. 2507 จนถง พ.ศ. 2533

4. นาเครองมอการวเคราะหผลงานศลปกรรมของ จรวฒน พระสนต (2535) และของ สชาต สทธ (2535) มาปรบปรงและสรางเปนแบบสอบถามแบบมาตราสวนประมาณคา 3 ระดบ จานวน 9 ขอ

5. นาไปใชเกบรวบรวมขอมลกบนกออกแบบและเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย ลกษณะของแบบสอบถาม

แบบสอบถามทใชในการศกษาน เปนแบบสอบถามเพอสารวจความคดเหนเกยวกบการศกษาองคประกอบศลปจากภาพประกอบแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ.2492 – พ.ศ.2544ซงแบบสอบถามดงกลาวมสาระแบงออกไดเปน 3 สวน คอ

สวนท 1 เปนคาถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

49

สวนท 2 เปนแบบสอบถามปลายปดจานวน 9 ขอ สวนท 3 เปนแบบสอบถามปลายเปดเกยวกบความคดเหนและขอเสนอแนะของ

ผตอบแบบสอบถาม สวนท 4 เปนขอคาถามเพอการสมภาษณความคดเหนเกยวกบองคประกอบศลป

จากภาพประกอบแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2544 เกณฑการใหคะแนนของแบบสอบถาม

ผวจยไดกาหนดคะแนนประมาณคาตงแต 1 – 3 คะแนน ซงมความหมาย ดงน คะแนน 1 หมายถง ไมมความเปนไทย / องคประกอบศลป คะแนน 2 หมายถง ไมแนใจในมความเปนไทย / องคประกอบศลป คะแนน 3 หมายถง มความเปนไทย / องคประกอบศลป

การเกบรวบรวมขอมล

ผศกษาดาเนนการเกบรวบรวมขอมล โดยเปนการเกบขอมลจากกลมตวอยาง ซงตอบแบบสอบถามและสมภาษณโดยตรง

49

บทท 4

ผลของการวจย

จากการศกษาวเคราะหผลงาน ดานการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย ผวจยไดนาผลทไดจากการวเคราะห ซงเปนกลมตวอยางจานวน 78 ภาพ ทเปนแนวทางในการสรางสรรคดงน การวเคราะหผลงานองคประกอบศลปจากภาพประกอบ เหม เวชกร

ทมาของแนวคด เหม เวชกร เปนนกเขยนภาพประกอบชนบรมคร ของเมองไทยทสามารถถายทอด

จนตนาการออกมาเปนรปภาพไดอยางดเยยม เชน ภาพพระเวสสนดร ตอนชชกพาเมยกลบบาน ภาพขนชางขนแผน เปนตน ซงโดยสวนใหญนน เหม เวชกร ไดคดและสรางภาพขนมาเปนแนวชวตไทยๆ ดงน

1. แนวคดจากวรรณคดไทย 2. นทานพนบานไทย 3. ชวตความเปนอยของคนไทยในยคสมยตางๆ 4. ประสบการณจากการประกอบอาชพ

50

ภาพท 1 ชชกพาเมยกลบบาน ทมา : “ชชกพาเมยกลบบาน ภาพ 13, ม.ป.ป.,” ภาพสวนบคคล, (ม.ป.ท.), (โปสเตอร)

ภาพท 2 ขนชางขนแผน ทมา : จลศกด อมรเวช, ตานานการตน (กรงเทพฯ : สานกพมพแสงดาว, 2544), 18.

ภาพท 3 นราศนรนทร ทมา : บานพพธภณฑ (กรงเทพฯ : Green Life Group and Housing Master Co., Ltd, 2542)

ภาพท 4 ผชนะสบทศ ทมา : บานพพธภณฑ (กรงเทพฯ : Green Life Group and Housing Master Co., Ltd, 2542)

51

ตารางท 2 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ เหม เวชกร กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย สรางภาพประกอบขนมาเปนแนวชวต ขนบธรรมเนยมประเพณและ วฒนธรรมไทย โดยมแนวคดมาจาก 1) แนวคดจากวรรณคดไทย 2) นทานพนบานไทย 3) ชวตความเปนอยของคนไทยในยคสมยตางๆ และ 4) ประสบการณจากการประกอบอาชพ

การใชส เขยนดวยสโปสเตอร ไมใชเสนรอบนอกในการตดเสน แตใชนาหนกของสและแสงเงาสรางบรรยากาศของภาพ โดยใชกลมสวรรณะเยนและวรรณะรอนในอตราสวนทเหมาะสม

แสงและเงา ใชแสงและเงา สามารถสรางบรรยากาศในภาพ ใหแสงสวางจากธรรมชาต โดยแสงเงาชวยบอกเวลาและทศทางได โดยนยมแสงเงาทจด

นาหนก เนนหนกทดวยสเขมในสวนทเปนเงามด ผสมผสานกบสอนๆ เพอใหเกดหลายนาหนกกระจายทวทงภาพ

จดเดนของภาพ

โดยใชสเสอผาใหเดนและสวยเปนพเศษ มจดนาสายตา และมการจดวางภาพไวตาแหนงกลางภาพทาใหนาสนใจ

ความสมดล จดองคประกอบแบบสมดลทงซาย - ขวาเทากนทง 2 ขาง และแบบไม สมดลซาย - ขวาทไมเทากน ตามความเหมาะสมของประเภทของภาพ

การใชเสน ใชเสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ เสนรอบ และเสนเชงนยแสดงทศทางและการเคลอนไหว

ระนาบ แสดงระยะภาพ และนาหลกทศนยภาพมาใชในการออกแบบ

เฉลม วฒโฆษต

ทมาของแนวคด 1. การศกษาขอมลทางประวตศาสตรชาตไทย 2. อยากอนรกษความเปนคนไทย เชน เครองแตงกาย ความเปนอย ขนบธรรมเนยม

ประเพณไทย 3. ไดแนวคดจากเพอนนกออกแบบทประกอบอาชพเดยวกน ซงถายทอดประสบการณ

ใหแกกนและกนมาเปนเวลานาน

52

4. แนวคดจากความงามของสนา และแนวคดจากเนอหาในวรรณคดไทย

ตารางท 3 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ เฉลม วฒโฆษต กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย ศกษาขอมลทางประวตศาสตรชาตไทย และเนนการอนรกษความเปนคนไทย เชน เครองแตงกาย ความเปนอย ขนบธรรมเนยมประเพณไทย แนวคดจาก

ภาพท 5 บางระจน ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดชนคร (กรงเทพฯ : บรษท เนชน มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 82.

ภาพท 6 เศวตฉตรนานเจา ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดชนคร (กรงเทพฯ : บรษท เนชน มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 84.

ภาพท 7 เศวตฉตรนานเจา ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดชนคร (กรงเทพฯ : บรษท เนชน มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 87.

53

ตารางท 3 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ เฉลม วฒโฆษต (ตอ) กรอบแนวคด การวเคราะห

เพอนนกออกแบบทประกอบอาชพเดยวกน ทถายทอดประสบการณให แกกนและกน แนวคดจากความงามของสนาและแนวคดจากเนอหาใน วรรณคดไทย

การใชส ใชกลมสวรรณะเยน และกลมสวรรณะรอนทมปรมาณใกลเคยงกน ซงนยมเขยนดวยสนา

แสงและเงา ใชความเขมของแสง (Intensity of Light) ใหแสงเงาจด เพอสรางความสมพนธระหวางความสวางในความมด และสรางภาพใหเกดตนลก หรอมต (Dimension) โดยเทคนคการระบายสใหเกดระยะใกล – ไกล

นาหนก จดนาหนกใหกระจายกนทวทงภาพ จดเดนของภาพ เนนทจดนาสายตา รวมถงการจดแสงเงาและทเนนเปนพเศษ ความสมดล จดวางสมดลแบบ 2 ขางไมเทากน แตมองภาพรวมแลวผเขยนมความสมดล กรอบแนวคด การวเคราะห การใชเสน เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสน

อสระ และเสนเชงนย ระนาบ ใชระนาบแสดงระยะ บรรยากาศ และทวทศน อาด ออดอาไพ

ทมาของแนวความคด 1. ผเขยนเคยอยกบพระทวดเลยบหรอวดราชบรณะ ทาใหมแรงบนดาลใจในการเขยน

ภาพศลปะประเพณไทย โบสถ วดวาอาราม 2. ไดฝกงานกบหลวงวศาลศลปกรรม (เชอ ปทมจนดา) ทาใหมความคดแตกฉานใน

การเขยนภาพประกอบ 3. ไดอานและศกษาวรรณคดไทยหลายเลม ทาใหเกดจนตนาการ

54

ภาพท 8 นราศวดเจาฟา ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดชนคร (กรงเทพฯ : บรษท เนชน มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 64.

ภาพท 9 นราศเมองเพชร ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดชนคร (กรงเทพฯ : บรษท เนชน มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 78.

ภาพท 10 หนาทพลเมอง และศลธรรม ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดชนคร (กรงเทพฯ : บรษท เนชน มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 68.

55

ตารางท 4 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ อาด ออดอาไพ

กรอบแนวคด การวเคราะห ความเปนไทย ผเขยนเคยอยกบพระทวดเลยบหรอวดราชบรณะ ทาใหมแรงบนดาลใจใน

การเขยนภาพศลปะประเพณไทย โบสถ วดวาอาราม ไดฝกงานกบหลวงวศาลศลปกรรม (เชอ ปทมจนดา) ทาใหมความคดแตกฉานในการเขยนภาพประกอบและไดอานและศกษาวรรณคดไทยหลายเลม ทาใหเกดจนตนาการ

การใชส ใหสแบนราบเหมอนภาพอดมคตไทย ไมเนนความออน แกของส สวนภาพขาว - ดา จะเนนเสนเพอบงคบใหเกดรปรางและรปทรง

แสงและเงา แสง เงา จดโดยใชสขาวและสดา นาหนก จดวางนาหนกกระจายทวทงภาพ จดเดนของภาพ มจดนาสายตา และเนนการสรางภาพใหมขนาดใหญเปนพเศษ ความสมดล ดวยดลยภาพแบบซาย - ขวาไมเทากน (Asymmetrical Balance) และแบบ

เทากน ซงเปนไปตามลกษณะของแตละภาพ การใชเสน เสนตรงแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงแนวตง (Vertical Line)

เสนตรงแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนอสระและเสนเชงนย (Implied Line) ระนาบ แสดงระยะของภาพ และนาหลกทศนยภาพมาใชในการออกแบบ

ภาพท 11 ปฏทนโรงพมพราษฏรเจรญ ทมา : Anake Nawigamune, A Century of Thai Graphic Design (กรงเทพฯ : Amarin Printing and Publishing Co. Ltd., 2000), 39.

56

เฉลม นาครกษ ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ. 2531

ทมาของแนวคด เนองจากเปนชาวจงหวดอบลราชธาน ชาวบานสวนใหญชอบเขาวดทาบญ และยดถอ

ประเพณทางพทธศาสนาอยางเครงครด เมอเขาวดทาบญแลวจะมอารมณแจมใสราเรง แสดงออกโดยสหนา ทาราตางๆ จนไดรบคาชมเชยจากศาสตราจารยศลป พระศรวาเปนผประยกตภาพแนวประเพณไทย ไดอยางยอดเยยม โดยถายทอดบคลกตวละครไดอยางเหมาะสมชดเจนและสวยงาม โดยไดแนวคดในการเขยนภาพประกอบจาก

1. ขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรมทองถน 2. ศาสนา 3. วรรณคดไทย 4. หนงสอในบทเรยนระดบประถมศกษา 5. งานสถาปตยกรรมไทย

ภาพท 12 งานบญหนาพระธาตพนม ทมา : เฉลม นาครกษ, 84 ป ชาตกาลศาสตราจารยเฉลม นาครกษ (กรงเทพฯ : บรษท กรงปรซอนเตอรเนชนแนล จากด, 2543), 177.

57

ภาพท 13 ราวง ทมา : เฉลม นาครกษ, 84 ป ชาตกาลศาสตราจารยเฉลม นาครกษ (กรงเทพฯ : บรษท กรงปรซอนเตอรเนชนแนล จากด, 2543), 198.

ภาพท 14 ขมากานกลวย ทมา : เฉลม นาครกษ, 84 ป ชาตกาลศาสตราจารยเฉลม นาครกษ (กรงเทพฯ : บรษท กรงปรซอนเตอรเนชนแนล จากด, 2543), 185.

ภาพท 15 เถดเทงหนมสาว ทมา : เฉลม นาครกษ, 84 ป ชาตกาลศาสตราจารยเฉลม นาครกษ (กรงเทพฯ : บรษท กรงปรซอนเตอร เนชนแนล จากด, 2543), 174.

ภาพท 16 ราเถดเถง ทมา : “ ผลงานศษยเกาเพาะชางรวม แสดงงานศลปกรรม วนเฉลม นาครกษ,” วารสารของสมาคมศษยเกาเพาะชาง 89, 3 (ก.ย.-ธ.ค. 2545) : 16.

58

ตารางท 5 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ เฉลม นาครกษ กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย เปนชาวจงหวดอบลราชธาน ชาวบานสวนใหญชอบเขาวดทาบญและยดถอประเพณทางพทธศาสนาอยางเครงครด เขาวดทาบญแลวจะมอารมณแจมใสราเรง แสดงออกโดยสหนา ทาราตางๆ ไดรบคาชมเชยจากศาสตราจารยศลป พระศร วา เปนผประยกตภาพแนวประเพณไทยไดอยางยอดเยยม สามารถถายทอดบคลกตวละครไดอยางเหมาะสมชดเจนและสวยงาม โดยมแนวคดในการเขยนภาพประกอบ 1) ขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมทองถน 2) ศาสนา 3) วรรณคดไทย 4) หนงสอในบทเรยนในระดบประถมศกษา และ 5) งานสถาปตยกรรมไทย

การใชส มลกษณะโทนรอนและเยนตามบรรยากาศของภาพ นยมเขยนภาพดวยสนา สฝน และสนามน

แสงและเงา แสงและเงาบางภาพจะเปนลกษณะยอนแสง เปนแสงธรรมชาต ทหนกไปทางสสม เขยว และสเหลอง เพอใหภาพทเนนเฉพาะจด

นาหนก จดวางนาหนกกระจายอยทงภาพใหเปนเอกภาพทด จดเดนของภาพ จดเดนหรอจดสาคญของภาพจะอยกลางภาพ และสรางจดเดนดวยวธตางๆ

เชน เนนดวยแสง ส หรอขนาดพเศษ เพอใหเปนจดเดนเฉพาะ ความสมดล ความสมดลเปนแบบซายไปขวาเทากน (Symmetrical Balance) และแบบ

ซาย - ขวาไมเทากน แลวแตลกษณะของภาพ การใชเสน ใชเสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสน

โคง (Curved Line) และเสนเชงนย สรางบรรยากาศละความกลมกลนในภาพ ระนาบ จดระนาบแสดงระยะตางๆ ของภาพ ประสงค ปทมานช ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ. 2529

ทมาของแนวความคด วบลย ลสวรรณ ไดเขยนบทความกลาวถงประสงควาเปนผแหวกจตรกรรมไทยออกไป

แตยงคงแฝงไวดวยวญญาณศลปะไทย และสรางใหมในแบบของตนเอง ภาพจนทรแรมจงเปน

59

ภาพราตรทออนหวานนารนรมย นมนวลละมนละไม โดยมแนวคดการเขยนภาพประกอบมาจาก 1) ชวตความเปนอย ศลปวฒนธรรมและประเพณไทย 2) จนตนาการจากวรรณคดไทย 3) อารมณ ความสนกสนานราเรง และยมแยมแจมใส 4) นทานและเรองเลาทเลาสบตอกนมา และความงามจากภาพไทยโบราณ

ภาพท 17 สาวกลางนา ทมา : ธนาคารออมสน, อนสรณในงาน พระราชทานเพลงศพนายประสงค ปทมานช (กรงเทพฯ : โรงพมพธนาคารออมสน, 2529), 64.

ภาพท 18 จนทรแรม ทมา : ธนาคารออมสน, อนสรณในงาน พระราชทานเพลงศพนายประสงค ปทมานช (กรงเทพฯ : โรงพมพธนาคารออมสน, 2529), 58.

ภาพท 19 แมลก ทมา : ธนาคารออมสน, อนสรณในงานพระราชทานเพลงศพนายประสงค ปทมานช (กรงเทพฯ : โรงพมพธนาคารออมสน, 2529), 64.

ภาพท 20 เรงระบา ทมา : ธนาคารออมสน, อนสรณในงานพระราชทานเพลงศพนายประสงค ปทมานช (กรงเทพฯ : โรงพมพธนาคารออมสน, 2529), 59.

60

ตารางท 6 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและหลกทศนศลปของ ประสงค ปทมานช กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย เปนผแหวกจตรกรรมไทยออกไปแตยงคงแฝงไวดวยวญญาณศลปะไทยมา สรางใหมเปนแบบของตนเอง ทออนหวานนารนรมย นมนวลละมนละไม มแนวคดในการเขยนภาพประกอบ คอ 1) ชวตความเปนอย ศลปวฒนธรรม และประเพณไทยโบราณ 2) จนตนาการจากวรรณคดไทย 3) อารมณ ความสนกสนานราเรง และการยมแยมแจมใส 4) นทานและเรองเลา ทเลาสบตอกนมา และ 5) ความงามจากภาพไทยโบราณ

การใชส ใชสวรรณะเยน และสวรรณะรอน ใหเหมาะสมตามบรรยากาศของภาพ โดยนยมเขยนภาพดวยสนา สฝน และสโปสเตอร

แสงและเงา ใชสทตดกนเพอใหเกดแสงเงาโดยชดเจน นาหนก จดวางนาหนกของภาพโดยเนนนาหนกเฉพาะจด ไมกระจายทงภาพ จดเดนของภาพ อยทการแสดงอารมณ ความสนกสนาน และความรสกทเปนสขอมเอมใจ

เนนดวยสและแสงคดเสนทออนหวานและนมนวล ความสมดล เปนแบบซายขวาไมเทากน และซายขวาไมเทากนตามลกษณะภาพ การใชเสน ใชเสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical

Line) เสนอสระ เสนเชงนย และเสนโคง เพอสรางความกลมกลนในภาพ ระนาบ มระนาบแสดงระยะตางๆ ของภาพ จาเนยร สรฉตร

ทมาของแนวคด 1. เคยบวชเณรทวดหมนรกษหรอวดวเศษการ ทาใหรกความเปนไทยและอนรกษ

ประเพณวฒนธรรมไทย 2. แรงดลใจจากเหม เวชกร และฟน รอดอรห เปนผสอนการวาดภาพ 3. มโอกาสอานหนงสอและศกษาวรรณคดและนทานพนบานไทย

61

ภาพท 21 ศรธนญชย ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดในดวงใจ (กรงเทพฯ : บรษท มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 102.

ภาพท 22 ศรธนญชย ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดในดวงใจ (กรงเทพฯ : บรษท มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 105.

ภาพท 23 พนทายนรสงห ทมา : เอนก นาวกมล, นกวาดในดวงใจ (กรงเทพฯ : บรษท มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 98.

62

ตารางท 7 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ จาเนยร สรฉตร กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย เคยบวชเณรทวดหมนรกษหรอวดวเศษการ ทาใหรกความเปนไทยและอนรกษประเพณวฒนธรรมไทย โดยไดแรงดลใจจากเหม เวชกร และฟน รอดอรห เปนผสอนการวาดภาพ อานหนงสอและศกษาวรรณคดและนทานพนบานไทย

การใชส กลมสวรรณะเยนและวรรณะรอนตามบรรยากาศของภาพ นยมเขยนดวยสนา

แสงและเงา แสงสวางเขาทางดานหนาของภาพ แสงคอนขางจด ซงเหนไดจากใบหนาคนและเสอผา และใชสสดๆ โดยไมมการฆาส เชน แดง นาเงน และเหลองในกรณทตองการใหภาพเดนหรอสะดดตา

นาหนก จดวางนาหนกกระจายตามจดตางๆ ทวทงภาพ จดเดนของภาพ จดสาคญอยทตวเอกของละคร ซงวางไวทกลางภาพ โดยเนนใหมขนาด

ใหญเปนพเศษ ความสมดล แบบ 2 ขางเทากนและแบบ 2 ขางไมเทากน ตามความเหมาะสมของภาพ การใชเสน ใชเสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line)

เสนอสระ เสนเชงนย (Implied Line) ทเกดจากการจองมองดวยสายตา ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ และนาหลกของทศนยภาพมาใชเปนหลกในการ

เขยนภาพ ประยร จรรยาวงษ

ทมาของแนวคด ประยร จรรยาวงษ ไดแนวความคดในการเขยนภาพประกอบจาก 1. ประวตศาสตร วรรณคดไทยและนทานพนบาน 2. วถชวต ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมไทย 3. การประกอบอาชพและเศรษฐกจ 4. การเมองการปกครอง

63

โดยนาจตนาการเหลานนมาสรางเปนภาพประกอบทมสาระและแนวคด คตเตอนใจ โดยแฝงดวยอารมณตลกขบขน และความสนกสนานเราใจ

ภาพท 24 ไกรทอง ทมา : จลศกด อมรเวช, ตานานการตน (กรงเทพฯ : สานกพมพแสงดาว, 2544), 18.

ภาพท 25 โชตชวง ชชวาล ลก ทมา : ขาวจตรส, 1 มกราคม 2525, 38.

ภาพท 26 ภาพลอการเมอง ทมา : ประชาธปไตย, 15 กมภาพนธ 2517, 3.

ภาพท 27 ภาพลอการเมอง คกฤทธ เลนเพลงเรอ ทมา : หนงสอถนนหนงสอ, เมษายน 2529, 36.

64

ตารางท 8 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและหลกทศนศลปของ ประยร จรรยาวงษ กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย ไดแนวความคดจากวรรณคดไทยและวถชวตความเปนไทย ซงไดแนวความคดในการเขยนภาพประกอบจาก 1) วรรณคดไทย 2) วถชวต ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมไทย 3) ประวตศาสตร 4) นทานพนบาน 5) การประกอบอาชพและเศรษฐกจ และ 6) การเมองการปกครอง โดยนาจนตนาการเหลานนมาสรางเปนภาพประกอบทมสาระและแนวคด มคตเตอนใจ โดยแฝงดวยอารมณตลกขบขน และความสนกสนานเราใจ

การใชส ใชกลมสวรรณะเยนสกลมรอน ตามความเหมาะสม งานสวนใหญจะเปนลายเสนขาวดา แสดงเสนรอบนอก เพอบงคบใหเกดรปราง อารมณ ความรสก

แสงและเงา จดแสงเขาทางดานหนาอง และใชสขาวเนนแสงสวางในภาพใหชดเจนขน ซงเงาตกทอดใชสเขมระบายในสวนทเปนเงา โดยใชนาระบายใหเจอจาง

นาหนก จดวางนาหนกใหกระจายไปทวทงภาพ แตเนนจดสาคญบางจด จดเดนของภาพ ใชเสนและสหนาทาทางเปนจดนาสายตา สรางบคลกของตวละครใหเดนพเศษ ความสมดล จดภาพแบบสองขางไมเทากนและแบบเทากนทงสองขาง แลวแตลกษณะภาพ การใชเสน เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนอสระ เสนรอบนอกและเสนเชงนย ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพนอย เพราะสวนใหญเปนการตน สนท ดษฐพนธ ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ. 2532

ทมาแนวความคด 1. แนวความคดจากความเปนอยแบบไทยๆ ซงเกดมาตองพงพาอาศยกนระหวางญาต

พนอง และยงรกความเปนคนไทย รกขนบธรรมเนยมประเพณไทย 2. แนวความคดจากวรรณคดไทย การไดอานการไดเขยนทาใหเกดแรงดลใจอยากเขยน

ภาพตามเรองราวทจนตนาการ 3. แนวคดจากผสอนและผเชยวชาญ เคยเปนศษยอาจารยศลป พระศร ไดรบถายทอด

วชาศลปะทงแนวการออกแบบ การเขยนภาพและศลปะสมยใหม ทประยกตใชไดอยางเหมาะสม

65

ภาพท 29 กอตงสภาอณาโลมแดง ทมา : ภาพจตรกรรมเทดพระเกยรตพระมหากษตรยแหง พระบรมราชจกรวงศ (กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2526), 74.

ภาพท 28 เทพธดาดวงดาว ทมา : สนท ดษฐพนธ, สนามน, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

66

ตารางท 9 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ สนท ดษฐพนธ กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย จากความเปนอยแบบไทยๆ ซงเกดมาตองพงพาอาศยกนระหวางญาตพนอง และยงรกความเปนคนไทย รกขนบธรรมเนยมประเพณไทย จากแนวความคดจากวรรณคดไทย การไดอานการไดเขยนทาใหเกดแรงดลใจอยากเขยนภาพตามเรองราวทจนตนาการ และแนวคดจากผสอนและ ผเชยวชาญ ซงเคยเปนศษยของอาจารยศลป พระศร จงไดรบถายทอดวชาศลปะทงแนวการออกแบบ การเขยนภาพและไดความรดานศลปะสมยใหม ซงไดนามาประยกตใชไดอยางเหมาะสม

การใชส ใชสวรรณะเยน และสวรรณะรอนแลวแตลกษณะของภาพ แสงและเงา ทศทางของแสงหลกจะเขามาดานหนา สวนประกอบอนๆ ไมเนนมากนก

เพราะเปนเพยงสวนประกอบ นาหนก จดวางนาหนกกระจายทงภาพ จดเดนของภาพ จดเดนหรอจดสาคญของภาพจะเนนวางอยกลางภาพพอด สรางจดนา

สายตา เพอสงเสรมใหเดนชดขน ความสมดล จดแบบ 2 ขางเทากน และแบบ 2 ขางไมเทากน ตามลกษณะและ

บรรยากาศของภาพ

ภาพท 30 ตงโรงเรยนสอนภาษาองกฤษในพระบรมมหาราชวง ทมา : ภาพจตรกรรมเทดพระเกยรตพระมหากษตรยแหง พระบรมราชจกรวงศ (กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2526), 68.

