วารสารศลปศาสตรปรทศน 55

แนวทางการพฒนาการทองเทยวอยางยงยนของจงหวดสมทรสงคราม*

จฑาธปต จนทรเอยด**

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาทรพยากรทางการทองเทยวของจงหวดสมทร- สงคราม 2) วเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคของการพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม 3) สรางแนวทางการพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม ผวจยใชวธการวจยเชงคณภาพ เครองมอวจย คอ แบบรายการศกษาชมชน แบบตรวจสอบทรพยากรทางการทองเทยว และแบบสมภาษณเชงลก ผลการวจยพบวา 1) ทรพยากรการทองเทยวทส�าคญของจงหวดสมทรสงคราม ไดแก ดอนหอยหลอด ศนยการเรยนร ชมชนบานบางพลบ ตลาดน�าอมพวา อทยาน ร.2 งานเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย เทศกาลกนปลาทและของดเมองแมกลอง นอกจากนยงมกจกรรมทางการทองเทยวทนาสนใจมาก ไดแก กจกรรมลองเรอไหวพระ 9 วด และกจกรรมปนจกรยานชมสวน 2) ผลการวเคราะห SWOT ทมความส�าคญมากทสด จดแขง : มแหลงเกษตรกรรมซงผลตผลไม การท�านาขาว การท�านาเกลอสมทร และท�าประมง จดออน : ขาดการสงเสรมและสนบสนนในการบรหารจดการเรองการทองเทยวแบบครบวงจรจากภาครฐ และหนวยงานเอกชน โอกาส : นโยบายรฐบาลสงเสรมและสนบสนนยทธศาสตรครวโลกและการบรการทางการทองเทยวระดบสากล และอปสรรค : มมลภาวะทางน�าจากจงหวดใกลเคยง 3) ผวจยขอน�าเสนอแนวทางการพฒนาการทองเทยวของจงหวดสมทรสงคราม 5 แนวทาง โดยมาบรณาการรวมกนเพอสรางแนวทางการพฒนา การทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม

ค�าส�าคญ : แนวทางการพฒนาการทองเทยว การทองเทยวอยางยงยน จงหวดสมทรสงคราม

* บทความนเปนสวนหนงของดษฎนพนธ “แผนยทธศาสตรแบบบรณาการเพอพฒนาการทองเทยวทยงยนในจงหวดสมทรสงคราม” หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการจดการการทองเทยว มหาวทยาลยพะเยา อาจารยทปรกษา : รองศาสตราจารย ดร.พยอม ธรรมบตร, ดร.กาญจนนภา พงศพนรตน, ดร.สหนนท ตงเบญจสรกล** นสตหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการจดการการทองเทยว วทยาลยการจดการ มหาวทยาลยพะเยา

56 ปท 11 ฉบบท 21 มกราคม – มถนายน 2559

Development guidelines for sustainable Tourism Samut SongKhram Province

Jutatip Junead

Abstract This research aimed at 1) studying the natural tourism resources of

Samutsongkhram Province 2) analyzing SWOT for the development of sustainable

tourism of Samutsongkhram Province 3) building the guidelines of development for

sustainable tourism of Samutsongkhram Province. Qualitative research was used in

this research, together with Community Study tools, Tourism Resources Audit, and

in-depth interview.

According to the results, it was found that the important tourism resources

of Samutsongkhram Province are Don Hoi Lot and the community learning center

of Ban Bang Plub, Amphawa Floating Market, King Rama II Memorial Park, The

Auspicious Occasion of Phra Puttha Leardla Napalai, Crab Eating Festival and Mae

Khlong Famous Products Festival. In addition, there are very interesting tourism

activities, which are the activity of sailing and paying respect to Buddha 9 temples

and cycling activity to the garden 2) The most important results from SWOT analysis

are as following: Strength: Having agricultural sites producing fruits, rice farming,

sea salt farming, fishery, and natural cultivation. Weakness: Lack of support for

administration and management from the government and private sectors regarding

to complete tourism, Opportunity: Government policy for supporting global kitchen

strategies and global tourism services and Threats: Water pollution from neighboring

provinces, such as polluted water from Mae Khlong river, the release of waste water

from the industries at the water source of provincial areas. 3) It is proposed that

there should be five guidelines for developing tourism of Samutsongkhram Province,

These five guidelines were taken to be integrated to build the guidelines for developing

sustainable tourism of Samutsongkhram Province.

Keywords : The way of Tourism Development, Sustainable Tourism, Samutsongkhram

Province

วารสารศลปศาสตรปรทศน 57

บทน�า การทองเทยวถอเปนอตสาหกรรมหลกทส�าคญของโลก มการขยายตวอยางรวดเรว จากการศกษา

ขององคการการทองเทยวโลก (World Tourism Organization: UNWTO) ไดมการพยากรณวา ในป

พ.ศ. 2573 จะมนกทองเทยวนานาชาตทวโลกถง 1,800 ลานคน ซงภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใตเปน

จดหมายการทองเทยวแหงใหมทมผเดนทางทองเทยวเพมขนอยางตอเนองเพอการพกผอนและเพอ

การศกษา (กรมการทองเทยว. 2556) และหนงในประเทศทนบวาเปนเพชรน�าหนงดานการทองเทยวและ

มท�าเลตงอยใจกลางของภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใตแหงน ไดแก ประเทศไทย

