ทฤษฎีดนตรี...ข อม ลทางบรรณาน...

ทฤษฎดนตรแนวปฏบต

สมนก อนแกว

สมนก อนแกว

ทฤษฎดนตร

[email protected]

แนวปฏบต

ขอมลทางบรรณานกรมของสำานกหอสมดแหงชาต

สมนก อนแกว.

ทฤษฎดนตรแนวปฏบต.-- พมพครงท 9.-- อดรธาน : มวสคโก, 2555.

160 หนา.

1. ดนตร--ทฤษฎ. I. ชอเรอง.

781

ISBN 978-616-305-842-3

© สงวนลขสทธ พ.ศ. 2536 โดย นายสมนก อนแกว

ตามพระราชบญญตลขสทธ 2537

ราคา 125 บาท

พมพครงท 1 กรกฎาคม 2536 พมพครงท 6 มถนายน 2544

พมพครงท 2 มนาคม 2537 พมพครงท 7 มนาคม 2547

พมพครงท 3 กรกฎาคม 2537 พมพครงท 8 มนาคม 2549

พมพครงท 4 พฤษภาคม 2538 พมพครงท 9 พฤศจกายน 2555

พมพครงท 5 ตลาคม 2539

จดพมพโดย : มวสคโก อดรธาน โทรศพท 0-8672-3908-5

พมพท : ส.เอเซยเพรส (1989) กรงเทพมหานคร โทรศพท 0-2732-3101-6

จดจำ�หน�ยโดย : บรษท ดวงกมลสมย จำ�กด

15/234 ซอยเสอใหญอทศ ถนนรชดาภเษก

แขวงจนทรเกษม เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900

โทรศพท : 0-2541-7375-6, 0-2930-6215-8

โทรสาร : 0-2541-7377, 0-2930-7733

อเมล : [email protected], [email protected]

เวบไซต : www.dktoday.net

ก

คำ�นำ� ความเขาใจเกยวกบทฤษฎดนตรนน นบวามความสำาคญอยางมากสำาหรบผท

เลนดนตร อยางนอยทสดกควรจะอานโนตได เพราะโนตเปนภาษาทใชเขยนบนทก

เสยงดนตรใหอยในรปของสญลกษณตาง ๆ ทำาใหสามารถศกษาดนตรไดเขาใจงายขน

และผทอานโนตไดยอมสามารถพฒนาทกษะทางดานดนตรไดดขนดวย

ในการเรยนรเรองโนตจนสามารถเลนดนตรตามโนตไดนน จะตองอาศยเวลา

ความมานะพยายาม และตองศกษาอยางตอเนองตามขนตอนจงจะไดผล การศกษา

ดวยตนเองอาจทำาได แตตองมตำาราทดและมผแนะนำาในชวงเรมตน เพอวางพนฐาน

กอน แลวจงไปศกษาหาความรและประสบการณตาง ๆ ดวยตนเองได

หนงสอ ทฤษฎดนตรแนวปฏบต ไดเรยบเรยงจากตำาราหลาย ๆ เลม จาก

ประสบการณการสอนดนตร และไดทำาการปรบปรงแกไขหลายครงกวาจะออกมาเปน

รปเลมทเหนอยน เพอใหไดเนอหาทถกตองสมบรณเมออานแลวสามารถนำาไปปฏบต

ไดทนท เนอหาเรยงลำาดบจากงายไปหายาก และครอบคลมหลกทฤษฎดนตรสากล

ขนพนฐาน สามารถใชเปนหนงสอประกอบการเรยนการสอนวชาทฤษฎดนตรสากล

ในระดบมธยมศกษาและอดมศกษาได หรอใชเปนคมอสำาหรบนกเรยนดนตร ครดนตร

นกดนตร ตลอดจนผทสนใจโดยทวไป

ในการจดพมพครงนไดทำาการปรบปรงแกไข คำาศพท สญลกษณของคอรด

ใหเปนมาตรฐานสากล ไดเพมเตมเนอหาเรองการดำาเนนคอรด และเฉลยแบบฝกหด

ไวในภาคผนวก นอกจากนยงไดปรบปรงคำาอธบายเนอหาในบางสวนเพอใหมความ

รดกม สมบรณ อานแลวเขาใจในเนอหาไดงายขน

ผเขยนขอขอบพระคณครบาอาจารยททานไดประสทธประศาสนวชาความร

ทางดานดนตร โดยเฉพาะผชวยศาสตราจารยวเชยร วรนทรเวช ทกรณาใหคำาแนะนำา

และตรวจแกตนฉบบ ผชวยศาสตราจารยอำานวย บรรลอวงศ ทเปนผจดประกายใน

การจดทำาเอกสารทางดนตรดวยระบบคอมพวเตอร ตลอดจนผเขยนตำาราทไดนำามา

อางองในบรรณานกรม ขอขอบพระคณเปนพเศษในความกรณาของคณอรประไพ

ธรรมตระกล ทชวยตรวจสอบขอผดพลาดในการจดพมพครงกอน ๆ ใหถกตองยงขน

ถงแมไมเคยรจกกนทานกมนำาใจ ตรวจสอบทกตวอกษรจนไดหนงสอดนตรทมเนอหา

ถกตองสมบรณและเปนมาตรฐานเลมน และหวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมนคงจะนำา

ประโยชนมาสผทมใจรกในดนตรการตลอดไป

แดคณพอ - คณแมคร - อาจารยและผมพระคณ

ค

ส�รบญ หนา

คำานำา ............................................................................................................... ก

สารบญ ............................................................................................................... ค

บทนำา ............................................................................................................... ช

บทท 1 จงหวะ 1. ความหมาย ........................................................................................1

2. ตวโนต และตวหยด ...........................................................................2

3. การเพมคาความยาวของโนต .............................................................3

4. โนตสามพยางค ..................................................................................4

5. หองเพลง ...........................................................................................5

6. เครองหมายประจำาจงหวะ .................................................................6

7. เครองหมายประจำาจงหวะอน ๆ ........................................................9

