งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา...
TRANSCRIPT
![Page 1: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/1.jpg)
งานประมง
ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร
![Page 2: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/2.jpg)
ประโยชนของการฉดฮอรโมนกระตนการสบพนธ
ท าใหสามารถเพาะพนธปลาบางชนดทไมวางไขในทกกขง เชน ปลาสวาย ปลาเฉาได
การเพาะพนธโดยการฉดฮอรโมนจะชวยใหแมปลาวางไขพรอมกน ท าใหลกปลาทไดมขนาดสม าเสมอ ไมมปลาชนดอนปะปน
สามารถประเมนปรมาณลกปลาทเพาะไดอยางแมนย าดกวาการเพาะพนธโดยวธอน
![Page 3: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/3.jpg)
สามารถควบคมมใหเกดการแพรกระจายของโรคพยาธจากพอแมพนธไปสลกปลาอยางไดผล
สามารถเพาะพนธปลาไดกอนฤดวางไขตามธรรมชาตเปนเวลานบเดอน
ท าใหสามารถผสมพนธปลาขามชนดได ซงเปนประโยชนตอการปรบปรงพนธปลาอยางยง
![Page 4: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/4.jpg)
แหลงของฮอรโมนทใชในการเพาะพนธปลา
1. โกนาโดโทรปน
1.1 โกนาโดโทรปนซงไดจากปลา
- ตอมใตสมองบด เปนแหลงของฮอรโมนทใชในการเพาะพนธปลาแพรหลายทสด ซงปรมาณของโกนาโดโทรปนในตอมใตสมองจะผนแปรไปตามปจจยหลายประการเชน ภาวะเจรญพนธ ชนดของปลา สภาพของปลาตอม
- โกนาโดโทรปนบรสทธจากปลา ซงในรปแบบนเหมาะสมทจะใชในงานทดลองมากกวาทจะใชในการเพาะพนธปลาเปนการคา
![Page 5: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/5.jpg)
1.2 โกนาโดโทรปนจากสตวเลยงลกดวยนม
ม 2 ประเภท คอ - โกนาโดโทรปนจากตอมใตสมองซงไดแก ลเทยไนซงฮอรโมน (Luteinizing
Hormone-LH) และฟอลลเคล สตมเลทตง ฮอรโมน (Follicle StimulatingHormone-FSH) และโกนาโดโทรปนจากรกซงไดแก ฮวแมน โครโอนค โกนาโดโทรปน (Human Chorionic Gonadotropin-HCG) และโกนาโดโทรปนจากซรมของสตวเลยงลกดวยนมทตงทอง (Pregment Mare Serum Gonadotropin-PMSG) ฮอรโมนเหลานผลตภายใตชอการคาตางๆกน บางชนด เชน ซนาโฮรน (Synahorin) ประกอบดวยโกนาโดโทรปนทง 2 ประเภทผสมกน ในบรรดาฮอรโมนดงกลาว HCG เปนชนดทใชแพรหลายและใชไดผลดทสด
![Page 6: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/6.jpg)
2. ลเทยไนซง ฮอรโมน-รลสซง ฮอรโมน (LH-RH) และอนาลอค
ในปจจบน มการใช LHRHa ในการเพาะพนธปลาอยางกวางขวาง โดยในประเทศไทยเกษตรกรไดน าฮอรโมนทมชอทางการคาวา สพรแฟกท (Suprefact) ซงเปนยารกษาโรคในคน มาใชในการเพาะปลาไดผลดมาก โดยใชรวมกบยาโมทเลยม ซงมฤทธเปนโดปามนแอนตาโกนสต (dopamine antagonist)
![Page 7: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/7.jpg)
