[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

1

การประกอบธรกจลกษณะเปนหางหนสวนนน ผเปนหนสวนอาจตกลงกนจดทะเบยนหรอไมจดทะเบยนเปนนตบคคลกได (ตามมาตรา 1064) ดงนนการจดทะเบยนหางของตนเองหรอไมขนอยกบความสมครใจของผเปนหนสวนดวยกนทกคน

หากเปนการรวมตวกนโดยไมจดทะเบยนจะมสถานะเปนหางหนสวนสามญไมจดทะเบยน ซงหางนจะไมมตวตนแยกตางหากจากผเปนหนสวน

แตหากหางหนสวนนนจดทะเบยนจะมสถานะเปนหางหนสวนสามญนตบคคล หรอเรยกอกชอหนงวา หางหนสวนสามญจดทะเบยน ทเรยกวา “นตบคคล” โดยมตวตนขนมาโดยผลของกฎหมายแยกตางหากจากผเปนหนสวน

เนองจากหางหนสวนสามญนตบคคล เปนหางหนสวนสามญชนดหนง ดงนนในกรณทไมมบทบญญตไวโดยเฉพาะ จงตองน าบทบญญตในเรองหางหนสวนสามญมาใชกบหางหนสวนสามญนตบคคลดวย

การจดทะเบยนหางหนสวนสามญมวธการเชนเดยวกบการจดทะเบยนหางหนสวนจ ากด และบรษทจ ากด ตองน าบทบญญตในมาตรา 1014 – 1024 มาใชกบหางหนสวนสามญนตบคคลดวย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดก าหนดวธการขอจดทะเบยนไวดงน คอ 1. ตองยนค าขอจดทะเบยน ณ หอทะเบยนส าหรบต าบลทส านกงานใหญของหางหนสวน

ตงอย (มาตรา 1016) 2. ตองเสยคาธรรมเนยมตามกฎขอบงคบซงเสนาบดเจากระทรวงตงไว (มาตรา 1018) 3. ค าขอจดทะเบยนตองมรายการครบถวน และไมขดกฎหมาย และตองแนบเอกสารแก

เจาพนกงานใหครบถวน (มาตรา 1019) 4. ตองมรายการในค าขอจดทะเบยน (มาตรา 1064) ดงน

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

2

ก. ชอหางหนสวน ข. วตถประสงคของหางหนสวน ค. ทตงส านกงานแหงใหญและสาขาทงปวง ง. ชอและทส านกกบทงอาชวะของผเปนหนสวนทก ๆ คน ถาผเปนหนสวนคนใดมชอ

ยหอ กใหลงทะเบยนทงชอและยหอดวย จ. ชอหนสวนผจดการ ในเมอไดตงแตงใหเปนผจดการแตเพยงบางคน ฉ. ถามขอจ ากดอ านาจของหนสวนผจดการประการใดใหลงไวดวย ช. ตราซงใชเปนส าคญของหางหนสวน

ขอความ หรอรายการอน ๆ ทคสญญาเหนสมควรทจะใหประชาชนทวไปทราบดวยกได การลงทะเบยนนน ตองลงลายมอชอของผ เปนหนสวนทกคน และตอง

ประทบตราของหางหนสวนนนดวย

เรองการใชชอเปนชอหางหนสวนนน กมหลกเกณฑก าหนดวา เชน

o ตองเปนชอทไมเหมอนหรอคลายกบชอของหางหนสวน หรอบรษทอนจนอาจท าใหเกดการเขาใจผดได

o ตองไมมหรอใชพระนามของพระเจาแผนดน พระมเหส รชทายาทหรอพระบรมวงศานวงศโดยไมไดรบพระบรมราชานญาตมาเปนชอหางหนสวน

o ตองไมมหรอใชชอสวนราชการ หรอหนวยงานของรฐ หรอองคกรระหวางประเทศโดยไมไดรบอนญาต

ตามพระราชบญญตก าหนดความผดเกยวกบหางหนสวนจดทะเบยน หางหนสวน

จ ากด บรษทจ ากด สมาคมและมลนธ พ.ศ. 2499 ยงก าหนดหลกเกณฑไวในมาตรา 3 เพมเตมวา

“ในกรณใชชอในดวงตรา ปายชอ หนงสอบอกกลาวปาวรอง จดหมาย ใบแจงความ หรอเอกสารอยางอนเกยวกบธรกจของหางหนสวน ถาเปนภาษาไทยตองใชค าวา “หางหนสวนสามญ นตบคคล” ประกอบชอดวย ถาใชเปนภาษาตางประเทศกตองใชค าซงมความหมายวา “หางหนสวน

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

3

สามญนตบคคล” ประกอบดวย มฉะนนเปนความผดมโทษปรบไมเกน 50,000 บาทและปรบอกไมเกนวนละ 500 บาท จนกวาจะไดปฏบตใหถกตอง”

คอ ลกษณะของกจการหรอขอบเขตการด าเนนกจการของหางหนสวนตามความตกลงกนของผเปนหนสวนทงหลาย การทกฎหมายก าหนดใหตองระบวตถประสงคของหางหนสวนกเพอประกาศใหบคคลทวไป หรอบคคลภายนอกไดรหรอสามารถขอตรวจสอบดไดวาหางหนสวนทไปจดทะเบยนนด าเนนกจการอะไร หรอคาขายอะไรไดบาง หากจะเปรยบเทยบใหชดเจนวตถประสงคของหางหนสวนกเปรยบเสมอนขอบเขตความสามารถของบคคลธรรมดา

ค าพพากษาฎกาท 2357/2520 บรษทจ ากดจดทะเบยนเปนนตบคคลตามกฎหมายในตางประเทศ ไมตองจดทะเบยนเปนนตบคคลตามกฎหมายไทย กประกอบกจการพาณชยไดภายในขอบวตถประสงคทไดจดทะเบยนพาณชยไวตอส านกงานกลางทะเบยนพาณชยเชนเดยวกบนตบคคลตามกฎหมายไทย

ค าพพากษาฎกาท 3612/2535 วตถประสงคของโจทกระบวาประกอบกจการคาวสดกอสราง อปกรณและเครองมอชางทกประเภท เครองมอทาส เครองมอตกแตงอาคารทกชนด ดงนค าวาวตถประสงคเรองการคา หมายถงการด าเนนการดวยวธการตาง ๆ โดยชอบดวยกฎหมาย เพอใหไดมาซงรายได หาไดหมายความจ ากดอยเฉพาะแตการขายเทานนไม ดงนนการทโจทกใหเชาแผนเหลกกนดนอนเปนเครองมอใชในการกอสรางเพอเปนการหารายไดวธหนง อยในวตถประสงคของโจทก

