วงดนตรีสากล -...

ดนตรกลมสาระการเรยนรศลปะตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

ชนมธยมศกษาปท ๕

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ผเรยบเรยง

อาจารยประภสสร พวงสำาล

อาจารยชชพล เจยมจรรยง

ผตรวจ

อาจารยชยนนท วนอนทร

อาจารยกตตชย วงศศลปกล

อาจารยพรทพย พรอมมล

บรรณาธการ

อาจารยทรงศลป พศชาต

สงวนลขสทธ

สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพ

วชาการ (พว.) จำากด

พ.ศ. ๒๕๕๘

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศร แขวงถนน

นครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ

๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐

(อตโนมต ๑๕ สาย),

๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕

แฟกซ : ทกหมายเลข,

แฟกซอตโนมต :

๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑,

๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

2 หนงสอเรยนดนตรนาฏศลป ม.๕ 3การเคลอนไหวเพอเลนกฬา

คำ�นำ�

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ดนตร ชนมธยมศกษาปท ๕ กลมสาระการเรยนรศลปะ

ไดจดทำาตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวดและสาระการเรยนรของหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ โดยมเนอหาเกยวกบวงดนตรสากล เครองหมายและสญลกษณ

ทางดนตร สรางสรรค และประยกตงานดนตร เทคนคและการประเมนงานดนตรสากล

คตกวไทย ดนตรกบสงคม

เพอใหเกดประโยชนสงสดแกผสอนและผเรยน หนงสอเรยนเลมนจงไดจดทำาเนอหาท

ทนสมย มผงสรปสาระสำาคญ กจกรรมบรณาการอาเซยน กจกรรมการเรยนร และคำาถาม

พฒนากระบวนการคดทเหมาะสมกบวยของผเรยน กระตนกระบวนการคด นอกจากนยงได

สอดแทรกขอมลเกยวกบอาชพนาร การอนรกษสงแวดลอม ปลอดภยไวกอน เวบไซตแนะนำา

คำาศพทสำาคญ จดประกายความร ความรเพมเตม ความรรอบโลก กจกรรมพฒนาความสามารถ

ในการอาน และจดประกายโครงงาน

ผเขยนหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนเลมน จะชวยพฒนาผเรยนไดเตมตามศกยภาพ

คณะผจดทำ�

ส�รบญหนา

ตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท๒๑ของนกเรยนทไดรบการพฒนา

จำาแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐานดนตร ๔

หนวยการเรยนรท๑ วงดนตรสากล ๕

ประเภทและการจดวงดนตรสากล ๖

หนวยการเรยนรท๒ เครองหมายและสญลกษณทางดนตร ๒๖

เครองหมายกำาหนดบนไดเสยง ๒๘

หนวยการเรยนรท๓ สรางสรรคและประยกตงานดนตร ๓๔

ปจจยในการสรางสรรคผลงานดนตรในแตละวฒนธรรม ๓๕

การนำาดนตรไปประยกตใชในงานตาง ๆ ๔๑

หนวยการเรยนรท๔ เทคนคและการประเมนงานดนตรสากล ๔๖

เทคนคและการถายทอดอารมณเพลงดวยการขบรอง

บรรเลงเครองดนตรเดยวและรวมวง ๔๗

เกณฑในการประเมนผลงานทางดนตร ๕๕

หนวยการเรยนรท๕ สงคตกวไทย ๕๘

ประวตและผลงานของสงคตกวไทย ๖๐

หนวยการเรยนรท๖ ดนตรกบสงคม ๖๙

บทบาทดนตรในการสะทอนสงคม ๗๐

แนวทางและวธการในการสงเสรมอนรกษดนตรไทย

ในฐานะมรดกของชาต ๗๓

คำาอภธานศพท ๗๖

บรรณานกรม ๘๐

4 หนงสอเรยนดนตรนาฏศลป ม.๕

หนวยการเรยนร/เรอง

หนวยการเรยนรท ๑

วงดนตรสากล

หนวยการเรยนรท ๒

เครองหมายและสญลกษณ

ทางดนตร

หนวยการเรยนรท ๓

สรางสรรคและประยกต

งานดนตร

หนวยการเรยนรท ๔

เทคนคและการประเมน

งานดนตรสากล

หนวยการเรยนรท ๕

สงคตกวไทย

หนวยการเรยนรท ๖

ดนตรกบสงคม

คณลกษณะทพงประสงคของผเรยน

ในศตวรรษท ๒๑

การเรยนร

ในศตวรรษท ๒๑

การเ

รยน

รทจะ

อยรว

มกน

(Lea

rnin

g to

live

toge

ther

)