3. สเตอรอยด สเตอรอยดทมผลกระตนการวางไขของปลามหลายกลมดงตอไปน 3.1 โปรเจสตน (progestin)
3.2 เอสโตเจนและแอนโดรเจน (estrogens และ androgens)
4. สารประกอบอนๆ 4.1 แอนตเอสโตรเจน (anti-estrogens)
4.2 โดปามน แอนตาโกนสท (dopamine antagonists)
4.3 โพรสตาแกลนดนส (prostaglandins)
![Page 8: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/8.jpg)
ในเรองบทบาทของฮอรโมนในการเพาะพนธปลานพอสรปไดวา ฮอรโมนทกระตนการวางไขทใชกนแพรหลาย ไดแก โกนาโดโทรปนทไดจากปลา (piscine gonadotropin) HCG และ LAHRHa ซงตองใชรวมกบโดปามน แอนตาโกนสต LHRHa น เกษตรรายใหญนยมใชมากเพราะเทยบราคาตนทนแลวถกทสด แตถาฉดปลาครงละไมมากนก กจะไมคมเพราะขนาดบรรจคอนมาก ส าหรบประสทธภาพนน พบวาไมแตกตางกน
![Page 9: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/9.jpg)
ฮอรโมนทใชในการเพาะพนธปลา
ฮอรโมนทนยมใชเพาะพนธปลากนในปจจบนม 3 ประเภท คอ1. ฮอรโมนจากตอมใตสมอง (Pituitary Hormone) เปนฮอรโมนทไดจากตอมใตสมอง (Pituitary Gland) ของปลา ปกตตอมใตสมองจะหลงฮอรโมนทส าคญหลายชนด แตฮอรโมนทเกยวกบการสบพนธวางไข (Gonad Stimulating Hormone or Gonadotropin) ทส าคญม 2 ชนด คอ FSH (Follicle Stimulating Hormone) ท าหนาทกระตนการเจรญของไขในตวเมย และการแบงเซลของเชอตวผในเพศผ กบ LH (Luteinizing Hormone) ท าหนาทชวยใหเกดการตกไขในเพศเมย และการสรางเชอตวผในเพศผ
![Page 10: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/14.jpg)
การใชก าหนดหนวยเปน Dose ซงค านวณไดจากสตร
dose = น าหนกของปลาทถกเกบตอมใตสมอง
น าหนกของปลาพอแมพนธทจะฉดฮอรโมน
หรอ = Donor/Recipient = D/R
![Page 15: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/15.jpg)
ตวอยาง ตองการฉดฮอรโมนใหปลากาแดง จ านวน 50 ตว น าหนกตวละ 40 กรม ดวยตอม ใตสมองของปลาไน ใหปลากาแดงไดรบฮอรโมนตวละ 0.8 dose การค านวณ ปลากาแดงทตองการฉดมน าหนกตวละ 40 กรม ก าหนดปรมาตรน ายาทจะฉดเขาตวไดตวละ 0.1 ซซ(เพราะเปนปลาขนาดเลก)
จ านวนปลาทตองการฉดฮอรโมน 50 ตว น าหนกปลารวมทงหมด = 40 X 50 = 2,000 กรม ปรมาตรน าทจะใชผสมตอม = 0.1 X 50 = 5.0 ซซ จ านวนโดสทตองการ คอ ตวละ 0.8 โดส จากสตร dose = D/R แทนคา ได 0.8 = D / 2,000
D = 0.8 X 2,000 = 1,600 กรม
ตองใชเมดตอมใตสมองทเกบจากปลาไนน าหนกตว = 1,600 กรม
![Page 16: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/16.jpg)