ค าพพากษาฎกาท 3388/2531 การซอลดเชคกบการใหกยมเงนเปนนตกรรมคนละประเภท มกฎหมายรองรบในเรองรปแบบและผลประโยชนผดแผกแตกตางกน ดงนนการทบรษทโจทกมวตถประสงคใหกยมเงนจงไมอาจฟงไดวาการซอลดเชคอยในขอบวตถประสงคของโจทก ศาลฎกาวนจฉยวา ฟงไมไดวาอยในวตถประสงคกยกฟองไปดวยไมมอ านาจฟอง

ค าพพากษาฎกาท 3166/2529 สภากาชาดไทยซงเปนนตบคคลมผใจบญกศลเขยนพนยกรรมยกมรดกใหตกไดแกสภากาชาดไทย สภากาชาดไทยกมารองศาลขอเปนผจดการมรดก ทายาทกมาคดคานวา ท าไมไมยกใหทายาท ไปใหสภากาชาดไทยและมประเดนขอหนงวา สภากาชาดไทยไมมวตถประสงคทจะจดการมรดก ปญหาจงมประเดนตองวนจฉย ศาลฎกาวนจฉยวา นตบคคลยอมมสทธหนาทเหมอนบคคลธรรมดา เวนแตสทธและหนาทนนจะเปนการเฉพาะตว สทธและหนาท

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

4

ผจดการมรดกโดยสภาพไมใชสทธหนาททจะพงเปนไดเฉพาะแตเพยงบคคลธรรมดาเทานน การจดการมรดกรายนไมขดกบวตถประสงคตามทก าหนดในขอบงคบหรอตราสารจดตงของสภากาชาดไทยผรอง คดนเจามรดกยกมรดกใหแกสภากาชาดไทยตามพนยกรรม ผรองจงเปนผมสวนไดเสยในพนยกรรมเปนทายาท ยอมกระท าการไดโดยแสดงความประสงคใหปรากฏผานผแทนนตบคคลตามมาตรา 75 ผรองไมอยในฐานะตองหามเปนผจดการมรดกตามมาตรา 1718 คอ ไมเปนบคคลวกลจรต ไมไรความสามารถ ไมเคยถกศาลสงใหเปนบคคลลมละลาย ศาลฎกาวนจฉยวา สภากาชาดไทยรองขอเปนผจดการมรดกได

แตการก าหนดวตถประสงคของหาง กตองอยภายใตขอจ ากดประการหนง คอ วตถประสงคของหางตองไมเปนวตถประสงคทขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน มเชนนน การตงหางหนสวนนตบคคลจะเปนโมฆะ

เพอใหรวาหางหนสวนนนมภมล าเนาอยทไหน เพอประโยชนแกประชาชนทวไปและทางราชการในการตดตอธรกจ และรวมถงการฟองรองด าเนนคดซงตองพจารณาวาหางหนสวนนนมภมล าเนาอยในเขตอ านาจศาลใด มาตรา 68 และมาตรา 69 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ก าหนดเอาไวว า ภมล าเนาของ นตบคคลไดแก ถนส านกงานแหงใหญตงอย และใหถอวาทสาขานนตงอยเปนภมล าเนาในกจการอนท า ณ ทสาขานนดวย

เหตทกฎหมายก าหนดใหแสดงขอเทจจรงในสวนนกเพราะ แมวาหางหนสวนของเราจะเปน

นตบคคลกตาม แตความเปนบคคลของหางหนสวนนนถกตงหรอสมมตขนโดยผลของกฎหมาย แตความนาเชอถอของหางหนสวนนตบคคลนน ๆ ยงคงขนอยกบตวผถอหนเปนส าคญ ดงนนการก าหนดใหแสดงขอเทจจรงสวนนไวในการจดทะเบยนจะท าใหประชาชนทวไปทราบวา มผถอหนเปนใครบาง มฐานะมนคงหรอไม ประวตทผานมามความสจรตนาเชอถอเพยงใด หรอมความเชยวชาญและชอเสยงเปนทรจกกนในวงการนน ๆ หรอไม เพอประโยชนในการพจารณาของบคคลภายนอก

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

5

กรณผเปนหนสวนบางรายอาจเปนนตบคคลแหงหนงซงมชอยหอของตนเองและมาลงหนในหางหนสวนแหงนในฐานะผเปนหนสวน ดงนนกตองระบลงไปในรายการจดทะเบยนดวย

เมอหางหนสวนมฐานะเปนนตบคคลแลว การแสดงออกซงเจตนาประการใดๆ ของหางหนสวนจะตองกระท าผานผแทนของหางหนสวน หรอผจดการหางหนสวนนนเอง เมอมการก าหนด หรอแตงตงผจดการหางหนสวนแลว ตองระบชอไวในค าขอจดทะเบยนนตบคคล

ค าพพากษาฎกาท 1620/2508 นตบคคลเปนบคคลสมมต ด าเนนการเองไมได ตองผานผแทนคนหนงหรอหลายคนตามทกฎหมายบงคบไวในตราสารจดตง ทงนเปนไปตามมาตรา 70 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ค าพพากษาฎกาท 5986/2539 จ าเลยเปนนตบคคลประเภทบรษทจ ากด ตามหลกทวไปเมอผจดการทวไปไมอย รองผจดการทวไปกลงชอแทนได การทรองผจดการทวไปลงชอในเอกสารในขณะทผจดการทวไปไปตางประเทศนน ถอวามการลงชอแทนนตบคคลแลว

มาตรา 1064/1 หนสวนผจ ดการคนใดในหางหนสวนจดทะเบยนจะลาออกจากตาแหนง ให

ยนใบลาออกตอหนสวนผจ ดการอนคนหนงคนใด การลาออกมผลน บแตว นทใบลาออกไปถงหนส

วนผจ ดการอนน น ในกรณทหางหนสวนจดทะเบยนมหนสวนผจ ดการคนเดยว ใหหนสวนผจ ดการท

จะลาออกจากตาแหนงแจงเปนหน งสอใหผเปนหนสวนคนหนงคนใดทราบเพอน ดประชมและ

พจารณาต งผจ ดการคนใหม พรอมก บแนบใบลาออกไปดวย การลาออกมผลนบแตวนทใบลา

ออกไปถงหนสวนผนน หนสวนผจดการซงลาออกตามวรรคหนงหรอวรรคสองจะแจงกา

รลาออกของตนใหนายทะเบยนทราบดวยกได1

มาตรา 1064/2 เมอมการเปลยนแปลงหนสวนผจ ดการ ใหหางหนสวนจดทะเบยนนาความไป

จดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทมการเปลยนแปลง2

1

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 15) พ.ศ. 2549 มาตรา 3 2

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 15) พ.ศ. 2549 มาตรา 3

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

6

ในการแตงตงหนสวนผจดการของหางใหท าการแทนหางซงเปนนตบคคล แตอ านาจหนาทของผจดการแตละหางหนสวนอาจไมเทากน อ านาจของผจดการหางมเพยงไร และมขอจ ากดอ านาจอะไรบาง ตองประกาศใหบคคลทวไปทราบ เพราะมเชนนนบคคลภายนอกเขาไมทราบวาผจดการคนนมอ านาจแคไหน จะท านตกรรมสญญาตาง ๆ รวมดวย คกรณกไมมนใจวามอ านาจหรอไม บกพรองเรองความสามารถหรอไม นตกรรมสญญานนจะผกพนระหวางคสญญาหรอไม ท าใหการประกอบธรกจเกดความเสยงโดยไมจ าเปนได

