แนวทางการบ...
TRANSCRIPT
![Page 1: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/3.jpg)
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาวและการถอนพษยา
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 4: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/4.jpg)
ผนพนธเนอหาเลมน
นายแพทยอภศกดวทยานกลลกษณ ศนยบ�าบดรกษายาเสพตดเชยงใหม
แพทยหญงชวนนทเลศพรยสวฒน ส�านกโรคเอดสวณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ
นายแพทยอภชาตเรณวฒนานนท สถาบนธญญารกษ
นายแพทยชยสรองกระวรานนท คณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม
นายพทกษสรยะใจ ศนยบ�าบดรกษายาเสพตดเชยงใหม
คณะผจดท�าและบรรณาธการ
แพทยหญงชวนนทเลศพรยสวฒน
นายสมพงษเจรญสข
นายแพทยสมบตแทนประเสรฐสข
นางจตราออนนอม
ทปรกษา
นายแพทยสมศกดอรรฆศลป รองอธบดกรมควบคมโรค
แพทยหญงพชราศรวงศรงสรร ผอ�านวยการส�านกโรคเอดสวณโรค
และโรคตดตอทางเพศสมพนธ
ISBN 978-974-297-873-0
พมพครงท 1ตลาคม2552จ�านวน1,000เลม
จดพมพโดย ส�านกโรคเอดสวณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธกรมควบคมโรค
สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธพ.ศ.2537
พมพท โรงพมพส�านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต
2
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 5: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/5.jpg)
ค�ำน�ำ
กรมควบคมโรคโดยส�านกโรคเอดสวณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธไดรบการสนบสนน
งบประมาณจากส�านกงานผแทนองคการอนามยโลกประจ�าประเทศไทยพฒนาชดแนวทางการด�าเนนงาน
ปองกนการตดเชอเอชไอวและลดอนตรายในกลมผใชยาชนดฉด ส�าหรบบคลากรสขภาพ ในระหวาง
ปงบประมาณ 2551-2552 เพอใหบคลากรในสถานบรการสขภาพทใหบรการบ�าบดรกษาผใชยา และ
องคกรในเครอขายภาคประชาสงคมทจดบรการไดใชเปนแนวทางในการปฏบตงานและสามารถใหบรการ
แกผใชยาชนดฉดไดอยางครบถวนเหมาะสมเพอลดอนตรายทอาจเกดขนจากการใชยาโดยเฉพาะอยางยง
ในประเดนทเกยวของกบการปองกนการตดเชอเอชไอว
กระบวนการจดท�าชดแนวทางฯ ดงกลาว เรมตนดวยการรวบรวมขอมลเชงประจกษ และ
ประสบการณการท�างาน โดยใชการมสวนรวมของเครอขายทท�างานดานการปองกนการตดเชอเอชไอว
และการลดอนตรายจากการใชยาทงภาครฐและภาคเอกชนในประเทศและองคกรระหวางประเทศรวมกน
พฒนาผานทางการจดประชมหนวยงานผเกยวของและผเชยวชาญจ�านวน4ครงเพอพจารณาใหขอคดเหน
ในรางเนอหาชดแนวทางฯททมคณะผจดท�าไดรางขนมาหลงจากนนไดขอความอนเคราะหจากโรงพยาบาล
ทใหบรการผใชยาจ�านวน4แหงและผเชยวชาญทเกยวของพจารณาตรวจสอบเนอหาอกครงหลงจากนน
จงไดปรบแกไขเนอหาใหสมบรณแลวจงเสนอตอทประชมผบรหารและผเกยวของจากภาคสวนตางๆเพอ
ระดมความคดเหนและพจารณาชดแนวทางฯอกครงกอนน�าไปจดพมพและเผยแพรในพนท
แนวทางชดนม7เลมประกอบดวย1.บทน�า2.แนวทางเอาทรชโปรแกรม3.ขอเสนอ
แนวทางด�าเนนงานโครงการแลกเปลยนเขมและกระบอกฉดยา4.แนวทางการสมภาษณแบบสราง
แรงจงใจ5.แนวทางการเสรมสรางความรพนฐานดานสขภาพส�าหรบผใชยา6.แนวทางการปรกษาเพอ
ตรวจหาการตดเชอเอชไอวและเพอการรกษารวมทงการตรวจคดกรองโรค7.แนวทางการบ�าบดรกษา
ดวยเมทาโดนระยะยาวและการถอนพษยาทงนเนองจากแนวทางเลมท 3 เปนประเดนแนวทางปฏบต
ทตองอาศยความรวมมอจากหลายหนวยงาน และเปนเรองทมความละเอยดออนตอสงคม คณะผจดท�า
จงจดท�าเอกสารดงกลาวใหเปนขอเสนอและจะน�าเสนอตอคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการปองกนและ
แกไขปญหาเอดสพจารณาใหความเหนชอบ ในระหวางทรอการพจารณาอยน หนวยงานตางๆ ทเปน
ผใหบรการในพนทอาจพจารณาด�าเนนงานตามแนวทางฉบบนไดตามความเหมาะสม
กรมควบคมโรคหวงเปนอยางยงวาชดแนวทางฯนจะเปนประโยชนแกผใหบรการทกภาคสวน
และชวยในการขยายความครอบคลมของการใหบรการสขภาพทเหมาะสมครบถวนแกผใชยาตอไป
กรมควบคมโรค
ตลาคม2552
3
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 6: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/6.jpg)
วธการใชชดแนวทางการด�าเนนงานปองกนการตดเชอเอชไอวและลดอนตรำยในกลมผใชยำชนดฉด ส�ำหรบบคลำกรสขภำพ
หนงสอชดแนวทางฯนจดท�าขนและเรยบเรยงเปนชดรวมไวในกลองทรวมเรองตางๆดงกลาว
ขางตนเปนเลมๆไวขางในผสนใจสามารถเลอกหยบมาศกษาและใชประโยชนในกจกรรมทเกยวของเชน
การอบรม บรรยาย หรอแนะแนวเปนเรองๆ ไดโดยไมตองน�าเอกสารออกมาทงหมด จงถอไดวาเปนชด
ของหนงสอทสะดวกตอการใชของผปฏบตงานในงานดานยาเสพตดและเอดสโดยเฉพาะแพทยพยาบาล
เจาหนาททเกยวของดานสขภาพในศนยบ�าบดฯสถานพยาบาลองคกรเอกชนสาธารณประโยชนองคกร
ภาคประชาสงคมและองคกรชมชนทมบรการแกผใชยา
อยางไรกตาม การน�าแนวทางเลมใดเลมหนงไปใชอาจจะตองพจารณาถงความเชอมโยงของ
เนอหาในแนวทางเลมทจะใชกบเลมอนโดยเฉพาะการเชอมโยงจากเลม“บทน�า”ทเนนดานแนวคดและ
ความเขาใจพนฐานตงแตความหมายของการลดอนตราย จงควรใชเลมบทน�าประกอบกบทกๆ เลม
ทตองการหยบไปใช
นอกจากนการพจารณาเลมทควรใชควบคกนไปดวยกเปนขอพงปฏบต โดยเฉพาะในการ
จดอบรมหรอประชมเชงปฏบตการทบคลากรจ�าเปนทจะตองเขาใจความเชอมโยงเปนการเฉพาะ เชน
เลมแนวทางด�าเนนงานโครงการแลกเปลยนเขมและกระบอกฉดยากบเลมแนวทางเอาทรชโปรแกรมทงน
หลกการและกระบวนการท�างานแบบเอาทรชตองน�าไปใชในการด�าเนนงานโครงการแลกเปลยนเขมและ
กระบอกฉดยาดวย
การแสวงหาความรและขอมลกเปนขอพงปฏบตของบคลากรทใชชดแนวทางฯนเพราะในการ
พฒนางานดานการลดอนตรายยงตองอาศยการคนควาหาความรจากหลกฐานประสบการณและบทเรยน
จากทตางๆดงนนการสบคนแหลงขอมลและแสวงหาความรจากทตางๆเปนประจ�าจงจ�าเปนอยางยง
4
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 7: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/7.jpg)
สารบญ หนา
บทน�า 7
การเตรยมความพรอมในการใหบรการ 8
การประเมนความเหมาะสมส�าหรบการบ�าบดรกษา 10
1. การตรวจหลกฐานเพอระบตวบคคล 10
2. การประเมนสภาพผรบการบ�าบด 10
3. การใหขอมลดานการบ�าบดรกษากบผมารบการบ�าบด 12
4. การพจารณาทางเลอกของการบ�าบดรกษา 13
5. การยนยอมเขารบการบ�าบดรกษา 14
6. การลงทะเบยนและการจดท�าขอมลผใชยาทเขารบการบ�าบดรกษา 14
7. การพจารณาขอหามและขอควรระวงในการบ�าบดรกษา 15
การบ�าบดรกษาผใชโอปออยดดวยสารทดแทน (OST) 17
1. การเรมตนยาและการปรบขนาดยาในชวงสปดาหแรก 17
2. การปรบขนาดยาใหพอเหมาะทจะเปนขนาดทดแทน 18
3. การทบทวนความกาวหนาในการบ�าบดรกษา 19
4. การใหยาผใชยากลบบาน 20
5. การแบงการรบประทานยา 22
6. การแกปญหาในสถานการณทางคลนกตางๆ 23
7. การหยดการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน 25
8. ผใชยาทตงครรภและใหนมบตร 26
9. การตดเชอเอชไอวและภาวะพงพาโอปออยด 27
การบ�าบดรกษาแบบถอนพษยา 28
การจดท�ารายงานเพอการตดตามและเฝาระวง 30
ตวอยางรปแบบการบ�าบดรกษาผใชเฮโรอนดวยเมทาโดนของคลนกฟาใหม 31
เอกสารอางอง 39
5
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 8: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/8.jpg)
สารบญ หนา
ภาคผนวก
ภาคผนวก1 แผนวนจฉยDSM-IV 40
ภาคผนวก2 ตวอยางค�ายนยอมใหท�าการบ�าบดรกษา 41
ภาคผนวก3 ตวอยางบตรประจ�าตวผเขารบการบ�าบดรกษา 42
ภาคผนวก4 ตวอยางบนทกการตรวจผปวย 43
ภาคผนวก5 แบบคดกรองและสงตอผปวยทใชสารเสพตดเพอรบการบ�าบดรกษา(บสต.2)44
ภาคผนวก6 แบบรายงานการบ�าบดรกษาผใชสารเสพตด(บสต.3) 45
ภาคผนวก7 แบบจ�าหนายเพอตดตามผลการบ�าบดรกษาผปวยสารเสพตด(บสต.4) 47
ภาคผนวก8 แบบการตดตามผลการบ�าบดรกษาผปวยเสพสารเสพตด(บสต.5) 48
ภาคผนวก9 ระดบของอาการถอนพษสารอนพนธฝน 52
(ClinicalOpiateWithdrawalScale(COWS))
ภาคผนวก10 เภสชวทยาของเฮโรอน 54
ภาคผนวก11 เภสชวทยาของเมทาโดน 56
ภาคผนวก12 อาการขาดยาในทารก 59
ภาคผนวก13 ตารางแสดงปฏกรยาระหวางเมทาโดนกบยาอน 62
ภาคผนวก14 แนวทางการขออนญาตสถานบ�าบดการจดซอเมทาโดนและการท�ารายงาน 65
ภาคผนวก15 ยาอนๆทใชบ�าบดรกษาผใชโอปออยด 72
6
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 9: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/9.jpg)
บทน�า
องคการอนามยโลก และหนวยงานสหประชาชาตอนๆ ไดแนะน�าวา “การบ�าบดรกษาผใช
โอปออยดดวยสารทดแทน (opioid substitution therapy, OST)” เปนมาตรการทมขอมลทาง
วทยาศาสตรยนยนวา เปนมาตรการทมประสทธภาพในการปองกนการแพรเชอเอชไอวในกลมผใชยา
ชนดฉดและบ�าบดรกษาภาวะพงพายาเสพตด
“การใชสารทดแทน”หมายถงการแทนทภาวะพงพาโอปออยดทมอนตรายสง เชน เฮโรอน
ดวยโอปออยดทมอนตรายนอยกวา โดยปกตโอปออยดทใชทดแทนจะอยในรปของสารทใชรบประทาน
เชน เมทาโดน หรอยาบพรนอรฟน และสามารถใชไดภายใตการควบคมดแลของสถานพยาบาลเทานน
เพอปองกนการน�าไปใชอยางผดกฎหมายปจจบนมการใหบรการการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนแบบผปวยนอก
โดยผใชยาทเขารบบรการยงคงสามารถท�างาน เรยนหนงสอไดตามปกต ระหวางการบ�าบดผรบบรการ
จะไดรบบรการดานอนรวมดวยเชนการดแลสขภาพการใหความรดานสขภาพการบรการปรกษาดาน
สขภาพทงรายบคคลรายกลมและครอบครว
การบ�าบดรกษาผใชโอปออยดดวยสารทดแทน เปนวธการทมประสทธภาพในการลดการใช
โอปออยดทผดกฏหมายลดความถของการฉดยาและลดพฤตกรรมเสยงจากการใชเขมและกระบอกฉดยา
รวมกน ซงเปนหนทางหนงในการปองกนการแพรกระจายโรคทตดตอทางกระแสโลหต เชน โรคเอดส
โรคตบอกเสบจากเชอไวรสชนดบและซ นอกจากนยงลดความเสยงในการเกดปญหาอาชญากรรม
เพอหาเงนมาซอยาเสพตด และชวยท�าใหผใชยามสขภาพและคณภาพชวตทดขน มงานท�า ไมเปนภาระ
แกครอบครว ชมชน และสงคม สามารถด�ารงชวตอยในสงคมไดอยางปกต กอนทจะบรรลเปาหมาย
ในระยะยาว ซงไดแกการหยดใชยา นอกจากนผลพวงจากการเขารบการบ�าบดรกษา จะชวยน�าผใชยา
ไดรบการตรวจวนจฉยปญหาสขภาพอนๆไดแกการตรวจหาการตดเชอเอชไอวการตรวจหาเชอตบอกเสบ
ชนดบซวณโรคและโรคอนๆและการสงตอเพอรบบรการทจ�าเปนเพมเตมอกทงผใชยาทตดเชอเอชไอว
จะไดรบโอกาสในการเขาถงการรกษาดวยยาตานไวรส
การใหบรการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาวเปนมาตรการลดอนตราย(harmreduction)
จากการใชยาเสพตดชนดฉดเขาเสนทไดผลดและไดรบการยอมรบกนอยางกวางขวาง แนวทางเลมน
มงเนนเนอหาทเกยวของกบหลกการการเตรยมความพรอมของการใหบรการวธการในการใหบรการและ
ความรทเกยวของกบการใหบรการทมประสทธภาพกอใหเกดประโยชนสงสดตอผรบบรการและหนวยงาน
ผทสนใจศกษาเกยวกบรายละเอยดเชงลกในการบ�าบดรกษาควรศกษาคนควาเพมเตมจากต�าราหรอ
งานวจยทเกยวของและน�ามาประยกตใหเขากบบรบทของสถานพยาบาลแตละแหงตอไป
7
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 10: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/10.jpg)
กำรเตรยมควำมพรอมในกำรใหบรกำร
1. กำรเตรยมควำมพรอมดำนบคลำกร
การเตรยมทมบคลากรของสถานพยาบาลเพอใหการบ�าบดรกษาเปนไปอยางมประสทธภาพ
ควรมการเตรยมทมสหวชาชพและมการก�าหนดบทบาทหนาทของแตละวชาชพในการดแลผรบการบ�าบด
เชน
1. แพทย ท�าหนาทตรวจรางกาย ประเมนผใชยา ใหค�าแนะน�า ใหการบ�าบดรกษา และ
สงจายยา
2. พยาบาลท�าหนาทซกประวตประเมนสภาพรางกายจตใจผมารบการบ�าบดกอนพบแพทย
ชวยเหลอแพทยในการตรวจวนจฉยสงการรกษาใหค�าปรกษาทงดานสขภาพกายสขภาพจต
ใหค�าแนะน�าในเรองการรบยาและใหความรดานสขภาพในเรองอน ๆรวมทงเปนผประสานงาน
กบวชาชพอนๆในการบ�าบดรกษาผปวย
3. เภสชกรท�าหนาทเกยวกบการก�าหนดสวนผสมหรอสตรยาเมทาโดนควบคมคณภาพและ
การเบก-จายสารทดแทนประสานงานกบองคการเภสชกรรมในการเบกจายวตถเสพตด
และใหค�าปรกษาเรองยาในรายทมปญหาในการใชยา
4. นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอกลมเพอนอาสาสมครทเปนผใชยาทไดรบการ
ฝกอบรมแลว ท�าหนาทใหค�าแนะน�า ค�าปรกษาแกผใชยา ทงดานรางกาย การแนะน�า
ทเกยวของกบการบ�าบดรกษาดานจตใจและสงคม
5. เจาหนาทหองปฏบตการท�าหนาทตรวจทางหองปฏบตการตามตวอยางทแพทยสง
6. เจาหนาทอนๆ ทเกยวของ เชน ผชวยเหลอคนไข เจาหนาทบนทกขอมล และพนกงาน
รกษาความปลอดภย
การพฒนาศกยภาพของทมบคลากรเชน
1. การอบรมในเรองเทคนคการใหการปรกษาการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนทงในเรองกลไก
การออกฤทธอาการขางเคยงขอควรระวงและขอหามในการใชเมทาโดนอาการถอนพษ
โอปออยดตลอดจนมความรความเขาใจเกยวกบระเบยบกฎหมายทเกยวของ
2. การศกษาดงานเกยวกบการด�าเนนงานในสถานบ�าบดทเปดด�าเนนการแลวโดยดในเรอง
การจดตงคลนกเทคนควธการบ�าบดในรปแบบตางๆเชนสถาบนธญญารกษศนยบ�าบด
รกษายาเสพตดประจ�าภมภาคหรอกองปองกนและบ�าบดการตดยาเสพตดส�านกอนามย
กรงเทพมหานครเปนตน
8
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 11: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/11.jpg)
3. การฝกใหบรการเกยวกบการประชาสมพนธขอมลบรการเพอสรางภาพลกษณการใหบรการ
สรางเจตคตทดตอการใหบรการบ�าบดรกษาและความมนใจทจะมาขอรบการบ�าบดรกษา
แกผมารบการบ�าบดและครอบครว
การสรางระบบหรอทมผเชยวชาญใหค�าปรกษา (consultant) ในกรณทมปญหาในการ
บ�าบดรกษา
นอกจากมการเตรยมทมบคลากรทใหการดแลรกษาในสถานพยาบาลแลว ควรจะมการสราง
ระบบการขอค�าปรกษาหรอสรางทมผเชยวชาญในโรงพยาบาลศนยหรอโรงพยาบาลทวไปทประกอบไปดวย
แพทยพยาบาลหรอบคลากรอนๆทมความเชยวชาญในการบ�าบดรกษาผใชยาทคอยใหค�าแนะน�าปรกษา
แกบคลากรในระดบทองถนเชนโรงพยาบาลชมชนในกรณทมปญหาในการบ�าบดรกษา
2. เตรยมควำมพรอมดำนสถำนท
v จดเตรยมสถานทส�าหรบจดตงคลนกซงจะตองค�านงถงความปลอดภยสะดวกในการเขาถง
บรการและสามารถตดตอประสานงานขอความรวมมอหนวยงานทเกยวของเชนหองปฏบตการสงตรวจ
หองเอกซเรยไดอยางรวดเรวเมอเกดเหตฉกเฉน
v จดเตรยมหองตรวจรางกายหองท�ากลมหรอหองใหการปรกษาควรมโตะเกาอส�าหรบ
ผมารบการบ�าบดและญาตภายในหองควรจดใหมเอกสารแผนพบทอานงายชดเจนเปนองคความรเกยวกบ
การบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนโดยเนนบรรยากาศทผอนคลายและเปนกนเองใหมากทสด
v จดเตรยมหองหรอบรเวณจดเตรยมยาซงควรเปนหองทแขงแรงมระบบการรกษาความ
ปลอดภยควรมผรบผดชอบในการจดเกบยาและอปกรณซงเปนผก�ากบควบคมปรมาณการเบกจายและ
จดท�ารายงานตอหนวยงานใหครบถวน
9
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 12: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/12.jpg)
กำรประเมนควำมเหมำะสมส�ำหรบกำรบ�ำบดรกษำ
สงทควรด�าเนนการมดงน
1. กำรตรวจหลกฐำนเพอระบตวบคคล
โดยดจากบตรประจ�าตวประชาชนหรอบตรอนๆเชนใบขบขถาผใชยาไมสามารถแสดงหลกฐาน
ดงกลาวได สถานพยาบาลควรพจารณาการออกบตรประจ�าตวผใชยา เพอใชในการตดตามบ�าบดรกษา
ไดอยางตอเนอง
2. กำรประเมนสภำพผรบกำรบ�ำบด
ผมารบการบ�าบดควรไดรบการตรวจประเมนสภาพรางกาย จตใจ กอนเขารบการบ�าบด
ควรถกประเมนโดยแพทยทไดรบการฝกอบรมแลว
การประเมนขนตน ตองรและเขาใจถงสารเสพตดทผใชยาใช สภาวะทางดานรางกาย จตใจ
สงคมของผใชยา วธการบ�าบดรกษาทผใชยาเคยไดรบ และเปาหมายของการบ�าบดรกษาในปจจบนวา
มความตงใจในการบ�าบดรกษา ตลอดจนดวามขอบงชหรอขอหามขอควรระวงในการบ�าบดรกษาดวย
เมทาโดนอะไรบางโดยพจารณาจากหลกฐานตางๆจากประวตทเกยวของกบการใชสารเสพตดและสงท
ตรวจพบจากการตรวจรางกาย การตรวจปสสาวะหาสารเสพตด การตรวจหารองรอยการใชยาฉดเขา
หลอดเลอดด�าการสงเกตอาการแสดงของอาการถอนพษยาประวตทพสจนไดวาผใชยาเคยไดรบการบ�าบด
รกษาเรองการตดสารเสพตดกลมโอปออยด
ผลการประเมนขนตนจะใชในการวางแผนการบ�าบดรกษาไดโดยตรง ส�าหรบขอมลทไดรบ
เพมเตม จะชวยใหเกดความเขาใจในการวางแผนการบ�าบดรกษาขนตอๆ ไป ใหเหมาะสมกบสภาพของ
ผใชยาแตละราย
10
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 13: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/13.jpg)
การประเมน ควรครอบคลมหวขอตางๆ ดงน
การซกประวต ค�าถามหลก
การใชยาเสพตดและการดมแอลกอฮอลทงในอดต
และปจจบนเชนฝนเฮโรอนยาบายากลอมประสาท
ชนดของยาทใชในปจจบน
ชนดของสารเสพตด
อายทเรมตนใชอายทเรมตนตดหรออายทตองใช
ยาทกวน
ปรมาณความถทใชวธเสพระยะเวลาทใชยา
อายทเรมฉดยาครงแรก
ประวตการบ�าบดรกษาในอดตและปจจบน(สถานท
บ�าบดรกษาระยะเวลาทบ�าบดรกษาระยะเวลาท
หยดใชยาได)
การ“ตด”สารเสพตดตามเกณฑวนจฉยDSM-IV
(ดงภาคผนวก)
ปญหาสขภาพจต
เชน ภาวะซมเศรา วตกกงวล โรคแมเนย โรคจต
ประวตการใชความรนแรง เชน การท�ารายตนเอง
และหรอการท�ารายผอน
อาการในอดต
ประวตการบ�าบดรกษาในอดตและปจจบน
ประวตการเจบปวยทางกายอนๆ โรคทเกดจากการใชยาหรอการใชเขมเชนไวรสตบ
อกเสบโรคตบเรอรงการตดเชอเอชไอววณโรคปอด
ประวตสวนตวครอบครวและสถานภาพทางสงคม
จตใจ
สภาพทอยอาศย
ประวตการตองโทษทางกฎหมายเชนการจ�าคก
การงานการศกษา
สมพนธภาพและการสนบสนนของครอบครว
การตรวจรางกาย โรคทควรนกถง
รองรอยการฉดยา การอกเสบ การตดเชอบรเวณ