การเ

รยน

รทจะ

เปน

(Lea

rnin

g to

be)

ทกษ

ะการ

เรยน

รและ

นวต

กรรม

ทกษ

ะชวต

และก

ารท

�างาน

ทกษ

ะดาน

สาร

สน

เทศ

สอ

และเ

ทคโ

นโล

ย

การเ

รยน

รเพ

อปฏบ

ตไดจ

รง)

(Lea

rnin

g to

do)

การเ

รยน

รเพ

อร

(Lea

rnin

g to

kno

w)

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

ตารางผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท ๒๑ ของนกเรยนทไดรบการพฒนาจ�าแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน ดนตร


ตวชวด

ผงสาระการเรยนร

๑. เปรยบเทยบรปแบบของบทเพลงและวงดนตรแตละประเภท(ศ๒.๑ม.๔-๖/๑)

๒.จำ�แนกประเภทและรปแบบของวงดนตรทงไทยและส�กล(ศ๒.๑ม.๔-๖/๒)

สาระสำาคญ

วงดนตรส�กลแตละประเภทมลกษณะก�รใชเครองดนตรและก�รบรรเลงบทเพลงทแตกต�งกนเปนสงทสร�ง

คว�มเพลดเพลนใจใหกบผฟง

วงเชมเบอรมวสก วงสตรงคอมโบ

วงชาโดว

วงคอมโบ

วงออรเคสตรา

วงซมโฟนกแบนด

วงมารชชงแบนด

ประเภทและการจดวงดนตรสากล

วงบกแบนด


๑หนวยการเรยนรท

6 ดนตร ม.๕ 7วงดนตรสากล


จดประกายความคด

วงดนตรสากลในแตละประเภทจะมลกษณะการประสมวงทแตกตางกนออกไปซงคตกว

ในแตละยคสมยไดสรางสรรคผลงานสำาหรบการบรรเลงดวยวงดนตรในรปแบบตางๆตามความนยม

ของแตละยคสมย

ลกษณะการบรรเลงของวงดนตรสากลจะมนกดนตรตงแต๒คนไปจนถงรอยคนทงนกขนอยกบ

ประเภทของวงดนตรดวยวงดนตรสากลมหลายประเภทและมการจดวงดนตรทแตกตางกนออกไป

ดงน


วงเชมเบอรมวสก

(ChamberMusic)


(SymphonicBand)

วงมารชชงแบนด(MarchingBand)

วงออรเคสตรา(SymphonyOrchestra)

วงบกแบนด(BigBand)

วงชาโดว(Shadow)

วงคอมโบ(Combo)

วงสตรงคอมโบ(StringCombo)

๑. วงเชมเบอรมวสก (Chamber Music)

วงเชมเบอรมวสก

วงดนตรประเภทเชมเบอรมวสกจดเปนการผสมวงดนตรของตะวนตกประเภทหนง ซงม

ความเปนมายาวนานมากนบตงแตตนศตวรรษท๑๔หรอยคกลาง(MiddleAge)เปนตนมาจะเหน

การประสมวงลกษณะนไดในบทเพลงประเภทโมเทต(Motet)และแมดรกล(Madrigal)ซงเปน

บทเพลงขบรองทมการประสมเครองดนตรมาบรรเลงประกอบในการขบรองดวย

นบตงแตกลางศตวรรษท๑๔จนถงตนศตวรรษท๑๖เครองดนตรประเภทเครองสาย(String)

และเครองลม(Wind)ไดถกนำาเขามาบรรเลงรวมกบการขบรองมากขน

ในศตวรรษท๑๖เชมเบอรมวสกจะหมายถงดนตรทบรรเลงในบานคฤหาสนของขนนางสำาหรบ

เจานายชนสงใชบรรเลงในหองโถงหรอสถานททมขนาดไมใหญโตมผฟงไมมากบางยคสมยกนยมแสดง

ในสวนหยอมซงตางจากดนตรโบสถทบรรเลงในวด(โบสถ)หรอดนตรทประกอบการแสดงบนเวทและ

บรรเลงในโรงละคร

ในปจจบนเชมเบอรมวสกหมายถง

บทเพลงสำาหรบบรรเลงโดยวงดนตรเลกๆ

โดยผบรรเลงในแตละแนวทำานองจะใช

เพยงคนเดยวซ งรปแบบวงนพฒนาขน

ในยคคลาสสกโดยคตกวเอกไฮเดน (Hydn)