ค าพพากษาฎกาท 830/2534 ขอพพาทตามสทธเรยกรองทท าสญญายอมความกนเปนเรองระหวางโจทกกบหางจ าเลยท 1 ซงมจ าเลยท 2 เปนหนสวนผจดการท าการแทนหาง และไมปรากฏวาขอจ ากดอ านาจหนสวนผจดการ จ าเลยท 2 ลงชอแทนหางในสญญายอมความได

ใ น ก า ร จ ด ท ะ เ บ ย น หางหนสวนนน จะก าหนดใหมตราประทบประจ าของหางดวยหรอไมกแลวแตกรณ ตราประทบของหางกจะเปนประโยชนในการลงนามผกพนหางของผจดการทมกจะก าหนดใหประทบตราหางรวมดวย เชน ในการลงนามท าสญญาซอขายสนคากบบคคลภายนอก หรอการสงจายเชคช าระหนใหบคคลภายนอก การท าหนงสอมอบอ านาจของหางใหบคคลใด ๆ เปนการเฉพาะ และยงเปนการประชาสมพนธหางอกทางหนง

ตราประทบทระบในค าขอจดทะเบยน กบตราประทบทใชในการประกอบธรกจจรง ตองเปนตราประทบชนดเดยวกน หมายความวา ทงขนาดของตรา ขอความ รปแบบ ภาพ ต าแหนงทงหมดตองเหมอนกบตราทจดทะเบยนไวแลว มเชนนนอาจมปญหาทอางวาการใชตราประทบทผดจากท จดทะเบยน เทากบเปนการไมประทบตราหางเลย อาจกระทบตอสญญาทตกลงท ากบบคคลภายนอกได

ค าพพากษาฎกาท 4991/2536 บรษทจ าเลยท 1 ยนค าขอจดทะเบยนเปลยนแปลงดวงตราส าคญของจ าเลยท 1 ทประทบใหผกพนไวแลวตอนายทะเบยน กอนหนาทจะมการยนขอจดทะเบยนเปลยนแปลงกมการประทบตราส าคญดวงใหมทยงไมไดจดทะเบยนโดยจ าเลยท 2 กลงชอประทบตราใหมไวในเชค หลงจากนนจงจะไปยนขอจดทะเบยนตรา ธนาคารตามเชคกปฏเสธการจายเงน ระบในใบคนเชควาในลายมอชอตวอยางทใหไวเปนเงอนไขการสงจายเงนรายนไมตองมตราประทบ ศาลฎกาวนจฉยขอเทจจรงวา แสดงวาเปนเชคสวนตวของจ าเลยท 2 เพราะบญชน

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

7

ขอเทจจรงไดความยตวาเปนบญชสวนตวของกรรมการผจดการ แตกรรมการผจ ดการเอาไปสงจายลงนามและกไปประทบตราใหมทย งไมไดจดทะเบยนไว มประเดนตอสกนวาทางโจทกฟอง กตองการจะใหบรษทนตบคคลเขามารวมรบผดดวย คอจะใหรบผดทงค ทงนตบคคลและผจดการตามตวเงน ศาลฎกาวนจฉยเรองตรานไววา เม อไดความวาเปนเชคสวนตว ตรากยงไมไดจดทะเบยนจงยงไมผกพนนตบคคล ปญหาวาหากเกดกรณตราประทบยงไมถกตองสมบรณ หรอไมไดประทบตราส าคญอนถอเปนการผดเงอนไข จะมผลใหนตกรรมสญญานน ๆ หรอการกระท านนๆ ไมผกพน นตบคคลเสมอไปหรอไม

ค าพพากษาฎกาท 1309/2515 สญญาไมประทบตราบรษท แตบรษทยอมรบเอาผลงานจงตองผกพนตามสญญา ศาลฎกาวาเมอรวามสญญาแลวไมทกทวง ทงยงรบเอาผลงานของสญญาตอมาจะปฏเสธวาไมไดประทบตราอยางนเปนการใชสทธไมสจรต เมอรบประโยชนแลวกตองผกพนตามสญญา

ค าพพากษาฎกาท 1309/2515 กรรมการผจดการของบรษทจ ากดลงนามในสญญาจางแรงงานโจทกในฐานะทกรรมการเปนผแทนบรษทโดยมไดประทบตราของบรษท แมวาตามขอบงคบของบรษท กรรมการผจดการลงลายมอชอในสญญาตองประทบตราส าคญของบรษทดวยจงจะผกพนบรษท แตเมอปรากฏวาบรษทไดยอมรบเอาผลงานทโจทกท าให จนมการช าระคาจางกนเรยบรอยไปงวดหนงแลว บรษทจะตองผกพนและรบผดตามสญญาช าระหนในสวนทเหลอ

ค าพพากษาฎกาท 2885/2532 ตราส าคญของบรษทโจทกทประทบในหนงสอมอบอ านาจใหฟองคดมรปรางลกษณะเหมอนกบตราส าคญซงไดจดทะเบยนไวตอนายทะเบยนหนสวนบรษทแมจะมขนาดเลกกวา แตกเปนตราทโจทกใชในกจการทวๆ ไปเปนประจ าและไมมกฎหมายบญญตหามไว ทงกรรมการผมอ านาจของโจทกกยนยนวาเปนผมอบอ านาจใหฟองคดการมอบอ านาจใหฟองคดของโจทกจงชอบแลว

บรรดาขอความ เงอนไข หรอความตกลงใด ๆ ระหวางผเปนหนสวนดวยกน และประสงคจะระบใหบคคลภายนอกทราบกใหจดรายการอน ๆ ลงไปอกได เชน ผเปนหนสวนคนไหนมหนเทาใด ตกลงแบงผลก าไร ขาดทนกนอยางไร