67

ตารางท 9 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและหลกทศนศลปของ สนท ดษฐพนธ (ตอ) กรอบแนวคด การวเคราะห

การใชเสน เสนโคง (Curved Line) เสนอสระและเสนเชงนยเพอสรางความกลมกลน ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ และนาหลกทศนยภาพมาใชในการเขยนภาพ องคาร กลยาณพงศ ศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลป พ.ศ. 2532

ทมาของแนวคด เปนผลงานทแสดงเอกลกษณของไทย โดยเฉพาะการเขยนภาพลายเสนแบบ Free

Hand drawing ซงเปนเทคนคทถนดทสด โดยนาแนวคดจาก 1. ศลปะไทยสมยสโขทยและอยธยา ไดยกยองลวดลายตางๆ วาเปนบรมคร เชน

ลวดลายวดเชงหวาย ลายกระจง ลายประจายาม เปนตน 2. ตาราและวรรณคด เปนแหลงคนควา เชนมงคลสตร เทพชมนม ไตรภมพระรวง

ทศชาต และนทานพนบาน 3. จตสานกของความเปนไทย โดยหมนศกษาความเปนเอกลกษณไทย ขนบธรรมเนยม

ประเพณและวฒนธรรมไทย โดยไมหลงวฒนธรรมตางชาต

ภาพท 31 แมงหวงไข ทมา : องคาร กลยาณพงศ, ลายเสนเกรยอง, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

68

ภาพท 32 อสรพษ ทมา : องคาร กลยาณพงศ, มรรคาชวต (กรงเทพฯ : ม.ป.ท., ม.ป.ป.), 21.

ภาพท 33 กนร ทมา : องคาร กลยาณพงศ, หยดนาคางคอนาตาของเวลา (กรงเทพฯ : สานกพมพกนรนทร, 2545), 91.

ภาพท 34 รวงขาว ทมา : องคาร กลยาณพงศ, ลายเสนเกรยอง, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

69

ตารางท 10 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ องคาร กลยาณพงศ กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย จากศลปะไทยสมยสโขทยและอยธยา ไดยกยองลวดลายตางๆ วาเปนบรมครเชน ลวดลายวดเชงหวาย ลายกระจง ลายประจายาม เปนตน จากตาราและ วรรณคด เปนแหลงคนควา เชนมงคลสตร เทพชมนม ไตรภมพระรวง ทศชาต และนทานพนบาน จตสานกของความเปนไทย ศกษาความเปนเอกลกษณไทย ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมไทย ไมหลง วฒนธรรมตางชาต

การใชส เขยนภาพขาว – ดาเปนสวนใหญ สวนงานระบายสมนอยมาก แสงและเงา ทศทางของแสงและเงา โดยใหแสงเขามาดานหนา มเงาตกทอดเพยง

เลกนอย นาหนก จะสรางความกลมกลนโดยไลโทนขาว – ดา นาหนกออน – แก ตามเสน

ดนสอเกรยอง และเนนสวนทอยในเงามด จดเดนของภาพ จดสาคญของภาพจะเนน โดยจดวางใหอยตรงกลาง ความสมดล จดภาพดวยดลยภาพแบบซาย ขวา เทากน (Symmetrical Balance) และ

สองขางไมเทากนตามลกษณะของภาพ การใชเสน เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ

และ เสนเชงนย ซงนยมคณคาเชงเสนเพอแสดงออกทางอารมณดวยเสนโคง เสนอสระทพลวไหว ซงเปนลกษณะเฉพาะตว

ระนาบ จดระยะของภาพไมซบซอน วทย พณคนเงน

ทมาของแนวความคด วทย พณคนเงน เปนผเขยนตาราศลปวฒนธรรมไทย และวาดภาพประกอบแนว

ประเพณไทยไวมากมาย ไดศกษาและมแนวคดในการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยดงน 1) ศกษาจากประวตศาสตรชาตไทย 2) ขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมไทย 3) วรรณคดไทย 4) พทธศาสนา และ 5) นทานพนบานไทย

70

ภาพท 36 สงคายนาพระไตรปฎก ทมา : หนงสอภาพจตรกรรมเทดพระเกยรตพระมหากษตรยแหง พระบรมราชจกรวงศ (กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2526),16.

ภาพท 35 รชกาลท 1 เสดจนากองทพขามเขาตเมองทวาย ทมา : หนงสอภาพจตรกรรมเทดพระเกยรตพระมหากษตรยแหง พระบรมราชจกรวงศ (กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2526), 12.

71

ตารางท 11 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ วทย พณคนเงน กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย จากขอมลประวตศาสตรทาใหมแนวคดในการเขยน โดยนารปแบบการแตงกาย พรอมดวยวธการเขยนภาพสมยใหมมาเขยนภาพ แตยงคงความเปนไทย โดยมแนวคดในการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยคอ 1) ศกษาจากประวตศาสตรชาตไทย 2) ขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมไทย 3) วรรณคดไทย 4) พทธศาสนา และ 5) นทานพนบานไทย

ภาพท 38 เสดจเลยบมณฑลพายพ ทมา : หนงสอภาพจตรกรรมเทดพระเกยรตพระมหากษตรยแหง พระบรมราชจกรวงศ (กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2526),124.

ภาพท 37 พอคาอเมรกนถวายปน ทมา : หนงสอภาพจตรกรรมเทดพระเกยรตพระมหากษตรยแหง พระบรมราชจกรวงศ (กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2526), 32.

72

ตารางท 11 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ วทย พณคนเงน (ตอ) กรอบแนวคด การวเคราะห

การใชส เขยนภาพสนามนดวยวธการเขยนแบบตะวนตก มระยะใกลไกล และใชเทคนค Perspective ใชสตามเนอเรองในประวตศาสตรไทย ใชสกลมวรรณะเยน และวรรณะรอน ตามลกษณะและบรรยากาศของภาพ

แสงและเงา แสงเงาจากธรรมชาตเขามาทางดานซายของภาพ เนนเงาตกทอดเพอใหภาพเกดความคมชดตามแบบตะวนตก

นาหนก ใหนาหนกกระจายไปทวทงภาพ จดเดนของภาพ จดเดนหรอจดสาคญของภาพอยทกลางภาพ เนนความสนใจโดยส แสง

และเงาทจด หรอเนนใหมขนาดใหญเปนพเศษ ความสมดล ใชซายขวาเทากน และดลยภาพซายขวาไมเทากน แลวแตลกษณะภาพ การใชเสน เสนอสระ และเสนเชงนย ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ โดยใชหลกทศนยภาพแบบตะวนตก ปยต เงากระจาง

แนวคด พ.ศ. 2519 นาวรรณคดเรองสดสาครมาสรางเปนภาพยนตรการตน สดสาคร ความยาว

83 นาท หนงสอตางประเทศชอ Cartoons One Hundred Years Of Cinema Animation พมพท กรงมลาน ประเทศอตาล และประเทศฝรงเศส Cartoon in Asia and the Pacific พมพในสหรฐ อเมรกาไดนาผลงานไปเผยแพรและยกยองวา เปนผลงานทแสดงออกถงความเปนไทยไดอยางแทจรง ตลอดจนนาวถชวตความเปนไทยมาสรางสรรคผลงาน สวนแนวคดในการเขยนภาพอนๆ นนไดแนวคดจาก 1) วรรณคดไทย 2) นทานพนบาน 3) ศลปวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณไทย 4) นสยใจคอ และความโอบออมอารของคนไทย 5) ไดแรงดลบนดาลใจจากวอลดสนย ทสรางภาพยนตรการตนในตางประเทศ และ 6) การประกอบอาชพ อยากเปนผกากบภาพยนตร

73

ภาพท 39 สดสาคร ทมา : 90 ป เพาะชาง, ผลงานศลปกรรม ศลปนแหงชาต วนเกดเพาะชาง ครบรอบ 90 ป (ม.ป.ท., ม.ป.ป.), 59.

ภาพท 40 สดสาคร ทมา : 90 ป เพาะชาง, ผลงานศลปกรรม ศลปนแหงชาต วนเกดเพาะชาง ครบรอบ 90 ป (ม.ป.ท., ม.ป.ป.), 59.

ภาพท 41 พระอภยมณ นางเงอก นางยกษ นางเงอกกบสดสาคร ทมา : ปยต เงากระจาง, วธเขยนการตนไทย เลม 2 (กรงเทพฯ : องคการคาครสภา), 45, 47, 54, 57

74

ตารางท 12 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ ปยต เงากระจาง กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย ตองการถายทอดประสบการณอนมคาในการเขยนภาพประกอบ เพอใหเหนแนวทางและรปแบบทมเอกลกษณของความเปนไทย โดยมแนวคดในการเขยนภาพมาจาก 1) วรรณคดไทย 2) นทานพนบาน 3) ศลปวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณไทย 4) นสยใจคอ และความโอบออมอารของคนไทย 5) แรงดลบนดาลใจจากวอลดสนย ทสรางภาพยนตรการตนในตางประเทศ และ 6) แนวทางการประกอบอาชพ โดยอยากเปนผกากบ ภาพยนตร

การใชส สตดกนเพอสงเสรมใหเดนทสด (Principal) สวนตวประกอบอนๆ จะไมเนนมากนกเพราะเปนเพยงภาพประกอบ (Subordination)

แสงและเงา ไมเขยนแสงและเงาจด ยงคงยดถอเอกลกษณภาพไทยแบบอดมคต คอเขยนภาพแบนๆ และพจารณา แสง เงา สวนหนาของภาพใหชดเจนขน

ภาพท 42 ประเพณไทย ทมา : ปยต เงากระจาง, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

75

ตารางท 12 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ ปยต เงากระจาง (ตอ) กรอบแนวคด การวเคราะห

นาหนก เนนอยตรงกลางภาพ และกระจายอยรอบๆ จดเดนของภาพ จดสาคญของภาพจะเนนใหมขนาดใหญเปนพเศษ และใหสสะดดตา ความสมดล ดลยภาพ ซาย ขวา ไมเทากน (Asymmetrical Balance) และเทากนตาม

ลกษณะของภาพ การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal

Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และเสนเชงนย สรางความกลมกลนในภาพ สวนภาพขาว - ดา นยมเขยนลายเสนรอบนอก เพอสรางรปรางและรปทรง เนนนาหนก แสงเงา ตามความเปนจรง

ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ และนาหลกทศนยภาพมาใชในการออกแบบและเขยนภาพประกอบ

คานวณ ชานนโท

ทมาของแนวความคด 1. แนวความคดจากวรรณคดไทย เปนคนชอบอานวรรคดไทย ชอบเลาเรองและถาย

ทอดใหผอนฟง 2. แนวความคดจากพทธศาสนา ศกษาชาดก เชน ทศชาต เปนตน 3. แนวความคดประวตศาสตรนทานพนบานเพอสอนใหคนเปนคนด 4. แนวคดจากการอนรกษ โดยจะเขยนภาพเกยวกบความรนรมยของดอกไม ปาไม

มนษย สตว เทวดา ในแดนสขาวดทตองสรางบรรยากาศสวยงามเกนความเปนจรง และความประทบใจ

76

ภาพท 43 มทนพาธา ทมา : คานวณ ชานนโท, “ มทนพาธา,” ใน 80 ป โรงเรยนเพาะชาง 100 ป เจาฟาจฑาธชฯ, นทรรศการเพาะชางเฉลมพระเกยรต ณ เวลดเทรดเซนเตอร, 22 มกราคม 2540 (กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงกรพ, 2540), 61.

ภาพท 44 ปกนตยสารเดกกาวหนา ทมา : เอนก นาวก, นกวาดชนคร (กรงเทพฯ : บรษท มลตมเดย กรป จากด (มหาชน), 2545), 139.

ภาพท 45 พทธประวต ทมา : คานวณ ชานนโท, “ พทธประวต,” ใน 80 ป โรงเรยนเพาะชาง 100 ป เจาฟาจฑาธชฯ, นทรรศการเพาะชางเฉลมพระเกยรต ณ เวลดเทรดเซนเตอร, 22 มกราคม 2540 (กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงกรพ, 2540), 39.

ภาพท 46 พระอภยมณ ทมา : คานวณ ชานนโท, สอะคลายลค, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

77

ตารางท 13 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ คานวณ ชานนโท กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย จากวรรณคดไทย เปนคนชอบอานวรรคดไทย ชอบเลาเรองและถายทอดใหผอนฟง จากพทธศาสนา ศกษาชาดก เชนทศชาต ฯลฯ ประวตศาสตรนทานพนบานเพอสอนใหคนเปนคนด และการอนรกษ โดยจะเขยนภาพเกยวกบความรนรมยของดอกไม ปาไม มนษย สตว เทวดา ในแดนสขาวดทตองสรางบรรยากาศใหสวยงามเกนความเปนจรง และประทบใจ

การใชส สภาพสสวนรวมใชสวรรณะอน และสวรรณะเยนแลวแตบรรยากาศของภาพ นยมเขยนภาพดวยสอะคลายลค

แสงและเงา ทศทางของแสงและเงามาจากดานซายหรอขวา เนนแสงและเงาทชดเจน นาหนก เปนภาพทมลกษณะแสงเงาจด เพอใหเกดหลายนาหนก จดเดนของภาพ เนนทกลางภาพเปนสวนใหญ สรางจดเดนดวยการใชสตดกนอยางรนแรง ความสมดล ดลยภาพซาย ขวา เทากน (Symmetrical Balance) และไมเทากนตาม

ลกษณะของภาพ การใชเสน เสนเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) และเสนเชงนย ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ ใชหลกทศนยภาพมาในการออกแบบและเขยน

ภาพ จลทศน พยาฆรานนท ทมาของแนวคด

1. ความเปนคนไทย อยากแสดงเอกลกษณของไทยเอาไวใหยงยน 2. เขยนภาพชวตความเปนอยของคนไทยโบราณ เชน การแตงกาย ประเพณและ

วฒนธรรม ประวตศาสตรของไทย และวรรณคดไทย 3. ภาพในจนตนาการ 4. พทธศาสนา

78

ภาพท 47 สามสาวเกบดอกไม ทมา : 90 ป เพาะชาง, ผลงานศลปกรรม ศลปนแหงชาต วนเกดเพาะชาง ครบรอบ 90 ป (ม.ป.ท., ม.ป.ป.), 57.

ภาพท 48 ปอนขาว ทมา : 90 ป เพาะชาง, ผลงานศลปกรรม ศลปนแหงชาต วนเกดเพาะชาง ครบรอบ 90 ป (ม.ป.ท., ม.ป.ป.), 57.

79

ตารางท 14 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ จลทศน พยาฆรานนท กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย ความเปนคนไทยทอยากแสดงเอกลกษณของไทยเอาไวใหยงยน และเขยนภาพชวตความเปนอยของคนไทยโบราณ เชน การแตงกาย ประเพณ และวฒนธรรม ประวตศาสตรของไทย วรรณคดไทย ภาพในจนตนาการ และพทธศาสนา

การใชส ใชสกลมวรรณะเยน และวรรณะอน ตามลกษณะของภาพ แสงและเงา แสงเงาไมจด ยงคงยดถอการเขยนภาพมเสนรอบนอกดวยการแสดงออก

ทางสหนาและทาทาง ตามแบบอดมคตไทย นาหนก การจดนาหนกเนนกลางภาพใหเดน จดเดนของภาพ จดสาคญของภาพอยตรงกลางภาพ โดยเนนใหมขนาดใหญและมสสะดด

ตาเปนพเศษ ความสมดล ดลยภาพซาย ขวา เทากน (Symmetrical Balance) และไมเทากนตาม

ลกษณะของภาพ การใชเสน เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และเสนเชงนย สรางความกลมกลน

เปนอยางด ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ ตามแบบอดมคตของไทย ประหยด พงษดา ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ. 2541

ทมาของแนวคด เขยนภาพประกอบตามพระราชนพนธ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ

บทท 22 หนา 63 บทท 26 หนา 75 และบทท 27 หนา 78 - 79 กลาวถงทางมณเมขลาปรารถนาจะฟงธรรมคาถาของพระมหาสตว จงกลาวคาถาวา ฝงมหาสมทรลกจนประมาณไมได ยอมไมปรากฏแกทาน ความพยายามอยางลกผชายของทานกเปลาประโยชนทานไมทนถงฝงกจกตาย และเนนหรอใหความสาคญตอการสรางสรรคผลงานแนวประเพณไทย โดยเฉพาะวถชวตความเปน ไทย สวนแนวคดในการเขยนภาพประกอบอนๆ นนมาจาก

80

1. ความรกและความอบอนในครอบครวไทย 2. ขนบธรรมเนยม 3. ประเพณและวฒนธรรมไทย 4. พทธศาสนา 5. วฒนธรรมทองถน

ภาพท 49 พระมหาชนก ทมา : พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ, พระมหาชนก (กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพลบลชชง จากด (มหาชน), 2539), 63 , 75 , 78.

81

ตารางท 15 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ ประหยด พงษดา กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย เขยนภาพประกอบตามพระราชนพนธ ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชฯ และวถชวตความเปนไทย โดยแนวคดในการเขยนภาพประกอบอนๆ นนมาจาก 1) ความรกและความอบอนในครอบครวไทย 2) ขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมไทยทองถน และ3) พทธศาสนา

การใชส ใชสวรรณะเยน และวรรณะรอน ตามความเหมาะสมของบรรยากาศของภาพ โดยเขยนภาพดวยสนามนและงานเทคนคภาพพมพ

แสงและเงา ทศทางของแสงและเงาชดเจน นาหนก มทงกระจายนาหนกทงภาพ และเนนเฉพาะจด จดเดนของภาพ ลกษณะเดนเฉพาะของตวละคร เนนส เสน เพอความเปนเอกภาพชดเจน ความสมดล จดภาพแบบสมดลไมเทากนทง 2 ขาง และสมดล 2 ขาง ตามลกษณะภาพ การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ

และเสนเชงนย สรางความกลมกลนไดเปนอยางด ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ

ภาพท 51 สองสาว ทมา : ผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม 2539 (กรงเทพฯ :สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต, 2540), 38.

ภาพท 50 สาวไทย ทมา : ผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม 2539 (กรงเทพฯ :สานกงานคณะกรรมการ วฒนธรรมแหงชาต, 2540), 38.

82

จกรพนธ โปษยกฤต

ทมาของแนวคด 1. ความเปนคนไทยทอนรกษศลปวฒนธรรมไทย วรรณคดและภาพโบราณ 2. สภาพแวดลอมและธรรมชาตทสวยงามของไทย 3. แรงดลใจและการไดรบการศกษาจากครผเชยวชาญทางดานศลปะ 4. เรองราวในพทธศาสนา 5. เรองราวจากจนตนาการ

ภาพท 52 หมพานต ทมา : “ หมพานต, ม.ป.ป.,” บรษท American International Assurance. (ปฏทน พ.ศ. 2548).

83

ภาพท 53 สนวล ทมา : “ ภาพสนวล, ม.ป.ป.,” บรษท American International Assurance. (ปฏทน พ.ศ. 2548).

ภาพท 55 ลเก ทมา : “ ภาพลเก, ม.ป.ป.,” บรษท American International Assurance. (ปฏทน พ.ศ. 2548).

ภาพท 54 หลงฉาก ทมา : “ หลงฉาก, ม.ป.ป.,” บรษท American International Assurance. (ปฏทน พ.ศ. 2548).

84

ตารางท 16 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ จกรพนธ โปษยกฤต กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย ความเปนคนไทยทอนรกษศลปวฒนธรรมไทย โดยศกษาเนอหาจาก วรรณคดไทย และภาพไทยโบราณ สภาพแวดลอมและธรรมชาตทสวยงามของไทย แรงดลใจและการไดรบการศกษาจากครผเชยวชาญทางดานศลปะ เรองราวในพทธศาสนา และเรองราวจากจนตนาการ

การใชส ใชสกลมวรรณะเยน และสกลมวรรณะรอนตามลกษณะของภาพ โดยเทคนคสนาททาใหเกดความชมและสดชนกบบรรยากาศชวนฝน

แสงและเงา ความสวางในความมด (Light & Dark) หรอการใชแสงและเงา (Light & Shade) ใชแสงจากธรรมชาต (Natural Light) เพอใหเกดเปนภาพ 3 มต

นาหนก เนนนาหนกเฉพาะจด เพอสรางความเดนชดของตวเอกของเรอง จดเดนของภาพ การสรางจดเดนหรอจดสาคญของภาพนนเนนอยกลางภาพ เนนโดยส เสน

นาหนก และจงหวะ เพอใหเดนและมเอกภาพ ความสมดล สรางความสมดลดวยวธสมดลแบบ 2 ขางเทากน การใชเสน เสนตรงแนวตง (Vertical Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และเสน

เชงนย สรางความกลมกลนของภาพไดเปนอยางด ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ โอม รชเวทย

ทมาของแนวความคด 1. แนวความคดจากความเปนคนไทย ตองการสบทอดและรกษาวฒนธรรมของไทย 2. แนวความคดจาการอานวรรณคดไทยถายทอดจนตนาการออกมาในภาพ 3. อทธพลจากครอาจารย เชน เหม เวชกร และองคาร กลยาณพงศ ฯลฯ 4. เรองราวทางพทธศาสนา 5. ประสบการณจากการประกอบอาชพ

85

ตารางท 17 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ โอม รชเวทย กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย จากความเปนคนไทย ทตองการสบทอดและรกษาวฒนธรรมของไทย จากการอานวรรณคดไทยถายทอดจนตนาการออกมาในภาพ และ

ภาพท 56 เมขลา ทมา : โอม รชเวทย, การแตงกายไท – สยาม (กรงเทพฯ : บรษท เพรส มเดย จากด, 2539), 145.

ภาพท 57 คใจ ทมา : โอม รชเวทย, การแตงกายไท – สยาม (กรงเทพฯ : บรษท เพรส มเดย จากด, 2539), ปกหนา.

ภาพท 58 หาบสลากภตต ทมา : โอม รชเวทย, การแตงกายไท – สยาม (กรงเทพฯ : บรษท เพรส มเดย จากด, 2539), 139.

ภาพท 59 เดกไทย ทมา : โอม รชเวทย, การแตงกายไท – สยาม (กรงเทพฯ : บรษท เพรส มเดย จากด, 2539), 199.

86

ตารางท 17 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ โอม รชเวทย (ตอ)

กรอบแนวคด การวเคราะห

อทธพลจากครอาจารย เชน เหม เวชกร องคาร กลยาณพงศ เรองราวทางพทธศาสนา และประสบการณจากการประกอบอาชพ

การใชส เขยนภาพขาว – ดา มเสนรอบนอกเพอใหเกดรปรางและรปทรง แสงและเงา เปนภาพขาว – ดา ดวยเสนปากกาเนนนาหนกและความงามดวยลายเสน

จดแสงเขาดานหนาตวละคร แสงเงาตามธรรมชาต คานงถงกายวภาค นาหนก จดวางนาหนกไวกลางภาพ สวนประกอบอนๆ กระจายออกไป จดเดนของภาพ คอตวเอกของเรอง (Principal) โดยการเขยนใหมขนาดใหญเปนพเศษ การ

แตงกาย เครองประดบและความออนหวานของลายเสนแสดงออกถงความเปนไทยอยางชดเจน และมการเคลอนไหวของภาพ

ความสมดล วธการสมดลแบบ 2 ขางไมเทากน การใชเสน เสนโคง (Curved Line) เสนอสระและเสนเชงนย สรางความกลมกลนของ

ภาพ ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ มล.เยาวมาลย ธารนาค

ทมาของแนวคด 1. จากภาพจนตนาการในวรรณคดไทย สะทอนใหเหนขนบธรรมเนยมประเพณของไทย 2. วฒนธรรมการแสดงออกของไทย 3. เรองราวในพทธศาสนา 4. ความโอบออมอาร และความเออเฟอเผอแผของจตใจคนไทย 5. ความงามของธรรมชาต 6. กายวภาคและความนมนวลของสตรไทย

87

ภาพท 60 รามายาณะ ทมา : มล.เยาวมาลย ธารนาค, สนามน, ม.ป.ป., ภาพสวนบคล, ทบานศลปน.

ภาพท 61 รามายาณะ ทมา : มล.เยาวมาลย ธารนาค, สนามน, ม.ป.ป., ภาพสวนบคล, ทบานศลปน.

ภาพท 62 นางรา ทมา : มล.เยาวมาลย ธารนาค, สนามน, ม.ป.ป., ภาพสวนบคล, ทบานศลปน.

ภาพท 63 แตงองค ทมา : มล.เยาวมาลย ธารนาค, สนามน, ม.ป.ป., ภาพสวนบคล, ทบานศลปน.

88

ตารางท 18 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ มล.เยาวมาลย ธารนาค กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย จากภาพจนตนาการในวรรณคดไทย สะทอนใหเหนขนบธรรมเนยมประเพณไทย วฒนธรรมการแสดงออก เรองราวในพทธศาสนา ความโอบออมอารและความเออเฟอเผอแผของจตใจคนไทย ความงามของธรรมชาต และกายวภาคและความนมนวลของสตรไทย

การใชส ใชสวรรณะเยนและสวรรณะรอนตามบรรยากาศของภาพ เขยนภาพดวย สนามน

แสงและเงา นยมเขยนภาพยอนแสง เกลยสไดนมนวล แสดงลกษณะผว รปรางรปทรง นาหนก จดวางนาหนกกระจายทงภาพ จดเดนของภาพ อยทตวละครใสชดไทย มองเหนรปรางสวยงามแพรวพราวดวยเครองประดบ

เนนดวยส แสง เงา ทสะดดตา ความสมดล จดใหมความสมดลแบบสองขางไมเทากน การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line)

เสนตรงในแนวเฉยง เสนอสระ และเสนเชงนย สรางความสมดล ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ โดยนาหลกทศนยภาพมาใชในการเขยนภาพ

ภาพท 64 เขาฉาก ทมา : มล.เยาวมาลย ธารนาค, สนามน, ม.ป.ป., ภาพสวนบคล, ทบานศลปน.

ภาพท 65 พณคใจ ทมา : มล.เยาวมาลย ธารนาค, สนามน, ม.ป.ป., ภาพสวนบคล, ทบานศลปน.

89

เฉลมชย โฆษตพพฒน

ทมาของแนวคด พระมหาชนก พระราชนพนธ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ฯ บทท 18

และเนนความเปนไทย โดยมแนวคดในการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยดงน 1. แนวคดจากการเขยนภาพตามพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรอง

พระมหาชนก 2. แนวคดจากพระพทธศาสนา ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมไทย 3. แนวคดจากศลปพนบาน และความเปนอยของคนในทองถน 4. แนวคดจากวรรณคดไทย แนวคดจากสภาพแวดลอม และความงามของธรรมชาต 5. ประสบการณจากการประกอบอาชพ (ศลปน)

ภาพท 66 เทดพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทมา : ราชมงคล, ฉบบพเศษ พธพระราชทานปรญญาบตร ครงท 11 (กรงเทพฯ : สถาบนเทคโนโลยราชมงคล, 2540), ปกหนา.

90

ภาพท 68 พระมหาชนก ทมา : พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ, พระมหาชนก (กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพลบลชชง จากด (มหาชน), 2539), 51 – 53, 58 – 61.

ภาพท 67 พระมหาชนก ทมา : พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ, พระมหาชนก (กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพลบลชชง จากด (มหาชน), 2539), 41.