โมซารต (Mozart) และเบโธเฟน (Beethoven)

ประเภทและการจดวงดนตรสากล

ถานกเรยนไดเขาชม

การแสดงดนตรในภาพ

จะรสกอยางไร


๑.๑ การจดวงและการใชเครองดนตรในวงเชมเบอรมวสก

วงเชมเบอรมวสกมตงแตกลมละ๒คนไปจนถง๙คนซงในแตละกลมจะมชอเรยก

แตกตางกนตามจำานวนของผบรรเลงดงน

กลมละ๒คน

กลมละ๓คน

กลมละ๔คน

กลมละ๕คน

กลมละ๖คน

กลมละ๗คน

กลมละ๘คน

กลมละ๙คน

ดเอต(Duet)หรอดโอ(Duo)

ตรโอ(Trio)

ควอรเทต(Quartet)

ควนเทต(Quintet)

เซกซเทต(Sextet)

เซปเทต(Septet)

ออกเทต(Octet)

โนเนต(Nonet)

ในการเรยกชอของวงเชมเบอรมวสกจะตองบอกชนดของเครองดนตรและจำานวนของผเลน

ดวยเชน

● วงสตรงควอรเทต (String Quartet)

วงสตรงควอรเทตประกอบดวย

เครองดนตรประเภทเครองสายคอไวโอลน๒คน

วโอลา๑คนและเชลโล๑คน

วงสตรงควอรเทต

● วงแซกโซโฟนควอรเทต (Saxophone Quartet)

วงแซกโซโฟนควอรเทตประกอบดวย

เครองดนตรตระกลแซกโซโฟนไดแกโซปราโน-

แซกโซโฟนอลโตแซกโซโฟนเทเนอรแซกโซโฟน

และบารโทนแซกโซโฟน

● วงสตรงควนเทต (String Quintet)

วงสตรงควนเทตประกอบดวย

ไวโอลน๒คนวโอลา๑คนเชลโล๑คนและ

ดบเบลเบส๑คน

● วงเปยโนตรโอ (Piano Trio)

วงแซกโซโฟนควอรเทต

วงสตรงควนเทต

วงเปยโนตรโอ

วงเปยโนตรโอประกอบดวย

ไวโอลน๑คนเชลโล๑คนและเปยโน๑ตว


๑.๒ บทเพลงทบรรเลงโดยวงเชมเบอรมวสก

บทเพลงทใชบรรเลงในวงเชมเบอรมวสกจะเปนบทเพลงสนๆทประพนธขนสำาหรบ

วงเชมเบอรโดยเฉพาะลกษณะดนตรจะมความเดนชดในดานเสยงของเครองดนตรซงแสดงให

เหนถงความสามารถของผบรรเลงดนตรและการประสานเสยงในบทเพลงซงในแตละแนวเสยงจะใช

ผบรรเลงเพยง๑คนเทานน

๒. วงออรเคสตรา (Symphony Orchestra)