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

8

รายการตาง ๆ ทลงทะเบยนไว เมอนายทะเบยนน าไปโฆษณาในราชกจจานเบกษาแลว กฎหมายถอวาทกคนรขอมลเหลานนแลว ไมวาผนนจะไดเกยวของกบหางหนสวน หรอบรษทหรอไม กลาวอกนยหนง กคอ กฎหมายปดปากมใหผใดปฏเสธวาไมรขอความท จดทะเบยนและไดโฆษณาในราชกจจานเบกษาแลว (มาตรา 1022)

ค าพพากษาฎกาท 347/2506 กรรมการบรษทจ าเลยลงชอในสญญาเชากบโจทกโดยมไดประทบตราทจดทะเบยนไว มปญหาวาสญญาเชาจะผกพนบรษทหรอไม ศาลฎกาวนจฉยวา ขอจ ากดอ านาจทวากรรมการลงชอผกพนบรษทแลวตองประทบตราดวยนนไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว

ค าพพากษาฎกาท 1928 – 1930/2528 การเปนนตบคคลประเภทหนสวนบรษท และอ านาจของผแทนนตบคคล นายทะเบยนหนสวนบรษทจะตองแตงยอรายการซงไดลงทะเบยนสงไปลงพมพโฆษณาในหนงสอราชกจจานเบกษา และถอวาเปนอนรแกบคคลทงปวงตาม มาตรา 1021 และ 1022 จ าเลยใหการแตเพยงวาโจทกจะเปนนตบคคลหรอไม และ บ.จะเปนผมอ านาจกระท าการแทนตามฟองหรอไม จ าเลยไมทราบและไมรบรอง ค าใหการของจ าเลยเปนการฝาฝน ขอสนนษฐานเดดขาดตามกฎหมาย จงไมเปนประเดนทโจทกตองน าสบ

หากเปนกรณทขอความเหลานยงไมไดประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา 1023 บญญตวา3

“ผเปนหนสวนกด หางหนสวนกด หรอบรษทกด จะถอเอาประโยชนแกบคคลภายนอกเพราะเหตทมสญญาหรอเอกสารหรอขอความอนบงคบใหจดทะเบยนตามลกษณะนยงไมได จนกวาจะไดลงพมพโฆษณาดงกลาวจดทะเบยนแลว แตฝายบคคลภายนอกจะถอเอาประโยชนเชนวานนได ...แตถงกระนนกด ผเปนหนสวน ผถอหน หางหนสวน หรอบรษทซงไดรบช าระหนกอนโฆษณาจดทะเบยนนนยอมไมจ าตองคน” มาตรา 1023/1 หางหนสวนหรอบรษทจะยกมาตรา 1023 ขนตอสบคคลภายนอกผสจรตเพอไมใหตองรบผดโดยอางวาผเปนหนสวน หางหนสวน บรษท หรอกรรมการไมมอ านาจกระท าการมได4

3

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 18) พ.ศ. 2551 มาตรา 4 4

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 18) พ.ศ. 2551 มาตรา 5

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

9

ตวอยาง นาย ก. นาย ข. และนาย ค. เขาหนสวนสามญกนจดทะเบยนระบวาให นาย ก. เปนผจ ดการหาง ยนจดทะเบยนเมอวนท 1 กมภาพนธ 2547 และไดโฆษณาขอความท จดทะเบยนในราชกจจานเบกษาเมอวนท 1 เมษายน 2547 แตในวนท 15 มนาคม 2547 ไดมการยนขอจดทะเบยนใหมโดยเปลยนให นาย ข. เปนหนสวนผจดการแทนนาย ก. แตยงไมไดมการประกาศโฆษณาในราชกจจานเบกษา จดทะเบยนเรยบรอย

ปรากฏวาในวนท 18 มนาคม 2547 นาย ก. (หนสวนผจดการเดม) ไดท าสญญาในนามของหางหนสวน กบ นาย ง. แมในวนนนจะไดจดทะเบยนเปลยนให นาย ข. เปนผจดการแลว หางหนสวนสามญจดทะเบยนกจะปฏเสธสญญานนโดยอางวา นาย ก. ไมใชหนสวนผจดการ ไมมอ านาจท าสญญาแทนหางหนสวนไมได เพราะความทวาเปลยน นาย ข. เปนหนสวนผจดการแทนนนยงไมไดโฆษณาในราชกจจานเบกษาจดทะเบยนเรยบรอย

หากนาย ง.ไดช าระหนตอบแทนใหหางหนสวนตามสญญานนแลวจะขอคนโดยอางวาสญญาไมผกพนเพราะ นาย ก. มใชหนสวนผจดการในขณะท าสญญาหาไดไม

“แต ฝายบคคลภายนอกจะถอเอาประโยชน เชน วานน ได ” หมายความว า บคคลภายนอกอาจยกเอาสญญา เอกสารทหางหนสวนหรอบรษทไดท าขนมาใชยนแกหางหนสวนหรอบรษทได แมเอกสารหรอขอความนนจะยงไมไดจดทะเบยนเรยบรอยกตาม

ถาปรากฏวาในวนท 18 มนาคม 2547 ดงกลาว นาย ข. ไดท าสญญาในนามของหางหนสวนกบ

นาย จ. แมการเปลยนตวหนสวนผจดการยงไมไดมการจดทะเบยนเรยบรอยกตาม นาย จ. กฟองใหหางหนสวนนตบคคลนรบผดตามสญญาโดยอางวา นาย ข. เปนผจดการของหางหนสวนได

หากนาย จ.ไดช าระหนตอบแทนใหหางหนสวนตามสญญานนแลวจะขอคนโดยอางวา

สญญาไมผกพนเพราะ นาย ข. มใชหนสวนผจดการในขณะท าสญญาหาไดไม

อยางไรกตามผจะไดรบประโยชนจากมาตรา 1023 นไดนาจะตองค านงถงความสจรตตามมาตรา 4 และมาตรา 72 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดวยเปนส าคญ เชน ถาในขณะท าสญญา นาย ง. บคคลภายนอกไดรอยแลววา นาย ก. มไดเปนหนสวนผจดการแลว หางหนสวน กนาจะปฏเสธสญญานนได

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

10

เมอมการขอจดทะเบยนถกตองตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบแลว นายทะเบยนตองจดทะเบยนให และตองออกใบส าคญแสดงการจดทะเบยนใหแกหางหนสวนตามมาตรา 1064 วรรคทาย และตองแตงยอรายการซงไดลงทะเบยนไปลงพมพในหนงสอราชกจจานเบกษาเปนคราว ๆ ตามมาตรา 1021

เอกสารตาง ๆ ทสงมอบใหนายทะเบยนเกบรกษาไวนน ประชาชนทวไปขอตรวจดได หรอจะขอใหนายทะเบยนท าใบส าคญแสดงการจดทะเบยนหางหนสวน ...หรอขอใหคดส าเนา หรอเนอความในเอกสารพรอมดวยค ารบรองวาถกตองกได โดยเสยคาธรรมเนยมตามระเบยบ (มาตรา 1020)

ตวอยางหนงสอส าคญการจดทะเบยนจดตงหางหนสวนนตบคคล

หางหนสวนจ ากด หรอบรษทจ ากด ภาพประกอบจาก http://www.yangtook.com/company_registration 8 มนาคม 2561

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

11

1.