91

ตารางท 19 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ เฉลมชย โฆษตพพฒน กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย ภาพประกอบพระมหาชนก พระราชนพนธพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชฯ บทท 18 และเนนความเปนไทย มแนวคดในการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยคอ 1) แนวคดจากการเขยนภาพตามพระราชนพนธ ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรองพระมหาชนก 2) แนวคดจากพระพทธศาสนา 3) แนวคดจากขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมไทย 4) แนวคดจากศลปพนบาน และความเปนอยของคนในทองถน 5) แนวคดจากวรรณคดไทย 6) ประสบการณจากการประกอบอาชพ (ศลปน) และ 7) แนวคดจากสภาพแวดลอม และความงามของธรรมชาต

การใชส สภาพสสวนรวมมทงสกลมวรรณะเยน และกลมวรรณะรอน ตามความ เหมาะสมของภาพประกอบ

แสงและเงา แสงจดทเจดจา เพอสรางบรรยากาศของภาพ นาหนก เนนจดเดนของเรองราวทชดเจน เนนดวยส เสน และขนาด จดเดนของภาพ อยทตวเอกของภาพ ความสมดล ใชดลยภาพแบบซาย – ขวาไมเทากน

ภาพท 69 ภาพวาดในวดรองขน ทมา : เฉลมชย โฆษตพพฒน, พทธศลปรวมสมยวดรองขนจงหวดเชยงราย (ม.ป.ท., ม.ป.ป.), 10.

ภาพท 70 ภาพวาดในวดรองขน ทมา : เฉลมชย โฆษตพพฒน, พทธศลปรวมสมยวดรองขนจงหวดเชยงราย (ม.ป.ท., ม.ป.ป.), 10.

92

ตารางท 19 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ เฉลมชย โฆษตพพฒน (ตอ) กรอบแนวคด การวเคราะห

การใชเสน เสนตรงแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และเสนเชงนย สรางความตนเตน ความงามละความสมดล

ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพตามแบบศลปอดมคตไทย นตยา ศกดเจรญ

ทมาของแนวคด ไดแนวความคดจาก 1. จตรกรรมฝาผนงวดจฬามณ จ.สมทรสาคร 2. ศกษาพทธประวตและเรองราวของพทธศาสนาทาใหมความคดอยากถายทอดศลปะ

ไทย ใหอยชวลกชวหลาน เพอสอนคนรนหลงใหรวาการทาดยอมชนะกเลสทงปวง 3. ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมไทย 4. ประสบการณทไดไปทางานในตางประเทศ 5. ประวตศาสตรไทย . วรรณคดและนทานพนบานของไทย

ภาพท 71 มารผจญ ทมา : 90 ป เพาะชาง, ผลงานศลปกรรม ศลปนแหงชาต วนเกดเพาะชาง ครบรอบ 90 ป (ม.ป.ท., ม.ป.ป.), 65.

93

ตารางท 20 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ นตยา ศกดเจรญ กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย 1) จตรกรรมฝาผนงวดจฬามณ จ.สมทรสาคร 2) ไดศกษาพทธประวต และเรองราวของพทธศาสนาทาใหมความคดอยากถายทอดศลปะไทย ใหอย ชวลกชวหลาน เพอสอนคนรนหลงใหเรยนร 3) ขนบธรรมเนยมประเพณ

ภาพท 72 เทศนา ทมา : นตยา ศกดเจรญ, สฝนและ สอะคลายลค, ม.ป.ป.,ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

ภาพท 74 เขาวด ทมา : นตยา ศกดเจรญ, สฝนและสอะคลายลค, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

ภาพท 73 มารผจญ ทมา : นตยา ศกดเจรญ, สฝนและ สอะคลายลค, ม.ป.ป.,ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

94

ตารางท 20 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและใชหลกทศนศลปของ นตยา ศกดเจรญ (ตอ) กรอบแนวคด การวเคราะห

และวฒนธรรมไทย 4) ประสบการณทไดไปทางานในตางประเทศ 5) นทาน พนบานของไทย และ 6) วรรณคดและประวตศาสตรไทย

การใชส ใชสฝนและสอะคลายลคตามภาพเขยนแนวประเพณไทย เปนภาพแบบ อดมคต มองภาพแลวอานเรองราวได ใชสตดกน วาดเสนดวยความพลวไหวนมนวล

แสงและเงา เขยนภาพแบนๆ เปนไทยประยกต ความงามมาจากเสน ไมนยมแสงเงาจด นาหนก การจดนาหนกใหกระจายกนอยทงภาพ เนนจดเดนทอยกลางภาพ ซงเปน

เรองราวอนเดยวกน (Unity) จดเดนของภาพ การสรางจดเดนหรอจดสาคญของภาพ เนนจดเดนอยกลางภาพดวยการ

เนนสใหสดใสเปนพเศษ ความสมดล ดวยวธดลยภาพแบบซาย – ขวาเทากน และแบบไมเทากน ตามลกษณะ

และบรรยากาศของภาพ การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line)

เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และ เสนเชงนย สรางภาพกลมกลนทงภาพ

ระนาบ แสดงระยะภาพและนาหลกทศนยภาพมาใชในการเขยนภาพประกอบ สมยศ คาแสง

ทมาของแนวคด 1. แนวความคดความเปนไทย ศกษาศลปะไทยและทานบารงศลปวฒนธรรมไทย 2. ไดแบบอยางจากบรมคร เชน องคาร กลยาณพงศ 3. ศกษาวรรณคดไทย โดยเฉพาะเรองสตวในหมพานต 4. เรองราวในพทธศาสนา

95

ตารางท 21 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ สมยศ คาแสง กรอบแนวคด การวเคราะห

ความเปนไทย ศกษาศลปะไทยและทานบารงศลปวฒนธรรมไทย ไดแบบอยางจาก บรมคร เชน องคาร กลยาณพงศ และศกษาวรรณคดไทย โดยเฉพาะเรองสตวในหมพานต และเรองในพทธศาสนา

การใชส ภาพขาว - ดา

ภาพท 75 ครฑยทธนาค ทมา : สมยศ คาแสง, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

ภาพท 76 หงส ทมา : สมยศ คาแสง, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

ภาพท 77 มงกร ทมา : สมยศ คาแสง, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

ภาพท 78 พระวษณกรรม ทมา : สมยศ คาแสง, ม.ป.ป., ภาพสวนบคคล, ทบานศลปน.

96

ตารางท 21 แสดงกรอบแนวคดศลปแนวประเพณไทยและการใชหลกทศนศลปของ สมยศ คาแสง (ตอ) กรอบแนวคด การวเคราะห

แสงและเงา แสดงโดยเสน เปนรปงานทเปนมต หนก – เบา ยาว – สน ผสมผสานใหเกดรปรางและรปทรง

นาหนก นาหนกของภาพจะวางเฉพาะจด เพอสรางคณคานาหนกออนแกดวย เกรยอง

จดเดนของภาพ ความพลวไหวของตวละครทเปนประธาน (Unity) และตวประกอบทแสดงการเคลอนไหวอยางตอเนอง

ความสมดล จดดลยภาพซาย – ขวา ทาใหเกดนาหนกใกลเคยงกนทง 2 ขาง ทาใหเกดความรสกมสมดล

การใชเสน เสนโคง และเสนอสระ มคณคาเชงเสน โปรงใส เบา โคง หมน ทกลมกลน ระนาบ แสดงระยะของภาพ

97

การวเคราะหจดเดนในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ตารางท 22 แสดงการแบงกลมการแสดงผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย

ชอกลม ศลปน / นกเขยนภาพประกอบ 1. กลมภาพประกอบระบายส (Painting Illustration)

1. เหม เวชกร 2. เฉลม วฒโฆษต 3. จาเนยน สรฉตร 4. คานวน ชานนโท

2. กลมภาพประกอบไทยประยกต (Thai Illustration)

1. เฉลม นาครกษ 2. ประสงค ปทมานช 3. จลทศน พยาฆรานนท 4. ประหยด พงษดา 5. นตยา สขเจรญ 6. เฉลมชย โฆษตพพฒน

3. กลมภาพประกอบลายเสน (Drawing Illustration)

1. อาด ออดอาไพ 2. ประยร จรรยาวงษ 3. ปยต เงากระจาง 4. โอม รชเวทย

4. กลมภาพประกอบเหมอนจรง (Realistic Illustration)

1. สนท ดษฐพนธ 2. จกรพนธ โปษยกฤต 3. มล.เยาวมาลย ธารนาค 4. วทย พณคนเงน

5. กลมภาพประกอบเกรยอง (Crayon Illustration)

1. องคาร กลยาณพงศ 2. สมยศ คาแสน

98

ภาพท 79 กลมภาพประกอบระบายส (Painting Illustration)

เหม เวชกร คานวณ ชานนโท

เฉลม วฒโฆษต จาเนยร สรฉตร

99

ภาพท 80 กลมภาพประกอบไทยประยกต (Thai Illustration)

เฉลมชย โฆษตพพตน เฉลม นาครกษ

ประสงค ปทมานช ประหยด พงษดา

จลทศน พยาฆรานนท นตยา สขเจรญ

100

ภาพท 81 กลมภาพประกอบลายเสน (Drawing Illustration)

ประยร จรรยาวงษ

โอม รชเวทย

อาด ออดอาไพ ปยต เงากระจาง

101

ภาพท 82 กลมภาพประกอบเหมอนจรง (Realistic Illustration)

สนท ดษฐพนธ วทย พณคนเงน

มล.เยาวมาลย ธารนาค จกรพนธ โปษยกฤต

102

ภาพท 83 กลมภาพประกอบเกรยอง (Crayon Illustration)

องคาร กลยาณพงศ

สมยศ คาแสน

103

การวเคราะหลกษณะหรอรปแบบงานของนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา ตารางท 23 แสดงการแบงกลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา

ชวงเวลา ศลปน / นกเขยนภาพประกอบ กลมท 1 พ.ศ. 2492 - 2505 1. เหม เวชกร

2. เฉลม วฒโฆษต 3. อาด ออดอาไพ 4. ประยร จรรยาวงษ 5. เฉลม นาครกษ 6. ประสงค ปทมานช 7. จาเนยร สรฉตร 8. สนท ดษฐพนธ 9. องคาร กลยาณพงศ

กลมท 2 พ.ศ. 2506 - 2519 1. เหม เวชกร 2. เฉลม วฒโฆษต 3. อาด ออดอาไพ 4. ประยร จรรยาวงษ 5. เฉลม นาครกษ 6. ประสงค ปทมานช 7. จาเนยร สรฉตร 8. สนท ดษฐพนธ 9. องคาร กลยาณพงศ 10.วทย พณคนเงน 11.ปยต เงากระจาง 12.คานวณ ชานนโท 13.จลทศน พยาฆรานนท 14.ประหยด พงษดา 15.มล.เยาวมาลย ธารนาค 16.จกรพนธ โปษยกฤต

104

ตารางท 23 แสดงการแบงกลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา (ตอ)

ชวงเวลา ศลปน / นกเขยนภาพประกอบ กลมท 3 พ.ศ. 2520 - 2533 1. ประยร จรรยาวงษ

2. เฉลม นาครกษ 3. ประสงค ปทมานช 4. จาเนยร สรฉตร 5. สนท ดษฐพนธ 6. องคาร กลยาณพงศ 7. วทย พณคนเงน 8. ปยต เงากระจาง 9. คานวณ ชานนโท 10.จลทศน พยาฆรานนท 11.ประหยด พงษดา 12.มล.เยาวมาลย ธารนาค 13.จกรพนธ โปษยกฤต 14.นตยา สขเจรญ 15.เฉลมชย โฆษตพพฒน 16.โอม รชเวทย 17.สมยศ คาแสน

กลมท 4 พ.ศ. 2534 - 2544 1. เฉลม นาครกษ 2. สนท ดษฐพนธ 3. องคาร กลยาณพงศ 4. วทย พณคนเงน 5. ปยต เงากระจาง 6. คานวณ ชานนโท 7. จลทศน พยาฆรานนท 8. ประหยด พงษดา 9. มล.เยาวมาลย ธารนาค 10.จกรพนธ โปษยกฤต

105

ตารางท 23 แสดงการแบงกลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา (ตอ)

ชวงเวลา ศลปน / นกเขยนภาพประกอบ กลมท 4 พ.ศ. 2534 – 2544 (ตอ) 11.นตยา สขเจรญ

12.เฉลมชย โฆษตพพฒน 13.โอม รชเวทย 14.สมยศ คาแสน

106

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ ผลการศกษาวจย

จากการสารวจจากแบบสอบถามและการสมภาษณของผวจยนน ผลการศกษาศลปนทเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย ระหวาง พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2544 จานวน 20 คน สามารถสรปไดดงน

1. แนวคดในการสรางผลงานแนวประเพณไทยของกลมตวอยาง 1. เหม เวชกร เปนนกเขยนภาพประกอบชนบรมครของเมองไทยทสามารถถายทอด

จนตนาการออกมาเปนรปภาพไดอยางดเยยม เชน ภาพเวสสนดร ตอนชชกพาเมยกลบบาน ซง เหม เวชกร คดสรางภาพขนมาเปนแนวชวตไทยๆ เพอใหเขาใจงายพรอมทงเนอหาสาระบรรยากาศและสงแวดลอมเปนของไทยไดอยางเหมาะสม ซงมแนวคดแนวประเพณไทยคอ สรางภาพประกอบขนมาเปนแนวชวต ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมไทย โดยมแนวคดมาจาก 1) แนวคดจากวรรณคดไทย 2) นทานพนบานไทย 3) ชวตความเปนอยของคนไทยในยคสมยตางๆ และ 4) ประสบการณจากการประกอบอาชพ

2. เฉลม วฒโฆษต มแนวคดในการสรางงานแนวประเพณไทยคอ 1) การศกษาขอมลทางประวตศาสตรชาตไทย เรองการตอสของชาวบานบางระจน และ 2) อยากอนรกษความเปนคนไทย เชน เครองแตงกาย ความเปนอย ขนบธรรมเนยมประเพณไทย ขอมลทางประวตศาสตรชาตไทย และเนนการอนรกษความเปนคนไทย เชน เครองแตงกาย ความเปนอย ขนบธรรมเนยมประเพณไทย แนวคดจากเพอนนกออกแบบทประกอบอาชพเดยวกน ทถายทอดประสบการณใหแกกนและกน แนวคดจากความงามของสนา และแนวคดจากเนอหาในวรรณคดไทย

3. อาด ออดอาไพ มแนวคดในการสรางงานแนวประเพณไทยคอ 1) ผเขยนเคยอยกบพระทวดเลยบหรอวดราชบรณะ ทาใหมแรงบนดาลใจในการเขยนภาพศลปะประเพณไทย และโบสถวดวาอาราม 2) ไดฝกงานกบหลวงวศาลศลปกรรม (เชอ ปทมจนดา) ทาใหมความคดแตกฉานในการเขยนภาพประกอบ และ 3) ไดอานและศกษาวรรณคดไทยหลายเลม ทาใหเกดจนตนาการ

107

4. เฉลม นาครกษ มแนวคดในการสรางงานคอ เนองจากเปนชาวจงหวดอบลราชธาน ทชาวบานสวนใหญชอบเขาวดทาบญและยดถอประเพณทางพทธศาสนาอยางเครงครด เมอเขาวดทาบญแลวจะมอารมณแจมใสราเรง แสดงออกโดยสหนา ทาทาง และทาราตางๆ จนไดรบคาชมเชยจากศาสตราจารยศลป พระศรวา เปนผประยกตภาพแนวประเพณไทยไดอยางยอดเยยม โดยถายทอดบคลกตวละครไดอยางเหมาะสมชดเจน และสวยงาม ซงไดแนวคดจาก 1) ขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรมทองถน 2) ศาสนา 3) วรรณคดไทย 4) หนงสอในบทเรยนระดบประถมศกษา และ 5) งานสถาปตยกรรมไทย

5. ประสงค ปทมานช มแนวคดในการสรางงานคอ เปนผแหวกจตรกรรมไทยออกไป แตยงคงแฝงไวดวยวญญาณศลปะไทย โดยสรางเอาใหมเปนแบบของตนเอง ทออนหวานและนารนรมย นมนวลละมนละไม โดยไดแนวคดในการเขยนภาพประกอบมาจาก 1) ชวตความเปนอย ศลปวฒนธรรม และประเพณไทยโบราณ 2) จนตนาการจากวรรณคดไทย 3) อารมณ ความสนกสนานราเรง และการยมแยมแจมใส 4) นทานและเรองเลาทเลาสบตอกนมา 5) ความงามจากภาพไทยโบราณ

6. จาเนยร สรฉตร มแนวคดคอ 1) เคยบวชเณรทวดหมนรกษหรอวดวเศษการ ทาใหรกความเปนไทยและอนรกษประเพณวฒนธรรมไทย 2) แรงดลใจจากเหม เวชกร และฟน รอดอรห ซงเปนผสอนการวาดภาพ และ 3) มโอกาสอานหนงสอและศกษาวรรณคดและนทานพนบานไทย

7. ประยร จรรยาวงษ มแนวคดคอ ไดแนวความคดจากวรรณคดไทย และการเมองของไทย สามารถนาเรองราวดงกลาวมาสรางเปนภาพการตน ทแฝงดวยอารมณตลกขบขน ทาใหผอานชนชอบเพราะสนกและเขาใจงาย ซงไดแนวความคดจาก 1) วรรณคดไทย 2) วถชวต ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมไทย 3) ประวตศาสตร 4) นทานพนบาน 5) การประกอบอาชพและเศรษฐกจ 6) การเมองการปกครอง โดยนาจตนาการเหลานนมาสรางเปนภาพประกอบทมสาระและแนวคด มคตเตอนใจ โดยแฝงดวยอารมณตลกขบขน และความสนกสนานเราใจ

8. สนท ดษฐพนธ มแนวคดคอ 1) แนวความคดจากความเปนอยแบบไทยๆ ซงเกดมาตองพงพาอาศยกนระหวางญาตพนองและยงรกความเปนคนไทย รกขนบธรรมเนยมประเพณไทย 2) แนวความคดจากวรรณคดไทย การไดอานการไดเขยนทาใหเกดแรงดลใจอยากเขยนภาพตามเรองราวทจนตนาการ และ 3) แนวคดจากผสอนและผเชยวชาญ และเคยเปนศษยอาจารยกบศลป พระศร จงไดรบถายทอดวชาศลปะทงแนวการออกแบบ การเขยนภาพและไดความรดานศลปะสมยใหม ซงไดนามาประยกตใชไดอยางเหมาะสม

9. องคาร กลยาณพงศ มแนวคดคอ เปนผลงานทแสดงเอกลกษณของไทย โดย

108

เฉพาะการเขยนภาพลายเสนแบบ Free Hand Drawing ซงเปนเทคนคทถนด โดยนาแนวคดจาก 1) ศลปะไทยสมยสโขทยและอยธยา ไดยกยองลวดลายตางๆ วา เปนบรมคร เชน ลวดลายวดเชงหวาย ลายกระจง ลายประจายาม เปนตน 2) ตาราและวรรณคด เปนแหลงคนควา เชน มงคลสตร เทพชมนม ไตรภมพระรวง ทศชาต และนทานพนบาน และ 3) จตสานกของความเปนไทย โดยหมนศกษาความเปนเอกลกษณไทย ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมไทย โดยไมหลงวฒนธรรมตางชาต

10. วทย พณคนเงน มแนวคดคอ จากขอมลประวตศาสตรทาใหมแนวคดในการเขยน โดยนารปแบบการแตงกาย พรอมดวยวธการเขยนภาพสมยใหมมาเขยนภาพ แตยงคงความเปนไทยไว ศกษาและมแนวคดการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยคอ 1)ศกษาจากประวตศาสตรของชาตไทย 2) ขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมไทย 3) วรรณคดไทย 4) พทธศาสนา และ 5) นทานพนบานไทย

11. ปยต เงากระจาง มแนวคดคอ ตองการถายทอดประสบการณอนมคาในการเขยนภาพประกอบ เพอใหเหนแนวทางและรปแบบทมเอกลกษณของความเปนไทย โดยมแนวคดจาก 1) วรรณคดไทย 2) นทานพนบาน 3) ศลปวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณไทย 4) นสยใจคอ และความโอบออมอารของคนไทย 5) แรงดลบนดาลใจจากวอลดสนย ทไดสรางภาพยนตรการตนในตางประเทศ 6) แนวทางการประกอบอาชพ ตลอดจนอยากเปนผกากบภาพยนตร ซง ปยต เงากระจาง เปนผทไดรบการยกยองวาเปนผบกเบก และผสรางภาพยนตรไทยเปนการตนเปนครงแรก

12. คานวณ ชานนโท มแนวคดคอ 1) แนวความคดจากวรรณคดไทย เปนคนชอบอานวรรคดไทย ชอบเลาเรองและถายทอดใหผอนฟง 2) แนวความคดจากพทธศาสนา ศกษาชาดก เชน ทศชาต เปนตน 3) แนวความคดประวตศาสตรนทานพนบานเพอสอนใหคนเปนคนด และ 4) แนวคดจากการอนรกษ โดยจะเขยนภาพเกยวกบความรนรมยของดอกไม ปาไม มนษย สตว เทวดา ในแดนสขาวดทตองสรางบรรยากาศใหสวยงามเกนความเปนจรง และประทบใจ

13. จลทศน พยาฆรานนท มแนวคด คอความเปนคนไทยทอยากแสดงเอกลกษณของไทยเอาไวใหยงยน และเขยนภาพชวตความเปนอยของคนไทยโบราณ เชน การแตงกาย ประเพณและวฒนธรรมไทย ประวตศาสตรของไทย วรรณคดไทย ภาพในจนตนาการ และพทธศาสนา

14. ประหยด พงษดา มแนวคดคอ เขยนภาพประกอบแสดงความเปนไทยเพอสะทอนงานพระราชนพนธพระมหาชนก ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ ในบทท 22 หนา 63 บทท 26 หนา 75 บทท 27 หนา 78 – 79 ซง กลาวถงนางมณเมขลา ปรารถนาจะฟง

109

ธรรมคาถาของพระมหาสตว จงกลาวคาถาวา ฝงมหาสมทรลกจนประมาณไมได ยอมไมปรากฏแกทาน ความพยายามอยางลกผชายของทานกเปลาประโยชนทานไมทนถงฝงกจกตาย และเนน หรอใหความสาคญตอการสรางสรรคผลงานแนวประเพณไทย โดยเฉพาะวถชวตความเปนไทย

15. จกรพนธ โปษยกฤต มแนวคดคอ 1) ความเปนคนไทยทอนรกษศลปวฒนธรรม ความเปนไทย 2) การศกษาเนอหาจากวรรณคดไทย และภาพไทยโบราณ 3) สภาพแวดลอม และธรรมชาตทสวยงามของไทย 4) แรงดลใจและการไดรบการศกษาจากครผเชยวชาญทางดานศลปะ 5) เรองราวในพทธศาสนา และ 6) เรองราวจากจนตนาการ

16. โอม รชเวทย มแนวคดคอ 1) แนวความคดจากความเปนคนไทย ตองการสบทอดและรกษาวฒนธรรมของไทย 2) แนวความคดจาการอานวรรณคดไทยถายทอดจนตนาการออกมาในภาพ 3) อทธพลจากครอาจารย เชน เหม เวชกร องคาร กลยาณพงศ 4) เรองราวทางพทธศาสนา และ 5) ประสบการณจากการประกอบอาชพ

17. มล.เยาวมาลย ธารนาค มแนวคดคอ 1) จากภาพจนตนาการในวรรณคดไทย ทสะทอนใหเหนขนบธรรมเนยมประเพณของไทย 2) วฒนธรรมการแสดงออกของไทย 3) เรองราวในพทธศาสนา 4) ความโอบออมอาร และความเออเฟอเผอแผของจตใจคนไทย 5) ความงามของธรรมชาต และ 6) กายวภาคและความนมนวลของสตรไทย

18. เฉลมชย โฆษตพพฒน มแนวคดคอ เขยนภาพประกอบแสดงความเปนไทย เพอสะทอนงานพระราชนพนธพระมหาชนก ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ฯ บทท 18 ตลอดจนการสรางงานทเนนความเปนไทย โดยมแนวคดในการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยคอ1) จากการเขยนภาพตามพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรองพระมหาชนก 2) แนวคดจากพระพทธศาสนา 3) แนวคดจากขนบธรรมเนยม ประเพณและ วฒนธรรมไทย 4) แนวคดจากศลปพนบาน และความเปนอยของคนในทองถน 5) แนวคดจาก วรรณคดไทย 6) ประสบการณจากการประกอบอาชพ (ศลปน) และ 7) แนวคดจากสภาพแวดลอม และความงามของธรรมชาต

19. นตยา ศกดเจรญ มแนวคดคอ ไดแนวความคดจากจตรกรรมฝาผนงวดจฬามณ จงหวดสมทรสาคร ไดศกษาพทธประวตและเรองราวของพทธศาสนาทาใหมความคดทอยากจะถายทอดศลปะไทยใหอยชวลกชวหลาน เพอสอนคนรนหลงใหรวา การทาดยอมชนะกเลสทงปวง ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมไทย ประสบการณทไดไปทางานในตางประเทศ นทานพนบานของไทย และวรรณคดและประวตศาสตรไทย

110

20. สมยศ คาแสง มแนวคดคอ 1) แนวความคดความเปนไทย ศกษาศลปะไทย และทานบารงศลปวฒนธรรมไทย 2) ไดแบบอยางจากบรมคร เชน องคาร กลยาณพงศ 3) ศกษา วรรณคดไทย โดยเฉพาะเรองสตวในหมพานต และ 4) เรองในพทธศาสนา

2. แนวคดการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปในการสรางผลงานภาพ ประกอบแนวประเพณไทยของกลมตวอยาง

1. เหม เวชกร มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส เขยน ดวยสโปสเตอร ไมใชเสนรอบนอกในการตดเสน แตใชนาหนกของสและแสงเงาสรางบรรยากาศของภาพ โดยใชกลมสวรรณะเยนและวรรณะรอนในอตราสวนทเหมาะสม 2) แสงและเงา ใชแสงและเงา สามารถสรางบรรยากาศในภาพ ใหแสงสวางจากธรรมชาต โดยแสงเงาชวยบอกเวลาและทศทางได โดยนยมแสงเงาทจด 3) นาหนก เนนดวยสเขมในสวนทเปนเงามด ผสมผสานกบสอนๆ เพอใหเกดหลายนาหนกกระจายทวทงภาพ 4) จดเดนของภาพ โดยใชสเสอผาใหเดนและสวยเปนพเศษ มจดนาสายตา และมการจดวางภาพไวตาแหนงกลางภาพทาใหนาสนใจ 5) ความสมดล จดองคประกอบแบบสมดลทงซาย – ขวาเทากนทง 2 ขาง และแบบไมสมดลซาย – ขวาทไมเทากนตามความเหมาะสมของประเภทของภาพ 6) การใชเสน ใชเสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ เสนรอบ และเสนเชงนยแสดงทศทางและการเคลอนไหว 7) ระนาบ แสดงระยะภาพ และนาหลกทศนยภาพมาใชในการออกแบบ