8. การจดกลมโนต .............................................................................. 10

9. การเขยนจงหวะทำานอง .................................................................. 12

10. หลกการปฏบตจงหวะตามโนต ....................................................... 14

11. การอานจงหวะโนต ........................................................................ 15

แบบฝกหดท 1 ............................................................................... 17

บทท 2 ระดบเสยง 1. ความหมาย ..................................................................................... 19

2. บรรทดหาเสน ................................................................................. 20

3. เสนนอย .......................................................................................... 20

4. กญแจประจำาหลก ........................................................................... 21

5. เปรยบเทยบระดบเสยงของกญแจประจำาหลก ............................... 24

6. กญแจประจำาหลกอน ๆ .................................................................. 25

7. หลกการบนทกโนต ......................................................................... 26

8. ระยะหางของระดบเสยง ................................................................ 27

9. เครองหมายแปลงเสยง ................................................................... 28

ง

10. เครองหมายแปลงเสยงบนคยเปยโน ............................................... 29

11. ขอควรจำาเกยวกบเครองหมายแปลงเสยง ...................................... 30

แบบฝกหดท 2 ............................................................................... 31

บทท 3 บนไดเสยง 1. ความหมาย ..................................................................................... 33

2. ชอลำาดบขนของโนตในบนไดเสยง .................................................. 34

3. บนไดเสยงเมเจอร ........................................................................... 35

4. เททราคอรด ................................................................................... 36

5. การสรางบนไดเสยงเมเจอร ............................................................ 36

6. บนไดเสยงเมเจอรทงหมด ............................................................... 39

7. เครองหมายประจำากญแจเสยง และกญแจเสยง ............................. 41

8. เครองหมายประจำากญแจเสยงเมเจอร ........................................... 42

9. วธหาชอกญแจเสยงเมเจอร ............................................................ 42

10. วธหาเครองหมายประจำากญแจเสยงเมเจอร ................................... 43

11. บนไดเสยงไมเนอร .......................................................................... 44

12. การสรางบนไดเสยงไมเนอร............................................................ 48

13. บนไดเสยงฮารโมนกไมเนอร ........................................................... 49

14. บนไดเสยงเมโลดกไมเนอร .............................................................. 51

15. เครองหมายประจำากญแจเสยงไมเนอร ........................................... 53

16. วธหาชอกญแจเสยงไมเนอร ............................................................ 53

17. กญแจเสยงคขนาน ......................................................................... 54

18. กญแจเสยงรวม ............................................................................... 55

19. วงจรคหา ........................................................................................ 56

20. บนไดเสยงโครมาตก ....................................................................... 57

21. บนไดเสยงอน ๆ ............................................................................. 58

แบบฝกหดท 3 ............................................................................... 61

จ

บทท 4 ขนคเสยง 1. ความหมาย ..................................................................................... 65

2. ชอขนคเสยง ................................................................................... 66

3. ชนดของขนคเสยง .......................................................................... 67

4. ขนคเสยงผสม ................................................................................. 70

5. การพลกกลบของขนคเสยง ............................................................ 71

6. ขนคเสยงบนโนตของบนไดเสยงเมเจอร ......................................... 74

7. ขนคเสยงบนโนตของบนไดเสยงไมเนอร ......................................... 75

8. คณภาพเสยงของขนคเสยง ............................................................. 77

9. การวเคราะหขนคเสยง ................................................................... 78

10. การทดกญแจเสยง .......................................................................... 80

แบบฝกหดท 4 ............................................................................... 81

บทท 5 คอรด 1. ความหมาย ..................................................................................... 83

2. ทรยแอด ......................................................................................... 84

3. คอรดซสเปนเดด ............................................................................. 86

4. คอรดเซเวนธ................................................................................... 87

5. คอรดซกธ ....................................................................................... 90

6. คอรดไนธ ........................................................................................ 91

7. คอรดอเลเวนธ ................................................................................ 93

8. คอรดเธอทนธ ................................................................................. 94

9. คอรดเทนชน .................................................................................. 95

10. โครงสรางคอรด .............................................................................. 96

11. การสรางคอรด ............................................................................... 98

12. คอรดพลกกลบ ............................................................................. 100

13. คอรดในกญแจเสยงเมเจอร .......................................................... 102

14. คอรดในกญแจเสยงไมเนอร .......................................................... 106

15. คอรดกบโมด ................................................................................ 108

ฉ

16. การดำาเนนคอรด ........................................................................... 110

แบบฝกหดท 5 ............................................................................. 113

ภ�คผนวก ก. ชอโนตในภาษาตาง ๆ ................................................................... 116

ข. ศพทดนตร .................................................................................... 117

ค. เครองหมายทางดนตร .................................................................. 119

ง. เฉลยแบบฝกหด ........................................................................... 125

จ. ฝกปฏบตจงหวะ ........................................................................... 137

ฉ. ฝกอานโนตออกเสยง .................................................................... 140

บรรณานกรม ..................................................................................................... 146

ดรรชน ..................................................................................................... 148

ช

บทนำ�ขาวรพทธเจา เอามโนและศระกราน

นบพระภมบาล บญดเรก.....