1. หางหนสวนสามญจดทะเบยนมสภาพเปนนตบคคล มฐานะและตวตนแยกตางหาก

จากผเปนหนสวน ตามมาตรา 1015 ซงการแสดงออกซงเจตนา หรอการกระท าใด ๆ ของนตบคคลนนจ าเปนตองมผกระท าการแทนนตบคคล ดงนนเมอเปนนตบคคลแลวกสามารถทจะ

มชอของตวเองได

มภมล าเนา และ

สามารถถอกรรมสทธในทรพยสนตางหากจากผเปนหนสวน

สามารถทจะเปนคสญญา หรอเปนคกรณฟองรองกนในศาลได ขอพจารณา

ดวยความเปนนตบคคลแยกตางหาก ถาหางหนสวนยงไมเลกจะเอาทรพยสนของหางหนสวนนมาช าระหนของผเปนหนสวนไมได เพราะทรพยสนเหลานนเปนของหางหนสวนมใชของผเปนหนสวน ดงจะเหนไดจาก มาตรา 1072

มาตรานบอกไวชดเจนเลยวา เจาหนสวนตวของผเปนหนสวนไมมสทธทจะเขามายดทรพยของหางตราบใดทหางหนสวนนยงไมเลก คงมสทธเพยงเงนทผเปนหนสวนนนเปนเจาหนของหางหนสวน หรอเฉพาะผลก าไรทยงไมไดจาย

ตวอยาง ผมเปนลกหน นาย ก. ในขณะเดยวกนผมกเปนเจาหน นาย ข. ปรากฏวาผมไมมทรพยสนอะไร นาย ก. เมอทราบกตองมาใชสทธของผมเรยกหนของผมจาก นาย ข. อนเปนเรองการใชสทธเรยกรองของลกหน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะกเชนเดยวกนกบเรองน เจาหนของผมกมสทธเรยกใหหางหนสวนช าระหนคาผลก าไรทยงไมไดจายใหผม หรอเงนทดรองทผมจายใหหางหนสวนไปกอน น าไปช าระหนได

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

12

2. มสทธ หนาทและความรบผด ตลอดจนทรพยสน หนสนตางหากจากผเปนหนสวน เชน อาจฟองคด หรอถกฟองคดในนามของหางหนสวนได สทธและหนาทกจะเปนไปตามขอบวตถประสงคของหางหนสวน หนสวนผกระท าการแทนกจะเปนผแทนของหางหนสวน ไมใชกระท าในฐานะสวนตว

ค าพพากษาฎกาท 624/2515 ลกจางของหางหนสวนซงจดทะเบยนกระท าละเมดตอผอน บคคล ผถกท าละเมดจะฟองใหผเปนหนสวนรบผดในฐานะนายจางไมได ตองฟองหางหนสวน จ าเลยท ๓ ซงเปนผถอหนและเปนหนสวนผจดการของจ าเลยท ๒ ซงเปนนตบคคลและเปนนายจางของจ าเลยท ๑ จ าเลยท ๓ มใชนายจางของจ าเลยท ๑ ดวยไมตองรวมรบผดในผลแหงการละเมดของจ าเลยท ๑

ค าพพากษาฎกาท 1588/2523 ปมน ามนเปนของหางหนสวน จ าเลยเปนผจดการ โจทกเอารถมาท าการลางอดฉดทปม แลวเกดความเสยหายขน จ าเลยเปนเพยงผท าแทนหางซงเปนนตบคคล เมอโจทกฟองไมไดระบใหหางหนสวนนรบผด ศาลกไมอาจพพากษาใหจ าเลยรบผดได

ค าพพากษาฎกาท 1012/2493 เมอเปนนตบคคลตางหากแลวทรพยสนของหางหนสวนซงเปนนตบคคลกแยกออกไปจากผเปนหนสวน เจาหนสวนตวผเปนหนสวนจะมายดทรพยของหางหนสวนไมไดแลวเพราะวาหางหนสวนเปนนตบคคลตางหาก ผเปนหนสวนไมใชเปนเจาของทรพยนนอกตอไป

ถาเปนการกระท านอกวตถประสงค หางหนสวนไมตองรบผด เพราะวตถประสงคของหางหนสวนจดทะเบยนนนปรากฏอยในเอกสารการจดทะเบยน ซงเปนเอกสารมหาชน ทกคนสามารถตรวจสอบดได เพราะฉะนนถาผแทนไปท านอกเหนอวตถประสงค หางหนสวนจงไมตองรบผด ถอวาบคคลภายนอกยอมตองรวตถประสงคของหางหนสวนนแลววาคออะไร ผแทนของหางหนสวนตองรบผดเปนการสวนตว

ค าพพากษาฎกาท 1463-1464/2518 โจทกเปนหางหนสวนจ ากดเขาเลนแชรกบจ าเลย จ าเลย

ประมลแชรไดเงนไปแลวออกเชคใหโจทกไว ปรากฎวาเชคไมมเงน โจทกจงมาฟองเรยกเงนตามเชค จ าเลยใหการวาโจทกไมมอ านาจฟอง เพราะวาการเลนแชรไมไดจดทะเบยนเปนวตถประสงคไว หางหนสวนจ ากดนไมมวตถประสงคในการเลนแชรไมไดจดทะเบยนไว ศาลฎกาตดสนวา เรองอ านาจฟองของโจทกศาลเหนวา การเลนแชรเปนสญญากชนดหนงซงมการหมนเวยนเงนมาจบจาย

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

13

ใชสอยกอนโดยผลดกนกยมแลวผอนใชภายหลง การหาเงนมาใชในการด าเนนงานนตบคคลเชนนจงเหนไดวาไมนอกเหนอวตถประสงคของนตบคคล เพราะนตบคคลยอมตองการเงนมาด าเนนการ

ค าพพากษาฎกาท 41/2509 หางหนสวนจ ากดไมมวตถประสงคในการค าประกน แตไปท าสญญาค าประกน ศาลฎกาวนจฉยวา เปนการกระท านอกเหนอวตถประสงคไมผกพนหาง