วงออรเคสตราหรอวงซมโฟนออร เคสตรา (SymphonyOrchestra) เปนวงดนตรท

ประกอบดวยเครองดนตรประเภทเครองสายเครองเปาลมไมเครองเปาลมทองเหลองและเครองกระทบ

ในกลางครสตศตวรรษท๑๖เมอเรมมการแสดงโอเปราเกดขนจงเรมมการกำาหนดจำานวน

เครองดนตรเพอตองการใหการบรรเลงมความเหมาะสมกลมกลนกบเสยงของนกรองโอเปราเชน

ในการแสดงโอเปราเรองออรเฟโอ(Orfeo)ของมอนเทแวรด(Montevedi)ถอเปนจดเรมตนของ

การพฒนาวงออรเคสตรา

ในระยะแรกรปแบบของวงจะเปนวงเครองสายออรเคสตรา(StringOrchestra)มจำานวน

ผเลนประมาณ๑๐-๒๕คน

การประสมวงออรเคสตราในชวงราวกลางครสตศตวรรษท๑๗เครองดนตรหลกของวงออรเคสตรา

จะเปนเครองสายซงตอมาในชวงตนครสตศตวรรษท๑๘ไดเพมเครองเปาเชนทรมเปตและ

เครองกระทบเชนทมพะนไวในวงดวยในตอนกลางครสตศตวรรษท๑๘การประสมวงออรเคสตรา

มความเปนมาตรฐานขนคอการนำาเครองเปาลมไมเขามาประสมในวงโดยนำาฟลตมาใชแทน

ขลยรคอรเดอรรวมถงเพมคลารเนตในวงดนตรดวย

ในตอนตนครสตศตวรรษท๑๙เครองเปาลมไมและเครองเปาลมทองเหลองไดถกพฒนาใหม

เทคนคในการบรรเลงเพมมากขนวงออรเคสตราเรมมขนาดวงทใหญขนรวมถงมเทคนคการบรรเลง

ใหมๆซงไดพฒนาขนเรอยมาจนครสตศตวรรษท๒๐จนถงปจจบน

วงเชมเบอรออรเคสตรา

ในครสตศตวรรษท๑๗วงออรเคสตรา

ไดมการเพมเครองเปาลมไมและในชวงปลาย

สมยบาโรกผประพนธเพลงนยมบอกจำานวน

เคร องดนตร ไว ในบทเพลงอย างละเอยด

นอกจากนยงไดเพมเครองเปาลมทองเหลอง

และเครองกระทบไวในวงออรเคสตราอกดวย

๒.๑ การจดวงและการใชเครองดนตรในวงออรเคสตรา

การจดวงออรเคสตราแบงออกเปน๒ลกษณะดงน

๑) วงเชมเบอรออรเคสตรา (Chamber Orchestra)

วงเชมเบอรออร เคสตรา

หมายถงวงดนตรทประสมวงดวย

เครองดนตรประเภทเครองสาย

โดยมผบรรเลงจำานวน๑๖-๒๐คน

โอเปรา เรอง ออรเฟโอ

วงออรเคสตรา

วงเชมเบอรมวสกเปนวงดนตรทใชแสดงตามงานรนเรง

ตางๆเปนงานทมบรรยากาศสบายบรรเลงบทเพลงแบบสบายๆเชน

งานเลยงสงสรรคงานแตงงาน

เพอน ๆ เคยพบเหนวงเชมเบอรมวสก

ตามงานใดบางครบ


๒) วงซมโฟนออรเคสตรา (Symphony Orchestra)

วงซมโฟนออรเคสตราประกอบดวยเครองดนตรทกประเภทคอเครองสายเครองเปาลมไม

เครองเปาลมทองเหลองเครองกระทบและเครองลมนวโดยจะแบงขนาดของวงออกเปน๓ลกษณะดงน

● วงขนาดเลกจะใชผบรรเลงประมาณ๔๐-๖๐คน

● วงขนาดกลางจะใชผบรรเลงประมาณ๖๐-๘๐คน

● วงขนาดใหญจะใชผบรรเลงประมาณ๘๐คนขนไป

วงออรเคสตรา รปแบบวงขนาดใหญ

๒.๒ บทเพลงทบรรเลงโดยวงออรเคสตรา

บทเพลงทใชบรรเลงกบวงออรเคสตราจะเปนเพลงประเภทซมโฟนกอนแชรโตโอเปราและ

เพลงรองเกยวกบศาสนาซงบทเพลงทบรรเลงจะแตกตางกนไปตามความตองการของผประพนธเพลง

๓. วงซมโฟนกแบนด (Symphonic Band)

วงซมโฟนกแบนดหรอวงดรยางคเครองเปาประเภทนงบรรเลงเปนวงดนตรทนงบรรเลงและม

ผอำานวยเพลงคอยควบคมวงดนตรใชเครองดนตรประเภทเครองเปาเปนหลกไมนำาเครองสายมา

บรรเลงยกเวนดบเบลเบสเทานนนยมใชบรรเลงในหองประชมหรอหองแสดงดนตร


๓.๑ การจดวงและการใชเครองดนตรในวงซมโฟนกแบนด


กลมเครองเปาลมไม

ไดแกปกโกโลฟลตโอโบคลารเนตบาสซนแซกโซโฟน

กลมเครองเปาลมทองเหลอง

ไดแกเฟรนชฮอรนคอรเนตทรมเปตทรอมโบนยโฟเนยมทบา

๓.๒ บทเพลงทบรรเลงโดยวงซมโฟนกแบนด

บทเพลงทใชมกเปนบทเพลงทวไปทประพนธขนสำาหรบวงซมโฟนกแบนดโดยเฉพาะ

๔. วงมารชชงแบนด (Marching Band)