ทฉดยา
การตดเชอฉวยโอกาส
การตดเชอวณโรค
การตดเชอทตบหรอโรคตบ
การอกเสบของผวหนง ฝ หนอง การอกเสบของ
หลอดเลอดด�า ภาวะตดเชอในกระแสเลอด การ
ตดเชอทกลามเนอและกระดก ภาวะแทรกซอนท
เกยวกบหลอดเลอดโรคไวรสตบอกเสบการตดเชอ
ของระบบทางเดนหายใจ
11
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 14: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/14.jpg)
การตรวจสภาพจต โรคทควรนกถง
ควรมการประเมน คดกรอง โรครวมทางจตเวช
ทอาจมไดเชนภาวะซมเศราและวตกกงวล
เปนโรคทพบรวมดวยบอยทสดกบผใชยา
โรคทางจตเวชความผดปกตทเกยวกบการใช
สารเสพตด
การตรวจทางหองปฏบตการ
การตรวจหาการตดเชอโรคตดตอทางเพศสมพนธ
การตรวจหาการตดเชอเอชไอวดวยความสมครใจโดยผานการปรกษา
การคดกรองการตดเชอไวรสตบอกเสบบซ
การทดสอบภาวะตงครรภ
การตรวจปสสาวะเพอหาสารเสพตดทใช
การประเมนอนๆ เชน การตดสนใจเขารบการบ�าบดรกษา ในแงแรงจงใจในการบ�าบดรกษา
สงกระตนใหเกดการแสวงหาการบ�าบดรกษาและเปาหมายในการบ�าบดรกษาของผใชยา
ในขณะทแพทยท�าการประเมนผใชยา แพทยควรใหค�าแนะน�าหรอใหขอมลสนๆ แกผใชยา
เกยวกบความเสยงหรออนตรายทเกดจากการใชยา การใชเขม อนตรายทเกดจากการใชยาเกนขนาด
เพอชวยสนบสนนใหผใชยาลดหรอเลกการใชยา
3. กำรใหขอมลดำนกำรบ�ำบดรกษำกบผมำรบกำรบ�ำบด
วธการใหขอมลการบ�าบดรกษาแกผมารบการบ�าบดเชน
v การพดคยกบผมารบการบ�าบดตอบค�าถามทผมารบการบ�าบดถาม
v การน�าเสนอขอมลผานสอตางๆเชนแผนพบโปสเตอรตดผนงส�าหรบใหผมารบการบ�าบด
ทนงรอตรวจอานไดการฉายวดโอใหผมารบการบ�าบดด
12
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 15: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/15.jpg)
กอนใหการบ�าบดรกษาควรมการเตรยมและใหขอมลกบผรบการบ�าบดดงน
1. การอธบายสาเหตทผใชยามภาวะพงพาโอปออยด(opioiddependence)
2. การอธบายเกยวกบเมทาโดนทใชบ�าบดรกษาในประเดนดงน
- การออกฤทธสงสดหลงรบประทานยา2-4ชวโมง
- การมปฏกรยาระหวางยากบสารทมฤทธกลอมประสาทเชนแอลกอฮอล
ยาbenzodiazepineยารกษาวณโรคไรแฟมปซนและยาตานไวรส
โดยเฉพาะเนวราปนและอฟาไวเรนซ
- อาจใชเวลาหลายสปดาหในการปรบขนาดยาใหเหมาะสมกบผใชยา
3. การอธบายพฤตกรรมของผใชยาทคาดหวงในขณะรบการบ�าบดรกษา
4. ระยะเวลาทคาดหวงของการบ�าบดรกษา(อาจจะไมสามารถก�าหนดไดชดเจนในตอนแรก)
5. คาใชจายในการบ�าบดรกษา
6. วธการทจะหลกเลยงการไดรบยาเกนขนาดในระหวางการบ�าบดรกษารวมถงการลดอนตราย
จากการใชยา
7. ขอมลเกยวกบการบรการอนๆทเกยวของและการสงตอผใชยาเพอไปรบการบ�าบดรกษา
ทอนเมอจ�าเปน
8. วธการแกปญหาขอสงสยความไมพงพอใจของผใชยาในระหวางการบ�าบดรกษา
9. ความคาดหวงจากการบ�าบดรกษา
4. กำรพจำรณำทำงเลอกของกำรบ�ำบดรกษำ
v กอนเรมตนการบ�าบดรกษา ควรพจารณากอนวา ผใชยามความจ�าเปนทตองไดรบการ
บ�าบดรกษาหรอไม เชน ในกรณทผใชยาสบฝนเปนบางครง การบ�าบดรกษาดวยสารทดแทนอาจจะไมม
ประโยชนควรใชวธตดตามผใชยาเพอใหแนใจวาไมไดเกดปญหาหรออนตรายจากการสบฝน
v การเลอกใชวธการบ�าบดรกษาโดยสารทดแทนหรอวธการบ�าบดรกษาทางดานจตใจสงคม
หรอทงสองอยางโดยทวไปจะแนะน�าใหใชวธการบ�าบดรกษาโดยสารทดแทนรวมกบวธการบ�าบดรกษา
ทางดานจตใจสงคมการบ�าบดรกษาทางดานจตใจสงคมเพยงอยางเดยวอาจจะถกเลอกใชในกรณทผใชยา
ไมตองการบ�าบดรกษาดวยสารทดแทนหรอมอนตรายหรอขอจ�ากดทเกดจากการใชสารทดแทนมากกวา
ทจะไดรบประโยชนอยางไรกตามผใชยาทไดรบการบ�าบดรกษาทางดานจตใจสงคมควรมครอบครวหรอ
เพอนใกลชดคอยสนบสนนและเปนก�าลงใจเพอใหการบ�าบดรกษามประสทธภาพและประสบผลส�าเรจ
v การเลอกวธการบ�าบดรกษาแบบถอนพษยา(detoxificationหรอwithdrawaltherapy)
หรอการใชสารทดแทนระยะยาว(long-termsubstitutiontherapy)เชนการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน
ระยะยาว(methadonemaintenancetreatment,MMT)
13
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 16: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/16.jpg)
การทจะเลอกใชวธการบ�าบดรกษาแบบไหนนน ขนอยกบการตดสนใจรวมกนทงสองฝาย
ระหวางแพทยผใหการบ�าบดรกษาและผใชยา โดยควรพจารณาจากประวตการใชยาทผานมาของผใชยา
ความตงใจทจะเขารบการบ�าบดรกษาการตงเปาหมายของการบ�าบดรกษาประวตการบ�าบดรกษาทผานมา
ประโยชนทจะไดจากการปองกนการตดเชอ และควรค�านงถงผลขางเคยงจากการใชสารทดแทนดวย
นอกจากนกอนจะตดสนใจเลอกวธการบ�าบดรกษาแพทยควรจะใหขอมลและใหค�าปรกษาเกยวกบการ
บ�าบดรกษา และอนตรายทจะไดรบจากการใชยาโดยละเอยด จนกระทงผใชยาหมดขอสงสยและเขาใจ
ในขนตอนการบ�าบดรกษา
โดยทวไป ผใชโอปออยดมาเปนระยะเวลาไมนาน (หนงถงสองป) อาจจะไดรบประโยชนใน
ชวงเรมตนการบ�าบดรกษาดวยวธการถอนพษยารวมกบการปรกษาแตส�าหรบผใชโอปออยดมาเปนระยะเวลา
นานหรอเรอรงหรอลมเหลวจากการบ�าบดรกษาดวยวธการถอนพษยาหลายครงสวนใหญจะตองการการ
บ�าบดรกษาดวยสารทดแทนระยะยาว
5. กำรยนยอมเขำรบกำรบ�ำบดรกษำ
ผใชยาควรจะไดรบการอธบายจากผใหบรการถงขนตอนและรปแบบวธการบ�าบดรกษาความเสยง
และประโยชนทจะไดรบจากการบ�าบดรกษาความคาดหวงของการบ�าบดรกษาความเสยง/อนตรายทเกด
จากการใชยา/สารเสพตดตวอนรวมดวยขณะบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน และขอมลทเกยวของอนๆ เชน
กฎระเบยบบรการบ�าบดรกษาของสถานพยาบาลกจกรรมเสรมศกยภาพทใหกบผใชยาระหวางการบ�าบด
รกษา(เชนการปรกษาครอบครวกจกรรมกลมอนๆและการสงเสรมอาชพการเพมศกยภาพในการดแล
ตนเองใหสามารถใชชวตอยในครอบครวสงคม ไดโดยไมพงพายาเสพตด)สทธผใชยาในเรองตางๆ (เชน
การรกษาความลบของขอมลการบ�าบดรกษาการเปลยนรปแบบการบ�าบดรกษาการจ�าหนายออกจากโปรแกรม
และสทธประโยชนตางๆทผใชยาควรไดรบระหวางการบ�าบดรกษา)โดยละเอยดเพอใหผใชยาตดสนใจวา
จะเขารบการบ�าบดรกษาหรอไม ซงผใหบรการจะอธบายโดยการพดคยกบผใชยาหรออาจมเอกสารชแจง
ขอมลตางๆใหผใชยาไดอานรวมดวยและผใชยาควรยนยอมเขารบการบ�าบดรกษาดวยความสมครใจพรอม
กบเซนชอในใบยนยอมเขารบการบ�าบดรกษาพรอมระบวนททเซนยนยอม(ตวอยางดงภาคผนวก)
6. กำรลงทะเบยนและกำรจดท�ำขอมลผใชยำทเขำรบกำรบ�ำบดรกษำ
สถานพยาบาลทใหการบ�าบดรกษาผใชยาควรมการลงทะเบยนผใชยาทเขารบการบ�าบดรกษา
และเกบขอมลประวตการบ�าบดรกษา ขอมลการตดตามผลการบ�าบดรกษา ตามแบบ บสต.2-5 ของ
กระทรวงสาธารณสข(ดงภาคผนวก)เพอใชตดตามประเมนผลการบ�าบดรกษาและการสงตอผปวยโดยท
ทะเบยนประวตผใชยาควรเกบรกษาเปนความลบตามหลกการเกบรกษาความลบของผใชยาเพอใหผใชยา
มความมนใจทจะเขารบการบ�าบดรกษาอยางไรกตามทมบคลากรผใหการบ�าบดรกษาควรเขาถงขอมลไดงาย
14
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 17: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/17.jpg)
7. กำรพจำรณำขอหำมและขอควรระวงในกำรบ�ำบดรกษำ
ขอหำมในกำรบ�ำบดรกษำดวยเมทำโดน (contraindication)
1. ผใชยาทมโรคตบทรนแรง/การท�างานของตบบกพรอง (เชน ตบแขงและมอาการดซาน
และอาการทองมาน) เนองจากเมทาโดนอาจจะท�าใหเกดภาวะความผดปกตของสมอง
เนองจากการสญเสยหนาทของตบได
2. ผใชยาทก�าลงมภาวะเหลาน เชน การกดการหายใจรนแรง หอบหด โรคพษสราเรอรง
อบตเหตทศรษะ และความดนในกะโหลกศรษะเพมขน โรคล�าไสใหญเปนแผลอกเสบ
มการกดเกรงของทอทางเดนน�าดและทอทางเดนปสสาวะ
3. ผใชยาทมการแพเมทาโดนหรอสวนผสมทใช
ขอควรระวงในกำรบ�ำบดรกษำดวยเมทำโดน (precautions)
การบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน ควรมความระมดระวงเนองจากในแตละรายอาจมภาวะความ
เจบปวยทางดานรางกายหรอดานจตใจทเกดขนควบคกนไปดวยยาอนๆทใชรกษาอาการในขณะทผใชยา
ก�าลงไดรบเมทาโดนอยอาจเพมความเสยงในการทจะเกดภาวะไดรบเมทาโดนเกนขนาดและเสยชวตได
แพทยทสงจายยาควรปรกษาแพทยเฉพาะทางเพอขอค�าแนะน�าในกรณดงตอไปน
1. ใชยากดระบบประสาทสวนกลางหลายชนดรวมกนเชนดมสรารบประทานยา
benzodiazepineหรอไดรบยาตานอาการซมเศราเนองจากมฤทธเสรมกน
2. ผตดสราทไดรบการรกษาดวยยา disulfuram หรอ acamprosate การใหเมทาโดน
ไมควรใชแอลกอฮอลเปนสวนผสม
3. มภาวะทท�าใหการดอตอเมทาโดนลดลง เชน ประวตหยดหรอลดใชโอปออยดมาระยะ
เวลาหนง ผทเพงพนโทษจากคก ผทบ�าบดรกษาอาการถอนพษยาจนจบโปรแกรม หรอ
หลงจากไดรบการบ�าบดรกษาดวยnaltrexoneจะเกดความเสยงตอการไดรบยาเกนขนาด
4. ปวยเปนโรคจต
4.1 ผ ทมปญหาทางดานสภาพจตใจ เชน ความเจบปวยทางดานจตใจเฉยบพลน
ความสามารถในการรบรลดลงความผดปกตของการปรบตวอยางรนแรง
4.2 ผทมความเสยงสงทจะท�ารายตนเองหรอฆาตวตาย
5. ผทมอาการปวดเรอรงควรสงตอใหแพทยเฉพาะทางไดประเมนอาการกอนใหการบ�าบด
รกษาดวยเมทาโดน
15
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 18: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/18.jpg)
6. มปญหาโรคทางกายอนๆรวมดวยสาเหตส�าคญทท�าใหผใชยาเสยชวตเนองจากเมทาโดน
มกพบในผทมสขภาพไมดหรอเปนโรคตางๆเชนตบอกเสบผปวยเอดสทมการตดเชอโรคอน
รวมดวยและควรจะตองพจารณาใหความส�าคญกบกรณดงตอไปน
6.1 เนองอกของเนอเยอชนในของตอมหมวกไต เคยมรายงานวาการใชเฮโรอน ท�าให
ภาวะความดนโลหตสงเปนมากขน
6.2 ภาวะเกยวกบปญหาของระบบทางเดนหายใจ ในคนไขทไดรบเมทาโดน อาจจะ
ลดความสามารถในดานหายใจเนองจากจะเพมความตานทานในทางเดนหายใจ
6.3 ผใชยาทมความเสยงสงเนองจากโรคอนๆซงควรใชเมทาโดนอยางระมดระวงไดแก
ในผใชยาทมภาวะตอมไทรอยดท�างานนอยลงตอมหมวกไตสวนนอกท�างานไมเพยงพอ
ตอมใตสมองท�างานนอยลงตอมลกหมากโตทอปสสาวะตบชอคและโรคเบาหวาน
16
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 19: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/19.jpg)
กำรบ�ำบดรกษำผใชโอปออยดดวยสำรทดแทน (OST)
การบ�าบดรกษาผใชโอปออยดดวยสารทดแทนเปนวธการบ�าบดรกษาทดทสดส�าหรบผใชยา
พงพาโอปออยดโดยมจดมงหมายเพอปองกนมใหผใชโอปออยดทผดกฎหมายเชนเฮโรอนหวนกลบไป
ใชเฮโรอนดงนนจงจ�าเปนตองเพมขนาดของเมทาโดนใหเพยงพอทจะท�าใหผใชยาไมเกดอาการเคลมสข
เมอไปใชเฮโรอนรวมกนซงจะท�าใหผใชยาไมกลบไปใชเฮโรอนอยางไรกตามเมทาโดนอาจท�าใหเกดอาการ
ขางเคยงหรออาการพษไดดงนนการใชจงจ�าเปนตองมความรและระมดระวงอยางยง
รปแบบของเมทำโดน
เมทาโดนในประเทศไทยจดจ�าหนายโดยกองควบคมวตถเสพตด ส�านกงานคณะกรรมการ
อาหารและยาม2รปแบบดงน
1. ยาเมดขนาด5มลลกรม
2. ยาน�ารบประทานความเขมขน10มลลกรมตอมลลลตร
เมทาโดนในรปแบบยาเมดใชส�าหรบเปนยาระงบปวดสวนในการบ�าบดรกษาผใชยามกจะใหยา
ในรปแบบยาน�ารบประทานมากกวารปแบบยาเมดเนองจากยาน�าสามารถปรบขนาดของยาทใหแกผใชยา
แตละรายในระหวางการบ�าบดรกษาไดงายกวายาเมด นอกจากนยาเมดยงมความเสยงสงทอาจมผน�าไป
ใชในทางทผดดวย
การบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน
การใหเมทาโดนแกผใชยา ตองจดขนาดยาใหสมดลกบอาการและระยะเวลาของการอยากยา
ดงน
1. กำรเรมตนยำ และกำรปรบขนำดยำในชวงสปดำหแรก
ผใชยาควรจะไดรบค�าแนะน�าไมใหใชโอปออยดหรอสารทมฤทธกดประสาทรวมถงไมใหดม
แอลกอฮอลเปนระยะเวลา24ชวโมงกอนเรมเมทาโดน
เมทาโดนทใชครงแรกควรเรมใหในตอนเชาขนาดของเมทาโดนทใหขนอยกบความรนแรงของ
อาการพงพาโอปออยดหรอการใชสารอนๆเชนสารทมฤทธกดประสาทรวมดวยโดยใหขนาดนอยทสด
เทาทสามารถระงบหรอบรรเทาอาการอยากยาทางรางกายไดเทานน เพอเปนการปองกนอนตรายตอ
17
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 20: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/20.jpg)
รางกายผใชยาเนองจากการรบเมทาโดนเกนขนาดดงนนโดยทวไปจงควรเรมตนเมทาโดนครงแรกดวยขนาด
ไมเกน30มลลกรมแตถาไดประวตจากค�าบอกเลาของผใชยาเองวาใชยาเสพตดใหโทษในปรมาณนอย
กตองเรมตนในปรมาณทนอยกวานลงไปตามสวนอก เชน อาจเรมตนในขนาดเพยง 20 มลลกรมตอวน
หรอถาผใชยามประวตใชสารอนรวมดวยหลายชนด หรอมอาการปวยอนๆ รวมดวยทมอาการรนแรง
ควรเรมตนยาท20มลลกรมตอวนเปนตน
หลงจากผใชยาไดรบเมทาโดนครงแรกนาน4ชวโมงควรมการประเมนผใชยาถงอาการถอนพษยา
(withdrawalsymptoms)และอาการพษจากการใชเมทาโดน(intoxication)เพอปรบขนาดยาทจะใช
บ�าบดรกษา ถาผใชยามอาการถอนพษยาหลายครง อาจปรบเพมขนาดยาสงสดถง 10 มลลกรม แตถา
ผใชยามอาการถอนพษยาเพยงครงเดยวตอนกอนทจะถงเวลากนยาครงตอไปนนหมายถงวา อาจจะเพม
ขนาดเมทาโดนปรมาณนอยๆกไดและไมควรใชเมทาโดนในขนาดทเกน40มลลกรมตอวนในชวงสปดาห
แรกของการบ�าบดรกษา ขนาดยาควรจะถกปรบเพมขนทก 4 วน จนถงขนาดสงสดทยอมรบได เพราะ
เมทาโดนออกฤทธยาวใชเวลานาน5วนถงจะไมออกฤทธเตมท
2. กำรปรบขนำดยำใหพอเหมำะทจะเปนขนำดทดแทน
การใหเมทาโดนในขนาดทสง(มากกวา60มลลกรมตอวน)มความสมพนธกบอตราการอยรบ
การบ�าบดรกษา และการลดการใชโอปออยดทผดกฎหมาย ดงนนผใหการบ�าบดรกษาควรตงเปาหมาย
ทจะมผใชยาสวนใหญทจะรบยาในขนาดระหวาง60-120มลลกรมตอวนทงนขนอยกบการประเมนอาการ
ทางคลนกซงโดยทวไปจะใชเวลาประมาณ1-3สปดาหในการปรบยาใหไดขนาดทดแทนทเหมาะสม
ขนาดเมทาโดนทพอเหมาะคอควรจะถกปรบเพมจนกระทงผใชยาไมมอาการถอนพษยาและ
ไมมอาการพษจากเมทาโดนเชนอาการครงหลบครงตนหรอรมานตาหดเลกเทารเขมและผใชยามการใช
โอปออยดทผดกฏหมายนอยกวาสปดาหละครง
ขนาดยาควรจะถกปรบเพมขนไมเกน10มลลกรมตอทก4วนเพอลดความเสยงของการไดรบ
ยาเมทาโดนเกนขนาด และถาผใชยามอาการพษจากการใชเมทาโดน ผใหการบ�าบดรกษาควรจะถามถง
การใชยาอนรวมดวยเชนยาbenzodiazepineหรอการดมแอลกอฮอลและถาจ�าเปนสามารถลดขนาด
เมทาโดนไดครงละ5-10มลลกรม
การใหการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาวเมอปรบขนาดของเมทาโดนททดแทนไดพอเหมาะแลว
ตองใหเมทาโดนในขนาดคงทตอไป
18
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 21: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/21.jpg)
การเปลยนแปลงขนาดเมทาโดน (changing dose level)
การทใหผใชยามสวนรวมในการปรบขนาดของเมทาโดนจะสงผลดตอสมพนธภาพในการบ�าบด
รกษา ชวยท�าใหผใชยาเกดความไววางใจและมความรบผดชอบสงขน เมอตดสนใจเปลยนแปลงขนาด
เมทาโดนมสงทควรพจารณาตามมาดงตอไปน
1) อาจจ�าเปนตองใชเมทาโดนขนาดสงขนในผทยงมการใชโอปออยดอนๆรวมดวยและใช
วธฉดดวยอยางตอเนอง
2) ความผนแปรในการเปลยนแปลงเมทาโดนในรางกายของผใชยาแตละคน
3) การไดรบยาตวอนรวมดวยซงยาบางอยางอาจท�าใหการสลายตวของเมทาโดนสงขน
4) ภาวะการตงครรภ โดยเฉพาะชวงไตรมาสแรกและไตรมาสหลงของการตงครรภ และ
ระหวางการเลยงบตรดวยนมมารดา
5) การใชยาเสพตดรวมกนหลายชนด
3. กำรทบทวนควำมกำวหนำในกำรบ�ำบดรกษำ
ทมผใหการบ�าบดรกษาควรมการทบทวนรวมกนถงความกาวหนาในการบ�าบดรกษาของผใชยา
อยางสม�าเสมออยางนอยในชวงเดอนแรกหลงการบ�าบดรกษาและทกเดอนในเดอนตอมา
ผใชยาควรจะถกทบทวนหรอประเมนผลการบ�าบดรกษาเปนระยะดงน
v ในวนแรก:4ชวโมงแรกหลงจากรบประทานเมทาโดนครงแรก
v ในวนทสามหรอส
v ปลายสปดาหทหนง
v อยางนอยสปดาหละครงในชวงเดอนแรกของการบ�าบดรกษาหรอจนกระทงปรบไดขนาดยา
ทดแทนทเหมาะสม
v อยางนอยทกสองสปดาหในชวงสามเดอนแรกของการบ�าบดรกษา
v ตอมาอยางนอยเดอนละครง
ถาผใชยามอาการแยลงตารางระยะเวลาทจะทบทวนการบ�าบดรกษาทน�าเสนอขางตนควรจะ
ถกปรบใหเหมาะสม
วตถประสงคของการทบทวนความกาวหนาของการบ�าบดรกษา เพอสรางความเขาใจทดตอ
อาการทางคลนกและทางจตใจและสงคมของผใชยาและพฒนาความสมพนธในระหวางการบ�าบดรกษา
ทเขมแขงระหวางผใหการบ�าบดรกษาและผใชยาความกาวหนาในดานอาการทางคลนกและสภาวะจตใจ
สงคมของผใชยาจะชวยตดสนระยะเวลาทใชในการบ�าบดรกษาได
19
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 22: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/22.jpg)
การทบทวนแตละครง ควรจะดในประเดนตอไปน
ประวต
ขนาดเมทาโดนทใชในปจจบน
การใชยาเชนฝนเฮโรอนยาบายาbenzodiazepineยาอนๆทใชเปนประจ�าและการดมแอลกอฮอล
ในปจจบน
อาการปวยทเปนรวมดวยเชนไวรสตบอกเสบโรคตบเรอรงโรคหรอการบาดเจบทเกดจากการใชเขม
การตดเชอเอชไอวและวณโรค
ปญหาทางดานจตใจและสงคมทส�าคญ
การตรวจรางกาย
อาการถอนพษยาหรออาการพษจากเมทาโดน
อาการปวยทางคลนกอนๆ(อาจจะตองมการตรวจปสสาวะเพอยนยนวามการใชสารเสพตดหรอไม)
การตรวจสภาวะทางจตเพอตรวจหาโรคซมเศราวตกกงวลโรคแมเนยโรคจตการท�ารายตนเอง
และหรอการท�ารายผอน
แผนการบรหารจดการ
การปรบแผนการบรหารจดการขนอยกบผลการประเมน/ทบทวนการบ�าบดรกษาผใชยา
4. กำรใหยำผใชยำกลบบำน (take-home dosing)
การสงยาใหผใชยาน�าเมทาโดนกลบไปใชทบาน เหมาะกบผใชยาทอยในชนบทหางไกลหรอ
สถานททมความยากล�าบากในการเดนทางมารบการบ�าบดรกษาทสถานพยาบาล อยางไรกตามตอง
พจารณาตามกฎหมายทก�าหนดไววาใหน�ายาน�าเมทาโดนกลบไปรบประทานทบานไดตามกฎหมายก�าหนด
แตไมเกน350มลลกรมตอครง
กอนทจะใหยาผใชยากลบบาน ผใชยาควรจะถกประเมนโดยทมผใหการบ�าบดรกษาแลววา
ก�าลงอยในภาวะคงทของอาการ(ภายในหนงถงสองเดอนกอนจะเรมยาทบาน)ซงการประเมนภาวะคงท