เมออานประโยคสองบรรทดขางบน เปนเพยงแคบทรอยกรองธรรมดาไมม

จงหวะทแนนอน และไมมระดบเสยงสง - ตำา แตถานำามารองเปนเพลงกคอเพลง

สรรเสรญพระบารม ซงแตกตางจากบทรอยกรอง เพราะมจงหวะและระดบเสยง

สง - ตำา ซงเปนเอกลกษณเฉพาะของเพลงหรอดนตร

จงหวะกคอ ความสน - ยาว ของเสยง เมอรองเพลงสรรเสรญพระบารม

โดยเคาะเทาเปนจงหวะพรอมกนไปดวยจะไดความสน - ยาวของเสยง ดงน

คำารอง ขา ว ร พท ธ เจา

จงหวะเคาะ 1 2 3 4 5 6 7 8

ความสน - ยาวของเสยง

ข� ยาวสองจงหวะ ออกเสยงตรงจงหวะเคาะท 1

ว ยาวครงจงหวะ ออกเสยงตรงจงหวะเคาะท 3

ร ยาวครงจงหวะ ออกเสยงตรงจงหวะยกท 3

พท ยาวครงจงหวะ ออกเสยงตรงจงหวะเคาะท 4

ธ ยาวครงจงหวะ ออกเสยงตรงจงหวะยกท 4

เจ� ยาวสามจงหวะ ออกเสยงตรงจงหวะเคาะท 5

ในขณะทรองเพลงจะมระดบเสยงสง - ตำา สลบกนไป ซงเปนลกษณะเฉพาะ

ของแตละเพลง ระดบเสยงของดนตรนนมชอเรยกเรยงตามลำาดบจากเสยงตำาไปหา

เสยงสงดงนคอ โด เร ม ฟา ซอล ลา ท เมอรองเพลงสรรเสรญพระบารมประโยคแรก

จะไดระดบเสยง ดงน

คำารอง ขา ว ร พท ธ เจา

ระดบเสยง โด เร โด เร ม โด

จงหวะเคาะ 1 2 3 4 5 6 7 8

ความสน - ยาว และความสง - ตำาของเสยง

ซ เพอใหมความเขาใจและเหนภาพไดชดเจนยงขน จงนำาความสมพนธระหวาง

จงหวะกบระดบเสยง มาเขยนเปนภาพแผนภมไดดงน

ระดบเสยง

ฟา

ม ธ

เร ว พท

โด ขา ร เจา

1 2 3 4 5 6 7 8 จงหวะเคาะ

จงหวะ และระดบเสยง (ทำานองเพลง)

ในการรองเพลงนนตองมจงหวะและระดบเสยงควบคกนไปตลอด ซงเรยกวา

ทำานองเพลง (Melody) สามารถเขยนบนทกโดยใชสญลกษณทเรยกวา โนต (Note)

ดงนน เพลงสรรเสรญพระบารมเขยนบนทกเปนโนตไดดงน

สรรเสรญพระบ�รมคำารอง : สมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟา กรมพระยานรศรานวดตวงศ ทำานอง : นายเฮวตเซน

ขา ว ร พท ธ เจา เอา ม โน และ ศ ระ กราน

นบ พระ ภ ม บาล บ - ญ ด เรก เอก บ ร ม จ - กรน พระ ส ยา -

มนทร พระ ย ศ ยง ยง เยน ศ ระ เพราะ พระ บ ร บาล

ผล พระ คณ ธ รก ษา ปวง ประ ชา เปน ส ข ศานต ขอ บน ดาล ธ ประ สงค -

ใด จง สฤษด ดง หวง ว ร ห ฤ ทย ด จ ถ วาย ชย ช โย

จงหวะ หรอ ความสน - ยาวของเสยง เขยนบนทกดวย ตวโนต

ระดบเสยง หรอ ความสง - ตำาของเสยง เขยนบนทกดวย บรรทดหาเสน

1ส.สรรตน. คมอสอบภ�คทฤษฎดนตรส�กล. 2529. หนา 32.

1. คว�มหม�ย จงหวะ1 หมายถง ชวงเวลาทดำาเนนอยในขณะทบรรเลงดนตร จะสนสดลง

กตอเมอจบบทเพลงนน ๆ แลว จงหวะมหนาทคอยควบคมการเคลอนทของทำานอง

และแนวประสานเสยงตาง ๆ ใหมความสมพนธกน การเดนของจงหวะจะดำาเนนไป

อยางสมำาเสมอ จงเปรยบเทยบจงหวะเหมอนกบเปนเวลาหรอชพจรของดนตร

จงหวะเปนองคประกอบทสำาคญของดนตร และเปนทกษะขนพนฐานของ

ผเลนดนตร จงหวะทควรทำาความเขาใจและปฏบตใหถกตอง ไดแก

1.1 จงหวะเค�ะ (Beat) เปนหนวยบอกชวงเวลาของดนตร ปฏบตโดย

การเคาะจงหวะใหดำาเนนไปอยางสมำาเสมอขณะทเลนดนตร จนกวาจะจบบทเพลง ยก ยก ยก ยก

การเคาะจงหวะ ตก ตก ตก ตก ความยาวของจงหวะ จงหวะเคาะ 1 & 2 & 3 & 4 &

การเคาะจงหวะ

1.2 จงหวะทำ�นอง (Rhythm) เปนชวงเวลาทเสยงดงออกมา มทงเสยงสน

เสยงยาวสลบกนไปหรอบางครงอาจสลบดวยความเงยบดวยกได ซงมความแตกตาง

กนไปแลวแตบทเพลง ความสน - ยาวของจงหวะทำานองใชจงหวะเคาะเปนเครองวด

จงหวะทำานอง ขา ว ร พท ธ เจา

จงหวะเคาะ 1 2 3 4 5 6 7 8 (ความเงยบ)ความสน - ยาว ของจงหวะทำานอง

ความสน - ยาว ของเสยงหรอความเงยบในจงหวะทำานองนน สามารถเขยน

บนทกได โดยใชสญลกษณทเรยกวา ตวโนต และตวหยด

จงหวะ (TIME) 1

2 ทฤษฎดนตรแนวปฏบต

1พชย ปรชญานสรณ. ทฤษฎดนตรระดบเกรดหนง. 2531. หนา 8, 13.