ประเทศไทยจดเปนประเทศทมทรพยากรการทองเทยวทหลากหลาย และมการเจรญเตบโต

อยางรวดเรว จากสถตจ�านวนนกทองเทยวพบวามอตราเพมขนทกป โดยในป พ.ศ. 2557 ทผานมามจ�านวน

นกทองเทยวรวมท 26,546,725 คน กอใหเกดรายไดเขาประเทศถง 1,207,145.82 ลานบาท (ศนยวจยดาน

การตลาดทองเทยว. 2557 : 2) ท�าใหอตสาหกรรมทองเทยวเปนอตสาหกรรมหลกทขบเคลอนเศรษฐกจ

และน�าเงนตราตางประเทศเขามาพฒนาประเทศอยางตอเนอง และเพอเปนการพฒนาการทองเทยวให

เปนไปถกทศทาง จงมความจ�าเปนอยางมากในการก�าหนดแนวการใชทรพยากรทเหนอคแขง ปรบเปลยน

จดออนใหเปนจดแขง สรางวกฤตใหเปนโอกาสเพอบรรลเปาหมายการพฒนาอยางยงยน และเปนเขมทศ

น�าทางใหสามารถพฒนาไปสความยงยน

ในป พ.ศ. 2558 การทองเทยวแหงประเทศไทยไดจดโครงการเพอกระตนการทองเทยวทกภมภาค

ไดแก โครงการ “เมองตองหาม...พลาด” โดยไดคดเลอก 12 จงหวดทางเลอก จาก 5 ภมภาคทวประเทศ

ตามแนวนโยบายเชงกลยทธดานการตลาด โดยคดเลอกจากจงหวดทมศกยภาพ มจดเดน ทงแหลง

ทองเทยวทางธรรมชาต วถชวต และศลปวฒนธรรม และมความพรอมในการรองรบนกทองเทยว (การ

ทองเทยวแหงประเทศไทย. 2558 : 1) และหนงใน 12 จงหวดทไดรบการคดสรรวามความโดดเดนในแหลง

ทองเทยวทางธรรมชาตและวถชวต ตลอดจนศลปวฒนธรรม อกทงทตงอยหางจากสนามบนนานาชาต

สวรรณภมใกลทสดในบรรดา 12 จงหวด นนกคอ จงหวดสมทรสงคราม จงหวดสมทรสงครามตงอยในเขตภาคกลางตอนลางทตงอยไมไกลจากกรงเทพมหานคร มพนท

ตดกบทะเลอาวไทย อกทงยงมความส�าคญในดานประวตศาสตร มความหลากหลายดานศลปวฒนธรรม

มวถชวตแบบไทยดงเดม และวถชวตแบบไทย-จน โดยเฉพาะแหลงทองเทยวทมชอเสยงของจงหวด

สมทรสงคราม เชน ตลาดน�าอมพวา และตลาดรมหบ เปนตน และยงมกจกรรมทเปนวถชวตของ

ชาวสมทรสงคราม ไมวาจะเปนการเคยวน�าตาลมะพราว การท�าถานผลไม เปนตน จงหวดสมทรสงครามจงเปนจงหวดทนาไปเยยมเยอนส�าหรบผสนใจการทองเทยวเชงวถชวตและวฒนธรรม มมนตเสนหดงดด

ใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตอยากไปสมผส อกทงยงมสถานททองเทยวทางธรรมชาต

หลากหลาย มพนทสวนผกผลไมสภาพสมบรณ มดอนหอยหลอด และยงมศนยอนรกษปาชายเลนคลองโคน เปนตน สวนเทศกาลและประเพณทส�าคญของจงหวดสมทรสงคราม ไดแก เทศกาลกนปลาท เทศกาลลนจ

58 ปท 11 ฉบบท 21 มกราคม – มถนายน 2559

ของดสมทรสงคราม และประเพณนมสการและสรงน�าหลวงพอบานแหลม เปนตน (ส�านกงานจงหวด

สมทรสงคราม. 2557 : 2) ซงเปนกจกรรมทดงดดนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตใหนยมเดนทาง

มาทองเทยวกนอยางตอเนอง แตเนองจากการรองรบนกทองเทยวของจงหวดสมทรสงครามทผานมายง

ประสบกบปญหาการพฒนาแหลงทองเทยวแบบกระจกตวมากเกนไป โดยจงหวดเนนการจดการ

อตสาหกรรมการทองเทยวในเชงพาณชยเพอมงหวงใหเกดรายได แตขาดการพจารณาถงมตดานอน ๆ

ไดแก ดานสงแวดลอม ดานสงคมและวฒนธรรม ตลอดจนมตทางดานจตใจ และขาดการมสวนรวมของ

ประชาชนในพนทในการอนรกษ ดแล และการจดการพนทอยางเปนธรรม (พยอม ธรรมบตร. 2557 : 6)

ซงในการพฒนาการทองเทยวแบบยงยนนนควรพจารณาใน 3 มต คอ การสรางจตส�านกเกยวกบ

การอนรกษทรพยากรทองเทยวและสงแวดลอมใหแกผทเกยวของ การสรางความพงพอใจใหแกนกทอง

เทยว และการสรางความมสวนรวมในประโยชนใหแกชมชนทองถน (บญเลศ จตตงวฒนา. 2548 : 48)