ควรจะรวมถงประเดนตางๆเหลานไดแก
v ปจจบนมการรบประทานเมทาโดนตามขนาดยาทแพทยแนะน�า
v ปจจบนมการมาตามนดหมายททมผใหการบ�าบดรกษาไดนดเวลาไว
v มการใชโอปออยดทผดกฎหมายหรอยาอนๆรวมดวยไมบอยครง(อาจจะตองมการ
ตรวจปสสาวะเพอยนยนวามการใชสารเสพตดหรอไม)
20
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 23: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/23.jpg)
v มสขภาพจตทคงท
v มสถานทอยอาศยทมนคง
v มทเกบเมทาโดนทปลอดภยเชนหางไกลจากมอเดก
v มความเปนไปไดนอยทจะมการน�าเมทาโดนไปใชอยางผดกฎหมายหรอผดวตถประสงค
หรอน�าไปฉด
มขอแนะน�าวาจ�านวนเมทาโดนทใหผใชยาน�ากลบไปรบประทานทบานไมควรมากกวาสปดาหละ
4มอ(หรอถาผใชยาอาศยอยในชนบททหางไกลมากๆอาจจะใหยากลบบานมากสดไมเกนสปดาหละ6มอ)
เพอทผใชยาจะไดมารบยาทสถานพยาบาลพรอมไดรบการดแลและแนะน�าจากทมผใหการบ�าบดรกษา
สปดาหละ3มอและในชมชนควรจะมการอบรมอาสาสมครประจ�าหมบานเพอชวยตดตามดแลแนะน�า
ผใชยาใหรบประทานยาอยางตอเนอง
การเกบรกษาเมทาโดนควรเกบยาไมใหถกแสงแดดความรอนหรอความชนและเกบใหพน
มอเดกถาพบวายาเปลยนลกษณะสกลนรสไมควรรบประทานควรเกบไวใหเจาหนาทด
การน�ายากลบไปรบประทานทบานไมแนะน�าส�าหรบผใชยาดงตอไปน
v มการใชยารวมกนหลายชนด
v เมอเรวๆนมอาการไดรบเมทาโดนเกนขนาดหรอมอาการพษจากเมทาโดน
v มสภาวะทางจตใจทไมคงท
v ผใชยาถกพจารณาวามความเปนไปไดทจะน�ายาไปฉดทบาน
หลกเกณฑในการจายเมทาโดนใหผเขารบการบ�าบดรกษาน�าไปรบประทานทบาน
1. การจายเมทาโดนตองกระท�าโดยแพทยผท�าการบ�าบดรกษาเทานน
2. แพทยจะตองจายเมทาโดนใหกบผเขารบการบ�าบดรกษาทขนทะเบยนบ�าบดรกษากบ
สถานพยาบาลเทานน
3. สถานพยาบาลจะตองมอบบตรประจ�าตวตามแบบทกระทรวงสาธารณสขก�าหนดไวแก
ผเขารบการบ�าบดรกษาเพอเปนเอกสารรบรองการครอบครองเมทาโดน
4. ภาชนะบรรจเมทาโดนทจายใหผเขารบการบ�าบดรกษาไปรบประทานนอกสถานพยาบาล
จะตองมฉลากระบขอความชอผใชยาขนาดรบประทานชอสถานพยาบาลและค�าเตอน
“ไมควรรบประทานรวมกบแอลกอฮอลเพราะอาจเกดอนตรายได”
5. จะตองจดท�าทะเบยนผเขารบการบ�าบดรกษาและรายงานการจายเมทาโดนใหไปรบประทาน
นอกสถานพยาบาลเกบไวทสถานพยาบาลพรอมใหเจาหนาททเกยวของตรวจสอบได
6. กรณผเขารบการบ�าบดรกษามปญหาเกยวกบการใชเมทาโดน สถานพยาบาลจะตองม
แพทยพรอมใหค�าปรกษาหรอแนะน�าทางโทรศพท
21
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 24: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/24.jpg)
ผลดของการใหผใชยาน�าเมทาโดนไปรบประทานทบาน
1. สงเสรมใหมการผสมผสานการบ�าบดรกษาเขาไปในชมชน ชวยลดเวลาและคาใชจาย
ในการเดนทางของผใชยา
2. สงเสรมใหผใชยามความรบผดชอบตอการบ�าบดรกษามากขน
3. ลดปญหาทผใชยาไมสะดวกทจะมารบประทานยาตรงตามก�าหนดเวลาของสถานพยาบาลได
ท�าใหผใชยาอยรบการบ�าบดรกษามากขนจากรายงานการศกษาแสดงใหเหนวาโปรแกรม
การบ�าบดรกษาทมนโยบายอนญาตใหน�าเมทาโดนกลบบานมอตราการอยบ�าบดรกษา
สงกวาโปรแกรมทไมอนญาต
4. ลดความไมสะดวกและคาใชจายของสถานพยาบาลในการจายยาแตละวน
ขอควรค�านงถงในการใหเมทาโดนกลบบาน
1. ความเสยงตอการใชยาเกนขนาดจากผใชยาเองหรอบคคลอนไมวาจะโดยการเจตนาหรอ
อบตเหตกตามโดยเฉพาะอยางยงในเดกเลกและคนทไมสามารถทนยาไดหรออาจมการใช
รวมกบยากดประสาท
2. น�ายาส�าหรบรบประทานไปฉด ผลคอการท�าลายเสนเลอดและผลเสยตอสขภาพตามมา
ผใชยาทกรายทรบยากลบบานควรไดรบการตรวจดเสนเลอดทกครงทมาพบแพทยในราย
ทพบวายงคงมการฉดยาอย ควรระงบการใหยากลบบานไวกอนจนกวาจะเหนวาผใชยา
หยดฉดยาแลว
3. การน�ายากลบไปใชอยางไมถกตอง(ไมไดใชยาตามสง)ท�าใหผลการบ�าบดรกษาไมดและ
ถกผอนน�าไปใชในทางทผดได
5. กำรแบงกำรรบประทำนยำ (split dosing)
โดยปกตเมทาโดนจะรบประทานวนละหนงครงในตอนเชา แตส�าหรบผใชยาบางรายทยงคงม
อาการถอนพษยาภายใน12ชวโมงหลงจากรบประทานเมทาโดนในขนาดทสงเชนผใชยาทก�าลงตงครรภ
อยในระยะไตรมาสทสามหรอผใชยาทมการรบประทานยาอนรวมดวยซงอาจท�าใหมผลตอเมตาบอลซม
ของเมทาโดนอาจพจารณาแบงเมทาโดนเปนสองมอคอมอเชาและมอเยนโดยมอเยนอาจพจารณาใหน�า
ยากลบไปรบประทานทบานไดถาผใชยาถกประเมนแลววามความพรอม
22
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 25: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/25.jpg)
6. กำรแกปญหำในสถำนกำรณทำงคลนกตำงๆ
6.1 ผลขางเคยงจากยา
ผลขางคยงของเมทาโดนพบไดไมบอยและถาพบมกจะเกดอาการในชวงสองสปดาหแรก
ของการบ�าบดรกษาผลขางเคยงทส�าคญไดแก
- อาการงวงนอนโดยเฉพาะเมอใชรวมกบสารออกฤทธกดประสาทอนๆ
- ทองผก(ถามอาการควรแนะน�าใหผใชยารบประทานอาหารจ�าพวกผกผลไมดมน�ามากๆ
หรออาจรกษาโดยใหยาระบายชนดfluidsandosmoticlaxativesเชนlactulose)
- อาการเหงอออก
อาการเหงอออกสามารถเกดขนในขณะทผ ใชยามอาการถอนพษยาหรอไดรบยา
เกนขนาดการซกประวตและการสงเกตอาการอยางใกลชดจะชวยแยกไดวาเปนอาการ
ถอนพษยาหรอไดรบยาเกนขนาดซงจ�าเปนตองลดขนาดเมทาโดน
- คลนไสหรออาเจยน
- ความตองการทางเพศลดลง
- ปากแหง
ผลขางเคยงอนๆเชน
1. การนอนหลบผดปกต
ผใชยาทไดรบเมทาโดนมความเสยงทจะเกดภาวะหยดหายใจเปนชวงๆระหวางนอนหลบการใช
ยานอนหลบกอาจจะท�าใหการนอนหลบแยลงเนองจากท�าใหเกดภาวะหลบๆตนๆเมทาโดนและยานอนหลบ
จะเสรมฤทธกนท�าใหหายใจชาลงหรอหยดชวคราวไดเมอหยดหายใจจากสมองขาดออกซเจนท�าใหมการ
สงงานไปยงศนยควบคมการตนตว ท�าใหตองตนขนมาหายใจ ท�าใหเกดการหลบๆ ตนๆ ได ซงพบวา
มรายงานจ�านวนมากทพบวามผใชยาหลายรายมปญหาการนอนหลบ
2. ปญหาทนตสขภาพ
สารโอปออยดทกตวรวมทงเมทาโดนจะลดการสรางน�าลายประกอบกบผใชยามกมปญหาการ
รกษาสขอนามยชองปากและอาจมปญหาทพโภชนาการผลทตามมาทพบบอยๆคอปญหาทางดานทนตกรรม
ของผใชยามาเขารบการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาวจงท�าใหผใชยาบางรายเชอวาปญหาทางทนตกรรม
เกดขนเนองจากเมทาโดนการแกไขโดยใหผใชยาไดรบการดแลจากทนตแพทยเพอสงเสรมใหผใชยาดแล
อนามยชองปากตวเองและการเพมน�าลายท�าไดโดยการเคยว
23
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 26: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/26.jpg)
ผใชยาทมอาการพษจากการใชสารทออกฤทธกดประสาทเชนแอลกอฮอลโอปออยดหรอยา
benzodiazepine ควรไดรบการประเมนอาการทางคลนกกอนบ�าบดรกษาดวยสารทดแทน และเมอ
ประเมนแลวอาจพจารณาลดขนาดเมทาโดนลงหรอใหเมทาโดนเมอผใชยามอาการดขนเชนตนหรอมสต
6.2 การไดรบยาเกนขนาด (overdose)
ความเสยงของการเกดอาการไดรบเมทาโดนเกนขนาดมสงสดในชวงสองสปดาหแรกของ
การบ�าบดรกษา การเกดอาการไดรบเมทาโดนเกนขนาดมความสมพนธกบการใชยากดประสาทชนดอน
รวมดวยโดยเฉพาะยาbenzodiazepine
ในผทไดรบเมทาโดนเกนขนาดจะมอาการคลนไสอาเจยนรมานตาหดเลกเทารเขมอาการ
แสดงของผวหนงทมอและเทามสคล�ากวาปกต(Peripheralcyanosis)งวงซมตวเยนอตราการหายใจ
ลดลงความดนโลหตลดลงอณหภมรางกายลดลงอาจมอาการชกการหายใจชาลงเรอยๆจนหยดหายใจ
และเสยชวตในทสด เมทาโดนมผลกดการหายใจมากกวามอรฟน ผทใชยาเกนขนาดมกจะเสยชวตดวย
อาการน�าทวมปอด
การไดรบโอปออยดรวมถงเมทาโดนเกนขนาดจ�าเปนตองรกษาโดยวธการปฐมพยาบาล
และการปฏบตการชวยฟนคนชพ(cardiopulmonaryresuscitation,CPR)และใหยาตานฤทธโอปออยด
(opioid antagonist) เชน นาลอกโซน (naloxone) โดยฉดในขนาด 0.4 มลลกรม เขากลามหรอ
หลอดเลอดด�านาลอกโซนเปนยาทออกฤทธสน(1-3ชวโมง)ถาการหายใจไมดขนใหยาซ�าไดโดยชวงเวลา
หางกนทก2-3นาทจนกวาการหายใจจะเปนปกตเนองจากเมทาโดนเปนยาทออกฤทธนานดงนนผใชยา
อาจมอาการกดการหายใจกลบซ�าขนมาเมอใดกได จงจ�าเปนตองเฝาระวงตอไปอกเปนเวลา 24 ชวโมง
ถาผใชยามอาการไมดขนหลงจากใชยานาลอกโซนควรนกถงอาการทเกดจากยากดประสาทชนดอนและ
อาจมการใชเครองชวยหายใจหรอใหออกซเจนรวมดวย
6.3 การขาดการรบประทานยา (missed doses)
ผใชยาทขาดการรบประทานยาอยางสม�าเสมอตงแตหนงมอตอสปดาหขนไปควรไดรบ
การทบทวนและประเมนการบ�าบดรกษาโดยทมผใหการบ�าบดรกษา
เมอผใชยาขาดการรบประทานเมทาโดน ผใชยาอาจจะใชยาอนๆ ทออกฤทธกดสมอง
สวนกลางทดแทนเองเชนแอลกอฮอลหรอยาbenzodiazepineหากขาดการรบประทานยาตดตอกน
3วนหรอมากกวาภาวะการณทนยาตอสารโอปออยดอาจลดลงท�าใหผใชยามความเสยงเพมขนตอการ
ไดรบยาเกนขนาดเมอกลบมาเรมตนรบเมทาโดนใหม
การเรมตนใหยาใหม
ควรประเมนอาการถอนพษยาของผใชยา กอนทจะใหยาหลงจากขาดการรบประทานยาไป
โดยทวไปเพอใหความปลอดภยและมประสทธภาพ จงก�าหนดแนวทางการใหยาไวหากผใชยาขาดการ
รบประทานยาในระยะเวลาดงตอไปนคอ
24
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 27: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/27.jpg)
1วน:ใหขนาดของยาเหมอนปกตและมการประเมนผใชยาในนดครงตอไป
2วน:มการประเมนโดยทมผใหการบ�าบดรกษาหากไมมขอบงชวามอาการ
ถอนพษยาเกดขนใหยาไดตามปกต
3วน:มการประเมนโดยทมผใหการบ�าบดรกษาใหขนาดเมทาโดนครงหนงของ
ขนาดยาปกตและในวนตอมาใหเมทาโดนในขนาดปกต
มากกวา3วน:มการประเมนโดยทมผใหการบ�าบดรกษาใหขนาดเมทาโดนครงหนงของ
ขนาดยาปกตและในวนตอมาใหเมทาโดนในขนาดปกตและควรมการตดตาม
สงเกตอาการอยางใกลชดในระหวาง2-3วนตอมา
5วน:ควรเรมตนการใหยาเหมอนผใชยารายใหม
6.4 การอาเจยนในขณะรบประทานยา
เมทาโดนจะถกดดซมเรวหลงจากรบประทานดงนนถามอาการอาเจยนหลงจากรบประทาน
ยาไปแลวนานมากกวา20นาทไมตองด�าเนนการใดๆแตถาอาเจยนหลงจากรบประทานยานานนอยกวา
20นาทและมพยานยนยนแนะน�าใหใหเมทาโดนขนาดเทาเดมรบประทานใหมอกครงแตถาไมมพยาน
ยนยนวาอาเจยนจรงใหประเมนผใชยาภายใน4ชวโมงวามอาการถอนพษยาหรอไมถามอาการถอนพษยา
แนะน�าใหใหเมทาโดนขนาดเทาเดมรบประทานใหมอกครงแตถาไมมไมตองด�าเนนการใดๆและใหขนาดยา
ตามปกตในวนตอมา
7. การหยดการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน
การหยดการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน ควรเปนความสมครใจของผใชยารวมกบการตดสนใจ
ของทมผใหการบ�าบดรกษา ผใชยาจ�านวนมากไมไดตองการรบประทานเมทาโดนไปตลอดชวต ผใชยา
สวนใหญทก�าลงรบประทานเมทาโดนอยในขนาดทคงทและมความมนคงในการด�าเนนชวตแลวจะตองการ
ทจะลดปรมาณยาลงทละนอยจนกระทงสามารถหยดเมทาโดนได
การหยดเมทาโดนถกแนะน�าเพยงในผใชยาทสามารถใชชวตอยางปกตรวมกบครอบครวและ
เพอนไดมงานท�ามการเขารวมกจกรรมตางๆในสงคมไดอยางปกตและไมไปเกยวของกบสารเสพตด
ตามปกตจะไมแนะน�าใหหยดเมทาโดนในชวง12เดอนแรกของการบ�าบดรกษาและกอนหยดยา
ขนาดของเมทาโดนควรถกลดลงทละนอยตามระยะเวลาดงน
v ผใชยาทรบประทานยาอย›50มลลกรม ใหลดยาลงมากทสดไมเกน5มลลกรม/สปดาห
v ผใชยาทรบประทานยาอย30-50มลลกรมใหลดยาลงมากทสดไมเกน2.5มลลกรม/สปดาห
v ผใชยาทรบประทานยาอย‹30มลลกรม ใหลดยาลงมากทสดไมเกน1-2มลลกรม/สปดาห
ผใชยาอาจจะมอาการถอนพษยาไดเปนระยะเวลานานหลายสปดาหหลงจากหยดยาถงแมวา
จะมการลดขนาดยาลงทละนอยๆกตาม
25
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 28: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/28.jpg)
การหยดเมทาโดนโดยไมสมครใจ (involuntary withdrawal)
ในบางครงมความจ�าเปนตองจ�าหนายผใชยาออกจากการบ�าบดรกษาเพอความปลอดภยหรอ
ความปกตสขของตวผใชยาผใชยาอนและเจาหนาทซงมสาเหตดงตอไปน
- มความรนแรงขมขหรอมทาทรนแรงตอผใหการบ�าบดหรอบคคลอน
- มการคายาหรอท�ากจกรรมทผดกฎหมายอนๆรอบๆสถานพยาบาลทบ�าบดรกษา
- มการใชยาทออกฤทธกดประสาทสวนกลางในปรมาณทสงเปนอนตรายอยางตอเนอง
- มความลมเหลวซ�าๆในการเขารบการบ�าบดรกษา
- มการเบยงเบนการใชเมทาโดนไปในทางไมถกตองในรปแบบตางๆ
- มการคาขายเมทาโดนทน�ากลบไปรบประทานทบาน
8. ผใชยำทตงครรภและใหนมบตร
หญงตงครรภทใชโอปออยดควรจะไดรบการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนเพอลดความเสยงทจะ
เปนอนตรายตอทารกในครรภ เพราะการไดรบเมทาโดนในขนาดทเหมาะสมและตอเนองจะท�าใหระดบ
เมทาโดนคงทไมเปนอนตรายแกทารกในครรภในขณะเดยวกนมารดาสามารถใชชวตไดตามปกตลดการ
ลกลอบใชยาเสพตดท�าใหทารกไมเสยงตอการตดเชอตางๆหญงมครรภไดรบการดแลทงในระหวางตงครรภ
และหลงคลอดอยางเหมาะสม
ในขณะตงครรภจะมภาวะน�าคงซงเพมปรมาตรของการกระจายยาและมการเปลยนแปลงของ
เมตาบอลซมของรางกายท�าใหอาจจะตองเพมขนาดเมทาโดนใหมากกวาเดมประมาณ5-10มลลกรมและ
ในบางรายอาจตองแบงเมทาโดนเปนสองมอและในภาวะหลงคลอดจะตองมการปรบลดขนาดเมทาโดนลง
การเลยงบตรดวยนมมารดาในขณะทบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน ไมพบวามความสมพนธกบ
ผลลพธทไมพงประสงคในทารก ดงนนจงควรสงเสรมมารดาใหนมบตรไมวาจะไดรบเมทาโดนในขนาด
เทาใด นอกเสยจากวาใชยาอนรวมดวย นอกจากนการไดรบนมมารดาจะชวยลดอาการขาดยาในทารก
(neonatalabstinencesyndrome,NAS)ลงไดและควรแนะน�าใหมารดาทไดรบเมทาโดนในขนาดสง
หยานมบตรอยางชาๆเพอหลกเลยงอาการขาดยาในทารก
อาการขาดยาในทารกเปนอาการถอนพษโอปออยดชนดหนงพบไดบอยในทารกทมารดาพงพา
โอปออยดโดยทวไปอาการถอนพษทเกดจากเฮโรอนมกจะเกดขนภายใน48ชวโมงหลงคลอดแตส�าหรบ
อาการถอนพษยาทเกดจากเมทาโดนสามารถเกดไดภายใน2สปดาหหลงคลอดและโดยทวไปจะมอาการ
ภายใน96ชวโมงแรกหลงคลอดดงนนควรมการตดตามประเมนอาการอยางใกลชด(ดงภาคผนวก)
26
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 29: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/29.jpg)
9. กำรตดเชอเอชไอว และภำวะพงพำโอปออยด
การใชอปกรณฉดยารวมกนเปนชองทางการแพรเชอเอชไอวในกลมผใชยาดงนนผใชยาทกคน
ทมารบการบ�าบดรกษาควรไดรบบรการการใหความรใหค�าปรกษาเกยวกบการลดพฤตกรรมเสยงตอการ
ตดเชอและการแพรเชอเอชไอววธลดอนตรายจากการใชยาการปรกษาเพอหาการตดเชอเอชไอวการเขาถง
อปกรณฉดยาทสะอาด และถามการตดเชอเอชไอวแลว ควรไดรบค�าแนะน�าเรองการดแลสขภาพตนเอง
รวมถงการไดรบบรการการรกษาโรคตดเชอฉวยโอกาสและยาตานไวรส
ในการใหยาตานไวรสหรอยารกษาโรคทเกดขนรวมดวยเชนยารกษาวณโรคในผตดเชอเอชไอว
ทก�าลงบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนตองพจารณาวายาทจะใหมปฏกรยาตอกนอยางไรมผลตอการเปลยนแปลง
ระดบเมทาโดนในกระแสเลอดหรอไมเมทาโดนมผลตอระดบยาอนทใหรวมดวยหรอไมเพอพจารณาปรบ
ขนาดของยาใหเหมาะสม(รายละเอยดดงภาคผนวก)
27
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 30: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/30.jpg)
การบ�าบดรกษาแบบถอนพษยา
การบ�าบดรกษาแบบถอนพษยามกจะท�าใหผใชยากลบไปใชยาซ�าอกครงสง อยางไรกตามวธ
การบ�าบดรกษาแบบถอนพษยาอาจจะมประโยชนส�าหรบบางสถานการณ และควรจะถกพจารณาใชใน
สถานการณดงตอไปน
v เปนผใชยาทเปนเยาวชนหรอมประวตการใชโอปออยดระยะสนในขณะทเขารบการบ�าบด
รกษาครงแรก
v ผใชยามแรงจงใจสงในการเขารบการบ�าบดรกษาและมแรงสนบสนนจากครอบครวและ
สงคมอยางเขมแขง
v ไมมการใชยาชนดอนรวมดวย
v เปนความตงใจของผใชยาเองทจะเขารบการบ�าบดรกษา
v เปนกลไกทจะน�าผใชยาเขาสกระบวนการรกษา
v อยในสถานทปดซงการบ�าบดรกษาดวยสารทดแทนไมสามารถท�าได
การบ�าบดรกษาแบบถอนพษยาไมแนะน�าใหใชกบหญงตงครรภ เพราะผลกระทบจากการ
ถอนพษยารนแรงมากกวาผลกระทบจากเมทาโดนดงนนจงแนะน�าใหบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนมากกวา
อำกำรถอนพษโอปออยด
อาการถอนพษยาทแสดงออกมาหลงจากหยดใชโอปออยดมลกษณะเดยวกน ไดแกหงดหงด
วตกกงวลกระสบกระสายกลวปวดกลามเนอปวดหลงปวดขอปวดทองทองเดนสนคลนไสหาว
น�ามกน�าตาไหลจามขนลก เหงอออกมากรมานตาขยายความดนโลหตสงขน เบออาหารออนเพลย
มอาการซมเศราและนอนไมหลบอาการถอนพษยาทเกดขนโดยทวไปมกไมเปนอนตรายตอชวตเวนแต
ผใชยาจะมโรคแทรกซอนทางกายอยางอนรวมดวย การประเมนอาการแสดงของการถอนพษยาอาจจะ
ประเมนตามแบบประเมนทางคลนกของการขาดสารเสพตดของCOWS(ดงภาคผนวก)
อาการถอนพษยาทปรากฏอาการทางกายทเกดจากการหยดใชเฮโรอนจะเรมปรากฏหลงจาก
ใชเฮโรอนครงสดทายไปแลว6-24ชวโมงรนแรงสงสด36-72ชวโมงอาการทางจตใจอาจมอาการนาน
เปนสปดาหหรอบางครงเปนเดอน และบางรายอาจมกลมอาการถอนพษยาเรอรงตามมา ซงมลกษณะ
ส�าคญไดแกความรสกทวๆไปไมสบายโดยจะมอาการอยากยาอยางรนแรงเกดขนเปนระยะๆ
28
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 31: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/31.jpg)
ขนำดเมทำโดนทใชบ�ำบดรกษำแบบถอนพษยำ
กอนตดสนใจทจะเรมการบ�าบดรกษาแบบถอนพษยา ผใชยาควรจะไดรบการประเมนความ
เหมาะสมและไดรบค�าแนะน�าและความรทเกยวของจากผใหการบ�าบดรกษา
ขนาดเมทาโดนทใชในการถอนพษยาจะขนอยกบ
v ประสบการณของอาการถอนพษโอปออยด
v ระดบการใชโอปออยดในปจจบน
v ระดบการสนบสนนทางดานจตใจและสงคมทมตอการบ�าบดรกษา
ในวนแรกของการบ�าบดรกษาแนะน�าใหใชเมทาโดนขนาด20-30มลลกรมตอวนและวนตอๆมา
จะเพมขนาดของเมทาโดนไปจนถงระดบทสามารถลดอาการถอนพษยาได และตอมาจะเรมลดขนาด
