พฤตกรรม (Behavior)การตอบสนองของสงมชวตตอการ

เปลยนแปลงของสภาพแวดลอม ทงภายนอกรางกาย และภายในรางกายเพอการอยรอด

Gene

Environment

Behavior

สรปพฤตกรรมของสตวเปนผลจาก

การท างานรวมกนระหวางปจจยทางพนธกรรมและสภาพแวดลอม

Gene - ควบคมพฤตกรรมซงพฒนาใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมโดย Natural selection - ควบคมระดบการเจรญของ

ระบบประสาทฮอรโมนกลามเนอ

ตวอยาง : ง (Garter snake)- พวกอยบนบกไมกนทาก- พวกอยใกลชายฝงกนทาก

Environment ExperienceStimulus

ขนตอนการเกดพฤตกรรม :Stimulus Recepter

Effector

Integrated

Center

Behavior(หนวยตอบสนอง)

(สงเรา) (หนวยรบความรสก)(สมอง, ไขสนหลง)

ค าสง

- พฤตกรรมจะสลบซบซอนมากหรอนอยขนกบระดบการเจรญของปจจยตาง ๆ ในขนตอนการเกดพฤตกรรมน

กลไกการเกดพฤตกรรมของสตว

พฤตกรรมจ าแนกไดออกเปน 2 ชนดใหญ ๆ คอ(โดยแสดงพฤตกรรมออกมาไดในชวงชวตของสงมชวต)

1. Innate Behavior : พฤตกรรมทมมาแตก าเนดและ ไมเปลยนแปลง

2. Learned Behavior : พฤตกรรมทเกดจากการเรยนรปรบเปลยนไดขนกบ Experience ในชวงชวต

Innate Behavior

(Autometic responses to the environment)เปนพฤตกรรมงาย ๆ มลกษณะเฉพาะตวทใชในการ

ตอบสนองตอสงเราชนดใดชนดหนง และพฤตกรรมนสตวใน species เดยวกนจะตอบสนองตอสงเราอยางหนงเหมอนกน (Fixed - action pattern)

ตวอยาง : การกลนอาหาร, การตวดลนจบแมลง- พฤตกรรมนไดมาจากกรรมพนธเทานน ไมจ าเปนตองเรยนรมากอน- พบในสตวชนต าซงมระบบประสาทยงไมเจรญด เชน Protozoa

1. Orientation :พฤตกรรมการวางตวของสตวซงจะเกยวของกบ

การเคลอนทแบงได 2 แบบ

1.1 Kinesis พฤตกรรมการเคลอนทโดย

ตอบสนองตอสงเราดวยการเคลอนทหนหรอเขาหา

โดยไมมทศทาง

เชน Paramecium, Isopod (ตวกะป)

1.2 Taxis พฤตกรรมการเคลอนทเขาหาสงเรา อยางมทศทางทแนนอน

เชน หนอนแมลงวน, เหบ, ยง

- สตวจะตองม Sensory receptor ทเหมาะสมกบสงเรา- ชวยใหใหสตวหาต าแหนงของบานไดถกตอง

รปพารามเซยม Kinesis Taxis Schooling

Kinesis

2.Reflex พฤตกรรมทแสดงออกมาดวยการทสวนใดสวนหนงของรางกายตอบสนองตอสงเราทมากระตนไดอยางรวดเรว

การกระพรบตาเมอมวตถจะเขามาใกลตา

ยกเทาหนทนทเมอเหยยบของแหลมคม หรอรอน

3.Chain of Reflex เปนปฏกรยารเฟลกซทเกดขนอยางตอเนอง เพราะไปกระตน รเฟลกซอน ๆ ของระบบประสาทใหท างานตอเนองกน

การดดนมของทารก การชกใยของแมงมมการสรางรงของนก

Learning เปนการเพม fitness (การอยรอดและสบพนธ) ใหแกสตว

พฤตกรรมทตองอาศยประสบการณทมในอดตมาปรบปรงในพฤตกรรมทเกดขน แบงออกได หลายแบบ ดงน

Learned Behavior

1. Habituation (ความเคยชน)

เปนการลดภาระการตอบสนองของสตว ท าใหประหยดพลงงาน

พฤตกรรมทสตวเพกเฉยทจะตอบสนองตอสงเราท มไดมผลตอการด ารงชวตเมอไดรบการกระตนจากสงเรานนเปนเวลานาน ตวอยาง ปเสฉวน

2.Conditioning (การเรยนรแบบมเงอนไข)

เปนพฤตกรรมทสงเราตวหนงเขาแทนสงเราท แทจรง (สงเราเดม) แลวชกน าใหเกดการตอบสนอง ชนดเดยวกน