ในกรณทการกระท าอยในขอบวตถประสงคของหาง แตกระท าไปโดยผไมมอ านาจ หากตอมาปรากฏวาหางไดใหสตยาบน ยอมรบเอากจการดงกลาวนน ศาลฎกาวนจฉยวาหางตองรบผดตามหลกตวการตวแทน

3. หางหนสวนสามญทจดทะเบยนรวมถงหางหนสวนจ ากดและบรษทจ ากดดวย อยภายใตบงคบของพระราชบญญตก าหนดความผดเกยวกบหางห นสวนจดทะเบยน หางหนสวนจ ากด บรษทจ ากด สมาคมและมลนธ พ.ศ. 2499 กรณทานหนสวนผจดการหางหนสวนสามญจดทะเบยนกด หรอเปนกรรมการบรษทกด เจาหนาทบรษทกด หากไมปฏบตตามกฎหมาย หรอท าบญชเทจ ไมจดทะเบยนตามทกฎหมายก าหนดใหตองจด เหลาน ลวนมโทษทางอาญา กรณพระราชบญญตนไมบงคบใชกบหางหนสวนสามญ เพราะถอเปนเอกเทศสญญาทปลอยใหเอกชนตกลงกนเอง จะเลกกจการเสยเมอใดกได ท าจะอยางไรกได ยกเวนจากทกฎหมายก าหนดอยางไรกได แตเมอมการจดทะเบยนแลวตองปฏบตตามขอบงคบ กฎกระทรวง หอพระราชบญญตทนท

1. เอกสารตาง ๆ ทไดจดทะเบยนและสงมอบใหนายทะเบยนเกบรกษาไวน น ประชาชนทวไปจะขอตรวจดได หรอจะขอใหนายทะเบยนท าใบส าคญแสดงการจดทะเบยน หรอขอคดส าเนา หรอเนอความในเอกสารพรอมดวยค ารบรองวาถกตอง กไดโดยเสยคาธรรมเนยมตามระเบยบตาม มาตรา 1020

2. หางหนสวนและผเปนหนสวนถกปดปากมใหเถยง หรอปฏเสธขอความ หรอเอกสารทไดจดทะเบยน และถาไดมการโฆษณาขอความ หรอรายการ หรอเอกสารทไดจดทะเบยนในราชกจจานเบกษาแลว บคคลภายนอกกถกปดปากเกยวกบขอความทโฆษณาแลวนนโดยจะอางวาไมรดวยไมได ตาม มาตรา1022 และ 1023

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

14

2.

หมายถงผลทางกฎหมายทท าใหหางหนสวนสามญนตบคคลแตกตางไปจากหางหนสวนสามญ แยกพจารณาไดดงน

1. ในกรณ หางห นสวนสามญนตบคคล ผ เปนห นสวนอาจถอเอาประโยชนแกบคคลภายนอกในบรรดาสทธอนหางหนสวนจดทะเบยนนนไดมา แมในกจการซงไมปรากฏชอของตนได ทงนตามมาตรา 1065 ขอพจารณา

กรณจะตางกบหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนทไมสามารถถอเอาประโยชนจากบคคลภายนอกในกจการทไมปรากฏชอตน ตามมาตรา 1049 เหตผลทตางกนกเพราะ เมอไดจดทะเบยนเปนนตบคคลแลว บคคลภายนอกยอมรวาใครเปนหนสวนบาง เพราะฉะนนเมอมการท าสญญาในนามของหางหนสวน ผเปนหนสวนทกคนกมสทธในสญญานน เพราะเขาเปนหนสวนในหางหนสวนนนดวย เมอพจารณาไดดงน ผเปนหนสวนจงถอเปนผมสวนไดเสยทสามารถจะเรยกเอาประโยชนไดดวย

แตอยางไรกตามการเรยกรองผลประโยชนตามมาตรานกตองเรยกรองในฐานะทเปนหนสวน แลวตองเรยกในนามผเปนหนสวนทงหมดดวยกน จะมาเรยกรองเปนสวนตวไมได ทงนเปนไปตามมาตรา 1065

ตวอยาง หางท าสญญาซอขายสนคากบบคคลภายนอก ตอมาหางไดช าระราคาไปแลว บคคลภายนอกไมยอมสงมอบสนคาให ผจดการกไมมาฟอง หนสวนซงมอ านาจจดการหางกสามารถทจะฟองเรยกรองใหบคคลภายนอกนนสงมอบทรพยทซอขายใหได แตตองขอใหสงในนามของหางหนสวน เพราะหางหนสวนเปนคสญญา ไมใชตวเองเปนคสญญา แตตนเองมสทธทจะฟองเรยกได ถงแมตวเองไมปรากฏชอตนในสญญาซอขายนนกตาม

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

15

2. การคาขายแขงกบหาง ในกรณหางหนสวนสามญนตบคคล มาตรา 1066 และ 1067ไดบญญตถงหลกเกณฑในการทผเ ปนหนสวนคาขายแขงกบหางหนสวนไว โดยตางจากหลกเกณฑของหางหนสวนสามญไมจดทะเบยน ซง หลกเกณฑ ก าหนดไวดงน

2.1 มาตรา 1066 หามผเปนหนสวน 2 ประการ คอ (1) หามประกอบกจการอยางใดอยางหนงอนมสภาพเดยวกน และเปนการ

แขงขนกบกจการของหางหนสวน ไมวาท าเพอตนเองหรอผอน (2) หามเขาไปเปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดในหางหนสวนอน

ซงหางนนประกอบกจการอนมสภาพเปนอยางเดยวกน และแขงขนกบกจการของหางหนสวน

2.2 ขอยกเวนทท าใหหนสวนท าการคาขายแขงกบหางได มอย 2 ประการ

(1) หนสวนอนทงหมดใหความยนยอม (2) หนสวนอนรอยแลวในตอนจดทะเบยนวาผเปนหนสวนนนไดกระท ากจการ

หรอเปนหนสวนไมจ ากดความรบผดซงเปนการตองหามอยแลว และในสญญาเขาหนสวนทท าไวตอกนกไมไดบงคบใหถอนตวออก

ขอสงเกต หลก เกณฑ เรอ งคาขายแขงกบห าง ตามมาตรา 1066 น ต างกบ มาตรา1038

ในหางหนสวนสามญ อย 2 ประการคอ

ก. มาตรา1066 หามเขาไปเปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดในหางหนสวนอน ซงประกอบกจการอนมสภาพอยางเดยวกนและแขงขนกบหาง แตมาตรา 1038 ไมไดหามเชนนไว ดงนน ผเปนหนสวนในหางไมจดทะเบยนจงอาจเขาเปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดในหางหนสวนอนซงคาขายแขงกบหางไดแตอยางไรกตามจะเขาไปจดการงานเพราะมเชนนนจะถอเปน การแขงขนกบหาง