เมทาโดนทละนอยจนกระทงขนาดเมทาโดนเปนศนยภายใน10-14วนเชนวนท2-4ใชเมทาโดนขนาด
20-30มลลกรมตอวนและในวนท5-14เรมลดขนาดเมทาโดนลงวนละ2.5-5มลลกรมตอวน(อาจจะ
คงขนาดเมทาโดนทระดบเดยวกนไวนานสองวนได ถาผใชยามอาการไมสบายทไมสามารถจดการได) ใน
ระหวางทบ�าบดรกษาดวยการถอนพษยาอาจมการใชยาอนทไมใชกลมโอปออยดทชวยบรรเทาอาการรวม
ดวยได
ถาในขณะทบ�าบดรกษาแบบถอนพษยา ผใชยากลบไปใชโอปออยดทผดกฎหมายซ�า หรอ
มความลมเหลวในการบ�าบดรกษา ควรใหค�าปรกษาแกผใชยา และแนะน�าใหเรมการบ�าบดรกษาดวย
สารทดแทนแบบระยะยาวซงสามารถเรมการบ�าบดรกษาไดทกเวลาในระหวางการถอนพษยา
ในขณะทบ�าบดรกษาแบบถอนพษยาควรมโปรแกรมอนทสนบสนนทางดานจตใจและสงคม
แกผเขารบการบ�าบดรกษารวมดวย เชน การปรกษาแบบเดยว แบบกลม กจกรรมกลมเพอนชวยเพอน
เพอสงเสรมใหผใชยาเขารบการบ�าบดรกษาอยางตอเนองและไมกลบไปใชยาซ�าอกและหลงจากบ�าบดรกษา
เสรจแลวควรมการตดตามผใชยาอยางตอเนองไปอกระยะหนงพรอมกบการใหการสนบสนนทางดานจตใจ
และสงคมจนกวาจะมนใจไดวาผใชยาสามารถหยดการใชยาไดแลว
29
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 32: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/32.jpg)
กำรจดท�ำรำยงำนเพอกำรตดตำมและเฝำระวง
การรายงานยาเสพตดดานการบ�าบดรกษาไดมการพฒนามาอยางตอเนองตงแตปพ.ศ.2546
โดยส�านกพฒนาระบบบรการสขภาพกรมสนบสนนบรการสขภาพกระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลก
รบผดชอบการพฒนา และดแลฐานขอมลระบบรายงาน ระบบตดตามและเฝาระวงปญหายาเสพตด
(บสต.1-5)ขอมลทไดจากการรายงานจะถกน�ามาใชประโยชนในการวางแผนงานเฝาระวงแกไขปญหา
ยาเสพตดในพนทและตดตามประเมนผลการด�าเนนงานยาเสพตด
หนวยบ�าบดรกษาผใชยา มบทบาทหนาท รายงานขอมลยาเสพตด (บสต.2-5) เขาสระบบท
http://antidrug-hss.moph.go.thหรอhttp://antidrug.phdb.orgและวเคราะหขอมลจากแบบสรป
รายงานตางๆเพอน�าไปใชประโยชนในการวางแผนและตดตามผลการบ�าบดรกษาและศนยขอมลระดบ
จงหวด(สสจ./กทม.)/ศนยขอมลระดบอ�าเภอ(สสอ./ศนยบรการสาธารณสข)เปนหนวยงานกลางท�าหนาท
ประสานงานตดตามตรวจสอบยนยนคณภาพขอมลสรปสถานการณปญหายาเสพตดประเมนผลการ
ด�าเนนงานในพนทรบผดชอบและรายงานใหผบรหารและผเกยวของในพนททราบ
เมอผใชยาเขารบการบ�าบดรกษาในสถานบรการสาธารณสขเจาหนาทสาธารณสขตองบนทก
และจดสงรายงานขอมลใหกบกรมสนบสนนบรการสขภาพผานเครอขายอนเตอรเนต โดยแบบรายงาน
ดานการบ�าบดรกษาทตองจดท�ามดงตอไปน(ดงตวอยางแบบรายงานในภาคผนวก)
1. แบบคดกรองและสงตอผปวยทใชสารเสพตดเพอรบการบ�าบดรกษา[บสต.2(ปกปด)]
2. แบบรายงานการบ�าบดรกษาผใชสารเสพตด[บสต.3(ปกปด)]
ในกรณทตองสงตอผปวยไปรบการรกษาทสถานพยาบาลอนสถานพยาบาลทท�าการสงตอ
ผปวยตองบนทกบสต.3(ในสวนสงตอ)เขาสระบบการรายงานยาเสพตด(บสต.)ผานเครอขายอนเตอรเนต
3. แบบจ�าหนายเพอตดตามผลการบ�าบดรกษาผปวยสารเสพตด[บสต.4(ปกปด)]
แบบรายงานนจะจดท�าเมอผใชยาผานการบ�าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพครบตาม
ก�าหนดของสถานพยาบาลและกลบเขาสชมชนได
4. แบบตดตามผลการบ�าบดรกษาผปวยสารเสพตด[บสต.5(ปกปด)]
แบบรายงานนจะจดท�าในแตละครงเมอทมผบ�าบดรกษาตดตามผใชยาภายหลงการบ�าบด
รกษาในสถานพยาบาลครบตามก�าหนดแลวโดยทมผบ�าบดรกษาควรตดตามชวยเหลอผใชยาอยางนอย
4ครง เปนระยะเวลา1ปหลงจากออกจากสถานพยาบาล เพอใหแนใจวาผใชยาจะไมกลบไปใชยาอก
และเพอชวยเหลอใหผใชยาสามารถด�ารงชวตอยในสงคมไดอยางปกต
(สามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดใน “คมอระบบรายงาน ระบบตดตามและเฝาระวงปญหายาเสพตด (บสต.)ป2551”ของส�านกพฒนาระบบบรการสขภาพกรมสนบสนนบรการสขภาพกระทรวงสาธารณสข)
30
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 33: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/33.jpg)
ตวอยางรปแบบการบ�าบดรกษาผใชเฮโรอนดวยเมทำโดนของคลนกฟำใหม
คลนกฟาใหม ซงเปนคลนกทตงขนโดยศนยบ�าบดยาเสพตดเชยงใหมและสถาบนธญญารกษ
กรมการแพทยไดมการพฒนารปแบบการบ�าบดรกษาผใชเฮโรอนดวยเมทาโดน(FHAMAIModel)ซงม
องคประกอบการด�าเนนงานดงน
ในแนวคดการพฒนารปแบบการบ�าบดดแลผใชเฮโรอนดวยเมทาโดนในการบ�าบดรกษาในรปแบบ
ผปวยนอกเนนการใชกระบวนการบ�าบดฟนฟผใชยาใหสามารถฟนสภาพไดทงดานรางกายจตใจความคด
ทกษะในการดแลตนเองในการจดการกบตนเองโดยเนนการเสรมแรงสรางเสรมศกยภาพแหงตนเองของ
ผใชยาและมครอบครวชมชนและทมผบ�าบดใหการดแลรกษาและใหการสนบสนนชวยเหลออยางถกตอง
เหมาะสมโดยองคประกอบในการด�าเนนการดแลบ�าบดผใชยานนไดน�าองคประกอบทง6ดานมาด�าเนนการ
อยางเปนระบบโดยอาศยหลกการดแลสขภาพผใชยาแบบองครวม
1.มการเตรยมความพรอมในการใหบรการ
2.มการก�าหนดขอตกลงบรการชดเจน
3.มบรการเปนล�าดบขนแบบองครวม
4.สรางเครอขายในการตดตามดแลอยางตอเนอง
5.บรการประทบใจ
6.สรางความตระหนกแกผปวยครอบครวชมชน
องคประกอบ FHAMAI Model
31
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 34: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/34.jpg)
รปแบบการบ�าบดรกษาผใชเฮโรอนดวยเมทาโดน
(FHAMAI for life model)
H : เตรยมความพรอมในการใหบรการ
A: ก�าหนดขอตกลงบรการชดเจน
I: บรการเปนล�าดบขนแบบองครวม
M: การสรางเครอขายในการตดตามดแลผปวยตอเนอง
F: การบรการประทบใจ A: สรางความตระหนกใหแกผปวยครอบครว และชมชน
32
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 35: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/35.jpg)
รำยละเอยดของรปแบบกำรบ�ำบดรกษำผใชเฮโรอนดวยเมทำโดน (FHAMAI model)
องคประกอบท 1…H: Human and place prepare: มกำรเตรยมควำมพรอมในการใหบรการ
ดานบคลากร เชน การเตรยมทมผใหการบ�าบดรกษาการฝกอบรมศกษาดงาน และเตรยม
สถานททใหการบ�าบดรกษา
องคประกอบท 2…A: Agreement: ก�ำหนดขอตกลงบรกำรชดเจน
สถานพยาบาลควรก�าหนดขอตกลงบรการทชดเจนกบผมารบบรการผมารบบรการควรสมครใจ
ทจะเขารบการบ�าบดรกษาในคลนกเมทาโดนซงจะตองเซนใบยนยอมใหท�าการบ�าบดรกษาและปฏบตตาม
กฎระเบยบบรการบ�าบดรกษาไดแกใหมารบยาตามก�าหนดหากมาไมไดใหแจงทางโทรศพทไมมารบยา
เกน3วนจะถกพจารณาจ�าหนายหามน�าสารเสพตดเขามาและเสพในบรเวณคลนกหามน�าเมทาโดนไปให
ผอนเพราะอาจเกดอนตรายได หากน�าเมทาโดนไปใหผอนหรอจ�าหนายจะถกพจารณาตดสทธการบ�าบด
รกษา
องคประกอบท 3…I: Integrated holistic care: มบรกำรเปนล�ำดบขนแบบองครวม
ผมารบบรการทสมครใจเขารบการบ�าบดรกษาจะไดรบความรเกยวกบขนตอนการบ�าบดรกษา
ตามประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท6พ.ศ.2523วาดวยการฟนฟสมรรถภาพผใชยาซงม4ขนตอน
คอ
3.1 ขนตอนเตรยมการ
มวตถประสงคเพอใหผรบการบ�าบดรกษาไดเตรยมตวเตรยมใจใหพรอมในการบ�าบดรกษา
ตามวธการและขนตอนทสถานพยาบาลก�าหนด
3.1.1ซกประวตสวนตวโรคประจ�าตวและคดการใชสารเสพตดตามแบบบสต.2และ
บสต.3 (ดงภาคผนวก) ตลอดจนภมหลง ทงจากตวผขอรบการบ�าบดรกษาและ
จากครอบครวญาตหรอผใกลชด
3.1.2การตรวจรางกาย
การตรวจรางกายถอวาเปนขนตอนทส�าคญ เพอวนจฉยวามความผดปกตหรอม
โรคแทรกซอนอะไรหรอไมเพอน�ามาประกอบในการตดสนใจบ�าบดรกษา
33
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 36: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/36.jpg)
3.1.3การตรวจทางหองปฏบตการเชนการตรวจปสสาวะหาสารเสพตดในกลมโอปออยด
รวมถงการสงตรวจทางหองปฏบตการอนทแพทยสงการไดแกการตรวจการท�างาน
ของตบการตรวจหาการตดเชอไวรสตบอกเสบบหรอเชอไวรสเอชไอว
3.1.4ใหค�าแนะน�าแกครอบครว เปนการเตรยมครอบครวใหพรอมทจะสนบสนน และ
เปนก�าลงใจใหผเขารบการบ�าบดกระตนใหผเขารบการบ�าบดรกษายอมรบปญหา
และมความคดในการวางแผนแกไขปญหาอปสรรคตางๆเพอใหบรรลผลการบ�าบด
รกษา
3.1.5อธบายวธการขนตอนการบ�าบดรกษาใหผเขารบการบ�าบดทราบถงขนตอนวธการ
ตลอดจนกฎระเบยบและการปฏบตตวในการบ�าบดรกษา รวมทงอธบายการ
เปลยนแปลงของรางกายทอาจท�าใหไมมความสบายขณะรบการบ�าบดรกษาเพอ
ใหผเขารบการบ�าบดรกษายอมรบและคลายวตกกงวล
3.2 ขนตอนถอนพษยา
มวตถประสงคเพอใหผเขารบการบ�าบดรกษาไดรบการบ�าบดอาการทางกายทเกดจากการใช
ยาเสพตดหรอทเรยกวาอาการถอนพษยาท�าใหความตองการยาเสพตดลดลง
หลกการการบ�าบดรกษาในชวงนเพอชวยระงบความตองการยาและบ�าบดอาการถอนพษยา
ตลอดจนบ�าบดโรคแทรกซอนตางๆไดแกการใหเมทาโดนทดแทนการใหยารกษาตามอาการเชนยากลอม
ประสาททงชนดออกฤทธแรงและออกฤทธออน (major &minor tranquilizer) เพอระงบอาการ
กระวนกระวายทางจตวธการอนๆเชนการนวดแผนไทย
3.2.1 การใหบรการMethadonedetoxification
การใหเมทาโดนแกผใชยาเพอการถอนพษยานน ตองจดขนาดใหสมดลกบอาการและ
ระยะเวลาของการอยากยาในทางปฏบตแบงเปน5ระยะดงน
1. ระยะเรมตนยาขนาดของเมทาโดนทใชควรเรมใหในขนาดปรมาณทนอยทสด
เทาทสามารถระงบหรอบรรเทาอาการอยากยาทางรางกายไดเทานน เพอเปนการปองกนอนตราย
ตอรางกายผใชยาเนองจากการรบเมทาโดนเกนขนาดจงควรเรมตนในขนาดไมเกน“ขนาดทท�าใหตายได”
(lethaldose)หรอ(fataldose)ซงเทากบ50มลลกรมส�าหรบบคคลทมน�าหนกตวเฉลย50กโลกรม
ดงนน โดยทวไปจงควรเรมตนดวยขนาดไมเกน 40 มลลกรมตอวน แตถาไดประวตจากค�าบอกเลาของ
ผใชยาเองวาใชยาเสพตดใหโทษในปรมาณนอยกตองเรมตนในปรมาณทนอยกวานลงไปตามสวนอก
เชน อาจเรมตนในขนาดเพยง 20 มลลกรมตอวน เปนตน ระยะเรมตนนโดยปกตจะใชเวลาไมเกน
24ชวโมงแรก
34
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 37: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/37.jpg)
2. ระยะปรบขนาดยา ภายหลง 24 ชวโมงแรกไปแลว ตองตรวจดอาการ
อยากยา อาการถอนพษยาของผใชยาแตละรายอยางใกลชดวา เมทาโดนทใหนนสามารถระงบอาการ
อยากยาและอาการถอนพษไดมากนอยเพยงใด หากพบวาอาการอยากยาทางรางกายยงคงมมากกอาจ
เพมขนาดเมทาโดนขนไดอก แตอยางสงไมควรเกน 60–80 มลลกรมตอวน แมวาจะมประวตการใช
ยาเสพตดใหโทษในปรมาณมากเพยงใดกตาม เทาทผานมาพบวา ปรมาณตองการเมทาโดนสงสดไมเกน
วนละ 80มลลกรม การใหในขนาดสงกวานอาจกอใหเกดภาวะการณรบยาเกนขนาดซงมกจะพบไดใน
วนท4–5ของการใหเมทาโดนเนองจากมการสะสมของเมทาโดนในรางกายผใชยาตรงกนขามหากพบวา
ผใชยามสภาพอาการประสาทถกกดมากเกนไปกตองลดขนาดของเมทาโดนลงอกตามสวนระยะปรบขนาด
ของเมทาโดนนควรใชเวลาไมเกน1–2วนคอควรเปนในวนท2–3ของการบ�าบดรกษาส�าหรบผใชยา
ชนดเฮโรอนสวนผใชยาชนดมอรฟนหรอฝนฉดตองการระยะเวลาทนานกวา
3. ระยะคงขนาดยา เมอปรบขนาดของเมทาโดนไดพอเหมาะแลวกตองให
เมทาโดนในขนาดคงท (เมอปรบแลว) ตอไปอกชวระยะหนง จนพนก�าหนดทอาการอยากยาขนสงสด
ส�าหรบเฮโรอนจะประมาณวนท 3–4ของการบ�าบดรกษาส�าหรบมอรฟนหรอฝนฉดจะประมาณ7–10
ของการบ�าบดรกษา
4. ระยะลดขนาดยา เมอพนระยะท“อาการอยากยา”เกนสงสดหรอรนแรงทสด
แลวกตองเรมลดขนาดลงเปนขนๆและทกชวงเวลานแพทยผใหการบ�าบดรกษาสามารถก�าหนดเอาเองได
ตามความเหมาะสมโดยใหสมดลกบขนาดของเมทาโดนทใหไวแลวตามอาการอยากยาและสภาพรางกาย
ของผใชยาและตามก�าหนดเวลาของการถอนพษยาของสถานพยาบาลทก�าหนดไวแลวดวยเชนการลดขน
ของเมทาโดนลดลงทละครงของขนาดยาทเคยใชหรอลดลงทละ10มลลกรมหรอ5มลลกรมหรอลดยา
ลงในอตรา10%ของความเขมขนลาสดทผใชยารบกไดการก�าหนดชวงเวลาทจะลดเมทาโดนอาจก�าหนด
ไวทกๆ2–4วนหรอทงนแลวแตดลยพนจของแพทยผใหการบ�าบดรกษา
5. ระยะงดยาใหPlaceboในวนท40–45ของการบ�าบดรกษาหากมอาการ
อยากยาหลงเหลออยกใหการรกษาตามอาการดวยยาอนทเหมาะสมตอไป
3.2.2 การใหบรการMethadonemaintenance
การบ�าบดรกษาดวยยาเมทาโดนระยะยาว เมอใหเมทาโดนไประยะหนงจนไมสามารถ
จะถอนพษเมทาโดนไดจ�าเปนตองใหคงสภาพการตดเมทาโดนมจดมงหมายเพอปองกนมใหผใชเฮโรอน
หวนกลบไปใชเฮโรอนดงนนจงจ�าเปนตองเพมขนาดของเมทาโดนใหเพยงพอทจะท�าใหผใชยาไมเกดอาการ
เคลมสขเมอไปใชเฮโรอนรวมกนซงจะท�าใหผใชยาไมกลบไปใชเฮโรอน
35
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 38: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/38.jpg)
การใหเมทาโดนระยะยาวตองจดขนาดใหสมดลกบอาการและระยะเวลาของการอยากยา
โดยจะตองผานขนตอนการปรบขนาดยาตาม 2 ระยะแรกของการถอนพษยา หลงจากนนจะเขาสระยะ
คงขนาดยาเมอปรบขนาดของเมทาโดนไดพอเหมาะแลวกตองใหเมทาโดนในขนาดคงทตอไป
3.3 ขนตอนฟนฟสมรรถภาพ
3.3.1 ใหความรดานสขภาพ
การฟนฟสมรรถภาพจะกระท�าไปพรอมกบขนตอนการถอนพษยามงเนนสงเสรมสขภาพ
ใหผ มารบบรการและครอบครวเขารวมกจกรรมกลมเกยวกบการปฏบตตวระหวางการบ�าบดรกษา
แตละระยะเชนระยะเรมตนยาปรบขนาดยาคงขนาดยาการดแลการปองกนการกลบไปเสพซ�า
3.3.2 ใหบรการปรกษา
ผรบบรการจะไดรบการบรการปรกษาทงรายบคคลครอบครวและรายกลมขนอยกบปญหา
และความตองการโดยการใหค�าแนะน�าผรบบรการและครอบครวแบบสน
(รายละเอยดของเนอหาสามารถอานเพมเตมไดในเลม“แนวทางการเสรมสรางความร
พนฐานดานสขภาพส�าหรบผใชยา”และ“แนวทางการปรกษาเพอตรวจหาการตดเชอเอชไอวและเพอ
การรกษารวมทงการตรวจคดกรองโรค”)
3.4 ขนตอนตดตามผล
มวตถประสงค เพอตดตามดแลผทผานการบ�าบดรกษาขนฟนฟสมรรถภาพตามก�าหนด
เรยบรอยแลวใหสามารถเลกใชยาเสพตดไดตลอดไป
ตดตามระยะเวลาอยางนอย1ป(เชนหลงการบ�าบดรกษา2สปดาห1เดอน2เดอน3เดอน
6เดอน9เดอน12เดอนรวม7ครง)พรอมจดท�ารายงานการตดตามประเมนผลหลงการบ�าบดรกษา
7ครงใน12เดอนตามแบบการตดตามผลการบ�าบดรกษาผปวยเสพสารเสพตดของกระทรวงสาธาณสข
(บสต.5)(ดงภาคผนวก)หรอจนกวาจะมนใจไดวาผเขารบการบ�าบดรกษาไมกลบไปใชยาเสพตดอกตอไป
ผท�าการบ�าบดในขนนเปรยบเสมอนพเลยงคอยชวยเหลอแนะน�าเสรมสรางและเปนก�าลงใจ
ใหผผานการบ�าบดรกษาและครอบครวโดยผบ�าบดพบกบผเลกยาเสพตดหรอผเกยวของดวยตนเองโดยม
วธการตดตามตางๆเชนการนดใหมาพบทคลนก/สถานพยาบาลการตดตอทางโทรศพท
กจกรรมการตดตามประกอบดวย การประเมนสภาพรางกาย จต อารมณ ใหบรการปรกษา
แนะน�าแกไขปญหาตางๆการสรางสมพนธภาพกบครอบครวและสงคมเสรมก�าลงใจทบทวนสถานการณ
เสยงและทกษะการปองกนการกลบไปเสพซ�า
36
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 39: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/39.jpg)
องคประกอบท 4…M: Maintenance service: มกำรสรำงเครอขำย ในกำรดแลผใชยำตอเนอง
4.1 ประสานเครอขายในเรองกฎหมาย
สถานต�ารวจประจ�าเขต ซงดแลความปลอดภยในเขตรบผดชอบ เปดโอกาสใหผใชยาและ
สารเสพตดเขารบการบ�าบดรกษาโดยไมถอวาเปนผตองโทษตามกฎหมาย
4.2 ประสานเครอขายในเรองการเรยนและอาชพ
แนะน�าสถานศกษาและสถานฝกอาชพส�าหรบผรบบรการตามศกยภาพ
4.3 ประสานเครอขายในการท�ากจกรรมยามวาง
แนะน�าองคกรอสระทใหความชวยเหลอดานกจกรรมตางๆ ในการลดอนตรายจากการใชยา
และสารเสพตดหรอการเขารวมกจกรรมกลมเพอนชวยเพอนหรอกลมผใชยา
4.4 ประสานการสงตอขอมลดานการบ�าบดรกษาระหวางหนวยงาน
ส�าหรบผรบบรการทมปญหาสขภาพทเกนศกยภาพของสถานพยาบาลในการดแลชวยเหลอ
จะไดรบการสงตอไปยงสถานพยาบาลทมความพรอมในการบ�าบดรกษามากกวา เชนดานจตใจสงตอไป
ยงโรงพยาบาลจตเวช
องคประกอบท 5…F: Facilitate hospitality: บรกำรประทบใจ
5.1 ใหบรการสะดวก เออประโยชนใหแกผรบบรการ
เชน -สถานทตงอยในชมชนสะดวกในการเขาถงบรการมรถรบจางผานไมตดชมชนมาก
เกนไปจนท�าใหผรบบรการกลาทจะมาใชบรการ
-มบรการอยางตอเนองตงแตวนจนทรถงวนศกรและ/หรอวนนกขตฤกษ
-กรณทเจบปวยกะทนหนหรอตดภารกจอนญาตใหครอบครวมารบยาแทน
ตามความเหมาะสม
5.2 ใหบรการมงเนนการสรางความพงพอใจแกผรบบรการ
เชน -จดสถานทใหสะอาดโอโถงมเกาอส�าหรบผมารบบรการอยางเพยงพอสามารถใหบรการ
ดวยความรวดเรวมประสทธภาพภายใตบรรยากาศทเปนกนเองจดใหมสอความร
ทหลากหลาย
-ใหการดแลตดตามประเมนอาการถอนพษยาลดภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนกบผใชยา
-บคลากรยมแยมแจมใสเปนมตรในการใหบรการ
37
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 40: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/40.jpg)
องคประกอบท 6…A: Awareness: มกำรสรำงควำมตระหนกใหกบผใชยำ ครอบครว และชมชนในกำรมำรบบรกำรตอเนอง
การสรางความรความเขาใจ เกยวกบศกยภาพ หรอขอจ�ากดของผรบบรการทจะอยรวมกบ
ครอบครวและชมชนและควรก�าหนดกรอบเกณฑในการด�าเนนชวตประจ�าวนแผนการใหการดแลและ
จดการตนเองการใหขอมลการบ�าบดรกษายาเสพตดทถกตองทงเกยวกบการปองกนการกลบไปเสพซ�า
การดแลในขณะรบการบ�าบดในรปแบบผปวยนอกและหลงผานการบ�าบด การสงเสรมศกยภาพทดแก
ผรบบรการครอบครวผน�าชมชนและอาสาสมครประจ�าหมบานเพอใหด�ารงชวตและมสวนรวมในสงคม
ไดอยางปกตสข
38
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 41: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/41.jpg)
เอกสารอางอง
1. WHO.Operationalguidelinesforthemanagementofopioiddependenceinthe
South-EastAsiaregion.India:WorldHealthOrganization,RegionalOfficefor
South-EastAsia,2008.
2. กรมการแพทยและกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข.คมอแนวทางการบ�าบดรกษาผตดยาเสพตด
ดวยเมทาโดนระยะยาว.กรงเทพมหานคร:ส�านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก,
เมษายน2548.(ISBN974-422-139-9)
3. ส�านกพฒนาระบบบรการสขภาพ กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. คมอระบบ
รายงานระบบตดตามและเฝาระวงปญหายาเสพตด(บสต.)ป2551.กรงเทพมหานคร:ชมนมสหกรณ
การเกษตรแหงประเทศไทยจ�ากด,มกราคม2551.(ISBN978-974-04-1020-1)
39
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 42: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/42.jpg)
ภำคผนวก 1แผนวนจฉย DSM-IV
หมายเลขประจ�าตว......................................... วนทท�าแบบฟอรม.................................................ค�าสง:อานออกเสยงแตละค�าถามอยางชดเจนใหผบ�าบดฟงและบนทกค�าตอบส�าหรบสารเสพตดแตละชนดทผบ�าบดไดใชมากกวาหนงครงในรอบ12เดอนทผานมาใหถามค�าถามจนหมด7ขอตอสารเสพตดหนงชนดแลวคอยถามสารเสพตดตวอนหรอเหลาตอไปทละตวอยาอานค�าถามส�าหรบสารเสพตดทใชไมเกน1ครงในรอบ12เดอนทผานมา
เกณฑในการวนจฉย ค�าถามอนพนธฝน /
เฮโรอนยากลอมประสาท
เหลา
ค�าถามน�า:ในรอบ12เดอนทผานมาคณเคยใชสารตอไปนมากกวาหนงครงเพอใหไดความเปรมยาหรอรสกดหรอเพอปรบอารมณ?....
ใชไมใช
ใชไมใช
ใชไมใช
1. การดอยา: การตองใชสารเสพตดในปรมาณสงขนมากเพอใหไดฤทธเทาเดมฤทธของสารเสพตดลดลงอยางชดเจนเมอใชสารเสพตดเทาเดม
1.คณพบวาคณตองการใช(อนพนธฝนหรอเฮโรอน/ยากลอมประสาท/เหลา) มากขนเพอใหเกดผลเทากบตอนทใชครงแรกใชหรอไม?..............
ใชไมใช
ใชไมใช
ใชไมใช
2. การถอนยา:การถอนยาแสดงอาการดงนคอมอาการถอนยาทมลกษณะเฉพาะตอสารเสพตดชนดนนๆหรอเมอมการใชสารเสพตดชนดเดยวกนหรอสารเสพตดทออกฤทธใกลเคยงเพอบรรเทาหรอหลกเลยงอาการถอนยา
2.เมอคณลดหรองดใช(อนพนธฝนหรอเฮโรอน/ยากลอมประสาท/เหลา)คณมอาการถอนยาไหม?คณเคยใชยาใด ๆเพอรกษาอาการปวยหรอเพอบรรเทาหรอหลกเลยงอาการถอนยาไหม?ถาตอบวา“ใช”ในขอใดขอหนงใหกาชองขวามอวา“ใช”
ใชไมใช
ใชไมใช
ใชไมใช
3. ปรมาณ/ระยะเวลา:บอยครงทสารเสพตดถกใชในปรมาณทมากขนหรอในระยะเวลาทนานขนกวาทคด
3.มบอยครงไหมทคณพบวาทายทสดแลวคณใช(อนพนธฝนหรอเฮโรอน/ยากลอมประสาท/เหลา)มากกวาทคดจะใช?...........
ใชไมใช
ใชไมใช
ใชไมใช
4. ลด/ควบคม: มความปรารถนาทตงมนหรอความพยายามทลมเหลวในการลดหรอควบคมการใชสารเสพตด
4.คณเคยพยายามทจะลดหรอหยดใช (อนพนธฝนหรอเฮโรอน/ยากลอมประสาท/เหลา) แตไมส�าเรจหรอไม?
ใชไมใช
ใชไมใช
ใชไมใช
5. เวลา: ใชเวลาสวนมากไปกบกจกรรมเพอใหไดมาซงสารฯ/ใชสารฯหรอฟนตวจากการใชสารฯ
5.ในวนทคณใช(อนพนธฝนหรอเฮโรอน/ยากลอมประสาท/เหลา)คณใชเวลาคอนขางมาก(มากกวา2ชวโมง) เพอใหไดสารฯมา/ใชสารฯหรอฟนตวจากฤทธของสารฯหรอคดถงแตการใชสารเสพตดใชไหม?.......
ใชไมใช
ใชไมใช
ใชไมใช
6. ผลตอกจกรรมตางๆ:กจกรรมดานสงคมอาชพหรอรนเรงทส�าคญถกยกเลกหรอลดลงเพราะการใชสารฯ
6.คณใชเวลาในการท�างานหรอเพลดเพลนกบงานอดเรกหรอการเขาสงคมกบคนอนนอยลงเพราะการใช(อนพนธฝนหรอเฮโรอน/ยากลอมประสาท/เหลา)ใชไหม?
ใชไมใช
ใชไมใช
ใชไมใช
7. ปญหา:ยงคงมการใชสารเสพตดอยอยางตอเนองแมวาจะทราบวามปญหาทางรางกายและจตใจอยอยางตอเนองหรอเปนซ�าบอยๆซงมสาเหตหรอถกกระตนจากสารเสพตด
7.คณยงคงใช (อนพนธฝนหรอเฮโรอน/ยากลอมประสาท/เหลา) อย แมจะรวามนเปนสาเหตของปญหาสขภาพกายหรอปญหาสขภาพจตของคณใชไหม?.......
ใชไมใช
ใชไมใช
ใชไมใช
คะแนนรวม:ในจ�านวน7ขอขางตนผบ�าบดเขาไดกขอ..............
ลายเซนผสมภาษณ………………………………….........
ลายเซนแพทย........................................................
คะแนนรวมของสารเสพตดชนดใดเทากบหรอมากกวา3หมายถงตดสารเสพตดชนดนน
40
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 43: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/43.jpg)
ภำคผนวก 2ตวอยำงค�ำยนยอมใหท�ำกำรบ�ำบดรกษำ
เขยนท
ต…………......อ…………......จ…………......
โทรศพท………..…......โทรสาร…………........
วนท..........เดอน.......................พ.ศ....................
นาย/นาง/นางสาว......................................................................................................(ผปวย)
ยนยอมทจะปฏบตตามระเบยบขอบงคบเพอการควบคมการบ�าบดรกษาและวนยส�าหรบสถานพยาบาล
เพอการวนจฉยบ�าบดโรคสงเสรมสขภาพปองกนโรคการฟนฟสภาพรางกายและจตใจและเพอการบรรล
ผลส�าเรจการบ�าบดรกษาดงตอไปน
1. ขาพเจายนยอมใหประวต ขอมลตางๆ ตลอดจนภมหลงของขาพเจาและครอบครวหรอ
ผใกลชดตามจรงทกครงทเขารบบรการกบเจาหนาท
2. ขาพเจายนยอมใหตรวจรางกายตรวจทางหองปฏบตการสภาพจตใจในวนแรกรบและ
สมตรวจปสสาวะในชวงระยะบ�าบดและตดตามผล
3. ขาพเจายนยอมทจะช�าระคารกษาพยาบาลตามประกาศของ………………………………………..
4. ขาพเจาจะมารบยาดวยตนเอง พรอมแสดงบตรประตวผเขารบการบ�าบดรกษาทกครง
ในกรณเจบปวยกะทนหนหรอตดธระจ�าเปนใหญาตสายตรงมารบแทนโดยแจงใหเจาหนาท
ทราบลวงหนา
5. หากขาพเจามความประพฤตทละเมดตอระเบยบขอบงคบขาพเจายนยอมรบโทษตามระบไว
6. หากขาพเจาพบอาการผดปกตระหวางการบ�าบดรกษาจะมาพบแพทยตามเวลาทก�าหนด
หาก.....................................................ไดรบอนตรายอนเนองมาจากการท�าการบ�าบดรกษา
ขาพเจาจะไมเรยกรองหรอฟองรองด�าเนนคดในทางอาญาและทางแพงกบเจาหนาทและ
สวนราชการเจาสงกดของ…………..………………..แตอยางใดเจาหนาทของ…………………………
ไดอธบายและใหขาพเจาไดอานขอความโดยเขาใจแลวจงลงมอชอหรอลายนวมอไวเปน
หลกฐาน
ลงชอ...............................................ผใหค�ายนยอม (....................................................) ลงชอ..............................................พยาน (.....................................................) ลงชอ...............................................เจาหนาท (.....................................................)
41
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 44: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/44.jpg)
ภำคผนวก 3ตวอยำงบตรประจ�ำตวผเขำรบกำรบ�ำบดรกษำ
ดานหนา
บตรประจ�าตวผเขารบการบ�าบดรกษาล�าดบท........../..........ชอสถานทพยาบาล..........................................................
ทตง...................................................................................................................
บตรนถอเปนเอกสารรบรองการครอบครองเมทาโดนปรมาณไมเกน350มลลกรม
ทจายใหกบผเขารบการบ�าบดรกษา
ชอ............................................................................................อาย.......................ป
หมายเลขทะเบยนผเขารบการบ�าบดรกษา...............................................................
ไดเขารบการบ�าบดรกษายาเสพตดในระยะถอนพษยาการใชเมทาโดนระยะยาว
ระหวางวนท........................................................ถงวนท..................................................
ดานหลง
บตรประจ�าตวผเขารบการบ�าบดรกษา
ลงชอ......................................................ลงชอ......................................................
ผอ�านวยการสถานพยาบาล แพทยผใหการบ�าบดรกษา
ซงเปนพนกงานเจาหนาท ใบอนญาตประกอบวชาชพ
เพอปฏบตการตามมาตรา94 เวชกรรมเลขท....................
แหงพระราชบญญตยาเสพตด
ใหโทษพ.ศ.2532
42
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 45: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/45.jpg)
ภำคผนวก 4ตวอยางบนทกการตรวจผปวย
……………………………………………………….. กระทรวงสาธารณสข
เลขประจ�าตวประชาชนบตรประเภทอน
ชอผปวย เพศชายหญง
H.N.
ทอยปจจบนบานเลขท...........หมท..........ถนน..............ชอหมบาน.............................ต�าบล..............................อ�าเภอ...................................จงหวด..............................รหสไปรษณย.........................โทร..................................
สถานภาพสมรสโสด หยาสมรส หมายแยกกนอย
สญชาตเชอชาตศาสนาการศกษาอาชพเลขทx-ray...............................ภมล�าเนา วนเกด อาย......................ป หมโลหต....................................
ผแจงเรองผปวย เกยวของเปน A.N. V.N.
ทอยของผแจงโทร. 1......................2......................3......................4......................5......................6......................7......................8......................
1......................2......................3......................4......................5......................6......................7......................8......................
บดา มารดา สาม/ภรรยา
ประวตการแพยาแพไมแพชอยาทแพ.....................................................................
สทธการรกษาเบกไดเบกไมไดเบกจาก..........................................................................
โรคประจ�าตวทส�าคญ.................................................... ประวตสบบหรสบบหรไมสบบหร
บนทกการเปลยนแปลงทอยชอสถานภาพฯลฯ(ใหระบวนทเปลยนแปลงดวย)
43
(Technical Guideline for M
ethadone Maintenance T
reatment and D
etoxification)
![Page 46: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/46.jpg)
ภำคผนวก 5แบบคดกรองและสงตอผปวยทใชสำรเสพตด
เพอรบกำรบ�ำบดรกษำ
(1)ชอ-สกล…………….............…...…อาย……….ปเลขประจ�าตวประชาชน----
(2)ทอยภมล�าเนาเดมจงหวด..........................................ทอยตามทะเบยนราษฎรจงหวด........................................ทอยปจจบนเลขท……………...........…ซอย/ถนน……...........................………หมบาน/ชมชน…….………..……………ต�าบล/แขวง………..………...................อ�าเภอ/เขต…………………………....….…จงหวด……….…................……………..
(3)อาชพหลก...........................................................................................................................................................
(4)สารเสพตดทใช……………………………………………………………….……………………………………………………………………
(5)เกณฑการคดกรอง
ผเสพ หมายถงผทใชสารเสพตดเปนครงคราวไมตอเนองรวมกบขอใดขอหนงดงนพฤตกรรมเรมเปลยนแตยงสามารถด�ารงชวตไดตามปกตใชแลวมปญหาแตยงคงใชยาหยดยาแลวไมมอาการถอน/อยากยา
ผตดหมายถงผทใชเปนประจ�าและตอเนองตงแต6เดอนขนไปรวมกบขอใดขอหนงดงน ด�ารงชวตผดปกตและไมสามารถปฏบตภารกจตางๆไดและมผลกระทบตอตนเองและบคคลอนหยดยาแลวมอาการถอน/อยากยา
ผตดยาเสพตดรนแรงหมายถงผตดยา/สารเสพตดอยางตอเนองเปนระยะเวลานานกวา3ปซงสามารถตรวจสอบไดทางการแพทยหรอจากประวตทางสงคมไมสามารถเลกเสพไดแมผานการบ�าบดหลายครงหรอหลายวธรวมกบขอใดขอหนงดงน เคยรกษาแบบบ�าบดดวยยามากกวา3ครงใน1ปหรอบ�าบดดวยยาและบ�าบดฟนฟรวมกนเกนกวา3ครง ไมตงใจหรอไมตองการเลกยาเสพตดอยางจรงจง(จากการประเมนในการบ�าบดฯแตละครง) เคยถกจบหรออยระหวางการด�าเนนคดเกยวกบการเสพสารเสพตดมากกวา3ครง
(6)ผลการจ�าแนกผเสพผตดผตดยาเสพตดรนแรง
(7)การรกษาสงตอระบหนวยงาน…………………………………..….วนทคดกรอง/สงตอ................................... รกษาเอง
(8)ชอผสมภาษณ…………………………………………………………..…ชอผบนทก.........................................…..................หนวยงานทสมภาษณ/บนทก……………........…………………………..วนทสมภาษณ……………….........…………………..
หมายเหต: ขอมลนใชส�าหรบการบ�าบดฟนฟและพฒนาเทานน หามน�าไปใชในทางอนโดยเดดขาด
บสต.2(ปกปด)
44
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 47: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/47.jpg)
ภำคผนวก 6แบบรายงานการบ�าบดรกษาผใชสารเสพตด
สวนท 1 ขอมลสวนบคคล เลขประจ�าตวประชาชน----เลขทะเบยนผปวย............................................................