ดงนนในการพฒนาการทองเทยวอยางยงยนของจงหวดสมทรสงครามจ�าเปนตองสรางจตส�านก

เกยวกบการอนรกษทรพยากรทองเทยวและสงแวดลอมใหแกผทเกยวของ ไดแก ภาครฐ ภาคเอกชน

นกทองเทยว และชาวบาน สรางความพงพอใจใหแกนกทองเทยว และสรางการมสวนรวมของชมชน

ผวจยจงสนใจศกษาวาศกยภาพดานการทองเทยวของจงหวดสมทรสงครามเปนอยางไร ตลอดจนศกษา

จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคของการพฒนาการทองเทยวอยางยงยนของจงหวดสมทรสงคราม

เพอสรางเปนแนวทางพฒนาการทองเทยวอยางยงยนของจงหวดสมทรสงคราม

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาทรพยากรทางการทองเทยวของจงหวดสมทรสงคราม

2. เพอวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ของการพฒนาการทองเทยวทยงยนของ

จงหวดสมทรสงคราม 3. เพอสรางแนวทางการพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม

วธด�าเนนการวจย ในการวจยเพอศกษาทรพยากรทางการทองเทยวของจงหวดสมทรสงครามและวเคราะหจดแขง

จดออน โอกาส และอปสรรคของการพฒนาการทองเทยวของจงหวดสมทรสงคราม ตลอดจนสราง

แนวทางการพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม ใชกระบวนการวจยเชงคณภาพ โดยมวธการด�าเนนการวจยดงน

1. เกบรวบรวมขอมลขนตนหรอขอมลทตยภม (SECONDARY) เปนการศกษาเอกสาร และงาน

วจยทเกยวของ เพอทราบแนวคด ทฤษฎ รวมถงประเดนในการพฒนาการทองเทยวของจงหวด

สมทรสงคราม

วารสารศลปศาสตรปรทศน 59

2. เกบรวบรวมขอมลภาคสนาม (FIELD RESEARCH)

2.1 ผวจยลงพนทจงหวดสมทรสงครามเพอท�าการศกษาชมชน และตรวจสอบทรพยากร

การทองเทยว ในพนทอ�าเภอเมอง อ�าเภอบางคนท และอ�าเภออมพวา โดยใชแบบรายการศกษาชมชน

(Community Study) และแบบตรวจสอบทรพยากรทางการทองเทยว (Tourism Resources Audit)

2.2 การเกบขอมลเชงคณภาพจากกลมผใหขอมลส�าคญ โดยใชแบบสมภาษณเชงลก (Indepth

Interview) โดยการสมภาษณ การสงเกต และการประชมกลมยอย ประกอบดวย ผแทนจากภาครฐ ภาค

เอกชน และประชาชนทงระดบผบรหารและระดบผปฎบตการในพนท ซงขนตอนดงกลาวใชการวจยเชง

ปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory action research : PAR) กบกลมเปาหมาย จ�านวน 25 คน

3. ผวจยไดใชกระบวนการวจยเชงคณภาพ ท�าการตรวจสอบสภาพแวดลอมภายใน (Internal

Environment) เพอหาจดแขง จดออนของการพฒนาทองเทยวจงหวดสมทรสงครามในปจจบน และท�าการ

วเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก (External Environment) เพอหาโอกาสและอปสรรคของการพฒนา

ดงกลาวในอนาคต ดวยเทคนค SWOT Analysis โดยใชตาราง SWOT Matrix

4. การตรวจสอบขอมล ผวจยใชการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (triangulation) โดยการ