2. ตวโนต และตวหยด ตวโนต (Note) เปนสญลกษณทเขยนบนทกความสน - ยาว ของเสยง

ตวหยด (Rest) เปนสญลกษณทเขยนบนทกความสน - ยาว ของความเงยบ

ลกษณะและชอของตวโนต และตวหยด1

ตวโนต ตวหยด ชอไทย ชอองกฤษ ชออเมรกน

w ตวกลม Semibreve Whole

h หรอ H ตวขาว Minim Half

q หรอ Q Î ตวดำา Crotchet Quarter

e หรอ E ä เขบตหนงชน Quaver Eighth

x หรอ X Å เขบตสองชน Semi Quaver Sixteenth

เปรยบเทยบค�คว�มย�วของตวโนต

wh hq q q qe e e e e e e exxxxxxxxxxxxxxxx

จะเหนวา โนตตวขาว มคาเทากบ 12 ของโนตตวกลม

โนตตวดำา มคาเทากบ 14 ของโนตตวกลม

โนตเขบตหนงชน มคาเทากบ 18 ของโนตตวกลม

โนตเขบตสองชน มคาเทากบ 116 ของโนตตวกลม

หรอ w = 2h = 4q = 8e = 16x สวนตวหยด ใหเปรยบเทยบคาเหมอนกบ ตวโนต

จงหวะ 3

1พชย ปรชญานสรณ. ทฤษฎดนตรระดบเกรดสอง. 2532. หนา 10-11.

3. ก�รเพมค�คว�มย�วของโนต โดยปกตแลวคาความยาวของโนต (คำาวา โนต ในทนมความหมายรวมไปถง

ตวโนตและตวหยด) จะลดลงครงหนงไปตามลำาดบ เชน โนตตวขาวยาวเทากบครงหนง

ของโนตตวกลม โนตตวดำายาวเทากบครงหนงของโนตตวขาว โนตเขบตหนงชนยาว

เทากบครงหนงของโนตตวดำา เปนตน นอกจากนยงสามารถเพมคาความยาวของโนต

ใหมความแตกตางกน เพอใหคาความยาวของโนตมความหลากหลายมากขนไดดงน

3.1 เพมคาความยาวของโนตใหเพมขนเทากบโนตสองตวรวมกน โดยใช

เครองหมายโยงเสยง (Tie) เขยนโยงเสยงโนตสองตวรวมกน

h(h หรอ

h(h

มคาเทากบ w h(q หรอ

q(h

มคาเทากบ h + q q(q หรอ

q(q

มคาเทากบ h q(e หรอ

Q (E มคาเทากบ q + e

ใหเขยนเครองหมายโยงเสยงกำากบไวบนหวตวโนตเทานน ไมใหเขยนบนหาง

ตวโนต ( Q_

Q หรอ Q_Q

) สวนตวหยดไมตองใชเครองหมายโยงเสยง

3.2 เพมคาความยาวของโนตใหเพมขนอกครงหนง โดยใชเครองหมายจด

(Dot) ประไวทหลงตวโนตหรอตวหยด เรยกวา โนตประจด1 (Dotted note) ซง

เครองหมายจดจะมคาเทากบครงหนงของตวโนตหรอตวหยด

h. = h(q หรอ q_q_q . = Î หรอ ÎÎÎ

q.=q(eหรอe_e_e Î. =Î ä หรอ äää

e.=e( xหรอx_x_x ä.= ä Å หรอ ÅÅÅ

ถามสองจด จดตวหลงจะมคาเทากบครงหนงของจดตวแรก เชน

h.. เทากบ h(q_e .. เทากบ Îä

q.. เทากบ q(e_x Î.. เทากบÎ äÅ

e.. เทากบ e(x_y ä.. เทากบ ä Å¨


4. โนตส�มพย�งค โดยปกตแลว ถาแบงโนตตวกลมออกเปน 2 สวนเทา ๆ กน จะไดโนตตวขาว

2 ตว ถาแบงออกเปน 4 สวนเทา ๆ กน จะไดโนตตวดำา 4 ตว ถาแบงออกเปน 8

สวนเทา ๆ กน จะไดโนตเขบตหนงชน 8 ตว และถาแบงออกเปน 16 สวนเทา ๆ กน

จะไดโนตเขบตสองชน 16 ตว นอกจากนยงสามารถแบงออกเปน 3 สวนเทา ๆ กน

ไดอก เรยกวา โนตสามพยางค (Triplet) โดยสงเกตจากเลข 3 ทเขยนกำากบไวบน

กลมของโนต ดงนนสามารถแบงโนตออกเปน 3 สวน 5 สวน 6 สวน หรอ 7 สวน กได

ซงโนตทแบงสวนไมปกตเหลานจะเขยนตวเลขทแบงสวนกำากบไวบนกลมโนตเสมอ

ก�รแบงสวนของตวโนต

ตวโนต แบงเปน 2 สวน แบงเปน 3 สวน แบงเปน 4 สวน

w h h hJhh qqqq

h q q qJqq iiiq *

q e e iJiq jjjq

e x x jJjq kkkqรปแบบของโนตสามพยางค ทนยมใช

1. qJqq 5. äJiq

2. eJq 6. äJq

3. qJ e 7. ÎJe

4. iJiq 8. q.Jqq* โนตเขบตตงแต 2 ตวขนไป ใหเขยนเสนรวบเขบต (Beam) เขาดวยกน

สวนประกอบของโนต e = + +

j

ตวโนต หว หาง เขบต (Note) (Head) (Stem) (Flag)

จงหวะ 5

1ดษฎ พนมยงค. ส�นฝนดวยเสยงเพลง ม�ฝกรองเพลงกนเถด. 2542. หนา 37.

5. หองเพลง ในการเคาะจงหวะจะมการเนนจงหวะหนก - เบา สลบกนไปเปนกลม ๆ ดงน1

กลมละ 2 จงหวะ

หนก เบา หนก เบา หนก เบา หนก เบาจงหวะเคาะ 1 2 1 2 1 2 1 2

กลมละ 3 จงหวะ

หนก เบา เบา หนก เบา เบา หนก เบา เบาจงหวะเคาะ 1 2 3 1 2 3 1 2 3

กลมละ 4 จงหวะ (จงหวะหนกท 3 เบากวาจงหวะหนกท 1)

หนก เบา หนก เบา หนก เบา หนก เบาจงหวะเคาะ 1 2 3 4 1 2 3 4

ในการบนทกโนตเพลง ตองจดกลมตวโนตออกเปนกลม ๆ ตามการเนนจงหวะ

หนก - เบา ของจงหวะเคาะ โดยใชเสนตรงตงฉาก ( ) ซงเรยกวา เสนกนหอง

(Bar line) กนไวหนาจงหวะเนนของแตละกลม (ยกเวนการเนนครงแรก) เมอจบ

ทอนเพลงใหกนดวยเสนค และถาจบบทเพลงใหกนดวยเสนค

เสนคทง 2 แบบน

เรยกวา เสนกนหองค (Double bar)