(1)ชอ-สกล………………………………………...........….……(2)วน/เดอน/ปเกด…….../…………./………..(3)อาย……….….….ป(4)เพศ1.ชาย2.หญง(5)สญชาต(ถาเปนชาวเขาระบเผา)………….......………..…..…(6)ศาสนา…...………...…………(7)ทอยภมล�าเนาเดมจงหวด.............................................ทอยตามทะเบยนราษฎรจงหวด…………..........……..............…ทอยปจจบนเลขท…………………………ซอย/ถนน……..………………..............หมบาน/ชมชน…………........……………………..ต�าบล/แขวง…………………………….……อ�าเภอ/เขต……………….……………..…………จงหวด……….............……………………...(8)สถานภาพสมรส1.โสด2.สมรส3.แยกกนอย4.หยา5.หมาย(9)ส�าเรจการศกษาสงสดชน1.ไมมการศกษา2.ก�าลงศกษาระดบประถมศกษา3.ประถมศกษา4.มธยมศกษาตอนตน5.มธยมศกษาตอนปลาย6.อนปรญญา/ประกาศนยบตร7.ปรญญาตรหรอเทยบเทาปรญญาตรขนไป8.การศกษาทางศาสนา9.การศกษาอนๆระบ………………………………………………..…..(10)อาชพปจจบน1.อาชพหลกระบ………………..…………2.อาชพเสรมระบ………………...……………3.วางงาน4.นกเรยน/นกศกษาระบระดบชน……………..สถานศกษา…………………5.อนๆระบ……….……….(11)รายไดของตนเองจากงานอาชพโดยเฉลย/เดอน……………………………………..บาท(12)บคคลทอาศยอยดวยกน30วนกอนเขารบการบ�าบด/กอนถกจบ(ตอบไดมากกวา1ขอ)1.บดา2.มารดา3.คสมรส4.บตร5.ญาต6.เพอน7.อยคนเดยว8.อนๆระบ….............……(13)ความสมพนธระหวางบดามารดาในปจจบน1.อยดวยกนอยางราบรน2.อยดวยกนอยางไมราบรน3.หยา4.แยกกนอย5.บดาเสยชวต6.มารดาเสยชวต7.บดา/มารดาเสยชวต
สวนท 2 : รายละเอยดการใชสารเสพตด กอนเขารบการบ�าบดรกษา
(14)ใชสารเสพตดครงแรกอาย………………ปชนดสารเสพตดทใชครงแรก(ยกเวนบหร/เหลา)…………............…………………(15)สาเหตส�าคญทใชสารเสพตดครงแรก(โปรดระบขอส�าคญทสดเพยงขอเดยว)1.เพอนชวน2.อยากลอง3.ความสนกสนาน4.ท�าใหหายปวย5.ไมสบายใจ6.ชวยงานอาชพ7.อนๆระบ….......(16)เคยเขารบการบ�าบดรกษามากอนหรอไมเคยจ�านวนครงทเขารบการบ�าบดรกษา(ไมรวมครงนและการอดเอง)…..ครงไมเคย(ขามไปตอบขอ20)(17)เขารบการบ�าบดครงแรกท……………………….….พ.ศ………...ชนดสารเสพตดทใชในขณะนน……………………………...……(18)กอนมารกษาครงนเคยเขารบการบ�าบดครงสดทายท...........พ.ศ........ชนดสารเสพตดทใชในขณะนน....……………………..(19)หลงจากบ�าบดครงสดทายหยดเสพไดนานต�ากวา1เดอน1เดอนขนไประบ....…เดอน……..ป(20)เหตผลส�าคญทเขารบการบ�าบดรกษาครงน(ระบขอส�าคญทสดเพยงขอเดยว)1.สขภาพไมด2.มปญหาทางจตใจ3.ไมมเงนซอสารเสพตด4.หาซอสารเสพตดยาก5.กลวถกจบ6.ทางบานบงคบหรอขอรอง7.อยากเลก8.โรงเรยนบงคบ9.บงคบบ�าบดตามพรบ.10.ตองโทษ11.อนๆระบ.........(21)สารเสพตดครงสดทายกอนเขารบการรกษา..........................................วน/เดอน/ปทใช........................................(22)ชนดสารเสพตดทใชกอนมารกษา(เรยงล�าดบสารเสพตดทใชบอยจากมากไปนอย)
ชอสารเสพตด วธใช จ�านวนปรมาณสารเสพตดทใช/สปดาห จ�านวนครงทใช/สปดาห
ลกษณะการใชสารเสพตด(ตอบเพยงขอเดยว)ใชชนดเดยวใชรวมกนใชสลบกน
บสต.3(ปกปด)
45
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 48: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/48.jpg)
แบบรายงานการบ�าบดรกษาผใชสารเสพตด
หมายเหต: ขอมลนใชส�าหรบการบ�าบดฟนฟและพฒนาเทานน หามน�าไปใชในทางอนโดยเดดขาด
สวนท 3 การประเมนสภาพทางจตกอนบ�าบดรกษา
(23)ประเมนความเสยงในการท�ารายตนเอง23.1มเรองกดดนหรอคบแคนใจหรอไม ไมม ม23.2รสกทอแทเบอหนายสนหวงหรอไม ไมม ม23.3รสกเปนทกขจนไมอยากมชวตอยหรอไม ไมม ม23.4ขณะนมความคดฆาตวตายหรอหาวธฆาตวตายหรอไม ไมม มสรปไมมความเสยงมความเสยง มความเสยงสง
(24)ประเมนความเสยงการท�ารายผอน 24.1กาวราววนวายท�ารายผอน ไมม ม24.2หวาดระแวงโดยไมมเหตผล ไมม ม24.3หแววหรอเหนภาพหลอน ไมม มสรปไมมความเสยงมความเสยง มความเสยงสง
สวนท 4 : ขอมลการบ�าบดรกษา
(25)ผลการจ�าแนกผเสพผตดผตดยาเสพตดรนแรง(26)วนททเขารบการบ�าบดรกษาวนท.…….เดอน…………..พ.ศ.…………..(27)รปแบบและวธการบ�าบดรกษา จตสงคมบ�าบดในชมชน จตสงคมบ�าบดในโรงเรยน คายปรบเปลยนพฤตกรรม บ�าบดฟนฟแบบผปวยนอก คลนกใหค�าปรกษาในสถานบ�าบด บ�าบดฟนฟแบบผปวยใน การใหเมธาโดน อนๆระบ………………………………………………………(28)ลกษณะของการเขารบการบ�าบด สมครใจ บงคบบ�าบด ตองโทษ(29)รปแบบการควบคมของกลมบงคบบ�าบด ไมควบคม ควบคมไมเขมงวด ควบคมเขมงวด
ชอผสมภาษณ…………………ชอผบนทก…………………..หนวยงานทสมภาษณ/บนทก............................วนทสมภาษณ…………
สวนท 5 : ขอมลการสงตอสงตอหนวยงาน(ระบ)……………………………………………………………………วนทสงตอ………..............................………………….สาเหตการสงตอ เกนศกยภาพ ผปวยตองการยายหนวยบ�าบด พบโรคทางกาย จากระบบบงคบบ�าบด(ผปวยไดรบการบ�าบดครบก�าหนด) จากระบบบงคบบ�าบด(ผปวยไดรบการบ�าบดไมครบก�าหนด) อนๆระบ................................
บสต.3(ปกปด)
46
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 49: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/49.jpg)
ภำคผนวก 7แบบจ�ำหนำยเพอตดตำมผลกำรบ�ำบดรกษำผปวยสำรเสพตด
(1)ชอหนวยบ�าบด/ฟนฟ……………………………(2)เลขทะเบยนผปวย…………(3)หนวยงานตดตาม…………………………..(4)ชอ-สกล…………….............…....…อาย……….ปเลขประจ�าตวประชาชน----
(5)ทอยภมล�าเนาเดมจงหวด..........................................ทอยตามทะเบยนราษฎรจงหวด........................................ทอยปจจบนเลขท……………...........…ซอย/ถนน……...........................………หมบาน/ชมชน…….………..……………ต�าบล/แขวง………..………...................อ�าเภอ/เขต…………………………....….…จงหวด……….…................……………..
(6)สารเสพตดทใช………………………………..….............(7)รปแบบการบ�าบดรกษา…....…………………………………(8)วนทเขารบการบ�าบดรกษาวนท…..เดอน……...พ.ศ…….(9)วนทสนสดการบ�าบดรกษาวนท…..เดอน……....พ.ศ.…..(10)ผลการจ�าแนก ()ผเสพ ()ผตด ()ผตดยาเสพตดรนแรง(11)ลกษณะของการเขารบการบ�าบดรกษา ()สมครใจ ()บงคบบ�าบด ()ตองโทษ(12)สาเหตการจ�าหนายผปวย(เลอกตอบเพยง1ขอ)1.()ครบตามก�าหนด 2.()ผปวยละเมดกฎของสถานบ�าบดฯ3.()ผปวยบอกเลกการบ�าบดฯ 4.()ผปวยขาดการรกษา5.()ถกจบ 6.()เสยชวต 7.()อนๆระบ………………………(13)ในขณะจ�าหนายผปวยรบการบ�าบดรกษาในขนตอนใด1.()ขนถอนพษยา2.()ขนถอนพษยาและฟนฟสมรรถภาพ(พรอมกน)3.()ขนฟนฟสมรรถภาพ
(14)การประเมนสภาพทางจต1.อาการทางจตขณะรบการบ�าบด -เบอหนายซมเศรา ()ไมม ()ม -หแววหรอเหนภาพหลอน ()ไมม ()ม -หวาดระแวง ()ไมม ()ม -กาวราววนวายท�ารายผอน ()ไมม ()ม2.อาการทางจตขณะจ�าหนาย -เบอหนายซมเศรา ()หาย/ไมม ()ดขน ()ไมดขน -หแววหรอเหนภาพหลอน ()หาย/ไมม ()ดขน ()ไมดขน -หวาดระแวง ()หาย/ไมม ()ดขน ()ไมดขน -กาวราววนวายท�ารายผอน ()หาย/ไมม ()ดขน ()ไมดขน
(15)ผลการประเมนจากการบ�าบดรกษาทผานมาขณะจ�าหนาย1.()หยดเสพไดทงหมด2.()ดขน3.()ไมดขน4.()อนๆระบ…………………….
ชอผสมภาษณ……………………………………….......………….ชอผบนทก…………..........................................………………หนวยทสมภาษณ/บนทก…………………………............………………………………………………………………………………………วนทสมภาษณ………………………………………………
หมายเหต: ขอมลนใชส�าหรบการบ�าบดฟนฟและพฒนาเทานน หามน�าไปใชในทางอนโดยเดดขาด
บสต.4(ปกปด)
47
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 50: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/50.jpg)
ภำคผนวก 8แบบกำรตดตำมผลกำรบ�ำบดรกษำผปวยเสพสำรเสพตด
หนวยงานทตดตาม/ทตง………………..............…………หนวยงานทบ�าบดรกษา/ทตง…........................………………………ชอ-สกล(ผปวย)…...................................อาย......ปเลขประจ�าตวประชาชน----ทอยภมล�าเนาเดมจงหวด..........................................ทอยตามทะเบยนราษฎรจงหวด………………………..………………ทอยปจจบนเลขท…………….................…ซอย/ถนน……..……......................หมบาน/ชมชน……...........……………………ต�าบล/แขวง……………………...............…..อ�าเภอ/เขต…..............................จงหวด…………..................…………บคคลในครอบครวทใหความชวยเหลอ 1.บดา 2.มารดา 3.คสมรส 4.บตร 5.ญาต 6.เพอน 7.อยคนเดยว 8.อนๆระบ………ลกษณะของการเขารบการบ�าบด()สมครใจ()บงคบบ�าบด()ตองโทษ
การตดตาม วธการตดตาม ผลการตรวจปสสาวะ สภาพรางกาย สภาพจตใจสมพนธภาพในครอบครว
ครงท 1 (2สปดาหหลงรกษา)วนท………..........ผตดตาม…......….………….............ต�าแหนง…………..........................
มาพบทหนวยงานจดหมาย,โทรศพทเยยมบาน
พบสารเสพตดไมพบสารเสพตดไมไดตรวจ
แขงแรงออนแอเจบปวย/ทรดโทรม
ปกตซมเศราแยกตวกาวราวหวาดระแวงโดยไมมเหตผลหแววหรอเหนภาพหลอน
ยอมรบ/ชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบไมมญาต
สมพนธภาพในชมชน การใชสารเสพตด ปญหา/การชวยเหลอ
ยอมรบและชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบ
ไมใชใช1-2ครง/สปดาหใชมากกวา2ครง/สปดาห
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
สรปผลการตดตามครงท 1
1.การศกษา การศกษา(ปจจบน)ระดบชน………....……ปท…......…...สถานศกษา……….............................………..
2.การประกอบอาชพ อาชพ(ปจจบน)…….........…… วางงาน อนๆระบ……............................….
3.การฝกอาชพ มความตองการฝกอาชพ ไมตองการฝกอาชพ ไดรบการฝกอาชพแลว
4.ผลการตดตาม ไมเสพ เสพ ตดตามไมได ถกจบ เสยชวต สงตอระบทสง………………….....………………… อนๆ(ระบ)……………………………….
บสต.5(ปกปด)
48
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 51: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/51.jpg)
การตดตาม วธการตดตาม ผลการตรวจปสสาวะ สภาพรางกาย สภาพจตใจสมพนธภาพในครอบครว
ครงท 2 (4สปดาหหลงรกษา)วนท………..........ผตดตาม…......….………….............ต�าแหนง…………..........................
มาพบทหนวยงานจดหมาย,โทรศพทเยยมบาน
พบสารเสพตดไมพบสารเสพตดไมไดตรวจ
แขงแรงออนแอเจบปวย/ทรดโทรม
ปกตซมเศราแยกตวกาวราวหวาดระแวงโดยไมมเหตผลหแววหรอเหนภาพหลอน
ยอมรบ/ชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบไมมญาต
สมพนธภาพในชมชน การใชสารเสพตด ปญหา/การชวยเหลอ
ยอมรบและชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบ
ไมใชใช1-2ครง/สปดาหใชมากกวา2ครง/สปดาห
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
สรปผลการตดตามครงท 2
1.การศกษา การศกษา(ปจจบน)ระดบชน………....……ปท…......…...สถานศกษา……….............................………..
2.การประกอบอาชพ อาชพ(ปจจบน)…….........…… วางงาน อนๆระบ……............................….
3.การฝกอาชพ มความตองการฝกอาชพ ไมตองการฝกอาชพ ไดรบการฝกอาชพแลว
4.ผลการตดตาม ไมเสพ เสพ ตดตามไมได ถกจบ เสยชวต สงตอระบทสง………………….....………………… อนๆ(ระบ)……………………………….
การตดตาม วธการตดตาม ผลการตรวจปสสาวะ สภาพรางกาย สภาพจตใจสมพนธภาพในครอบครว
ครงท 3 (2เดอนหลงรกษา)วนท………..........ผตดตาม…......….………….............ต�าแหนง…………..........................
มาพบทหนวยงานจดหมาย,โทรศพทเยยมบาน
พบสารเสพตดไมพบสารเสพตดไมไดตรวจ
แขงแรงออนแอเจบปวย/ทรดโทรม
ปกตซมเศราแยกตวกาวราวหวาดระแวงโดยไมมเหตผลหแววหรอเหนภาพหลอน
ยอมรบ/ชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบไมมญาต
สมพนธภาพในชมชน การใชสารเสพตด ปญหา/การชวยเหลอ
ยอมรบและชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบ
ไมใชใช1-2ครง/สปดาหใชมากกวา2ครง/สปดาห
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
สรปผลการตดตามครงท 3
1.การศกษา การศกษา(ปจจบน)ระดบชน………....……ปท…......…...สถานศกษา……….............................………..
2.การประกอบอาชพ อาชพ(ปจจบน)…….........…… วางงาน อนๆระบ……............................….
3.การฝกอาชพ มความตองการฝกอาชพ ไมตองการฝกอาชพ ไดรบการฝกอาชพแลว
4.ผลการตดตาม ไมเสพ เสพ ตดตามไมได ถกจบ เสยชวต สงตอระบทสง………………….....………………… อนๆ(ระบ)……………………………….
บสต.5(ปกปด)
49
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 52: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/52.jpg)
การตดตาม วธการตดตาม ผลการตรวจปสสาวะ สภาพรางกาย สภาพจตใจสมพนธภาพในครอบครว
ครงท 4 (3เดอนหลงรกษา)วนท………..........ผตดตาม…......….………….............ต�าแหนง…………..........................
มาพบทหนวยงานจดหมาย,โทรศพทเยยมบาน
พบสารเสพตดไมพบสารเสพตดไมไดตรวจ
แขงแรงออนแอเจบปวย/ทรดโทรม
ปกตซมเศราแยกตวกาวราวหวาดระแวงโดยไมมเหตผลหแววหรอเหนภาพหลอน
ยอมรบ/ชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบไมมญาต
สมพนธภาพในชมชน การใชสารเสพตด ปญหา/การชวยเหลอ
ยอมรบและชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบ
ไมใชใช1-2ครง/สปดาหใชมากกวา2ครง/สปดาห
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
สรปผลการตดตามครงท 4
1.การศกษา การศกษา(ปจจบน)ระดบชน………....……ปท…......…...สถานศกษา……….............................………..
2.การประกอบอาชพ อาชพ(ปจจบน)…….........…… วางงาน อนๆระบ……............................….
3.การฝกอาชพ มความตองการฝกอาชพ ไมตองการฝกอาชพ ไดรบการฝกอาชพแลว
4.ผลการตดตาม ไมเสพ เสพ ตดตามไมได ถกจบ เสยชวต สงตอระบทสง………………….....………………… อนๆ(ระบ)……………………………….
การตดตาม วธการตดตาม ผลการตรวจปสสาวะ สภาพรางกาย สภาพจตใจสมพนธภาพในครอบครว
ครงท 5 (6เดอนหลงรกษา)วนท………..........ผตดตาม…......….………….............ต�าแหนง…………..........................
มาพบทหนวยงานจดหมาย,โทรศพทเยยมบาน
พบสารเสพตดไมพบสารเสพตดไมไดตรวจ
แขงแรงออนแอเจบปวย/ทรดโทรม
ปกตซมเศราแยกตวกาวราวหวาดระแวงโดยไมมเหตผลหแววหรอเหนภาพหลอน
ยอมรบ/ชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบไมมญาต
สมพนธภาพในชมชน การใชสารเสพตด ปญหา/การชวยเหลอ
ยอมรบและชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบ
ไมใชใช1-2ครง/สปดาหใชมากกวา2ครง/สปดาห
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
สรปผลการตดตามครงท 5
1.การศกษา การศกษา(ปจจบน)ระดบชน………....……ปท…......…...สถานศกษา……….............................………..
2.การประกอบอาชพ อาชพ(ปจจบน)…….........…… วางงาน อนๆระบ……............................….
3.การฝกอาชพ มความตองการฝกอาชพ ไมตองการฝกอาชพ ไดรบการฝกอาชพแลว
4.ผลการตดตาม ไมเสพ เสพ ตดตามไมได ถกจบ เสยชวต สงตอระบทสง………………….....………………… อนๆ(ระบ)……………………………….
บสต.5(ปกปด)
50
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 53: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/53.jpg)
การตดตาม วธการตดตาม ผลการตรวจปสสาวะ สภาพรางกาย สภาพจตใจสมพนธภาพในครอบครว
ครงท 6(9เดอนหลงรกษา)วนท………..........ผตดตาม…......….………….............ต�าแหนง…………..........................
มาพบทหนวยงานจดหมาย,โทรศพทเยยมบาน
พบสารเสพตดไมพบสารเสพตดไมไดตรวจ
แขงแรงออนแอเจบปวย/ทรดโทรม
ปกตซมเศราแยกตวกาวราวหวาดระแวงโดยไมมเหตผลหแววหรอเหนภาพหลอน
ยอมรบ/ชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบไมมญาต
สมพนธภาพในชมชน การใชสารเสพตด ปญหา/การชวยเหลอ
ยอมรบและชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบ
ไมใชใช1-2ครง/สปดาหใชมากกวา2ครง/สปดาห
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
สรปผลการตดตามครงท 6
1.การศกษา การศกษา(ปจจบน)ระดบชน………....……ปท…......…...สถานศกษา……….............................………..
2.การประกอบอาชพ อาชพ(ปจจบน)…….........…… วางงาน อนๆระบ……............................….
3.การฝกอาชพ มความตองการฝกอาชพ ไมตองการฝกอาชพ ไดรบการฝกอาชพแลว
4.ผลการตดตาม ไมเสพ เสพ ตดตามไมได ถกจบ เสยชวต สงตอระบทสง………………….....………………… อนๆ(ระบ)……………………………….
การตดตาม วธการตดตาม ผลการตรวจปสสาวะ สภาพรางกาย สภาพจตใจสมพนธภาพในครอบครว
ครงท 7 (12เดอนหลงรกษา)วนท………..........ผตดตาม…......….………….............ต�าแหนง…………..........................
มาพบทหนวยงานจดหมาย,โทรศพทเยยมบาน
พบสารเสพตดไมพบสารเสพตดไมไดตรวจ
แขงแรงออนแอเจบปวย/ทรดโทรม
ปกตซมเศราแยกตวกาวราวหวาดระแวงโดยไมมเหตผลหแววหรอเหนภาพหลอน
ยอมรบ/ชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบไมมญาต
สมพนธภาพในชมชน การใชสารเสพตด ปญหา/การชวยเหลอ
ยอมรบและชวยเหลออยรวมกนไดไมยอมรบ
ไมใชใช1-2ครง/สปดาหใชมากกวา2ครง/สปดาห
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
สรปผลการตดตามครงท 7
1.การศกษา การศกษา(ปจจบน)ระดบชน………....……ปท…......…...สถานศกษา……….............................………..
2.การประกอบอาชพ อาชพ(ปจจบน)…….........…… วางงาน อนๆระบ……............................….
3.การฝกอาชพ มความตองการฝกอาชพ ไมตองการฝกอาชพ ไดรบการฝกอาชพแลว
4.ผลการตดตาม ไมเสพ เสพ ตดตามไมได ถกจบ เสยชวต สงตอระบทสง………………….....………………… อนๆ(ระบ)……………………………….
