แนวทางการดแลรกษาโรคตดเชอเฉยบพลนระบบหายใจในเดก พ.ศ. 2562 155

เสยงหวด(Wheeze)

บทนำ�เสยงหวด (wheeze) เปนเสยง high-pitches, soft musical sound พบ

ไดบอยในเดกทกชวงอาย โดยเกดจากลมหายใจซงผานทางเดนหายใจใน

ชองทรวงอก (intrathoracic airway) ทแคบลง ท�าใหลมทผาน มความเรวสง

กวาปกต (turbulent flow) เกดเปนเสยงหวด ถาการอดกนเกดททางเดนหายใจ

ขนาดใหญ จะท�าใหเกดเสยงหวดความถเดยวในทกบรเวณของทรวงอก เรยก

วา monophonic (homophonic) wheeze แตหากเกดการอดกนททางเดน

หายใจขนาดกลางและขนาดเลก เสยงหวดจะมหลายความถเรยกวา polyphonic

(heterophonic) wheeze อบตการณทวโลก พบวาประมาณรอยละ 50 ของ

ประชากรเดกทมเสยงหวดครงแรกจะเกดภายในอาย 6 ป และ 1 ใน 3 ของกลม

ดงกลาวจะม recurrent wheeze1

ส�เหตโรคหด (asthma) เปนสาเหตทพบไดบอยทสดของเสยงหวดในเดก

อยางไรกตามเสยงหวด สามารถพบจากโรคหรอภาวะอนๆ ไดดวย จงจ�าเปน

ตองไดรบการวนจฉยหาสาเหตทถกตอง โดยสาเหตของเสยงหวด แบงตามอาย

ทเกดอาการไดเปน 3 กลม ดงน

1. อ�ยนอยกว�1ปสาเหตทพบบอย ไดแก

- ความผดปกตแตก�าเนดของภายวภาค เชน tracheo-broncho-

malacia เปนตน

156

- การกดเบยดหลอดลมจากภายนอก เชน vascular ring, broncho-

genic cyst, mediastinal tumor, lymphadenopathy และ cardiomegaly เปนตน

- การส�าลกสงแปลกปลอมหรอกลมโรคสดส�าลก (pulmonary aspira-

tion syndrome) เชน ภาวะ tracheo-esophageal fistula, pharyngeal incoordi-

nation, gastro-esophageal reflux disease เปนตน

- โรคปอดเรอรง เชน bronchopulmonary dysplasia เปนตน

- ภาวะหวใจลมเหลว (congestive heart failure)

2. อ�ย1ถง3ป สาเหตสวนใหญเกดจากโรคตดเชอเฉยบพลนระบบ

หายใจ ไดแก bronchiolitis pneumonia ซงมกมสาเหตจากเชอ respiratory

syncytial virus (RSV), human rhinovirus (HRV) สาเหต ทพบรองลงมา ไดแก

การส�าลกสงแปลกปลอม โรคหด นอกจากนอาจเกดจากความผดปกตของระบบ

หายใจแตก�าเนดเชนเดยวกบเดกอายนอยกวา 1 ป

3. อ�ยม�กกว� 3ป สาเหตสวนใหญเกดจากโรคตดเชอระบบหายใจ

หรอโรคหด สวนนอยเกดจากวณโรค, vocal cord dysfunction, bronchiectasis

นอกจากนในทางคลนก เราอาจจ�าแนกสาเหตของเสยงหวดตามระยะ

เวลาการเกดวาเปนแบบเฉยบพลน (acute) หรอแบบเรอรง/เปนซ�า (chronic/

recurrent) โดยในทนจะกลาวถงเฉพาะกลมชนดเฉยบพลนเทานน โดยสาเหต

ดงตารางท 12

ก�รซกประวตและตรวจร�งก�ยเนองจากสาเหตสวนใหญของเสยงหวดในเดก มกเกดตามหลงการ

ตดเชอไวรส เชน หลอดลมฝอยอกเสบ (acute bronchiolitis) การตดเชอ

ทางเดนหายใจรวมกบเสยงหวด (infectious- induced wheeze) และโรคหด

(asthma) ดงนนหากผปวยมประวตไข และอาการทบงชถงการตดเชอระบบ

แนวทางการดแลรกษาโรคตดเชอเฉยบพลนระบบหายใจในเดก พ.ศ. 2562 157

ต�ร�งท1 สาเหตของเสยงหวดชนดเฉยบพลน

ต�ร�งท2 ประวต อาการแสดง และการตรวจรางกายทตองเฝาระวง และวนจฉยแยกโรคเพมเตม

ทางเดนหายใจ อาจใหการวนจฉยโรคดงกลาวขางตน แตถาพบวาในผปวยบาง

รายมประวตและอาการแสดงทไมตรงไปตรงมา แพทยผใหการรกษาจะตอง

พยายามวนจฉยแยกโรคเพมเตม โดยประวต อาการแสดงและการตรวจรางกาย

ทตองเฝาระวง ดงแสดงในตารางท 2 และ 33

158

ต�ร�งท3 การวนจฉยแยกโรคของเสยงหวดในเดก4-5

แนวทางการดแลรกษาโรคตดเชอเฉยบพลนระบบหายใจในเดก พ.ศ. 2562 159

กลาวโดยสรป ภาวะเสยงหวด เปนอาการแสดงทพบไดบอยในเดก โดย

เฉพาะในเดกวยกอนเรยน ถงแมวาสาเหตสวนใหญจะมาจากหลอดลมฝอย

อกเสบ การตดเชอไวรสรวมกบเสยงหวดและโรคหด แตหากผปวยมประวต

อาการแสดงและการตรวจรางกายทมสาเหตจ�าเพาะ (atypical wheeze) แพทย

ผใหการรกษาควรวนจฉยแยกโรคและเลอกสงตรวจเพมเตมตามความเหมาะสม

เอกส�รอ�งอง1. Ducharme FM, Tse SM, Chauhan B. Diagnosis, management, and prognosis

of preschool wheeze. Lancet 2014;383:1593-604.

2. ฐตยา ไตรโสรส. Acute wheezing. ใน: แนวทางการดแลรกษาปญหาทางระบบหายใจทพบบอยในเดก. จตลดดา ดโรจนวงศ, สชาดา ศรทพยวรรณ, กนกพร อดมอทธพงศ, บรรณาธการ. 2556. กรงเทพฯ: บยอนด เอนเทอรไพรซ. หนา 36-42.

3. Ducharme FM, Dell SD, Radhakrishnan D, et al. Diagnosis and manage-ment of asthma in preschoolers: a Canadian Thoracic Society and Canadian Paediatric Society position paper. Can Respir J 2015;22:135-43.

4. Weiss LN. The diagnosis of wheezing in children. Am Fam Physician 2008;77:1109-14.

5. Ren CL, Esther CR, Debley JS, Sockrider M, Yilmaz O, Amin N, et al. Official American Thoracic Society Clinical Practice Guideline: Diagnosis evaluation of infants with recurrent or persistent wheezing. Am J Respir Crit Care Med 2016;194:356-73.

160

แผนภมท1 การวนจฉยแยกโรคของภาวะ acute wheeze ในเดกอายไมเกน 5 ป