เสนกนหอง เสนกนหองค เสนกนหอง เสนกนหองค

กลมละ 2 จงหวะ qq qq qq qq

หนก เบา หนก เบา หนก เบา หนก เบา จงหวะเคาะ 1 2 1 2 1 2 1 2

เมอใชเสนกนหองแลวจะเกดเปนชองวางขนเรยกวา หองเพลง (Measure)

หรอเรยกสน ๆ วา หอง (Bar)

หองท 1 หองท 2 หองท 3 หองท 4

หองละ 4 จงหวะ qqqq qqqq qqqq qqqq

จงหวะเคาะ 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

เมอแบงเปนหองเพลงแลว จงหวะแรกของหองจะเปนจงหวะหนกเสมอ


6. เครองหม�ยประจำ�จงหวะ กลมของโนตทเกดจากการแบงหองเพลงตามจงหวะเคาะนน ในแตละเพลง

สามารถแบงออกเปนหองละ 2 จงหวะ 3 จงหวะ หรอ 4 จงหวะ แตกตางกนไป และ

มการกำาหนดตวโนตเปนเกณฑในการเคาะจงหวะดวย ซงกำาหนดโดยเครองหมาย

ทมลกษณะคลายเลขเศษสวนแตไมขดเสนคน เรยกวา เครองหมายประจำาจงหวะ

(Time signature) เชน เปนตน

ตวเลขบน บอกจำานวนตวโนต หรอจงหวะในแตละหอง

เลข 2 มตวโนตได 2 ตว เลข 6 มตวโนตได 6 ตว



ตวเลขล�ง กำาหนดลกษณะตวโนตทใชเปนเกณฑ

เลข 2 แทนโนต h เลข 8 แทนโนต e เลข 4 แทนโนต q เลข 16 แทนโนต xตวอยาง จงหวะ

qq iqiq qiq h

จงหวะเคาะ 1 2 1 2 1 2 1 2

อานวา จงหวะสอง-ส กำาหนดใหแตละหองมโนต q (ตามเลข 4 ลาง) ได 2 ตว

(ตามเลข 2 บน) ปฏบตหองละ 2 จงหวะ โดยใหโนต q เปนตวละ 1 จงหวะ

ตวอยาง จงหวะ

q.q. iiqiiq q.qe h.

จงหวะเคาะ 1 2 1 2 1 2 1 2

อานวา จงหวะหก-แปด กำาหนดใหแตละหองมโนต e (ตามเลข 8 ลาง) ได

6 ตว (ตามเลข 6 บน) แบงเปน 2 กลม ๆ ละ 3 ตว ปฏบตหองละ 2 จงหวะ โดยให

โนต q. เปนตวละ 1 จงหวะ

จากตวอยางจงหวะ และจงหวะ สามารถแบงเครองหมายประจำาจงหวะ

ออกเปน 2 ประเภท คอ อตราจงหวะธรรมดา และ อตราจงหวะผสม

จงหวะ 7

6.1 อตร�จงหวะธรรมด�1 (Simple time)

สองจงหวะ ส�มจงหวะ สจงหวะ

h h h h h h h h h q q q q q q q q q ee eee eeee

ตวอยาง อตราจงหวะธรรมดา

จงหวะสอง-สอง ใหแตละหองมโนต h ได 2 ตว ปฏบตหองละ 2 จงหวะ

hh qqh qqqq w

จงหวะเคาะ 1 2 1 2 1 2 1 2

จงหวะสอง-ส ใหแตละหองมโนต q ได 2 ตว ปฏบตหองละ 2 จงหวะ

qq qÎ iqiq h

จงหวะเคาะ 1 2 1 2 1 2 1 2

จงหวะสาม-ส ใหแตละหองมโนต q ได 3 ตว ปฏบตหองละ 3 จงหวะ

qqq hÎ iqiqiq h.

จงหวะเคาะ 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3

จงหวะสาม-แปด ใหแตละหองมโนต e ได 3 ตว ปฏบตหองละ 3 จงหวะ

eee qä eejq q.

จงหวะเคาะ 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3

จงหวะส-ส ใหแตละหองมโนต q ได 4 ตว ปฏบตหองละ 4 จงหวะ

qqqq hh iiiqiiiq w

จงหวะเคาะ 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

เครองหมายประจำาจงหวะ เปนเครองหมายประจำาจงหวะทนยมใชใน

บทเพลงโดยทวไป อาจใชเครองหมาย เขยนแทนกได ( เปนตวยอของคำาวา

Common time) ถาขดเสนแบงครงตรงกลาง จะเปนเครองหมาย ใชแทน

เครองหมายประจำาจงหวะ

1James Murray Brown. A Handbook of Musical Knowledge. 1987. p. 15.


6.2 อตร�จงหวะผสม1 (Compound time)

สองจงหวะ ส�มจงหวะ สจงหวะ

h. h. h. h.h. h. h. h. h. q. q. q. q. q. q. q. q.q. e.e. e.e.e. e.e.e.e.ตวอยาง อตราจงหวะผสม

จงหวะหก-แปด ใหแตละหองมโนต e ได 6 ตว แบงเปน 2 กลม ๆ ละ 3 ตว

จะไดโนต q. 2 ตว ปฏบตหองละ 2 จงหวะ

iiqiiq q.q.iiqq.

q.Î.

จงหวะเคาะ 1 2 1 2 1 2 1 2

จงหวะหก-สบหก ใหแตละหองมโนต x ได 6 ตว แบงเปน 2 กลม ๆ ละ 3 ตว

จะไดโนต e. 2 ตว ปฏบตหองละ 2 จงหวะ

jjqjjq e.e. jjqe. e.ä.