ตรวจสอบขอมลจากแหลงทมาของขอมลในดานเวลา สถานท และบคคล

5. น�าขอมลทงหมดวเคราะห สงเคราะหขอมลนโยบาย งานวจย และเอกสารทเกยวของกบ

การพฒนาการทองเทยวของจงหวดสมทรสงคราม และเขยนเปนแนวทางการพฒนาการทองเทยวอยาง

ยงยนของจงหวดสมทรสงครามฉบบราง

6. จดประชมกลมยอยผมสวนไดสวนเสยจากทกภาคสวนทเกยวของกบการจดการทองเทยวของ

จงหวดสมทรสงคราม เพอรวมพจารณารางแนวทางการพฒนาการทองเทยวอยางยงยนของจงหวด

สมทรสงคราม

7. เขยนรายงานวจยฉบบสมบรณ

ผลการวจย 1. ทรพยากรทางการทองเทยวของจงหวดสมทรสงคราม สามารถแบงไดดงน

ทรพยากรธรรมชาตทม

ความโดดเดน

1. ประเภทชายฝงทะเล ไดแก ดอนหอยหลอด ศนยอนรกษปาชายเลนคลองโคน

และฟารมหอยแมลงภ

2. ประเภทสวน ไดแก สวนสมนไพรโครงการอมพวาชยพฒนานรกษ ศนยเรยนร

ชมชนบานบางพลบ(สวนสมโอปลอดสารเคมและสวนมะพราว) สวนลนจก�านน

สวสด และบานสวนลนจแมกลอง เปนตน

3. ประเภทแมน�า ล�าคลอง ไดแก แมน�าแมกลอง คลองอมพวา คลองผหลอก

คลองทาคา คลองบางนอย และคลองบางนกแขวก เปนตน

60 ปท 11 ฉบบท 21 มกราคม – มถนายน 2559

ทรพยากรวฒนธรรม

ทมความโดดเดน

1. ประเภทตลาด ไดแก ตลาดน�าอมพวา ตลาดรมหบ ตลาดน�าทาคา ตลาดน�าบางนอย

และตลาดน�าบางนกแขวก

2. ประเภทพพธภณฑ / ทเกดคนส�าคญ ไดแก อทยาน ร.2 บานครเออสนทรสนาน

อนสรณสถานแฝดสยามอน-จน และพพธภณฑเรอ

3. ประเภทศาสนสถาน ไดแก วดเพชรสมทรวรวหาร วดคายบางกง วดเขายสาร

วด บางกระพอม วดภมรนทรกฎทอง วดตรจนดาวฒนาราม วดบางแคนอย

และอาสนวหารแมบงเกด เปนตน

ทรพยากรมหกรรมและ

ปรากฏการณทส�าคญ

งานเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย งานนมสการหลวงพอวด

บานแหลม งานวนลนจ งานตะวนรอนทดอนหอยหลอด งานสมโอพนธขาวใหญ เทศกาล

กนปลาทและของดเมองแมกลอง และเทศกาลตกบาตรขนมครก บานบางพลบ

ทรพยากรกจกรรม ทม

ความโดดเดน

กจกรรมลองเรอไหวพระ 9 วด กจกรรมปนจกรยานชมสวน กจกรรมทวรสวน

ผลไม กจกรรมเคยวน�าตาลมะพราว (เตาตาล) กจกรรมการท�าถานผลไม กจกรรมท�า

ผลไมกลบชาต กจกรรมการแสดงหนกระบอก กจกรรมการเขยนลายเบญจรงค

กจกรรมการแกะสลกลายมะพราวซอ และกจกรรมสบอยางชางไทยในแมกลอง

ทรพยากรดานบรการ 1. ดานการขนสง ไดแก มสถานรถไฟ ทารถประจ�าทาง และทาเรอ

2. ดานทพก ไดแก มโรงแรมขนาด 3-4 ดาว รสอรท และโฮมสเตย

2. ผลการวเคราะห (SWOT analysis) จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคของการพฒนา

การทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม สามารถสรปไดดงน

จดแขง จดออน

1. ท�าเลตงอยใกลกรงเทพมหานคร ซงมศกยภาพในการ

ดงดดนกทองเทยว

2. เปนแหลงอาหาร 3 น�า ไดแก น�าจด น�าเคม และน�า

กรอยท�าใหมวตถดบในการท�าอาหารทเปนเอกลกษณ

ดงดดนกทองเทยวไดอยางด

1. ยงไมสามารถจดการกบปญหามลภาวะสงแวดลอมและ

การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเหมาะสม

2. ขาดการสงเสรมและสนบสนนในการบรหารจดการจาก

ภาครฐ และหนวยงานเอกชน เรองการทองเทยวแบบ

ครบวงจร

3. ขาดการบรณาการการท�างานรวมกนของทกภาคสวน

ภายในจงหวด

วารสารศลปศาสตรปรทศน 61

จดแขง จดออน

1. มแหลงทองเทยวส�าคญทโดดเดน และมศกยภาพดาน

การทองเทยวเชงอนรกษ วถชวตและวฒนธรรมอนด

งามโดดเดนระดบประเทศ

2. มแหลงเกษตรกรรมซงผลตผลไม (มะพราว สมโอ ลนจ

กลวย ฯลฯ) การท�านาขาว การท�านาเกลอสมทร

ท�าประมง การเพาะเลยงตามธรรมชาต สามารถเปน

ฐานความรรองรบนกทองเทยวเชงสรางสรรค

3. มผลผลตจากในสวนผลไมน�ากรอยแหงน อนเปนทพง

พอใจทงคนไทยและคนตางชาต

4. ประชาชนมจตส�านกทดในการอนรกษวถชวต

วฒนธรรม ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

5. ประชาชนมความพรอมรบตอการเปลยนแปลงท

สอดคลองกบวถชวตและวฒนธรรม ตลอดจนมความ

ตนตวทจะมการรวมกลมเพอทจะเขามามสวนรวมใน

การก�าหนดทศทางการพฒนาการทองเทยวของจงหวด

1. ขาดการบรหารจดการและการก�าหนดมาตรการทชดเจน

เกยวกบอนาคตการทองเทยวของจงหวด

2. ขาดการสนบสนนสงเสรมในการสรางความเขมแขงใหแก

ผประกอบการรายยอย โดยเฉพาะภาคการทองเทยว

ท�าใหผประกอบการไมมความสามารถในการแขงขนระยะ

ยาว

3. ขาดการประชาสมพนธและการใหขอมลขาวสารทเพยง

พอตอประชาชนในการรวมอนรกษทองถน

4. หนวยงานภาครฐทมบทบาทในการพฒนาในพนทขาด

การศกษา ความร และความเขาใจวถชวตของชมชน

อยางแทจรง

5. สถานพยาบาลยงไมเพยงพอในการรองรบผคนจากตางถน

โอกาส อปสรรค

1. การทองเทยวชวยอนรกษวฒนธรรม เรอพายไดถกน�า

กลบมาใชเพมมากขน ท�าใหยงคงมเรอพายจ�านวนมาก

แสดงเอกลกษณของชาวชมชนภาคกลางไดเปนอยางด

2. นโยบายรฐบาลสงเสรมและสนบสนนยทธศาสตรครว

โลกและการบรการทางการทองเทยวระดบสากล

3. ประเทศไทยจะกลายเปนประชาคมอาเซยน (AEC) ใน

ป 2558 ซงเปนการหลอมละลายทางเศรษฐกจสงคม

และวฒนธรรมโดยจะมตลาดขนาดใหญมากกวา 800

ลานคน

4. การสนบสนนนโยบายทางดานโลจสตกสทจะใชเครอ

ขายการคมนาคมขนสงเชอมโยงพนทตาง ๆ ท�าใหการ

ขนสงสนคาและการทองเทยวมความสะดวกรวดเรว

และเกดประสทธภาพมากยงขน

5. ระบบโลจสตกสของประเทศพฒนาจากศนยกลางผาน

กลางจงหวดไปสประเทศพมา และมาเลเซย

6. ไดรบการคดเลอกจากการทองเทยวแหงประเทศไทยให

เปน 1 ใน 12 จงหวด ทเปน “เมองตองหามพลาด” ใน

การทองเทยว ประจ�าป 2558

1. ประเทศไทยขาดเสถยรภาพทางการเมอง ท�าใหภาคสวน

ตาง ๆ ขาดความเชอมน

2. ศกยภาพการแขงขนของประเทศเพอนบาน (โดยเฉพาะ

ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต) สงขนจงลดบทบาท

ความนาสนใจของจงหวด

3. มมลภาวะทางน�าจากจงหวดใกลเคยง เชน ปญหาน�าเนา

เสยของแมน�าแมกลองจากการปลอยน�าเสยของโรงงาน

อตสาหกรรมในเขตจงหวดตนน�า ท�าใหมผลตอการทอง

เทยวทางน�า และวถชวตบานรมคลอง

62 ปท 11 ฉบบท 21 มกราคม – มถนายน 2559

3. แนวทางการพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม

ผลจากการอภปรายกลมยอยภาคสวนตาง ๆ ทเปนกล มผ มสวนไดสวนเสยตอการจดการ

การทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงครามมดงน

3.1 ภาครฐควรเปนเจาภาพในการก�าหนดแผนพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวด โดย

ตองมการส�ารวจทรพยากรทางการทองเทยวของจงหวดใหครบทกมตและครบทกพนทเพอปองกน

การกระจกตวของแหลงทองเทยว และเพอน�าฐานขอมลดงกลาวมาวางรวมกนกบทกภาคสวนแบบ

บรณาการ ตลอดจนภาครฐควรสนบสนนใหสถาบนการศกษาเขามารวมพฒนาในพนท เชน สงเสรมการ

ท�าวจย และสงเสรมกจกรรมเพอสงคมของโรงเรยนตาง ๆ เปนตน

3.2 ภาคเอกชน ไดแก กลมผประกอบการดานการทองเทยวในจงหวด ควรมการรวมกลมกน

อยางเขมแขงเปนการสรางมาตรฐานกลางในการบรการนกทองเทยว และมการควบคมคณภาพของสนคา

และบรการใหมความเหมาะสมเปนธรรม ตลอดจนรวมแกไขปญหาตาง ๆ ใหแกนกทองเทยว ทางกลม

ผประกอบการตองมการควบคมจ�านวนนกทองเทยวในบางพนททเกดการกระจกตวมากเกนไป โดยการ

สงตอนกทองเทยวไปยงแหลงอน ๆ ในจงหวดทมความนาสนใจใกลเคยงกน

3.3 ประชาชนในพนทควรรวมมอกบทกภาคสวนในการอนรกษทรพยากรทส�าคญ รวมกน

สบทอดประเพณทส�าคญของทางจงหวด และควรเปนเจาบานทด มไมตรจตทดตอนกทองเทยว ตลอดจน

มตวแทนเขาสกระบวนการวางแผนพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดเพอเปนปากเสยงแทนประชาชน

อยางเปนธรรม

จากผลการอภปรายดงกลาวผวจยจงขอเสนอปจจยส�าคญ 5 ประการ ในการน�ามาพจารณา

เพอการก�าหนดแนวทางการพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม ดงรายละเอยดตอไปน

1) แนวทางดานการพฒนาทรพยากรการทองเทยว จากการตรวจสอบทรพยากรทางการ

ทองเทยวของจงหวดสมทรสงครามพบวามศกยภาพเพยงพอทจะพฒนาการทองเทยวของจงหวดอยาง

ยงยนได เนองจากมความพรอมดานตนทนทรพยากรการทองเทยวครบทกองคประกอบ ไดแก

ทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรวฒนธรรม ทรพยากรมหกรรมและปรากฏการณทส�าคญ ทรพยากรกจกรรม

และทรพยากรดานบรการ ซงทรพยากรแตละดานมความโดดเดนและเปนเอกลกษณในระดบประเทศ จงท�าใหจงหวดสมทรสงครามเหมาะแกการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวอยางยงยน ตามแผนปฏบตการ 21

(Agenda 21) (การทองเทยวแหงประเทศไทย. 2541 : 2) ซงเปนแผนแมบทของโลกส�าหรบการด�าเนนงานท

จะท�าใหเกดการพฒนาอยางยงยนทงในดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม โดยหลกการจดการการทองเทยวอยางยงยนจะมผลดตอทองถนในดานการสรางเศรษฐกจ ชมชน มการวางแผนดานผลกระทบ

ตอสงแวดลอม และประชาชนในทองถนมคณภาพชวตทด สามารถพงตนเองได เปนการวางแผนการพฒนา

ทยงยนเพอประโยชนอนยาวนานทสด

วารสารศลปศาสตรปรทศน 63

2) แนวทางการพฒนากลมนกทองเทยวทมคณภาพ จากขอมลสถตการลงพนทส�ารวจกลม

นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวในจงหวดสมทรสงครามพบวา นกทองเทยวรอยละ 95 เปน