ข. กรณทบคคลท าการคาอยกอนหรอเปนหนสวนอยในหางหนงหางใดอยกอน ตอมาบคคลนนมาเขาหนสวนในหางหนสวนสามญจดทะเบยน ซงมวตถประสงคอยางเดยวกน ถาผเปนหนสวนทงหลายในหางจดทะเบยนไมไดบงคบใหถอนตวจากการคาเดม หรอหางเดม บคคลดงกลาวกสามารถท าการคาเดมหรอ อยในหางเดมตอไปได

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

16

ผลจากการฝาฝน หากผเปนหนสวนคนใดฝาฝนขอหาม จะมผลตามมาตรา 1067 ดงน คอ

1 หางหนสวนมสทธเรยกเอาผลก าไรทผเปนหนสวนทฝาฝนหาได หรอ เรยกเอา คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายซงหางหนสวนนนไดรบ แตตองฟอง เรยกรองเอาเงนนนภายใน หนงป นบ แตวนฝาฝน

2 ผเปนหนสวนอนอาจรองขอตอศาลใหสงใหเลกหางหนสวนได ตามมาตรา1057(3) และ มาตรา 1067 วรรคทาย 3 ความรบผดของผเปนหนสวนตอหนสนของหางหนสวน

ความรบผดของผเปนหนสวนทออกไปจากหางหนสวนแลวมก าหนดระยะเวลา 2 ป

มาตรา 1068 ก าหนดใหผเปนหนสวนตองรบผดในหนของหาง ดงน

1 หนซงตองรบผดตองเปนหนซงหาง หนสวนไดกอใหเกดขนกอนทตนจะ ออกจากหางหนสวนนน 2 ความรบผดยอมมจ ากดเพยงแค สองปนบแตเมอตนออกจากหางนนไป

กรณตามมาตรานหมายความวา เมอผเปนหนสวนออกจากหางหนสวนวนน หนสนตาง

ๆ ทมมากอนวนนตงแตเมอวานนเปนตนไป ผเปนหนสวนนตองรวมรบผดอยางไมจ ากดจ านวน แตเขาจะรบผดเพยงนบจากวนนไป 2 ป ถาในระยะเวลา 2 ปไมเรยกรองใหเขาตองรบผด เจาหนกจะหมดสทธเรยกรองเอากบผเปนหนสวนทไดออกจากหางหนสวนไปแลว

ค าพพากษาฎกาท 3103/2533 และ ค าพพากษาฎกาท 3301/2534 ศาลฎกาวนจฉยวา กรมสรรพากรมอ านาจฟองผจดการหางหนสวนจดทะเบยนหรอหนสวนไมจ ากดความรบผดของหางหนสวนจ ากดใหช าระภาษของหางหนสวนซงตองช าระอยกอนทหนสวนดงกลาวจะออกจากหางนไดภายในเวลา 2 ปนบแตวนทออกไป

ค าพพากษาฎกาท 463/2537 การโอนหนของหนสวนในหางหนสวนจดทะเบยนมผลเมอน าไปจดทะเบยน ตองถอวาการออกจากหนสวนเรมเมอวนทจดทะเบยน ฎกาเรองน นาย ก. ขายหนใหนาย ข. เมอวนท 25 ตลาคม 2527 แตยงไมไดจดทะเบยน จนกระทงน าเอาการเปลยนผเปน

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

17

หนสวนไปจดทะเบยนเมอวนท 17 พฤษภาคม 2528 มปญหาวา 2 ปเรมนบตรงไหน เรมนบตรงทเขาออก หรอโอนหนกน หรอวาเรมนบแตวนจดทะเบยน ศาลฎกาวนจฉยวา ตองเรมนบจากวนทจดทะเบยน คอ วนท 17 พฤษภาคม 2528

ค าพพากษาฎกาท 4411/2531 ระยะเวลา 2 ป ครบวนเสาร แลวตดวนอาทตยซ งเปนวนหยดราชการ เพราะฉะนนระยะเวลา 2 ปยงขาด วนจนทรตองฟอง ศาลฎกาบอกวาฟองในวนจนทรได ถงแม 2 ปจะครบเมอวนเสารเพราะเปนวนหยด ฟองศาลไมได ศาลฎกายดออกมาใหจนถงวนจนทร

ขอสงเกต 1 กรณจะตางกบหางหนสวนสามญไมจดทะเบยน ซงตองรบผดในหนของหาง โดยไมมจ ากด

เวลา จนกวาหนเดมจะขาดอายความ หรอ ระงบสนไป ตามมาตรา 1051

2 ระยะเวลาสองป ตาม มาตรา 1068 คกรณจะตกลงกนใหยาวกวานนกได แตตองไมนอยกวาสองป

ค าพพากษาฎกาท 2613/2523 ระยะเวลาสองปตามมาตรา 1068 ไมใชเรองอายความ และไมใชบทบญญตอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน คกรณจงอาจตกลงเปนอยางอนได

ผเปนหนสวนตองรบผดในหนสนของหางหนสวนเสมอนผค าประกน

กฎหมายก าหนดเอาไวในหางหนสวนจดทะเบยนวาในเรองหนสนของหางหนสวนน น หางหนสวนนนตองรบผดในฐานะลกหนชนตน ผเปนหนสวนของหางฯเปนเสมอนผค าประกน คอเปนลกหนชนสองนนเอง

มาตรา 1070 บญญตวา เมอใดหางหนสวนซงจดทะเบยนผดนดช าระหน เมอนนเจาหนของ หางหนสวนชอบทจะเรยกรองใหช าระหนเอาแตผเปนหนสวนคนใดคนหนงได

ดงนนการฟองคดจงจ าเปนตองบรรยายใหเหนชดเจนวาตนเปนเจาหนหางหนสวนน และมขอความแสดงวา หางหนสวนไดผดนดแลวจงมาฟองผเปนหนสวน มฉะนนแลวอาจจะถกยกฟองได