วงมารชชงแบนดหรอวงดรยางคเครองเปาประเภทเดนบรรเลงเปนวงดนตรทนยมบรรเลง

กลางแจงใชบรรเลงนำาขบวนพาเหรดสนามกฬาหรองานเฉลมฉลองเพอสรางความสนกสนาน

แบงออกเปน๒ประเภทคอ

๑. แตรวง (Brass Band)

แตรวงม๒ความหมาย

● BrassBand(สากล)คอวงทประกอบดวยเครองดนตรประเภทเครองทองเหลอง

และเครองกระทบเหมาะสำาหรบใชบรรเลงกลางแจงมาตรฐานขององกฤษใชเครองดนตร๒๖ชน

● แตรวงในประเทศไทยเครองดนตรจะไมใชแคเครองทองเหลองกบเครองกระทบเทานน

แตจะใชเครองทหาไดงายมาผสมกนหรออาจจะผสมกบเครองดนตรพนบานอยางกลองยาวกได

และใชประกอบในงานแหตางๆเชนแหนาคแหเทยนพรรษา

แตรวง

13วงดนตรสากล

กลมเครองกระทบ

ไดแกกลองทมพะนกลองสแนรกลองใหญมารมบาฉาบ


๑) แตรวง

วงโยธวาทต

กลมเครองเปาลมทองเหลอง


๒) วงโยธวาทต


ไดแกกลองสแนรกลองใหญฉาบ

กลมเครองเปาลมไม

ไดแกปกโกโลฟลตคลารเนตแซกโซโฟน

กลมเครองเปาทองเหลอง



ไดแกกลองทมพะนกลองสแนรกลองใหญฉาบ

๔.๒ บทเพลงทบรรเลงโดยวงมารชชงแบนด

บทเพลงทใชมกเปนบทเพลงทวไปเพลงมารชตางๆ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ขณะทรงดนตรในวงแจสกบวงเบนน กดแมน

แตรวง

๔.๑ การจดวงและการใชเครองดนตรในวงมารชชงแบนด

๕. วงบกแบนด (Big Band)

วงโยธวาทต

๒. วงโยธวาทต (Military Band)

โยธวาทต ตามพจนานกรม

ฉบบราชบณฑตยสถานหมายถงวงดนตร

ทบรรเลงโดยทหารวงโยธวาทตคลายกบ

ว ง ซ ม โฟน กแบนด แต ต า ง ก นตร งท

วงโยธวาทตจะใชประกอบการเดนแถว

สวนสนาม แต ว งซ ม โฟน กแบนด จ ะ

นงบรรเลงการใชงานจะคลายกบแตรวง

ซ ง ว ง โยธว าท ตจะ ใช บ ร ร เล งสำ าหร บ

การเดนแถวของทหารปลกใจทหารตอมา

ไดแพรหลายและนำามาใชในกจกรรมตางๆ

วงบกแบนดคอวงดนตรแจสประเภทหนงเกดขนในประเทศสหรฐอเมรการาวค.ศ.๑๙๒๐

นกดนตรแจสทงหลายมความคดทจะทำาใหวงดนตรแจสทดเทยมกบดนตรคลาสสกดงเชน

วงออรเคสตราซงเปนวงดนตรขนาดใหญทไดพฒนามาชานานจงไดรวมตวกนบรรเลงดวยจำานวน

นกดนตรทมากกวาท เคยรวมตวกนมาคอประมาณ๑๒-๑๗คนซงแตเดมวงดนตรแจสจะม

นกดนตรประมาณ๔-๘คนเทานน

วงบกแบนดของเกลนน มลเลอร วงบกแบนดของเวยน คง

เมอกลาวถงดนตรบกแบนดโดยทวไปหมายถงดนตรแจสในยคสวง(SwingEra)ระหวาง

ชวงทศวรรษ๑๙๓๐-๑๙๔๐ซงดนตรในยคนจะบรรเลงดวยจงหวะสวงอนเรงเราและมการแสดงเดยว

แบบการบรรเลงเชงปฏภาณหรอทเรยกวาโซโลอมโพรไวเซชน (Solo Improvisation)อยางเตมท

ตวอยางวงบกแบนดไดแกวงของเกลนนมลเลอร(GlennMiller)เวยนคง(WayneKing)เฟรดด

มารตน(FreddyMartin)และกายลอมบารโด(GuyLombardo)

วงดนตรีสากล -...

Documents