บสต.5(ปกปด)
หมายเหต: ขอมลนใชส�าหรบการบ�าบดฟนฟและพฒนาเทานน หามน�าไปใชในทางอนโดยเดดขาด
51
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 54: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/54.jpg)
ภำคผนวก 9ระดบของอำกำรถอนพษสำรอนพนธฝน
(CLINICAL OPIATE WITHDRAWAL SCALE [COWS])
อาการแสดงทางคลนก วนเวลา
วนเวลา
วนเวลา
วนเวลา
อตราชพจรในขณะพก (วดเปนครงตอนาท)วดหลงจากทผปวยนงหรอนอนเปนเวลา1นาท0 ชพจร 80 หรอต�ากวา 1 ชพจร 81 – 1002 ชพจร 101 - 120 4 ชพจรสงกวา 120
การมเหงอออก:ในครงชวโมงทผานมาโดยไมรวมเหงอทเกดจากอณหภมของหองและกจกรรมของผใชยา0ไมมอาการหนาวสนหรอหนาแดง1รายงานโดยผปวย1ครงวามอาการหนาวสนและหนาแดง2หนาแดงและมเหงอออกชนทหนาทสงเกตได3มเหงอออกเปนเมดบรเวณควและใบหนา4เหงอไหลเตมหนา
กระวนกระวาย:สงเกตระหวางทประเมน0สามารถนงนงได1มรายงานการนงนงทยากแตยงสามารถท�าได3การเปลยนทาหรอการเคลอนไหวของแขนหรอขามากกวาปกต5ไมสามารถทจะนงนงไดเกนวนาท
ขนาดรมานตา 0รมานตาขนาดเลกหรอปกตในแสงไฟหองปกต1รมานตาขนาดใหญกวาปกตในแสงไฟหองปกต2รมานตาขยายปานกลาง5รมานตาขยายมากจนกระทงมองเหนขอบของมานตา
อาการปวดกระดกและขอ:ถาผปวยมอาการปวดกอนหนานใหคะแนนเฉพาะอาการปวดเพมเตมทเนองมาจากการขาดยาเทานน0ไมมอาการ1ไมสขสบายเลกนอย2รายงานอาการปวดของขอและกลามเนออยางมาก4ผปวยปวดขอและกลามเนอและไมสามารถทจะนงเฉยไดเนองจากความเจบปวด
52
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 55: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/55.jpg)
อาการแสดงทางคลนก วนเวลา
วนเวลา
วนเวลา
วนเวลา
น�ามกหรอน�าตาไหล: ไมนบรวมอาการทมาจากการเปนหวดหรอการแพ0ไมมอาการ 1คดจมกและมกมน�าตาชนทตา2น�ามกหรอน�าตาไหล 4น�ามกไหลตลอดเวลาหรอ น�าตาไหลเปนทาง
อาการผดปกตของระบบทางเดนอาหาร: ในชวงระยะเวลาครงชวโมงทผานมา0ไมมอาการทางระบบทางเดนอาหาร 1ปวดทอง2คลนไสหรออจจาระเปนน�า 3อาเจยนหรอทองเดน5มอาการทองเดนหรออาเจยนหลายครง
อาการสน: สงเกตเมอใหผปวยยนแขนออกมา0ไมมอาการสน 1อาการสนรสกไดแตสงเกตไมเหน2สงเกตอาการสนไดเพยงเลกนอย 4มการสนเหนไดชดหรอการชก
กระตกของกลามเนอ
การหาว: สงเกตในระหวางการประเมน0ไมมการหาว 1หาว1-2ครงระหวางประเมน2หาว3ครงหรอมากกวาระหวางประเมน 4หาวหลายครงตอนาท
อาการวตกกงวลและหงดหงด0ไมม1ผปวยรายงานวามอาการหงดหงด2ผปวยมอาการหงดหงดหรอวตกกงวลเหนไดชดเจน4ผปวยหงดหงดหรอวตกกงวลมากจนกระทงเกดความล�าบากในการใหความรวมมอในการประเมน
อาการขนลก0ผวหนงเยน3ขนลกจนสามารถรสกไดหรอมอาการขนลกตามแขน5มอาการขนลกเดนชด
คะแนนรวม5-12 = มอาการถอนพษระดบเลกนอย13–24 = มอาการถอนพษระดบปานกลาง25-36 = มอาการถอนพษระดบคอนขางรนแรงมากกวา36 = มอาการถอนพษระดบรนแรง
ขนาดของเมทาโดนทไดรบ
ชอยอของผประเมน
53
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 56: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/56.jpg)
ภำคผนวก 10เภสชวทยำของเฮโรอน
ควำมหมำยของเฮโรอน
ตนฝนเปนพชลมลกซงพบในบรเวณเขาสงทางภาคเหนอของประเทศไทยลกษณะล�าตนตงตรง
เปนดอกเดยวขนาดใหญกลบดอกสสวยไดแกสขาวอมฟาหรอสมวงกบสขาวเมอกลบดอกรวงจะเหลอง
มสขาวอมฟา ผลทแกไดทจะเปลยนเปนสเขยวออน ภายในผนงของผลทแกจะเปนบรเวณทมทอน�ายาง
เมอกรดผลไดน�ายางสขาวทงไวตอมาจะขนและแขงตวขนแลวเปลยนเปนสน�าตาลยางฝนทไดจะถกน�ามา
แปรสภาพเปนยาเสพตดใหโทษไดแก ฝนและมอรฟนหรอสารสงเคราะหจากฝน เชนเมทาโดนโดยท
สารในกลมนมฤทธในการระงบความเจบปวด และลดการท�างานของระบบประสาท จงมการน�ามาใช
ในทางการแพทยเพอลดอาการปวดรกษาอาการทองเสยและใชลดอาการไอ
เฮโรอนเกดจากการสงเคราะหจากการน�ามอรฟนมาท�าปฏกรยากบสารอะซตกแอนไฮไดรด
ทมฤทธรายแรงซงเปนตวทกอใหเกดปญหายาเสพตดของโลกในปจจบนในป1952องคการอนามยโลก
ไดประกาศใหเฮโรอนเปนยาเสพตดทรายแรงทสดมฤทธแรงกวามอรฟน5–8เทาและแรงกวาฝน30–80เทา
ซงในประเทศไทยมการออกเปนพระราชบญญตระบใหเฮโรอนและมอรฟนเปนยาเสพตดใหโทษ ในป
พ.ศ.2502เฮโรอนทมจ�าหนายในประเทศไทยทวไปมรปแบบในการบรรจดงน
1ตว:เฮโรอนบรรจในหลอดกาแฟหรอกระดาษปดหวทายซงมเนอเฮโรอนประมาณ50มลลกรม
1ฝา:เฮโรอนบรรจในฝาพลาสตกเบอร5ซงมเนอเฮโรอนประมาณ300มลลกรม
1บก:เฮโรอนบรรจในหลอดพลาสตกเบอร5ซงมเนอเฮโรอนประมาณ1,200มลลกรม
การเสพและกลไกการออกฤทธเฮโรอน
เฮโรอนสามารถเขาสรางกายไดหลายวธ
1. ถกดดซมจากระบบทางเดนอาหารเขาสกระแสเลอดไดงายโดยออกฤทธภายใน60–120นาท
2. โดยการฉดเขาใตผวหนงกลามเนอหรอเขาเสนเลอดด�าออกฤทธภายใน8วนาท
เมอเขาสรางกายและถกยอยโดยตบผานเขาสสมองจะท�าใหผเสพเกดอาการสขสบายเคลบเคลม
จากนนจะถกขบออกจากรางกายโดยไตโดยท90%จะถกก�าจดออกทางปสสาวะภายใน24ชวโมงแรก
ซงภายหลงการเสพทงแบบสบและฉด1–2นาทสามารถพบอนพนธของฝนไดในปสสาวะถง48ชวโมง
54
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 57: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/57.jpg)
ฤทธทำงเภสชวทยำของเฮโรอนตอระบบตำงๆ ในรำงกำย
1. ระบบประสาทสวนกลาง ฤทธทางเภสชวทยาของเฮโรอนทตอประสาทสวนกลางคอท�าใหไรความเจบปวดกดประสาท
ท�าใหอารมณเปลยนแปลง
v ออกฤทธท�าใหไรความเจบปวดเฮโรอนจะลดความวองไวตอการรบกระแสความรสก
เจบปวดของระบบประสาทสวนกลางท�าใหรางกายไมรสกถงความเจบปวดทเกดขน
v ออกฤทธกดการหายใจโดยออกฤทธกดการท�างานของศนยควบคมการหายใจในสมอง
โดยท�าใหศนยควบคมการหายใจในสมองสญเสยประสทธภาพในการตอบสนองตอการ
เพมของคารบอนไดออกไซดจะท�าใหรางกายขาดออกซเจนและผเสพอาจเสยชวตได
v เฮโรอนออกฤทธระงบอาการไอโดยกดการท�างานของศนยควบคมการไอทอยในสมอง
สวนเมดดลาแตตองใชปรมาณไมสงมากนก
v เฮโรอนท�าใหเกดการหดตวของมานตาโดยประสาทตาจะไมตอบสนองตอแสงถาใช
เฮโรอนเกนขนาดมานตาจะหดตวเลกลงมากจนมขนาดเทารเขมหมด
2. ระบบทำงเดนอำหำรและกลำมเนอเรยบอนๆ
เฮโรอนมผลตอระบบทางเดนอาหารโดยลดการหลงกรดในกระเพาะอาหาร ลดการหลงน�าด
และเอนไซดจากตบออนการเคลอนไหวของกระเพาะและล�าไสลดลงหรดของทอน�าดหรดกระเพาะปสสาวะ
หรดทวารหนกหดตวการยอยอาหารในล�าไสเลกชาลงรวมถงการบบตวของล�าไสลดลงดวยจงท�าใหผเสพ
เฮโรอนเกดอาการทองผกอยางรนแรง
3. ระบบหวใจหลอดเลอด
เฮโรอนมฤทธท�าใหหลอดเลอดสวนปลายขยายตว รวมถงท�าใหเกดการหลงของฮสตามนเพม
มากขนในกระแสเลอด เปนผลใหผเสพเฮโรอนมอาการคนอยางรนแรง หนาแดง ตาแดง เหงอออกมาก
รวมถงเกดภาวะความดนโลหตต�ารวมดวย
55
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 58: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/58.jpg)
ภำคผนวก 11เภสชวทยำของเมทำโดน
เมทาโดนเปนสารสงเคราะหมฤทธทางเภสชวทยาคลายคลงกบสารโอปออยดเชนเฮโรอนและ
มอรฟนโดยการออกฤทธตอตวรบโอปออยดในสมองและจดเปนสารโอปออยดทออกฤทธรนแรง(potent
opioid agonist) เมทาโดนสามารถระงบอาการถอนพษยาทเกดจากการหยดเสพสารโอปออยดไดด
สามารถใหยาโดยการรบประทานไดเนองจากถกดดซมไดดจากทางเดนอาหารมคาครงชวตคอนขางยาว
จงสามารถใหยาวนละครงไดผใชเฮโรอนสามารถทนตออาการขางเคยงทเกดจากเมทาโดนไดดจากคณสมบต
หลายอยางดงกลาวเมทาโดนจงถกน�ามาใชประโยชนในการถอนพษยาผใชเฮโรอน
แมวาสตรโครงสรางทางเคมของเมทาโดนจะมความแตกตางไปจากสารโอปออยด(เชนมอรฟน
และเฮโรอน)กตาม(รปท1)แตถาบดโครงสรางของโมเลกลใหเรยงอยในต�าแหนงทเหมาะสมแลวจะท�าให
มความคลายคลงกบสารโอปออยดและสามารถจะเขาไปจบกบตวรบโอปออยดไดกระชบพอด
รปท 1สตรโครงสรางทางเคมของเมทาโดน
เภสชพลศำสตร (pharmacokinetics)
เมทาโดนถกดดซมไดดจากทางเดนอาหารการใหยาโดยการรบประทานพบวารอยละ80-95
ของเมทาโดนจะถกรางกายน�าไปใชได เปรยบเทยบกบมอรฟนซงจะถกดดซมเพยงรอยละ 30 เทานน
หลงรบประทานจะเรมออกฤทธภายในเวลา30นาทและระดบยาในเลอดขนสงสดประมาณ3-4ชวโมง
หลงใหยาเมอใหยาขนาดเดยวครงแรกจะมคาครงชวตท12-18ชวโมง(เฉลย15ชวโมง)เมทาโดนละลาย
ไดดในไขมนสามารถจบกบพลาสมาโปรตนและสะสมในเนอเยอตางๆเชนปอดตบไตและมามไดดโดยท
ระดบของยาในเลอดจะอยในภาวะสมดลยกบการสะสมในเนอเยอซงเมอใหเมทาโดนครงตอๆมาจะสงผล
ใหคาครงชวตของเมทาโดนยาวออกไปเปน13-47ชวโมง(เฉลย24ชวโมง)เนองจากเมทาโดนทสะสม
ไวจะคอยๆ ถกปลดปลอยออกมาอยางชาๆ ท�าใหออกฤทธไดนานขนแมวาระดบของยาในเลอดจะอยใน
ระดบต�ากตาม
CH3CH
2 C C CH
2 CH N
O
CH3
CH3
CH3
56
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 59: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/59.jpg)
รปท 2ระดบเมทาโดนในเลอดเมอใหยาวนละ1ครงจนถงภาวะคงทโดยใชเวลาประมาณ5วน
ระดบเมทาโดนในรางกายถงภาวะคงทใชระยะเวลาประมาณ3-10วน (รปท2)ซงจะท�าให
ระดบความเขมขนของยาในเลอดมความผนแปรนอยจงสามารถระงบอาการถอนพษยาไดด
เมทาโดนสวนใหญจะถกเปลยนแปลง(metabolized)ทตบโดยขบวนการN-demethylation
ไดสารทไมมฤทธ(inactivemetabolites)ซงจะถกขบออกจากรางกายทางปสสาวะถาปสสาวะเปนกรด
ยาจะถกขบออกทางปสสาวะไดเรวขนในขณะทถาปสสาวะเปนดางยาจะถกขบออกชาลงนอกจากนเมทาโดน
บางสวนยงถกหลงออกไดทางเหงอและทางน�าลายอกทงยงสามารถผานรกและขบออกทางน�านมได
ผลการออกฤทธตอรางกาย
1. ผลตอสมองสวนกลาง
1. เมทาโดนออกฤทธระงบความเจบปวดทมความรนแรงมากไดด ถาฉดเขาใตผวหนงใน
ขนาด7.5-10มลลกรมจะออกฤทธระงบปวดไดเทากบมอรฟนขนาด10มลลกรมและออกฤทธไดนาน
เทากน
2. การรบประทานเมทาโดนเพยงครงเดยวจะออกฤทธท�าใหหลบไดนอยกวามอรฟนและ
ถาใหซ�าๆกนจะออกฤทธท�าใหหลบไดมากขนซงเชอวามการสะสมของยาในรางกาย
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
เวลา (วน)
ระดบเมทาโดน
57
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 60: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/60.jpg)
3. เมทาโดนจะออกฤทธกดศนยประสาททควบคมการหายใจในสมอง ท�าใหการหายใจลด
นอยลงในขณะทใหเพอระงบความเจบปวดเทาๆกบมอรฟนจะท�าใหกดการหายใจไดเหมอนและเทามอรฟน
ถาใหในขนาดมากขนอาจมอาการหนาเขยวตวเขยวหรอถาใหเกนขนาดกจะท�าใหหยดหายใจและตายได
4. เมทาโดนจะออกฤทธกดศนยประสาทควบคมการไอในสมองจงสามารถออกฤทธในทาง
ระงบอาการไอไดด
5. เมทาโดนอาจท�าใหเกดอารมณเคลบเคลม เปนสขอยางผดปกต ซงมอาการนอยกวา
เฮโรอนหรอมอรฟนโดยออกฤทธทสมอง
6. เมทาโดนท�าใหมานตาหรเลกลงแตจะมอาการนอยกวามอรฟนในผตดยาเสพตดมานตา
อาจจะไมหรหรอหรนอยเพราะมความดอทนตอปฏกรยานได
7. เมทาโดนท�าใหเกดอาการคลนไสอาเจยนไดในบคคลบางคนทงนเนองจากกระตนสมอง
ในบรเวณใกลศนยประสาททมหนาทท�าใหเกดอาการคลนไสอาเจยน
2. ผลตอสมองสวนปลาย ท�าใหเกดอาการปากแหง ตาแหง จมกแหง
1. เมทาโดนท�าใหเสนเลอดขยายตวและท�าใหแรงดนโลหตลดลง
2. เมทาโดนกเหมอนกบมอรฟนคอท�าใหกลามเนอเรยบของล�าไสคลายตวเมทาโดนท�าให
เกดอาการทองผก
3. เมทาโดนท�าใหทอปสสาวะคลายตวหลงจากใหเมทาโดนในขนาดทใชในการบ�าบดรกษาแลว
จะท�าใหมปสสาวะนอยลงเนองจากมนไปกระตนใหปลอยสารA.D.H.(antidiuretichormone)ท�าให
ปสสาวะล�าบาก
3. ผลในกำรกระตนกำรหลงฮสตำมน
ท�าใหผวหนาแดงคนเหงอออกมาก
4. ผลของเมทำโดนกบเพศสมพนธ
ฤทธของเมทาโดนจะท�าใหความตองการทางเพศของผใชยาเพศชายลดนอยลง ความเขมขน
ของฮอรโมนTestosteroneในซรมจะลดลงประมาณ43%
58
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 61: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/61.jpg)
ภำคผนวก 12อำกำรขำดยำในทำรก
อาการขาดยาหรอถอนพษยาในทารกจะพบในรอยละ60ของทารกทคลอดจากมารดาพงพา
โอปออยดซงโดยทวไปอาการถอนพษยาทเกดจากเฮโรอนมกจะเกดภายใน48ชวโมงหลงคลอดแตส�าหรบ
อาการถอนพษยาทเกดจากเมทาโดนสามารถเกดไดภายใน2สปดาหหลงคลอดและโดยทวไปจะมอาการ
ภายใน96ชวโมงแรกหลงคลอดดงนนทารกควรไดรบการดแลจากเจาหนาททมความช�านาญเพอเฝาระวง
อาการทเกดจากการถอนพษยาควรใชการใหคะแนนตามอาการแสดงและใหการรกษาตามผลการรวมคะแนน
ซงบงบอกความรนแรงการตดตามควรใชแบบบนทกอาการขาดโอปออยดของทารกแรกเกด
อาการทพบบอย เชน กระสบกระสายไมยอมนอน จาม ดดมอ รองเสยงแหลม ถายเหลว
ตอบสนองไวตอสงเราดดนมไมดน�าหนกขนชาหลบแสงสวางสนหายใจเรว
อาการทพบไดนอยเชนหาวอาเจยนน�ามกไหลไวตอเสยงชก
หลกการรกษาอาการถอนพษยาในทารก
จะตองลดการกระตนจากสงแวดลอมใหนอยทสดและท�าใหทารกสบายทสดดวยวธดงตอไปน
- ควรใหความอบอนโดยการอมทารกหรอหอตว
- ดดเสมหะหรอน�ามกจากปากและจมกดวยความระมดระวง
- ใหนมทละนอยและบอยๆ
- ใชหวนมปลอมหรอวสดทปลอดภยใหทารกดดเพอลดความอยากดดทเกดขน
ขอบงชในกำรรกษำดวยโอปออยด1. ชก
2. น�าหนกลดลงมาก(จากสาเหตไมดดนมทองเดนอาเจยนขาดน�า)
3. ไมนอน
4. ไข
59
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 62: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/62.jpg)
การใหการรกษาขนกบความรนแรงของอาการ
- ใชแบบประเมนอาการถอนพษจากโอปออยดของทารกแรกเกด ถาคะแนนมากกวา 9
ไมนอยกวา2ครงตดตอกนควรไดรบการรกษา
- ตดตามผลการรกษาอยางใกลชดเนองจากโอปออยดอาจกดการหายใจของทารกไดจงตอง
ใชดวยความระมดระวงและควรปรกษาแพทยผเชยวชาญ
ทางเลอกของยาทใชรกษาไดแก
1. Morphineoralpreparation2mg./ml.morphinedilution
2. Tinctureofopium0.4mg./ml.dilution
3. Paregoric(camphoratedtinctureofopium)
4. Methadone
การใชโอปออยดรกษาในทารกตองท�าดวยความระมดระวงและควรปรกษาผเชยวชาญทาง
สตศาสตรและกมารเวชศาสตรทมความช�านาญในการรกษาทารกทคลอดจากมารดาทใชยาเสพตด
60
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 63: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/63.jpg)
แบบบนทกอำกำรขำดยำจำกโอปออยดของทำรกแรกเกดชอหอผปวย.......................................................................................หมายเลขเวชระเบยน........................................................................ชอ-นามสกลมารดา...........................................................................ชอ-นามสกลทารก....................................................เพศ...................
ระบบ อาการ/อาการแสดง คะแนน วนทและเวลา
ประส
าทสว
นกลา
ง
รองเสยงสง 2
รองเสยงสงตอเนอง 3
<1ชวโมงหลงจากปอนนม<2ชวโมงหลงจากปอนนม<3ชวโมงหลงจากปอนนม
321
สนเลกนอย(รบกวน)สนปานกลาง-มาก(รบกวน)สนเลกนอย(ไมรบกวน)สนปานกลาง-มาก(ไมรบกวน)
1233
โทนกลามเนอสง 2
เกาจนผวหนงถลอก(ระบบรเวณ) 1
กลามเนอกระตก 3
ชกทงตว 5
เมตา
บอลค
/การ
หายใ
จ
ไข(37.3°C–38.3°C)ไข(38.4°Cหรอมากกวา)
12
หาวบอย(>3-4ครง) 1
คดจมก 1
จาม(>3-4ครง) 1
หายใจจมกบาน 2
หายใจเรว>60/นาทหายใจเรว>60/นาทหอบโยน
12
ระบบ
ทางเ
ดนอา
หาร ดดแรงเกน 1
ไมคอยกน 2
ส�าลกอาเจยนพง
23
อจจาระเหลวอจจาระเปนน�า
23
คะแนนรวม
ชอผใหคะแนน
61
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 64: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/64.jpg)
ภำคผนวก 13ตำรำงแสดงปฏกรยำระหวำงเมทำโดนกบยำอน
ยาตานไวรสทใหรวมกบเมทาโดน
ผลของยาตานไวรสตอเมทาโดน
ผลของเมทาโดนตอยาตานไวรส
ความส�าคญทางคลนก/ขอเสนอแนะ
NRTI
Zidovudine(AZT)
ไมมผลตอระดบเมทาโดน อาจเพมระดบAZTในเลอดไดถง40%จงมกพบอาการขางเคยงของAZTมากขน
ไมตองปรบขนาดยาใหสงเกตอาการไมพงประสงคของAZT(เชนซดปวดศรษะปวดกลามเนอคลนไสอาเจยน)
Didanosine(ddl)
ไมมรายงาน อาจลดระดบddlในเลอดแตไมมผลเมอใชentericcoatedddI
ไมตองปรบขนาดยาตดตามCD4และviralload
Zalcitabine(ddC) ไมทราบ ไมทราบ ไมทราบ
Stavudine(d4T) ไมมผลตอระดบเมทาโดน อาจลดระดบd4Tในเลอด ไมตองปรบขนาดยาตดตามCD4และviralload
Lamivudine(3TC) ไมมรายงาน ไมมรายงาน ไมทราบ
Abacavir(ABC) อาจลดระดบเมทาโดนเลกนอยความเสยงตอการเกดอาการถอนพษยาต�า
อาจลดระดบยาABCลดPeakconcentrationของABCในเลอด
อาจตองมการปรบขนาดยาเมทาโดนแตไมตองปรบขนาดยาABC
Tenofovir(TDF) ไมมรายงาน ไมมรายงาน ไมทราบ
NNRTI
Nevirapine(NVP) อาจลดระดบเมทาโดนในเลอด ไมทราบ อาจจ�าเปนตองเพมขนาดเมทาโดน
Delavirdine อาจเพมระดบเมทาโดนในเลอด ไมทราบ อาจจ�าเปนตองลดขนาดเมทาโดน
Efavirenz(EFV) อาจลดระดบเมทาโดนในเลอด ไมทราบ อาจจ�าเปนตองเพมขนาดเมทาโดน
PI
Amprenavir อาจลดระดบเมทาโดนในเลอด อาจลดระดบAmprenavir อาจจ�าเปนตองเพมขนาดเมทาโดน
Indinavir(IDV) อาจเพมระดบเมทาโดนในเลอด ไมทราบ อาจจ�าเปนตองลดขนาดเมทาโดน
Ritonavir(RTV) อาจลดระดบเมทาโดนในเลอด ไมมรายงาน อาจจ�าเปนตองเพมขนาดเมทาโดน
Nelfinavir(NFV) อาจลดระดบเมทาโดนในเลอดเลกนอยแตไมพบอาการขาดยา
อาจลดระดบยาNFVเลกนอย ขนาดเมทาโดนยงคงใหเหมอนเดม
Saquinavir(SQV) ไมมรายงาน ไมมรายงาน การศกษาทผานมามจ�ากดควรตดตามอาการทตองการเพมขนาดเมทาโดน
Lopinavir/Ritonavir(LPV/r)
อาจลดระดบเมทาโดนในเลอด ไมมรายงาน อาจจ�าเปนตองเพมขนาดเมทาโดน
62
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 65: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/65.jpg)
ยาอน ผลของยา ความส�าคญทางคลนก/ขอเสนอแนะ
Azole antifungal agentseg.Ketoconazole,Fluconazole
อาจเพมระดบยาเมทาโดน อาจจ�าเปนตองลดขนาดเมทาโดน
Barbiturates eg.Pentobarbital, Phenobarbital,Secobarbital
อาจลดระดบยาเมทาโดนโดยเฉพาะPhenobarbitalเสรมฤทธการกดระบบประสาทสวนกลาง
มกจ�าเปนตองเพมขนาดยาเมทาโดน
Benzodiazepineseg.Alprazolam,Clorazepate, Flurazepam,Midazolam, Triazolam
อาจมผลตอเมตาโบลซมของเมทาโดนเสรมฤทธการกดระบบประสาทสวนกลางเชนงวงนอนมากขน
ควรตดตามระดบเมทาโดนและอาการกดระบบประสาทอยางใกลชดอาจตองมการปรบขนาดยา
CarbamazepineและPhenytoin(ยาanticonvulsant)
อาจลดระดบยาเมทาโดนเกดอาการถอนพษยาได
อาจจ�าเปนตองเพมขนาดเมทาโดนหรอพจารณาใชSodiumValproateแทน
Chloralhydrate เสรมฤทธการกดระบบประสาทสวนกลางเชนงวงนอนมากขน
ควรตดตามอาการกดระบบประสาท
Cimetidine อาจเพมระดบเมทาโดนในเลอด ควรตดตามระดบเมทาโดนอาจตองมการปรบขนาดยา
Ciprofloxacin อาจมผลตอการยบยงเมตาโบลซมของเมทาโดนเพมผลการท�าใหงวงนอนและการกดการหายใจของเมทาโดน
ถามอาการมากจ�าเปนตองใหNaloxoneตานฤทธและลดขนาดยาเมทาโดน
Dexamethasone อาจลดระดบเมทาโดนในเลอด ควรตดตามระดบเมทาโดน
Dextromethophan อาจท�าใหระดบ/ผลของยาของDextromethophanเพมขน
Disulfiram(antabuse)ยาชวยเลกสรา
ท�าใหเกดDisulfiram-alcoholreactionทเปนอนตรายได เนองจากยาเตรยมเมทาโดนบางต�ารบมแอลกอฮอลเปนสวนผสมอย
ควรตดตามอาการอยางใกลชด
Macrolide antibiotics eg.Clarithromycin,Erythromycin
อาจเพมระดบเมทาโดนในเลอด ควรตดตามระดบเมทาโดนอาจตองมการลดขนาดยา
Nifedipine เพมระดบNifedipineในเลอดแตไมมผลตอระดบเมทาโดน
Omeprazole อาจเพมระดบเมทาโดนในเลอด ควรตดตามระดบเมทาโดน
Opioid agonists eg.Codeine,Fentanyl, Morphine,Meperidine, Oxycodone
เพมผลการท�าใหงวงนอนและการกดการหายใจLong–actingmetabolitesของmeperidineและpropoxypheneอาจมระดบสงจนเกดพษของยาได
ควรตดตามอาการไมพงประสงคอยางใกลชด
Opioid antagonists eg.Naloxone,Naltrexone
ตานฤทธท�าใหเกดอาการถอนพษยาทรนแรง
63
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 66: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/66.jpg)
ยาอน ผลของยา ความส�าคญทางคลนก/ขอเสนอแนะ
Opioid partial agonist-antagonists eg.Buprenorphine,Butorphanol, Dezocine,Nalbuphine, Pentazocine
ตานฤทธท�าใหเกดอาการถอนพษยา
Rifampicin อาจลดระดบยาเมทาโดน อาจจ�าเปนตองเพมขนาดเมทาโดนถามอาการถอนพษยา
Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRI)eg.Fluoxetine,Fluvoxamine, Nefazodone,Sertraline, Paroxetine
อาจเพมระดบยาเมทาโดน ไมตองปรบขนาดยาแตควรตดตามระดบเมทาโดนอยางใกลชด
64
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 67: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/67.jpg)
ภำคผนวก 14แนวทำงกำรขออนญำตสถำนบ�ำบด กำรจดซอเมทำโดน
และการท�ารายงาน
สถานพยาบาลทไดรบการประกาศในราชกจจานเบกษาใหจดตงเปนสถานบ�าบดรกษาผตดยา
เสพตดใหโทษ สามารถตดตอขอซอเมทาโดนไดทกองควบคมวตถเสพตด ส�านกงานคณะกรรมการ
อาหารและยา (อย.) กระทรวงสาธารณสข ถนนตวานนท อ�าเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000
จากการด�าเนนการทผานมาพบวา การเขยนค�าขอซอของสถานพยาบาลบางแหงไมชดเจน
หรอไมถกตอง ท�าใหการบรการขายลาชา ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาไดจดท�าแนวทางการ
เขยนค�าขอซอวตถเสพตด เพอใหสถานพยาบาลไดใชเปนแนวทางเพอใหการเขยนค�าขอซอเปนแนวทาง
เดยวกน ส�านกงานฯ สามารถใหบรการไดรวดเรวและถกตองตอไป หากมขอสงสยกรณาสอบถามไปยง
โทรศพทหมายเลข02-5907335-6
1. กำรเขยนค�ำขอซอเมทำโดน
ค�าขอซอตามแบบค�าขอซอยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 (แบบ ย.ส.4) ใหกรอกขอมลให
ครบถวนทกชองดงน
1.1 ระบชอยาพรอมความแรงใหชดเจน
1.2 ปรมาณยาเสพตดใหโทษทขอซอ,ปรมาณทไดรบแตตนปถงวนท, ปรมาณทไดจ�าหนาย
แตตนปถงวนน,และปรมาณทคงเหลอขอใหระบจ�านวนตามรปแบบยาโดยจะค�านวณเปนกรมหรอซ.ม.3
หรอไมกไดดงตวอยาง
ชอของ
สงปรง
ปรมาณ
ของ
สงปรง
ชอ
ยาเสพตด
ใหโทษ
ปรมาณ
ยาเสพตด
ใหโทษ
คดเปน
รอยละ
ปรมาณยาเสพตดใหโทษ
ทขอซอ
(กรมหรอ
ซ.ม.3)
ทไดรบ
แตตนป
ถงวนท
(กรมหรอ
ซ.ม.3)
ทได
จ�าหนาย
แตตนป
ถงวนน
(กรมหรอ
ซ.ม.3)
ทคงเหลอ
(กรมหรอ
ซ.ม.3)
Methadone
Solution
1,000
ml./bottle
- Methadone - 1,000ml. 2,000ml. 1,500ml. 500ml.