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

18

ค าพพากษาฎกาท 770/2503 โจทกฟองวา จ าเลยซงใชนามสมญาวา “บรษทฮวลง” ไดซอน าตาลจากโจทกแลวไมช าระราคา ขอใหศาลบงคบจ าเลยช าระราคาตามฟอง จ าเลยใหการตดฟองวา บรษทอวลงซงจดทะเบยนเปนหางหนสวนจ ากด เปนผซอน าตาลทรายทโจทกฟอง จ าเลยเปนเพยงผจดการของหางหนสวนน จงไมตองรบผด ศาลชนตนและศาลอทธรณพพากษาใหจ าเลยช าระหนโจทก ศาลฎกาวนจฉยวา จ าเลยซอน าตาลมใชเปนการสวนตว แตเปนกจการของหางซงจดทะเบยนแลว จ าเลยเปนหนสวนผจดการ ตามค าฟองมไดระบวา หางหนสวนผดนด หรอกลาววาจ าเลยผเปนหนสวนผจดการตองรบผดประการใดเลย จงบงคบใหจ าเลยรบผดเปนสวนตวในฐานะ ผเปนหนสวนไมได พพากษากลบใหยกฟอง

แมวาหางฯ จะผดนดแลวกตาม แตผเปนหนสวนเกยงใหเจาหนไปบงคบเอากบทรพยสนของหางฯ กอนได ตามมาตรา 1071 โดยผเปนหนสวนตองพสจนวา

“สนทรพยของหางฯ ยงมพอทจะช าระหนไดทงหมด หรอแตบางสวน และ การทจะบงคบเอาแกหางหนสวนนน ไมเปนการยาก หากผเปนหนสวนพสจนไดดงกลาว ศาลอาจบงคบเอาจากทรพยสนของหางฯ กอนได” 4 สทธของเจาหนสวนตวของผเปนหนสวน ตามมาตรา 1072 พจารณาไดดงน

ถาหางหนสวนยงไมเลกกน เจาหนสวนตวของผเปนหนสวนจะเรยกไดเฉพาะก าไร และเงนซงหางหนสวนคางช าระแกผเปนหนสวนเทานน

ถาหางหนสวนเลกกนแลว เจาหนสวนตวของผเปนหนสวนยอมใชสทธบงคบไดทงก าไร และเงนทหางคางช าระ และทรพยสนของหนสวนตอนทน ามาลงหน

5 หางหนสวนสามญนตบคคลลมละลาย ยอมเลกไดโดยผลของกฎหมาย มาตรา 1069

โดยปกตหางหนสวนทไมไดจดทะเบยนไมเปนนตบคคลกไมอาจถกฟองคดเปนจ าเลยได จงไมอาจถกศาลพพากษาใหลมละลายได แมหางหนสวนไมจดเบยนจะตองเลกกนเพราะผเปนหนสวนลมละลายกตาม กจะไมมกรณการฟองใหเลกหางหนสวนเพราะเหตหางหนสวนลมละลาย

แตเมอหางจดทะเบยนเปนนตบคคลแลวกมโอกาสจะถกฟองและถกศาลพพากษาใหลมละลายได เมอหางนนลมละลาย ยอมท าใหหางเลกกนโดยผลของกฎหมาย ตามมาตรา 1069

[หางหนสวนสามญนตบคคล] LAW 177229

19

ตามมาตรา 1247 เรองการช าระบญชหางหนสวนจดทะเบยน ไดก าหนดหลกเกณฑไวโดยเฉพาะ คอ ใหจดท าการช าระบญชไปตามบทกฎหมายลกษณะลมละลายทคงใชอยตามแตจะท าได 6 การช าระบญช

ส าหรบหางหนสวนจดทะเบยนเมอเลกหางหนสวนแลวจะตองมการช าระบญชเสมอ ซงกฎหมายตงแตมาตรา 1247 ถงมาตรา 1273 ก าหนดหลกเกณฑการช าระบญชไวเปนการเฉพาะแลว การช าระบญชตองเปนไปตามหลกกฎหมายดงกลาวขางตน จะไมสามารถน าเอาวธการช าระบญชหางหนสวนสามญมาใชบงคบได เชน ผเปนหนสวนจะตกลงจดการทรพยสนกนโดยวธอนแทนการช าระบญชไมได

การควบหางหนสวนจดทะเบยนมบญญตไวในมาตรา 1073 – 1076 อธบายไดดงน 1. หางทจะควบกนไดตองเปนหางจดทะเบยน เพราะ เมอเปนหางหนสวนจดทะเบยนแลว จะควบกนได

ตองโดยรฐ หรอกฎหมายยอมรบใหมผลตามกฎหมาย บคคลภายนอกจะปฏเสธไมรไมได การควบกนไมรวมถงหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนดวยเพราะ หางลกษณะดงกลาวจะควบกนไดกเพยงแตตกลงกนระหวางหนสวนกใชบงคบได แตไมรวมถงบคคลภายนอกตองรบรดวย

2. หนสวนทกคนของหางตองยนยอม เวนแตจะตกลงกนเปนอยางอน หมายความวา อาจจะ ตกลงกนแตตนวา ถามการควบหางหนสวนกนถอเอาเสยงขางมากเทานน แตปกตแลวทกคนตองยนยอม

3. ถามเจาหนของหางไมวาจะเปนหางท 1 หรอหางท 2 ทจะควบกน เจาหนทกคนตองยนยอม แตถาไมมเจาหนกไมเปนไร การควบหางหนสวนกสามารถท าไดทนท เหตผลทกฎหมายก าหนดใหตองไดรบความยนยอมจากบรรดาเจาหนกอนนน เพราะปองกนไมใหเจาหนของหางทงสองเสยเปรยบ เชน หางเดมเขามหลกประกน สนทรพยมากมายไปควบกบหางท สอง ซงมฐานะทางการเงนไมคอยด เจาหนของหางแรกอาจบอกปดไมยอมใหควบกนได

ในกรณทเจาหนคนใดไมใหความยนยอมใหหางนน ๆ ควบรวมกน ถาหางทจะควบรวมกนจดใหเจาหนดงกลาวไดรบช าระหนครบถวน หรอหาประกนใหอยางเพยงพอ กสามารถควบรวมกนได โดยไมตองค านงถงเสยงคดคานของเจาหนดงกลาวอกตอไป

4. ผลของการควบหางหนสวนจดทะเบยน หางหนสวนทควบรวมกนยอมท าใหเกดหางหนสวนใหมขนมา และมผลท าใหหางหนสวนเกาสนสภาพไป แตไมใชเปนการเลกหาง เพราะถาเปนการเลกหาง หางนนตองจดใหมการช าระบญช แตกรณหางควบรวมกน ท าใหเปลยนสภาพไปเปนหางใหม ซงจะไดไปทงสทธและหนาทของหางเดมทงสอง หมายความวา ถาหางเดมทงสองหาง มหนสนอะไร หางใหมกตองรบช าระหนใหแทน หรอหางเกาทงสองมสทธเรยกรอง หรอเปนเจาหนใคร หางใหมกจะไดสทธเปนเจาหนแทนโดยปรยาย หางใหมมสทธฟองรองด าเนนคดไดเอง