จงหวะเคาะ 1 2 1 2 1 2 1 2

จงหวะเกา-แปด ใหแตละหองมโนต e ได 9 ตว แบงเปน 3 กลม ๆ ละ 3 ตว

จะไดโนต q. 3 ตว ปฏบตหองละ 3 จงหวะ

iiqiiqiiq qeq.Î.

จงหวะเคาะ 1 2 3 1 2 3

จงหวะสบสอง-แปด ใหแตละหองมโนตe ได 12 ตว แบงเปน 4 กลม ๆ ละ

3 ตว จะไดโนต q. 4 ตว ปฏบตหองละ 4 จงหวะ

iiqiiqiiqiiq q.iiqq.Î.

จงหวะเคาะ 1 2 3 4 1 2 3 4

ในอตราจงหวะผสมนนใหปฏบตเปนโนตสามพยางค เพราะใน 1 จงหวะ

จะแบงยอยจงหวะออกเปน 3 สวนเทา ๆ กน ลกษณะเหมอนกบโนตสามพยางค

ถงแมจะไมไดเขยนเลข 3 กำากบไวทตวโนตกตาม

1James Murray Brown. A Handbook of Musical Knowledge. 1987. p. 24.

จงหวะ 9

1พระเจนดรยางค. แบบเรยนดรย�งคศ�สตรส�กล. 2531. หนา 65.

2แหลงเดม. หนา 66.

7. เครองหม�ยประจำ�จงหวะอน ๆ 7.1 เครองหม�ยประจำ�จงหวะ

1

ประกอบดวยอตราจงหวะสองกลมรวมกน

คอ อตราจงหวะ + หรอ +

hqqq qiqqh qqqh qiqqh

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

q.eqh q.eiqh q.eqqq q.eiqh

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

7.2 เครองหม�ยประจำ�จงหวะ 2

ประกอบดวยอตราจงหวะสองกลมรวมกน


qiiiqhqq qqqiiiqh

1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7

qqhq.eq q.eqqh.

1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7

7.3 เครองหม�ยประจำ�จงหวะ ประกอบดวยอตราจงหวะสองกลมรวมกน


iiqqq iiqq.e iiqqq iiqh

1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3

q q q e q q iiq q q q e q q q.

1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3

7.4 เครองหม�ยประจำ�จงหวะผสม (Mixed time) ในบางครงเพลงหนง ๆ

อาจใชเครองหมายประจำาจงหวะหลาย ๆ แบบแทรกในบางหองกได

hqq hqq h qqiqq

qqiqq qiqq qqiqq hh


8. ก�รจดกลมโนต การเขยนโนตทถกตองนน นอกจากเขยนโนตไดครบตามเครองหมายประจำา

จงหวะแลว และทสำาคญตองจดกลมโนตใหถกตองดวย เพอสะดวกในการอานและ

ความถกตองแมนยำาในการปฏบต โดยใหยดหลกเกณฑดงน

เครองหมายประจำาจงหวะ ใหจดเปน 2 กลม



8.1 ตวโนต1

iqiq หรอiiiq 1 2 1 2

iqiqiq หรอiiiiiq ไมใชiiqiiq 1 2 3 1 2 3 1 2 3

q.eiq ไมใชq.iiq (ใหจดเปน 3 กลม ๆ ละ 2e)

1 2 3 1 2 3

iiqiiq ไมใชiqiqiq (ใหจดเปน 2 กลม ๆ ละ 3e)

1 2 1 2

q.iiq ไมใชq.eiq (ใหจดเปน 2 กลม ๆ ละ 3e)

1 2 1 2

qiqiqq ไมใชq iiiqq (หามรวมจงหวะท 2 กบ 3)

1 2 3 4 1 2 3 4

q eiiqq. ไมใชq iiiqq.

(จดเปน 3 กลม ๆ ละ 3e) 1 2 3 1 2 3

ควรหลกเลยงโนตโยงเสยง เพอใหแสดงเฉพาะโนตทตองปฏบตเทานน

q.e แทนq(iq q.eq แทนq(iqqeq. แทนiq_q qq.e แทนqq(iqeqe แทนiq_iq qq.eq แทน qq(iqqqeqeแทนqiq_iq qhq แทน qq(qq

1Eric Taylor. The AB Guide to Music Theory Part I. 1989. p. 33.

จงหวะ 11

8.2 ตวหยด1

อตราจงหวะธรรมดา

eä Î ไมใช eÎ ä หรอeÎ.

1 2 1 2 1 2

Î äe ไมใช äÎ e หรอ Î. e 1 2 1 2 1 2

q Î Î ไมใช q

(ใหแยกตวหยดออกเปน 1 2 3 1 2 3 ตวละ 1 จงหวะ)

Î Î q ไมใช q

(ใหแยกตวหยดออกเปน 1 2 3 1 2 3 ตวละ 1 จงหวะ)

h ไมใช hÎÎ

(จงหวะท 3 และ 4 รวม 1 2 3 4 1 2 3 4 เปนกลมเดยวกนได)

h ไมใช Î Î h

(จงหวะท 1 และ 2 รวม 1 2 3 4 1 2 3 4 เปนกลมเดยวกนได)

qÎÎq ไมใช q q

(ไมควรรวม จงหวะท 2 1 2 3 4 1 2 3 4 และ 3 เปนกลมเดยวกน)

qÎ ไมใช q .

(ไมควรรวม จงหวะท 2, 3 1 2 3 4 1 2 3 4 และ 4 เปนกลมเดยวกน)

Î q ไมใช .q

(ไมควรรวม จงหวะท 1, 2 1 2 3 4 1 2 3 4 และ 3 เปนกลมเดยวกน)

อตราจงหวะผสม

q ä Î.หรอqä Î ä ไมใชqÎÎ หรอq 1 2 1 2 1 2 1 2

eää Î.หรอeää Î ä ไมใชeÎ Î. หรอeä 1 2 1 2 1 2 1 2

q. Î. Î. หรอq. Îä Îä ไมใชq. . 1 2 3 1 2 3 1 2 3

Î. Î. q. หรอ ÎäÎä q. ไมใช . q. 1 2 3 1 2 3 1 2 3

q.Î.Î.q.หรอq.Î ä Î ä q. ไมใชq. . q. 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

1Eric Taylor. The AB Guide to Music Theory Part I. 1989. p. 34-36.