2. เฉลม วฒโฆษต มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใช ส ใชกลมสวรรณะเยนและกลมสวรรณะรอนทมปรมาณใกลเคยงกน ซงนยมเขยนดวยสนา 2) แสงเงา ใชความเขมของแสง (Intensity of Light) ใหแสงเงาจด เพอสรางความสมพนธระหวางความสวางในความมด และสรางภาพใหเกดตนลกหรอมต (Dimension) โดยเทคนคการระบายสใหเกดระยะใกล – ไกล 3) นาหนก จดนาหนกใหกระจายกนทวทงภาพ 4) จดเดนของภาพ เนนทจดนาสายตา รวมถงการจดแสงเงาและทเนนเปนพเศษ 5) ความสมดล จดวางสมดลแบบ 2 ขางไมเทากน แตเมอมองภาพรวมแลวผเขยนมความสมดล 6) การใชเสน เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนอสระ และเสนเชงนย 7) ระนาบ ใชระนาบแสดงระยะ บรรยากาศ และทวทศน

3. อาด ออดอาไพ มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใหสแบนราบเหมอนภาพอดมคตไทย ไมเนนความออน แกของส ภาพขาว – ดา จะเนนเสนเพอบงคบใหเกดรปรางและรปทรง 2) แสงและเงา แสง – เงาจด ใชสขาวและสดา 3) นาหนก จดวาง

111

นาหนกกระจายทวทงภาพ 4) จดเดนของภาพ มจดนาสายตาและเนนการสรางภาพใหมขนาดใหญเปนพเศษ 5) ความสมดล ดวยดลยภาพแบบซาย – ขวาไมเทากน(Asymmetrical Balance) และแบบเทากน ซงเปนไปตามลกษณะของแตละภาพ 6) การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนอสระและเสนเชงนย (Implied Line) และ 7) ระนาบ แสดงระยะของภาพ และนาหลกทศนยภาพมาใชในการออกแบบ

4. เฉลม นาครกษ มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส สภาพสสวนรวมมลกษณะโทนรอนและเยนตามบรรยากาศของภาพ โดยนยมเขยนภาพดวยสนา สฝน และสนามน 2) แสงและเงา แสงและเงาบางภาพจะเปนลกษณะยอนแสง เปนแสงจากธรรมชาต ทหนกไปทางสสม เขยว และสเหลอง เพอใหภาพทเนนเฉพาะจด 3) นาหนก จดวางนาหนกกระจายอยทงภาพใหเปนเอกภาพทด 4) จดเดนของภาพ จดเดนหรอจดสาคญของภาพจะอยกลางภาพ และสรางจดเดนดวยวธตางๆ เชน เนนดวยแสง ส หรอขนาดพเศษ เพอใหเปนจดเดนเฉพาะ 5) ความสมดล ความสมดลเปนแบบซายไปขวาเทากน (Symmetrical Balance) และแบบซาย – ขวาไมเทากน แลวแตลกษณะของภาพ 6) การใชเสน ใชเสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) และเสนเชงนย เพอสรางบรรยากาศละความกลมกลนในภาพ และ 7) ระนาบ จดระนาบแสดงระยะตางๆ ของภาพ

5. ประสงค ปทมานช มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชสวรรณะเยน และสวรรณะรอน ใหเหมาะสมตามบรรยากาศของภาพ โดยนยมเขยนภาพดวยสนา สฝน และสโปสเตอร 2) แสงและเงา ใชสทตดกนเพอใหเกดแสงเงาโดยชดเจน 3) นาหนก จดวางนาหนกของภาพโดยเนนนาหนกเฉพาะจด ไมกระจายทงภาพ 4) จดเดนของภาพ อยทการแสดงอารมณ ความสนกสนาน และความรสกทเปนสขอมเอมใจ เนนดวยสและแสงคดเสนทออนหวานและนมนวล 5) ความสมดล ความสมดลเปนแบบซาย – ขวาไมเทากน และซายขวาไมเทากนตามลกษณะของภาพ 6) การใชเสน ใชเสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนอสระ เสนเชงนย และเสนโคง เพอสรางความกลมกลนในภาพ และ 7) ระนาบ มระนาบแสดงระยะตางๆ ของภาพ

6. จาเนยร สรฉตร มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชกลมสวรรณะเยนและวรรณะรอนตามบรรยากาศของภาพ นยมเขยนดวยสนา 2) แสงและเงา แสงสวางเขาทางดานหนาของภาพ แสงคอนขางจด ซงเหนไดจากใบหนาคนและเสอผา และใชสสดๆ โดยไมมการฆาส เชน แดง นาเงน และเหลองในกรณทตองการใหภาพเดนหรอสะดดตา 3) นาหนก จดวางนาหนกกระจายตามจดตางๆ ทวทงภาพ 4) จดเดนของภาพ จดสาคญอยทตวเอก

112

ของละครทวางไวกลางภาพ โดยเนนใหมขนาดใหญเปนพเศษ 5) ความสมดล แบบ 2 ขางเทากน และแบบ 2 ขางไมเทากน ตามความเหมาะสมของภาพทวาด 6) การใชเสน ใชเสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนอสระ เสนเชงนย (Implied Line) ทเกดจากการจองมองดวยสายตา และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ และนาหลก ของทศนยภาพมาใชเปนหลกในการเขยนภาพ

7. ประยร จรรยาวงษ มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชกลมสวรรณะเยนสกลมรอน ตามความเหมาะสมของภาพ โดยงานสวนใหญจะเปนลายเสนขาวดา ทแสดงเสนรอบนอก เพอบงคบใหเกดรปราง อารมณ และความรสก 2) แสงและเงา จดแสงเขาทางดานหนาอง และใชสขาวเนนแสงสวางในภาพใหชดเจนขน ซงเงาตกทอดใชสเขมระบายในสวนทเปนเงา โดยใชนาระบายใหเจอจาง 3) นาหนก จดวางนาหนกใหกระจายไปทวทงภาพ แตเนนจดสาคญบางจด 4) จดเดนของภาพ ใชเสนและสหนาทาทางเปนจดนาสายตา สรางบคลกของตวละครใหเดนเปนพเศษ 5) ความสมดล จดภาพแบบสองขางไมเทากน และแบบเทากนทงสองขาง แลวแตลกษณะของภาพ 6) การใชเสน เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนอสระ เสนรอบนอกและเสนเชงนย และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพนอย เพราะสวนใหญเปนการตน

8. สนท ดษฐพนธ มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชสวรรณะเยน และสวรรณะรอนแลวแตลกษณะของภาพ 2) แสงและเงา ทศทางของแสงหลกจะเขามาดานหนา สวนประกอบอนๆ ไมเนนมากนกเพราะเปนเพยงสวนประกอบ 3) นาหนก จดวางนาหนกกระจายทงภาพ 4) จดเดนของภาพ จดเดนหรอจดสาคญของภาพจะเนนวางอยกลางภาพพอด สรางจดนาสายตา เพอสงเสรมใหเดนชดขน 5) ความสมดล จดแบบ 2 ขางเทากน และแบบ 2 ขางไมเทากน ตามลกษณะและบรรยากาศของภาพ 6) การใชเสน ใชเสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และเสนเชงนยเพอสรางความกลมกลนในภาพ และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ และนาหลกทศนยภาพมาใชในการเขยนภาพ

9. องคาร กลยาณพงศ มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การ ใชส เขยนภาพขาว – ดาเปนสวนใหญ สวนงานระบายสมนอยมาก 2) แสงและเงา ทศทางของแสงและเงา โดยใหแสงเขามาดานหนา มเงาตกทอดเพยงเลกนอย 3) นาหนก จะสรางความกลมกลนโดยไลโทนขาว – ดา นาหนกออน – แก ตามเสนดนสอเกรยองและเนนสวนทอยในเงามด 4) จดเดนของภาพ จดสาคญของภาพจะเนน โดยจดวางใหอยตรงกลาง 5) ความสมดล จดภาพดวยดลยภาพแบบซาย – ขวาเทากน (Symmetrical Balance) และสองขางไมเทากนตามลกษณะของภาพ 6) การใชเสน เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line)

113

เสนอสระ และเสนเชงนย ซงนยมคณคาเชงเสนเพอแสดงออกทางอารมณดวยเสนโคง เสนอสระทพลวไหว ซงเปนลกษณะเฉพาะตว และ 7) ระนาบ จดระยะของภาพไมซบซอน

10. วทย พณคนเงน มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส เขยนภาพสนามนดวยวธการเขยนแบบตะวนตก มระยะใกลไกล และใชเทคนค Perspective ใชสตามเนอเรองในประวตศาสตรไทย ใชสกลมวรรณะเยนและวรรณะรอน ตามลกษณะและบรรยากาศของภาพ 2) แสงและเงา แสงเงาจากธรรมชาตเขามาทางดานซายของภาพ เนนแสงเงาตกทอดเพอใหภาพเกดความคมชดตามแบบตะวนตก 3) นาหนก ใหนาหนกกระจายไปทวทงภาพ 4) จดเดนของภาพ จดเดนหรอจดสาคญของภาพอยทกลางภาพ เนนความสนใจโดยส แสง และเงาทจดหรอเนนใหมขนาดใหญเปนพเศษ 5) ความสมดล ใชดลยภาพซาย – ขวาเทากน และดลยภาพซาย – ขวาไมเทากน แลวแตลกษณะของภาพ 6) การใชเสน เสนอสระ และเสนเชงนย และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ โดยใชหลกทศนยภาพแบบตะวนตก

11. ปยต เงากระจาง มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชสตดกนเพอสงเสรมใหเดนทสด (Principal) สวนตวประกอบอนๆ จะไมเนนมากนกเพราะเปนเพยงภาพประกอบ (Subordination) 2) แสงและเงา ไมเขยนแสงและเงาจด ยงคงยดถอความเปนเอกลกษณไทยแบบอดมคต คอเขยนภาพแบนๆ และพจารณาแสง เงา สวนหนาของภาพใหชดเจนขน 3) นาหนก เนนอยตรงกลางภาพ และกระจายอยรอบๆ 4) จดเดนของภาพ จดสาคญของภาพจะเนนใหมขนาดใหญเปนพเศษ และใหสสะดดตา 5) ความสมดล ดลยภาพ ซาย ขวา ไมเทากน (Asymmetrical Balance) และเทากนตามลกษณะของภาพ 6) การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และเสนเชงนย สรางความกลมกลนในภาพ สวนภาพขาว – ดา นยมเขยนลายเสนรอบนอก เพอสรางรปรางและรปทรง เนนนาหนก แสงเงาตามความเปนจรง และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ และนาหลกทศนยภาพมาใชในการออกแบบและเขยนภาพประกอบ

12. คานวณ ชานนโท มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส สภาพสสวนรวมใชสวรรณะอน และสวรรณะเยนแลวแตบรรยากาศของภาพ นยมเขยนภาพดวยสอะคลายลค 2) แสงและเงา ทศทางของแสงและเงามาจากดานซายหรอขวา เนนแสงและเงาทชดเจน 3) นาหนก ภาพทมลกษณะแสงเงาจด เพอใหเกดหลายนาหนก 4) จดเดนของภาพ เนนกลางภาพเปนสวนใหญ การสรางจดเดนดวยการใชสตดกนอยางรนแรง 5) ความ สมดล ดลยภาพซาย ขวา เทากน (Symmetrical Balance) และไมเทากนตามลกษณะของภาพ 6) การใชเสน เสนเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) และเสนเชงนย และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ นาหลกทศนยภาพมาใชในการออกแบบและเขยนภาพ

114

13. จลทศน พยาฆรานนท มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชสกลมวรรณะเยน และวรรณะอน ตามลกษณะของภาพ 2) แสงและเงา แสงเงาไมจด ยงคงยดถอการเขยนภาพมเสนรอบนอกดวยการแสดงออกทางสหนาและทาทาง ตามแบบอดมคตไทย 3) นาหนก การจดนาหนกเนนกลางภาพใหเดน 4) จดเดนของภาพ จดสาคญของภาพอยตรงกลางภาพ โดยเนนใหมขนาดใหญและมสสะดดตาเปนพเศษ 5) ความสมดล ซาย – ขวาเทากน (Symmetrical Balance) และไมเทากนตามลกษณะของภาพ 6) การใชเสน เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และเสนเชงนย สรางความกลมกลนเปนอยางด และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ ตามแบบอดมคตของไทย

14. ประหยด พงษดา มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชสวรรณะเยน และวรรณะรอน ตามความเหมาะสมของบรรยากาศของภาพ โดยเขยนภาพดวยสนามนและงานเทคนคภาพพมพ 2) แสงและเงา ทศทางของแสงและเงาชดเจน 3) นาหนก มทงกระจายนาหนกทงภาพ และเนนเฉพาะจด 4) จดเดนของภาพ สรางจดเดนดวยลกษณะเดนเฉพาะของตวละคร เนนส เสน เพอความเปนเอกภาพชดเจน 5) ความสมดล จดภาพแบบสมดลไมเทากนทง 2 ขาง และสมดล 2 ขาง ตามลกษณะของภาพ 6) การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และเสนเชงนย สรางความกลมกลนไดเปนอยางด และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ

15. จกรพนธ โปษยกฤต มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชสกลมวรรณะเยน และสกลมวรรณะรอนตามลกษณะของภาพ โดยเทคนคสนาททาใหเกดความชมและสดชนกบบรรยากาศชวนฝน 2) แสงและเงา ความสวางในความมด (Light & Dark) หรอการใชแสงและเงา (Light & Shade) ใชแสงจากธรรมชาต (Natural Light) เพอใหเกดเปนภาพ 3 มต 3) นาหนก เนนนาหนกเฉพาะจด เพอสรางความเดนชดของตวเอกของเรอง 4) จดเดนของภาพ การสรางจดเดนหรอจดสาคญของภาพนนเนนอยกลางภาพ เนนโดยส เสน นาหนก และจงหวะเพอใหเดนและมเอกภาพ 5) ความสมดล สรางความสมดลดวยวธสมดลแบบ 2 ขางเทากน 6) การใชเสน เสนตรงแนวตง (Vertical Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระและเสนเชงนย สรางความกลมกลนของภาพไดเปนอยางด และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ

16. โอม วชรเวทย มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส เขยนภาพขาว – ดา มเสนรอบนอกเพอใหเกดรปรางและรปทรง 2) แสงและเงา เปนภาพขาว – ดา ดวยเสนปากกาเนนนาหนกและความงามดวยลายเสน จดแสงเขาดานหนาตวละคร แสงเงาตามธรรมชาต คานงถงกายวภาค 3) นาหนก จดวางนาหนกไวกลางภาพ สวนประกอบอนๆ กระจายออกไป 4) จดเดนของภาพ คอตวเอกของเรอง (Principal) โดยการเขยนใหมขนาดใหญเปนพเศษ

115

การแตงกาย เครองประดบและความออนหวานของลายเสนแสดงออกถงความเปนไทยไดอยางชดเจน และมการเคลอนไหวของภาพ 5) ความสมดล วธการสมดลแบบ 2 ขางไมเทากน 6) การใชเสน เสนโคง (Curved Line) เสนอสระและเสนเชงนย สรางความกลมกลนของภาพ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ

17. มล.เยาวมาลย ธารนาค มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชสวรรณะเยนและสวรรณะรอนตามบรรยากาศของภาพ เขยนภาพดวยสนามน 2) แสงและเงา นยมเขยนภาพยอนแสง เกลยสไดนมนวล แสดงลกษณะผว รปรางรปทรงทชดเจน 3) นาหนก จดวางนาหนกกระจายทงภาพ 4) จดเดนของภาพ อยทตวละครใสชดไทย มองเหนรปรางสวยงามแพรวพราวดวยเครองประดบ เนนดวยส แสง เงาทสะดดตา 5) ความสมดล จดใหมความสมดลแบบสองขางไมเทากน 6) การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง เสนอสระ และเสนเชงนย สรางความสมดล และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพ นาหลกทศนยภาพมาใชเขยนภาพประกอบ

18. เฉลมชย โฆษตพพฒน มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส สภาพสสวนรวมมทงสกลมวรรณะเยนและกลมวรรณะรอน ตามความเหมาะสมของภาพประกอบ 2) แสงและเงา แสงจดทเจดจา เพอสรางบรรยากาศของภาพ 3) นาหนก เนนจดเดนของเรองราวทชดเจน เนนดวยส เสน และขนาด 4) จดเดนของภาพ อยทตวเอกของภาพ 5) ความสมดล ใชดลยภาพแบบซาย – ขวาไมเทากน 6) การใชเสน เสนตรงแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระและเสนเชงนย สรางความตนเตน ความงาม และความสมดล และ 7) ระนาบ แสดงระยะตางๆ ของภาพตามแบบศลปอดมคตไทย

19. นตยา ศกดเจรญ มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ใชสฝนและสอะคลายลคตามภาพเขยนแนวประเพณไทย เปนภาพแบบอดมคต มองภาพแลวอานเรองราวได ใชสตดกน วาดเสนดวยความพลวไหวนมนวล 2) แสงและเงา เขยนภาพแบนๆ เปนภาพไทยประยกต ความงามมาจากเสน ไมนยมแสงเงาจด 3) นาหนก การจดนาหนกใหกระจายกนอยทงภาพ เนนจดเดนทอยกลางภาพ ซงเปนเรองราวอนเดยวกน (Unity) 4) จดเดนของภาพ การสรางจดเดนหรอจดสาคญของภาพ เนนจดเดนอยกลางภาพดวยการเนนสใหสดใสเปนพเศษ 5) ความสมดล ดวยวธดลยภาพแบบซาย – ขวาเทากน และแบบไมเทากน ตามลกษณะและบรรยากาศของภาพ 6) การใชเสน เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ และ เสนเชงนย สรางภาพกลมกลนทงภาพ 7) ระนาบ แสดงระยะภาพและนาหลกทศนยภาพมาใชในการเขยนภาพประกอบ

116

20. สมยศ คาแสง มแนวคดในการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปดงน 1) การใชส ภาพขาว – ดา 2) แสงและเงา แสดงโดยเสน เปนรปงานทเปนมต หนก – เบา ยาว – สน ทผสมผสานใหเกดรปรางและรปทรง 3) นาหนก นาหนกของภาพ จะวางเฉพาะจดเพอสรางคณคานาหนกออนแกดวยเกรยอง 4) จดเดนของภาพ ความพลวไหวของตวละครทเปนประธาน (Unity) และตวประกอบทแสดงการเคลอนไหวอยางตอเนอง 5) ความสมดล จดดลยภาพซาย – ขวา ทาใหเกดนาหนกใกลเคยงกนทง 2 ขาง ทาใหเกดความรสกมสมดล 6) การใชเสน เสนโคง และเสนอสระ มคณคาเชงเสน โปรงใส เบา โคง หมน ทกลมกลนเปนอยางด และ 7) ระนาบ แสดงระยะของภาพ

3. การวเคราะหจดเดนในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย การแบงกลมโดยการวเคราะหจดเดนในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย

สามารถแบงออกไดเปน 5 กลม คอ 1. กลมภาพประกอบระบายส (Painting Illustration) มจดเดน ใช ส แสง เงา ในการ

สรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ไดแก เหม เวชกร เฉลม วฒโฆษต จาเนยน สรฉตร ปยต เงากระจาง และคานวน ชานนโท ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด เปนการถายทอดจนตนาการจากเรองราวในพทธศาสนา วรรณคด นทานพนบาน และประวตศาสตร โดยสรางบรรยากาศ และสงแวดลอมใหแสดงถง ความเปนไทย

2) การใชส แสง เงา โดยใชสสดใสเพอใหเขากบบรรยากาศ ใหความสาคญของนาหนก ส แสง เงา มากกวาการใชเสนตามแบบอดมคตไทย ใชความเขมของแสง (Intensity of Light) จดเพอสรางความสมพนธระหวางรปและพน

3) เสน โดยไมนยมการวาดเสนรอบนอก แตสามารถใชเสนเพอเนนใหเกดรปราง รปทรงได และนาเสนเชงนย (Implied Line) เพอบงชใหรบรวาเปนเสนดวยการประเมนทางการเหนและสรางจดนาสายตา

4) ความสมดล ซงจดโดยวธทง 2 ขางเทากน และ 2 ขางไมเทากน ตามลกษณะของภาพ และนาหลกทศนยภาพ (Perspective) มาใช

5) การเนนใหเกดจดเดน คอสรางจดเดนโดยวธการเนนดวยรปราง รปทรง เนนดวยการใชสใหโดดเดนเปนพเศษ

6) ความกลมกลน คอสรางความกลมกลนดวย ส รปราง และรปทรง

117

7) เอกภาพ คอสรางความเปนเอกภาพโดยเรองราว เนอหาสาระ ตวละคร สภาพแวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน

2. กลมภาพประกอบไทยประยกต (Thai Illustration) มจดเดน โดยการเขยนดวยเสนและส บงคบรปราง รปทรง ในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ไดแก เฉลม นาครกษ ประสงค ปทมนช จลทศน พยาฆรานนท ประหยด พงษดา นตยา สขเจรญ และเฉลมชย โฆษตพพฒน ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด คอเปนกลมอนรกษความเปนไทย ทตองการเอกลกษณเฉพาะกจ อยางแทจรง โดยเขยนภาพจากพทธศาสนา วรรณคด นทานพนบาน ประวตศาสตร โดยสรางบรรยากาศและสงแวดลอมใหเหมาะสมกบสถานการณ

2) การใชส ใชสสดใส ทงสกลมวรรณะรอน และวรรณะเยน ใหสแบนราบ และการไลนาหนกส แลวแตลกษณะหรอประเภทของงาน

3) เสน คอนยมเขยนเสนรอบนอก เพอบงคบรปราง รปทรง เขยนเสนโครงสรางใหยาวกวาเดมเกนความเปนจรงเพอสรางความสมดล แสดงการเคลอนไหวดวยเสน และลลาของเสนออนชอย งดงาม

4) ความสมดล จดโดยวธทง 2 ขางเทากน และ 2 ขางไมเทากน ตามลกษณะของภาพ และนาหลกทศนยภาพ (Perspective) มาใช

5) การเนนใหเกดจดเดน สรางจดเดนโดยวธการเนนดวยรปราง รปทรง เนนดวย การใชสใหโดดเดนเปนพเศษ

6) ความกลมกลน สรางความกลมกลนดวย เสน ส รปราง และรปทรง 7) เอกภาพ สรางความเปนเอกภาพโดยเรองราว เนอหาสาระ ตวละคร

สภาพแวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน 3. กลมภาพประกอบลายเสน (Drawing Illustration) มจดเดน โดยการใชเสนอสระ

ระบายสแบน ในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ไดแก อาด ออดอาไพ ประยร จรรยาวงษ ปยต เงากระจาง และโอม รชเวทย ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด ถายทอดจนตนาการ จากเรองราวในพทธศาสนา วรรณคด นทานพนบาน ประวตศาสตร และภาพลอ ตามสภาพแวดลอมของสงคม

2) การใชส ระบายสแบบใหเนนนาหนกของส 3) เสน นยมเขยนเสนรอบนอก เพอเนนใหเกดรปราง รปทรงทแนนอน

118

4) ความสมดล โดยจดใหมนาหนก 2 ขางเทากน และ 2 ขางไมเทากนตามลกษณะของภาพ

5) การเนนใหเกดจดเดน สรางความโดดเดนโดยเนนใหใหญเปนพเศษ 6) ความกลมกลน สรางความกลมกลนดวย เสน ส รปราง และรปทรง 7) เอกภาพ สรางความเปนเอกภาพโดยเรองราว เนอหาสาระ ตวละคร สภาพ

แวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน 4. กลมภาพประกอบเหมอนจรง (Realistic Illustration) มจดเดน โดยแสดงรปราง

รปทรงและลกษณะผว สรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย เชน สนท ดษฐพนธ จกรพนธ โปษยกฤต มล.เยาวมาลย ธารนาค และวทย พณคนเงน ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด มความคดและวธการเขยนคลายกน โดยเขยนภาพจากเรองราวทเปนวรรณกรรม วรรณคด นทานและสารคดทวไป

2) การใชส นยมสนมนวล กลมกลน สวยงาม ไมนยมสสดๆ 3) เสน เขยนเสนรอบนอก (บางภาพ) สรางความงามดวยรปรางและรปทรง และ

เนนกายวภาคของมนษย 4) ความสมดล จดโดยมนาหนก 2 ขางเทากน และ 2 ขางไมเทากนตามลกษณะ

ของภาพ 5) การเนนใหเกดจดเดน คอ เนนใหเดนโดยการวาดภาพสวางในความมด เนน

โดยการระบายสใหเดนเปนพเศษ และเนนโดยวธเขยนใหใหญเปนพเศษ 6) ความกลมกลน สรางความกลมกลนดวย เสน ส รปราง และรปทรง 7) เอกภาพ สรางความเปนเอกภาพโดยเรองราว เนอหาสาระ ตวละคร สภาพ

แวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน 5. กลมภาพประกอบเกรยอง (Crayon Illustration) มจดเดน โดยคณคาของเสน และ

นาหนก ในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ไดแก องคาร กลยาณพงศ และสมยศ คาแสน ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด โดยประมวลความคดจากเรองราวทางศาสนา และวรรณคดไทย โดยนาหลกการทางศลปะไทยมาประยกตใชอยางเหมาะสม โดยใหมคณคาทางอารมณ

2) เสน นยมเขยนเสนดวยเกรยอง แสดงความลกโดยนาหนก เบา สน ยาว ผสมผสานใหเกดรปราง รปทรง และเคลอนไหวได

119

3) ความสมดล จดโดยมนาหนก 2 ขางเทากน และ 2 ขางไมเทากนตามลกษณะของภาพ

4) การเนนใหเกดจดเดน เนนโดยการเขยนจดเดนใหใหญเปนพเศษ และเนนโดยการเขยนใหนาหนก จงหวะ ทเหมาะสมสวยงาม

5) ความกลมกลน สรางความกลมกลนของภาพดวย เสน และนาหนก 6) เอกภาพ สรางความเปนเอกภาพโดยเรองราว เนอหาสาระ ตวละคร สภาพ

แวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน 4. การวเคราะหลกษณะหรอรปแบผลบงานของนกเขยนภาพประกอบแนว

ประเพณตามชวงเวลา สามารถแบงกลมออกไดเปน 4 กลม คอ 1. กลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา พ.ศ. 2492 – 2505 ไดแก เหม เวชกร

เฉลม วฒโฆษต อาด ออดอาไพ ประยร จรรยาวงษ เฉลม นาครกษ ประสงค ปทมานช จาเนยร สรฉตร สนท ดษฐพนธ และ องคาร กลยาณพงศ ซงมลกษณะหรอรปแบบงานดงน