2. ฮอรโมนสกด (Extracted Hormone) เปนฮอรโมนทผลตจากสวนผสมทเตรยมจากทง Gonadotropic Hormone ซงสกดจากปสสาวะของสตรทก าลงตงครรภ (จดสดยอดของปรมาณฮอรโมน อยระหวางวนท 60 - 75 หลงจากตงครรภ โดยในปสสาวะ 1,000 ซซ หรอ 1 ลตร จะมฮอรโมนประมาณ 5,000 - 10,000 IU) และผสมกบตอมใตสมองของสตวเลยงลกดวยนมหลายชนด ไดแก หม หน หรอกระตาย ชนดใดชนดหนงแลวแตบรษท ฮอรโมนสกดจะมจ าหนายตามรานขายยา ตามโรงพยาบาล และรานขายเครองมอวทยาศาสตร ใชชอทางการคาตางๆกน เชน Synahorin, Pare Hormone และ Puberogen เปนตน
![Page 17: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/17.jpg)
ฮอรโมนสงเคราะห (Synthetic Hormone) เปนฮอรโมนทนยมใชกนมากทสดในปจจบน เนองจากใชงาย สะดวก เกบรกษางาย และใหผลด ฮอรโมนสงเคราะหทจ าหนายในทองตลาดมชอทางการคาวา Suprefact ซงมตวยาหรอฮอรโมน คอ Buserelin Acetate อยในรปของสารละลาย
การใชฮอรโมนสงเคราะหจะตองใชรวมกบยาเสรมฤทธ เพอชวยใหฮอรโมนทฉดเขาไปมประสทธภาพด ยาเสรมฤทธทนยมใชมชอทางการคาวา Motilium ซงมตวยาคอ Domperidone มลกษณะเปนเมดสขาว บรรจแผงๆละ 10 เมด ยา 1 เมด จะมตวยาอย 10 มลลกรม
![Page 18: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/18.jpg)
อปกรณฉดปลา 1. ซพรแฟค (Suprefact )
2. โมทเลยม ( Motilium )
3. น ากลน
4. ครกบดยา
5. เขมฉดยา
![Page 19: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/19.jpg)
• การค านวณปรมาณการใชฮอรโมน• Suprefact = น าหนกปลาทฉด X อตราความเขมขนของฮอรโมนทจะฉด = ...................CC.• 100
• น ากลน = น าหนกปลา - Suprefact = ................CC.
• เชน ปลาตะเพยน 10 กโลกรม
• Suprefact = 10 X 10 = 1 CC.• 100• น ากลน = 10 - 1 = 9 CC.• Motilium = 10 เมด• ขนตอนดงน• 1. ท ำกำรบด Motilium ในครกบดยำ • 2. ใส Suprefact ในครกบดยำตำมทค ำนวณไว• 3. ใสน ำกลนในครกบดยำตำมทค ำนวณไว • 4. น ำไปฉด
![Page 20: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/20.jpg)
อตราการใชฮอรโมนสงเคราะห จะใชในอตรา 10 - 20 µg ตอน าหนกปลา 1 กโลกรม และยาเสรมฤทธ 10 มลลกรม ตอน าหนกปลา 5 กโลกรม
ตวอยาง ตองการฉดปลากาแดง จ านวน 50 ตว น าหนกตวละ 40 กรม ใหไดปรมาณฮอรโมน 15 µg ตอน าหนกปลา 1 กโลกรม และยาเสรมฤทธ 10 มลลกรม ตอน าหนกปลา 5 กโลกรม การค านวณ ปลากาแดงทตองการฉดมน าหนกตวละ 40 กรม ก าหนดปรมาตรน ายาทจะฉดเขาตวไดตวละ 0.1 ซซ (เพราะเปนปลาขนาดเลก)
จ านวนปลาทตองการฉดฮอรโมน 50 ตว ปรมาตรน าทจะใชผสมตอม = 0.1 X 50 = 5.0 ซซ ………..( 1 ) หาน าหนกปลารวมทงหมด = 40 X 50 = 2,000 กรม แตตองการฉดฮอรโมนปรมาณ 15 µg ตอน าหนกปลา 1 กโลกรม ตองการฮอรโมนรวม = 15 X 2 = 30 µg
ตองใชฮอรโมนจากขวดทเจอจางไวแลว
![Page 21: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/21.jpg)
ซงมฮอรโมน 1,000 µg ในน ายา 10 ซซ ถาตองการฮอรโมน 30 µg จะอยในน ายา = 10 X 30/1,000 = 0.3 ซซ ……( 2 )