ตวอยาง หมา + เนอ( Stimulus I ) น าลายไหล

หมา + เสยงกระดง + เนอ( Stimulus II ) น าลายไหล

หมา + เสยงกระดง น าลายไหล

3. Trial and Error : (การลองผดลองถก)

ซบซอนมากกวา Habituationเปนพฤตกรรมทสตวแสดงออกโดยบงเอญ

แลวถาไดรางวลกจะชกน าใหท าพฤตกรรมเชนนนอก : การตอบสนอง (Response) ถกตองท าใหอยรอด

และประสบผลส าเรจในการสบพนธ - Reward (ใหรางวล)- Punishment (การลงโทษ)

4. Imprinting (ความฝงใจ): การเรยนรทจ ากดโดยเวลา

เปนพฤตกรรมทสตวสามารถจดจ าและผกพนกบแมหรอพอได

พฤตกรรมความฝงใจนจะเปนการท างานรวมกนระหวางกรรมพนธและการเรยนร โดยกรรมพนธจะเปนตวก าหนดชวงเวลาทจ าเปน ซงจะเกดความฝงใจขน สวนการเรยนรความผกพนระหวาง สตวกบพอแมหรอวตถทจะท าใหเกดความฝงใจขน

Imprinting

5. Insight Learning (การรจกใชเหตผล) :

เกดในพวก Primatesเปนพฤตกรรมทมการดดแปลงมาจากการลองผด

ลองถก โดยการเรยนรนจะเกดขนอยางรวดเรวโดยสตวตอบสนองไดถกตองเลยในครงแรก

สรป Fixed-action pattern Insight

มเปาหมาย เพมโอกาสอยรอด + โอกาสสบพนธ

(Innate) (Learned)

ดงนน Gene ควบคมการเรยนรสงตาง ๆ ดวยวธการตาง ๆ

ให Fitness กบ Environment

I. Motivation (แรงจงใจ) สภาวะภายในตวสตวทจะน าไปสการแสดงพฤตกรรม

อะไรท าใหเกด ? เปนผลการท างานรวมกนของ1. Health

2. Hormone & Physical condition

3. CNS

4. Stimuli5. Experience

พฤตกรรมตางชนดกน อทธพลของแตละปจจยทจะท าใหเกด Motivation กตางกน

ท าอยางไรสตวจงแสดงพฤตกรรม ?

II. Sign Stimuli

สงเราเฉพาะเจาะจงทท าใหเกดพฤตกรรมนนๆ

ขอควรรเกยวกบพฤตกรรม : 1. Animal Behavior & Anthropomorphism

2. CNS & Rigidity of Behavior

ตวอยาง “ Dead Odor ” ของมด

ปญหาเกยวกบพฤตกรรมในการเรยนร :

1. การพฒนาการตอบสนองเกดจากการเรยนร หรอสภาพทางสรระวทยา

ตวอยาง การบนของนก

2. การเรยนรในสถานการณตางๆ กนตวอยาง Digger Wasp

(Ammophila sp.)

3. Sensitive Phase of Learningตวอยาง Imprinting

4. Latent Learningตวอยาง การรองเพลงของนก

ความสมพนธระหวางพฤตกรรมกบการ

พฒนาการของระบบประสาท

..........พฤตกรรมแตละแบบของสงมชวตทแสดงออกมาจะมความสมพนธกบระบบประสาทของสงมชวตชนดนน สงมชวตระดบแรกๆ เชน พวกโพรทสต จะมพฤตกรรมเปนแบบไคนซส

และแทกซสเทานน สวนในสตวชนสง เชนสตวเลยงลกดวยนม

จะมพฤตกรรมทซบซอนกวา มทงพฤตกรรมแบบรเฟลกซ รเฟลกซตอเนอง และพฤตกรรมการเรยนร ซงเปนพฤตกรรมชนสง

ความสมพนธระหวางพฤตกรรม และระบบประสาทเปนดงน

ชนดของสงมชวต ระบบประสาท พฤตกรรมสวนใหญ

1.โพรทสตเซลลเดยว ไมมระบบประสาทหรอมเสนใยพฤตกรรมมมาแตก าเนด พวกไคนซสประสานงานและแทกซส

2.สตวหลายเซลลทไมมกระดกสนหลง

ยงไมซบซอนเชน มรางแหประสาทและปมประสาท

พฤตกรรมมมาแตก าเนด เชน รเฟลกซ และรเฟลกซตอเนอง

3.สตวมกระดกสนหลงชนต าสมองสวนหนาไมคอยเจรญ แตสมองสวนกลางเจรญดมาก

เรมมการเรยนรเพมมากขนกวาสตวไมมกระดกสนหลง แตยงไมรจกใชเหตผล

4.สตวเลยงลกดวยนมสมองสวนหนาเจรญด แตสมองสวนกลางลดขนาดลง

มการเรยนรมากยงขน และมพฤตกรรมแบบการใชเหตผลดวย

5.มนษยสมองสวนหนาเจรญด แตสมองสวนกลางลดขนาดลงไปมาก

มการเรยนร และการใชเหตผลทสลบซบซอน

Communication1. Sound

ตวอยาง Cricket, Cicadas, grasshoppers,Song Birds

2. Visual Signalตวอยาง Stickleback, Bee Language

3. Chemical Communicationตวอยาง Social Insects

4. การสอสารดวยการสมผส ( Physical Contract )