1) อยในระหวาง พ.ศ. 2492 – 2505 นกเขยนภาพประกอบกลมนไดสรางผลงานไวมากมาย

2) แนวความคด จะเขยนภาพตามวรรณคดไทย ประวตศาสตร เรองราวทาง พทธศาสนา นทานพนบาน ฯลฯ โดยการศกษาและจนตนาการออกมาเปนภาพ ซงแสดงออกถงความเปนไทยไดชดเจน

- เนอหาจากวรรณคดไทย เชน พระเวสสนดร ขนชางขนแผน ของ เหม เวชกร - เรองราวประวตศาสตร เชน เศวตฉตรนานเจา ของ เฉลม วฒโฆษต - เรองราวทางศาสนา เชน นราศวดเจาฟา ของ อาด ออดอาไพ เปนตน 3) องคประกอบและเทคนคการเขยนภาพ - กาหนดตวละคร ตามเนอหาทศกษาในตารา - รางภาพโดยใชหลกกายวภาค - นาหลกองคประกอบศลปมาใชในการจดภาพ - ระบายสโปสเตอร สนา ฯลฯ ตามบรรยากาศและสภาพแวดลอม เนนการสราง

จดเดนและจดนาสายตา 2. กลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา พ.ศ. 2506 – 2519 ไดแก เหม เวชกร

120

เฉลม วฒโฆษต อาด ออดอาไพ ประยร จรรยาวงษ เฉลม นาครกษ ประสงค ปทมานช จาเนยร สรฉตร สนท ดษฐพนธ องคาร กลยาณพงศ วทย พณคนเงน ปยต เงากระจาง คานวณ ชานนโท จลทศน พยาฆรานนท ประหยด พงษดา มล.เยาวมาลย ธารนาค จกรพนธ โปษยกฤต ซงมลกษณะหรอรปแบบงานดงน

1) ระหวาง พ.ศ. 2506 – 2519 มการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยเกดขน ซงเปนผลงานแปลกใหมดวยเทคนคและวธการทพฒนา และถอวาเปนยคแหงการเขยนภาพทเดนทสดยคหนง

2) แนวความคด สรางผลงานตามจนตนาการจาก - วรรณคดไทย เชน ไกรทอง ของ ประยร จรรยาวงษ - เรองราวทางพทธศาสนาและขนมธรรมเนยมประเพณไทย เชน งานบญพระธาต

พนม และ รากลองยาว ของ เฉลม นาครกษ - เรองราวทางประวตศาสตร เชน กอตงสภาอณาโลมแดง ของ สนท ดษฐพนธ - ภาพประกอบแบบเรยน เชน เรณ – ปญญา ของ เฉลม นาครกษ - เรองจากงานวรรณกรรม เชน แมงหวงไข ของ องคาร กลยาณพงศ เปนตน 3) องคประกอบและเทคนคการเขยนภาพ ซงผลงานกลมนมลกษณะและมการ

พฒนาผลงานทคลายกลมท 1 ทเหนไดชดเจน คอ มการนารปทรงอสระมาจดองคประกอบ เชน ภาพสาวกลางนา ของ ประสงค ปทมนช นาเสนโคง มาสรางความกลมกลนในสดสวนกายวภาคของมนษย โดยเขยนใหยาวออกมากกวาสดสวนปกต เชน รากลองยาว ของ เฉลม นาครกษ หรอ เรงระบา ของ ประสงค ปทมนช สรางพนผวใหกลมกลน และเนนความเหมอนจรง เชน ภาพธดาดวงดาว ของ สนท ดษฐพนธ สรางคณคาของภาพ โดยการนาเสน และนาหนกดวยเกรยอง ในการเขยนภาพ เชน แมงหวงไข ของ องคาร อลยาณพงศ และมการเขยนภาพการตนลอการเมอง โดยการใชเสนขาว – ดา เชน ภาพลอการเมอง ของ ประยร จรรยาวงษ

3. กลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา พ.ศ.2520 – 2533 คอ ประยร จรรยาวงษ เฉลม นาครกษ ประสงค ปทมานช จาเนยร สรฉตร สนท ดษฐพนธ องคาร กลยาณพงศ วทย พณคนเงน ปยต เงากระจาง คานวณ ชานนโท จลทศน พยาฆรานนท ประหยด พงษดา มล.เยาวมาลย ธารนาค จกรพนธ โปษยกฤต นตยา สขเจรญ เฉลมชย โฆษตพพฒน โอม รชเวทย และสมยศ คาแสน ซงมลกษณะหรอรปแบบงานดงน

1) ระหวาง พ.ศ. 2520 – 2533 นกเขยนภาพประกอบในชวงเวลาดงกลาว สรางผลงานทแสดงออกถงความเปนเอกลกษณเฉพาะตวและแสดงถงความเปนไทยตามยคตามสมย

121

2) แนวความคด ยงคงรกษาแนวทางการเขยนภาพประกอบเหมอนยคทผานมา เชน

- ภาพจากพทธศาสนา เชน ภาพประพทธเจา ของ คานวน ชานนโท - วรรณคดไทย เชน พระอภยมณ ของ ประยต เงากระจาง - ประวตศาสตร เชน เสดจนากองทพตเมองทวาย ของ วทย พณคนเงน - ภาพจากจนตนาการ เชน หมพานต และ ลเก ของ จกรพนธ โปษยกฤต - เขยนภาพจากพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรองพระมหาชนก

โดยประหยด พงษดา 3) องคประกอบและเทคนคการเขยนภาพ นกเขยนภาพ ไดรบอทธพลจากกลมท 1

และกลมท 2 มาพฒนางานของตนเองเพอสรางเอกลกษณเฉพาะตวใหเดนชดขน ดงนคอ นาภาพประกอบมาสรางเปนภาพยนตรการตน เชน พระอภยมณ ของ ปยต เงากระจาง เปนตน ศกษาและนาวธการเขยนภาพแนวประเพณของตางชาต เชน อนเดย ลงกา และจน มาผสมผสานภาพแนวประเพณไทย เชน ภาพพระพทธประวต ของ คานวน ชานนโท และสรางสรรคเรอง เสน รปราง รปทรง ใหมลลาออนชอย งดงาม และเปนแบบเฉพาะตว เชน ผลงานของจกรพนธ โปษยกฤต

4. กลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา พ.ศ. 2534 – 2544 ไดแก เฉลม นาครกษ สนท ดษฐพนธ องคาร กลยาณพงศ วทย พณคนเงน ปยต เงากระจาง คานวณ ชานนโท จลทรรศน พยาฆรานนท ประหยด พงษดา มล.เยาวมาลย ธารนาค จกรพนธ โปษยกฤต นตยา สขเจรญ เฉลมชย โฆษตพพฒน โอม รชเวทย และสมยศ คาแสน ทมลกษณะหรอรปแบบงานดงน

1) ระหวาง พ.ศ. 2520 – 2544 นกเขยนภาพประกอบยคนพยายามสรางความเปนเอกลกษณของตนเอง ดวยการพยายามเรยนรรปแบบ วธการ มาประยกตใชใหเหมาะสม

2) แนวความคด - เรองราวทางพทธศาสนา เพอถายทอดใหคนทวไปใหไดรบรถงการทาความดและ

ความชว เชน การเขยนภาพประกอบเรองพระมหาชนก โดย เฉลมชย โฆษตพพฒน และ ภาพมารผจญ ของนตยา ศกดเจรญ เปนตน

- เรองราวดานขนบธรรมเนยมประเพณไทย เชน ภาพหาบสลากภตต ของ โอม รชเวทย

- วรรณคดไทย ภาพลายเสน คใจ ของ โอม รชเวทย - การเทดพระเกยรตพระเจาอยหว ภาพพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดย

122

เฉลมชย โฆษตพพฒน เปนตน - ภาพในจนตนาการ เชน ครฑยทธนาค ของ สมยศ คาแสน 3) องคประกอบและเทคนคการเขยนภาพ นกเขยนภาพไดแบบอยางและ

แนวความคดหลากหลายมาผสมผสาน เพอสรางวธการขนมาใหโดดเดนในยคน เชน นาคณคาของเสน นาหนกและกงเหมอนจรง มาเขยนภาพประกอบใหเกดความเคลอนไหว เชน งานวาดเสน เรอง ครฑยทธนาค และ หงส ของ สมยศ คาแสน เปนตน โดยสรางองคประกอบจากภาพในอดมคตไทย ดวยวธผสมผสานเทคนคทางตะวนตก เชน ภาพมารผจญ ของ นตยา ศกดเจรญ และววฒนาการจากองคประกอบ เรอง เสน และส ใหเกดพลงแหงความงาม เกดการเคลอนไหว และมความกลมกลน เชน ภาพพระมหาชนก ของ เฉลมชย โฆษตพพฒน เปนตน

สรปผล

จากการศกษาผลงานแนวประเพณไทยของกลมตวอยาง พบวา 1. แนวคดในการสรางผลงานแนวประเพณไทยของกลมตวอยาง สวนใหญสรางสรรค

งานศลปกรรมแนวประเพณไทย โดยไดรบแนวคดและประสบการณมาจาก 1) การศกษาขอมล ทางประวตศาสตรชาตไทย และแนวศลปะของไทยในอดต เชน ลวดลายวดเชงหวาย ลายกระจง ลายประจายาม ฯลฯ 2) อานและศกษาวรรณคดไทย 3) การใชชวตหรอการดาเนนชวตทสมพนธกบเอกลกษณของไทย ศลปวฒนธรรมและศลปะประเพณไทยทองถน เชนการบวชเรยน 4) ศกษาแนวคดจากงานบญและประเพณทางพทธศาสนา เชน มงคลสตร เทพชมนม ไตรภมพระรวง ทศชาต และนทานพนบาน 5) ศกษา เรยนรจากผลงาน และพฒนาทกษะความชานาญจากผรหรอครอาจารยทสาคญในแนวประเพณไทย เชน เหม เวชกร ฟน รอดอรห และองคาร กลยาณพงศ ฯลฯ 6) เรยนรจากประสบการณความชานาญ และการประกอบอาชพ 7) ถายทอดความรและประสบการณตางๆ จากอดตใหออกมาเปนงานสรรคทมความเปนไทยทเขาใจไดงายๆ ในสาระบรรยากาศและสงแวดลอมเปนของไทยไดอยางเหมาะสม

2. แนวคดการสรางสรรคงานในเชงทศนศลปของการสรางผลงานแนวประเพณไทย ของกลมตวอยาง สวนใหญจะสรางสรรคงานศลปกรรมแนวประเพณไทย โดยใชหลกการทางทศนศลปตางๆ 7 ประการ ไดแก 1) การใชส โดยใชสในกลมกลมวรรณะเยนเปนสวนใหญ และใชวรรณะรอนในเปอรเซนตทนอยกวา 2) แสงและเงา เพอชวยใหสามารถบอกเวลาและทศทาง 3) นาหนก โดยจดบรรยากาศและสงแวดลอม นาหนก ส แสง เงา ใหมปรมาณใกลเคยงกน และกาหนดแสงเงาทกลมกลน 4) จดเดนของภาพ จะสรางจดเดนหรอตาแหนงจากสวนทเปนสาคญ

123

ของภาพ เพออธบายหรอกาหนดใหเหนเปาหมาย ความหมายหรอความสาคญของภาพตามความตองการทจะสอ ไดแก สหนา ทาทาง สายตา ฯลฯ 5) ความสมดล โดยการจดองคประกอบแบบสมดล ซงเมอลากเสนแบงซาย ขวา จะเหนรายละเอยดและความสมดล 6) การใชเสน ซงโดยสวนใหญจะใชเปนตวกาหนดหรอใหเกดความสาคญในภาพ ไดแก เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ เสนรอบและเสนเชงนย เพอแสดงทศทาง และการเคลอนไหว ฯลฯ และ 7) ระนาบ โดยใชในการแสดงระยะของภาพ

2. การวเคราะหจดเดนในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ซงการแบง กลมโดยการวเคราะหจดเดนในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทยนน สามารถแบงออกไดเปน 5 กลม คอ

3.1 กลมภาพประกอบระบายส (Painting Illustration) มจดเดน โดยการใชส แสง เงา ในการสรางงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ไดแก เหม เวชกร เฉลม วฒโฆษต จาเนยน สรฉตร ปยต เงากระจาง และคานวน ชานนโท ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด เปนการถายทอดจนตนาการจากเรองราวในพระพทธศาสนา วรรณคด นทานพนบาน และประวตศาสตร โดยสรางบรรยากาศ และสงแวดลอมใหแสดงถงความเปนไทย

2) การใชส แสง เงา โดยใชสสดใสเพอใหเขากบบรรยากาศ ใหความสาคญของนาหนก ส แสง เงา มากกวาการใชเสนตามแบบอดมคตไทย ใชความเขมของแสง (Intensity of Light) จดเพอสรางความสมพนธระหวางรปและพน

3) เสน โดยไมนยมการวาดเสนรอบนอก แตสามารถใชเสนเพอเนนใหเกด รปราง รปทรงได และนาเสนเชงนย (Implied Line) เพอบงชใหรบรวาเปนเสนดวยการประเมนทางการเหนและสรางจดนาสายตา

4) ความสมดล ซงจดโดยวธทง 2 ขางเทากนและ 2 ขางไมเทากน ตามลกษณะของภาพ และนาหลกทศนยภาพ (Perspective) มาใช

5) การเนนใหเกดจดเดน คอสรางจดเดนโดยวธการเนนดวยรปราง รปทรง เนนดวยการใชสใหโดดเดนเปนพเศษ

6) ความกลมกลน คอสรางความกลมกลนดวย ส รปราง และรปทรง 7) เอกภาพ คอสรางความเปนเอกภาพโดยเรองราว เนอหาสาระ ตวละคร

สภาพแวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน

124

3.2 กลมภาพประกอบไทยประยกต (Thai Illustration) มจดเดน โดยการเขยนดวยเสนและส บงคบรปราง รปทรง ในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ไดแก เฉลม นาครกษ ประสงค ปทมนช จลทศน พยาฆรานนท ประหยด พงษดา นตยา สขเจรญ และเฉลมชย โฆษตพพฒน ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด คอเปนกลมอนรกษความเปนไทย ทตองการเอกลกษณเฉพาะกจอยางแทจรง โดยเขยนภาพจากพทธศาสนา วรรณคด นทานพนบาน ประวตศาสตร โดยสรางบรรยากาศและสงแวดลอมใหเหมาะสมกบสถานการณ

2) การใชส ใชสสดใส ทงสกลมวรรณะรอน และวรรณะเยน ใหสแบนราบ และไลนาหนกส แลวแตลกษณะหรอประเภทของงาน

3) เสน นยมเขยนเสนรอบนอก เพอบงคบรปราง รปทรง เขยนเสนโครง

125

สรางใหยาวกวาเดมเกนความเปนจรงเพอสรางความสมดล แสดงการเคลอนไหวดวยเสน และลลาของเสนออนชอย งดงาม

4) ความสมดล จดโดยวธทง 2 ขางเทากน และ 2 ขางไมเทากน ตามลกษณะของภาพ และนาหลกทศนยภาพ (Perspective) มาใช

5) การเนนใหเกดจดเดน สรางจดเดนโดยวธการเนนดวยรปราง รปทรง เนนดวยการใชสใหโดดเดนเปนพเศษ


สภาพแวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน 3.3 กลมภาพประกอบลายเสน (Drawing Illustration) มจดเดน โดยการใชเสน

อสระระบายสแบน ในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ไดแก อาด ออดอาไพ ประยร จรรยาวงษ ปยต เงากระจาง และ โอม รชเวทย ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด ถายทอดจนตนาการจากเรองราวในพทธศาสนา วรรณคด นทานพนบาน ประวตศาสตร และภาพลอ ตามสภาพแวดลอมของสงคม

2) การใชส ระบายสแบบใหเนนนาหนกของส 3) เสน นยมเขยนเสนรอบนอก เพอเนนใหเกดรปราง รปทรงทแนนอน 4) ความสมดล โดยจดใหมนาหนก 2 ขางเทากน และ 2 ขางไมเทากนตาม

ลกษณะของภาพ 5) การเนนใหเกดจดเดน สรางความโดดเดนโดยเนนใหใหญเปนพเศษ 6) ความกลมกลน สรางความกลมกลนดวย เสน ส รปราง และรปทรง 7) เอกภาพ สรางความเปนเอกภาพโดยเรองราว เนอหาสาระ ตวละคร

สภาพแวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน 3.4 กลมภาพประกอบเหมอนจรง (Realistic Illustration) มจดเดน โดยแสดง

รปราง รปทรง และลกษณะผว ในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย ไดแก สนท ดษฐพนธ จกรพนธ โปษยกฤต และมล.เยาวมาลย ธารนาค วทย พณคนเงน ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด มความคดและวธการเขยนคลายกน โดยเขยนภาพจาก เรองราวทเปนวรรณกรรม วรรณคด นทานและสารคดทวไป

2) การใชส นยมสนมนวล กลมกลน สวยงาม ไมนยมสสดๆ

126

3) เสน เขยนเสนรอบนอก (บางภาพ) สรางความงามดวยรปรางและรปทรง และเนนกายวภาคของมนษย


5) การเนนใหเกดจดเดน คอ เนนใหเดนโดยการวาดภาพสวางในความมด เนนโดยการระบายสใหเดนเปนพเศษ และเนนโดยวธเขยนใหใหญเปนพเศษ


สภาพแวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน 3.5 กลมภาพประกอบเกรยอง (Crayon Illustration) มจดเดน โดยคณคาของ

เสน และนาหนก ในการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ องคาร กลยาณพงศ และสมยศ คาแสน ซงมจดเดนของการสรางผลงานภาพประกอบแนวประเพณไทย คอ

1) แนวความคด โดยประมวลความคดจากเรองราวทางศาสนา และ วรรณคดไทย โดยนาหลกการทางศลปะไทยมาประยกตใชอยางเหมาะสม โดยใหมคณคาทางอารมณ

2) เสน นยมเขยนเสนดวยเกรยอง แสดงความลกโดยนาหนก – เบา สน – ยาว ผสมผสานใหเกดรปราง รปทรง และเคลอนไหวได


4) การเนนใหเกดจดเดน เนนโดยการเขยนจดเดนใหใหญเปนพเศษ และเนนโดยการเขยนใหนาหนก จงหวะ ทเหมาะสมสวยงาม

5) ความกลมกลน สรางความกลมกลนของภาพดวย เสน และนาหนก 6) เอกภาพ สรางความเปนเอกภาพโดยเรองราว เนอหาสาระ ตวละคร

สภาพแวดลอม และความสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกน 4. การวเคราะหลกษณะหรอรปแบบงานของนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา

สามารถแบงกลมออกไดเปน 4 กลม คอ 4.1 กลมนกเขยนภาพประกอบตามชวง พ.ศ.2492 – 2505 ไดแก เหม เวชกร

เฉลม วฒโฆษต อาด ออดอาไพ ประยร จรรยาวงษ เฉลม นาครกษ ประสงค ปทมานช จาเนยร สรฉตร สนท ดษฐพนธ และองคาร กลยาณพงศ ซงมลกษณะหรอรปแบบงานดงน

127

1) อยในระหวาง พ.ศ.2492 – 2505 ซงนกเขยนภาพประกอบกลมนได สรางผลงานไวมากมาย

2) แนวความคด จะเขยนภาพตามวรรณคดไทย ประวตศาสตร เรองราวทางพทธศาสนา นทานพนบาน ฯลฯ โดยการศกษาและจนตนาการออกมาเปนภาพ ซงแสดงออกถงความเปนไทยไดชดเจน

- เนอหาจากวรรณคดไทย คอ พระเวสสนดร ขนชางขนแผน ของ เหม เวชกร - เรองราวประวตศาสตร เชน เศวตฉตรนานเจา ของ เฉลม วฒโฆษต - เรองราวทางศาสนา เชน นราศวดเจาฟา ของ อาด ออดอาไพ เปนตน

3) องคประกอบและเทคนคการเขยนภาพ - กาหนดตวละคร ตามเนอหาทศกษาในตารา - รางภาพโดยใชหลกกายวภาค - นาหลกองคปะรกอบศลปมาใชในการจดภาพ - ระบายสโปสเตอร สนา ตามบรรยากาศและสภาพแวดลอม เนนการ

สรางจดเดนและจดนาสายตา 4.2 กลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา พ.ศ. 2506 – 2519 คอ เหม เวชกร

เฉลม วฒโฆษต อาด ออดอาไพ ประยร จรรยาวงษ เฉลม นาครกษ ประสงค ปทมานช จาเนยร สรฉตร สนท ดษฐพนธ องคาร กลยาณพงศ วทย พณคนเงน ปยต เงากระจาง คานวณ ชานนโท จลทศน พยาฆรานนท ประหยด พงษดา มล.เยาวมาลย ธารนาค และจกรพนธ โปษยกฤต ซงมลกษณะหรอรปแบบงานดงน

1) ระหวาง พ.ศ. 2506 – 2519 มการเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทยเกดขน ซงเปนผลงานแปลกใหมดวยเทคนคและวธการทพฒนา และถอวาเปนยคแหงการเขยนภาพทเดนทสดยคหนง

2) แนวความคด สรางผลงานตามจนตนาการจาก - วรรณคดไทย เชน ไกรทอง ของประยร จรรยาวงษ - เรองราวทางพทธศาสนาและขนมธรรมเนยมประเพณไทย เชน งานบญ

พระธาตพนม และ รากลองยาว ของเฉลม นาครกษ - เรองราวทางประวตศาสตร เชน กอตงสภาอณาโลมแดง ของ สนท

ดษฐพนธ - ภาพประกอบแบบเรยน เชน เรณ – ปญญา ของ เฉลม นาครกษ - เรองจากงานวรรณกรรม เชน แมงหวงไข ของ องคาร กลยาณพงศ เปนตน

128

3) องคประกอบและเทคนคการเขยนภาพ ซงผลงานกลมนมการพฒนาขน มาจากกลมท 1 ทเหนไดชดเจน คอ มการนารปทรงอสระมาจดองคประกอบ เชน ภาพสาวกลางนา ของ ประสงค ปทมนช นาเสนโคง มาสรางความกลมกลนในสดสวนกายวภาคของมนษย โดยเขยนใหยาวออกมากกวาสดสวนปกต เชน รากลองยาว ของ เฉลม นาครกษ หรอ เรงระบา ของ ประสงค ปทมนช สรางพนผวใหกลมกลน และเนนความเหมอนจรง เชน ภาพธดาดวงดาว ของ สนท ดษฐพนธ สรางคณคาของภาพโดยการนาเสน และนาหนกดวยเกรยอง ในการเขยนภาพ เชน แมงหวงไข ของ องคาร อลยาณพงศ และมการเขยนภาพการตนลอการเมอง โดยการใชเสนขาว – ดา เชน ภาพลอการเมองของ ประยร จรรยาวงษ

4.3 กลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา พ.ศ. 2520 – 2533 ไดแก ประยร จรรยาวงษ เฉลม นาครกษ ประสงค ปทมานช จาเนยร สรฉตร สนท ดษฐพนธ องคาร กลยาณพงศ วทย พณคนเงน ปยต เงากระจาง คานวณ ชานนโท จลทศน พยาฆรานนท ประหยด พงษดา มล.เยาวมาลย ธารนาค จกรพนธ โปษยกฤต นตยา สขเจรญ เฉลมชย โฆษตพพฒน โอม รชเวทย และสมยศ คาแสน ซงมลกษณะหรอรปแบบงานดงน

1) ระหวาง พ.ศ. 2520 – 2533 นกเขยนภาพประกอบในชวงเวลาดงกลาว สรางผลงานทแสดงออกถงความเปนเอกลกษณเฉพาะตวและแสดงถงความเปนไทยตามยคตามสมย

2) แนวความคด ยงคงรกษาแนวทางการเขยนภาพประกอบเหมอนยคทผานมา เชน

- ภาพจากพทธศาสนา เชน ภาพประพทธเจา ของ คานวน ชานนโท - วรรณคดไทย เชน พระอภยมณ ของ ประยต เงากระจาง - ประวตศาสตร เชน เสดจนากองทพตเมองทวาย ของ วทย พณคนเงน - ภาพจากจนตนาการ เชน หมพานต และ ลเก ของ จกรพนธ โปษยกฤต - เขยนภาพจากพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรอง

พระมหาชนก โดยประหยด พงษดา 3) องคประกอบและเทคนคการเขยนภาพ นกเขยนภาพไดรบอทธพลจาก

กลมท 1 และ 2 มาพฒนางานของตนเองเพอสรางเอกลกษณเฉพาะตวใหเดนชดขนดงน นาภาพประกอบมาสรางเปนภาพยนตรการตน เชน พระอภยมณ ของ ปยต เงากระจาง เปนตน ศกษาและนาวธการเขยนภาพแนวประเพณของตางชาต เชน อนเดย ลงกา จน มาผสมผสานภาพแนวประเพณไทย เชน ภาพพระพทธประวต ของคานวน ชานนโท และสรางสรรคเรอง

129

เสน รปราง รปทรง ใหมลลาออนชอย งดงาม และเปนแบบเฉพาะตว เชน ผลงานของ จกรพนธ โปษยกฤต

4.4 กลมนกเขยนภาพประกอบตามชวงเวลา พ.ศ. 2534 – 2544 ไดแก เฉลม นาครกษ สนท ดษฐพนธ องคาร กลยาณพงศ วทย พณคนเงน ปยต เงากระจาง คานวณ ชานนโท จลทศน พยาฆรานนท ประหยด พงษดา มล.เยาวมาลย ธารนาค จกรพนธ โปษยกฤต นตยา สขเจรญ เฉลมชย โฆษตพพฒน โอม รชเวทย และสมยศ คาแสน ซงมลกษณะหรอรปแบบงานดงน

1) ระหวาง พ.ศ. 2520 – 2544 นกเขยนภาพประกอบยคนไดพยายามสรางความเปนเอกลกษณของตนเอง ดวยการพยายามเรยนร รปแบบและวธการ มาประยกตใชใหเหมาะสม

2) แนวความคด - เรองราวทางพทธศาสนา เพอถายทอดใหคนทวไปไดรบรถงการทาความด

และความชว เชน การเขยนภาพประกอบเรองพระมหาชนก โดยเฉลมชย โฆษตพพฒน ภาพมารผจญ ของ นตยา ศกดเจรญ เปนตน

- เรองราวดานขนบธรรมเนยมประเพณไทย เชน ภาพหาบสลากภตต ของโอม รชเวทย

- วรรณคดไทย ภาพลายเสนคใจ ของ โอม รชเวทย - การเทดพระเกยรตพระเจาอยหว ภาพพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดย

เฉลมชย โฆษตพพฒน เปนตน - ภาพในจนตนาการ เชน ครฑยทธนาค ของ สมยศ คาแสน 3) องคประกอบและเทคนคการเขยนภาพ นกเขยนภาพ ไดแบบอยางและ