นกทองเทยวชาวไทย และรอยละ 5 เปนนกทองเทยวชาวตางชาต ซงเปนกลมคนทมความส�าคญตอการ

ทองเทยวในฐานะผบรโภคทรพยากรการทองเทยว มความตองการ (Demand) ดงนน ทางจงหวดควร

ก�าหนดมาตรการ และกฎเกณฑในการทองเทยวภายในจงหวดเพอปรบเปลยนพฤตกรรมของนกทองเทยว

ใหเปนนกทองเทยวทมคณภาพเหมาะแกการทองเทยวเชงอนรกษและเชงนเวศตามทรพยากร

ทางการทองเทยวของจงหวด

3) แนวทางการพฒนากลมธรกจทองเทยว เนองจากกลมธรกจใหความส�าคญกบธรกจการ

ทองเทยวเปนอยางมาก และพยายามทจะเปลยนแปลงทรพยากรการทองเทยวเพอตอบสนองความ

ตองการของนกทองเทยว จนอาจละเลยผลกระทบดานลบทอาจจะเกดขน ถาจะใหเกดการพฒนาการทอง

เทยวทยงยน กลมธรกจนจะตองค�านงถงขดความสามารถในการรองรบนกทองเทยวและเปนตวกลางท

จะชวยกลนกรองคณภาพของนกทองเทยว

4) แนวทางในการพฒนาชมชนทมแหลงทองเทยว เนองจากชมชนถอวามบทบาทเปนทง

ผผลตทรพยากรการทองเทยว เชน วถชวต วฒนธรรมประเพณของคนในชมชน ขณะเดยวกนในชมชนเอง

มบทบาทเปนผดแลทรพยากรการทองเทยวดวยเชนกน ทผานมาคนในแหลงทองเทยวมกเปนฝายตงรบ

การทองเทยวทเขามา โดยคนในแหลงทองเทยวสวนใหญจะมองเหนผลประโยชนในเชงรายได แตอาจไม

ตระหนกและคาดการณถงผลกระทบทเกดตามมา นอกจากการตงรบกบทรพยากรทเปลยนแปลงไปแลว

คนในชมชนทมแหลงทองเทยวกลบไมไดรบผลประโยชนจากการทองเทยวอยางยตธรรม หรออาจกลาวได

วาคนในชมชนไดประโยชนเพยงสวนนอย ดงนน เมอเทยบกบผลกระทบทเกดขน แนวทางการ

พฒนาการทองเทยวทยงยนจงใหความส�าคญกบเรองการกระจายผลประโยชนใหกบคนในทองถนอยาง

เทาเทยมกน ความรกทองถนเปนอกปจจยหนงทอยในหลกการทองเทยวอยางยงยน กระบวนการเรยนร

ในชมชนจงมความจ�าเปนอยางยงโดยเนนการใหความส�าคญกบการทองเทยวทมสวนชวยอนรกษวถชวต

และทรพยากรของชมชน สรางความภาคภมใจในทองถน ท�าใหคนในชมชนไดเขามามสวนรวมในการจดการ

กบทรพยากรของตนเอง ซงเปนความส�าคญอยางยงทคนในชมชนจะตองมสทธเลอกไดวาตองการใหทรพยากรของตนเปนทรพยากรการทองเทยวหรอไม และควรมรปแบบ เชนไร

5) แนวทางการสนบสนนใหนกวชาการและสถาบนการศกษามสวนรวมในการพฒนา กลาว

คอการสนบสนนใหนกวชาการและสถาบนการศกษา ไดเขามามบทบาทในการเปนหนวยงานสนบสนน (Facilitator) เพอชวยน�าความรในทางวชาการหรอภมปญญาสากลมาใชในการศกษาคนควาเพอยกระดบ

และอธบายองคความรทองถน ทเรยกวา “ภมปญญา” ใหเปนองคความรทเปนสากลได และยงทรพยากร

การทองเทยวไดรบการศกษาคนความากเทาใด คนในชมชน นกทองเทยว และกลมธรกจการทองเทยวก

จะเหนคณคาของทรพยากรการทองเทยวมากเทานน นอกจากบทบาทการเปนผศกษาคนควาแลวนก

64 ปท 11 ฉบบท 21 มกราคม – มถนายน 2559

วชาการอาจเขาไปมบทบาทในการเปนวทยากรชวยประสานงานและอ�านวยใหเกดการพดคยกนของทกฝาย

ทเกยวของกบแหลงทองเทยว อนจะน�าไปสการพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม

(ดงแสดงในภาพท 1)

ภาพท 1 แสดงปจจยสนบสนนการสรางแนวทางการพฒนาการทองเทยวทยงยนของจงหวดสมทรสงคราม

อภปรายผล จากการศกษาทรพยากรทางการทองเทยวของจงหวดสมทรสงคราม ตลอดจนผลการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ของการพฒนาการทองเทยวของจงหวดสมทรสงคราม พบวา

จงหวดสมทรสงครามมทรพยากรทางการทองเทยวทโดดเดนเปนเอกลกษณเฉพาะตวทมคณคาดงดดใจ

นกทองเทยวใหเดนทางมาทองเทยวเพมขนอยางตอเนอง ซงสมพนธกบโครงการ 12 เมองตองหามพลาด

ทไดคดเลอกจาก 12 จงหวด ใน 5 ภมภาค ประจ�าป 2558 (การทองเทยวแหงประเทศไทย. 2558 : 1) จงหวดสมทรสงครามยงมจดแขงดานท�าเลตงอยใกลกรงเทพมหานคร และยงเปนพนทพเศษเพราะเปน