65
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 68: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/68.jpg)
2. โปรดตรวจสอบเอกสำรกอนยนใหครบถวนถกตอง ดงน
2.1 ใชค�าขอซอใหถกตองตามแบบทก�าหนด คอ ค�าขอซอยาเสพตดใหโทษในประเภท 2
(แบบย.ส.4)
2.2 ลงลายมอชอในค�าขอซอทกครงดวย
2.3 ใหขดฆาขอความทไมตองการ เขยนใหม และลงลายมอชอก�ากบ กรณเขยนหรอพมพ
ค�าขอซอผดมใหใชน�ายาลบค�าผด
2.4 แนบส�าเนาใบอนญาตจ�าหนายยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 (ตออายทกสนป กรณท
ตออายแลวยงไมไดรบใบอนญาตคนขอใหใชใบอนญาตฉบบเดมพรอมใบเสรจรบเงนทแสดงวาตออายแลว
หรอใบลงรบการตออายของกรณทไมมใบเสรจรบเงน)
2.5 แนบไปรษณยบตรทตดอากรแสตมปแลวทระบชอและทอยผซอยา(เพอผซอจะไดทราบ
ขอมลอยางรวดเรวไมวากรณมปญหาเอกสารไมครบถวนหรอยาไดรบอนมตแลวจ�านวนเทาใดราคาเทาใด)
66
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 69: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/69.jpg)
แบบ ยส.4
ค�าขอซอยาเสพตดใหโทษในประเภท 2
เขยนท……….………………………..…..…….
วนท………………เดอน……….………………..พ.ศ……..…………..
ขาพเจา……………………………………...……........................…………………………………………….
ซงมผด�าเนนกจการชอ………………….………..………….…….ไดรบอนญาตใหจ�าหนายหรอมไวในครอบครอง
ซงยาเสพตดใหโทษในประเภท2ตามใบอนญาตท……………...............
หมวด………………………………………..ณสถานทชอ…………...………………………………...........................……...
อยเลขท………………………………..…………………….ตรอก/ซอย……...........................…………………………..……
ถนน……………………………………………..…………....หมท……..................................……………………………….……
ต�าบล/แขวง…………………………………….……….…อ�าเภอ/เขต………...............................…………………………..
จงหวด…………………………………….…………….……โทรศพท….…….........................................……………………
ขอยนค�ารองตอเลขาธการเพอซอยาเสพตดใหโทษในประเภทท2ตามรายการดงตอไปน
ขดขอความทไมตองการและชองทไมไดใช
ขอรบรองวายาทขออนญาตนไมเกนปรมาณซงขาพเจาไดรบอนญาตใหมได
(ลายมอชอ)………….....................……………………(ผขอซอ)
ชอของ
สงปรง
ปรมาณ
ของ
สงปรง
ชอ
ยาเสพตด
ใหโทษ
ปรมาณของ
ยาเสพตดใหโทษ
คดเปนรอยละ
ปรมาณยาเสพตดใหโทษ
ทขอซอทไดรบแต
ตนปถงวนท
ทไดจ�าหนายแต
ตนปถงวนนทคงเหลอ
เลขท……..…............รบ………….…...........
67
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 70: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/70.jpg)
ใบรบรองส�าหรบตวแทนในกรณทผไดรบอนญาตไมไดมารบยาดวยตนเอง (แนบหนงสอมอบอ�านาจ)
ขาพเจาขอรบรองวา………………………………………….............................…….ผน�าค�าขอมายนน
เปนตวแทนขาพเจาในการรบยาขางบนน และขาพเจาขอรบผดชอบในการรบยาและน�าสงใหขาพเจา
โดยเรยบรอย
(ลายมอชอ)………................………………………(ผขอซอ)
หมายเหตใหขดฆาขอความทไมตองการออก
ส�าหรบเจาหนาท
ผพจารณา
ชอยาเสพตดใหโทษ
ปรมาณทควรอนมต อนมตจ�านวน หมายเหต
1.
ลงชอผพจารณาเสนอขออนมต…………....................………....
วนท……………………………..
ชอผอนมต………………………………............................………….
วนท………………………………
68
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 71: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/71.jpg)
การท�ารายงานเมทาโดน
เมทาโดนจดเปนยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ
พ.ศ.2522มาตรา62ระบวาใหผรบอนญาตจดใหมการท�าบญชรบจายยาเสพตดใหโทษและเสนอรายงาน
ตอเลขาธการเปนรายเดอนและรายป บญชดงกลาวใหเกบรกษาไวและพรอมทจะแสดงตอพนกงาน
เจาหนาทไดทกเวลาในขณะเปดท�าการทงนภายในหาปนบแตวนทลงรายการครงสดทายในบญช
มาตรา96 ระบวา ผรบอนญาตผใดไมปฏบตตามมาตรา62วรรคหนง ตองระวางโทษปรบ
ไมเกนหนงหมนบาท
การจดท�ารายงานม2แบบคอ
1.1 รายงานประจ�าเดอนตามแบบย.ส.6ขอใหจดท�าเปน2ฉบบ
ฉบบท1แบบย.ส.6(สรป)
ฉบบท2แบบย.ส.6
1.2 รายงานประจ�าปตามแบบย.ส.7
การจดท�าย.ส.6ขอไดโปรดด�าเนนการดงน
(1) ขอใหเพมรายงานอก1แผนเปนการสรปยอดการรบ-จายคอย.ส.6(สรป)
(2) ตองจดท�ารายงานทกเดอน เรมวนท 1 จนถงวนสนเดอน ถาเดอนใดไมมการจ�าหนาย
หรอซอแตยงมในครอบครองตองสงรายงานจ�านวนคงเหลอของเดอนนน
(3) ตองระบชอผรบอนญาต สถานพยาบาล ทอย (ทอยตามใบอนญาต ไมใชทอยแพทย)
เลขทใบอนญาตใหจ�าหนายฯ หมายเลขโทรศพททตดตอได ในกรณทเปลยนแปลงชอ
สถานพยาบาลกรณาแจงตามใบอนญาตทแกไขแลว
(4) ควรแจงปรมาณการใชเปนมลลลตรโดยไมตองค�านวณเปนกรม
(5) ผอ�านวยการหรอผด�าเนนกจการใบอนญาตจ�าหนายฯลงนามในรายงาน
การจดท�าย.ส.7ขอไดโปรดด�าเนนการดงน
(1) สงทกสนป
(2) ตองระบชอผรบอนญาต สถานพยาบาล ทอย (ทอยตามใบอนญาต ไมใชทอยแพทย)
เลขทใบอนญาตใหจ�าหนายฯหมายเลขโทรศพททตดตอไดในกรณทเปลยนแปลงชอ
สถานพยาบาลกรณาแจงตามใบอนญาตทแกไขแลว
(3) ผอ�านวยการหรอผด�าเนนกจการใบอนญาตจ�าหนายฯลงนามในรายงาน
69
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 72: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/72.jpg)
แบบ ย.ส.6
รายงานประจ�าเดอน.................................................พ.ศ.……………….…..
ชอผรบอนญาต…………………………..........................................................…
ใบอนญาตจ�าหนายหรอมไวในครอบครอง ซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 ท………………..……………
หมวด……………..…………………………………………………………………………………………....................................
สถานทชอ……………...……...……………………………..อยเลขท….....……….…………………...............................…
ตรอก/ซอย………..…........…………………………………ถนน………..………..........................................................
หมท…...………...…ต�าบล/แขวง………….……....…….อ�าเภอ/เขต……................……........................................
จงหวด…………………………….........……..…..………….โทรศพท……........................…………………….………………
วน
เดอน
ป
ชอยาเสพตด
ใหโทษในประเภท2
ไดมา
จาก
จาย
ไป
(ปรมาณamp,กรม,ขวด,แผน)
หมายเหตยกมา รบ จาย คงเหลอ
สรป
(ลายมอชอ)………………..…………(ผรบอนญาต)
70
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 73: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/73.jpg)
แบบ ย.ส.7
รายงานประจ�าปพ.ศ.......................................................................................................
ชอผรบอนญาต…………………………...........................................................................................................…
ใบอนญาตจ�าหนายหรอมไวในครอบครอง ซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 ท………………..……………
หมวด……………..…………………………………………………………………………………………....................................
สถานทชอ……………...……...……………………………..อยเลขท….....……….…………………...............................…
ตรอก/ซอย………..…........…………………………………ถนน………..………..........................................................
หมท…...………...…ต�าบล/แขวง………….……....…….อ�าเภอ/เขต……................……........................................
จงหวด…………………………….........……..…..………….โทรศพท……........................…………………….………………
อนดบชอยาเสพตด
ใหโทษในประเภท2
(ปรมาณamp,กรม,ขวด,แผน)หมายเหต
ยกมา รบ จาย คงเหลอ
สรป
(ลายมอชอ)………………..…………(ผรบอนญาต)
หมายเหต ใหขดฆาขอความทไมตองการออก
71
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 74: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/74.jpg)
ภำคผนวก 15ยำอนๆ ทใชในกำรบ�ำบดรกษำผใชโอปออยด
บพรนอรฟน (buprenorphine)
เภสชวทยำของบพรนอรฟน
บพรนอรฟนเปน Opioid partial agonist ซงเมอเพมขนาดยาถงระดบหนงฤทธของยา
บพรนอรฟนจะไมเพมขนอกคณสมบตทเปนOpioidpartialagonistนท�าใหบพรนอรฟนมความปลอดภย
จากการไดรบยาเกนขนาด
รปแสดงการเปรยบเทยบการออกฤทธของสารโอปออยดชนดfullopioidagonist,partialagonist
และantagonistกบขนาดยา(logdose)
และการทบพรนอรฟนจบกบตวรบโอปออยดไดแนนท�าใหสามารถกดขวางการเขาไปจบกบ
opioidreceptorของfullopioidagonistไดรวมกบการทบพรนอรฟนแยกตวออกจากตวรบโอปออยด
อยางชาๆท�าใหน�ามาใชในการบ�าบดการตดสารเสพตดประเภทฝนได
72
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 75: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/75.jpg)
เภสชพลศำสตร (pharmacokinetics)
บพรนอรฟนถกดดซมไดไมดจากทางเดนอาหารแตถกดดซมไดดโดยการอมใตลนบพรนอรฟน
สามารถถกน�ามาใชในทางทผดได(โดยการน�ามาฉด)เนองจากมฤทธopioidagonistแตการน�าบพรนอรฟน
ผสมกบ Naloxone (BUP/NX) สามารถลดการน�ายาผสมนไปใชโดยวธฉดได เพราะ Naloxone ชนด
อมใตลนจะถกดดซมไดไมดในขณะทบพรนอรฟนสามารถดดซมโดยการอมใตลนไดดท�าใหหากอมใตลน
จะไดฤทธของบพรนอรฟนเพยงอยางเดยวและทงNaloxoneและบพรนอรฟนถกดดซมจากทางเดนอาหาร
ไดไมดท�าใหออกฤทธไมดทงคแตเมอน�ายาผสมNaloxoneและบพรนอรฟนไปใชในทางทผดโดยน�าไปฉด
ผลดาน antagonist ของ Naloxone จะมมากกวา ซงจะท�าใหเกดอาการขาดยา ซงจะท�าใหผปวย
ไมน�ายาผสมไปใชฉด
กำรกระตนใหเกดอำกำรถอนพษยำจำกบพรนอรฟน (buprenorphine induced precipitated withdrawal)
เนองจากบพรนอรฟนจบกบตวรบโอปออยดไดแนนและดกวา full opioid agonist ท�าให
สามารถกดขวางการเขาไปจบกบopioidreceptorของfullopioidagonistหากยงมfullopiodagonist
อยจะถกบพรนอรฟนซงเปนpartialopioidagonistแยงจบกบตวรบโอปออยดท�าใหระดบของopioid
effectลดลงกระตนใหเกดอาการถอนพษยาไดอาการถอนพษยานมกไมคอยรนแรงและสวนใหญสามารถ
ดขนโดยไมตองใหการรกษาใดๆเพมเตม
การกระตนใหเกดอาการถอนพษยานสามารถปองกนได โดยทงชวงเวลาระหวางการไดรบ
fullopioidagonistกบการไดรบยาบพรนอรฟนครงแรกและเรมตนโดยการใหบพรนอรฟนขนาดต�ากอน
กำรบ�ำบดแบบถอนพษยำและแบบทดแทน โดยบพรนอรฟน
บพรนอรฟนสามารถน�ามาใชในผบ�าบดรกษาแบบระยะยาวและสามารถน�ามาใชในการถอนพษ
สารเสพตดประเภทโอปออยดไดการใชเปนยาทดแทนในผใชยาประเภทโอปออยดจะใชโดยวธอมไวใตลน
และคอยๆเพมขนาดขนจนกระทงไมเกดอาการขาดยาไดตามแนวทางการปรบยาบพรนอรฟน
73
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 76: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/76.jpg)
ส�าหรบการบ�าบดแบบถอนพษหลงจากไดรบการรเรมยาขางตนแลวและหลงจากไดยาในระดบ
คงทเปนระยะเวลาประมาณ 5 วน สามารถลดขนาดยาลงวนละประมาณ 2mg. ทกวนจนหยดยาได
จนหมด
ส�าหรบการบ�าบดแบบทดแทนหลงจากไดรบการรเรมยาขางตนและระดบคงทเปนระยะเวลา
ประมาณ5วนแลวสามารถเรมจดยาแบบทดแทนตอเนองสปดาหละ3ครงไดโดยค�านวณใหไดรบขนาดยา
ตอวนเทากบขนาดยาระดบคงทเชนในวนท3ไดยาขนาด16mg.ตอวนใหจดยา3วนตอสปดาหเปน
32-32-48mg.หากขนาดยาทไดรบมากเกนไปสามารถปรบเปนรายวนหรอราย2วนตามความเหมาะสม
ได
วนท 1 วนท 2 วนท 3
ถาคะแนนCOWS=0-7,ยงไมใหBUP/NX,ประเมนCOWS:ซ�าใน1ชวโมงหากCOWSยง<8สามารถนดผปวยมาเรมรบยาในวนถดไป
ถาคะแนนCOWS≥8,ใหBUP/NX4mgและประเมนCOWSซ�าใน1hour
หากCOWS=0หรอผปวยมอาการงวงซมถอวาสนสดการปรบยาในวนแรก
หากCOWS≥1*,ใหBUP/NXเพมอก4mg(รวมเปน8mg)และสนสดการปรบยาในวนแรก
ถาคะแนน COWS < 2* และไมมอาการถอนพษยาตลอดคนทผานมาใหยา BUP/NX ในปรมาณรวมทไดในวนแรก (ซงไมเกน 8mg) สงเกตอาการ30นาทและสนสดการปรบยาวนท2 ถาคะแนนCOWS≥2*หรอมอาการถอนพษยาตอนกลางคน ให เพมปรมาณยาBUP/NXอก4mgจากปรมาณยารวมในวนแรกและประเมน COWS ซ�า 2 ชวโมงหลงอมยาหมด
หากCOWS<2*หรอผปวยมอาการงวงซมถอวาสนสดการปรบยาในวนท2
หากCOWS≥2*,ใหBUP/NXเพม4mgโดยสามารถใหปรมาณยาBUP/NXรวมในวนท2ไดไมเกน16mg
ถาคะแนนCOWS<3*และไมมอาการถอนพษยาตลอดคนทผานมาใหยาBUP/NXในปรมาณรวมทไดในวนท 2 (ซงไมเกน16mg)สงเกตอาการ30นาทและสนสดการปรบยาวนท3
ถาคะแนนCOWS≥3*หรอมอาการถอนพษยาตอนกลางคน ให เพมปรมาณยาBUP/NXอก4mgจากปรมาณยารวมในวนท2และประเมน COWS ซ�า 2 ชวโมงหลงอมยาหมด สามารถใหยาBUP/NXเพมไดอกครงละ4mgหากCOWSยง≥4* การใหยาเพมแตละครงควรหางกนอยางนอย1ชวโมงโดยสามารถใหปรมาณยา BUP/NXรวมในวนท3ไดไมเกน32mg
74
แนวทางการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดนระยะยาว และการถอนพษยา
![Page 77: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/77.jpg)
ขอดของบพรนอรฟนเมอเปรยบเทยบกบเมทาโดน คอ ไมท�าใหเกดการไดรบยาเกนขนาด
ถงแมจะใชรวมกบสารทเปนFullopioidagonistและอาการขางเคยงเชนคลนไสอาเจยนทองผกอาจ
จะมนอยกวาทเกดสารทเปนFullopioidagonistรวมทงมอาการของการขาดยาบพรนอรฟนไมรนแรง
ขอควรระวงคอควรหามไมใหฉดยาจ�าพวกยาbenzodiazepineรวมดวยเนองจากมฤทธ
รวมตอระบบประสาททรนแรงโดยเคยมรายงานการตายของคนไขทฉดยาทงสองชนดนพรอมกน
กำรสงตอไปบ�ำบดรกษำดวยยำบพรนอรฟน (transfer to buprenorphine)
บพรนอรฟน มความสามารถในการจบกบµ receptor ไดมากกวาเมทาโดน แตออกฤทธ
ดอยกวาเมทาโดนดงนนเมอผใชยาทใชเมทาโดนอยมาใชบพรนอรฟนเมทาโดนจะถกแทนททµreceptor
โดยทวไปผใชยาทไดรบเมทาโดนในขนาดนอยกวา 30 มลลกรมตอวน เมอเปลยนมาใชยาบพรนอรฟน
จะมอาการไมสขสบายบางและผใชยาทไดรบเมทาโดนในขนาดสงกวานอาจพบวาการแทนทเมทาโดนดวย
บพรนอรฟนท�าใหมอาการถอนพษยาโอปออยดเกดขนไดชวคราว
บพรนอรฟนในขนาดต�า(2มลลกรม)โดยทวไปแลวไมเพยงพอทจะสามารถทดแทนเมทาโดนได
ในขณะทบพรนอรฟนในขนาดสง(8มลลกรมหรอมากกวา)มกจะพบอาการถอนพษยาเกดขน
ไมควรจายบพรนอรฟนภายใน24ชวโมงหลงการไดรบเมทาโดนครงสดทายควรเวนระยะการ
ใหยาบพรนอรฟนครงแรกเอาไวนานทสดเทาทท�าไดจนปรากฏอาการถอนพษยาใหเหน(น�ามกน�าตาไหล
และขนลก)การเวนชวงหางระหวางการใหเมทาโดนครงสดทายกบบพรนอรฟนครงแรกใหมากขนจะลด
โอกาสและความรนแรงของภาวะขาดยาได นบเปนเรองส�าคญทผใชยาจะตองเขาใจถงเหตผลในการชลอ
การใหยา และหามผใชยาใชบพรนอรฟน รวมกบสารกลมโอปออยดอน (โดยเฉพาะอยางยงเฮโรอน) ซง
ยงจะกอใหเกดภาวะขาดยารนแรงขน
75
(Technical Guideline for Methadone Maintenance Treatment and Detoxification)
![Page 78: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/78.jpg)
![Page 79: แนวทางการบ าบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวe-lib.ddc.moph.go.th/images/pic_book/68.%C3%A0%C2... · แนวทางการบ](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070906/5f78195e24fb3705ad4ba691/html5/thumbnails/79.jpg)