แนวความคดหลากหลายมาผสมผสาน เพอสรางวธการขนมาใหโดดเดนในยคน เชน นาคณคาของเสน นาหนก และกงเหมอนจรง มาเขยนภาพประกอบใหเกดความเคลอนไหว เชน งานวาดเสน ครฑยทธนาค และหงส ของ สมยศ คาแสน เปนตน สรางองคประกอบจากภาพอดมคตไทย ดวยวธผสมผสานเทคนคทางตะวนตก เชน ภาพมารผจญ ของ นตยา ศกดเจรญ และววฒนาการจากองคประกอบ เรอง เสน และส ใหเกดพลงแหงความงาม เกดการเคลอนไหว และมความกลมกลน เชน ภาพพระมหาชนก ของ เฉลมชย โฆษตพพฒน เปนตน

130

อภปรายผลการวจย

1. จากการศกษาผลงานแนวประเพณไทยของกลมตวอยางพบวา สวนใหญจะสรางสรรคงานศลปกรรมแนวประเพณไทย โดยไดรบแนวคดและประสบการณมาจาก 1) การศกษาขอมลทางประวตศาสตรชาตไทย และแนวศลปะของไทยในอดต เชน ลวดลายวดเชงหวาย ลายกระจง ลายประจายาม เปนตน 2) อานและศกษาวรรณคดไทย 3) การใชชวตหรอการดาเนนชวตทสมพนธกบเอกลกษณของไทย ศลปวฒนธรรม และศลปะประเพณไทยในทองถน เชน การบวชเรยน 4) ศกษาแนวคดจากงานบญและประเพณทางพทธศาสนา เชน มงคลสตร เทพชมนม ไตรภมพระรวง ทศชาต และนทานพนบาน 5) ศกษา เรยนรจากผลงาน และพฒนาทกษะความชานาญจากผรหรอครอาจารยทสาคญในแนวประเพณไทยตางๆ เชน เหม เวชกร ฟน รอดอรห และองคาร กลยาณพงศ ฯลฯ 6) เรยนรจากประสบการณความชานาญ และจากการประกอบอาชพ 7) ถายทอดความรและประสบการณตางๆ จากอดตใหออกมาเปนงานสรางสรรคทมความเปนไทยทเขาใจไดงายๆ ในสาระบรรยากาศและสงแวดลอมเปนของไทยไดอยางเหมาะสม ซงสอดคลองกบแนวคดของ สน สมาตรง (2525 : 20) ทสรปวา ศลปนแนวประเพณไทยทกคนตางไดรบความบนดาลใจจากสภาพแวดลอม ดวยเหตนจงมเจตนาอยางบรสทธใจทจะสะทอนถงวฒนธรรมของประเทศและมนษยชาต และดารง วงศอปราช (2525 : 117) ทกลาววา ศลปะแบบประเพณสมยใหมของไทยเปนผลผลตอนเนองมาจากการเปลยนแปลงของสงคม สงคมยคใหมไมไดเปนสงคมทมลกษณะเฉพาะทองถน แตมหลายสงทมลกษณะรวมกบสงคมอนๆ เพราะมการตดตอ สมพนธและแลกเปลยนกนมากขน ไมใชเปนศลปกรรมแบบประเพณแทๆ แตเปนผลงานทดดแปลงมาจากศลปะแบบประเพณอกทหนง ทงนเนองจากประเพณไทยมอารยธรรมสบทอดมานาน และมศลปกรรมอนงดงามตามประเพณนยมเปนภาพสะทอนอดมการณ การดารงชวต และสภาพแวดลอมของสงคมไทยสบมา ศลปกรรมทพฒนาสบทอดมาจากอดตสอารยธรรมสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร (วรณ ไกรฤกษ 2518 : คานา) ไดแสดงใหเหนถงความรงโรจนทงสถาปตยกรรม ประตมากรรม จตรกรรม วรรณคด นาฏศลปและดรยางคศลป เปนอยางด ซงในการวจยฉบบนผวจยจะกลาวถงลกษณะเดนของผลงานศลปกรรมเฉพาะจตรกรรมและประตมากรรมเทานน ซงจตรกรรมไทยเปนมรดกทางศลปกรรมวฒนธรรมทมคณคายงของคนไทย ทควรแกการศกษาทงทางดานประวตศาสตรและสนทรยศาสตร ดงท เชอ สารมาน (2515 : 2) ไดกลาววา ผลงานจตรกรรมไทยมคณประโยชนหลากหลายประการ ทงดานวชาการแบบอยางฝมอชาง และเปนหลกฐานอนสาคญทางประวตศาสตรและ

131

โบราณคดทถายทอดสภาพชวต สงคมความเปนจรงในสมยนน ดงนน ภาพจตรกรรมไทยจงเปรยบเสมอนเอกสารทจารกเรองราวตางๆ เชน ชวตความเปนอย จารตประเพณ ลทธศาสนา อนสบเนองมาแตโบราณ ซง ชมพนท พงษประยร (2515 : 1) เปนอก ผหนงทสนใจศกษาจตรกรรมไทย โดยเฉพาะจตรกรรมฝาผนง โดยไดเขยนหนงสอเรองจตรกรรมและภาพลายเสนในประเทศไทย ไดแสดงความคดเหนทสอดคลองกนวา ภาพจตรกรรมฝาผนงของไทย นอกจากจะมคณคาทางศลปะแลว ยงเปนหลกฐานจารกสาคญทมเรองราวสะทอนใหเหนถงความเปนไปทางประวตศาสตร โบราณคด ลทธศาสนา วฒนธรรมและจารตประเพณทมมาตงแตโบราณไดเปนอยางด ดงนน จงกลาวไดวา จตรกรรมไทยนบเปนมรดกลาคาทควรแกการสบทอดไวเปนอยางด โดยทางดานรปแบบในงานจตรกรรมไทย สาเหตทสาคญของการสรางรปแบบใหเกดเปนแบบแผนและมลกษณะเฉพาะนน สบเนองมาจากคนไทยในอดตมขอจากดในการรภาษาหนงสอ จงเปนเหตผลใหมการสรางรปแบบเพอเปนเสมอนสอบอกเลาเรองพระพทธศาสนาใหคนทงหลายเขาใจวา ภาพกษตรย เทพยดา ฯลฯ เพราะสงเหลานนบไดวาเปนสงทดทสดในสมยนน (วบลย ลสวรรณ 2523 : 29) และรปแบบในงานจตรกรรมไทย ทหมายถงรปภาพทชางไทยไดสรางขนแทนสรรพสงทงหลาย ทรวมทงทเปนสงมชวต วตถ หรอจากการคดฝน ดวยการใชเสนเปนหลกในการสรางรปสรรพสงตางๆ ใหแสดงความหมายไดดวยตวของมนเอง ทาใหผชมรบร เขาใจและเกดอารมณตางๆ (จลทศน พยาฆรานนท 2529 : 269)

2. จากการศกษาผลงานแนวประเพณไทยของกลมตวอยางพบวา สวนใหญจะสราง สรรคงานศลปกรรมแนวประเพณไทยผานแนวคดการสรางสรรคงานในเชงทศนศลป โดยใช หลกการทางทศนศลปตางๆ 7 ประการ ไดแก 1) การใชส โดยใชสในกลมกลมวรรณะเยนเปนสวนใหญ และใชวรรณะรอนในเปอรเซนตทนอยกวา 2) แสงและเงา เพอชวยใหสามารถบอกเวลาและทศทาง 3) นาหนก โดยจดบรรยากาศและสงแวดลอม นาหนก ส แสง เงา ใหมปรมาณใกลเคยงกน และกาหนดแสงเงาทกลมกลน 4) จดเดนของภาพ โดยจะสรางจดเดนหรอตาแหนงจากสวนท เปนสาคญของภาพ เพออธบายหรอกาหนดใหเหนเปาหมาย ความหมายหรอความสาคญของภาพตามความตองการทจะสอ ไดแก สหนา ทาทาง สายตา ฯลฯ 5) ความสมดล โดยการจดองคประกอบแบบสมดล ซงเมอลากเสนแบงซาย ขวา จะเหนรายละเอยดและความสมดล 6) การใชเสน ซงโดยสวนใหญจะใชเปนตวกาหนดหรอใหเกดความสาคญในภาพ ไดแก เสนตรงในแนวระนาบ (Horizontal Line) เสนตรงในแนวตง (Vertical Line) เสนตรงในแนวเฉยง (Diagonal Line) เสนโคง (Curved Line) เสนอสระ เสนรอบ และเสนเชงนย เพอแสดงทศทางและการเคลอนไหว ฯลฯ และ 7) ระนาบ โดยใชใน

132

การแสดงระยะของภาพ ซงสอดคลองกบแนวคดของการศกษาหรอแนวทางพนฐานการวจารณทศนศลปของ สชาต สทธ (2535) ทกลาววา มหลกการองคประกอบทสาคญทางทศนศลป คอ 1) เสน 2) รปรางและรปทรง (Shape & Form) 3) แสงและส (Light & Color) 4) บรเวณวาง และมตในงานจตรกรรม 5) ผว (Texture) 6) ดลยภาพ (Balance) 7) ความสมพนธสบเนองระหวางจงหวะและการเคลอนไหว (Rhythm & Movement Interrelations) และ 8) โครงสราง ของความเปนเอกภาพแบบอน (Other Structures of Unity) ขอเสนอแนะในการวจย

ควรทาการศกษาวจยเกยวกบองคประกอบศลปของนกเขยนภาพประกอบประเภทกงนามธรรม ซงตองศกษาแนวคด เทคนค และวธการสรางภาพประกอบสมยใหม เพอพฒนางานเขยนภาพประกอบในอนาคต

133

บรรณานกรม กรกฏ หลกเพชร. “ จตรกรรมของเฉลม นาครกษ 1.” สารประชาชน 26 (ธนวาคม 2507) : 42 – 43. . “ การแสดงการเขยนแบบไทย ครงท 2.” สารประชาชน 48 (พฤษภาคม 2508) : 34. กระออม พนเมอง [นามแฝง]. “ เบองหลงศลปกรรมแหงชาต.” โลกศลปะ 2 (กรกฎาคม – กนยายน

2525) : 14 – 20. กลมจตรกรภาพเขยนแบบไทย. การแสดงภาพเขยนแบบไทย ครงท 1. กรงเทพฯ : ไทยแบบเรยน.

2507. กลมศลปไทย’ 23. การแสดผลงานศลปไทย 23. ม.ป.ท., 2523. . การแสดผลงานศลปไทย 23. ม.ป.ท., 2529. กรมฝกหดคร. “ อทธพลศลปกรรมตะวนตกทมตอศลปกรรมไทย ตงแตป พ.ศ. 2492 ถง พ.ศ. 2522.”

กรงเทพฯ : หนวยศกษานเทศก, 2522. (อดสาเนา) กาจร สนพงษศร. “ เบองหลงการตดสนในจตรกรรมบวหลวง ครงท 5.” การประกวดจตรกรรม

บวหลวง. ม.ป.ท., 2524. ขาวจตรส. “ โชตชวง ชชวาล ลก.” 1 มกราคม 2525, 38. เขยน ยมศร. “ ศาสตราจารยศลป พระศร.” จลสารหอศลปมหาวทยาลยศลปากร. ม.ป.ท., 2527. เขาฉาก. มล.เยาวมาลย ธารนาค. สนามน. ม.ป.ป.. บานศลปน. เขาวด. นตยา ศกดเจรญ. สฝนและสอะคลายลค. ม.ป.ป.. บานศลปน. คณะกรรมการการจดงานสมโภชกรงรตนโกสนทร 200 ป. จตรกรรมกรงรตนโกสนทร. กรงเทพฯ :

อมรนทรการพมพ, 2525. คณต เลขะกล. “ พระมหากษตรยแหงบรมราชจกรวงศ.” อนสาร อ.ส.ท. 22, 9

(พฤศจกายน 2525) : 68 – 69. ครฑยทธนาค. สมยศ คาแสง. เกรยอง. ม.ป.ป.. บานศลปน. คานวณ ชานนโท, “ มทนพาธา,” ใน 80 ป โรงเรยนเพาะชาง 100 ป เจาฟาจฑาธชฯ, นทรรศการ

เพาะชางเฉลมพระเกยรต ณ เวลดเทรดเซนเตอร, 22 มกราคม 2540, กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงกรพ, 2540, 61.

จรวฒน พระสนต. “ การวเคราะหผลงานศลปกรรมแนวประเพณไทย พ.ศ. 2507 – 2533.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาศลปศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2535.

เจนจตต กณฑลบตร. “ ศลปะการชาง.” ศลปะหตถศกษา. ม.ป.ท., 2515.

134

จลทศน พยาฆรานนท. “ จตรกรรมไทย ทมา ความหมาย วตถประสงค ลกษณะ และประโยชน.” การอบรมทางเทคนคและวชาการวาดวยการอนรกษจตรกรรมฝาผนง. ม.ป.ท. 2524 : 63 – 64. (อดสาเนา)

. “ มลเหตแหงการเขยนภาพจตรกรรมฝาผนง.” วารสารมหาวทยาลยศลปากร 3 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2522) : 86 – 87.

จลศกด อมรเวช. ตานานการตน. กรงเทพฯ : สานกพมพแสงดาว, 2544. จกรพนธ โปษยกฤต. ชวตและผลงานของ จกรพนธ โปษยกฤต. กรงเทพฯ : นวลนาง, 2521. เฉลม นาครกษ. “ ศลปนแหงชาต.” ใน นทรรศการเชดชเกยรตศลปนแหงชาต. ม.ป.ท., 2532. . 84 ป ชาตกาลศาสตราจารยเฉลม นาครกษ. กรงเทพฯ : บรษท กรงปรซอนเตอร

เนชนแนล จากด, 2543. ชมพนช พงษประยร. จตรกรรมฝาผนงและภาพลายเสนในประเทศไทย. กรงเทพฯ : ครสภา

พระสเมร, 2515. ชลด นมเสมอ. “ ความคดเหนบางประการเกยวกบการจดประกวดจตรกรรมบวหลวง.” ใน การ

ประกวดจตรกรรมบวหลวง. ม.ป.ท., 2522. . องคประกอบของศลปะ. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยวฒนาพาณชย, 2538. เชอ สารมาน. จตรกรรมฝาผนงและภาพลายเสนในประเทศไทย. กรงเทพฯ : ครสภาพระสเมร,

2515. ดารง วงศอปราช. “ การวจารณทศนศลปและแนวการศกษาศลปะแบบไทย.” ใน สมมนาการ

วจารณศลปะ.กรงเทพฯ : กรงสยามการพมพ, 2524 : 13 – 14. แตงองค. มล.เยาวมาลย ธารนาค. สนามน. ม.ป.ป.. บานศลปน. ถนนหนงสอ. “ คกฤทธ เลนเพลงเรอ.” เมษายน 2529, 36. เทพธดาดวงดาว. สนท ดษฐพนธ. สนามน. ม.ป.ป.. บานศลปน. เทพศร สขโสภา. “ ธรรมชาตกบทศนะของกว.” วทยาสาร 21, 5 (กมภาพนธ 2513) : 38. เทศนา. นตยา ศกดเจรญ. สฝนและสอะคลายลค. ม.ป.ป.. บานศลปน. ธนาคารกรงเทพ จากด. การแสดงนทรรศการภาพเขยนรางวลบวหลวง. ม.ป.ท., 2527. . การแสดงนทรรศการเฉลมพระเกยรต และจตรกรรมบวหลวง. ม.ป.ท., 2530. . การแสดงจตรกรรมบวหลวง. ม.ป.ท., 2533. ธนาคารออมสน. อนสรณในงานพระราชทานเพลงศพนายประสงค ปทมานช. กรงเทพฯ : โรงพมพ ธนาคารออมสน, 2529. ธน แสวงศกด. “ ศลปะกบสงคม.” วารสารจนทรเกษม (12 – 14 มกราคม 2521).

135

น. ณ ปากนา [นามแฝง]. ความเขาใจในศลปะ. กรงเทพฯ : สานกพมพเมองโบราณ. 2531. นางรา. มล.เยาวมาลย ธารนาค. สนามน. ม.ป.ป.. บานศลปน. สานกนายกรฐมนตร. ประวตศาสตรกรงรตนโกสนทร เลม 3 พ.ศ. 2475 – ปจจบน. กรงเทพฯ :

อมรนทรการพมพ, 2525. บานพพธภณฑ. “นราศนรนทร.” กรงเทพฯ : Green Life Group and Housing Master Co., Ltd,

ส.ค. 2542. . “ผชนะสบทศ 2481.” กรงเทพฯ : Green Life Group and Housing Master Co., Ltd,

ส.ค. 2542. บรษท American International Assurance. “ หมพานต, ม.ป.ป.,” . “ ภาพสนวล, ม.ป.ป.,” . “ ภาพหลงฉาก, ม.ป.ป.,” . “ภาพลเก, ม.ป.ป.,” ปน มาลากล , ม.ล. “ การประกวดภาพและภาพฝพระหตถ.” สารานกรมพระบาทสมเดจพระมงกฏ

เกลาเจาอยหว เลม 1. กรงเทพฯ : เจรญวทย, 2525. ปยต เงากระจาง. วธเขยนการตนไทย เลม 2. กรงเทพฯ : องคการคาครสภา, ม.ป.ป. 45 – 57. ประชาธปไตย. “ ภาพลอการเมอง.” 15 กมภาพนธ 2517, 3. ประเพณไทย. ปยต เงากระจาง. ม.ป.ป.. บานศลปน. ประไพ รกษา. “ ผลของการเสดจประพาสของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทมตอการ

ปรบปรงประเทศใหทนสมย (พ.ศ. 2411 – 2453).” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาการ มธยมศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2522.

ประเสรฐ ศรรตนา. ความเขาใจในศลปะ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, 2525. ผดง พรหมมล. ศลปะการสรางสรรคภาพประกอบ. กรงเทพฯ : สานกพมพมลนธเดก, 2547. ผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม 2539, กรงเทพฯ :สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต,

2540. “ ผลงานศลปกรรม ศลปนแหงชาต วนเกดเพาะชาง ครบรอบ 90 ป,” 90 ป เพาะชาง, ม.ป.ท.,

ม.ป.ป., 59. “ ผลงานศษยเกาเพาะชางรวมแสดงงานศลปกรรม วนเฉลม นาครกษ,” วารสารของสมาคมศษยเกา

เพาะชาง 89, ม.ป.ท. 3 (ก.ย. – ธ.ค. 2545) : 16 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ, พระมหาชนก. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนด

พลบลชชง จากด (มหาชน), 2539

136

พระวษณกรรม. สมยศ คาแสง. ม.ป.ป.. บานศลปน. พระอภยมณ. คานวณ ชานนโท. สอะคลายลค. ม.ป.ป.. บานศลปน. พณคใจ. มล.เยาวมาลย ธารนาค. สนามน. ม.ป.ป.. บานศลปน. พรยะ ไกรฤกษ. ประวตศาสตรศลปประเทศไทย. กรงเทพฯ : อมรนทรการพมพ, 2528. พระพงษ กลพศาล. มโนภาพและการรบรทางศลปะ. กรงเทพฯ : หนวยศกษานเทศก กรมการ

ฝกหดคร, 2532. พทธศลปรวมสมยวดรองขนจงหวดเชยงราย. เฉลมชย โฆษตพพฒน. ม.ป.ท., ม.ป.ป., ไพศาล ธรพงศวษ. “ ลมหายใจของศลปะไทยประเพณ.” ไฮ–คลาส 2, 80 (มนาคม 2530) :

154 – 157. ภาพจตรกรรมเทดพระเกยรตพระมหากษตรยแหงพระบรมราชจกรวงศ.กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2526. ภาพสวนบคคล. “ ชชกพาเมยกลบบาน ภาพ 13 ” โปสเตอร. ม.ป.ป., ม.ป.ท., มะลฉตร เอออานนท. ทฤษฎความรและศลปศกษา. กรงเทพฯ : ภาควชาศลปะและวฒนธรรม

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, ม.ป.ป., ไมปรากฏ เลขหนา.

มหาวทยาลยศลปากร. งานแสดงศลปกรรมรวมสมย 14 ศลปนชนนาของชาต. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตง กรฟ จากด, 2532.

มารผจญ. นตยา ศกดเจรญ. สฝนและสอะคลายลค. ม.ป.ป.. บานศลปน. แมงหวงไข. องคาร กลยาณพงศ. ลายเสนเกรยอง. ม.ป.ป. บานศลปน. มงกร. สมยศ คาแสง. ม.ป.ป.. บานศลปน. รตนะ อทยผล. ความซาบซงในศลปะ. กรงเทพฯ : โรงพมพคนเมองการพมพ, 2509. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถานจดพมพ,

2483. . พจนานกรมศพทศลปะ องกฤษ – ไทย. กรงเทพฯ : โรงพมพกรมศาสนา, 2530. . พจนานกรมศพทศลปกรรมอกษร ข – ฉ . กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถานจดพมพ,

2531. ราชมงคล. ฉบบพเศษ พธพระราชทานปรญญาบตร ครงท 11. กรงเทพฯ : สถาบนเทคโนโลย

ราชมงคล, 2540. รามายาณะ. มล.เยาวมาลย ธารนาค. สนามน. ม.ป.ป.. บานศลปน. โรงเรยนเพาะชาง. วนเกดเพาะชาง. กรงเทพฯ : ไทยแบบเรยน, 2508.

137

รวงขาว. องคาร กลยาณพงศ. ลายเสนเกรยอง. ม.ป.ป.. บานศลปน. ลายพระหตถสมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ และสมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ.

อนสรณงานพระราชทานเพลงศพเจาพระยาสรบดนทรสรนทรฤาชย. ม.ป.ท., 2498. วนย ผนาผล. “ ววฒนาการศลปะในภมภาคเอเชยอาคเนย.” วารสารมหาวทยาลยศลปากร 12, 14

(มกราคม – มนาคม 2521) : 15 – 27. วบลย ลสวรรณ. จตรกรรมไทย. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว, 2523. วรตน พชญไพบลย. ทฤษฎและแนวทางปฏบต. กรงเทพฯ : สารมวลชน, 2520. . ความเขาใจศลปะ. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2528. วรณ ตงเจรญ. “ การอปถมภศลปะของธนาคารพาณชย.” สยามรฐสปดาห 11, 1 (30 เมษายน

2523) : 23. . ศลปกรรมแนวประเพณไทย . เอกสารประกอบการสอนภาควชาศลปะและวฒนธรรม

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2524. วรณ ตงเจรญ. “ แนวโนมและทศทางของศลปะไทยในสงคมใหม.” ใน นทรรศการศลปกรรม

พระนครใต 38. การแสดงนทรรศการศลปกรรมพระนครใต ณ สถาบนเทคโนโลย ราชมงคล วทยาเขตพระนครใต, ม.ป.ท., 2538.

ศลป พระศร. ววฒนาการแหงจตรกรรมฝาผนงของไทย. แปลโดย สภทรดส ดสกล ,ม.จ.. กรงเทพฯ : กรมศลปากร, 2502.

ศลป พระศร. “ ตะวนออกกบตะวนตก.” บทความจากการแสดงศลปกรรมแหงชาต ของ ศาสตราจารยศลป พรศร. แปลโดย เขยน ยมศร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศลปากร, 2506.

. “ ศลปและศลปธรรม.” ใน ศลป พระศรอนสรณ. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2508. ศลป พระศร. “ ประวตศาสตรศลปและแบบอยางศลปโดยสงเขป.” ศลปะรวมสมยในประเทศไทย.

กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศลปากร. กรงสยามการพมพ, 2512. . ศลปรวมสมยในประเทศไทย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศลปากร, ม.ป.ท., 2512. . “ เกากบใหม.” ใน การแสดงศลปกรรมแหงชาตของศาสตราจารยศลป พระศร.

กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศลปากร, ม.ป.ท., 2526. .“ ลกษณะของจตรกรรมฝาผนงไทยสมยตางๆ.” การอบรมงานเทคนคและวชาการวา

ดวยการอนรกษจตรกรรมฝาผนง. กรงเทพ, 2524. (อดสาเนา) สจรต ถาวรสข. พระประวตและงานศลปะของสมเดจฯ พระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยา

นรศรานวดตวงศ. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2517.

138

สน สมาตรง. “ การออกแบบจตรกรรมฝาผนงไทย.” ใน การอบรมงานเทคนคและวชาการวาดวย การอนรกษจตรกรรมฝาผนง. กรงเทพฯ : กรมศลปากร, 2524 : 80 – 84. (อดสาเนา)

สวสด ตนตสข. “ ศลปะรวมสมยของไทย.” ในนทรรศการศลปกรรมไทย คดเลอกไปแสดง ณ ประเทศญปน ในนทรรศการศลปรวมสมยของศลปนแหงเอเชย. ม.ป.ท, 2523.

สนต เลกสขม และกมล ฉายาวฒนะ. จตรกรรมฝาผนงสมยอยธยา. กรงเทพฯ : เจรญวทยการ พมพ, 2524.

สชาต เถาทอง. “ ศลปะกบมนษย.” ม.ป.ท., ม.ป.ป. (อดสาเนา) สชาต สทธ. เรยนรการเหน : พนฐานการวจารณทศนศลป. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส,

2535. สภทรดศ ดศกล, ม.จ. ศลปะในประเทศไทย. กรงเทพฯ : โรงพมพธรรมศาสตร, 2506. สรศกด เจรญวงศ. “ ลกษณะ 2 มต ของรปทรงตางๆในจตรกรรมฝาผนงในสมยรตนโกสนทร.”

วารสารศลปากร 3 (ตลาคม – พฤศจกายน 2522) : 62 – 63. หงส. สมยศ คาแสง. ม.ป.ป.. บานศลปน. อเนก นาวกมล. สงพมพสยาม. กรงเทพฯ : โรงพมพรเวอรบคส, 2542. . นกวาดชนคร. กรงเทพฯ : บรษทเนชนมลตมเดยกรป จากด, 2545. . นกวาดในดวงใจ. กรงเทพฯ : บรษทเนชนมลตมเดยกรป จากด, 2545. อาร สทธพนธ. ศลปะ. กรงเทพฯ : โรงพมพ ร.ส.พ., 2506. . อาร สทธพนธ. ศลปนยม. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2516. โอม รชเวทย. การแตงกายไท – สยาม. กรงเทพฯ : บรษท เพรส มเดย จากด, 2539. อานาจ เยนสบาย. “ การวเคราะหความขดแยงทางความคดทปรากฏในผลงานการวจารณของ

วงการทศนศลป ตงแตหลงเหตสงครามโลกครงท 2 จนถง พ.ศ. 2533.” (อดสาเนา) . “ เฉลม นาครกษ จากทราบสงพรอมสองมอทสรางสรรคความงาม.” ใน สสนและ

ความงาม. กรงเทพฯ : สานกพมพตนออ, 2531 : 20 – 21. อานาจ เยนสบาย. ศลปกรรมไทย. กรงเทพฯ : ภาควชาศลปะและวฒนธรรม คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2534. องคาร กลยาณพงศ. มรรคาชวต. กรงเทพฯ : ม.ป.ท., ม.ป.ป., 21. .หยดนาคางคอนาตาของเวลา. กรงเทพฯ : สานกพมพกนรนทร, 2545, 91. Anake Nawigamune. A Century of Thai Graphic Design. กรงเทพฯ : Amarin Printing and

Publishing Co.Ltd., 2000, 39.