แหลงอาหาร 3 น�า ไดแก น�าจด น�าเคม และน�ากรอย ท�าใหมวตถดบในการท�าอาหารทเปนเอกลกษณ ซงม

ศกยภาพในการดงดดนกทองเทยว สอดคลองกบการศกษาของสรจต ชรเวทย (2556 : 2) ทปรกษาศนยประสานงานวจยเพอทองถนจงหวดสมทรสงคราม อกทงจดแขงดานแหลงเกษตรกรรมซงผลตผลไม

(มะพราว สมโอ ลนจ กลวย ฯลฯ) การท�านาขาว การท�านาเกลอสมทร การท�าประมง และการเพาะเลยง

ตามธรรมชาต สามารถเปนฐานความรรองรบนกทองเทยวเชงสรางสรรคหารายไดเขาสการทองเทยวของ

ทางจงหวดไดอยางด จากผลการวจยพบวา หลายชมชนในจงหวดสมทรสงครามสามารถจดการ

แนวทางดานการพฒนาทรพยากรการทองเทยว

แนวทางการพฒนากลมนกทองเทยวทมคณภาพ

แนวทางการพฒนากลมธรกจทองเทยว

แนวทางในการพฒนาชมชนทมแหลงทองเทยว

แนวทางการสนบสนนใหนกวชาการและสถาบนการศกษา

มสวนรวมในการพฒนา

บรณาการ

แนวทางการพฒนา

การทองเทยวทยงยน

ของจงหวดสมทรสงคราม

วารสารศลปศาสตรปรทศน 65

การทองเทยวสรางสรรค โดยการรกษาความสมดลระหวางการเปลยนแปลงทเกดขนจากการทองเทยว

ภายในชมชนและชมชนจะไดรบผลประโยชน ทงในรปแบบทเปนผลประโยชนตอบแทนองตามระบอบ

ทนนยมและในรปแบบความยงยนของการพฒนาในชมชน สอดคลองกบแนวคดขององคการศกษาวทยา

ศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอยเนสโก (UNESCO) (องคการบรหารการพฒนาพนทพเศษ

เพอการทองเทยวอยางยงยน (องคการมหาชน). 2558 : 1) โดยมขอมลของชมชนบางพลบ อ�าเภอบางพรม

จงหวดสมทรสงครามไดรบรางวลยอดเยยมประเภทแหลงทองเทยวเชงเกษตร ภาคกลางในป 2556 ใน

การประกวดรางวลอตสาหกรรมทองเทยวไทย (การทองเทยวแหงประเทศไทย. 2556 : 1) อาจถอไดวา

เปนพนทตนแบบทพฒนาการทองเทยวโดยชมชนไดอยางด

สงทเปนจดออนพบวา สวนใหญจะเกยวของกบการขาดการบรณาการการท�างานรวมกนของทก

ภาคสวนภายในจงหวด ขาดการสงเสรมและสนบสนนในการบรหารจดการจากภาครฐ และหนวยงาน

เอกชน เรองการทองเทยวแบบครบวงจร ซงสมพนธกบรายงานผลการด�าเนนงานประจ�าป 2557 ในสวน

ของผลการวเคราะห SWOT (ส�านกงานจงหวดสมทรสงคราม. 2557 : 35) ดงนน ผวจยเหนควรเสนอวา

ในป 2558 ทางจงหวดสมทรสงครามควรใหความส�าคญกบการวางแผนแบบบรณาการโดยเปดโอกาสให

ทกภาคสวนทมสวนเกยวของดานการทองเทยวสามารถเขารวมประชม หารอ ก�าหนดทศทาง และสราง

แนวทางในการพฒนาการทองเทยวของทางจงหวดแบบบรณาการอยางยงยนตอไป สอดคลองกบ

การศกษาของศนยปฏบตการรวม (ROC) กลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 2 และจงหวดราชบร (2556 :

12), ส�านกงานจงหวดสมทรสงคราม (2557 : 16), ศนยประสานงานวจยเพอทองถนจงหวดสมทรสงคราม

(2556 : 30) ไดกลาวไวในรายงานกอนการวเคราะห SWOT ในสวนของขอเสนอแนะเพอปรบปรงจดออน

เชนกน สวนโอกาสอนส�าคญยงทรฐบาลมนโยบายสงเสรมและสนบสนนยทธศาสตรครวโลกและการบรการ

ทางการทองเทยวระดบสากล จงหวดสมทรสงครามถอเปนจงหวดทไดเปรยบ เนองจากมทรพยากร

ทางการเกษตร ทงพช ผก ผลไม มะพราว ตลอดจนอาหารทะเล อนเปนวตถดบทส�าคญในการประกอบ

การอาหารของครวไทย และเปนจงหวดทมทรพยากรทางการทองเทยวครบทกดาน ทงทางดานธรรมชาต

เชน ดอนหอยหลอด และศนยอนรกษปาชายเลนคลองโคน เปนตน ดานวฒนธรรม เชน ตลาดน�าอมพวา

อทยาน ร.2 และวดคายบางกง เปนตน นอกจากน ยงมเทศกาลและประเพณทนาสนใจไมซ�าใครอกมากมาย เชน งานเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย เทศกาลกนปลาทและของด

เมองแมกลอง และเทศกาล ตกบาตรขนมครกบานบางพลบ เปนตน สอดคลองกบการศกษาของปรยา

ภรณ เนยมนก และวศน เหลยมปรชา (2555 : 4) ทกลาวถงความไดเปรยบของเทศกาลทมความส�าคญและเปนเอกลกษณเฉพาะถนของจงหวดสมทรสงครามทสามารถพฒนาเปนจดสนใจทางการทองเทยวได