1. การสอสารดวยเสยง ( Sound Signal) เสยงของสตวทเปลงออกมาในแตละครงจะแสดงถงการตอบสนองสงเราตางๆ และสอความหมายทแตกตางกน เชน- เสยงทท าใหเกดการรวมกลม เชน เสยงของนกรอง ไก แกะ และกระรอก- เสยงเรยกคเพอผสมพนธ เชน เสยงรองของกบและคางคก เสยงขยบปกของยงตวเมยเพอเรยกยงตวผ- เสยงเตอนภย เชน เสยงรองของเปด นก และเสยงเหาของสนข- เสยงแสดงความโกรธ เชน เสยงรองของแมว สนข และชาง

2. การสอสารดวยทาทาง ( Visual Signal ) เปนทาทางทสตวแสดงออกมาอาจจะเปนแบบงายๆ หรออาจมหลายขนตอนทสมพนธกน เชน- การแยกเขยวของแมว- การเปลยนสของปลากดขณะตอสกน- สนขหางตกเมอตอสแพและวงหน- นกยงตวผร าแพนหางขณะเกยวพาราส นกยงตวเมย- การเตนระบ าของผงเพอบอกแหลงและปรมาณของอาหาร ถาแหลงอาหารอยใกล จะเตนเปนรปวงกลม แตถาแหลงอาหารอยไกล จะเตนคลายรปเลขแปด และมการสายกนไปมาดวย โดยถาสายกนเรว แสดงวาปรมาณอาหารมมาก

3. การสอสารดวยสารเคม ( Chemical Signal ) สตวหลายชนดใชสารเคมทเรยกวา ฟโรโมน ( Pheromone ) ซงเปนสารเคมทสตวสรางขน เมอหลงออกมาภายนอกรางกายจะมผลตอสตวอนทเปนชนดเดยวกน ท าใหเกดพฤตกรรมตางๆได เชน- ดงดดเพศตรงขาม เชน การทผเสอกลางคนตวเมยหลงสารเคมออกมา เพอใหดงดดผเสอกลางคนตวผทอยหางหลายกโลเมตรใหบนมาหาได หรอการทชะมดหลงสารเคมทดงดดเพศตรงขามได- บอกอาณาเขต เชน กวางบางชนดจะแตะสารเคมกบตนไมเพอบอกอาณาเขต และการทเสอดาวหรอสนขถายปสสาวะไวในทตางๆ เพอบอกอาณาเขต- น าทาง เชน การหาอาหารของมด มดจะใชปลายทองแตะทพนแลวปลอยสารเคมออกมาเปนระยะๆท าใหมดตวอนๆ ตดตามไปยงแหลงอาหารไดถก

เปนการสอสารโดยใชอวยวะสวนใดสวนหนงสมผสกบสตวพวกเดยวกนหรอตางพวกกน เพอนกระตนใหเกดพฤตกรรมโตตอบกน การสมผสเปนการสอสารทส าคญอยางหนงของสตว โดยเฉพาะอยางยงในสตวเลยงลกดวยนม การสมผสจะเปนการถายทอดความรก และมสวนส าคญตอการพฒนาของลกออน ท าใหลกเกดความรสกอบอนและปลอดภยตวอยางสตวทมการสอสารดวยวธน ไดแก- สนขเขาไปเลยปากสนขตวทเหนอกวา เพอบงบอกถงความเปนมตรหรอออนนอมดวย- ลงชมแพนซยนมอใหลงตวทมอ านาจเหนอกวาจบในลกษณะหงายมอใหจบ- ลกนกนางนวลบางชนดใชจะงอยปากจกทจะงอยปากของแมนกเพอขออาหาร

4. การสอสารดวยการสมผส ( Physical Contract )

Orientation , Migration and Homing- Migration เกดขนตามฤดกาล: หาแหลงอาหารและพนท ส าหรบสบพนธ- Homing เกดขนไดตลอดเวลา

1. Visual Landmarks ตวอยาง Wasp, หมา, มา2. Sense of Smell ตวอยาง Salmon, สนข3. Sun Compass ตวอยาง Honey Bee4. Magnetic Field ตวอยาง นกพราบ

5. Position of Sun or Stars ตวอยาง นก

6. เสยงความถต า ตวอยาง โลมา, คางคาว

ปลาแซลมอน