139

ภาคผนวก

140

ภาคผนวก ก.

141

แบบสอบถามเพอสารวจความคดเหนเกยวกบความเปนไทย และองคประกอบศลป จากงานเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย

คาชแจงเกยวกบแบบสอบถาม 1. การศกษาครงนมวตถประสงคเพอสารวจความคดเหนเกยวกบความเปนไทยจากงานเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย โดยทาการศกษาความคดเหนทมตองานเขยนภาพประกอบวามลกษณะเปนอยางไร

2. คาตอบของทานจะไมมขอใดถกผด แตเปนความคดเหนตามความรสกนกคดของทานเองและเปนไปตามสภาพความเปนจรงทปรากฏขน โดยคาตอบของทานจะเปนความลบและจะไมกระทบกระเทอนตอผตอบแบบสอบถามแตอยางไร และผลของการศกษาจะนาเสนอเปนผลสรปในภาพรวม

3. แบบสอบถามทใชในการศกษาครงนแบงออกเปน 3 สวน คอ สวนท 1 เปนคาถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 เปนแบบสอบถามปลายปดเพอสารวจความคดเหนทมตอความเปน

ไทยและองคประกอบศลป จากงานเขยนภาพประกอบแนวประเพณ ไทย

สวนท 3 เปนแบบสอบถามปลายเปดเกยวกบความคดเหนและขอเสนอแนะของ ผตอบแบบสอบถามทมตอความเปนไทยในงานเขยนภาพประกอบแนว ประเพณไทย

142

แบบสอบถามเพอสารวจความคดเหนเกยวกบความเปนไทย และองคประกอบศลป จากงานเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย

--------------------------------------------------------------------------------------------------- คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย √ ลงในชองวาง หนาขอความตามสถานภาพของทาน

ทเปนจรง สวนท 1 เกยวกบสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม 1. เพศ 1.1 ชาย 1.2 หญง 2. ระดบการศกษา 2.1 ตากวาปรญญาตร

2.2 ปรญญาตร 2.3 สงกวาปรญญาตร

คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย √ ลงในชองวางตามความคดเหนของทาน สวนท 2 แบบสอบถามปลายปดเพอสารวจความคดเหนทมตอความเปนไทยจากงานเขยน ภาพประกอบแนวประเพณไทย

ขอความ ระดบความคดเหน ใช ไมแนใจ ไมใช 1. เปนรปแบบของศลปกรรมแนวประเพณไทยทเปนผลรวมจากการผสมผสานหรอการรวมตวขององคประกอบทางศลปะตางๆ (Elements of Art) เชน ส เสน รปทรง ลกษณะผว บรเวณทวาง เปนตน โดยเปนการผสมผสานของการรวมตวบนพนฐานของหลกการศลปะของไทย (Principles of Thai Art) เพอตอบสนองเปาหมายของการแสดงออกทางศลปะใหปรากฏหรอมองเหนลกษณะความเปนไทยได

143

ขอความ ระดบความคดเหน ใช ไมแนใจ ไมใช 2. เปนรปแบบในเชงธรรมชาต โดยเปนรปแบบทแสดงหรอปรากฏใหเหนองคประกอบตาง ๆ ทไดรบอทธพลมาจากธรรมชาต หรอลกษณะเฉพาะทเดน มาใหเหนเปนบางสวน เชน รปทรงของแสงและเงา รปทรงตามธรรมชาตสงแวดลอม เปนตน โดยกาหนดเปนรปแบบหรอลกษณะในการแสดงออกตามแนวคดทางศลปกรรมทมความเปนไทย

3. เปนรปแบบจนตนาการ โดยเปนรปแบบทางศลปะทปรากฏใหเหนองคประกอบทแสดงจนตนาการหรอสญญาลกษณตางๆ ทผสมผสานกนเปนรปทรง หรอรปแบบงานศลปกรรมทมพนฐานของรปแบบความเปนไทย โดยใชส แสงเงา การกาหนดจดเดน เสน นาหนก ระนาบ และความสมดลย ซงแสดงใหเหนถงจนตนาการในการสรางสรรคงานศลปะ

4. เปนรปแบบเชงประเพณไทยหรอความเปนไทย โดยรปแบบทางศลปกรรม ทปรากฏใหเหนองคประกอบทไดรบแนวคดของรปแบบศลปะของไทยในอดต อนไดแก ลกษณะ ทาทางของความเปนมนษยและสตว จากงานศลปกรรมของไทยในอดต แลวนามาสรางสรรคดวยกลวธตางๆ โดยใชรปทรง ส แสงเงา จดเดน เสน นาหนก ระนาบและความสมดลย สรางสรรคงาน

5. มลกษณะทเปนเรองราวของศลปกรรมแนวประเพณไทย ทมรปแบบหรอปรากฏการณทมสาระ ทแสดงเรองราวในลกษณะเชงพรรณนา อธบาย หรอสะทอน ทเกยวของกบมนษย สตว หรอภาพทสอสารไปถงสภาพแวดลอม ธรรมชาต และ สญญาลกษณของความเปนไทย โดยใชส แสงเงา จดเดน เสน นาหนก ระนาบและความสมดลย สรางสรรคงาน

144

ขอความ ระดบความคดเหน ใช ไมแนใจ ไมใช 6. มลกษณะทเปนเรองราวทเกยวกบมนษยและธรรมชาตของมนษย โดยรปแบบของงานศลปะจะมเรองราวทแสดงออกเกยวกบอารมณ หรอพฤตกรรมของมนษย ทเปนลกษณะทางธรรมชาตของมนษย (ความเปนไทยหรอคนไทย) เชน ความรก ความสข ความพงพอใจ ความโกรธ ความโลภ ความหลง การอจฉารษยา เมตตา กรณา โดยใชส แสงเงา จดเดน เสน นาหนก ระนาบ และความสมดลย สรางสรรคงาน

7. มลกษณะทเปนเรองราวของมนษยทเกยวของกบมนษยดวยกน โดยรปแบบของงานศลปะจะมเรองราวทแสดงออกเกยวกบสภาพสงคมของมนษย (ความเปนไทยหรอคนไทย) ตลอดจนการแสดงถงความคดทขดแยงหรอความสมพนธอนด เชน การดารงชวต การทามาหากน ประเพณ วฒนธรรม ประวตศาสตร และการสงคราม โดยใชรปทรง ส แสงเงา จดเดน เสน นาหนก ระนาบ และความสมดลย สรางสรรคงาน

8. มลกษณะทเปนเรองราวทเกยวของกบมนษยและ สงแวดลอมทมลกษณะทเปนไทย โดยรปแบบของงานศลปะจะมเรองราวทแสดงออกถงความสมพนธระหวางมนษยและ สงแวดลอมทมลกษณะของความเปนไทย รวมถงธรรมชาตและสงแวดลอมทมนษยสรางขน โดยใชรปทรง ส แสงเงา จดเดน เสน นาหนก ระนาบ และความสมดลย สรางสรรคงาน

9. มลกษณะทเปนเรองราวทเกยวกบมนษยและสงทไมมตวตนหรอเปนนามธรรม โดยรปแบบของงานศลปะจะมเรองราวทแสดงออกถงความเหนอจรง อนไดแก เรองราวของเทพเจาตางๆ ศาสนา ชาดก ตานาน นยายโบราณ และความเชอตางๆ โดยใชรปทรง ส แสงเงา จดเดน เสน นาหนก ระนาบ และความสมดลย สรางสรรคงาน

145

สวนท 3 เปนแบบสอบถามปลายเปดเกยวกบความคดเหนและขอเสนอแนะของผตอบแบบ สอบถามทมตอความเปนไทยในงานเขยนภาพประกอบแนวประเพณไทย

1……………………………………………………………………………………………………. 2…………………………………………………………………………………………………… 3…………………………………………………………………………………………………… 4……………………………………………………………………………………………………. 5…………………………………………………………………………………………………… 6…………………………………………………………………………………………………… 7……………………………………………………………………………………………………. 8…………………………………………………………………………………………………… ขอขอบคณในการใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

146

ภาคผนวก ข.

147

รายชอผเชยวชาญ

1. ศาสตราจารยประหยด พงษดา 2. อาจารยองคาร กลยาณพงศ 3. อาจารยจลทศน พยาฆรานนท 4. รองศาสตราจารยอศนย ชอรณ (ราชบณฑต) 5. ผชวยศาสตราจารยธนา เหมวงษา 6. อาจารยคานวน ชานนโท 7. ผชวยศาสตราจารยโกศล พณกล 8. นายสมบรณสข นยมศร (เปยก โปสเตอร) 9. อาจารยปยต เงากระจาง 10. อาจารยปญญา เพชรช

148

ประวตศลปนและกลมตวอยาง

โอม รชเวทย เกด วนท 5 พฤศจกายน พ.ศ. 2499 การศกษา มธยม โรงเรยนวดนวลนรดศ แผนกจตรกรรมสากล ร.ร.เพาะชาง การทางาน พ.ศ. 2522 เรมทางานทบรษทไทยวฒนาพานช ตาแหนงนกวาดภาพแบบเรยน พ.ศ. 2523 วาดการตนใหหนงสอ ขายหวเราะ มหาสนก เยาวชน หลายรส พ.ศ.2524 ไดรบรางวล นกวาดการตนดเดนเพอเยาวชนจากสานกงานเยาวชนแหงชาต พ.ศ. 2526 – 2537 ตงสานกงานเพอรบงานจากบรษทโฆษณา เชน ลนตาส ฟาอสท ลเวอร บราเธอร บรษทเนสทเลโปรดกส ไทยแลนดองค จดทาพรเมยมใหยาสฟนใกลชด คอลเกต เครองดมไมโล โอวลตน และ สนคาในเครอบรษทเนสทเลฯ จดสรางภาพยนตรการตนเพอการคา และการศกษา สรางการตน ANIMATION ตาวเศษ ใหแกสมาคมสรางสรรคคไทย พ.ศ. 2538 สรางภาพยนตรการตนเรอง ไฟฟามาจากไหน ความยาว 30 นาท

ใหการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย สรางภาพยนตรการตนเรอง โรงไฟฟาพลงนวเคลยร ความยาว 30 นาท ใหแกคณะวศวกรรมศาสตรภาควชานวเคลยร จฬาลงกรณมหาวทยาลย จดทาการตนเคลอนไหว แบบเรยนภาษาองกฤษ อนเทอรแอคทฟ ใหแก บรษทแกรมม

พ.ศ. 2541 จดทาภาพสาหรบหนงสอสมบตผด ใหสานกงานคณะกรรมการ วฒนธรรมแหงชาต

พ.ศ. 2542 จดทาภาพใหแกบทพระราชนพนธ พระมหาชนก ฉบบการตน ในฐานะ ผชวยของชย ราชวตร

พ.ศ. 2543 จดทาโครงการการตนไทยยคไอท ของสถาบนภาษาไทยกระทรวง ศกษาธการ จานวน 110 ตอน

170

ประวตผวจย ชอ – สกล นายมงคล ไชยวงศ ทอย 18 / 30 ซอยนาคนวาส ถนนลาดพราว 71 เขตลาดพราว

กรงเทพมหานคร 10230 ททางาน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร วทยาเขตเพาะชาง ประวตการศกษา พ.ศ. 2518 สาเรจการศกษาปรญญาตร กศ.บ. (ศลปศกษา) จาก

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร พ.ศ. 2547 ปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป

มหาวทยาลยศลปากร ประวตการทางาน พ.ศ. 2519 – 2544 อาจารยประจาคณะวชาวจตรศลป วทยาเขตเพาะชาง พ.ศ. 2544 – 2545 หวหนาคณะวชาออกแบบ วทยาเขตเพาะชาง พ.ศ. 2545 – ปจจบน ผชวยผอานวยการฝายกจการนกศกษา วทยาเขตเพาะชาง

149

พ.ศ. 2543 – 2544 สรางซด CLIP ART การตนไทย 4 ชด พ.ศ. 2545 ไดรบรางวลจากสมาคมคาทอลกแหงประเทศไทย จากภาพยนตรการตน

เรอง โลกนทาน ออกอากาศทางทวสชอง 3 สานกงาน 44 ถ.สรนธร ซอย 4 เขตบางพลด กรงเทพ ฯ 10700

สมยศ คาแสง

เกด 5 พฤศจกายน 2509 อ.เวยงปาเปา จ.เชยงราย ทอย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตเพาะชาง

ถ. ตรเพชร เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200 การศกษา ปวส. ประตมากรรมไทย วทยาเขตเพาะชาง ปรญญาตร คณะศลปกรรม สถาบนเทคโนโลยราชมงคล ปรญญาโท มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร ผลงาน พ.ศ. 2535 ประตมากรรมตกแตง ถนนอทยานพทธมณฑล พ.ศ. 2538 ประตมากรรม พระวษณกรรม พ.ศ. 2540 ประตมากรรมตกแตง ซมเฉลมพระเกยรต ถนนราชดาเนนฯ พ.ศ. 2540 ประตมากรรม สนามหนาพทธมณฑล พ.ศ. 2543 ภาพวาด ความเคลอนไหว พ.ศ. 2543 ภาพวาด ปรศนาธรรม พ.ศ. 2544 ภาพวาด ครฑยทธนาค พ.ศ. 2544 พระพทธรปประจาพระองค สมเดจเจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ ปจจบน อาจารยประจาคณะศลปประจาชาต

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร วทยาเขตเพาะชาง

150

ม.ล.เยาวมาลย ธารนาค

เกด 19 สงหาคม 2485 ทอย 11/55 ถ. งามวงศวาน กรงเทพฯ การศกษา การศกษาเบองตนจากโรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตเพาะชาง ผลงาน ทางานศลปะตอเนองมากกวา 30 ป พ.ศ. 2508 , 2509 แสดงภาพทบางกะปแกลลอร แสดงผลงานจตรกรรมภาพเดยวทราชาแกลลอร ราชประสงค ไดรบรางวลประกวดโปสเตอร 3 ครง ณ พพธภณฑ M.O.A.ประเทศญปน พ.ศ. 2523 รางวลชมเชย พ.ศ. 2524 รางวลชนะเลศอนดบ 1 พ.ศ. 2525 รางวลชนะเลศอนดบ 1 พ.ศ.2542 รวมแสดงงานนทรรศการศลปกรรม เสนสและงานปน ณ แกรนดฮอลล

ศนยสรรพสนคารเวอรซต กรงเทพฯ

จกรพนธ โปษยกฤต ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป (จตรกรรม) พ.ศ. 2543

เกด 16 สงหาคม 2486 การศกษา ประถมศกษา – มธยมศกษา ตอนปลาย โรงเรยนวชราวธวทยาลย

คณะจตรกรรมและประตมากรรม มหาวทยาลยศลปกร เกยรตประวต พ.ศ. 2543 ศลปดษฎบณฑตกตตมศกด สาขาจตรกรรม มหาวทยาลยศลปากร ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป พ.ศ. 2537 ศลปดษฎบณฑตกตตมศกด สาขาประยกตศลป มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ. 2532 ศลปกรรมศาสตรดษฎบณฑตกตตมศกด สาขานฤมตศลป

จฬาลงกรณมหาวทยาลย : ผสนบสนนดเดนในการอนรกษมรดกไทยจากคณะกรรมการอานวยการ วนอนรกษมรดกไทย

151

พ.ศ. 2508 – 2516 รางวลเหรยญทองแดง จากการแสดงศลปกรรมแหงชาต 1 ครง : รางวลเหรยญเงนจากการแสดงศลปกรรมแหงชาต 5 ครง

ผลงานทางวชาการ พ.ศ. 2540 หนงสอ หนวงหนา จดพมพโดยมลนธซเมนตไทย เนองในการซอมหน

ชดรามเกยรต ของกรมพระราชวงบวรวเศษไชยชาญ ณ พพธภณฑสถาน แหงชาต พระนคร

พ.ศ. 2529 หนงสอหนไทย จดพมพโดยคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษา วทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต

เฉลมชย โฆษตพพฒน

เกด 15 กมภาพนธ 2498 ณ บางรองขน อ. เมอง จ. เชยงราย เปนบตรของ นายไพศาล และนางพรศร โฆษตพพฒน การศกษา โรงเรยนบวสล บานรองขน จ. เชยงราย โรงเรยนดรณศกษา อ.เมอง จ. เชยงราย โรงเรยนเพาะชาง กรงเทพฯ

ศลปบณฑต สาขาศลปไทย คณะจตรกรรมประตกรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร

การแสดงผลงาน จดแสดงผลงานเดยวทงในประเทศและตางประเทศ เชน การแสดงเดยวยอน หลงผลงาน 17 ป ณ โรงแรมอมพเรยล ควนสปารค และแสดงผลงานใน สหรฐอเมรกา ผลงานชนสาคญคอ การเขยนภาพจตรกรรมฝาผนง พระอโบสถวดพทธปทป กรงลอนดอน ประเทศองกฤษ

รางวลเกยรตยศ พ.ศ. 2520 ไดรบรางวลท 1 เหรยญทอง จากจตรกรรมบวหลวงครงท 3 ของ

ธนาคารกรงเทพ พ.ศ. 2521 รางวลเกยรตนยมอนดบ 3 จากการประกวดศลปกรรมแหงชาตครงท 25 พ.ศ. 2522 รางวลท 2 เหรยญเงน จากการประจตรกรรมบวหลวงครงท 4 พ.ศ. 2536 ไดรบเครองหมายเกยรตคณบคคลตวอยางผสงเสรมสรางงานวฒนธรรม

แหงชาต

152

พ.ศ. 2537 ไดโลเชดชเกยรต เพชรสยาม (สาขาจตรกรรม) จากสมาคมนกศกษาเกา มหาวทยาลยศลปากร

พ.ศ. 2539 ไดรบพระกรณาโปรดเกลาจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ใหเขยนภาพ ประกอบบทพระราชนพนธพระมหาชนก และออกแบบเหรยญพระราชทาน

ปจจบน เปนศลปนอสระ

ประยร จรรยาวงษ เกด 17 พฤศจกายน 2458 กรงเทพฯ การศกษา ชนประถมศกษา โรงเรยนอสสมชญ ชนมธยมโรงเรยนราชาธวาส โรงเรยนเบญจมบพตร การทางาน โรงพมพอกษรนต

หนงสอพมพอโยธยา หนงสอสยามนกร หนงสอพมพไทย หนงสอพมพสยามรฐ หนงสอพมพไทยรฐ โดยใชนามปากกา ศขเลก

ผลงาน ภาพลอภาพแรกทตพมพในหนงสอ ดาวทอง ชอภาพหลงบาน หนงสอ ขบวนการแกจน

การวาดภาพประกอบทมชอเสยง ไดแก จนทะโครบ อาบหะซน นางพญา กากหรอฉมพลเทยงคน ไซอว โคบตร พระไชยสรยา เงาะปา ตามองลาย ยายกะตา ขนชางขนแผน ไกรทอง รวมเปนภาพทวาดไว จานวนประมาณ 27,374 ภาพ แตถานบรวมถงการวาดภาพการตนการเมองดวย จะมจานวนประมาณแสนกวาภาพ

รางวลเกยรตยศ ไดรบรางวลแมกไซไซ สาขาวรรณกรรมและนเทศศาสตรสรางสรรค จาก ประเทศฟลปปนส พ.ศ.2514

ถงแกกรรม เมอวนท 3 ธนวาคม 2535 รวมอาย 77 ป

153

เฉลม วฒโฆสต เกด วนท 17 พฤศจกายน พ.ศ. 2448 ซอยตรงขามโรงพยาบาลกลาง กรงเทพฯ บตรของนายวาด และนางเตา สมรสกบ ครสงวาลย ทงสชาต การศกษา มธยมปลาย โรงเรยนบพตรพมข นามปากกา รกเลห และ รณจกร ประวตการทางาน พ.ศ. 2468 รบราชการเปนชางเขยนของกรมแผนททหารบก พ.ศ. 2469 ทางานโรงพมพสมานมตรบรรทดทอง พ.ศ. 2471 ทาหนงสอเฉลมวฒ พ.ศ. 2476 วาดภาพปกและภาพประกอบใหสานกพมพอนๆ พ.ศ. 2478 บรรณาธการหนงสอพมพหลกเมอง และหนงสอพมพประมวญวน พ.ศ. 2486 บรรณาธการหนงสอพมพสยามนกร พ.ศ. 2489 บรรณาธการหนงสอพมพประชากร พ.ศ. 2493 บรรณาธการหนงสอพมพชาวไทย ผลงาน พ.ศ. 2470 1. หวงรกเหวลก 2. เศวตฉตรนานเจา 3. เขยนการตนในหนงสอพมพกรงเทพฯ และเดลเมล 4. สามกษตรยศก พ.ศ. 2476 แมรกแมงาม พ.ศ. 2477 1. เลอดทะเล 2. ดงฉลาม 3. เมอวนเดยว 4. เดชผ พ.ศ. 2478 1. ไฟรญจวน 2. แมเนอทอง 3. เดดดอกฟา 4. ยอดสวาท

154

พ.ศ. 2492 1. เจาแมจามร 2. กญแจทอง พ.ศ.2494 เศวตฉตรนานเจา ถงแกกรรม พ.ศ. 2525 รวมอาย 71 ป

ประสงค ปทมานช

เกด วนท 29 มถนายน 2461 ทตรอกศาลเจาอาเหนยว ต.คลองบางไสไก อ.บคคโล จ.ธนบร

การศกษา โรงเรยนวดพชยญาตธนบร พ.ศ. 2476 โรงเรยนเพาะชาง พ.ศ. 2480 โรงเรยนประณตศลป กรมศลปากร ประวตการทางาน พ.ศ. 2484 รบราชการกองหตถศลป กรมศลปากร พ.ศ. 2492 ทางานทธนาคารออมสน แผนกชางเขยนกองการโฆษณาการ จนถง

เกษยณอายราชการ ผลงานศลปะ 1. งานตกแตงบานนรสงห (ทาเนยบรฐบาล) 2. จตรกรรมฝาผนง วดเบญจมบพธฯ 3. งานสรางเสรมองคพระธาตพนมและองคพระปฐมเจดย 4. ขยายลวดลายประดบพระเมรมาศของ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

อานนทมหดล 5. งานซอมจตรกรรมฝาผนง วดราชประดษฐสถตมหาสมาราม 6. ภาพบานหลงประตชองกลาง วดสทศนเทพวราราม 7. งานแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 1 – 7 และ 10 พ.ศ. 2517 การประกวดภาพเขยนบวหลวงครงท 1 พ.ศ. 2520 การแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 24 ในฐานะศลปนรบเชญ พ.ศ. 2522 การแสดงศลปกรรมแหงชาตยอนหลง พ.ศ. 2523 การแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 26 ในฐานะศลปนรบเชญ พ.ศ. 2538 การแสดงศลปะไทยในสาธารณรฐประชาชนจน

155

รางวลและเกยรตคณทไดรบ 1. ไดรบรางวลเกยรตยศเหรยญทอง

2. เหรยญเงนและเหรยญทองแดงประเภทงานมณฑศลป จากการแสดง ศลปกรรมแหงชาต พ.ศ.2492 - 2493 พ.ศ.2496 - 2498

3. พ.ศ.2496 ไดรบรางวลศลปนชนเยยมของการแสดงศลปกรรมแหงชาต ถงแกกรรม เมอวนท 2 เมษายน 2535

จาเนยร สรฉตร เกด เมอป พ.ศ.2462 ปมะแม ทตรอกฉางเกลอใกลโรงพยาบาลศรราช

สมรสกบคณประไพ รศมทต การศกษา 1. จบชนประถมศกษาปท 3 ทโรงเรยนโฆษตสโมสร (ปจจบนคอโรงเรยน

วดระฆง) 2. ออกจากโรงเรยนแลวไปบวชสามเณรทวดหมนรกษ หรอวดวเศษการ

ตรงขามซอย บานชางหลอ 3. ไปสมครเปนลกศษย เหม เวชกร ประวตการทางาน พ.ศ. 2480 1. สกจากสามเณรไปทางานทรานบลอกสยามศลปของครฟน รอดอรห 2. ชางเขยนทสานกพมพประมวญวน 3. ทาหนงสอพมพภาพขาวของชาวญปน (วาดภาพประกอบเขยนหว

เรอง เขยนภาพโปสเตอร) ผลงาน ออกแบบและเขยนภาพประกอบปกหนงสอ พ.ศ. 2498 เขยนนยายชดเอองแซะเมองนาย พ.ศ. 2492 ปลาบทอง พ.ศ. 2500 พระเตมยใบ พ.ศ. 2503 นางโจรฮนหนา พ.ศ. 2504 ภรทต พ.ศ. 2506 สวรรณสาม พ.ศ. 2507 มโหสถ และศรธนญชย

156

รางวลและเกยรตคณทไดรบ พ.ศ. 2515 ไดรบรางวลท 1 ประเภทรอยกรองจากการเขยนกลอนเรองนางบาป

รางวลวรรณกรรมบวหลวงของธนาคารกรงเทพ ตพมพเมอ พ.ศ. 2517 ทอย จรญสนทวงศ 13 ซอยพาณชยการธนบร กรงเทพฯ

สนท ดษฐพนธ

เกด เมอวนท 12 พฤษภาคม 2465 การศกษา พ.ศ. 2479 เขาศกษาในโรงเรยนศลปากร แผนกชางเปนรนท 3 โดยเลอกเรยนดาน

ชางเขยนกบพระสรลกษณลขต ประวตการทางาน พ.ศ. 2483 รบราชการกองหตถศลป (เดมแผนกหตศลป) กรมศลปากร พ.ศ. 2520 ลาออกจากราชการขณะดารงตาแหนงผอานวยการกองหตถศลป เมออาย

55 ป เพอทางานศลปะอยางอสระ รางวลเกยรตคณ 1. ไดรบรางวลจากการประกวดศลปะ จดขนโดยกลมจกรวรรดศลปน ท

ศาลาเฉลมกรง ระหวางสงครามโลกครงท 2 2. รางวลท 1 ในการประกวดโปสเตอร สงเสรมกสกรรม อตสาหกรรม

ของรฐบาลสมยจอมพล ป. พบลสงคราม พ.ศ. 2487 ไดรบรางวลเกยรตยศประเภทจตรกรรมภาพกามนต วาสฏฐ