อยางด ถงแมวาทรพยากรทางการทองเทยวของจงหวดสมทรสงครามจะมมากมายหลากหลายรปแบบ

แตทวามตทางดานสงแวดลอม ยงมมลภาวะทางน�าจากจงหวดใกลเคยง เชน ปญหาน�าเนาเสยของแมน�า

แมกลองจากการปลอยน�าเสยของโรงงานอตสาหกรรมในเขตจงหวดตนน�า สงผลตอการทองเทยวทางน�า

66 ปท 11 ฉบบท 21 มกราคม – มถนายน 2559

และวถชวตบานรมคลอง หากอปสรรคดงกลาวนยงไมไดรบการแกไขอยางถกวธ กอาจถอไดวาเปน

อปสรรคทส�าคญตอการพฒนาการทองเทยวแบบบรณาการอยางยงยนของจงหวดสมทรสงครามได

ขอเสนอแนะ 1. ภาครฐควรจดท�าแผนพฒนาการทองเทยวของจงหวดสมทรสงคราม

2. ภาครฐควรจดท�าแผนยทธศาสตรแบบบรณาการเพอพฒนาการทองเทยวอยางยงยนของจงหวด

สมทรสงคราม โดยรวมมอกนจากทกภาคสวน ไดแก ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน และนกทองเทยว

เพอรองรบการขยายตวดานการทองเทยวของทางจงหวดอยางยงยนตอไป

บรรณานกรมกรมการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวและกฬา. (2556) แผนยทธศาสตรการทองเทยวอาเซยน พ.ศ.

2554 – 2558. กรงเทพมหานคร : กระทรวงการทองเทยวและกฬา.

การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2541) แผนปฏบตการการทองเทยวเชงนเวศแหงชาต. กรงเทพมหานคร

: กองอนรกษ การทองเทยวแหงประเทศไทย.

________. (2556) ชมชนสเขยว ชมชนบานบางพลบ. กรงเทพมหานคร : รางวลอตสาหกรรมทองเทยว

ไทย การทองเทยวแหงประเทศไทย. [ออนไลน] แหลงทมา : http://tourismawards.

tourismthailand.org/th/information.php?id=319 (22 เมษายน 2558).

________. (2558) เมองตองหามพลาด. กรงเทพมหานคร : การทองเทยวแหงประเทศไทย. [ออนไลน]

แหลงทมา : http://12citieshiddengems.tourismthailand.org/ (22 เมษายน 2558).

บญเลศ จตตงวฒนา. (2548) การพฒนาการทองเทยวแบบยงยน. กรงเทพมหานคร :

เพรส แอนดดไซด.

ปรยาภรณ เนยมนก และวศน เหลยมปรชา. (2555) การวมกลมของชมชนนกปฏบตเพอสรางรปแบบทางการตลาดทยงยนผานทฤษฎกจกรรม : กรณศกษา ตลาดน�าอมพวา. พษณโลก : มหาวทยาลย

นเรศวร.

พยอม ธรรมบตร. (2557) เอกสารประกอบการเรยนการสอนวชาการสมมนา 2. กรงเทพมหานคร :

มหาวทยาลยพะเยา.

ศนยขอมลขาวสารจงหวดสมทรสงคราม. (2557) รายงานผลการด�าเนนงานจงหวดสมทรสงคราม ประจ�าป 2557. สมทรสงคราม : กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร. [ออนไลน] แหลงทมา :

https://sites.google.com/site/oicssk/ (25 มถนายน 2558).

ศนยปฏบตการรวม (ROC) กลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 2. (2556) โครงรางตนแบบระบบสารสนเทศเชงยทธศาสตร. กรงเทพมหานคร : กระทรวงมหาดไทย.

วารสารศลปศาสตรปรทศน 67

ศนยประสานงานวจยเพอทองถนจงหวดสมทรสงคราม. (2556) โครงการวจยเพอทองถน. สมทรสงคราม

: ศนยประสานงานวจยเพอทองถนจงหวดสมทรสงคราม.

ศนยวจยดานการตลาดทองเทยว. (2558) สถตนกทองเทยว. กรงเทพมหานคร : ศนยวจยดานการตลาด

ทองเทยว. [ออนไลน] แหลงทมา : http://intelligencecenter.tat.or.th/ewt_news.php?nid=1776 (25

มถนายน 2558).

สรจต ชรเวทย. (2556) ตนแบบการจดการน�าในคลองทเมองสามน�า. สมทรสงคราม : ส�านกงานกองทน

สนบสนนการวจย ฝายวจยเพอทองถน.

ส�านกงานจงหวดสมทรสงคราม. (2557) บรรยายสรปจงหวดสมทรสงคราม. สมทรสงคราม : ส�านกงาน

จงหวดสมทรสงคราม.

องคการบรหารการพฒนาพนทพเศษเพอการทองเทยวอยางยงยน (องคการมหาชน). การพฒนาการทอง

เทยวอยางยงยน. กรงเทพมหานคร : องคการบรหารการพฒนาพนทพเศษเพอการทองเทยวอยาง

ยงยน (องคการมหาชน). [ออนไลน] แหลงทมา : http://www.dasta.or.th/th/ (15 ตลาคม 2558).

The World Tourism Organization (UNWTO). (2011) Tourism Towards 2030 Global Overview.

Spain : The World Tourism Organization Design and Print.