9. ก�รเขยนจงหวะทำ�นอง การเขยนจงหวะทำานองงาย ๆ เพยง 4 หอง จะทำาใหเขาใจและสามารถเขยน

จงหวะทำานองทมความซบซอนมากขนได หลกการเขยนจงหวะทำานองพอสรปไดดงน1

9.1 ซำาจงหวะทำานองของหองท 1 และ 2 ในหองท 3 และ 4

qqqqqqqq qÎqqqqqqqq qÎ

qqqqq qÎqqqqq qÎ

9.2 ซำาจงหวะทำานองของหองท 1 ในหองท 3

qqqqq qqqqqqq h

qqqqqq hhqqqqqq w

9.3 ซำาจงหวะทำานองของหองท 2 ในหองท 3

qqqq qqqqqqq qqqqqqq h.

q.eqq qqqqqqqqqq w

9.4 ซำาจงหวะทำานองในรปแบบอน ๆ

qqqqq qqqqqqqqqq h

qqqqqq qqqqqqqq h h

9.5 ไมมการซำาจงหวะทำานอง

h q q q q qqqqq h.

qqqh qqqhqqqqqq w

9.6 พลกกลบจงหวะทำานองของหองแรก ในหองท 3

qqq qqqqqqqq h

qqqqq qqqqqqqq h

1Loh Phaik Kheng. A Handbook of Music Theory. 1991. p. 18-20.

จงหวะ 13

9.7 หองท 3 ใชโนตทมคานอยกวาโนตในหองแรก

qq qqqqqqqqqqq h

qqqq hhqqqqqqqq w

9.8 หองท 3 ใชโนตทมคามากกวาโนตในหองแรก

qqqqqq qqqqq h

qqqqqqqqqq qqqqqqqq h.

9.9 ซำาตวโนตในจงหวะตาง ๆ ดวยตวหยด

qqqq qqqqÎ h

q.eq.e qqhq.eqÎ w

9.10 ซำาตวหยดในจงหวะตาง ๆ ดวยตวโนต

qqqqÎ qqqqqqqq h

qqqÎqqqÎ qqqqh qqqqqqqqqq w

ก�รลงจบ

ในการเขยนจงหวะทำานอง 4 หอง จะมการลงจบในหองท 4 ตรงจงหวะเคาะ

ท 1, 2 หรอ 3 ไมควรลงจบดวยโนตเขบต เพราะใหความรสกเหมอนยงไมจบ

qqq q q q qq qqqq ไมด

qqq q q q qq h ใชได

ตวอยาง การลงจบในหองท 4

h q Î h. h Î qÎÎ

h h h. Î qÎ qq w


10. หลกก�รปฏบตจงหวะต�มโนต 10.1 โนตตวกลม

w

จงหวะเคาะ 1 ( 2 ( 3 ( 4* (1) (2) (3) (4)**

เครองหมายประจำาจงหวะ กำาหนดใหแตละหองมโนต w ได 1 ตว ปฏบต

ครงเดยว ตรงจงหวะท 1 แลวลากเสยงยาวออกไปจนครบ 4 จงหวะ

ตวหยด มความยาวของจงหวะเทากบโนต w แตไมตองออกเสยง

10.2 โนตตวข�ว

h h h

จงหวะเคาะ 1 ( 2 3 ( 4 1 ( 2 (3) (4)

เครองหมายประจำาจงหวะ กำาหนดใหแตละหองมโนต h ได 2 ตว ปฏบต

2 ครง ตรงจงหวะท 1 กบจงหวะท 3 แตละครงใหลากเสยงยาวเทากบ 2 จงหวะ

ตวหยด มความยาวของจงหวะเทากบโนต h แตไมตองออกเสยง

10.3 โนตตวดำ�

qqqq qÎ Îq qÎqÎ qqqÎ

จงหวะเคาะ 1 2 3 4 1 (2) (3) 4 1 (2) 3 (4) 1 2 3 (4)

เครองหมายประจำาจงหวะ กำาหนดใหแตละหองมโนต q ได 4 ตว ปฏบต

4 ครง ตรงจงหวะท 1, 2, 3 และ 4 แตละครงใหลากเสยงยาวเทากบ 1 จงหวะ

ตวหยด Î มความยาวของจงหวะเทากบโนต q แตไมตองออกเสยง

10.4 โนตเขบตหนงชน

iiiqiiiq q ä eä eq

จงหวะเคาะ 1 & 2 & 3 & 4 & 1 (2) & (3) & 4

เครองหมายประจำาจงหวะ กำาหนดใหแตละหองมโนต e ได 8 ตว ปฏบต

8 ครงภายใน 4 จงหวะ หรอปฏบต 2 ครงภายใน 1 จงหวะ

ตวหยด ä มความยาวของจงหวะเทากบโนต e แตไมตองออกเสยง

* จงหวะเคาะทมเครองหมายโยงเสยง หมายถง จงหวะทมเสยงยาวตดตอกน** จงหวะเคาะทอยในวงเลบ หมายถง จงหวะทไมตองออกเสยง หรอจงหวะของตวหยด

จงหวะ 15

10.5 โนตเขบตสองชน

jjjqjjjqjjjqjjjq xÅxÅxÅjq q Î

จงหวะเคาะ 1 - & - 2 - & - 3 - & - 4 - & - 1 & 2 & - 3 (4)