และตองการยาเสรมฤทธปรมาณ 10 มลลกรม ตอน าหนกปลา 5 กโลกรม
ตองการยาเสรมฤทธ = 10 X 2/5 = 4 มลลกรม เตรยมยาเสรมฤทธ โดยใชยา 1 เมด บดใหละเอยดแลวเตมน า 1 ซซ (ยาเสรมฤทธจะละลายน าไดนอยมาก ปลอยใหตกตะกอน และใหถอวาน าใสเหนอตะกอนมยาละลายเตมท) นนคอตวยา 10 มลลกรม ละลายอยในน า 1 ซซ ตวยาทตองการ 4 มลลกรม จะอยในน า = 1 X 4 / 10 = 0.4 ซซ……( 3 ) เตรยมผสมน ายาทตองการ ใชขวดเปลาอก 1 ใบ
![Page 22: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/22.jpg)
ดดน ายาฮอรโมนจากขวดทเจอจางแลว จาก (2) จ านวน 0.3 ซซ ใสลงขวดใหม ดดยาเสรมฤทธ จาก (3) จ านวน 0.4 ซซ ใสผสมลงในขวดฮอรโมน จากนนใสน ากลนลงไปอก 4.3 ซซ จะไดปรมาณน ายาเปน 5.0 ซซ ตามตองการ จาก (1) เขยาใหน ายาผสมเขากนด แลวน าไปฉดปลากาแดงตวละ 0.1 ซซ จะไดปรมาณฮอรโมน และยาเสรมฤทธในปลาแตละตวตามตองการ จะเหนไดวาใชปรมาณฮอรโมนคอนขางนอยมาก คอ จากปรมาณฮอรโมนทตองการ 15 µg ตอน าหนกปลา 1 กโลกรม( 1,000 กรม ) ถาพจารณาปลากาแดงเพยง 1 ตว ซงมน าหนกตวเพยง 40 กรม ปลากาแดง 1 ตว ตองการฮอรโมน = 15 X 40 / 1,000
= 0. 6 µg เทานน
![Page 23: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/23.jpg)
ต าแหนงทฉด
ในการฉดฮอรโมนควรใชเขมฉดยาเบอร 24 ทมขนาดความยาว 1.0-1.5 นว และหลอดฉดยาขนาดบรรจ 1 มล. โดยกอนใชควรลางใหสะอาด และตมฆาเชอโรคในน ารอนนาน 10 นาท ต าแหนงทฉดไดแกบรเวณโคนครบหหรอโคนครบทองตอนลางสารละลายฮอรโมนทฉดเขาตวปลาในสองต าแหนงน จะเขาสชองทองของปลาและจะไมไหลยอนกลบออกมาเมอเวลาเราถอนเขมฉดยาออก แตการฉดในสองต าแหนงน จะตองคอยระวงอยาแทงเขมใหลกจนเกนไป เพราะจะไปท าอนตรายใหแกอวยวะภายในสวนอนๆ ของปลาได
![Page 24: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/24.jpg)
ขอควรระวงในการใชฮอรโมนสงเคราะหรวมกบยาเสรมฤทธในการเพาะพนธปลา
1. ระวงอยาใหพอแมปลาบอบช า เพราะจะท าใหการใชฮอรโมนไมไดผล2. หากท าการเพาะปลาครงละมากๆ หรอพอแมปลามขนาดใหญหรอมเงยงคม ควรใชยาสลบในการท างาน เชน 2- phenoxyethanol เพอใหปลาสลบ ซงจะท าใหการฉดงายขนและลดความบอบช า3. หากก าหนดความเขมขนของฮอรโมนไมเหมาะสมท าใหเกดการคลาดเคลอน ได หากใชฮอรโมนในปรมาณทมากเกนไป อาจท าใหแมปลาจกไขได หรออาจตายได หากใชในปรมาณทความเขมขนต า อาจท าใหเสยเวลานาน4. การใชฮอรโมน สวนทเหลอควรน าเกบตเยน เพอจะใชไดนาน
![Page 25: งานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ...mdo.rtarf.mi.th/FISHERY/... · 2011-08-16 · โดยในประเทศไทยเกษตรกรได้น](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022070905/5f76229e80530e6910547c8b/html5/thumbnails/25.jpg)