สถาบนวฒนธรรมญปนจดขนทอาคารราชดาเนน พ.ศ. 2492 เกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน (จตรกรรม) จากการแสดงศลปกรรม

แหงชาต ครงท 1 พ.ศ. 2493 เกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน (มณฑนศลป) จากการแสดงศลปกรรม

แหงชาต ครงท 2 พ.ศ. 2496 เกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน (จตรกรรม) จากการแสดงศลปกรรม

แหงชาต ครงท 4 พ.ศ. 2532 ไดรบการยกยองเชดชเกยรตเปนศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป(จตรกรรม)

พ.ศ. 2543 กรมศลปากรจดงานเชดชเกยรต ประจาป 2543 ณ พพธภณฑสถานแหงชาต หอศลป

157

ผลงานศลปะ 1. เขยนภาพไวทชองคหาผนงอโบสถวดเบญจมบพตรฯ 3 คหา และทอนๆ 2. เขยนภาพเหมอนบคคลทวๆ ไป ผลงานดานออกแบบ 1. ออกแบบสถาปตยกรรมไทย 2. ออกแบบดวงตราไปรษณยากรในวาระสาคญตางๆ รวม 16 ดวง 3. ออกแบบเครองราชอสรยาภรณอนเปนมงคลยง คอ ราชมตราภรณ 4. ออกแบบธนบตรไทยราคา 5 – 10 – 20 บาท รนแรกรวมกบ

ศาสตราจารยมาสโน แหงมลาน ประเทศอตาล 5. ออกแบบดวงตราไปรษณยากร 25 พทธศตวรรษ 6. ออกแบบดวงตราประจาจงหวดตางๆ 7. ออกแบบเหรยญรชดาภเษกพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ชวตครอบครว ภรรยาชอนางเปรมปร (พศษฐการ) ดษฐพนธ มบตร 3 คน

เปนหญง 1 คน และชาย 2 คน ทอยปจจบน 15/11 ซอยวงศสวาง บางซอน ถนนกรงเทพ-นนท กรงเทพฯ 10800

องคาร กลยาณพงศ เกด เมอวนท 13 กมภาพนธ 2469 ทจงหวดนครศรธรรมราช การศกษา โรงเรยนพระพทธเจาหลวงอปถมภ โรงเรยนเบญจมราชทศ พ.ศ. 2484 โรงเรยนเพาะชาง พ.ศ. 2489 คณะจตรกรรมและประตมากรรม มหาวทยาลยศลปากร การทางาน ศลปนอสระ รางวลและเกยรตคณ พ.ศ. 2498 รางวลเกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน (เอกรงค) จากการแสดง

ศลปกรรมแหงชาตครงท 6 พ.ศ. 2504 รางวลเกยรตนยมอนดบท 3 เหรยญทองแดง (วาดเสน) จากการแสดง

ศลปกรรมแหงชาต ครงท 12 พ.ศ. 2515 รางวลดเดนของมลนธเสถยร โกเศศนาคะประทป

158

พ.ศ. 2529 1. รางวลวรรณกรรมยอดเยยมแหงเอเชย 2. รางวล SEA WRITES จากบทกว รวมเลม ชอ ปณธานกว พ.ศ. 2532 ไดรบยกยองเชดชเกยรตเปนศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลป (กวนพนธ) ผลงานจตรกรรมทสาคญ 1. หนาบนกฏพระ วดพทธไธสวรรค 2. หนาหองอาคารโรงแรมเพรสเดนท 3. หนาอาคารโรงเรยนเตรยมทหาร 4. หนาอาคารหองประชมจตตภาวน วทยาลยทบางละมง 5. หนาอาคารโรงพยาบาลพทธบาท จงหวดสระบร 7. ผนงภายในโบสถ วดบปผาราม 8. ผนงภายในโบสถ วดพระพทธบาทตากผา อ.ปาซาง จ.ลาพน ชวตครอบครว ภรรยาชอ นางอนเรอน กลยาณพงศ มบตร 3 คน เปนชาย 1 หญง 2 ทางานอสระทงเขยนภาพและงานวรรณกรรมจนมชอเสยงเปนทประจกษ

แกสงคม ทอยปจจบน 190 ซอยวเศษสข (รามคาแหง 32) ถนนรามคาแหง แขวงสวนหลวง เขต

พระโขนง กรงเทพฯ 10240

วทย พณคนเงน ศลปนดเดนกรงเทพมหานคร พ.ศ.2543 สาขาทศนศลป (จตรกรรม)

เกด วนท 22 กมภาพนธ 2470 กรงเทพมหานคร การศกษา โรงเรยนอานวยศลป พ.ศ. 2493 ปป.ช. และ ปม.ช. โรงเรยนเพาะชาง ปรญญาตร กศ.บ. วชาศลปศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ประสานมตร ประวตการทางาน พ.ศ. 2493 เรมรบราชการทสภาวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2500 หวหนาแผนกวฒนธรรมทางวตถและศลปกรรม

159

พ.ศ. 2505 1. ศกษานเทศของกรมสามญศกษา 2. อาจารยสอนพเศษ วชาการนเทศ วชาศลปศกษา ระดบปรญญาโท

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 3. อาจารยสอนพเศษ วชาศลปะไทย ศลปะพนบาน มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร 4. อาจารยสอนพเศษ วชาเขยนภาพลอ ทโรงเรยนไทยวจตรศลป 5. เปนภาคสมาชกราชบณฑตยสถาน สานกศลปกรรม ผลงานศลปกรรม พ.ศ. 2515 ไดรบคดเลอกใหเขยนภาพซอมจตรกรรมฝาผนง พระระเบยง

วดพระศรรตนศาสดาราม พ.ศ. 2525 เขยนภาพชดจตรกรรมเทดพระเกยรต พระมหากษตรยแหงพระบรม

ราชวงศจกร จานวน 4 ภาพ ทอยปจจบน บานเลขท 87/7 หมบานเกตนตการเดน แขวงวงทองหลาง

เขตวงทองหลาง กรงเทพฯ

ปยต เงากระจาง ผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม ทศนศลป (จตรกรรมการตนเคลอนไหว)

เกด วนท 1 เมษายน 2472 หมบานทงนอย ตาบลเขาแดง อาเภอ

เขาสามรอยยอด จงหวดประจวบครขนธ การศกษา มธยมศกษาโรงเรยนประจาจงหวดประจวบครขนธ ปป.ช. โรงเรยนเพาะชาง พ.ศ. 2485 เขยนจดหมายเรยนเขยนภาพกบครเหม เวชกร ประวตการทางาน พ.ศ. 2495 ทางานชางเขยนแผนกประชาสมพนธ ธนาคารกรงศรอยธยา พ.ศ. 2497 รบจางสถานทตอเมรกาเขยนภาพตอตานลทธคอมมวนสต พ.ศ. 2500 เรมทาภาพยนตรการตนโฆษณาใหบรษทตางๆ พ.ศ. 2501 สรางภาพยนตรเรองหนมานผจญภย เปนภาพยนตรการตน ความยาว

20 นาท

160

พ.ศ. 2503 จดตงบรษทโฆษณา TEMPLE FILM รบทาภาพยนตรโฆษณา พ.ศ. 2519 สรางภาพยนตรการตนเรองยาว เรองสดสาคร เวลาฉาย 83 นาท ผลงานศลปกรรม พ.ศ. 2489 เขยนภาพพทธประวตสาหรบเยาวชนในพทธกสมาคม พ.ศ. 2501 เขยนภาพชตอตานคอมมวนสตใหกรมประชาสมพนธ 40 ภาพ พ.ศ. 2502 เขยนภาพชดพฒนาเกษตรกรใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ และชด

พฒนาทองถนใหกระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2516 เขยนภาพปกและภาพประกอบเรองใหนตยสารคณหญง ภาพชดมรดก

วฒนธรรมไทยกวา 100 ภาพ พ.ศ. 2525 เขยนภาพชดเฉลมพระเกยรตพระบรมราชวงศจกร ตดตงทเปนบรเวณ

รอบอาคารตกรฐสภา จานวน 4 ภาพ เกยรตคณทไดรบ พ.ศ. 2539 ไดรบการยกยองใหเปนผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม

สาขาทศนศลป (จตรกรรม การตนเคลอนไหว) ทอยปจจบน บานเลขท 241 ถนนลาดพราว ซอย 15 เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

คานวณ ชานนโท ผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม พ.ศ. 2540 สาขาทศนศลป (ภาพประกอบหนงสอ)

เกด วนท 13 กรกฎาม 2475 บานดงมง อาเภอหนองหาร จงหวดอดรธาน การศกษา พ.ศ. 2494 โรงเรยนสลราษฎรนกล พ.ศ. 2496 โรงเรยนเพาะชาง ประวตการทางาน พ.ศ. 2500 ทางานกบองคการ C.F.ของรฐบาลอเมรกา พ.ศ. 2506 ทางานกบองคการ USOM ของอเมรกา พ.ศ. 2508 ทางานกบองคการ USAID ของอเมรกา ในประเทศลาว พ.ศ. 2520 เขยนภาพลงนตยสารตางๆ เชน ดวงดาว รงทอง วารสารเดกกาวไกล

และรวมงานทาภาพสอการสอนธรรมะกบพระอาจารยพยอม กลยาโณ

161

พ.ศ. 2527 รวมกบ ดร.ระว ภาวไล สรางภาพพทธประวตกบบรษทไทยวฒนาพานช 4 เลม

ผลงานศลปกรรม พ.ศ. 2526 แสดงผลงานตนฉบบภาพประกอบเรองรวมกบ อาจารยเหม เวชกร

ศาสตราจารยเฉลม นาครกษ ณ วทยาเขตเพาะชาง พ.ศ. 2532 เขยนภาพพทธประวตแสดงทสนามหลวง 15 ภาพ พ.ศ. 2533 แสดงภาพนทรรศการเพาะชาง 80 ป 100 ป เจาฟาจฑาธช ณ ศนย

การคาเวลดเทรดเซนเตอร พ.ศ. 2534 เขยนภาพพทธประวตตดตงทวหารเซยน วดญาณสงวราราม ชลบร พ.ศ. 2535 เขยนภาพทศชาดก ไปตดตง ณ วดธรรมาราม ชคาโก อเมรกา พ.ศ. 2538 เขยนภาพทธประวต 40 ภาพ ตดตง ณ พพธภณฑพทธมณฑล พ.ศ. 2543 แสดงผลงานศลปกรรม วนเฉลม นาครกษ พ.ศ. 2544 แสดงผลงานศลปกรรม วนประกต (จตร) บวบศย พ.ศ. 2544 แสดงผลงานศลปกรรม วนเฉลม นาครกษ พ.ศ. 2545 แสดงผลงานศลปกรรม วนประกต (จตร) บวบศย เกยรตคณทไดรบ พ.ศ. 2540 ไดรบยกยองใหเปนผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม สาขาทศนศลป

(ภาพประกอบหนงสอ) ทอยปจจบน บานเลขท 9/5 ซอยวดดสตาราม แขวงอรณอมรนทร เขตบางกอกนอย

กรงเทพฯ 10700

จลทศน พยาฆรานนท ผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม พ.ศ.2538 สาขาทศนศลป

(ผสบทอดเผยแพรและใหความรเกยวกบกบแบบแผนการชางโบราณของไทย)

เกด วนอาทตยท 29 มกราคม 2476 บานรมถนนพะเนยง ตาบลโสมนส ใกลตลาดนางเลง อาเภอปอมปราบศตรพาย จงหวดพระนคร

การศกษา โรงเรยนไทยประสาท พ.ศ. 2495 โรงเรยนเพาะชาง

162

พ.ศ. 2500 สอบวชาชดมธยมการชางไดทกชดในปเดยวกน พ.ศ. 2517 ปรญญาตร วทยาลยวชาการศกษา ประสานมตร

สาขาศลปศกษาบณฑต เกยรตนยมอนดบ 1 การทางาน พ.ศ. 2498 ขาราชการ โรงเรยนชางอากาศอารง พ.ศ. 2499 ขาราชการ โรงเรยนมธยมสนทราย จ.เชยงใหม พ.ศ. 2501 ขาราชการโรงเรยนการชางสตรวดหงส พ.ศ. 2502 ขาราชการโรงเรยนเพาะชาง พ.ศ. 2520 ขาราชการมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร พ.ศ. 2526 ขาราชการมหาวทยาลยศลปากร งานพเศษ 1. เปนอาจารยสอนพเศษ 2. เปนทปรกษาศลปนพนธ และวทยานพนธ 3. เปนวทยากรในการอบรมสมมนา 4. เปนกรรมการตดสนการประกวดงานศลปกรรม 5. วทยากรบรรยายความรทางศลปกรรมไทยทางวทยและโทรทศน 6. เขยนบทความเอกสารวชาการศลปกรรม ออกเผยแพรมากมาย ผลงานศลปกรรม 1. เขยนภาพจตรกรรมไทยแนวประเพณทเปนแบบเอกลกษณพเศษ

ของตนเอง 2. เขยนภาพชดศลปวฒนธรรมไทย ปกวารสารวฒนธรรมไทยหลายป 3. ผลงานเขยนรางแบบจตรกรรมฝาผนง พระทนงไพศาลทกษณ ใน

พระบรมมหาราชวง เมอคราวบรณะ กรงรตนโกสนทร 200 ป 4. รางแบบพระอโบสถวดทาสทธาวาส อาเภอปาโมก จงหวดอางทอง 5. รางแบบพระอโบสถวดปามะไฟ อาเภอปากพล จงหวดนครนายก 6. รางแบบพระอโบสถและเสนาสนะวดอนาลโย อาเภอเมอง จงหวด พะเยา 7. รางแบบและควบคมการซอมแซมบษบกและยอดบษบกพระแกวมรกต 8. รางแบบและออกแบบควบคมและดาเนนงานในการเขยนภาพจตรกรรม ฝาผนง วดอมพวา จงหวดสมทรสงคราม

163

เกยรตคณทไดรบ พ.ศ. 2524 ขาราชการตวอยางของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร พ.ศ. 2536 ไดรบพระมหากรณาธคณโปรดเกลาฯ พระราชทานเครองราชอสรยาภรณ

ขนสงสดททตยภมจลจอมเกลาวเศษเปนภาคราชบณฑต สานกศลปกรรม ราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. 2538 ไดรบยกยองเปนบคคลผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม ทศนศลป ทอยปจจบน บานเลขท 31/3 ซอยศรมงคล ถนนจอมทอง แขวงบางคอ

เขตบางขนเทยน กรงเทพฯ

ประหยด พงษดา ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป (ภาพพมพ) พ.ศ.2541

เกด วนท 23 ตลาคม 2477 จงหวดสงหบร การศกษา โรงเรยนเพาะชาง ศษ.บ. (จตรกรรม) มหาวทยาลยศลปากร DIP.DECORAZIONE, L’ACCADEMIS DI BELLE ART,ROMA,ITALY การแสดงผลงาน พ.ศ. 2499 การแสดงศลปกรรมแหงชาต 7 – 15 พ.ศ. 2505 COMPETITION EXHIBITION “COMMUN DICUBIO” ITALY

GROUP SHOW VIA MAGUTA, ROME,ITALY พ.ศ. 2506 นทรรศการจตรกรรมแหงชาต ณ กรงดามสกสเปอรเซย พ.ศ. 2507 แสดงกลม บางกะปแกลลอร กรงเทพฯ พ.ศ. 2508 นทรรศการภาพพมพฯ นานาชาต ณ ประเทศยโกสลาเวย พ.ศ. 2520 การแสดงศลปกรรมรวมสมยเนองในพธเปดหอศลปพพธภณฑ

กรงเทพฯ การแสดงนทรรศการศลปกรรม ครงท 20 ณ สถาบนทสโก กรงเทพฯ การแสดงศลปกรรมของอาจารยคณะจตรกรรม ประตมากรรม และ

ภาพพมพ ครงท 1-6 พ.ศ. 2529 การแสดงผลงานวาดเสนรวมสมย ณ หอศลป มหาวทยาลยศลปากร 4 BIENAL INTERNATONAL DI ARTE VAL PARAISO, CHIE

164

รางวลและเกยรตคณ พ.ศ. 2499 รางวลเกยรตนยมอนดบ 3 เหรยญทองแดง ประเภทมณฑศลป

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 7 พ.ศ. 2500 รางวลเกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน ประเภทจตรกรรม

การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 8 รางวลเกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน ประเภทมณฑศลป

การแสดงศลปรรมแหงชาต ครงท 8 รางวลเกยรตนยมอนดบ 3 เหรยญทองแดง ประเภทจตรกรรม การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 9

พ.ศ. 2502 รางวลเกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน ประเภทภาพพมพ การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 10 PAINTING AWARD, COMMUN DI BRACIANO,ITALY

พ.ศ. 2504 รางวลเกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน ประเภทภาพพมพ การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 12

พ.ศ. 2505 รางวลเกยรตนยมอนดบ 2 เหรยญเงน ประเภทภาพพมพ การแสดงพทธศลปกรรมแหงชาต ครงท 12

พ.ศ. 2506 รางวลเกยรตนยมอนดบ 1 เหรยญทอง ประเภทภาพพมพ การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 14

รางวลเกยรตนยมอนดบ 3 เหรยญทองแดง ประเภทมณฑศลป การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 14

พ.ศ. 2507 รางวลเกยรตนยมอนดบ 3 เหรยญทองแดง ประเภทภาพพมพ การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 15

พ.ศ. 2522 รางวลเกยรตนยมอนดบ 3 เหรยญทองแดง ประเภทภาพพมพ การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 25

พ.ศ. 2524 รางวลเกยรตนยมอนดบ 1 เหรยญทอง ประเภทภาพพมพ การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 27

ไดรบเกยรตยกยองใหเปนศลปนชนเยยม ประเภทภาพพมพ การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 27

165

การทางาน พ.ศ. 2524 คณบดคณะจตรกรรม ประตมากรรม และภาพพมพ พ.ศ. 2535 ศาสตราจารย คณะจตรกรรม ประตมากรรมและภาพพมพ

มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ. 2539 ไดรบการยกยองเชดชเกยรตเปนผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม

สาขาทศนศลปจากสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2540 ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป (ภาพพมพ) พ.ศ. 2543 ดษฎบณฑตกตตมศกด (ภาพพมพ) เปนประธานคณะทางานรางตนแบบและเขยนภาพจตรกรรมฝาผนง

พระพทธรตนสถานในพระบรมมหาราชวง เปนประธานฝายจตรกรรมเขยนภาพประดบฝาผนง และเพดาน วดโสธรวรารามวรวหาร

นตยา ศกดเจรญ

ศลปนดเดน กรงเทพมหานคร ทศนศลป (จตรกรรม) พ.ศ. 2542

เกด วนท 5 มนาคม พ.ศ.2592 การศกษา พ.ศ. 2508 – 2512 โรงรยนเพาะชาง ทอยปจจบน เลขท 318/1 หม 6 หมบานเศรษฐกจ ซ.31/1 แขวงหลกสอง เขตบางแค

กรงเทพฯ 10160 ประวตการไดรบรางวล 1. พ.ศ. 2542 ไดรบรางวลศลปนดเดน กรงเทพมหานคร สาขาทศนศลป 2. เปนตวแทนประเทศไทยรวมแสดงงานศลปะรวมสมยกบศลปนสตร

28 คน จากทวโลก 3. แสดงงานประเทศสหรฐอาหรบเอมเรทส ป พ.ศ. 2543 4. แสดงงานในประเทศไทย 30 ครง 5. แสดงงานในประเทศญปน 1 ครง 6. แสดงงานในสหรฐอเมรกา 5 รฐ 5 ครง

166

ความภมใจ ไดเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงภายในอโบสถ วดตางๆ ทงหมด 30 วด ในแนวอนรกษ เพอสบทอดศลปะจตรกรรมไทยของเราใหอยชวลกชวหลาน

เฉลม นาครกษ

ศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป (จตรกรรม) พ.ศ. 2531

เกด วนท 21 กนยายน พ.ศ. 2460 ทจงหวดอบลราชธาน การศกษา ระดบประถม และมธยมทโรงเรยนประจาอาเภอตระการพชผล 2477 โรงเรยนเพาะชาง 2486 ไดไปศกษาศลปะกบอาจารยศลป พระศร ทมหาวทยาลยศลปากร เปนเวลา 6 เดอน การทางาน 2483 เขารบราชการทโรงเรยนเพาะชาง 2502 ผชวยอาจารยใหญ โรงเรยนเพาะชาง 2517 ผอานวยการชนพเศษ วทยาลยเพาะชาง 2518 คณบดคณะศลปกรรม คณะศลปกรรม วทยาลยเทคโนโลยและอาชวศกษา 2520 ไดรบแตงตงเปนศาสตราจารยพเศษ คณะศลปกรรม วทยาลยเทคโนโลย

และอาชวศกษา ผลงานแสดงศลปะ 2483 สงผลงานเขาแสดงและประกวดในงานฉลองรฐธรรมนญ และงานสงเสรม วฒนธรรม 2486 แสดงภาพจตรกรรมสนา รวมกบสานกวฒนธรรมญปน 2487 แสดงสนารวมกบจกรวรรดศลปนแหงประเทศไทย 2491 แสดงจตรกรรมสนารวมกบสมาคมศลปกรรมไทย 2506 แสดงภาพสนา สฝนแบบไทยประยกต รวมกบกลมจตรกร เหม เวชกร

และเพอน 2507 แสดงภาพไทยประยกต ครงท 1 รวมกบกลมจตรกรไทย 2507 แสดงภาพสนา สนามนและสพลาสตก (ลมนอล) ภาพไทยประยกต สวนตว ครงท 2 ทบางกะปแกลเลอร กรงเทพฯ

167

2508 แสดงภาพสนารวมกบกลมจตรกรสนา ณ บางกะปแกลเลอร กรงเทพฯ แสดงภาพไทยประยกต ครงท 2 รวมกบกลมจตรกรไทย แสดงภาพสนา สนามน ภาพไทยประยกต สวนตว ครงท 3 ทบางกะป

แกลเลอร กรงเทพฯ แสดงภาพสนารวมกบกลมจตรกรสนา ทบางกะปแกลเลอร กรงเทพฯ 2523 ไดรบเชญจากศนยศลปกรรมไทย นครลอสแองเจลส สหรฐอเมรกา

ไปแสดงจตรกรรมสนา สนามน ภาพไทยประยกต สวนตว ทธนาคาร ออล เสตท เชพวงส

รางวลและเกยรตคณทไดรบ ไดรบรางวลจตรกรรม งานประกวดศลปะในงานฉลองรฐธรรมนญ ไดรบรางวลในการประกวดศลปะ จดโดยกระทรวงวฒนธรรม

สมยจอมพล ป.พบลยสงคราม เปนนายกรฐมนตร ผลงานดเดน ประเภท สนา ภาพสนามน ภาพทวทศน ภาพคนเหมอน และภาพศลปะประจาชาต ไดเขาเฝาใกลชดเบองยคลบาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 2 ครง คอ ครงแรก เมอ พ.ศ.2506 เพอเขยนภาพถวายทอดพระเนตร พรอมกบศลปน ทานอนๆ อกหลายทาน และไดรวมโตะเสวยกบลนเกลาทงสองพระองค ครงท 2 ไดเขาเฝารวมกบอธบดกรมศลปากรและอาจารย มหาวทยาลย ศลปากรอกหลายทาน เพอถวายคาวจารณผลงานฝพระหตถ ของ พระองค ซงในขณะนนพระองคทรงเขยนภาพหลายภาพ และหลายวธการ นบวาเปนพระมหากรณาธคณและเปนศรมงคล เปนลนพน

ไดรบการคดเลอกเชดชเกยรตเปนศลปนแหงชาต สาขาทศนศลป (จตรกรรม) เมอ พ.ศ. 2531 ไดรบปรญญาศลปศาสตรดษฎบณฑตกตตมศกด สาขาทศนศลป จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เมอ พ.ศ. 2533 ปจจบน ถงแกกรรม เมอวนท 2 ธนวาคม 2545 รวมอาย 87 ป

168

อาด ออดอาไพ

เกด 2 พฤศจกายน พ.ศ. 2450 ท อาเภอระโนด จ.สงขลา บดาชอนายออด มารดาชอนางเหรยญ คสมรสคอนางสาเนยง ออดอาไพ การศกษา ศกษาทวดคลองบางหลวง จ.ปทมธาน เรยนการวาดเขยนกบพระสงฆรปหนง โรงเรยนเพาะชาง การทางาน รานโชตภณฑ จ.สงขลา โรงพมพราษฎรเจรญ รานศลปกรรมของหลวงวศาล ศลปกรรม (เชอ ปทมจนดา) (ออกแบบโฆษณา เขยนฉลาก ทาบลอก เขยนปาย) ผลงานการเขยนภาพปก และภาพประกอบ 2490 ภาพลายเสนสมดวาดเขยนโรงพมพราษฎรเจรญ 2500 ภาพรามเกยรต สงขทอง ลกษณาวงศ ภาพประกอบแบบเรยนธรรมจรยา นางพญาเสนหา นราศวดเจาฟา พระอภยมณ เลม 1 ปจจบน ถงแกกรรมเมอวนท 24 พฤษภาคม 2515

เหม เวชกร

เกด 17 มกราคม พ.ศ. 2446 ทตาบลพระราชวง ใกลโรงเรยนราชน บดาชอ นายหน มารดาชอ ม.ล.สารด พงบญ ณ อยธยา ภรรยาชอ นางแชม การศกษา โรงเรยนเทพศรนทร และโรงเรยนอสสมชญ (ไมจบ) การทางาน 2460 คนถอทายเรอโยง ทวงระหวางกรงเทพฯ - นครสวรรค 2461 พนกงานกรมชลประทาน จ.สระบร

169

2563 ชางเขยนภาพประกอบตารา 2470 เปดรานทาบลอกชอ บลอกสถาน (ทศาลาเฉลมกรง ปจจบน) 2473 วาดภาพทวไป 2478 ตงสานกพมพคณะเหม 2486 เปนครทโรงเรยนเพาะชาง 2490 เปดสานกงานชางเหม เวชกร ผลงาน สรางผลงานการเขยนภาพประกอบไวมากมาย เชน ผชนะสบทศ ชาววง แผลเกา สาวเครอฟา มวยพระนเรศวร แมวศรสวาด เงาะปา นกเรยนนายรอย ขนชางขนแผน ปญญา – เรณ เทยวพระพทธบาท ผ เทยวรถไฟ รางวลเกยรตยศ วนองคารท 15 สงหาคม พ.ศ. 2504 อาย 58 ป พระบาทสมเดจ พระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ให เหม เวชกร เขาเฝา ณ พระตาหนกจตรลดารโหฐาน ปจจบน ถงแกกรรมเมอวนท 16 เมษายน 2512 รวมอาย 66 ป

การศึกษาองค ประกอบศิลป...

Documents