เครองหมายประจำาจงหวะ กำาหนดใหแตละหองมโนต x ได 16 ตว

ปฏบต 16 ครงภายใน 4 จงหวะ หรอปฏบต 4 ครงภายใน 1 จงหวะ

ตวหยด Å มความยาวของจงหวะเทากบโนต x แตไมตองออกเสยง

เครองหมายประจำาจงหวะ เปนเครองหมายประจำาจงหวะในขนพนฐานท

นยมใชในบทเพลงทวไปซงเหมาะสำาหรบผทเรมตนฝกหดเลนดนตร สวนเครองหมาย

ประจำาจงหวะอน ๆ ทพบบอย คอ และ มหลกการปฏบตเหมอนกบเครองหมาย

ประจำาจงหวะ แตกตางกนเฉพาะจำานวนจงหวะในแตละหองเทานน

11. ก�รอ�นจงหวะโนต การอานจงหวะโนต ใหอานออกเสยงเปนตวเลขตามจงหวะโนต โดยใชเทา

เคาะเปนจงหวะเคาะใหสมำาเสมอพรอมกนไปดวย สวนจงหวะในวงเลบไมตองอาน

11.1 รปแบบของโนตเขบตหนงชน และวธอานจงหวะโนต1

รปแบบท 1 qqqq ไดมาจาก iiiq อานวา หนง และ สอง และ 1 & 2 &

รปแบบท 2 q qq ไดมาจาก i_iiq อานวา หนง สอง และ 1 2 &

รปแบบท 3 eq e ไดมาจาก ii_iq อานวา หนง และ (สอง) และ 1 & (2) &

รปแบบท 4 qqq ไดมาจาก iii_q อานวา หนง และ สอง 1 & 2

รปแบบท 5 q. e ไดมาจาก i_i_iq อานวา หนง (สอง) และ 1 (2) &

รปแบบท 6 eq. ไดมาจาก ii_i_q อานวา หนง และ (สอง) 1 & (2)

1Laurence Canty. How to play Bass Guitar. 1989. p. 43.


11.2 รปแบบของโนตเขบตสองชน และวธอานจงหวะโนต

รปแบบท 1 jjjq ไดมาจาก jjjq หรอ xxxx หนง กะ และ ละ 1 - & -

รปแบบท 2 qqq ไดมาจาก j_jjq หรอ exx หนง และ ละ 1 & -

รปแบบท 3 qqq ไดมาจาก jj_jq หรอ xex หนง กะ ละ 1 - -

รปแบบท 4 qqq ไดมาจาก jjj_q หรอ xxe หนง กะ และ 1 - &

รปแบบท 5 q.q ไดมาจาก j_j_jq หรอ e.x หนง ละ 1 -

รปแบบท 6 qq. ไดมาจาก jj_j_q หรอ xe. หนง กะ 1 -

โนตเขบตสองชน ปฏบต 4 ครง เทากบ โนตเขบตหนงชน 2 ตว หรอเทากบ

โนตตวดำา 1 ตว

jjjq เทากบ iq หรอ q การอานจงหวะโนตเปนการเตรยมความพรอมใหสามารถแบงอตราสวนจงหวะ

ของโนตไดอยางถกตองและแมนยำา สำาหรบนำาไปใชในการปฏบตเครองดนตรตามโนต

เพราะจงหวะเปนองคประกอบทสำาคญของดนตร ทผเลนดนตรตองฝกใหเกดความ

เคยชนจนขนใจ และมทกษะในดานจงหวะทถกตอง

สรป จงหวะ เปนองคประกอบดนตรในแนวนอน ซงเปนคณสมบตขอแรกของผเรยน

ดนตรทจะตองทำาความเขาใจจนสามารถปฏบตจงหวะตามโนตได ตวโนตและตวหยด

เปนสญลกษณทใชเขยนบนทกความสน - ยาว ของจงหวะทำานอง โดยใชจงหวะเคาะ

เปนเครองวดอตราความสน - ยาว เมอเขาใจเรองจงหวะกสามารถเรยนรดนตรไดดขน

จงหวะ 17

แบบฝกหดท 1

1. จงเตม ตวโนต ลงในชองวางใตเครองหมายดอกจน (*) โดยใหมจำานวนจงหวะ

ถกตองตามเครองหมายประจำาจงหวะทกำาหนดให

1.1 qqq* qh qq

* e qqÎ

1.2 qqq* qqh qqqqÎ q

* Î

1.3 qqqq. *eÎ. qqqqqq ä *

q.

1.4 qqq* Î. qqqq.q. qqq

*q. qqqq.Î.

2. จงเตม ตวหยด ลงในชองวางใตเครองหมายดอกจน (*) โดยใหมจำานวนจงหวะ

ถกตองตามเครองหมายประจำาจงหวะทกำาหนดให

2.1 qqq *q qq

* qh

2.2 qq* qqh qqqqq q

*q

2.3 q. qqq q*qqq q. q e

*eq.

2.4 * q. qqqq.q. *

qqqq. qqqq.q.

3. จงเขยนเครองหมายประจำาจงหวะทถกตองไวหนาหองของแตละขอ

3.1 3.2 3.3 3.4

qqqq qqqqqq qqqqq qÎqÎ

3.5 3.6 3.7 3.8

q qq qqqqqq ä eqq qqqq.q.


4. จงแบงหองของโนตตอไปน ใหไดจำานวนจงหวะตามเครองหมายประจำาจงหวะ

ทกำาหนดให

4.1 h qqqh qq

4.2 qqqqqqqqqÎ Îh.

4.3 qÎÎqqqqqäeh h w

4.4 qqqq eqqqq. qqqq. q eq.

4.5 qqqq.q.qqqq.Î.qqqq.Îeq.q.Î.

5. จงเขยนตวโนตลกษณะตาง ๆ ลงในแตละหองใหไดจำานวนจงหวะตามเครองหมาย

ประจำาจงหวะทกำาหนดให และถกตองตามหลกการเขยนจงหวะทำานอง

5.1

5.2

5.3

5.4

5.5

6. ฝกปฏบตจงหวะ ในภาคผนวก จ.

ทฤษฎดนตรแนวปฏบตISBN 978-616-305-842-3

9 7 8 6 1 6 3 0 5 8 4 2 3ราคา 125 บาท

หมวดดนตร

www.dktoday.net

ทฤษฎีดนตรี...ข อม ลทางบรรณาน...

Documents